เอกสารประกอบการเสวนา ‚ปฏรปการเรยนรเพอคนทงมวล‛ 5 ยทธศาสตรจดการศกษาเพอพฒนาอาชพบนพนทภเขาสงและถนทรกนดาร

จากโรงเรยนบานเมองกด อ.แมแตง จ.เชยงใหม วนท 9 กมภาพนธ 2555 ณ ศนยการประชมสถาบนวจยจฬาภรณ

เรยบเรยงโดยหนวยสอสารสาธารณะ ฝายสอสารองคกร สสค .

จดก าเนด: โมเดลโรงเรยนบานเมองกด

ในปการศกษา 2549 – 2552 พบวา นกเรยนไมสามารถเรยนตอในชนมยธมศกษาตอนปลาย 100 % และมแนวโนมออกกลางคนในป 2553 รอยละ 3 รวมทงยงมเดกดอยโอกาสสงถงรอยละ 95 โดยมปญหา เดกยากจนและหางไกล เปนโจทยใหญทเปนอปสรรคการเรยน จงจดประชมรวมกบผปกครอง นกเรยน สถานประกอบการ องคกรเอกชน ภาครฐ เพอวางแนวทางการจดการศกษา จดใหเกด หลกสตรประกอบอาชพ และมรายไดระหวางเรยน โดยชมชนและสถานประกอบการ ชวยใหเกด รายไดจากการทองเทยว ในรปแบบความรวมมอในการสนบสนนงบประมาณ องคความร เปนแหลงวทยากร ตลอดจนเปนศนยฝกอาชพสาหรบผเรยน โรงเรยนมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาบคลากร ตลอดจนอาคารสถานท เพอสนบสนนการจดการศกษาใหเกดประสทธภาพ จนกลายเปน “โมเดลโรงเรยนบานเมองกด”

นายโกศล ปราค า อดตผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 กลาวววา “ศนยการเรยนต าบลเมองกด ” เกดจากนโยบายท เนนการกระจายการบรการไปทกหยอมบาน จงเปนทมาของโรงเรยนบานเมองกดโมเดล เปาหมายเพอชวยเดกไรรฐไรสญชาต เดกทขาดโอกาสใหสามารถหารายไดและมวชาชพทเปน “อตลกษณ ” ในทองถนตดตว และมเปาหมายชวยเดกดอยโอกาส 5 กลม ไดแก 1.เดกยากจน 2.คณแมวยใส 3.เดกในสถานพนจ 4.ไรรฐไรสญชาต และ 5.เดกกลมเสยงหลดระบบการศกษา

ทมาหลกสตร “8 อาชพ 1 วชาการ” และโมเดล “เดกเกงคดออก!”

นายณรงค อภยใจ ผอ านวยการโรงเรยนบานเมองกดกลาวถง “โมเดลบานเมองกด ” วา เปนโมเดลทเนนการศกษาสายอาชพ และทกษะชวตไปพรอมกบการศกษาตามปกต จบปรบหลกสตรใหยดหยนกบชมชน โดยมการปรบโครงสรางการประเมนและการวดผลใหมนสอดรบกจกรรมตอความตองการของผเรยน เพอใหเดกดอยโอกาสไดรบการศกษาอยางทวถงและยงยน จนเปนทมาของ “8 อาชพ” หลก ทเพมเขาไปเปนทางเลอกใหเดกสามารถหารายไดระหวางเรยน เชน 1.การนวดแผนโบราณ 2.ยวไกด 3.หลกสตรการจดการบรการในโรงแรม และโฮมสเตย 3.คหกรรม 4.งานเครองประดบลกปด 5.งานจกรสาน 6.งานดนตรนาฎศลป 7.สรางอฐบลอค และ 8.ชางไฟชางไม โดยทกวนพฤหสบดจะเปดโรงเรยนเปนสถานทองเทยว เชอมโยงกบสถานประกอบการใหน าทวรชาวตางชาตมาเทยว สรางรายไดใหเดกขนต าคนละ 3,000-5,000 บาท/เดอน

ท าไมตองสงเสรมอาชพ ? เพราะ เดกไมสามารถนงเรยนไดทง 5 วน ปญหาคอ ความยากจน เดกตองการความอมจากอาหาร ถงจะเรยนไดอยางมสมาธ จงตองสรางอาชพเพอ ท าใหเดกมรายได

โรงเรยนจงตองปรบหลกสตร และเวลาเรยนให ยดหยน เปนโรงเรยนทสกรนเดกเกง เดกไอควดจดสงตอไปยงโรงเรยนอน แลวหนกลบมาชวยเดกดอยโอกาส เพราะเดกถาท าไมด หรอเรยนไมด คณไมสามารถฆาทง หรอเอาไปท าลาย แตเดกตองอยในสงคมอก 70-80 ป ดงนนโรงเรยนจะตองเปนหลกในการขดเกลาในการสรางเดก โดยเอาปญหาเปนตวตง แลวเชญทกภาคสวนทเกยวของกบโรงเรยน ไมวาจะเปนองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ก านน ผใหญบาน ผปกครอง สถานประกอบการ ตวนกเรยนรวมกนและวเคราะหปญหา เพอแกปญหารวมกน

“5 ยทธศาสตร” โมเดลบานเมองกด

“ชเปา-เฝาระวง-สงเคราะห เลอกใหเหมาะกบวธ พนท และทองถน” เปน 5 ยทธศาสตรหลกทใชจดการเรยนรและ องคความร เพราะเมอม เมนทหลากหลายมาก ผเรยนกสามารถ ตอยอดใหเหมาะกบตวเองและทองถนได โรงเรยนบานเมองกดจงเปนตนแบบทตอบสนองค วามตองการของนกเรยนและชมชน ดวยการสรางทกษะอาชพเพอใหเดกทกคนน าสการตอยอดเปนผประกอบการในอนาคต โดยไมตองทงถนฐานบานเกดไปหางานท าในเมองใหญ

ผใหญใจด อบต.เขมแขง ชมชนยงยน

นายเสถยร ใจค า นายกอบต .กดชาง กลาวถง ระบบการศกษาไทยในขณ ะนวา ก าลงตดอยในกรอบทไมพงปฏบต ส าหรบบางพนทอยางทเมองกดอยไกลจากตวเมองเชยงใหม 60 กโลเมตร แตทวาชมชน หรอหยอมบานทนอยหางไกลสดถง 100 กโล การใชมาตรฐานเดยวกนโดยเฉพาะในเรองการเรยนการสอนเปนเรองล าบาก เมองกดโมเดลจงอยเหนอกรอบมาตรฐาน

สงทท าคอ ยดเดกและชมชนเปนทตง ใหเรยนด มความสข และกลบคนเพอพฒนาบานเกดอยางยงยน ทงนหากมองไปถงอนาคตของเดกๆ ทโรงเรยนบานเมองกด เมอจบชน ม .3 แลว พวกเขาจะม 3 ทางเลอกในชวต ทางแรก คอเดกเรยนด และมความพรอมจะถกตอไปยงสถานศกษาในระดบตางๆ ทท าความรวมมอจดระบบรองรบการศกษาขนสง 2.เดกทไมไดเรยนตอแตมทกษะฝมอด จะถกสงตอไปยงสถานประกอบการ มงานท า และ 3.เดกๆ กลมทจะกลบไปเปนก าลงสรางอาชพในถนฐานของตวเอง

แนวทางการพฒนาต าบ ลกดชาง เมอรวา “คน คอ ตนตอของปญหา ” วสยทศน หลกจงเนน “การพฒนาคน พฒนางาน พฒนาการศกษา และโครงสรางพนฐานของชมชน ” ตองเรมพฒนาทคนในชมชนของเรากอน พฒนาใหชาวบานมการศกษา ใหชาวบานสามารถประกอบอาชพสามารถเลยงตวเองได ท าใหชมชนเกดความเขมแขง และน าไปสการพฒนาทยงยน พฒนาใหเปนคนทมศกยภาพ

นอกจากนยงมมลนธศภนมต แหงประเทศไทย วทยาลยเทคโนโลย และการจดการสารภ จ.เชยงใหม และ Thyme foundation จากออสเตรเลยทจะสงวทยากรอบรมเรองหลกสตรตางๆ ใหตลอดป

ความภมใจ..ยวไกดหารายไดเขาทองถน

เบนซ-ด.ญ.สโรชน ธรรมมงคล อาย 14 ป ตวแทนเดกเกง โรงเรยนบานเมองกด ซงเปนหนงในโครงการเชงรกกบสสค . ส าหรบเบนซ เธอเลาวา เหนรนพหลายคนเรยนจบออกไปแตกยงไมมงานท า เลย

คดวา เรยนอาชวะศกษาดกวา แมวาเธอจะเปนเดกทเรยนเกงทสดในชน เพราะเหนวา เสยเวลาหา กเรยนไปแลวไมมงานท า และคดวา ประสบการณและความรทได จะกลบมาพฒนาหมบาน

“หนรสกวา ท าไมพหลายคนม บานแลวไมอยากอย หนกเคย ถามรนพ หลายคน เขากวา นาเบอ มแตตนไม มแตแมน า ก อยากไปเทยวนนเทยวนบาง แตหนคดวา แมหมบานเราจะไมมทเทยวเหมอนในเมอง แตกมนกทองเทยวเขามาในหมบานเลย ไมตองไปเหนไกลๆ กไดสมผสจรง ยงพอเยาวชนของเราชวยกนกระจายขาวใหคนมาเทยว หมบานเรากเปนทรจกเยอะ บรษททองเท ยวกเรมเขามา มรายไดเขาหมบาน เดกๆกไมตองไปท างานขางนอก สภาพแวดลอม แมอาจเปลยนไปบาง เชน ตนไมอาจนอยลง แตทองถนกมสวนเขามาชวยเหลอควบคม ซงในฐานะเยาวชนกคดวา หากเรามส านกรกบานเกด กจะสามารถท าใหบานเรานาสนใจ และเปนทสนใจใหคนอนมาเทยวไดเชนกน” เบนซกลาว

วาท…ครสอนด “ยกทกษะอาชพ” สอนเดกชนเผา

นางสมถวล สวนตะ วาทครสอนด “การงานอาชพและเทคโนโลย” จากครสอนสขศกษาตงแตป 2547 สการสอนอาชพและเทคโนโลย ป 2550 ดวยใจรกและมทกษะเรองงานประดษฐ ไมวาจะเป นงานจกรสานไมไผ สายรดขอ มอลกปด ซงเนนการมสวนรวมจากชมชน อาชพ ทเลอกสวนใหญจงดดแปลงประยกตใหทนสมย และเออตอการสรางรายไดใหกบเดก และชมชน

สงส าคญคอ ใช “แรงหนน ”จากสวนประกอบทางสงคม ทงอบต . สถานประกอบการ โรงแรม สถานศกษา และมหาวทยาลยเปน “พเลยง” ชวยจดอบรมหลกสตรระยะสน และใช “เดก” เชอม “เดก” ตอยอดขยายผล “ทกษะ” ในแตละกลมอาชพทมโอกาสไปอบรมใหเพอนรวมโรงเรยน จนเปนทมาของรางวลหลากหลาย อาท รางวลเหรยญทองครผสอนดานงานจกรสารไมไผเปนของใชระดบประเทศ ป 2551 ครดเดนดานการงานอาชพและเทคโนโลย และคร Best Practice ดานการงานอาชพและเทคโนโลย เขตพนทการศกษาประถมศกษา เชยงใหม เขต 2 และลาสดกบวาท “ครสอนด” จากสสค.

การท างานรวมของ ‘สสส.’ และ ‘สสค.’

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยส านกสนบสนนสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว (ส านก 4) รวมกบส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) เลงเหนความส าคญของ “การเรยนรเพอชวตจรงในสงคม ” ซงหมายถงการสรางเยาวชนทสามารถคนพบศกยภาพ ความถนดของตนเอง รวมถงม ทกษะและโอกาสพฒนาตนเองไปสชวตและอาชพทเลอก ซงอาจกลาวไดวา การสรางการเรยนรทเกดขนนาจะมงเนนเปาหมายไปส การสรางกระบวนการเรยนรทตอบสนองตอการสรางความเขมแขงของชมชนเปนการเรยนรเพอชมชน การเรยนรเพอการสรางสมมาชพเตม พนท การเรยนรในระบบโรงเรยน และมหาวทยาลยกบการปฏรปการเรยนร จงเหนควรใหสนบสนนการสรางเครอขายเพอพฒนาสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว โดยมงหวงวา จะเปนโอกาสใหนกวชาการ ผทรงคณวฒ และหนวยงาน/บคคลทเกยวของ ไดรวมมอกน สราง เปนเครอขายท างาน เสนอแนะแนวทางและขอคดเหนอนเปนประโยชน ในการทจะน าไปพฒนาและสรางสงคมแหงการเรยนรของไทยตอไป

/////////////////////////////