Gastroenterologija

Pregled gastrointestinalnog sistema(GI)

◼ GI sistem počinje da se razvija tokom 3. gestacijske nedelje

◼ Na rođenju, prisutne su sve strukture i funkcije, ali su neke funkcije nezrele

◼ Funkcije: digestija i apsorpcija

Kongenitalne anomalije

◼ Ankyloglossia

◼ Kratak frenulum

◼ Potrebna hirurška intervencija ukoliko anomalija onemogućava adekvatnu ishranu

◼ Ukoliko se kasnije razviju problemi u govoru, može se odstraniti

Ankyloglossia*operativnim zahvatom omogućena normalna protruzija jezika

Rascep usne i nepca

▪ Dve izražene facijalne anomalije; mogu se javiti pojedinačne ili udružene, mogu biti

uni- i bilateralne

▪ Kongenitalna anomalija koja uključuje jedan ili više rascepa u gornjoj usni, tvrdom nepcu i/ili mekom nepcu▪ Koristiti pravilan izraz – NE zečja usna

▪ Nastaje u najranijoj trudnoći▪ Rascep usne nastaje oko 6. nedelje a rascep

nepca oko 9. nedelje

Rascep usne i nepca

Izgled

◼ Anomalije srednje linije su uočljive već na rođenju; neke se mogu uočiti i prenatalno

◼ Rascep usne varira od male “recke” na gornjoj usni do totalne separacije usne i lica do poda nosa. Nos može biti spljošten ali nepravilno oblikovan

◼ Rascep nepca je vidljiv vizuelnom inspekcijom nepca, ali defekti mekog nepca mogu sepropustiti, tako da se manuelna palpacija mekog i tvrdog nepca preporučuje za svu novorođenu decu

Incidenca

▪ Porodična predispozicija –genetsko savetovanje predviđeno za roditelje koji imaju dete sa orofacijalnom anomalijom

▪ Rascep usne – 1:1000 živorođene dece, češće kod dečaka

▪ Rascep nepca – 1:2500 živorođene dece, dva puta češće se javlja kod devojčica

Lečenje

▪ Hirurško

◼ Rascep usne – u prvih 12 nedelja (najčešće oko 4–8 nedelje). Zbog ishrane odojčeta bolje je hirurški intervenisati pre nego kasnije

◼ Rascep nepca – najčešće između 4. i 18.meseca, čak i do 24 meseca, zavisno od težine defekta. Moguće intervenisanje u etapama.

◼ Konsultacija stomatologa, terapija govora

Pierre Robin Sindrom

◼ Trijas: mikrognacija (mala vilica), rascep nepca, glosoptoza

◼ Mogu biti udruženi sa drugim anomalijama, te se deca sa rascepom usne moraju dalje ispitivati

◼ Idealan ležeći položaj je na boku -nikako na leđa

Pierre Robin sindrom

TE fistula i ezofagealna atrezija

◼ Traheoezofagealna fistula i atrezija (TEF)

◼ Nastaje u 4.-5. g.n.

◼ Nepoznata etiologija

◼ Incidenca 1:4000 živorođene dece, često udružene sa drugim anomalijama

TEF tipovi

1. Ezofagus se završava u slepom džepu i postoji fistula od traheje do ezofagusa (redak oblik)

2. Ezofagus se završava u slepom džepu, ali bez fistule (ezofagelna atrezija = 5-8%)

3. Ezofagus se završava u slepom džepu i postoji fistula iz traheje do donjeg ezofagusa (najčešći oblik)

4. Ezofagus se završava u slepom džepu i postoji fistula izmedju džepa i donjeg ezofagusa (retko)

5. Normalna trahea i ezofagus sa traheoezofagealnom fistulom (“H” tip = 2-3%)

TE atrezija i fistula

TE atrezija i fistula

90% TE abnormalnosti je slepi završetak ezofagusa i fistula izmedju donjeg segmenta ezofagusa i traheje u blizini karine

TEF - dijagnoza▪ Dg: polihidroamnion; nemogućnost prolaska

katetera za aspiriranje, na rendgenskom snimku distendiran trbuh i gasovi;

▪ NG sonda se na rendgenskom snimku vidi kao da je savijena u ezofagusu;

▪ Nakupljanje sekreta u usnoj duplji

▪ “Double bubble” na prenatalnom UZ;

▪ Bronhoskopija

TEF

▪ Znaci i simptomi: kašalj, zagrcnjavanje, cijanoza; pojačano lučenje pljuvačke, ‘’mehurići’’, balavljenje▪ **dg se mora postaviti pre prvog hranjenja**

▪ Postupak - šta prvo?▪ Disanje, IV tečnost, NG sonda, operacija

▪ Neophodno je smanjiti rizik od aspiracije, podržati i obučiti roditelje, uspostaviti normalno ponašanje prema detetu

TEF

◼ 1/3 ima udružene kongenitalne abnormalnosti(VACTERL – Vertebral, Anal atresia, Cardiac, TracheoEsophegeal fistula, Renal, and Limb)

◼ Ezofagealna atrezija sa distalnom fistulom = diagnoza na osnovu plasiranja NG sonde

◼ Ezofagealna atrezija sa ili bez TEF = ekcesivno nakupljanje mukusa

◼ Ezofagealna atrezija sa ili bez TEF (H-tip) = zagrcnjavanje u toku hranjenja

TEF

◼ Ezofagealna atrezija sa distalnom TEFdiagnostikuje se

plasiranjem NG sonde

koja ne prolazi u želudac

◼ RTG – savijena NG sonda

i nema vazduha u želucu

Gastroezofagealni refluxGER

◼ GER – vraćanje želudačnog sadržaja u ezofagus

◼ ½ pacijenata je uzrasta 0-3 meseca, 2/3 su 4-6 meseci

◼ Može se spontano povući sa 2 godine života, bez terapije

◼ GER prelazi u GERD kada se pojavljuju simptomi (nenapedovanje, respiratorni)

◼ Dijagnoza pH merenje vs endoskopija vs nuklearna scintigrafija

GER KOD ODOJČADI

◼ Gastroezofagealni refluks (GER) (chalasia)

◼ Neuromuskularni problem, donji ezofagus i gastroezofagealni sfinkter opušteni i lako dolazi do regurgitacije gastričnog sadržaja

◼ Povraćanje odmah nakon obroka ili pri ležanju, bez napora i nije projektilno, bez neprijatnog mirisa jer nije započeta digestija

◼ Posumnjati ukoliko postoje podaci o povraćanju, najčešće tokom prve nedelje života, iritabilnost

◼ Dijagnoza se postavlja rtg gutanjem barijuma - ezofagogram

GER

◼ Fiziološki GER◼ Javlja se u oko 3% sve

novorođenčadi, veća je incidenca kod prevremeno rođene dece, dece sa neurološkim oboljenjima (Down sindrom), 3 puta češće kod dečaka

◼ Iščezava oko 6. meseca sa sazrevanjem sfinktera i uvođenjem čvrste hrane

◼ Najčešće potpuno iščezne do prve godine života

Lečenje GERa

◼ Zavisi od težine oboljenja◼ Blago/nekomplikovano – pozicija 30 °

prilikom hranjenja i do sat nakon obroka

◼ Umereno – gore navedeno plus antacid i/ili H2 antagonist (cimetidin, ranitidin); cisapride (propulsid) se koristi da ubrza motilitet

◼ Teško – sve gore navedeno i moguća hirurška intervencija

Infekcije ezofagusa

◼ Retke kod zdrave dece

◼ Deca sa rizikom◼ HIV

◼ Diabetes

◼ Cancer

◼ Dugotrajna primena KS

◼ Najčešći uzročnici ◼ Candida

◼ CMV

◼ HSV

Strano telo u ezofagusu

◼ Dg pomoću rtg grudnog koša

◼ Novčić na PA snimku =

= esophagus

◼ Novčić na sagitalnom

snimku = trachea

◼ Endoskopski se uklanja

Ezofagealna perforacija

◼ Retko kod dece

◼ Ehlers-Danlo, Marfanov sindrom

◼ Povišena t, hipotenzija

◼ Bol u gornjem delu grudnog koša ili visoko na ledjima

◼ Ne radi se endoskopija

Stenosis pylori

◼ 1/200 do 1/750 živorodjenih

◼ 6 x češće u muške dece

◼ Javlja se od 3.nedelje do 3.meseca

◼ Eksplozivno povraćanje, u mlazu, nema žuči,

◼ Piloromiotomija je metoda lečenja

Stenoza pilorusa

◼ Stenoza pilorusa znači zadebljanje sfinktera◼ Stenoza uzrokuje delimičnu opstrukciju,

tako da mleko napuša stomak veoma polako

◼ U početku se odojče hrani normalno ili samo ‘’bljucka’’, ali kako se opstrukcija povećava kao i veličina obroka, povraćanje se intenzivira

◼ Prosečna incidenca je 3:100 živorođene dece◼ Ređe kod dojene odojčadi

Stenoza pilorusa

Stenoza pilorusa

◼ Klinička slika◼ Povraćanje odmah nakon hranjenja između

2. i 4. nedelje života i intenzivira se do projektilnog povraćanja, neprijatnog mirisa

◼ Diagnoza◼ Podaci o eksplozivnom povraćanju “u

mlazu”, vidljiva peristaltika na abdomenu, palpabilna masa veličine masline

◼ Ultrazvučni pregled

Stenoza pilorusa

◼ Lečenje – mali obroci

◼ Ukoliko je izraženo i uzrokuje malnutriciju: korekcija tečnosti i elektrolitnog disabalansa, laparoskopska hirurška intervencija (piloromiotomija)

Omphalocela (omfalokela)

◼ Protruzija abdominalnog sadržaja kroz abdominalni zid u predelu umbilikusa

◼ Abdominalni sadržaj se ne vraća u abdomen kada abdominalni zid počinje da se zatvara oko 10. G.N.

◼ Pupčana vrpca se umeće u kesicu omfalocele

◼ Incidenca 1:5000

Omfalocela

◼ Ruptura kesice omfalokele rezultira evisceracijom abdominalnog sadržaja

◼ Kesica mora biti zaštićena do hirurške intervencije

◼ Prekriti kesicu sterilnom gazom natopljenom mlakim fiziološkim rastvorom

◼ Principi sterilne obrade su imperativ

◼ Prekriti gazu plastikom radi održavanja vlažnosti i smanjena isparavanja

Omphalocela (omfalokela)

Dijagnoza: prenatalni UZ ili na rođenjuLečenje: hirurška intervencija

Gastroshisis

◼ 2-5 cm defekt abdominalnog zida sa protruzijom crevnih vijuga

◼ Hirurška intervencija bez čekanja

Gastroshisis

◼ Slično omfalokeli, ali defekt abdominalnog zida nije kod pupka i nije prekriven peritoneumom, sadržaj se slobodno preliva

◼ Incidenca 1-3 u10,000 porođaja

◼ Koriguje se hirurški, najčešće u etapama

Dijafragmalna hernija

◼ Protruzija abodominalnog sadržaja (jedan ili više organa) u grudnu šupljinu kroz defekt na dijafragmi ◼ Najčešće na levoj strani

◼ Incidenca 1: 5000 živorođene dece

◼ Nastaje oko 8. G.N., najčesće se detektuje prenatalnim ultrazvukom◼ Intrauterina hirurška

intervencija je jedna od opcija lečenja

Dijafragmalna hernija

◼ Neonatusi sa velikim defektom imaju težak oblik respiratornog distresa

◼ Plućno krilo na strani defekta se često nepravilno razvija (hipoplastična pluća)

◼ Stopa smrtnosti je 25 do 50%

◼ Stopa smrtnosti raste sa prisustvom drugih anomalija

◼ Stopa smrtnosti opada sa odsustvom drugih anomalija i porođajem u tercijarnom centru

Lečenje

◼ Jedinica Neonatalne Intenzivne nege

◼ Hirurška korekcija – moguće u etapama, veštačka ventilacija ili ECMO

Umbilikalna hernija

▪ Umbilikalna hernija –protruzija dela creva kroz umbilikalni prsten; češći kod ženske dece i kod afroamerikanaca; hirurška intervencija između prve i druge godine ukoliko je >2cm

Bilijarna atrezija

◼ Progresivni zapaljenski proces koji uzrokuje bilijarnu duktalnu fibrozu

◼ Etiologija prenatalna: verovatno virusi, toksini, hemikalije

◼ Opstrukcija bilijarnih duktusa ne dopušta protok žuči iz jetre u tanko crevo

◼ Žučni čepovi uzrokuju akumulaciju žuči u jetri; nastaju ireverzibilna hepatička oštećenja; jetra fibrozira, to vodi u cirozu i portalnu hipertenziju

Bilijarna atrezija

◼ U nedostatku žuči u crevima, masti i vitamini rastvorljivi u mastima se ne mogu apsorbovati, što vodi u malnutriciju i usporen rast

◼ Bilijarni atrezija je fatalna ukoliko se ne leči

◼ Privremeno lečenje – simptomatska nega i hirurška intervencija radi privremenog korigovanja opstrukcije

◼ Transplantacija jetre je jedino izlečenje

◼ Prognoza: zdravi na rođenju, žutica se javlja između 2. nedelje i 2. meseca života, znaci hepatičnog popuštanja (masne stolice, taman urin, svrab, distenzija abdomena)

Hiršprungova bolest

◼ Kongenitalna anomalija uzrokovana nedostatkom ganglijskih ćelija u kolonu

◼ Naziva se još i megakolon ili kongenitalna aganglioza

◼ Najčešće genetska; incidenca 1:5000živorođene dece

◼ Povećana udruženost sa Sy Down

◼ Nedostatak inervacije dovodi do odsustva peristaltike i akumulacije sadržaja creva te distenzije

Hiršprungova bolest

◼ Odsustvo ganglijskih neurona počinje u anusu i širi se proksimalno

◼ Evaluirati svako terminsko novorodjenče koje ne evakuišemekonijum 48 sati od rodjenja

◼ Dijagnostička rektalna biopsija

◼ Tretman hirurškom resekcijom

Hiršprungova bolest

◼ Novorođenče ne izbacuje mekonijumsku stolicu ◼ Razvija abdominalnu distenziju i povraća žuto

prebojen sadržaj

◼ Odojčad i deca do 2. godine◼ Nenapredovanje, opstipacija, abdominalna

distenzija, povraćanje, povremena dijareja

◼ Od 2. godine◼ Hronična opstipacija, stolice neprijatnog mirisa,

abdominalna distenzija, vidljiva peristaltika, palpabilna fekalna masa, anemija

Hiršprungova bolest

Hiršprungova bolest

◼ Lečenje: uklanjanje aganglionskog creva i pravljenje privremene kolostome (crevo se reanastomozira nakon 2 godine)

Drugi opstruktivni problemi GI sistema u pedijatriji

▪ Intestinalna opstrukcija – posledica atrezije, stenoze, volvulusa, intususcepcije, ileusa▪ Posumnjati ukoliko majka ima

polihidroamnion ili postoji >30 cc gastričnog aspirata na rođenju

▪ Privremena ili stalna kolostoma

▪ Stolica “želea od ribizle “ može biti znak intestinalne opstrukcije i intususcepcije

Drugi opstruktivni problemi GI sistema u pedijatriji

▪ Mekonijumski čep

▪ Prolazni poremećaj kolona novorođenčeta koji se odlikuje odloženom pasažom (>24-48 h) mekonijuma i intestinalnom dilatacijom

▪ Mekonijumski ileus

▪ Gusti, žilav mekonijum u distalnim malim delovima creva

▪ Specifičan za cističnu fibrozu

▪ Antiileusna terapija i CF testiranje

Peptički ulkus

◼ Retko oboljenje kod dece

◼ Obično povezan sa H. pylori

◼ Diagnostikuje se endoskopski i biopsijom

◼ Antitela na H.pylori i

ispitivanje gornjih

partija GI nisu sigurne

metode kod dece

Peptički ulkus

▪ Plitka ulceracija u mukoznom zidu želudca, pilorusa ili duodenuma;kod odojčadi su najčešće u želucu

▪ Uzročnik H. Pylori, ali može nastati i od stresa, hronične bolesti, lekova (oralni steroidi)

▪ Učestalost 1%-2% dece

▪ Lečenje je slično kao i kod odraslih

Peptički ulkus

◼ Zollinger-Ellison Syndrom

◼ Višak želudačne kiseline zbog gastrin –sekretujućeg tumora pankreasa, duodenuma, i drugih GI mesta

Neerozivni gastritis

◼ Helicobacter pylori gastritis

◼ Najčešći uzrok gastritisa kod dece

◼ Diagnoza se postavlja

biopsijom

Erozivni/hemoragijski gastritis

◼ Stres gastritis

◼ Lekovima izazvan gastritis –aspirin i NSAI lekovi najčešći uzrok manjih erozija i krvarenja

Celijačna bolest

◼ Celijačna bolest je trajni, doživotni oblik nepodnošenja glutena, odnosno glijadina i srodnih belančevina prisutnih u brašnu od pšenice, raži, ječma i ovsa

◼ Poremećaj je naslednog karaktera, javlja se kod genetski predisponiranih osoba koje koriste proizvode od ovih žitarica

◼ Osnovu celijačne bolesti čini oštećenje sluznice tankog creva zasnovano na neadekvatnom imunološkom odgovoru uzrokovanom unošenjem glutena

Celijačna bolest

◼ Gluten iz brašna indukuje imunološku reakciju nahumanu transglutaminasu i tako dolazi do oštećenja mukoze

◼ Klasična klinička slika –

<2 godine, prolivi,

slabo napredovanje,

abdominalna distenzija

◼ Dermatitis herpetiformis –svrab,bulozne lezije na ekstenzornim stranama ruku, nogu, na trupu, poglavini

Klinička slika

▪ Steatoreja, deficit vitamina A,D,E,K, malnutricija

▪ Distendiran abdomen, mršavi ekstremiteti

▪ Anoreksija

▪ Iritabilnost

▪ Poremećaj rasta i razvoja deteta

▪ Defekt zubne gleđi, promene ličnosti deteta

Celijačna bolest

▪ Osnovu terapije celijačne bolesti čini eliminacija glutena iz ishrane. Dijeta bez glutena mora biti do kraja dosledna i doživotna. Umesto običnog, ovi bolesnici koriste pšenično brašno bez glutena.

▪ Prema važećim preporukama Svetske zdravstvene organizacije (World Health Organization Codex Alimentarius, 1981), sadržaj glijadina u „pšeničnom brašnu bez glutena“ mora biti ispod 10 mg na 100 gr suve materije.

▪ Tokom faze oporavka većina bolesnika zahteva dodatni unos mikroelemenata i vitamina, a značajan broj i restrikciju laktoze u ishrani.

Kronova bolest

Idiopatsko hronično zapaljenje creva

Zapaljenje je segmentnog karaktera sa zdravim delovima između inflamiranih područja

Klinička slika:zavisi od dela GI sistema koji je zahvaćen, stepena zapaljenja i komplikacija (strikture, fistule), bol u trbuhu, prolivi, ponekad sa prisustvom krvi, tenezmi, lažni pozivi, sistemski znaci (povišena T,slabost, malaksalost), povraćanje. Slabo napredovanje u rastu i razvoju, kao i u seksualnom sazrevanju

Lečenje ima za cilj ublažavanje simptoma i sprečavanje komplikacije upalnog procesa

Kronova bolest

◼ Nije ograničeno samo na kolon◼ Transmuralna bolest, svi slojevi◼ 60% anti-Saccharamyces antitela◼ Veliki gubitak TT◼ Rtg – sačuvane zone◼ Tretman

◼ 5-aminosalicilati, kortikosteroidi, ciklosporin A, metotreksat, antibiotici

◼ Hirurški se ne leči

Ulcerozni kolitis

Idiopatsko hronično zapaljenje, lokalizovano u kolonu

Klinička slika:prolivaste stolice sa primesom krvi, grčevi u trbuhu, tenezmi, lažni pozivi, nenapredovanje, anemija...Česte su i ekstraintenstinalne manifestacije-piodermia gangrenosum, hepatitis, ankilozirajući spondilitis

Klinički tok bolesti karakterišu pogoršanjaNakon 8-10 godina trajanja bolesti raste rizik za karcinom

kolonaLečenje: ima za cilj ublažavanje simtoma i redukciju

egzacerbacija

Ulcerozni kolitis

◼ Inflamacija samo u kolonu◼ Dijagnoza se postavlja endoskopski◼ Involvirana mukoza samo◼ ANCA u 60%◼ Gubitak TT◼ RTG – nedostaju vijuge◼ Profuzno rektalno krvarenje◼ Tretman

◼ 5-aminosalicilati, kortikosteroidi, ciklosporin, metotreksat◼ Hirurško lečenje

Apendicitis

◼ Najčesći uzrok abdominalnih operacija kod dece

◼ Češći kod adolescenata muškog pola

◼ Tipična slika: anoreksija 12 do 24 h, dete se ‘’ponaša čudno’’, moguća mučnina ili povraćanje, postepeno razvijanje abdominalnog bola ili grčeva (često periumbilikalno) sa eventualnom lokalizacijom na “Mc Burni” tački

◼ Bol je KASNI simptom

Apendicitis◼ Povišena temperatura isto kasni simptom◼ Teško se diferencira od gastroenteritisa (simptomi su

često identični) ◼ Bolna osetljivost na palpaciju u donjem desnom delu

trbuha, popuštanjem pritiska ruke u donjem desnom delu trbuha na tom se mestu bol pojačava, pri pregledu u ležećem položaju bolesnik se opire ispravljanju kolena iz savijenog položaja prema trbuhu i dr.)

◼ Povišeni Le◼ UZ dijagnostika◼ U uznapredovalim slučajevima nastaje odumiranje delova

crvuljka (gangrena), pucanje crvuljka i rasipanje gnoja po trbušnoj šupljini. Nastaje upala trbušne maramice pa je moguća i smrt ako se ne interveniše na vreme

Nekrotizirajući enterokolitis

◼ Razvija se kod oko 5% pacijenata u neonatalnoj Intenzivnoj nezi

◼ Nekroza je najčešće posledica crevne ishemije ili slabe perfuzije nastale zbog šoka i/ili hipoksije

◼ Incidenca raste sa padom gestacione starosti odojčeta

Sindrom malapsorpcije –kratkog creva

◼ Sindrom kratkog creva-malapsorpcija i malnutricija nakon kongenitalnog ili postnatalnog (NEC) gubitka barem 50% tankog creva, sa/bez gubitka dela debelog creva.

◼ Preživljavanje 90% (TPN, bolja nutricija doprinosi adaptivnom rastu)

◼ Intolerancija laktoze◼ Nemogućnost digestije laktoze (šećer iz mleka)◼ Urođena (retko) ili stečena◼ Klinička slika:eksplozivne vodenaste stolice,

abdominalna distenzija, flatulencija, ojed◼ Obično dobrog opšteg zdravlja

Povraćanje

◼ Najčešće virusnog porekla

◼ Utvrditi razliku između regurgitacije i povraćanja

◼ Tretira se oralnom rehidracijom, osim u slučaju velikog gubitka tečnosti

Diarrhoea - proliv

◼ Česti uzrok mortaliteta odojčadi u razvijenim zemljama

◼ Najčešće virusnog porekla (rota- ili adenovirusi)

◼ Ukoliko je bakterijskog porekla - C. difficile, salmonella, Giardia, iCamplyobacter

◼ Zbog malih rezervi ekstracelularne tečnosti kod odojčadi, može doći do brzog dehidriranja – ozbiljan poremećaj

Proliv kod odojčadi

◼ Neophodno razlikovati dijareju od normalne stolice

◼ Blag: povišena temperatura, diskretno suva usta, iritabilno odojče, diureza normalna ◼ Kontrolisati temperaturu

◼ Nastaviti dojenje, i to često

◼ Odojčad na ishrani formulom dobija rastvor za oralnu rehidraciju prvih četiri do šest sati, a nakon toga formulu bez laktoze

Teška dijareja

◼ Uočljivo bolesno odojče, veoma povišena temperatura, slabost, uvučena fontanela, upale oči, oslabljen turgor kože, nema pljuvačke, smanjena ili nedostatak diureze◼ Česte tečne stolice, stolice mogu biti zelene boje i

sa primesama sluzi i krvi

◼ Procena dehidracije na osnovu gubitka u težini

◼ Blaga >5% gubitka u težini, umerena 5 to 10% gubitka u težini, teška >10% gubitka – zahteva hitnu intervenciju

Lečenje dijareje

◼ Nadoknada tečnosti i korekcija elektrolitnog disbalansa

◼ Inicijalna IV terapija u bolničkim uslovima je bez kalijuma dok dete ne uspostavi diurezu nakon čega se dodaje KCL. Dehidrirana odojčad često imaju snižen kalijum zbog gastrointestinalnog gubitka, ali mora se prvo uveriti u očuvanost bubrežne funkcije pre uvođenja KCL

Rotavirus dijareja

◼ Najčešći uzročnik teške dijareje sa akutnom dehidratacijom

◼ Javlja se najmanje jednom do 5. godine kod sve dece

◼ Primarna prevencija: dojenje do najmanje 6. meseca radi sticanja zaštite preko majčinih antitela

Opstipacija

◼ Karakteriše se smanjenjem broja stolica ili formiranjem tvrdih, suvih stolica

◼ Može biti posledica nekog oboljenja, dijete, ili psiholoških faktora

◼ Retka kod odojčadi

◼ Veoma česta kod dece od 2. do 4. godine i kod predškolske dece

Opstipacija

◼ Koriguje se:◼ Izbacivanjem hrane koja može

izazvati zatvor, a to su banane, pirinač i sir

◼ Povećati unos tečnosti i hrane bogate vlaknima kao što su cela zrna žitarica, voće, povrće

Nenapredovanje

◼ Dete čija težina pada ispod 5. percentila za rast ◼ Uporna devijacija od uobičajene krive je

razlog za zabrinutost

◼ Dva uzroka: organski i neorganski◼ Uzroci organskog nenapredovanja: CF,

celijačna bolest, srčana oboljenja, bubrežna oboljenja, malapsorpcioni sindromi i dr.

◼ Uzroci neorganskog nenapredovanja: psihosocijalni (nevezivanje za staratelja)

Hronični abdominalni bol

◼ Hronični, rekurentni abdominalni bol je relativno čest kod dece (uzrast 6-7 i 11-12 godina)

◼ Intoleracija laktoze

◼ Istegnuće mišića

◼ Organsko oboljenje

◼ Stres

◼ Ukoliko se uzrok bola ne nadje, svejedno treba verovati da dete zaista ima bol