1

2Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2006 - 07

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ

ΘΕΜΑ: «ΠΠεερριιββάάλλλλοονν κκααιι ΠΠοολλιιττιισσµµόόςς.. ΗΗ

δδιιααχχεείίρριισσηη ττωωνν ααπποορρρριιµµµµάάττωωνν σσττηηνν ππόόλληη µµοουυ»

2

Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α

Συντονιστής: Κουτσόπουλος Κωνσταντίνος, Φυσικός Συµµετέχοντες καθηγητές: Ιωάννου Μαρία, Αγγλικής Φιλολογίας

Κουτσόπουλος Κων/νος, Φυσιικός

Κριαράς Νικόλαος, Φυσικός

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: ΑΓΓΟΥΡΙΑ ΑΛΙΚΗ Α∆ΑΜΟΠΟΥΛΟΥ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ

ΒΑΒΑΤΣΙΚΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΑ ΒΑΛΗΛΗ ΣΠΥΡΙ∆ΟΥΛΑ

ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΝΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΓΙΟΛ∆ΑΣΗΣ ΜΑΡΙΟΣ

ΖΑΧΟΥ ΕΛΕΝΗ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑ

ΚΑΛΤΣΗ ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ

ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΟΛΑ ΓΙΟΝΑ

ΚΟΝΙ∆ΑΣ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΚΟΥΚΟΥΝΑ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΚΟΥΡΕΛΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΚΟΥΤΣΙΚΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΑ ΚΥΡΙΤΣΗ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΑ

ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΗ

ΜΕΛΙΣΤΑ ∆ΗΜΗΤΡΑ ΜΠΑΝΙΑ ΘΑΛΕΙΑ ΜΠΙΛΙΑΝΗ ΜΑΡΙΑ

ΜΠΙΤΣΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΜΠΟΤΑ ΕΥΘΥΜΙΑ ΜΑΡΙΑ

ΝΙΚΟΛΕΝΤΖΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ

ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΡΟΥΜΠΑΣ ∆ΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

ΡΑΪΚΟΥ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ

ΣΚΑΛΙΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΤΣΑΡΟΥΧΗ ΚΩΝ/ΝΑ

ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

A. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ

Μία παρενέργεια της σύγχρονης κοινωνίας είναι η υπέρµετρη δηµιουργία απορριµµάτων, που στις περισσότερες των περιπτώσεων προκαλεί και

περιβαλλοντικά προβλήµατα. Ταυτόχρονα, µία κοινωνία για να χαρακτηρίζεται πολιτισµένη πρέπει να αναζητεί τρόπους ορθής και ολοκληρωµένης διαχείρισης των απορριµµάτων που παράγει. Η αναζήτηση

τέτοιων τρόπων αποτελεί ευθύνη τόσο της πολιτείας όσο και των πολιτών. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της πόλης µας, µε τόσο αξιόλογο ιστορικό και

πολιτιστικό παρελθόν και µε συνεχώς αυξανόµενο τουριστικό ενδιαφέρον, είναι αναγκαίο να παρουσιάζει και µια ανάλογη καθαρή και πολιτισµένη εικόνα.

B. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Σκοπός του προγράµµατος είναι:

• Η απόκτηση γνώσεων και εµπειριών που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη στάσης ζωής µε ευθύνη ως προς την προστασία του περιβάλλοντος.

• Η γνωριµία και η προβολή σύγχρονων τρόπων διαχείρισης

απορριµµάτων. • Ο εθισµός των µαθητών στη διαδικασία ενός προγράµµατος, δηλαδή στο

να θέτουν στόχους, να αναζητούν τρόπους επίτευξής τους, να

προγραµµατίζουν την πορεία υλοποίησή τους και να αξιολογούν στο τέλος την όλη διαδικασία.

• Η ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης.

• Η καλλιέργεια και συνειδητοποίηση της ιδιότητας του ενεργού πολίτη. • Η σύνδεση της µάθησης µε τη ζωή και την πράξη.

• Η αναζήτηση από τους µαθητές τρόπων δράσης, υλοποιώντας µία δραστηριότητα ενδιαφέρουσα γι’ αυτούς και ταυτόχρονα σηµαντική για την κοινωνία.

• Η ανάπτυξη κριτικής αλλά και δηµιουργικής στάσης απέναντι στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήµατα.

• Η συλλογική λειτουργία για την αντιµετώπιση προβληµάτων κοινού

ενδιαφέροντος. •

Γ. ΠΟΡΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, η περιβαλλοντική οµάδα ασχολήθηκε µε το θέµα που θα επιλέξει. Προτάθηκε το συγκεκριµένο θέµα ως συνέχεια αυτού της περασµένης σχολικής χρονιάς και µε το δεδοµένο

ότι ήδη κατασκευάζεται στην περιοχή Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (Χ.Υ.Τ.Α.), ο οποίος προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία

µέσα στο 2007 και, εποµένως, είναι απαραίτητη η ενηµέρωση και η ευαισθητοποίηση της µαθητικής κοινότητας και γενικότερα της τοπικής κοινωνίας στο θέµα της διαχείρισης των απορριµµάτων. Έγινε συζήτηση για

το περιεχόµενο του θέµατος και τις δραστηριότητες που θα

4

πραγµατοποιηθούν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. ∆ιερευνήθηκαν οι ειδικότερες γνώσεις και απόψεις των µαθητών για τις διάφορες πτυχές του θέµατος. Ως ερέθισµα έγινε µια πρώτη παρουσίαση των απορριµµάτων.

Καθορίστηκε το γενικό πλάνο λειτουργίας της Π. Ο., καθώς και οι τρόποι παρέµβασης στην τοπική κοινωνία.

Η Π.Ο. χωρίστηκε σε υποοµάδες και προγραµµατίστηκαν οι

δραστηριότητες της κάθε υποοµάδας. Ακολούθησε η συγκέντρωση σχετικού µε το θέµα υλικού, µία πρώτη επεξεργασία του και ανάρτησή του στον ειδικό πίνακα ανακοινώσεων του σχολείου.

Προκειµένου η Π.Ο. να σχηµατίσει πληρέστερη εικόνα, πραγµατοποίησε περιήγηση σε διάφορα σηµεία της πόλης και απεικόνισε φωτογραφικά τα σηµεία στα οποία υπάρχει επιβάρυνση ή αισθητική αλλοίωση του

Περιβάλλοντος από τα απορρίµµατα. Μας απασχόλησε ιδιαίτερα η κατάσταση που επικρατεί στους χώρους

που βρίσκονται οι κάδοι απορριµµάτων, κατάσταση η οποία µας προσβάλλει ως πολιτισµένους ανθρώπους.

Έγινε συνεργασία µε την «Αναπτυξιακή Ναυπάκτου», µε σκοπό την

ευρύτερη προβολή του θέµατος. Η Π.Ο. πραγµατοποίησε 3ήµερη εκπαιδευτική επίσκεψη από 4 µέχρι 6

Μαρτίου στο Κ.Π.Ε. Ανατολικού Ολύµπου και στην Κατερίνη, όπου

επισκέφθηκε το εργοστάσιο διαλογής απορριµµάτων που προορίζονται για ανακύκλωση, αποκοµίζοντας σηµαντικές γνώσεις για το πρόγραµµα ανακύκλωσης που εφαρµόζει ο ∆ήµος Κατερίνης.

Ως επιβράβευση και διαφήµιση των στόχων του Προγράµµατος, διανεµήθηκε στους µαθητές της Π.Ο. αναµνηστικό Τ- Shirt µε τα στοιχεία της οµάδας και το σήµα της ανακύκλωσης.

Την Τρίτη 15 Μαΐου, στο αµφιθέατρο του σχολείου, έγινε η παρουσίαση του Προγράµµατος στους µαθητές του σχολείου.

5

Η Π.Ο. παρήγαγε φυλλάδιο µε θέµα την αναγκαιότητα της ανακύκλωσης και της προστασίας του περιβάλλοντος, το οποίο διένειµε στους µαθητές όλων των σχολείων της πόλης, συζητώντας το θέµα παράλληλα µαζί τους.

Σε συνεργασία µε την Αναπτυξιακή Ναυπάκτου πραγµατοποιήθηκε

πρόγραµµα ανακύκλωσης χαρτιού. Για το σκοπό αυτό τοποθετήθηκε ειδικός κάδος στο προαύλιο του σχολείου.

Τέλος, για την αξιολόγηση του προγράµµατος και για τις πιθανές

προτάσεις βελτίωσης ανάλογων προγραµµάτων, οι µαθητές – µέλη της Π.Ο. συµπλήρωσαν σχετικό ερωτηµατολόγιο.

∆. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Εισαγωγή

Το θέµα της τεράστιας παραγωγής απορριµµάτων και της διαχείρισής τους έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο σοβαρά προβλήµατα της εποχής µας, για δε τη

χώρα µας θεωρείται σήµερα από πολλούς το σηµαντικότερο περιβαλλοντικό πρόβληµα µε σοβαρές οικονοµικές, ενεργειακές και κοινωνικές συνέπειες.

Οι λόγοι που προκαλούν το φαινόµενο αυτό είναι πολλοί. Πρώτα απ’ όλα το ίδιο το άτοµο ευθύνεται για τη έξαρση του φαινοµένου, καθώς παράγει καθηµερινά

όλο και µεγαλύτερες ποσότητες σκουπιδιών. Ακόµη, η συγκέντρωση του πληθυσµού στα µεγάλα αστικά κέντρα, η κοινωνική και τεχνολογική ανάπτυξη, καθώς και η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών οδήγησαν στη µεγάλη

αύξηση της ποσότητας των στερεών αποβλήτων.

6

Η σύσταση των στερεών οικιακών απορριµµάτων είναι:

• ∆ΙΑΦΟΡΑ 6% (ύφασµα, λάστιχα, µπάζα, οικοδοµικά υλικά, κ.α.) • ΧΑΡΤΙ 20% (εφηµερίδες, συσκευασίες, κατάλογοι, κ.α.) • ΠΛΑΣΤΙΚΑ 10% (φιάλες, συσκευασίες, σακούλες, αφρολέξ, κ.α.)

• ΜΕΤΑΛΛΑ 4% (σίδερα, κονσέρβες, αλουµινόχαρτο, κ.α.) • ΓΥΑΛΙ 3% (φιάλες, βαζάκια, κ.α.) • ΟΡΓΑΝΙΚΑ 57% (υπολείµµατα τροφίµων, κηπουρικής, κ.α.)

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα του µεγέθους παραγωγής στερεών αποβλήτων

είναι ότι, αν µαζέψουµε τα σκουπίδια που παράγονται κάθε µήνα στη χώρα µας, είναι αρκετά για να γεµίσουν τρεις φορές το Ολυµπιακό Στάδιο της Αθήνας. Με την τεράστια παραγωγή σκουπιδιών και την πληµµελή διαχείρισή των

σχετίζονται ορισµένα περιβαλλοντικά προβλήµατα που έχουν παγκόσµιες επιπτώσεις, µε κυριότερο το φαινόµενο του θερµοκηπίου. Στη δηµιουργία του

φαινοµένου αυτού συντελούν τόσο το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) όσο και το µεθάνιο (CH4), συστατικά που παράγονται στους χώρους διάθεσης στερεών αποβλήτων. Το µεθάνιο έχει υπολογιστεί ότι συνεισφέρει στο φαινόµενο του

θερµοκηπίου εφτά ως δέκα φορές περισσότερο από τον ίδιο όγκο διοξειδίου του άνθρακα. Ταυτόχρονα η µη σωστή διαχείριση των απορριµµάτων προκαλεί ρύπανση του αέρα και των νερών. Τα υγρά που παράγονται (διασταλλάζοντα ή

στραγγίσµατα, όπως αποκαλούνται) στις ανεξέλεγκτες χωµατερές και τους πληµµελείς χώρους υγειονοµικής ταφής έχουν επανειληµµένα µολύνει τόσο επιφανειακά όσο και υπόγεια νερά.

2. Η διαχείριση των απορριµµάτων

Με τον όρο «διαχείριση απορριµµάτων» ή καλύτερα «ολοκληρωµένη διαχείριση

απορριµµάτων» εννοούµε το σύνολο των ενεργειών που σχετίζονται µε: Την παραγωγή

Την προσωρινή αποθήκευση Τη συλλογή Τη µεταφορά / µεταφόρτωση

Την επεξεργασία / ανάκτηση / ανακύκλωση, και Την τελική διάθεση

των απορριµµάτων.

Η τελική διάθεση των στερεών αποβλήτων γίνεται είτε σε Χώρους Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (ΧΥΤΑ) είτε σε εργοστάσια καύσης. Επιπλέον, στο οργανικό µέρος των απορριµµάτων (αποφάγια, κλαδιά από

κλαδέµατα, κ.λ.π.) γίνεται κοµποστοποίηση (λιπασµατοποίηση). Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα η διαχείριση των αποβλήτων έχει παραµείνει

ακόµα σε ξεπερασµένες πρακτικές. Υπολογίζεται ότι οι «άτυποι» σκουπιδότοποι σε ρεµατιές, βουνά και δάση ξεπερνούν τις 10.000, ενώ λειτουργούν ή δεν έχουν αποκατασταθεί ακόµη περισσότεροι από 2.000 χώροι

ανεξέλεγκτης διάθεσης των αποβλήτων (ΧΑ∆Α).

7

Ένας τέτοιος χώρος λειτουργεί και στην περιοχή µας, κοντά στις εκβολές του Μόρνου.

3. Υγειονοµική ταφή απορριµµάτων

Με τον όρο υγειονοµική ταφή εννοούµε την οργανωµένη και ασφαλή εναπόθεση των απορριµµάτων σε ειδικούς χώρους, τους Χ.Υ.Τ.Α. Είναι η πιο απλή και

οικονοµικά προσφορότερη µέθοδος διαχείρισης των απορριµµάτων.

Η ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ Χ.Υ.Τ.Α

1. Αρχικά, επιλέγεται ο κατάλληλος χώρος, που συνήθως είναι µια αραιοκατοικηµένη περιοχή µε κατάλληλο έδαφος και εκεί διαµορφώνεται ο χώρος έτσι ώστε να υποδεχθεί τα σκουπίδια.

2. Κατόπιν, η επιφάνεια του χώρου στρώνεται µε αργιλικά υλικά, ώστε να

είναι αδιαπέραστος στα στραγγίσµατα των σκουπιδιών και να µην µολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας.

3. Για ακόµα µεγαλύτερη προστασία

απλώνεται ειδικό αδιαπέραστο πλαστικό.

8

4. Σε ολόκληρη την περιοχή τοποθετούνται σωλήνες για

να µαζεύουν τα στραγγίσµατα και το βιοαέριο.

5. Τα απορρίµµατα διαστρώνονται σε διαδοχικές στρώσεις των 80 περίπου

εκατοστών. Για περιορισµό της δυσοσµίας, των εντόµων και της πιθανότητας ανάφλεξης τίθεται µεταξύ των στρώσεων αδρανές υλικό πάχους 20 περίπου εκατοστών σαν επικάλυψη (χώµα, άµµος, κ.τ.λ.).

6. Στη συνέχεια τα σκουπίδια σαπίζουν και διαλύονται. Τότε βγάζουν κάποια υγρά που λέγονται στραγγίσµατα

και µίγµα από αέριο που λέγεται βιοαέριο. Τα στραγγίσµατα, αφού πρώτα καθαριστούν βιολογικά, αποχύνονται ή ξαναεπιστρέφουν στο χώρο ταφής για

να υγράνουν τα σκουπίδια και να αποικοδοµηθούν γρηγορότερα. Το βιοαέριο συλλέγεται µε τους σωλήνες που έχουν βυθιστεί µέσα στα σκουπίδια και

καίγεται. Είναι όµως δυνατόν να παραχθεί και ηλεκτρικό ρεύµα, αν η ποσότητα του

παραγόµενου βιοαερίου είναι µεγάλη. 7. Τέλος, όταν ο Χ.Υ.Τ.Α. φτάσει στο τέλος της ζωής του, δηλαδή όταν γεµίσει,

οι εγκαταστάσεις φεύγουν, τοποθετείται µια αργιλική στρώση και από πάνω ένα στρώµα χώµατος, γίνεται δενδροφύτευση και ανάπλαση του χώρου, ώστε να αποκαθίσταται το τοπίο.

Για τη δηµιουργία, τη λειτουργία και την ανάπλαση των Χ.Υ.Τ.Α., υπεύθυνοι είναι η Τοπική και η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και το ΥΠΕΧΩ∆Ε.

Τα πλεονεκτήµατα της υγειονοµικής ταφής συνοψίζονται: • στο µικρό σχετικά κόστος κατασκευής ενός ΧΥΤΑ, • στη σχετικά εύκολη τεχνολογία,

• στη δυνατότητα εκµετάλλευσης του βιοαερίου και • στην επαναχρησιµοποίηση του χώρου µετά την πλήρωση.

Στα µειονεκτήµατα συγκαταλέγονται:

• η δυσκολία στην εύρεση κατάλληλου και µεγάλης έκτασης χώρου,

9

• οι κοινωνικές αντιδράσεις, • το σχετικά υψηλό κόστος µεταφοράς των απορριµµάτων και • η παραγωγή µεθανίου (εφόσον δεν καίγεται το βιοαέριο) και CO2 (εφόσον

καίγεται). Ο Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (Χ.Υ.Τ.Α.) της περιοχής

µας

Ο Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων της περιοχής Ναυπακτίας κατασκευάζεται στη θέση «Κοχλαστή» του ∆ηµοτικού ∆ιαµερίσµατος

Βλαχοµάνδρας του ∆ήµου Ναυπάκτου σε έκταση 73.370 τετραγωνικών µέτρων και η συνολική του χωρητικότητα του είναι 350.000 τόνοι απορριµµάτων περίπου.

Την ευθύνη λειτουργίας του θα έχει ο «Σύνδεσµος ∆ιαχείρισης στερεών Αποβλήτων της 1ης διαχειριστικής ενότητας ν. Αιτ/νιας». Στο Σύνδεσµο

αυτό συµµετέχουν οι ∆ήµοι Αντιρρίου, Ναυπάκτου, Χάλκειας, Πυλήνης, Πλατάνου, Αποδοτίας και Ευπαλίου που προστέθηκε στη συνέχεια, µε συνολικό πληθυσµό 32.000 έως 36.000, ανάλογα µε την εποχή. Σκοπός της

λειτουργίας του είναι η διαχείριση των οικιακών απορριµµάτων των παραπάνω ∆ήµων, θα έχει δε µέση ηµερήσια δυναµικότητα 47,23 τόνους, για 5ήµερη εβδοµάδα.

Για την καλύτερη και οικονοµικότερη αποκοµιδή προβλέπονται δύο σταθµοί µεταφόρτωσης, ένας στο ∆ήµο Αποδοτίας και ένας στο ∆ήµο Πλατάνου. Η διάρκεια ζωής του Χ.Υ.Τ.Α. Ναυπάκτου προβλέπεται να

είναι είκοσι (20) χρόνια. Μετά την ολοκλήρωση των χωµατουργικών εργασιών, το έργο σήµερα βρίσκεται στο στάδιο κατασκευής των απαραίτητων τεχνικών έργων, ενώ

παράλληλα κατασκευάζεται και ο δρόµος πρόσβασης σ’ αυτόν. Η έναρξη λειτουργίας του προβλέπεται µέχρι το τέλος του 2007.

Θα καλύπτει τις ανάγκες των ∆ήµων που ανήκουν στο σύνδεσµο διαχείρισης καθώς και τις ανάγκες των ∆ήµων Μακρυνείας και Θέρµου. Το κόστος κατασκευής του προβλέπεται να φθάσει τα 4.010.000 ευρώ, ενώ

το λειτουργικό κόστος υπολογίζεται στα 500.000 ευρώ ετησίως, το οποίο θα καλύπτεται από τα ανταποδοτικά τέλη (*) καθαριότητας των ∆ήµων που συµµετέχουν στον Σύνδεσµο. (*)ανταποδοτικά τέλη: Εισπράττει ο ∆ήµος για την καθαριότητα κάποιο ποσό από τους

∆ηµότες και είναι υποχρεωµένος το ποσό αυτό να το διαθέσει µόνο για την καθαριότητα.

4. Χ.Υ.Τ.Υ.

Σύµφωνα µε την ευρωπαϊκή και την πρόσφατη εθνική νοµοθεσία δεσµευόµαστε πλέον στους Χώρους Υγειονοµικής Ταφής µη επικινδύνων αποβλήτων να

καταλήγουν υπολείµµατα και όχι ανεπεξέργαστα απόβλητα, δηλαδή πρέπει να µιλάµε για Χώρους Υγειονοµικής Ταφής Υπολειµµάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.). Προηγείται δηλαδή η πρόληψη και η µείωση των αποβλήτων, ακολουθεί η

10

επαναχρησιµοποίηση, η ανακύκλωση, συµπεριλαναµβανοµένης της κοµποστοποίησης και έπεται η τελική ταφή των υπολειµµάτων.

Η καλύτερη λύση για το πρόβληµα των απορριµµάτων είναι να αντιµετωπίζεται όσο πιο νωρίς γίνεται και όσο πιο κοντά στην πηγή ή στην αιτία που το

δηµιουργεί. Για αυτό η µείωση των απορριµµάτων σε όλα τα στάδια της

παραγωγής τους αποτελεί βασική αρχή ενός περιβαλλοντικά υπεύθυνου

καταναλωτή.

Η µείωση των απορριµµάτων µπορεί να επιτευχθεί µε τους εξής τρόπους:

• µε αποφυγή παραγωγής τους,

• µε επαναχρησιµοποίηση υλικών,

• µε προγράµµατα ανακύκλωσης,

• µε λιπασµατοποίηση των οργανικών αποβλήτων.

Αποφυγή παραγωγής απορριµµάτων

Σήµερα που η κατάσταση έχει φτάσει σε κρίσιµο σηµείο, η µείωση των απορριµµάτων, µε την έννοια της αποφυγής δηµιουργίας τους, αποτελεί την καλύτερη λύση για τη διαχείριση των απορριµµάτων, καθώς δεν έχει καµία

περιβαλλοντική επίπτωση.

Η αποφυγή δηµιουργίας απορριµµάτων, σηµαίνει να µην παράγονται από την αρχή απορρίµµατα (κυρίως υλικά συσκευασίας), και δεν πρέπει να συγχέεται µε την ανακύκλωση ή την αξιοποίηση υλικών που έχουν στόχο να µειωθεί η ποσότητα των ήδη παραγοµένων απορριµµάτων.

Η µείωση των απορριµµάτων µέσω της αποφυγής παραγωγής τους έχει δυο πλευρές, την ποιοτική και την ποσοτική :

Η Ποιοτική Αποφυγή Παραγωγής Απορριµµάτων σηµαίνει τη µείωση ή την κατάργηση της χρήσης, κυρίως επικίνδυνων και τοξικών ουσιών, όπως ο υδράργυρος, ο µόλυβδος, το κάδµιο, ο αµίαντος, οι χλωροφθοράνθρακες κλπ.

Επίσης σηµαίνει και απαγόρευση ορισµένων µη φιλικών προς το περιβάλλον υλικών συσκευασίας (π.χ. πλαστικών, PVC, χλωριωµένων υλικών).

11

Η Ποσοτική Αποφυγή Παραγωγής Απορριµµάτων σηµαίνει µέτρα για την παραγωγή λιγότερων ποσοτήτων απορριµµάτων. Για παράδειγµα µείωση του όγκου ή του βάρους συσκευασιών, αποφυγή περιττών συσκευασιών, παραγωγή

προϊόντων µεγάλης διάρκειας ζωής και πολλών χρήσεων κλπ.

Επαναχρησιµοποίηση συσκευασιών

Η επαναχρησιµοποίηση των συσκευασιών αποτελεί µια σηµαντική διαδικασία για τη µείωση των απορριµµάτων. Αναφέρεται σήµερα σχεδόν αποκλειστικά στις γυάλινες φιάλες, µπορεί όµως να επεκταθεί και σε άλλες συσκευασίες, όπως τα

πλαστικά.

Σηµαντικός παράγοντας για την επιτυχία της επαναχρησιµοποίησης των συσκευασιών είναι η σωστή ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, καθώς και το κόστος περισυλλογής, επιστροφής, πλύσης και εµφιάλωσης των

συσκευασιών.

Ανακύκλωση υλικών

Ανακύκλωση είναι η διαδικασία της συστηµατικής συλλογής, διαλογής και επαναφοράς υλικών από τα απορρίµµατα στον κοινωνικό και οικονοµικό κύκλο.

Η ανακύκλωση αποτελεί τη διέξοδο για τη διαχείριση των απορριµµάτων και πρέπει να αντιµετωπίζεται σαν αποτελεσµατική και µόνιµη µέθοδος και όχι σαν πρόσκαιρη µόδα.

Σήµερα µπορούµε να πούµε ότι η ανακύκλωση αποτελεί σύγχρονη απαίτηση και

αναπόσπαστο συστατικό της διαχείρισης των απορριµµάτων.

Στη χώρα µας η ανακύκλωση γίνεται σε χαµηλά ποσοστά και διεξάγεται περιοριστικά σε αντίθεση µε άλλες χώρες που έχουν πετύχει µεγάλη µείωση των απορριµµάτων τους.

12

Ωφέλειες από την ανακύκλωση

Κάνοντας ανακύκλωση έχουµε:

Μικρότερη ποσότητα απορριµµάτων για ταφή και, συνεπώς, παράταση του χρόνου λειτουργίας των ΧΥΤΑ, αντιµετωπίζοντας έτσι τη δυσκολία εξεύρεσης νέων χώρων.

Μείωση του κόστους συλλογής και διάθεσης των απορριµµάτων. Η µείωση είναι ακόµη µεγαλύτερη όταν εφαρµόζεται ανακύκλωση µε τη µορφή της ∆ιαλογής στην Πηγή (δηλαδή στο χώρο παραγωγής των απορριµµάτων), επειδή εξοικονοµούνται µεγάλα ποσά από τα έξοδα

µεταφοράς των απορριµµάτων προς τους χώρους εναπόθεσής των.

Μείωση των εισαγωγών µε την επαναφορά χρήσιµων υλικών στον οικονοµικό κύκλο.

Η χρησιµοποίηση ανακυκλωµένων υλικών έχει σαν αποτέλεσµα την εξοικονόµηση ενέργειας και τη µείωση της ρύπανσης που προκαλείται κατά τη διαδικασία επεξεργασίας και κατασκευής νέων προϊόντων.

Ακόµη, µε την ανακύκλωση επιτυγχάνεται εξοικονόµηση υλικών από πρωτογενείς πηγές. Αυτό, αν συνδυαστεί µε την αυξανόµενη έλλειψη

πρώτων υλών στη φύση και το συνεπαγόµενο αυξηµένο κόστος τους, κάνει την ανακύκλωση περισσότερο χρήσιµη και αναγκαία.

Τέλος, για την λειτουργία ανακύκλωσης απαιτείται η απασχόληση προσωπικού στα διάφορα στάδια υλοποίησής της. Από στατιστικά

στοιχεία προκύπτει ότι µε την ανακύκλωση µε τη µορφή της ∆ιαλογής στην Πηγή δηµιουργούνται περισσότερες θέσεις απασχόλησης σε σχέση µε την Υγειονοµική Ταφή σε αναλογία 5:1.

Όµως κανένα πρόγραµµα µείωσης των απορριµµάτων και ανακύκλωσης δεν µπορεί να πετύχει, αν δεν ενηµερωθεί σωστά και δεν ευαισθητοποιηθεί ο καταναλωτής.

Είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσουµε όλοι µας ότι το πρόβληµα της διαχείρισης των απορριµµάτων µας α φ ο ρ ά ά µ ε σ α. Χρειάζεται δηλαδή

να συµβάλλουµε όλοι στη λύση, πετυχαίνοντας την αρµονία του ανθρώπου µε το περιβάλλον και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής µας.

13

Θα πρέπει να µετεξελιχθούµε σε περιβαλλοντικά υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες – καταναλωτές και να έχουµε σαν γενικές αρχές για τις αγορές µας τα

παρακάτω: Να προτιµούµε τις συσκευασίες που µπορούν να επιστραφούν και να

επαναχρησιµοποιηθούν.

Όσες συσκευασίες δεν µπορούν να επιστραφούν και ξαναχρησιµοποιηθούν, ας φροντίζουµε να τις δίνουµε για ανακύκλωση, εάν ανακυκλώνονται.

Να αποφεύγουµε τα προϊόντα που έχουν υπερβολική συσκευασία. Να επιλέγουµε, στα πλαίσια των αναγκών µας, το µεγαλύτερο δυνατό

µέγεθος ενός προϊόντος, γιατί έχει αναλογικά την µικρότερη σε βάρος

συσκευασία. Να χρησιµοποιούµε τη δική µας πάνινη τσάντα ή δίχτυ ή οποιαδήποτε

τσάντα µπορεί να επαναχρησιµοποιηθεί για τις αγορές µας. Να προτιµάµε τα απορρυπαντικά σε συµπυκνωµένη µορφή, γιατί έχουν

λιγότερη συσκευασία κι εκείνα που έχουν χάρτινη συσκευασία.

Να αποφεύγουµε τη χρήση πλαστικών ειδών µιας χρήσης που τόσο επιβαρύνουν το περιβάλλον. Να αποφεύγουµε προϊόντα που περιέχουν συστατικά, τα οποία

προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις, τόσο στην υγεία όσο και στο περιβάλλον. Να χρησιµοποιήσουµε µπαταρίες που δεν έχουν κάδµιο ή υδράργυρο ή

είναι επαναφορτιζόµενες. Να προτιµάµε λάµπες φωτισµού µεγαλύτερης διάρκειας ζωής και

χαµηλών ενεργειακών αναγκών.

Να συµµετέχουµε ενεργά σε προγράµµατα ανακύκλωσης της περιοχής µας και να πιέζουµε τους ∆ήµους µας και τους αρµοδίους φορείς, αν δεν

υπάρχουν τέτοια προγράµµατα, να τα δηµιουργήσουν. Ας µην ξεχνάµε όµως, ότι η ανακύκλωση είναι η δεύτερη καλύτερη λύση, η αποφυγή της δηµιουργίας απορριµµάτων είναι η καλύτερη.

14

Η Εκπαιδευτική µας εκδροµή

Στην περιοχή Σβορώνος του Νοµού Πιερίας επισκεφτήκαµε την επιχείρηση Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης και Ανακύκλωσης (Ε.ΕΑ.Α.),

που ασχολείται µε τη διαλογή και την πακετοποίηση διαφόρων συσκευασιών. Η

συγκεκριµένη επιχείρηση λειτουργεί ενάµιση χρόνο. Έχει χαρακτήρα µη κερδοσκοπικό και ανακυκλώνει χαρτί, πλαστικό, γυαλί, σίδερο, αλουµίνιο. Η

ανακύκλωση περνά από πέντε στάδια. Το πρώτο στάδιο περιλαµβάνει την συλλογή και παράλληλα τον διαχωρισµό των υλικών. Το δεύτερο ονοµάζεται προώθηση. Στη συνέχεια ακολουθεί ο διαχωρισµός, ο οποίος πραγµατοποιείται

µηχανολογικά και χειρονακτικά.

Έπειτα έχουµε την πακετοποίηση και τέλος την προώθηση στα εργοστάσια,

αφού πρώτα διαχωριστούν σε κατηγορίες, καθότι κάθε εργοστάσιο ανακυκλώνει συγκεκριµένα υλικά.

15

Υπάρχουν συνολικά στην Ελλάδα δέκα παρόµοιες επιχειρήσεις που εκτελούν την προαναφερόµενη εργασία, δύο εκ των οποίων βρίσκονται στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα. Η συγκεκριµένη εταιρεία που επισκεφτήκαµε αποτελεί την

µοναδική ιδιωτική επιχείρηση, καθώς οι άλλες συνεργάζονται άµεσα µε τους κρατικούς φορείς . Ο δήµος της Κατερίνης συµβάλλει στην ανακύκλωση των σκουπιδιών,

βοηθώντας την επιχείρηση να επιτελέσει το έργο της για την προστασία του περιβάλλοντος. Παραχωρούνται στους πολίτες ειδικές σακούλες για τον διαχωρισµό των ανακυκλώσιµων υλικών και η ανταπόκριση είναι µεγάλη καθώς

το 80% των κατοίκων της περιοχής τηρεί τους κανονισµούς.

Επιπλέον παραχωρούνται κάδοι σε κάθε περιοχή καθώς και φορτηγά που

εκτελούν συχνά δροµολόγια σε καθηµερινή βάση.

16

Ε. ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι δραστηριότητες και οι παρεµβάσεις της Π.Ο., οι οποίες έγιναν ευρύτερα γνωστές µέσω των τοπικών Μ.Μ.Ε., συνέβαλαν στην ανάδειξη στην τοπική µας κοινωνία της σηµασίας που παρουσιάζει το θέµα των

απορριµµάτων και στην ανάπτυξη αισθήµατος ευθύνης των πολιτών και ιδιαίτερα της µαθητικής κοινότητας, όσον αφορά την ορθή και ολοκληρωµένη διαχείρισή τους.

********* Το µήνυµα από την όλη δραστηριότητα του Προγράµµατος,

συµπυκνώνεται στην παρακάτω φράση:

«Είναι συλλογική η ευθύνη να προστατεύσουµε το Περιβάλλον µε

µείωση, επαναχρησιµοποίηση και ανακύκλωση των απορριµµάτων,

αναδεικνύοντας έτσι τον Πολιτισµό µας».

17