GEOTEKNİK RAPORLAR / PROJELER VE ÜSTYAPIYLA KESİŞİM …

TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASIİSTANBUL ŞUESİ

16 – 17 Ekim 2019

GEOTEKNİK RAPORLAR / PROJELER

VE

ÜSTYAPIYLA KESİŞİM NOKTALARI

Ozan DADAŞBİLGE, İnş. Y. Müh.

[email protected]

İÇERİK

1. Geoteknik Mühendisliği Ürün Ve Hizmetleri

2. Zemin Etüdü ve Geoteknik Rapor

3. Yüzeysel Temellerde Geoteknik / Üstyapı İlişkisi

4. Derin Temellerde Geoteknik / Üstyapı İlişkisi

5. Kazı İksa Sistemlerinde Geoteknik / Üstyapı İlişkisi

2

İÇER

İK

“Geoteknik Raporlar / Projeler Ve Üstyapıyla Kesişim Noktaları”, O. DADAŞBİLGE – 16-17 Ekim 2019 – İMO İstanbul Şubesi

1- GEOTEKNİK MÜHENDİSLİĞİ ÜRÜN VE HİZMETLERİ

3

GEO

TEK

NİK

MÜ

HEN

DİS

LİĞ

İ ÜR

ÜN

VE

HİZ

MET

LER

İ


Geoteknik Rapor

Yapıya yönelik geoteknik analizlerde kullanılan zemin

parametrelerinin verildiği ve zemin-yapı etkileşimi

değerlendirmelerinin yer aldığı rapor.

Geoteknik Değerlendirme Raporu

Hazırlanmış olan geoteknik rapor ve projelerle, veya uygulama

sırasında sahada yapılan performans ölçümlerinin sonuçlarıyla

ilgili görüş ve önerileri içeren, proje müellifi veya ikinci bir

uzman tarafından hazırlanan "ek rapor ".

Geoteknik Proje

Geoteknik imalatlar için (derin temel, zemin iyileştirme

sistemi, iksa sistemi, şev stabilizasyon sistemi vb.) detaylı

hesaplar sonucunda hazırlanan uygulama projeleri.

a- Geoteknik Mühendisliği Ürünleri

4

GEO

TEK

NİK

MÜ

HEN

DİS

LİĞ

İ ÜR

ÜN

LER

İ


EtüdZemin etüdü yapılması, Veri Raporu ve Geoteknik Raporhazırlanması

Mesleki KontrollükEtüd raporlarının içeriği, projelerin saha ve zemin koşullarınauygunluğu, teknik şartnamenin yeterliliği, sahadaki makinelerinzemine ve imalat cinsine uygunluğu, yapılan imalatların projeve teknik şartnameye uygunluğu

Proje ve Teknik ŞartnameAvan Proje, Uygulama Projesi, Teknik Şartname, Metodoloji

b- Geoteknik Mühendisliği Hizmetleri

Aletsel Ölçüm ve GözlemTemel ve/veya zemin iyileştirme elemanlarının taşıma gücü vegövde bütünlüğü, oturma, yatay deplasman, zamana bağlı yükdeğişimi

MüşavirlikUygulama sırasında çıkabilecek problemlerin önceden tespiti,aletsel ölçüm/gözlem sonuçlarının değerlendirilmesi, alınacaktedbirlerin belirlenmesi, proje revizyon esaslarının verilmesi

2- ZEMİN ETÜDÜ VE GEOTEKNİK RAPOR

"İyi gözüken bir zeminin altında bir kil, kumlu zemin veyayük altında sıkışabilen herhangi başka bir zemin tabakasıbulunmadığından emin olmak için farklı tabakalarıbulabilmek amacıyla çok sayıda deneme çukuru açın. Eğerdeneme çukurları açılamıyorsa 150 – 200 cm uzunluğunda birtahta ile toprağa vurun. Eğer kuru ve hafif bir ses geliyorsave zemin direnç gösteriyorsa toprak sağlamdır. Ama ağır birses geliyor ve zemin düşük direnç gösteriyorsa değersiz birtemel zemini var demektir. "

Mimarlık Uygulamaları, Bullet, 1691.

Fransız mühendis Bullet tarafından 1691 yılında yazılmış olan pratik tasarım ve inşaat esasları kitabından alıntıdır (Coduto’nun Temel Tasarımı isimli kitabından alınmıştır).

5

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR


Zemin Etüdünün Amacı Nedir?

6

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR Zemin Profili ve Yeraltı Suyu

Numune almak

Zemin mühendislik özellikleri

Saha ve çevre koşulları

Mevcut ve muhtemel (inşaat sırasında ve

sonrasında) zemin problemleri

Yerleşime uygun olan/olmayan kısımlar

Ekonomik ve güvenli tasarım

En uygun inşaat yöntemlerini

Zemin ve çevre koşullarında

doğal yollarla veya inşaat

faaliyetleri nedeniyle

oluşabilecek değişiklikler

ve bunların muhtemel etkileri


7

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR Sahaya özel sismik risk analizleri

Bölgenin depremselliği

Bölgesel jeolojik harita

Zemin iyileştirme, derin temel,

dayanma yapısı veya şev

stabilizasyon sistemleri uygulama

detayları

zemin etüdünün amaçlarından değildir.

BU ÇALIŞMALAR ZEMİN ETÜDÜNDEN ALINACAK VERİLER KULLANILMAK

SURETİYLE AYRICA YAPILAN, KAPSAMI PROJEYE GÖRE DEĞİŞKENLİK

GÖSTEREN, DİĞER PROJE DİSİPLİNLERİYLE BİRLİKTE ÇALIŞMAYI

GEREKTİREN BAĞIMSIZ MÜHENDİSLİK ÇALIŞMALARIDIR VE İŞİN

METODOLOJİSİNE UYGUN ŞEKİLDE DOĞRU ZAMANI GELDİĞİNDE

YAPILMALIDIR.


Zemin Etüdünün Amacı Ne Değildir?

8

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

Üstyapı – Geoteknik Farkı:

Üstyapı Mühendisi: Çelik, beton gibi üretilmiş malzemeleri

kullanır. Malzeme özelliklerini ilgili el kitaplarından, standartlaşmış

tablolardan veya şartnamelerden alır.

Geoteknik Mühendisi: Sahada zaten mevcut olan, değişken

nitelikli doğal malzemeleri kullanır. Malzeme özelliklerini arazi

ve laboratuvar deneyleri ile "tahmin etmeye çalışır".

HESAP YAPMA

BECERİMİZ

zemin özelliklerini

belirleme becerimiz>>

Geoteknik mühendisi tüm araştırma yöntemlerine aşina olmalı,

hangi yöntemin ne zaman kullanması gerektiğini bilmeli,

hassaslık/doğruluk derecesini (veya hiç hassas/doğru

olmadığını!) anlamalıdır.


Zemin Etüdünün Önemi Nedir?

NEDEN ÖNEMLİDİR?

9

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR


Planlama10

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

Zemin etüdü çalışmaları planlanırken

projeye ilişkin özel koşullar,

yerel zemin yapısı,

üstyapı özellikleri,

bölgenin depremselliği,

çevre koşulları ile ilgili özellikler ve

göz önüne alınır.

Etüde ilişkin verilerin toplanması, kaydedilmesi ve

raporlanması, ilgili ulusal ve/veya genel kabul görmüş

uluslararası mevzuat, norm ve standartlara uygun olarak

yapılır.

GEOTEKNİK KATEGORİLER: Kategori-1: Az Riskli

Kategori-2: Orta Riskli

Kategori-3: Yüksek Riskli


11

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

1. Aşama: Ön Bilgilerin Toplanması

2. Aşama: Saha İncelemesi

3. Aşama: Değerlendirme

ETÜDÜN AŞAMALARI

1. Aşama: Ön Bilgilerin Toplanması

a) Coğrafi Ve Topoğrafik Özellikler

Güncel plankote

Morfoloji

Jeoloji (bölgesel ve inceleme alanı)

Hidrojeoloji

Bölgesel deprem özellikleri

Bu bilgiler ilgili literatür, resmi dökümanlar, önceki etüdler ve/veya

saha çalışmalarıyla elde edilir.


12

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

(Jeo)MorfolojiPlankote

Jeoloji

Hidrojeoloji

Depremsellik


13

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

b) Yapısal Özellikler

Bina oturum alanı

Bodrum kat sayısı

Toplam kat adedi

Yapının sahadaki yerleşimi

Önceki kullanım amacı (maden, taş ocağı, hafriyat döküm alanı,

kimyasal atık depo alanı, bina türü yapılaşma, antik çağ

yapılaşması)

Bu bilgiler ilgili mimari projeden, eski haritalardan, hava

fotoğraflarından ve/veya arsa sahiplerinden/çevreden elde edilir.

2. Aşama: Saha İncelemesi

Ön bilgilerin karşılaştırması

Mevcut yapılar, altyapı ve havai hatlar, ulaşım, makine

çalışmasına uygunluk

Su kaynaklarındaki akış seviyesi

Çevre yapıların özellikleri ve etkilenme durumu


14

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

2. Aşama: Saha İncelemesi (devam)

İnsan sağlığını olumsuz etkileyebilecek koşullar

Dolgu, yarma ve toprak kayması

Fay, kırık, karstik boşluk emareleri

Mevcut yapılarda oturma hasarı vb.

Açık kazı aynalarındaki zemin durumu

Yeraltı ve yüzey suyu kaynakları

Bitki örtüsü

3. Aşama: Değerlendirme

Toplanan bilgiler birlikte değerlendirilerek zemin etüdünün kapsamı

belirlenir. Kapsam belirlenirken inşaat sırasında ve sonrasında

karşılaşılabilecek geoteknik problemlerin çözümüne yönelik ‘‘yeterli

nitelik ve nicelikte’’ bilgi toplanmasına dikkat edilmelidir.

PLANLAMA AŞAMASINDA BELİRLENEN ETÜD KAPSAMI İŞİN

DEVAMI SIRASINDA SAHADAN TOPLANAN BİLGİLERE GÖRE

GEREKLİ GÖRÜLÜRSE DEĞİŞTİRİLEBİLİR –MELİDİR!.


VERİ RAPORU15

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR Madde 16.2.2:

"Zemin ve Temel Etüd Raporları, zemin araştırmaları sonuçlarının sunulacağı

Veri Raporu ve tasarıma yönelik olarak hazırlanacak Geoteknik Rapor’dan

oluşacaktır. «

Madde 16.2.2.1:

"VERİ RAPORU: Arazi ve laboratuvarda gerçekleştirilmiş zemin

araştırmalarından elde edilen verilerin sunulduğu rapordur."

TBDY 2019 Ne Diyor?

Yapılan tüm arazi ve laboratuvar çalışmalarının sonuçları Veri

Raporu’nda «herhangi bir genelleme veya idealizasyona tabi

tutulmadan, olduğu gibi» ayrıntılı olarak sunulmalıdır.

GEOTEKNİK RAPOR16

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR Madde 16.2.2:

"Zemin ve Temel Etüd Raporları, zemin araştırmaları sonuçlarının sunulacağı

Veri Raporu ve tasarıma yönelik olarak hazırlanacak Geoteknik Rapor’dan

oluşacaktır. "

Madde 16.2.2.2:

"GEOTEKNİK RAPOR: Statik, dinamik ve deprem etkileri göz önüne

alınarak, arazi zemin modelinin oluşturulduğu, zemin tabakaları için

geoteknik tasarım parametrelerinin verildiği, temel tipleri seçimine ilişkin

seçeneklerin irdelendiği, mühendislik analizleri ve değerlendirmeler ile temel

tasarımına ilişkin önerilerin sunulduğu rapordur."

TBDY 2019 Ne Diyor?

Geoteknik Rapor’un sonuçlandırılabilmesi için üstyapı

statik hesaplarının da belli bir aşamaya gelmiş olması

gerekir (tavuk-yumurta)


17

ZEM

İN E

TÜD

Ü V

E G

EOTE

KN

İK R

AP

OR

Yapı İle İlgili Değerlendirmeler

Temellerin üzerindeki yapıları güvenlik ve konfor şartlarına uygun

olarak taşıyabilmeleri için taşıma gücü ve oturma kriterlerinin

her ikisinin birden sağlanması gerekir.

YÜZEYSEL TEMELLER

•Taşıma Gücü Analizi

•Oturma Analizi

DERİN TEMELLER

•Taşıma Gücü Analizi

•Oturma Analizi

ZEMİN İYİLEŞTİRME ALTERNATİFLERİ

ÖNERİLEN TEMEL SİSTEMİ

YAPI TEMELLERİ İLE İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR

•Şişme, sıvılaşma, karstik boşluklar, drenaj, yüzme

•Sahaya özel araştırma gerekliliği


3- YÜZEYSEL TEMELLERDE GEOTEKNİK / ÜSTYAPI İLİŞKİSİ

18

YÜ

ZEY

SEL

TEM

ELLE

RD

E G

EOTE

KN

İK /

ÜST

YAP

I İLİ

ŞKİS

İ


Emniyetli Taşıma Gücü

Zeminin taşıma gücü zeminin bir fiziksel özelliği değil, yapı ile

ilişkili bir değerdir (depremin büyüklüğü / şiddeti).

Aynı Zemin

Profili İçin

19

YÜ

ZEY

SEL

TEM

ELLE

RD

E G

EOTE

KN

İK /

ÜST

YAP

I İLİ

ŞKİS

İ


Yatak Katsayısı

Yatak katsayısı zeminin bir fiziksel özelliği değil, yapı ile ilişkili

bir değerdir.

Zeminin elastik özelliklerine (başlangıç ve uzun dönem), yükün

yoğunluğuna/değerine, yüklü alanın büyüklüğüne ve temelin

rijitliğine bağlıdır.

Birimi: kN/m2/m

Yatak katsayısı en doğru şekilde Plaka Yükleme Deneyi ile

belirlenir ve deney sonucunda bulunan değer

"uyarlanmalıdır".

20

YÜ

ZEY

SEL

TEM

ELLE

RD

E G

EOTE

KN

İK /

ÜST

YAP

I İLİ

ŞKİS

İ


Yatak katsayısı geoteknik mühendisi ve üstyapı mühendisi

tarafından birlikte belirlenmelidir. Her iki mühendisin de yapacağı

işler aşağıda tanımlanmıştır:

Üstyapı Mühendisi,

Temel üzerindeki yük yoğunluğunu/değerlerini yükün tipini verir,

Temel alanını ve yükün kalacağı süreyi verir (kısa vade/uzun vade)

Temelin oturmaya karşı hassasiyetini belirler (işverenden ve/veya

mimari proje müellifinden bilgi alarak)

Geoteknik Mühendisi,

Üstyapı mühendisinden gelen bilgiler ve sahadaki zemin durumuna

göre farklı yükleme durumları için yatak katsayısını belirler,

Yapılan hesap sonuçlarını desteklemek amacıyla yapılması gerekli saha

deneylerini belirler.

4- DERİN TEMELLERDE GEOTEKNİK / ÜSTYAPI İLİŞKİSİ

21

DER

İN T

EMEL

LER

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


Taşıma KapasitesiDerin temeller üstyapı ile temel zemini arasındaki "geçişelemanları"dır.Geoteknik mühendisi ve üstyapı mühendisinin ortakçalışmasıyla boyutlandırılır. Sırasıyla aşağıda belirtilençalışmalar yapılır:

1. Üstyapı kolon altlarındaki yükler hesaplanır (ÜM),

2. Farklı çap ve boydaki derin

temel elemanlarının zeminle

birlikte taşıyabileceği yükler

(Çevre Sürtünmesi ve Uç

Direnci) hesaplanır (GM),

22

DER

İN T

EMEL

LER

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


Taşıma Kapasitesi (devam)

3. Hesaplanan çevre sürtünmesi ve uç direnci

değerlerine göre kolon yükleri dikkate

alınarak çap/boy seçilir eleman yerleşimi

yapılır (GM),

4. Yerleşimi verilen derin temel elemanları üstyapı ile birlikte modellenerek

her bir elemana gelen yükler ayrı ayrı belirlenir (ÜM),

5. İlk seçilen çap/boy, her bir derin temel

elemanına gelen yüklerle karşılaştırılırak

gerekirse revize edilir. Ayrıca gerekirse

eleman yerleşimi de yükleri zemine en

homojen şekilde yayabilmek için yeniden

yapılabilir (GM),

23

DER

İN T

EMEL

LER

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


Taşıma Kapasitesi (devam)

6. Üstyapı modeli yeni çap/boy ve eleman yerleşimine göre revize edilir ve

her bir derin temel elemanına gelen yükler yeniden belirlenir (ÜM),

7. Gerekirse grup etkisi dikkate alınır ve taşıma kapasitesi azaltılır (GM),

8. Yeni eleman yükleri tekrar gözden geçirilir ve tüm elemanlar için

yüklerin kapasiteden düşük olması sağlanır ve donatısı seçilir (GM,

ÜM),

NOTLAR:

Derin temel elemanı donatısı ÜM tarafından verilir.

Hesapla bulunan derin temel elemanı taşıma kapasiteleri

uygulamaya geçilmeden önce sahada yapılacak yükleme

deneyleriyle teyid edilmelidir.

24

DER

İN T

EMEL

LER

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


Kazık Yükleme Deneyi

25

DER

İN T

EMEL

LER

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


Kazık Yükleme Deneyi

4- KAZI İKSA SİSTEMLERİNDE GEOTEKNİK / ÜSTYAPI İLİŞKİSİ

26

KA

ZI İK

SA S

İSTE

MLE

RN

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


Kazı iksa sistemleri üstyapıdan ayrı olarak inşa edilir ve

genellikle üstyapı ile bir bağlantıları yoktur.

İksa sistemi projesi için: ÜM GM

Üstyapı projesi için: GM ÜM

Ancak geçici fonksiyonlu iksa sistemlerinin taşıdığı yatay

toprak itkileri kısa/uzun vadede üstyapıya aktarılır.

İksa sistemlerinin ve üstyapının projelendirilmesi sırasında

Üstyapı Mühendisi ile Geoteknik Mühendisi arasında

karşılıklı bilgi aktarımı yapılması gereklidir.

27

KA

ZI İK

SA S

İSTE

MLE

RN

DE

GEO

TEK

NİK

/ Ü

STYA

PI İ

LİŞK

İSİ


1. ÜM GM

Temel kalınlığı

Ampatman genişliği

Döşeme kotları

Bu bilgiler üstyapı taşıyıcı sistem elemanlarının yatay toprak

itkilerini taşıyacak şekilde boyutlandırılabilmesi için gereklidir.

2. GM ÜM

Ankraj yükleri

Bu bilgiler kazı

derinliği ve iksa

sistemi elemanlarının

sahadaki yerleşimi

için gereklidir.

TEŞEKKÜRLEROzan Dadaşbilge, İnş.Y.Müh.GEOCON ZEMİN UZMANLARI

[email protected]

28

TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASIİSTANBUL ŞUBESİ16 – 17 Ekim 2019

GEOTEKNİK RAPORLAR / PROJELER

VE

ÜSTYAPIYLA KESİŞİM NOKTALARI

Documents

GEOTEKNİK RAPORLAR / PROJELER VE ÜSTYAPIYLA KESİŞİM …