FAKTORI KARDIOVASKULARNOG

RIZIKA U BOLESNIKA SA

HIPERTENZIJOM

KVB su najčešće aterosklerotične

bolesti srca i krvnih žila i obuhvataju:

a) Ishemijsku bolest srca,

- stabilna angina pectoris,

- akutni koronarni sindrom,

- iznenadna srčana smrt,

- srčana insuficijencija.

b) Akutni moždani udar (akutna insuff CNS):

-ishemijski moždani udar (75%-80%),

-hemoragijski moždani udar (20%-25%).

Moždani udar je uzrok 10% ukupnog svjetskog godišnjeg mortaliteta, a polovina preživjelih su invalidi.

c) Periferna arterijska okluzivna bolest

(ateroskleroza ekstremiteta) sledećih

stepena:

- parestezije u ekstremitetima,

- claudicatio intermitens,

- bol u miru, posebno noću,

- ulceracije i gangrene.

- vodeći uzrok smrti sa preko 50%

(smrtnost od malignih bolesti 22%)

- BiH po učestalosti obolijevanja u

gornjoj polovini poretka, visoka stopa

obolijevanja od KVB.

- Svaki četvrti stanovnik u razvijenim

zemljama boluje od ishemijske

bolesti srca i životni vijek mu je

skraćen za 7 godina.

Kardiovaskularne vaskularne bolesti

• Koronarna bolest srca

• Arterijska bolest srca

• Ishemijska bolest srca

• Cerebrovaskularne bolesti

• Periferne arterijske bolesti

Kardiovaskularne bolesti

- pogoršavaju kvalitet života,

- uzrokuju invalidnost,

- ekonomski slabe naciju,

- skraćuju očekivanu dužinu života;

- imaju negativan trend porasta incidence

Ateroskleroza

Dislipidemije

LDL-H

Ukupan hol

HDL-H

Trigliceridi

Godine, rasa,pol, genetika Kardiovaskularni

rizik

Pušenje,Fizička neaktivnost

Gojaznost

Kardiometabolički rizik

Oksidativni stres

Inflamacija,Hiperkoagulabilitet

Hipertenzija

Insulinska rezistencija

Dijabet

Koji su to kardiovaskularni faktori rizika?

• Termin ´Faktori rizika´ koristi se da opiše

genetske, fizičke i hemijske karakteristike,

kao i karakteristike stila života koje predviĎaju

povećan rizik od razvoja KVB

• Faktori rizika se dobijaju kada se napravi

poreĎenje izmeĎu ljudi koji su već oboljeli

od KVB i zdrave populacije

• Mnogi faktori rizika su povezani sa stilom

života, stoga mogu i da se modificiraju!

FAKTORI RIZIKA ZA

KARDIOVASKULARNE BOLESTI

I oblast

Kardiometabolički rizik

Dislipidemija i KVB

Dislipidemija u dijabetesu

Gojaznost (leptin)

Metabolički sindrom

Oksidativni stres i antioksidativna zaštita

FAKTORI RIZIKA ZA

KARDIOVASKULARNE BOLESTI

III oblast

Inflamacija i ateroskleroza

Poremećaj hemostaze i ateroskleroza

Genetika i ateroskleroza

Homocistein i KVB

FAKTORI RIZIKA ZA

KARDIOVASKULARNE BOLESTI

Nemodificirajući faktori rizika i KVB (godine, spol)

Uticaj hipertenzije

Socioekonomski faktori i rizik od KVB

Uticaj ishrane, pušenja, alkohola, fiz aktivnosti

Epidemiološke studije

praćenje i procjena rizika za KVB.

Promejnljivi faktori rizika - šansa da se

njihovom korekcijom odloži obolijevanje i

smanje komplikacije

- ART HT,

- pušenje,

- povišen LDL-holesterol,

- gojaznost,

- diabetes mellitus,

- nepravilna ishrana,

- fizička neaktivnost.

AH - povišeni krvni pritisak viši ili jednak

140/90 mmHg ili niži (pod terapijom)

- oko 20% svjetske populacije,

95% slučajeva je primarna,

75% slučajeva je neadekvatno regulirana.

Skrining za AH se sprovodi jednom u

2 godine kod osoba

sa normalnom tenzijom.

Klasifikacija

ESH(European Society of Hypertension) /

ESC(Europen Society of Cardiology)

KATEGORIJA KRVNOG PRITISKA mmHg

Optimalan < 120/<80

Normalan 120 - 129/80 - 84

Visoki normalan 130 - 139/85 - 89

ARTERIJSKA HIPERTENZIJA >140/ >90

Stadijum 1 (blaga) 140 - 159/ 90 - 99

Stadijum 2 (umjerena) 160 - 179/100 - 109

Stadijum 3 (teška) >180/ >110

ISH (izolirana sistolna hipertenzija) > ili = 140/ <90

Procedura postavljanja dijagnoze AH

ima za cilj:

- utvrđivanje visine KP,

- utvrđivanje eventualnih sekundarnih

uzroka AH,

- procjenu ukupnog KV rizika

(pridruženi faktori rizika,oštećenja

ciljnih organa),

- procjenu načina života.

Terapija arterijske HT je zapravo

intervencija u prevenciji KVB.

Cilj lečenja je redukcija vrijednosti KP

ispod 140/90 mmHg, a time i redukcija

KV morbiditeta i mortaliteta.

Terapija AH treba da je sveobuhvatna, tj

podrazumijeva i korekciju pridruženih

faktora rizika uz farmakološko lečenje.

Farmakološko liječenje AH

Monoterapija - uspješna u 50%

pacijenata, terapija sa 2 lijeka u još 30%

pacijenata, ostale oboljele uspijemo

stabilizirati sa 3 lijeka, osim rijetke

rezistentne HT.

HT je moguće liječiti svim raspoloživim

vrstama lijekova. Neke posebne prep su:

- diuretike, posebno tiazidne, propisivati

kod starih pacijenata, gde je česta i

izolirana sistolna AH,

- beta blokatori su lijekovi izbora posle

IM, kod AH i migrena, poremećaja

ritma, tireotoksikoze,

- kalcijum antagonisti su posebno

indicirani kod starih, u prevenciji

srčane insuficijencije,

- ACE inhibitore treba propisivati posle

IM, u dijabetesu, u prevenciji i

usporavanju srčane insuficijencije i

bubrežnog oštećenja.

Pušenje

Oko 40% odraslog stanovništva BiH puši.

Pušenje duhana je važan faktor rizika za

KVB (dovodi do ateroskleroze i

vazospazma), a prestankom pušenja

smanjuje se rizik za 50% u toku 1 godine.

pušači imaju 70% veći rizik od fatalnog

koronarnog događaja

(u poređenju sa nepušačima)

Pušenje je bolest ovisnosti

ima tendenciju stalnog povećanja doze!

pacijent treba da dobiti savjet o potrebi

apstinencije od pušenja, mogu mu se

predočiti i opcije rada u maloj grupi za

odvikavanje i/ili terapija zamjene nikotina

Statistički, pušači najčešće iz 3 pokušaja

prekinu pušenje.

Neželjeni efekti pušenja (dejstvo na KVS):

- vazokonstrik krvnih sudova,

- tahikardija,

- porast KP,

- povećanje perifernog vaskul otpora,

- povećanje nivoa kateholamina,

- oštećenje endotela i ateroskleroza,

- aktivacija SY nervnog sistema,

- povećanje viskoznosti krvi,

- smanjenje HDL a povećanje oksidacije

LDL-holesterola.

Poremećaj lipidnog statusa povećava rizik za

oboljevanje od KVB:

- LDL –holesterol viši od 3 mmol/l (uzroci:

pušenje, starost, dijabetes, HT ili naslijeđe),

- HDL – holesterol niži od 1,03 mmol/l za

muškarce i 1,29 mmol/l za žene (uzroci:

gojaznost, pušenje, fizička neaktivnost,

glikozna intolerancija),

- Trigliceridi viši od 1,7mmol/l (uzroci:

centralna gojaznost, dijabetes, naslijeđe).

Studija 7-zemalja je najznačajnija studija koja je potvrdila

snažnu korelaciju izmeĎu bolesti srca i unosa zasić masti

Gojaznost – posebno abdominalni tip

Gojaznost - prekomjerno nagomilavanje masnog

tkiva u tijelu kao posljedica je prevelikog

energetskog unosa i/ili nedovoljne energetske

potrošnje, uz prisustvo različitih genetskih

faktora (u 40% slučajeva), faktora načina života.

ITM ili BMI - Pokazatelj prisustva

i stepena gojaznosti

Ciljni BMI na nivou populacije je 23kg/m2,

u populaciji odraslih u BiH je > 50%

sa prekomjernom tjel težinom.

Klasifikaciju stepena uhranjenosti

Prema vreijdnostima ITM (SZO)

BMI (kg/m2) SZO klasifikacija popularni naziv

< 18,5 pothranjenost mršavost

18,5 – 24,9 normalna uhranjenost normalna težina

25,0 – 29,9 gojaznost I stepena prekomerna težina

30,0 – 39,9 gojaznost II stepena gojaznost

> 40,0 gojaznost III stepena patološka gojaznost

Nepravilna je ishrana koja ima veću

energetsku vrijednost od preporučene za

određenu energetsku potrošnju;

-ishrana bogata zasićenim masnim

kiselinama, holesterolom, prostim

ugljenim hidratima, solju, i bez dovoljno

polinezasićenih i mononezasićenih

masnih kiselina, dijetnih vlakana,

složenih UH i nekih minerala

i vitamina.

ISHRANA

jabuka

kruška

Pravilna ishrana

Pravilnom ishranom sprečava se gojaznost:

- povrća i voća 5 porcija dnevno,

- integralne žitarice,

- nemasna mesa,

- dosta ribe,

- do 4 jaja nedeljno,

- maslinovo i palmino ulje...

sve to pravilno pripremljeno i u 3 glavna

obroka i 2 užine smešteno.

individualna dijeta

Fizička neaktivnost - faktor rizika za razvoj

KVB, 60% svjetske populacije je fizički

nedovoljno aktivno.

Fizički neaktivne osobe imaju 2 puta veći

rizik da obole od KVB.

Ni jedna studija nije dokazala visok rizik od

KVB kod fizički aktivnih osoba!

Umjerena fizička aktivnost za dobro zdravlje

30 – 60 min 4 do 6 puta/sedmica

ili 30 min /dan

Direktni benefit od fizičke aktivnosti:

- prevencija gojaznosti,

- smanjenje nivoa šećera u krvi,

- smanjenje srčane frekvence,

- povećanje dejstva insulina,

- smanjenje nivoa LDL-holesterola i triglicer,

- povećanje HDL-holesterola,

- sniženje krvnog pritiska,

- povećanje elastičnosti krvnih sudova,

- stimulacija venske cirkulacije,

- prevencija osteoporoze,

- povećanje sposobnosti odupiranja stresu.

Preporuke fizičke aktivnosti,

- godine starosti,

- stanje lokomotornog aparata,

- trenutnu fizičku kondiciju,

- BMI,

- komorbiditete,

- mikroklimatske uslove okoline,

Metabolički sindrom se dijagnostic kod

gojaznih osoba po International Diabetes

Konsenzus-u (3 od 5 kriterijuma):

- obim struka: >94cm za muškarce i >80cm

za žene

- KP >ili = 130/85mmHg,

- trigliceridi >ili = 1,7mmol/l,

- glikemija našte >ili = 5,6mmol/l,

- HDL < 1,29mmol/l za žene i < 1,03 za

muškarce.

Prisustvo MS povećava rizik za

obolijevanje od KVB za 18%,

a od dijabetesa za 5%-10%

Dijabetes je hronična progresivna bolest,

bolesnici u preko 90% slučajeva umiru

prerano od KV komplikacija.

MS ima oko 33% svetske

populacije

Zaključak

Globalne strategije u redukciji KVO

• Optimalna kontrola

- Hipertenzije

- Gojaznosti

- Dijabetesa

• Optimalna ishrana

- Zamijeniti u ishrani ZM i refinirane UH

sa dijetnim vlaknima, voćem, povrćem, leguminozama i orasima

- Dizajnirati optimalnu suplementaciju

Francuski paradoks

Čak i na engl, ovaj termin je zvučao romantično

milionima Amerikanaca koji su ga čuli 1991. god.

• Iako Francuzi jedu masnu hranu i puše više nego Amerikanci, Safer je zaključio:

“Ako ste sredovječan Amerikanac, vaše šanse da umrete od srčanog udara su tri puta veće nego Francuza istih godina.

Očigledno, Francuzi nešto ispravno čine, nešto što Amerikanci ne rade ...

A sada je i dokazano: Alkohol – naročito crno vino – smanjuje rizik od nastanka bolesti srca"