Fodz Annual 2008 Www

7/29/2019 Fodz Annual 2008 Www

http://slidepdf.com/reader/full/fodz-annual-2008-www 1/28

R A P O R T R O C Z N Y A N N U A L R E P



Sieniawa

Lesko Lublin

Milejczyce

Kraśnik

Czerwionka-Leszczyny Zambrów

Miedzna

Miedzna

Leżajsk



2008

11

2,7 ha

550 m

szkół uczestniczy w programie„Przywróćmy Pamięć”schools participating in the“To Bring Memory Back” program

uczniów realizuje projekty w ramachtego programustudents carrying out projects withinthe framework of the program

160

5 000

cmentarzy zostało uprzątniętych i ogrodzonych

cemeteries cleaned up and fencedcmentarzy zostało ogrodzonychof cemeteries fenced

ogrodzeń zostało wybudowanychof fence built

23miejscowości uczestnicząw projekcie Szlak Chasydzkitownships taking part in theChassidic Route project

400

8 100

miejscowości jest prezentowanychna portalu www.polin.pltowns presented on www.polin.org.pl

zdjęć jest prezentowanychna portalu www.polin.plphotographs available on www.polin.org.pl



Szanowni Państwo,

Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego została założona

na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Światową Orga-nizacją Żydowską ds. Restytucji (WJRO) i Związkiem GminWyznaniowych Żydowskich w RP (ZGWŻ).

Naszym celem jest ochrona materialnych reliktów kulturowe-go dziedzictwa Żydów w Polsce. Działamy na tych terenach,którymi, z racji zbyt dużej odległości, trudno jest zajmować sięgminom żydowskim. Pełny spis miejscowości, którymi zajmu-je się Fundacja znaleźć można na naszej stronie internetowej:www.fodz.pl.

Fundacja działa w ścisłej współpracy z ZGWŻ, a w sprawachnatury religijnej konsultuje się z Naczelnym Rabinem Polski,rabinem Michaelem Schudrichem oraz z The Committee for

the Preservation of Jewish Cemeteries in Europe, kierowanymprzez rabina Elyakima Schlesingera.

Do zadań Fundacji należą:ochrona obiektów dziedzictwa żydowskiego, które mają wy-jątkowe znaczenie religijne lub historyczne;restytucja mienia dawnych gmin żydowskich (Fundacjadziała tu jako pełnomocnik ZGWŻ): synagog, cmentarzyi innych obiektów, które służyły działalności religijnej, edu-kacyjnej, charytatywnej i społecznej;zarządzanie odzyskanym mieniem.

Rok 2008 był dla Fundacji rokiem intensywnej działalności,

związanej m.in. z projektem rewitalizacji synagogi w Zamo-ściu. Z radością przyjęliśmy wiadomość o dofinansowaniuprojektu przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramachMechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospo-darczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, coumożliwi rozpoczęcie prac remontowych już latem 2009 r.Ponadto, w 2008 roku we współpracy z naszymi partneramiuporządkowaliśmy i ogrodziliśmy 11 cmentarzy żydowskichoraz upamiętniliśmy 4 społeczności żydowskie.

Rosnące grono sojuszników Fundacji, obejmujące wła

kalne, organizacje pozarządowe, szkoły oraz organizacdzynarodowe, umożliwiło ogromny rozwój naszej działasukces programu edukacyjnego „Przywróćmy Pamięć”,rym uczestniczy 160 szkół z całej Polski oraz nowe projewitalizacji zabytków żydowskich są tego świetnym przykBierzemy udział w wielu inicjatywach podejmowanychlokalnych liderów społecznych oraz wspieramy ich działna rzecz ochrony i upamiętnienia dziedzictwa żydowski

Ważnym wątkiem naszej aktywności jest wspieranie dziści naukowej, skupionej wokół szeroko rozumianych „sżydowskich”; współpraca z polskimi ośrodkami akademoraz zainteresowanie studentów tematyką kultury i

polskich Żydów znajduje swój oddźwięk w realizacji lu internetowego „POLIN – Dziedzictwo Polskich Żwww.polin.org.pl.

Entuzjazm liderów społecznych, wolontariuszy i uczniówgażowanych w realizację naszych projektów świadczy o tcoraz więcej ludzi zaczyna dostrzegać i cenić wielokuldziedzictwo swoich regionów oraz rozumieć, jak waższacunek i zrozumienie dla innych kultur. Pozwala nam tecznie działać na rzecz tolerancji i otwartości.

Monika Krawczyk, Dyrektor Generalny

2

Więcej:www.fodz.plwww.pamiec.fwww.polin.org

Biłgoraj Wielkie Oczy Lubasz



Ladies and Gentlemen,

The Foundation for the Preservation of Jewish Heritage in Poland

was founded by the Union of Jewish Communities in Poland andthe World Jewish Restitution Organization (WJRO) in 2002.

Our mission is to protect and commemorate the survivingmonuments of Jewish heritage in Poland. The Foundation op-erates in areas located far from present-day Jewish communi-ties which lack the necessary human and financial resources totake appropriate care of the Jewish monuments located there.A complete list of the towns covered by the Foundation is avail-able on our website: www.fodz.pl.

The Foundation acts in close cooperation with the Union of Jewish Communities in Poland. In religious matters, we con-sult the Chief Rabbi of Poland, Michael Schudrich, and the

Committee for the Preservation of Jewish Cemeteries in Eu-rope, led by Rabbi Elyakim Schlesinger.

Our goals are:the protection of properties which have a special religious orhistorical significance;the restitution of properties belonging to Jewish religiouscommunities before World War II (reclaimed by the Foun-dation, acting as the plenipotentiary of the Union of JewishCommunities in Poland), i.e. synagogues, cemeteries andother properties formerly serving a religious, educational,charitable or social purpose;management of the returned properties.

2008 was a year of particularly intense activity for the Founda-tion, also on account of the planned revitalization of the Ren-aissance synagogue in Zamość. We were thrilled to learn thatIceland, Liechtenstein and Norway had decided to support theproject through a grant amounting to nearly 1,5 million eurowithin the framework of the EEA Financial Mechanism and theNorwegian Financial Mechanism. The grant will cover 85% of the total estimated project cost. The project has also received

significant support from the World Monuments Fund an

charitable organizations. Renovation works will begin summer of 2009 and are expected to finish by the end of

With the help of our partners, in 2008 we were able to cland fence 11 Jewish cemeteries across Poland. An ever-ggroup of sympathizers and allies, including local authnon-governmental organizations, schools and internatiostitutions has made it possible for the Foundation to carrywork and broaden the scope of its activities. The success“To Bring Memory Back” educational program is a perfectration of this levée en masse, with 160 schools throughout engaged towards the preservation of the heritage and memJewish communities. The Foundation also participates in p

initiated in this area by local leaders and organizations.Supporting academic research in Jewish Studies is anotportant area of our activity. Our cooperation with Polisdemic institutions, including the Jagiellonian University kow, as well as widespread interest in the history and cuthe Polish Jews have led to the creation of the POLIN –Jews’ Heritage www.polin.org.pl web portal. The projectported by the Taube Foundation for Jewish Life and Cultuthe Polish Ministry of the Interior and Administration.

The enthusiasm of community leaders, our volunteers and tdents involved in our projects is proof to us that more andpeople are not only becoming aware of their regions’ multic

past and developing an appreciation for it, but also that gnumbers are beginning to realize the importance of undeing and respecting other cultures. It is this that enables us teffectively towards promoting tolerance and openness.

Monika Krawczyk, CEO More:www.fodz.plwww.pamiec.fwww.polin.org

Przemyśl Zamość



Opieka nad cmentarzami

4

Radom PrzysuchaŁabiszyn

Józefów Biłgorajski

Ze szczególnym zaangażowaniem podejmujemy inicjatywyzwiązane z porządkowaniem i upamiętnianiem cmentarzyżydowskich, których jest w Polsce ok. 1 200, z czego ponad50 znajduje się bezpośrednio pod opieką Fundacji. Jest toogromne wyzwanie organizacyjne i finansowe – zapewnienieim wszystkim godnej opieki przekracza możliwości finansoweFundacji.

Przeprowadzenie prac porządkowych na cmentarzach częstomoże dojść do skutku dzięki darczyńcom, którzy pragną pozo-stać anonimowi.

Wszelkie prace na cmentarzach prowadzone są pod nadzorem hala-

chicznym Naczelnego Rabina Polski oraz Komisji Rabinicznej.

It is with particular attention that we approach the task ofor Jewish cemeteries, including their cleanup and commemOf the 1200 Jewish cemeteries in Poland over 50 are currentlFoundation’s care. Providing them with proper treatment is a tdous logistical and financial challenge, and exceeds the Foundfinancial possibilities.

Conservation and restoration works can often be carried outto donors who wish to remain anonymous.

All works in cemeteries are carr ied out under the Halakha superthe Chief Rabbi of Poland and the Rabbinical Commission.

Caring for Cemeteries

Radom



01 2008

CieszynUporządkowanie cmentarza żydowskiegowe współpracy z Gminą Wyznaniową Ży-dowską w Bielsku-Białej oraz HFPJC.

The Foundation carried out cleanup worksat the Jewish cemetery in cooperation withthe Jewish Community of Bielsko-Biała andthe HFPJC.

03 2008

Województwo Kujawsko-PomorskieCmentarze żydowskie w Gąsawie, Gębi-cach, Gniewkowie, Łabiszynie, Rogowiei Strzelnie zostały objęte opieką Wo-jewódzkiego Konserwatora Zabytków.Na cmentarzu żydowskim w Gębicach

wycięto krzewy. Na „nowym” cmentarzużydowskim w Łabiszynie rozpoczęto pra-ce nad projektem budowy lapidarium.The cemeteries in Gąsawa, Gębice,Gniewkowo, Łabiszyn, Rogów and Strzelnowere placed under the supervision of theVoivodeship Monuments Conservation De-partment. Bushes were cut at the cemeteryin Gębice. Plans were laid down for the con-struction of a lapidarium at the “new” Jewishcemetery in Łabiszyn.

ToruńSpotkanie z władzami Torunia w spra-wie likwidacji znajdującego się na tere-nie cmentarza żydowskiego placu zabawi miejsca do gry w koszykówkę.The Foundation met with the authorities of Toruń to discuss the abolition of a playgroundand basketball court currently occupying thesite of the Jewish cemetery.

ŻurominRozpoczęcie budowy ogrodzenia wokół cmentarza żydowskiego we współpracyz ziomkostwem Żydów żuromińskichz USA.

The Foundation began the construction of a fence around the Jewish cemetery in coop-eration with the Żuromin Cemetery Restora-tion Project (USA).

BarcinZakończenie etapu renowacji cmentarzażydowskiego przy wsparciu NadleśnictwaGołąbki.Yet another phase in the renovation of theJewish cemetery was completed with thesupport of the Gołąbki Forest Inspectorate.

05 2008

ŻninCmentarz żydowski został objęty opiekąWojewódzkiego Konserwatora Zabytków.The Jewish cemetery was included in thenational monuments register.

SławatyczeUroczystość odsłonięcia tablicy upamięt-niającej społeczność żydowską zorgani-zowana we współpracy z GWŻ w War-szawie oraz Ziomkostwem Sławatyckim.Uporządkowanie cmentarza oraz wybu-dowanie i zamontowanie nowej bramy.The unveiling of a plaque commemorating theJewish community, organized in cooperationwith the Jewish Community of Warsaw andthe Sławatycze Landsmanshaft. The cem-etery was cleaned up and a new gate builtand installed.

Siedleczka-KańczugaUroczystość upamiętnienia miejsccmentarza żydowskiego, przygotwe współpracy z Ziomkostwem z Siedleczki-Kańczugi. Cmentarz

wyremontowany oraz otoczony nmurem, przy bramie zamontowablicę pamiątkową.A ceremony organized in cooperatithe Siedleczka-Kańczuga Landsmwas held to commemorate the locacemetery. The cemetery was renovatfenced; a memorial plaque was instalto the gate.

06 2008

SanokStaraniem Fundacji na cmentarz

ski w Sanoku przeniesiono fragmacew odnalezionych w czasie pdowlanych.Thanks the Foundation’s efforts, fraof matzevot found during constworks were transported back to thecemetery.

07 2008

Sępólno KrajeńskiePodjęcie działań w celu zabezpieprzed dewastacją cmentarza

skiego, na którego terenie znajdobecnie nielegalna zabudowa lewa. FODŻ zmierza do uregulowannu prawnego nekropolii i przywrgodności temu miejscu.Measures were taken to prevent the dtion of the Jewish cemetery. The siterently home to illegal summer teneThe Foundation’s efforts are aimed lating the legal status of the necroporestoring its dignity.

Radom

Interwencja Fundacji w celu zaczenia zabytkowych polichromownagrobków wydobytych podczabudowlanych.The Foundation intervened to secure polychrome matzevot unearthed duristruction works.

Cieszyn – przed uprzątnięciem (before the cleanup) Cieszyn – po uprzątnięciu (after the cleanup)



SochaczewUporządkowanie cmentarza żydowskie-go, na którym znajduje się ohel dynastiisochaczewskich cadyków Bernsteinów.The Foundation cleaned up the Jewish cem-etery – the resting place of the Bernsteintzadik dynasty of Sochaczew.

LubraniecZłożenie do Wojewódzkiego UrzęduOchrony Zabytków w Toruniu wnioskuo zabezpieczenie i przewiezienie nacmentarz żydowski macew odnalezio-nych podczas prac drogowych.The Foundation filed a request to the Monu-ments Conservation Department in Toruńto secure matzevot discovered during road

maintenance works and to transport themback to the Jewish cemetery.

08 2008

KraśnikPrace porządkowe na lokalnym cmen-tarzu żydowskim z udziałem uczniówmiejscowych szkół, zorganizowane wewspółpracy z Fundacją „Za Bramą” orazUrzędem Miasta Kraśnik.Students from local schools cleaned up theJewish cemetery. The action was organized in

cooperation with the “Za Bramą” Foundationand the Kraśnik City Office.

09 2008

Wysokie MazowieckieUporządkowanie miejscowego cmenta-rza żydowskiego przez uczniów techni-kum mechanicznego Centrum Kształce-

nia Zawodowego w ramach programuFundacji „Przywróćmy Pamięć”.Students from the technical secondary schoolcleaned up the local Jewish cemetery withinthe framework of the Foundation’s “To BringMemory Back” program.

SiedlceKompleksowe prace porządkowe nacmentarzu żydowskim we współpracyz GWŻ w Warszawie.The Foundation carried out complex cleanup

works at the local Jewish cemetery in coopera-tion with the Jewish Community of Warsaw.

10 2008

BiłgorajInterwencja Fundacji w związku z wyko-paniem ludzkich szczątków w trakcie pracbudowlanych na terenie dawnego cmen-tarza żydowskiego.The Foundation intervened following the dis-covery of human remains during construc-tion works at the former site of the Jewishcemetery.

11 2008

BrzozówDzięki interwencji Fundacji, Rada Ochro-ny Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Wo-jewoda Podkarpacki podjęli działaniazmierzające do wykupienia terenu grani-czącego ze zbiorową mogiłą Żydów ce-lem ułatwienia dostępu do nekropolii.Thanks to the Foundation’s efforts, theCouncil for the Protection of Monuments toStruggle and Martyrdom and the Off ice of the

Carpathian Voivode initiated the purchase of a plot of land next to the mass Jewish grave inorder to facilitate access to the necropolis.

12 2008

ToruńUrząd Miasta Torunia powołał ds. upamiętnienia terenu cmenta

dowskiego, w skład którego weszDyrektor Fundacji Ochrony DziedŻydowskiego, Naczelny Rabin Polnator RP Jan Wyrowiński, Prezydesta Torunia.The Toruń City Office appointed a tasto commemorate the local Jewish ceMembers include the Director GenerFoundation, the Chief Rabbi of Polantor Jan Wyrowiński and the PresidenCity of Toruń.

Narol

Dzięki wsparciu Funduszu MH. Traisona dla Polski, Urzędu i Gminy Narol oraz Fundacji, posno drogowskaz wskazujący dromiejscowy cmentarz żydowski.A signpost pointing the way to thecemetery was installed thanks to from the Michael H. Traison Fund for the Narol City and Commune Office Foundation.

Przysucha, Józefów (woj. lubeZakończenie prac porządkowych na

kowych cmentarzach żydowskichprowadzonych przy wsparciu Mstwa Kultury i Dziedzictwa NarodoCleanup works were completed at thJewish cemeteries, supported by afrom the Ministry of Culture and NHeritage.

Siedlce – po uprzątnięciu (after the cleanup)

6

Siedlce – przed uprzątnięciem (before the cleanup



Upamiętnienie historycznej obecności społeczności ży-dowskiej w Polsce – jeden z najważniejszych celów Fundacji– jest ogromnym wyzwaniem. Fundacja angażuje się w liczneprojekty upamiętniające, organizowane we współpracy z lide-rami lokalnymi, władzami poszczególnych miejscowości orazorganizacjami pozarządowymi.

Opieka nad wieloma zabytkami kultury żydowskiej nie byłabymożliwa, gdyby nie zaangażowanie lokalnych społeczności.Działania podejmowane przez współpracujących z Fundacjąwolontariuszy, ich osobiste zaangażowanie i ciężka praca po-zwala nam otaczać opieką relikty dziedzictwa polskich Żydówpołożone we wszystkich regionach Polski. Dziękujemy!

Commemorating the historical presence of the Jewish comin Poland – one of the Foundation’s main tasks – is a significalenge. In addition to its own commemoration projects, the Fousupports community leaders, non-governmental organizatiolocal authorities in various townships throughout Poland intribute to pre-war Jewish communities.

Providing care for many historical Jewish monuments wouldpossible without the support of our local partners. The command hard work of the Foundation’s volunteers enable us to protpreserve what is left of the heritage of Polish Jews. Thank you

PamięćMemory

Barcin

7

Warszawa

Chełmża-Pluskowęsy Sławatycze

Sieniawa



01 2008

LeżajskFundacja sfinansowała tablicę upamięt-niającą społeczność żydowską.The Foundation funded a plaque commemo-

rating the local Jewish community.

MszczonówFundacja sfinansowała tablicę upamięt-niającą społeczność żydowską.The Foundation funded a plaque commemo-rating the local Jewish community.

Zamość – BełżecW Zamościu i Bełżcu odbyły się obchodyXI Dnia Judaizmu, zorganizowane przezKomitet ds. Dialogu z Judaizmem RadyEpiskopatu Polski i Diecezję Zamojsko-Lubaczowską we współpracy z Fundacją.The XI Day of Judaism, organized by the PolishEpiscopal Council’s Committee for Dialoguewith Judaism and the Roman Catholic Dio-cese of Zamość-Lubaczów, was celebrated inZamość and Bełżec, with representatives of the Foundation in attendance.

04 2008

WarszawaFundacja weszła w skład komitetu organi-zacyjnego obchodów 65. rocznicy wybu-

chu Powstania w Getcie Warszawskim.The Foundation was appointed a member of the committee charged with organizing the 65th anniversary of the Warsaw Ghetto Uprising.

05 2008

KaliszFundacja objęła patronat nad DniamiKultury Żydowskiej.The Foundation became an honorary patronof the Days of Jewish Culture.

06 2008

Piotrków TrybunalskiUroczysty Szabat, w trakcie którego miałymiejsce m.in. dyskusje dotyczące wspól-nej historii Żydów i Polaków oraz dialoguchrześcijańsko-żydowskiego, zorganizo-wany z inicjatywy Michaela Traisona wewspółpracy z Fundacją i Urzędem MiastaPiotrkowa.

A specjjal Shabbaton celebration was held inPiotrków at the initiative of Michael Traison.The event, organized in cooperation with theFoundation and the City Office, included de-bates on common Polish-Jewish history andJudeo-Christian dialogue.

08 2008

DynówWe współpracy z Urzędem Miasta Dynówi chasydami z Izraela, Fundacja pomogław organizacji uroczystości cadyka Cwi Eli-melecha Szapiro z Dynowa, która odbyłasię z inicjatywy chasydów z Izraela podprzewodnictwem Admora Toldot Aharon.The Foundation helped to organize theYartzeit of Zvi Elimelech Shapiro of Dinov,conducted at the initiative of Chassidim from

Israel. The ceremonies were attended by thepresent Toldot Aharon Rebbe.

09 2008

ZamośćFundacja udostępniła wnętrze synagogiw Zamościu na potrzeby EuropejskichDni Dziedzictwa.The interior of the Zamość synagogue wasmade available by the Foundation for theneeds of the European Heritage Days.

11 2008

CiechanowiecWe współpracy z Urzędem Miasta, Fun-dacja zorganizowała uroczystości związa-ne z obchodami 66. rocznicy likwidacjimiejscowego getta, połączone z odsło-nięciem tablicy pamiątkowej na syna-godze oraz zaprezentowaniem nowegoogrodzenia cmentarza żydowskiego. Wuroczystości wziął udział Naczelny Ra-bin Polski Michael Schudrich oraz Mini-ster Ewa Junczyk-Ziomecka z KancelariiPrezydenta.

Ceremonies to commemorate the 66th anni-versary of the liquidation of the Ciechanowiecghetto, combined with the unveiling of a me-morial plaque on the wall of the synagogueand the presentation of a new fence aroundthe Jewish cemetery, were organized by theFoundation in cooperation with the City Of-fice. The ceremonies were attended by the

Chief Rabbi of Poland Michael Scand Minister Ewa Junczyk-Ziomecka fChancellery of the President of Polan

Warszawa

Dzięki inicjatywie Fundacji kopmnik Mordechaja Anielewicza, zncy się przy ul. Miłej w Warszawie,wpisany do rejestru zabytków wojtwa mazowieckiego.Thanks to the Foundation’s initiatmound-monument of Mordechaj Anlocated at Miła St in Warsaw was adthe Mazowieckie voivodeship monregister.

12 2008

RadomW Urzędzie Miasta Radomia spotinicjatorzy budowy pomnika pośwgo pamięci radomskich Żydów. Wtkaniu uczestniczyli: Prezydent Radomia, przedstawiciele polskieelskiej służby więziennej, NaczelnyPolski oraz przedstawiciel FundacA meeting to discuss the construca monument dedicated to the memthe Radom Jews was held at the RadOffice, attended by the President of tof Radom, representatives of the Pol

Israeli prison services, the Chief Rabbland and a representative of the Foun

BarcinOdsłonięto tablicę upamiętniającąmiejscową synagogę.A plaque commemorating the formsynagogue was unveiled in Barcin.

Dynów

8



Rewitalizacja

Revitalization

SzlakChasydzki/ �eChassidicRoute

BIAŁO

BELAR

UKRAINA / UKRAINE

SŁOWACJA / SLOVAKIA

WOJ. PODKARPACKIE /

PODKARPACKIE PROVINCE

WOJ. LUBELSKIE /

LUBELSKIE PROVINCE

Lublin

Rzeszów

Włodawa

Chełm

Kraśnik

Leżajsk

RopczyceDębica

Rymanów

Lesko

Baligród

Ustrzyki Dln.

Dynów

Jarosław

Przemyśl

Wielkie Oczy

Cieszanów

Biłgoraj

Sanok

Zamość

Tarnobrzeg

Łęczna

Radomyśl Wielki

Iwano-Frankowsk(Stanisławów)

Dziedzictwo żydowskie jest integralną częścią kulturowego dziedzictwa Polski,a jego zabytki są bezcennym świadectwem setek lat wspólnej historii. Aby ocalałyone dla następnych pokoleń, konieczne jest dostosowanie ich do współcze-snych realiów i potrzeb społeczności lokalnych.

Nasza strategia opiera się na przekonaniu, że warunkiemautentycznej i trwałej rewitalizacji jest współpra-ca z lokalnymi partnerami. Takie podejściewpisuje się też w priorytety polityki regional-nej Unii Europejskiej.

Projekty rewitalizacji synagog w Kraśniku,Rymanowie i Zamościu prowadzone są

w ramach Szlaku Chasydzkiego.W 2008 roku do projektu „Szlak Cha-sydzki” Fundacji dołączyły trzy nowemiejscowości – Łęczna, RadomyślWielki oraz Iwano-Frankowsk (dawnyStanisławów) na Ukrainie.

Jewish heritage is an integral part of Poland’s cultural heritage, while Jewishlandmarks are priceless evidence of hundreds of years of coexistence. Inorder to preserve this heritage forfuture generations it is neces-sary to adapt it for present-daypurposes and the needs of lo-cal communities.

Our strategy is based on the belief that authentic and sustainable re-vitalization of historic monumentscan only proceed in cooperationwith local partners. This approachalso reflects the goals of the Euro-pean Union’s regional policy.

Three new townships – Łęczna,Radomyśl Wielki and Ivano-

Frankovsk (formerly known asStanisławów), Ukraine, joinedthe Foundation’s ChassidicRoute project in 2008.



Szlak Chasydzki / �e Chassidic Route

Szlak Chasydzki to projekt realizowany przez Fundację OchronyDziedzictwa Żydowskiego od listopada 2005 r. Jego celem jestwytyczenie międzynarodowego szlaku turystycznego łączącego

miejscowości położone w południowo-wschodniej Polsce i nazachodniej Ukrainie, w których znajdują się zabytki kultury żydow-skiej. Partnerami projektu są już 22 gminy z terenów Podkarpaciai Lubelszczyzny: Baligród, Biłgoraj, Chełm, Cieszanów, Dębica,Dynów, Jarosław, Kraśnik, Lesko, Leżajsk, Lublin, Łęczna, Prze-myśl, Radomyśl Wielki, Ropczyce, Rymanów, Sanok, Tarnobrzeg,Ustrzyki Dolne, Wielkie Oczy Dolne, Włodawa i Zamość orazIwano-Frankowsk (dawny Stanisławów) na Ukrainie.

Szlak Chasydzki daje wielu miejscowościom szansę na zaistnie-nie na mapie atrakcji turystycznych. W ramach projektu, Fun-dacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego wspiera jednostki sa-morządu terytorialnego i organizacje pozarządowe w ochronie

i promocji wielokulturowego dziedzictwa ich miejscowości,przede wszystkim synagog i cmentarzy żydowskich, z którychwiele jest wciąż odwiedzanych przez chasydów przybywającychz całego świata.

W marcu 2008 staraniem Fundacji ukazały się kolejne opraco-wania na temat historii i dziedzictwa Żydów w miejscowościachSzlaku. Wydane zostały broszury poświęcone społecznościomżydowskim w Sanoku, Chełmie, Kraśniku, Rymanowie, Jarosła-wiu, Leżajsku, Lesku, Ropczycach i Ustrzykach Dolnych. Broszu-ry (w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej) dostęp-ne są w punktach informacji turystycznej na Szlaku i w wersjielektronicznej na stronie internetowej Fundacji.

W 2008 roku Szlak Chasydzki był wielokrotnie przedmiotem za-interesowania mediów. Artykuły poświęcone mu opublikowałaprasa ogólnopolska i lokalna m. in. „Gazeta Wyborcza Lublin”„Dziennik Wschodni” i „Kurier Lubelski” oraz największy ame-rykański tygodnik żydowski „The Jewish Press”. We wrześniu2008 Fundacja podpisała z Telewizją Polską S.A. Oddział w Lu-blinie umowę, której przedmiotem jest współdziałanie na rzeczrealizacji cyklu programów historycznych „Odkrywanie Szlaku

Chasydzkiego”. Poszczególne odcinki poświęcone będą Żydów w miejscowościach należących do projektu.W 2008 roku projekt „Szlak Chasydzki” wspierany był przez Taube Fou

for Jewish Life and Culture.

The Chassidic Route project was launched by the Founda2005. Its aim is to develop a tourist route linking townships ineastern Poland and western Ukraine in which important remina centuries-long Jewish presence have survived. The Route ccomprises 22 townships in the Lubelskie and Podkarpackie vships: Baligród, Biłgoraj, Chełm, Cieszanów, Dębica, Dynów, JaKraśnik, Lesko, Leżajsk, Lublin, Łęczna, Przemyśl, RadomyślRopczyce, Rymanów, Sanok, Tarnobrzeg, Ustrzyki Dolne, Oczy, Włodawa and Zamość as well as Ivano-Frankovsk (fknown as Stanisławów) in the Ukraine.

The Chassidic Route gives many places the opportunity to apthe map of tourist attractions. Within the framework of the proj

Foundation supports local authorities and non-governmentalzations in protecting and promoting their communities’ multipast and in developing dedicated tourism based on Jewish h- especially Jewish cemeteries and synagogues, many of whichvisited by Chassidim from all over the world.

In March 2008, the Foundation published – as part of its ChRoute series, – nine new booklets devoted to the history of Jewimunities in Sanok, Chełm, Kraśnik, Rymanów, Jarosław, LeżajskRopczyce and Ustrzyki Dolne. The booklets (available in PolEnglish) are available in tourist offices and information centerthe Route and in electronic form on the Foundation’s website.

In 2008, the Chassidic Route once more attracted widespredia attention. Articles devoted to the Route appeared in nati

and local newspapers such as “Gazeta Wyborcza Lublin”, “DWschodni” and “Kurier Lubelski” as well as the largest Amerwish weekly “The Jewish Press”. In September 2008, the Fousigned a cooperation agreement regarding the filming of a hiTV series entitled “Discovering the Chassidic Route” with theBranch of Polish Television. Individual episodes will be devotehistory of the Jews in townships along the Route.In 2008 the Chassidic Route projec t was supported by the Taube Found Jewish Li fe and Culture.

ŁęcznaSanok Radomyśl Wielki

10



01 2008

ZamośćWspółpraca przy organizacji wystawy pracmalarskich i graficznych studentów Wy-działu Artystycznego UMCS w Lublinie.

The Foundation co-organized an exhibitionof paintings and drawings by students fromthe Art Department of the Maria Curie--Skłodowska University in Lublin.

02 2008

LublinPrzedstawiciel Fundacji wygłosił w lubel-skim Centrum Kultury wykład poświęco-ny Szlakowi Chasydzkiemu.A representative of the Foundation delivereda lecture on the Chassidic Route at the LublinCultural Center.

04 2008

SanokWładze Sanoka zaprosiły Fundację dowspółpracy przy tworzeniu Muzeum Hi-storii Żydów, którego siedzibą ma zostaćbudynek dawnej synagogi sadogórskiej.The Sanok city authorities invited theFoundation to take part in the creation of a Museum of Jewish History to be set upwithin the premises of the former Sadogórasynagogue.

05 2008

ZamośćWystawa fotograficzna przedstawiającazabytki kultury żydowskiej w miejsco-wościach Szlaku Chasydzkiego, zdjęcia

z jorcajtu (rocznicy śmierci) cadyka Eli-melecha w Leżajsku oraz przedwojennepocztówki o tematyce żydowskiej w udo-stępnionej przez Fundację synagodze.A photograph exhibition presenting Jewishheritage sites in towns belonging to the Chas-sidic Route, photographs from the yartzeit of tzadik Elimelech in Lezajsk as well as pre-warpostcards featuring Jewish themes was heldinside the synagogue, made available by theFoundation.

08 2008

RymanówDni Pamięci w 66. rocznicę likwidacjirymanowskiego getta, zorganizowaneprzez Stowarzyszenie „Spotkanie Ryma-nów” we współpracy z Fundacją.Remembrance Days commemorating the66th anniversary of the liquidation of the Ry-manów ghetto were organized by the “Spot-kanie Rymanów” Association in cooperationwith the Foundation.

SanokFundacja oraz Miasto Sanok wspósowały odbywający się w Sanokobóz Żydowskiej Ogólnopolskiej Ozacji Młodzieżowej. Jego uczestni

rządkowali sanocki cmentarz żydoThe Foundation and the City of Safinanced the Polish Jewish Youth Ortion’s summer camp in Sanok. The pants cleaned up the Jewish cemetery

10 2008

SanokSeria wykładów dla młodzieży, zzowanych przez Żydowską OgólnoOrganizację Młodzieżową dzięki ciu Fundacji Ochrony Dziedzictdowskiego oraz Urzędu Miasta SaThe Foundation and the Sanok Citysupported a series of lectures forpeople, organized by the Polish JewisOrganization.

11 2008

DynówUkazała się publikacja pt. „Stpolsko-ukraińsko-żydowskie w mi gminie Dynów”, autorstwa GrzSzajnika.A book devoted to Polish-Jewish-Ukra

lations in the town and commune ofwas published by Grzegorz Szajnik.

Leżajsk Lublin



12

Zamość

Do najważniejszych zadań realizowanych przez Fundacjęw ramach Szlaku Chasydzkiego należy rewitalizacja synagogiw Zamościu. Synagoga ta, wzniesiona na początku XVII w., jestnajwspanialszą renesansową bożnicą w Polsce. W 2008 rokuprojekt rewitalizacji synagogi otrzymał wsparcie Islandii, Liech-tensteinu i Norwegii w ramach Mechanizmu Finansowego Eu-ropejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mecha-nizmu Finansowego. Grant w wysokości prawie 1,5 miliona euro(85% szacunkowego kosztu projektu) umożliwi kompleksowyremont budowli oraz zagospodarowanie jej otoczenia. Praceremontowe rozpoczną się w 2009 roku, a ich zakończenie pla-nowane jest z końcem 2010 r.

W 2011 roku w odrestaurowanej synagodze powstanie centruminformacji Szlaku Chasydzkiego oraz Muzeum Żydów Zamościai Okolic. Wykorzystując różnorodne technologie multimedialne,Muzeum będzie prezentować historię przenikania i wzajemnego

wzbogacania się kultur żydowskiej i polskiej na terenie Zamojsz-czyzny oraz przybliżać sylwetki Żydów, którzy współtworzyliintelektualne, religijne i kulturowe oblicze regionu (np. IcchakLeibusz Perec, Magid z Dubna, Bolesław Leśmian). W odrestau-rowanej bożnicy będą również mogły odbywać się wszelkiegorodzaju imprezy kulturalne, koncerty, konferencje oraz warszta-ty. Część powierzchni synagogi zostanie zaadaptowana na po-

One of the most important projects carried out by the Founwithin the framework of the Chassidic Route is the revitalizatiosynagogue in Zamość. The synagogue, built at the beginningXVII c. is the finest Renaissance Jewish house of worship in

In 2008, the Zamość synagogue revitalization project receivport amounting to nearly 1,5 million euro (85% of the total estcost of the project) from Iceland, Liechtenstein and Norwaythe framework of the EEA Financial Mechanism and the NorFinancial Mechanism. The grant will allow the Foundation to ca complex renovation of the building and to adapt its surrouRenovation works will commence in the summer of 2009, wexpected date of completion at the end of 2010.

In 2011, the restored synagogue will become home to the ChRoute Tourist Information Center and the Museum of the Zamość and the Zamość Region. Using different multimednologies, the Museum will present the interwoven history of PoJews and introduce important Jewish figures involved in shap

intellectual, religious and cultural life of the region (such as IsPeretz, the Maggid of Dubno, Bolesław Leśmian). The synagoalso serve as a space for all kinds of cultural events, concerts,ences and workshops. A part of the interior will be adapted needs of local NGOs. Thanks to our cooperation with local p– the Bernard Morando Fine Arts High School, the Zamość Unof Management and Administration, the Zamość Artistic ExhAgency and the John Paul II Catholic University of Lublin, the Z

mieszczenia dla miejscowych organizacji pozarządowych. Dzię-ki współpracy z partnerami lokalnymi – Liceum Plastycznym im.Bernarda Morando, Wyższą Szkołą Zarządzania i Administracji,

Galerią Zamojską BWA oraz Katolickim Uniwersytetem Lubel-skim Jana Pawła II, zamojska synagoga stanie się tętniącymżyciem centrum kulturalnym, służącym zarówno mieszkańcommiasta jak i odwiedzającym je turystom.

Zrewitalizowana synagoga będzie mogła również – w razie takiejpotrzeby – spełniać funkcje religijne.

Środki własne Fundacji w projekcie obejmują grant od WorldMonuments Fund.

synagogue will become a vibrant cultural center, serving bothhabitants of Zamość and tourists visiting the city.

The renovated synagogue will also be available for Jewish reservices upon request.The Foundation’s own contribution to the project includes a grathe World Monuments Fund.

Zamość Zamość



01 2008

SanokZakończono remont budynku dawnejsiedziby Żydowskiego Towarzystwa Ku-

pieckiego w Sanoku na potrzeby siedzibyFundacji Karpackiej – Polska. Budynekprzekazany został Fundacji Karpackiejprzez FODŻ.The renovation of the former seat of the Jew-ish Merchant Society was completed. Thebuilding was transferred by the Foundationto the Carpathian Foundation and will serveas the latter’s headquarters.

02 2008

OlsztynZakończenie pierwszego etapu prac

konserwatorskich w dawnym domuprzedpogrzebowym, zaprojektowanymprzez światowej sławy architekta ErichaMendelssohna. Prace przeprowadzonezostały przez Stowarzyszenie Wspólno-ta Kulturowa „Borussia”, któremu Funda-cja udostępnia budynek.The first phase of conservation works on theformer preburial house designed by world-fa-mous architect Erich Mendelssohn was offi-cially completed. The renovations are carriedout by the “Borussia” Cultural CommunityAssociation to whom the building has beenmade available by the Foundation.

11 2008

ZamośćFundacja zakończyła pierwszy etap pracprzy zabezpieczeniu fundamentów rene-

sansowej synagogi dzięki wsparciu Samu-el H. Kress Foundation oraz World Monu-ments Fund Kress Foundation EuropeanPreservation Program.

The Foundation completed the first phase of works on the reinforcement of the foundationsof the Old City synagogue thanks to supportfrom the Samuel H. Kress Foundation andthe World Monuments Fund Kress Founda-tion European Preservation Program.

KlimontówFundacja podpisała porozumienieo współpracy z lokalnymi instytucjamii organizacjami pozarządowymi na rzeczopieki nad synagogą.The Foundation signed a memorandum of understanding with local institutions andnon-governmental organizations, regardingjoint care for the synagogue.

KolnoRozpoczęły się prace remontowe wgodze. Obiekt ma zostać zaadaptna potrzeby centrum dialogu i tu

Z racji bliskości Jedwabnego będziegodne miejsce postoju tworzone zo wycieczkach z Izraela licznie odwjących tę okolicę. Projekt realizuje ny inwestor. FODŻ jest doradcą mrycznym.Renovation works were launched synagogue. The building is to be adathe needs of a dialogue and tourist Because of its proximity to Jedwabnebe a convenient stop for the numerogroups from Israel visiting the area. Thvations are carried out by a private inwith the Foundation acting as an aexpert.

Zamość

Zamość

Zamość Zamość



Uważamy, że nasze działania na rzecz ochrony dziedzictważydowskiego w Polsce odniosą skutek tylko wtedy, gdy będzieim towarzyszyła szeroko pojęta działalność edukacyjna. Przy-wracanie pamięci i rozumienia kultury żydowskiej jest dla mło-dych ludzi autentyczną lekcją odkrywania lokalnej tożsamości,a dla wszystkich wokół staje się ważnym gestem upamiętniają-cym historię polskich Żydów.

Program edukacyjny „Przywróćmy Pamięć”Celem programu jest zachęcenie uczniów do poszukiwania śla-dów wielokulturowej historii Polski oraz do opieki nad żydow-skimi cmentarzami. Uczniowie odkrywają na nowo historięswojej miejscowości, poznają tradycję i kulturę żydowską, a na-

stępnie przywracają lokalnej społeczności pamięć o wielokul-turowym dziedzictwie. W 2008 roku w trzeciej edycji programuwzięło udział 5000 uczniów ze 160 szkół. Prace nad progra-mem zakończyły dwie finałowe prezentacje, które odbyły sięw Warszawie i w Lublinie. Warszawska prezentacja, podczasktórej swoje projekty prezentowało blisko 200 uczniów z 33szkół, miała miejsce 1 czerwca 2008 w synagodze Nożyków.

Wśród gości znaleźli się Jego Ekscelencja Ambasador przedstawiciele Ambasady Republiki Federalnej NKancelarii Prezydenta RP, Ministerstwa Kultury i DziedNarodowego, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Astracji, Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rogólnopolskich organizacji pozarządowych. Druga prezeodbyła się 8 czerwca w Jesziwie Chachmej w Lublinie.

Informacje o wszystkich projektach realizowanych uczniów w ramach programu „Przywróćmy Pamięć”, amateriały edukacyjne dla uczniów i nauczycieli dostępnstronie internetowej www.pamiec.fodz.pl.

W 2008 roku program „Przywróćmy Pamięć” realizowany był

ków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

„Porozmawiajmy – Europejskie debaty o wartościach”

Podejmując ideę roku 2008, który został ogłoszony przmisję Europejską Rokiem Dialogu Międzykulturowego, cja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego jako oficjalny pNarodowego Centrum Kultury włączyła się w obchody poprzez realizację autorskiego programu „Porozmawiajm

EdukacjaEducation

14

Warszawa Zambrów

Lublin

Lublin

Warszawa



ropejskie debaty o wartościach”. Celem programu było propago-wanie dialogu międzykulturowego i rozmów o wartościach jakoprocesu umożliwiającego poprawę umiejętności funkcjonowa-nia w środowisku, w którym współistnieją różne tożsamościkulturowe. W całej Polsce, przeszkolona przez zespół Fundacji

młodzież prowadziła w 2008 roku otwarte debaty wokół tematy-ki wartości. Na stronie internetowej każdej miejscowości biorą-cej udział w projekcie uruchomione zostały fora. Najciekawszewątki miały szansę stać się tematami trzech debat regionalnych,które były kulminacją projektu.

Our work towards the protection of Jewish heritage in Poland canonly be effective if accompanied by educational activities, in the broad-est sense of the term. Bringing back the memory and understanding of Jewish culture is a unique lesson of discovery for young people. Givingthem the opportunity to explore local history and identity, it is also anhomage paid to generations of Polish Jews.

The “To Bring Memory Back” educational program

The aim of the program is to encourage high school students tosearch for traces of Poland’s multicultural heritage and to providesustained care for Jewish cemeteries. Students rediscover the historyof their town, learn about Jewish culture and traditions and eventuallybring the memory of the past back to the local community. In 2008,5000 students from 160 schools took part in the third annual editionof the program. The program concluded with two final presentationswhich took place in Warsaw and Lublin. The Warsaw presentation,attended by nearly 200 students from 33 schools, who presentedtheir projects, took place on June 1, 2008 at the Nożyk Synagogue.The event’s guests included His Excellency the Ambassador of Israelto Poland as well as representatives of the Embassy of the FederalRepublic of Germany, the Chancellery of the President of the Republic

of Poland, the Ministry of Culture and National Heritage, the Ministryof the Interior and Administration, the Union of Jewish Communitiesin Poland and Polish NGOs. The second presentation took place onJune 8 at the Chachmei Yeshiva in Lublin.

Information about all of the projects carried out by students within theframework of “To Bring Memory Back” as well as educational materi-als for students and teachers can be found at www.pamiec.fodz.pl.In 2008 the “To Bring Memory Back” program was supported by the Civic Initia-tives Fund.

“Let’s Talk – European Debates on Values”

Taking up the idea of 2008, declared the Year of Intercultural Dby the European Commission, the Foundation launched the “L– European Debates on Values” project within the frameworofficial partnership with the National Center for Culture. The aimprogram was to promote intercultural dialogue and values in obring about the improvement of social skills in a multicultural Young people trained by the Foundation organized and moopen debates on values across Poland. Internet forums were cwith the most interesting discussion topics having the chanccome the subjects of three regional debates, concluding the p

Pluskowęsy

Lublin

Lublin Warszawa



16

01 2008

WarszawaFundacja objęła patronatem warsztatymuzyki i kultury żydowskiej, które od-były się w warszawskim Liceum im. JanaIII Sobieskiego.The Foundation assumed patronage of work-shops on Jewish culture and music held at theJan III Sobieski High School in Warsaw.

03 2008

WarszawaNa konferencji otwierającej obchody Eu-ropejskiego Roku Dialogu Międzykulturo-wego w Polsce Fundacja zaprezentowałaswój nowy projekt „Porozmawiajmy – Eu-

ropejskie debaty o wartościach”.The Foundation presented its new project– “Let ’s Talk – European Debates on Values”at the conference inaugurating the EuropeanYear of Intercultural Dialogue in Poland.

RadzikówW dniach 29-31 marca 2008 r. w Radzi-kowie pod Warszawą Fundacja zorgani-

zowała szkolenie dla animatorów mło-dzieżowych projektu „Porozmawiajmy– Europejskie debaty o wartościach”.The Foundation held a workshop for youth

leaders taking part in the “Let’s Talk – Euro-pean Debates on Values” project.

05 2008

Oświęcim – Warszawa – BrodyFundacja współorganizowała spotkaniemłodzieży żydowskiej z Los Angelesz uczestnikami programu „PrzywróćmyPamięć” w Warszawie i Brodach w ra-mach tegorocznego Marszu Żywych.The Foundation organized a meeting betweenyoung Jews from Los Angeles and participantsof the “To Bring Memory Back” program inWarsaw and Brody within the framework of the 2008 March of the Living.

WschowaW ramach programu „Przywróćmy Pa-mięć” uczniowie I Zespołu Szkół im.S. Staszica we Wschowie zlikwidowalinielegalny plac zabaw i boisko do gry

Przemyśl Warszawa

Tarnów

w piłkę nożną, urządzone na tamtcmentarzu żydowskim.Students from the S. Staszic No. 1 Complex in Wschowa dismantled an

playground and soccer field put upsite of the local Jewish cemetery witframework of the “To Bring Memorprogram.

ChełmżaOdsłonięta została tablica upamjąca społeczność żydowską miasblica powstała z inicjatywy nauci uczniów Gimnazjum w Pluskowuczestniczących w programie „Przmy Pamięć”, przy wsparciu Fundamiejscowych władz.

A memorial plaque commemoratiJewish community was unveiled in CThe plaque was an initiative of teachstudents from the Gymnasium in Plusparticipating in the “To Bring Memorprogram supported by the Foundatithe local authorities.

Lubaczów



06 2008

WarszawaBlisko 200 uczniów i nauczycieli z 33szkół z północnych województw Polskiwzięło udział w finałowej prezentacji

podsumowującej trzecią (2007/2008)edycję programu edukacyjnego „Przy-wróćmy Pamięć”, która odbyła się w war-szawskiej synagodze Nożyków.Nearly 200 students and teachers from 33schools from Poland’s northern voivode-ships took part in the final presentation clos-ing the third (2007-2008) edition of the “ToBring Memory Back” program at the Nożyksynagogue.

LublinW lubelskiej Jesziwie Chachmej odby-

ła się druga finałowa prezentacja pod-sumowująca trzecią edycję programu„Przywróćmy Pamięć”. Wzięło w niejudział 30 szkół i ośrodków kulturalnychz południowych województw Polski.The second part of the presentation closingthe third edition of the “To Bring MemoryBack” program took place at the ChachmeiYeshiva in Lublin, attended by 30 schools andcultural institutions from southern Poland.

WarszawaFundacja wsparła publikację podręcznikado nauki języka hebrajskiego „Litery, lite-ry”, wydanego przez Fundację im. prof.Mojżesza Schorra.The Foundation supported the publication of a Hebrew language textbook „Litery, litery”(“Letters, letters”) published by the Prof.Moses Schorr Foundation.

08 2008

Kuratorzy Oświaty wszystkich woje-wództw objęli honorowym patronatemprogram edukacyjny „Przywróćmy Pa-mięć”.

Education Curators in all Polish voivodeshipsassumed honorary patronage of the “To BringMemory Back” program.

09 2008

RadzikówW Radzikowie pod Warszawą Fundacjazorganizowała ogólnopolskie dwudnio-we szkolenie dla nauczycieli ze szkół biorących udział w czwartej edycji pro-gramu edukacyjnego „Przywróćmy Pa-mięć”.The Foundation organized a nationwidetwo-day workshop for teachers from schoolstaking part in the fourth edition of the “ToBring Memory Back” program in Radzikównear Warsaw.

10 2008

Dąbrowa TarnowskaUczniowie Gimnazjum nr 2 w DąbrowieTarnowskiej we współpracy z Dąbrow-skim Domem Kultury i Fundacją podjęliopiekę nad miejscowym cmentarzem ży-dowskim w ramach programu „Przywróć-

my Pamięć”.Students from the No. 2 Gymnasium inDąbrowa Tarnowska assumed stewardshipof the local Jewish cemetery in partnershipwith the Dąbrowa Community Cultural Centerand the Foundation within the framework of the “To Bring Memory Back” program.

OlsztynFundacja zorganizowała szkolenmłodzieży uczestniczącej w pr„Porozmawiajmy – Europejskie ty o wartościach”. Podczas wars

przeprowadzonych przez animuczniowie zapoznali się z ideą dmiędzykulturowego oraz przygodo przeprowadzenia debat publiwokół tematyki wartości.The Foundation held workshops fopeople participating in the “Let– European Debates on Values” The students learned about the conintercultural dialogue and were prepmoderate public debates on values.

11 2008

PrzemyślSpotkanie uczniów Zespołu Szkótronicznych i Ogólnokształcących wmyślu z grupą licealistów z Jerow ramach programu „Przywróćmmięć” zorganizowane przez FundA meeting organized by the Foundatiplace between students from the Eleand General School Complex in Przema group of high school students fromlem within the framework of the “TMemory Back” program.

12 2008

Warszawa – Radom – KatowiW ramach podsumowania projekrozmawiajmy - Europejskie debatytościach” Fundacja zorganizowała gionalne debaty w Warszawie, Rai Katowicach, połączone z konferemetodycznymi dla nauczycieli.The Foundation organized three rdebates combined with methodologyences for teachers in Warsaw, RadoKatowice, summing up the “Let’s Ta

ropean Debates on Values” project.

Pluskowęsy Przemyśl



18

Leżajsk

Portal internetowy POLIN – Dziedzictwo Polskich Żydówwww.polin.org.plZ inicjatywy Fundacji powstaje multimedialny portal interneto-wy poświęcony historii Żydów polskich, prezentujący obecniehistorię ponad 400 społeczności żydowskich z całej Polski. Por-tal (dostępny w polskiej i angielskiej wersji językowej) zawieraćbędzie docelowo informacje dotyczące rozwoju społecznościżydowskich, Holokaustu oraz zabytków żydowskiego dziedzic-twa materialnego, a także archiwalne i współczesne fotografieoraz opisy działań podejmowanych na rzecz upamiętnienia lubochrony dziedzictwa w 1200 polskich miejscowościach. Użyt-kownicy mogą zamieszczać na nim swoje fotografie i teksty.

W roku 2008 zakończył się kolejny etap rozbudowy portalu– jego zawartość została wzbogacona o materiały dotyczące170 miejscowości oraz 45 filmów, a liczba zgromadzonych fo-tografii przekroczyła 8000.Projekt realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu Taube Foundation for Jewish Life and Culture oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ad-ministracji RP.

The POLIN – Polish Jews’ Heritage www.polin.org.pl web porThe Foundation is creating a multimedia web portal dedicatehistory of Polish Jews, currently presenting the history of ovJewish communities from all over Poland. Once complete, th(available in Polish and English) will contain information on thry of Jewish communities, the Holocaust and the material rof Jewish culture as well as archival and contemporary photoand descriptions of commemoration and conservation activ1200 towns. Internet users can post their own photos and tthe website. 2008 saw the completion of yet another phase invelopment of the portal: 170 new locations and 45 films werewith the number of photographs reaching over 8000.The program is supported by the Taube Foundation for Jewish Life and

and the Polish Ministry of the Interior and Administration.

Wokół Jewish StudiesJewish Studies

www.polin

Kraśnik

Cieszanów Milejczyce



02 2008

LublinPrzedstawiciel Fundacji wygłosił referatna konferencji Związku Miast Polskich,

zatytułowanej „Działania miejskichspołeczności lokalnych dla zachowaniai upamiętnienia dziedzictwa żydowskie-go w Polsce”.The Foundation’s representative delivereda paper at the Polish Cities Union conferenceon “Measures Taken by Local City Communi-ties to Preserve and Commemorate JewishHeritage in Poland”.

03 2008

WarszawaFundacja objęła patronatem publika-

cję książki Joanny Wiszniewicz „Życieprzecięte. Opowieści Pokolenia Marca”,będącej zbiorem 30 wywiadów z przed-stawicielami pierwszego powojennegopokolenia polskich Żydów, którzy mu-sieli opuścić Polskę po wydarzeniachMarca ‘68.The Foundation assumed patronage of “LifeCut in Two. Stories of the March Generation”,a book by Joanna Wiszniewicz, composed of 30 interviews with members of the first gen-eration of post-war Polish Jews forced to leavePoland following the events of March ’68.

09 2008

Warszawa – OksfordFundacja podpisała porozumienie o wza-jemnej promocji z prestiżowym brytyj-

skim wydawnictwem Littman Library of Jewish Civilization.The Foundation signed a memorandum of understanding regarding mutual promotionwith the prestigious British publishing houseLittman Library of Jewish Civilization.

10 2008

WarszawaFundacja podpisała porozumienieo współpracy przy organizacji wystawyfotograficznej pt. „Macewy codzienne-go użytku” z Muzeum Etnograficznym

w Warszawie.The Foundation signed a memorandum of understanding regarding cooperation on theorganization of the “Matzevot of EverydayUse” photograph exhibit with the Ethno-graphic Museum in Warsaw.

11 2008

WarszawaFundacja przekazała bibliotece przela Lauder-Morasha w Warszawie

książek dla dzieci w języku hebrajsThe Foundation provided a set of books for the Lauder-Morasha kindein Warsaw.

12 2008

Warszawa – WiedeńInformacje o działalności i progredukacyjnych Fundacji zostały zentowane podczas grudniowychOrganizacji ds. Współpracy w DzieEdukacji, Upamiętnienia i Badań nlokaustem.Information on the Foundation’s aand educational programs was prat the December meeting of the Tason Holocaust Education, RemembranResearch.

Sanok

Klimontów Łęczna

Lublin



20

Projekt „Badanie postaw wobec Żydów i stosunku do ich dzie-dzictwa, współpraca z lokalnymi partnerami w wybranych 15miejscowościach, edukacja dla tolerancji” zainaugurowanyzostał przez Fundację w 2007 roku. Przeprowadzone w jegoramach działania objęły teren województw lubelskiego, pod-laskiego i podkarpackiego. Pierwszy etap projektu polegał nazebraniu wiarygodnych danych dotyczących postaw wobecŻydów i ich dziedzictwa za pomocą ankiet oraz wywiadówz przedstawicielami środowisk lokalnych. Na podstawie zgro-madzonych informacji Fundacja stworzyła dla każdej z miej-scowości program działań edukacyjnych i kulturowych, którezostały przeprowadzone w 2008 r. Do działań tych należały

liczne spotkania z przedstawicielami społeczności żydowskiej,szkolenia na temat dialogu międzykulturowego oraz kulturyi historii Żydów polskich, wykłady, pokazy filmowe, warsztatytaneczne, degustacje dań kuchni żydowskiej, a także konferen-cja na temat literatury polskiej i żydowskiej. Pokłosiem działal-ności Fundacji był szereg projektów lokalnych zainicjowanychprzez uczestników „Badania postaw”. Serdecznie dziękujemywszystkim partnerom, bez których realizacja projektu nie by- łaby możliwa.Projekt został zrealizowany dzięki wsparciu Fundacji im. Stefana Batoregow ramach programu „Dla Tolerancji – Przeciwdziałanie nietolerancji”.

The “Research on Attitudes towards the Jews and their HCooperation with Local Partners in 15 Selected Towns, EducaTolerance” project, spanning three voivodeships (Lubelskie, packie and Podlaskie), was inaugurated by the Foundation inThe first phase of the project consisted in the collection of data regarding attitudes towards the Jews and their heritage tsurveys and interviews with members of the local public. Nexton the information gathered, the Foundation designed a progeducational and cultural activities tailored to the needs of eacmunity. A wide range of events was organized by the Foundaeach town over the course of 2008: meetings with memberpresent-day Jewish community in Poland, workshops on itural dialogue and Jewish culture and history, film screenings

workshops and lectures on Jewish cuisine as well as a conon Polish and Jewish literature. The Foundation’s efforts pinspiration for local partners to start several projects of their owould like to thank all of the participants without whose dedthe project would not have been possible.The project was supported by the Stefan S. Batory Foundation within thwork of the Program for Tolerance – Preventing Intolerance

Badanie postaw wobec ŻydówResearch on Attitudes towards the Jews

SuchowolaKraśnik Milejczyce

Łęczna



08 2008

TykocinZajęcia poświęcone znaczeniu domumodlitwy zorganizowane przez Funda-cję w tykocińskiej synagodze w ramach„Festiwalu Domu”.A lecture on the symbolism and functions of the synagogue was organized by the Foun-dation at the Tykocin synagogue within theframework of the “Home Festival”.

ZamośćWykład oraz warsztaty poświęcone histo-rii i kulturze Żydów sefardyjskich, zorga-

nizowane w ramach VI Zamojskich Spo-tkań Kultur.A lecture and workshops on the history of Sephardi Jews was organized by the Founda-tion within the framework of the VI ZamośćMeetings of Cultures.

„Wspólna przeszłość – dwie kultury”

Działania zainicjowane przez Fundację w Łęcznej zainspirowały miejscowe władze do rozszerzenia programu imprez o p„Wspólna przeszłość, dwie kultury”. Dzięki dofinansowaniu Urzędu Miasta Łęczna, Fundacja zorganizowała dwa spotpoświęcone kuchni żydowskiej, połączone z degustacją dań, wieczór filmowy, podczas którego w Muzeum Regionalnym w

nej, mieszczącym się w dawnej synagodze, wyświetlono film „Dybuk” z 1937 r., oraz dyskusję panelową z udziałem ekspz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Dyskusja panpołączona została z koncertem Anny Jagielskiej, wokalistki wykonującej pieśni sefardyjskie.

The activities initiated by the Foundation in Łęczna inspired the local authorities to complement the program offered with an addproject – “Common Past, Two Cultures”. Thanks to a grant from the Łęczna City Office the Foundation organized two meetings devoJewish cuisine, a film evening during which the 1937 Yiddish-language film “Dybbuk” was shown at the former synagogue, currently hothe Regional Museum, as well as a panel discussion with experts from the John Paul II Catholic University of Lublin and the Marie Skłodowska University, accompanied by a concert of Sephardi music, performed by Anna Jagielska.

09–12 2008

Dziewięć warsztatów dla naucprzedstawicieli organizacji poza

wych, ośrodków kultury oraz jedsamorządu poświęcone dialogowdzykulturowemu, prowadzone trenerów Centrum Badań HoloUJ. Warsztaty odbyły się w DyKraśniku, Niebylcu, Sieniawie, Sucli, Tarnogrodzie, Tykocinie, Wasi Zamościu.Nine workshops on intercultural diled by coaches from the Jagielloniaversity Center for Holocaust Studieheld in Dynów, Kraśnik, Niebylec, Sie

Suchowola, Tarnogród, Tykocin, Wand Zamość. Participating were teNGOs, cultural institutions and lothorities.

Milejczyce Frampol

Sieniawa



22

10 2008

Pięć warsztatów dla młodzieży szkolnejpoświęconych problematyce tolerancjioraz dialogowi międzykulturowemu prze-prowadzonych przez trenerów Centrum

Badań Holokaustu UJ w Łęcznej.Five student workshops on tolerance and in-tercultural dialogue led by coaches from theJagiellonian University Center for HolocaustStudies were held in Łęczna.

KraśnikW Centrum Kultury i Promocji odbyło sięspotkanie poświęcone kuchni żydowskiej.A meeting devoted to Jewish cuisine was heldat the Center for Culture and Promotion.

11–12 2008

Siedem warsztatów poświęconych histo-rii i kulturze Żydów polskich przeprowa-dzonych przez trenerów FODŻ w Dyno-wie, Frampolu, Milejczycach, Niebylcu,Przerośli, Sieniawie i Suchowoli.Pięć warsztatów dla młodzieży, poświę-conych wielokulturowej tradycji muzycz-nej Podlasia przeprowadzili w Milejczy-cach, Przerośli, Suchowoli, Tykociniei Wasilkowie animatorzy Ośrodka „Po-granicze -sztuk, kultur, narodów” z Sejn.Seven workshops devoted to the history and

culture of Polish Jews were conducted by theFoundation’s coaches in Dynów, Frampol,Milejczyce, Niebylec, Przerośl, Sieniawa andSuchowola.

Five workshops on the musical traditionof the Podlasie region were conducted forstudents in Milejczyce, Przerośl, Suchowola,Tykocin and Wasilków by animators from theBorderland Center in Sejny.

WasilkówUroczystość odsłonięcia tablicy upa-miętniającej społeczność żydowską,zorganizowana we współpracy z GminąWasilków i Stowarzyszeniem Miłośników

Nowodworców.A plaque commemorating the Jewish commu-nity was unveiled. The ceremony was organizedin cooperation with the Commune of Wasilkówand the Fans of Nowodworce Association.

11 2008

Frampol, KraśnikPonad 150 osób uczestniczyło w spotka-niach z przedstawicielami społecznościżydowskiej, którzy opowiadali o życiuŻydów we współczesnej Polsce i odpo-

wiadali na pytania mieszkańców.Over 150 people took part in meetings withrepresentatives of the Jewish community whotalked about Jewish life in contemporary Po-land and answered the audience’s questions.

12 2008

LublinDwudniowa konferencja pt. „Literaturapolsko-żydowska i jej kulturowe kon-teksty. Stan i perspektywy badań” zor-ganizowana przez Pracownię LiteraturyPolsko-Żydowskiej KUL we współpracy

z Fundacją oraz Gminą Wyznaniową Ży-dowską w Warszawie.A two-day conference – “Polish-Jewish Lit-erature and its Cultural Contexts. PresentState of Research and Future Perspectives”,was organized by the Polish-Jewish LiteratureResearch Unit, Catholic University of Lublin,in cooperation with the Foundation and theJewish Community of Warsaw.

ŁęcznaUkazała się książka Marii Kiermek pt. „Łęczna w blasku szabasświec”, wydana staraniem Łęczyń

Stowarzyszenia Twórców Kultury ki „Plama” przy wsparciu Gminy Łi we współpracy z Fundacją.“Łęczna by Shabbat Candlelight” – by Maria Kieres-Kramek, was puthanks to the efforts of the Łęczna and Artistic Association, with suppothe Commune of Łęczna and in coopwith the Foundation.

Milejczyce

Przemyśl

Suchowola



AntysemityzmAntisemitism

01 2008

Augustów

Akt wandalizmu na cmentarzu żydow-skim w Augustowie.Act of vandalism at the Jewish cemetery inAugustów.

03 2008

LeżajskSwastyki, szubienica z Gwiazdą Dawidaoraz antysemickie hasła pojawiły się naścianach ohelu cadyka Elimelecha nacmentarzu żydowskim w Leżajsku. Po-wiadomiona przez Fundację Policja uję-

ła 18-letniego sprawcę.Swastikas, a gallows with a Star of David andantisemitic graffiti appeared on the walls of the ohel of tzadik Elimelech at the Jewishcemetery in Leżajsk. The Police, notified bythe Foundation, captured the 18-year-oldperpetrator.

ŁabiszynFundacja powiadomiła Policję o kradzie-

ży z cmentarza żydowskiego w Łabiszynieczterech granitowych pł yt pochodzącychz posadzki zniszczonej łabiszyńskiej sy-nagogi.The Foundation reported the theft of fourgranite slabs originating from the floor of thedestroyed Łabiszyn synagogue to the Police.

04 2008

WarszawaDyrektor Fundacji uczestniczy ła w spo-tkaniu Rzecznika Praw Obywatelskichz przedstawicielami mniejszości na-

rodowych, poświęconemu dyskrymi-nacji.The Foundation’s Director participated ina meeting with representatives of nationalminorities devoted to discrimination, organ-ized by the Civil Rights Ombudsman.

05 2008

Rymanów

Nieznani sprawcy po raz kolejnykamieniami nowe okna synagogmanowie, wstawione staraniemdacji.Once again, unknown perpetrators smwith stones the new windows of thgogue, put in by the Foundation.

07 2008

KoronowoFundacja poinformowała policjęcie wandalizmu na cmentarzu żskim.The Foundation reported an act of vanat the Jewish cemetery to the Police.

09 2008

BrzezinyNieznani sprawcy pokryli antysegraffiti pomnik na cmentarzu żydowUnknown perpetrators covered a moat the Jewish cemetery with graffiti.

SłupskPrzedstawiciel Fundacji wziął

w Policyjnym Forum przeciw Dysnacji, które odbyło się w Szkole w Słupsku.The Foundation’s representative tookthe Police Forum Against Discriminathe Police Academy in Słupsk.

Augustów Leżajsk

Fundacja nie może pozostać obojętna na żadne przejawy an-tysemityzmu; konsekwentnie zgłaszamy władzom wszelkie in-cydenty, które mają charakter antysemicki (ulotki, publicznewypowiedzi, graffiti) lub przejawiają się w niszczeniu mieniastanowiącego historyczne dziedzictwo polskich Żydów. Listę in-cydentów, które zgłosiliśmy organom ścigania, znaleźć możnana naszej stronie internetowej.

The Foundation cannot remain indifferent with regard to anfestation of anti-Semitism; we consequently report all anti-incidents (leaflets, public statements, graffiti) and acts of vanagainst the historical heritage of Polish Jews to the authoritieof all the incidents reported to the police or prosecutor’s ofthe Foundation can be found on our website.



PublikacjePublications

Dostępne publikacje:

Pod wspólnym niebem. Cmentarz żydowski w Staszowie,Warszawa 2007.

Przywróćmy Pamięć – materiały edukacyjne dla uczniów,Warszawa 2007.Przywróćmy Pamięć – materiały edukacyjne dla nauczycieli,Warszawa 2007.Kalendarz żydowski na 5768 rok , wyd. Austeria 2007Mapa miejsc żydowskich w Polsce, wyd. Austeria 2007Zamość. Szlak Chasydzki, Warszawa 2007K. Urban, Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwyw Polsce w latach 1944-1966 (wybór materiałów), wyd.NOMOS 2006I. Heinze-Greenberg, Erich Mendelssohn, wyd. „Borussia” 2006

Chełm. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Jarosław. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Kraśnik. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Lesko. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Leżajsk. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008

Ropczyce. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Rymanów. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Sanok. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008Ustrzyki Dolne. Szlak Chasydzki, Warszawa 2008

Available publications:

Under The Same Sky. The Jewish Cemetery In Staszow, Warsaw

To Bring Memory Back – Educational Materials For StudentsWarsaw 2007.(in Polish)

To Bring Memory Back – Educational Materials For TeachersWarsaw 2007. (in Polish)

Jewish Calendar, 5768, “Austeria” Publishing House 2007.

Map of Jewish Places in Poland , “Austeria” Publishing House

K. Urban, Jewish Cemeteries, Synagogues And Houses Of PraPoland, 1944-1966 (Selection Of Materials), NOMOS PubliHouse 2006. (in Polish)

I. Henze-Greenberg, Erich Mendelssohn, “Borussia” Associatio(in Polish)

Broszury z serii „Szlak Chasydzki” Brochures in the “Chassidic Route” series

24



Członkowie Zarządu:Board of Directors:

Rabin Rabbi Cheskel O. Besser, Herbert Block, Arye Edelist, Tadeusz Jakubowicz, Piotr Kadlčik, Saul Kagan, Zofia RadzikowMichał Samet, Kalman Sultanik, Andrzej ZozulaDyrektor Generalny Chief Executive Officer Monika Krawczyk

Działania Fundacji wspierają:�e Foundation’s activi ties are supported by:

Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru

Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm FinansowyWorld Monuments FundFundacja im. Stefana BatoregoTaube Foundation for Jewish Life and CultureFundusz Inicjatyw ObywatelskichMinisterstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

The EEA Financial Mechanism and the Norwegian Financia

Mechanism World Monuments Fund Stefan Batory Foundation Taube Foundation for Jewish Life and Culture Civic Initiatives Fund Ministry of the Interior and Administration

Do partnerów Fundacji należą:�e Foundation’s partners include:

Littman Library of Jewish CivilizationNarodowe Centrum KulturyCentrum Badań Holokaustu Uniwersytetu JagiellońskiegoZwiązek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RPGmina Wyznaniowa Żydowska w WarszawieCentro de Estudios Judaicos, Universidad de Chile

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIUniwersytet RzeszowskiUniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieFundacja Uniwersytetu w BiałymstokuGmina Wyznaniowa Żydowska w Trondheim (Norwegia)

Littman Library of Jewish CivilizationNational Centre for CultureCenter for Holocaust Studies, Jagiellonian UniversityUnion of Jewish Communities in PolandJewish Community of WarsawCentro de Estudios Judaicos, Universidad de Chile

John Paul II Catholic University of LublinUniversity of RzeszówMaria Curie-Skłodowska University in LublinThe University of Białystok FoundationJewish Community of Trondheim (Norway)



Wydanie raportu wsparł przyjaciel Fundacji,Pan Michael Harmon Traison, Warszawa-Chicago-Nowy Jork.

Published thanks to generous support of the Friend of the Foundation,

www.fodz.plwww.polin.org.pl

www.pamiec.fodz.pl

Documents

Fodz Annual 2008 Www