41
Gakb,kiriya karvaytMél nig karbegáItGakb,kiriya esovePAENnaMrbs;sisS sikSaCaRkum sMrab; RKisþbri s½TfIμ 3

Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

  • Upload
    vokien

  • View
    219

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

Gakb,kiriya

karvaytMél nig karbegáItGakb,kiriya

esovePAENnaMrbs;sisS

sikSaCaRkum

sMrab;RKisþbris½TfIµ

3

Page 2: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

sUmBinitüTMB½rTI 1 nig TI 2 én { rebobeRbIesovePAENnaMsMrab;RKU } sMrab;Bt’manbEnßmGMBIkareRbIR)as;énKMerag

emeronTaMgenH .

Page 3: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg
Page 4: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

matika

CMBUkTI 1> Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 4

k> etIGakb,kiriyaKWCaGVI?>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 4

x> etI eRbIGakb,kiriyaedayrebobNa?>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 5

K> etI´TTYl)anGakb,kiriyaedayrebobNa?>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 5

CMBUkTI 2> dMeNIrkarénkarbegáItGakb,kiriyafµI >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 7

k> etIkEnøgNaenAkñúgCIvitrbs;´EdlRtUvkarbegáItGakb,kiriyafµI? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 7

x> etI´KYrEtcab;epþImbegáItGakb,kiiriyafµIenAkEnøgNa? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 8

K> etIviFIsa®sþGVInwgCYy´eGaybegáItGakb,kiriyafµI? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 9

CMBUkTI 3> karmanGakb,kiriyaRtwmRtUvenAeBl EdleKEktRmg; nig tieTon>>>> 13

k> etIehtuGVI)anCamnusSeFVI)ab´?>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 13

x> etIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrGVIEdleyIgRtUvman enAeBleKEktRmg; nig tieToneyIg?>>>>>>>>>>>> 13

K> etIKuNRbeyaCn_GVIénkareRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir enAeBlEdleKkMBugEktRmg; nig

tieTon´? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 21

X> etIbBaðaGVIEdlTak;TgeTAnwgGakb,kiriyaenH? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 21

g> etI´cab;epþImbegáItGakb,kiriyaenHedayrebobNa? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 26

tarag ³ karmanGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir enAeBlEdleKEktRmg; nig tieTon´ >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 24

CMBUkTI 4> karmanGakb,kiriyaRtwmRtUvenAeBlEdlEktRmg;nrNamñak;epSgeTot >>>27

k> etI´KYrEtEktRmg;nrNa? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 27

x> etIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrGVIEdleyIgRtUvman enAeBlEktRmg;GñkdéT? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 28

K> etI KYrEtEktRmg;GñkdéTedayrebobNa?>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 30

X> etIcMnucsMxan;²GVIxøHsMrab;EktRmg;GñkdéT? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 35

g> etIkardak;kMhitxagRBHKm<IrGVIxøHkñúgkarEktRmg;GñkdéT? >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 36

esckþIsnñidæan >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 39

Page 5: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

4 Gakb,kiriya

CMBUk TI 1

Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg rIÉmðÚbEdlpSMCamYycMnYnGMbilRtwmRtUvnaM[vamanrsCatiq¶aj;Bisar .

RbEhlCaeBlxøH Gñklan;mat;niyayfa sac;enHmanrsCatiEmn . etIGñkFøab;B¤GñkxøHniyayfa sac;RbLak;enH

manrsCatiq¶aj;b¤eT? kalebIeyIgecHeRbIGMbil[)anRtwmRtUv vaeFVIeGaymðÚbmanrsCatiq¶aj; . b:uEnþ\TæiBlrbs;

GMbilc,as;las; CaBiessenAeBlEdleyIgeRbobeFob møÚbEdldak;GMbil nig møÚbEdlmindak;GMbilenaH .

Gakb,kiriyarbs;eyIgman\T§iBly:agsMxan;enAkñúgCIvitrbs;eyIg . eyIgminGacviPaKGakb,kiriya

rbs;eyIgenAelImUldæanrs;enARbcaMéf¶rbs;eyIgenaHeT b:uEnþeKemIleXIj\TæiBlrbs;vay:agc,as;las; KWtam

ry³BaküsMdI nig skmµPaBrbs;eyIg .

RKIsþbris½TfµIEdlcg;rIkcMerInxagRBlwgviBaØaNcaM)ac;RtUvEteFVIkarvaytMélGakb,kiriyarbs;Kat; . etI

Gakb,kiriyarbs;´RtUvnwgRBHKm<Iry:agdUcemþc? etImYyNacaM)ac;RtUvpøas;bþÚrecj? etIGakb,kiriyaGVIEdlsMxan;

bMputenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI? etI Gaccab;epþImpøas;bþÚrGakb,kiriyarbs;´edayrebobNa?

sMnYrTaMgenHRbEhlCaminmancMelIyFmµtaenaHeT b:uEnþRBHKm<Ir)anpþl;[eyIgnUvkarbeRgony:agc,as;

las;CaeRcIneTAelIGakb,kiriya nig KMnitrbs;eyIg . RBHCam©as;RbTan»vaTFmµtaxøHdl;eyIgenAkñúg RBHKm<Ir

eGePsU 4³23 {RtUvERbKMnitR)aCJa nigviBaØaN [)anfµIeLIg } .

eKalbMNgd¾FMrbs;eyIgsMrab;muxviC¢aenHKWedIm,IbegáItmUldæanRKwHsMrab;Gakb,kiriyafµI . dMeNIrkarénkar

begáItGakb,kiriya[)andUcRBHRKIsþnwgbnþrhUtdl;eyIgsøab; . enAkñúgmuxviC¢aenH eyIgRKan;Etcg;cab;epþImnUv

dMeNIrkarenH .

k> etIGakb,kiriyaKWCaGVI?

Baküfa { Gakb,kiriya } CaBaküsamBaØ b:uEnþmanmnusSCaeRcInCYbkarlM)akkñúgkarBnül; Gtßn½yrbs;

va . GñkcitþviC¢aGacpþl;[GñknUvniymn½yy:agsµúksµajbMput . b:uEnþ enHCaniymn½yxøH²EdlCYydl;kar

Bnül;GMBIBaküenH .

1> KMrUénkarKit

2> mtieyabl;

3> pøÚvEdlGñkKit

4> Tmøab;énkarKit

5> TsSn³

6> KMnit´)aneron

7> KMnitEdlmancMeBaHkarBit

Page 6: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

5

GñkRbEhlFøab;)anB¤GñkxøHeRbIBaküGakb,kiriyak¾dUc ecn )aneRbIEdr. manéf¶mYy ecn kMBug emIlDn

nig XIrI RbEkkKñaBIevnsMGatbnÞb;Twk . ecn )anniyayfa {Dn GñkR)akdfaGñkmanGakb,kiriyaéf¶enH .

GVIEdl ecncg;mann½yenaHKWfa DnmanGakb,kiriyaminl¥enaHeT . enAkñúgmuxviC¢aenH eyIgnwgmineRbI

BaküGakb,kiriyadUcEdl ecn)aneRbIenaHeT . Gakb,kiriyaGacl¥ b¤k¾ GaRkk; . mnusSTaMgGs;KñamanGakb,

kiriyaeyIgeRbIvaral;éf¶ .

etIGakb,kiriyadUcKñaeTAnwgGarmµN_b¤eT? vamindUcKñaenaHeT GarmµN_minEmnCaKMnitenaHeT . b:uEnþKMrUén

karKit ¬Gakb,kiriya¦ EdleyIgmancMeBaHkargarEtgEtmanGarmµN_P¢ab;CamYynwgkic©karenaH . ]TahrN_

RbsinebIeyIgs¥b;kargar enaHGarmµN_ekþARkhay/ kMhwg/ esckþIex<ImreGIm RbEhlCamkCamYynwgKMnit

¬Gakb,kiriya¦ EdlGñkmanGMBIkargarrbs;Gñk . RbsinebIGñkRslaj;kargarrbs;Gñk . enaHGarmµN_

Grsb,aynwg ekItmaneLIgenAeBlEdlGñkeTAeFVIkarrbs;GñkenaH .

x> etI´eRbIGakb,kiriyaedayrebobNa?

{ etIGakb,kiriyarbs;´man\T§iBlelICIvitRbcaMéf¶rbs;´edayrebobNa? } viFIEdlGñkKitman\TæiBl

Rtg;²eTAelIrebobEdlGñkP¢ab;eTAnwgbTBiesaFn_RbcaMéf¶rbs;Gñk . GñkeRbIGab,kiriyarbs;GñkedIm,IsMerccitþ

GVIEdlGñknwgKit/ niyay/ nig kñúgkareqøIytbeTAnwgsßanPaBRbcaMéf¶nimYy² .

sMnYrepSgeTotGacCYyeyIg[)anyl;BIbBaðaenH { ehtuGVI)anCa´RtUvkarGakb,kiriya? } Gakb,kiriya

CYyeFVIeGayCIvitRsYlsMrab;xYrk,alrbs;Gñk . eyIgcMNayeBly:ageRcInkñúgmYyéf¶²eFVIkic©karEdleyIg)aneFVI

rYcCaeRcInelIkeRcInsareTAehIykalBIeBlmun . eRkakeLIg/ eFVIkar/ júaM/ eFVIkic©karrbs;eyIg/ rs;enACamYy

RKYsar nig mitþPkþirbs;eyIg .

Gakb,kiriya/ KMrUénkarKitrbs;eyIgCYyeyIg[kMNt; BIrebobEdleyIgnwgeqøIytbeTAnwgskmµPaB Ca

TMlab;nimYy²TaMgenH . eyIgmin)annwkKit BIrebobEdleyIgnwgeqøIytbenAeBleKehAeyIgeGayjúaM)ayl¶ac

enaHeT . eyIgPaKeRcInnwgeqøIytbCamYyKMnitviC¢man/ CaBiessenAeBleyIgXøan nig møÚbq¶aj; .

K> etI´TTYl)anGakb,kiriyaedayrebobNa?

GñkzitenAkñúgdMeNIrénkarbegáItGakb,kiriya cab;taMgBIGñkekItmkenAelIEpndIenH . bTBiesaFn_RbcaM

éf¶rbs;Gñkman\TæiBld¾sMxan;enAelIGakb,kiriyaEdlGñk)anbegáIt . eBlenAkumarGñkeronTTYlykGakb,kiri

yarbs;«BukmþayGñk . bgRbus bgRsIrbs;Gñk nig sac;BaØatidéTeTotk¾man\TæiBld¾sMxan;enAelIKMnitEdlGñk

)anbegáIteLIgpgEdr .

viTüúTUrTsSn_ nig vtßúepSgeTotenAkñúgpÞH b¤k¾ enAshKmn_mancMENkCYydl;karrIkcMerInGakb,kiriya

rbs;Gñk. eBlNaGñkcab;epþImeronenAsala/ RKUrbs;Gñk/ mitþrYmfñak;/ muxviC¢aepSg² EdlGñkeron man\Ti§Bl

y:agc,as;las;BIKMrUénkarKitrbs;Gñk .

etImnusSmñak;begáItGakb,kiriyay:agdUcemþc?

Page 7: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

6 Gakb,kiriya

manpøÚvCaeRcInedIm,IbegáItGakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;Gñk . enHKWCacMnucxøHxageRkamenH .

1- lT§plbTBiesaFn_RbcaMéf¶rbs;Gñk

2- GñkeronBIGakb,kiriyaedayemIleTAGñkdéT

3- Gakb,kiiriyabeRgonGñk

4- GñkGacsikSa nigcgcaMBIKMrUKMnitfµI

etIGakb,kiriyarbs;eyIgpøas;bþÚreT? erogral;éf¶eyIgRbQmmuxnwgbTBiesaFn_fµI² . TaMgenHGacBRgwg

Gkb,kiriyarbs;eyIg EtCYnkalvaGacminCYyEdr . RbsinebIKMrUénkareqøIytbrbs;GñkeFVIeGayCIvitrbs;Gñk

kan;EtBi)ak nig bgáeGaymanbBaðaCaeRcIn GñkRbEhlnwgpøas;bþÚrGakb,kiriyaenaH . eyIgEtgEtpøas;bþÚr

Gakb,kiriyarbs;eyIgedIm,IeFVIeGayCIvitkan;EtgayRsYleLIg .

vasMxan;Nas;edIm,IemIleXIjfa GñkmankarTTYlxusRtUvsMrab;Gakb,kiriyarbs;Gñk . eTaHbICaeK

beRgonGñknUvTsSn³BiessNamYyenAeBlGñkenAkUnekµgk¾eday GñkenAEtTTYlxusRtUvcMeBaHkic©karenaH

dEdl . GñkminGacbenÞas«Bukmþay b¤k¾ elakRKUGñkRKU b¤k¾ briyakasenACMuvijGñkenaHeT . edaymanCMnYy

mkBIRBHCam©as; GñkGacpøas;bþÚrGakb,kiriyaNamYyEdlGñkman .

Page 8: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

7

CMBUk TI 2

dMeNIrkarénkarbegáItGakb,kiriya etIGñkFøab;enAkñúgsßanPaBmYyEdlGñkniyayminrYcb¤eT? GñkmanGarmµN_xµaseK b¤k¾ P½yxøacBIeRBaHGñk

mindwgRtUvniyay b¤k¾ eFVIGVIenaHeT .

enAeBlGñkCYbsßanPaBNamYyEdlGñkminFøab;CYbesaH xYrk,alrbs;Gñkniyayfa { sUmcaMmYyePøt .

´minmanGakb,kiriyaR)ab;GñkBIrebobeqøIytbenaHeT . } dUecñHGñkeFVIkarvaytMélPøam²cMeBaHsßanPaB nig

kMNt;BIrebobGñknwgeqøIytb .

RbsinebIGñkCYbRbTHnUvsßanPaBfµIdEdl²enHmþgCaBIrdg GñkRbEhlCanwgbegáItGakb,kiriyaEdlGac

TayTuk)anmuneTogTat;mYycMeBaHkic©karenH . GñknwgbegáItKMrUénkareqøIytbcMeBaHsßanPaBenH . miny:Urb:unµan

Rbtikmµrbs;GñknwgekIteLIgÉg²CaFmµta sUm,IEtKitGMBIrebobGñknwgeqøIytbk¾minTan;Edr eRBaHfaGakb,kiriya

fµIenaHcak;b¤sy:agrwgmaMeTAehIy .

k> etIkEnøgNaenAkñúgCIvitrbs;´EdlRtUvkarbegáItGakb,kiriyafµI?

RKIsþbris½TfµIEtgEtmanGakb,kiriyaqÁaMgqÁgcMeBaHpøÚvEdlRBHRKIsþcg;eGayeyIgrs;enA . RBHKm<IrPIlIB

2³5 bBa¢ak;faRBHRKIsþeys‘UmancitþKMnity:agNabgb¥ÚnRtUvmancitþKMnity:agenaHEdr . etIGakb,kiriyaGVIEdlRBH

eys‘U)anbegáIteLIg ? etIGakb,kiriyasMxan;bMputGIVEdlRKIsþbris½TfµIRtUvbegáIteLIgenaH ? enAkñúgfñak; eyIg

BiPakSaGtßbTKm<IrCaeRcInEdl)anR)ab;eyIgnUvGVIEdleyIgRtUve)aHbg;ecal nig GVI²EdlRBHCam©as;cg;eGayeyIg

TTYlyk . enAkñúgkrNICaeRcIn kic©karenHmann½yfa karbM)at;ecalKMrUcas;²xøHénkarKit nig CMnYsmkvijCamYy

nwgGakb,kiriyafµI .

sUmBinitüemIlkMNt;sMKal;rbs;GñkBIfñak;eronsMrab;Gakb,kiriyaEdlRtUv)anbgðajenAkñúg eGePsU

4³17-32 nig kULÚs 3³5-15 . enHKwCakEnøgdéTeToxøH²EdlRKIsþbris½TfµI)anbgðajtMrUvkaredIm,IbegáIt

Gakb,kiriyafµI .

1> eCos[putBIkarvayb¤kx<s;¬e)aHbg;ecalkarGYtbMe):ag¦ 9> manGakb,kiriyasmrmücMeBaHpøÜvePT

2> RtUvTTYlykkarriHKn; nig »vaTedaykaryl;dwg 10> eKarBGñkmanGMNac

3> RbRBwtþcMeBaHGñkdéTedaysµartIeKarB 11> TTYlsÁal;xøÜnÉg

4> eronRslaj;GñkdéT

5> ecHTTYlkMhusfa ´xus

6> eronTukcitþRBHCam©as; enAeBl´mankarlM)ak nig bBaða

7> RtUveFVIkar

8> RbRBwtþcMeBaHRKYsarrbs;´[)ansmrmü

Page 9: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

8 Gakb,kiriya

dMeNIrkarénkarbegáItTMlab;fµIénkarKitRbEhlCamankargayRsYlsMrab;Gñk . b:uEnþ RbsinebIGñkyl;fa

vamankarlM)ak sUmcgcaMfa RBHCam©as;)ansnüapþl;nUvkMlaMg nig R)aCJadl;GñkeGayeFVIGVIEdlRTg;cg;eGayGñk

eFVI . sUmemIl PIlIB 4³13 nig y:akub 1³5-6 .

x> etI´KYrEtcab;epþImbegáItGakb,kiiriyafµIenAkEnøgNa?

eGePsU 4³23 R)ab;eyIgnUvGVIEdleyIgcaM)ac;RtUveFVI . { RtUvERbKMnitR)aCJa nig viBaØaNeGay)anfµIeLIg

}¬eGePsU 4³23¦ .

r:Um 12³2pþl;nUvKMnitmYyBIrebobbegáItGakb,kiriyafµI . { minRtUvyktamelakIy_enHeLIy RtUvTuk

eGayRBHCam©as;EkERbcitþKMnitbgb¥ÚneGayeTACafµITaMgRsugvij edIm,IeGaybgb¥ÚnecHBicarNaemIlfa RBHCam©as;

sBVRBHhbJT½ynwgGVIxøH KWGVIEdll¥ EdlKab;RBHhbJT½yRBHGgÁ nig RKb;lkçN³ . } ¬r:Um 12³ 2¦

dUecñH´cab;epþImenAÉNa?

1> etIGakb,kiriyamYyNaEdl´KYrEtpøas;bþÚr?

GñkcaM)ac;RtUvEtsMerccitþGakb,kiriyamYyNaGñkcg;pøas;bþÚr . ]TahrN_fa Gñkcg;pøas;bþÚrGakb,kiriya

rbs;GñkcMeBaHkargar .

2> etIKMnitGVIbegáItGakb,kiriyabc©úb,nñrbs;´cMeBaHRbFanbTenaH?

RkElkmYyePøteTA eXIjfakic©karenHemIleTAvahak;dUcCagayRsYl . b:uEnþmaneBlCaeRcInGakb,kiri

yarbs;eyIgTak;TgeTAnwgTMlab;xagKMniteRcIn EdleyIgminyl;dwgGVIEdleyIgKitGMBIkic©karCak;lak;Biess

mYy . eyIgeqøIytbedayminKitCamun .

sUmemIlGVIEdlGñkKitGMBIkargarrbs;Gñk . etIGñks¥b;va/ RTaMRTva/ Rslaj;va? ¬RbEhlCaGñkRslaj;

vaxøaMgeBk¡¦skmµPaBrbs;GñkenAeBlGñkkMBugeFVIkarbgðajnUvGakb,kiriyarbs;Gñk . etIGñkeqVsRbEhs b¤k¾

Gñkl¥itl¥n;cMeBaHkargar? etIGñkeFVIkaryWteBk b¤k¾ elOneBk ? etIGñkmuWgm:at; b¤k¾ minGacTukcitþ)an?

3> etI´cg;eTANa?

]TahrN_fa GñkdwgGakb,kiriyabc©úb,nñrbs;GñkcMeBaHkargarminEmnCaGVIEdlRBHRKIsþcg;eGayGñkman.

b:uEnþ etIGVIEdlrYmbBa¢ÚlenAkñúgGakb,kiriyaxagRBHKm<IrcMeBaHkargar? GñkcaM)ac;RtUvEtmaneKaledA RbsinebIGñk

rMBwgeGaymankarpøas;bþÚrd¾manGtßn½yenAkñúgGakb,kiriyacMeBaHkargar .

Page 10: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

9

karsikSaRBHKm<IrKWCaCMhand¾sMxan;d¾sMxan;mYyenATIenH . sUmrkeGayeXIjGVIEdlRBHCam©as;man

RBHbnÞÚlGMBIkargar . kNнKm<IrsuPasitniyayy:ageRcInGMBIRbFanbTenH . xKm<IrBIrenAkñúgsBaØafµImanKMnit

sMxan;xøHEdlGacCYyGñkeGayyl;dwgGVIEdlCaEpñksMxan;xøHénGakb,kiriyaxagRBHKm<IrcMeBaHkargar .

kULÚs 2 ³ 23

RKb;kic©karEdlbgb¥ÚneFVIcUreFVI[Gs;BIcitþ dUcCaeFVIfVayRBHGm©as;EdrKW minEmnsMrab; mnusSelakeT .

2 kUrinfUs 8 ³ 11

dUecñH sUmbgb¥ÚnbegðIykarenH\LÚvcuH . bgb¥ÚnmanqnÞ³epþImKMnitenHy:agNa RtUveFVI [)ansMercCasßaBr

tamsmtßPaBEdlbgb¥Únmany:agenaHEdr .

GñknwgeXIjfavamanRbeyaCn_edIm,Ikt;cUlnUvKMnitsMxan;²EdlGñkcg;begáItGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir

cMeBaHkargar .

4> etI´nwgeTATIenaHedayrebobNa?

etICMhanCak;lak;GVIGñknwgGnuvtþn_edIm,IbM)at;ecalGakb,kiriyacas;²rbs;GñkcMeBaHkargar nig CMnYsnUv

kic©karenaHCamYynwgkic©karxagRBHKm<Ir? eyIgnwgBiPakSanUvkic©karenHeGay)anBisþarenAeBleRkayenAkñúgEpñk

enH . dMeNIrkarpøas;bþÚrenHnwgminekIteLIgedaysV½yRbvtþienaHeT . vaRtUvcMNayeBlevla/ xitxMeFVIkar nig kar

Gb;rMxøÜny:ageRcIn?

RBHviBaØaNd¾visuTænwgCYyGñk . mitþPkþi b¤k¾ RKYsarrbs;GñkGacCYyGñk CaBiessenAeBlEdlGñkBnül;

dl;BYkeKGVInUvGVIEdlGñkkMBugEtBüayameFVI .

5> etIkarR)afñarbs;´edIm,IbegáItGakb,kiriyaxagRBHKm<IrxøaMgkøab:uNÑa?

GñknwgemIleXIjfa dMeNIrkarénkarpøas;bþÚrGakb,kiriyarbs;GñknwgmankarQWcab;bnþicmþg² . GñkGac

TTYlkarl,ÜgeGaye)aHbg;ecalkic©karTaMgmUl nig RKan;Et {cg;køayCaxøÜnGñkpÞal; . } b:uEnþRBHCam©as;bgðaj

esckþIENnaMrbs;RTg;dl;eyIgy:agc,as;las;fa--eyIgRtUvEte)aHbg;ecalTMlab;/ cMNg; nig Gakb,kiriyacas;

nig bMBak;GVIEdlfµIvij . karrIkcMerInRbEhlCamankarQWcab;enAeBlevlad¾xøI b:uEnþenAeBlevlad¾y:Urxagmux

karxitxMRbwgERbgenaHnwgeFVIeGayTTYlnUvtMély:agéRkElg . pøÚveq<aHeTAkan;PaBsþúksþmÖd¾BitR)akdenaHcab;

epþImCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<IrcMeBaHkargar .

K> etIviFIsa®sþGVInwgCYy´eGaybegáItGakb,kiriyafµI?

sUmemIlnUvelIkarCYbRbTHxusKñaBIrcMeBaHkarpøas;bþÚrGakb,kiriya . eyIgGaccab;epþImpøas;bþÚrKMnitrbs;

eyIgEdlnwgnaMeyIgeGaypøas;bþÚrkñúgskmµPaBrbs;eyIg . b¤k¾ eyIgGaccab;epþImpøas;bþÚrskmµPaBEdlnwgnaM

eGaymankarpøas;bþÚrkñúgKMnitrbs;eyIg . etIBIrenHmYyNaRbesIrCag? karenaHGaRs½yeTAelIbuKÁliklkçN³

rbs;Gñk nig Gakb,kiriyaBiessEdlGñkkMBugBüayampøas;bþÚr .

Page 11: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

10 Gakb,kiriya

1> pøas;bþÚrskmµPaBrbs;´

y:UminEdlrIkraykñúgkargareT RbsinebIKat;manpøÚvecjenaH Kat;nwge)aHbg;kargarrbs;Kat;eGay)ankan;

Etqab;kan;Etl¥ . Kat;EtgEtrG‘UrTaMral;eBlEdlKat;RtUveFVIkar . mnusSEdlsÁal; y:UCaerOy²kt;sMKal;eXIj

famankarx©Hx¢aycMeBaHkargarrbs;Kat;Nas;. kMrnwgmaneBlevlaEdl y:UmancMNab;GarmµN_enAkñúgkargarEdl

Kat;kMBugeFVI nig enACab;CamYynwgkargarEdlKat;eFVVIenaHeGayehIyenaHeT .

y:U)ansMerccitþeFVIkarpøas;bþÚrenAkñúgGakb,kiriyarbs;Kat;cMeBaHkargar . etIKat;KYrEtcab;epþImenAÉNa?

Kat;Gaccab;epþImCamYynwgsMnYrd¾samBaØdmYy { enAeBlEdleKeGaykargar´eFVI ´nwgminrG‘UrTaMenaHeT . ´

nwgcab;epþImeFVIkargarPøam } .

enAeBlEdlKat;eFVIkargar Kat;eFVIGs;BIsmtßPaBrbs;Kat; . Kat;GacgcaMpgEdrnUvxKm<IrxøHEdlnwgCYy

Kat;begáItKMrUénkarKitxagRBHKm<IrcMeBaHkargar . karsikSasMxan;Nas; b:uEnþkargarBitR)akdpþl;nUvkEnøgd¾RbesIr

bMputedIm,Ipøas;bþÚrGakb,kiriyaenaH .

RbsinebIGñkCanisSitbc©úb,nñenH GñkRbEhlCamankic©kargarRtUveFVICaeRcIn . ]TahrN_fa Gñkcg;pøas;

bþÚrGakb,kiriyarbs;GñkcMeBaHkic©karEdlRtUveFVIenApÞHrbs;Gñk . RbEhlCaGñks¥b;kic©karRtUveFVIenApÞHenaH .

kEnøgl¥bMputedIm,IeFVIkarpøas;bþÚrenAkic©karenHKWenAxN³EdlGñkkMBugEteFVIkic©karEdlRtUveFVIenApÞHenaH . sUmkMu

cMNayeBlevlaBüayampøas;bþÚrnUvGakb,kiriyarbs;Gñkmunnwgcab;epþImnUvkic©karEdlRtUveFVIenApÞHenaH .

enAeBlEdlGñkkMBugeFVIkic©karEdlRtUveFVIenApÞHGñknwgeXIjfa Gakb,kiriyarbs;Gñkpøas;bþÚr CaBiess

enAeBlEdlGñkeFVIrYcral;RKb;TaMgGs;nUvkic©karEdlRtUveFVIrbs;Gñk . CMnYsnUvkars¥b;kic©karEdlRtUveFVIenApÞH

¬nig RKUEdlpþl;kic©karenHeGay¦ GñkGacmanGarmµN_sb,ayrIkray . GñkGacpøas;bþÚrKMnitrbs;GñkcMeBaH

kargarEdlRtUveFVIenApÞH RbsinebIGñkcg; .

2> karpøas;bþÚrKMnitrbs;´

manGakb,kiriyaxøHEdlGacgayRsYlkñúgkarpøas;bþÚredayRKan;EtrMBwgKitCamun . ]TahrN_ CIm min

mansIlFm_dUcRBHKm<Ir)anEcgTukenaHeTmunnwgKat;køayCaRKIsþbris½T . Kat;)anrs;enACamYynwg®sþIepSg²Kña

CaeRcInenAkñúgb:unµanqñaMknøgmkenH b:uEnþKat;minEdlerobkarenaHeT . \LÚvenH Kat;cg;begáItGakb,kiriyaxag

RBHKm<IrcMeBaHbBaðapøÚvePT. etIKat;KYrEtcab;epþImenAkEnøgNa?

CIm RbEhlCayl;fa dMeNIrkarénkarpøas;bþÚrGakb,kiriyarbs;Kat;Bi)akCagpøas;bþÚr\riyabfrbs;Kat; .

Kat;nwgeXIjfa vamankargayRsYlbBaÄb;skmµPaBpøÚvEdlminRtUveTAtamRBHKm<IrcMeBaH®sþIenaHeT . b:uEnþkar

enaHminpøas;bþÚrKMnitrbs;Kat;edaysV½yRbvtþienaHeT .

enHKWCa]TahrN_énGakb,kiriyaEdlGacpøas;bþÚr)anedaycab;epþImCamYyKMnitrbs;Gñk . CIm caM)ac;RtUv

EteronedayRbugRbytñ½nUvGVIEdlRBHCam©as;manRBHbnÞÚlCaGakb,kiriyarbs;RKIsþbris½TcMeBaHbBaðapøÚvePT . enA

eBlEdlKat;TTYlyknUvGVIEdlRBHCam©as;manRBHbnÞÚl nig eFVIeGaykarTaMgenaHKWCaEpñkmYyénKMnitrbs;Kat; .

Page 12: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

11

Gakb,kiriyarbs;Kat;nwgcab;epþImpøas;bþÚr . CIm caM)ac;RtUvEteronpgEdr BIrebobtyuTæCamYynwgkarl,Ügrbs;

GarkSsataMgeGayemIleyIgedayeRsIbRsal nig RbRBwtþGMeBI)abxagpøÚvePT .

enAeBlEdl CIm pøas;bþÚrKMnitrbs;Kat; Gakb,kiiriyarbs;Kat;nwgpøas;bþÚr . enAeBlEdlKat;cab;epþIm

Gnuvtþn_CMenOfµIrbs;Kat; karenHnwgCYyeGayKat;BRgwgKMrUfµIénkarKitrbs;Kat; .

dUecñHetImYyNasMxan;Cag--cab;epþImpøas;bþÚrKMnitrbs;Gñk b¤k¾ cab;epþImCamYynwgskmµPaBrbs;Kat;? etI

GñkGacyl;dwgmYyNal¥bMputsMrab;GñkedayrebobNa? bTBiesaFn_GacCaRKUd¾l¥bMputrbs;GñkenATIenH . sUm

eGayeyIgsakl,gTaMgBIr .vaminCabBaðafaetIpøÚvmYyNaeyIgeTAenaHeT RKan;EteFIVy:agem:ceGayGakb,kiriya

rbs;Gñkkan;EtkøaydUcCaRBHRKIsþenaH KWeyIgGaceRCIserIspøÚvmYyNak¾)anEdr . karbBa¢ÚlKñanUvpøÚvTaMgBIrenH

GacmanRbsiTæiPaBpgEdr .

3> karRsémKit

karRsémKitGacCa]bkrN_mYyd¾manRbsiTæiPaBbMputmYykñúgkarCYyGñkbegáItGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir.

suPasitEcgfa { mnusSKitem:c eFVIGBa©wg } eKalkarN_xagRBHKm<IrEcgy:agc,as;--GñkkøayeTAdUcCaGVIEdl

GñkKit . BakümYyeTotEdlRtUv)aneRbIedIm,IBiBN_nanUvskmµPaBenHKW karsBa¢wgKit .

CIm cg;begáItGakb,kiriyaxagRBHKm<IrcMeBaHbBaðapøÚvePT . RbsinebIKat;RsémKitBIrebobEdlGacrs;enA

tamKMrUKMnitxagRBHKm<Ir vaGacCYyKat;eGayBRgwgGakb,kiriyafµI EdlKat;kMBugEtbegáItenAkñúgCIvitrbs;Kat .

b:uEnþRbsinebIKat;ecHEtRsémKitGMBI { éf¶l¥²EdlknøgeTA } nig sBa¢wgKitGMBI pøÚvePTEdlKat;)anRbRBwtþBIGtIt

kalrbs;Kat;karenaHnwgCYyBRgwgGakb,kiiriyamineTAtamRBHKm<Irrbs;Kat;cMeBaHbBaðapøÚvePT . karRsémKit

TaMgenHnwgraraMgKat;pgEdrBIkarbegáItGakb,kiriyaxagRBHKm<IrcMeBaHbBaðapøÚvePT .

4> eRbIkarsikSaRBHKm<IrpÞal;xøÜnedIm,ICYybegáItGakb,kiriyafµI

pøÚvd¾sMxan;bMputmYy kñúgkarpøas;bþÚrGakb,kiriyarbs;Gñk KWRtUvbMeBjcitþKMnitrbs;GñkCamYynwgRBHbnÞÚl

rbs;RBHCam©as; . kic©karEdlcUleTAkñúgKMnitrbs;GñkKWCaGVIEdlGñkKit . sUmcgcaMxKm<IrEdlTak;TgeTAnwg KMrU

énkarKitEdlGñkcg;begáIteLIg . sUmrMlwkeLIgvijnUvxKm<IrTaMgenHral;éf¶ sBa¢wgKitesckþIBitTaMgenHTaMgyb;

TaMgéf¶ . enAeBlEdlGñkeFVIeGaycitþKMnitrbs;GñkeBjCamYynwgesckþIBitrbs;RBHCam©as; Gñknwgmankargay

RsYlbegáItnUvGakb,kiriyafµIxagRBHKm<Ir .

enHKWCaKMrUsikSaRBHKm<IrEdlmanRbeyaCn_sMrab;GñkkñúgkarbegáItGakb,kiriyafµI .

1> bgðajsßanPaBEdlGñkFøab;eRbIGakb,kiriyaGaRkk;

2> sYrRBHCam©as;nUvsMnYrenH { etIGakb,kiriyafµIGVIEdlGñkcg;eGayTUlbgÁMeRbIéf¶enH?

3> sUmsresrcUlnUvGakb,kiriyaxagRBHKm<IrEdlGñkcaM)ac;RtUvbegáIt

4> P¢ab;kic©karenHeTAkarsikSaRBHKm<Irrbs;Gñk . sikSaxKm<IrEdlTak;TgeTAnwgGakb,kiriyaenH

Page 13: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

12 Gakb,kiriya

5> begáIteKaledAsMrab;éf¶enH . sUmbgðajkic©karEdlGñkGacbBa©b;éf¶enHEdlnwgCYyGñkeGaybegáIt

nUvGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenH . sUmeRCIserIseKaledAmYy nig eFVIvaenAéf¶enH .

6> eFVIkarvaytMéllTæplbnÞab;BIbBa©b;eKaledAsMrab;éf¶enH .

KµanCMh‘and¾samBaØedIm,Ipøas;bþÚrGakb,kiriyaenaHeT . b:uEnþRBHCam©as;)ansnüaCYyeyIg . PIlIB 1³6

Ecgfa { ´eCOCak;fa RBHGgÁEdl)ancab;epþImeFIVkarl¥enAkñúgbgb¥Ún RTg;k¾nwgbegðIykarenH rhUtdl;éf¶RBHRKIsþ

eys‘Uyagmk } .

Page 14: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

13

CMBUk TI 3

karmanGakb,kiriyaRtwmRtUvenAeBl EdleKEktRmg; nig tieTon

k> etIehtuGVI)anCamnusSeFVI)ab´

m:arI )anmkrs;enAkñúgmCÄmNÐl)anbIéf¶knøgmkehIy . \LÚvenH nagxwgxøaMgNas; . nagniyayeTA

kan;RbFanrbs;nagTaMgkMhwgfa ehtuGVI)anCaRKb;buKÁlikTaMgGs;eKeFVI)ab´? RKb;eBl Edl´eFVIGVImYy GñkenH

R)ab;´[eFVIenH Qb;eFVIenaH . ehtuGVIk¾BYkeKmin[´enAes¶óms¶at;mñak;ÉgTal;EtesaH? etIkEnøgenHCakEnøgGVI

CaKukb¤?

xød fµI²enH)ankøayeTACaRKIsþbris½Tnig \LÚvenHKat;kMBugcUlrYmkñúgRBHviharmYykñúgshKmn_rbs;Kat; .

KµannrNamñak;epSgeTot enAkñúgRKYsarrbs;Kat;CaRKIsþbris½TenaHeT dUecñHkarenACitRKIsþbris½T CaBiess

enARBHviharKWCabTBiesaFn_fµIsMrab;Kat; . enAkñúgBIrGaTitüdMbUg mancas;TMuenAkñúgRBHviharmñak;)anehA xød

bnÞab;BIkarfVaybgÁM ehIy)anniyayeTAkan;Kat;GMBIerOgxøH² EdlKat;)aneXIj xød eFVIkñúgGMLúgs)aþh_ . xød

cUlcitþmnusSenAÉgRBHvihar b:uEnþcab;epþImq¶l;faehtuGVI)anCaBYkeKBüayamcg;dwgCIvitpÞal;xøÜnrbs;Kat; .

etIeBlxøHGñkmanKMnitKitdUc ma:rI nig xødb¤eT? kalBI BIrbIs)aþh_mun etIGñk)anzitenAkñúgsßanPaBmYy

EdlmnusS)antieTonGñk b¤k¾ BüayamEktRmg;Gñkb¤eT? vaCakarlM)akNas;EdlTTYlnUvsMBaFEbbenH .

b:uEnþsUm[eyIgRbQmmuxnwgva RKIsþbris½TfµIEtgEtRtUv)aneKtieTony:ageRcIn . BYkeKnwgyl;eXIjfa GñkdwknaM

rbs;BYkeKnwgBüayamEktRmg;BYkeKehIybgðajBIkMhusrbs;eK . vamaykarQWcab;Nas; eTaHbICaGñkcas;TMu

dl;kMritNak¾eday . eyIgRKb;Kñas¥b;eGayeKemIeXIjPaBTn;exSayrbs;eyIg .

enAkñúgCMBUkenH eyIgcg;BinitüeTAelIbBaðatieTon nig karEktRmg; . eyIgnwgemIl[sIuCMerAeTAelI

Gakb,kiriyarbs;RKIsþbris½TEdlKYrEtman eBlEdleKkMBugEtEktRmg; nig tieTonKat; .

x> etIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrGVIEdleyIgRtUvman enAeBleKkMBugEtEktRmg; nig tieToneyIg?

RBHKm<IrEcgCaeRcInGMBIrebobEdlGñkKYrEteqøIytb enAeBlEdleKkMBugEtEktRmg; nig tieTonGñk .

CaeRcIndgRKIsþbris½TfµIEdlmanRbvtþiepSg²KñaenaHEdlBYkeKeroneqøIytby:agelOneTAtampøÚvEdlmintamRBH

Km<IrcMeBaHkartieTon nig karEktRmg; .

Gakb,kiriyaEdlGñkmancMeBaHkartieTonman\TæiBlcM²nUvGVIEdlGñkniyay nig eFVIenAeBlEdlnrNa

mñak;tieTonGñk . dUecñHetIRBHCam©as;RtUvEtmanRBHbnÞÚlGVIGMBIGakb,kiriyaenH ?

Page 15: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

14 Gakb,kiriya

enHKWCaKMrUénkarKitEdlRKIsþbris½TGaceRbIenAeBlEdleKkMBugEtEktRmg; nig tieTonBYkeK .

karmanGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir enAeBleKkMBugEktRmg;eyIg

1> eKkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTon´ . suPasit 10³17

2> ´nwgsþab;y:agRbugRbytñ½ . ya:kub 1³19

3> ´GrKuNNas;EdlKatkMBugEktRmg;´ . 1efsaLÚnic 5³18

4> ´xusehIy . suPasit 28³13

5> etI´GackarBarkic©karxusqÁgenHkuM[ekIteLIgmþgeTotedayrebobNa? suPasit 15³31-31

sUmemIl[)ansIuCMerAcMeBaHKMnitnimYy²TaMgenHEdlGacRtUv)aneRbIenAeBlEdlnrNamñak;kMBugEktRmg; nig

tieTonGñk .

KMnit TI 1 ³ eKkMBugEtEktRmg;´

CMh ‘an TI 1 edIm,IeqøIytbeTAnwgkarEktRmg; nig kartieTonCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<IrKWRtUvTTYl

sÁal;fa GñkkMBugEtRtUv)aneKEktRmg; . sþab;eTAvaRsYlEdr b:uEnþsUmeGayeyIg)anQb; nig KitmYyePøt

BIrebobEdlGñkeqøIytbenAeBlnrNamñak;tieTonGñk . bgb¥ÚneyIgxøHRbtikmµPøam²CamYynwgKMnit { etIGñkKit

fa GñkKWCanrNa? ehtuGVI)anCaGµñkmkxVlerOgrbs;´? mnusSEdlRbtikmµtamviFIenHKWyl;dwgc,as;fa eKkMBug

EttieTonKat; .

RbsinebIGñknwgeqøIytbcMeBaHkartieTonCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir GñkcaM)ac;RtUvEtkMumanRbtikmµ

elOneBk nig niyayeTAkan;xøÜnGñkeGaydwgmunfa { eKkMBugEtEktRmg;´ . \LÚvenH etI´GaceqøIytbeTAnwg

karkartRmg;enHCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<Iry:agdUcemþc? sMrab;eyIgPaKeRcIn eyIgcaM)ac;RtUvEtbegáIt

eGaymankarqab;yl;dwgxagGarmµN_cMeBaHGVIEdlnwgekItmaneLIgnUvCMvijeyIg . eyIgcaM)ac;RtUvEtmankar

RbugRbytñ½ RbugxøÜnrYcCaeRscedIm,ITTYlsÁal;faetIkarEktRmg; nig kartieTonedIm,IGVI .

dUecñHenAeBlEdleKkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTonGñk kic©karTImYyEdlGñkKYrEtKitKW { eKkMBugEtEk

tRmg;´. } etIGñkKYrEtniyay nig eFVIGVIenAcMnucéneBlevlaenH?

kMuniyayGVITaMgGs; . emIlmnusSenaH bgðajKat;fa GñkRbugeRbobsþab;Kat; . sUmrkSaPaBs¶at;es¶óm .

kNнKm<IrsuPasitmanxKm<IrCaeRcInEdlGacCYyGñkedIm,IeqøIytbCamYynwgKMnitdMbUgenH .

kMuniyayGVITaMgGs;. sUmemIleTAmnusSnaH . bgðajfaKat;faGñkeRtomxøÜnsþab; . sUmenA

[es¶óms¶at; . esovePAsuPasitman xKm<IrxøH² EdlGacCYyGñk[eqøIytbeTAKMnitdMbUgenH .

Page 16: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

15

suPasit 10³17

GñkNaRbtibtþitamdMbUnµan GñkenaHedIreTAkan;pøÚvCIvit rIÉGñkEdlminRBmTTYlkarsþIRbedArEmgvegVgpøÚv.

suPasit 23³12

kMubdiesFn_kúñgkarTTYlkarriHKn; sUmxitxMykcitþTukdak;dUcEdlGñkGaceFVIeTA)an .

suPasit 3³11-12

kUneGIy minRtUvemIlgaykareRbonRbedArbs;RBHCam©as;eLIy ehIyk¾minRtUvFøak; Twkcitþ eBl

EdlRBHGgÁsþIbenÞasGñkEdr d,itRBHCam©as;EtgEteRbonRbedAGs;GñkEdlRslaj;RBHGgÁdUc«Buk

vayRbedAkUnCaTIRslaj;rbs;xøÜn .

suPasit 3³11-12 bgðajy:agc,as;faRBHCam©as;EktRmg;eyIg . EpñkEdlQWcab;bMputénesckþIBitenH KWfa

CaeRcIndgRTg;eRbImnusS[eFVIdUecñH . CaGkusl RBHCam©as;EtgEteRbImnusSEdlminsUvecHEktRmg;GñkdéT .

eyIgTaMgGs;KñamanbTBiesaFn_enAeBlEdlmnusS)anEktRmg;eyIgkñúgpøÚvxus . vamankarBi)akkñúgsßanPaBEbb

enaHTTYlsÁal;faRBHCam©as;kMBugEtEktRmg;Gñktamry³mnusSenH . dUecñHenAeBlEdlGñkmanGarmµN_fa

eKkMBugEttieTonGñk mundMbUgRtUvKitfa { eKkMBugEtEktRmg;´ . ¬RBHCam©as;kMBugEtEktRmg;´tamry³mnusS

enH ¦ } .

KMnit TI 2 ³ ´nwgsþab;y:agRbugRbytñ½

{ ´nwgsþab;y:agRbugRby½tñeGay)anelIsbIvinaTI b¤ eGay)aneRcInCagenHedIm,IeGay´yl;dwgfa Kat;

kMBugEteFVIGVIcMeBaH´ . } KMnitenHvagayRsYlNas; b:uEnþmankarBi)aksMrab;bgb¥ÚneyIgxøHkñúgkarGnuvtþn_ . KMrU

cas;²rbs;eyIgénkareqøIytbcMeBaHkartieTonxusKñaq¶ayNas; . { ´yl;dwgnUvGVIEdlKat;nwgeFVImkdak;´kan;Et

qab; ´vaybkeTAvijkan;EtelOn . } minRtwmEtminsþab;Kat; GñkEfmTaMgmanl,Ügbg¥aknUvsMdIKat; nig R)ab;nUv

erOgrbs;GñkeTAvij .

y:akub 1³19-20 pþl;dMbUnaµnl¥xøH² edIm,ICYyGñk[manC½yCMn³ enAkñúgkarKitBIKMnitenH eBlEdlGñk

RtUv)aneKEktRmg; .

y:akub 1³19-20

¬19¦ bgb¥ÚneGIy sUmcgcaM³ mñak;²RtUvRbugeRbobsþab; kMuGalniyay kMuRbjab;xwg ¬20¦

d,itkMhwgmnusS minGac manCIvitsucrit tamRBHhbJT½yrbs;RBHCam©as;eT .

manbBaðabIEdlTak;Tgy:agCitsñiteTAnwgKMnitenH eBlEdleKkMBugEtEktRmg;Gñk . TI 1 x Km<Irfa

{ mñak;²RtUvRbugeRbobsþab; } . sUm[eyIgbEnßmKMnit--RbugeRbobsþab;y:agykcitþTukdak; . TI2

Km<Irya:kubniyayfa eyIgKYrEt { kMuGalniyay } sMrab;eyIgPaKeRcInKWmanKMnitpÞúyeTAvij eBlEdlnrNa

tieToneyIg . eyIgmin)anRbugeRbonsþab;enaHeT KWniyayeTAvijPøamEtmþg .

Page 17: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

16 Gakb,kiriya

RbsinebIeyIgGaceron { RbugeRbobsþab; } ehIy { kMuGalniyay } enaHeyIgGacnwgmankargayRsYl

CageFVIkic©karTI 3 Edl y:akubR)ab;eyIg . { kMuRbjab;xwg } . karmankMhwgKWCakarFmµtaeTAehIynUvkñúg

sßanPaBEdlmnusSkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTonGñkenaH . vaRsYlkñúgkareqøIytbCamYYynwgkMhwgenAeBlmnusS

kMBugEtEktRmg;GñkkMBugeFVIvaenAkñúgpøÚvxus .

RbsinebIGñknwgeRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenHenAeBlEdleKkMBugEtEktRmg;Gñk GñkRtUvEtbegáIt

eGaymannUvKuNPaBxagcrwklkçN³énkarecHTb;citþ .

suPasit 13³3 GñkNaecHRbytñ½BaküsMdI GñkenaHkarBarCIvitrbs;xøÜn rIÉGñkEdlecHEtha

mat;niyay rEmgnaMeGayxøÜn Égvinas .

ya:kub 1³26 RbsinebInrNamñak;nwksµanfaxøÜnCaGñkkan;sasna EtminecHTb;GNþatxøÜn

GñkenaHbeBaäatxøÜnÉgehIy ehIysasnaEdlxøÜnkan;enaHk¾ KµanRbeyaCn_GVIEdr .

eTaHCaGñkeCOfa mnusSEdlkMBugEtEktRmg; b¤ tieTonGñkkñúgpøÚvxusk¾eday sUmsþab;y:agRbugRby½tñ .

karenHvaminRsYlenaHeT .

{ etI´KYrEtniyayGVI enAxN³eBlEdleKkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTon´ ? }

kMuniyayGVITaMgGs; . { etI´KYrEteFVIGVI? }

sUmbnþemIleTAmnusSEdlkMBugEtEktRmg;Gñk . ehIysþab;y:agykcitþTukdak; . Büayambgðajkay

vikarfa Gñkcg;sþab;GVIEdlmnusSenaHniyaymkkan;Gñk . ¬sUmcaMfavaminEmnCaeBlEdlRtUvxwgenaHeLIy¡¦ .

KMnit TI 3 ³ ´GrKuNNas;EdlKat;kMBugEtEktRmg;´

etIenHKWCaKMnitd¾BitR)akdb¤eT enAxN³eBlEdleKkMBugEtEktRmg;Gñk? ehtuGVI)anCaGñkKYrEtGrKuN

eK CaBiessenAeBlEdlGñkdwgfa mnusSenaHeFVIenAkñúgpøÚvxus? etIRBHCam©as;rMBwgeGaymnusSeFVIkic©karenH

edayrebobNa?

1 efsSaLÚnik 5³18 niyayfa { cUrGrRBHKuNRBHCam©as;RKb;kal³eTs³TaMgGs; d,itRBHGgÁsBVRBH

hbJT½yeGaybgb¥ÚnEdlrYmCamYyRBHRKIsþeys‘UeFVIdUecñHÉg } .

GñknwgemIleXIjfavamankarBi)akkñúgkarGnuvtþn_KMnitenHenAkñúgCIvitrbs;Gñk . b:uEnþenHKWCaeKaledA

rbs;eyIg . RbsinebIGñkGaceronKitGMBIKMnitenH enAeBlEdleKkMBugEtEktRmg;Gñk GñknwgemIleXIjfavaman

kargayRsYlkñúgkareqøIytbeTAtampøÚvrbs;RTg;cg;eGayGñkeqøIytb . vaBi)akNas;edIm,IeGaymankarGrKuN

nig kMhwgCamYyKñaenaH .

GñkcaM)ac;RtUvEtcab;epþImniyayeTAkan;xøÜnÉgfa { ´KYrEtGrKuN\LÚvenHxN³eBlEdleKkMBugEt

EktRmg;´ . ´dwgfa ´minsb,aycitþ b:uEnþ´cg;GrKuNdl;eK . }

Page 18: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

17

RbEhlCaGñknwgsYrsMnYrfa {ehtuGVI´KYrEtsb,aycitþ eBleKkMBugEtEktRmg;´? ehtuGVI´KYrEtsb,ay

citþeBl´nwgqøgkat;nUvbTBiesaFn_d¾QWcab;enH? edIm,Iyl;c,as; faehtuGVI GñkRtUvsb,aycitþenaH RbEhlCa

nwgGacCYyGñk[mansuPmgÁlBitenAeBlenaH .

ehtuplTImYyEdlGñkKYrEtsb,aycitþ BIeRBaHRBHCam©as;R)ab;Gñk[GrKuNCanic© enAkñúg 1 efsaLÚnik

5³18 . ehtuplmYyeTot GñkGacsb,aycitþBIeRBaHGñkdwgfaGñkkMBugEtcab;epþImeqøIytb eTAnwgkarEktRmg;

nig tieTonCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir . GñkkMBugEtkan;EtdUcRBHRKIsþ . y:akub 1³2-4 pþl;nUvehtupl

EfmeTot edIm,I[sb,aycitþeBlGñkdéTkMBugEtEktRmg;Gñk .

y:akub 1 ³ 2-4

¬2¦ bgb¥ÚneGIy TukçlM)akRKb;y:agEdlbgb¥ÚnRtUvqøgkat;enaH sUmcat;TukfaCakarEdleFVI[bgb¥Ún

manGMNrbribUN_vij . ¬3¦edaydwgfakarl,ÜglemIlCMenOrbs;bgb¥Ún nwgnaM[bgb¥Ún ecHs‘URTaM .

¬4¦ k¾b:uEnþ RtUv[kars‘URTaMenHbeg;IátecjCapld¾l¥RKb;lkçN³ edIm,I[bgb¥Ún)anRKb;

lkçN³manKuNsm,tþil¥ sBVRKb;\txVHRtg;NaeLIy .

sUmcMNaMenAEpñkcugeRkayenA x 4 . ebIsinCaGñk)anTTYlplBIkarEktRmg; GñknwgrIkcMerIneTACa

mnusSEdl { Edll¥sBVRKb;\txVHRtg;NaeLIy } . enaHCaehtuplEdleFVI[Gñksb,aycitþ . mnusSenH

EdlkMBugEtEktRmg; kMBugEtCYy´[)anRKb;lkçN³l¥sBVRKb;\txVHRtg;NaeLIy .

eyIg)anelIkeLIgxagedImfaRBHCam©as;kMBugEtEktRmg;eyIgtamry³mnusSdéT . ehtuplmYyeTot

EdlGacsb,aycitþeBlRtUveKEktRmg; KWRtUvdwgfaRBHCam©as;kMBugEtykeBlpÞal;xøÜnenHtamry³mnusSenH

edIm,ICYy´ . RTg;eFVIdUcenHBIeRBaHRTg;Rslaj;GñkehIycg;[GñkrIkcMerInkøayCamnusSl¥RbesIr .

GñkRbEhlCaGacRtUv)anl,ÜgeGaysYrsMnYrnUvbMNgrbs;mnusSEdlkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTonGñk .

Gakb,kiriyacas;rbs;GñkenAkñúgsßanPaBTaMgenHGacCa { mnusSenHkMBugEtpþl;nUveBlevlalM)aksMrab;´ . }

mnusSEdleRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir enAeBlEdleKkMBugEtRtUv)anEktMrUvnwgminsYrsMnYrnUvbMNgrbs;mnusS

EdlkMBugEtEktRmg;Kat;enaHeT . kñúgnamCaRKIsþbris½T eyIgRtUvEtRslaj;KñaeTAvijeTAmk--enHKWCabBaØati

sMxan;TI 2 enAkñúgRBHKm<Ir . 1 kUrinfUs CMBUk TI 13 pþl;nUvbBa¢ITaMgmUlénviFIEdleyIgGacbgðajesckþIRslaj;

cMeBaHGñkdéT . crwklkçN³mYyénesckþIRslaj;niyayy:agcM²GMBIGakb,kiriyarbs;GñkcMeBaHmnusSEdlkMBug

EtEktRmg; nig tieTonGñk . { GñkmancitþRslaj; > > > eCOTaMgGs; sgÇwmTaMgGs; ehIyRTaMRTTaMgGs; . }

¬1 kUrinfUs 13³7 ¦pþl;dl;mnusSnUvplRbeyaCn_énmnÞilsgS½y . ]TahrN_fa Kat;kMBugEtEktRmg;Gñk

BIeRBaHKat;Rslaj;Gñk nig RBYy)armÖBIGñkedIm,IEktRmg;GñkenAeBlEdlKat;emIleXIjfaGñkkMBugEteFVIGVImYy

xus . { etI KYrEtniyay nig eFVIGVIenAeBl´kMBugEtKitKMnit/ ´GrKuNKat;EdlkMBugEtEktRmg;´ . }

dMbUgbgðajPaBrak;Tak; nig karsresIrkñúgTwkmux nig enAkñúgsMelgrbs;Gñk . BüayameGayBYkeKmanPaBgay

RsYl nig eGayeKdwgfa GñkminxwgedayeRBaHEtBYkeKkMBugBüayamEktRmg;GñkenaHeT .

Page 19: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

18 Gakb,kiriya

\LÚvKWCaeBld¾l¥ EdlRtUvniyayBaküdMbUg taMgBImnusS)ancab;epþImEktRmg; b¤k¾ tieTonGñk . GñkGac

niyayfa { sUmGrKuNEdl)annaMykkarenHedIm,I[´mankarRbugRby½tñ } b¤ { ´mankareBjcitþcMeBaHkarEk

tRmg;rbs;Gñk . } Pøam²enHEdr sUmniyayXøaEdlCaKMnitbnÞab;enHenAkñúgGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir .

KMnit TI 4 ³ ´xusehIy

{´xusehIy} RbEhlCaBakübImat;EdlBi)aknwgniyaybMputenAkñúgPasaExµr . sMrab;mnusScg;

begáItGakb,kiriyaxagRBHKm<IreBlEdleKkMBugEtEktRmg; KMnitenHmansar³sMxan;Nas; . KMnitmYyeTotEdl

suIKñaCamYYynwgKMnitenH { etIGVIEdl´)aneFVI EdleFVI[Kat;Kitfa´xus? }

mnusSEdlkMBugEtEktRmg; nig tieTonGñkEtgEtmanGVIEdlCak;lak; enAkñúgcitþKMnitenAeBlEdlKat;

niyaymkkan;Gñk . vaCakarsMxan;Nas;EdleyIgBüayamemIlsßanPaBBITsSn³rbs;Kat; .

etIenAxN³enH ´KYrEtniyayGVIkñúgkarsnÞa?

GñkGacniyaydUcenH . { GVIEdl´B¤GñkniyayKW ______________________. } ¬ Bnül;eday

segçbxøInUvGVIEdlGñkKitfa Kat;kMBugEtniyayfaGñk)aneFVIxus ¦ { GñkniyayRtUvehIy ´BitCa xus } .

{ b:uEnþsUmcaMbnþic } GñkniyayeTAkan;xøÜnÉgfa } ´minxusTaMgRsugeT . Kat;mindwgGMBIerOgmçageTot

eT . Kat;Rbjab;EtsnñidæanminTan;TaMgdwgerOgc,as;las;pg . enaHminyutþiFm’eT . ´mansiT i§rbs;´ GñkdwgeT

´cg;)annUvyutþiFm’ } .

vagayRsYlNas;sMrab;eyIgedIm,IbdiesFn_karecaTRbkan;Kat; nig tmat;fa { eT GñkniyayxusehIy¡

enHKWCaGVIEdl)an ________________________________ . } ehIyeyIgR)ab;BYkeKnUverOgmçageTot . Bit

Nas;eBlEdleyIgeFVIvarYcehIy eyIgdwgfa eyIgRtUvenAkñúgGVIEdleyIg)aneFVI . eyIgBitCamin)aneFVIGVIxusenaH

eT . minGacCYy)anenaHeT . CaerIy²CMelaHcab;epþImenAeBlenH .

manRKIsþbris½TCaeRcIn mankarBi)aknwgeRbIKMnitenH { ´xusehIy } enAeBlEdleKkMBugEtEktRmg; nig

tieTon´ . RKan;EtKitBIKMnitenHKWvaBi)akeTAehIy . cuHebIeTAniyayBaküRtwmRtUvenHeTotvaRbEhlCa

rwtEtBi)akeFVIeTAeTot .

GVIEdl´B¤GñkniyayKWfa _____________________________ . GñkRtUvehIy . ´BitCaxus eyIg

GacniyayBaküenH)anCaeRcInviFI . GVIEdlGñkniyayvasMxan;Nas; .

1> GñkGacniyayva edayminP½yxøac . GñkdwgfamnusSenHmanGMNacnwgeFVI[GñkmaneRKaHfñak; b¤k¾

edjGñkecjBIkargar . dUecñHedIm,IkarBarxøÜnpÞal; GñkniyayGVIEdlGñkdwgfaKat;cg;sþab; .

2> GñkGacniyayCakarRbqaMgvij . GñkGaceFVIeGayvasþab;eTApusecjBIcitþrbs;Gñk b:uEnþtamBiteTA

minGBa©wgenaHeT . GñkdwgfamnusSdéTcg;B¤Gñkniyayfa { ´xusehIy }dUecñHGñkniyayBaküenH

edIm,IeFVIeGayKat;Kitfa Gñkyl;RBmCamYyKat; . karmanButt,útRbEhlCaGacdMeNIrkar)anenARtg;

enH/ bu:EnþvaminGacdMeNIrkar)anl¥CamYynwgKMnitTI 5enaHeT /

Page 20: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

19

etI GackarBar¬erOgEdleFVIxus¦kuM[ekIteLIgmþgeTotemþc)an?

3> GñkGacniyayCamYynwgsMelgcMGkbBaÄW . vaR)akdCaeFVI[mnusSdéTxwg ehIyCYyeFVI[CMelaHkan;

xøaMgeLIg .

4> GñkGacniyayfa {´xusehIy} eTARBHehIyGnuBaØat[GñkdéTB¤ . enHvaRsbeTAnwg GVIEdleyIg)an

niyayenAkñúgKMnitTI1 .

RBHCam©as;eRbImnusSenHedIm,IEktRmg;Gñk . dUcenHerOgBitR)akdenAkñúgcMnucenH KWR)ab;dl;RBHCam©as;

faGñkxusehIy . sUmesµaHRtg;CamYyRBHCam©as;ehIynigGñkEktRmg;Gñk . ebIsinGñk niyayBaküenHCamYy

nwgsMelgTukçRBYy ehIyGVIEdlGñkniyaykarBitEmn BYKekR)akdCaeXIjfa GñkesµaHRtg;Emn .

lkçN³sm,tþixøHGacCYyGñk [bgðajGMBIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenAkñúgcMnucenH--karbnÞabxøÜn køahan

esµaHRtg; KYrsm nig karsÁal;xusRtUv . man x Km<IrBIrenAkñúgsuPasit niyaycM²cMeBaHKMnitenH

EdlRsbKñaCamYyGakb,kiriyaenAeBlEdleKkMBugEtEktRmg;Gñk .

suPasit 5³21 GVI²EdlmnusSelakRbRBwtþ RBHCam©as;RCabTaMgGs; RBHGgÁTteXIjkiriyamayaTrbs;eK .

suPasit 28³13 GñkNalak;kMhusrbs;xøÜn GñkenaHBMuGaccMerIneLIg)aneLIy rIÉGñkEdlsarPaBkMhus

ehIyQb; RbRBwtþGaRkk;eTot enaHRBHCam©as;nwgGaNitemtþa .

kic©karmYyeTotGñkcaM)ac;eFVInUvcMnucenHKWRtUvkMNt;fa RbsinebIskmµxusrbs;GñkCaGMeBI)ab . RbsinebI

GñkeFVIGMeBI)ab enaHGñkcaM)ac;RtUvEtsarPaBdl;RBHCam©as;enaH nig sUmeGayRBHCam©as;elIkElgeTaseGay

Kat; . RbsinebIGñkmin)aneFVI)ab enaHmann½yGñkmincaM)ac;sarPaBdl;RBHCam©as;enaHeT . ]TahrN_ GñkCUt

\dæEtmin)ans¥at ehIyecAhVayrbs;Gñkmk nig EktRmg;Gñk . GñksarPaBdl;Kat;fa Gñk)aneFVIxus ehIyGñk

cab;epþImCUt\dæeTAtamGVIEdlKat;)anR)ab;Gñk . b:uEnþGñkmincaM)ac;sUmRBHCam©as;eGayGt;eTaseGayGñkeT

RKan;EtkarCUt\dæmin)ans¥atenaH .

maneBlCaeRcIndgskmµPaBxusqÁgrbs;GñknwgeFVIeGaynrNamñak;Gak;Gn;citþ . RbsinebIGñklYcluy

BInrNamñak; enaHGñkcaM)ac;RtUvEteTArkmnusSenaH sarPaBGMeBI)abrbs;Gñk nig sUmeGayKat;Gt;eTaseGay

Gñk . sUmerobcMxøÜnrYcCaeRscedIm,IsgGVI²EdlGñk)anlYc b¤k¾ bMpøajecalenaH .

KMnit TI 5 ³ etI GackarBarkic©karxusqÁgenHkuM[ekIteLIgmþgeTotedayrebobNa?

KMnitnaMmknUvGtßn½yTaMgmUlcMeBaHdMeNIrkarEktRmg;TaMgmUl . sgÇwmfa mnusSEdlkMBugEtEktRmg;Gñk

KWKat;eFVIkic©karenHedaysarEtKat;cg;eXIjGñkrIkcMerIn . KMnitenHenAkñúgGakb,kiriyaKWmanRbeyaCn_Gñk Rbsin

ebIkarEktRmg;KWBitCapþl;RbeyaCn_dl;GñkenaH .

Gñkniyayfa { cuHRbsinebImnusSenaHRKan;EtnwgtieTon´? } karKitBIKMnitenH RbEhlCaCYyGñkeGay

FUrRsalBIkarQWcab;EdlbNþalmkBIkarniyayrbs;BYkeKcMeBaHeyIg .

Page 21: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

20 Gakb,kiriya

enAeBlEdlGñkkMBugEtKitGMBIKMnitenH sUmbgðajvadl;RBHCam©as; . sUmRBHCam©as;pþl;nUvkaryl;dwgc,as;dl;

GñkBIrebobrIkcMerIntamry³bTBiesaFn_enH .

KMnitenHCYyGñkkarBarmineGaymanCMelaHpgEdr . KMnitenHepþatkarykcitþTukdak;eTAelIGnaKtmin

EmnemIleTAkñúgGtItkalenaHeT . RbsinebIGñkepþatkarykcitþTukdak;rbs;GñkeTAkñúgGtItkal vanwgmankar

gayRsYlRbEkkKñaBIGVIEdl)anekIteLIg . sUmelbeGay)at;nUvGMnYt nig GarmµN_QWcab;rbs;Gñk ehIysMu

CMnYy . suPasitpþl;nUvkarsnüad¾Gs©arücMeBaHGs;GñkNaEdleFVIkic©karenH .

suPasit 12³26 mnusSsucritEtgEtnaMmit þsmøaj;rbs;xøÜneGayedIrtammaKa’l¥ rIÉkiriyarbs;

mnusSGaRkk;naMeGayeK vegVgvij .

suPasit 13³14 kareRbonRbedArbs;mnusSsucrit CaRbPBénCIvit ehIykarBarCIvit eGay

rYcBIGnÞak;énesckþIsøab; .

suPasit 15³31-32 GñkNaykcitþTukdak;sþab;tamBaküsMdIRbedAEdlnaMeGaymanCIvit GñkenaH

Gacrs;enAkñúgcMeNammnusS manR)aCJa . GñkNabdiesFkareRbonRbedA

GñkenaH)anRbmafCIvitxøÜnÉg rIÉGñkEdlsþab;tamBakü sþIRbedAEtg EtTTYlsuPnicä½y .

{ etI KYrEtniyayGVI enAxN³eBlEdleKkMBugEtEktRmg;´ ? }

enAkñúgpøÚvKµankarKMramkMEhg GñkGacniyay { ´mancMNab;GarmµN_kñúgkarpøas;bþÚrkEnøgEdlGñk)anelIk

eLIg . ´cg;sUmGñkeGayCYy´ . ´mankareRtkGrNas;ral;mtieyabl;EdlGñk)anpþl;eGay´BIrebobEdl´

GackarBarkic©karenHkMueGayekIteLIgmþgeTot . }

RbEhlCaBYkeKpþlCUnGñknUvKMnitxøH² . RbsinebIBYkeKpþl;Emn l¥Nas;¡ RbsinebIBYkeKminman--sUm

R)ab;BYkeKfavaminGIenaHeT . sUmRbytñ½ GñkminRtUvniyaynUvkic©karenHCamYynwgGakb,kiriyaxusqÁgenaHeT ³

{ RbsinebIGñkqøatGacemIleXIjnUvbBaðarbs;´ehIy sUmpþl;dMeNaHRsayeGay´mk ebIminGBa©wgeT kMuxVl;BI

erOgrbs;GñkdéT . } kic©karenHminEmnl¥RbesIredIm,IeRbIsMuCMnYyBInrNamñak;enaHeT .

GñkGacsMuCMnYyBImitþPkþi b¤k¾ GñkdwknaMEdlGñkTukcitþpgEdr . sUmkMumankarP½yxøacsMuCMnYyBIKat; .

mancrwklkçN³EdlmanKuNPaBCaeRcInEdlP¢ab;eTAnwgEpñkenHénGakb,kiriyarbs;GñkenAeBlEdleK

kMBugEtEktRmg;Gñk . enHKWCacrwklkçN³xøH² ³ PaBeTogRtg;/ PaBrYmKña/ karecHeKarB/ esµaHRtg;/ Rbkbeday

RbDitBaØaN/ PaBBitR)akd nig karbnÞab;xøÜn .

sUmeFVIeGayR)akdfa GñkGrKuNmnusSEdlpþl;KMnitxøH²dl;Gñk . RbsinebIKat;min)anpþl;eT GrKuN

Kat;Edl)anEktRmg;Gñk . GñkGacsMueGayKat;GFisæaneGayGñk .

KMnitTaMg 5 enHRKan;EtCabNþúMénKMnitEdlGacCYybegáItGakb,kiriyaxagRBHKm<IredIm,IeRbIenAeBleK

kMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTonGñk . manKMnitCaeRcIneTotEdlGacrYmbBa¢ÚlpgEdr . GñkRbEhlCaGacmanKMnit

Page 22: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

21

EdlGacdMeNIrkarRbesIrCagKMnitenH enaHvaRbesIrNas;sMrab;Gñk . kic©karEdlsMxan;KWedIm,Icab;epþImbegáIt nig

eRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrEdlBitCamkBIRBHKm<IrBit² .

K> etIKuNRbeyaCn_GVIénkareRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir enAeBlEdleKkMBugEktRmg; nig tieTon´?

eBlEdlGñksÁal;c,as;GMBIRbeyaCn_énkareRbIGkb,kiriyaxagRBHKm<IrkñúgkareqøIytbeTAkartieTon

vaGacCYyCMrujGñk[pøas;bþÚrGakb,kiriyarbs;Gñk . enHCaRbeyaCn_xøHEdlGñkGacBiesaFn_edayGnuvtþn_nUv

Gakb,kiriyaxagRBHKm<IrenHenAkñúgCIvitrbs;Gñk .

1> GñkGackarBarnUvbBaðaQWcab;CaeRcIn bBaðaxøH²nwgRtUv)anBiPakSanUvEpñkbnÞab;énCMBUkenH .

2> GñkeFVI[RBHCam©as;Kab;RBHhbJT½y . RBHCam©as;Kab;RBHhbJT½yeBleyIgGnuvtþRBHbnÞÚlRTg;

enAkñúgskmµPaBrs;enARbcaMéf¶rbs;eyIg .

3> GñkGacbþÚrBIbTBiesaFn_d¾QWcab;eTACa»kassMrab;karlUtlas; . enHCaesckþIBit RbsinebIGñk

eFVItamKMnitcugeRkayenH{´GackarBarkic©karxusqÁgenHkuM[ekIteLIgmþgeTotedayrebobNa?}

4> GñkGacsg;nUvmitþPaBy:agrwgmuaM . RbsinebIGñkGaceronTTYlykkartieTon nig emIleXIjfaCa

bTBiesaFn_viC¢man enaHGñknwgeXIjfamitþPaBrbs;GñkCamYymnusSEdl)anEktRmg;Gñkkan;Et

rwgmuaMeTA² .

X> etIbBaðaGVIEdlTak;TgeTAnwgGakb,kiriyaenH?

GñknwgeXIjfavamankargayRsYlkñúgkarbgðajbBaða 5 EdlTak;TgeTAGakb,kiriya Cagkarbgðaj

GtßRbeyaCn_ 5 EdlCalTæplBIkareRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenAeBlEdleKkMBugEtEktRmg;´ .

1> kMhwg

bBðaaFMbMputEdlTak;TgnwgGakb,kiriyaenHKW kMhwg . TaMgGñk nig mnusSEdlkMBugEtEktRmg;GñkGac

eqøIytbCamYynwgkMhwgy:aggayRsYl . m:akub 1³19-20nigeGePsU 4³26-27 niyayGMBIkMhwgrbs;eyIg .

eGePsU 4³26-27

¬26¦ RbsinebIbgb¥Únxwg sUmRbytñ½ kuMRbRBwtþGMeBI)ab kMuTukkMhwgrhUtdl;éf¶licenaHeLIy .

¬27¦ kMuhuc»kaseGaymarmkl,gbgb¥Ún .

x cugeRkaypþl;nUvkarRbmany:agc,as;GMBIkMhwgenH . enAeBlEdleyIgxwg marEtgEtmaneBlevlagayRsYl

Cagkñúgkarl,ÜgeyIgeGayRbRBwtþGMeBI)ab .

Page 23: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

22 Gakb,kiriya

kareqøIytbCamYynwgTukçRBYy vaRbesIrCageqøIytbCamYynwgkMhwgenAeBlEdleKkMBugEtEktRmg; .

eqøIytbCamYynwgPaBTukçRBYyRbsinebImnusSenaHnwgEktRmg;GñkenAkñúgviFImYyEdlminl¥ . karmankMhwgCamYy

Kat;nwgminCYyKat;eGaymanRbsiTæiPaBEfmeTotenaHeT eBlKat;EktRmg;nrNamñak;epSgeToteBleRkayenaH .

2> mnusSenaHtieTon´xus

bBaðaFMmYyeTotEdlTak;TgeTAnwgkareKEktRmg;KWmnusSEdlkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTonGñk . Kat;Etg

EteFVIkic©karenHnUvkñúgpøÚvxus . vaBi)akNas;eTAehIyTTYlykkarEktRmg;enAeBlEdleKeFVIsmrmüenaH .

CYnkalvahak;dUcCaBi)akkñúgkarTTYlykkartieTonedaysarEtviFIEdlmnusSenaHniyaymkkan;Gñk . enHKWCa

eBlEdlGñknwgRtUvsYrRBHviBaØaNd¾visuTæ edIm,Ipþl;CUndl;GñknUvGMNacedIm,I eqøIytbCamYynwgGakb,kiriyaxag

RBHKm<Ir . sUmemIl suPasit 20³22 .

enAeBlEdlmnusSEktRmg;GñkenAkñúgpøÚvxus sUmeqøIytbCamYynwgkarGt;eTas . enAeBlEdlRBHRKIsþ

enAelIeQIqáag RTg;)anGFisæanfa { »RBHbitaeGIy¡ sUmRBHGgÁGt;eTas[GñkTaMgenHpg d,iteKmindwgfa

eKkBugEteFVIGVIeLIy . } ¬lUka 23³34¦ enHCakarGFisæanEdlGñkKYEtniyay RbsinebImnusSenaHkMBugEt

EktRmg;GñknUvkñúgpøÚvxus . RbEhlCaKat;mindwgfamanviFIl¥RbesIredIm,IEktRmg;Gñk .

3> mnusSenaHminmanesckþIBitcM²enaHeT

etIb:unµandgEdlGñkniyayfa { Kat;minmanesckþIBitcM²enaHeT . Kat;mindwgerOgEdl)anekIteLIg

enaHeLIy } . munnwgGñksnñidæanfaGBa©wg sUmeGayKat;niyayerOgrbs;Kat;R)ab;Gñk . kic©karenHTamTarnUvkar

Gt;Fn nig karTb;citþCaeRcIn b:uEnþvakarBarkMueGaymanCMelaH nig karyl;xusbEnßmeTot .

bBaØatienAkñúg lUka 6³31 RsbKñaNas; . ebIGñkral;Kñacg;eGayeKRbRBwtþcMeBaHxøÜnEbbNa RtUvRbRBwtþ

cMeBaHeKEbbenaHEdr .

4> ´minxuseT

RBHCam©as;dwgerOgBitTaMgGs; . sUmsþab;RBHCam©as; nig mnusSEdlkMBugEtniyaymkkan;Gñk . Rbsin

ebIRtUv enaHRBHCam©as;nwgCYyeGaymnusSdéTemIleXIjnUvesckþIBit . RbsinebImnusS)anecaTRbkan;RBHRKIsþ

xus ehtuGVIGñkKYrEtrMBwgeGayCIvitrbs;GñkmanPaBxusEpøkBIEK?

5> BYkeKnwgmineCO´eT RbsinebI eqøIytbCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir

GñkGacRtwmRtUv . mnusSxøHminEdlFøab;eXIjmnusSmanRbtikmµCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenaH

eT enAeBlEdleKkMBugEtEktRmg;Kat; . b:uEnþebIsinCaGñkenA[es¶óm ehIybnþeRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir

rbs;Gñk RBHCam©as;nwgCYyGñktamry³sßanPaBenH vaminEmnCakarTTYlxusRtUvrbs;GñkkñúgkarbgçM[GñkdéT

eCOfaGñkesµaHRtg;enaHeT .

Page 24: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

23

6> ´ePøceRbIGakb,kiriyafµI eBlEdleKEktRmg;

kMumankarPJak;ep¥IlGI RbsinebIGñkePøceRbIGakb,kiriyafµIrbs;Gñk eBlEdlGñkNamñak;EktRmg; . kic©kar

EdlsMxan;KWeFVIkarrMlwkGakb,kiriyafµIrbs;Gñkral;éf¶ . GñkbMeBjCamYynwgKMnitrbs;kan;EteRcInCamYynwg

Gakb,kiriyaenH enaHvakan;EtgayRsYlsMrab;GñkeRbIvaenAeBlevlaRtwmRtUv .

7> mnusSEdlkMBugEttieTon´mincg;CYy´enaHeT

{ Kat;RKan;Etcg;eGay´Føak;Twkcitþb:ueNÑaH . Kat;minykcitþTukdak;kñúgkarCYydl;´eT. } eBlxøHmnusS

manbMNgminl¥enAeBlEdlBYkeKtieTon b¤k¾ EktRmg;Gñk . RbEhlCaBYkeKmanbBaðadUcKñanUvGVIEdlBYkeKkMBug

EtecaTRbkan;fa GñkkMBugEtman. GñkmankarTTYlxusRtUvsMrab;karEktRmg; kMhus nig PaBTn;exSayrbs;Gñk

pÞal; . sUmeGayRBHviBaØaNd¾visuTæTak;TgCamYynwgmnusSenHBIbBaðarbs;Kat; . kMuBüayamEktRmg;Kat;enAeBl

dUcKñaEdlKat;kMBugEtEktRmg;Gñk .

enAkñúg lUka 6³27-28 RBHeys‘Upþl;nUvdMbUnµand¾manRbeyaCn_BIrebobRbRBwtþcMeBaHmnusSEdltieTon

Gñk nig eFVIeGayCIvitBi)aksMrab;Gñk .

lUka 6³27-28 ´sUmsþab;Gñkral;KñaEdlkMBugsþab;´fa cUrRslaj;xøaMgsRtUvrbs;xøÜn .

eFVIGMeBIl¥dl;Gs;GñkEdls¥b;Gñkral;Kña¬28¦ RtUvCUnBrdl;GñkEdlRbeTcpþac;sarGñkral;Kña .

GgVrRBHCam©as; sUmRTg; RbTanBrdl;GñkEdleRboteRbonGñkral;Kña .

8> ´mankarQWcab;eBlGñkdéTtieTon´

eyIgPaKeRcIn mankarBi)aknwgniyayRbeyaKenHNas; { GMnYtrbs;´mankarGam:as eBlEdlGñkNa

mYyEktRmg; . } enAeBleyIgRtUvecaTRbkan;xus vaminRtwmEtGMnYtrbs;eyIgeTEdlQWcab; . b:uEnþCaTUeTA

manEtGMnYtrbs;eyIgeT Edlcg;[eyIgtbeTAvijCamYykMhwg cMeBaHmnusSEdlEktRmg;eyIg . RbEhlbBaða

EdlBitR)akdenATIenHKW faetIGñkcg;rIkcMerIn b¤k¾ GñkRKan;Etcg;karBarGMnYtrbs;Gñkb:ueNÑaH?

9> cuHebIsinCaGñkdwknaMrbs;´cg;[´RbRBwtþ)ab ?

vaCa»kaskMrnwgmanNas;eBlEdlGñkdwknaMrbs;GñknwgR)ab;Gñk[eFVIGVImYyEdlGñkeCOfaCaGMeBI)ab .

GñkbdiesFn_ ehIyKat;BüayamEktRmg;GñkEdlGñkmin)aneFVItamGVIEdlKat;R)ab; . etIGñkKYrEteFVIGVI?

enHCabBaðaEdlBi)ak ehIyGñkRtUvEtvaytMélsßanPaBedayRbugRby½tñ nig kMNt;faetIvaBitCaGMeBI)abb¤ .

GñkGacBiPakSaCamYyRKIsþbris½TNamñak;EdlGñkeKarB .

bBaðaenHRtUv)anBiPakSay:aglMGitenAkñúgmuxviC¢a karsikSaCaRkumsMrab;RKIsþbris½TfµI EdlmancMNgeCIgfa

karsþab;bgÁab;mnusS . manburs3nak;enAkñúgsm<n§emRtIcas;)anCYbRbTHnUvsßanPaBEbbenH . danIEGlCMBUkbI

niyayGMBIerOg elak saRdak; emsak; nig elakGebdenkU eqøIytbcMeBaHbBaðaenH .

Page 25: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

24 Gakb,kiriya

karmanGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenAeBl

KMnitrbs;´ GarmµN_ KuNPaBviC¢manxagkñúg etI KYrniyayGVI

1> eKkMBugEtEktRmg;

suPasit 10³17

PaBRbugRby½tñ

karqab;yl;dwgxagGarmµN_

Kµan

2> ´nwgsþab;y:agykcitþTukdak; . esckþIesµaHRtg;

kareKarB

Gt;Fn;

yl;dwg

Kµan

3> ´GrKuNEdlKat;EktRmg;

´ ¬1 efsaLúÚnic 5³18¦

esckþIGMNr kardwgKuN

PaBKYrsm

esckþIesµaHRtg;

sUmGrKuNEdl)anelIkeLIgmk

eFVI[´ecHRby½tñ . b¤k¾ ´eBjcitþ

EdlGñkEktRmg; .

4> ´xusehIy ¬etI´)aneFVIGVI

EdleGayKat;Kitfa ´eFVIxus¦

TukçRBYy

PiruTæPaB

kardak;xøÜn

PaByutiFm’

karqab;yl;dwgxagGarmµN_

karsÁal;xusRtUv

køahan

maneKaledA

esµaHRtg;

TTYlxusRtUv

GVIEdl´B¤GñkniyayKW> > >

GñkxusehIy

´xus .

5> etI´GackarBarkic©karxusqÁgenH

kuM[ekIteLIgmþgeTotedayrebobNa?

2 kUrinfUs 8³11

esckþIGMNr

esckþIRslaj;

PaBBitR)akd

esctþIsaTr

karsÁal;xusRtUv

RbDitjaN

PaBrYmKña

Gacbt;Ebn)an

esµaHRtg;

Gacpøas;bþÚr)an

maneKaledA

Gt;Fµt;

ts‘U

PaBKYr[eKarB

´cg;sMu[GñkCYy´ .

´BitCaeBjcitþnwg

eyable;pSg²EdlGñk[´GMBI

rebobEdl´GackarBarvakMu[

ekIteLIgmþgeTot.

Page 26: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

25

eKkMBugEtEktRmg; b¤k¾ tieTon´

etI´KYreFVIGVI? GtßbTKm<Ir Gakb,kiriyacas; ¬KMnitcas;nig

skµPaBcas;¦

1> emIleTAmnusSenaH.

bgðajfa´cab;GarmµN_

suPasit 10³17 etIehtuGVIKat;eFVI[´Gam:as?

2> ´enAEtbnþemIleTAmnusSenaH.

sþab;y:agRbugRby½tñ . enA[es¶óm.

kMugakeTAenHeTAenaH .

y:akub 1³19 suPasit 13³3

suPasit 15³28

kMusþab;mnusSenaH.

Büayamniyaykat;Kat; .

3> bgðajmitþPaB nig kareBjcitþtamry³

Twkmux nig sMelgrbs;´.

enA[es¶óm .

1 efsSaLÚnik 5³18 xwgCamYymnusSenaH . tieTon nig

sþIbenÞasdl;mnusSenaH .

4> bgðajfa´manTukçRBYytamry³

Twkmuxrbs; . PIlIB 2³2/3 suPasit 28³13 y:akub 4³9

bdiesFn_karecaTRbkan . ;

cab;epþImRbEkkKñaCamYymnusSenaH .

5> bgðajkareKarBenAelITwkmuxrbs;´ .

enA[es¶óm .

2 kUrinfUs 8³11

suPasit 12³26

suPasit 13³14

suPasit 15³31-32

suPasit 10³17

y:akub 1³22-25

R)ab;dl;mnusSenaHfakMuecHdwgerOg

rbs;eK .

bgðajGMBIbBaðaEdlmnusSenaH

mankñúgCIvitrbs;Kat; .

Page 27: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

26 Gakb,kiriya

g> etI´cab;epþImbegáItGakb,kiriyaenHedayrebobNa?

RbsinebIGñkCaRKIsþbris½TfµI karbegáItGakb,kiriyafµIRbEhlCaerOglM)akd¾FMmYy . enHKWKMnitxøH²

enAkEnøgEdlGñkGaccab;epþIm . sUmcaMfa vaGacsIueBlCaeRcInéf¶ b¤k¾ eRcIn s)aþh_ munnwgGñkGacbegáIt

Gakb,kiriyafµI)an . b:uEnþGñkRtUvcab;epþImkEnøgNamYy mYyCMhanmþg² .

1> TenÞjeGaycaMBIKMnitEdlbegáIt[manGakb,kiriyafµIxagRBHKm<IrenH

2> rMlwkGakb,kiriyafµIenH CaeRcIndgkñúgmYyéf¶²

3> TenÞjeGaycaMBIGtßbTKm<IrEdlsuIKñaCamYynwgKMnitnimYy²

4> segátemIlGñkdéT EdleqøIytbCamYyGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir eBleKkMBugEtEktRmg;

Kat; .

5> rMlwkBIsßanPaBEdlGñkRtUv)aneKEktRmg; b¤k¾ tieTonfµI² . vaytMélBIrebobEdlGñk)an

eqøIytb .

GñkRbEhlCaminGnuvtþ TaMg5Epñk énGakb,kiriyafµIenH)anl¥Pøam²eT . b:uEnþ bnÞab;BIsßanPaB nimYy²

eBlGñkRtUveKEktRmg; b¤k¾ tieTon Qb;ehIyvaytMélnUvGVIEdlGñk)aneFVI nig niyay . etIGVIEdlGñk)anKit

eBleKkMBugEtEktRmg;Gñk?

\LÚvenAkñúgcitþKMnitrbs;Gñk rMlwkeLIgvijBIsßanPaBenaH b:uEnþenAeBlenHsUmeRbIGakb,kiriyafµIxag

RBHKm<Ir . etIGVIGñknwgKit/ niyay nig eFVI[xusBImunenaH? RbePTénkarsBa¢wgKitenH¬RsémKit¦ GacCYy

Gñk[yl;GMBIpøÚvd¾manRbeyaCn_edayeRbIGakb,kiriyafµIenAkñúgskmµPaBRbcaMéf¶rbs;Gñk . RbePTénKMeragmYy

enHRtUv)anBnül;enAkñúg KMerag TI 4 enAkñúgesovePAENnaMkarskSasMrab;muxviC¢aenH .

enAelITMB½r 24 nig 25 KWCataragbgðajcMnuclMGitGMBIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrEdlGacRtUv)aneRbI

eBlEdleKkMBugEtEktRmg;mnusSNamñak; .

Page 28: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

27

CMBUk TI 4

karmanGakb,kiriyaRtwmRtUvenAeBlEdlEktRmg;nrNamñak;epSgeTot etImanRKIsþbris½Tbu:nµannak;EdlGñk)anCYbEdleRbIGakb,kiiriya b¤k¾ viFIsa®sþxagRBHKm<IrenAeBlEdleK

kMBugEtEktRmg;nrNamñak;? etIGñkmaneBlevlalM)akkñúgkarKitBImnusSEdleFVInUvbBa¢ITaMgenHb¤? RKIsþbris½T

déTCaeRcIneTotmankarlM)akeFVIbBa¢IdUcenH . etImUlehtuGVI?

manRKIsþbris½TCaeRcIn EtgEtminykcitþTukdak;sikSaRBHbnÞÚl[)anm:t;ct; nUvGVIEdlRBHCam©as;man

RBHbnÞÚlGMBIrebobEdleyIgRtUvEktRmg;GñkdéT . PaKeRcInkñúgcMeNameyIg)ansÁal;nUvGVIEdlRBHCam©as;man

RBHbnÞÚlGMBIkarEktRmg;GñkdéTb:uEnþmin)aneRbInUvesckþIENnaMTaMgenHenAkñúgskmµPaBrs;enARbcaMéf¶rbs;eyIg .

Gakb,kiriyaenHsMxan;Nas;enAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TRKb;rUb . CIvitrbs;eyIgnwgmansuPmgÁlCag

RbsinebIeyIgeRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenAeBlEdleyIgEktRmg;GñkdéT . sUmeGayeyIgemIlkan;EtCit

nUvkEnøgénkarEktRmg;GñkdéTenHTaMgmUl .

k> etI´KYrEtEktRmg;nrNa?

{ kñúgnam´CaRKIsþbris½T etI mankarTTYlxusRtUv b¤k¾ esrIPaBEktRmg;nrNamñak;epSgeTot enAeBl

BYkeKeFVIGVImYyxusb¤eT? enAeBlEdlGñksþab;nUvrebobeqøIytbrbs;mnusSEdlRtUv)aneKkMBugEtEktRmg; cMlIy

cMeBaHsMnYrenHKWfa--KµankarTTYlxusRtUv b¤k¾ esrIPaBenaHeT¡ etIRBHGgÁmanRBHbnÞÚly:agdUcemþcGMBIcMnucenH?

1> RKIsþbris½TEdlmanPaBcas;TMuxagRBlwgviBaØaNKYrEtEktRmg;RKIsþbris½TEdleFIVGMeBI)ab .

Km<IrkaLaTI 6³1

bgb¥ÚÚn eGIyRbsinmannrNamñak;RtUveKTan; enAeBlkMBugeFVIGMeBIGaRkk;NamYy bgb¥ÚÚnEdlman

RBHviBaØaNenAkñúgxøÜnRtUvEktRmg;GñkenaH edaycitþsøÚtbUt . k¾b:uEnþetagRby½tñxøÜnERkgelaGñkRtUvFøak;

xøÜnkñúgkarl,ÜgdUceKEdr .

2> ebIGñkmanGMNacelImnusSNamñak; GñkmankarTTYlxusRtUvEktRmg;mnusSenaH enAeBlKat;eFVIxus.

3> «BukmþaymankarTTYlxusRtUvkñúgkarEktRmg;kUnrbs;BYkeK .

suPasit 13³24

GñkminsUveRbIrMBat; GñkenaHminRslaj;kUneT rIÉGñkEdlRslaj;kUnRtg;EtvayRbedAva .

4> etIc,ab;kñúgpÞHrbs;Gñkb¤k¾kEnøgEdlGñksñak;enAbc©úb,nñbBa¢ak;y:agc,as;nUvkarTTYlxusRtUvrbs;Gñkkñúg

karEktRmg;Gs;GñkEdl)aneFVIxusb¤eT?

Page 29: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

28 Gakb,kiriya

RbEhl«Bukmþayrbs;Gñk)anpþl;c,ab;eGayGñkedIm,IkMNt;fanrNa/ eBlNa nig BIrebobGñkRtUvEktRmg;

GñkdéTenAkñúgpÞHrbs;Gñk . mCÄmNÐlxøHpþl;dl;sisSmñak;²nUvkarTTYlxusRtUvkñúgkarRtYtBinitüemIlsmaCik

déTeToténRkumrbs;Kat; . RbsinebImnusSenAkñúgRkumenaHmin)anbMeBjnUvkarTTYlxusRtUvenH enaHKat;nwgRtUv

)aneKcat;TukfaCaEpñkénbBaða nig RtUv)aneKGb;rMsMrab;karbraC½ykñúgkarEktRmg;mnusSEdlKat;)andwgfa)aneFVI

GVImYyxus .

enAkñúgkEnøgdéTeTot mnusSminmankarTTYlxusRtUvkñúgkarEktRmg;GñkdéTeT . BYkeKGacmanbBaðaRbsin

ebIBYkeKBüayamEktRmg;nrNamñak;EdlkMBugEteFVIGVImYyxus . GñkRtUvEtRtYtBinitüc,ab;énkEnøgEdlGñkrs;

enA . sUmsYrGñkdwknaMrbs;GñkedIm,IbBa¢ak;eGayc,as;GVICatYnaTIrbs;GñkenAeBlEdlGñkEktRmg;mnusSEdl

kMBugEteFVIxus .

x> etIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrGVIEdleyIgRtUvman enAeBlEktRmg;GñkdéT?

manviFIsa®sþepSg²KñaCaeRcInkñúgkarEktRmg;GñkdéT . b:uEnþeyIgGacsÁal;KMnitsMxan;²CaeRcInEdlKYrEt

CaEpñkénGakb,kiriyarbs;GñkenAeBlGñkkMBugEtEktRmg;nrNamñak; . KMnitTaMgenHGacRtUv)aneRbIeTaHbICa viFI

sa®sþxagRBHKm<IrNamYyk¾edayEdlGñkeRbIenAeBlkMBugEktRmg;nrNamñak; .

KMnit TI 1 ³ mnusSmñak;enHCamitþd¾Biessrbs;RBHCam©as; . ´cg;køayeTACaGñkpþl;r)aykarN_d¾l¥GMBI

mnusSenH .

RBHCam©as;Rslaj;mnusSenHxøaMgNas;eTaHbICaKat;)aneFVIxusk¾eday . GñkRtUvcaMBIdMbUgmkfa GñkkMBugEt

niyayeTAmitþd¾Biessmñak;rbs;RBHCam©as; . KMnitenHbBa¢ak;c,as;pgEdrBImUlehtuGñknwgEktRmg;mnusS .

eKalbMNgrbs;GñkedIm,ICYymnusSenHeGaykøayeTAdUcCaRBHRKIsþEfmeTot eFVIdUecñHGñkGacpþl;nUvr)aykarN_

d¾l¥GMBIKat; . vagayRsYlNas;kñúgkarmanbMNgxusqÁgenAeBlkMBugEtEktRmg;nrNamñak; . ]TahrN_ GñkGac

eFVIkic©karenHenAkñúgpøÚvEdleFVIeGaymnusSdéTminsb,aycitþ . eyIgminRtUvGnuBaØatieGaybMNgenaHRKb;RKg;

eyIg)aneT .

KMnit TI 2 ³ etImnusS)aneFVIxusGVI?

GñkGaceXIjfaKMnitenHKWCasMnYr . CaerOy² eyIgcab;epþImEktRmg;mnusS nig kMusYrsMnYrenH . eyIgsnµt;

fa eyIgdwgcMelIycMeBaHkic©karenH . eyIgrMlgGVIEdleyIg)anemIleXIj b¤k¾ B¤ nig snµt;fa eyIgmanRKb;TaMg

karBitTaMgGs; .

CMnYskarR)ab;mnusSnUvGVIEdlKat;)aneFVIxus vaRbesIrCagsMuKat;eGayBnül;GVIEdlKat;)aneFVI b¤k¾ niyay .

pþl;eGayKat;nUv»kasedIm,IBnül;nUvGVIEdlKat;kMBugEteFVI . bnÞab;BIGñk)andwgerOgKat;ehIy enaHGñkGaceqøIy

nUvsMnYrenHRbesIrCag-- { etImnusS)aneFVIxusGVI? }

Page 30: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

29

etIGñkKYreFVIGVI RbsinebIGñkrkeXIjfa GñkmankarBitEdlRcbUkRcbl;cUlKñaenaH? RbsinGñkminTan;)an

eFVIkarecaTRbkan;eT vaRbEhlCagayRsYlbBa©b;karsnÞnaenH . bu:EnþebIGñk)aneFVIkarecaTRbkan;y:agxøaMg

ehIyGMBIGVIEdlKat;)aneFVIxus ehIyeRkaymkeTotGñkrkeXIjfa vamindUcGVIEdlGñk)anniyayenaHeT GñkcaM)ac;

RtUvEtsMuGP½yeTascMeBaHkarecaTRbkan;d¾xusqÁgenH . karenaHKYreGayGam:as;muxNas; GñkRbEhlCaGacdwg

BIbTBiesaFn_pÞal;rbs;Gñk .

kñúgkarCYymnusSeGayyl;dwgGVIEdlKat;)aneFVI eyIgcaM)ac;RtUvEtmankarRbugRbytñ½fa eyIgminpþnÞaeTas

Kat;enaHeT . vaKWCakarTTYlxusRtUvrbs;eyIgedIm,ICYyKat;EktRmg;bBaðaminEmnsgswkenaHeT .

RbsinebIGñkCamnusSmanGMNac GñkRbEhlCaRtUvdak;Bin½ymnusSsMrab;GVIEdlKat;)aneFVIxus . sUmRbytñ½

EdlGñkminGnuBaØatieGayGarmµN_rbs;GñkRKb;RKgKMnit nig skmµPaBrbs;GñkeLIy . eGayKat;emIleXIj

Gñkbgðajy:agc,as;nUvGarmµN_TukçRBYy minEmnkMhwg b¤k¾ GMnYtEdlemIleTAeBjcitþEdlGñk)ancab;kMhusKat;

kMBugeFVIGVImYyxusenaH .

KMnit TI 3 ³ etIGVICaviFIrbs;RBHCam©as;énkarEktRmg;bBaða?

eyIgmankarTTYlxusRtUveFVIeRcInCagcg¥úlbgðajnUvGVIEdlmnusS)aneFVIxus . kaLaTI 6³1 Ecgfa eyIgRtUv

EttRmg;GñkenaHedaycitþsøÚtbUt edIm,I[eKgakmkrkpøÚvRtUvvij . RbsinebIRBHCam©as;kMBugmanRBHbnÞÚleTAkan;

mnusSenH etIRBHGgÁmanRBHbnÞÚlGVIedIm,ICYymnusSenHEkbBaða? etIRBHGgÁRbTan»vaT enHtamrebobNa? eyIgcaM)ac;RtUvEtRbugRbytñ½KitBIeKalkarN_xagRBHKm<IrGVITak;TgeTAnwgbBaðaEdlkMBugRtUv)anBiPakSa .

eyIgminEtgEtyk x Km<IrmkR)ab;Kat;enAkñúgcMnucenHeT .

KMnit TI 4 ³ etI´GacCYymnusSenHeGayeFVItamviFIrbs;RBHCam©as;edayrebobNa?

vaCakargayRsYlkñúgkarsYrsMnYrenHenAkñúgcitþKMnitrbs;Gñk enAGñkkMBugEktRmg;nrNamñak; . bu:EnþetIGñk

BitCaGacCYymnusSenH[edIrtampøÚvrbs;RBHCam©as;)anb¤eT? karenHnwgBi)akCagkarRKan;EtKitBIKMnit .

bMNgrbs;Kat;kñúgkaredIrtampøÚvrbs;RBHCam©as;nwgman\TæiBledaypÞal;BIrebobGñkEktRmg;Kat; . ehtudUecñH

ehIy)anCa kaLaTI 6³1 R)ab;eyIgRtUvEktRmg;mnusSedaycitþsøÚtbUt edIm,I[eKgakmkrkpøÚvRtUvvij .

dMeNIrkarénkargakmkrkpøÚvRBHCam©as;vijenHRbEhlCaRtUvcMNayeBleRcInCageBlR)ab;mnusSnUvGVIEdl

Kat;)aneFVIxus . b:uEnþRbsinebIeyIgebþCJacitþBitR)akdedIm,IeRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir eyIgnwgcMNayeBlevla

edIm,ICYymnusSenHeGaygakmkrkpøÚvRtUvvij .

Page 31: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

30 Gakb,kiriya

{ cuHebImnusSenHbdiesFn_CMnYyrbs;´? } GñkminGacbgçMKat;eGayTTYlykCMnYyrbs;Gñk)aneT . Rbsin

ebIGñkbgðajnUvqnÞ³kñúgkarCYy nig bgðajeGayeXIjnUvGakb,kiriyaRtwmRtUv Kat;Gacpøas;bþÚrcitþKMnitrbs;Kat;

ehIyeBleRkayKat;nwgmksMueGayGñkCYy . b:uEnþRbsinebIGñkBüayambgçMeGayKat;TTYlykCMnYyrbs;Gñk b¤k¾

tieTonKat;kñúgkarEdlKat;minTTYlCMnYyrbs;GñkenaH GñknwgraraMgTMnak;TMngEdlGñkmanCamYynwgmnusSenaH .

KMnitsamBaØaTaMgbYnxagelIenHpþl;eGayGñknUvGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir EdlGñkGaceRbIvaRKb;eBlevla

edIm,IEktRmg;nrNamñak; . ebIGñkemIleTAsßanPaBepSg²Kña EdlGñkEktRmg;GñkdéT PøamenaHGñknwgrkeXIjfa

vamindUcKñaeT . xøHCakMhusbnÞab;bnSMEdleK)aneFVIeLIg rIÉGñkxøHeTotmanBak;Bn§½bBaðaFM EdlbNþaleGay

GñkxitxMCYyEktRmg; . srubmkkñúgsßanPaBnimYy² GñkcaM)ac;RtUvEtGFisæanCab;Canic© { sUmRBHCam©as;CYy

eGayTUlbgÁMedIrenAelIpøÚvRtwmRtUv . sUmCYyTUlbgÁMeGayrkSanUvGakb,kiriyaRtwmRtUvenAeBlEdlTUlbgÁMkMBug

EtEktRmg;mnusSenH . }

\LÚvenHsUmemIlviFIsa®sþ nig esckþIENnaMxøH²edIm,IeRbIkñúgkarEktRmg;nrNamñak; . etIGñkKYrEtniyayb¤k¾

eFVIGVIenAeBleRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir ?

K> etI´KYrEtEktRmg;GñkdéTedayrebobNa?

{ etImanKMrU b¤k¾ viFIsa®sþFmµtamYyEdl´GaceRbIRKb;eBlevlakñúgkarEktRmg;nrNamñak;)anb¤eT?

sUmemIlBICIvitGgÁRBHeys‘URKIsþnwgeqøIyeTAnwgsMnYrenaH . KµaneT/ KWmanviFIsa®sþepSg²KñaCaeRcInEdlGacRtUv

)aneRbIedIm,IEktRmg;mnusSmñak; .

1> manKnøwHbIsMxan;²edIm,IeRCIserIsviFIsa®sþd¾RtwmRtUvkñúgkarEktRmg;GñkdéT

{ etI´dwgviFIsa®sþmYyNaEdl´RtUveRbIedayrebobNa? xageRkamenHmanKnøwHsMxan;bIEdlCYy

GñkeGaysMerccitþBIrebobEktRmg;nrNamñak; .

k> etI´nwgEktRmg;nrNa?

GñkminGaceRbIviFIsa®sþdEdl²kñúgkarEktRmg;mnusSRKb;Kña)aneT buKÁliklkçN³mñak;²KWxusKña .

mnusSmñak;nwgeqøIytby:agsmrmücMeBaHerOgEdleKCYbRbTH GñkxøHeTotnwgeqøIytby:agmuWgm:at; . maneBl

mYyRBHeys‘UY)aneRbIBaküy:agmuWgm:at;enAeBlRTg;EktRmg;eBRtusEdlCasav½kmYyenAkñúgcMeNamsav½kTaMg 12

rbs;RTg; .

ma:fay 16³23

RBHeys‘UEbrmkmanRBHbnÞÚleTAkan;elakeBRtussilafa ³ En+masataMgeGIy¡ fyeTAeRkay´

t,itGñkkMBugraraMgpøÚv´ KMnitGñkminEmnCaKMnitrbs;RBHCam©as;eT KWCaKMnitrbs;mnusSelaksuT§saF .

RBHRKIsþmin)aneRbIkic©karenHCamYynwgmnusSdéTeTotEdlRTg;)anEktRmg;enaHeT .

kalGñkKitnUvrebobEdlGñknwgEktRmg;mnusS GñkcaM)ac;RtUvEtsMerccitþy:agRbugRbytñ½BIviFId¾RbesIrbMputkñúg

karcUleTACYbnwgmnusSenH . sUmeGayRBHviBaØaNd¾visuTæpþl;eGayGñknUvkaryl;dwgl¥RbesIrBImnusSenH .

Page 32: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

31

x> etIkic©karEdlmnusS)aneFVIxusF¶n;F¶rb:uNÑa?

RbsinebIkUnrbs;Gñkdak;bWreRcIneBkenAelInMbu½g GñknwgEktRmg;Kat;. b:uEnþviFIEdlGñkeTACYbkUnrbs;

GñkkñúgkarEktRmg;nwgxusKñaxøaMg RbsinebIkUnrbs;GñkeTIbEt)anlYcLaneKenaH . karRbRBwtþ { bTelµIs } F¶n;F¶r

nwgman\TæiBly:agxøaMgenAelIGVIEdlGñkniyaycMeBaHmnusS .

K> buKÁliklkçN³rbs;GñknwgC³\Tæildl;viFIsa®sþEdlGñkeRbI

RbsinebIGñkx<s;manmaDFMTMgn;RbEhl 125 KILÚ nig mansac;dMuy:agmuaM mnusSnwgsþab;Gñky:ages¶óm

s¶at;enAeBlEdlGñkEktRmg;BYkeK . b:uEnþ RbsinebIGñkmankMBs;minx<s; TMgn;minF¶n; enaHTMgn;srIragÁkayrbs;

GñkminmankareKarBdUcKñanwgmitþPkþiEdlx<s;rbs;GñkenaHeT . minfa GñkCamnusSRsI b¤k¾ mnusSRbusenaHnwgC³

\TæiBlBIrebobmnusSeqøIytbcMeBaHGñkenAeBlEdlGñkEktRmg;BYkeK .

buKÁliklkçN³rbs;Gñknwgman\TæiBlcM²pgEdrnUvviFIsa®sþEdlGñkeRbIenAeBlEktRmg;nrNamñak; .

RbsinebIGñkmanbuKÁliklkçN³CaGñkmansiTæiGMNacRKan;EtniyayeGayeK elat eKnwgelatenaHGñkRbEhlCa

muWgm:at;enAeBlkMBugEktRmg;nrNamñak; . b:uEnþRbsinebIGñkmanbuKÁliklkçN³s¶at;es¶óm Tuymuy enaHmann½y

fa GñkkMrnwgeRbIkarcUleTAEktRmg;GñkdéTedayRbQmmuxRtg;²enaHeT . mnusSxøHekItmkmanbuKÁliklkçN³

CaGñktieTonEtmþg . BYkeKminmankarP½yxøacGMBIkarEktRmg;nrNamñak;enaHeT . GñkdéTepSgeTotnwgminEk

tRmg;nrNamñak;eT RbsinebIBYkeKmanCMerIsenaH .

minEmnedaysarEtGñkdwknaMrbs;GñkeCaKC½ykñúgkareRbIviFIsa®sþBiessNamYykñúgkarEktRmg;nrNa

mñak; mann½yfa GñkGacTTYleCaKC½ypgEdredayeRbIviFIsa®sþenaHeT .

dUecñHetIGGñkGacTTYleCaKC½ykñúgkarEktRmg;GñkdéTedayrebobNa? KuNPaBsMxan;bMputedIm,I

begáItKWkarsÁal;xusRtUv--eronBIrebobrkeGayeXIj viFIl¥bMputrbs;RBHCam©as;kñúgkaredaHRsayCamYynwgsßan

PaBnimYy² . RBHCam©as;)ansnüaENnaMeyIgeGaysÁal;RKb;TaMgesckþIBit . RTg;GacCYyeyIgeGayTTYlC½y

CMn³kñúgkarEktRmg;GñkdéTenAeBlEdlBYkeK)aneFVIGVImYyxus . KnøwHkñúgkarTTYleCaKC½yenATIenHKW { eFVICaxøÜn

GñkpÞÜal; } nig mancrwklkçN³dUcRBHRKIsþ . ehIyeRbIGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenAeBlEktRmg;nrNamñak; .

2> viFIsa®sþxagRBHKm<IrkñúgkarEktRmg;GñkdéT

mankEnøgCaeRcInenAkñúgRBHKm<IrEdlkarENnaMy:agc,as;las;RtUv)anpþl;CUnBIrebobEktRmg;mnusS .

kNнKm<IrsuPasiteBjCamYynwgGtßbTKm<IrEdlTak;TgeTAnwgkarEktRmg; b¤k¾ pþl;»vaTdl;GñkdéTTaMgRbeyal

TaMgcM²pgEdr . manGtßbTKm<IrdéTeTotCaeRcInR)ab;eyIgBIrebobpþl;»vaT . enaHKWCaGVIEdlGñknwgRtUveFVIenA

GñkEktRmg;nrNamñak; .

k> RBHKm<IrkaLaTI 6³1 bgb¥ÚneGIyRbsinebImannrNamñak; RtUveKTan;enAeBlkMuBugeFVIGaRkk;Na mYy

bgb¥ÚnEdlmanRBHviBaØaNkñúgxøÜn RtUvEktMrg;edaycitþsøÚtbUt. k¾b:uEnþetagRby½tñxøÜn ERkgelaGñkRtUv

Føak;kñúgkarl,ÜgdUceKeEdr.

Page 33: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

32 Gakb,kiriya

xKm<IrenHbBa¢ak;fa Gs;GñkEdl { manRBHviBaØaNenAkñúgxøÜn } -- GñkdwknaMxagRBlwgviBaØaN--RtUvEt

EktRmg;GñkEdl)anFøak;eTAkñúgGMeBI)ab . RbsinebImnusSkMBugEteFVIGVImYyxusEdlminEmnCaGMeBI)ab vaminGIeT

sMrab;GñkdéTeRkABIGñkdwknaMxagRBlwgviBaØaNEktRmg;mnusSenaH . ]TahrN_ kulab kMBugEteFVIkic©kargarrbs;

nagxus . ehIymanmitþPkþirbs;nageQµaH FIta emIleXIjbBaðaxusqÁgenaH nig EkbBaðaxusenaH . eTaHbICa FIta

minEmnCaGñkdwknaMxagRBlwgviBaØaNrbs; kulab k¾edayk¾nagGacenAEtEktRmg;nagenAkñúgsßanPaBenH)an

Edr .

x> RBHKm<Irm:afay 18³15-17

¬15¦Rbsinbgb¥ÚnNamñak;RbRBwtþGMeBI)abGVImYy cUreTACYbGñkenaHs¶at;²EtBIrnak; ehIysþIRbedAKat;eTA .

ebIKat;minsþab;GñkeT GñknwgrkSabgb¥ÚnenaH min[)at;eLIy ¬16¦ EtebIKat;minRBmsþab;GñkeT

cUrnaMmñak;b¤BIrnak;eTot eTACamYyCYydas;etOn edIm,IsMrYlerOgTaMgGs;edaymansakSIBIrb¤bInak;. ¬17¦

RbsinebIKat;minRBmsþab;BaküGñkTaMgenaH RtUvnaM erOgenHeTAR)ab;RkumCMnMuRBHshKmn_ ehIyebIKat;enAEt

minRBmsþab;RkumCMnMuRBHshKmn_eTotenaH RtUvcat; TukKat;dUcCa sasn_déT b¤dUcCaGñkTarBn§cuH .

KMrUxagRBHKm<IrenHsMedAelIsßanPaB EdlmnusSRbRBwtþGMeBI)ab . eTaHCay:agNak¾edayCaKMrUy:agl¥

EdlGñkGaceRbImnusSRKb;eBlevla . CYbKñas¶at;²EtBIrnak; enHRbEhlCaGñkGacnwkeXIj kalBInrNamñak;

Edl)anEktRmg; b¤k¾ tieTonGñkenAmuxmnusSdéT . karGam:as; nig kMhwgxøaMgmanTMhMFMNas;enAkñúgkareFVIenAmux

GñkdéTEbbenaH .

karl,ÜgGacxøaMgeGayBiPakSakarGak;Gn;citþ rbs;mnusSCamYynwgmnusSdéTeTotmunnwgGñkEktRmg;

mnusS . Tb;Tl;nwgkarl,ÜgkñúgkarniyayedImKña/ GñkGacpøas;bþÚrKMnitrbs;GñkGMBIsßanPaBbnÞab;BIGñkB¤erOg

xagKat; .

K> Km<Ir 2FImU:ef 3³16

RKb;GtþbTKm<Ir suT§EtRBHCam©as;RbTanRBHviBaØaNmkbMPøW[Etg nig manRbeyaCn_sMrab;beRgon

rkxusRtUv EktRmg; nigGb;rM[rs;tamesckþIsucrit.

xKm<IrenHmin)anniyayGMBIkarEktRmg;Gñkd¾éTedaypÞal;enaHeT b:uEnþBitCa)anpþl;[nUvrebobbYnya:g

kñúgEktRmg;mnusS .

¬1¦ beRgonesckþIBit

¬2¦ sþIbenÞaskMhus

¬3¦ EkkMhus ¬begáIteKaledAeLIgvijsMrab;CIvitrbs;mnusS¦

¬4¦ pþl;nUvkarENnaMkñúgkarrs;enARtwmRtUv ¬hVwkhVWnKat;eGayrs;enAeGay)anRtwmRtUv ¦

Page 34: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

33

enAeBleyIgBinitüemIlnUvviFIsa®sþEdlRBHeys‘U)aneRbIkñúgkarEktRmg;mnusSeyIgrkeXIjfa RTg;

EtgeRbImYyb¤eRcInCagénviFIsa®sþTaMgenHenAeBlEdlRTg;)anEktRmg;mnusS . enAeBlEdlbNÐikxagvin½y

)anBüayamcab;kMhusRBHeys‘U ¬lUka 10³25-37¦ RBHRKIsþmin)ansþIbenÞassMrab;bMNgxusqÁgrbs;Kat;

enaHeT . RTg;)aneRbIviFIsa®sþ elx 1 nig elx 4 .

enAkñúgEpñkdMbUgénkarsnÞnarbs;BYkeK RBHRKIsþ)aneRbIviFIsa®sþ { beRgonesckþIBit } nig )anBiPakSa

esckþIBitxagRBHKm<IrEdlTak;TgeTAnwgsMnYrbs;bursenaH .RBHRKIsþ)aneXIjkareqøIytbrbs;bursenaH¬x

29¦fa enAEtminRBme)aHbg;ecalnUvskmµPaBxusqÁgrbs;Kat;. dUecñHRBHRKIsþ)anR)ab;erOgBI GñkRsuksam:arI

KMrUkñúgviFIsa®sþelx 4 { pþl;nUvkarENnaMkñúgkarrs;enARtwmRtUv . }

ktþaKnøwHsMxan; bIEdlRtUv)anBiPakSaenAkñúgTMB½r TI 30-31 nwgman\TæiBly:agGs©arüfaetIviFIsa®sþ

mYyNaenAkñúgcMeNamviFIsa®sþTaMg 4 EdlGñkeRbIenAeBlEktRmg;mnusS . RBHeys‘U)anbgðajnUvkarqab;yl;

dwgxagGarmµN_xagGarmµN_cMeBaHmnusSEdlRTg;kMBugEtEktRmg; . RTg;)aneRCIserIsviFIsa®sþEdlnwgCYymnusS

minEmnRKan;EtbgðajeGayeXIjbBaðaenaHeT .

TaMgGs;gayRsYlNas;sMrab;eyIgxøHkñúgkareRbIviFIsa®sþelx 2 { sþIbenÞaskMhus } RbEhlCaGñk)an

B¤nrNamñak;niyayfa { BYkeKxus . mnusSRKb;KñacaM)ac;RtUvyl;dwgfa--CamnusSmnusSEdl)aneFVIxus . Kat;

RtUvEtQWcab;BIGMeBI)abrbs;Kat; . } eyIgRtUvEtbegáItCMnajkñúgkareRbIviFIsa®sþ bIdéTeTotkñúgkarEktRmg;Gñk

déT . enaHRbEhlCaeyIgnwgmincaM)ac;sþIbenÞasmnusSCaerOy²enaHeT .

sUmBiniemIl[kan;Etc,as;nUvpøÚvR)aRs½yTak;TgbYncMnucxageRkam EdldkRsg;BIRBHKm<Ir

2 FImU:ef 3³16 .

1> beRgonesckþIBit

rebobedaHenHKWbeRgonBIesckþIBitenAkñúgRBHKm<IrEdlTak;TgeTAnwgbBaðaCIvitrbs;mnusS . eBlxøHRKIsþ

bris½TfµICaeRcInnak;)aneFVIGVImYyxusedaysarEtBYkeKminsÁal;nUvGVIEdlRBHCam©as;cg;eGayBYkeKeFVI . CYy

mnusSeGayrkeXIjnUvesckþIBitrbs;RBHCam©as; . enAkñúgkrNIxøH GñkRbEhlCaCYymnusSeGayemIleXIjBI

rebobesckþIBitenHTak;TgcMeBaHCIvitrbs;Kat; .

2> sþIRbedAkareFVIxus

{ RtUvQb;eFVIdUecñaH¡¡ } KWCakarsþIRbedAFmµtarbs;«Bukmþay . enAkñúgsßanPaBxøHKat;RKan;EteRbI

EbbenaHb:ueNÑaH . kUnyl;dwgGVIEdlKat;KYrEteFVI nig karsþIbenÞasEbbenHGacnaMeGayKat;mkpøÚvRtUvvij .

eyIgRtUvEtRbugRbytñ½GMBIrebobeyIgbenÞasmnusSdéTeTot CaBiess yuvCn nig mnusSeBjv½y .

karbenÞasFmµtaGacmutRsYc nig eFVIeGaymnusSEdleyIgkMBugEtEktRmg;enHQWcab;Nas;. viFIsa®sþénkar

EktRmg;déTeTotEtgEtRtUvcMNayeBlevlaeRcIn nig sµúksµajEfmeTotpg b:uEnþlTæplEdlTTYl)anKWRbesIr

q¶ayNas; .

Page 35: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

34 Gakb,kiriya

3> EkkMhus

pøÚvmYyepSgeTotedIm,IBiBN_nanUvviFIsa®sþenHKW { begáIteKaledAeLIgvijsMrab;CIvitrbs;mnusS . } viFI

sa®sþénkarEktRmg;enHepþateTAelIkarEktRmg;bBaðaEdlRtUv)anbegáIteLIgedayskmµPaBxusqÁgrbs;mnusS .

ebIGñkeFVIdMeNIreTATINamYyehIy)anbt;RcLMpøÚv enaHCMhandMbUgEdlGñkRtUveFVIKWRtLb;mkrkpøÚvRtUv

vij . FmµtakarEdldwgfaRtUvRtLb;mkrkpøÚvRtUvnwgminedaHRsaybBaðajrbs;GñkenaHeT . dMbUgGñkRtUvEtKitKUr

BIrebobRtLb;mkpøÚvenaHvij . eBleyIgeRbIviFIsa®sþénkarEktRmg;enH eyIgcg;CYymnusS[RtLb;mkrkpøÚvRtUvvij . GñkRbEhlCa

cg;cMNayeBlevlabgðajKat;BIrebobkarBarkMueGaykic©kardEdl²enaHekIteLIgmþgeTot .

eyIgk¾GaceRbobeFobnUvviFIsa®sþenHCamYynwgkic©karcMGinmøÚbpgEdr . RbsinebImnusSmñak;nwgcMGinmøÚb

eGay)ansmrmüenaH Kat;minRtUveGaymanepSgcab;epþImenAkñúgc®gáan)ayral;éf¶enaHeT . buEnþRbsinebIc®gáan

dak;min)anl¥ enaHmann½yfa ral;eBlEdlGñkcMGinmøÚbbgáat;ePøIgmþg² vamingayRsYlenaHeT karGacbNþal

eGayeqH)an . dMeNaHRsayPøamenaHKWRtUvBnøt;ePøIgsin . b:uEnþdMeNaHRsayd¾yUrGEgVgenaHKWGñkcMGinmøÚvRtUv

eGayR)akdfa c®gáan)andak;y:agsmrmünigminmanbBaðaGVIenaHeT munnwgKat;GaceRbIcMGinmøÚbedIm,IeGayvaman

suvtßPaB .

mnusSxøHdwgnUvrebobpøÚvrs;enAd¾RtwmRtUv b:uEnþvadUcCaGñkcMGinmðÚbGBa©wg eKRtUvkarCYyEktRmg;bBaðaxøH²

EdlraraMgBYkeKmineGayTTYleCaKC½y)an .

4> pþl;nUvkarENnaMkñúgkarrs;enARtwmRtUv

viFIsa®sþenHGacRtUv)anBiBN_naCa { karhVwkhVWnKat;eGayrs;enAeGay)anRtwmRtUv } pgEdr . viFI

sa®sþénkarEktRmg;enHepþateTAelIkarCYymnusSeGaybnþrs;enARtwmRtUvBImYyéf¶eTAmYyéf¶ . RKIsþbris½TfµIRtUv

Etmankaryl;dwgeGay)anc,as;las;BIrebobEdlBYkeKGacbnþrs;enACaCIvitRKIsþbris½Ty:agrwgmuaMBImYyEx eTA

mYyEx .

viFIsa®sþénkarEktRmg;enHGaceRbobeFobeTAnwgkarbeRgonmnusSmñak;BIrebobcMGinmøÚbeGay)an

smrmü dUecñHeyIgGacemIlePøIgeGayeqHeGay)ansmrmü nig eFVIeGaymøÚbmanrs;Catiq¶aj; . ¦

CYnkalviFId¾l¥bMputedIm,ICYymnusSmñak;Edl)aneFVIGVImYyxusKWpþl;nUvkarENnaMy:agc,as;las;dl;Kat;

BIrebobrs;enARtwmRtUv . bgðajdl;Kat;nUvGtßbTKm<IrCak;lak;EdlTak;TgeTAnwgbBaða . CYyKat;eGayemIl

eXIjfaetIeBlNaRtUvGnuvtþBIrebobesckþIBitTaMgenH nwgCYyeGayKat;rs;enAkñúgpøÚvEdlnwgKab;RBHhbJT½y

RBHCam©as; nig mineFVIeGayGñkdéTQWcab;enaHeT .

rebobTaMg 4 y:agEdlRtUv)anpþl;CUnenAkñúg 2 FIm:Uef 3³16GacRtUv)aneRbIdac;BIKña b¤k¾ CamYyKña .

RBHviBaØaNd¾visuTæGacpþl;CMnYydl;GñkenAkñúgkaryl;dwgBIrebobmYyNaRtUveRbIenAeBlGñknwgEktRmg;nrNa

mñak;. eTaHCay:agNak¾eday vasMxan;kñúgkarbegáIteGaymanCMnajkñúgkareRbIrebobTaMg 4 y:agenH .

Page 36: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

35

X> etIcMnucsMxan;²GVIxøHsMrab;EktRmg;GñkdéT?

enHKWCaKMnitbEnßmxøHeTotEdlGacCYyGñk[maneCaKC½yHkñúgkarEktRmg;nrNamñak; .

1> eTACYbmnusSCamYynwgbMNgedIm,IEsVgrkesckþIBit

sUmeFVIeGayR)akdfa bMNgrbs;GñkbrisuTæ . RbsinebIGñkBitCacg;eKarBtamvin½yd¾sMxan;TI 2 enAkñúg

RBHKm<Ir bgðajva\LÚvenHCamYynwgesckþIRslaj;d¾BitR)akdsMrab;mnusSenH . RbsinebIBYkeK)aneFVIGVImYyxus

enaHmann½yfa GñkKYrEtBüayamedayesckþIRslaj;CYy nig EktRmg;BYkeKeGay)andUcedImvij . RbsinebIBYk

eKmin)aneFVIGVImYyxus ehIyBakürswbresov b¤k¾ karyl;RclMkMBugEtRtUv)aneKniyayenaH GñkcaM)ac;RtUvEtRbwg

ERbgeGayGs;BIGMNacrbs;GñkedIm,IkMueGaymankic©karTaMgenHekIgeLIg b¤k¾ edaHRsayeGay)ancb;nUvBakü

rswbesov nig karyl;RclMenH . sUmeFIVItam»vaTrbs;y:akub 1³19 nig RbugeRbobsþab;erOgmçageTotrbs;

BYkeK .

2> eTACYbmnusSCamYynwgcitþebIkcMhr

niyayeTAkan;xøÜnGñkfa { ´enAEtminmanerOgxagKat;enAeLIyeT . } sYrsMnYrEdlpþl;eGaymnusSman

esrIPaBBnül;GVIEdl)anekIteLIg . kMusYrsMnYrEdlminmancMelIyBnül;eGay)anek,aHk,ayenaH dUcCasMnYr {

Gñk)aneFVIxusnwgc,ab;enH EmneT? RbsinebIGñksYrsMnYrdUcenH mnusSnwgdwgfa enAkñúgcitrbs;Gñk faKat;)aneFVI

xuseTAehIy .

3> minRtUvsnñidæanrh½seBkenaHeT

sUmTukesckþIsnñidæanrbs;GñkrhUtdl;Gñk)anB¤erOgrbs;Kat; . RbsinebIGñkeTACYbKat;edaymanKMnitfa

Kat;)anxus/ GñkRbEhlCa)anecaTRbkan;xusmnusSehIy . sUmeFVItamedayRbugRbytñ½nUvcMnucenHvaGackarBar

nUvCMgWqøg)anpgEdr .

4> kareTACYbmnusSRtUvEtviC¢man

eTACYbmnusSedayKµankarbMPitbMP½yeTACamYy nig mansMelgRtUvEtviC¢man . rebobEdlGñkniyayva

sMxan;dUcGVIEdlGñkniyayEdr . bBaØatirbs;RBHGgÁsuIKñaCamYynwgkic©karenH--niyayeTAkan;GñkdéTdUcEdlGñk

cg;eGayGñkdéTniyaymkkan;GñkenAeBlGñk)aneFVIGMeBI)ab b¤k¾ eFVIxusGVImYy . »vaTrbs;elak y:akubman

RbeyaCn_Nas; { kMuRbjab;niyay } ¬y:akub 1³19¦ .

5> kMumkCYbmnusSCamYynwgGakb,kiriya { ´RtUv Gñkxus }

RbsinebIGñkeTACYbmnusSCamYynwgGakb,kiriyaEbbenH { ´RtUv Gñkxus } GñkeTAbgábBaðaehIy .

RbsinebIGñkmanGakb,kiriyaEbbenaH nig mnusSminyl;RBmCamYyGñk karRbEkkKña nig kMhwgGacbMpøajnUv

GtßRbeyaCn_viC¢manEdlnwgekItmaneLIg enAeBlGñk)anEktRmg;mnusS . sUmcaM»vaTrbs; kaLaTI 6³1 fa

eyIgRtUvmancitþsøÚtbUt nig ecHbnÞabxøn enAeBlEdleyIgBüayameFVIeGaymnusSEdl)aneFVI)abdUcedImvij .

Page 37: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

36 Gakb,kiriya

g> etIkardak;kMhitxagRBHKm<IrGVIxøHkñúgkarEktRmg;GñkdéT?

RBHKm<Ir)anniyayy:agc,as;GMBIkarTTYlxusRtUvrbs;eyIgkñúgkarEktRmg;GñkdéTenAeBlEdlBYkeK

)aneFVIGVImYyxus . b:uEnþRBHKm<Irk¾)andak;eGaymanRBMEdnxøHcMeBaHRKIsþbris½TpgEdrenAkñúgkEnøgenH . enAeBl

Gñk eXIjmnusSkMBugeFVIGVImYyxus GñkRtUvEtrMlwkeLIgvijeGayelOnnUvRBMEdnxagRBHKm<IrTaMgenHmunnwgGñkcab;

epþImEktRmg;mnusS .

1> etI´manbBaðadUcKñab¤eT?

ehtuplmYyEdleFVIeGaymnusSxøHkñúgcMeNameyIgcab;kMhuselOnenAkñúgCIvitrbs;BYkeKKWedaysar

EteyIgmanbBaðadUcKña . m:afay 7³1-5 pþl;nUvkarENnaMy:agc,as;GMBIcMnucenH .

m:afay 7³3-5

¬3¦ehtuGVI)anCaGñkral;KñaemIleXIjl¥gFUlIdIenAkñúgEPñkrbs;bgb¥ÚnEtemIlmineXIjswñimenAkñúgEPñkrbs;Gñk

dUecñH? ebImaneFñImenAkñúgEPñkrbs;Gñk emþcGñkniyayeTAkan;bgb¥Ún {Tuk[´pþityl¥gFUlIecjBIEPñkGñk}

mnusSmanButeGIy¡cUryksñwmecjBIEPñkGñkCamunsineTIbGñkemIl eXIjc,as; lµmnigpþitykl¥gFUlIecjBIEPñk

rbs;bgb¥ÚnGñk)an .

RbEhlCaGñkniyayfa { KµannrNamñak;l¥\tex©aHenaHeT } . etIenHmann½yfamanEtmnusSKµankMhuseT

eTIbEktRmg; GñkdéT)anb¤? eTmindUecñaHeT b:uEnþKMrUkñúgRBHKm<Ir)anbBa¢ak;y:agc,as; RtUvemIlkMhusxøÜnÉgsin

munEktRmg;GñkdéTEdlmanbBaðadUcKña .

{ etIenHmann½yfa ´KYrEteFVImindwgminB¤cMeBaHmnusSEdl)aneFVIxus RbsinebI´manbBaðadUcKñaenaHEdr? }

eT GñkminKYrEteFVImindwgminB¤enaHeT . RbEhlCaGñkGacCYymnusSedayKµanRbQmmuxRtg;nUvbBaða EdlKat;

manCamYyKat; . ]TahrN_ GñkGaceTACYbmnusSenHehIyR)ab;Kat;fa ´manbBaða . sYrKat; {

etIKat;GacCYyGñkrkdMeNaHRsay xøH²cMeBaHbBaðaenHb¤eT?

GñkTaMgBIrGacrkeXIjcMelIycMeBaHbBaðarbs;GñkenAeBlEdlGñkcab;epþImeFVIkic©karCamYyKña . enAkñúg

viFIenH GñkkMBugEtCYyKat;eGayedaHRsaybBaðarbs;Kat;edayKµankarRbQmmuxRtg;²GMBIbBaðaEdlKat;man .

2> kUnminKYrEktRmg;«Bukmþayrbs;BYkeKeT

sUmcaMfa karEktRmg;mnusSCakarTTYlxusRtUvrbs;eyIgTaMgGs;Kña minEmnCasiTæi b¤k¾ esrIPaBEdl

eyIgmanenaHeT . RBHCam©as;)anpþl;nUvkarTTYlxusRtUvdl;«Bukmþayrbs;GñkkñúgkarEktRmg;GñkenAeBlEdl

GñkeFVIxus . enAkñúgRKYsarCaeRcIn «Bukmþaymin)anpþl;eGaykUnnUvtYnaTIkñúgkarEktRmg;«BukmþayenaHeT .

GacmaneBlevlaxøHEdlRBHCam©as;cg;eGayGñkniyayGVImYydl;«Bukmþayrbs;Gñk . sUmeFVIeGay

R)akdfa RBHCam©as;BitCaR)ab;GñkeGayeFVIkic©kaenH . kMusþIbenÞaseGayBYkKat; . eRbIviFIsa®sþdéTeTotkñúgkar

EktRmg;Kat; .

Page 38: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

37

3> mantulüPaBenAkñúgCIvitRKIsþbris½T

cMeBaHCIvitCaRKIsþbris½TmanGVIeRcInCagkarEktRmg;GñkdéT nig RtUv)aneKEktRmg; . RBHCam©as;min)an

EtgtaMgnrNamñak;eGaykøayCaPJak;garBiessrbs;RTg;sMrab;karEktRmg;déT 24 em:agkñúg 1 éf¶enaHeT .

RbsinebIeyIgtwgEtgeBk eyIgnwgemIleXIjEtkMhusb:ueNÑaH .

RBHCam©as;cg;eGayeyIgrs;enAkñúgCIviteBjeTAedayesckþIRslaj; nig PaBsuxsanþ . cUrEsVgrkkic©kar

l¥²EdlmnusSkMBugEteFVI . TTYlykBYkeKeTaHbICaBYkeKmankMhusk¾eday . suPasitsm½yTMenIbsuIKñaenAkñúg

kic©karenH { sUmmanPaBGt;Fµt; RBHCam©as;minTan;bBa©b;kic©karrbs;RTg;CamYy´enAeLIyeT . }

4> ´RtUvEtmanbMNgRtwmRtUv

kMhitrbs;RBHCam©as;c,as;Nas;enAelIcMnucenH . GVI²EdleyIgeFVI KYrEtfVaysirIrugerOgdl;RBHCam©as; .

RBHKm<Ir 1 kUrinfUs 10³31

dUecñHeTaHbIbgb¥ÚnBisarmðÚbGaharGVI BisarePC¢³GVI b¤ eTaHbIbgb¥ÚneFVIkarGVIk¾eday RtUveFVITaMgGs;edIm,I

elIktemáIg sirIrugerOgrbs;RBHCam©as; .

RbsinebIbMNgrbs;GñkRtUvEtsgswk b¤k¾ eFVIeGaymnusSdéTQWcab;enaHGñknwgminKab;RBHhbJT½y

RBHCam©as;enaHeTenAeBlEdlGñkEktRmg;GñkdéT . CYnkalvaCakargayRsYlkñúgkareFVIeGayskmµPaBrbs;

eyIgsucritRtwmRtUv nig niyayfa eyIgkMBugEteFVIedIm,IeGaymnusS)anl¥ . eyIgRtUvEtRbytñ½emIlnUvbMNgrbs;

eyIg . sUmeFVIeGayR)akdfabMNgrbs;GñkKWedIm,IfVaysirIl¥dl;RBHCam©as; .

5> RbsinebI´CaEpñkmYyénbBaða

RbsinebIGñkbNþaleGayGñkdéTeFIVGVImYyxus b¤k¾ Tak;TineTAnwgkMhusGVImYyGñkminKYrsakl,gEktRmg;

mnusSdéTenaHeT . ]TahrN_ RbsinebIGñkminyl;RBmCamYynwgGñkdéT ehIyGñkcab;epþImRbEkkCamYyKat;

GñkminKYrBüayamR)ab;mnusSfaKat;xuskñúgkarRbEkkCamYyGñk . cugbBa©b; mnusSBIrnak;eQøaHRbEkkKña .

RbsinebIGñkTak;TinkñúgbBaðaedayRbkarNamYyenaH dMbUgGñkmankarTTYlxusRtUveTACYb nig sarPaB

nig sMueGayeKGt;eTaseGayGñk . GñkminmanesrIPaBEktRmg;nrNamñak;enAeBlGñkCaEpñkmYyénbBaðaenaH

eT .

6> etI´KYrEtEktRmg;GñkdwknaMrbs;´Edrb¤eT?

cuHRbsinebIecAhVayrbs;GñkeFVIGVImYyxus? etIGñkmankarTTYlxusRtUvEktRmg;Kat;b¤eT? KnøwHcMeBaHbBaða

enaHKWCaBakü { karTTYlxusRtUv } . enAkñúgkEnøgCaeRcIn GñknwgminmankarTTYlxusRtUvkñúgkarEktRmg;Gñkdwk

naMrbs;GñkeLIy . GñkdwknaMKWCamnusSmñak;R)ab;eGayGñkeFVIkic©karenH .

Page 39: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

38 Gakb,kiriya

RbsinebIGñkdwknaMrbs;GñkkMBugEteFVIGVImYyxusEdlrMelaPRtg;²c,ab;rbs;RbeTs enaHGñkRtUvEtKiteGay

)anm:t;ct;BIrebobGñkGacCaEpñkmYyéndMeNaHRsay . GñkRtUveFVItam KMrU m:afay CMBUk 18 nig eTACYbmnusS

enaHCalkçN³ÉkCn nig BüayamedaHRsaybBaða . RbsinebIGñkmin)aneCaKC½y RtUvykmnusSmñak; b¤k¾ BIrnak;

eTotCamYyGñkEdldwgBIbBaða nig RbkaseGayKat;dwgedIm,IbM)at;ecalbBaðaenaH . RbsinebIkarenaHminTTYl

eCaKC½yeT GñkKYrEteTACYbecAhVayrbs;Kat; b¤k¾ CYbnK)al . GñkRtUvEtKiteGay)anRbugRbytñ½nUvplvi)akén

skmµPaBrbs;Gñk nig TTYlsÁal;fa GñkRbEhlCa)at;bg;kargarrbs;Gñk . RbsinebIGñkminGacedaHRsaybBaða

)an GñkGacsMerccitþlaElgBIkargarrbs;Gñk .

RbsinebIGñkkMBugEteFVIkarsMrab;Bnækic©RKIsþbris½T b¤k¾ RbsinebIecAhVayrbs;GñkKWCaRKIsþbris½T bBaðaén

karEktRmg;GñkdéTKWvasµúksµajbnþic . CYnkal GñkdwknaMénGgÁkarRKIsþbris½TminmanTIRbwkSa b¤k¾ GñkdwknaMdéT

eTotCitsñiTænwgBYkeK . manEtnieyaCitb:ueNÑaHEdldwgfa GñkdwknaMBYkeKkMBugEteFVIkic©karGVImYyxus . etI

nieyaCitKYrEteTA nig R)ab;mnusSdéTGMBIbBaðarbs;GñkdwknaMrbs;BYkeKb¤eT? minGac)aneT . enAkñúgkrNIxøH Gñk

GaceTACYbKat; nig R)ab;Kat;GMBIkMhusEdlKat;kMBugeFVI . sUmeFVIeGayR)akdfa GñkdwgfaRBHCam©as;nwgdwknaMGñk

eGayeFVIkic©karenH . sUmRbugRbytñ½kñúgrebobGñkniyayeTAkan;GñkdwknaMrbs;Gñk . sþIbenÞasKat;cMeBaHGMeBI

)abEdlKat;)aneFVIRbEhlminEmnCaviFId¾l¥bMputkñúgkarkñúgkareRbIedIm,ICYbKat;enaHeT . GVIEdlGñkniyayCakar

Bit b:uEnþRbsinebIKat;minTTYlyk GñkRbEhlCa)at;bg;kargarrbs;Gñk .

RbsinebIGñkCaRKIsþbris½TfµI RBMEdnkñúgtMbn;enHkan;EtxøaMgkøaeTAeTot . luHRtaNaEtkrNIenaHvaF¶n;F¶r

GñkKYrEtEktRmg;GñkdwknaMrbs;Gñk . GñkRbEhlCacg;EsVgrkdMbUnµanrbs;RKIsþbris½Tcas;TMudéTeTotmunGñkeTA

CYbGñkdwknaMrbs;Gñk .

7> etIGñkmanviBaØaNenAkñúgxøÜnRKb;RKan;ehIyb¤enAkñúgkarEktRmg;GñkdéT?

munenHeyIg)anniyayGMBIBt’manEdlRtUv)anpþl;CUn enAkñúg kaLaTI 6³1 Ecgfa { bgb¥ÚneGIy Rbsin

mannrNamñak;RtUveKTan; enAeBlkMBugEteFVIGMeBIGaRkk;NamYybgb¥ÚnEdlmanviBaØaNenAkñúgxøÜnRtUvEktRmg;Gñk

enaH edaycitþsøÚtbUt> > >} . x Km<IrenHdak;kMNt;nUvRBMEdnelInrNaKYrEktRmg;RKIsþbris½TdéTeTot--GñkEdl

manviBaØaNenAkñúg .

{ RKIsþbris½Tcas;TMuxagRBlwgviBaØaN } RbEhlCamanviFIc,as;las;CagkñúgkarBnül;faetInrNaKYreFVI

karEktRmg; . Gs;GñkEdlmanviBaØaNcas;TMuenAkñúgxøÜnmanTMnak;TMngy:agCitsñiTæCamYyRBHCam©as; ehIy KYrEt

qab;yl;dwgeRcInCagcMeBaHkardwknaMrbs;RBHviBaØaNd¾visuTæ . BYkeKKYrEtmanbTBiesaFn_eRcInCagenAkñúgkarEk

tRmg;GñkdéTCamYynwgviFIsa®sþxagRBHKm<Ir . dUecñHRbsinebImanvtþmanRKIsþbris½Tcas;TMu enAeBlEdlmanbBaða

ekIteLIg sUmeGayRKIsþbris½Tcas;TMuenaHEktRmg;cuH .

Page 40: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg

39

esckþIsnñidæan

Gakb,kiriyarbs;eyIgedIrtYCaEpñkmYyy:agsMxan;enAkñúgskmµPaBRbcaMéf¶rbs;eyIg . RKIsþbris½TfµIRtUv

EtRbugRbytñ½kñúgkarvaytMél Gakb,kiriyarbs;BYkeK faetIsuIKñaCamYynwgRBHbnÞÚlrbs;RBHCam©as;b¤k¾y:ag

dUcemþc . RBHCam©as;)ansnüaCYyeyIgeGayrIkcMerIn . edaymanCMnYyRBHCam©as;KµanGakb,kiriyaNamYyBi)ak

pøas;bþÚrenaHeT .

enAeBlEdleyIgeFVIxus b¤k¾ eFVIGMeBI)ab eyIgcaM)ac;RtUvEteqøIytbCamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<IrenA

eBleKkMBugEtEktRmg;eyIg . kñúgkareqøIytbCamYynwgKMrUénkarKitxagRBHKm<Ir vaRbEhlCasuIeBlevlarbs;

eyIgrab;Ex b:uEnþsUmkMul³bg;ecal sUmbnþeTAeTot .

eyIgnwgRbQmmuxsßanPaBEdleyIgnwgRtUvEtEktRmg;GñkdéTEdl)aneFVIGVImYyxus . karEktRmg;

mnusSCamYynwgkareTACYbeday eRbIviFIsa®sþxagRBHKm<IrvanwgeFVIeGaymankargayRsYlsMrab;mnusSenaHeqøIy

CamYynwgGakb,kiriyaxagRBHKm<Ir . esckþIsnüarbs;RBHCam©as;c,as;las;Nas; -- { ´GacRTaM)anTaMgGs;

edayrYmCamYyRBHGgÁEdlRbTankmøaMgeGay´ . } ¬PIlIB 4³13¦

Page 41: Gakb,kiriya - iTeenChallenge.orgiteenchallengetraining.org/uploads/Student_Manual.pdf · 4 Gakb,kiriya CMBUk TI 1 Gakb,kiriyaenAkñúgCIvitrbs;RKIsþbris½TfµI Gakb,kiriyadUcCaGMbilGBa©wg