Giao an 12 Nang Cao Tron Bo

7/11/2019 Giao an 12 Nang Cao Tron Bo

http://slidepdf.com/reader/full/giao-an-12-nang-cao-tron-bo 1/160

Së GI¸O DôC Vµ §µO T¹O ThõA THI£N HUÕ TRõ¬ng trung häc phæ th«ng PHó BµI

GI¸O ¸N

Hä vµ tªn : NG¤ §¾C DòNGCHøC Vô : PHã HIÖU TR¦ëngGi¶ng d¹y m«n sinh 12 N¢NG CAO

NĂM HỌC 2011-2012



Chương I: CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ

Bài 1: GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI CỦA ADN

I. Mục tiêu.

Qua bài học, học sinh phải:1. Kiến thức.

- Học sinh trình bày được khái niệm cấu trúc chung của gen và nêu được hai loại gen chính.

- Học sinh nêu và giải thích được mã di truyền.

- HS mô tả quá trình nhân đôi ADN ở Ecoli và phân biệt được sự khác nhau giữa nhân sơ và

nhân chuẩn.

2. Kỹ năng.

- Phát triển năng lực quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.

- Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.3. Thái độ.

- Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về gen và mã di truyền.

- Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu.

II. Phương tiện dạy học.

Tranh vẽ hoặc máy chiếu, phiếu học tập.

III. Phương pháp dạy học.

Vấn đáp tìm tòi.IV. Tiến trình tiết học.

1. Ổn định lớp - kiểm diện.

2. Kiểm tra bài cũ.

Thay bằng: Giới thiệu chung chương trình sinh học 12.

3. Bài mới.

Hoạt động dạy - học Nội dung

- Em hiểu thế nào là gen ?

+ Đưa k/n gen- Yêu cầu h/s q/s hình 1.1và nghiên cứusgk. trả lời câu hỏi :

- Cấu trúc của gen?- Vị trí nhiệm vụ từng vùng ?- Trả lời câu hỏi

I. Khái niệm và cấu trúc của gen.

1. Khái niệm. Gen là một đoạn ADN mang thông tin mã hoácho một sản phẩm xác định như chuỗi

polipeptit hay ARN.2. Cấu trúc của gen.a. Cấu trúc chung của gen cấu trúcMỗi gen gồm 3 vùng trình tự nucleotit:- Vùng điều hoà: Mang mã gốc của gen, mang

tín hiệu khởi động, kiểm soát quá trình phiênmã.



+ HS tìm hiểu sự giống và khác nhau vềgen của SV nhân sơ và nhân chuẩn ?

HS trả lời :- GV đưa thêm thông tin về exon và

intron

- Có những loại gen nào ?- Vai trò của từng loại ?-VD?+HS : trả lời

- Y/c h/s tìm hiểu tại sao mã di truyền lạicó 3 nucleotit mã hoá 1 aa?(cho h/s xâydựng về mã di truyền )+ Tự đọc sách thảo luận tìm câu trả lời

- Chia nhóm yêu cầu h/s tự đưa ra đặcđiểm của mã di truyền vào phiếu học tập

- Treo sơ đồ nhân đôi của ADN ở ecoli

hoặc máy tính đưa quá trình nhân đôiADN chiếu cho h/s quan sát

- Đưa ra nguyên tắc nhân đôi ADN- Chia nhóm học tập y/c h/s tìm hiểu thảoluận và lên trình bày qt nhân đôi ADN ở SV nhân sơ

- Hai mạch của ADN có chiều ngượcnhau mà ezim ADN polimeraza chỉ xúc

- Vùng mã hoá: Mang thông tin mã hoá cácaxit amin.- Vùng kết thúc: Mang tín hiệu kết thúc phiênmã.b. Cấu trúc không phân mảnh và phânmảnh của gen.

- Ở sinh vật nhân sơ: Các gen có vùng mã hoáliên tục gọi là gen không phân mảnh.- Ở sinh vật nhân thực: Hầu hết các gen cóvùng mã hoá không liên tục (các đoạn êxonxen kẽ các đoạn intron) gọi là gen phân mảnh.1. Các loại gen:Có nhiều loại như gen cấu trúc, gen điều hoà ...II. Mã di truyềnMã di truyền là trình tự các nuclêôtit tronggen quy định trình tự các aa trong phân tử

prôtêin. Mã di truyền được đọc trên cảmARN và ADN. Mã di truyền là mã bộ ba.Có tất cả 43 = 64 bộ ba, trong đó có 61 bộ bamã hoá cho 20 loại axit amin. * Đặc điểm của mã di truyền- Mã di truyền là mã bộ ba, cứ 3 nu đứng kếtiếp nhau mã hoá một axit amin.

- Có tính đặc hiệu, tính thoái hoá, tính phổ biến.- Trong 64 bộ ba có 3 bộ ba kết thúc (UAA,UAG, UGA) và một bộ ba mở đầu (AUG) mãhoá aa mêtiônin ở sv nhân thực (ở sv nhân sơ là foocmin mêtionin).III. Quá trình nhân đôi của ADN. 1. Nguyên tắc: ADN có khả năng nhân đôi để

tạo thành 2 phân tử ADN con giống nhau vàgiống ADN mẹ theo nguyên tắc bổ sung và

bán bảo toàn.2. Quá trình nhân đôi của ADN . a. Nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ (VK E.coli).- Nhờ các enzim tháo xoắn phân tử ADNđược tách làm 2 mạch tạo ra chạc chữ Y (mộtmạch có đầu 3’- OH, một mạch có đầu 5’- P).Enzim ADN pôlimeraza bổ sung Nu vào



tác theo chiều 5’ – 3’ , vậy quá trình liênkết các nuclêôtit diễn ra trên 2 mạch củaADN là giống nhau hay khác nhau ?

Nguyên tắc bán bảo toàn thể hiện như thếnào trong quá trình tổng hợp ADN ?

- Hãy nghiên cúu hình vẽ và nội dungtrong SGK để tìm ra sự giống và khácnhau trong cơ chế tự nhân đôi của ADN ở sv nhân sơ và sv nhân thực ?

nhóm 3’- OH.- Trên mạch có đầu 3’- OH (mạch khuôn), sẽtổng hợp mạch mới một cách liên tục bằng sựliên kết các nuclêôtit theo nguyên tắc bổ sung.- Trên mạch có đầu 5’- P (mạch bổ sung), việcliên kết các nuclêôtit được thực hiện gián

đoạn theo từng đoạn Okazaki (ở tế bào vikhuẩn dài 1000 – 2000Nu). Sau đó enzimligaza sẽ nối các đoạn Okazaki lại với nhautạo thành mạch mới.- Hai phân tử ADN được tạo thành. Trongmỗi phân tử ADN được tạo thành thì mộtmạch là mới được tổng hợp còn mạch kia làcủa ADN mẹ ban đầu (bán bảo toàn).b. Nhân đôi ADN ở sinh vật nhân thực.- Cơ chế giống với sự nhân đôi ADN ở sinhvật nhân sơ. Tuy nhiên có một số điểm khác:+ Nhân đôi ở sv nhân thực có nhiều đơn vịnhân đôi, ở sv nhân sơ chỉ có một.+ Nhân đôi ở sv nhân thực có nhiều enzimtham gia.

V. Củng cố.

- Gen là gì ? Cấu trúc như thế nào ? Có những loại gen nào ?- Trình bày đặc tính của mã di truyền ?

- Tóm tắt quá trình tự nhân đôi ở sv nhân sơ ? So sánh với quá trình đó ở sv nhân thực ?

VI. Hướng dẫn về nhà.

- Học bài và trả lời các bài tập cuối bài.

- Xem bảng mã di truyền.

- Soạn trước bài 2: Phiên mã và dịch mã.



Tuần: 01 Ngày soạn: 20/8/2011Tiết: 02 Ngày dạy: 25…/8/2011

Bài 2: PHIÊN MÃ VÀ DỊCH MÃ

I. Mục tiêu.

Qua bài học, học sinh phải:

1. Kiến thức.

- Học sinh trình bày được khái niệm phiên mã, dịch mã.

- Học sinh nêu cơ chế phiên mã.

- HS mô tả quá trình dịch mã.

2. Kỹ năng.


- Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.

3. Thái độ.




Tranh vẽ hoặc máy chiếu, phiếu học tập.

III. Phương pháp dạy học.Vấn đáp tìm tòi.

IV. Tiến trình tiết học.



a. Gen là gì ? Trình bày cấu trúc chung của gen mã hoá prôtêin ?

b. Trình bày quá trình tự nhân đôi của ADN ở sinh vật nhân sơ ?

3. Bài mới.

Hoạt động dạy - học Nội dung- Quá trình phiên mã hay sao mã là quátrình truyền thông tin từ đâu đến đâu ?Quá trình đó xảy ra ở đâu và vào trhờiđiểm nào ?Kết quả tạo ra sản phẩm gì ?

Enzim nào tham gia vào quá trình phiênmã ?

I. Cơ chế phiên mã:1. Khái niệm:Sự truyền thông tin di truyền từ phân tử ADN mạchkép sang phân tử ARN mạch đơn là quá trình phiênmã (còn gọi là sự tổng hợp ARN).- Quá trình phiên mã diễn ra trong nhân tb , ở kìtrung gian giữa 2 lần phân bào, lúc NST đang giãn

xoắn.2. Diễn biến của cơ chế phiên mã



- Điểm khởi đầu đứng trước gen phía đầu3’ của mạch khuôn, đoạn ARN

polimeraza hoạt động tương ứng với 1gen.Quá trình tổng hợp mARN diễn ra theonguyên tắc nào ?

- Thế nào là quá trình dịch mã ?

- Trong quá trình dịch mã có những thành phần nào tham gia ?

- Hãy nghiên cứu SGK và tóm tắt diễn biến quá trình dịch mã ?- Trong tb chất nhờ các en đặc hiệu vànăng lượng ATP, các aa đựoc hoạt hoávà gắn vớitARN tạo nên phức hợp aa-tARN .

- Hoàn thiện kiến thức.Và giải thích thêm cho học sinh- Các bộ ba trên mARN gọi là các codon- Bộ ba trên t ARN là các anticodon- Lk giữa các aa gọi là lk peptit được hìnhthành do enzim xúc tác.- Rib dịch chuyển trên m ARN theo chiều

5’-3’ theo từng nấc , mỗi nấc ứng với 1codon.- Các codon kết thúc là UAG, UGA,UAA.

Gồm 3 giai đoạn: khởi đầu, kéo dài và kết thúc.- Phiên mã ở SV nhân thực tạo ra mARN sơ khaigồm các exon và intron. Sau đó các intron bị loại

bỏ chỉ còn lại các exon tạo thành mARN trưởngthành.II. Cơ chế dịch mã.

1. Khái niệm:- Là quá trình chuyển mã di truyền chứa trongmARN thành trình tự các aa trong chuỗi polipeptitcủa prôtêin.2. Diễn biến:a. Hoạt hoá aa:- Trong tb chất nhờ các enzim đặc hiệu và nănglượng ATP, các aa đựơc hoạt hoá và gắn với tARNtạo nên phức hợp aa - tARN.b. Dịch mã và hình thành chuỗi polipeptit:Giai đoạn mở đầu- tARN mang aa mở đầu tiến vào vị trí codon mở đầu sao cho anticodon trên tARN của nó khớp bổsung với codon mở đầu trên mARN.Giai đoạn kéo dài chuỗi pôlipeptit- tARN mang aa thứ nhất đến codon thứ nhất saocho anticodon của nó khớp bổ sung với codon thứ

nhất trên mARN. Enzim xúc tác tạo liên kết péptitgiữa aa 1 và aa mở đầu- Ribôxôm dịch chuyển đi 1 bộ ba đồng thời tARNmang aa mở đầu rời khỏi RBX.- tARN mang aa thứ hai đến codon thứ hai sao choanticodon của nó khớp bổ sung với codon thứ haitrên mARN. Enzim xúc tác tạo liên kết péptit giữaaa 2 và aa 1.

- Sự dịch chuyển của RBX lại tiếp tục theo từng bộ ba trên mARN.Giai đoạn kết thúc chuỗi pôlipeptit- Quá trình dịch mã tiếp diễn cho đến khi RBX gặpcodon kết thúc trên mARN thì quá trình dịch mãdừng lại.- RBX tách khỏi mARN và chuỗi polipeptit đượcgiải phóng, aa mở đầu cũng rời khỏi chuỗi

polipeptit để trở thành prôtêin hoàn chỉnh.3. Poliriboxom:



Qua cơ chế phiên mã và dịch mã em hãycho biết mối quan hệ giữa ADN – mARN

– tính trạng.

- Trên mỗi phân tử mARN thường có một số RBXcùng hoạt động được gọi là poliriboxom. Như vậy,mỗi một phân tử mARN có thể tổng hợp được từ 1đến nhiều chuỗi polipeptit cùng loại rồi tự huỷ.- RBX có tuổi thọ lâu hơn và đa năng hơn.4. Mối liên hệ ADN – mARN – tính trạng:

Cơ chế của hiện tượng di truyền ở cấp độ phân tử:ADN m ARN Prôtêintính trạng.

V. Củng cố.

- Bài tập :

A. Với các codon sau trên mARN, hãy xác định các bộ ba đối mã của các tARN vận chuyểnaa tương ứng:

Các codon trên mARN : AUG UAX XXG XGA UUU

Các bộ ba đối mã trên tARN: ................................................

B. Với các nuclêôtit sau trên mạch khuôn của gen, hãy xác định các codon trên mARN, các

bộ ba đối mã trên tARN và các aa tương ứng trong prôtêin đựoc tổng hợp:

Các bộ ba trên ADN : TAX GTA XGG AAT AAG

Các codon trên mARN : ...............................................

Các anticodon trên tARN: ...............................................

Các aa: ...............................................


Tuần: 02 Ngày soạn: /8/2011Tiết: 03 Ngày dạy: /9/2011

[

Bài 3. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN

I. Mục tiêu.


1. Kiến thức.

- Nêu được khái niệm và các cấp độ điều hòa hoạt động của gen.

- Sự điều hòa hoạt động của gen ở sinh vật nhân sơ.

- Ý nghĩa của sự điều hòa hoạt động của gen.

- Giải thích được tại sao trong tế bào lại chỉ tổng hợp prôtêin khi cần thiết.

2. Kỹ năng.

- Phát triển tư duy phân tích logic và khả năng khái quát hoá.- Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.



3. Thái độ.

- Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về điều hoà hoạt động cua gen.



Tranh vẽ hoặc máy chiếu.





Vẽ và giải thích sơ đồ mối liên hệ giữa ADN – mARN – Prôtêin ?

Trong tế bào lúc nào thì gen hoạt động tạo ra sản phẩm ?

3. Bài mới.

Làm thế nào để tế bào có thể điều khiển cho gen hoạt động đúng vào thời điểm cần thiết ?

Đó là cơ chế điều hòa hoạt động của gen mà bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu.


Ví dụ: về điều hòa hoạt động của gen.- Ở động vật có vú các gen tổng hợp prôtêinsữa chỉ hoạt động ở cá thể cái, vào giai đoạnsắp sinh và cho con bú.- Ở VK E.coli các gen tổng hợp những

enzim chuyển hóa đường lactozơ chỉ hoạtđộng khi môi trường có lactozơ.- Vậy khi nào thì điều hòa hoạt động gen ?

- Trong tế bào có những loại gen nào ? Vaitrò của gen cấu trúc, gen điều hòa ? (gen cấutrúc mang thông tin mã hóa cho các sản

phẩm tạo nên thành phần cấu trúc hay chứcnăng của tế bào. Gen điều hòa tạo ra sản

I. Khái niệmĐiều hòa hoạt động của gen là điều khiển gen cóđược phiên mã và dịch mã hay không, bảo đảmcho các gen hoạt động đúng thời điểm cần thiếttrong quá trình phát triển cá thể.

II. Cơ chế điều hoà hoạt động của gen ở sinhvật nhân sơ.1. Khái niệm opêron.Là cụm gen cấu trúc có liên quan về chức năng,có chung một cơ chế điều hòa.a. Cấu tạo của opêron Lac theo Jacôp vàMônô.- Nhóm gen cấu trúc liên quan nhau về chức năng

nằm kề nhau.- Vùng vận hành (O) nằm trước gen cấu trúc là vịtrí tương tác với chất ức chế.- Vùng khởi động (P) nằm trước vùng vận hành,đó là vị trí tưong tác của ARN polimeraza để khởiđầu phiên mã.b. Cơ chế hoạt động của opêron Lac ở E.coli.Sự hoạt động của opêron chịu sự điều khiển của 1

gen điều hoà nằm ở phía trước opêron.Bình thường gen R tổng hợp ra prôtêin ức chế gắn



phẩm kiểm soát hoạt động cảu các genkhác).- Quan sát hình ảnh trả lời: Opêron là gì ?- Điều hòa hoạt động của gen ở SV nhân sơ chủ yếu ở giai đoạn phiên mã. Ở SV nhânthực điều hòa hoạt động gen diễn ra như thế

nào ? (NST ở TB nhân sơ chính là ADN trầndạng vòng, nằm ở TBC, không có màngnhân cách biệt, gen không có cấu trúc phânmảnh.- K hi môi trường không có chất cảm ứng

lactôzơ thì gen điều hoà (R) tác động nhưthế nào để ức chế các gen cấu trúc không

phiên mã.

- Tại sao khi môi trường có chất cảm ứng

lactôzơ thì các gen cấu trúc hoạt đông phiênmã.

- Điều hòa hoạt động ở sinh vật nhân thực

diễn ra như thế nào ?

vào vùng vận hành, do đó gen cấu trúc bị ức chếnên không hoạt động khi có chất cảm ứng thìopêron chuyển sang trạng thái hoạt động.* Khi môi trường không có lactozơ: Prôtêin ứcchế gắn với gen vận hành O làm ức chế phiên mãcủa gen cấu trúc A, B, C (gen cấu trúc không hoạt

động được).* Khi môi trường có lactozơ :Prôtêin ức chế bị lactozơ cảm ứng, nên prôtêin ứcchế bị bất hoạt không gắn với gen vận hành O nêngen vận hành hoạt động bình thường và gen cấutrúc bắt đầu dịch mã.III. Điều hoà hoạt động của gen ở sinh vậtnhân thực (nhân chuẩn).- Chỉ một phần nhỏ ADN mã hóa các thông tin ditruyền, đại bộ phận đóng vai trò điều hòa hoặckhông hoạt động.- Điều hòa hòa động của gen ở SV nhân thực quanhiều mức điều hòa, qua nhiều giai đoạn.+ NST tháo xoắn.+ Phiên mã.+ Biến đổi sau phiên mã.+ Dịch mã.

+ Biến đổi sau dịch mã.- Có các gen gây tăng cường, gen gây bất hoạt tácđộng lên gen điều hòa gây tăng cường hoặc ngừngsự phiên mã

V. Củng cố.

- HS đọc phần ghi nhớ sgk .

- Điều hoà hoạt động của gen ở sv nhân thực khác gì so với ở sv nhân sơ ?


Về nhà làm bài tập SGK và chuẩn bị bài mới.

Tuần: 02 Ngày soạn: /9/2011Tiết: 04 Ngày dạy: …/9/2011

[

Bài 4. ĐỘT BIẾN GEN

I. Mục tiêu.Qua bài học, học sinh phải:



1. Kiến thức.

- Học sinh phân biẹt được khái niệm đột biến gen và thể đột biến.

- Phân biệt đựoc các dạng đột biến.

- Nêu đựơc nguyên nhân và cơ ché phát sinh đột bến.

- Nêu được hậu quả và ý nghĩa của đột biến gen.

- Giải thích tính chất biểu hiện của đột biến gen.

2. Kỹ năng.- Phát triển tư duy phân tích logic và khả năng khái quát hoá.


3. Thái độ.




Tranh vẽ hình 4.1, 4.2


Vấn đáp tìm tòi.




Trình bày cơ chế điều hòa hoạt động của gen ở sinh vật nhân sơ. Cơ chế điều hòa ở sinh vật

nhân sơ có gì khác so với sinh vật nhân thực ?

3. Bài mới.Hoạt động dạy - học Nội dung

- GV đặt vấn đề thế nào là đột biến gen ?- Em hãy phân biệt đột biến gen và thể đột

biến. HS trả lời câu hỏi.

GV yêu cầu h/s q/s hình 4.1 sgk và cho biết

sự thay đổi các nucleotit sau khi đột biếnxảy ra.- Vậy có những dạng đột biến nào ?- Hậu quả của từng loại ?

HS trả lời có 3 loại.- Đột biến thay thế làm thay đổi 1 bộ ba cóthể thay đổi 1 aa.

- Đột biến thêm và mất 1 nuclêôtit gây dịchkhung nên dẫn đến thay thế các aa từ vị trí

I . khái niệm và các dạng đột biến gen.1. Khái niệm.Là những biến đổi nhỏ xảy ra trong cấu trúc củagen. Những biến đổi này liên quan đến một cặpnucleotit gọi là đột biến điểm hoặc một số cặpnucleotit.

- Tần số đột biến trong tự nhiên 10-6

- 10-4

.- Nhân tố gây đột biến gọi là tác nhân gây đột

biến.* Thể đột biến là những cá thể mang đột biến genđã biểu hiện ra kiểu hình.2. Các dạng đột biến gen.a. Đột biến thay thế.Một cặp nuclêôtit riêng lẻ trên ADN được thay

thế bằng một cặp nuclêôtit khác b. Đột biến thêm hay mất một họac một số cặp



đột biến.

- Đột biến do những nguyên nhân nào ?

GV yêu cầu h/s q/s hình 4.2 SGK HS trình bày cơ chế gây đột biến do chất 5-BU gây nên.GV giảng cơ chế gây đột biến của acrdin.

-GV đặt đột biến xảy ra sẽ làm a/h đến tínhtrạng như thế nào ?HS thảo luận và trả lờiHS bổ xung

Đột biến có ý nghĩa gì ?

HS cho VD về thành tựu của gây đột biếnGV giảng về đột biến tự nhiên hay gây tạovà đưa ra VD cho h/s

GV chia nhóm cho h/s tự tìm hiểu thảoluận về sự biểu hiện của đột biến và hoànthành phiếu học tập.

ĐB ĐB tiềnphôi

ĐBxôma

nuclêôtit.II. Nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biếngen.1. Nguyên nhân.- Sai sót ngẫu nhiên trong phân tử ADN do đứtgãy các liên kết hoá học.

- Tác động của các tác nhân vật lí, hoá học sinhhọc làm biến đổi cấu trúc của gen dẫn đến đột biến.2. Cơ chế phát sinh đột biến.* Sự kết cặp không đúng trong tái bản ADN các

bazơ nitơ tồn tại dạng thường và dạng hiếm, danghiếm có vị trí liên kết hidrro thay đổi làm chúngkết cặp không đúng trong tái bản dẫn đến phátsinh đột biến gen.

- Đột biến gen phụ thuộc vào loại tác nhân liềulượng, cường độ và đặc điểm cấu trúc của gen.- Tác nhân hóa học như 5- brôm uraxin gây thaythế A-T bằng G-X (5-BU).- Chất acridin có thể làm mất hoặc xen thêm mộtcặp nuclêôtit trên ADN. Nếu acridin chèn vàomạch mới đang tổng hợp sẽ tạo nên đột biến mấtmột cặp nuclêôtit.

3. Hậu quả và vai trò của đột biến gen.Hậu quả của đột biến gen là làm rối loạn quá trìnhsinh tổng hợp protein nên nhiều đột biến là có hại,làm giảm sức sống của cơ thể. Một số đột biến tạora cơ thể có sức sống tốt hơn và có khả năngchống chịu, một số là trung tính.* Ý nghĩa của đột biến gen.- Đối vơi tiến hoá: xuất hiện các alen mới cung

cấp cho tiến hoá.- Đối với chọn giống: cung cấp nguyên liệu choquá trình tạo giống.III. Sự biểu hiện của đột biến gen.- Đột biến giao tử : phát sinh trong quá trình giảm

phân hình thành giao tử qua thụ tinh sẽ đi vào hợptử.đột biến gen trội sẽ biểu hiện ngay, đột biến genlặn sẽ phát tán trong quần thể giao phối và thểhiện khi có tổ hợp đồng hợp tử lặn.- Đột biến tiền phôi: xảy ra ở lần nguyên phân



giao tử Phát sinhKhả năngdi truyềnThể hiện

đầu tiên của hợp tử trong giai đoạn 2-8 phôi bàosẽ truyền lại cho thế hệ sau qua sinh sản hữu tính. - Đột biến xôma: xảy ra trong nguyên phân ở mộtTB sinh dưỡng sẽ được nhân lên ở một mô, đượcnhân lên qua sinh sản sinh dưỡng.

V. Củng cố.

Nhắc lại các dạng đột biến gen và lấy ví dụ.VI. Hướng dẫn về nhà.

- HS đọc phần ghi nhớ sgk.

- Về nhà làm bài tập SGK và chuẩn bị bài mới.


[

Bài 5. NHIỄM SẮC THỂ

I. Mục tiêu.


1. Kiến thức.

Nêu được điểm khác nhau giữa vật chất di truyền của sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân

chuẩn.

2. Kỹ năng.


- Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.3. Thái độ.






Tranh vẽ hình 5.1

Máy chiếu.







3. Bài mới.


GV yêu cầu đọc sgk, thảo luận về NST ở sinh vật nhân sơ và nhân chuẩn.

HS đọc sgk, thảo luận và các nhóm nêuđại cương về NST. nhóm khác nhận xét bổxung.

GV yêu cầu học sinh q/s hình 5.

Nêu nhận xét

- Cấu tạo NST ?- Hình thái ?- Cấu trúc ?- Cấp độ xoắn ?- Kích thước từng loại sợi ?- Trình bày các cấp độ xoắn của NST- Trong nhân mỗi tế bào đơn bội ở ngườichứa 1m ADN. Bằng cách nào lượng ADN

khổng lồ này có thể xếp gọn trong nhân ?+ ADN được xếp vào trong 23 NST và

I. Đại cương về nhiễm sắc thể- NST ở vi khuẩn chỉ là phân tử ADN trần, có dạngvòng, không liên kết với prôtêin. Ở một số virut

NST là ADN trần hoặc ARN.- Ở sinh vật nhân thực NST được cấu tạo từ chấtnhiễm sắc chủ yếu là ADN và prôtêin histon.- Ở TB xôma NST tồn tại thành từng cặp tươngđồng có 1 cặp NST giới tính.- Bộ NST của mỗi loài SV đặc trưng về số lượng,hình thái cấu trúc.II. Cấu trúc NST sinh vật nhân thực.1. Hình thái và cấu trúc hiển vi của NST.Mỗi nhiễm sắc thể giữ vững hình thái, cấu trúc đặcthù qua các thế hệ tế bào và cơ thể, nhưng có biếnđổi qua các giai đoạn của chu kì tế bào.2. Cấu trúc siêu hiển vi.

- NST gồm chủ yếu là ADN và prôtêin loại histon,xoắn theo các mức khác nhau.- NST gồm các gen, tâm động các trình tự đầu mútvà trình tự khởi đầu tái bản.- Phân tử ADN mạch kép chiều ngang 2nm, quấn 1

4

3vòng (chứa 146 cặp nuclêotit) quanh khối prôtêin

(8 phân tử histon) tạo nên nuclêôxôm.

các nuclêôxôm nối với nhau bằng 1 đoạn ADN và1 phân tử prôtêin histôn tạo nên chuỗi nuclêôxôm



được gói bọc theo các mức độ xoắn cuộnkhác nhau làm chiều dài co ngắn hàngngàn lần.

GV yêu cầu h/s tự tìm hiểu vai trò của NST- Dựa vào cấu trúc, hãy nêu chức năng của

NST ? Tại sao NST lại có được chức năngđó ?+ Lưu giữ vì NST mang gen.Bảo quản vì ADN liên kết với histon nhờ trình tự nu đặc hiệu và các mức độ xoắnkhác nhau. Truyền đạt vì NST có khả năngtự nhân đôi, phân li và tổ hợp trong nguyên

phân, giảm phân và thụ tinh.

chiều ngang 11 nm gọi sợi cơ bản. Tiếp tục xoắn bậc 2 tạo sợi nhiễm sắc 30nm. Xoắn tiếp lên300nm và xoắn lần nữa thành cromatit 700nm(1nm = 10-3 micromet).III. Chức năng của NST.- Lưu giữ, bảo quản và truyền đạt thông tin di

truyền.- Các gen trên NST được sắp xếp theo một trình tựxác định và được di truyền cùng nhau.- Các gen được bảo quản bằng liên kết với prôtêinhiston nhờ các trình tự nu đặc hiệu và các mứcxoắn khác nhau.- Gen nhân đôi theo đơn vị tái bản.- Mỗi NST sau khi tự nhân đôi tạo nên 2 crôma titgắn với nhau ở tâm động.- Bộ NST đặc trưng cho loài sinh sản hữu tính đượcduy trì ổn định qua các thế hệ nhờ 3 cơ chế nguyên

phân, giảm phân và thụ tinh.- Điều hoà hoạt động của các gen thông qua cácmức xoắn cuộn của NST.- Giúp tế bào phân chia đều vật chất di truyền vàocác tế bào con ở pha phân bào.

V. Củng cố.+ Sợi có chiều ngang 10nm là: (sợi cơ bản).+ Mỗi nuclêôxôm được một đoạn ADN dài chứa bao nhiêu cặp nu quấn quanh: (chứa 146

cặp nu).+ Số lượng NST trong bộ lưỡng bội của loài phản ánh: (tính đặc trưng của bộ NST ở mỗi

loài).VI. Hướng dẫn về nhà.- HS đọc phần ghi nhớ sgk.- Tại sao nói NST là cơ sở vật chất di truyền ở mức độ TB ?

- Về nhà làm bài tập SGK và chuẩn bị bài mới.



Tuần: 03Tiết: 06

[

Bài 6. CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

I. Mục tiêu.


1. Kiến thức.

- Học sinh nêu khaí niệm đột biến NST.

- Phân biệt đựoc đặc điểm của 4 dạng đột biến cấu trúc.

- Học sinh trình bày được nguyên nhân cơ chế phát sinh, hậu quả vai trò và ý nghĩa của các

dạng đột biến.

2. Kỹ năng.- Phát triển năng lực quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.


3. Thái độ.

Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu.


Tranh vẽ hình 6 SGK.






- Nêu cấu trúc và chức năng của NST ?

- Tại sao NST được coi là cơ sở vật chất của tính di truyền ở cấp độ tế bào ?

3. Bài mới.


GV hỏi thế nào là đột biến cấu trúc NST ?

GV yêu cầu h/s q/s hình 6 và cho biết có

những dạng đột biến cấu trúc nào ? và điền

nội dung vào phiếu học tập.

I. Khái niệm.Là những biến đổi trong cấu trúc của NST làmthay đổi hình dạng và cấu trúc của NST.II. Các dạng đột biến cấu trúc NST.1. Đột biến mất đoạn: làm mất từng loại NST, mấtđầu mút hoặc mất đoạn giữa NST. làm giảm sốlượng gen trên NST.

2. Đột biến lặp đoạn: là một đoạn của NST có thểlặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lượng gen



Dạng ĐBhiệntượng

nguyênnhân

hậuquả

VD

ĐB mấtđoạnĐB lặpđoạn

ĐB đảođoạnĐBchuyểnđoạn

HS thảo luận và các nhóm đưa ra nội dungcác dạng đột biến.mỗi nhóm lên trình bày 1 loại đb.HS:Các nhóm khác nhận xét và bổ xung.

GV yêu cầu tìm hiểu kỹ phần chuyển đoạn NST các gen trên đó bị thay đổi như thếnào ?GV hoàn thiện bổ xung -giải thích các VDVD1: ở người mất đoạn vai ngắn NST số5 gây nên hội chứng mèo kêu (chậm pháttriển trí tụê, bất thường về hình thái cơ thể).

Mất đoạn vai dài NST số 22 gây ung thưmáu ác tính.- Ở ngô và ruồi dấm mất đoạn nhỏ khônglàm giảm sức sống, ứng dụng loại bỏ genkhông mong muốn.VD2: ở đại mạch lặp đoạn làm tăng hoạttính của enzim amilaza rất có ý nghĩa trongcông nghiệp sản xuất bia.VD3:12 dạng đảo đoạn trên NST số 3 liênquan đến chịu nhiệt độ khác nhau.VD4: Bệnh đao có 3 NST 21, 1 chiếcchuyển vào NST 14 và số NST không đổinhưng gây 1 số triệu trứng: sọ nhỏ, trấnhẹp, khe mắt xếch, lưỡi dày, dị tật tim hoặcống tiêu hoá, thiểu năng trí tuệ.

GV cho HS thảo luận đột biến có vai trò gì ?

HS trình bày vai trò của đb

trên NST.3. Đảo đoạn: đoạn NST bị đứt ra rồi đảo ngược lại1800, có thể chứa tâm động hoặc không chứa tâmđộng. Làm thay đổi trình tự gen trên NST.4. Chuyển đoạn: là sự trao đổi đoạn trong 1 NSThoặc giữa các NST không tương đồng.

Trong đột biến chuyển đoạn giữa các NST một sốgen trong nhóm liên kết này chuyển sang nhómliên kết khác.III. Nguyên Nhân, hậu quả và vai trò của độtbiến cấu trúc NST.1. Nguyên nhân:Do tác nhân lí, hoá, do biến đổi sinh lí, sinh hoánội bào làm đứt gãy NST hoặc ảnh hưởng đến qt tựnhân đôi ADN tiếp hợp hoặc trao đổi chéo khôngđều giữa các cromatit.- Các tác nhân vật lí: Đb phụ thuộc liều phóng xạ.- Các tác nhân hoá học: gây rối loạn cấu trúc NSTnhư chì benzen, thuỷ ngân, thuốc trừ sâu ,thuốc diẹtcỏ ...- Tác nhân virut: Một số vỉut gây đột biến NST.VD: Virut Sarcoma và Herpes gây đứt gãy NST.2. Hậu quả: đột biến cấu trúc NST làm rối loạn sự

liên kết của các cặp NST tương đồng trong giảm phân làm thay đổi tổ hợp các gen trong giao tử dẫnđến biến đổi kiểu gen và kiểu hình.a. Mất đoạn: Làm giảm số lượng gen trên đóthường gây chết, hoặc giảm sức sống do mất cân

bằng của hệ gen. b. Lặp đoạn: làm tăng cường hoặc giảm bớt mức biểu hiện của tính trạng.

c. Đảo đoạn: ít ảnh hưỏng đến sức sống, tạo ra sựđa dạng phong phú giữa các thứ trong một loài.- Đảo đoạn nhỏ thường gây chết hoặc mất khả năngsinh sản.Có khi hợp nhất NST với nhau làm giảm số lượng

NST, hình thành lòai mới.3.Vai trò.* Đối với qt tiến hoá:cấu trúc lại hệ: gen-->cách li sinh sản -->hình thành loài mới.* Đối với nghiên cứu di truyền học: xác định vị



- Đột biến có vai trò gì trong tiến hóa vàchọn giống ?

trí của gen trên NST qua n/c mất đoạn NST.* Đối với chọn giống: ứng dụng viẹc tổ hợp cácgen trên NSt để tạo giống mới.

V. Củng cố.- Trình bày các dạng đột biến cấu trúc và hậu quả của chúng.

- Nêu ví dụ về hậu quả của các dạng đột biến cấu trúc NST ?


- Học bài và trả lời câu hỏi SGK. Làm bài tập sách bài tập.

- Dưới tác động của tác nhân dột biến NST bị đứt ra các đoạn sau đó nối lại có thể tạo nên

những dạng đột biến nào ?

- Chuẩn bị bài đột biến số lượng NST.


[

Bài 7. ĐỘT BIẾN SỐ NHIỄM SẮC THỂ

I. Mục tiêu.


1. Kiến thức.

- Trình bày được nguyên nhân, các dạng, cơ chế hình thành, hậu quả và vai trò của lệch bội.- Phân biệt tự đa bội va dị đa bội, cơ chế hình thành đa bội.- Học sinh nêu đựoc hậu quả và vai trò của đa bội thể.

2. Kỹ năng.



3. Thái độ.






Tranh vẽ hình 5.1

Máy chiếu.




1. Ổn định lớp - kiểm diện.2. Kiểm tra bài cũ.



3. Bài mới.


GV đưa ra khái niệm đột biến số lượng NST.Gồm có 2 loại lệch bội và dị bội

GV chia 4 nhóm yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập:

Nội dung Lệch bộiKhái niệm

Các dạngCơ chế

phát sinhHậu quả,

vai trò

HS từng nhóm lên trình bày dạng lệch bộiHS: các nhóm khác bổ xung và đánh giá

GV: hoàn thiệnGV cho h/s q/s hình 7.1 để minh hoạ chohậu quả của lệch bội. GV chia 4 nhóm yêu cầu HS n/c nội dungsgk hoàn thành phiếu học tập:

- Ý nghĩa của lệch bội ?

I. Lệch bội.1. Khaí niệm.Là những biến đổi về số lượng NST xảy ra ở mộthay một số cặp NTS.* Các dạng thể lệch bội:- Thể không nhiễm: 2n - 2- Thể một nhiễm: 2n - 1- Thể một nhiễm kép: 2n -1 - 1- Thể ba nhiễm: 2n + 1- Thể ba nhiễm kép: 2n +1 + 1

- Thể bốn nhiễm: 2n + 2- Thể bốn nhiễm kép: 2n + 2 + 22. Nguyên nhân và cơ chế phát sinh.* Nguyên nhân: Các tác nhân vật lí, hóa học hoặcsự rối loạn của môi trường nội bào làm cản trở sự

phân li của một hay một số cặp NST.* Cơ chế: sự không phân li của một hay một số cặp

NST trong giảm phân tạo ra các giao tử thừa hay

thiếu một hoặc vài NST.3. Hậu quả của các lệch bội.- Sự tăng hay giảm số lượng của một hay vài cặp

NST một cáh khác thường đã làm mất cân bằng củatoàn hệ gen nên các thể lệch bội thường khôngsống được hay giảm sức sống, giảm khả năng sinhsản tuỳ loài.4. Ý nghĩa của các lệch bội.

Đột biến lệch bội cung cấp nguyên liệu cho quátrình tiến hoá, trong chọn giống sử dụng thể lệch



HS mỗi nhóm lên trình bày 1 nội dung cuảđột biến dị bội.

HS: các nhóm khác bổ xung và đánh giá

GV: hoàn thiện.

GV cho h/s q/s hình 7.2 để giải thíchminh hoạ thể dị đa bội được hình thành dolai xa.Cơ chế hình thành:

Loài A: cơ thể AA x AAGt: A, AA AA

Hợp tử AAA: thể tam bội bất thụ.AAAA: thể tứ bội hữu thụ.

Cơ chế hình thành:Loài A x loài BCơ thể :AA BBGt: A BCơ thể : AB con lai lưỡng bội bấtthụ ,ở thực vât tự thụ phấn.Gt AB ABHt: AABB thể dị tứ bội hữu thụ (song nhị

bội thể).

- Hậu quả và vai trò của của đột biến đa bội.+ Ở động vật ?+ Ở thực vật ?

bội để thay thế NST theo ý muốn. Dùng để xácđịnh vị trí của gen trên NST.II. Đa bội.1. Khái niệm: Là hiện tượng trong tế bào chứa số

NST đơn bội lớn hơn 2n.2. Phân loại đa bội.

a. Tự đa bội: là tăng số NST đơn bội của cùng mộtloài lên một số nguyên lần gồm đa bội chẵn (4n,6n...) và đa bội lẻ (3n, 5n...).

b. Dị đa bội: là hiện tượng cả hai bộ NST cuả hailoài khác nhau cùng tồn tại trong một TB.3. Nguyên nhân và cơ chế phát sinh.- Do tác nhân vật lí, hoá học và do rối loạn môitrường nội bào, do lai xa. Khi giảm phân bộ NSTkhông phân li tạo giao tử chứa (2n) kết hợp gt (n)thành cơ thể 3n hoặc gt(2n) kết hợp với gt (2n)thành cơ thể 4n.- Trong lần nguyên phân đầu tiên của hợp tử (2n),nếu tất cả các cặp không phân li thì tạo nên thể tứ

bội.4. Hậu quả và vai trò.a. Ở thực vật: Đa bội thể là hiện tượng khá phổ

biến ở hầu hết các nhóm cây.Đa bội lẻ tạo cây không hạtĐa bội chẵn tạo giống mới cho chọn giống và tiếnhoá.

b. Ở động vật: Hiện tượng đa bội thể rất hiếm xảy

ra gặp ở các loài lưỡng tính như giun đất; loài trinhsản như bọ cánh cứng, tôm, các vàng, kì nhông…c. Các đặc điểm của thể đa bội.TB đa bội có số ADN tăng gấp bội nên quá trìnhsinh tổng hợp các chất hữu cơ xảy ra mạnh mẽ nênthể đa bội có TB to, cơ quan dinh dưỡng lớn, pháttriển khoẻ chống chịu tốt.Các thể đa bội lẻ không có khả năng sinh giao tử

bình thường như các giống cây không hạt như nho,dưa…



V. Củng cố.


- HS đọc phần ghi nhớ sgk.

- Hãy phân biệt thể tự đa bội và thể dị đa bội ?

- Về nhà làm bài tập SGKvà bài tập chương I

Bài 8 Bài tập chương II. Mục tiêu bài họcKiến thứcHọc sinh xác định đựơc dạng đột biến gen khi cấu trúc gen thay đổiGiải bài tập về nguyên phân để xác định dạng lệch bội

Xác điịnh được các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể khi biết cấu trúc các gen trên NSTthay đổi

Xác định được kiểu gen và tỉ lệ phân li kiểu gen khi biết dạng đột biến số lượng NSTVận dụng kiến thức đã học để giải bài tập tương tựKỹ năngTăng cường khả năng phối hợp,tổng hợp các kiến thức để giaỉ quyết vấn đề-Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.

Thái độ-Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về gen và mã di truyền-Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu

II.trọng tâm- phương tiện dạy họcĐồ dùng dạy học và các đề bài tập

III.Tiến trình dạy học1.ổn định lớpKiểm tra sĩ số:

2.kiểm tra bài cũ3.Mở bài:

Hoạt động của GV-HS Nội dung

GV gọi h/s lên bảng làm bài tậpHS lên làm HS dưói lớp theo dõi và gv kiểm tra



bài tập về nhà HS nhận xét và lên chữaGV chỉnh lý ,bổ xung và nhấn mạnhlý thuyết liên quan từng bài

Bài 1: ADN ruồi dấm 2n=8=2,83x108cặp nuclêotit ,NST có dài

TB ở kỳ giữa =2 µ

m ngắn hơn baonhiêu lần với pt ADN kéo thẳng .

Bài 2: Phân tử ADN chỉ chứa N15 phóng xạ néu chuyển ecoli này sang

môi trường chỉ có N14 thì sau 4 lầnnhân đôi sẽ có bao nhiêu phân tửADN còn chứa N15?Bài 3:.a.hãy xác định trình tự các cặpnucleotit trên gen đã tổng hợp đoạn

polipeptit?

b. Khi xay ra đột biến ,mất 3 cặpnuclêotit số 7,8,9,trong gen thì a/h

như thế nào đến mARN và đoạn polipeptit?

c. Nếu cặp nucleotit thứ 10 (X-Gchuyển thành cặp A_T thì hậu quả ?

Bài 4:Một đoạn gen bình thường mã hoá

chuỗi peptit có trật tự aa là xerin-tirozin-izôzin-izolơxin-triptphan-lizin…Giả thiết riboxom trượt từ trái sang

phảI và mỗi bộ ba chỉ mã hoá cho 1aaa.Hãy viết trật tự các ribonucleotitcảu phân tử mARN và trật tự cáccặo nuclêotit ở hai mạch đơn củagen tương ứng ?

b.Nếu gen bị đột biến mất các cặpnuclêotit thứ 4,11,và 12 thì các aa

Bài1Ruồi dấm có 8 NST nên chiều dài bộ NST là 2,83

x10

8

x3,4A

o

=9,62 x10

8

Chiều dài TB 1 phân tử ADN của ruồi dấm là9,62 x108

A x x

102,18

1062,9= 0

NST ruồi dấm ở kỳ giữa có chiều dài là 2 µ m=2x104A0 vậy

NST cuộn chặt với số lần là 6000102

102,1=

A x

A xlần

Bài 2

Chỉ có 2 phân tử ,vì chỉ có 2 mạch cũ nằm ở 2 phân tử

Bài 3metionin- alanin- lizin- valin- lơxin-kết thúc

mARN: AUG –GXX-AAA-GUU-UUG-UAGmạch khuon: TAX-XGG-TTT-XAA-AAX-ATXm.bổ xung:ATG-GXX-AAA-GTT-TTG-TAG

Mất 3 Cặp 7,8,9 thì mARN mất 1 bộ ba AA còn lại là:mARN : AUG-GXX-GUU-UUG-UAGchuỗi polipêptit còn lạimetionin- alanin- valin- lơxin-kết thúc

mạch khuon: TAX-XGG-TTT-AAA-AAX-ATXm.bổ xung:ATG-GXX-AAA-GTT-TTG-TAGmARN: AUG –GXX-AAA-GUU-UUG-UAGchuỗi polipeptit làmetionin- alanin- lizin- pheninalanin- lơxin-kết thúc

Bài 4a. xerin-tirozin-izôzin- -triptphan-lizin…mARN: UXU-UAU-AUA-UGG-AAG…m.khuôn: AGA-ATA-TAT-AXX-TTX…m.bổ xung :TXT- TAT- ATA-TGG-AAG…

b.gen đột biến là :AGA-TAT-ATA-TTX.

mARN :UXU-AUA-UAU-AAGchuỗi :xerin- izolơxin- tirozin- lizin…

Bài 5



trong đoạn pêptit tương ứng sẽ bịảnh hưởng?

Bài 5: ở thể đột biến của một loàiTB sinh dục sơ khai nguyen phânliên tiếp n4 lần tạo ra số TB có tổngcộng là 144 NST

a. Bộ NST lưỡng bội của loài là baonhiêu ?Đó là đột biến nào ? b. Có thể có bao nhiêu loại gt không bình thưòng về số lượng NST?

Bài 6: cho 2 NST có cấu trúc vàtrình tự genA B C D E . F G HM N O P Q .R a. Hãy cho biết tên và và giảI thích

các đột biến cấu trúc NST tạo ra các NST có cấu trúc và trình tự gen sau?

b. Hãy cho biết trường hợp nào trênđây không làm thay đổi hình dạng

NST

c. trưòng hợp nào trên đây làm thayđổi nhóm liên kết gen khác nhau

Bài 7 lai 2 cây thuốc là có kiểu gennhư sau: p=AaBB x AAbb biết rằng 2 gen a len A và a nằm trêncặp NST số 3 còn 2 gen B và b nằmtrên cặp NST số 5 .Haỹ viết các kiểu gen có thể có củacon lai trong các trường hợp

a.2nx24=144 bộ NST của thể đột biến là2n=144/16=9 nên bộ NST của loài có thể là :2n-1=9 ->2n=10 đột biến thể ba2n+1=9 -> 2n =8 đột biến thể một3n=9 ->2n=6

b.-néu đột biến ở dạng 2n+1 hay 8+1 thì có thể có 4 dạng

giao tử thừa 1 NST- néu đột biến ở dạng 2n-1 hay 10-1 thì có thể có 5 dạnggiao tử thiếu 1 NSTBài 6TH1: A B C F.E D G H đảo đoạn gồm có tâm động ,đoạnD E F có tâm động đứt ra quay 180 độ rồi gắn vào vị trí cũcủa NSTTH2:A B C B C D E . F G HLặp đoạn : đoạn BC lặp lại 2 lầnTH3:A B C E .F G H

mất đoạn :mất đoạn DTH4:A D E. F B C G Hchuyển đoạn trong một NST :Đoạn BC được chuyển sang

1 cánh (vai ) khác của chính NST đóTH5: M N O A B C D E .F G H P Q .R chuyển đoạn không tương hỗ : Đoạn MNO gắn sang đầuABC của NST khácTH6:M N O C D E .F G H A B P Q . R chuyển đoạn tương hỗ : Đoạn MNO và đoạn A B C đổichỗ tương hỗ với nhau.

TH7:A D B C E . F G Hđảo đoạn ngoài tâm động :đoạn BCD quay 180 độ rồi gắnlạib-trương hợp đảo đoạn ngoài tâm động không làm thay đổihình thái NSTc-trường hợp chuyển đoạn không tương hỗ và chuyển đoạntương hỗ làm thay đổi các nhóm liên kết khác nhau do mộtsố gen từ NST này chuyển sang NST khác .Bài 7ta có P :AaBBx AAbb

F1: AaBb,AaBba. con lai tự đa bội hoá lên thành 4ncó kiểu gen là 2n AABb-> 4nAAAABBbb2n A a Bb-> 4n AAaaBBbbb, xảy ra đột biến trong giảm phânở cây cái : Giao tử là 2n (A aBB )kết hợp với n(Ab) ->tạo con lai 3n là AAaBBb-ở cây đực :giao tử 2n là (AAbb)kết hợp giao tử : 2n (AAbb) kết hợp vơí n(AB) -> con lai3n là AAABbb

2n (AAbb) kết hợp vớin(aB) -> con lai 3n làAA aBbb



Bài 8:ở cà chua gen A qđ quả đỏtrội hoàn toàn so với gen a qđ quảvàng .a.Cây cà chua tứ bội quả đỏ thầnchủng AAAA có thể được hìnhthành theo nhưnữg phương thức nào

b. Cây 4n quả đỏ AAAAgiao phấn

với cây 4n quả vàng aaaa được F1.F1 có kiểu gen ,kiểu hình và cácloại giao tử như thế nào ?c. Viết sơ đồ lai đến F2 kiểu gen vàkiểu hình ở F2 sẽ như thế nào ?

c.Thể ba ở NST số 3đột biến ở cây cái :gt A aB két hợp với Ab ->AAaBb

Đọt biến ở cây đực :gtAAb kết hợp với AB ->con lai 3n là AAaBb

gtAAb kết hợp với aB ->AAaBbBài 8

a.cây tứ bội có thể được hình thành theo các phương thứcsau:-nguyên phân : Lần phân bào đầu tiên của hợp tử các NSTđã tự nhân đôI nhưnưg không phân li .Kết quả tạo ra bộ

NST trong TB tăng lên gấp đôI AA->AAAAGiảm phân va thụ tinh : trong quá trình phát sinh giao tử,sự không phân li của ất cả các cặp NST tương đồng sẽ tạora giao tử 2n ở cả bố va mẹ .khi thụ tinh các gt 2n kết hợpvới nhau tạo nên hợp tử 4nP:AA x AA

gt: AA AAHt :AAAA b. AAAA xaaaaF1:AAaaquar đỏcây F1 có cá loại gt sau:AA,A a, aa ,A, a, AAa, Aaa,AAaa ,o, chỉ có 3 dạng gia tửhữu thụ là :AA, A a, aa,C. ta có sơ đồ laiF1: AAaa x AAaagt hữu thụ :

1/6AA, 4/6 A a,1/6 aa 1/6AA, 4/6 A a,1/6 aaF2: kiểu gen 1/36 AAAA,8/36AAAa,18/3 A aaa, 1/36aaaakiểu hình 35/36dỏ ,1/36 vàng

4.Bài tập –dặn dò :GV nhấn mạnh lý thuyết liên quan từng bài -Về nhà làm bài tập sách bài tập

Bµi 13 : sù t¸c ®éng cña nhiÒu gen vµ tÝnh ®a hiÖu cña genGåm 1 tiÕt TiÕt thø 13 Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Nªu ®îc b¶n chÊt cña çc kiÓu t¸c ®éng cña gen ®èi sù h×nh thµnh tÝnh

tr¹ng : t¬ng t¸cgi÷a ç gen kh«ng alen,t¸c ®éng céng gép vµ ®a hiÖu cña gen.

- Kh¸t qu¸t ®îc mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng hay gi÷a kiÓu gen vµkiÓu h×nh

- ViÕt ®îc s¬ ®å lai cña çc trêng hîp bæ trî,¸t chÕ,céng gép2. Kü n¨ng :

- Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t tranh vµ ph©n tÝch kªnh h×nh

- Ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trong bµi häc3. Gi¸o dôc :



- HS gi¶i thÝch ®îc sù ®a d¹ng cña thÕ giíi sinh vËt mét phÇn cã sù ®ãnggãp cña sù t¸c

®éng cña nhiÒu gen vµ tÝnh ®a hiÖu cña gen- Çc em cã thÓ ¸p dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i çc bµi tËp vÒ t¬ng t¸c

genII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

GV : SGK, SGV, GA, m¸y chiÕu ,m¸y tÝnh

HS : SGK, vë, häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míiIII. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK

IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò :- ViÕt c«ng thøc tæng qu¸t cña phÐp lai víi n cÆp gen dÞ hîp trong trêng hîpph©n li ®lËp ?- C¬ thÓ cã kiÓu gen AaBbDdFf cã thÓ cho bao nhiªu lo¹i giao tö ,tØ lÖ giao töABDF lµ bao nhiªu. Khi kÕt hîp víi kiÓu gen cïng lo¹i th× t¹o ra bao nhiªu hîp tö

vµ tØ lÖ hîp tö cã kiÓu gen AaBbDDff chiÕm tØ lÖ bao nhiªu ?2. Néi dung bµi gi¶ng :(®v®) : Theo quan niÖm cña Men®en ,mét gen qui ®Þnh 1 tÝnh tr¹ng,çccÆp gen ph©n li ®éc

lËp vµ t¸c ®éng riªng rÏ.Tuy nhiªn çc c«ng tr×nh nghiªn cøu sau «ngcho they mèi

quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng kh¸ phøc t¹p : nhiÒu gen qui ®Þnhmét tÝnh tr¹ng hoÆc

mét gen chi phèi nhiÒu tÝnh tr¹ngHo¹t ®éng d¹y - häc Néi dung

Ho¹t ®éng 1 : (30’) T×m hiÓu vÒ sù t¸c ®éng cñanhiÒu gen lªnmét tÝnh tr¹ngGV : Yªu cÇu hs quan s¸t çc thÝnghiªm

trªn b¶ng,kÕt hîp víi SGK tr¶ lêiçc

c©u hái sau :- KiÓu gen vµ sè lo¹i giao tö cña F1

trongçc phÐp lai ®· nªu ?

- S¬ ®å kiÓu gen tõ F1 ®Õn F2 vµtØ lÖ çc

nhãm kiÓu gen sau :…(A-B-) ; …(A-bb) ; …(aaB-) ; …aabb- NhËn xÐt g× vÒ sù t¬ng t¸c gi÷açc KGvíi çc KH ë F2 khi ®èi chiÕu tØ lÖ

KH vµnhãm tØ lÖ KG trªn ?

I. T¸c ®éng cña nhiÒu gen lªnmét tÝnh tr¹ng :1. T¬ng t¸c bæ sung gi÷a çc genkh«ng alen (bæ trî) :a) ThÝ nghiÖm :+ Lai ®Ëu th¬m hoa tr¾ng x ®Ëuth¬m ®áP T/C : Tr¾ng x ®á F1 : 100% ®á

F1 x F1 F2 : 9®á : 7 tr¾ng+ Lai bÝ trßn x bÝ trßnP T/C : Trßn x trßn F1 100% dÑt

F1 x F1 F2 : 9 dÑt : 6 trßn : 1 dµi+ Gµ mµo h¹t ®Ëu x gµ mµo hoahang

P T/C : H¹t ®Ëu x hoa hång F1 :100%

h¹t®µoF1 x F1 F2 : 9 h¹t ®µo : 3 hoa hång

3 h¹t ®Ëu : 1 h×nh l¸+ Chuét l«ng ®en x chuét l«ng



- KiÓu gen cña bè mÑ nh thÕ nµo ?- T¬ng t¸c bæ sung cã g× gièng vµkh¸c

ph©n li ®éc lËp ?- T¬ng t¸c gen cã lµm xuÊt hiÖnBDTH ?- VËy t¬ng t¸c bæ sung lµ g× ?

HS : Nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung :+ Çc kiÓu ph©n li cña t¬ng t¸cbæ sung

lµ tr¹ng th¸i kh¸c cña ph©n li ®éclËp vµ

tæ hîp tù do+ §iÒu kiÖn ®Ó cã t¬ng t¸c bæsungGV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu thÝ

nghiÖm ¸tchÕ vµ gi¶i thÝch kÕt qu¶.- T¸c ®éng ¸t chÕ cã g× kh¸c t¸c®éng bs ?- §©y cã ph¶i lµ 1 d¹ng kh¸c cña9:3:3:1 ?- VËy ¸t chÕ lµ g× ?HS : Nghiªn cøu ,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu thÝnghiÖm vÒ

t¸c ®éng céng gép vµ cho biÕt :- Mèi t¬ng quan gi÷a mµu s¾c h¹tvµ sèlîng gen tréi trong tõng kiÓu gen ?

- KiÓu t¸c ®éng cña gen ®èi víi sù

h×nhthµnh ®é ®Ëm nh¹t cña mµu s¾c

h¹t ?- §©y cã ph¶i lµ 1 biÕn d¹ng cña9:3:3:1 ?HS : Nghiªn cøu ,tr¶ lêiGV : KÕt luËn ,bæ sung : tÝnh tr¹ngphô thuéc vµo nhiÒu gen th× tÝnhtr¹ng trung gian cµng dµi.

Ho¹t ®éng 2 : (7’) T×m hiÓu sù t¸c ®éng cña 1 gen

tr¾ngP T/C : ®en x tr¾ng F1 : 100%

x¸mF1 x F1 F2 : 9 x¸m : 3 ®en : 4

tr¾ngb) Gi¶i thÝch : s¬ ®å laic) KÕt luËn :T¸c ®éng bæ sung lµ

kiÓu t¸c ®éng qua l¹i cña hai haynhiÒu gen thuéc nh÷ng l«cus (vÞtrÝ) kh¸c nhau lµm xuÊt hiÖn nh÷ngtÝnh tr¹ng míi2. T¸c ®éng ¸t chÕ :a) ThÝ nghiÖm :+ Ngùa l«ng x¸m x ngùa l«nghungP T/C : x¸m x hung F1 : 100%

x¸m

F1 x F1 F2 : 12 x¸m : 3 ®en : 1hung+ §Ëu th¬m hoa tr¾ng x hoatr¾ngP T/C : Tr¾ng x tr¾ng F1 : 100%tr¾ng

F1 x F1 F2 : 13 tr¾ng : 3 vµngb) Gi¶i thÝch : s¬ ®å laic) KÕt luËn : ¸t chÕ lµ trêng hîp 1

gen nµy k×m h·m ho¹t ®éng cña 1gen kh¸c kh«ng cïng l«cus3. T¸c ®éng céng gép :a) ThÝ nghiÖm :

Lai lóa m× ®á x lóa m×tr¾ngP T/C : ®á x tr¾ng F1 : 100% ®á

F1 x F1 F2 : 15 ®á : 1 tr¾ngb) Gi¶i thÝch : s¬ ®å laic) kÕt luËn : mét tÝnh tr¹ng bÞ chi

phèi bëi 2 hay nhiÒu cÆp gen,trong®ã mçi gen gãp mét phÇn nh nhauvµo sù biÓu hiÖn cña tÝnh tr¹ng

II. T¸c ®éng cña 1 gen lªn nhiÒutÝnh tr¹ngK/N : Khi mét gen biÕn ®æi th× kÐotheo sù biÕn ®æi cña nhiÒu tÝnhtr¹ng mµ nã chi phèiKL: kiÓu gen kh«ng ph¶i lµ 1 tæ hîp

nh÷ng gen t¸c ®éng riªng rÏ gi÷açc gen vµ tÝnh tr¹ng hay gi÷a KG



lªn nhiÒu tÝnh tr¹ngGV : Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøuth× Men® vµ Moocgan ®· ph¸t hiÖnra ®iÒu g× ?- NÕu gen nµy x¶y ra ®ét biÕn th×sao ?HS : Nghiªn cøu ,tr¶ lêi

GV : KÕt luËn ,bæ sung

vµ KH ,mµ chóng cã mèi quan hÖphøc t¹p chÞu sù t¸c ®éng qua l¹i víinhau vµ tíi m«i trêng xung quanh

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : sö dông c©u hái cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi 14 cho tiÕt sau

Bµi 14 : DI TRUYÒN Liªn kÕtGåm 1 tiÕt tiÕt thø 14 ngµyso¹n :

I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc:- Nªu ®îc mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña di truyÒn liªn kÕt hoµn

toµn.- Nªu ®îc thÝ nghiÖm cña Mocgan vÒ di truyÒn liªn kÕt kh«ng

hoµn toµn vµ gi¶ithÝch ®îc c¬ së tÕ bµo häc cña hiÖn tîng ho¸n vÞ gen. §Þnh

nghÜa ho¸n vÞ gen, tÇnsè ho¸n vÞ gen.

- Nªu ®îc ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt hoµn toµn vµ kh«ng hoµntoµn.2. Kü n¨ng :

- Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh.- Ph¸t triÓn ®îc kü n¨ng ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.

3. Gi¸o dôc :- Häc sinh nhËn thøc ®îc liªn kÕt gen duy tr× sù æn ®Þnh cña

loµi, gi÷ c©n b»ng sinh

th¸i. Ho¸n vÞ gen t¨ng nguån biÕn dÞ tæ hîp, t¹o ®é ®a d¹ng vÒloµi.- Çc em cã thÓ ¸p dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i çc bµi tËp vÒ

liªn kÕt vµ HVGII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: - GA, SGK ,SGV, H×nh SGK, ®o¹n phim c¬ së tÕ bµo häc cña ho¸nvÞ gen

- PhiÕu häc tËp, m¸y chiÕu, m¸y vi tÝnh2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi

III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn



- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò :

? Nªu çc kiÓu t¸c ®éng cña gi÷a çc gen alen vµ gi÷a çc genkh«ng alen ®èi víi sù

h×nh thµnh tÝnh tr¹ng .2. Néi dung bµi míi:

Trong thÝ nghiÖm cña Men®en khi lai bè mÑ thuÇn chñng kh¸cnhau bëi 2 tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, F1 dÞ hîp tö 2 cÆp gen thu ®îc ®êi laigåm 16 tæ hîp víi tØ lÖ ph©n tÝnh kiÓu h×nh 9 :3 :3 :1. Nhng trong thÝnghiÖm cña Moocgan l¹i kh«ng xuÊt hiÖn tØ lÖ kiÓu h×nh nh vËy. §iÒug× ®· x¶y ra trong nh÷ng trêng hîp nµy ?

Hoạt động dạy và học Nội dungHoạt động 1: (10’)Tìm hiểu về di truyền liên kết hoàn toàn

GV : Yêu cầu hs quan sát TN trên máy chiếukết hợp với SGK để trả lời các câu hỏi sau :- Em có nhận xét gì về kết quả của TN, kếtquả này có gì khác thường ?

- Tại sao có sự khác nhau đó ?- Giải thích kết quả của các phép lai và viết

đồ lai từ P→ F2- Một loài có bộ NST 2n= 24 có bao nhiêu

nhóm gen liên kết ?HS : nghiên cứu,trả lời

GV : Kết luận,bổ sungGV : có phải các gen trên 1 NST lúc nàocũng di truyền cùng nhau?

Hoạt động 2 : (15’)Tìm hiểu về di truyền li lên kết không hoàntoànGV : Yêu cầu hs quan sát TN trên máy chiếu

kết hợp với SGK để trả lời các câu hỏi sau- Cách tiến hành thí nghiệm về hiện tượng

LKG và HVG ?- So sánh kết quả TN so với kết quả củaPLĐL và LKG ?

- MG đã giải thích hiện tượng này ra sao?- Có phải ở tất cả các crômatit của cặp NSTtương đồng không ?- Hiện tượng diễn ra vào kì nào của phân

bào giảm phân? két quả của hiện tượng?- Hãy cho biết cách tính tần số hoán vị ? tínhtần số HVG trong thí nghiệm của Moogan

- tại sao tấn số HVG không vượt quá 50%HS : nghiên cứu,trả lời

I. Di truyền liên kết hoàn toàn :1. Thí nghiệm :

a. Thí nghiệm : SGK b. Nhận xét và giải thích TN :- Viết sơ đồ lai- Số kiểu tổ hợp giảm, số kiểu hìnhgiảm,do các gen trên cùng 1 NST luôn đi cùngnhau trong quá trình sinh giao tử, hạn chế sự tổhợp tự do của các gen

2. kết luận :- Các gen trên cùng một NST luôn di truyền cùng

nhau được gọi là một nhóm gen liên kết.

- Số lượng nhóm gen liên kết của một loài thường bằng số lượng NST trong bộ NST đơn bội

II. Di truyền lien kết không hoàn toàn :1. thí nghiệm của Moogan và hiện tượng hoánvị gen* TN : sgk * nhận xét:2. cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen

- Sơ đồ lai :- ở một số tế bào cơ thể cái khi giảm phân xảy raTĐC giữa các NST tương đồng khi chúng tiếphợp dẫn đến đổi vị trí các gen xuất hiện tổ hợpgen mới ( HVG)

* cách tinh tần số HVG- Bằng tỷ lệ phần trăm số cá thể có kiểu hình táitổ hợp trên tổng số cá thể ở đời con- tần số HVG nhỏ hơn hoặc bằng 50% không

vượt quá



GV : Kết luận,bổ sung

Hoạt động 3 : (5’)GV : Yêu cầu hs quan sát H14.2 và cho biết

bản đồ di truyền là gì ?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : Kết luận,bổ sung

Hoạt động 4 : (8’)T ìm hiểu Ý nghĩa của di truyền liên kết GV: Nhận xét sự tăng giảm số kiểu tổ hợp ở HVG và đưa ra kết luận ( tăng số kiểu tổhợp)? cho biết ý nghĩa của hiện tượng HVG? Khoảng cách giữa các gen nói lên điều gì* Biết tần số HVG có thể suy ra khoảngcách giữa các gen đó trên bản đồ di truyềnvà ngược lại

HS : nghiên cứu,trả lờiGV : Kết luận,bổ sung

III. Bản đồ di truyền :Là sự sắp xếp các ghen trên NST

IV. Ý nghĩa của di truyền liên kết :1. Ý nghĩa của di truyền liên kết hoàn toàn- Hạn chế biến dị tổ hợp- đảm bảo sự di truyền bền vững của nhóm genquý có ý nghĩa trọng chọn giống

2. ý nghĩ của di truyền liên kết không hoàn toàn- Tạo nhiều biến dị tổ hợp , nguyên liệu cho tiếnhoá và chọn giống

- Các gen quý có thể được tổ hợp lại trong 1 NST- Thiết lập được khoảng cách tương đối của các

gen trên NST. đơn vị đo khoảng cách được tính bằng 1% HVG hay 1CM- Biết bản đồ gen có thể dự đoán trước tần số cáctổ hợp gen mới trong các phép lai, giảm thời gianchọn đôi giao phối và nghiên cứu khoa học

3. Củng cố và hướng dẫn về nhà :- Làm thế nào đ ể biết 2 gen đó liên kết hay phân li độc lập- Sử dụng các câu hỏi 1,2,3,4 trong SGK .

* Về nhà làm bài tập 5,6 trong SGK

Bµi 15: di truyÒn liªn kÕt víi giíiGåm 1 tiÕt TiÕt thø 15Ngµy so¹n :

I- Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc:

- Nªu ®îc çc c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh b»ng NST- Tr×nh bµy ®îc çc thÝ nghiÖm vµ c¬ së tÕ bµo häc cña di truyÒn

liªn kÕt víi giíi tÝnh.- Nªu ®îc ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh.

2.Kü n¨ng :- Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh.- Ph¸t triÓn ®îc kü n¨ng ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.

3. Gi¸o dôc :- Häc sinh nhËn thøc ®îc liªn kÕt víi giíi tÝnh gãp phÇn duy tr× sù

æn ®Þnh cña loµi,

gi÷ c©n b»ng sinh th¸i. Ho¸n vÞ gen t¨ng nguån biÕn dÞ tæ hîp,t¹o ®é ®a d¹ng vÒ loµi.



- Çc em cã thÓ ¸p dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i çc bµi tËp vÒliªn kÕt vµ HVGII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: - GA, SGK ,SGV, H×nh SGK, ®o¹n phim c¬ së tÕ bµo häc cña ditruyÒn liªn kÕt víi

giíi tÝnh- M¸y chiÕu, m¸y vi tÝnh

2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míiIII. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :

- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK

IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò :

? V× sao tÇn sè HVG kh«ng vît qu¸ 50% vµ ý nghÜa cña hiÖn t- îng liªn kÕt .

? So s¸nh qui luËt ph©n li ®éc lËp víi qui luËt di truyÒn liªn kÕt

gen .2. Néi dung bµi míi:

Trong thÝ nghiÖm cña Men®en khi lai bè mÑ thuÇn chñng kh¸cnhau bëi 2 tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, F1 dÞ hîp tö 2 cÆp gen thu ®îc ®êi laigåm 16 tæ hîp víi tØ lÖ ph©n tÝnh kiÓu h×nh 9 :3 :3 :1. Nhng trong thÝnghiÖm cña Moocgan l¹i kh«ng xuÊt hiÖn tØ lÖ kiÓu h×nh 1 :1 :1 :1.§iÒu g× ®· x¶y ra trong nh÷ng trêng hîp nµy ?

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

Hoạt động 1 : (10’)Tìm hiểu về NST giới tínhGv :Cho hs quan sát H15.1 và trả lời câu hỏi? Hãy cho biết đặc điểm của các gen nằm trên

vùng tương đồng hoặc không tương đồng? Về trạng thái tồ tại của các alen, có cặp alen

không?? Sự biểu hiện thành kiểu hình của các gen tạivùng đó ?

? Thế nào là NST giớ tính

? NST thường và NST giới tính khác nhaunhư thế nào ?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : Kết luận,bổ sung

Hoạt động 2: (15’)Tìm hiểu về gen trên NST X -GV yêu cầu hs đọc mục I trong sgk và thảoluận về kết quả 2 phép lai thuận của Moocgan? kết qủa ở F1 , F2

? kết qua đó có gì khác so với kết quả thínghiệm phép lai di truyền liên kết?

I.Nhiễm sắc thể giới tính :- Là loại NST có chứa gen quy định giới tính( có thể chứa các gen khác)- Cặp NST giới tính XX gồm 2 chiếc tươngđồng giới đồng giao- Cặp XY có vùng tương đồng ,có vùng kotương đồng giới dị giao* Kiểu XX, XY- Con cái XX, con đực XY: động vật có vú...

ruồi giấm, người- con cái XY,đực XX :chim,bướm, cá, ếch nhái* kiểu XX, XO:- Con cái XX, đực XO: châu chấu ,rệp, bọ xit- con cái XO, con đực XX : bọ nhậyII. Gen trên NST X* thí nghiệm : SGK *Nhận xét :kết quả của 2 phép lai thuận nghịch củaMoocgan là khác nhau và khác kết quả của

phép lai thuận nghịch của Menđen* giải thích :



? Gen quy định màu mắt nằm trên NST giớitính nào ?

? hãy nhận xét đặc điểm di truyền cua gentrên NST X (chú ý sự di truyền tính trắngmàu mắt trắng cho đời con ở phép lai thuận)

HS : nghiên cứu,trả lờiGV : Kết luận,bổ sung

Hoạt động 3: (7’) Tìm hiểu các gen trên NST Y- GV : yêu cầu hs cứu SGK nêu 1 số ví dụ vềhiện tượng di truyền tính trạng do gen nằmtrên NST Y quy định? làm thế nào để biết gen quy định tính trạngđang xét nằm trên Y.? Tính chất di truyền của gen nằm trên NST YHS : nghiên cứu,trả lờiGV : Kết luận,bổ sung

Hoạt động 4 : (6’)Tìm hiểu ý nghĩa của hiện tượng di truyềnliên kết với giới tínhGV : ý nghĩa của hiện tượng di truyền liên

kết với giới tínhHS : nghiên cứu,trả lờiGV : Kết luận,bổ sung

- Sơ đồ lai :- Gen quy định tính trạng màu mắt chỉ có trên

NST X mà không có trên Y→ vì vậy cá thể đực( XY) chỉ cần 1 gen lặn nằm trên NST X đã

biểu hiện ra KH- Đặc điểm Gen trên NST X : di truyền chéo

III. Gen trên NST Y :VD : người bố có túm lông tai sẽ truyền đặcđiểm này cho tất cả các con trai mà con gái thìko bị tật này

* Giải thích : gen quy định tính trạng nằm trên NST Y, ko có alen tương ứng trên X→ Ditruyền cho tất cả cá thể mang kiểu gen XYtrong dòng họ* đặc điểm : di truyền thẳng

IV. ý nghĩa của hiện tượng di truyền liênkết với giới tính- Điều khiển tỉ lệ đực cái theo ý muốn trongchăn nuôi trồng trọt

- Nhận dạng được đực cái từ nhỏ để phân loạitiện cho việc chăn nuôi

- Phát hiện được bệnh do rối loạn cơ chế phânli, tổ hợp của cặo NST giới tính

3.Củng cố và hướng dẫn về nhàa. BÖnh mï mµu vµ bÖnh m¸u khã ®«ng chØ biÓu hiÖn ë nam giíi,®óng hay

sai ? V× sao ?b. Nếu kết quả của phép lai thuận nghịch khác nhau ở 2 giới (ở loài có cơ chế xác định giớitính kiểu XX,XY thì kết luận nào dưới đây là đúng

a. Gen quy định tính trạng nằm trên NST X b. Gen quy định tính trạng nằm tring ti thểc. Gen quy định tính trang nằm trên NST Yd. Không có kết luận nào trên đúng.

c. Bệnh mù màu đỏ -xanh lục ở người do 1 gen lặm nằm trên NST Y quy định, một phụ nữ bìnhthường có em trai bị bênh mù màu lấy 1 người chồng bình thường, xác suất cặp vợ chồng này sinhcon trai đầu lòng bình thường là bao nhiêu? biết bố mẹ của cặp vợ chồng này không bị bệnh.

Bµi 16 : di truyÒn ngoµi nhiÔm s¾c thÓGåm 1 tiÕt TiÕt thø 16Ngµy so¹n :


- Nªu ®îc ®Æc ®iÓm di truyÒn ngoµi NST

- Ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ çc thÝ nghiÖm trong bµihäc



- Nªu ®îc b¶n chÊt cña sù di truyÒn cña ti thÓ vµ lôc l¹p .- Nªu ®îc ý nghÜa thùc tiÔn cña di truyÒn ngoµi NST

2.Kü n¨ng :- Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh.- Ph¸t triÓn ®îc kü n¨ng ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.

3. Gi¸o dôc :

Häc sinh nhËn thøc ®îc di truyÒn ngoµi NST gãp phÇn duy tr× sùæn ®Þnh cña loµi,gi÷ c©n b»ng sinh th¸i, t¹o ®é ®a d¹ng vÒ loµi trong thiªn nhiªn.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, H×nh SGK,2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi

III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu

SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò :

? Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm di truyÒn cña çc tÝnh tr¹ng do çc gentrªn NST X vµ NST Y

qui ®Þnh.Nh÷ng øng dông cña chóng trong thùc tiÔn ?? Gi¶i thÝch kÕt qu¶ TN di truyÒn mµu m¾t cña ruåi giÊm. BÖnh

mï mµu vµ bÖnhm¸u khã ®«ng chØ biÓu hiÖn ë nam giíi,®óng hay sai ? V×

sao ?2. Néi dung bµi míi:(®v®) : Khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm lai 2 thø lóa ®¹i m¹ch víi nhau,çc

nhµ khoa häc thu®îc nh÷ng kiÓu h×nh con lai cã tØ lÖ kh¸c thêng kh«ng gièng

qui luËt cñaMen®en hoÆc Moocgan. TÊt c¶ con sinh ra ®Òu cã kiÓu h×nh

gièng mÑ,vËy ®©y lµhiÖn tîng g× ?

Hoạt động của thầy và trò Nội dungHoạt động 1 : (15’)

T×m hiểu về çch di truyÒn theodßng mÑGV :Yªu cÇu hs quan s¸t thÝnghiÖm H16.1

H16.2 vµ SGK ®Ó tr¶ lêi çcc©u hái sau

- Nh©n vµ tÕ bµo chÊt cña 2 hîptö ®îct¹o ra do lai thuËn vµ lai nghÞch

I. Di truyÒn theo dßng mÑ :

- Khèi tÕ bµo chÊt cña giao tö çilín gÊp nhiÒu lÇn khèi tÕ bµo chÊtcña giao tö ®ùc sù di truyÒncña 1 sè tÝnh tr¹ng



gièng vµkh¸c nhau nh thÕ nµo ?

- V× sao con lai mang tÝnh tr¹ngcña mÑ ?- VËy di truyÒn theo dßng mÑ lµg× ?- Cã ph¶i mäi hiÖn tîng di truyÒn

theodßng mÑ lµ di truyÒn tÕ bµo

chÊt ?- Trong c¬ thÓ cã mÊy hÖ thèngdi truyÒn ?- Lµm thÕ nµo ®Ó biÕt ®îc thÕhÖ con lai

tu©n theo qui luËt gen nh©nhay gen tÕ

bµo chÊt ?HS : nghiªn cứu,trả lờ iGV : K ết luận,bổ sung

+ Mét sè hiÖn tîng di truyÒntheo dßng

mÑ kh«ng ph¶i lµ di truyÒn tÕbµo chÊt

+ Dïng phÐp lai ph©n tÝch nhnµo ®Ó t×m

ra qui luËt di truyÒn. Hoạt động 2: (12’)

T×m hiểu về sù di truyÒn cña çcgen trong ti thÓ vµ lôc l¹p GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu SGK vµ cho

biÕt :- Sù di truyÒn cña çc gen trong ti

thÓ vµlôc l¹p cã chung ®iÓm nµo ?- Chøc n¨ng cña sù di truyÒn tithÓ ?- Chøc n¨ng cña sù di truyÒn lôcl¹p ?HS : nghiªn cứu,trả lờ iGV : K ết luận,bổ sung

- Con lai mang tÝnh tr¹ng cña mÑnªn di truyÒn tÕ bµo chÊt DTtheo dßng mÑ

L u ý :Kh«ng ph¶i mäi hiÖn tîng di

truyÒn theo dßng mÑ ®Òu lµ ditruyÒn tÕ bµo chÊt .

- øng dông : trong chän gièng c©ytrång tao h¹t lai nhanh mµ kh«ngcÇn ph¸ huû phÊn hoa cña c©ymÑ

II. Sù di truyÒn cña çc gentrong ti thÓ

vµ lôc l¹p :* §Æc ®iÓm chung :- ADN m¹ch kÐp,trÇn,d¹ng vßng- Còng cã thÓ x¶y ra ®ét biÕn- §Òu di truyÒn ngoµi tÕ bµo chÊt1. Sù di truyÒn ti thÓ :

- M· ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cña tithÓ- M· ho¸ 1 sè pr«tªin tham giachuçi

chuyÒn ®iÖn tö2. Sù di truyÒn lôc l¹p :- Chøa gen m· ho¸ : rARN, tARN lôcl¹p,

pr«tªin cña rARN

- M· ho¸ 1 sè pr«tªin tham giachuçichuyÒn ®iÖn tö

III. §Æc ®iÓm di truyÒn ngoµiNST :- Ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµokh«ng thÓ t¸ch

rêi víi tÕ bµo chÊt (tÕ bµo chÊt

còng cãnh÷ng vai trß nhÊt ®Þnh ®èi víi



Hoạt động 3 : (9’) T×m hiểu về ®Æc ®iÓm ditruyÒn ngoµi NSTGV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu SGK vµtr¶ lêi c©u hái sau :

- TÕ bµo chÊt cã vai trß g× trongho¹t ®éng

sèng cña tÕ bµo ?- Sù di truyÒn ngoµi tÕ bµo chÊtcã nh÷ng

®Æc ®iÓm g× ?HS : nghiªn cứu,trả lờ iGV : K ết luận,bổ sung

di truyÒn)- Sù di truyÒn çc gen n»m trongtÕ bµo chÊt di truyÒn ngoµi NST hay ngoµi

nh©n- §iÓm kh¸c biÖt cña di truyÒnngoµi NST :+ KÕt qu¶ phÐp lai thuËn vµ lainghÞch kh¸c

nhau,con lai mang tÝnh tr¹ngcña mÑ.+ Çc tÝnh tr¹ng di truyÒn kh«ngtu©n theo

çc qui luËt di truyÒn NST.+ TÝnh tr¹ng do gen tÕ bµo chÊtqui ®Þnh vÉn

tån t¹i khi thay thÕ nh©n tÕ bµob»ng mét

cÊu tróc di truyÒn kh¸c . 3.Củng cố và hướ ng dẫn về nhà : - .B»ng çch nµo ®Ó ph¸t hiÖn ®îc di truyÒn tÕ bµo chÊt ? V× sao sùdi truyÒn nµy thuéc

d¹ng di truyÒn theo dßng mÑ ?- Sù kh¸c nhau gi÷a ADN trong nh©n vµ ADN ngoµi nh©n?

- Sù kh¸c nhau gi÷a di truyÒn NST vµ di truyÒn ngoµi NST ?

BÀI 17 : ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG

LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GENGåm 1 tiÕt TiÕt thø 17Ngµy so¹n :

I- Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i

1. KiÕn thøc: - Hình thành khái niệm về mức phản ứng, sự mềm dẻo về kiểu hình và ý nghĩa củachúng

- Thấy được vai trò của kiểu gen và vai trò cua môi trường đối với kiểu hình- Nêu được mối qua hệ giữa kiểu gen , môi trường trong sự hình thành tính trạng của cơ

thể sinh vật và ý nghĩa của mối quan hệ đó trong sản xuất và đời sống2.Kü n¨ng : - Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh.

- Ph¸t triÓn ®îc kü n¨ng ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.

3. Gi¸o dôc :



Häc sinh nhËn thøc ®îc vai trß to lín cña m«i trêng,tõ ®ã cã nh÷ngt¸c ®éng phï

hîp ®Õn c©y trång gãp phÇn n©ng cao n¨ng xuÊt c©y trång cho gia®×nh . II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV, H×nh 17 SGK,2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :

1. KiÓm tra bµi cò :. ? Bằng cách nào để phát hiện được di truyền tế bào chất ? Vì sao sự di truyền này thuộc

dạng di truyền theo dòng mẹ ?? Nêu đặc điểm di truyền ngoài NST ? Cho biết những qui luật nào chi phối sự hình

thành tính trạng ?2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Sinh vËt sèng trong m«i trêng chÞu sù chi phèi cña çc quiluËt di truyÒn ,ngoµi

ra cßn chÞu sù t¸c ®éng rÊt m¹nh mÏ cña m«i trêng,vËynh÷ng ¶nh hëng ®ã lµ

g× ta cïng nghiªn cøu bµi 17

Hoạt động của thầy và trß Nội dung

Ho¹t ®éng 1 : (10’) T×m hiÓu vÒ mèi quan hÖ gi÷akiÓu gen,m«i trêng vµ kiÓuh×nhGV : Yªu cÇu hs quan s¸t H17vµ tr¶ lêi

çc c©u hái sau :- TÝnh tr¹ng nµo lµ tÝnh tr¹ngtréi ?

- VËy mµu s¾c hoa biÕn ®æitrong trêng

hîp nµy lµ do ®©u? ( t0 )

- to cã lµm biÕn ®æi kiÓu genkh«ng?

- Cã nhËn xÐt g× vÒ çch ph¶n

øng víinhÖt ®é m«i trêng cña hai

I. Mèi quan hÖ gi÷a kiÓugen,m«i trêng

vµ kiÓu h×nh :1.Ví dụ : Hoa anh thảo coù haigioáng:hoa ñoû kiểu gen AA vaø hoatraéng kiểu gen aa. Ptc : Hoa®á x Hoa tr¾ng

(AA) (aa)

F1 : Hoa ®á (Aa)F1 x F1 : Hoa ®á x Hoa ®á

(Aa) (Aa)F2 : 3 hoa ®á : 1 hoa tr¾ng

(1AA : 2Aa : 1 aa )Hoa ®á (AA) 350c hoa tr¾ng (AA)

200cHoa tr¾ng (aa) 200c hoa tr¾ng(aa)

350c



gièng hoa®á vµ hoa tr¾ng ?

- Bè mÑ truyÒn cho con kiÓugen hay

tÝnh tr¹ng cã s½n ?

- KiÓu h×nh cña c¬ thÓ phôthuéc vµo

nh÷ng yÕu tè nµo ?

- Cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËng× vÒ vai

trß cña kiÓu gen vµ ¶nh hëngcña m«i

trêng ®èi víi sù h×nh thµnh

tÝnhtr¹ng ?

HS : Nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

Ho¹t ®éng 2 : (12) T×m hiÓu vÒ thêng biÕnGV : Nªu vÝ dô

GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu SGK vµ çc

vÝ dô nªu ra :- Nguyªn nh©n nµo lµm ph¸t

sinhthêng biÕn?

- Çc SV cïng loµi p/ ntn tríccïng 1

2. Keát luaän :-Kieåu hình cuûa 1 cô theå khoângchæ phuï thuoäc vaøo kieåu genmaø coøn phuï thuoäc ñieàu kieänmoâi tröôøng.-Boá meï khoâng truyeàn ñaït chocon nhöõng tính traïng ñaõ hìnhthaønh saün maø di truyeàn moätkieåu gen.

-Kieåu gen quy ñònh khaû naêngphaûn öùng cuûa cô theå tröôùcmoâi tröôøng.Kieåu hình : kieåu gen + moâitröôøng.II. Thêng biÕn :1.Ví duï :- Haøm löôïng Hb trong maùu taêngkhi ta leân

nuùi cao.- Moät soá thöïc vaät coù hieäntöôïng ruïng laù vaøo

muøa ñoâng.- Rau maùc :treân caïn laù hình muõimaùc;döôùi nöôùc ,coù theâm loaïilaù hình baûn daøi,döôùi nöôùcsaâu:chæ coù loaïi laù hình baûndaøi )



®/k m«i trêng? Theo híngnµo? - Thêng biÕn cã DT kh«ng? T¹isao? - Thêng biÕn cã ý nghÜa g×

®èi víi®êi sèng sinh vËt ?

- HËu qu¶ vµ ý nghÜa cña th-êng biÕn lµ

g×?

HS : Nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

Ho¹t ®éng 3 : (13’) T×m hiÓu vÒ møc ph¶n øngGV : §a ra çc vÝ dô : S¶n lîngs÷a cña bß vµ t¨ng khèi lîngthÞt cña lîn- Çc vÝ dô trªn cã ph¶i lµ møcph¶n øng

kh«ng ?

- Møc ph¶n øng lµ g× vµ do yÕutè nµo

qui ®Þnh ? Cã di truyÒnkh«ng ?

- Çc kiÓu gen kh¸c nhau cãmøc ph¶n

øng gièng nhau kh«ng ?

- Giíi h¹n n¨ng suÊt cña mét

2.Keát Luaän :-Khaùi nieäm : Thöôøng bieán laønhöõng bieán ñoåi ôû kieåu hìnhcuûa cuøng moät kieåu gen, phaùt

sinh trong quaù trình phaùt trieåncaù theå döôùi aûnh höôûng cuûamoâi tröôøng.-Tính chaát :laø loaïi bieán ñoåiñoàng loaït ,theo höôùng xaùc ñònh ,khoâng lieân quan vôùi nhöõng bieánñoåi trong kieåu gen neân khoâng ditruyeàn.-yù nghóa : Thöôøng bieán giuùp cô

theå thích nghi vôùi moâi tröôøng.

III. Møc ph¶n øng :*Möùc phaûn öùng laø giôùi haïnthöôøng bieán cuûa moät kieåu gentröôùc nhöõng ñieàu kieän moâitröôøng khaùc nhau (moãi gen coùmöùc phaûn öùng rieâng) => möùcphaûn öùng di truyeàn.

* Caùc tính traïng soá löôïng coùmöùc phaûn öùng roäng(löu yù : Tính traïng NX laø tínhtraïng ña gen)* Caùc tính traïng chaát löôïng coùmöùc phaûn öùng heïp.*Vai troø cuûa gioáng vaø kó thuaätcanh taùc ñoái

vôùi naêng suaát.

- Gioáng (kieåu gen): quy ñònhnaêng suaát cuûa



gièng vËtnu«i hay c©y trång do yÕu tè

nµo qui®Þnh ?

- Kü thuËt canh t¸c cã ¶nh hëngg× tíi

n¨ng suÊt kh«ng ?

HS : Nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung+ Møc ph¶n øng réng vµ møcph¶n øng

hÑp+ N¨ng suÊt = gièng + kü thuËt

moät gioáng vaät nuoâi hay caâytroàng- Kyõ thuaät saûn xuaát( moâitröôøng): quy ñònh naêng suaát cuï theå cuûa gioáng trong giôùi haïncuûa möùc phaûn öùng do kieåu genqui ñònh.

-Naêng suaát: laø keát quaû taùcñoäng cuûa caû gioáng vaø kyõthuaätäKhi ñaõ ñaùp öùng yeâu caàu kyõthuaät saûn xuaát muoán vöôït giôùihaïn naêng suaát thì phaûi ñoåigioáng, caûi tieán gioáng cuõ hoaëctaïo gioáng môùi)

3. CUÛNG COÁ:a. Phaân tích moái quan heä vaø vai troø cuûa kieåu gen ,moâi

tröôøng ,kieåu hình trong quaùtrình phaùt trieån caù theå ?

b. Thöøông bieán laø gì ? Neâu ñaëc ñieåm cuûa thöôøng bieán ?c. Möùc phaûn öùng laø gì ? Vaän duïng khaùi nieäm naøy ñeå

phaân tích vai troø cuûa gioáng vaø kóthuaät canh taùc trong vieäc taêng naêng suaát caây troàng ?

BÀI 18 : BµI TËP CH¦¥NG IIGåm 1 tiÕt TiÕt thø 18Ngµy so¹n :


- Kh¾c s©u ®îc nh÷ng kiÕn thøc ®· häc

- NhËn d¹ng ®îc çc d¹ng bµi tËp c¬ b¶n (®Ò cËp tíi bµi to¸n thuËnhay nghÞch; qui luËtdi truyÒn chi phèi tÝnh tr¹ng

2.Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng lµm bµi tËp .3. Gi¸o dôc : Häc sinh cã thÓ vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i çcd¹ng bµi tËp di truyÒn . II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV,SBT .2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi

III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu : Lµm bµi tËpIV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :



1. KiÓm tra bµi cò :. ?? Phaân tích moái quan heä vaø vai troø cuûa kieåu gen ,moâitröôøng ,kieåu hình trong quaù

trình phaùt trieån caù theå ? Thöøông bieán laø gì ? Neâu ñaëcñieåm cuûa thöôøng bieán ?

? Möùc phaûn öùng laø gì ? Vaän duïng khaùi nieäm naøy ñeå phaântích vai troø cuûa gioáng vaø

kó thuaät canh taùc trong vieäc taêng naêng suaát caây troàng ?2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Çc d¹ng bµi tËp chÞu sù chi phèi cña çc qui luËt di truyÒn lµrÊt ®a d¹ng, çch

gi¶i çc bµi to¸n nµy nh thÕ nµo ta cïng t×m hiÓu bµi tËp ch-¬ng II

Hoạt động của thầy và trß Nội dungHo¹t ®éng 1 : (30’)

T×m hiÓu çc d¹ng bµi tËp tùluËnGV : Yªu cÇu häc sinh nghiªncøu bµi

tËp theo sù híng dÉn cñagi¸o viªn- Chia b¶ng thµnh 3 cét vµ gäi 3hs lªn

b¶ng lµm bµi mçi em lµm 1

c©u 1 ,2hoÆc 3,nh÷ng hs ë díi tiÕp

tôc lµm.- HS : Nghiªn cøu lµm bµi tËp- GV : Qu¸n xuyÕn líp vµ gi¶ithÝch çc

th¾c m¾c nÕu çc em háiGV : NhËn xÐt bµi lµm trªnb¶ng vµ ®a

ra ®¸p ¸n ®óng nhÊt :Bµi tËp 1 :a. Aa x Aa hoÆc Aa xaab. AA x AA hoÆc AA xAa

Bµi tËp 2 :a. Qui luËt PL§L hoÆc HVG

50%b. TØ lÖ ph©n li KG vµ KH lµ

I.Bµi tËp tù luËn :

Bµi tËp 1 :ë ngêi gen A qui ®Þnh m¾t ®entréi hoµn toµn so víi gen a qui®Þnh m¾t xanh. Gen n»m trªnNST thêng .a. MÑ vµ bè ph¶i cã kiÓu gen vµkiÓu h×nh

nh thÕ nµo ®Ó con sinh ra cã®øa m¾t

®en, cã ®øa m¾t xanh ?b. MÑ vµ bè ph¶i cã kiÓu gen vµkiÓu h×nh

nh thÕ nµo ®Ó con sinh ra ®Òum¾t ®en ?

Bµi tËp 2 :ë cµ chua gen A qui ®Þnh qu¶ ®á,a - qu¶ vµng, B - qu¶ trßn ,b - qu¶

bÇu dôc.Khi cho lai hai gièng cµchua qu¶ ®á,d¹ng bÇu dôc vµ qu¶vµng d¹ng trßn F1 100% qu¶ ®ád¹ng trßn. Cho F1 giao phÊn víinhau ®îc F2 cã 1604 c©y trong ®ã901 c©y qu¶ ®á ,trßn .a. Mµu s¾c vµ h×nh d¹ng qu¶ cµchua ®îc chi phèi bëi qui luËt ditruyÒn nµo ?

b. cho F1 lai ph©n tÝch kÕt qu¶nh thÕ nµo ?



1 :1 :1 :1Bµi tËp 3 :Theo qui luËt ¸t chÕ .Qui ®Þnh (A-B-) vµ (A-bb) :l«ng x¸m

(aaB-) :l«ng ®en

(aabb) :l«ng hungViÕt s¬ ®å lai :

GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn

cøu bµitËp theo sù híng dÉn cña

gi¸o viªn- Chia b¶ng thµnh 3 cét vµ gäi 3hs lªn

b¶ng lµm bµi mçi em lµm 1c©u 4 ,5

hoÆc 6,nh÷ng hs ë díi tiÕptôc lµm.

- HS : Nghiªn cøu lµm bµi tËp- GV : Qu¸n xuyÕn líp vµ gi¶ithÝch çc

th¾c m¾c nÕu çc em háiGV : NhËn xÐt bµi lµm trªnb¶ng vµ ®a

ra ®¸p ¸n ®óng nhÊt :Bµi tËp 4 :a. qui luËt t¬ng t¸c d¹ng bæ

sungb. KiÓu gen cña bè mÑ :AaBb (h¹t ®µo) x aabb

(h×nh l¸)

Bµi tËp 5 :- AB/ab x ab/ab HVG50%- Ab/aB x ab/ab HVG

50%- Ab/ab x aB/ab LKG

Bµi tËp 3 :Khi lai thuËn vµ lai nghÞch hai nßingùa thuÇn chñng l«ng x¸m vµl«ng hung ®á ®Òu ®îc F1 l«ngx¸m. Cho ngùa F1 giao phèi víinhau ®îc F2 cã tØ lÖ 12 ngùa l«ng

x¸m : 3 ngùa l«ng ®en : 1 ngùal«ng hung. Gi¶i thÝch kÕt qu¶phÐp lai.

Bµi tËp 4 :Khi lai thuËn vµ lai nghÞch hai nßigµ thuÇn chñng mµo h¹t ®µo vµmµo h×nh l¸ ®îc F1 toµn gµ mµoh¹t ®µo. Cho F1 giao phèi víi nhau

®îc F2 cã tØ lÖ : 93 mµo h¹t ®µo :31 gµ mµo hoa hång : 26 gµ mµoh¹t ®Ëu : 9 gµ mµo h×nh l¸a. H×nh d¹ng mµo gµ bÞ chi phèibëi kiÓu

t¸c ®éng nµo cña gen ?b. Ph¶i chän cÆp bè mÑ nh thÕnµo ®Ó sinh

con ra cã tØ lÖ 1 : 1 : 1 : 1

C©u 5 :ë ruåi giÊm gen A qui ®Þnh çnhdµi ,a - çnh côt, B qui ®Þnh th©nx¸m ,b - th©n ®en. Çc gen qui®Þnh çc cÆp tÝnh tr¹ng trªn cïngn»m trªn 1 NST t¬ng ®ångPh¶i chän cÆp lai cã kiÓu gen,kiÓuh×nh nh thÕ nµo ®Ó thÕ hÖ sau

cho ra tØ lÖ : 1:1:1:1

C©u 6 : Trªn NST sè 2 cña ruåi giÊm çcgen qui ®Þnh m¾t hång vµ çnhvªnh çch nhau 18 cM. Çc tÝnhtr¹ng tréi t¬ng øng lµ m¾t ®á vµçnh b×nh thêng .Khi lai ruåi m¾t ®á çnh b×nh th-

êng thuÇn chñng vµ ruåi m¾thång çnh vªnh thu ®îc F1 . Cho



hoµn toµn

Bµi tËp 6 :F = 18% A: m¾t ®á , a -m¾t hång ,

B ; çnh bt , b -çnh vªnh

- ViÕt s¬ ®å lai :P : AB/AB x

ab/abF1 : AB/ab

AB/ab xAB/ab

F2 :

Ho¹t ®éng 2 : (15’)

T×m hiÓu çc d¹ng bµi tËptr¾c nghiÖmGV vµ HS cïng lµm

F1 giao phèi víi nhau th× kÕt qu¶F2 sÏ nh thÕ nµo vÒ kiÓu gen vµkiÓu h×nh ?

II. Bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸chquan :

3. CUÛNG CO Á: nhËn xÐt giê häc cã thÓ cho ®iÓm nÕu häc sinhnµo lµm bµi tèt.

C¨n dÆn bµi thùc hµnh tiÕt sau.

BÀI 19 : THỰC HÀNH LAI GIỐNG

Gồm 1 tiết Tiết thứ 19 Ngày soạn :

I. Mục tiêu : Sau khi học song bài này học sinh phải1. Kiến thức :

- Học sinh làm quen với các thao thác lai hữu tính, biết cách bố trí thí nghiệm thựchành lai giống, đánh giá kết qua thí nghiệm bằng phương pháp thống kê

- Thực hiện thành công các bước tiên hành lai giống trên 1 số đối tượng cây trồng ở địa phương

2. Kỹ năng :

Rèn luyện kỹ năng thực hành cho các em và phân tích kết quả thí nghiệm.3. Giáo dục : Học sinh có thể tiến hành thực hiện phép lai giống ngô, cà chua hoặc bí ngô ở địa

phươngII. Kiểm tra kiến thức cơ sở và sự chuẩn bị :1. Kiểm tra kiến thức cơ sở : - Có những qui luật di truyền nào chi phối sự di truyền của các cặp tính trạng ?

- Những yếu tố nào ảnh hưởng đến năng suất của cây trồng ?2. Chuẩn bị :a. vật liệu và dụng cụ cần thiết

Kẹp,kéo,kim mũi mác,đĩa kính đồng hồ,bao cách li,nhãn,bút chì,bút lông,bông ,hộp pêtrib. Chuẩn bị cây bố mẹ : Cây cà chua bố mẹ



- Chọn giống: chọn các giống cây khác nhau rõ ràng về hình dạng hoặc màu sắc quả đểcó thể phân biệt dể dàng bằng mắt thường

- Gieo hạt những cây dùng làm bố trước những cây dùng làm mẹ từ 8 đến 10 ngày- Khi cây bố ra hoa thì tỉa bớt số hoa trong chùm và ngắt bỏ những quả non để tập trung

lấy phấn được tốt- Khi cây mẹ ra được 9 lá thì bấm ngọn và chỉ để 2 cành, mỗi cành lấy 3 chùm hoa, mỗichùm hoa lấy từ 3 đến 5 quả

III. Nội dung thực hành :- Lai giống ở thực vật- Lai giống ở một số loài cá cảnh

IV. Tiến hành các hoạt động thực hành :

Hoạt động của thầy và trò Nội dungHoạt động 1 : (35’)Tìm hiểu cách lai giống thực vật*GV: tại sao phải gieo hạt những cây làm

bố trước những cây làm mẹ?mục đích của việc ngắt bỏ những chùmhoa và quả non trên cây bố, bấm ngọn vàngắt tỉa cành, tỉa hoa trên cây mẹ• GV hướng dẫ hs thực hiện thao tác

khử nhị trên cây mẹ• ? Tại sao cần phải khử nhị trên cây

mẹGv thực hiện mẫu : kỹ thuật chọn nhị hoa

để khử, các thao tác khi khử nhị

* Mục đích của việc dùng bao cách li saukhi đã khử nhị ?

* GV hướng dẫn học sinh chọn hoa trêncây mẹ để thụ phấn

Gv thực hiện các thao tác mẫu- Không chọn những hoa đầu nhuỵ khô,màu xanh nhạt nghĩa là hoa còn non , đầunhuỵ màu nâu và đã bắt đầu héo thụ phấnkhông có kết quả- Có thể thay bút lông bằng những chiếclông gàGV hướng dẫn học sinh phương pháp thuhoạch và cất giữ hạt lai

* GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu

I. Lai giống thực vật :1. Khử nhị trên cây mẹ

- Chọn những hoa còn là nụ có màu vàng nhạtđể khử nhị ( hoa chưa tự thụ phấn)-Dùng kim mũi mác tách 1 bao phấn ra nếu

phấn còn là chất trắng sữa hay màu xanh thìđược. nếu phấn đã là hạt màu trắng thì khôngđược- Đùng ngón trỏ và ngón cái của tay để giữ lấynụ hoa- Tay phải cầm kẹp tách bao hoa ra, tỉa từng nhị

một , cần làm nhẹ tay tránh để đầu nhuỵ và bầunhuỵ bị thương tổn- Trên mỗi chùm chọn 4 đến 6 hoa cùng lúc vàlà những hoa mập để khử nhị , cắt tỉa bỏ nhữnghoa khác- Bao các hoa đã khử nhị bằng bao cách li2. Thụ phấn- Chọn những hoa đã nở xoà, đầu nhị to màuxanh sẫm, có dịch nhờn- Thu hạt phấn trên cây bố : chọn hoa vừa nở,cánh hoa và bao phấn vàng tươi, khi chín hạt

phấn chín tròn và trắng- Dùng kẹp ngắt nhị bỏ vào đĩa đồng hồ- Đùng bút lông chà nhẹ trên các bao phấn đểhạt phấn bung ra-Dùng bút lông chấm hạt phấn cây bố lên đầunhuỵ hoa của cây mẹ đã khử nhị- Bao chùm hoa đã thụ phấn bằng túi cách li,

buộc nhãn ,ghi ngày và công thức lai

3.Chăm sóc và thu hoạch- Tưới nước đầy đủ



phương pháp xử lý kết quả lai theo phương pháp thống kê được giới thiệutrong sách giáo khoaViệc xử lý thống kê không bắt buộc họcsinh phải làm nhưng gv nên hướng dẫnhs khá giỏi yêu thích khoa học kiểm trađánh giá kết quả thí nghiệm và thông báo

cho toàn lớp

Hoạt động 2 : (5’)Tìm hiểu cách lai 1 số loài cá cảnhGV : Chỉ có tính giới thiệu (không có cácảnh )

-Khi quả lai chín thì thu hoạch, cẩn thận tránhnhầm lẫn các công thức lai- Bổ từng quả trải hạt lên tờ giấy lọc ghi côngthức lai và thứ tự quả lên tờ giấy đó- Phơi khô hạt ở chổ mát khi cầ gieo thì ngâmtờ giấy đó vào nước lã hạt sẽ tách ra4. Xử lí kết qủa lai

Kết qủa thí nghiệm được tổ hợp lại và xử lítheo phương pháp thống kê

II. Lai một số loài cá cảnh :1. Giới thiệu một số loài cá cảnh2. Chuẩn bị3. Cách tiến hành

V. Giải thích kết quả và rút ra kết luận :

Tiến hành như thế nào và mục tiêu đã đạt được chưa* Bản tường trình thực hành : bài thực hành số 3 : lai giống1 . Mục tiêu thực hành :2 . Các hoạt động thực hành :Chuẩn bị, tiến hành, kết quả, giải thích và nhận xét kết quả3 . Đánh giá của giáo viên : Kiến thức, kỹ năng, giáo dục.

BÀI KIỂM TRA 1 TIẾT SINH HỌC 12 NÂNG CAOTiết thứ 20 Bài kiểm tra viết hệ số 2 Ngày soạn :

A. Ma trận :

Çc chñ ®ÒchÝnh

Çc møc ®é cÇn ®¸nh gi¸ Tæng®iÓmNhí Th«ng hiÓu VËn dông

TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL1.C¬ së vËt

chÊt vµ c¬ chÕdi truyÒn

C©u1;2

(0,5®)

C©u9

(1®)

C©u3,4

(0,5®)

3,5 ®

2. Qui luËt ditruyÒn C©u5;6(0,5®

)

C©u7;8(0,5

®)

C©u10(2®)

C©u11(5 ®)

6,5 ®

Tæng sè ®iÓm 5C©u

(2đ) 5C©u

(3®) 1C©u

(5 ®) 10 ®

B. Nội dung ®Ò :I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm (2®iÓm) :

C©u1 Khi ph©n tö acridin chÌn vµo m¹ch míi ®ang tæng hîp sÏ g©y nªnd¹ng ®ét biÕn gen nµo?



A MÊt 1 cÆp Nu C. §¶o vÞ trÝ çc cÆp NuB Thªm 1 cÆp Nu D. Thay thÕ mét cÆp Nu

C©u2

C¬ chÕ hiÖn tîng di truyÒn ë cÊp ®é ph©n tö ®îc thÓ hiÖn ë s¬®å nµo díi ®©y ?

A ADN mARN TÝnh tr¹ng Pr«tªinB ADN Pr«tªin mARN TÝnh tr¹ngC ARN ADN Pr«tªin TÝnh tr¹ngD ADN mARN Pr«tªin TÝnh tr¹ng

C©u3

Trong qu¸ tr×nh nh©n ®«i ADN ,enzim ADN p«limeraza di chuyÓntrªn mçi m¹ch khu«n cña ADN

A mét çch ngÉu nhiªnB lu«n theo chiÒu tõ 3’-5’C Theo chiÒu tõ 5’- 3’ trªn m¹ch nµy vµ 3’-5’ trªn m¹ch kiaD Lu«n theo chiÒu tõ 5’-3’

C©u4

§ét biÕn ë vÞ trÝ nµo trong gen lµm cho qu¸ tr×nh dÞch m· kh«ngthùc hiÖn ®îc ?

A §ét biÕn ë m· kÕt thóc C. §ét biÕn ë bé ba gi¸pm· kÕt thóc

B §ét biÕn ë bé ba ë gi÷a gen D. §ét biÕn ë m· më ®ÇuC©u

5§iÒu nµo díi ®©y lµ kh«ng ®óng ?

A Di truyÒn tÕ bµo chÊt ®îc xem lµ di truyÒn theo dßng mÑB Mäi hiÖn tîng di truyÒn theo dßng mÑ ,®Òu lµ di truyÒn tÕ bµo

chÊtC Kh«ng ph¶i mäi hiÖn tîng di truyÒn theo dßng mÑ ,®Òu lµ di

truyÒn tÕ bµo chÊtD Di truyÒn tÕ bµo chÊt kh«ng cã sù ph©n tÝnh ë thÕ hÖ sau

C©u6

Men®en gi¶i thÝch çc qui luËt cña m×nh b»ng gi¶ thuyÕt

A siªu tréi B. dÞ hîp C. céng gép D. giaotö thuÇn khiÕt

C©u7

§iÒu kiÖn ®Ó x¶y ra ph©n li ®éc lËp lµ

A çc gen n»m trªn çc NST kh¸c nhau vµ t¸c ®éng riªng rÏ lªn sù

h×nh thµnh tÝnh tr¹ngB çc gen n»m trªn çc NST kh¸c nhauC çc gen n»m trªn 1 NST vµ t¸c ®éng riªng rÏ lªn sù h×nh thµnh

tÝnh tr¹ngD çc gen t¸c ®éng riªng rÏ lªn sù h×nh thµnh tÝnh tr¹ng

C©u8

N¨ng suÊt cña mét gièng vËt nu«i hay c©y trång ®îc quyÕt ®Þnhbëi

A ®iÒu kiÖn sèng B. kiÓu gen C. nhiÖt ®é m«i trêng D.kü thuËt ch¨m sãc

II. PhÇn c©u hái tù luËn : ( 8 ®iÓm )



C©u 9 (1®) : Díi ®©y lµ tr×nh tù nuclª«tit trªn m¹ch khu©n cña gen3’ …TAT GGG XAG TGA AAT GGX…5’

- X¸c ®Þnh tr×nh tù nuclª«tit trªn m¹ch bæ sung ( 5’-3’)- X¸c ®Þnh tr×nh tù nuclª«tit trªn mARN ®îc tæng hîp tõ m¹ch

khu©n trªn .C©u 10 (2®):

a. Nªu çc kiÓu t¸c ®éng cña çc gen kh«ng alen lªn sù h×nh thµnh

tÝnh tr¹ng ?b. §Æc ®iÓm cña çc tÝnh tr¹ng do çc gen trªn NST X vµ trªn NST Y

?c. B»ng çch nµo ®Ó ph¸t hiÖn ®îc di truyÒn tÕ bµo chÊt ?

C©u 11 (5®) :a. Ở người gen A qui định mắt đen trội hoàn toàn so với mắt xanh.Gen qui định màumắt nằm trên NST thường.Bố và mẹ phải có kiểu gen và kiểu hình như thế nào thì con sinh ra có đứa mắt đen,có đứa mắt xanh ?

b. Ở cà chua gen A qui định quả đỏ,a - quả vàng,B - quả tròn, b - quả bầu dục. Chocây cà chua quả đỏ,dạng tròn dị hợp về hai cặp gen lai với cây cà chua quả vàng,dạng bầu dục. Kết quả thu được sẽ như thế nào. Từ đó rút ra kết luận về phép lai

phân tích ?C. Ý thức chấp hành qui chế khi làm bài kiểm tra của học sinh

HS không tham gia kiểm tra : …………………………………………………...HS vi phạm qui chế : ………………………………………………………………

ĐÁP ÁN :

I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm (2®iÓm) : 0,25đ x 8 = 2đC©u 1 C©u 2 C©u 3 C©u 4 C©u 5 C©u 6 C©u 7 C©u 8A D B D B D A BII. PhÇn c©u hái tù luËn : ( 8 ®iÓm )C©u 9 (1®) M¹ch bæ sung : 5’…ATA XXX GTX AXT TTA XXG…3’0,5®

M¹ch m· gèc : 3’ …TAT GGG XAG TGA AAT GGX…5’mARN : 5’…AUA XXX GUX AXU UUA XXG…3’

0,5®

C©u 10 (2®):a. Çc kiÓu t¸c ®éng cña çc gen kh«ng alen lªn sù h×nh thµnhtÝnh tr¹ng:

- T¬ng t¸c gen kiÓu bæ sung,¸t chÕ,céng gép- Gen ®a hiÖu

0,5®b. Çc gen trªn NST X vµ trªn NST Y

- Çc gen trªn NST X cã hiÖn tîng di truyÒn chÐo- Çc gen trªn NST Y cã hiÖn tîng di truyÒn th¼ng

1®



c. §Ó ph¸t hiÖn ®îc di truyÒn tÕ bµo chÊt ta sö dông phÐp laithuËn nghÞch 0,5®C©u 11 (5®) :

a. Bè vµ mÑ ph¶i cã kiÓu gen lµ - Aa x aa hoÆc Aa x Aa2®

b. AaBb (®á,trßn) x aabb ( vµng,bÇudôc)

FB : KiÓu gen vµ kiÓu h×nh ®Òu cã tØ lÖ 1 :1 :1 :12®* Lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¬ thÓ co¸ tÝnh tr¹ng tréi víi c¬ thÓ cãtÝnh tr¹ng lÆn ®Ó kiÓm tra kiÓu gen cña tÝnh tr¹ng tréi 1®

Ch¬ng III : di truyÒn häc quÇn thÓBµi 20 : cÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ

Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 21 Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :

- Nªu ®îc kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®Æc trng cña quÇn thÓ vÒ mÆt ditruyÒn.

- Nªu ®îc kh¸i niÖm vµ çch tÝnh tÇn sè t¬ng ®èi cña çc alen vµkiÓu gen.

- Tr×nh bµy ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ sù di truyÒn trong quÇn thÓtù phèi2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy,ph©n tÝch kªnh h×nh ®Ó rót ra

kiÕn thøc3. Gi¸o dôc : Häc sinh cã thÓ lµm ®îc çc bµi tËp ¸p dông trong SGK

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, H×nh 17 SGK,2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : KiÓm tra 15’ bµi 2. 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : GV nªu c©u hái : Trong thiªn nhiªn çc ç thÓ cïng loµi thêngsèng riªng lÎ hay tËp chung ? Sau khi häc sinh tr¶ lêi GV híng ®Õn kh¸iniÖm quÇn thÓ .

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung

Ho¹t ®éng 1 T×m hiÓu vÒ kh¸i niÖm cña quÇn thÓ I. Kh¸i niÖm cña quÇn thÓ :



GV : Yªu cÇu häc sinh quan s¸ttranh ,kÕt

hîp víi sgk ®Ó tr¶ lêi çc c©uhái :

- QuÇn thÓ lµ g× ?

- VÒ mÆt di truyÒn häc,quÇn thÓgåm nh÷ngd¹ng nµo ?

- V× sao quÇn thÓ giao phèi ®îc xemlµ ®¬n vÞ

tån t¹i cña loµi trong tù nhiªn ?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sungHo¹t ®éng 2

T×m hiÓu vÒ TÇn sè t¬ng ®èi cñaçc alen vµkiÓu gen

GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøu sgkvµ tr¶ lêi

çc c©u hái sau :-VÒ mÆt di truyÒn häc th× quÇn thÓcã nh÷ng®Æc trng nµo ?

- Khi xÐt 1 gen cã 2 alen A vµ a th×trong quÇn thÓ cã 3 kiÓu gen AA ;Aa ; aa. qui ícd = AA ; h = Aa ; r = aa. Gäi p lµ tÇnsè t¬ng ®èi cña alen A, q lµ tÇn sè t-¬ng ®èi cña alen a.H·y x¸c ®Þnhc«ng thøc tÝnh tÇn sè t¬ng ®è çcalen trong quÇn thÓ ?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêi

GV : KÕt luËn,bæ sung

- K/N : QuÇn thÓ lµ mét tËp hîp çthÓ cïng loµi,chung sèng trongmét kho¶ng kh«ng gian x¸c

®Þnh,tån t¹i qua thêi gian nhÊt®Þnh,cã thÓ giao phèi víi nhausinh ra thÕ hÖ sau .- VÒ mÆt di truyÒn häc,quÇn thÓgåm quÇn thÓ tù phèi vµ quÇn thÓgiao phèi.

II. TÇn sè t¬ng ®èi cña çcalen vµ

kiÓu gen :- Mçi quÇn thÓ ®îc ®Æc trng b»ngmét vèn gen nhÊt ®Þnh. Vèn genlµ toµn bé çc alen cña tÊt c¶ çcgen trong quÇn thÓ- Mçi quÇn thÓ cßn ®îc ®Æc trngbëi tÇn sè t¬ng ®èi cña çcalen,çc kiÓu gen,kiÓu h×nh.- TÇn sè t¬ng ®èi cña alen b»ng

tØ lÖ gi÷a sè alen ®îc xÐt trªntæng sè alen thu ®îc.- TÇn sè t¬ng ®èi cña 1 kiÓu genb»ng tØ lÖ gi÷a sè ç thÓ cã kiÓugen ®ã trªn tæng sè ç thÓ thu®îc.

dAA ; hAa ; raa.p = d + h/2 q = r +

h/2



Ho¹t ®éng 3 T×m hiÓu vÒ GV : Yªu cÇu häc sinhquan s¸t tranh ,kÕt hîp víi sgk ®Ó tr¶lêi çc c©u hái :

- QuÇn thÓ tù phèi cã ®Æc ®iÓmg× ?- NÕu quÇn thÓ cã 100% Aa. X¸c®Þnh cÊu tróc di truyÒn cña quÇnthÓ sau n thÕ hÖ tù thô phèi- KÕt qu¶ cña quÇn thÓ tù thô lµ g×?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

NÕu quÇn thÓ cã xAA ; yAa ; zaa. CÊutróc di truyÒn cña quÇn thÓ sau nthÕ hÖ tù thô phèiAA = x + (y- y.(1/2)n)/2Aa = y.(1/2)n

aa = z + (y- y.(1/2)n)/2

III. QuÇn thÓ tù phèi :

NÕu quÇn thÓ cã 100% Aa,cÊu trócdi truyÒn cña quÇn thÓ sau n thÕhÖ tù thô phèi

ThÕhÖ

Aa TØ lÖ %dÞ hîp100

®ång hîp0

1 1/2 =(1/2)1

50% 50%

2 1/4 =(1/2)2

25% 75%

3 1/8 =(1/2)3

12,5% 87,5%

n (1/2)n 1 - (1/2)n

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi

®Õn líp.

BÀI KIỂM TRA 15 TIẾT SINH HỌC 12 NÂNG CAO

Çc chñ ®Ò chÝnhÇc møc ®é cÇn ®¸nh gi¸ Tæng

®iÓmNhí Th«ng hiÓu VËn dông TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL

1.Qui luËt ph©n li C©u1(0,5®)

0,5 ®

2. Qui luËt liªn kÕt

gen

C©u2

(0,5®)

C©u 5

(2®)

2,5 ®

3. Qui luËt di C©u 3 0,5 ®



truyÒn liªn kÕt víigiíi tÝnh

(0,5®)

4. CÊu tróc ditruyÒn cña quÇn

thÓ

C©u4(0,5®)

C©u 6(6 ®)

6,5 ®

Tæng ®iÓm 4 C©u (2đ) 1 C©u (2®) 1 C©u (6 ®) 10 ®I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm (2 ®iÓm) :A. PhÇn c©u hái :

C©u 1 : ë ®Ëu Hµ lan h¹t vµng lµ tréi hoµn toµn so víi h¹t xanh.Cho giao phÊn gi÷ac©y h¹t

vµng thuÇn chñng víi c©y h¹t xanh ®îc F1 .Ch o c©y F1 tù thô phÊn th× tØ lÖkiÓu h×nh ë

F2 sÏ nh thÕ nµo ?A. 7 vµng : 3 xanh B. 1 vµng : 1 xanh C. 3 vµng : 1 xanh

D. 5 vµng : 3 xanhC©u 2 : Ho¸n vÞ gen cã hiÖu qu¶ ®èi víi çc gen liªn kÕt ë tr¹ng th¸i

A. dÞ hîp vÒ mét cÆp gen B. dÞ hîp vÒ hai cÆp gen C. ®ång hîplÆn D. ®ång hîp tréiC©u 3 : TØ lÖ ph©n tÝch 1 : 1 ë F1 vµ F2 diÔn ra ë nh÷ng ph¬ng thøc di truyÒnnµo ?

A. Di truyÒn cña çc gen trªn NST thêng vµ çc gen trong tÕ bµo chÊtB. Di truyÒn tÕ bµo chÊt vµ ¶nh hëng cña giíi tÝnhC. Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh vµ ¶nh hëng cña giíi tÝnhD. Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh vµ tÕ bµo chÊt

Câu 4: Đặc điểm nào dưới đây của thường biến là không đúng ? A. Là các biến dị đồng loạt theo cùng một hướng

B. Là biến dị không di truyềnC. Thường biến là những biến đổi tương ứng với điều kiện sốngD. Thường biến có thể có lợi, trung tính hoặc có hại

B. PhÇn ®¸p ¸n :

1II. PhÇn c©u hái tù luËn (8 ®iÓm) :C©u 5 : V× sao tÇn sè ®ét biÕn gen kh«ng vît qu¸ 50% ?C©u 6 :a. Cho r»ng ë bß ,kiÓu gen AA qui ®Þnh l«ng hung ®á, Aa- l«ng khoang, aa-l«ngtr¾ng.

Mét ®µn bß cã 4169 con hung ®á, 3780 con l«ng khoang, 756 con l«ng tr¾ng.X¸c ®Þnh tÇn sè t¬ng ®èi cña çc alen A vµ a.

b. Mét quÇn thÓ cã 0,36 AA ; 0,48 Aa ; 0,16aa.X¸c ®Þnh cÊu tróc di truyÒn cña quÇnthÓ trªnsau 3 thÕ hÖ tù phèi liªn tiÕp.

®¸p ¸nI. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm (2 ®iÓm) : 0,5 x 4 = 2 ®iÓm : 1C ; 2 B ; 3C ; 4DII. PhÇn c©u hái tù luËn (8 ®iÓm) :C©u 5 : TÇn sè ®ét biÕn gen kh«ng vît qu¸ 50% v× :

1® - Trong tù nhiªn SV chñ yÕu tu©n theo qui luËt LKG, HVG,tîng t¸c gen,ph©n livµ ph©n li ®éc lËp lµ

chÝnh

1® - NÕu cã trao ®æi chÐo chØ trao ®æi 2 trong 4 cr«matÝtC©u 6 :



3® a. p = A = 0,7 ; q = a = 0,33® b. 0,57 AA + 0,06 Aa + 0,37 aa = 1

Bµi 21 : tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ

giao phèi ngÉu nhiªnSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 22 Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Nêu được các đặc trưng của quần thể về mặt di truyền học là đơn vị tiến hoá cơ sở

của loài giao phối- Trình bày được nội dung, ý nghĩa lí luận và ý nghĩa thực tiễn của định luật Hacđi – Van bec

- Biết so sánh quần thể xét về mặt sinh thái học và di truyền học, tính toán cấu trúc kiểugen của quần thể,tần số tương đối của các alen

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy lý thuyÕt vµ kü n¨ng gi¶i bµi tËp

x¸c ®Þnh cÊu trócdi truyÒn cña quÇn thÓ.3. Gi¸o dôc : Häc sinh cã thÓ lµm ®îc çc bµi tËp ¸p dông trong SGK

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : - Những đặc trưng cơ bản của quần thể giao phối?

- Cách tính tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể giao phối. 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : GV nªu c©u hái : CÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ néi phèi Aax Aa qua çc thÕ hÖ sÏ nh thÕ nµo.VËy nÕu ®ã lµ quÇn thÓ giao phèith× cÊu tróc cña nã sÏ ra sao.

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dungHo¹t ®éng 1 : 10’ T×m hiÓu vÒ quÇn thÓ giao phèingÉu nhiªn GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk ®Ó tr¶ lêi çc c©u hái :- Quần thể ngẫu phối là gì?- Những dấu hiệu cơ bản của quần thể giao

phối?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung+ cho hs phân tích ví dụ về sự đa dạng nhóm

I. QuÇn thÓ giao phèi ngÉunhiªn :- Quần thể được gọi là ngẫu phối khi các cáthể trong quần thể lựa chọn bạn tình để giao

phối một cách hoàn toàn ngẫu nhiên* Đặc điểm di truyền của quần thể ngẫu

phối:- Trong QT ngẫu phối các cá thể có kiểu genkhác nhau kết đôi với nhau 1 cách ngẫunhiên tạo nên 1 lượng biến dị di truyền rất



máu ở người+ giải thích từng dấu hiệu để học sinh thấyrõ đây là các dấu hiệu nổi bật của quần thểngẫu phối→ đánh dấu bước tiến hoá của loài

Ho¹t ®éng 2 : 20’ T×m hiÓu vÒ định luËt Hac®i-

Vanbec GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ tr¶ lêi çc c©u hái sau :- Trạng thái cân bằng của quần thể ngẫu

phối được duy trì nhờ cơ chế nào?- Hãy đưa ra công thức tổng quát chung tínhthành phần kiểu gen của quần thểHS: p2AA+ 2pqAa + q2aa =1Trong đó: p2 là tấn số kiểu gen AA,

2pq là tần số kiểu gen Aaq2 là tấn số kiểu gen aa

- Trạng thái cân bằng di truyền như trên làtrạng thái cân bằng Hacđi- vanbec→ địnhluật?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

Ho¹t ®éng 3 : 5’ T×m hiÓu vÒ điÒu kiÖn nghiÖm®óng cña ®Þnh luËt Hac®i- VanbecGV : Yªu cÇu häc sinh nghiên cứu sgkvà cho biết định luật chỉ đúng trong trườnghợp nào ?

HS : nghiªn cøu,tr¶ lêi

GV : KÕt luËn,bæ sungHo¹t ®éng 4 : 5’

T×m hiÓu vÒ ý nghĩa cña ®Þnh luËtGV : Yªu cÇu häc sinh nghiên cứu sgkvà cho biết định luật có ý nghĩa thực tiễn vàý nghĩa lý luận như thế nào ?

HS : nghiªn cøu,tr¶ lêi


lớn trong QT làm nguồn nguyên liệu chotiến hoá và chọn giống- Duy trì được sự đa dạng di truyền của quầnthể

II. §Þnh luËt Hac®i- Vanbec :- Trong 1 quần thể lớn, ngẫu phối,nếu không

có các yếu tố làm thay đổi tần số alen thìthành phần kiểu gen của quần thể sẽ duy trìkhông đổi từ thế hệ này sang thế hệ kháctheo công thức:

P2 + 2pq +q2 =1* Bài toán:- Nếu trong 1 QT, lôcut gen A chỉ có 2 alenA và a nằm trên NST thường

- Tổng p + q =1

- Các kiểu gen có thể có: Aa, AA, aa- Giả sử TP gen của quần thể ban đầulà:0.64 AA: 0,32 Aa: 0,04 aa

- Tính p=0.8, q=0.2→ Công thức tống quát về thành phần KG:

p2AA + 2pqAa + q2aa- Nhận xét: tần số alen và thành phần KGkhông đổi qua các thế hệ

III. §iÒu kiÖn nghiÖm ®óng cña®Þnh luËtHac®i- Vanbec.

- Quần thể phải có kích thước lớn- Các cá thể trong quần thể phải có sức sốngvà khả năng sinh sản như nhau( ko có chọnlọc tự nhiên )- Không xảy ra đột biến,nếu có thì tần số đột

biến thuận bằng tần số đột biến nghịch- Không có sự di - nhập gen

IV.ý nghÜa cña ®Þnh luËtHac®i- Vanbec.- ý nghĩa lý luận : đl phản ánh trạng thái cân

bằng di truyền trong quần thể,và giải thích vìsao có những qthể ổn định qưa thời gian dài- ý nghĩa thực tiễn : từ tỉ lệ KG tỉ lệ KHvà tần số các alen hoặc ngược lại. Có thể dựđoán được xác suất bắt gặp thể đột biếntrong quần thể.



3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi

- Một quần thể người có tần số người bị bạch tạng là 1/10000, giả sử quần thể này cân bằng di truyềna) Hãy tính tần số các alen và thành phần các kiểu gen cua quần thể, biết rằng bệnh bạch

tạng do gen lặn nằm trên NST thườn quy định b) Tính xác suất để 2 người bình thường trong quần thể này lấy nhau sinh ra người con

bị bạch tạng* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.

Ch¬ng IV : øng dông di truyÒn häcBµi 22 : Chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång


I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- BiÕt ®îc nguån nguyªn liÖu cho chän gièng tõ tù nhiªn vµ nh©n t¹o

- Giải thích được cơ chế phát sinh và vai trò của biến dị tổ hợp trong qúa trình tạo dòngthuần

- Nêu được khái niệm ưu thế lai và trình bày được các phương pháp tạo giống lai cho ưuthế lai.

- Giải thích được tại sao ưu thế lai thường cao nhất ở F1 và giảm dần ở đời sau2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy lý thuyÕt vµ phân tích trên kênh hình

3. Gi¸o dôc : Häc sinh ý thøc ®îc vai trß to lín cña gièng c©y trång ,tõ®ã biÕt çch sö

dông nguån gèng hiÖn cã cña gia ®×nh sao cho hiÖu qu¶.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV, H×nh 22 SGK,2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : H·y cho biÕt biÕn dÞ tæ hîp ®îc t¹o ra tõ ®©u vµvai trß cña chóng?. 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : §Ó chän gièng vËt nu«i , c©y trång cã chÊt lîng cao ta ph¶i cãnguån gen

phong phó,nguån gen ®ã tõ ®©u vµ t¹o ra b»ng çch nµo tacïng hiÓu bµi 22

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung



Ho¹t ®éng 1 : 13’ T×m hiÓu vÒ nguồn gen tự nhiên vànhân tạoGV : Yªu cÇu häc sinh nghiên cứu sáchgiáo khoa trả lời các câu hỏi sau: - Nguồn gen tự nhiên lµ g× ?- Làm thế nào để có được vật liệu khởi đầu

từ nguồn gen tự nhiên?- V× sao nguån gen tù nhiªn rÊtphong phó ta kh«ng ®a vµo s¶nxuÊt mµ ph¶i sö dông nguån gennh©n t¹o?- Nguồn gen nhân tạo gì?HS : nghiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

Ho¹t ®éng 2 : 23’ T×m hiÓu vÒ çch chän gièng dùavµo nguån biÕn dÞGV : Yªu cÇu häc sinh nghiên cứu sáchgiáo khoa trả lời các câu hỏi sau: - Biến dị tæ hợp là gì?- Biến dị tổ hợp được tạo ra như thế nào?- Biến dị tổ hợp có vai trò gì?- Người ta dựa vào đâu để phân biệt cácphép

lai khác nhau?- Học sinh trả lời Học sinh khác nhận xét Giáo viên chốt lại và bổ sung.- Học sinh quan sát sơ đồ 22 hãy cho biết:Việc tạo giống bằng nguồn biến dị tổ hợpđược tiến hành như thế nào?HS : nghiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

GV : Yªu cÇu häc sinh nghiên cứu sáchgiáo khoa trả lời các câu hỏi sau: - Thế nào là hiện tượng ưu thế lai?- Hãy giải thích nguyên nhân của hiện tượngưu thế lai?- Vì sao khi cho tự thụ phấn làm giảm ưu thếlai?- Muốn tạo ưu thế lai người ta có thể sửdụng các phương pháp lai nào?

- Thế nào là hiện tượng lai khác dòng đơn?- Hiện tượng lai khác dòng kép được thực

I. Giới thiệu về nguồn gen tự nhiên vànhân tạo:1. Nguồn gen tự nhiên:- Thu thập các vật liệu khởi đầu từ nguồn gentự nhiên như: cây hoang dại, hoặc chọn lọccác cây trồng có nguồn gốc địa phương thích

nghi cao với điều kiện môi trường.2. Nguồn gen nhân tạo:Thông qua lai tạo Làm tăng biến dị tổhợp. Thu thập thành lập “Ngân hàng gen”,qua trao đổi giữa các quốc gia với nhau hìnhthành nguồn vật liệu ban đầu khá phong phú.

II. Chọn giống từ nguồn biến dị tổ hợp:* Lai là phương pháp tạo ra nguồn biến dị tổ

hợp phong phú nhất. Biến dị tổ hợp lại cónguồn gen đa dạng đã thể hiện thành kiểuhình phong phú tạo thành nguồn nguyên liệuđồ dào cho chọn giống.- Dựa vào sự sai khác về kiểu gen P người ta

phân biệt thành các phép lai khác nhau:1. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dịtổ hợp:- Trong sinh sản hữu tính Tạo ra các tổ

hợp gen mới.- Cho các cá thể có tổ hợp gen mới này tự phấn hoặc giao phối gần dòng thuầnchủng.- Cho các dòng thuần chủng tạo được lai vớinhau Chọn lọc những tổ hợp gen mongmuốn.2. Tạo giống lai có ưu thế lai cao:a. Khái niệm ưu thế lai:

Hiện tượng con lai có năng suất, phẩm chất,sức chống chịu, khả năng sinh trưởng và pháttriển vượt trội so vứi các dạng bố mẹ.b. Giải thích nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai:

Thuyết siêu trội: Con lai có kiểu gen dị hợptử về nhiều cặp gen có kiểu hình vượttrội về nhiều mặt so với các dạng bố mẹthuần chủng.

c. Phương pháp tạo ưu thế lai:+ Lai khác dòng:



hiện như thế nào?- Lai khác dòng đơn và lai khác dòng kép cógì giống và khác nhau?- Có nên sử dụng con lai F1 làm giốngkhông? vì sao?- Học sinh thảo luận và đại diện trình bàyGiáo viên nhận xét bổ sung chốt ý.

HS : nghiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

- Tạo dòng thuần chủng khác nhau.- Cho lai các dòng thuần chủng khác nhau- Chọn lọc các tổ hợp lai có ưu thế lai cao mànhà chọn giống mong muốn.

Lai khác dòng đơn:Dòng A × Dòng B con lai CLai khác dòng kép:

Dòng A × Dòng B Con lai C.Dòng D × Dòng E Con lai F.Con lai C × Con lai F Con lai kép GÇc con lai ®îc dùng trong sản xuất.

Vì ưu thế lai chỉ thể hiện cao nhất ở F1 vàgiảm dần trong các thê hệ sau nên khôngdùng F1 làm giống mà chỉ để sản xuất.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :- Thế nào là nguồn gen tự nhiên/ nguồn gen nhân tạo?- Nguồn gen tự nhiên và nguồn gen nhân tạo có gì khác nhau?- Ưu thế lai là gì? Trình bày cách tạo ưu thế lai?

Bµi 23 : Chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång (tiÕp theo)Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 24 Ngµy so¹n :I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i

1. KiÕn thøc :- Giải thích được quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến.

- Nêu được 1 số thành tựu tạo giống ở việt nam.- Trình bày được 1 số quy trình và thành tựu tạo giống thực vật bằng công nghệ tế bào.- Trình bày được kỹ thuật nhân bản vô tính ở động vật và nêu ý nghĩa thực tiễn của phương pháp này.

2. Kü n¨ng : Rèn luyện kĩ năng phân tích hiện tượng để tìm hiểu bản chất của sự việcqua

tạo và chọn giống mới bằng nguồn biến dị đột biến3. Gi¸o dôc : Häc sinh ý thøc ®îc vai trß to lín cña gièng c©y trång ,tõ

®ã biÕt çch sö

dông nguån gèng hiÖn cã cña gia ®×nh sao cho hiÖu qu¶.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò- Thế nào là nguồn gen tự nhiên, nguồn gen nhân tạo? Chóng cã g× kh¸c nhau?



- Ưu thế lai là gì? Trình bày cách tạo ưu thế lai?. 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : B»ng ph¬ng ph¸p g©y ®ét biÕn çc nhµ khoa häc ®· t¹o ranhiÒu gièng c©y

trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. VËy qui tr×nh t¹o gièng tiÕnhµnh ra sao ta cïng t×m

hiÓu bµi 23 : Chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång (tiÕp theo)

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dungHo¹t ®éng 3 : 38’

T×m hiÓu vÒ tạo giống bằng phương pháp gây đột biếnGV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ tr¶ lêi çc c©u hái sau :- Thế nào là phương pháp tạo giống bằngcách gây đột biến?

- Vì sao khi cần có năng suất cao cho vậtnuôi và cây trồng thì cần phải là thay đổi vậtchất di truyền?- Ngoài phương pháp lai để tạo biến dị tổhợp gen ra còn có phương pháp nào để làmthay đổi vật liệu di truyền không? Giáo viên nhận xét bổ sung và chốt ý.- Tạo giống bằng phương pháp gây đột biếncó thể thực hiện qua những bước nào?

- Có thể thực hiện việc xử lý các mẫu vậtnhư thế nào?- Sau khi đã tạo ra các thể đột biến, nhà chọngiống tiến hành dựa vào những đặc điểm nàođể chọn lọc ra các cá thể có kiểu hình mongmuốn?- Sau khi đã có thể đột biến theo mongmuốn, người ta tiến hành tạo dòng thuầnchủng như thế nào?

HS : nghiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung Học sinhnghiên cứu

GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ tr¶ lêi çc c©u hái sau :

III.Tạo giống bằng phương pháp gây độtbiến:

1. Khái niệm về tạo giống bằng phươngpháp gây đột biến:

- là phương pháp sử dụng các tác nhân đột biến vật lý hoặc hóa học làm thay đổi vật liệu

di truyền của sinh vật.- Mỗi giống có nguồn gen xác định, mà mỗigen đều có một mức phản ứng đặc trưng Mỗi giống có một mức trần về năng suất.- Để có năng suất cao hơn Phải làm thayđổi mức phản ứng làm thay đổi kiểu gen.

Ngoài phương pháp lai tạo biến dị tổ hợp còncó thể gây đột biến để tạo nguồn vật liệu chochọn giống.

* Phương pháp tạo giống đột biến có thể thựchiện qua các bước sau:a. Xử lý mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến:- Lựa chọn tác nhân gây đột biến thích hợp,tìm hiểu liều lượng xác định và xác định thờigian xử lý hợp lý.

b. Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hìnhmong muốn:- Dựa vào các đặc điểm có thể nhận biết

được để tách các cá thể có đặc điểm mongmuốn ra khỏi quần các cá thể khác.c. Tạo dòng thuần chủng:- Sau khi đã nhận biết được thể đột biếnmong muốn, cho chúng sinh sản để nhân lênthành dòng thuần chủng theo đột biến tạođược.

2. Một số thành tựu tạo giống bằng gây

đột biến ở Việt Nam:a. Gây đột biến bằng các tác nhân vật lý:- Các loại tia phóng xạ, tia tử ngoại hay sốc



- Trong thời gian qua, ngành chọn giống vậtnuôi và cây trồng Việt Nam đã đạt đượcnhững thành tựu như thế nào?- Các tác nhân đột biến vật lý được sử dụnglà những tác nhân nào?- Các tác nhân đột biến vật lý có thể gây ranhững đột biến nào?

- Các tác nhân hóa học được sử dụng để gâyđột biến nhân tạo bao gồm những loại chấthóa học nào?- Thành tựu của ngành chọn giống trongnhững năm qua?

HS : nghiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung Học sinhnghiên cứu

nhiệt đều có thể gây đột biến gen và đột biếnnhiễm sắc thể.- Những thể đột biến có lợi được trực tiếpnhân thành giống mới hoặc dùng làm bố mẹđể lai tạo giống.

b. Gây đột biến bằng các tác nhân hóa học:- Một số chất hóa học như: 5BU (5

brommôuraxin), EMS (ÊtylMêtyl sunphônat, NMU (NitrôMetylUrê).⇒Việc sử dụng các tác nhân đột biến vật lýhoặc hóa học tạo ra các đột biến, chọn lọccác thể đột biến có lợi để có thể nhân thànhgiống trực tiếp hoặc có thể làm bố mẹ để laitạo giống.

3. Củng cố vµ híng dÉn vÒ nhµ : - Trình bày cách tạo giống bằng phương pháp gây đột biến bằng các tác nhân vật lý hoặchóa học?

- Trong những năm qua, ngành chọn giống Việt Nam đã đạt được những thành tựu nhưthế nào?

* Dặn dò: Chuẩn bị bài “Tạo giống bằng phương pháp công nghệ gen”

Bµi 24 : t¹o gièng b»ng c«ng nghÖ tÕ bµoSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 25 Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Nªu ®îc çc øng dông c«ng nghÖ tÕ bµo trong chän bièng c©y

trång,vËt nu«i- Ph©n biÖt ®îc çc ph¬ng ph¸p chän gièng thùc vËt b»ng kü thuËt

nu«i cÊy tÕ bµo.- Nªu ®îc lîi Ých cña chän gièng b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo.- So s¸nh hai ph¬ng ph¸p cÊy truyÒn ph«i vµ nh©n b¶n v« tÝnh b»ng

kü thuËt chuyÓnnh©n ë ®éng vËt.

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy,ph©n tÝch kªnh h×nh ®Ó rót rakiÕn thøc

3. Gi¸o dôc : Häc sinh ý thøc ®îc vai trß to lín cña gièng c©y trång ®Ótõ ®ã sö dông

nguån gièng hiÖn cã cña gia ®×nh sao cho cã hiÖu qu¶.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :



1. GV: GA, SGK ,SGV2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : ? T¸c nh©n ,hËu qu¶ vµ môc ®Ých cña g©y®ét biÕn ë vËt nu«i vµ c©y

trång lµ g×?? Tr×nh bµy qui tr×nh t¹o gièng b»ng ph¬ng ph¸p

g©y ®ét biÕn?. 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : GV nªu vÝ dô khi mét m¶nh l¸ báng r¬i xuèng ®Êt Èm,saumét thêi gian mäc

thµnh c©y l¸ báng hoµn chØnh. HoÆc nh©n b¶n v« tÝnh

thµnh c«ng ë cõu §«ly=> Tõ ®ã GV vµo bµi míi


T×m hiÓu vÒ çch t¹o gièng thùcvËt GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ

cho biÕt :- H·y cho biÕt c«ng nghÖ tÕ bµo lµg× ?- T¹i sao ë mçi giao tö cã sè lîngNST lµ n nhng l¹i kh«ng gièng nhauvÒ KG ?- Cã mÊy çch ®Ó t¹o thµnh c¬ thÓ2n ?- ¦u ®iÓm cña phph¸p nu«i cÊy h¹t

phÊn ?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sungGV : Sù thµnh c«ng cña nu«i cÊy tÕbµo TV in vitr« t¹o m« sÑo dùa trªnc¬ së nµo ?- Nh÷ng lo¹i tb nµo cña TV th× nu«icÊy ®îcHS : nghiªn cøu,tr¶ lêi


I. T¹o gièng thùc vËt :1. Nu«i cÊy h¹t phÊn :- Nguyªn liÖu : h¹t phÊn- Çch tiÕn hµnh : Nu«i trªn m«i tr-êng nh©n t¹o,chän läc çc dßng

®¬n béi cã biÓu hiÖn tÝnh tr¹ngmong muèn kh¸c nhau,cho lìng béihãa.- C¬ së di truyÒn häc : t¹o dßng t/clìng béi tõ dßng ®¬n béi2. Nu«i cÊy tÕ bµo thùc vËt invitro t¹o m« sÑo :- Nguyªn liÖu : tÕ bµo 2n- Çch tiÕn hµnh : Nu«i trªn m«i tr-

êng nh©n t¹o,t¹o m« sÑo,bæ sunghocm«n kÝch thÝch sinh trëng choph¸t triÓn thµnh c©y trëng thµnh.- C¬ së di truyÒn häc : t¹o dßng t/clìng béi3. T¹o gièng b»ng chän dßng tÕbµo x«ma cã biÕn dÞ :- Nguyªn liÖu : tÕ bµo 2n- Çch tiÕn hµnh : Nu«i trªn m«i tr-

êng nh©n t¹o,chän läc çc dßng tÕbµo cã ®ét biÕn gen vµ biÕn dÞ sè



GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ

cho biÕt ®Æc ®iÓm cña ph¬ngph¸p t¹o gièng b»ng chän dßng tÕbµo x«ma cã biÕn dÞ ?- Sau 1 thêi gian nu«i cÊy t¹o thµnhm« sÑo çc dßng tÕ bµo kh¸c nhau

nh thÕ nµo ?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ

cho biÕt :- T¹i sao ph¶i bãc líp thµnh

xenlul« ?

- Cã thÓ lai çc loµi kh¸c xa nhautrong hÖ thèng ph©n lo¹i kh«ng ?- So s¸nh sù gièng vµ kh¸c nhaugi÷a lai tÕ bµo víi lai h÷u tÝnh ?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

Ho¹t ®éng 2 : 15’ T×m hiÓu vÒ çch t¹o gièng ®éng

vËt GV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ tr¶ lêi çc c©u hái sau :- Cấy truyền phôi là gì?- Ý nghĩa của cấy truyền phôi?HS : nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sungGV : Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøusgk vµ tr¶ lêi çc c©u hái sau :

- Gv đặt vấn đề: nếu bạn có 1 con chó cóKG quý hiếm, làm thế nào để bạn có thể tạora nhiều con chó có KG y hệt con chó của

bạn → thành tựu công nghệ TBĐV.* Giáo viên yêu cầu hs quan sát hình 19 môtả các bước trong nhân bản vô tính cừu đôli- Nhân bản vô tính là gì?- Các bước tiến hành của quy trình nhân bảnvô tính cừu đôli?

* Ý nghĩa thực tiễn của nhân bản vô tính ở động vât HS : nghiªn cøu,tr¶ lêi

lîng NST kh¸c nhau.- C¬ së di truyÒn häc : Dùa vµo®ét biÕn gen vµ biÕn dÞ sè lîngNST t¹o thÓ lÖch béi kh¸c nhau.4. Dung hîp tÕ bµo trÇn :- Nguyªn liÖu : 2 dßng tÕ bµo cãNST 2n cña 2 loµi kh¸c nhau.

- Çch tiÕn hµnh : T¹o tÕ bµotrÇn,cho dung hîp hai khèi nh©n vµtÕ bµo chÊt thµnh mét,nu«i trongm«i trêng nh©n t¹o cho ph¸t triÓnthµnh c©y lai.- C¬ së di truyÒn häc : Lai xa,laikh¸c loµi t¹o thÓ song nhÞbéi,kh«ng th«ng qua lai h÷utÝnh,tr¸nh hiÖn tîng bÊt thô cña

con lai.

II. T¹o gièng ®éng vËt :1. CÊy truyÒn ph«i :Phôi được tách thành nhiều phần riêng biệt,mỗi phần sau đó sẽ phát triển thành một phôiriêng biệt2. Nh©n b¶n v« tÝnh b»ng küthuËt chuyÓn nh©n :

*Các bước tiến hành:+ Tách tế bào tuyến vú cua cừu cho nhân,nuôi trong phòng thí nghiệm+ Tách tế bào trứng cuả cừu khác loại bỏnhân của tế bào này+ Chuyển nhân của tế bào tuyến vú vào tế

bào trứng đã bỏ nhân+ Nuôi cấy trên môi trường nhân tạo đểtrứng pt thành phôi

+ Chuyển phôi vào tử cung của cừu mẹ đểnó mang thai* Ý nghĩa:- Nhân nhanh giống vật nuôi quý hiếm- Tạo ra các giới ĐV mang gen người nhằmcung cấp cơ quan nội tạng cho người bệnh.




3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp. h h h h h h h h h

Bµi 25 : T¹o gièng b»ng c«ng nghÖ genSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 26 Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Trình bày được các khái niệm: công nghệ gen, kỹ thuật chuyển gen, ADN tái tổ hợp, plasmit.- Trình bày được các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen.2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy kiÕn thøc cña häc sinh3. Gi¸o dôc : Häc sinh ý thøc ®îc vai trß to lín cña gièng c©y trång ®Ó tõ

®ã sö dôngnguån gièng hiÖn cã cña gia ®×nh sao cho cã hiÖu qu¶.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV , H25.1 , H25.2 ,máy chiếu2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi

III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK


- Quy trình tạo giống cây khác loài bằng phương pháp lai tế bào xôma diễn ra như thế nào?- Wilmut đã nhân bản cừu Dolly như thế nào?. 2. Néi dung bµi gi¶ng : * Giới thiệu vào bài:- Chúng ta đã học tạo giống bằng biến dị tổ hợp, tạo giống bằng phương pháp gây đột biến, tạogiống bằng công nghệ tế bào, bằng các phương pháp đó đã tạo ra được nhiều giống vật nuôi câytrồng đem lại lợi ích cho con người, thậm chí tạo ra được những cây lai khác loài hay những độngvật vô tính. Chúng ta tim hiểu phương pháp tao giống NHỜ CÔNG NGHỆ GEN

Hoạt động của thầy vµ trò Nội dung

Hoạt động 1: 12’ Tìm hiểu về khái niệm công nghệ genGV : Yêu cầu học sinh nghiên cứu sgk và qua sáthình ảnh trên máy chiếu cho biết :- Thế nào là công nghệ gen ?- Sản phẩm của kỹ thuật chuyển gen.- Thế nào là chuyển gen?- Thể truyền là gì ? Plasmit là gì?- Dẫn ý: Để chuyển gen từ tế bào này sang tế bàokhác cần 1 yếu tố trung gian là ADN tái tổ hợp.

Như vậy chúng ta định nghĩa lại hoàn thiện thế nàolà kỹ thuật chuyển gen?

I. kh¸i niÖm c«ng nghÖ gen : * Công nghệ gen: là quy trình tạo ra nhữngtế bào hoặc sinh vật có gen bị biến đổi hoặccó thêm gen mới.

* Kĩ thuật chuyển gen là kĩ thuật tạo ADNtái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào này sangtế bào khác.- Kĩ thuật chuyển gen đóng vai trò trung tâmcủa công nghệ gen.

- Plasmit là phân tử ADN nhỏ, dạng vòng,thường có trong tế bào chất của nhiều loài vi



- Cho hs phân biệt công nghệ gen và kỹ thuậtchuyển gen.+ Công nghệ sản xuất insulin trên qui mô côngnghiệp là kỹ thuật chuyển gen+ Tạo ra các sinh vật mang gen loài khác là kỹthuật chuyển genHS : nghiên cứu,trả lời

GV: kết luận,bổ sungHoạt động 2: 20’Tìm hiểu các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyểngenGV : Yêu cầu hs quan sát hình và cho biết- Kĩ thuật chuyển gen có những thành phần nào

tham gia?- Đầu tiên người ta đã tiến hành làm gì?- Vị trí cắt tạo thành đầu dính. Em có nhận xét gìvề đầu dính trên plasmit và trên ADN của tế bàocho?- Tại sao enzim giới hạn không chỉ cắt đoạn gencần chuyển mà cắt thành rất nhiều đoạn?- ADN tái tổ hợp gồm những thành phần nào?- Vậy ADN tái tổ hợp là gì?- Vai trò của các enzim tham gia?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung.

GV : Có những trường hợp nào xảy ra khi đưaADN tái tổ hợp vào tế bào nhận?- Để ADN tái tổ hợp dễ dàng qua màng vào tế bàonhận người ta đã làm cách nào?- Cho nhận xét về số lượng khuẩn lạc?- Theo em người ta sẽ chọn dòng vk nào để tiếp tục

nuôi cấy?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung.GV : Cách chọn lọc như vậy gọi là phân lập.- Vậy bước 3 được tiến hành như thế nào?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung.

Hoạt động 3 : 6’Tìm hiểu các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyển

genGV : Yêu cầu học sinh nghiên cứu sgk và cho biếtcông nghệ gen đã góp phần cải thiện cuộc sống

khuẩn, có khả năng nhân đôi độc lập với hệgen của tế bào.

II. Qui tr×nh chuyÓn gen :1. Tạo ADN tái tổ hợp :

- Tách chiết thể truyền và gen cần chuyển rakhỏi tế bào.- Dùng enzim giới hạn (restrictaza) để tạo racùng 1 loại đầu dính có thể khớp nối cácđoạn ADN với nhau.- Dùng enzim ligaza để gắn chúng lại thànhADN tái tổ hợp.2. Chuyển ADN tái tổ hợp vào trong tế

bào nhận.

- Dùng muối CaCl2 hoặc dùng xung điện caoáp để làm dãn màng sinh chất của tế bào,làm cho phân tử ADN tái tổ hợp dễ dàng điqua màng.3.Tách dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp.- Dựa vào thể truyền có gen đánh dấu để biếtđược các tế bào có ADN tái tổ hợp.

III. Thành tựu ứng dụng công nghệ gen- Tái tổ hợp thông tin di truyền giữa các loài

đứng xa nhau trong hệ thống phân loại.- Công nghệ gen được ứng dụng tạo ra các

Vi khuẩn

Plasmit

ADN của tế bào cho

Đầu dính

ADN tái tổ hợp

Gen cần chuyển

Enzim giới hạn(restrictaza)

Sõ đồ kỹ thuật chuyển gen

ggengen

Enzim ligaza



như thế nào ?- Vì sao các nước phát triển e ngại nhập khẩu hàngnông sản biến đổi gen ?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung.

sinh vật chuyển gen,góp phần phục vụ tốthơn cho cuộc sống của con người cả về sốlượng và chất lượng.


* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.

Bài 26 . TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ GEN (tiếp theo) Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 27 Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Nêu được các ứng dụng của công nghệ gen trong việc tạo ra các giống sinh vật biến

đổi gen ở vật nuôi, cây trồng và động vật.2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : Häc sinh ý thøc ®îc vai trß to lín cña gièng c©y trång

®Ó tõ ®ã sö dôngnguån gièng hiÖn cã cña gia ®×nh sao cho cã hiÖu qu¶.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV , máy chiếu2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi

III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :

- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøuSGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :

1. KiÓm tra bµi cò : Trình bày các khâu trong qui trình chuyển gen?. 2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Ngày nay các nhà khoa học đã tạo ra nhiều nhóm vi sinh vật, thực vật,động vật cóích cho con người ,nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Vậy đó là những sản phẩm nào tacùng nghiên cứu tiếp bài 26.

Hoạt động của thầy và trò Nội dungHoạt động 4 : 15’Tìm hiểu về cách tạo dòng vi sinh vật GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biếtvai trò của các dòng vsv chuyển gen ?- Chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn vào cây bôngtạo được giống bông kháng sâu hại.HS : nghiên cứu,trả lời

GV : kết luận,bổ sungGV : - Insulin ?- Vai trò của Insulin?

IV. Tạo dòng vi sinh vật :- Các chủng VSV chuyển gen ( mang genngười hay các đối tượng khác) sản

phẩm mong muốn( hocmôn,prôtêin,vacxin)1. Tạo chủng vi khuẩn E.coli sản xuất

insulin ở người:Chuyển gen tổng hợp hooc môn insulin



- Qui trình sản xuất insulin ở người ?

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết- Phân lập gen mã hóa somatostatin ( in vitro).- Tạo ADN tái tổ hợp ( gắn vào plasmit).- Chuyển vào E.coli.- Hocmôn somatostatin? Vai trò của hocmôn

somatostatin?- Mô tả tóm lược quy trình sản xuất hocmônsomatostatin trên quy mô công nghiệp ?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sungHoạt động 5 : 10’Tìm hiểu về cách tạo giống thực vật GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết- Quan sát hình 26.4 em hãy nêu các bước tạo

bò biến đổi gen sản sinh prôtêin người trongsữa?- Vai trò của caroten−β đối với cơ thể người ?

HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung : nhờ vào công nghệ genngười ta tạo ra được rất nhiều dạng các sinh vật

biến đổi gen nhằm phục vụ cho lợi ích, nhu cầucon người.

Hoạt động 6 : 15’Tìm hiểu về cách tạo giônmgs động vật GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết- Ưu điểm của động vật chuyển gen?

- Hãy cho biết tạo giống bằng kĩ thuật gen cóưu thế gì so với tạo giống bằng các biện phápthông thường ?- Các phương pháp chuyển gen vào động vật ?- Cho HS thảo luận trình bày các bước cơ bảntrong tạo giống bò chuyển gen- Động vật biến đổi gen có năng suất và chấtlượng cao hơn, có thể tạo ra thuóc chữa bệnh

cho con người,…- Vì sao các nước phát triển có xu hướng tẩy

của người vào vi khuẩn Ecoli bằng cáchdùng plasmit làm thể truyền h Vi khuẩnsản xuất hooc môn insulin làm thuốcchữa bệnh tiểu đường trên quy mô congnghiệp.2. Tạo chủng VK Ecoli sản xuấthocmôn somatostatin:

- Phân lập gen mã hóa somatostatin ( invitro).- Tạo ADN tái tổ hợp ( gắn vào plasmit).- Chuyển vào E.coli.- Phân lập dòng thuần.- Nuôi cấy trên quy mô công nghiệpV. Tạo giống thực vật:- Thực vật biến đổi gen sản xuất prôtêintrị liệu, kháng thể, chất dẻo; tăng năng

suất,…- Thời gian tạo giống ngắn.- Phương pháp chuyển gen: chuyển gen

bằng Ti-plasmit, bằng virut, chuyển genqua ống phấn, vi tiêm vào tế bào trần,dùng súng bắn gen…1. Cà chua chuyển gen :( gen SX etilen

bị bất hoạt) cho quả chín chậm, cà chuađược chuyển gen kháng virut giúp giảm

chi phí SX.2. Lúa chuyển gen tổng hợp caroten−β

VI. Tạo giống động vật:- Động vật biến đổi gen có năng suất vàchất lượng cao hơn, có thể tạo ra thuócchữa bệnh cho con người,…- phương pháp chuyển gen :* Vi tiêm :đoạn ADN được bơm vàonhân non.* Sử dụng tế bào gốc: tánh tế bào gốc chuyển gen cấy trở lại phôi.* Sử dụng tinh trùng làm vectơ mang gen1. Tạo giống cừu sản xuất prôtêin người.2. Tạo giống bò chuyển gen:có 2 cáchPP vi tiêm :- Lấy trứng ra khỏi con vật rồi cho thụtinh trong ống nghiệm.- Tiêm gen cần chuyển vào hợp tử(nhânnon) và nuôi hợp tử phát triển thành phôi.- Cấy phôi vào tử cung con cái khác để



chay các sản phẩm biến đổi gen ?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung* Vi tiêm :đoạn ADN được bơm vào nhân non.* Sử dụng tế bào gốc: tánh tế bào gốc chuyển gen cấy trở lại phôi.* Sử dụng tinh trùng làm vectơ mang gen

nó mang thai và đẻ bình thường convật biến đổi gen.PP chuyển gen đã cải biến :- Nuôi tế bào và bổ sung AND mang gencải biến.- Chọn lọc tế bào thay thế gen.- Dung hợp với tế bào trứng đã loại nhân.

- Tế bào dung hợp được cấy vào bò mẹ.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.

Ch¬ng V : di truyÒn häc ngêi Bµi 27 : Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn ngêiSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 28

Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Tr×nh bµy ®îc çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn häc ngêi- §äc vµ x¸c ®Þnh ®îc s¬ ®å ph¶ hÖ,kiÓu gen cña mét sè bÖnh di

truyÒn cô thÓ

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : Häc sinh ý thøc ®îc vai trß thùc tiÔn cña vÖc nghiªncøu di truyÒn ngêi.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV , máy chiếu2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : §Çu ch¬ng kh«ng kiÓm tra

2. Néi dung bµi gi¶ng :(®v®) : - T¹i sao con çi l¹i gièng bè mÑ ? Nh÷ng lo¹i tÝnh tr¹ng,lo¹i

bÖnh nµo th× kh«ngdi truyÒn tõ bè mÑ cho con çi ? T¹i sao anh em hä hµng lÊy nhau

l¹i g©y hËu qu¶xÊu cho con çi cña hä.... §Ó gi¶i thÝch vÒ çc c©u hái trªn ta

cïng nghiªn cøu bµi 27




Hoạt động 1 : 10’Tìm hiểu về mét sè khã kh¨n khi nghiªncøu di truyÒn ë ngêi GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết- Nghiªn cøu çc quy luËt di truyÒn ëvËt nu«i vµ c©y trång, con ngêi ®·dïng nh÷ng p2 nµo?

- Çc p2 trªn cã thÓ ¸p dông cho conngêi ®îc kh«ng? V× sao?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung

Hoạt động 2 : 28’Tìm hiểu về çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøudi truyÒn ë ngêiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk, quan sát hình

27.1 và cho biết- Ph¶ hÖ lµ g×?- Môc ®Ých cña nghiªn cøu ph¶ hÖ

lµ g× ?- Néi dung vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc khi

nghiªncøu ?

- Qua s¬ ®å, h·y cho biÕt bÖnh m¸ukhã ®«ng

biÓu hiÖn ntn qua 4 thÕ hÖ?- Gen qui ®Þnh bÖnh n»m NST X lµgen tréi hay lÆn ? BÖnh di truyÒntheo quy luËt g×?- Ph©n tÝch ®Ó viÕt kiÓu gen cña çcç thÓ 4 vµ 8- GV lÊy vÝ dô thùc tiÔn --> vai trßcña ý thøc

rÌn luyÖn trong çc ho¹t ®éng cña

con ngêi.

HS : Ngiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn, bæ sung

- ThÕ nµo lµ trÎ ®ång sinh?- Ph©n biÖt ®ång sinh cïng trøng vµ®ång sinh

kh¸c trøng?- Nghiªn cøu trÎ ®ång sinh ta rót ra

I. Mét sè khã kh¨n:- Thµnh thôc sinh dôc chËm, ®Î

Ýt.- Sè lîng NST kh¸ nhiÒu (2n =46) nhng Ýt sai kh¸c vÒ h×nhd¹ng vµ kÝch thíc.- X· héi: Kh«ng lµm thÝ nghiÖm

trªn ngêi (pp lai, g©y ®étbiÕn…)

II. Nh÷ng ph¬ng ph¸p nghiªncøu di truyÒn ë ngêi:1. Nghiªn cøu ph¶ hÖ:

* Môc ®Ých : X¸c ®Þnh gen qui®Þnh tÝnh tr¹ng lµ tréi haylÆn,n»m trªn NST thêng hay giíitÝnh,theo qui luËt nµo* Néi dung : Nghiªn cøu sù ditruyÒn cña 1 tÝnh tr¹ng nhÊt®Þnh trªn nh÷ng ngêi thuéccïng 1 dßng hä qua nhiÒu thÕhÖ.

* KÕt qu¶ : X¸c ®Þnh tÝnh chÊtdi truyÒn cña nhiÒu tÝnh tr¹ng- Da ®en ,tãc qu¨n,m«i dµy tttréi.- Da tr¾ng, tãc th¼ng, m«imáng tt lÆn- BÖnh mï mµu, m¸u khã ®«ng:di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh.- BÖnh u x¬ thÇn kinh, c©m

®iÕc bÈm sinh, lo¹n thÞ do genn»m trªn NST thêng qui ®Þnh.- X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng DT cña

çc tÝnh tr¹ng n¨ng khiÕu ë ngêido yÕu tè ®a gen vµ chÞu ¶nhhëng nhiÒu cña m«i trêng (©mnh¹c, héi häa, to¸n häc ...)

2) Nghiªn cøu trÎ ®ång sinh:

* Môc ®Ých: X¸c ®Þnh møc ®é¶nh hëng cña gen hay m«i trêng



®îc nh÷ng ®2 g×? Cã ý nghÜa g×?- §ång sinh cïng trøng nu«i dìng trongnh÷ng ®/k kh¸c nhau--> 1 sè ®ÆctÝnh tr¹ng nµo biÓu hiÖn kh¸c nhau?- Vai trß cña p2 nµy ®îc vËn dông vµoc«ng t¸c gi¸o dôc trÎ em ntn?HS : nghiên cứu,trả lời

GV : kết luận,bổ sung .+ TrÎ ®ång sinh cïng trøng, kh¸c

trøng.+ TrÎ ®ång sinh cïng trøng: cïng giíi

tÝnh, nhãm m¸u, chiÒu cao, mµuda... nhng t©m lý, tuæi thä, tÝnhçch, ...chÞu a/h cña m«i trêng.

+ TrÎ ®ång sinh kh¸c trøng: cïnghoÆc kh¸c giíi tÝnh, nhãm m¸u,

chiÒu cao, thÓ tr¹ng biÕn ®æi nhiÒu

- Môc ®Ých cña nghiªn cøu tÕ bµo lµg× ?- Néi dung cña ph¬ng ph¸p vµ kÕtqu¶ ®· ®¹t ®¬c?- Nªu 1 sè bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi®· biÕt. C¬ chÕ ph¸t sinh çc lo¹ibÖnh tËt ®ã ntn?

HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung .

- Ngoµi ra çc nhµ khoa häc cßn ¸pdông nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo ®Ónghiªn cøu di truyÒn trªn ngêi ?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận,bổ sung .

lªn sù h×nh thµnh tÝnh tr¹ng.* Néi dung: So s¸nh nh÷ng®iÓm gièng vµ kh¸c nhau cñamét tÝnh tr¹ng trong çc trênghîp ®ång sinh,sèng trong cïngmét m«i trêng hoÆc kh¸c m«i tr-êng

* KÕt qu¶ : Nhãm m¸u,m¸u khã®«ng phô thuéc vµo kiÓu gen.Khèi lîng c¬ thÓ, th«ng minh phôthuéc vµo m«i trêng.

3) Nghiªn cøu tÕ bµo:* Môc ®Ých : T×m ra çc khuyÕttËt vÒ KG cña çc bÖnh dt ->

chuÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ kÞpthêi* Néi dung: Quan s¸t,nghiªn cøucÊu tróc, sè lîng NST, sù biÕn®æi trong gen ®Ó ph¸t hiÖn dÞtËt, bÖnh DT bÈm sinh.* KÕt qu¶ : ph¸t hiÖn 1 sè bÖnhnh- Ung th m¸u: cÆp NST 21 bÞ

mÊt ®o¹n. - B¹ch cÇu ¸c tÝnh:------- 22 ----------- TËt ngãn trá dµi, tai thÊp, hµmbÐ: NST 16 - 18 cã 2 chiÕc.

4. Çc ph¬ng ph¸p nghiªncøu kh¸c :- Nghiªn cøu di truyÒn quÇn thÓ- Nghiªn cøu di truyÒn häc ph©n

tö


BÀI 28,29 : DI TRUYỀN Y HỌC

Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 29Ngµy so¹n :




- Giải thích được khái niệm bệnh, tật di truyền là gì; phân loại và nguyên nhân bệnh, tật di truyền.- Nªu ®îc liÖu ph¸p gen vµ øng dông và nªu ®îc chØ sè AND vµ øng dông 2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích trong bài học.

3. Gi¸o dôc : Tin tëng vµo kh¶ n¨ng di truyÒn y häc hiÖn ®¹i vµ lµm gi¶m

hËu qu¶ cña mét sè bÖnh di truyÒn ë ngêi.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :


III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn -

Tù nghiªn cøu SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :

1. KiÓm tra bµi cò :

• Môc ®Ých vµ nội dung của các phương pháp nghiên cứu di truyền người?• Kết quả của việc nghiên cứu di truyền ở người

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Bệnh tật đang là mối lo của nhân loại. Y học hiện đại nhấn mạnh vai trò dự phòng, và bướcđầu chữa trị được một số bệnh di truyền ,các bệnh đó là gì và chúng ta có thể tránh được không ?

Hoạt động của thầy và trò Nội dungHoạt động 1 :Tìm hiểu về k/n di truyền y họcGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biếtdi truyền y học gồm những vấn đề gì?HS : nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sungHoạt động 2 :Tìm hiểu về bệnh tật di truyềnGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho

biết- Những hiểu biết mới về bệnh tật di truyềnnhư thế nào?- Tại sao những hiểu biết này lại đưa đến

khái niệm chính xác hơn về bệnh tật ditruyền?

- Phân biệt bệnh và tật?- Mô tả một số bệnh, tật di truyền đã học.- Nhóm bệnh tật này liên quan như thế nàođến những biến đổi trong bộ NST?- Biểu hiện của các thể đột biến này ntn?HS : nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung- Lưu ý: bệnh hồng cầu hình liềm do 1trong2loại đột biến:+ ĐB thay thế cặp nu A-T thành G-X ở gen

I. KHÁI NIỆM DI TRUYỀN Y HỌCLà ngành khoa học vận dụng những hiểu biết về DThọc người vào y học, giúp cho việc giải thích, chẩnđoán, phòng ngừa, hạn chế các bệnh, tật di truyềnvà điều trị trong một số trường hợp bệnh lí.

II. BỆNH TẬT DI TRUYỀN

1. Khái niệm bệnh, tật di truyền

Bệnh, tật di truyền là bệnh của bộ máy di truyền ở người. Gồm những bệnh, tật phát sinh do sai kháctrong cấu trúc hoặc số lượng NST, bộ gen hoặc saisót trong quá trình hoạt động của gen.

- Bệnh di truyền: các bệnh rối loạn chuyển hoá bẩmsinh, miễn dịch, các khối u bẩm sinh…- Tật dt: Những bất thường hình thái lớn hoặcnhỏ,có thể biểu hiện ở phôi thai hoặc trẻ sơ sinh.

2. Bệnh, tật di truyền do đột biến gen

Bệnh di truyền: Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềmdo đột biến gen β làm thay thế aa glutamic bằngvalin gây nên.

Tật di truyền: Tật teo cơ do đột biến gen lặn

dystrophin nằm trên NST X, gây liệt hệ cơ vậnđộng, cơ trơn ở người.



tổng hợp chuỗi α làm thay thế 1aa+ ĐB thay thế cặp nu T-A thành A-T ở codon 6 của gen tổng hợp chuỗi làmthay thế aa glutamic bằng valin.- Bệnh di truyền có thể do ĐB đơn gen hoặcđa gen- Người ta đã phát hiện 4000 loại bệnh, tật

di truyền do đột biến gây nên, nhưng trong phạm vi bài này chúng ta chỉ tìm hiểu vàitrường hợp.Hoạt động 3 :Tìm hiểu về một vài hướng nghiên cứu ứngdụngGV :Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết :- Người ta vận dụng những nguồn thông tinnào để xác định những hướng ứng dụng choy học sau này?

- Trình bày các hướng ứng dụng của y họcsau này?HS : nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sungHoạt động 4 :Tìm hiểu về di truyền y học tư vấnGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau:- Di truyền y học tư vấn là gì ?- Di truyền học tư vấn dựa trên cơ sở khoa

học nào ?- Phương pháp tư vấn là gì?- Trả lời câu hỏi lệnh trong SGK phần 3HS : Nghiên cứu ,trả lờiGV : Kết luận, bổ sung Hoạt động 5 :Tìm hiểu liệu pháp gen và chỉ số ADNGV: Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Liệu pháp gen là gì ?

- Bước đầu đã thu được kết quả gì từ liệu pháp gen?- Chỉ số ADN là gì ?- Sử dụng chỉ số ADN vào mục đích gì ?HS : Nghiên cứu ,trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

3. Bệnh, tật di truyền do biến đổi số lượng, cấutrúc NST

Bệnh này do sự thêm bớt toàn bộ hoặc 1phần của NST. Biến đổi cấu trúc NST thường: ở người có NST số 21 bị mất đoạn gây ung thư máu. Biến đổisố lượng NST thường: 3 NST số 13 : kiểu hình đầunhỏ, sức môi tới 75%, tai thấp và biến dạng. 3 NSTsố 18 Kiểu hình trán bé, khe mắt hẹp, cẳng tay gậpvào cánh tay.

III. MỘT VÀI HƯỚNG NGHIÊN CỨU ỨNGDỤNGDi truyền y học hiện nay và tương lai sẽ đượcnghiên cứu theo những hướng sau:- Chẩn đoán bệnh sớm- Điều chỉnh trao đổi chất của tế bào người bằng

cách sửa chữa các nguyên nhân sai hỏng.- Kìm hãm vi sinh vật gây bệnh bằng sinh học phântử- Chế phẩm dược mới sẽ đa dạng hơn, có cơ chế tácđộng chính xác hơn.IV. DI TRUYỀN Y HỌC TƯ VẤN :1. khái niệm :DT y học tư vấn là lĩnh vực chuẩn đoán dựa trêncác thành tựu về DT học2. Cơ sở khoa học của DTY học tư vấn :

Cần xác minh bệnh, chuẩn đoán, xétnghiệm,nghiên cứu phả hệ…3. Phương pháp tư vấn :V. LIỆU PHÁP GEN VÀ SỬ DỤNG CHỈ SỐ

ADN:1. Liệu pháp gen :- K/N : Phục hồi chức năng gen bị đột biến- Một số ứng dụng bước đầu : sgk 2. Sử dụng chỉ số ADN :- K/N : Trình tự lặp lại của 1 đoạn nuclêôiti trên

ADN không chứa mã di truyền ,đoạn nu này thayđổi theo từng cá thể.- Các ứng dụng : Xác định cá thể, xác định huyết thống…

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi+ Thế nào là bệnh và tật di truyền?+ Cho ví dụ về bệnh di truyền do đột biến gen;

+ Bệnh - Tật di truyền do đột biến NST.




Bµi 30 : b¶o vÖ vèn gen di truyÒn cña loµi ngêiSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 30Ngµy so¹n :

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Nªu ®îc c¬ së di truyÒn cña bÖnh ung th ,bÖnh AIDS vµ sù DT trÝ

n¨ng cña loµi ngêi- HiÓu ®îc v× sao ph¶i b¶o vÖ vèn gen cña loµi ngêi

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : N©ng cao ý thøc vÒ tµi s¶n di truyÒn cña loµi ngêi tõ

®ã tÝch cùc ®Êutranh v× hßa b×nh,chèng th¶m häa do chiÕn tranh

®Ó l¹i.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :




1. KiÓm tra bµi cò :- Tr×nh bµy mét sè bÖnh di truyÒn do ®ét biÕn gen g©y nªn,nªu

nguyªn nh©n chung cñaçc bÖnh nµy ?

- ThÕ nµo lµ çc bÖnh di truyÒn do biÕn ®æi sè lîng ,cÊu tróc NSTg©y nªn ? Tr×nh bµy

mét sè bÖnh mµ em biÕt ? 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(®v®) : ThÕ nµo lµ « nhiÔm m«i trêng ? M«i trêng bÞ « nhiÔm g©y

ra nh÷ng hËu qu¶g× cho ®êi sèng con ngêi ?

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dungHo¹t ®éng 1 :12’

T×m hiÓu vÒ g¸nh nÆng ditruyÒnGV : V× sao gäi lµ g¸nh nÆng ditruyÒn ?

Hëu qu¶ mµ nã g©y ra lµg× ?

I. G¸nh nÆng di truyÒn :Lµ sù tån t¹i trong vèn gen cñaquÇn thÓ ngêi çc ®ét biÕn geng©y chÕt hoÆc nöa g©y chÕt,nÕugen nµy ë tr¹ng th¸i ®ång hîp sÏlµm chÕt çc ç thÓ hay lµm gi¶m

søc sèng cña hä .II. Di truyÒn y häc víi bÖnh ung



HS : Nghiªn cøu, tr¶ lêiGV : KÕt luËn bæ sungHo¹t ®éng 2 : 13’

T×m hiÓu vÒ di truyÒn y häc víibÖnh ung th vµ aids.- GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk®Ó tr¶ lêi çc c©u hái sau :

- Hãy cho một số ví dụ về bệnh ung thư màem biết- Hiện nay bệnh ung thư đã có thuốc chữatrị chưa- Nguyên nhân gây bệnh ung thư- Chúng ta có thể làm gì để phòng ngừa các

bệnh ung thư- Di truyền học có biện pháp gì để ngănchặn đại dịch AIDS

- V× sao ®Ó b¶o vÖ vèn gen DTcña loµi ngêi ph¶i b¶o vÖ m«i tr-êng sèn,chèng « nhiÔm kh«ngkhÝ,níc ,®Êt, thùc hiÖn an toµnthùc phÈm…®Æc biÖt tÝch cùc®Êu tranh v× hßa b×nh,chèngth¶m häa chiÕn tranh h¹t nh©ng©y nªn ?HS: Nghiªn cøu,tr¶ lêi

GV : KÕt luËn,bæ sungHo¹t ®éng 3 : 8’ T×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò di truyÒnkh¶ n¨ng trÝ tuÖ- GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk®Ó tr¶ lêi çc c©u hái sau :- Di truyÒn trÝ tuÖ lµ g× ?- HÖ sè th«ng minh ®îc ®¸nh gi¸qua tiªu chÝ nµo ?

- Kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cã di truyÒnkh«ng ?HS: Nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

Ho¹t ®éng 4 : 7’ T×m hiÓu vÒ B¶o vÖ di truyÒncña loµi ngêi vµ cña ngêi viÖt namGV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk vµ

cho biÕt ®Ó b¶o vÖ di truyÒn cñaloµi ngêi vµ

th vµAISD :

1. Di truyÒn y häc víi bÖnh ungth :- K/N : là loại bệnh đặc trưng bởi sự tăngsinh không kiểm soát được của 1 số loại tế

bào cơ thể dẫ đến hình thành các khối u

chèn ép các cơ quan trong cơ thể. khối uđược gọi là ác tính khi các tế bào của nó cókhả năng tách khỏi mô ban đàu di chuyểnđến các nơi khác trong cơ thể tạo các khối ukhác nhau- Nguyªn nh©n g©y ung th ë møcph©n tö ®Òu liªn quan ®Õn biÕn®æi cÊu tróc ADN. - chưa có thuốc điều trị, dùng tia phóng xạ

hoặc hoá chất để diệt các tế bào ung thư- Phßng ngõa ung th cÇn b¶o vÖm«i trêng sèng trong s¹ch ,h¹n chÕçc t¸c nh©n g©y ung th.2. Di truyền học với bệnh AIDS- Để làm chậm sự tiến triển của bệnh ngườita sử dụng biện pháp di truyền nhằm hạnchế sự phát triển của virut HIVIII. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ

- K/N : TrÝ n¨ng ®îc x¸c ®Þnh lµ cãdi truyÒn . BiÓu hiÖn cña kh¶ n¨ngtrÝ tuÖ phô thuéc vµo gen ®iÒuhßa nhiÒu h¬n gen cÊu tróc. Sù ditruyÒn nµy ®îc ®¸nh gi¸ qua chØsè IQ.+ Hệ số thông minh ( IQ)được xác định bằng các trắc nghiệm với các

bài tập tích hợp có độ khó tăng dần

+ Khả năng trí tuệ và sự di truyền- Tập tính di truyền có ảnh hưởng nhất địnhtới khả năng trí tuệ IV. B¶o vÖ di truyÒn cña loµingêi vµ

cña ngêi viÖt nam- Di truyÒn häc phãng x¹ nghiªncøu çc lo¹i bøc x¹ ion hãa ®Òu cãkh¶ n¨ng g©y ®ét biÕn.- Çc chÊt hãa häc, çc ch©t th¶ig©y « nhiÔm ®Òu cã kh¶ n¨ngg©y nguy h¹i cho vèn gen di



cña ngêi viÖt nam çc nhµ khoahäc ®· lµm nh÷ng g× ?HS: Nghiªn cøu,tr¶ lêiGV : KÕt luËn,bæ sung

truyÒn cña con ngêi.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi vµ tuyªn truyÒn vÒ

HIV/AIDS- Bệnh nhân nhiễm HIV đầu tiên trên Thế giới được phát hiện vào ngày 5/6/1981 (Mỹ). ỞViệt Nam, ca nhiễm HIV được phát hiện đầu tiên ở TP. HCM vào tháng 12/1990.

- Năm 1983 virus HIV được phân lập (là HIV typ I), năm 1986 phân lập được HIV typ II.98% các ca nhiễm HIV là HIV typ I, chỉ có 2% là HIV typ II.

- Cơ chế lây nhiễm của HIV (typ I) đã được nghiên cứu: khi bị nhiễm, virus xâm nhập vàotế bào lympho T (T CD4) và hoà nhập bộ gen virus với bộ gen tế bào, tạo nên các provirus ở vô số tế bào lympho T. Trong 1điều kiện nào đó, bộ gen của HIV tách ra khỏi bộ gen tế

bào, tái bản tạo thế hệ HIV mới phá vỡ các tế bào tiếp tục xâm nhiễm các tế bào khác. Ngoài các tế bào lympho T, HIV còn có thể xâm nhiễm các tế bào khác như: lympho B, đạithực bào đa nhân, bạch cầu, tế bào thần kinh, …

Các xu hướng điều trị nhiễm HIV/AIDS bằng liệu pháp gen:* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.

Bµi tËp ch¬ng III, IV, VSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 31 Ngµy so¹n :

I Môc tiªu bµi häc: Sau khi häc xong tiÕt nµy häc sinh ph¶i :1. KiÕn thøc :

Cñng cè v÷ng ch¾c cho häc sinh kiÕn thøc vÒ di truyÒn häcquÇn thÓ vµ di truyÒn

häc ngêi .2. Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng lµm bµi tËp cho häc sinh .

3. Gi¸o dôc :

II. Ph¬ng ph¸p : Lµm bµi tËp

III. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :GV : SGK , SGV , GAHS : SGK , vë ghi , häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi

IV. TiÕn tr×nh d¹y häc :

1. KiÓm tra bµi cò :



? Tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ngthøc nµo ? 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(®v®) : Bµi tËp vÒ di truyÒn häc quÇn thÓ vµ di truyÒn häc ngêicã ý nghÜa rÊt lín

trong c«ng t¸c nghiªn cøu di truyÒn vµ øng dông thùc tiÔnchän gièng. §Ó

hiÓu thªm vÒ di truyÒn häc quÇn thÓ vµ di truyÒn häc ng-êi ta cïng t×m hiÓu

mét sè bµi tËp .


T×m hiÓu vÒ bµi tËp cña ditruyÒn häc quÇn thÓGV : Cung cÊp mét sè c«ng thøc

tÝnh to¸n liªn quan ®Õn bµi tËpcña di truyÒn häc quÇn thÓHS : Ghi nhí vµ ghi chÐpGV : Cho hs nghiªn cøu bµi tËpgäi 3 hs lªn b¶ng lµm,çc em cßnl¹i tù lµm vµo vëGV : Quan s¸t líp vµ híng dÉn lµmHS : lµm bµi tËpGV : Ch÷a bµi

I. Bµi tËp vÒ di truyÒn häc quÇnthÓ :1. Mét quÇn thÓ cã 0,36AA ; 0,48Aa ;0,16aa

X¸c ®Þnh cÊu tróc di truyÒn cña quÇnthÓ sau 3 thÕ hÖ tù phèi liªn tiÕp ?2. Cho r»ng ë bß AA-l«ng hung ®á;Aa- l«ng khoang; aa- l«ng tr¾ng.Mét ®µn bß cã 4169 con l«ng hung®á; 3780 con l«ng khoang; 756 conl«ng tr¾ng. X¸c ®Þnh tÇn sè t¬ng®èi cña çc alen A vµ a.3. Trong mét quÇn thÓ ng« ,c©y b¹ch

t¹ng (aa) chiÕm 0,0025 trong tæng sèçc ç thÓ cña quÇn thÓ. X¸c ®ÞnhcÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ ®ã.BiÕt r»ng quÇn thÓ ë tr¹ng th¸i c©nb»ng di truyÒn ?4. Mét sè quÇn thÓ cã cÊu tróc nh sau:a. 0,42AA ; 0,48Aa ; 0,1aab. 0,25AA ; 0,5Aa ; 0,25aa

c. 0,34AA ; 0,42Aa ; 0,24aad. 0,01AA ; 0,18Aa ; 0,81aaQuÇn thÓ nµo trªn ë tr¹ng th¸i c©nb»ng di truyÒn ? X¸c ®Þnh tÇn sè t-¬ng ®èi çc alen trong mçi quÇn thÓnãi trªn ?5. Giả sử một quần thể giao phối ở trạng tháicân bằng di truyền có 10000 cá thể, trong đó100 cá thể có kiểu gen đồng hợp lặn (aa). TÝnh

số cá thể có kiểu gen dị hợp (Aa) trong quần thể6. Một quần thể giao phối ở trạng thái cân bằng



Ho¹t ®éng 2 : 20’ T×m hiÓu vÒ bµi tËp cña gi¶mph©nGV : Cung cÊp mét sè c«ng thøctÝnh to¸n liªn quan ®Õn bµi tËpgi¶m ph©n.HS : Ghi nhí vµ ghi chÐp

GV : Cho hs nghiªn cøu bµi tËpgäi 3 hs lªn b¶ng lµm,çc em cßnl¹i tù lµm vµo vëGV : Quan s¸t líp vµ híng dÉn lµmHS : lµm bµi tËpGV : Ch÷a bµi

di truyền,xét một gen có hai alen (A và a) ngườita thấy số cá đồng hợp trội nhiều gấp 9 lần số cáthể đồng hợp lặn. Tỉ lệ phần trăm số cá thể dịhợp trong quần thể này?

II. Bµi tËp vÒ di truyÒn häc ngêi :1. Ở người,kiểu gen IAIA , IAI0 qui định nhóm

máu A; kiểu gen IBIB , IBI0 qui định nhóm máuB; kiểu gen IAIB qui định nhóm máu AB; kiểugen I0I0 qui định nhóm máu 0.Tại một nhà hộsinh người ta nhầm lẫn hai đứa trẻ sơ sinh vớinhau.Trường hợp nào sau không cần biết nhómmáu của người cha mà vẫn có thể xác định đượcđứa trẻ nào là con của người mẹ nào ?2. Ở người, bệnh máu khó đông do một gen lặn(m) nằm trên NST X không có alen tương ứng

trên NST Y quy định.Cặp bố mẹ nào sau đây cóthể sinh con trai bị bệnh máu khó đông với xácsuất 25% ?3. Ở người, gen qui định màu mắt có hai alen( A và a),gen qui định dạng tóc có hai alen (B và

b),gen qui định nhóm máu có 3 alen (IA , IB ,I0 ) .Cho biết các gen nằm trên các NST thườngkhác nhau. H·y tÝnh số kiểu gen tối đa có thểtạo ra từ 3 gen nói trên trong quần thể ?

4. Phát biểu nào sau đây không đúng về người đồng sinh?A. Những người đồng sinh cùng trứng không hoàn toàn giống nhau về tâm lí, tuổi thọ

và sự biểu hiện các năng khiếu.B. Những người đồng sinh cùng trứng sống trong hoàn cảnh khác nhau có những tính

trạng khác nhau thì các tính trạng đó do kiểu gen quy định là chủ yếu.C. Những người đồng sinh khác trứng thường khác nhau ở nhiều đặc điểm hơn người

đồng sinh cùng trứngD. Những người đồng sinh cùng trứng sống trong hoàn cảnh khác nhau có những tính

trạng khác nhau thì các tính trạng đó chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :

ÔN TẬP PHẦN DI TRUYỀN HỌCGåm 1 tiÕt tiÕt thø 32 ngµyso¹n :

I. Mục tiêu : Sau khi học song tiết này hs phải



1. Kiến thức :- Nêu được các khái niệm cơ bản, các cơ chế chính trong di truyền học từ mức độ phân tử, tế bào,cơ thể cũng như quần thể- Nêu được các cách chọn tạo giống- Giải thích được các cách phân loại biến dị và đặc điểm của từng loại

2. Kĩ năng : Biết cách hệ thống hoá kiến thức thông qua xây dựng bản đồ khái niệm 3. Giáo dục: Vận dụng lý thuyết giải quyết các vấn đề trong thực tiễn và đời sống sx.

II. Chuẩn bị- Phiếu học tập - Học sinh ôn tập kiến thức ở nhà

III. Phương pháp chủ yếu : Làm bài tậpIV. Tiến trình bài dạy :

1. Kiểm tra bài cũ : không kiểm tra2. Nội dung bài giảng : Hệ thống hoá kiến thứcGV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhòm giao nhiệm vụ hoàn thành nội dụng 1 phiếu họctập sau đó lần lượt đại diện các tổ lên báo cáo ,các nhóm khác đóng góp ý kiến bổ sung.

Phiếu học tập số 11. Hãy điền các chú thích thích hợp vào bên cạnh các mũi tên nêu trong sơ đồ dướiđây để minh hoạ cho quá trình di truyền ở mức độ phân tử

ADN → A RN → Prôtêin → Tính trạng ( hình thái ,sinh lí….. ) ↓ADN

2. Vẽ bản đồ khái niệm với các khái niệm dưới đây:gen, ADN-pôlimeraza, nguyên tắc bảo toàn , nguyên tắc bổ sung, tự nhân đôi

Phiếu học tập số 2Bảng tóm tắt các quy luật di truyền

Tên quy luật Nội dungCơ sở tế bào học

Điều kiệnnghiệm đúng

Ý nghĩa

Phân liTác động bổ sung

Tác động cộng gộpTác động đa hiệuDi truyền độc lậpLiên kết genHoán vị genDi truyền giới tínhDi truyền LK vớigiới tính

Phiếu học tập số 3



Hãy giải thích cách thức phân loại biến dị theo sơ đồ dưới đây

Biến dị

biến dị di truyền thườn biến

đột biến biến dị tổ hợp

đột biến NST đột biến gen

đột biến SL đột biến cấu trúc

đột biến đa bội đột biến lệch bội

đột biến đa bội chẵn đột biến đa bội lẻ

Phiếu học tập số 4Hãy đánh dấu + ( nếu cho là đúng) vào bảng so sánh sau

Bảng so sánh quần thể ngẫu phối và tự phối

Chỉ tiêu so sánh Tự phối Ngẫu phối- Giảm tỉ lệ thể dị hợp ,tăng dần thể đồng hợp quacác thế hệ- Tạo trạng thái cân bằng di truyền của quần thể

- Tần số alen không đổi qua các thế hệ-Có cấu trúc : p2AA :2pqAa : q2aa- Thành phần các kiểu gen thay đổi qua các thế hệ- Tạo ra nguồn biến dị tổ hợp

Phiếu học tập số 5Hãy điền nội dung phù hợp vào bảng sau

Bảng nguồn vật liệu và phương pháp chọn giống



Đối tượng Nguồn vật liệu Phương phápVi sinh vậtThực vậtĐộng vật

Đáp án phiếu học tập số 11. Đó là các cum từ : (1) Phiên mã

(2) Dịch mã(3) Biểu hiện(4) Sao mã

2.Bản đồ

gen nguyên tắc bố sung gen

Nguyên tắc bán bảo toàn

Đáp án phiếu học tập số 4

Chỉ tiêu so sánh Tự phối Ngẫu phối

-Giảm tỉ lệ thể dị hợp, tăng dần tỉ lệ thể đồng hợp-Tạo trạng thái cân bằng di truyền của quần thể-Tần số alen không đổi qua các thế hệ- Có cấu trúc p2AA :2pqAa:q2aa-Thành phần các kiểu gen thay đổi qua các thế hệ-Tạo ra nguồn biến dị tổt hợp

+

++

+++

+

Đáp án phiếu học tập số 5Đối tượng Nguồn vật liệu Phương phápVi sinh vật Đột biến Gây đột biến nhân tạoThực vật Đột biến, biến dị tổ hợp Gây đột biến, lai tạoĐộng vật Biến dị tổ hợp(chủ yếu) Lai tạo

các phiếu học tập khác giáo viên cho hs về nhà tự làm để hôm sau kiểm tra

Phần sáu : TIẾN HOÁChương I:BẰNG CHỨNG TIẾN HOÁ



BÀI 32:BẰNG CHỨNG GIẢI PHẪU HỌCSO SÁNH VÀ PHÔI SINH HỌC SO SÁNH


I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc : - Phân biệt cơ quan tương đồng,thoái hoá,cho ví dụ,nêu được ý nghĩa

- Chứng minh nguồn gốc chung của các loài thông qua sự phát triển phôi của chúng phân tích được mối quan hệ họ hàng gần xa giữa các loài thông qua sự phát triển phôicủa chúng

- Định luật phát sinh sinh vật 2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.

3. Gi¸o dôc : Học sinh ý thức được việc bảo vệ các loài là điều kiện cần thiết

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, hình 32.1;32.2,bảng phụ,câu hỏi trắc nghiệm2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : Đầu chương không kiểm tra

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) :Tổ tiên của loài người là ai?Vượn người hoá thạch.Vậy bằng chứng nào chứngminh con người có nguồn gốc từ động vật chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu vấn đề ở

phần VI,cụ thể là Chương I:Bằng chứng tiến hoá. Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu“bằng chứng giải phẫu học so sánh và phôi sinh học so sánh

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG

Hoạt động 1: 20’Tìm hiểu về bằng chứng giải phẫu học so

sánh.GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk, H32.1 đểtrả lời các câu hỏi sau:- Có nhận xét gì về cấu tạo các xương chi

trước của các loài?

- Vì sao các cơ quan tương đồng lại có

những đặc điểm giống nhau ?

- Cơ quan tương đồng là gì ? Cho ví dụ

- Các cơ quan tương đồng phản ánh điều gì

I.Bằng chứng giải phẫu học so sánh

1.Cơ quan tương đồng- Cơ quan tương đồng(cùng nguồn) là nhữngcơ quan nằm ở những vị trí tương ứng trêncơ thể,có cùng nguồn gốctrong quá trình pháttriển phôi cho nên có kiểu cấu tạo giống nhau- Kiếu cấu tạo giống nhau của các cơ quantương đồng phản ánh nguồn gốc chung,phảnánh sự tiến hoá phân li 2.Cơ quan thoái hoá- Cơ quan thoái hoá là cơ quan phát triểnkhông đầy đủ ở cơ thể trưởng thành.Do điều



- Thoái hoá là gì?

- Vậy cơ quan thoái hoá gì?

- Nêu ví dụ về cơ quan thoái hoá.

- Ngoài ra còn TH nếu cơ quan thoái hoá

phát triển mạnh và biểu hiện ở 1 cá thể

nào đó gọi là hiện tượng lại tổ.

- Hãy cho biết thế nào là cơ quan tương tự

- Cơ quan tương tự phản ánh điều gì?

- HS : Nghiên cứu, trả lời- GV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 2 : 20’

Tìm hiểu về bằng chứng phôi sinh học sosánhYêu cầu HS quan sát hình 32.2 trả lời câulệnh:- Em có nhận xét gì về điểm giống nhautrong giai đoạn đầu phát triển của phôi ở các loài sinh vật nêu trên?- Rút ra mối quan hệ giữa chúng ?- Dựa vào nguyên tắc này có thể tìm hiểu

quan hệ họ hàng giữa các lài khá nhau.Dựa trên nhận xét Đacuyn và một số côngtrình nghiên cứu khác,2 nhà khoa học Đứcvà Hêcken đã phát hiện ra định luật phátsinh sinh vật.Định luật phát biểu như thếnào? Hãy cho ví dụ?- Định luật phát sinh sinh vật phản ánhđiểu gì?- HS : Nghiên cứu, trả lời- GV : Kết luận, bổ sung

kiện sống của loài thay đổi các cơ quan nàymất dần chức năng ban đầu tiêu giảm dần vàchỉ để lại 1 vài vết tích xưa kia của chúng- TH cơ quan thóai hoá lại phát triển mạnhvà biểu hiện ở cá thể nào đó gọi là hiệntượng lại tổ.

3.Cơ quan tương tự - Cơ quan tương tự(cơ quan củng chứcnăng)là cơ quan có nguồn gốc khác nhưngđảm nhận những chưc 1năng giống nhau nêncó hình thái tương tự nhau.- Cơ quan tương tự phản ánh sự tiến hoáđồng quy nên có hình thái tương tự .

II.Bằng chứng phôi sinh học so sánh

1.Sự giống nhau trong phát triển phôiVD:Phôi của người ,gà,giống cá,thúSự giống nhau trong phát triển phôi của cácloài thuộc các nhóm phân loại khác là một

bằng chứng về nguồn gốc chung củachúng.những điểm giông nhau đó càng nhiềuvà càng kéo dài trong những giai đoạn pháttriển muộn của phôi chứng tỏ quan hệ họhàng càng gần

2.Định luật phát sinh sinh vật.- Định luật:sự phát triển cá thể phản ánh 1cách rút gọn sự phát triển của loài.- Định luật phản ánh quan hệ giữa phát triểncá thể và phát triểnchủng loại,có thể vậndụng để xem xét mối quan hệ họ hàng giữacác loài.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi Những cơ quan nào dưới đây là cơ quan tương đồng?A. Cánh sâu bọ và cánh dơiB. Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của động vật khácC. Mang cá và mang tômD. Chân chuột chũi và chân dế chũi* Híng dÉn vÒ nhµ : - Sưu tầm những nội dung về bằng chứng giải phẫu so sánh

- lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.



BÀI 33:BẰNG CHỨNG ĐỊA LÍ SO SÁNHSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 34Ngµy so¹n :I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i

1. KiÕn thøc : - Trình bày được những đặc điểm hệ động,thực vật ở 1 số vùng lục địa và mối quan hệ

của chúng với các điều kiện địa lí,sinh thái,lịch sử địa chất của mộ số vùng đó- Phân biệt được những hệ động,thực vật ở đảo đại dương và đảo lục địa,nêu được ý

nghĩa tiến hoá của những đặc điểm đó,phân tích được giá trị tiến hoá của những bằngchứng địa sinh vật học

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : Phát triển tư duy,bồi dưỡng thế giới quan khoa học

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, hình 33.1-13.42. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : Thế nào là cơ quan tương tự, cơ quan tương đồng ? Ý nghĩa ? 2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Các hệ động, thực vật ở các vùng khác trên trái đất có sự khác không?Sự hìnhthành của các hệ động,thực vật ở các vùng khác trên Trái Đất có liên quan lịch

sử địa chất với nhau như thế nào?



Hoạt động của thầy và trò Nội dungHoạt động 1 : 18’Tìm hiểu về đặc điểm của hệ động thực vật ở một số vùng lục địa- GV: Yêu cầu hs đọc sgk ,H33.1 và trả lời câuhỏi sau:

- Vì sao ở vùng cổ bắc và tân bắc có hệ động vậtvề cơ bản là giống nhau?- Sự tồn tại một số loài đặc trưng ở mỗi vùngđược giải thích như thế nào?- Giải thích vì sao ngày nay thú có túi chỉ có ở lục địa úc mà không tồn tiại ở lục địa khác?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận bổ sung+ Hình thành do 1 vùng đáy biển bị nâng cao vàchưa bao giờ có liên hệ trực tiếp với lục địa.+ Đảo đại dương ít hơn đảo lục địa

Vùng Cổ Bắc và Tân Bắc có hệ động vật về căn bản là giống nhau vì cho đến kỉ Đệ Tam,2 vùngCổ Bắc và Tân Bắc còn nối liền nhau,do đó sự

phân bố động,thực vật của cả 2 vùng đồng nhất.+ Thú có túi chỉ có ở lục địa Úc vì lục địa này đãtách rời lục địa Châu Á vào cuối đại Trung Sinhvà đến kỉ Đại Tam thì tách khỏi lục địa NamMĩ.Vào thời điểm đó chưa xuất hiện thú cónhau…

Hoạt động 2 : 18’Tìm hiểu về hệ động thực vật trên các đảoGV yêu cầu hs đọc sgk,thảo luận nhóm và cho

biết :- Người ta phân biệt làm mấy loại đảo?- Thế nào là đảo lục địa? Đảo đại dương?- So sánh:+ Hệ động,thực vật ở 2 đảo?Điều đó chứng

minh đều gì?+ Nêu 1 số ví dụ ở Việt Nam?+ Những tài liệu địa sinh vật học chứng tỏ điềugì?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận bổ sung

I.Đặc điểm của hệ động ,thực vật ở mộtsố vùng lục địa1.Hệ động,thực vật vùng Cổ Bắc vàvùng Tân Bắc

Vùng cổ Bắc và Tân Bắc có hệ động vậtvề căn bản là giống nhau.Sự tồn tại mộtsố loài đặc trưng ở mỗi vùng là do đến KỉĐệ Tứ đại lục Châu Mĩ mới tách đại lụcÂu- Á tại eo biển Bêrinh,vì vậy sự hìnhthành các loài đặc hữu giữa 2 vùng là độclập với nhau và cách li địa lí.

2.Hệ động,thực vật ở vùng lục địa ÚcHệ động vật ở đây khác biệt rõ rệt so với

các vùng lân cận.Thú bậc thấp:thú cótúi,thú mỏ vịt…Đặc điểm hệ động thực vật từng vùngkhông những phụ thuộc vào điều kiện địalí sinh thái của vùng đó mà còn phụ thuộcvùng đó đã tách khỏi các vùng địa lí khác

vào thời kì nào trong quá trình tiến hoácủa sinh giới.

II.Hệ động,thực vật trên các đảo- Hệ động ,thực vật ở đảo đại dươngnghèo hơn ở đảo lục địa.Đặc điểm hệđộng,thực vật ở đảo là bằng chứng về quátrình hình thành loài mới dưới tác dụngcủa CLTN và cách li địa lí Những tài liệu địa sinh vật học chứngtỏ mỗi loài sinh vật đã phát sinh trong 1

thời kì lịch sử nhất định,tại 1 vùng nhấtđịnh.Cách li địa lí là nhân tố thúc đẩy sự phân li của các loài.



Thông tin bổ sung :Một nhóm các nhà địa chất quốc tế đã tái tạo lại bộ mặt gần đúng của trái đất hơn 1,5 tỷnăm về trước. Đó là một siêu lục địa khổng lồ cổ đại, già hơn nhiều so với bất cứ thứ gìchúng ta ước tính tới nay, được mệnh danh là Columbia.Các nhà khoa học giả thuyết rằng,siêu lục địa Columbia đã phân tách thành nhiều phần nhỏ, trước khi sáp nhập lại thành mộtsiêu lục địa mới có tên gọi Rodinia. Kế đến, một quá trình tương tự tái diễn: Siêu lục địaRodinia vỡ - sáp nhập, tạo nên siêu lục địa Pangaea. Sau cùng, Pangaea cũng bị xé lẻ, tạo

nên hình thế của các lục địa nhỏ rải rác trên trái đất như ngày nay.Kết luận này được cácnhà nghiên cứu đưa ra dựa trên những mẫu đá thu thập từ Ấn Độ, Đông Phi và ẢrậpXêút.Trưởng nhóm nghiên cứu - Giáo sư John Rogers, Đại học Bắc Carolina (Mỹ) - đã đềnghị đặt tên cho siêu lục địa cổ đại của trái đất là Columbia, vì những chứng cứ tốt nhất vềnó được tìm thấy trong vùng sông Columbia, phía tây Bắc Mỹ. Ông Roger cho biết: “Bắtđầu vào khoảng 1,8 tỷ năm trước đây, tất cả các mảng lục địa tồn tại ở thời điểm đó xô vàonhau, móc nối thành một lục địa lớn duy nhất - Columbia.


* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.

BÀI 34: BẰNG CHỨNG TẾ BÀO H ỌC VÀ SINHHỌC PHÂN T Ử


I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Trình bày nội dung và ý nghĩa của học thuyết tế bào.

- Giải thích được vì sao tế bào chỉ sinh ra từ tế bào sống trước nó.- Nêu được những bằng chứng sinh học phân tử về nguồn gốc thống nhất của sinh giới.- Giải thích được những mức độ giống và khác nhau trong cấu trúc của ADN và prôtêingiữa các loài

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : Củng cố niềm tin vào khoa học hiện đại trong việc nhận thức bản

chất củacác hiện tượng sinh học .



SGK



IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Giải thích nguyên nhân hình thành đặc điểm hệ động vật,

thực vật lục địa Úc. Từ đó rút ra được kết luận gì? 2. Néi dung bµi gi¶ng : (đvđ) : Tế bào thực vật do ai phát hiện ra, nhờ dụng cụ gì?

Hoạt động của thầy Nội dung

Hoạt động 1: 10’Tìm hiểu về bằng chứng tế bào họcGV yêu cầu hs nghiên cứu sgk phần I vàtrả lời các câu hỏi sau:- Nội dung của học thuyết tế bào?- Thuyết tế bào đã gợi ra ý tưởng gì vềnguồn gốc của sinh giới?- Cấu tạo tế bào nhân sơ, nhân thực, tế bàothực vật và động vật có khác nhau không?

- Vì sao có sự khác nhau giữa các dạng tế bào?- Ý nghĩa của học thuyết tế bào?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung+ Vì do trình độ tổ chức khác nhau, thựchiện những chức năng khác nhau → tiếnhóa theo những hướng khác nhau.+ Phân tích rõ câu nói của Virchov: “Mọi

tb đều sinh ra từ các dạng sống trước nó”.

Hoạt động 2: 25’Tìm hiểu về bằng chứng sinh học phân tửGV yêu cầu hs nghiên cứu sgk phần II vàtrả lời các câu hỏi sau:- Nêu những đặc điểm cơ bản và chứcnăng của ADN ở các loài?- Mức độ giống và khác nhau trong cấu

trúc của ADN ở các loài do yếu tố nào quiđịnh?- Vẽ sơ đồ cây phát sinh phản ảnh nguồngốc giữa các loài?- Từ những bằng chứng sinh học phân tửta có thể kết luận điều gì về nguồn gốc củacác loài?- Nhận xét gì về mối quan hệ giữa cácloài?- Nhận xét gì về đặc điểm mã di truyền ở

các loài?- Cho biết mức độ giống và khác nhau

I. Bằng chứng tế bào học1. Nội dung học thuyết tế bào

- Tất cả các cơ thể sinh vật đều được cấu tạotừ tế bào.- Tế bào là đơn vị cấu tạo của cơ thể.- Các tế bào đều được sinh ra từ các tế bàosống trước nó.

2. Ý nghĩa: Nguồn gốc thống nhất của sinhgiới.

II. Bằng chứng sinh học phân tử.1. Bằng chứng.

a) ADN. - Các loài sinh vật đều có vật chất di truyền làADN.- ADN của các loài đều được cấu tạo từ 4 loạinuclêôtit. ADN có vai trò mang và truyền đạt

thông tin di truyền.- ADN của các loài khác nhau ở thành phần,số lượng, trình tự sắp xếp của các loạinuclêôtit.

b) Mã di truyền.- Mã di truyền của các loài sinh vật có đặcđiểm giống nhau.- Thông tin di truyền ở tất cả các loài đềuđược mã hóa theo nguyên tắc chung.

c) Prôtêin.- Prôtêin của các loài sinh vật đều được cấu



trong cấu trúc prôtêin ở các loài do yếu tốnào qui định?- Hãy phân tích ví dụ vể trình tự cácnuclêôtit trong mạch mang mã gốc củamột đoạn gen mã hóa cấu trúc của nhómenzim đêhiđrôgenaza ở người và các loàivượn người.

- Đọc bảng 34 và trả lời lệnh trang 139.- Mối quan hệ từ gần đến xa giữa người vàcác loài theo trình tự.- Người – chó – kỳ nhông – cá chép – cámập.HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

tạo từ 20 loại axit amin.- Mỗi loại prôtêin của loài được đặc trưng bởisố lượng, thành phần và trình tự sắp xếp củacác loại axit amin.

* Các loài có quan hệ họ hàng càng gần nhau

thì trình tự và tỉ lệ các axit amin và nuclêôtitcàng giống nhau và ngược lại

2. Ý nghĩa. Nguồn gốc thống nhất của các loài

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : - Nội dung và ý nghĩa của học thuyết tế bào ?- Nguồn gốc thống nhất của sinh giới được thể hiện ở những bằng chứng sinhhọc phân tử ?

- Mức độ giống và khác nhau giữa ADN và prôtêin được giải thích như tn ?* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.



KIỂM TRA HỌC KÌ IGồm 1 tiết tiết thứ 36

Chương II . NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ TIÉN HÓABài 35. HỌC THUYẾT TIẾN HÓA CỔ ĐIỂN

Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 37Ngµy so¹n : 27/12/2008

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Trình bày được những luận điểm cơ bản trong học thuyết của Lamac.- Phân tích được quan niệm của ĐacUyn về:• Biến dị và di truyền, mối quan hệ của chúng với chọn lọc.•Vai trò của chọn lọc tự nhiên trong sự hình thành các đặc điểm thích nghi.

• Sự hình thành loài mới và nguồn gốc các loài. 2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : Ghi nhận đóng góp và tồn tại của Lamac và ĐacUyn trong việc giải thích

tính đa dạng và hợp lý của sinh giớiII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV,Tranh ảnh về tiến hóa của Lamac và ĐacUyn, phiếu học tập2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò :- Nguồn gốc thống nhất của sinh giới được thể hiện ở những bằng chứng sh phân tửnào? Mức độ giống và sai khác nhau trong cấu trúc của ADN và prôtêin giữa các loàiđược giải thích như thế nào?

2. Néi dung bµi gi¶ng : (đvđ) : Giới sinh vật đang tồn tại nổi bật ở tính đa dạng và hợp lý. Người ta giải thích

vấn đề này như thế nào? Các quan niệm duy tâm siêu hình và quan niệm duy vật biện chứng của Lamac về sự biến đổi của sinh vật.

Hoạt động của thầy Nội dungHoạt động 1: 20’Tìm hiểu về học thuyết tiến hóaGV: Yêu cầu hs nghiên cứu sgk, thảo luậnnhóm và hoàn thành phiếu học tập sau :Phiếu học tập 1 nhóm thời gian 6’

Chỉ tiêu Lamac Nguyên nhân tiến hóaCơ chế tiến hóaSự hình thành đặc điểmthích nghiSự hình thành loài mới

I. Học thuyết của Lamac (1744-1829):* Tiến hóa không đơn thuần là sự biến đổi mà làsự phát triển có kế thừa lịch sử .* Dấu hiệu của tiến hóa : Sự nâng cao dần trìnhđộ tổ chức của cơ thể từ đơn giản đến phức tạp.1. Nguyên nhân : Do thay đổi của ngoại cảnhhoặc tập quán hoạt động của động vật.2. Cơ chế: Những biến đổi do tác dụng của ngoạicảnh hoặc tập quán hoạt động của đv đều được ditruyền và tích lũy qua các thế hệ.3. Sự hình thành đặc điểm thích nghi : Ngoại



Chiếu hướng tiến hóa- Quan sát H 35a và giải thích quan điểm củaLamac ?- Những cống hiến của Lamac?- Vì sao nói Lamac chưa thành công trongviệc giải thích tính hợp lí của các đặc điểmthích nghi trên cơ thể sinh vật.

HS : Thảo luận nhóm và cử đại diện trả lờiGV : Kết luận, bổ sung : trong loài hươu cốngắn, xuất hiện biến dị cá thể (có con cổ dài,những con cổ ngắn không kiếm được lá cây→ chết, hươu cổ dài ăn được lá trên cao →sống sót sinh sản nhiều →loài hươu cao cổ).Hoạt động 2: 20’Tìm hiểu về học thuyết của Đác UynGV yêu cầu HS nghiên cứu mục II.1 và trảlời các câu hỏi:

- ĐacUyn quan niệm về biến dị và di truyềnnhư thế nào?- Những loại biến dị và biến đổi nêu trêntương ứng với những loại biến dị nào theoquan niệm di truyền học hiện đại?- Vai trò của biến dị và di truyền đối với quátrình tiến hóa?- Hạn chế của ĐacUyn trong vấn đề biến dịvà di truyền?HS : Nghiên cứu, trả lời

GV : Kết luận, bổ sungGV yêu cầu HS nghiên cứu mục II.2, thảoluận nhóm và điền vào phiếu học tập các vấnđề về chọn lọc nhân tạo và chọn lọc tự nhiên.Chỉ tiêu Chọn lọc

nhân tạoChọn lọc tựnhiên

Nội dungĐộng lựcKết quảVai trò

- Quan sát H35b và giải thích theo quan điểmcủa Đac uyn?.- Nêu mối quan hệ của biến dị, di truyền vàchọn lọc.HS :Thảo luận nhóm và cử đại diện trả lờiGV : Kết luận, bổ sung+ GV phân tích thêm học thuyết ĐacUyn đãgiải thích những thành công và điểm tồn tạitrong học thuyết của Lamac.

cảnh thay đổi chậm nên mọi sinh vật có khả năng phản ứng kịp thời và không loài nào bị đào thải.4. Sự hình thành loài mới: Loài mới được hìnhthành từ từ tương ứng với sự thay đổi ngoại cảnh.5. Thành công và tồn tại:• Thành công :- Người đầu tiên xây dựng học thuyết tiến hóa

trên cơ sở duy vật biện chứng.- Người đầu tiên bác bỏ vai trò của thượng đếtrong việc giải thích nguồn gốc các loài.• Tồn tại : Chưa giải thích được tính hợp lý củađặc điểm thích nghi.và chưa giải thích được chiềuhướng tiến hóa của sinh giới.

II. Học thuyết của ĐacUyn (1809-1882)1. Biến dị và di truyềna) Biến dị cá thể: Sự phát sinh những đặc điểm

sai khác giữa các cá thể cùng loài trong quá trìnhsinh sản xuất hiện ở từng cá thể riêng lẻ và theohướng không xác định là nguyên liệu chủ yếu củachọn giống và tiến hóa.b) Tính di truyền: Cơ sở cho sự tích lũy các biếndị nhỏ →biến đổi lớn.2. Chọn lọc nhân tạoa) Nội dung: Vừa đào thải những biến dị bất lợi,vừa tích lũy những biến dị có lợi cho con người.b) Động lực: Nhu cầu thị hiếu của con người.

c) Kết quả: Mỗi giống vật nuôi hay cây trồngthích nghi cao độ với nhu cầu xác định của người.d) Vai trò: Nhân tố chính qui định chiều hướng vàtốc độ biến đổi của các giống vậtnuôi,cây trồng.3. Chọn lọc tự nhiêna) Nội dung: Vừa đào thải những biến dị bất lợi,vừa tích lũy những biến dị có lợi cho sinh vật.b) Động lực: Đấu tranh sinh tồn.c) Kết quả: Phân hóa khả năng sống sót và sinhsản của các cá thể trong quần thể.

d) Vai trò: Nhân tố chính qui định sự hình thànhcác đặc điểm thích nghi trên cơ thể sinh vật.e) Sự hình thành loài mới: Loài mới được hìnhthành qua nhiều dạng trung gian dưới t/d củaCLTN theo con đường phân li tt từ 1 gốc chung.4. Thành công và tồn tại:- Chứng minh toàn bộ sinh giới ngày nay là kếtquả quá trình tiến hóa từ một gốc chung- Chưa hiểu rõ nguyên nhân phát sinh biến dị vàcơ chế di truyền các biến dị.




* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.

Bài 36: THUYẾT TIẾN HÓA HIỆN ĐẠI

Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 38 Ngµy

so¹n : 02/01/2009

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc : - Nêu được những cơ sở cho sự ra đời của thuyết tiến hóa hiện đại.- Phân biệt được tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn.- Giải thích được vì sao quần thể là đơn vị tiến hóa cơ sở.- Nêu được những luận điểm cơ bản trong thuyết tiến hóa bằng đột biến trung tính

2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.3. Gi¸o dôc : Học sinh nhận biết nguồn gốc chung của các loài

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, máy chiếu, phiếu học tập2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



- Trình bày nội dung thuyết tiến hóa của lamác?- Trình bày nội dung thuyết tiến hóa của Đác uyn?

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Lamac là người đầu tiên đề ra học thuyết tiến hoá. Tuy nhiên,quan điểm của ông

về tiến hoá là chưa chính xác.Đến Đacuyn, ông đã đưa ra được những quan điểmđúng đắn về CLTN, biến dị di truyền, nguồn gốc chung của sinh giới….Nhưngông vẫn chưa giải thích được nguyên nhân phát sinh và cơ chế di truyền các biếndị. Tiếp tục khắc phục những hạn chế của Đacuyn, đưa quan niệm tiến hoá đi đếnchỗ đúng đắn và đầy đủ hơn, thuyết tiến hoá hiện đại đã ra đời.


Hoạt động 1 : 20’Tìm hiểu về thuyết tiến hóa tổng hợpGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời cáccâu hỏi sau :- Thuyết tiến hóa tổng hợp hình thành dựatrên những thành tựu nào?- Những ai là đại diện đầu tiên cho thuyết tiếnhóa tổng hợp? Trong đó, mỗi người đã đónggóp những gì?- Thuyết tiến hóa tổng hợp hiện được chia

thành mấy mức độ?Cho hs 3 phút hoàn thành bảng so sánh tiếnhóa lớn và tiến hóa nhỏ trong phiếu học tập.

I. Thuyết tiến hóa tổng hợp: 1. Sự ra đời của thuyết tiến hóa tổng hợp:- Dobsanxki: biến đổi di truyền liên quan đến

tiến hóa, chủ yếu là biến dị nhỏ tuân theo các quiluật Menđen- Mayơ: đề cập các khái niệm: sinh học về loài, sựhình thành loài khác khu. - Simson: tiến hóa là sựtích lũy dần các gen đột biến nhỏ trong quần thể.

2. Tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn:a. Tiến hóa nhỏ :

- K/N: quá trình biến đổi thành phần kiểu gen củaquần thể gốc đưa đến hình thành loài mới- Diễn biến : phát sinh đột biến trong quần



HS : nghiên cứu , cử đại diện trả lờiGV : Kết luận, bổ sung : Nhờ di truyền họcquần thể và sinh học phân tử, tiến hóa nhỏsáng tỏ rồi thành trung tâm thuyết tiến hóahiện đại. 1 thời gian, tiến hóa lớn được xemlà hệ quả của tiến hóa nhỏ.

thể,thông qua giao phối phát tán đb.- Qui mô : Phạm vi phân bố tương đối hẹp, thờigian lịch sử tương đối ngắn

b. Tiến hóa lớn :- K/N : Là quá trình hình thành các đơn vị trênloài như chi, họ, bộ, lớp, ngành.- Qui mô : Rộng lớn, thời gian địa chất rất dài

Vấn đề Tiến hóa nhỏ Tiến hóa lớnNội dungQui mô, thời gianPhương thức nghiên cứu

Hoạt động của thầy và trò Nội dung- Đơn vị tiến hóa cơ sở phải có điều kiện gì?- Vì sao quần thể là đơn vị tổ chức tự nhiên?Đơn vị sinh sản nhỏ nhất?

- Chứng minh qt là nơi diễn ra tiến hóa nhỏ?- Quá trình TH bắt đầu bằng hiện tượng gì?- Dấu hiệu nào chứng tỏ bắt đầu có quá trìnhtiến hóa?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 2 : 10’Tìm hểu về thuyết tiến hóa trung tính

GV : Yêu cầu hs Nghiên cứu sgk và trả lời- Thuyết tiến hóa trung tính do ai đề xuất?

Nói đến sự tiến hóa ở cấp độ nào?- Vậy đột biến trung tính là gì?- Theo Kimura, nhân tố nào đã thúc đẩy sựtiến hóa ở cấp phân tử?- Ki đã đóng góp những gì cho tiến hóa?- Thuyết TH bằng các đột biến trung tính có

phủ nhận thuyết TH bằng con đường CLTN ?HS : Nghiên cứu, trả lời

GV : Kết luận, bổ sung

3. Đơn vị tiến hóa cơ sở:a. Quần thể: đơn vị tiến hóa cơ sở

+ Có tính toàn vẹn trong không gian, thời gian

+ Biến đổi cấu trúc di truyền qua các thế hệ+ Đơn vị tồn tại thực trong tự nhiên,đơn vị sinhsản nhỏ nhất,là nơi diễn ra tiến hóa nhỏ

b. Quá trình tiến hóa:- Bất đầu bằng những biến đổi di truyền trong qt- Dấu hiệu: sự thay đổi tần số alen và kiểu gen củaqt theo hướng xác định, qua nhiều thế hệ

II. Thuyết tiến hóa trung tính:- Do Kimura đề xuất dựa trên các nghiên cứu về

cấp phân tử (prôtêin)- Đột biến trung tính: đột biến không có lợi cũngkhông có hại (đa số ở cấp phân tử)- Nội dung thuyết tiến hóa trung tính:- Nhân tố tiến hóa: Quá trình đột biến làm phátsinh những đột biến trung tính- Cơ chế tiến hóa: Sự củng cố ngẫu nhiên các đột

biến trung tính, không chịu tác dụng của CLTN- Cống hiến: Nêu lên sự tiến hóa cấp phân tử. Giảithích sự đa dạng của các phân tử prôtêin, sự đa

dạng cân bằng trong quần thể 3. Củng cố:

Vấn đề Tiến hóa nhỏ Tiến hóa lớn

Nội dungLà quá trình biến đổi thành phần kiểugen của quần thể gốc đưa đến hìnhthành loài mới

Là quá trình hình thành cácđơn vị trên loài như chi, họ,

bộ, lớp, ngành.

Qui mô, thời gianPhạm vi phân bố tương đối hẹp, thờigian lịch sử tương đối ngắn

Qui mô rộng lớn, thời gianđịa chất rất dài

Phương thức nghiêncứu

Có thể nghiên cứu bằng thực nghiệm Thường nghiên cứu giántiếp qua các bằng chứng

Nhân tố tiến hóa theo Quá trình đột biến làm phát sinh những đột biến trung tính



Kimura2. Cơ chế tiến hóa theoKimura

Sự củng cố ngẫu nhiên các đột biến trung tính, không chịu tác dụngcủa CLTN

3.Cống hiến theoKimura

Nêu lên sự tiến hóa cấp phân tử. Giải thích sự đa dạng của các phântử prôtêin, sự đa dạng cân bằng trong quần thể

BAØI 37: CAÙC NHAÂN TOÁ TIEÁN HOÙASè tiÕt : 1 TiÕt thø : 39

Ngµy so¹n : 05/01/2009


- Vai troø cuûa ñoät bieán, di nhaäp gen, giao phoái khoâng ngaãu nhieântrong tieán

hoùa nhoû theo quan nieäm hieän ñaïi.- TSÑB cuûa cuûa caùc gen thaáp nhöng coù vai troø raát quan troïng trongtieán hoùa.- phaân bieät caùc hình thöùc giao phoái (ngaãu nhieân vaø khoâng ngaãunhieân)- Giaûi thích ñöôïc moãi quaàn theå giao phoái laø kho döï tröõ bieán dò ditruyeàn voâ cuøng phong phuù. 2. Kü n¨ng : Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học.

3. Gi¸o dôc : Caùc kieán thöùc ñoät bieán trong söï taêng cöôøng söùcñeà khaùng ôû saâu boï vaø vi khuaån để öùng duïng trong tieâu dieät caùcloaøi saâu boï ở địa phương.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV,

2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míiIII. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK

IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : - Trình bày nội dung thuyết tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn?

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ ) : Quá trình tiến hóa diễn ra trong thời gian dài và chịu sự chi phối của các nhân tố đột

biến ,vậy đó là những nhân tố nào ta cùng tìm hiểu bài 37

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNGHoạt động 1 : 18’ Tìm hiểu về đột biếnGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Trong quaù trình tieán hoaù nhoû, söï hình thaønh loaøi môùi chòu taùcñoäng cuûa nhöõng yeáu toá naøo?- Đột biến coù maáy daïng?- Vai troø trong quaù trình tieán hóa.

- Vì sao noùi đb töï nhieân ña soá laøcoù haïi nhöng laïi ñöôïc xem laønguoàn nguyeân lieäu cho choïn gioáng

I. ÑOÄT BIEÁN- Taïo ra nguoàn nguyeân lieäu sôcaáp cho tieán hoùa.- Taïo ra caùc bieán dò di truyeàn gaây ra nhöõng sai khaùc nhoûhoaëc nhöõng bieán ñoåi lôùntreân cô theå SV.- Phaàn lôùn đb töï nhieân laø coù

haïi nhöng laø nguyeân lieäu tieánhoùa, theå đb coù theå thay ñoåi



vaø tieán hoaù?- Cho VD chöùng minh ôû saâu boï coùcaùnh vaø khoâng coù caùnh ôû quaànñaøo Meñerô- Vì sao ñoät bieán gen laø nguoànnguyeân lieäu chuû yeáu hôn so vôùiñoät bieán NST?

- Tần số đột biến gen laø gì?- Tần số đột biến gen nhoû hay lôùn? Vaøphuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá naøo?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 2 : 8’Tìm hiểu về di nhập genGV cho nêu ví duï trong sgk và phát vấndi – nhaâïp gen là gì ? Vì sao di – nhaäp

gen vöøa laøm thay ñoåi tần soá vöøalaøm phong phuù voán gen cuûa quaàntheå?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sungHoạt động 3 : 12’ Tìm hiểu về giao phối không ngẫu nhiênGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Vai troø cuûa giao phoái khoângngaãu nhieân trong choïn gioáng vaø

tieán hoaù?- Taïi sao noùi giao phoái khoâng ngaãunhieân laø nguoàn nguyeân lieäu thöùcaáp trong quaù trình tieán hoaù?- Ruùt ra keát luaän gì veà vai troøcuûa ñb vaø giao phoái trong quaùtrình tieán hoaù?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

giaù trò thích nghi khi moâi tröôøngthay ñoåi hoặc thay đổi tuøy töøngtoå hôïp gen.- ÑBG laø nguoàn nguyeân lieäuchuû yeáu vì: phoå bieán và ít aûnhhöôûng ñeán söùc soáng vaø söï sinh saûn cuûa sinh vaät hơn đb

nhiễm sắc thể. - Tần số đb ôû moãi gen raát thaáp(10-6 10-4) nhöng SV coù soá löôïnggen raát lôùn neân soá gen ÑBnhieàu.- f phuï thuoäc vaøo caùc loaïi taùcnhaân ÑB vaø ñaëc ñieåm caáutruùc cuûa gen.

II. DI NHAÄP GEN.

- Di - nhaäp gen (doøng gen) laøsöï lan truyeàn gen töø quaàn theånaøy sang quaàn theå khaùc.- Di nhaäp gen laøm thay ñoåi tầnsố caùc gen vaø voán gen cuûaquaàn theå.

III. GIAO PHOÁI KHOÂNGNGAÃU NHIEÂN.

- Taïo ra nguoàn nguyeân lieäuthöù caáp cho tieán hoùa.- laøm cho tæ leä caùc kieåu gentrong quaàn theå thay ñoåi quacaùc theá heä. Töï phoái, töï thuï hoaëc giao phoáigaàn laøm thay ñoåi caùu truùc ditruyeàn cuûa quaàn theå, tæ leädò hôïp giaûm, ñoàng hôïp taêngtaïo ñieàu kieän cho gen laën bieåuhieän.

3. . Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :Caâu 1: Moãi quaàn theå giao phoái laø 1 kho bieán dò voâ cuøng

phong phuù vìA. CLTN dieãn ra theo nhieàu höôùng khaùc nhau.B. Soá caëp gen dò hôïp trong quaàn theå giao phoái laø raát lôùn.C. Nguoàn nguyeân lieäu sô caáp trong quaàn theå raát lôùn.D. Tính coù haïi cuûa ñb ñaõ ñöôïc trung hoaø, taïo ra nhöõng toå hôïp gen thíchnghi.Caâu 2: vai troø cuûa quaù trình ngaãu phoái ñoái vôùi tieán hoaù laø

A. laøm thay ñoåi voán gen cuûa qt B. laøm thay ñoåi giaù trò thích nghicuûa caùc KG



C. taïo nguoàn nguyeân lieäu thöù caáp D. taïo nguoàn nguyeân lieäusô caápCaâu 3: theo thuyeát tieán hoaù hieän ñaïi, giao phoái khoâng ngaãunhieân laøA.khoâng laøm thay ñoåi taàn soá alen, khoâng laøm thay ñoåi caáu truùc di truyeàncuûa qtB.laøm thay ñoåi taàn soá alenC.khoâng laøm thay ñoåi caáu truùc di truyeàn cuûa quaàn theå

D.khoâng laøm thay ñoåi taàn soá alen, nhöng laøm thay ñoåi caáu truùc di truyeàncuûa qtCaâu 4: Ñoái vôùi töø gen rieâng reõ thì taàn soá ñoät bieát töï nhieântrung bình laøA. 10-6 B. 10- 4 C. 10- 2 ñeán 10-4 D. Töø 10-6 ñeán 10- 4

Caâu 5: Nguyeân lieäu chuû yeáu cuûa quaù trình tieán hoaù laøA. Ñoät bieát NST B. Bieán dò di truyeàn C. Ñoät bieán gen D. Bieán dòtoå hôïp.


BÀI 38: CÁC NHÂN TỐ TIẾN HÓA (TIẾP THEO)


I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc : - Biết được tác động chủ yếu của chọn lọc tự nhiên lên quá trình tiến hóa.

- Phân biệt được các hình thức CLTN (chọn lọc ổn định, chọn lọc vận động và chọclọc định hướng).- Biết được biến động di truyền tác động lên tiến hóa như thế nào?2. Kü n¨ng : . Phân tích, tư duy nhận định vấn đề khoa học3. Gi¸o dôc : Có tầm nhìn mở rộng về thế giới và chiều hướng tiến hóa.


III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh

t×m tßiIV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :

1. KiÓm tra bµi cò : Nêu vai trò của quá trình đột biến, di nhập gen trong tiến hóa.

2. Néi dung bµi gi¶ng : (đvđ) : Vì sao mỗi quần thể giao phối là một kho biến dị di truyền vô cùng phong phú.

Nêu lại một số nhân tố tiến hóa.

HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNGHoạt động 4 : 23’Tìm hiểu về chọn lọc tự nhiên

IV. CHỌN LỌC TỰ NHIÊN:1. Tác động của chọn lọc tự nhiên:



GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trảlời các câu hỏi sau:- Một kiểu gen thích nghi tốt với điềukiện môi trường thì phát triển thành kiểuhình sống sót. Vậy nếu không thích nghitốt thì kết quả như thế nào?

- Việc loại bỏ các kiểu gen có hại gọi làgì?

- CLTN tác động lên kiểu hình của cá thểthông qua tác động lên thành phần nào?

- Vì sao các alen trội bị tác động củachọn lọc nhanh hơn các alen lặn?

- CLTN làm cho tần số tương đối của cáalen trong mỗi gen theo hướng xác định.Hãy so sánh áp lực của chọn lọc tự nhiênvới áp lực của đột biến.

- Qua ví dụ SGK rút ra nhận xét gì?

- Hãy phân tích mối quan hệ giữa ngoạicảnh và chọn lọc tự nhiên.

Thảo luận nhóm 4hs/4 phút.- Có những hình thức chọn lọc nào?

- Diễn ra trong trường hợp nào?

- Đặc trưng của mỗi hình thức chọn lọc. Nhận xét, bổ sung.

HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 5 : 12’Tìm hiểu về các yế tố ngẫu nhiên-.Hiện tượng này gọi là biến động ditruyền hay phiêu bạt di truyền. Nguyênnhân của hiện tượng này là gì? Xảy ra ở những quần thể nào?- Kích thước quần thể quyết định hiện

tượng biến động di truyền.- Hãy phân tích mối quan hệ giữa biến

- Tác động chủ yếu của CLTN là sự phân hóakhả năng sinh sản của những kiểu gen khácnhau trong quần thể, làm cho tần số tương đốicủa các alen trong mỗi gen biến đổi theo hướngxác định và các quần thể có vốn gen thích nghihơn sẽ thay thế những quần thể kém thích nghi- Áp lực của chọn lọc tự nhiên lớn hơn áp lực

áp lực của đột biến và tác động lên cả quần thể.2. Các hình thức chọn lọc tự nhiên:a. Chọn lọc ổn định:- là kiểu chọn lọc bảo tồn những cá thể mangtính trạng trung bình, đào thải những cá thểmang tính trạng lệch xa mức trung bình.- Diễn ra khi điều kiện sống không thay đổi.- Hướng chọn lọc ổn định, kết quả kiên địnhkiểu gen đã đạt được.

b. Chọn lọc vận động:- Tần số kiểu gen biến đổi theo hướng thích nghivới tác động của nhân tố chọn lọc định hướng- Diễn ra khi điều kiện sống thay đổi theohướng xác định.- Kết quả: đặc điểm thích nghi cũ dần thay thế

bởi đặc điểm thích nghi mới.c. Chọn lọc phân hóa:- Khi điều kiện sống thay đổi và trở nên không

đồng nhất, số đông cá thể mang tính trạng trung bình rơi vào điều kiện bất lợi bị đào thải. Chọnlọc diễn ra theo một số hướng, trong mỗi hướnghình thành nhóm các thể thích nghi với hướngchọn lọc. Sau đó mỗi nhóm chịu tác động củakiểu chọn lọc ổn định.- Kết quả: quần thể ban đầu bị phân hóa thànhnhiều kiểu hình.* Chọn lọc tự nhiên không chỉ là nhân tố quy

định nhịp độ biến đổi thành phần kiểu gen củaquần thể mà còn định hướng quá trình tiến hóathông qua các hình thức chọn lọc

V. CÁC YẾU TỐ NGẪU NHIÊN:- Tần số tương đối cảu các alen trong một quầnthể có thể thay đổi đột ngột do một yếu tố ngẫunhiên nào đó.VD : Tần số của quần thể gốc là 0.5A:0.5a độtngột biến đổi thành 0.7A: 0.3a ở quần thể mới,

thậm chí tần số của A= 0, của a = 1- Hiện tượng này thường xảy ra trong những



động di truyền và chọn lọc tự nhiên.HS : Nghiển cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

quần thể nhỏ.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :Câu 1: Tác động chủ yếu của chọn lọc tự nhiên là:A. sự phân hóa khả năng sống sót của các alen trong qt B. sự phân tầng các cá thể trong qtC. sự phân hóa khả năng sinh sản của những KG khác nhau trong qt. D. sự phân hóa KG của qt.

Câu 2: Các hình thức chọn lọc là:A. Chọn lọc ổn định, vận động, không vận động B. Chọn lọc vận động, không vận động, phân hóaC. Chọn lọc ổn định, vận động, phân hóa. D. Chọn lọc ổ định, phân hóa, không vận động.Câu 3: Chọn lọc vận động là:A. tần số kiểu gen biến đổi theo hướng thích nghi với tác động của nhân tố chọn lọc định hướng.B. kiểu chọn lọc bảo tồn những cá thể mang tính trạng trung bình, đào thải những cá thể mang tính trạnglệch xa mức trung bình.C. khi điều kiện sống thay đổi và trở nên không đồng nhất, số đông cá thể mang tính trạng trung bình rơivào điều kiện bất lợi bị đào thải.D. sự phân hóa khả năng sinh sản của những kiểu gen khác nhau trong quần thể, làm cho tần số tương đốicủa các alen trong mỗi gen biến đổi theo hướng xác định.

Câu 4: Vì sao nói chọn lọc là nhân tố chính của tiến hóa?A. quy định nhịp độ và chiều hướng tiến hóa. B. diễn ra trong thời gian ngắn.C. tác động lên các cá thể trong quần thể. D. quan hệ chặt chẽ với biến động di truyền.* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríckhi ®Õn líp.

Baøi 39 : QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH ÑAËCÑIEÅM THÍCH NGHI



- Giaûi thích ñöôïc söï hoaù ñen cuûa loaøi böôùm saâu ño baïch döông(Biton betularia) ôû vuøng

coâng nghieäp nöôùc anh vaø söï taêng cöôøng söùc ñeà khaùngcuûa saâu boï vaø vi khuaån.

- Neâu ñöôïc vai troø cuûa quaù trình ñoät bieán, giao phoái vaø choïnloïc töï nhieân ñoái vôùi söï

hình thaønh ñaëc ñieåm thích nghi.- Neâu ñöôïc caùc ví duï minh hoaï cho caùc hình thöùc choïn loïc .- Neâu vaø giaûi thích ñöôïc hieän töôïng ña hình caân baèng di

tryeàn.- Giaûi thích ñöôïc vì sao caùc ñaëc ñieåm thích nghi chæ hôïp lí töông

ñoái, tìm vd minh hoaï.2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs3. Gi¸o dôc : Có tầm nhìn mở rộng về thế giới và chiều hướng tiến hóa.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :



1. GV: GA, SGK ,SGV, Tranh phoùng to boï que, boï laù2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : Trình bày vai trò của CLTN đối với quá trình tiến hoá ?.

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Keå teân caùc nhaân toá tieán hoaùvaø cho bieát vai troø cuûa

töøng nhaân toá trong tieán hoaù?

HOẠT ĐỘNG CỦA TH ẦY VÀ TRÒ NOÄI DUNGHoạt động 1 : 21’Tìm hiểu về sự hình thành đặc điểm thích nghiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời cáccâu hỏi sau :

- Trong töï nhieân, saâu aên laùthöôøng coù maøu gì? caøo caøoñaát coù maøu gì?- Maøu saéc ñoù giuùp ích gì chonoù?- Ñaëc ñieåm thích nghi ñöôïc hìnhthaønh nhö theá naøo?- Cho hoïc sinh ñoïc ví duï veà söï bieán ñoåi maøu saéc cuûa böôùmBiston betunia (SGK).

- Taïi sao ôû gaàn khu coâng nghieäpthì böôùm naøy ña soá coù maøuñen, coøn ôû vuøng noâng thoân ñasoá laïi coù maøu traéng?- Ban ñaàu quaàn theå böôùm chæcoù moät loaïi kieåu hình laø böôùmtraéng veà sau xuaát hieän theâmloaïi böôùm ñen vaäy maøu ñen doñaâu maø coù ?- Söï hình thaønh ñaëc ñieåm thích

nghi chòu söï taùc ñoäng cuûa caùcnhaân toá naøo?- Vi khuaån gaây beänh thöôøng coùhieän töôïng khaùng thuoác. Taïisao?- Haõy cho bieát hieäu quaû söûdung thuoác DDT trong nhöõngnaêm: 1994, 1948, 1954?Neâu caâu hoûi cho hoïc sinh thaûoluaän.

1. giaûi thích söï taêng cöôøng söùcñeà khaùng cuûa vi khuaån baèng

I.Giaûi thích söï hình thaønh ñaëcñieåm thích nghi. 1. Söï hoaù ñen cuûa caùc loaøiböôùu ôû vuøng coâng nghieäp.

a.Thöïc nghieäm quan saùt söï thíchnghi cuûa böôùm Biston betunia:(SGK)b. giaûi thích:Hieän töôïng xuaát hieän maøu ñenôû böôùm laø keát quaû cuûa quaùtrình choïn loïc töï nhieân nhöõngbieán dò coù lôïi ñaõ phaùt sinhngaåu nhieân trong quaàn theå chöùkhoâng phaûi laø söï bieán ñoåi cuûa

cô theå böôùm ñeå thích nghi vôùimoâi tröôøng.* Söï hình thaønh ñaëc ñieåm thíchnghi laø keát quaû moät quaù trìnhlòch söû chòu söï chi phoái cuûa 3nhaân toá: quaù trình ñoä bieán, giaophoái, CLTN.2. Söï taêng cöôøng söùc ñeàø

khaùng : (sô ñoà)a. Thöïc nghieäm quan saùt söï

taêng cöôøng söùc ñeà khaùngcuûa raän ñoái vôùi DDT :

Giaû söû tính khaùng D DT do 4gen laën a, b, c, d taùc ñoäng boåsung thì kieåu gen aaBBCCDD coùsöùc ñeà khaùng keùm hôn kieåu genaabbCCDD, aabbccDD söùc ñeàkhaùng toát nhaát thuoäc veà KGaabbccdd.Tính ña hình veà kieåu gen trongquaàn theå giao phoái giaûi thích vìsao khi duøng moät loaïi thuoác tröø



cô cheá di truyeàn?2. haõy cho bieát bieän phaùp

khaùc phuïc ñoái hieän töôïngkhaùng thuoác cuûa vi khuaån?

HS : Nghiển cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sungHoạt động 2 : 6’

Tìm hiểu về sự đa hinh cân bằngGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Neáu laø ñoät bieán trung tính thìnoù seõ toàn laïi nhö theá naøo trongquaàn theå?- Quaàn theå coù nhieàu kieåu gencuøng song2 tồn taïi goïi laø qt coù söï caàn baèng veà maët dtHS : Nghiển cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 3 : 8’Tìm hiểu về sự hợp lý tương đốiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Ôû vòt ñaëc ñieåm naøo giuùp noùthích nghi vôùi moâi tröôøng nöôùc?- Nhöng khi leân moâi tröôøng caïnthì ñaëc ñieåm thích nghi ñoù laïitrôû neân baát lôïi gì?Qua nhöõng ñieàu ñoù ta ruùt ra keátluaän gì?

HS : Nghiển cứu, trả lời

sau môùi duø vôùi lieàu cao cuõngkhoâng hi voïng tieâu dieät ñöôïcheát toaøn boä saâu boï cuøng moätluùc. => Söû duïng lieàu thuoác thíchhôïp.II. Hieän töôïng ña hình caânbaèng di truyeàn

Trong söï ña hình caân baèng khoângcoù söï thay theá hoaøn toaøn moätalen naøy baèng moät alen khaùc laøsöï öu tieân di trì caùc theå dò hôïpveà moät gen hoaëc moät nhoùmgen.

III.Söï hôïp lí töông ñoái:Moãi ñaëc ñieåm thích nghi chæ coùtính hôïp lí töông ñoái: nghóa laø 1ñaëc ñieåm voán coù lôïi trong hoaøncaûnh cuõ nhöng trôû thaønh baát lôïitrong hoaøn caûnh môùi. Vaø daïnhcuõ ñöôïc thay theá baèng daïng môùithích nghi hôn.Ngay trong hoaøn caûnh phuø hôïpñaëc ñieåm thích nghi chæ hôïp lí

töong ñoái.3. Củng cố và hướng dẫn về nhà :

Caâu 1. Ña soá böôùm Biston betularia ôû vuøng coâng nghieäp xuaát hieän maøu ñen laødo:

A. OÂ nhieãm moâi tröôøng B. Thaân caây baïch döôngbò buïi tan baùm vaøo.

C. Xuaát hieän moät ñoät bieán troäi ña hieäu vöøa chi phoái maøu ñen ôû thaân vaøcaùnh böôùm vöøa taêng söùc soáng cuûa böôùmD. Chim saâu khoù phaùt hieän

Caâu 2. Ña soá böôùm Biston betularia ôû vuøng noâng thoân khoâng bò oâ nhieãm laïicoù:

A. Daïng traéng cao hôn daïng ñen B. Daïng ñen nhieàu hôn dangtraéng.

C. Daïng ñen vaø daïng traéng nhö nhau. D. Chæ coù daïng traéng.Caâu 3. Ngöôøi ta khoâng hi voïng tieâu dieät toaøn boä quaàn theå saâu cuøng moät luùclaø vì quaàn theå saâu coù

A. Tính ña hình veà kieåu gen. B. Tính ña daïng veà kieåu hình.

B. Soá löôïng quaù nhieàu D. Khả naêng di chuyeån.Caâu 4. Trong moâi tröôøng khoâng coù D DT thì quaàn theå khaùng D DT coù söùcsoáng:

A.Söùc soáng hôn haún. B. Sinh tröôûng, phaùt trieån chaäm hônbình thöôøng.

C. Coù söùc soáng nhö daïng bình thöôøng. D. thích nghi hôn daïng bình thöôøng.Caâu 5 .Söï thích nghi treân cô theå sinh vaät chòu söï chi phoá caùc nhaân toá:



A. ñoät bieán, di truyeàn, CLTN, caùc cô cheá caùch li. C. Di truyeàn, ñoätbieán, CLTN. Phaân li tính traïng.

B. Ñoät bieán, di truyeàn, CLTN, caùc cô cheá caùch li. D. CLTN, phaân li tính

traïng, ñoàng qui tính traïng. h h h h h h h h hchua BAØI 40: LOAØI SINH HOÏC VAØ CAÙC CÔ

CHEÁ CAÙCH LY Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 42Ngµy so¹n : 04/02/2009


- Nªu ®îc kh¸i niÖm loµi. Tr×nh bµy ®îc çc ®Æc ®iÓm cña çc tiªuchuÈn ®Ó ph©n

biÖt çc loµi th©n thuéc.- Ph©n biÖt ®îc çc cÊp ®é tæ chøc trong loµi : ç thÓ,quÇn thÓ,nßi- Nªu ®îc vai trß cña çc c¬ chÕ çch li ®èi víi qu¸ tr×nh tiÕn hãa

2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs3. Gi¸o dôc : Có tầm nhìn mở rộng về thế giới và chiều hướng tiến hóa.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, H40.1-40.2 ,rau deàn côm, rau deàn gai; xöông

roàng 3, 5 caïnh2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : - Gi¶i thÝch sù hãa ®en cña loµi bím Biston ëvïng c«ng nghiÖp ?

- Nªu vai trß cña çc qu¸ tr×nh ®ét biÕn, giaophèi, CLTN ®èi víi sù

h×nh thµnh ®Æc ®iÓm thÝch nghi.2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Đơn vị tổ chức cơ bản của sinh giới là gì ?

HOAÏT ÑOÄNG THAÀY VÀ TRÒ NOÄI DUNGHoạt động 1 : 20’Tìm hiểu về Loaøi sinh hoïcGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời :- Ñeå xaùc ñònh 2 caù theå cuøngloaøi hay thuoäc veà 2 loaøi thaânthuoäc khaùc nhau ngöôøi taduøng nhöõng tieâu chuaån naøo?-Hoïc sinh xem maãu vaät raudeàn côm, gai, xöông roàng, ...Coù nhaän xeùt gì?

I. LOAØI SINH HOÏC:1. Khaùi nieäm : Laø nhoùm caù theåcoù voán gen chung, coù nhöõng tínhtraïng chung veà hình thaùi sinh lyù, coùkhu phaân boá xaùc ñònh, trong ñoùcaùc caù theå giao phoái vôùi nhau vaøñöôïc caùch ly sinh saûn vôùi nhöõngnhoùm quaàn theå thuoäc loaøi khaùc2. Caùc tieâu chuaån phaân bieät hai loaøi thaân thuoäc:



HOAÏT ÑOÄNG THAÀY VÀ TRÒ NOÄI DUNGHoïc sinh neâu ví duï khaùc SGK -Voi Chaâu Phi vôùi voi AÁn Ñoäcoù khu phaân boá nhö theánaøo?-Loaøi mao löông soáng ôû baõicoû aåm, vôùi loaøi mao löông

soáng ôû bôø ao coù khu phaânboá nhö theá naøo?-Proâteâin töông öùng ôû nhuõngloaøi khaùc nhau ñöôïc phaânbieät vôùi nhau ôû nhöõng ñaëctính naøo? Cho ví duï minh hoaï.-Hai loaøi thaân thuoäc raátgioáng nhau veà hình thaùi ngöôøita duøng tieâu chuaån naøo ñeåphaân bieät?

-Trong caùc tieâu chuaån treântieâu chuaån naøo ñöôïc duøngthoâng duïng ñeå phaân bieät hailoaøi?-Haõy neâu caùc caáp ñoä caáutruùc cuûa loaøi?-Quaàn theå laø gí? neâu nhöõngñaëc tröng cuûa quaàn theå veàdi truyeàn vaø sinh thaùi.-Noøi laø gì?

-Phaân bieät caùc noøi ñòa lí, noøisinh thaùi vaø noøi sinh hoïc, choví duï minh hoaï.HS : Nghiển cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung* Chuù yù:-Ñoái vôùi nhöõng loaøi vi khuaånchuû yeáu laø duøng tieâu chuaånsinh hoaù.-Ñoái vôùi ñoäng vaät thöïc vaätthöôøng duøng tieâu chuaån hìnhthaùi.

Hoạt động 2 : 18’Tìm hiểu về Caùc cô cheá caùch liGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời-Caùc quaàn theå sinh vaät treâncaïn vaø döôùi nöôùc bò caùch livôùi nhau do caùc vaät chöôùngngaïi ñòa lí naøo?

a. Tieâu chuaån hình thaùi: hai loaøikhaùc nhau coù söï giaùn ñoaïn veà hìnhthaùi.b. Tieâu chuaån ñòa lí - sinh thaùi:-Hai loaøi thaân thuoäc chieám hai khuphaân boá rieâng bieät.

Ví duï : Loaøi voi Chaâu Phi traùn doâ,tai to, ... vôùi loaøi voi AÁn Ñoä traùnloõm tai nhoû...-Hai loaøi thaân thuoäc coù khu phaânboá truøng nhau moät phaàn hay truøngnhau hoaøn toaøn.Ví duï : Loaøi mao löông soáng ôû baõicoû aåm coù choài naùch, ... vôùi loaøimao löông soáng ôû bôø ao laù hìnhbaàu duïc ít raêng cöa.

c. Tieâu chuaån sinh lyù - hoaù sinh:proteâin töông öùng ôû caùc loaøi khaùcnhau ñöôïc phaân bieät ôû:-Ñaëc tính vaät lí (khaû naêng chòunhieät).-Ñaëc tính hoaù sinh: soá löôïng, thaønhphaàn vaø trình töï saép xeáp caùc axitamin trong phaân töû Proâteâin.d. Tieâu chuaån caùch li sinh saûn: giöõacaùc loaøi khaùc nhau coù söï caùch li

sinh saûn.3. Sô löôïc veà caáu truùc cuûaloaøi:-Quaàn theå: laø ñôn vò toå chöùc côsôû cuûa loaøi.-Noøi: laø caùc quaàn theå hay nhoùmquaàn theå phaân boá lieân tuïc hoaëclaø giaùn ñoaïn.+Noøi ñòa lí : laø nhoùm quaàn theåphaân boá trong moät khu vöïc ñaïi lí xaùc ñònh. VD: (SGK)+Noøi sinh thaùi: laø nhoùm quaàn theåthích nghi vôùi nhöõng ñieàu kieän sinhthaùi xaùc ñònh. VD: (SGK)+Noøi sinh hoïc: Laø nhoùm quaàn theåkí sinh treân loaøi vaät chuû xaùc ñònhhoaëc treân nhöõng phaàn khaùc nhaucuûa cô theå vaät chuû. VD: (SGK)

II. CAÙC CÔ CHEÁ CAÙCH LI:1. Caùc cô cheá caùch li:a. Caùch li ñòa lí : caùc quaàn theå sinh



HOAÏT ÑOÄNG THAÀY VÀ TRÒ NOÄI DUNG-Muøa sinh saûn khaùc nhau, taäptính hoaït ñoäng sinh duïc khaùcnhau daãn ñeán hieän töôïng gì?-Moãi loaøi coù boä NST ñaëctröng. Söï khoâng töông ñoànggiöõa hai boä NST cuûa hai loaøi

boá meï daãn ñeán hieän tuôïnggì?-Vai troø cuûa caùc cô cheá caùchli-Trong caùc cô cheá caùch li.Caùch li naøo laø ñieàu kieän caànthieát cho caùc nhoùm caù theåñaõ phaân hoaù tích luyõ caùcbieán dò di truyeàn theo nhöõnghöôùng khaùc nhau laøm cho

kieåu gen sai khaùc ngaøy caøngnhieàu?-Caùch li ñlí keùo daøi daõn ñeánhieäntöôïng gì?HS : Nghiển cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

vaät treân caïn vaø döôùi nöôùc bòcaùch li bôûi caùc vaät chöôùng ngaïiñòa lí: nuùi, soâng, bieån vaø daõy ñaátlieàn.b. Caùch li sinh saûn: (caùch li ditruyeàn)

-Caùch li tröôùc hôïp töû: do cheânhleäch veà muøa sinh saûn khaùc nhauveà taäp tính sinh duïc ...-Caùch li sau hôïp töû: do söï khoângtöông ñoàng giöõa 2 boä NST cuûa hailoaøi boá meï.2. Vai troø : ngaân caûn söï giao phoáitöï do cuûng coá vaø taêng cöôøng söï phaân hoaù nhoùm gen trong quaântheå bò chia caét.

3. Moái quan heä giöõa caùc côcheá caùch li:-Caùch li ñòa lí laø ñieàu kieän caànthieát cho caùc nhoùm caù theå ñaõphaân hoaù tích luyõ caùc bieán dò ditruyeàn theo nhöõng höôùng khaùcnhau, laøm cho thaønh phaàn kieåu gensai khaùc ngaøy caøng nhieàu.-Caùch li ñòa lí keùo daøi daãn ñeáncaùch li sinh saûn (caùch li di truyeàn)

ñaùnh daáu söï xuaát hieän loaøi môùi

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.

BAØI 41: QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH LOAØI



- Phân tích được vai trò của điều kiện địa lí,cách li địa lí và CLTN trong các hình thứchình thành loài bằng con đường địa lí thông qua ví dụ cụ thể.

- Nêu được đặc điểm của sự hình thành loài bằng con đường sinh thái.- Cơ chế hình thành loài nhanh bằng con đường lai xa và đa bội hóa.

- Nêu được thực chất của quá trình hình thành loài mới và vai trò của các nhân tố tiếnhóa đối với quá trình này.



2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs3. Gi¸o dôc : Có tầm nhìn mở rộng về thế giới và chiều hướng tiến hóa.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, H41.1 – H41.22. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : Nêu đặc điểm của các tiêu chuẩn để phân biệt các loài thânthuộc?

Phân biệt nòi địa lí,nòi sinh thái và nòi sinh học?2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Thực chất của quá trình hình thành loài là gì ? nó diễn ra theo những conđường nào ? Những cơ chế nào đã thúc đẩy quá trình hình thành loài mới ?

HOAÏT ÑOÄNG THAÀY VÀTROØ

NOÄI DUNG

Hoạt động 1 : 13’Tìm hiểu về hình thành loài bằng conđường địa líGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời-H41.1 loaøi chim seû ngoâ coùmaáy noøi chính?-Noøi Chaâu AÂu coù ñaëc ñieåmgì?-Noøi Trung Quoác coù ñaëcñieåm gì?-Noøi AÁn Ñoä coù ñaëc ñieåmgì?-Chuùng phaân bieät nhau bôûinhöõng yeáu toá naøo?-Giöõa caùc noøi nôi naøo coùdaïng lai tö nhieân? Nôi naøokhoâng? Keát luaän ñöôïc

ñieàu gì?-Do ñaâu caùc qtheå trong loaøibò caùch li?-Ñieàu kieän ñòa lí khaùc nhau,CLTN dieãn ra nhö theá naøodaãn ñeán hieän tuôïng gì?- Vai troø của điều kiện địa lí và cách liđlí-CLTN giöõ vai troø gì?-Hình thaønh loaøi baèng con

ñöôøng ñòa lí coù ôû nhöõng sinhvaät naøo?

I. HÌNH THAØNH LOAØI BAÈNG CONÑÖÔØNG ÑÒA LÍ:1. Ví duï: loaøi chim seû ngoâ coù banoøi chính:-Noøi Chaâu AÂu: löng xanh, buïng vaøng,...-Noøi AÁn Ñoä: löng buïng ñeàu xaùm, ...-Noøi Trung Quoác: löng vaøng, gaùyxanh, ...+ Nôi tieáp giaùp giöõa caùc noøi ñeàucoù daïng lai töï nhieân ñaây laø caùcnoøi cuøng loaøi+ Taïi vuøng thöôïng löu soâng Amuacaùc noøi Chaâu AÂu vaø TQ cuøng toàntaïi maø khoâng coù daïng lai ñaây laøgiai ñoaïn chuyeån töø noøi ñòa lí sangloaøi moái

2. Ñaëc ñieåm:Loaøi môû roäng khu phaân boáchieám nhöõng vuøng khaùc nhau hoaëckhu phaân boá cuûa loaøi bò chia caét, ...ñeàu kieän soáng khaùc nhau CLTNtích luyõ caùc bieán dò di truyeàn theonhöõng höôùng khaùc nhau noøi ñòa lí loaøi môùi.-Ñieàu kieän ñlí : qui ñònh caùc höôùngchoïn loïc cuï theå .

-Caùch li ñòa lí : laø nhaân toá taïo ñieàukieän thuùc ñaåy söï phaân hoaù trong




NOÄI DUNG


Hoạt động 2 : 10’Tìm hiểu về con đường hình thành loài

bằng con đường sinh tháiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời-Ñieàu kieän sinh thaùi khaùcnhaïu caùc qt cuûa loaøi ñöôïcchoïn loïc ntn?daãn ñeán hieäntuôïng gì? thöoøng gaëp ôûnhöõng sv naøo?HS : nghiên cứu,trả lờiGV : kết luận ,bổ sung

Hoạt động 3 : 15’Tìm hiểu về hình thành loài bằng conđường đột biến lớnGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trảlời-Lai xa laø gì?-Vì sao cô theå lai xa thöôøngbaát thuï?-Vì sao söï ña boäi hoaù khaécphuïc ñöôïc söï baát thuï cuûa cô

theå lai xa?-Giaûi thích H41.3-Hình thaønh loaøi baèng ña boäihoaù khaùc nguoàn coù ôûnhöõng sinh vaät naøo? Vì sao?-Khi naøo chuùng môùi trôûthaønh loaøi môùi?-Hình thaønh loaøi baèng ña boäicuøng nguoàn coù ôû nhöõngsinh vaät naøo?

-Ñoät bieán caáu truùc NSTgoàm nhöõng daïng naøo? Tröôøng hôïp ñoät bieán chuyeånñoaïn, ñaûo ñoaïn kích thöôùcvaø hình daïng NST nhö theánaøo?- Con đường nào hình thành loài nhanhnhất ?- Khi nào loài mới xuất hiện ?- Ta có thể kết luận hình thành loài mới làgì ?HS : Nghiên cứu, trả lời

loaøi.-CLTN: tích luyõ caùc bieán dò di truyeàntheo nhöõng höôùng khaùc nhau

II. HÌNH THAØNH LOAØI BAÈNG CON

ÑÖÔØNG SINH THAÙI:1. Ví duï: sgk2. Ñaëc ñieåm cuøng moät khu phaânboá ñòa lí caùc quaàn theå cuûa loaøiñöôïc choïn loïc theo höôùng thích nghivôùi nhöõng ñieàu kieän sinh thaùi khaùcnhau noøi sinh thaùi loaøi môùi.- Thöôøng gaäp ôû thöïc vaät vaø ñoängvaät ít di ñoäng xa.

III. HÌNH THAØNH LOAØI BAÈNG CONÑÖOØNG ÑOÄT BIEÁN LÔÙN1. Ña boäi hoaù khaùc nguoàn:

- Cô theå lai xa thöôøng baát thuï nhöngneáu ñöôïc ña boäi hoaù töø con laithaønh theå tö boäi loaøi naøy sinh saûnñöôïc (höõu thuï).- Phoå bieán ôû thöïc vaät ít gaëp ôûñoäng vaät vì: cô cheá caùch li sinh saûngiöõa hai loaøi raát phöùc taïp, ña boäi

hoaù deã gaây ra nhöõng roái loaïn veàgiôùi tính.2. Ña boäi hoaù cuøng nguoàn:- Söï keát hôïp giöõa hai giao töû 2n (cuûacaây löôõng boäi) taïo thaønh theå töùboäi 4n.Ví duï: Luùa maïch ñen (sgk)3. Caáu truùc laïi boä NST:Hình thaønh loaøi coù lieân quan vôùicaùc ñoät bieán NST ñaëc bieät laø ñaûoñoaïn vaø chuyeån ñoaïn laøm thayñoåi kích thöôùc vaø hình daïng NSTKeát luaän:+ Hình thành loài là sự cải biến t/p KG của quần thể

ban đầu theo hướng thích nghi tạo ra hệ genmới,cách li sinh sản với quần thể gốc.+ Loài mới xuất hiện với một quần thể hoặc mộtnhóm quần thể tồn tại và phát triển như một mắt xíchtrong HST,đứng vững qua thời gian dưới tác dụng

của CLTN




NOÄI DUNG


3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn

líp.

Baøi 42: NGUOÀN GOÁC CHUNG VAØ CHIEÀU HÖÔÙNGTIEÁN HOAÙ

CUÛA SINH GIÔÙISè tiÕt : 1 TiÕt thø : 44Ngµy so¹n : 09/02/2009

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i

1. KiÕn thøc : - Trình baøy ñöôïc nguyeân nhaân, cô cheá vaø keát quaû cuûa PLTT,

töø ñoù keát luaän veà nguoàn goác caùc loaøi.- Phaân bieät ñöôïc ñoàng quy tính traïng vôùi PLTT.- Neâu ñöôïc caùc höôùng tieán hoaù chung cuûa sinh giôùi. Giaûi

thích ñöôïc hieän töoïng ngaøy nay vaãn toàn taïi caùc nhoùm coùtoå chöùc thaáp beân caïnh nhöõng nhoùm coù toå chöùc cao.

- Neâu ñöôïc höôùng tieán hoaù cuûa caùc nhoùm loaøi. Giaûi thíchñöôïc hieän töôïng caùc nhoùm sinh vaät coù nhieäp ñieäu tieán

hoaù khoâng ñieàu.2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs3. Gi¸o dôc : Có tầm nhìn mở rộng về thế giới và chiều hướng tiến hóa.

II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, H422. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


t×m tßi

IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Qu¸ tr×nh h×nh thµnh loµi thùc chÊt lµ g× ?Çc con ®êng h×nh

thµnh loµi diÔn ra nh thÕ nµo ?2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Đacuyn có quan điểm về quá trình hình thành loài như thế nào ?

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THẦY VÀTRÒ

NOÄI DUNG

Hoạt động 1 : 14’ Tìm hiểu về phân li tính trạng và sự hình I. PLTT VAØ SÖÏ HÌNH THAØNHNHOÙM



thành nhóm phân loại trên loàiGV höôùng dẫån HS ñoïc thoângtin SGK H42 và thöïc hieän câuleänh SGK - Nguyeân nhaân, cô cheá, keátquaû cuûa hieän töôïng PLTTbiểu hiện như nào ?

- Caên cöù vaøo ñaâu ngöôøi taxeáp caùc loaøi vaøo caùcnhoùm phaân loaïi treânloaøi( chi, hoï, boä, lôùp,...)?

- Töø sô ñoà PLTT coù nhaänxeùt gì veà nguoàn goác cuûasinh giôùi ngaøy nay?

- Đồng qui tính trạng là gì ?

- Nguyên nhân, cơ chế và kết quả củađồng qui tính trạng biểu hiện như thế nàoHS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 2 : 10’Tìm hiểu về chiều hướng tiến hóa của sgGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho

biết các chiều hướng tiến hóa của sinhgiới ? Chiều hướng tiến hóa nào là cơ

bản nhất ?

HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : kết luận, bổ sung

Hoạt động 3 : 13’Tìm hiểu về chiều hướng tiến hóa củatừng nhóm loàiGV höôùng daån HS döïa vaøoH42 SGK ruùt ra caùc höôùng THcuûa sinh giôùi

- Moãi höôùng TH ñöôïc giaûithích baèng taùc ñoäng cuûa

PHAÂN LOAÏI TREÂN LOAØI

1. Phân li tính trạng : a. Nguyeân nhaân: CLTN tieánhaønh theo nhöõng höôùng khaùcnhau treân cuøng nhoùm ñoái töôïng.b. Cô cheá: tích luyõ vaø taêng

cöôøng nhöõng bieán dò coù lôïi vaøñaøo thaûi nhöõng daïng trung giankeùm thích nghic. Keát quaû: con chaùu xuaát phaùttöø moät goác chung ngaøy caøngkhaùc xa nhau vaø khaùc xa toå tieânban ñaàu* Nhö vaäy : toaøn boä caùc loaøisinh vaät ña daïng phong phuùngaøy nay coù chung moät nguoàngoác.

2. Đồng qui tính trạng : caùc nhoùm svthuoäc caùc nhoùm phaân loaïi khaùcnhau, kieåu gen khaùc nhau nhöngcoù kieåu hình gaàn gioáng nhau

a. NN: do chuùng soáng trong nhöõngñieàu kieän moâi tröôøng gioángnhau

b.Cô cheá: CLTN dieån ra theo cuøngmoät höôùng, tích luyõ nhöõng bieándò DT töông töï treân 1 soá loaøithuoäc nhöõng nhoùm phaân loaïikhaùc nhau.c. Keát quaû: taïo ra 1 soá nhoùm coùKH töông töï.

II. CHIEÀU HÖÔÙNG TIEÁN HOAÙ

CUÛA SINHGIÔÙI

1.Ngaøy caøng ña daïng vaøphong phuù2. Toå chöùc ngaøy caøng cao.3. Thích nghi ngaøy caøng hôïp lí :Ñaây laø höôùng tieán hoaù cô baûnnhaát .

III. CHIEÀU HÖÔÙNG TH CUÛA



CLTN nhö theá naøo?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận ,bổ sungTuy nhieân trong töï nhieân

vaãn song song toàn taïinhoùm coù toå chöùcthaáp beân caïnh nhoùm

coù toå chöùc cao laø vì:trong nhöõng ñieàu kieännhaát ñònh duy trì toåchöùc nguyeân thuyûhoaëc ñôn giaûn hoaù toåchöùc vaãn ñaûm baûo söïthích nghi

TÖØNGNHOÙM LOAØI

- Tieán boä sinh hoïc: Thích nghimôùi ngaøy caøng hoaøn thieän,phaùt trieån ngaøy caøng maïnh:+ Soá löôïng caù theå taêng, tæ leäsoáng soùt cao.

+ Khu phaân boá môû roäng lieântuïc+ Phaân hoaù noäi boä ngaøy caøngña daïng vaø

phong phuù.Ñaây laø höôùng quantroïng nhaát- Thoaùi boä sinh hoïc : Keùm thíchnghivôùi ñieàu kieän moâitröôøng=>ngaøy caøng bò tieâudieät:+ Soá löôïng caù theå giaûm, tæ leäsoáng soùt thaáp.+Khu phaân boá bò thu heïp vaø trôûneân giaùn ñoaïn+ Phaân hoaù noäi boä ngaøy caøngít, moät soá nhoùm daàn bò dieätvong .- Kieân ñònh sinh hoïc : Duy trì söï thích nghi ôû möùc ñoä nhaát ñònhSoá löôïng caù theå khoâng taêngcuõng khoâng giaûm.


Vì sao trong töï nhieân coù söï song song toàn taïi nhoùm coùtoå chöùc thaáp beân caïnh

nhoùm coù toå chöùc cao? Vì sao caùc nhoùm sinh vaät coù

nhieäp ñieäu TH khoâng ñeàu?* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp. h h h h h h h h h CHƯƠNG III. SỰ PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN

SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤTBÀI 43: SỰ PHÁT SINH SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT





- Học sinh nắm được quá trình hình thành sự sống bằng con đường tiến hóa hóa học,tiến hóa tiền sinh học và tiến hóa sinh học.

- Nắm những sự kiện quan trọng trong các giai đoạn tiến hóa.2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs

3. Gi¸o dôc : Có tầm nhìn mở rộng về thế giới và chiều hướng tiến hóa.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :




1. KiÓm tra bµi cò : không kiểm tra bài cũ

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Thực vật ,động vật được sinh ra từ đâu ?

HĐ GV Nội dungHoạt động 1 : 20’Tìm hiểu giai đoạn tiến hóa hóa họcGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời

- Sự hình thành các chất hữu cơ đơn giản diễnra như thế nào ?

- Trong điều kiện hiện nay của trái đất,cáchợp chất hữu cơ được hình thành bằng conđường nào ?

- Sự hình thành các đại phân tử từ các hợpchất hữu cơ đơn giản diễn ra như thế nào ?

- Sự kiện nổi bật của tiến hóa hóa học là gì ?


Hoạt động 2 : 10’Tìm hiểu về giai đoạn tiến hóa tiền sinh học

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Nhắc lại đặc trưng cơ bản của sự sống?- Giai đoạn tiến hóa hóa học có dấu hiệu củasự sống hay không?- sự sống được thể hiện khi nào?- Giai đoạn này có sự kiện gì nổi bật so với

I. TIẾN HÓA HÓA HỌC: Gồm 3 bước:1. Sự hình thành các chất hữu cơ đơngiản.- Trong khí quyển nguyên thủy chứa: CO,

NH3, hơi H2O, ít N2, không có O2.

- Nguồn năng lượng tự nhiên tác động các

khí vô cơ -> hợp chất hữu cơ đơn giản (C,H)->C, H, O (lipit, Sacarit,…).2. Sự hình thành các đại phân tử từ cáchợp chất hữu cơ đơn giản:- Hợp chất hữu cơ đơn giản hòa tan trongcác đại dương -> cô động trên nền đáy sét-> protêin, nuclêic.3. Sự hình thành các đại phân tử tự nhân đôi:

- Các đơn phân axit amin, nuclêôtit…trùnghợp -> ADN, ADN có khả năng tự nhânđôi

II. TIẾN HÓA TIỀN SINH HỌC:- Xuất hiện cơ thể sống đơn bào đầu tiêntừ sự tập hợp các đại phân tử trong một hệthống mở có màng lipoprotêin bao bọcngăn cách với môi trường ngoài nhưng cósự tương tác với môi trường -> tế bào.



giai đoạn tiến hóa hóa học?- CLTN tác động các đại phân tử tự nhân đôitrong mộttổ chức -> tiến hóa dần -> tế bào sơ khai.HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 3 : 10’Tìm hiểu giai đoạn tiến hóa sinh học

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Hiện nay có bao nhiêu loài trong sinh giới?- Đa số các loài có cấu tạo cơ thể thuộc nhómtế bào nào?- Từ tb guyên thủy dưới tác dụng của CLTN-> Toàn bộ sinh giới ngày nay được diễn ranhư thế nào?

- Hãy giải thích vì sao hiện nay các cơ thểsống không có khả năng hình thành bằng conđường vô cơ ?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

III. TIẾN HÓA SINH HỌC:Từ tế bào nguyên thủy dưới tác dụng củaCLTN tb nhân sơ cơ thể đơn bàonhân thực cơ thể đa bào nhân thựcsinh giới đa dạng hiện nay.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ : - Giai đoạn tiến hóa hoá học có đặc điểm gì? Sự sống được phát sinh như thế nào?1. Trong khí quyển nguyên thủy trái đất chưa có :

A. CH4, NH4 B. O2 C. Hơi H2O D. C2H22. Chất hữu cơ được hình thành trong giai đoạn tiến hoá hoá học nhờ :

A. Tác dụng của hơi nước B.Tác dụng của các yếu tố sinh họcC. Do mưa kéo dài hàng ngàn năm D. Nhiều nguồn năng lượng tự nhiên

3. Mần mống sống đầu tiên được hình thành ở :A. Trên mặt đất B. Trong không khí C. Trong đại dương D. Trong lòng đất

4. Mầmmống sống đầu tiên được hình thành trong giao đoạn tiến hóaA. hoá học B. tiền sinh học C. sinh học D. cơ học

5. Giai đoạn tiến hoá sinh học được tính từ khiA. Hình thành các hợp chất hữu cơ đơn giàn-> phức tạpB. Hình thành tế bào nguyên thủt -> sinh vật đầu tiênC. Sinh vật đầu tiên -> toàn bộ sinh giới ngày nayD. Sinh vật đa bào -> toàn bộ sinh giới ngày nay

* Híng dÉn vÒ nhµ : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµilµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi

®Õn líp.

Bài 44 : SỰ PHÁT TRIỂN CỦA SINH GIỚI QUA CÁCĐẠI ĐỊA CHẤT



Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 46 Ngµyso¹n : 14/02/2009

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc : - Nêu được khái niệm hóa thạch, vai trò của hóa thạch trong nghiên cứu sinh học và địachất học, cách xác định tuổi của hóa thạch

- Trình bày được mối quan hệ giữa sinh vật với môi trường và khí hậu qua các kỉ2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs3. Gi¸o dôc : Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về nguồn gốc phát sinh và

tiếnhóa của các loài


III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :

- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranht×m tßiIV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :

1. KiÓm tra bµi cò :Sự sống được phát sinh như thế nào ? Đặc điểm tiến hóa của 3 giai đoạn tiến

hóa : hóa học,tiền sinh học và sinh học ?2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Bò sát cổ khổng lồ sống ở thời đại nào cách chúng ta bao nhiêu triệu năm ?

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNGHoạt động 1: 11’tìm hiểu về hóa thach và phân chia thờigian địa chấtGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Hóa thạch là gì ?

- Hóa thạch có ý nghĩa thực tiễn gì trong

nghiên cứu khảo cổ và thực tiễn ?

- Để xác định tuổi của các lớp đất đá vàhóa thạch người ta dựa vào tiêu chuẩnnào?

- Căn cứ vào đâu để phân định các mốcthời gian địa chất ?

I. Hóa thạch và phân chia thời gian địa chất1. Hóa thạch:

a. Hóa thạch là gì?

Là di tích của các sinh vật đã từng sống trongcác thời đại trước để lại trong các lớp đất đá.

b. Ý nghĩa của hóa thạch : có ý nghĩa to lớntrong nghiên cứu SH và địa chất học

- Từ hóa thạch có thể suy ra lịch sử phátsinh ,phát triển và diệt vong của sinh vật.

- Là dẫn liệu quí để nghiên cứu lịch sử vỏ TĐ

2. Sự phân chia thời gian địa chấta. Phương pháp xác định tuổi các lớp đất đa vàhóa thạch- Để xác định tuổi tương đối của lớp đất đadựa vào lớp trầm tích trong đất (lớp càng sâu

tuổi càng cao)- Để xác định tuổi tuyệt đối sử dụng pp đồng



HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận,bổ sung :

Hoạt động 2: 26’

Tìm hiểu về sinh vật trong các đại địa chấtGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk ,trả lời- Sinh vật ở đại thái cổ?- Vì sao đại thái cổ lại có ít hóa thạch nhất?- Những SV xuất hiện trong đại thái cổ?

- Có những kỉ nào trong đại cổ sinh?- Đặc điểm xuất hiện sinh vật trong các kỉở đại cổ sinh ?

- Sự kiện quan trọng của đại cổ sinh là gì?- Nguyên nhân của sự xuất hiện ôxi trêntrái đất?- Nguyên nhân nào dẫn đến sự di cư củađộng vật lên cạn?

- Có những kỉ nào trong đại trung sinh?- Đặc điểm xuất hiện sinh vật trong các kỉở đại trung sinh ?

- Sự kiện quan trọng của đại trung sinh ?

- Có những kỉ nào trong đại tân sinh?- Đặc điểm xuất hiện sinh vật trong các kỉở đại tân sinh ?- Sự kiện quan trọng của đại cổ sinh là gì?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận,bổ sung:

vị phóng xạ,căn cứ vào thời gian bán rã của 1chất đồng vị phóng xạ nào đó có trong hóathạch

b. Căn cứ để phân định các mốc thời gian địachất dựa vào những biến đổi lớn về địa chất,khí hậu.

II. Sinh vật trong các đại địa chất :1. Đại thái cổ : (khoảng 3500 triệu năm)- Hóa thạch SV nhân sơ cổ nhất2. Đại nguyên sinh : (2500 triệu năm)- Hóa thạch SV nhân thực cổ nhất- Hóa thạch đv cổ nhất- ĐV không sương sống thấp ở biển ,tảo3. Đại cổ sinh : (300 – 542 triệu năm)- Kỉ cambric: xuất hiện đv dây sống

- Kỉ silua: cây có mạch và côn trùng chiếmlĩnh trên cạn,xuất hiện cá- Kỉ đêvôn: phân hóa cá sương,xuất hiệnlưỡng cư.- Kỉ than đá: xuất hiện TV hạt trần,bò sát…- Kỉ pecmi: phân hóa bò sát và côn trùng4. Đại trung sinh : (200 – 250 triệu năm)- Kỉ tam điệp : cá sương phát triển,phân hóa

bò sát cổ,xuất hiện chim và thú.

- Kỉ jura: bò sát cổ ngự trị tuyệt đối trên cạn,dưới nước và trên không.- Kỉ phấn trắng: xuất hiện thực vật hạt kín5. Đại tân sinh : (1,8 – 65 triệu năm)- Kỉ đệ tam : phân hóa thú,chim,xuất hiện cácnhóm linh trưởng.- Kỉ đệ tứ: thực vật và động vật giống ngàynay,xuất hiện loài người.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi - Tại sao hóa thạch là bằng chứng của tiến hóa ?- Người ta căn cứ vào đâu để tính tuổi của hóa thạch ?- Nêu sinh vật điển hình của các kỉ ?- Phân tích mối quan hệ giữa điều kiện địa chất ,khí hậu với sv qua các kỉ địa chất ?- Hãy chọn phương án trả lời đúng : Thực vật có hoa xuất hiện vào đại nào sau đây ?A. Đại cổ sinh B. Đại trung sinh C. Đại tân sinh D. Đại nguyên sinh,thái cổ




BÀI 45 : SỰ PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI


I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc : - Liệt kê được 4 giai đoạn phát sinh và tiến hóa của loài người- Liệt kê các nhân tố sinh học và nhân tố xã hội tác động đến quá trình phát sinh và tiến

hóa của loài người. Giải thích được tại sao nhân tố văn hóa đóng vai trò quyết định2. Kü n¨ng : Phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy lí thuyeát cho hs3. Gi¸o dôc : Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về nguồn gốc phát sinh và

tiến

hóa của loài ngườiII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :1. GV: GA, SGK ,SGV, H452. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi



1. KiÓm tra bµi cò : Hoá thạch là gì? Nêu các sinh vật điển hình của các kỉ ?

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Vượn người hiện nay : ví dụ tinh tinh có thể biến đổi thành người được không ?

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNGHoạt động 1: 23’tìm hiểu về các dạng vượn người hoá thạchGV : giới thiệu hình 45.1 sách giáo khoa.Câu hỏi thảo luận:- Nêu những giai đoạn chính trong quátrình phát sinh loài người ?- Hãy tìm những đặc điểm sai khác giữangười vượn hoá thạch với vượn người ?- Hãy tìm những dẫn liệu chứng minh loàingười có chung nguồn gốc với vượn người?

- Homo habilis -Peticantrop – Xinantrop phát hiện đầu tiên ở đâu ? Năm nào ?

I. NHỮNG GIAI ĐOẠN CHÍNH TRONGQUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI :1. Các dạng vượn người hoá thạch:Đriôpitec : phát hiện 1927 ở Châu Phi.

2. Các dạng người vượn hoá thạch (ngườitối cổ) :Ôxtralôpitec: phát hiện 1924 ở Nam Phi.- Chúng đã chuyển t ừ lối sống trên cây xuốngsống ở mặt đất, đi bằng hai chân.- Cao 120- 140 cm, nặng 20 – 40 kg, có hộpsọ 450 – 750 cm 3.- Chúng đã biết sử dụng cành cây, hòn đá,mảnh xương thú để tự vệ và tấn công.3. Ng ười cổ Homo:a. Homo habilis: tìm thấy ở Onđuvai năm

1961- 1964.-Cao 1- 1,5 m, nặng 25 – 50 kg, có hộp sọ 600



- Nêu các đặc điểm sai khác giữa người cổHomo habilis với người cổ Homo erectus ?

- Hãy tìm những đặc điểm sai khác giữangười đứng thẳng Homo erectus với ng ườiv ượn hoá thạch?

- Homo neanderthalensis phát hiện đầutiên ở đâu ? Năm nào ?- Nêu đặc điểm hình thái và đặc điểm sinhhoạt của người Neandectan ?- Phát hiện đầu tiên ở đâu ? Năm nào ?- Chiều cao,thể tích hộp sọ,đặc điểm mặt,công cụ lao động và sinh hoạt của ngườihiện đại ?HS : Nghiên cứu, trả lời

GV : Kết luận,bổ sung :Hoạt động 2: 13’ Tìm hiểu vai trò của nhân tố SH và xã hội.GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk ,trả lời- Nêu các nhân tố sinh học chi phối quátrình phát sinh loài người- Nhân tố xã hội gồm các nhân tố nào? Tạisao nói nhân tố xã hội là quyết định sự

phát triển của loài người?- Những nhân tố tự nhiên và xã hội nàohiện nay đang tác động xấu đến sức khoẻvà đạo đức con người ?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận,bổ sung:

– 800 cm 3.- Sống thành đàn, đi thẳng đứng, tay biết chếtác và sử dụng công cụ bằng đ á.b. Homo erectus:- Peticantrop: tìm thấy ở Inđônêxia năm1891.Cao 1,7m họp sọ 900- 950 cm3 . Biết chế tạo

công cụ bằng đá, dáng đi thẳng .- Xinantrop: tìm thấy ở Bắc Kinh ( TrungQuốc) năm 1927Họp sọ 1000 cm3 , đi thẳng đứng, biết chế tácvà sử dụng công cụ bằng đ á, x ương, biết dùng l ửac. Homo neanderthalensis: (Đức năm 1856)+ Cao : 1,55-1,66m,Họp sọ 1400cm3

+ Xương hàm gần giống người, có lồi cằm.

+ Biết chế tạo và sử dụng lửa thành thạo, sốngsăn bắt và hái lượm, bước đầu có đời sống VH+ Công cụ lao động bằng đá tinh xảo hơn như:dao, búa, rìu.4. Người hiện đại ( Homo sapiens): tìm thấyở làng Grômanhon( Pháp) năm 1868.+ Cao: 1,8m, hộp sọ 1700cm3.Có lồi cằm rõ.+ Công cụ LĐ: đá, xương, sừng, đồng, sắt.+ Họ sống thành bộ lạc có nền văn hoá phức

tạp, có mầm móng mĩ thuật và tôn giáo.

II. Các nhân tố chi phối quá trình phát sinhloài người :

1. Tiến hoá sinh học: gồm biến dị di truyềnvà chọn lọc tự nhiên: đóng vai trò chủ đạotrong giai đoạn người vượn hoá thạch vàngười cổ. 2. Tiến hoá xã hội: các nhân tố văn hoá, xã

hội ( cải tiến công cụ lao động, phát triển lựclượng sản xuất, quan hệ xã hội…) đã trở thànhnhân tố quyết định của sự phát triển của conngười và xã hội loài người.


1. Loài người xuất hiện vào đại nào sau đây?A. Đại Cổ sinh B. Đại Tân sinh C. Đại Trung sinh D. Đại Nguyên sinh, Thái cổ2. Loài người phát sinh trải qua các giai đoạn chính theo trình tự nào sau đây :

A. vượn người hoá thạch, người vượn hoá thạch, người cổ và người hiện đại.



B. vượn người hoá thạch, người cổ, người vượn hoá thạch và người hiện đại.C. người vượn hoá thạch, vượn người hoá thạch , người cổ và người hiện đại.D. người vượn hoá thạch, người cổ, người vượn hoá thạch và người hiện đại.


BÀI 46 : Thực hành : BẰNG CHỨNG VỀ NGUỒN GỐC ĐỘNGVẬT CỦA LOÀI NGƯỜI

Gồm 1 tiết Tiết thứ 48 Ngày soạn : 22/02/2009


- Giải thích được của nguồn gốc động vật của loài người dựa trên các bằng chứng giải phẫu so sánh,phôi sinh học so sánh, đặc biệt là mối quan hệ giữa người và vượn người.

- Biết sử dụng các hình vẽ, tranh, mô hình…. để so sánh,phân tích các đặc điểm giốngnhau và khác nhau giữa người và thú,đặc biệt với vượn người.

2. Kỹ năng : Rèn luyện kỹ năng thực hành cho các em và phân tích kết quả thí hành.3. Giáo dục : Có quan điểm khoa học duy vật biện chứng về nguồn gốc của loài người.II. Kiểm tra kiến thức cơ sở và sự chuẩn bị :1. Kiểm tra kiến thức cơ sở :

- Loài người ngày nay đã trải qua những dạng người trung gian nào ?- Con người ngày nay có còn tiến hóa nữa không ?

2. Chuẩn bị : Vật liệu, thiết bị và dụng cụ- Tranh vẽ H46, máy vi tính và máy chiếu đa năng

- Bảng phóng to các mục 1 và 2 về các đặc điểm giống và khác nhau giữa người và thú- Đĩa CD – Rom về các dạng linh trưởng, mô hình bộ xương người và vượn người

III. Nội dung thực hành :- Sự giống nhau giữa người và thú- Sự giống và khác nhau giữa người và vượn người ngày nay

IV. Tiến hành các hoạt động thực hành :Hoạt động của thầy và trò Nội dung

- GV : Yêu cầu hs quan sát các đặcđiểm của người so với đv có xương

sống và nhất là với thú qua các liệt kêtrong sgk và rút ra kết luận.- HS : Quan sát, trả lời- GV: Cho hs so sánh người và vượnngười ,từ đó rút ra kết luận.- HS : Quan sát, trả lời

- GV : Cho hs qua sát H46sgk và môhình bộ xương người và vượn người để

phân tích các đặc điểm như bộxương,não,xương hàm,răng,răng

1. Sự giống nhau giữa người và thúCấu tạo của cơ thể người có nhiều đặc điểm chung

với đặc điểm có xương sống,nhất là lớp thú

2. Sự giống nhau giữa người và vượn ngườingày nay

Người và vượn người đều thuộc bộ linh trưởng vàcó chung nguồn gốc

3. Sự khác nhau giữa người và vượn ngườingày nay: Nhữnh điểm khác nhau giữa người và

vượn người chứng tỏ vượn người không phải là tổtiên trực tiếp của người mà người và vượn người



nanh…- HS : Quan sát, trả lời

là 2 nhánh phát sinh của 1 gốc chung nhưng tiếnhóa theo 2 hướng khác nhau.

V. Giải thích kết quả và rút ra kết luận : Tiến hành như thế nào và mục tiêu đã đạt được chưa* Bản tường trình thực hành : bài thực hành số 3 : lai giống1 . Mục tiêu thực hành :2 . Các hoạt động thực hành :Chuẩn bị, tiến hành, kết quả, giải thích và nhận xét kết quả

3 . Đánh giá của giáo viên : Kiến thức, kỹ năng, giáo dục.Ma trËn thiÕt kÕ ®Ò kiÓm tra 45 phót M«n sinh häc khèi 12

Ch¬ng tr×nh n©ng caogåm 1 tiÕt tiÕt thø 49 ngµyso¹n : 06/03/2009

A. Ma trËn :

Çc chñ ®Ò chÝnhÇc møc ®é cÇn ®¸nh gi¸ Tæn

g

®iÓm

Nhí Th«ng hiÓu VËn dông

TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL

1.Học thuyết tiến hóacổ điển và hiện đại

C©u 1(0,25®) 5,5

®2. Các nhân tố tiến hóa C©u 7

(0,25®)C©u9(5®)

1 ®

3. Quá trình hình thành

các đặc điểm thích nghi

Câu 2

(0,25®)

Câu 10

(3đ)

C©u

11(2®)4. Loài sinh học Câu 3,4,6

(0,75®)5. Nguồn gốc chungcủa các loài

Câu 8(0,25đ)

6. Sự phát sinh và pháttriển của sự sống

Câu 5(0,25đ)

Tæng sè ®iÓm 8 C©u (2 đ) 1 C©u (3®) 2 C©u (5®) 10

®B. Nội dung đề :I. Phần câu hỏi trắc nghiệm (2 điểm) :

C©u1

Chän läc tù nhiªn lµ qu¸ tr×nh

A. ®µo th¶i nh÷ng biÕn dÞ bÊt lîi cho sinh vËtB. tÝch lòy nh÷ng biÕn dÞ cã lîi cho sinh vËtC. võa ®µo th¶i nh÷ng biÕn dÞ bÊt lîi võa tÝch lòy nh÷ng biÕn dÞ cã

lîi cho sinh vËt

D. tÝch lòy nh÷ng biÕn dÞ cã lîi cho con ngêi vµ cho b¶n th©n sinhvËt



C©u2

§iÒu nµo kh«ng ®óng víi sù ®a h×nh c©n b»ng?

A. Kh«ng cã sù thay thÕ hoµn toµn mét alen nµy b»ng mét alen kh¸cB. Cã sù thay thÕ hoµn toµn mét alen nµy b»ng mét alen kh¸cC. Cã sù u tiªn duy tr× çc thÓ dÞ hîp vÒ mét gen hoÆc mét nhãm

gen.D. Çc thÓ dÞ hîp thêng tá ra cã u thÕ so víi thÓ ®ång hîp t¬ng øng

vÒ søc sèng, kh¶ n¨ng sinh s¶n , kh¶ n¨ng thÝch øng tríc ngo¹ic¶nh.C©u

3Tiªu chuÈn nµo ®îc dïng th«ng dông ®Ó ph©n biÖt hai loµi ?

A. Tiªu chuÈn h×nh th¸i C. TiªuchuÈn sinh lÝ - hãa sinh

B. Tiªu chuÈn ®Þa lÝ - sinh th i̧ D. TiªuchuÈn di truyÒn

C©u4

H×nh thµnh loµi b»ng con ®êng lai xa vµ ®a béi hãa lµ ph¬ngthøc thêng thÊy ë

A. thùc vËt C. ®éng vËt Ýt di chuyÓn xaB. ®éng vËt di chuyÓn xa D. ®éng

vËt kÝ sinhC©u

5Sù phån thÞnh cña thùc vËt h¹t kÝn,s©u bä,chim,thó vµ ngêi xuÊthiÖn vµo ®¹i

A. cæ sinh B. trung sinh C. t©n sinhD. nguyªn sinh,th¸i cæ

C©u6

Theo thuyÕt tiÕn hãa hiÖn ®¹i ,®¬n vÞ tiÕn hãa c¬ së ë nh÷ng loµigiao phèi lµ

A. quÇn thÓ. B. ç thÓ C. loµi D.nßi ®Þa lý vµ nßi sinh th¸iC©u

7Nh©n tè tiÕn hãa cã vai trß ®Þnh híng cho qu¸ tr×nh tiÕn hãa nhálµ

A. qu¸ tr×nh ®ét biÕn B. çc c¬ chÕ çch li C. biÕn ®éng ditruyÒn D. CLTN

C©u8

Trong lÞch sö tiÕn hãa ,nh÷ng sinh vËt xuÊt hiÖn sau mang nhiÒu®Æc ®iÓm hîp lý h¬n nh÷ng sinh vËt xuÊt hiÖn tríc lµ do

A. ¸p lùc cña chän läc thêng diÔn ra theo híng t¨ng dÇn trong ®iÒukiÖn tù nhiªn.

B. CLTN ®µo th¶i nh÷ng d¹ng kÐm thÝch nghi vµ chØ gi÷ l¹i nh÷ngd¹ng thÝch nghi nhÊt.

C. kÕt qu¶ cña vèn gen ®a h×nh, gióp sinh vËt dÔ dµng thÝch nghikhi ®iÒu kiÖn sèng thay ®æi.

D. ®ét biÕn vµ biÕn dÞ tæ hîp kh«ng ngõng ph¸t sinh,chän läc tùnhiªn kh«ng ngõng t¸c ®éng nªn çc ®Æc ®iÓm thÝch nghi liªn tôc®îc hoµn thiÖn ngay c¶ khi hoµn c¶nh sèng æn ®Þnh.

II. Phần câu hỏi tự luận : (8 điểm)C©u 9. Nªu vai trß cña ®ét biÕn trong tiÕn hãa. V× sao ®a sè ®étbiÕn thêng cã h¹i nhng l¹i

®îc xem lµ nguyªn liÖu tiÕn hãa ?



C©u 10. Nªu vai trß cña giao phèi ngÉu nhiªn vµ kh«ng ngÉu nhiªntrong tiÕn hãa. V× sao mçi

quÇn thÓ giao phèi lµ mét kho biÕn dÞ di truyÒn v« cïngphong phó ?C©u 11. ThÕ nµo lµ hiÖn tîng ®a h×nh c©n b»ng. V× sao nãi çc ®Æc®iÓm thÝch nghi chØ hîp lÝ

t¬ng ®èi ?

C. Ý thức chấp hành qui chế khi làm bài kiểm tra của học sinhHS không tham gia kiểm tra ……………………………………………………………HS vi phạm qui chế …………………………………………………………………….

Đáp ánI. Phần câu hỏi trắc nghiệm (2 điểm) : 8 x 0,25 = 2đ

C©u

1 2 3 4 5 6 7 8

§¸p ¸n C B A A C A D DII. Phần câu hỏi tự luận (8 điểm) :C©u 9. a. Vai trß cña ®ét biÕn trong tiÕn hãa : lµm thay ®æi tÇn sèalen vµ thµnh phÇn kiÓu

gen trong quÇn thÓ,lµ nguån nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nhtiÕn hãa vµ chän gièng.

b. §a sè ®ét biÕn thêng cã h¹i nhng l¹i ®îc xem lµ nguyªn liÖutiÕn hãa v×

- Gi¸ trÞ thÝch nghi phô thuéc vµo m« trêng vµ tæ hîp gen….- PhÇn lín ®ét biÕn gen tån t¹i ë tr¹ng th¸i lÆn,tån t¹i trong cÆp

gen dÞ hîp nªn kh«ngbiÓu hiÖn ra kiÓu h×nh, thêng biÓu hiÖn ë thÓ ®ång hîp

- §ét biÕn gen phæ biÕn vµ Ýt ¶nh hëng tíi søc sèng ,søc sinh s¶ncña ç thÓ h¬n ®étbiÕn nhiÔm s¾c thÓ

C©u 10. a. Vai trß cña giao phèi ngÉu nhiªn vµ kh«ng ngÉu nhiªntrong tiÕn hãa

* NgÉu phèi :- T¹o tÝnh c©n b»ng trong quÇn thÓ- Ph¸t t¸n ®ét biÕn trong quÇn thÓ, t¹o ra sù ®a h×nh c©n

b»ng vÒ KG vµ KH- T¹o ra v« sè biÕn dÞ tæ hîp lµ nguån nguyªn liÖu thø cÊp

cho tiÕn hãa- Trung hßa tÝnh cã h¹i cña ®ét biÕn ,t¹o ra çc tæ hîp genthÝch nghi

* Vai trß cña giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn lµm thay ®æithµnh phÇn kiÓu gen cña

quÇn thÓ lµ nh©n tè tiÕn hãab. Mçi quÇn thÓ giao phèi lµ mét kho biÕn dÞ di truyÒn

v« cïng phong phó v× trongquÇn thÓ sè cÆp gen dÞ hîp nhiÒu vµ sè ç thÓ lín

C©u 11. a. HiÖn tîng ®a h×nh c©n b»ng lµ hiÖn tîng quÇn thÓ tån t¹i

mét sè lo¹i kiÓu h×nh



ë tr¹ng th¸i c©n b»ng æn ®Þnh, kh«ng cã sù thay thÕhoµn toµn mét alen nµy b»ng

mét alen kh¸c, çc thÓ dÞ hîp thêng tá ra u thÕ h¬n thÓ®ång hîp

c. Çc ®Æc ®iÓm thÝch nghi chØ hîp lÝ t¬ng ®èi v× khi ®iÒukiÖn sèng thay ®æi gi¸ trÞ

d. thÝch nghi míi thÝch nghi h¬n sÏ thay thÕ gi¸ trÞ thÝch nghi

cò kÐm thÝch nghi . Trong hoµn c¶nh sèng dï m«i trêng cãæn ®Þnh th× ®ét biÕn, biÕn dÞ tæ hîp vÉn kh«ng ngõngx¶y ra CLTN kh«ng ngõng t¸c ®éng ,gi¸ trÞ thÝch nghi lu©n®îc hoµn thiÖn

Baøi 47: MOÂI TRÖÔØNG VAØ CAÙC NHAÂNTOÁ SINH THAÙI


I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc : - Neâu ñöôïc khaùi nieäm moâi tröôøng , nhaân toá sinh thaùi , nôiôû , oå sinh thaùi vaø caùc quy

luaät sinh thaùi- Phaân bieät caùc loaïi moâi tröôøng soáng , caùc nhoùm nhaân toá

sinh thaùi .2. Kü n¨ng : Rèn luyÖn kü n¨ng lµm viÖc víi s¸ch gi¸o khoa3. Gi¸o dôc : Häc sinh cã thÓ lµm ®îc çc bµi tËp ¸p dông trong SGK



SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : 2. Néi dung bµi gi¶ng : (®v®) : Ta thêng nãi m«i trêng sèng vµ çc nh©n tè sinh th¸i, vËym«i trêng lµ g×

vµ cã nh÷ng lo¹i m«i trêng nµo ta cïng nghiªn cøu bµi 47

HO¹T §éNG D¹Y Vµ HäC NéI DUNG

Hoaït ñoäng 1: 11’ Tìm hieåu khaùi nieäm moâi tröôøngvaø caùc loaïi moâi tröôøng

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Moâi tröôøng soáng cuûa caùc sinh

I .Khaùi nieäm1 / Khaùi nieäm moâi tröôøng :MTlaø phaàn khoâng gian bao

quanh sinh vaät maø ôû ñoùcaùc yeáu toá caáu taïo neân mt



vaät là gì ?- Có mấy loaïi moâi tröôøng và hãy nêucác loại môi trường đó ?HS : Nghiên cứu, trả lờ iGV : Keát luaän, bổ sung

Hoaït ñoäng 2 : 5’

Tìm hieåu caùc nhaân toá sinh thaùiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biếttheo đặc tính tác động, nhân tố vốinh gồmnhững dạng nào ?HS : Nghiên cứu, trả lờ iGV : Keát luaän, bổ sungHoaït ñoäng 3:10’

Tìm hieåu nhöõng qui luaät taùc

ñoäng cuûa caùc nhaân toá sinhthaùi& giôùi haïn sinh thaùiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Caùc nhaân toá sinh thaùi taùcñoäng nhö theá naøo ñeán cô theåsinh vaät ?- Caùc loaøi khaùc nhau phaûn öùngnhö theá naøo vôùi taùc ñoäng nhönhau cuûa cuøng 1 nhân tố?

- Ñoái vôùi luùa ôû caùc giai ñoaïnkhaùc nhau: maï,tröôûng thaønh, troåboâng phaûn öùng nhö theá naøovôùi taùc ñoäng nhö nhau cuûacuøng 1 nhaân toá sinh thaùi?-Taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toásinh thaùi leân cô theå SV phuï thuoäc vaøo nhöõng nhaân toá naøo?- Giới hạn sinh thái laø gì?Neáu vöôït

giôùi haïn naøy SV phaùt trieån nhưthế nào ?HS : Nghiên cứu, trả lờ iGV : Keát luaän, bổ sung

Hoaït ñoäng 4 : 11’ Tìm hieåu nôi ôû vaø oå sinh thaùiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời? nôi ôû cuûa caùc loaøi sinh vaät

trong tranh.? oå sinh thaùi cuûa caùc loaøi sinh

tröïc tieáp hay giaùn tieáp taùcñoäng leân söï sinh tröôûng&phaùt trieån cuûa sv2/ Caùc loaïi moâi tröôøng: môitrường đất, môi trường nước, môi trườngsinh vật

II. Caùc nhaân toá sinhthaùi :- Laø nhöõng yeáu toá moâitröôøng khi taùc ñoäng vaø chiphoái ñeán ñôøi soáng sinh vaät- Goàm caùc nhaân toá voâ sinhvaø caùc nhaân toá höõu sinh

III. Nhöõng qui luaät taùcñoäng cuûa caùc nhaân toásinh thaùi & giôùi haïn sinhthaùi1. Caùc quy luaät taùc ñoäng(SGK)- Các nhân tố sinh thái tác động tổng hợplên cơ thể sinh vật

- Các loài khác nhau phản ứng khác nhautrước một nhân tố sinh thái- Qui luật tác động qua lại giữa cơ thể vàmôi trường

2. Giôùi haïn sinh thai:- Giôùi haïn sinh thaùi laøkhoaûng giaù tri xaùc ñònh cuûa1 nhaân toá sinh thaùi,ôû ñoù SV

coù theå toàn taïi vaø phaùttrieån oån ñònh theo thôøi gian-Giôùi haïn sinh thaùi coù: giôùihaïn treân ( Max) vaø giôùi haïndöôùi(Min), khoaûng thuaän lôïi,khoaûng choáng chòu

IV / Nôi ôû vaø oå sinh thaùi:1 / Khaùi nieäm nôi ôû

Laø ñòa ñieåm cö truù cuûacaùc loaøi



vaät trong tranh.? phaân bieät nôi ôû vaø oå sinhthaùi.-Giaùo vieân nhaän xeùt boå sungñaùnh giaùHS : Nghiên cứu, trả lờ iGV : Keát luaän, bổ sung

VD : saùch giaùo khoa2 / Khaùi nieäm oå sinh thaùi-Laø 1 khoâng gian sinh thaùiñöôïc hính thaønh bôûi toå hôïpsinh thaùi maø ôû ñoù taát caûcaùc ntst qui ñònh söï toàn taïi&phaùt trieån laâu daøi cuûaloaøi

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi1. Caùc loaïi moâi tröôøng soáng chuû yeáu cuûa sinh vaät laø :a. moâi tröôøng ñaát , moâi tröôøng khoâng khí , moâi tröôøng sinh vaät .b. moâi tröôøng caïn , moâi tröôøng sinh vaät , moâi tröôøng nöôùc , moâi tröôøngñaát .

c.moâi tröôøng caïn , moâi tröôøng khoâng khí , moâi tröôøng nöôùc & moâi tröôøngsinh vaät .d. moâi tröôøng ñaát , moâi tröôøng caïn , moâi tröôøng nöôùc , moâi tröôøng sinhvaät .2.Nhöõng yeáu toá moâi tröôøng khi taùc ñoäng vaø chi phoái ñeán ñôøi soáng sinhvaät ñöôïc goïi laø :a. nhaân toá sinh hoïc b. nhaân toá sinh thaùi c. nhaân toá giôùi haïnd. nhaân toá moâi tröôøng3. Nhöõng sinh vaät coù giôùi haïn sinh thaùi roäng ñoái vôùi nhieàu nhaân toá sinhthaùi thì:a. coù vuøng phaân boá ñoàng ñeàu b. coù vuøng phaân boá

roängc. coù vuøng phaân boá heïp d. coù vuøng phaân boágiaùn ñoaïn .4. loaøi sinh vaät coù giôùi haïn sinh thaùi töø 80C 320C . Neáu nhö nhieät ñoä vöôït qua giôùi haïn thì :a. sinh vaät seõ phaùt trieãn thuaän lôïi . b. sinh vaät seõ phaùt trieãnchaäm .c. sinh vaät seõ phaùt trieãn bình thöôøng . d. sinh vaät seõ cheát.* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.



Bài 48: ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI LÊN ĐỜISỐNG SINH VẬT

Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 51 Ngµy so¹n :13/03/2009


- Nêu được ảnh hưởng của ánh sáng và nhiệt độ lên đờI sống của sinh vật- Nêu được khái niệm nhịp sinh học

2. Kü n¨ng : rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, tổng hợp3. Gi¸o dôc : vận dụng kiến thức vào thực tiễn sản xuất, giảI thích nghi của sinh vật

vớI môi trường sốngII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :





SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò :

-Thế nào là môi trường? Có mấy loại môi trường?

-Thế nào là giới hạn sinh thái? Khái niệm về nơi ở và ổ sinh thái?2. Néi dung bµi gi¶ng : (đvđ) : Ánh sáng, nhiệt độ có ảnh hưởng gì đến đời sống của sinh vật ?

Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động 1: 20’ Tìm hiểu sự tác động của ánh sángGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Tại sao cây ưa sáng thân có vỏ dày?

- Tại sao cây ưa bóng râm có lá nằm ngang?

- Hãy cho biết thảm thực vật trong hình 48.2gồm những tầng nào?- Sự phân chia tầng như vậy có lợi ích nhưthế nào?

- Kể tên một số loài động vật hoạt động vào

ban ngày và ban đêm

- Cho biết các đặc điểm về màu sắc hìnhdạng, ý nghĩa sinh học của nó?- Nhận xét hoạt động sinh lí hình thái của cácsinh vật trong hình H48.5- Nhịp sinh học là gì?- Cho một số ví dụ về nhịp sinh học?- Có những loại nhịp sinh học nào?


Hoạt động 2: 18’ Tìm hiểu sự tác động của nhiệt độGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Giới hạn sinh thái là gì?- Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến đờIsống sinh vật?

I. Ảnh hưởng của ánh sáng:1.Sự thích nghi của thực vật:2.Sự thích nghi của động vật:- Động vật hoạt động vào ban ngày: ong,thằn lằn, nhiều loài chim và thú…, có thị

giác phát triển và thân có màu sắc sặc sỡ đểnhận biết đồng loại, để nguỵ trang hay để doạnạt kẻ thù- Động vật hoạt động vào ban đêm hoặc sốngtrong hang như:cú mèo, bướm đêm, cáhang…thân màu sẫm, mắt có thể rất tinhhoặc nhỏ lại hoặc tiêu biến, xúc giác và cơ quan phát sáng phát triển- Động vật hoạt động vào chiều tối như: muỗi

dơi và sáng sớm như: nhiều loài chim

3.Nhịp sinh học:a. Khái niệm nhịp sinh học: là sự thay đổIcó tính chu kì của các nhân tố sinh thái đã tácđộng đến sinh vật một cách có chu kì và tạonên những phản ứng nhịp nhàng có tính chukìb. Phân loại nhịp sinh học:

-nhịp sinh học theo chu kì ngày đêm-nhịp sinh học theo chu kì mùa- nhịp sinh học theo chu kì năm

II. Ảnh hưởng của nhiệt độ:-Nhiệt độ tác động mạnh đến hình thái, cấutrúc cơ thể, tuổI thọ, các hoạt động sinh lí-sinh thái và tập tính của sinh vật-Sinh vật được chia thành hai nhóm: nhóm

biến nhiệt và nhóm hằng nhiệt (đồng nhiệt)-Ở sinh vật biến nhiệt nhiệt được tích luỹtrong một giai đoạn phát triển hay cả đờI



- Sự khác nhau giữa sinh vật sống ở vùng giárét, ôn đới và nhiệt đới?

- Sinh vật được chia thành mấy nhóm? đặcđiểm của mỗI nhóm?

- Nhóm nào có khả năng phân bố rộng hơn vì

sao?


sống gần như một hằng số và tuân theo côngthức sau:T= (x – k)nTrong đó:T: tổng nhiệt hữu hiệu (độ ngày,độ giờ,độnăm)x: nhiệt độ môi trường (oC )

k: nhiệt độ ngưỡng của sự phát triển (oC )n: số ngày cần thiết để hoàn thành một giaiđoạn phát triển hay cả đờI sống của sinh vật(ngày, năm, tháng…)

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi1/Nhóm động vật ưa sáng bao gồm các động vật hoạt động vào:A. ban ngày B. ban đêm C. chiều tối D. nửa đêm2/ Ở cây bạch đàn lá xếp nghiên so vớI mặt đất có tác dụng :

A.tránh các tia nắng chiếu thẳng vào bề mặt lá, làm cho lá đỡ bị đốt nóngB.hạn chế sự thoát hơi nướcC.giúp cây giữ nước duy trì hoạt động của tế bàoD.tăng cường sự thoát hơi nước3/ Ở ruồI giấm, thời gian phát triển từ trứng đến ruồI trưởng thành ở 25oC là 10 ngày đêm,còn ở 18oC là 17 ngày đêm. Ngưỡng nhiệt phát triển của ruồI giấm là:A. 56 B. 250 C. 170 D. 84/ Ở ruồI giấm, thời gian phát triển từ trứng đến ruồi trưởng thành ở 25oC là 10 ngày đêm,ngưỡng nhiệt phát triển là 8. Tổng nhiệt hữu hiệu của giai đoạn phát triển từ trứng đến ruồI

trưởng thành là: A. 56 B. 250 C. 170 D. 85/ Ở ruồI giấm, thờI gian phát triển từ trứng đến ruồI trưởng thành ở 18oC là 17 ngày đêm,ngưỡng nhiệt ph t triển là 8, tổng nhiệt hữu hiệu của giai đoạn phát triển từ trứng đến ruồItrưởng thành là 170. Số thế hệ trung bình của ruồI giấm trong một năm là:A. 36.5 ngày B. 21.47 ngày C. 170 ngày D. 8 ngày* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.

Bài 49§. ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI LÊN ĐỜI SỐNG SINHVẬT (tiếp theo)TiÕt thø : 52 Ngµy so¹n : 24/03/2009 ngµy d¹y :

01/04/2009


- Nêu được ảnh hưởng của độ ẩm, nhiệt - ẩm và các nhân tố khác (không khí, lửa) đếnđời sống sinh vật

- Nêu được sự tác động của sinh vật lên môi trường2. Kü n¨ng : Rèn luyện kỹ năng, làm việc sách giáo khoa, phân tích, so sánh…3. Gi¸o dôc : Có ý thức bảo vệ môi trường sống





SGK

IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : 2. Néi dung bµi gi¶ng :Tại sao trong rừng cây lại phân tầng?Màu sắc trên thân động vật có những ý nghĩa sinh học gì?

Hoạt động của GV Nội dungHoạt động 1: 13’Tìm hiểu ảnh hưởng của độ ẩm đến đời sốngsinh vật

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Nêu ví dụ và đặc điểm của các thực vậtsống ở ven bờ nước và vùng khô hạn?- Sinh vật có những đặc điểm thích nghi nhưthế nào với điều kiện sống nơi khô hạn?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 2: 16’Tìm hiểu sự tác động tổ hợp của nhiệt - ẩmTìm hiểu sự tác động tổ hợp của nhiệt độGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Nhiệt - ẩm ảnh hưởng như thế nào đến sinhvật?

- Cho ví dụ và nêu đặc điểm các thực vật cóđời sống thích nghi với sự phát tán nhờ gió

- Tác động của con người làm thay đổi sựvận chuyển của không khí, làm ảnh hưởngđến đời sống sinh vật- Để thích nghi với lửa cháy tự nhiên vùngkhô hạn, TV có đặc điểm thích nghi nào?-Lửa cháy do con người không có ý thức đãgây ra hậu quả sinh thái nặng nềHS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

I. Ảnh hưởng của độ ẩm đến đời sống sinhvật- Dựa vào độ ẩm, sinh vật được chia thành 3

nhóm: nhóm ưa ẩm, nhóm ưa ẩm vừa và nhómchịu hạn- Trong điều kiện khô hạn, sinh vật có đặc điểmthích nghi nổi bật:*Thực vật: Trữ nước trong cơ thể,giảm sự thoát hơi nước,tăng khả năng tìm nướctrốn hạn* Động vật: Giảm tuyến mồ hôi, Ít bài tiếtnước tiểu,hoạt động ban đêm hay trong hang

thay đổi màu sắc thân

II. Sự tác động tổ hợp của nhiệt - ẩm Nhiệt - ẩm quy định sự phân bố của các loàitrên bề mặt hành tinh, tạo ra vùng sống của sinhvật gọi là thủy nhiệt đồ1. Sự thích nghi của sinh vật với sự vận độngcủa không khía. Thực vật:

- Hạt: Có túm lông, có cánh, có gai dài → dễ phát tán- Thân: thường thấp hoặc thân bò- Rễ: Ăn sâu, có bạnh rễ, có rễ phụ, rễ chống

b. Động vật:Có màng da nối các chi để bayCôn trùng có cánh ngắn hoặc tiêu giảm

2. Sự thích nghi của thực vật với lửaSống ở vùng khô hạn, nhiều gió, để thích nghivới lửa cháy tự nhiên, 1 số thực vật có đặcđiểm: thân có vỏ dày chịu lửa, thân ngầm…



Hoạt động 3: 8’Tìm hiểu sự tác động trở lại của sinh vật lênmôi trườngGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biếtsự tác động trở lại của sinh vật lên môitrường ?


III. Sự tác động trở lại của sinh vật lên môitrườngSinh vật không chỉ chịu ảnh hưởng của môitrường mà còn tác động trở lại, làm cho môitrường biến đổi. Sự biến đổi càng mạnh khisinh vật sống trong tổ chức càng cao

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi- Thực vật, động vật sống trong điều kiện khô hạn có những đặc điểm tích nghi nào nổi bật- Thực vật và đv có những biến đổi gì về hình thái để thích nghi với điều kiện lộng gió?- Cây thích nghi với lửa có những đặc điểm gì nổi bật?1. Dựa vào độ ẩm, sinh vật được chia thành các nhóm:A. trên cạn và dưới nước B. ưa ẩm và ưa hạn

C. ưa ẩm, ưa ẩm vừa và chịu hạn D. ưa ẩm, chịu hạn và ưa hạn2. Đặc điểm hình thái nào không đặc trưng cho những loài chịu khô hạn?A. lá hẹp hoặc biến thành gai B. trữ nước trong lá, thân, củ hay rễC. trên mặt lá có nhiều khí khổng D. rễ rất phát triển3. Câu nào sau đây không đúng?A. độ ẩm ảnh hưởng đến sự phân bố của các loài sinh vậtB. độ ẩm ảnh hưởng đến mức độ phong phú của các loài sinh vậtC. phân nhóm thực vật dựa vào độ ẩm chỉ áp dụng đối với thực vật ở cạnD. các thực vật ưa ẩm là thực vật thủy sinh

4. Đặc điểm nào sau đây là đặc điểm thích nghi của thực vật với môi trường khô hạn?A. bề mặt lá bóng, có tác dụng phản chiếu ánh sáng mặt trờiB. có thân ngầm phát triển dưới đấtC. lỗ khí đóng lại khi gặp khí hậu nóngD. lá xoay chuyển tránh ánh nắng mặt trời5. So sánh giữa thực vật thụ phấn nhờ sâu bọ với thực vật thụ phấn nhờ gió, thực vật thụ

phấn nhờ gió có đặc điểm:A. hoa có màu sáng và rực rỡ B. hoa có nhiều tuyến mậtC. có ít giao tử đực D. hạt phấn nhỏ, nhẹ, nhiều


BÀI 50 : Thực hành : Khảo sát vi khí hậu của một khu vựcGồm 1 tiết Tiết thứ 53 Ngày soạn : 16/03/2009


- Học sinh làm quen với những dụng cụ nghiên cứu sinh thái đơn giản- Làm quen với cách đo đạc, khảo sát một vài nhân tố sinh thái đơn giản



- Biết ghi chép, đánh giá và thảo luận các kết quả thu được2. Kỹ năng : Rèn luyện kỹ năng thực hành cho các em và phân tích kết quả thí hành.3. Giáo dục : Có quan điểm khoa học duy vật biện chứng về các nhân tố sinh tháiII. Kiểm tra kiến thức cơ sở và sự chuẩn bị :1. Kiểm tra kiến thức cơ sở :

- Môi trường là gì? Nhân tố sinh thái là gì và có những loại nhân tố sinh thái nào ?- Ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm ảnh hưởng như thế nào đến sinh trưởng của vi sinh vật ?

2. Chuẩn bị : Thước đo, ẩm kế và nhiệt kế, cọc dài 2m, sổ tay và bút chìIII. Nội dung thực hành : Khảo sát vi khí hậu của vườn bạch đàn sau trườngIV. Tiến hành các hoạt động thực hành : - Chia lớp thành 6 nhóm mỗi nhóm cử nhóm trưởng

- Đo nhiệt độ và ẩm độ khu vực nghiên cứu- Quan sát trong 15 phút và ghi chép vào sổ

V. Giải thích kết quả và rút ra kết luận : Tiến hành như thế nào và mục tiêu đã đạt được chưa* Bản tường trình thực hành : bài thực hành số 3 : lai giống

1 . Mục tiêu thực hành :2 . Các hoạt động thực hành :Chuẩn bị, tiến hành, kết quả, giải thích và nhận xét kết quả

Nhóm Địa điểm Nhiệt độ(0C)

Độ ẩm(%)

Các quan sátkhác

Nhận xét

1 - Dưới mặt đất- Tại độ cao 2m

Số liệu từnhiệt kế

Số liệu từẩm kế

Trời nắng,nhiềumây,đứnggió…

Đánh giá vềnhiệt độ, độ ẩmdưới đất và trêncao 2m

2 - Dưới mặt đất- Tại độ cao 2m3 - Dưới mặt đất

- Tại độ cao 2m4 - Dưới mặt đất



- Tại độ cao 2m7 - Dưới mặt đất- Tại độ cao 2m

3 . Đánh giá của giáo viên : Kiến thức, kỹ năng, giáo dục.

CHƯƠNG II: QUẦN THỂ SINH VẬT Bài 51: KHÁI NIỆM VỀ QUẦN THỂ VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC

CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ





- Hiểu và giải thích được K/N về quần thể và đơn vị tồn tại của loài.

- Hiểu và trình bày được mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể.2. Kü n¨ng : 3. Gi¸o dôc : Häc sinh cã thÓ lµm ®îc çc bµi tËp ¸p dông trong SGK




1. KiÓm tra bµi cò : Đầu chương không kiểm tra2. Néi dung bµi gi¶ng :

- GV Nêu 01 Số VD: Chim ở Lũy Tre Làng, Bèo Trên Mặt Ao, Các Cây Sen Trong Hồ CóPhải Là Quần Thể Không? Tại Sao? Vậy: khi nào là quần thể


Hoạt động 1: 11’Tìm hiểu khái niệm về quần thểGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết- Quần thể là gì? VD

- HS thảo luận nhóm.-> Trả lời lệnh SGK:Lựa chọn các quần thể trong tổ hợp của 10nhóm cá thể.

- Hãy tìm các VD khác ngoài SGK?

- Tại sao nói qt là đơn vị tồn tại của loài?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung Hoạt động 2: 27’

Tìm hiểu các mối quan hệ giữa các cá thểtrong quần thể.

- Thế nào là quan hệ hỗ trợ?

- GV mở rộng: Mối quan hệ hỗ trợ là sự tuhọp sống bầy đàn, sống thành xã hội.

I. Khái niệm về quần thể:Quần thể là nhóm cá thể của một loài, phân

bố trong vùng phân bố của loài một thời giannhất định, có khả năng sinh ra các thế hệmới hữu thụ, kể cả loài sinh sản vô tính haytrinh sản

VD: SGK

II. Các mối quan hệ giữa các cá thể trongquần thể:

1. Quan hệ hỗ trợ:

- Quan hệ hỗ trợ là sự tu họp, sống bầy đàn,

sống thành xã hội (trong nhiều trường hợp,quần tụ chỉ là tạm thời ở những thời gian



- Hãy nêu VD về cách sống bầy đàn hayquần tụ của đv mà em biết trong tự nhiên?

- Các bụi tre, nứa sống chen chúc nhau trongmột không gian hẹp như thế chúng có nhữnglợi ích và bất lợi gì? tại sao chúng lại lựcchọn kiểu sống quần tụ.

- Trong cách sống bầy đàn, các cá thể nhận biết nhau bằng những tín hiệu nào?

- GV: Cao hơn cách sống bầy đàn là kiểu XH

- Hãy nêu sự khác nhau giữa xã hội loàingười với xã hội của các loài côn trùng

- Khi nào quần thể dẫn đến quan hệ cạnhtranh? Cho VD.

- Về lý thuyết, cạnh tranh trong cùng loài rấtkhốc liệt, vì sao? tại sao trong thực tế, cạnhtranh cùng loài ít xảy ra?

- Bên cạnh quan hệ cạnh tranh còn có quanhệ nào khác?- Các cá thể cùng loài có kí sinh vào nhaukhông? xuất hiện trong điệu kiện nào?- Ở điều kiện nào xảy ra ăn thịt đồng loại?Điều đó có lợi gì cho sự tồn tại của loài?HS : Nghiên cứu, trả lời


nhất định như các con sống quây quần bêncha, mẹ hoặc các cá thể họp đàn để sinh sảnsăn mồi hay chống kẻ thù)

- Trong cách sống đàn cá thể nhận biết nhau bằng các mùi đặc trưng, màu sắc đàn, vũ

điệu- Hiệu suất nhóm: Là đặc điểm sinh lý và tậptính sinh thái có lợi; giảm lượng tiêu haooxi, tăng cường dinh dưỡng…

2. Quan hệ cạnh tranh:

- Khi mật độ quần thể vượt quá “sức chứađựng” của môi trường các cá thể cạnh tranhnhau làm giảm mức tử vong, giảm mức sinhsản… đó là hiện tượng tỉa thừa.

- Ngoài ra còn có kiểu quan hệ: Kí sinh cùngloài ăn thịt đồng loại trong những điều kiệnmôi trường xác định, giúp cho loài tồn tại và

phát triển ổn định.


1.Nhóm cá thể nào dưới đây là một quần thể ?

A, Cá chiết và cá vàng trong bể cá cảnh . B. Cá rô đồng và cá săn sắt trong ao .

C. Cây trong vườn. D. Cỏ ven bờ hồ.

2. Mối quan hệ nào sau đây thuộc mối quan hệ hổ trợ ?

A. Sống quần tụ , kí sinh. B. Sống bầy đàn ăn thịt đồng loại.

C. Sống quần tụ , sống thành XH. D, sống thành xã hội ,cạnh tranh.3. Các loại cá thể trong quần thể quan hệ với nhau theo những mối quan hệ nào?

A. Quan hệ hổ trợ, quan hệ cạnh tranh. B. Quan hệ hổ trợ, kí sinh.

C. Quan hệ hổ trợ, ăn thịt đồng loại. D. Quan hệ hổ trợ, kí sinh, cạnh tranh, ăn thịt đồng loại.

4. sống trong đàn, các cá thể nhận biết nhau bằng những tín hiệu đặc trưng nào ?

A. Mùi đặc trưng, màu sắc đàn, vũ điệu. B. Màu sắc đàn, điệu bộ.

C. Mùi đặc trưng, điệu bộ D. Mùi đặc trưng, ánh sáng phát ra từ các cơ quan phát quang.


Bài 52 : CÁC ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN THỂ



Sè tiÕt : 1 TiÕt thø :55 Ngµy so¹n :17/03/2009


- Nêu được các dạng phân bố của các cá thể trong không gian và những điều kiện quiđịnh cho sự hình thành các dạng phân bố đó.

- Nêu được kahí niệm thế nào là cấu trúc giới tính và cấu trúc tuổi2. Kü n¨ng : Rèn HS kĩ năng phân tích, so sánh, khái quát3. Gi¸o dôc : Giáo dục HS bảo vệ môi trường sống và dân số


III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn

- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøuSGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Quần thể sinh vật là gì ? Có những mối quan hệ nào giữa cáccá thể ?2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Các quần thể sinh vật trong tự nhiên có những đặc trưng nào ?

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNGHoạt động 1: 12’

Tìm hiểu sự phân bố của các quần thểtrong không gianGV treo tranh 52.1 SGK cho hs quan sátvà cho biết có mấy dạng phân bố và cáctiêu chuẩn qui định các dạng phân bố vàcá thể trong không gian như thế nào?Ví dụ: SGK HS : Nghiên cứu, trả lời

GV : kết luận, bổ sung

Hoạt động 2: 25’Tìm hiểu về cấu trúc tuổi của quần thể- Thế nào là cấu trúc giới tính ?- Trong thiên nhiên tỉ lệ đực /cái tồn tạinhư thế nào?- Có phải các loài sinh vật tỉ lệ đực/cái

I. Sự phân bố của các quần thể trong không

gian:Các cá thể trong quần thể phân bố theo 3 dạng:- Phân bố đều : ít gặp trong tự nhiên, chỉ xuấthiện trong môi trường đồng nhất, các cá thể cótính lãnh thổ cao.- Phân bố ngẫu nhiên: ít gặp, xuất hiện trongmôi trường đồng nhất nhưng các cá thể khôngcó tính lãnh thổ và củng không sống tụ họp.

- Phân bố theo nhóm: phổ biến, gặp trong môitrường không đồng nhất, sống tụ họp với nhau.

II. Cấu trúc của quần thể:1. Cấu trúc giới tính: Là những thích nghi củaloài nhằm nâng cao hiệu quả thụ tinh và đượchình hành trong quá tranh tiến hoá .- Ở các qt tự nhiên, tỉ lệ đực/ cái thường là 1:1,tỉ lệ này thay đổi tuỳ loài, theo các giai đoạn



đều bằng nhau không? nêu vd minh họa.- Cấu trúc giới tính là gì?- Tuổi thọ được tính bằng thời gian.Hãy khái niệm về 3 dạng của tuổi thọ?- Cấu trúc tuổi là gì?- Trong giới hạn sinh thái, cấu trúc tuổi

của qthể biến đổi như thế nào ?+ GV đặt câu hỏi : * Khi rét đậm, trong qthể, nhấtlaànhững loài động thực vật bậc thấp ở miền Bắc nước ta, những nhóm tuổi nàochết nhiều nhất ? tỉ lệ như thế nào ?* Người ta nói trong mùa xuân hè qthểsinh vật nói chung đều trẻ lại, tại sao ?- Dựa vào sự phát triển cá thể, người tachia qt thành mấy nhóm tuổi sinh thái ?- Quan sát H52.3 SGK trả lời câu lệnh ?- Thế nào là tháp tuổi của qthể ?- Cho hs quan sát tranh 52.4 SGK giảithích :HS : Nghiên cứu, trả lời

GV : kết luận, bổ sung

phát triển cá thể và điều kiện sống của qthể.2. Tuổi và cấu trúc tuổi:a. Tuổi thọ sinh lí: từ lúc sinh ra -> chết vì già- Tuổi thọ sinh thái : từ lúc sinh ra -> chết vìnguyên nhân sinh thái.- Tuổi thọ của qthể: là tuổi thọ trung bình của cá

thể trong qthể.b. Cấu trúc tuổi: Tổ hợp các nhóm tuổi của qt- Trong giới hạn sinh thái, cấu trúc tuổi của qthể

biến đổi một cách thích ứng với sự biến đổi củađiều kiện môi trường.- Quần thể có 3 nhóm tuổi : trước sinh sản, đangsinh sản và sau sinh sản.- Khi xếp chồng các nhóm tuổi từ non -> già tacó tháp tuổi. Tháp tuổi chỉ ra 3 trạng thái pháttriển số lượng của qthể: quần thể đang pháttriển. qthể ổn định và qthể suy thái.3.Cấu trúc dân số của quần thể : Dân số của

nhân loại phát triển theo 3 gđ: gđ nguyên thủy,dân số tăng chậm; gđ của nền văn minh nôngnghiệp, dsố bắt đầu tăng; vào thời đại CN, nhất

là hậu công nghiệp, dsố bước vào gđ bùng nổ. 3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi1. Quần thể bị diệt vong khi mất đi một số nhóm trong các nhóm tuổi:A. Đang sinh sản và sau sinh sản. B. Đang sinh sảnC. Trước sinh sản và sau sinh sản. D. Trước sinh sản và đang sinh sản.

2. Chim cánh cụt hoàng đế ở Nam Cực thuộc dạng phân bố nào của các cá thể trong không gian ?A. Phân bố đều. C. Phân bố nhóm. B. Phân bố ngẫu nhiên. D. Phân bố cố định.

3. Khi trứng vích được ấp ở nhiệt độ thấp hơn 150C thì :A. Số con đực và cái bằng nhau. B. Số con đực nở ra nhiều hơn con cái.C. Số con cái nở ra nhiều hơn con đực. D. Chỉ nở ra con cái.4. Loại nào sau đây không có nhóm tuổi sau sinh sản ?A. Chuồn chuồn, phù du. B. Ve sầu, muỗi. C. Cá chình, muỗi. D. Cá chình, cá hồi.5. Hình thức phân bố cá thể đồng đều trong quần thể có ý nghĩa sinh thái gì ?

A. Các cá thể hổ trợ nhau chống chọi với đều kiện bắt lợi cảu môi trường.B. Các cá thể tận dụng được nhiều nguồn sống từ môi trường .

C. Giảm sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể.D. Các cá thể cạnh tranh nhau gay gắt giành nguồn sống.




Bài 53: CÁC ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo)


18/03/2009


- Hiểu khái niệm và nêu được các ví dụ về kích thích quần thể, kích thước tối thiểu vàkích thước tối đa cũng như ý nghĩa của những giá trị đó.

- Nêu được nhựng nguyên nhân làm thay đổi kích thước quần thể- HS hiểu và nhận biết được 2 dạng tăng trưởng số lượng của quần thể: trong môitrường không bị giới hạn và môi trường bị giới hạn.

2. Kü n¨ng : Rèn HS kĩ năng phân tích, nhận biết, so sánh, tổng hợp về các kiến thức3. Gi¸o dôc : Häc sinh cã thÓ lµm ®îc çc bµi tËp ¸p dông trong SGK


III. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh t×m tßi

- Tù nghiªn cøu SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :

1. KiÓm tra bµi cò : Trình bày cấu trúc tuổi của quần thể ?2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Các quần thể sinh vật trong tự nhiên có những đặc trưng nào ?


Tìm hiểu về kích thước của quần thể.- Thế nào là kích thước quần thể?- Hãy phân biệt KT quần thể và kích thước cơ thể? (kích thước quần thể có 2 cực trị: tối

thiểu và tối đa)- Khi nào qt đạt kích thước tối thiểu?

(Kích thước tối thiểu quy định khoảng cách bắt buộc phải có để các cá thể có thể gặp gỡ,thực hiện quá trình sinh sản và các hoạt độngchức năng sống khác)

- Trong vùng phân bố rộng, mật độ qt củamột loài giun,dế,… quá thấp, các cá thểkhông có cơ hội gặp nhau, qt có thể tồn tạiđược không? Chúng có thể chống chọi đượcvới những bất trắc xảy ra như môi trường bị ô

III. Kích thước quần thể:

1. Khái niệm :

a. Kích thước ?

Kích thước quần thể hay số lượng cá thể của quần

thể là tổng số cá thể hoặc sản lượng hay tổng nănglượng của các cá thể trong qt đó.

- Kích thước quần thể có 2 cực trị:

+ Kích thước tối thiểu là số lượng cá thể ít nhất màquần thể phải có, đủ đảm bảo cho quần thể cá khảnăng duy trì nòi giống.

+ Kích thước tối đa là số lượng cá thể nhiều nhấtmà qt có thể đạt được, cân bằng với sức của mt

b. Mật độ:

Mật độ quần thể chính là kích thước quần thể được



nhiễm không ?

- Khi nào quần thể đạt kích thước tối đa ?

- Nếu trong đk mật độ qua 1đông nguồn thứcăn hạn hẹp, các cá thể có thể tìm đủ thức ănđể sinh sống hay không ?- GV yêu cầu HS trả lời lệnh SGK?- Mật độ quần thể là gì?- Kích thước quần thể thường biến động theosự biến đổi của các nhân tố môi trường, trướchết là nguồn thức ăn, thông qua mức sinh sảnvà tử vong cũng như mức nhập cư và di cưcủa quần thể.

- KT quần thể được mô tả bằng công thức Nt = N0 + B – D + I – E- Nguyên nhân nào gây ra sự biến động kíchthước của qthể?

- GV treo hình 53.1 yêu cầu HS nêu kháiniệm và nêu ý nghĩa của 4 ng nhân trên?- Ngoài ra còn có 1 chỉ số quan trọng nữa làmức sống sót- Vậy : mức sống sót là gì?- Dựa vào hình 53.1 : mô tả đường cong sốngcủa 3 nhóm động vật?

- Sự tăng trưởng kích thước của qthể phụthuộc vào 4 nhân tố nêu trên.

Nếu gọi b là tốc độ sinh sản riêng tức thời; d:tốc độ tử vong; r: là hệ số.

CT: r= b-d Nếu b > d : qthể tăng số lượng b = d : qthể ổn định . b < d : qthể giảm số lượng- Môi trường ntn là môi trường lý tuởng?Tuân theo đường cong nào? biểu thức ?

- Đặc trưng của môi trường không bị giới hạnvà môi trường bị giới hạn?

- Kiểu tăng trưởng này tuân theo biểu thức vàđường cong nào?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

tính trên đơn vị diện tích hay thể tích.

2. Các nhân tố gây ra sự biến động kích thướcquần thể:

- Mức sinh sản : Là số ca 1thể mới do qthể sinh ratrong một khoảng thời gian nhất định.

- Mức tử vong : số cá thể của qthể bị chết trong

một khoảng thời gian nhất định.- Mức nhập cư: Số cá thế từ các qthể khác chuyểnđến.

- Mức di cư : Một bộ phận cá thể rời khỏi qthể đểđến một quần thể khác sống.

* Mức sống sót : là số cá thể còn sống đến mộtthời điểm nhất định.

CT : Ss = 1 – D

Trong đó: 1 là một đơn vị; D: mức tử vong (D<1).- Mỗi nhóm sinh vật có dạng đường cong sốngkhác nhau, các loài đều có xu hướng nâng cao mứcsống sót bằng nhiềi cáh khác nhau.

3. Sự tăng trưởng kích thước qthể:

a. Tăng trưởng kích thước qthể trong điều kiệnmôi trường lý tưởng ( không bị giới hạn)

- Môi trường lý tưởng thì mức sinh snả của qthể là

tối đa, còn mức tử vong là tối thiểu.+ Số lượng tăng nhanh theo hàm mũ với đườngcong đặc trưng hình chữ J

+ Biểu thức :

N = (b-d).N N = r.N b. Tăng trưởng kích thước qthể trong điều kiệnmôi trường bị giới hạn.- Ở hầu hết các loài có kích thước lớn sự tăng

trưởng số lượng chỉ đạt đến giới hạn cân bằng vớisức chụi đựng của môi trường- Biểu thức : N = r.N (K-N)

- Đường cong có dạng S

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi1. Dựa theo kích thước quần thể, trong những loài dưới đây, loài noà có kiểu tăng trưởng số lượng

gần với hàm mũ ?A. Rái cá trong hồ. B. Ếch, nhái ven hồ C. Ba ba ven sông. D. Khuẩn lam trong hồ.2. Những nhân tố nào thay đổi kích thước quần thể ?



A. Mức sinh sản. B. Mức tử vong, nhập cư.C. Nhập cư, di cư D. Mức sinh sản, nhập cư, tử vong, di cư

3. Nhân tố nào sau đây là bản chất vốn có của quần thể, quyết định thường xuyên đến sự biến đổisố lượng của quần thể?

A. Mức sinh sản, tử vong B. Mức sinh sản, nhập cưC. Mức tử vong, di cư D. Mức nhập cư, di cư.

* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn

líp.



Baøi 54: BIEÁN ÑOÄNG SOÁ LÖÔÏNG CAÙ THEÅ CUÛA QUAÀNTHEÅ



-Trình baøi ñöôïc khaùi nieäm veà bieán ñoäng soá löôïng caù theå cuûa quaàntheå

- Caùc daïng bieán ñoäng soá löôïng vaø nhöõng nguyeân nhaân gaây rabieán ñoäng soá löôïng ñoù

- Nhöõng cô cheá ñieàu chænh soá löôïng cuûa quaàn theå

2. Kü n¨ng : Rèn HS kĩ năng phân tích, nhận biết, so sánh, tổng hợp về các kiến thức

3. Gi¸o dôc : Vaän duïng nhöõng kieán thöùc cuûa baøi hoïc giaûi thích caùcvaán deà coù lieân quan

trong saûn xuaát noâng nghieäp vaø baûo veä moâi tröôøngII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :



IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Caùc nhaân toá gaây ra söï bieán ñoäng kích thöôùcquaàn theå2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Cho bieát soá löôïng muoãi,eách nhaùi thöôøng taêng hay giaûm vaøo nhöõnmuøa naøo trong naêm?Nguyeân nhaân naøo ñöa ñeán hieän töôïng ñoù?


Hoạt động 1: 6’ Tìm hieåu khaùi nieäm veà bieánñoäng soá löôïngGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Muoãi, eách nhaùi taêng hoaëc

giaûm vaøo muøa naøo trong naêm ?Bieán ñoäng sálg caù theå cuûa qt làgìHS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sungHoạt động 2: 14’ Tìm hieåu caùc daïng bieán ñoäng soálöôïngGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Luõ luït gaây thieät haïi gì ñoái caùc

quaàn theå?- Theá naøo laø bieán ñoäng khoâng

I. Khaùi nieäm :Bieán ñoäng soá löôïng laø söï taênghay giaûm soá löôïng caù theå cuûaquaàn theå.

II. Caùc daïng bieán ñoäng soálöôïng :1.Bieán ñoäng khoâng theo chu kì:a.Khaùi nieäm: laø bieán doäng maøsoálöôïng caù theå cuûa qt taêng hoaëcgiaûm moät caùch ñoät ngoätb.Nguyeân nhaân: baõo luït,chaùy

röøng,dòch beänh,oâ nhieãm moâitröôøng…



theo chu kì?- Nguyeân nhaân naøo gaây ra bieánñoäng khoâng theo chu kì? Trong thöïc teá muoán cho soá löôïngcaù theå cuûaquaàn theå khoâng bò giaûm ñoätngoät do nhöõng

nguyeân nhaân ngaãu nhieân coùtheå söû duïng nhöõng bieän phaùpgì?- Theá naøo laø bieán ñoäng theo chukì? Nguyeân nhaân gaây ra nhöõngbieán ñoäng?- ÖÙng duïng caùc daïng bieán ñoängnaøy?- Nöôùc ta coù nhöõng loaøi naøo bieánñoåi theo muøa?

- Coù nhaän xeùt gi veà töông quansoá löôïng giöõa thoû röøng vaø meøoröøng Trong H54 sgk?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 3: 18’ Tìm hieåu cô cheá ñieàu chænh soálöôïng caù theå cuûa quaàn theåGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời

- Khi soá löôïng caù theå trong quaàntheå taêng hoaït giaûm quaù möùc thìsoá löông caù theå döôïc ñieàu chænhtheo nhöõng cô cheá naøo ?

- Khi naøo trong quần thể xaûy ra söï caïnh tranh ?

- Söï caïnh tranh daãn ñeáùn keát

quaû gì?

- ÔÛ ñoäng vaät khi maät doä cao coùnhöõng thay ñoåi gì?

- Nhöõng thay doåi ñoù coù theå gaâyra nhöõng hieän töôïng gì? Daãn ñeánkeát quaû gì?

- Vaät kí sinh vaø vaät chuû coù quanheä vôùi nhau nhö theá naøo? Keátquaû?

2. Bieán ñoäng theo chu kì*Khaùi nieäm: laø nhöõng bieán ñoängxaûy ra do nhöõng thay ñoåi coù tínhchu kì cuûa moâi tröôøng*Nguyeân nhaân : Do caùc taùc nhaânhoaït ñoäng theo chu kì: chu kì ngaøyñeâm,chu kì muøa…

a.Chu kì ngaøy ñeâm-Laø hieän töôïng phoå bieán cuûa caùcloaøi sinh vaät coùkích thöôùc nhoû vaøtuoåi thoï thaápb.Chu kì tuaàn traêng vaø hoaït ñoängcuûa thuyû trieàuc.Chu kì muøaMuøa xuaân vaø muøa heø saâu haïixuaát hieän nhieàu,muøa ñoâng eáchnhaùi,coân truøng giaûm

d.Chu kì nhieàu naêm:Phoå bieán ôû nhieàu loaøi chim thuùôû phöông BaécIII. Cô cheá ñieàu chænh soá löôïngcaù theålaø söï thay ñoåi möùc sinh saûn vaømöùc töû vong cuûa quaàn theå thoângqua ba cô cheá1.Caïnh tranh laø nhaân toá ñieàuchænh soá löôïng caù theå cuûa

quaàn theåKhi maät ñoä qt vöôït quaù möùc chòudöïng cuûa moâi tröôøng söï caïnhtranh giöõa caùc caù theå laøm möùctöû vong taêng sinh saûn giaûm kíchthöôùc qt giaûm2.Di cö laø nhaân toá dieàu chænhsoá löôïng caù theå cuûa quaàntheå- ÔÛ đv maät ñoä cao taïo ra nhöõngthay ñoåi veà daëc ñieåm hình thaùisinh lí,taäp tính sinh thaùi cuûa caùccaù theå ñoù coù theå gaây ra söï di cöcuûa ñaøn hoaëc moät boä phaän cuûañaøn laøm kích thöôùc qt giaûm3.Vaät aên thòt,vaät kí sinh,dòchbeänh laø nhöõng nhaân toá ñieàuchænh soá löôïng caù theå- Quan heä kí sinh- vaät chuû:Vaät kí

sinh haàu nhö khoâng gieát cheát vaätchuû maø chæ laøm noù suy yeáu doñoù deã bò vaät aên thòt taán coâng



- Quan heä giöõa vaät aên thòt vaøcon moài?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

- Quan heä giöõa vaät aên thòt vaø conmoài:+ Vaät aên thòt laø nhaân toá quantroïng khoáng cheá kích thöôùc quaàntheå cuûa con moài+ Con moài laø nhaân toá ñieàu chænhsoá löôïng caù theå cuûa quaàn theå

vaät aên thòt do ñoù taïo neân traïngthaùi caân baèng sinh hoïc trong töï nhieân

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :Caâu 1: ø bieán ñoäng theo chu kì muøa là

A. Caù côm ôû bieån Peru coù bieán ñoäng soá löôïng caù theå theo chu kì laø 10-12 naêmB. Muoãi taêng soá löôïng vaøo muøa heøC. Soá löôïng caù theå cuûa loaøi thöïc vaät noåi taêng vaøo ban ngaøy giaûm vaøo ban ñeâmD. Chaùy röøng U Minh laøm cho soá löôïng caù theå cuûa caùc QT sinh vaät giaûm ñoät ngoät

Caâu 2:Laø bieán ñoäng khoâng theo chu kì:A. Chaùy röøng U Minh B. Muoãi giaûm soá löôïng vaø

muøa ñoângC. Soá löôïng thoû giaûm khi soá meøo röøng taêng D. Chim di cö vaøo muø

ñoângCaâu 3: Bieán ñoäng soá löôïng laø:

A. Söï taêng soâ löôïng caù theå cuûa quaàn theå B. Söï giaûm soá löôïng catheå cuûa quaàn theå

C. Söï taêng vaø giaûm soá löôïng caù theå cuûa quaàn theå D. Söï taêng hay giaûmsoá löôïng caù theå cuûa quaàn theå* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.

Chương III. QUẦN XÃ SINH VẬTBài 55 : KHÁI NIỆM VÀ CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA QUẦN XÃ



- Hoïc sinh hieåu khaùi nieäm quaàn xaõ vaø quaàn xaõ laø nôitoàn taïi vaø tieán hoùa cuûa loaøi - Hoïc sinh naém ñöôïc caùcñaëc tröng cô baûn cuûa quaàn xaõ, vai troø vaø caùc hoaït ñoäng

chöùc naêng cuûa töøng caáu truùc trong quaàn xaõ2. Kü n¨ng : HS phaân tích ñöôïc quaàn xaõ coù nhöõng thaønh phaàn

caáu truùc naøo vaø vai troøtöông öùng cuûa noù

3. Gi¸o dôc : HS nhaän thöùc khoa hoïc veà taàm quan troïng tronghoaït ñoäng chöùc naêng cuûa



caùc thaønh phaàn caáu truùc quaàn xaõ vôùi vaán ñeàmoâi tröôøng



SGK

IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Đầu chương không kiểm tra2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Nếu các quần thể sống chung với nhau và hình thành các mối quan hệ tương hỗ

đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển chung của các loài gọi là quần xã, để hiểu rõ cụ thể vềquần xã ta cùng nghiên cứu chương ba quần xã sinh vật.


Tìm hiểu về khái niệm của quần xã sinh vậtGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biếtquần xã sinh vật là gì ?HS : Nghiên cứu, trả lời


Hoạt động 2: 27’ Tìm hiểu về các đặc trưng cơ bản của qthểGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Möùc ña daïng cuûa quaàn xaõñöôïc theå hieän nhö theá naøo?

- Möùc ñoä ña daïng cuûa quaàn

xaõ phuï thuoäc vaøo nhöõngnhaân toá naøo?

- Haõy cho bieát theá naøo laøloaøi öu theá, thöù yeáu, ngaãunhieân, loaøi chuû choát vaø loaøiñaëc tröng?

- Haõy cho bieát moái quan heä

giöõa soá laoøi vaø soá löôïng caùtheå cuûa moãi loaøi bieán ñoäng

I.Khaùi nieäm:Quaàn xaõ laø moät taäp hôïp

caùc quaàn theå sinh vaät khaùcloaøi soáng trong moät khoânggian xaùc ñònh ôû ñoù chuùng

coù quan heä chaët cheõ vôùinhau vaø vôùi moâi tröôøng ñeåtoàn taïi vaø phaùt trieån oånñònh theo thôøi gian.

II.Caùc ñaëc tröng cô baûncuûa quaàn xaõ:1. Tính ña daïng veà loaøi cuûaquaàn xaõ:

- Söï phong phuù hay möùc ñoäña daïng veà laoøi cuûa quaànxaõ laø do caùc quaàn xaõthöôøng khaùc nhau veà soálöôngï loaøi trong sinh caûnh maøchuùng cö truù.- Möùc ña daïng cuûa quaàn xaõphuï thuoäc vaøo caùc nhaân toá:söï caïnh tranh giöõa caùc laoøi,

moái quan heä con moài – vaätaên thòt, vaø söï thay ñoåi cuûa



ra saokhi chuùng cuøng soángtrong 1 sinh caûnh?

- Giaûi thích khaùi nieäm veà taànsuaát xuaát hieän, caùch tính doäphong phuù:

- Taïi sao kho ñi töø mtj ñaát leânñænh nuùi cao hay töø maët ñaátxuoáng vuøng saâu cuûa ñaïidöông thì soá löôïng loaøi giaûm?

- Haõy giaûi thích moái quan heäsinh hoïc cuûa caùc laoøi soángtrong vuøng nhieät ñôùi lòa caêngthaúng hôn so vôùi nhöõng loaøi

soáng ôû vuøng oân ñôùi? Ví duï?

- Höôùng daãn traû lôøi leänh trongSGK:

-Theo chöùc naêng cuûa caùcnhoùm loaøi, quaàn xaõ goàmmaáy loaøi? Haõy neâu roõ chöùcnaêng cuûa töøng loaøi?

- Söï phaân boá cuûa caùc loaøitrong khoâng gian nhö theá naøo?

- Nhu caàu aùnh saùng cuûa caùcloaøi caây coù gioáng nhau haykhoâng? Caây troàng trong röøngphaân boá nhö theá naøo?HS : Nghiên cứu, trả lời


caùc nhaân toá moâi tröôøng voâsinh..2.Caáu truùc cuûa quaàn xaõ:a.Soá löôïng caùc nhoùm loaøi:- Quaàn xaõ goàm 3 nhoùm loaøi:+ Loaøi öu theá:+ Loaøi thöù yeáu:

+ Loaøi ngaãu nhieân:Ngoaøi ra coøn coù loaøi chuûchoát vaø loaøi ñaëc tröng.- Vai troø soá löôïng cuûa caùcnhoùm loaøi trong quaàn xaõñöôïc theå hieän baèng caùc chæsoá raát quan trong:+ Taàn suaát xuaát hieän: laø tæsoá % cuûa caùc loaøi gaëp trong

caùc ñieåm khaûo saùt so vôùitoång soá caùc ñieåm ñöôïckhaûo saùt.+ Ñoä phong phuù laø tæ soá %veà soá caù theå cuûa 1 loaøinaøo ñoù so vôùi toång soá caùtheå cuûa taát caû caùc loaøitrong quaàn xaõ.

1 .100n

D N =

b. Hoaït ñoäng chöùc naêng cuûacaùc nhoùm loaøi:

Theo chöùc naêng, quaàn xaõsinh vaät goàm:+ Sinh vaät töï döôõng:+ Sinh vaät dò döôõng:c. Söï phaân boá cuûa caùc loaøitrong khoâng gian:

Do nhu caàu soáng khaùc nhau,caùc loaøi thöôøng phaân boátrong khoâng gian, taïo neânkieåu phaân taàng hoaëc nhöõngkhu vöïc taäp trung theo chieàungang.


®Õn líp.



BAØI : 56CAÙC MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA CAÙC LOAØI TRONG

QUAÀN XAÕSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 59 Ngµy so¹n :16/04/2009

I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i1. KiÕn thøc :- Hieãu vaø neâu ñöôïc caùc moái quan heä hoã trôï vaø quan heä ñoái

khaùng.- Dieãn giaûi vaø neâu ñöôïc caùc ví duï cho moãi moái quan heä maø

caùc em ñaõ hoïc.2. Kü n¨ng : Rèn HS kĩ năng phân tích, nhận biết, so sánh, tổng hợp về các kiến thức

3. Gi¸o dôc : Giaùo duïc hoïc sinh yù thöùc baûo veä caùc loaøi sinh vaättrong töï nhieân.II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV, H 56.1, 56.2, 56.3, 56.4, 56.52. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi


IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : -Khaùi nieäm qxsv. Cho ví duï? Cho bieát söï phaân boá cuûa caùc loaøitrong qxsv ?- Caùc ñaëc tröng veà caáu truùc cuûa quaàn xaõ sinh vaät theo vai troøsoá löôïng vaø hoaït ñoäng chöùc naêng cuûa caùc nhoùm loaøi?

2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Trong theá giôùi sv raát ña daïng vaø cuoäc soáng cuûa chuùng raátphong phuù, coù nhöõng loaøi cuøng soáng chung trong moät ngoâi nhaø laøñoâi baïn vaøng cuûa nhau, cuõng coù nhöõng loaøi khoâng thích nhìn maëtnhau. Ñoù khoâng phaûi laø hieän töôïng ngaãu nhieân maø laø keát quaûcuûa quaù trình tieán hoaù laâu daøi maø sv ñaõ gaët haùi ñöôïc. Chuùng tacuøng tìm hieåu moái quan heä này qua noäi dung baøi 56.

Hoaït ñoäng cuûa Thaày và trò Noäi dung

Hoạt động 1: 18’ Tìm hiểu về các moái quan heä hoã trôïGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Moái quan heä cuûa caùc loaøi trongquaàn xaõ ñöôïc chia thaønh maáynhoùm?- Moãi nhoùm goàm nhöõng moái quanheä naøo?HS : Nghiên cứu, trả lời


+ yeâu caàu hoïc sinh dieãn giaûi caùc ví duï neâu ra minh hoaï cho töøng moái

I. Caùc moái quan heä hoãtrôï.1. Hoäi sinh: Laø quan heä giöõahai loaøi trong ñoù moät loaøi coùlôïi coøn loaøi kia khoâng coù lôïicuõng khoâng coù haïiVD : Phong lan baùm treân thaâncaây goã; caù beù soáng baùmtreân caù lôùn.2. Hôïp taùc : Hôïp taùc laø quan

heä giöõa caùc loaøi ñeàu manglaïi lôïi ích cho nhau nhöng khoâng



quan heä vaø phaân tích keânh hình.+ Đieàu chænh, dieãn giaûi caùc keânhhình+ Trong caùc moái quan heä hoã trô ítnhaát cuõng coù moät loaøi nhaän ñöôïclôïi, khoâng coù loaøi naøo bò haïi quan heä khaéng khít hôn nöõaï thì caû 2

loaøi ñeàu coù lôïi vaø khoâng theå rôøinhau.

Hoạt động 2: 19’ Tìm hiểu về các đặc trưng cơ bản của qthểGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời- Vì sao noùi caïnh tranh laø nguyeânnhaân hình thaønh oå sinh thaùi khaùcnhau trong quaàn xaõ?

- Taïi sao noùi caïnh tranh laø moät trongnhöõng ñoäng löïc chuû yeáu cuûa tieánhoaù?- Ñaëc ñieåm quan heä con moài – vaätaên thòt?- Ñaëc ñieåm quan heä giöõa vaät chuû –vaät kyù sinh coù gioáng quan heä conmoài – vaät aên thòt khoâng? Khaùcnhau ôû choå naøo?- Quan con moài – vaät döõ coù vai troø

quan troïng trong söï phaân hoaù vaøtieán hoaù cuûa caùc loaøi. Lieân heäthöïc teá: vaän duïng quan heä sinh vaätaên thòt hoaëc kyù sinh vaøo vieäc tieâudieät nhöõng loaøi gaây haïi cho noângnghieäp vaø laâm nghieäp…HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung- Quan heä giöõa caùc loaøi duø laø hoãtrôï hay ñoái khaùng ñeàu theå hieänraát roû neùt, coù khi quyeát lieät- Ngay trong quan heä caïnh tranh caùcloaøi ñeàu coù nhöõng khaû naêng tieàmaån ñeå trong nhöõng ñieàu kieän xaùcñònh coù theå chung soáng ñöôïc vôùinhau moät caùch hoaø bình nhö phaânhoaù moät phaàn oå sinh thaùi duy trìsöï caân baèng.

baét buoäcVD : Saùo kieám aên treân löng Traâu3. Coäng sinh : Hôïp taùc chaëtcheû giöõa hai hay nhieàu loaøivaø taát caû caùc loaøi tham giacoäng sinh ñeàu coù lôïi.

VD : Coäng sinh giöõa vi khuaånlam vaø beøo daâu, vi khuaåncoáñònh ñaïm trong noát saàn caâyhoï ñaäu.

II. Caùc quan heä ñoái khaùng:1. ÖÙc cheá – caûm nhieãm:Laø moái quan heä moät loaøisoáng bình thöôøng nhöng gaâyhaïi cho nhieàu loaøi khaùc

- VD :Taûo giaùp nôõ hoa gaâyñoäc cho caù,toûi tieát chaát gaâyöù cheá hoaït ñoäng cuûa vi sinhvaät2. Caïnh tranh: Caùc loaøi tranhgiaønh nhau nguoàn soáng : Thöùc aên , choå ôû phaân lyoå sinh thaùi.- VD : Caây caïnh tranh nhau ñeåtranh giaønh khoaûng khoâng coù

nhieàu aùnh saùng.caïnh tranhgiöõa cuù vaø choàn3. Con moài – vaät aên thòt:Moät loaøi söû duïng loaøi khaùclaøm thöùc aên.-VD :Boø aên coû, hoå aên thòtthou, caây naép aám baét ruoài4. Vaät chuû – vaät kyù sinh:Moät loaøi soáng nhôø treân côtheå cuûa loaøi khaùc laáy caùcchaát nuoâi soáng cô theå töøloaøi ñoù.- VD: Giun kyù sinh trong cô theåNgöôøi, daây tô hoàng taàm göõisoáng treân caùc taùn caây

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi 1. Caùc moái quan heä giöõa caùc loaøi trong quaàn xaõ?



A. Quan heä coäng sinh, caùc moái qheä ñoái khaùng. B. Quan heä öù cheá –caûm nhieãm, qheä caïnh tranh.

C. Caùc moái qheä hoã trôï, caùc moái qheä ñoái khaùng. D. Caùc moái qheähoã trôï, qheä con moài – vaät aên thòt.2. Quan heä gaàn guõi giöõa hai loaøi, trong ñoù moät loaøi coù lôïi coøn loaøi kia khoâng

bò thieät haïi gì, cuõng khoâng coù lôïi,ñoù laø quan heä

A. Kyù sinh. B. Hôïp taùc. C. Hoäi sinh D. ÖÙc cheá – caûmnhieãm.

3. Ñaëc ñieåm naøo sau ñaây laø khoâng ñuùng?A. Trong caùc moái quan heä ñoái khaùng, ít nhaát coù moät loaøi bò haïi.B. Qheä hôïp taùc cuøng gioáng nhö quan heä coäng sinh, hai loaøi cuøng soáng chung

vôùi nhau vaø caû hai loaøi cuøng coù lôïiC. Trong caùc moái quan heä hoã t6rôï, ít nhaát coù moät loaøi höôûng lôïi.D. Quan heä coäng sinh ñöôïc xem laø nguyeân nhaân hình thaønh oå sinh thaùi khaùc

nhau trong quaàn xaõ.4. Meøo chuoät thuoäc moái quan heä :A. ÖÙc cheá – caûm nhieãm. B. Caïnh tranh. C. Hôïp taùc. D. Con

moài – vaät aên thòt.5. Loaøi haûi quyø nhö Stoichactis coù thaân hình ñoà soä nhöõng xuùc tu ñaày gai ñoäc

khoâng chæ laø choã aån naùu maø coøn laø nôi cung caáp nguoàn thöùc aên chocaùkhoang coå. Caù cuõng bieát haøm ôn quaït nöôùc xua ñi ngoät ngaït cho haûi quyø vaøcuõng khoâng queân mang phaàn veà cho chuû khi gaëp moâi ngon. Quan heä giöõa haûiquyø vaø caù laø quan heä.A. Vaät aên thòt – con moài. B. Kyù sinh. C. Hoäi sinh. D.

Hôïp taùc.* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.

BAØI 57 : MOÁI QUAN HEÄ DINH DÖÔÕNGSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 60 Ngµy

so¹n : 29/03/2009I. Môc tiªu : Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i

1. KiÕn thøc :- Caùc khaùi nieäm veà chuoãi hay xích thöùc aên vaø baäc dinh

döôõng, löôùi thöùc aên vaø thaùpsinh thaùi, ñoàng thôøi neâu ñöôïc caùc ví du ïdeå chöùng minh

cho töøng loaïi khaùi nieäm.- Moái quan heä dinh döôõng laø moät trong nhöõng ñoäng löïc

phaân hoaù vaø tieán hoaù cuûacaùc loaøi, ñoàng thôøi thieát laäp neân traïng thaùi caân baèngsinhhoïc giöõa caùc loaøi trong qx2. Kü n¨ng : Quan saùt tranh hình phaùt hieän ra kieán thöùc3. Gi¸o dôc : Vaän duïng nhöõng kieán thöùc cuûa baøi hoïc giaûi thích

caùc vaán deà coù lieân quantrong saûn xuaát noâng nghieäp vaø baûo veä moâi

tröôøngII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :

1. GV: GA, SGK ,SGV

2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míiIII. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :



- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu


1. KiÓm tra bµi cò : - Haõy cho bieát caùc moái quan heä giöõa caùc loaøi trong quaàn

xaõ ñöôïc chia thaønh maáy

nhoùm lôùn. Moãi nhoùm goàm nhöõng moái quan heä naøo?- Ñöa ra caùc ví duï: meøo – chuoät, daây tô hoàng treân caây, reâu

baùm treân caây, coû daïi – luùa.Cho hoïc sinh xaùc ñònh moái quan heä giöõa caùc loaøi trong

quaàn xaõ.2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : Sau khi hoïc xong baøi 56 chuùng ta ñaõ hieåu, moái quan heädinh döôõng cuûa caùc loaøi trong qx naèm trong moái quan heä sinhhoïc giöõa caùc loaøi, ñaây laø moái quan heä quan troïng. Nhôø noù

caùc loaøi coù cô hoäi phaân hoaù vaø tieán hoaù, noù coøn giuùp chocaùc loaøi trong quaàn xaõ coù theå thieát laäp ñöôïc traïng thaùi caânbaèng. Ñeå hieåu roõ veà moái quan heä cuûa caùc loaøi naøy hônchuùng ta cuøng nhau tìm hieåu baøi 57 : Moái quan heä dinh döôõng.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNGHoaït ñoäng 1: 14’

Tìm hiểu veà chuoãi thöùc aên,baäc dinh döôõng

- GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk, quan sátsơ đồ trên bảng để trả lời các câu hỏi sau:1. CoûSôn döôngSö töû2. CoûChaâu chaáu ThaènlaènÑaïi baøng.Ñaây laø caùc chuoãi thöùc aên.- Chuỗi thức ăn là gì?-Yêu cầu 1 hs đưa ra 1 ví duï veàchuoãi thöùc aên khaùc chuoãi

thöùc aên ñaõ coù trong sgk?- Nhận xét về các bậc dinh dưỡng?- Baäc dinh ñöôõng laø gì?- Trong quaàn xaõ, moãi baäc dinhdöôõng goàm nhieàu loaøi hay chæmoät loaøi?- Trong thieân nhieân coù maáyloaïi chuoãi thöùc aên cô baûn?Ñoù laø nhöõng chuoãi naøo?

- Trong hai chuoãi naøy chuoãinaøo laø heä quaû cuûa chuoãi

I. Chuoãi thöùc aên vaø baäcdinh döôõng.1.Chuoãi thöùc aên.

- Chuoãi thöùc aên laø theå hieänmoái quan heä dinh döôõng cuûacaùc loaøi trong qx, trong ñoù loaøinaøy söû duïng moät loaøi khaùchay saûn phaåm cuûa noù laømthöùc aên, veà phía mình noù laïilaøm thöùc aên cho caùc loaøi keátieáp.Ví duï:Coû Saâu ngoeù soc

chuoät ñoàng raén hoå mangñaïi baøng.

2. Baäc dinh döôõng:-Caùc ñôn vò caáu truùc neân

chuoãi thöùc aên laø caùc baäcdinh döôõng.-Trong quaàn xaõ, moãi baäc dinh

döôõng goàm nhieàu loaøi cuøng

ñöùng trong 1 möùc naêng löôïnghay cuøng söû duïng moät daïng



naøo?- Hai chuoãi thöùc aên naøy hoaïtñoäng nhö theá naøo vôùi nhau?Ví duï:Treân ñoàng coû vaøo muøaXuaân Heø, coû doài daøo, non tôlaøm thöùc aên cho Traâu Boø vaøcaùc loaøi coân truøng aên coû.

Vaøo muøa Ñoâng khí laïnh, coûcaèn coãi, uù vaøng, chuoãi thöùcaên khôûi ñaàu baèng muøn baûsinh vaät trôû neân öu theá hôn.- Taïi sao laïi coù chuoãi thöùc aênpheá lieäu?

YÙ nghóa cuûa noù nhö theá naøotrong töï nhieân?HS : Nghiên cứu, trả lời


Hoaït ñoäng 2: 12’ Tìm hiểu về khaùi nieäm löôùi thöùcaênGV : Cho hoïc sinh quan saùt hìnhlöôùi thöùc aên + thoâng tin SGK ñeå traû lôøi caâu hoûi:- Neâu khaùi nieäm löôùi thöùc

aên?Töø ñoù ñöa ra ñöôïc caùc ví duï theå hieän löôùi thöùc aêntrong quaàn xaõ.- Caùc em coù theå chæ ra caùcchuoãi thöùc aên thöïc vaät vaøchuoãi thöùc aên pheá lieäu?- Nhöõng loaøi naøo laø nhöõngloaøi gaén keát caùc chuoãi thöùcaên laïi vôùi nhau?

- Taïi sao chuùng coù theå laømñöôïc ñieàu ñoù?- Neáu trong ñaát coøn toàn ñoïngthuoác tröø saâu laø DDT vaø chaátnaøy coù chöùa trong saûn phaåmcuûa thöùc vaät thì loaøi ñoängvaät naøo seõ bò nhieãm DDTnaëng nhaát vaø theo con ñöôøngnaøo?


thöùc aên..Ví duï: Traâu, Boø, Cöøu.-Trong thieân nhieân coù hai loaïichuoãi thöùc aên cô baûn: chuoãithöùc aên khôûi ñaàu baèng sinhvaät töï döôõng vaø chuoãi thöùcaên khôûi ñaàu baèng muøn baû

sinh vaät.+ Sinh vaät töï döôõng ñoängvaät aên sinh vaät töï döôõngñoäng vaät aên thòt caùc caáp.+ Muøn baû sinh vaät ñoäng vaätaên muøn baû sinh vaätñoängvaät aên thòt caác caáp.-Chuoãi thöùc aên thöù hai laø heäquaû cuûa chuoãi thöùc aên thöùnhaát.-Hai chuoãi thöùc aên hoaït ñoängñoàng thôøi, song tuyø nôi tuyøluùc maø moät trong hai chuoãitrôû neân öu theá.

II. Löôùi thöùc aên:Löôùi thöùc aên laø taäp caùc

chuoãi thöùc aên trong ñoù coùmoät soá loaøi söû duïng nhieàudaïng thöùc aên hoaëc cung caápthöùc aên cho nhieàu loaøi trôûthaønh ñieåm noái caùc kieåuthöùc aên vôùi nhau.

III. Thaùp sinh thaùi.



Hoaït ñoäng 3: 12’ Tìm hiểu về khaùi nieäm thaùp sinhthaùi.GV : Cho hoïc sinh quan saùt hình57.2 SGK vaø thoâng tin SGK ñeåtraû lôøi.- Khaùi nieäm thaùp sinh thaùi?

Thaùp sinh thaùi coù nhöõng daïngnaøo?Thaùp naøo coù daïngchuaån, Thaùp naøo luoân bieánñoäng?- Thaùp naêng löôïng luoân coùdaïng chuaån vì naêng löôïng vaätlaøm moài bao giôø cuõng ñuûñeán dö thöøa ñeå nuoâi vaät tieâuthuï mình. Hai thaùp coøn laïi bieán

ñoäng vì :+Thaùp soá löôïng do vaät chuû ít;vaät kyù sinh ñoâng neân ñaùythaùp nhoû.+Thaùp sinh khoái: sinh khoái cuûavi khuaån, taûo raát thaáp, sinhkhoái cuûa vaät tieâu thuï laïi lôùnneân thaùp khoâng caân ñoái.HS : Nghiên cứu, trả lời


_Thaùp sinh thaùi ñöôïc taïo ra bôûisöï xeáp choàng lieân tieáp caùcbaäc dinh döôõng töø thaáp ñeáncao.-Coù 3 daïng thaùp sinhthaùi:Thaùp soá löôïng, Thaùp sinhkhoái vaø Thaùp naêng löôïng.

Trong 3 daïng thaùp thì thaùpnaêng löôïng luoân coù daïngchuaån con 2 thaùp coøn laïi luoânbieán ñoäng.

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµiCaâu 1: Chuoãi vaø löôùi thöùc aên bieåu thò moái quan heä naøo sau ñaây giöõa caùcloaïi sinh vaät trong heä sinh thaùi?A. Qheä dinh döôõng giöõa caùc sinh vaät. B. Qheä giöõa thöùcvaät vôùi ñoäng vaät aên thöïc vaät.C. Qheä giöõa đv aên thòt baäc 1 vôùi đv aên thòt baäc 2. D. Qheä giöõañoäng vaät aên thòt vôùi con moài.

Caâu 2: Trong moät heä sinh thaùi chuoåi thöùc aên naøo trong caùc chuoãi thöùcaên sau cung caáp sinh khoái coùlöôïng naêng löôïng cao nhaát cho con ngöôøi( sinh khoái cuûa thöïc vaät ôû

caùc chuoãi laø baèng nhau)?A. Thöïc vaät Deâ Ngöôøi. B. Thöïc vaät Ngöôøi.C. Thöïc vaät Ñoäng vaät phuø du caù Ngöôøi. D. Thöïc vaät caùchim Tröùng chim NgöôøiCaâu 3: Trong moät heä sinh thaùi, sinh khoái cuûa moãi baäc dinh döôõng ñöôïckyù hieäu baèng caùc chöõ töø A ñeán E. Trong ñoù: A= 500kg B=600kgC=5000kg D=50kg E=5kg

Heä sinh thaùi naøo coù chuoåi thöùc aên sau laø coù theå xaûy ra?A. A B C D B. E D A C C. E D C B D. C A D E



Caâu 4:Neáu caû 4 heä sinh thaùi döôùi ñaây ñeàu bò oâ nhieåm thuyû ngaân vôùimöùc ñoä ngang nhau , con ngöôøi ôû heä sinh thaùi naøo trong soá 4 heä sinh thaùiñoù bò nhieãm ñoäc nhieàu nhaát?A. Taûo ñôn baøo ñoäng vaät phuø du caù Ngöôøi D. Taûo ñônbaøo thaân meàm caù Ngöôøi.B. Taûo ñôn baøo đv phuø du giaùp xaùc caù chim Ngöôøi C.

Taûo ñôn baøo caù NgöôøiCaâu 5: Chuoåi thöùc aên cuûa heä sinh thaùi ôû nöôùc thöôøng daøi hôn heä sinhthaùi treân caïn vì:A. Heä sinh thaùi döôùi nöôùc coù ña daïng sinh hoïc cao hôn.B. Moâi tröôøng nöôùc khoâng bò naêng löôïng saùng maët trôøi ñoát noùng.C. Moâi tröôøng nöôùc coù nhieät ñoä oån ñònh.D. Moâi tröôøng nöôùc giaøu chaát dinh döôõng hôn moâi tröôøng treân caïn.* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.



BÀI 58 :DIỄN THẾ SINH THÁI Sè tiÕt : 1 TiÕt thø : 61 Ngµyso¹n : 01/04/2009


- Làm cho học sinh hieåu được khái biện diễn thế sinh thái , xác định được nguyênnhân dẫn đến diễn thế sinh thái.

- Phân biệt được hai loại diễn thế sinh thái và lấy ví dụ thực tế minh họa .- Chứng minh được ý nghĩa to lớn của các quy luật của các diễn thế sinh thái trong

việc hoạch định chiến lược phát triển kinh tế nông – lâm – ngư nghiệp và khai thácsử dụng hợp lí các nguồn taøi nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.


3. Gi¸o dôc : Vaän duïng nhöõng kieán thöùc cuûa baøi hoïc giaûi thíchcaùc vaán deà coù lieân quan

trong saûn xuaát noâng nghieäp vaø baûo veä moâitröôøngII. Ph¬ng tiÖn d¹y häc :



SGK IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Trình bày các mối quan hệ trong chuỗi và lưới thức ăn?2. Néi dung bµi gi¶ng :

(đvđ) : Yêu cầu 1 em nhắc lại các qui luật sinh thái cơ bản vào bài

HOẠT ĐỘNG THẦ Y NỘI DUNGHoạt động 1: 12’Tìm hiểu về diễn thế sinh tháiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk, H41.1 sgk cơ bản và trả lời các câu hỏi sau :- Song song với quá trình biến đổi quần xãtrong hệ sinh thái là quá trình biến ñổi củangoại cảnh như khí hậu thổ nhuỡng độ ẩm- Thế nào là diễn thế sinh thái ?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 2: 8’Tìm hiểu về nguyên nhân diễn thế sinh thái

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biếtnguyeân nhaân nào đã gây ra dieãn

I.DIỄN THẾ SINH THÁI1.Khái niệm :Laø quaù trình phaùt trieån thay

theá tuaàn töï cuûa quaàn xaõ töødaïng khôûi ñaàu qua caùc daïngtrung gian ñeå ñaït ñeán quaàn xaõcuoái cuøng töông ñoái oån ñònhgoïi laø quaàn xaõ ñænh cöïc2. Ví duï : hoïc sinh töï cho

II.NGUYEÂN NHAÂN CUÛA DIEÃNTHEÁ SINH THAÙI-Nguyeân nhaân beân ngoaøi :do taùc ñoâïng maïnh meõ cuûa



theá sinh thaùi ?- Nguyên nhân nào là chính ?HS : Nghiên cứu, trả lờiGV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 3: 8’Tìm hiểu về các loại diễn thế sinh thái

GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :- Có mấy loại DTST ?

- -Từ môi trường trống trơn (ao mớiđào) → quần xã tiên phong ( tv-đvnoåi beøo rong) → giai ñoaïnhoån hôïp ( thöïc vaät , đvbaäc cao , nhö sen , suùng…)→ quaàn xaõ oån ñònh ( röøng

caây cao to- - Quan saùt thaûo luaän

nhoùm hình 58.1- + Moâ taû quaù trình dieãn

theá thöù sinh ?- + Haõy so saùnh moâi tröôøng

ñaàu tieân vaø keát quaûcuoái cuøng cuûa hai quaùtrình dieãn theá thöù sinh vôùi

dieãn theá nguyeân sinh ?- -Cho HS quan saùt thaûo luaännhoùm hình 58.2 traû lôøicaâu leänh SGK .

HS : Nghiên cứu, trả lời- GV : Kết luận, bổ sung

Hoạt động 4: 8’

Tìm hiểu về những xu hướng biến đổi chínhcủa quá trình diễn thế sinh tháiGV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lờicác câu hỏi sau :

- - Cho bieát nhöõng xu höôùngbieán ñoåi chính trong quaùtrình dieãn theá ñeå thieátlaäp traïng thaùi caân baèng ?

- - Ý ngh ĩa của việc nghiên cứu diễn

thế sinh thái trông sản xuất ? HS : Nghiên cứu, trả lời

ngoaïi caûnh leân quaàn xaõ . Söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng vaät lí ,khí haäu …hoaëc caù hoaït ñoängvoâ yù thöùc cuûa con ngöôøi-Nguyeân nhaân beân trong : söï caïnh tranh gai gaét cuûa cacù loaøitrong quaàn xaõ.

III. CAÙC LOAÏI DIEÃN THEÁ SINHTHAÙI1.Dieãn theá nguyeân sinh :Laø dieãn theá khôûi ñaàu töø moâitröôøng chöa coù sinh vaätVí duï SGK

2.Dieãn theá thöù sinh : laø dieãntheá xaûy ra ôû moâi tröôøng maøtröôùc ñaây töøng toàn taïi moätquaàn xaõ, nhöng nay ñaõ bò huyûdieät hoaøn toaøn.Ví duï : SGK

IV NHÖÕNG XU HÖÔÙNG BIEÁNÑOÅI CHÍNH TRONG QUAÙ TRÌNHDIEÃN THEÁ- Sinh khoái ( hay khoái löôïng töùc

thôøi ) vaø toång slöôïng taêngleân ,slöôïng sô caáp tinh giaûm.- Hoâ haáp cuûa quaàn xaõ taêng ,tæ leä giöõa sx vaø phaân giaûi vaätchaát trong qx tieán daàn ñeán moät- Tính ña daïng veà loaøi taêng ,nhöng soá löôïng caù theå cuûamoãi loaøi giaûm vaø quan heä sinhhoïc giöõa caùc loaøi trôû neân

caêng thaúng.-Löôùi thöùc aên trôû neân phöùc



- GV : Kết luận, bổ sung taïp , chuoãi thöùc aên muøn baõh/c ngaøy caøng trôû neân quantroïng- Kích thöôùc vaø tuoåi thoï cuûacaùc loaøi ñeàu taêng leân .- Khaû naêng tích luyõ caùc chaátdinh döôõng trong quaàn xaõ ngaøy

moät taêng vaø quaàn xaõ söû duïngnaêng löôïng ngaøy moät hoaønhaûo .


BAØI 60 (NC)HEÄ SINH THAÙI



-Trình baøi ñöôïc khaùi nieäm veà bieán ñoäng soá löôïng caù theå cuûa quaàn

theå - Caùc daïng bieán ñoäng soá löôïng vaø nhöõng nguyeân nhaân gaây rabieán ñoäng soá löôïng ñoù





1. GV: GA, SGK ,SGV

2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míiIII. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu :- VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn- Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK


(đvđ) :I. MUÏC TIEÂU:

- Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa heä sinh thaùi treân cô sôûphaân tích 1 soá vd thöc teá



- Xaùc ñònh ñuôc caáu truùc cuûa hst thoâng qua tìm hieåumoái quan heä giöûa caùc yeáu toá caáu truùc ñeå xaùc ñònhñöôïc caùc yeáu toá chöùc naêng

- Phaân bieät ñöôc caùc kieåu hst laáy ñöôc vd minh hoaï II. phöông phaùp :

-Thaûo luaän, hoûi ñaùp, dieãn giaûngIII. CHUAÅN BÒ:

-Gv: hình 60 sgk, söu taàm hình aûnh caùc hst- Hs: ñoïc tröùôc baøi vaø traû lôøi caâu leänh sgk.

IV. TIEÁN TRÌNH:1. OÅn ñònh lôùp2. Kieåm tra: giôùi thieäu sô löôïc caùc baøi trong chöông 43. Noäi dung:

I. Khaùi nieäm:- Hst laø taäp hôïp

cuûa qx sv vôùi

moâi tröôøng voâsinh cuûa noù,trong ñoù, caùc svtöông taùc vôùinhau vaø vôùi moâitröôøng ñeå taïoneân caùc chutrình sinh ñòa hoaùvaø sö bieán ñoåi

naêng löôïng- Hst laø 1 heäñoäng löïc môû, töï ñieàu chænh. Noùñöôïc xemlaø 1 ñônvò caáu truùchoaøn chænh cuûatöï nhieân

-Gv: cho vd veà 1 caùi ao ôû nhaøemEm haõy keå teân caùc quaàn theå

sinh vaät maø em bieát ?- Hs: thöïc vaät, ñoäng vaät, vsv,….., moâi tröôøng- Gv: dieãn giaûng vaø yeâu caàu hscho bieát hst laø gì?

Taïi sao hst laø 1 heä ñoäng löïcmôû?

II. Caùc thaønh phaàncaáu truùc cuûa hst:- Sv saûn xuaát: laø svcoù khaû naêng quanhôïp vaø hoaù toånghôïp taïo neân caùcchaát- sv tieâu thuï goàmcaùc loaøi ñv aên tv,

aên muøn baõ vaø ñvaên thòt

-GV: em haõy cho bieát trong vdtreân, ñaâu laø sinh vaät saûn xuaát,sinh vaät tieâu thuï, sv phaân giaûi?

Theá naøo laø sv sx? Sv tieâu thuï,sv phaân giaûi?=> hs trình baøi vaø ghi vaøo-GV: quan saùt hình 60sgk cho hsthaûo luaän ñoâi 2p : moâ taû laïiquaù trình naêng löôïng truyeàn qua

caùc sv caáu truùc ôû treân?-GV: keát luaän boå sung laïi



- Sv phaân giaûi laøcaùc vsv phaân huyûcaùc chaát-Chaát voâ cô: nöôùc,CO2, O2, nitô,- Chaát höõu cô:proâteâin, lipit, vitamin,

……….- Caùc yeáu toá khí haäu: aùnh saùng,nhieät ñoä, ñoäaåm…….

III. CAÙC KIEÅU HST:1. HST töï nhieân: ñöôïchình thaønh baèng caùcqui luaät töï nhieân raát

ña daïng nhö: hst aohoà, hoang maïc, röøngmöa nhieät ñôùi2. Hst nhaân taïo: dochính con ngöôøi taïo ravd: hst beå caù caûnh,hoà chöùa, ñoâ thò,ñoàng ruoäng

Hst hang ñoäng hoaëc döôùi bieåsaâu coù phaûi laø hst hoaøn chænhko?taïi sao?-HS: ko vì thieáu svsx

-GV: coù maáy kieåu hst?

-Hs: 2 kieåu: hst töï nhieân vaø hstnhaân taïo- Gv:yeâu caàu cho hs thaûo luaännhoùm:

+Haõy cho vd veà hst töï nhieân vaø hst nhaân taïo+Phaân bieät hst töï nhieân vaøhst nhaân taïo

-Gv: boå sung. Nhaéc nhôû hs haõy

baûo veä toát hst xung quanhchuùng ta ñeå noù ngaøy caøngphaùt trieån, haïn cheá oâ nhieãmmoâi tröôøng laø toån haïi ñeán hst

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp. 4.Cuûng coá: baèng caâu hoûi trace nghieäm:

Caâu 1: hst ñöôïc coi laø heä thoáng môû bôûi vì :a. soá löôïng sv trong hst luoân bieán ñoängb. goàm caùc quaàn xaõ coù khaû naêng töï b ko chòu taùc

ñoäng cuûa yeáu toá beân ngoaøi

c. coù söï trao ñoåi vaät chấtt vaø naêng löôïng trong noäi boäquaàn xaõ vaø giöõa quaàn xaõ vôùi sinh caûnh

d. con ngöôøi taùc ñoäng laøm bieán ñoåi hstCaâu 2: toå chöùc naøo sau ñaây laø hst

a. caùc loaøi tv ôû ao hoà c. caùc loaøi caùtrong hoà

b. hoà nuoâi caù nöôùc ngoït d. caû a. b, cCaâu 3: nhöõng sv naøo thuoäc nhoùn svsx ôû ao hoà?

a. tv thuyû sinh b. trung roi vaø truøng ñeá

giaày



c. caùc loaøi caù giaùp xaùc d. caùc loaøi löôõngcö ven hoàCaâu 4: ts traùi ñaát ñöôïc coi laø hst lôùn nhaát?

a. vì noù bao goàm taát caû caùc qxsv treân noù vaø laø nôisoáng cuûa chuùng

b. vì thaønh phaàn caùc loaøi sv treân noù laø lôùn nhaátc. vì cho ñeán hieän nay caùc haønh tinh khaùc chöa phaùt

hieän coù söï soángd. vì noù bao goàm taát caû caùc hst cuûa 5 chaâu coäng laïi

5. Daën doø :- Hoïc baøi- Chuaån bò reã caây hoï ñaäu



CAÙC CHU TRÌNH SINH ÑÒA HOAÙ TRONG HEÄ SINH THAÙISè tiÕt : 1 TiÕt thø : 57 Ngµy so¹n :21/04/2009


-Trình baøi ñöôïc khaùi nieäm veà bieán ñoäng soá löôïng caù theå cuûa quaàn theå- Caùc daïng bieán ñoäng soá löôïng vaø nhöõng nguyeân nhaân gaây ra bieán ñoäng

soá löôïng ñoù- Nhöõng cô cheá ñieàu chænh soá löôïng cuûa quaàn theå


3. Gi¸o dôc : Vaän duïng nhöõng kieán thöùc cuûa baøi hoïc giaûi thích caùc vaán deà coùlieân quan




IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Caùc nhaân toá gaây ra söï bieán ñoäng kích thöôùc quaàn theå2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) :I_ MUÏC TIEÂU 1/ Kieán thöùc

- Moâ taû ñöôïc khaùi nieäm veà chu trình sinh ñòa hoaù vaø nguyeân nhaânlaøm cho vaät chaát quay voøng

- Neâu ñöôïc vai troø cuûa caùc chuoãi vaø xích thöùc aên trong chu trình sinhñòa hoaù

- Neâu ñöôïc 4 chu trình vaät chaát chuû yeáu trong SGK 2/ Kó naêng

Phaùt trieån naêng löïc quan saùt, phaân tích, so saùnh, khaùi quaùt hoaù 3/ Thaùi ñoä

- Yeâu thích nghieân cöùu veà sinh thaùi hoïc- Naâng cao yù thöùc baûo veä moâi tröøông

II- PHÖÔNG PHAÙPVaán ñaùp – dieãn giaûng – thaûo luaän

III- PHÖÔNG TIEÄN 1/ Chuaån bò cuûa GV

Hình 61.1 ñeán 61.6

2/ Chuaån bò cuûa hsXem baøi tröôùc ôû nhaøIV- TIEÁN TRÌNH BAØI GIAÛNG 1/ Oån ñònh lôùp2/ Baøi cuõ:

- HST laø gì? cho ví duï.- Cho bieát thaønh phaàn caáu truùc cuûa HST.- Coù theå keøm caâu hoûi traéc nghieäm

3/ Baøi môùi

NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG GV HOAÏT ÑOÄNG HS

I- KHAÙI NIEÄM - HS quan saùt hình 61.1vaø thaûo luaän



- Söï trao ñoåi lieân tuïccuûa vaät chaát giöõamoâi tröôøng vaø QXSVtaïo neân söï vaän ñoängcuûa vaät chaát theonhöõng voøng troøn haàunhö kheùp kín ñöôïc goïilaø chu trình sinh ñòa

hoaù.- Caùc chu trình vaätchaát: chu trình nöôùc,chu trình cacbon, chu trìnhnitô ñaïi dieän cho chutrình caùc chaát khí vaøchu trình photpho ñaïidieän cho chu trình caùcchaát laéng ñoïng.II-CHU TRÌNH NÖÔÙC

- Nöôùc möa rôi xuoángñaát, moät phaàn thaámxuoáng caùc maïch nöôùcngaàm, moät phaàn tíchluõy trong soâng , suoái,ao , hoà,…- Nöôùc möa trôû laïi baàukhí quyeån döôùi daïngnöôùc thoâng qua hoaïtñoäng thoaùt hôi nöôùccuûa laù caây vaø boác hôi

nöôùc treân maët ñaát.

III- CHU TRÌNH CACBON

- Cacbon ñi vaøo chutrình döôùi daïng cabonñioâxit ( CO2) .- TV laáy CO2 ñeå taïo rachaát höõu cô ñaàu tieân

thoâng qua QH.- Khi söû duïng vaø phaânhuûy caùc hôïp chaátchöùa cacbon, SV traû laïiCO2 vaø nöôùc cho moâitröôøng- Noàng ñoä khí CO2 trongbaàu khí quyeån ñangtaêng gaây hieäu öùngnhaø kính vaø nhieàuthieân tai treân traùi ñaát.IV- CHU TRÌNH NITÔ

- Trình baøy doøng naênglöôïng trong HST?- Trình baøy chu trình caùcchaát hoùa hoïc trongHST?- Coù maáy nhoùm chutrình sinh ñòa hoaù? Neâuññ cuûa moãi nhoùm.

- Töø hình 61.2 haïy moâtaû chu trình nöôùc trongtöï nhieân.

- Con ngöôøi caàn söûduïng nguoàn nöôùc nhötheá naøo ñeå baûo veänguoàn taøi nguyeânnaøy?- Daïng cacbon ñi vaøo chutrình laø gì?- Chaát höõu cô ñaàu tieân

ñöôïc taïo ra ôû ñaâu?

Nguyeân nhaân gaây neânhieäu öùng nhaø kính?

- TV haáp thuï CO2 döôùi

daïng naøo?- nitraùt ñöôïc hình thaønhbaèng con ñöôøng naøo?neâu con ñöôøng quantroïng nhaát.

- Trình baøy chu trìnhnitô?

- Ñeå caûi taïo ñaát

- Tham khaûo SGK traû lôøi

- Tham khaûo SGK traû lôøi

- Chu trình caùc chaát khí vaø chu trình caùc chaátlaéng ñoïng ( hs neâu tieápññ moãi nhoùm )

- Quan saùt hình 61.2thaûo luaän

- Qua nhöõng kieán thöùcñaõ hoïc HS coù theå traûlôøi

- CO2

- ôû TV

- Baèng söï hieåu bieát HScoù theå traû lôøi.- Quan saùt hình 61.4- NH4

+ vaø NO3-

- Baèng con ñöôøng vaät lí,hoùa hoïc vaø sinh hoïctrong ñoù con ñöôøng sinhhoïc ñoùng vai troø quantroïng nhaát.- HS trình baøy

- Ngöôøi ta thöôøng duøng

caùc caây hoï Ñaäu vì VK noát s62n soáng coängsinh vôùi caây hoï Ñaäu



- Baèng con ñöôøng vaätlí, hoùa hoïc vaø sinh hoïc,nitô keát hôïp vôùi oâxivaø hidroâ taïo neân goácNH4

+ vaø NO3- cung caáp

cho ñaát, nöôùc.

- NH4+ vaø NO3- ñöôïc TVhaáp thuï, ÑV aên TV.- Söï phaân giaûi caùc

chaát chöùa nitô nhôøvaøo caùc nhoùm VK khaùc nhau.

V- CHU TRÌNH PHOTPHOPhotpho tham gia vaøo

chu trình caùc chaát laéngñoïng döôùi daïng khôûiñaàu laø photphat hoaøtan ( PO4

3-)- sau khi tham gia vaøochu trình , phaàn lôùnphotpho laéng ñoïngxuoáng ñaùy bieån saâu,taïm thôøi thoaùt khoûichu trình.

ngheøo ñaïm, ngöôøi tathöôøng duøng nhöõngcaây naøo ñaàu tieân ? vìsao?

- Photpho tham gia vaøochu trình döôøi daïng

naøo?- Moâ taû chu trìnhphotpho?

coù khaû naêng coá ñònhnitô.- Quan saùt hình 61.6- PO4

3-

- Moâ taû chu trình.


* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.4/ Cuûng coá

- Haõy cho bieát khaùi nieäm chu trình vaät chaát trong HST- Haõy moâ taû chu trình cac bon.- Caâu hoûi traéc nghieäm boå sung hoaëc caâu hoûi traéc nghieäm cuoái

baøi., 5/Daën doø

Hoïc baøi vaø traû lôøi caâu hoûi trong SGK

Xem baøi tieáp theo

Baøi 62: DOØNG NAÊNG LÖÔÏNG TRONG HEÄ SINH THAÙISè tiÕt : 1 TiÕt thø : 57 Ngµyso¹n : 21/04/2009




-Trình baøi ñöôïc khaùi nieäm veà bieán ñoäng soá löôïng caù theå cuûa quaàntheå









(đvđ) :I. MUÏC TIEÂU:

1. Kieán thöùc:- Moâ taû ñöôïc naêng löôïng ñi vaøo heä sinh thaùi.- Neâu ñöôïc khaùi nieäm veà hieäu suaát sinh thaùi vaønhöõng nguyeân taéc xaây döïng thaùp naêng löôïng.- Phaân bieät ñöôïc söï khaùc nhau giöõa caùc khaùi nieämveà saûn löôïng sinh vaät sô caáp vaø saûn löôïng sinh vaät

thöù caáp.2. Kyõ naêng:- phaùt trieån naêng löïc quan saùt, phaân tích, so saùnh,

khaùi quaùt hoaù.3. Thaùi ñoä:

Vaän duïng kieán thöùc ñeå naâng cao yù thöùc baûo veämoâi tröôøng.

II. PHÖÔNG TIEÄN:1. Chuaån bò cuûa giaùo vieân:

Hình 62.1 vaø 62.2

2. Chuaån bò cuûa hoïc sinh:Xem laïi kieán thöùc ñaõ hoïc coù lieân quan vaø phaàn lieânquan ñeán chuoãi thöùc aên.

III. PHÖÔNG PHAÙP:Hoûi ñaùp – dieãn giaûng – thaûo luaän

IV. TIEÁN TRÌNH BAØI GIAÛNG:1. OÅn ñònh lôùp: kieåm tra sæ soá2. Kieåm tra baøi cuõ:3. Baøi môùi:

Vaøo baøi: Giôùi thieäu vôùi hoïc sinh veà naêng löôïng vaø cho hoïc sinh

bieát naêng löôïng laø nguoàn goác cho moïi söï soáng treân Traùi Ñaát.Noäi dung- thôøi gian Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng



giaùo vieân cuûa HSI. Söï bieán ñoåi cuûa naênglöôïng trong heä sinh thaùi:

Caùc heä sinh thaùi (HST)toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïclaø nhôø naêng löôïng töøMaët Trôøi. Naêng löôïng cho

QH chieám khoaûng 50%toång böùc xaï, chuû yeáutaäp trung ôû daûi aùnh saùngnhìn thaáy.

Naêng löôïng trong HST ñitheo doøng qua chuoãi thöùcaên. Do vaäy, naêng löôïngchæ ñöôïc sinh vaät söû duïng1 laàn.

Khi chuyeån töø baäc dinhdöôõng thaáp leân baäc dinhdöôõng cao lieàn keà trongchuoãi thöùc aên, naêng löôïngtrung bình maát ñi tôùi 90%.Do ñoù chuoãi thöùc aênkhoâng keùo daøi.

Hieäu suaát sinh thaùi laø tæleä phaàn traêm giöõa naêng

löôïng ñöôïc tích tuï ôû moätbaäc dinh döôõng naøo ñoù sovôùi naêng löôïng ñöôïc tích tuï ôû moät baäc dinh döôõngbaát kì ôû tröôùc noù.

II. Saûn löôïng sinh vaät sôcaáp:Saûn löôïng sinh vaät sô caáp

ñöôïc caùc sinh vaät saûnxuaát( caây xanh vaø taûo)taïo neân trong quang hôïp.

III. Saûn löôïng sinh vaät thöù

caáp:Saûn löôïng sinh vaät thöùcaáp ñöôïc hình thaønh bôûi

Phoå aùnh saùngchieáu xuoáng haønhtinh goàm nhöõng daûichuû yeáu naøo?Cho bieát tæ leä %

cuûa caùc chuøm tiahoàng ngoaïi, töûngoaïi vaø aùnh saùngtraéng trong phoå aùnhsaùng tôùi maët ñaát?Caây xanh coù theåñoàng hoaù ñöôïc loaïiaùnh saùng naøo vaønoù chieám bao nhieâu% ?

Döïa vaøo hình 62.1SGK caùc em coù theåchæ ra naêng löôïngbieán ñoåi nhö theánaøo trong HST? Tæ leä thaát thoaùtnaêng löôïng xaûy ranhö theá naøo khinaêng löôïng ñi qua

moãi baäc dinh döôõngtrong HST? Töø ñoù,em hieåu theá naøo laøhieäu suaát sinh thaùi?Nguyeân nhaân naøo

daãn ñeán söï thaátthoaùt naêng löôïngtrong HST?

Sinh vaät naøo taïo rasaûn löôïng sinh vaätsô caáp?Ngöôøi ta chia khaùinieäm saûn löôïng sinhvaät sô caáp thaønhmaáy loaïi? YÙ nghóacuûa moãi loaïi laø gì?

Theá naøo laø saûnlöôïng sinh vaät thöù

HS tham khaûoSGK ñeå traûlôøi.

HS thamkhaûo SGK traû

lôøi vaø lôùpboå sung hoaønthieän kieánthöùc.

HS tham khaûoSGK phaàn IIñeå traû lôøi.

HS tham khaûoSGK ñeå traûlôøi.



caùc sinh vaät dò döôõng,chuû yeáu laø ñoäng vaät.

caáp? Sinh vaät naøotaïo ra saûn löôïng sinhvaät thöù caáp?

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õnlíp.

4. Cuûng coá:-Traû lôøi nhöõng caâu hoûi cuoái baøi.-Trong chaên nuoâi ngöôøi ta thöôøng nuoâi nhöõng nhoùm sinhvaät thuoäc baäc dinh döôõng naøo laø coù lôïi veà maët naênglöôïng? Cho ví duï vaø giaûi thích?

5. Daën doø:Xem laïi kieán thöùc coù lieân quan ñeán sinh quyeån vaø cho

bieát:Khaùi nieäm sinh quyeån?

Theá naøo laø khu sinh hoïc?



Ngaøy soaïn:

BAØI 63. SINH QUYEÅNSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 57 Ngµyso¹n : 21/04/2009


1. KiÕn thøc : -Trình baøi ñöôïc khaùi nieäm veà bieán ñoäng soá löôïng caù theå cuûa quaàntheå





trong saûn xuaát noâng nghieäp vaø baûo veä moâi tröôøng




(đvđ) : I.MUÏC TIEÂU:1.Kieán thöùc:-HS hieåu khaùi nieäm sinh quyeån .-Hieåu vaø dieãn giaûi ñöôïc khaùi nieäm veà caùc khu sinh hoïc; naémcaùc ñaëc tröng cô baûn nhaát cuûa töøng khu sinh hoïc.

2.Kyõ naêng:Reøn kó naêng phaân tích, quan saùt, moâ taû,…

3.Thaùi ñoä:Giaùo duïc tình yeâu thieân nhieân, yù thöùc baûo veä söï ña daïng,

phong phuù cuûa thieân nhieân.II.PHÖÔNG PHAÙP: Thaûo luaän, hoûi ñaùp.III.PHÖÔNG TIEÄN:1.Giaùo vieân: Hình aûnh caùc khu sinh hoïc treân caïn vaø döôùinöôùc, söu taàm caùc tranh aûnh khaùc lieân quan.2.Hoïc sinh: Xem vaø chuaån bò baøi ôû nhaø, xem laïi baøi heä sinhthaùi.IV.TIEÁN TRÌNH BAØI GIAÛNG:

1.OÅn ñònh- Kieåm tra:



-Nhöõng nguyeân nhaân chính naøo gaây ra söï thaát thoaùt naênglöôïng trong heä sinh thaùi?-Cho bieát khaùi nieäm veà saûn löôïng SV sô caáp vaø thöù caáp.2.Môû baøi:Heä sinh thaùi laø gì?VD veà 1 soá HST treân caïn vaø döôùi nöôùc?->

Taäp hôïp caùc heä sinh thaùi vaø caùc nhaân toá moâi tröôøng-> sinhquyeån

3.Baøi môùi:NOÄI DUNG

HOAÏT ÑOÄNGTHAÀY

HOAÏT ÑOÄNGTROØ

I.KHAÙI NIEÄM:(SGK)

II.CAÙC KHU SINH HOÏCCHÍNH TREÂN TRAÙI ÑAÁT:*Khu sinh hoïc(bioâm): laøcaùc heä ST raát lôùn ñaëctröng cho ñaát ñai vaø khí haäucuûa vuøng ñoù.1.Caùc khu sinh hoïc treân

caïn:a.Ñoàng reâu(Tundra):-Phaân boá: ñai vieàn rìa baécChaâu AÙ, Baéc Mó, baêng giaùquanh naêm, ñaát ngheøo,…-TV: reâu, ñòa y, coû boâng.-ÑV: gaáu traéng Baéc Cöïc,tuaàn loäc,….b.Röøng laù kim phöông

baéc(Taiga):-Phaân boá: naèm keà phía namñoàng reâu (Xibeâri), muøañoâng daøi, heø ngaén.-TV: caây laù kim-ÑV: thoû, linh miu, soùi, gaáu,..c.Röøng laù roäng ruïngtheo muøa vaø röøng hoãntaïp oân ñôùi Baéc Baùn

Caàu:-Phaân boá: vuøng oân ñôùi-TV: caây thöôøng xanh vaø

*Töø phaàn môû baøi,GV keát hôïp hoûiñaùp:-Toaøn boä SV vaømoâi tröôøng voâ sinhtreân Traùi Ñaát naøy

coù theå ñöôïc xem laø1 heä sinh thaùi ñöôïckhoâng? Noù khaùcvôùi HST coû, HSTröøng, HST aohoà….nhö theá naøo?-> Knieäm sinhquyeån?*GV hoûi ñaùp:

-Cho bieát moâitröôøng vaät lí treânbeà maët haønh tinhcoù ñoàng nhaátkhoâng? Söï khaùcnhau nhö theá naøo?-ÑK quan troïng naøotaùc ñoäng ñeán söï phaân boá vaø phaùt

trieån cuûa caùcthaûmTV treân haønhtinh?->Khaùi nieäm khu sinhhoïc?

*HÑ 1: Tìm hieåu caùc

khu sinh hoïc chính.-Yeâu caàu nhoùm HS

*HS naém khaùinieäm HST-> Neâuñöôïc :”Toaønboä….” Laø 1HSTkhoång loà

ñöôïc taäp hôïptöø caùc HSTtreân caïn vaødöôùi nöôùc->HSTtreân caïn vaødöôùi nöôùc chælaø nhöõng boäphaän , ñôn vòcaáu truùc cuûa

sinh quyeån.

->HS: Caùc khuvöïc khaùc nhauveà ñaëc ñieåmñòa chaát, khí haäu,…->taùcñoäng ñeán söï phaân boá vaø

phaùt trieån cuûathaûm TV.

->KN khu sinhhoïc(SGK).

*HS naém noäidung yeâu caàu,



nhieàu caây laù roäng ruïng laùtheo muøa.-ÑV: khaù ña daïng, khoâng coùloaøi naøo chieám öu theá.d.Röøng aåm thöôøng xanhnhieät ñôùi:-Phaân boá: ôû nhieät ñôùi xích

ñaïo.-TV: thaûm TV phaân taàng;nhieàu caây cao, taùn heïp,caây daây leo thaân goã; caâyhoï Luùa kích thöôùc lôùn;nhieàu caây coù quaû moïcquanh thaân, nhieàu caâysoáng bì sinh, kí sinh, khí sinh…-ÑV: ÑV lôùn( voi, gaáu, hoå

baùo,…), coân truøng ña daïng->Röøng möa nhieät ñôùilaø laù phoåi xanh cuûahaønh tinh, hieän nay bò suygiaûm maïnh do khai thaùcquaù möùc.2.Caùc khu sinh hoïc döôùinöôùc:a.Khu sinh hoïc nöôùc ngoït:

-Goàm soâng suoái, hoà, ñaàm,…-Ñ,TV khaù ña daïng: caù, giaùpxaùc lôùn, thaân meàm,…b.Khu sinh hoïc nöôùc maën:-Goàm ñaàm phaù, vònh noângven bôø, bieån vaø ñaïi döông,heä Ñ,TV ña daïng.-Bieån vaø ñaïi döông ñöôïc chia

thaønh nhieàu vuøng vôùinhöõng ñieàu kieän moâitröôøng vaø nguoàn lôïi SVkhaùc nhau. Theàm luïc ñòañoùng vai troø quan troïngnhaát trong ñôøi soáng conngöôøi hieän nay.->Bieån Ñoâng ñoùng vai troøchieán löôïc trong söï phaùt

trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûanöôùc ta.

thaûo luaän ñeå hoaønthaønh noäi dung sau:+Keå teân caùc khusinh hoïc chính.+Moãi khu sinh hoïcneâu caùc ñaëc ñieåmñaëc tröng veà ñòa

chaát, khí haäu, heä TVvaø ÑV.-Thôøi gian: 8 phuùt.-Trình baøy treânbaûng phuï.-GV cho caùc nhoùm

TL, giaùm saùt, chotrình baøy saûn phaåm(coù theå yeâu caàu 1

nhoùm tbaøy ñaëctröng cuûa 1 khu sinhhoïc.

-GV choát yù töøngnoäi dung keát hôïp

giôùi thieäu tranh, hoûiñaùp:+Taïi sao röøng möanhieät ñôùi ñöôïc xemlaø laù phoåi xanh cuûahaønh tinh? Tình traïnghieän nay?-Ñaëc ñieåm cuûatheàm luïc ñòa?

-Vai troø cuûa BieånÑoâng nöôùc ta trongphaùt trieån kinh teá,xaõ hoäi?->Tieàm naêng vaøthöïc traïng?->GV lieân heä giaùoduïc vaø giôùi thieäunoäi dung lieân quan

ôû baøi tieáp theo.->Tieåu keát: noäi

nghieân cöùuthoâng tin SGK.-Taäp trungnhoùm TL, ghicheùp….

-Trình baøy vaøthuyeát minh,nhaän xeùt, boåsung,…

-HS ghi laïi toùmtaét caùc noäidung cuûa baøi.-> ÑK thích hôïpcho heä TV, ÑV

phaùt trieån ñadaïng, tình traïngkhai thaùc quaùmöùc hieän nay,….

-Neâu vai troø, vòtrí chieán löôïccuûa Bieån Ñoâng

nöôùc ta trongphaùt trieån kinhteá, xaõ hoäi.



dung baøi.


®Õn líp. 4.Cuûng coá:-Sinh quyeån laø gì? Sinh quyeån khaùc vôùi HST nhö theá naøo?-Theá naøo laø khu sinh hoïc? Keå teân caùc khu sinh hoïc chính treâncaïn theo thöù töï töø phía Baéc xuoáng phía Nam Traùi Ñaát?5.Daën doø:-HS hoïc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi cuoái baøi ôû SGK vaø vôû baøitaäp, söu taàm tranh aûnh veà caùc khu sinh hoïc treân caïn vaø döôùinöôùc.

-Chuaån bò baøi 64:+Lieät keâ caùc daïng taøi nguyeân vónh cöõu, TN taùi sinh, TN khoângtaùi sinh?+Tình hình khai thaùc, söû duïng TN hieän nay nhö theá naøo?

CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM:1.Sinh quyeån laø gì?A.Taäp hôïp SV treân Traùi Ñaát hoaït ñoäng nhö 1 theå thoáng nhaát.B.Taäp hôïp SV vaø caùc nhaân toá moâi tröôøng voâ sinh treân

Traùi Ñaát hoaït ñoäng nhö 1 heä sinh thaùi lôùn nhaát.C.Taäp hôïp caùc SV khaùc loaøi soáng trong 1 khoâng gian xaùc ñònh.D.Taäp hôïp cuûa quaàn xaõ SV vôùi moâi tröôøng voâ sinh cuûa noù.2.Moãi khu sinh hoïc ñaëc tröng bôûi nhöõng yeáu toá naøo?A.Heä ÑV vaø TV B.Thaûm thöïc vaät,C.Ñieàu kieän ñaát ñai, khí haäu vaø heä TV, ÑV, D.ÑK ñòa lí,ñòa chaát, thoå nhöôõng, khí haäu.3.Taïi sao noùi röøng möa nhieät ñôùi laø laù phoåi xanh cuûahaønh tinh?

A.Vì ÑK khí haäu, ñaát ñai thuaän lôïi cho heä TV, ÑV phaùttrieån ña daïng,B.Vì phaân boá nôi coù nhieät ñoä cao, löôïng möa nhieàu,C.Vì ñaây laø nôi con ngöôøi coù theå khai thaùc toái ña,D.Vì dieän tích röøng lôùn nhaát.4.Saép xeáp caùc khu sinh hoïc chính treân caïn theo thöù töïtöø phía Baéc xuoáng phía Nam Traùi Ñaát?A.Ñoàng reâu – Röøng laù kim phöông Baéc – Röøng laù roängoân ñôùi.– Röøng möa nhieät ñôùi

B. Röøng laù kim phöông Baéc– Ñoàng reâu – Röøng möa nhieät ñôùi –Röøng laù roäng oân ñôùi.



C.Röøng möa nhieät ñôùi – Röøng laù roäng oân ñôùi - Ñoàng reâu –Röøng laù kim phöông BaécD.Ñoàng reâu – Röøng laù kim phöông Baéc – Röøng möa nhieät ñôùi –Röøng laù roäng oân ñôùi.5.Sinh quyeån khaùc vôùi heä sinh thaùi nhö theá naøo?A.Sinh quyeån goàm taäp hôïp SV vaø caùc nhaân toá moâi tröôøng voâsinh treân Traùi Ñaát.

B.Sinh quyeån coù taäp hôïp SV phong phuù vaø ña daïng hôn HST.C.Sinh quyeån coù côõ lôùn nhaát vaø ña daïng nhaát, HST treâncaïn vaø döôùi nöôùc chæ laø nhöõng boä phaän, nhöõng ñôn vòcaáu truùc cuûa sinh quyeån.D.Trong sinh quyeån luoân coù caùc chu trình sinh – ñòa- hoaù dieãn ra.



BAØI 64 (NC) : SINH THAÙI HOÏC VAØ VIEÄC QUAÛN LYÙTAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN

oooOoooSè tiÕt : 1 TiÕt thø : 57

Ngµy so¹n : 21/04/2009


1. KiÕn thøc : -Trình baøi ñöôïc khaùi nieäm veà bieán ñoäng soá löôïng caù theå cuûa quaàntheå





trong saûn xuaát noâng nghieäp vaø baûo veä moâi tröôøng



IV. TiÕn tr×nh bµi d¹y :1. KiÓm tra bµi cò : Caùc nhaân toá gaây ra söï bieán ñoäng kích thöôùcquaàn theå2. Néi dung bµi gi¶ng :(đvđ) : I.Muïc tieâu baøi hoïc:-Neâu ñöôïc cô sôû sinh thaùi hoïc trong vieäc quaûn lí vaø khai thaùctaøi nguyeân vaø baûo veä moâi tröôøng-Neâu ñöôïc caùc daïng cuûa taøi nguyeân vaø phaân bieät ñöôïc söï khaùc nhau cô baûn giöõa chuùng-Neâu ñöôïc taùc ñoäng cuûa con ngöôøi leân söï suy giaûm taøinguyeân thieân nhieân vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng-Neâu ñöôïc moät soá giaûi phaùp chính trong khai thaùc hôïp lí taøinguyeân vaø baûo veä moâi tröôøng cho phaùt trieån beàn vöõng

II.Chuaån bò:Giaùo vieân:Hình aûnh, tranh veõ taâp trung vaøo caùc

chuû ñeà: Haäu quaû cuûa chaët phaù, ñoát röøng, luõ luït, raùc thaûi,khoùi coâng nghieäp..

Hoïc sinh:Chuaån bò baøi tröôùcIII.Tiến trình baøi giảng

A.OÅn ñònh lôùp_kieåm dieänB.Kieåm tra baøi cuû

Noäi dung kieåm

tra1.Sinh quyeån?

Toàn taïi

……………………………………………………………………



2.Haõy moâ taû caùc ñaëc tröngcuûa moät trong caùc khu sinhhoïc treân caïn ñaõ hoïc?

……………………………………………………………………………………………………

C.Giaûng baøi môùi Thôøigian

NOÄI DUNG LÖU BAÛNG HOÏAT ÑOÄNG DAÏY HOÏCTHAÀY TROØ

I.Caùc dang taøi nguyeân

thieân nhieân vaø söï khaithaùc cuûa con ngöôøi-Taøi nguyeân thieân nhieânñöôïc chia thaønh 3 nhoùmlôùn:+Taøi nguyeân vónh cöõu:naêng löôïng maët trôøi,ñiaï nhieät , gioù…+Taøi nguyeân taùi sinh :ñaát ,

nöôùc, sinh vaät..+Taøi nguyeân khoâng taùisinh: khoaùn saûn vaø phikhoùan saûn-Töø khi ra ñôøi con ngöôøi ñaõbieát khai thaùc caùc daïng taøinguyeân thieân nhieân, gaànñaây toác ñoä khai thaùc vaøsöï can thieäp cuûa con ngöôøi

vaøo thieân nhieân ngaøy moätgia taêng, laøm thieân nhieânbieán ñoåi saâu saéc1.Söï suy thoaùi caùc daïngtaøi nguyeân thieân nhieân-Con ngöôøi khai thaùc quaùnhieàu caùc daïng taøi nguyeânkhoâng taùi sinh( Saét,nhoâm , ñoàng , chì , than ñaù,

daàu moû…)cho phaùt trieånkinh teá tröõ löôïng khoaùngsaûn giaûm ñi nhanh choùng moät soá nguyeân lieäu coùtröõ löôïng thaáp coù nguy côcaïn kieät-Caùc daïng taøi nguyeân taùisinh nhö ñaát , röøng ñang bòsuy thoaùi nghieâm troïng

-Chaët phaù röøng, chaên thaûgia suùc quaù möùc, töôùi tieâu

+Taøi nguyeânvónh cöõu?

+Taøi nguyeântaùi sinh ?

+Taøi nguyeânkhoâng taùi sinh?

Tröõ löôïngkhoaùng saûntrong töông laidöôùi taùc ñoängcuûa con ngöôøi?

Nguyeânnhaânñaáttroáng , ñoài troïcvaø naïn hoangmaïc hoaø ngaøy

caøng môûroäng?

-naêng löôïngmaët trôøi,ñiaï nhieät , gioù…-ñaát , nöôùc,sinh vaät..-khoaùn saûnvaø phi khoùansaûn

Tröõ löôïngkhoaùng saûngiaûm ñi nhanhchoùng moätsoá nguyeânlieäu coù tröõlöôïng thaáp coùnguy cô caïn

kieät

Chaët phaùröøng, chaênthaû gia suùcquaù möùc,

töôùi tieâukhoâng hôïp lí,



khoâng hôïp lí, coâng ngieäphoaù vaø ñoâ thò hoaùÑaáttroáng , ñoài troïc vaø naïnhoang maïc hoaø ngaøy caøngmôû roängKhai thaùc thuyû saûøn ñaõvöôït quaù möùc cho pheùpnhieàu loaøi bò tieâu dieät, bòsuy giaûm( Ngoïc trai , haûisaâm , ñoài moài…) ña daïngsinh hoïc bò toån thaát ngaøymoät lôùn2. OÂ nhieãm moâi tröôøng-Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøithaûi vaøo khí quyeån quaùnhieàu khí thaûi coâng nghieäp,nhaát laø CO2 trong khi dieäntích röøng vaø caùc raïn sanhoâ bò thu heïpoâ nhieãmkhoâng khí taêng hieäu öùngnhaø kính, choïc thuûng taàngoâzoân, gaây möa axit, khoùimuø quang hoaù.. aûnh huôûnglôùn ñeán khí haäu , thôøi tieát,naêng suaá`t vaät nuoâi ,caâytroàng vaø söùc khoeû conngöôøiÑaát vaø nöôùc coøn nhö

thuøng raùc khoång loà chöùctaát caû caùc chaát thaûi loûngvaø raén, nhieàu maàm beänhvaø caùc chaát phoùng xaï töømoïi nguoàn3. Con ngöôøi laøm suygiaûm chính cuoäc soángcuûa mình-Chaát löôïng cuoäc soâng cuûacon ngöôøi raát cheânh leächgiöõa caùc nöôùc khaùc nhau.Hieän taïi daân soá thuoäïccaùc nöôùc phaùt trieån soángkhaù sung tuùc,trong khi ¾daân soá ôû caùc nöôùc ñang

phaùt trieån coøn phaûi soángquaù khoù khaên vôùi gaàn 1

Nguyeân nhaâncuaû hieäntöôïng oâ nhieãmkhoâng khí ,taêng hieäu öùngnhaø kính, choïcthuûng taàngoâzoân, gaâymöa axit, khoùi

muø quanghoaù..?

Ví duï minh hoa

cho möùc soángcheânh leächgiöõa caùc nöôùcphaùt trieån vaøcaùc nöôùc chö aphaùt trieån

Höôùng giaûi

quyeát vaán ñeàthöïc tieån

coâng ngieäphoaù vaø ñoâthò hoaù

-Hoaït ñoängcuûa con ngöôøithaûi vaøo khí quyeån quaùnhieàu khí thaûicoâng nghieäp,nhaát laø CO2

trong khi dieän

tích röøng vaøcaùc raïn sanhoâ bò thu heïp

Tìm caùc soáleäu thoáng keâ

minh hoaï chobaøi hoïc

caán phaûi bieátquaûn lí vaøkhai thaùc taøi

nguyeân moätcaùch hôïp lí,



tæ ngöôøi khoâng ñuû aên,100 trieäu ngöôøi bò soát reùt,haøng traêm trieäu ngöôøi bònhieãm HIV_AIDS, 1,4 trieäungöôøi thieáu nöôùc sinhhoaït…-Coâng nghieäp hoaù vaø

noâng nghieäp hoaù ñaõ ñeålaïi cho moâi tröôøng nhieàuchaát thaûi ñoäc haïi nhöcaùc kim loaïi naëng, thuoáctröø saâu, dieät coû, caùc chaátphoùng xaï… gaây beänh nan ycho loaøi ngöôøiII.Vaán ñeà quaûn lí taøinguyeân cho phaùt trieån

beàn vöõng-Thöïc teá muoán naâng caoñôøi soáng, con ngöôøi phaûikhai thaùc taøi nguyeân, phaùttrieån kinh teá, nhöng laïi gaâysuy giaûm taøi nguyeân, oânhieåm moâi tröôøng, taùcñoäng tieâu cöïc ñeán ñôøisoáng caán phaûi bieát

quaûn lí vaø khai thaùc taøinguyeân moät caùch hôïp lí,baûo toàn ña daïng sinh hoïc ,baûo veä söï trong saïch cuûamoâi tröôøng

muoán naângcao ñôøi soáng,con ngöôøi phaûikhai thaùc taøinguyeân, phaùttrieån kinh teá,nhöng laïi gaây

suy giaûm taøinguyeân, oânhieåm moâitröôøng, taùcñoäng tieâu cöïcñeán ñôøi soáng?

baûo toàn ñadaïng sinh hoïc ,baûo veä söï trong saïch cuûamoâi tröôøng

3. Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ :* Cñng cè : Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi* Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi®Õn líp.D.Cuûng coá baøi1. Haõy phaân bieát caùc daïng taøi nguyeân taùi sinh vaø khoângtaùi sinh2.Söï suy giaûm dieän tích röøng ñöa ñeán haäu quaû sinh thaùi tolôùn naøo?3.OÂ nhieãm khoâng khí gaây nhöõng haäu quaû to lôùn naøo?4. Nhöõng giaûi phaùp chuû yeáu naøo maø con ngöôøi caàn phaûithöïc hieän cho söï phaùt trieån beàn vöõng

E.Höôùùng daãn veà nhaø.

Hoaøn thaønh caùc phieáu hoïc taäp trang 267,268,269 270SGK



Documents

Giao an 12 Nang Cao Tron Bo