1

Gebelik ve Gebelik ve Laktasyonda İlaç Laktasyonda İlaç

KullanımıKullanımı

2

Gelişimsel toksik etkenler (teratojenler):

-gebelik öncesinde, embriyonik, fetal,neonatal dönemde etkili olan,

-yeni oluşan bireyin ölümüne, büyüme ve gelişme geriliğine neden olan ya da

-yeni oluşan bireyin morfolojisini, gelişimini ve fonksiyonunu değiştiren

-ilaçlar,çevresel,fiziksel ve kimyasal maddeler,virus, bakteri gibi enfeksiyon ajanları ve metabolik eksikliklerdir.

3

Gelişimsel toksikoloji(teratoloji);

Gelişimsel toksik etkenler sonucunda oluşan, yapısal yada fonksiyonel özellikteki gelişimsel sapmaların nedenleri, oluşum mekanizmaları, belirtileri ve bu etkilerden korunma yollarının araştırılması ve ortaya koyulması ile ilgilenen bilim dalıdır.

4

*Yenidoğanların % 3-4’ünde doğumsal anomaliler görülmektedir.

*İnsanlarda görülen malformasyonların yaklaşık %10’nu çevresel etkilerin sonucunda oluşur.

*Bu malformasyonların % 1’inden azı ilaç kullanımı, kimyasal madde ve fiziksel etkilere maruz kalma ile ilğili olduğu bilinmektedir.

*İnsanlarda görülen malformasyonların % 65-75’inin nedeni tam bilinmemektedir.

5

Konjenital defeklerde terminolojiKonjenital defeklerde terminoloji

Konjenital defekt:Konjenital defekt:Doğum sırasında var olan eksternal veya Doğum sırasında var olan eksternal veya internal, ailesel veya sporadik, kalıtsal olan internal, ailesel veya sporadik, kalıtsal olan veya olmayan,tek veya mültipl veya olmayan,tek veya mültipl morfolojik,yapısal,fonksiyonel veya moleküler morfolojik,yapısal,fonksiyonel veya moleküler gelişimdeki anomalidirgelişimdeki anomalidir..Malformasyon:Malformasyon:Bir organ,organın bir bölümü veya vücudun Bir organ,organın bir bölümü veya vücudun bir kısmındaki morfogenezdeki intrinsik bir bir kısmındaki morfogenezdeki intrinsik bir lokal hatadan gelişen primer yapısal defektir, lokal hatadan gelişen primer yapısal defektir, yani yapısal defekt konsepsiyondan veya yani yapısal defekt konsepsiyondan veya erken embriyogenezden itibaren mevcuttur.erken embriyogenezden itibaren mevcuttur.

6

Konjenital defeklerde etkenlerKonjenital defeklerde etkenler

Genetik özelliklerin intirinsik ve çevresel Genetik özelliklerin intirinsik ve çevresel etkenlerle düzenlenmesi ya da değiştirilmesi ile etkenlerle düzenlenmesi ya da değiştirilmesi ile doğumsal anomaliler oluşur.doğumsal anomaliler oluşur.

Plasental kan akımı özellikleriPlasental kan akımı özellikleri Plasental madde geçirgenliğiPlasental madde geçirgenliği Maternal metabolik hastalıklarMaternal metabolik hastalıklar Çevresel kimyasal etkilerÇevresel kimyasal etkiler Gebelikte alınan ilaçlar Gebelikte alınan ilaçlar Gebelik sırasında olan spontan olaylarGebelik sırasında olan spontan olaylar

7

Çevresel maddelerin etkileriÇevresel maddelerin etkileri

* * maddenin uygulandığı embriyonik dönemmaddenin uygulandığı embriyonik dönem

* etki süresi* etki süresi* dozu* dozu* eşik değeri* eşik değeri* farmakokinetiği* farmakokinetiği* plasental geçişi* plasental geçişi

8

Yenidoğanlarda sakatlıkların nedenleriDoğum öncesiI-Etyolojisi bilinenler 1-genetik nedenler a-otozomal ve gonozamal genetik nedenler b-yeni mutasyonlar c-sitogenetik(kormazomal anomaliler)nedenler 2-Çevre faktörleri a-mikroorganizmalar b-ilaçlar c-radyasyon d-Alkol,sigara,bağımlılık yapan maddeler e-Fiziksel ve kimyasal etkiler(sanayi maddeleri) f-Annedeki metabolik olaylar g-Paternal nedenlerII-Etyolojisi bilinmeyenler 1-poligenik 2-mültifaktoriyel(gen-çevre etkileşimi) 3-Spontan gelişim hataları 4-Teratojenlerin sinerjistik etkileşimiDoğum sonrası 1-normal doğuma bağlı 2-müdahaleli doğuma bağlı

9

Teratogenezis mekanizmalarıTeratogenezis mekanizmaları

1-mutasyonlar1-mutasyonlar 2-kromozomal değişiklikler2-kromozomal değişiklikler 3-mitozun bozulması3-mitozun bozulması 4-nükleik asit sentezi ve fonksiyonun değişmesi4-nükleik asit sentezi ve fonksiyonun değişmesi

Substrat,koenzim ve prekürsör maddelerin eksikliğiSubstrat,koenzim ve prekürsör maddelerin eksikliği Hücre yapı ve membranlarındaki değişikliklerHücre yapı ve membranlarındaki değişiklikler Hücrelerdeki sıvı basıncı,vizkozite ve osmotik basınçdaki değişiklikler.Hücrelerdeki sıvı basıncı,vizkozite ve osmotik basınçdaki değişiklikler. Embriyo yada fetusun onarım mekanizmasını aşan nitelikte hücre Embriyo yada fetusun onarım mekanizmasını aşan nitelikte hücre

ölümüölümü Diferansiasyonun gecikmesi,durmasıDiferansiasyonun gecikmesi,durması Fiziksel baskı yada vasküler yetmezlikFiziksel baskı yada vasküler yetmezlik Hücre azalması,nekroz,kalsifikasyon veya skarlaşma ile histogenezis Hücre azalması,nekroz,kalsifikasyon veya skarlaşma ile histogenezis

bozulmasıbozulması Hücre iletişimi ve migrasyonun inhibisyonu.Hücre iletişimi ve migrasyonun inhibisyonu.

10

Teratojenik etkenlere bağlı gelişen sonuçlarTeratojenik etkenlere bağlı gelişen sonuçlar

Gelişimin olmaması (agenezi)Gelişimin olmaması (agenezi) Büyüme geriliği ve inhibisyon (hipoplazi)Büyüme geriliği ve inhibisyon (hipoplazi) Fazla büyüme (hiperplazi)Fazla büyüme (hiperplazi) İskeletin anormal gelişimiİskeletin anormal gelişimi İnvolusyonun gerçekleşmemesi (örnek PDA)İnvolusyonun gerçekleşmemesi (örnek PDA) Bölünme ve kanal oluşmaması (Örnek sindaktili ve Bölünme ve kanal oluşmaması (Örnek sindaktili ve

özofagus atrezisi)özofagus atrezisi) Füzyonun gerçekleşmemesi (örnek sipina bifida, yarık Füzyonun gerçekleşmemesi (örnek sipina bifida, yarık

damak-dudak)damak-dudak) Atipik farklılaşma (renal teratom)Atipik farklılaşma (renal teratom) Aksesuar veya ektopik gelişim.Aksesuar veya ektopik gelişim.

11

Doğumsal defektlerin organlara Doğumsal defektlerin organlara göre dağılımıgöre dağılımı

SSS % 35 (anencephali,sipina bifida,hidrosefali)SSS % 35 (anencephali,sipina bifida,hidrosefali) Kardiyovasküler malformasyonlar % 20 (PDA,VSD,vs)Kardiyovasküler malformasyonlar % 20 (PDA,VSD,vs) Genitoüriner malformasyonlar % 6 (polikistik böbrek)Genitoüriner malformasyonlar % 6 (polikistik böbrek) Gastrointestinal malformasyonlar % 3 (diafragma,trakea-Gastrointestinal malformasyonlar % 3 (diafragma,trakea-

özafagus fistülü)özafagus fistülü) Multipl malformasyonlar % 20Multipl malformasyonlar % 20 Kas iskelet malformasyonları % 25 (yarık dudak, Kas iskelet malformasyonları % 25 (yarık dudak,

polidaktili, clubfoot)polidaktili, clubfoot)

12

Gelişimsel toksik etkenlere bağlı oluşan embriyotoksisite Gelişimsel toksik etkenlere bağlı oluşan embriyotoksisite ve fetotoksite bazı kuralları izleyerek gelişir.ve fetotoksite bazı kuralları izleyerek gelişir.

1-Gelişimin evresi1-Gelişimin evresi 2-etki altında kalma süresi ve şiddeti2-etki altında kalma süresi ve şiddeti 3-eşik doz fenomeni3-eşik doz fenomeni 4-farmakokinetik ve metabolizma4-farmakokinetik ve metabolizma 5-maternal hastalıklar5-maternal hastalıklar 6-plasental transport6-plasental transport 7-genotip7-genotip

13

1-Gelişimin evresi1-Gelişimin evresi

intrauterin ölüm yada değişik morfolojik anomalilere intrauterin ölüm yada değişik morfolojik anomalilere kadar değişen geniş bir spektrumda anomaliler ortaya kadar değişen geniş bir spektrumda anomaliler ortaya çıkar.çıkar.

a- a- Preimplantasyon dönemiPreimplantasyon dönemi (fertilizasyondan (fertilizasyondan implantasyona kadar olan 2 hf.) fertilizasyondan itibaren implantasyona kadar olan 2 hf.) fertilizasyondan itibaren erken postimplantasyon dönemde devam eden erken postimplantasyon dönemde devam eden embriyonik gelişim süresince, embriyo ilaçlar ve kimyasal embriyonik gelişim süresince, embriyo ilaçlar ve kimyasal maddelerin letal etkilerine son derece duyarlıdır. maddelerin letal etkilerine son derece duyarlıdır.

-bu dönem anomali oluşumunda risk taşıyan organ ve -bu dönem anomali oluşumunda risk taşıyan organ ve sistemleri belirler.sistemleri belirler.

-bir etki oluştuğunda embriyo ya tümüyle etkilenir yada -bir etki oluştuğunda embriyo ya tümüyle etkilenir yada bir parçası etkilenmişse bile multipotent olduğu için bir parçası etkilenmişse bile multipotent olduğu için gelişim etkilenmeyebilir.(ya hep ya hiç etkisi)gelişim etkilenmeyebilir.(ya hep ya hiç etkisi)

14

b- embriyonik evreb- embriyonik evre (Organogenezis dönemi) (Organogenezis dönemi) 2.hf dan 8.hf ya kadar olan ve embriyonun etkilere en 2.hf dan 8.hf ya kadar olan ve embriyonun etkilere en

duyarlı olduğu dönemdirduyarlı olduğu dönemdir

-çevresel etkiler sonucu oluşan major makformasyonlar -çevresel etkiler sonucu oluşan major makformasyonlar insanlarda postkonsepsiyonel 36. gün öncesinde oluşur.insanlarda postkonsepsiyonel 36. gün öncesinde oluşur.

-KVS 3.5-6 hf da oluşur ve 8. haftada tamamen -KVS 3.5-6 hf da oluşur ve 8. haftada tamamen şekillenir.kardiyak molformasyon yapacak bir ilacı bu şekillenir.kardiyak molformasyon yapacak bir ilacı bu haftadan sonra kesmenin faydası yoktur.Ör:lityumhaftadan sonra kesmenin faydası yoktur.Ör:lityum

15

c-fetal dönemc-fetal dönem ( ( 9hf-terme kadar)hücre büyümesi, büyümesi, differansiasyonu ve hücre göçü ile belirlenen differansiasyonu ve hücre göçü ile belirlenen histogenezisle karekterizedir.histogenezisle karekterizedir.

-maturasyon ve fonksiyonel gelişim devam eder.-maturasyon ve fonksiyonel gelişim devam eder.

-hücre azalması,vasküler yapının bozulması,nekroz,özgül -hücre azalması,vasküler yapının bozulması,nekroz,özgül doku ve organ hasarı,fizyolojik dekompanzasyon ve doku ve organ hasarı,fizyolojik dekompanzasyon ve şiddetli büyüme geriliğine sebeb olan etkenler gebelik şiddetli büyüme geriliğine sebeb olan etkenler gebelik boyunca anomaliye neden olabilir.boyunca anomaliye neden olabilir.

-fetus mental retardasyona ve mikrosefaliye neden olan -fetus mental retardasyona ve mikrosefaliye neden olan etkenlere birinci trimester sonu ve 2.trimester başında etkenlere birinci trimester sonu ve 2.trimester başında en fazla duyarlıdır.en fazla duyarlıdır.

-kalıcı nöronal hasarlar 2. ve 3. trimesterde oluşabilir.-kalıcı nöronal hasarlar 2. ve 3. trimesterde oluşabilir.

16Embriyonık dönemde organogenezisin haftaları

17

18

2-Etki altında kalma süresi ve şiddeti2-Etki altında kalma süresi ve şiddeti

Kullanılan ilacın dokudaki reseptörlerinin varlığıKullanılan ilacın dokudaki reseptörlerinin varlığı

İki veya daha fazla ilacın etkileşerek etkilerini artırmalarıİki veya daha fazla ilacın etkileşerek etkilerini artırmaları

Aktif metabolitleri,kendisinden ziyade metaboliti Aktif metabolitleri,kendisinden ziyade metaboliti teratojen olabilir.teratojen olabilir.

Aynı ilaca uzun dönem ve kısa dönem maruz kalma Aynı ilaca uzun dönem ve kısa dönem maruz kalma teratojenik riski değiştirir.teratojenik riski değiştirir.

Yağda eriyen bir madde kullanımı kullanım bitmesine Yağda eriyen bir madde kullanımı kullanım bitmesine rağmen uzun süre etki meydana getirerek rağmen uzun süre etki meydana getirerek malformasyonlara sebeb olabilir.malformasyonlara sebeb olabilir.

19

3-Farmakokinetik ve metabolizma3-Farmakokinetik ve metabolizma

Bileşiklerin biyokonversiyonu,plasental fonksiyon ve Bileşiklerin biyokonversiyonu,plasental fonksiyon ve gebeliğin ilerlemesi ile anne ve fetusda oluşan fizyolojik gebeliğin ilerlemesi ile anne ve fetusda oluşan fizyolojik değişikler ilaçların ve kimyasal maddelerin gelişimsel değişikler ilaçların ve kimyasal maddelerin gelişimsel toksisite etkisini belirler.toksisite etkisini belirler.

(Ör;böbrekten eliminasyon artar, gastrik motilte düşer, (Ör;böbrekten eliminasyon artar, gastrik motilte düşer, plazma hacmi artar, uterus kan akımı değişir, fetusda plazma hacmi artar, uterus kan akımı değişir, fetusda yağ oranı değişir, proteinler bağlanamayan ilaçlar fetusa yağ oranı değişir, proteinler bağlanamayan ilaçlar fetusa daha fazla geçer vb.)daha fazla geçer vb.)

20

4-Maternal hastalıklar4-Maternal hastalıklar

Bazen hastalığın kendisinin veya hastalık için kullanılan Bazen hastalığın kendisinin veya hastalık için kullanılan ilacın malformasyona neden olup olmadığını belirlemek ilacın malformasyona neden olup olmadığını belirlemek zor olabilir.zor olabilir.

Ör;Epilepsi gelişimine neden olan genetik yada çevresel Ör;Epilepsi gelişimine neden olan genetik yada çevresel ortam difenilhidantoine bağlı gelişen malformasyonlara ortam difenilhidantoine bağlı gelişen malformasyonlara (hidantoin sendromu: kraniofasial anomaliler yarık (hidantoin sendromu: kraniofasial anomaliler yarık damak – dudak, ekstremite defektleri,mental gerilik) damak – dudak, ekstremite defektleri,mental gerilik) katkısı olabilir.katkısı olabilir.

21

5-Plasental transport5-Plasental transport Bir çok ilaç ve kimyasal madde plasentayı kolayca geçer.Bir çok ilaç ve kimyasal madde plasentayı kolayca geçer.

Plasentadan geçişi belirleyen faktörler;Plasentadan geçişi belirleyen faktörler; maddenin molekül ağırlığı,maddenin molekül ağırlığı, yağ afinitesi,yağ afinitesi, solubilitesi,solubilitesi, iyonizasyon derecesi, iyonizasyon derecesi, proteinlere bağlanması ve reseptör etkinliğidir.proteinlere bağlanması ve reseptör etkinliğidir.

Ör:etil alkol plasentayı kolayca geçer ve anneden daha yüksek Ör:etil alkol plasentayı kolayca geçer ve anneden daha yüksek dozlara çıkar (fetal alkol sendromu; gelişme geriliği, davranış dozlara çıkar (fetal alkol sendromu; gelişme geriliği, davranış bozuklukları, sss defektleri,kardiyak defektler,fasial anomaliler= bozuklukları, sss defektleri,kardiyak defektler,fasial anomaliler= mikrognati,mikroftalmi,kısa burun…)mikrognati,mikroftalmi,kısa burun…)

Molekül ağırlığı bin daltonun üzerindeki maddeler plasentayı Molekül ağırlığı bin daltonun üzerindeki maddeler plasentayı geçemez.geçemez.

Plasental kan akımı,maddenin plasental metabolizmasıda önemlidir.Plasental kan akımı,maddenin plasental metabolizmasıda önemlidir.

22

23

24

25

6-Genotip6-Genotip

Maternal ve fetal genetik yapı biyokonversiyon Maternal ve fetal genetik yapı biyokonversiyon yollarını ve oranını belirler.yollarını ve oranını belirler.

Biyokonversiyondaki genetik değişiklik türler Biyokonversiyondaki genetik değişiklik türler arasındaki teratojenik etki farklılıklarını belirler.arasındaki teratojenik etki farklılıklarını belirler.

26

İnsanlarda teratojenite riskinin İnsanlarda teratojenite riskinin belirlenmesibelirlenmesi

1-insanlarda yapılan epidemiyolojik çalışma 1-insanlarda yapılan epidemiyolojik çalışma verileriverileri

2-insanlarda yapılmış bilimsel çalışma verileri2-insanlarda yapılmış bilimsel çalışma verileri 3-hayvanlarda yapılmış gelişimsel toksisite 3-hayvanlarda yapılmış gelişimsel toksisite

sonuçlarısonuçları 4-gelişimsel toksisite için doz-yanıt ilişkileri yada 4-gelişimsel toksisite için doz-yanıt ilişkileri yada

hayvan çalışmalarında belirlenen dozların hayvan çalışmalarında belirlenen dozların farmakokinetik insan eşdeğer dozlarıfarmakokinetik insan eşdeğer dozları

5-biyolojik değişkenlik olasılıkları kullanılmalıdır.5-biyolojik değişkenlik olasılıkları kullanılmalıdır.

27

Kimyasal maddeler ve teratojen Kimyasal maddeler ve teratojen etkilerietkileri

Benzen ve toluenin reprodüktif etkileriBenzen ve toluenin reprodüktif etkileri

Organik çözücü kullanan laboratuvar Organik çözücü kullanan laboratuvar çalışanlarında spontan gebelik kayıpları sık çalışanlarında spontan gebelik kayıpları sık görülmektedir.görülmektedir.

Bazı organik hidrokarbonlar fetal alkol sendromu Bazı organik hidrokarbonlar fetal alkol sendromu benzeri değişiklere yol açabilir.benzeri değişiklere yol açabilir.

28

İlaçlar ve teratojen etkileriİlaçlar ve teratojen etkileri

Gebelerin ortalama % 60-75’i gebelik boyunca 3-10 ilaç Gebelerin ortalama % 60-75’i gebelik boyunca 3-10 ilaç kullanmaktadır.kullanmaktadır.

En sık kullanılan ilaçlar analjezik ve antipretiklerdir.Bu En sık kullanılan ilaçlar analjezik ve antipretiklerdir.Bu grubu antimikrobiyal ve antiemetikler izlemektedirgrubu antimikrobiyal ve antiemetikler izlemektedir

Pensilinler, aminoglikozidler, aspirin, betametazon, Pensilinler, aminoglikozidler, aspirin, betametazon, digoksin, endometazin, mgSO4, progesteron, digoksin, endometazin, mgSO4, progesteron, prostoglandin E2, terbutalin sık kullanılan ilaçlar arasında prostoglandin E2, terbutalin sık kullanılan ilaçlar arasında tespit edilmiştir. tespit edilmiştir.

29

Terojenlerle ilgili danışma en çok; Terojenlerle ilgili danışma en çok; -X ışını,-X ışını, -benzodiyazepinler,-benzodiyazepinler, -kodein,-kodein, -hidrokarbonlar ve çözücüler,-hidrokarbonlar ve çözücüler, -böcek ilaçları,-böcek ilaçları, -amfetaminler -amfetaminler -diyet ilaçları -diyet ilaçları -boyalara -boyalara maruz kalma nedeniyle başvurmaktadır.maruz kalma nedeniyle başvurmaktadır.

30

1979 da Amerika’da FDA ilaçların gebelikte 1979 da Amerika’da FDA ilaçların gebelikte kullanımı ile ilişkili bir kategorileme sistemi kullanımı ile ilişkili bir kategorileme sistemi getirmiştir.getirmiştir.

Risk saptanmasının tam olarak yapılması Risk saptanmasının tam olarak yapılması genellikle olanak dışıdır.genellikle olanak dışıdır.

Gebelikte ilaç kullanımı ile yayınların çoğuGebelikte ilaç kullanımı ile yayınların çoğu olgu sunumu veya küçük gruplarla yapılan olgu sunumu veya küçük gruplarla yapılan

çalışmalardan oluşmaktadır.çalışmalardan oluşmaktadır.

31

32

33

34

35

36

Fiziksel etkenler ve teratojenik Fiziksel etkenler ve teratojenik etkilerietkileri

Elektromanyetik radyasyon,özellikle yüksek frekans ve Elektromanyetik radyasyon,özellikle yüksek frekans ve kısa dalga boyundaki X ve gamma ışınları yüksek enerji kısa dalga boyundaki X ve gamma ışınları yüksek enerji taşırlar elektronların atomik yörüngelerini değiştirerek taşırlar elektronların atomik yörüngelerini değiştirerek iyonizan radyasyon olarak adlandırılırlar.iyonizan radyasyon olarak adlandırılırlar.

İyonizan radyasyonun klasik etkileri,hücre ölümü ve İyonizan radyasyonun klasik etkileri,hücre ölümü ve mitotik geçikmedir.mitotik geçikmedir.

Bu etkilerle hücre kromatini zararlanır ve gelişen Bu etkilerle hücre kromatini zararlanır ve gelişen embriyoda gross malformasyonlar, intrauterin gelişme embriyoda gross malformasyonlar, intrauterin gelişme geriliği,intrauterin ölüme neden olabilir.geriliği,intrauterin ölüme neden olabilir.

En sık görülenler mikrosefali ve göz defekleridir.En sık görülenler mikrosefali ve göz defekleridir. İyonizan radrasyon için eşik deger 5 rad’dır.Bu dozun İyonizan radrasyon için eşik deger 5 rad’dır.Bu dozun

altında risk artışı yoktur. altında risk artışı yoktur.

37

Teratojenik infeksiyon ajanlarıTeratojenik infeksiyon ajanları Viral, bakteriyel ve parazitik etkenler anomalilere yol Viral, bakteriyel ve parazitik etkenler anomalilere yol

açabilir.açabilir.

Rubella, CMV,HSV,parvovirus B19, sifiliz, toksoplazmoz,Rubella, CMV,HSV,parvovirus B19, sifiliz, toksoplazmoz, varisella zoster,influenza sayılabilir.varisella zoster,influenza sayılabilir.

Enfeksiyon ajanların yol açtığı malformasyon veya letal Enfeksiyon ajanların yol açtığı malformasyon veya letal etki mitotik inhibisyon,direkt sitotoksisite ve nekroza etki mitotik inhibisyon,direkt sitotoksisite ve nekroza bağlı gelişir.bağlı gelişir.

Rubella Rubella ilk 12 haftada fetusa % 90 oranında geçer,ilk 12 haftada fetusa % 90 oranında geçer, % 20’si abortusla sonuçlanır abortus olmayanların % 20’si abortusla sonuçlanır abortus olmayanların

%75-80’ninde kongenital rubella sendromu olur.%75-80’ninde kongenital rubella sendromu olur.

Sağırlık, kalp defekleri, katarakt, mikrosefali ve mental Sağırlık, kalp defekleri, katarakt, mikrosefali ve mental retardasyon ile karakterizedir.retardasyon ile karakterizedir.

38

CMVCMV fetusu primer hastalık sırasında % 20-40 oranında fetusu primer hastalık sırasında % 20-40 oranında etkiler.etkiler.

Enfekte olan fetusların % 15-20 oranında sitomegalik Enfekte olan fetusların % 15-20 oranında sitomegalik inkluzyon hastalığı mikrosefali, koriretinit, sağırlık ve inkluzyon hastalığı mikrosefali, koriretinit, sağırlık ve mental redardasyon görülebilir.mental redardasyon görülebilir.

HSVHSV fetus annenin doğum kanalında geçerken fetus annenin doğum kanalında geçerken enfeksiyonu alır.enfeksiyonu alır.

Yenidoğanda generalize herpes enfeksiyonu ve buna Yenidoğanda generalize herpes enfeksiyonu ve buna bağlı olarak ensefalit ve ölüme neden olabilir.bağlı olarak ensefalit ve ölüme neden olabilir.

Transplasentar geçiş nadirdir ve olursa mikrosefali, Transplasentar geçiş nadirdir ve olursa mikrosefali, mikroftalmi, retina hasarı olabilir.mikroftalmi, retina hasarı olabilir.

39

Sifiliz Sifiliz enfeksiyon plasental yolla ve enfekte maternal enfeksiyon plasental yolla ve enfekte maternal sekresyonlarla direkt temas ile bulaşır.sekresyonlarla direkt temas ile bulaşır.

Yenidoganda rinit ,hepatosplenomegali, osteokondrit Yenidoganda rinit ,hepatosplenomegali, osteokondrit anemi, asit, hidrops, myokardit, nefrit ve deri döküntüleri anemi, asit, hidrops, myokardit, nefrit ve deri döküntüleri olur. Geç dönemde nörolojik belirtiler ortaya çıkar.olur. Geç dönemde nörolojik belirtiler ortaya çıkar.

ToksoplazmozisToksoplazmozis maternal enfeksiyonu olduğu gebelik maternal enfeksiyonu olduğu gebelik haftasına bağlı olarak fetusun enfeksiyon şiddeti değişir.haftasına bağlı olarak fetusun enfeksiyon şiddeti değişir.

Konjenital toxo enfeksiyonunda abortus,intrauterin Konjenital toxo enfeksiyonunda abortus,intrauterin ölüm,hidrosefali korioretinit,serebral ölüm,hidrosefali korioretinit,serebral kalsifikasyon,hepatit,pnomoni,miyokardit,myozit ve kalsifikasyon,hepatit,pnomoni,miyokardit,myozit ve mental retardasyon izlenebilir.mental retardasyon izlenebilir.

40

Gebelik ve aşılarGebelik ve aşılar

Canlı attenue viral aşılar gebelikte Canlı attenue viral aşılar gebelikte kullanılmamalıdır kullanılmamalıdır (kızamık,kızamıkçık,çicek,kabakulak).(kızamık,kızamıkçık,çicek,kabakulak).

İnaktif virus aşıları (oral polio,kuduz), İnaktif virus aşıları (oral polio,kuduz), bakteri aşıları ve toksoidlerin (difteri, boğmaca, bakteri aşıları ve toksoidlerin (difteri, boğmaca,

tetanoz) gebelerde ve fetus üzerinde zararlı tetanoz) gebelerde ve fetus üzerinde zararlı etkisi bildirilmemiştir.etkisi bildirilmemiştir.

41

Laktasyonda ilaç kullanımıLaktasyonda ilaç kullanımı

Laktasyonda çeşitli hastalıklar nedeniyle ilaç Laktasyonda çeşitli hastalıklar nedeniyle ilaç kullanma gerekli olabilir.kullanma gerekli olabilir.

İlaç tedavisi iki şekilde bebeği etkileyebilirİlaç tedavisi iki şekilde bebeği etkileyebilir

1-kullanılan ilaç anne sütünü azaltabilir (kombine 1-kullanılan ilaç anne sütünü azaltabilir (kombine oral kontraseptifler)oral kontraseptifler)

2-anne sütü ile bebeğe geçerek bebekte zararlı 2-anne sütü ile bebeğe geçerek bebekte zararlı etki yapabilir.etki yapabilir.

42

İlacın anne sütüne geçişini belirleyen İlacın anne sütüne geçişini belirleyen faktörler;faktörler;

-molekül büyüklüğü-molekül büyüklüğü -su veya yağda eriyebilirliği-su veya yağda eriyebilirliği -proteinlere bağlanma oranı-proteinlere bağlanma oranı -ph-ph -diffüzyon hızı -diffüzyon hızı

43

Anne sütüne ilaç pasif diffüzyonla geçerAnne sütüne ilaç pasif diffüzyonla geçer

Anne sütünün ph’ı kana göre hafif Anne sütünün ph’ı kana göre hafif düşüktür (kan 7.4,anne sütü 6.8)düşüktür (kan 7.4,anne sütü 6.8)

Asidik ve bazik ilaçlar kolay geçerlerAsidik ve bazik ilaçlar kolay geçerler

Proteine fazla bağlanan ve büyük molekül Proteine fazla bağlanan ve büyük molekül ağırlığındaki ilaçlar süte geçemez.ağırlığındaki ilaçlar süte geçemez.

44

Alınan ilacın bebeğin barsaklarında emilme Alınan ilacın bebeğin barsaklarında emilme derecesi ve bebeğin aldığı anne sütü derecesi ve bebeğin aldığı anne sütü miktarı ilacın bebeğin kanındaki miktarı ilacın bebeğin kanındaki konsantrasyonunu etkiler.konsantrasyonunu etkiler.

Bebeğin doğum haftası önemlidir, erken Bebeğin doğum haftası önemlidir, erken doğan bebeklerde vücudun su oranı fazla, doğan bebeklerde vücudun su oranı fazla, yağ oranının az olması ilacı elimine eden yağ oranının az olması ilacı elimine eden KC ve böbreğin tam gelişmemesi ilacın KC ve böbreğin tam gelişmemesi ilacın bazı organlarda toksik dozlarda bazı organlarda toksik dozlarda toplanmasına neden olabilir.toplanmasına neden olabilir.

45

Gebelikle kullanılan ilaçların laktasyonda, Gebelikle kullanılan ilaçların laktasyonda, laktasyonda kullanılan ilaçların gebelikte laktasyonda kullanılan ilaçların gebelikte kullanılabileceği düşüncesi doğru değildir.kullanılabileceği düşüncesi doğru değildir.

İntrauterin hayatta ilaç eliminasyon ve İntrauterin hayatta ilaç eliminasyon ve geçişini plasenta düzenlemekte, anne geçişini plasenta düzenlemekte, anne karaciğer ve böbreği de kulanılmaktadır.karaciğer ve böbreği de kulanılmaktadır.

46

Doğduktan sonra süte geçen ilaç bebeğin Doğduktan sonra süte geçen ilaç bebeğin barsaklarından alınmakta ve kendi barsaklarından alınmakta ve kendi organları ile elimine edilmektedir.organları ile elimine edilmektedir.

Laktasyonda verilen ilaç anne sütünün bir Laktasyonda verilen ilaç anne sütünün bir süre kesilmesini gerektiriyorsa, süt pompa süre kesilmesini gerektiriyorsa, süt pompa ile alınıp tedavi sonrası emzirmeye devam ile alınıp tedavi sonrası emzirmeye devam edilmelidiredilmelidir..

47

Laktasyonda kullanılan ilaçlar,bebeğe etkileri ile Laktasyonda kullanılan ilaçlar,bebeğe etkileri ile ilgili kataloglar yayınlanmaktadır.ilgili kataloglar yayınlanmaktadır.

Bunlar sürekli güncelleştirilir, gebelikte ilaç Bunlar sürekli güncelleştirilir, gebelikte ilaç kullanırken bu kataloglardan faydalanmak kullanırken bu kataloglardan faydalanmak gereklidir.gereklidir.

Tüm hekimler genç bir kadına tedavi verirken Tüm hekimler genç bir kadına tedavi verirken emzirme mutlaka sorulmalı ve tedavi mümkünse emzirme mutlaka sorulmalı ve tedavi mümkünse emzirmeyi kesmeyecek şekilde planlanmalıdır.emzirmeyi kesmeyecek şekilde planlanmalıdır.