AFETLERDE ERGOTERAPİ

Prof.Dr. Esra AKI

H.Ü Sağlık Bilimleri Fakültesi

Ergoterapi Bölümü

Ergoterapi Nedir?

Anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı geliştiren kişi merkezli bir sağlık mesleğidir.

Ergoterapinin temel amacı kişilerin günlük yaşam aktivitelerine katılımını sağlamaktır. Ergoterapistler kişi ve toplulukların istedikleri, ihtiyaç duydukları veya kendilerinden beklenen aktiviteleri yapabilme becerilerini geliştirerek veya aktiviteyi ya da çevreyi kişilerin katılımını daha iyi sağlayabilecek şekilde düzenleyerek bu amaca ulaşırlar.

Ergoterapistler, Herhangi bir sağlık problemi nedeniyle vücut

yapı ve işlevlerinde bozukluğu olan,

Yer aldığı sosyal ya da kültürel azınlık grup nedeniyle toplumdan dışlanmış,

Katılımı kısıtlanmış yada

Herhangi bir sağlık problemi olmayan

tüm kişilerin sağlık ve iyilik halini sağlamak, sürdürmek ve geliştirmek amacıyla çalışır.

Ergoterapi müdahaleleri nasıl planlanır?

Kişi Merkezli Aktivite Temelli İhtiyaca Yönelik Müdahale

Aktivite

Çevre Kişi

Afet öncesi, sırası ve sonrasında

ergoterapinin rolü nedir?

Ergoterapist ne zaman, nerede ve

nasıl yer alır?

Afetler kişilerin ve toplumların aktivite performanslarına uzun ve kısa dönemde önemli ölçüde olumsuz etki etmektedir.

Ergoterapinin odağı yaşam rolleri ve aktivite katılımını desteklemek ve yaşam kalitesini artırmaktır.

Afet süreci

Etki öncesi dönem

Etki dönemi*

Arama-kurtarma

Toparlanma

Yeniden yapılanma dönemi

Afet – Aktivite – Katılım

Afetler bireylerin ve toplumların/toplulukların adaptif aktivite performanslarını olumsuz etkiler.

Aktivite rolleri, alışkanlık paternleri ve rutinleri kesintiye uğrar.

Aktivitelerin gerçekleştiği çevrede değişiklikler meydana gelir.

Aktivitelere katılım afetlere cevap ve toparlanmayı olumlu etkiler.

Ergoterapi ile optimal aktivite performansına geri dönüş sağlanır.

Ergoterapi potansiyelinin önemi

Fonksiyon temelli

Toplum temelli

Aktivite temelli

Afetlerin 3 Fazında Ergoterapi Müdahaleleri

Toparlanma, Rehabilitasyon ve Yeniden Yapılandırma

Afet sonrası

Acil Cevap Oluşturma

Afet sırası

Hazırlık

Afet öncesi

Afetlere hazırlıklı olma ve cevap oluşturma şeması

İyileştirme Rehabilitasyon

Yeniden yapılandırma

Afet

Uyarı Önleme

Hafifletme Hazırlıklı olma

Geliştirme

Acil cevap- rahatlatma

- Toplum, organizasyonlar ve ev düzeyinde güvenlik ve normalleştirme müdahaleleri planlama

- İşverenlere acil durum eğitimi, gerekli destek ve

ekipmanın belirlenmesi ve sağlanması (!engelliler)

- Zaman içinde tehdit seviyesini değiştirme/fleksibilite

- AKİVİTE ANALİZİ

Hazırlık Afet öncesi

- Hareket ve duyusal engeli olan kişilerin geçici olarak emniyetli bölgelere taşınması *

- Bağımsız yaşam için gerekli çevresel düzenlemeler - Planlanan sistem içinde engelleri kaldırmak/en aza

indirmek (mobilite limitasyonu olan kişilerin tuvaletin yakınına yerleştirilmeleri vb.)

- Özel gereksinimi olan bireylere yiyecek, yer ve bakımın sağlanması

- Stresle başa çıkma, aktivite destek grupları

Acil Cevap Oluşturma

Afet sırası

Aktivite;

• Katılım için adaptasyon geliştirmede öncül rol oynar.

• Afetzedelere kaybolan kontrol duygusunu yeniden kazandırır.

• Yapılandırılmış aktiviteler (başkalarına yardım etmek gibi) kişileri şok ve inkardan uzaklaştırır.

• Telaş, heyecan ve gelecek ile ilgili kaygı kontrolünü sağlar.

Stres reaksiyonları PTSB

AKTİVİTE DİSFONKSİYONU

Kendini terapatik kullanma (Clarke) . Günlük yaşam rollerindeki becerileri artırma

. Bağımsız yaşam için cesaretlendirme . Emosyonel ve sosyal geri çekilmeyi azaltma

. Sosyal ve kişilerarası becerileri geliştirme

KATILIM .

Toparlanma, Rehabilitasyon ve Yeniden

Yapılandırma

Afet sonrası

Afetlere hazırlık VİZYON

ve cevap

oluşturmada

dinamik bir

sistem olarak

ergoterapinin katkısı

Ergoterapi bilgi ve

düşünme süreci

Profesyonel hareketi geliştiren

organizasyonel yapılar

Ulusal kuruluşların

mevcut kaynakları

Dinamik bir sistem olarak ergoterapi

AFET HAZIRLIK VE

CEVAP OLUŞTURMA

Ulusal Eylem Planı Oluşturmak İçin Başlıca Aşamalar ve Sorular

• Toplumun ihtiyaçları: Toplumun öncelikli ihtiyaçlarından biz ne anlıyoruz? (Her faz için)

• Ergoterapi amaçları: Toplumun ihtiyaçlarına işaret etmek için neye ihtiyacımız var? (politika, uygulama, eğitim ve kapasite oluşturma gibi fonksiyonel alanlar ve hareketlerin seviyeleri)

• Ergoterapi Hareketi için başlıca partnerler: Birlikte çalışmak, paydaşlık kurmak, koordine olmak için ihtiyaç duyduğumuz başlıca partnerler kimlerdir?

• Ergoterapi için başlıca hareketler: Amaçlarımızı gerçekleştirmek için neye ihtiyacımız var? Bunu nasıl yapmalıyız? (spesifik stratejileri ve aktiviteleri tanımlamada aktivite ve tedavi modelleri kadar toplum- temelli, katılımcı ve partnerlik oluşturan yaklaşımlar)

Ulusal Eylem Planı Oluşturmak İçin Başlıca Aşamalar ve Sorular (2)

• Görüntüleme ve değerlendirme: Hareketlerimizin bir etki yarattığını nasıl bileceğiz? (Katılımcı yöntemleri )

• Kaynaklar: Hazırlıklı olma ve cevap oluşturma fazlarında ve aktiviteleri değerlendirmede kullanabileceğimiz var olan kaynaklar neler? Gerek duyduğumuz ek kaynaklar neler? (toplumsal deneyim ve beceriler, mesleki uzmanlık, ulaşım, materyal ve ekipmanlar, fonlar, gönüllüler, zaman..)

• Ergoterapi kapasiteleri: Bu planı başarıyla uygulamak için ek olarak ihtiyaç duyduğumuz yeterlilikler nelerdir? Bu yeterlilikleri nasıl geliştirebiliriz? (STK’larla paydaşlıklar, görevlendirmeler, danışmanlık, ergoterapi eğitiminde mesleki gelişim)

Workshop aktiviteleri

• Temel konseptlerin görsel olarak sunulması

Yerel durum -Demografik özellikler, kültür, sosyo-ekonomik altyapı, dil… -Afetin verdiği fiziksel, sosyal ve ekonomik zarar -Ülkedeki ergoterapistlerin sayısı ve çalışma alanları -SWOT analizi

Çevre ve toplum ziyaretleri

• Terapistlerin, kendilerinden daha uzman

olan hayatta kalan kişilerle çalışması

• Hayatta kalan kişilerin ihtiyaç ve kapasitelerinin değerlendirilmesi

• Küçük ve büyük çalışma grupları, tartışma ve bilgilendirme seansları

• Katılımcı ödevler

Workshoplar sonunda kazanımlar

• 4 ülke için ulusal afete hazırlık ve cevap oluşturma planları hazırlandı. İş gücü oluşturuldu.

• Ayrıntılı workshop raporları oluşturuldu.

• 3 ülkede pilot projeler başlatıldı. Bu rapor hazırlanırken olan Java’daki depreme ilişkin ‘acil cevap oluşturma hareketi’ uygulanmaya devam ediyor.

• Endonezya, Tayland ve Sri Lanka’da ergoterapistlerle devlet

organları ve sivil toplum örgütleri arasında paydaşlıklar kuruldu ya da geliştirildi.

Workshoplar sonunda kazanımlar

• Sri Lanka ve tüm bölgedeki ergoterapistlerin gelişimini destekleyerek birlikte çalışmak için WFOT ile uluslar arası sivil toplum örgütleri arasında taslak bir «Ortak Niyet Bildirgesi» geliştirildi.

• Planı yürütmek için tüm ergoterapi paydaşlarında (ergoterapistler, ulusal kuruluşlar, WFOT) bilgi, beceri, tutum, yeterlilik ve kaynakları içeren kapasite gelişimi sağlandı.

• Depreme hazırlıklı olma ve cevap oluşturma politikaları, planları ve uygulamalarında ergoterapistlere kılavuz olacak araçlar ve kaynaklar geliştirildi ve yeniden tanımlandı.

• Afetlerde etkili biçimde ergoterapi kapasitesini desteklemek için öncelikli ihtiyaçlar tanımlandı.