Access to Controlled Medications Programme

Department of Essential Medicines and Pharmaceutical Policies

World Health Organization20 avenue AppiaCH-1211 Geneva 27

KHMER

កមមវធសតពសទធទទលបនករពយបល េ យឧសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

ករធនឲយមនតលយភពកនង េគលនេយបយថន កជតសតព

រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

េសចកតែណនពលទធភព ចរកបន នង លទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

2

ទនននយបញជ ឯក រេបះពមពកនងប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក (WHO)

ករធនឲយមនតលយភពកនងេគលនេយបយថន កជតសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយៈ ករែណនពលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

េសៀវេភកែណថមពេសៀវេភ “ថន េញ ន កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតតៈ ករសេរមចឲយបននវតលយភពកនងេគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយ រធតអភអយដ: ករែណនពករ យតៃមល” អងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ ឆន 2000 (WHO/EDM/QSM/2000.4)។

1.កររតតពនតយឱសថ នងថន កទន។ 2.ឱសថ រវនត - ករផគតផគង នងករែចកចយ។ 3.េគលនេយបយសខភបល។ 4.សទធមនស ។ 5.ករ កែតងចបប េវជជ រសត។ 6.ករ កែតងចបប ឱសថ រសត។ 7.បញហ ទកទងនងអភអយដ - ករទប ក ត នងកររគបរគង ។ 8.េគលករណែណន។ I.អងគករសខភពពភពេ ក។

(ច តថន ក NLM: QV 33.1)

© អងគករសខភពពភពេ ក ឆន 2011

រក សទធរគបយង។ ឯក រេបះពមពផ យរបសអងគករសខភពពភពេ ក ចទទលបនព WHO Press, World Health Organization, សយ ឋ នេលខ 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Switzerland (ទរសពទៈ +41 22 791 3264 ទរ រៈ +41 22 791 4857 អែមល: bookorders@who.int)។ សេណើ សករអនញញ តេដើមបេបះពមពេឡើងវញ ឬ បកែរបឯក រេបះពមពរបសអងគករសខភពពភពេ ក េទះបេដើមបលក ឬ ែចកចយេ យមនគតចេណញកេ យ រតវេផញើមក WHO Press ម សយ ឋ នខងេលើ (ទរ រ: +41 22 791 4806 អែមល: permissions@who.int)។

េឈម ះែដលយកមកេរបើ នងករបងហ ញពឯក រកនងឯក រេបះពមពេនះ មនែមនជករសែមតងមតេយបល មយ មវធ កេ យ េ យអងគករសខភពពភពេ ក

3

ទកទងនង នៈផលវចបបរបសរបេទស មយ ែដនដ ទរកង ឬ តបន មយ ឬ ជញ ធរ ឬ ទកទងនង ករកណតខណឌ សម ឬ រពែដនរបស េឡើយ។ ែខ បនទ តចចៗ

េលើែផនទជែខ បនទ តរពែដនរប ករបែហល ែដលមនទនមនកររពមេរព ងេពញេលញេនេឡើយ។

ករេរបើេឈម ះរកមហនជក ក ឬពផលតផលរបសអនកផលតមយចនន មនមននយថ រកមហន ឬផលតផលេនះទទលបនករយលរពម ឬែណនឲយេរបើេ យអងគករ សខភពពភពេ កេឡើយថ ឬក លអរបេសើរជងរកមហន ឬផលតផលដៃទេទៀតែដលមនលកខណៈរសេដៀង ែតពបនេលើកេឡើងកនងឯក រេនះេនះេទ។ េឈម ះផលតផលជកមមសទធរតវបនបញជ កសមគ លេ យអក រធទ១ េលើកែលងែតករណមនកហស នង ករេធវសរបេហស។

អងគករសខភពពភពេ ក បនចតវធនករណបងក រែដលសមរសបទងអស េដើមបេផទ តផទ តពតមនកនងឯក រេបះពមពផ យេនះ។ េទះបជយង កេ យ ឯក រែដលបនេបះពមព កពងរតវបនែចកចយេ យពមនករធន មយេឡើយ េទះបជកចបស ឬេ យរបេយលកត។ ករទទលខសរតវេលើករបករ យ នងករេរបើរបសឯក រេនះ សថតេលើអនក ន។ កនងករណ មយកេ យ អងគករសខភពពភពេ កមនទទលខសរតវចេពះករខចខតទង យែដលេកើតេចញពករេរបើរបសឯក រេនះេឡើយ។

5

កររ វរជវែដលទទលបនលទធផលទងេនះ បនទទលមលនធពកមមវធ រកបខណឌ ទរបពររបសសហគមនអរ ប (European Community’s Seventh Framework Programme) [FP7/2007-2013] េរកមកចចរពមេរព ងជនយឥត

សណងេលខ 222994 េ យមនេគលបណងរម គេដើមបបេងកើនលទធភពទទល បនករពយបលេ យអភអយដេនអរ ប។

េ យទទលបនករគរទមយែផនកពវទយ ថ នសងគមេបើកទ យមលនធ (Foundation Open Society Institute - Zug) រកសងសខភបល សខមលភព នងក (Ministry of Health, Welfare and Sport) ៃនរបេទសហឡង, Mission interministerérielle de la lutte contre la drogue et la toxicomanie, រ ឋ ភបលប ង (បកែរបជភ ប ង) នងសមគមអនតរជតសក ពករឈចប(International Association for the Study of Pain)។

ឯក រេនះ រតវបនេរៀបចជែផនកៃនគេរមងលទធភព ចេរបើ បននវឱសថអភអយដេនអរ ប (Access to Opioid Medications in Europe – ATOME)។

រកមករងរវទយ រសតសនល/អនកដកនរកមករងរ មែផនកៈ Lukas Radbruch ៃនសកលវទយលយ Bonn/ Malteser Krankenhaus Bonn/Rhein-Sieg ៃនរបេទស លលមង។ Willem Scholten ៃនអងគករសខភពពភពេ ក។ Sheila Payne ៃនសកលវទយលយ Lancaster ចរកភពអងេគលស។ Asta Minkeviciene ៃន Eurasian Harm Reduction Association របេទស Lithuania។ Daniela Mosoiu អងគករ Hospice Casa Sperantei ៃនរបេទសរ មន។ Paula Frusinoiu ភន កងរ National Anti-Drug Agency ៃនរបេទសរ មន។ David Praill អងគករ Help the Hospices ៃនចរកភព អងេគលស។ Rick Lines ៃន International Harm Reduction Association ចរកភពអងេគលស។ Marie-Hélène Schutjens ៃនសកលវទយលយ Utrecht របេទសហឡង។ Lukas Radbruch ៃន European Association for Palliative Care របេទសអ ល។ រកមរបក ែផនកសក : Snezana Bosnjak ៃន Institute for Oncology & Radiology របេទសែសប។ David Clark ៃនសកលវទយលយ Glasgow ចរកភពអងេគលស។ Ambros Uchtenhagen ៃន Institut für Sucht- und Gesundheitsforschung Zürich របេទសសវស។ John Lisman ៃនអងគករ Lisman Legal Life Sciences របេទសហឡង។ Stein Kaasa ៃន Norwegian University of Science and Technology (NTNU) របេទសណរេវ។ Per Sjøgren, Rigshospitalet, Copenhagen របេទស ណមក។ រកមរគបរគងគេរមងៈ Lukas Radbruch (អនកសរមបសរមលគេរមង) Saskia Jünger (មរនតរបតបតតគេរមង) Willem Scholten (អនកសរមបសរមលែផនកវទយ រសត) Sheila Payne ។ េគហទពរៈ www.atome-project.eu។

7

មតក

មតក ....................................................................................................................................... 7

រមភកថ .................................................................................................................................. 9

បពវកថ ................................................................................................................................... 12

េសចកតសេងខបរបតបតត ........................................................................................................... 14

សនទ នរកម ............................................................................................................................ 18

េសចកតេផតើមពេគលករណែណន ........................................................................................ 24

េគលបណង ទសេ នងវ លភព ...................................................................... 24

របវតត......................................................................................................................... 25

កតពវកចចមខពរ មលេហតចមបងទងបន ................................................................. 27

ភពចបចៃនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនងេវជជ រសតបចចបបនន ............... 31

សវតថភពៃនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ..................................................... 33

លទធភព ចរកបននេពលបចចបបនន ........................................................................ 33

ឧបសគគចេពះលទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចៃលលកទញបន ............................................................................ 35

មលេហត នងវធេរបើឯក រេនះ? ............................................................................ 36

េគលករណែណនេដើមបធនឲយមនតលយភព េនកនងេគលនេយបយថន កជតសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ................................................................ 39

ខលម រចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថ ................................... 39

ជញ ធរ នងតនទកនងរបពនធ ..................................................................................... 43

ករេរៀបចែផនករណេគលនេយបយ ស បលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន .......................................................................................... 47

អនកជនញែថទសខភព .......................................................................................... 57

តេលខបន ម ន នងសថត ......................................................................................... 62

លទធកមម .................................................................................................................... 65

េគលករណដៃទេទៀត ............................................................................................. 69

បញជ រតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស .................................................................... 72

8

េសចកតែថលងអណរគណ ........................................................................................................ 102

េសចកតរបកសពច ប រមមណៃនសមជករកមករងរេរៀបច េគលករណែណន 107

ឧបសមពនធ 1. .......................................................................................................................... 111

ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយករតវបន កកនងបញជ ឱសថ រវនតៃនអងគករសខភពពភពេ ក ឬ ឱសថ រវនតៃនអងគករសខភពពភពេ កសរមបកមរ (95, 96) ................................................................................................................................... 111

ឧបសមពនធ 2. .......................................................................................................................... 115

េគលករណែណនពករពយបលរបសអងគករសខភព ពភពេ កែដលបនេរជើសេរ ើសេឡើង ...................................................................................................................................... 115

ឧបសមពនធ 3. .......................................................................................................................... 119

មតកកនងសឌរ ម "ករធនឲយមនតលយភពកនងេគលនេយបយ ថន កជត សតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ” ................................................................... 119

9

រមភកថ សនធសញញ អនតរជតជេរចើនសតពកររតតពនតយឱសថ បនេលចេចញជរប ង េដើមប ទប ក តករេសព រធតែដល ចនឱយេញ ន។ ករអនមតសនធសញញ ទងេនះជសកល នងករអនវតតៃនសទធសញញ ទងេនះ បនតមនរបសទធភពខពសកនងករទប ក តករបែងវងទសេ ឱសថេចញពទផ ររសបចបប េទរកទផ រខសចបប េនកនងពណជជកមម អនតរជត នងកនងករករពរសងគមពផលវបកៃនករេញ នថន ។ េទះបជយង ក េ យ ពមនករសងកតធងនេសមើគន េឡើយេលើកមមវតថមល ឋ នដៃទេទៀតៃនសនធសញញ ែដលធនឲយមន រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយស បេរបើរបសកនងេគលបណង េវជជ រសត នងវទយ រសត។

រសយេហតេនះ របជជនភគេរចើនេនជវញពភពេ ក េនែតគម នលទធភពេរបើរបសអតថរបេយជនខងសខភពេឡើយ ែដល ចទទលបនពឱសថែដលផទក រធតសថតេរកមកររតតពនតយ។

រធតភគេរចើនែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនងសនធសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ ជពេសសថន កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត មនករេរបើរបសេផ ងៗេនកនងែផនកេវជជ រសត។ ថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) ដចជ ថន កេដអន (codeine) នងមរហវន (morphine) រពមទងថន ពយបលជងសកនជន (antiepileptics) ដចជ ល េហ បបម (lorazepam) នងេហវនណបប ល (Phenobar-bital) រតវបនចតទកថជឱសថ រវនតេ យអងគករសខភពពភពេ ក។ មនមតឯកភពគន ជទេទថ ថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) ជថន ចបចស បករពយបលករឈចកចបមធយមដលករឈចកចបខល ង នងថន មយចននេទៀត ដចជថន េម ដន (methadone) នង បរេរបនណរហវន (buprenorphine) រតវបនេរបើរបសកនែតេរចើនេដើមបពយបលករេញ នថន ។ ករទទល គ លជទេទពតៃមលពយបលេ គៃន រធតសថតេរកមកររតតពនតយ នបនម នឆន ថមៗេនះ េធវើឲយមនករេកើនេឡើងនវករេរបើរបស។ បែនត កេណើ នេនះេកើតមនជទេទកនងរបេទសអភវឌ ន។ ផទយេទវញ លទធភព ចរកបននវ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនែតមនករមតទប កនងរបេទសកពងអភវឌ នភគេរចើន នងមនរគបរគន េដើមបបេពញតរមវករែផនកេវជជ រសតរបសរបជជនកនងរបេទសទងេនះេឡើយ។ របសនេបើគម នករអនវតតវធនករណេ ះរ យេទេនះ គមល តៃនលទធភព ចរកបននវ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ដចជថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) នងរកធេឡើង កនងខណៈែដលចននអនកជងម រក នងអនកជងេអដស កនង របេទសកពងអភវឌ នេកើនេឡើង។ មនមលេហតជេរចើន ែដលប ត លឲយគម នលទធភពរគបរគនកនងកររកបននវ រធត ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគលបណងេវជជ រសត។ មលេហតមយចននទកទងេទនងករអភវឌ នសងគម នងេសដឋកចចេនកនងរបេទស េហើយបះពលដលករផគតផគងឱសថ

10

ជទេទ។ មលេហតដៃទេទៀត គមនលកខណៈជក កចេពះ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េហើយសថតកនងរបពនធចបបជក កកនងរបេទសមយចនន ទកទងនងករផលត ករេចញេវជជបញជ នងករែចកចយ រធតទងេនះ។ កនងរបេទសមយចនន ចបបនងបទបញញតត ែដលមនេគលបណងទប ក តករេរបើខសឆគងនវ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនលកខណៈតងរងរជល នង ងលទធភពរបសអនកជងកនងករទទលបនករពយបលជងែដលេរបើ រធតទងេនះ។ ថ នករណេនះ ចេកើតេឡើង េនេពលេគយកចតតទក កមនបនដតដលអពផលបះពលៃនបទបញញតតមកេលើករផគតផគង រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយេដើមបេគលបណងេវជជ រសត។ បែនតករទប

ក តករេសព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នងករធនឲយមនលទធផល ចរកបន េដើមបករេរបើរបសរសបចបប គជកមមវតថបេពញបែនថមឲយគន េទវញេទមក នងមន ចេ យែឡកពគន េឡើយ េនកនងសនធសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ។ ដេចនះ របពនធរតតពនតយឱសថែដលមនរបសទធភពមយ អនេ ម ម ម រតៃនសនធសញញ សតពកររតតពនតយឱសថ គរេធវើឲយមនតលយភពលអរបេសើរ កនងករពចរ ពេគលបណងទងពរេនះ។ ជញកញប ករកហតរជលហសេហតខងបទបញញតត មនរបភពេដើមេចញពករយលដងករមតទប កនងចេ មអនកបេងកើតេគលនេយបយ អព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នងតៃមលពយបលៃន រធតេនះ។ េលើសពេនះ កនងរបេទសជេរចើន ករេចះដងមនរគបរគន នងករភយខល ចថនងេញ ន ជមលេហតសខនែដលប ត លឲយអនកជនញសខភបល ទ កេសទើរ កនងករេចញេវជជបញជ ឲយេរបើ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ េដើមបេ ះរ យបញហ ទងេនះ អនកបេងកើតេគលនេយបយ រតវេដើរមយជ នបែនថមេទៀត ែដលហសពករបនធរបនថយករកហតខងបទបញញតតេលើលទធភព ចរកបន គពកេគគរបេងកើត នងអនវតតេគលនេយបយ ែដលផតលលទធភព ែដលេលើកកមពសករយលដងជទេទអព

រៈរបេយជនខងពយបលៃន រធតសថតេរកមកររតតពនតយទងេនះ នងករេរបើរបសសមរសប។ អនកជនញសខភបលគរទទលបននវករបណត ះប ត លឲយេចះេចញេវជជបញជ នងផតល រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយទងេនះ។ អនកជងគរដងអពអតថរបេយជន នង នរភយៃន ករេរបើរបស រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយទងេនះ។ អនករតតពនតយឱសថ នងអនកអនវតតចបប គរគតគរពភពចបចខងេវជជ រសត នងវទយ រសត។ ករេលើកទកចតតឲយមនករពភក រ ងរគបែផនកទងអស កជករចបចផងែដរ េដើមបេលើកកមពសករយលដង នងលបបបតករយលខសឆគងអពករេរបើរបស រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេវជជ រសត។ មយងេទៀត មរយៈករ កបញច លនវបញហ ពរគបែផនកទងអស ែដលជះឥទធពលេលើករេរបើរបស រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េគលនេយបយ ចសេរមចបននវតលយភពរបេសើរបផត រ ងករធនឲយបននវ លទធភព ចេរបើបន នងករទប ក តករេសព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ករធនថ ឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ បនេទដលៃដអនកជងែដលរតវករ បផតេនះ គជបញហ ញ។ ដចេនះ ទមទរឲយមនករេឆលើយតបមយ ែដលរតវមនកនងជហរេគលន

11

េយបយជេរចើន នងែដលតរមវឲយមនករចលរម នងករសហករគន រ ងអងគភពជេរចើនរបសរ ឋ ភបល នងសងគម។ ករេឆលើយតបេនះ គរមនមល ឋ នែផអកេលើករទទល គ លថ

រធតសថតេរកមកររតតពនតយមនភពចបច ចេពះេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត។ ករទទល គ លេនះមននយថ គរផតល រៈសខនេលើករធនឲយមនលទធភព ចេរបើបននវ រធតសថតេរកមកររតតពនតយ េនកនងរេបៀប រៈសខភព

ធរណៈៃនប ត របេទសនន។ ករទទល គ លេនះ កគរជរបភពៃនករគរទរងម នងបនតជបជនចច ែដលរគបរ ឋ ភបលទងអសរតវសែមតងេចញេនកនងករងរែដលសមគ

ម ញកនងករលបបបតឧបសគគ ងលទធភព ចរកបននវឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ នងេលើកកមពសករេរបើរបសសមរសប។ ករធនឲយមនលទធភពរគបរគន ចរកបននវ រធតសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត ជេគលេ មយ កនងចេ មេគលេ ជេរចើន កនងសនធសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ ែដលមនទនបនសេរមចេជគជយជសកលេនេឡើយេទ។ កនង នៈជអនករតតពនតយសនធសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ រកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន (International Narcotics Control Board-INCB) ែតងែតអពវនវដលរ ឋ ភបលនន ឲយផតលករយកចតតទក កេលើកមមវតថៃនសនធសញញ េនះ កនងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថរបសខលន។ េ យ រមនេគលបណងជយរ ឋ ភបលននកនងកចចករេនះេហើយ េទើបអងគករសខភពពភពេ កបនេរៀបចេបះពមពជជេលើកទមយ កលពដបឆន កនលងេទ នវេគលករណែណននបចចបបននេនះ េ យមនករគរទព INCB។ សពវៃថងេនះ រធតសថតេរកមកររតតពនតយេនែតមន រៈសខនកនងករបបតករឈចប នងទកខេវទន នងរតវបនេគទទល គ លថ មន រៈសខន កនងករពយបលជងេធវើឲយចះេខ យក ងមយចនន នង ថ នភពែដលបងកផល រកកដលសងគមរបសេយើង។ ដេចនះេហើយ ជករចបចបផត រតវសេរមចឲយបននវតលយភពកនងេគលនេយបយរតតពនតយ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េដើមបឲយករងរទងេនះមនរបសទធភពកនងករករពរសងគមឲយេជៀសផតពករេរបើរបស

រធតសថតេរកមកររតតពនតយេ យខសឆគង េ យពេធវើឲយបតបងនវអតថរបេយជនខងេវជជ រសត នងវទយ រសតដធេធង ែដលបនមកព រធតសថតេរកមកររតតពនតយេឡើយ។ Hamid Ghodse របធន រកមរបក អនតរជតរតតពនតយថន កទន

12

បពវកថ េគលករណែណនថមៃនេគលនេយបយអងគករសខភពពភពេ ក(World Health Organization-WHO) ករធនឲយមនតលយភពកនងេគលនេយបយថន កជតសតព

រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយៈ េគលករណែណនពលទធភព ចរកបន នង លទធភព ចេរបើបន នវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនមល ឋ នែផអកេលើេគលករណែណនមន ករសេរមចឲយបននវតលយភពកនងេគលនេយបយ ថន កជតសតពកររតតពនតយឱសថមន រធតអភអយដ: េគលករណែណនស ប ករ យតៃមល ែដលបនេបះពមពកនងឆន 2000។ ឯក រឆន 2000 បនេលើកេឡើងជចមបងពតរមវករចបច េដើមបេ ះរ យករឈចប កនងខលនអនកជងម រក។ េទះបជយង អងគករសខភពពភពេ កបន ម នថ ជ េរៀង លឆន មនអនកជងម រក ែដលសថតកនងដ កកលចងេរកយ ចនន 5.5 ននក េនែតទទលរងករឈចបមធយម នងខល ង ែដលមនសថតេរកមកររគបរគងទលែតេ ះ។ េហតដចេនះ តរមវករចងបនេគលករណករែណនេនកនងវសយេនះ េនែតបនតមន។ បែនត ជងម រកគមនែមនជបពវេហតែតមយគតែដលប ត លឲយមនករឈចបេនះេទ។ អងគករសខភពពភពេ កបនរបមណថ របជជនចនន បសប ននកធល បឈចបជប េ យ រជងនង ថ នភពេផ ងៗ េរកពជងម រក ដចេនះទមទរឲយមនលទធភព ចេរបើបនឱសថ (ែដលភគេរចើនសថតេរកមកររតតពនតយ) េដើមបបនថយឬបបតករឈចប។ មយងេទៀត ឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ មនរតមែតយកមកេរបើ េដើមបបនថយឬបបតករឈចបបេ ណ ះេទ។ ថ នភពរបេសើរៃនករ ចេរបើបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចបងក រករចលងេមេ គេអសដថមៗចនន 130 000 ករណ កនងចេ ម អនកចកថន េញ ន នងមរណៈម បនរបមណ 75 000 ករណ។ េគលករណែណនថមមនេរៀប បពឱសថកនែតេរចើន នងចងអលបងហ ញពចណចនន ែដលពបនេរៀប បកនងឯក រមន បែនតែដលគរពចរ េពលខតខរបងែរបងេធវើឲយលទធភពទទលបនកនែតលអរបេសើរេឡើង េហើយចណចែដលរតវពចរ ទងេនះមន សទធមនស េយនឌរ នងទស នៈវសយពសខភព ធរណៈ។

13

បចចបបននេនះ បញហ របឈមគករអនវតត។ អងគករសខភពពភពេ ក ងចតតជយរបេទស ននឲយេរបើរបសេគលករណែណន េ យជយរបេទសននកនងករ យតៃមលចបប នងេគលនេយបយ នងេ យជយកនងយទធ រសតនន េដើមបជនះឧបសគគនបចចបបននចេពះលទធភព ចេរបើបន។ Dr Carissa F. Etienne ជនយករអគគនយក របពនធ នងេស កមមសខភព អងគករសខភពពភពេ ក

14

េសចកតសេងខបរបតបតត ករធនឲយមនតលយភពកនងេគលនេយបយថន កជតសតព រធតសថតេរកមកររតត ពនតយៈ េគលករណែណនពលទធភព ចរកបននងលទធភព ចេរបើបននវឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ ផតលករែណនពេគលនេយបយ នងចបបទកទងនងលទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចៃលលកទញបន នងកររតតពនតយ ឱសថផលតេចញព រធតែដលរតវបនរគបរគងេរកមអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ ចបពេពលេនះតេទេ ថ “ឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ”។ វ លភពៃនេគលករណទងេនះរមបញច ល “ឱសថសថតេរកមកររតតពនតយទងអស” បែនតេផត តជពេសសេលើឱសថ រវនត។ ឱសថសថតេរកមកររតតពនតយេដើរតនទសខនេនកនងវសយជេរចើនៃនេវជជ រសត កនងេនះមន ករពយបលករឈចប ករពយបលករេញ នថន អភអយដ ករស លកនជបនទ ន ករពយបលេ គវកលចរក នងសរៃសរប ទ។

លទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចៃលលកទញបននវឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ គជបញហ សខនចេពះរបេទសទងអស បែនត ជបញហ សមគ

ម ញចេពះរបេទសភគេរចើន។ អងគករសខភពពភពេ កជរញេលើកទកចតត រ ឋ ភបល សងគមសវល នងបគគលពកពនធដៃទេទៀត ឲយខតខរបងែរបងេដើមបទទលបនលទធផលេគលនេយបយជអតបរមែដលពកពនធនងឱសថទងេនះ។ អងគករសខភពពភពេ កចតទកលទធផលសខភព ធរណៈថមនករមតអតបរម (ឬ “មនតលយភព”) េនេពលសេរមចបននវករមតរបេសើរបផតរ ងករបេងកើនលទធភពទទលបនករេរបើរបសសមរសបែផនកេវជជ រសតជអតបរម នងករបនថយនវករេសព រធតេញ នជអបបបរម។ អនកបេងកើតេគលនេយបយ បណឌ តសភ សងគមសវល នងបគគលដៃទេទៀត ែដលបេរមើករងរ ឬមនផលរបេយជនកនងវសយរតតពនតយឱសថ ឬសខភព

ធរណៈ ចេរបើរបសេគលករណែណនេនះជសកត នពល េដើមបធនថ មនករេរបើរបសកនែតលអរបេសើរនវឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ នងធនថ អនកជងជេរចើនែថមេទៀតទទលបនអតថរបេយជនពករេរបើរបសសមរសប។ រគបរបេទសទងអស មនកតពវកចចមខពរ ពកពនធនងឱសថេនះ េ យែផអកេលើមលេហតចបប េគលនេយបយ សខភព ធរណៈ នងសលធម។ កតពវកចចមខពរេនះគកតពវកចចធនថ មន រធតទងេនះ េដើមបេគលបណងេវជជ រសត នង កតពវកចចករពររបជជនរបឆងនងករេសព នងករេញ ន។ របេទសទងអសគរតរមងយកេគលនេយបយែដលទបផតសេរមចបននវេគលេ ទងពរ មននយថជ “េគលនេយបយែដលមនតលយភព”។

15

មល ឋ នចបបជសនលស បកតពវកចចេនះ ចមនេនកនងអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ។ េគលករណចបប ែដលគរទករទទលខសរតវថន កជតែដលធនឲយមនលទធភព ចរកបន ស បេគលបណងេវជជ រសត កមនសរេសរកនងលខតបករណជេរចើនផងែដរ ែដលេរៀប បពសទធសខភពជលកខណៈអនតរជត។ មល ឋ ននេយបយ ចមនេនកនងេគលេ អភវឌ នសហស វត នន ែដលជេគលេ មន

ចសេរមចបនេឡើយ េបើគម នឱសថសថតេរកមកររតតពនតយេនះ។ មទស នៈវសយខងសខភព ធរណៈ មនអតថរបេយជនសងគមជេរចើន កនងេនះមនករសន ៃថលច យ នងករបនថយអរ ចមលងជងឆលង។ ជកែសតង មនកតពវកចចខងសលធមមយមកេលើរ ឋ ភបលែដលរតវបងក រមនស ពករឈចប ឬករបតបងជវត របសនេបើបញហេនះ ចបងក របនេ យវធ មយេនះ។ បែនត អងគករសខភពពភពេ កបនរបមណថ ជេរៀង លឆន របជជន បសប ននកមនជងឈចកចបមធយម នងខល ង េហើយរហតដលបតបងជវត េ យ រគម នលទធភពទទលបនឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេនះមន:

• អនកផទកេមេ គេអដស/អនកជងេអដស ែដលសថតកនងដ កកលចងេរកយ ចនន 1 ននក។

• �អនកជងម រក ែដលសថតកនងដ កកលចងេរកយ ចនន 5.5 ននក។ • �អនកជង ែដលរងរបសេ យ រេរគះថន កឬអេពើហង ចនន 0.8 ននក។ • �អនកជង ៃរ។ • �អនកជងែដលកពងជសះេសបើយពករវះកត។ • �រសតស លកន (ែដលផតលកេណើ តដលទរក 110 នជេរៀង លឆន )។ • កមរមនជង។ • ��ទប ក តករណថមៃនករឆលងេមេ គេអដសបនចនន 130 000 ករណ នងករណជង

ឆលង មឈមដៃទេទៀតែដលពបនដងចននចបស ស។ • �រសតចនន 75 000 នក ែដល ល បកនងេពលស លកន។

េរកយឆន 1986 ករេរបើរបសសរបជសកលនវថន មរហវន (morphine) េកើនេឡើងគរឲយកតសគល បែនត កេណើ នេនះេកើតមនេឡើងែតេនកនងរបេទសឧស ហកមមមយចននតចបេ ណ ះ។ របជជនេនេលើពភពេ ករបែហល 80% មនមនលទធភពទទលបនថន មរហវន (morphine) េដើមបបនថយ ឬបបតករឈចបេទ។ ចេពះករពយបលេ គ សញញ េញ ន មឱសថវទយវញ មនរបេទសចនន 70 ែតបេ ណ ះ ែដលដេណើ រករេស កមមេនះ ចែណកឯេនទទងពភពេ កវញ មនអនកេរបើថន េញ នចកចននែត 8% បេ ណ ះ ែដលទទលបនករពយបលែបបេនះ។

16

ឱសថសថតេរកមកររតតពនតយរបែហលជមន ចរកបន មន ចេរបើ ឬមនៃលលកទញបនេទ េ យ រមលេហតជេរចើន កនងេនះមន:

• ចបប នងេគលនេយបយ • �កងវះចេណះដង នងឥរយបថកនងសងគម • �ក ត េសដឋកចច។

ដចេនះ រ ឋ ភបលននគរេធវើករងរជបនតេលើចណចទងអស េនះ េដើមបេធវើឲយឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ ចរកបន ចេរបើបន នង ចៃលលកទញបន។

ឯក រេនះផតលេគលករណែណនចនន 21 ស បករងរេលើកសទយឲយបនរបេសើរនវលទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចៃលលកទញបននវឱសថ សថតេរកមកររតតពនតយ មទស នៈវសយខងេគលនេយបយ។ េគលករណទងេនះទកទងនង 7 ចណចៃនេគលនេយបយ នងចបប:

• ខលម រចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថ (េគលករណែណនទ 1 នង 2)

• � ជញ ធរ នងតនទ កនងរបពនធេនះ (េគលករណែណនទ 3 ដល 6) • ករេរៀបចេគលនេយបយ េដើមបឲយមនលទធភព ចរកបន នងលទធភព ច

េរបើបន (េគលករណែណនទ 7 ដល 10) • �អនកជនញែផនកែថទសខភព (េគលករណែណនទ 11 ដល 14) • �តេលខបន ម ន នងសថត (េគលករណែណនទ 15 ដល 17) • �លទធកមម (េគលករណែណនទ 18 ដល 20) • �េផ ងៗ (េគលករណែណនទ 21)។

ចេពះេគលករណែណននមយៗ មនករពនយល កដចជរបវតតែផនកចបបផងែដរ នង/ឬយតតកមមស បេគលករណែណន។ បញជ រតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស ករតវបនផតលជនផងែដរ ែដល ចជយអនកេរបើេគលករណែណន ឲយរតតពនតយ ថេតើេគលករណេនះរតវបនេគេគរព ម ដលករមត េនកនងរបេទសមយ។ េគលករណែណនទងេនះ ចេរបើបនេ យរ ឋ ភបល អនកជនញសខភបល នងជនដៃទេទៀត ជឧបករណ យតៃមលេគលនេយបយ នងចបបថន កជតមយ មរយៈករផតលជមល ឋ នមយ ស បករបេងកើតេគលនេយបយថម នងករ កែតងចបបថម ឬ ករែកតរមវេគលនេយបយ នងចបបែដលមនរ ប។េគលករណទងេនះក ចយកមកេរបើជឧបករណអបរមយ េដើមបរបបភគពកពនធឲយដងពទនកទនងរ ងេគលនេយបយ នងចបបសតពកររតតពនតយឱសថថន កជត ជមយនងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមមនកររតតពនតយ។ របេទសននែដលមនបណងចងបេងកើតេគលនេយបយថមកនងវសយេនះ ឬែកតរមវេគលនេយបយ នង ចបបែដលមនរ ប ករបែហលចងេធវើករជមយកមមវធសតពលទធភពទទលបនករ

17

ពយបលេ យឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ (Access to Controlled Medications Programme - ACMP)។ ACMP បនបេងកើតេឡើងរមគន េ យរកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន (International Narcotics Control Board -INCB) នង អងគករសខភពពភពេ ក នងអនវតតេ យអងគករសខភពពភពេ ក។ ឯក រេបះពមពេនះ ករមមនឧបសមពនធជេរចើន នងសឌ-រ មមយផងែដរ ែដលផតលជននវ ឯក របែនថមេទៀត។ ករេរបើរបសេគលករណែណន នងបញជ រតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស

ចផតលលទធភពដលរ ឋ ភបលកនងករកណត នង យតៃមលជលកខណៈរបពនធនវរបងែផនកេគលនេយបយ នងេធវើដេណើ របនតចមតងៗេឆព ះេទរក ថ នករណមយែដល ចរកបន នង ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ជមយនងករេបះពមពផ យឯក រេនះ េគលករណែណនមនគ ករសេរមចឲយបននវតលយភព កនងេគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយថន ែដលមន រធតអភអយដ: េគលករណែណនស បករ យតៃមល (2000) រតវលបេចល។

18

សនទ នរកម a

Abuse (ករេសព) រតវបនកណតនយមនយេ យគណៈកមម ធកររកមអនកជនញសតពករេញ នថន ៃនអងគករសខភពពភពេ កថជ “ករេរបើរបសឱសថហសករមតជប ប ឬយរៗមតង ែដលមនរសបនង ឬមនទកទងនងទមល បអនវតតខងេវជជ រសតែដលេគទទលយក” (1) ករេសព

រធត គជពកយមយ ែដលេគេរបើទលទ យ បែនតមនអតថនយេផ ងៗគន ។ ពកយ “ករេសព” េពលខលះ រតវបនេរបើសេ េលើករេរបើឱសថទងអស ជពេសសឱសថខសចបប។ េ យ រអតថនយមនចបស ស ពកយ “ករេសព” មនរតវបនេរបើ កនង ICD-10 េទ េលើកែលងែតកនង ករណៃន រធតគម នករេញ ន។ ករេរបើេ យេរគះថន ក នងករេរបើេ យអនត យ ជពកយមននយេសមើគន ែដលេរបើេ យអងគករសខភពពភពេ ក េបើេទះបជពកយទងេនះជធមមទកទងនងផលបះពលេលើសខភព នងមនទកទងផលវបកសងគមកេ យ (2). អនសញញ អនតរជតសតពឱសថ េរបើពកយ “ករេសព” មនែមន “ករេរបើេ យខសឆគង” ឬ “ករេរបើេ យេរគះថន ក នងអនត យ” ដចេនះ េគលករណែណនេនះេរបើពកយេនះជញកញប ជពេសស េពលេរបើទកទងនងអនសញញ ឬេគលបណងៃនអនសញញ ។ Accessibility (លទធភព ចេរបើបន) ជករមតែដលឱសថ ចេរបើ ចេពះអនកទង យែដលរតវករ េនេពលចបច េ យមនឧបសគគែផនកបទបញញតត សងគម ឬចតត រសតតចតចបផត។ Affordability (លទធភពៃលលកទញបន) ជករមតែដលឱសថ ចៃលលកទញបន ចេពះអនកទង យែដលរតវករ េនេពលចបច កនងតៃមលមយែដលមនេធវើឲយពកេគជបរបទះផលវបកជអវជជមនធងនធងរេឡើយ ដចជ ករណមន ចបេពញតរមវករជមល ឋ នដៃទេទៀតបន។ Agonist ( រធតជរញ) ជ រធតែដលភជ បនងេកសកសរៃសរប ទ នងប ត លឲយេកសកេនះមនរបតកមម។ រធតជរញមនអនភពដច រធតពធមមជតអញច ង។ Analgesic (ថន សពក) ជថន ែដលែដលកតបនថយករឈចប។ Antagonist ( រធតរបឆង) ជ រធតែដលទបអនភពៃន រធតជរញ។ Availability (លទធភព ចរកបន) ជករមត ែដលឱសថមនេនកែនលងែចកចយ នេពលបចចបបនន េនកនងតបនជកណតស បរបជជនែដលកពងរសេនកនងតបនេនះ េនេពលចបច។

a ឯក រេយងភជ បឯក រេគលករណែណនេនះ ចមនកនងសឌ-រ ម នង មអនធរណតេន សយ ឋ ន

www.who.int/entity/medicines/areas/quality_safety/ReferencesEnsBal.pdf

19

Consumption statistics (សថតេរបើរបស) រតវបន យករណជរបចឆន េ យរ ឋ ភបលជនរកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន នងជចននឱសថ កទន ែដលបនែចកចយកនងរបេទស មកែនលងលក យ ដចជ េនមនទរេពទយ ឱសថ ថ ន នងរគេពទយ។ Controlled medicines (ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ) ជឱសថែដលផទកនវ រធតែដល សថតេរកមកររតតពនតយ។ Controlled substances ( រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ) ជ រធតែដល យនមកនងបញជ ៃនអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ។ Convention (អនសញញ ) ជកចចរពមេរព ងផលវកររ ងរដឋ នងរដឋ។ ដចេនះ ពកយ “អនសញញ ” មននយដចគន នងពកយ “សនធសញញ ” ។ ជធមម អនសញញ េបើកចហរឲយមនករចលរមពស កសហគមនអនតរជតទងមល ឬពស ករដឋមយចននធ។ ជធមម លខតបករណ ែដលចរចរេរកមករឧបតថមភៃនអងគករអនតរជតមយទទលបនេឈម ះថជអនសញញ (3, 4)។ Defined Daily Dose (ដសរបចៃថងជកណត - DDD) ជចននដសៃនឱសថជធមយម កនងមយៃថង ែដលជករសនមត មរេបៀបេរបើស បមនស េពញវយ (5)។ Dependence (ករេញ ន) រតវបនកណតនយ េ យគណៈកមម ធករអនកជនញករសតពករេញ នថន របសអងគករសខភពពភពេ កថជ “សររៈ ឥរយបថ នងផលវចតតែដលមនករមតែរបរបលខល ង កនងេនះ ករេរបើឱសថែដលមនឥទធពលេលើផលវចតតមន ទភពខពស។ លកខណៈពណនចបច គជករដកជបចងបន នងផកថន នង កបបករយចងរកថន ជប។ ក ត កណត នងបញហ ផលវបកៃនករេញ នថន ចជក ត ជវ រសត ចតត រសត ឬសងគម នងជធមម មនរបតកមមរ ងគន ” (6)។ ករេញ ន រតវបនកណតចបសថជជង។ ករេបះពមពផ យសតព ច តថន កជងជលកខណៈអនតរជត របសអងគករសខភពពភពេ ក ែដលជករេបះពមពេលើកទ 10 (ICD-10) (7) បនកណតថ េ គសញញ េញ ន រតវបនកណតេ យករឆលងកត ឬបងហ ញេចញនវចណចប ឬេរចើនជងេនះ កនងចេ មចណចរបមយ ដចខងេរកម:

(a) ចណងរបថន ឬចងេរបើ រធតទងេនះខល ង (b) ករលបករគបរគង កបបករយេសពថន េពលចបេផតើម េពលផត ច ឬករមតៃនករ

េរបើរបស (c) ថ នករណេញ នខងសររៈ េនេពលឈប ឬកតបនថយករេសពថន ែដលបងហ ញ

យងចបស មរយៈ ៖ េ គសញញ េញ ន ឬករេរបើ រធតែតមយឬ (ែដលទកទងគនជតសនត) េនកនងេគលបណងេដើមបកតបនថយ ឬេជៀសផតពេ គសញញ េញ ន។

20

(d) ភសត ងពភព ដចជ ករណរតវករបេងកើនដស រធតែដលមនឥទធពលេលើផលវចតត េដើមបទទលបនអនភព ែដលធល បមន េ យករេរបើចននដសទប។

(e) ភពរពេងើយកេនតើយជបនទបនទ ប ចេពះករសបបយរក យ ឬករចប រមមណែដលជជេរ ើសេផ ង េ យ រករេរបើ រធតមនឥទធពលេលើផលវចតត េ យ រករច យេពលេវ កនែតេរចើន ែដលចបចេដើមបទទលបន ឬេរបើ រធត ឬ េដើមបផត ចអនភពៃន រធត។

(f) ករបនតេរបើរបស រធត េបើេទះបជមនភសត ងចបសបញជ កពផលវបកេរគះថន កយងចបសរកែឡកកេ យ ដចជ ផលបះពលេថលើមេ យ រផកេរចើនេពក

រមមណេរក មរកេ យ រករេរបើ រធតេរចើនរយៈេពលែវង ឬ ករខចរបពនធខរកបលេ យ រករេរបើឱសថ។ កចចខតខរបងែរបងគរេធវើេឡើង េដើមបកណតថ អនកេរបើរបសពតជ ឬ ចរតវបនេគរពងថ បនដងពលកខណៈ នងទហៃនេរគះថន កេនះ។

គណៈកមម ធករអនកជនញករសតពករេញ នឱសថ (The Expert Committee on Drug Dependence -ECDD) បនសនន ឋ នថ “ពខសគន េទរ ងនយមនយៃនករេញ ន ែដលកណតេ យ ECDD នងនយមនយៃនេ គសញញ េញ ន ែដលកណតេ យ ICD-10” (6)។

Diversion (ករបែងវរេទទផ រខសចបប ) សេ េទេលើចលនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ផល សបតរពប ត ញែចកចយរសបចបប េទរកប ត ញែចកចយខសចបប ឬេទករេរបើរបសខសចបប។ Essential medicines - for children (ឱសថ រវនតស បកមរ) ជឱសថទង យ ែដលរតវ បនចះបញជ េនកនងបញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ ក ឬបញជ កឱសថ រវនតគរស បកមរៃនអងគករសខភពពភពេ ក។ បញជ គរទងេនះជបញជ តរមវករឱសថជអបបបរម ស បរបពនធែថទសខភពជមល ឋ ន េ យ យនមថន សកតសទធ មនសវតថភព នងតៃមលទបបផត ស ប ថ នភពជ ទភព។ ឧបសមពនធទ 1 បងហ ញពបញជ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដលកបន កបញច លកនងបញជ ទងអសេនះផងែដរ។ Estimates (តេលខបន ម ន) ពតរមវករ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគលបណងរសបចបប រតវបន កជន INCB េ យ ជញ ធរថន កជតែដលមនសមតថកចច។ ចេពះឱសថ កទន នង រធតគមេមខលះ តេលខបន ម នរតវបន កជន INCB ជរបចឆន នង

រធតថន មនឥទធពលេលើផលវចតត ជតេលខបន ម នធមម (េគេ ថជករ យតៃមល) ែដលរតវ កជនយងេ ច សេរៀង លបឆន មតង។

21

International drug control conventions (អនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ) ជអនសញញឯកេ សតពឱសថ កទនឆន 1961 ែដលបនែកែរបេ យពធ រឆន 1972 អនសញញ សតព រធតថន មនឥទធពលេលើផលវចតតឆន 1971 នងអនសញញ អងកករសហរបជជតរបឆងករជញដរ ឱសថ កទន នង រធតថន មនឥទធពលេលើផលវចតតខសចបបឆន 1988។ Law (ចបប) សេ េលើវធនចបបសតពរបធនបទជក កមយ ែដលបនអនមតេ យ ថ បន

កែតងចបបថន កជត រដឋ ឬ តបន េហើយ កចងកតពវកចចអនវតត មចបប។ Legislation (នតកមម) សេ េលើវធនទងអស ែដល កចងកតពវកចចអនវតត មចបបេនថន កជត រដឋ នងតបន។ Maintenance therapy or opioid substitution therapy (ករពយបលបនល យ ឬករពយបលបន ប អភអយដ) េ យ រធតជរញអភអយដែដលមនអនភពយរ (long-acting opioid agonists) ស បករពយបលករេញ នអភអយដ (opioid) ែដលជករេរបើចននដសេសថរៃន រធតជរញ (agonists) ( មធមម េម ដន [methadone] ឬបរេរបនណរហវន [buprenorphine]) ែដលបនេចញជេវជជបញជ ឲយេរបើស បរយៈេពលែវង (ជធមម ជងរបមយែខ) ែដលេធវើឲយមខងរខរកបលមនេសថរភព នងបងក រចណងខល ង នងេ គសញញ េញ នថន (8)។ Misuse of a controlled substance (ករេរបើរបស រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយេ យខសឆគង) កនងេគលករណែណន រតវបនកណតនយមនយថជករេរបើរបស រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មន មលកខណៈេវជជ រសត នងវទយ រសត េរកមសនធសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ ឬេរកមចបបរបេទស។ Narcotic drugs (ឱសថ កទន) ជពកយចបប ែដលសេ េលើ រធតទង យែដលបនចះបញជ កនងអនសញញ ឯកេ ។ National authority ( ជញ ធរជត) កនងេគលករណែណនេនះ សេ េលើ ថ បនរ ឋ ភបល ែដលពកពនធជមយបញហ កនងឯក រេនះ។ ពកយេនះេរបើមនរតមែតសេ េលើ ថ បនរ ឋ ភបលរបចរបេទសបេ ណ ះេទ បែនត ចេរបើដចគន សេ េលើ ថ បនែដលពកពនធ េនកនងែដនដជត ទកទងនងបញហ ទងេនះ ដចជ ថ បនសហពនធ រដឋ ឬ េខតត។ National competent authority ( ជញ ធរជតមនសមតថកចច) កនងេគលករណែណនេនះ សេេលើភន កងរ ឋ ភបល មយ ែដលទទលខសរតវសថតេរកមចបបរបេទស កនងកររតតពនតយ ឬ កររគបរគង មចបបសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយរបសរបេទសមយ ជពេសស

22

ទកទងនងវញញ បនបរត នងករអនញញ តនេចញ នងនចលនវឱសថ កទន នងឱសថពយបលផលវចតត (9)។ Opioid (អភអយដ) មននយរតងថជ “ រធតដច េភៀន” ។ ពកយេនះ ចេរបើេនកនងបរបទខសៗគន េ យមនអតថនយខសៗគន បែនតជនគន ៈ 1. រកខវទយៈ រធតគមៃនថន ក លកឡអដ ែដលបនផលតេចញពេដើម េភៀន (Papaver somniferum L.)។ ក ចេ ថអភអយដធមមជត។ ពក មយចនន (ឧ .មរហវន [morphine] នង កេដអន [codeine]) មនអនភពែដល ចេធវើឲយសពក (“បបតករឈចប”) នងមយ ចននេទៀតមនមនអនភពេនះេទ។ 2. គមវទយៈ ជ រធតគមែដលមនរបមនតធតផ រសេដៀងគន ដចមរហវន (morphine) កេដអន (codeine) នងអភអយដធមមជតេផ ងេទៀត (ធតផ benzylisoquinoline)។ ពក ចេកើតព ធមមជត ឬពសេយគ។ ឧទរហណៃនអភអយដសេយគ (សមសេយគ) គ បរេរបនណរហវន (buprenorphine)។ 3. ឱសថវទយៈ រធតគមែដលមនអនភពខងឱសថវទយដចនង មរហវន (morphine) នង កេដអន (codeine) េពលគ រធតេធវើឲយសពក។ ពក ចយកេចញពេដើមេឈើ េភៀនព សេយគ ឬផលតេឡើងេ យសររៈផទ ល (េអនដរហវន [endorphins]) េហើយពក ចមនធតផ ដចមរហវន (morphine) ឬ ចមនដច។ ឧទហរណៃនអភអយដសេយគ (synthetic opioid)ែដល មនធតមនដចនងមរហវន (morphine) គ េម ដន (methadone) ។ Overly restrictive law or regulation (ចបប ឬបញញតតែដលតងរងរជល) កនងេគលករណែណនេនះ ពកយ “ ចបប ឬបញញតតែដលតងរងរជល” សេ េលើចបបទេទសតពឱសថែដលៈ

a) មនរមចែណកកនងករបងក រករេរបើេ យខសឆគងនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេទ បែនតបេងកើតជឧបសគគចេពះលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន ឬ

b) មនសកត នពលបងក ររករេរបើរបសឱសថ ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េ យខសឆគង បែនត ងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន កនងករមតមនសមមរត។

ថេតើចបបសតពកររគបរគងឱសថ ងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងករមតមនសមមរតឬយង រតវកណត មករណនមយៗ នងពងែផអកេលើបរបទ េលើករមតែដល ជយទប ក តកឲយេរបើឱសថេ យខសឆគង េលើករមតែដល ងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នងេលើវធនករណរតតពនតយេផ ងៗេទៀតែដលមន ែដល ចមនរបសទធភពទប

ក តដចគន បែនតមនសវបះពលខល ងេលើលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថេឡើយ។

23

Party or State Party (ភគ ឬរដឋភគ) ចេពះសនធសញញ គជរបេទសែដលបនផតលសចច បន ឬ បនចលរមកនងសនធសញញ ជក ក ដចេនះេហើយ រដឋេនះមនកតពវកចចផលវចបប មបញញតតៃនលខតបករណ (3)។ Preamble (បពវកថ) គជេសចកតេផតើមដបង (េពលគ កនងអនសញញ ) (10)។ Psychotropic substances ( រធតពយបលេ គផលវចតត) គជពកយចបប ែដលសេ េលើ រធត ទងអសែដលបនចះេនកនងអនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត។ Rational (medical) use (ករេរបើរបសែផនកេវជជ រសតសមរសប) កនងេគលបណងៃនេគលករណែណនេនះ រតវបនកណតនយមនយថជករេរបើរបសយងរតមរតវនវឱសថ េ យអនកជនញសខភព នងអនកេរបើរបស មតនទេរៀងៗខលន។ ករេរបើរបសែផនកេវជជ រសតសមរសប មនេគលបណងបេពញតរមវកររបសអនកជងមន កៗ កនងមនទរេពទយ មរយៈករេចញេវជជបញជថន ករែចកចយ នងករផតលឧសថរបកបេ យរបសទធភព េលើ ថ នភពៃនអនកជង នវចននដសរគបរគន េទ មកមមវធេរបើជកណត នងកនងរយៈែដលចបច េដើមបពយបល ថ នភពៃនអនកជង េហើយ កគរផតលលទធភពឲយអនកជងអនវតត មករពយបលេនះឲយបនជប បផងែដរ។ Regulation (បទបញញតត) សេ េលើចបបជក កសតពរបធនបទពេសស ែដលមនអនភពផលវចបប េនថន កជត រដឋ ឬ តបន នងបនអនមតេ យ ថ បនរដឋបល ែដលមនសទធ នងអ ចេចញបទបញញតតេនះ មករចត ងព ថ បន កែតងចបបថន កជត រដឋ ឬតបន។ Single Convention (អនសញញ ឯកេ ) កនងឯក រេបះពមពផ យេនះ គអនសញញ សតឱសថ

កទនឆន 1961 ែដលបនេធវើវេ ធនកមមេ យពធ រឆន 1972 សតពករេធវើវេ ធនកមមអនសញញ សតពឱសថ កទនឆន 1961 (11)។ Tolerance (ករ ) សេ េលើករចះថយនវរបសទធភពឱសថ បនទ បពករេរបើរបសញកញប េហើយ រតវករដសេរចើនជងមន េដើមបេធវើឲយមនរបសទធភពដចមន។ Withdrawal syndrome (េ គសញញ េញ ន) េកើតេឡើងជ ករៈ (េ គសញញ ) ែដលសមគ ម ញ ែដលជ រមមណមនរសលកនងចតត ឬករបែលងសររៈ ប ត លមកពករឈបេរបើ ឬបនថយចននដសភល មៗ បនទ បពបនេរបើ រធតឱសថេនះញកញប។ េ គសញញ េញ ន ក ចប ត លមកពករេរបើ រធតរបឆងផងែដរ។

24

េសចកតេផតើមពេគលករណែណន

េគលបណង ទសេ នងវ លភព

េគលករណែណនទងេនះ មនេគលបណងផតលនវករែណនដរតមរតវ សតពេគលនេយបយ នងនតកមម ទកទងនងលទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន លទធភព ចៃលលកទញ នងកររតតពនតយ ឱសថែដលបនផលតេចញមកព រធត ែដលសថតេនេរកមកររតតពនតយសថតេរកមអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ (11-13)b ។ កនងឯក រេនះ ឱសថទងេនះនងរតវបនេ ថ “ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ”។ លទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន នង លទធភព ចៃលលកទញបននវឱសថែដល សថតេរកមកររតតពនតយគជបញហ សខនចេពះរបេទសទងអស បែនតជករលបកចេពះ របេទសភគេរចើន។ អងគករសខភពពភពេ កជរញេលើកទកចតតរ ឋ ភបល សងគមសវល នងបគគលពកពនធដៃទេទៀត ឲយខតខរបងែរបងេដើមបទទលបនលទធផលេគលនេយបយជអតបរមសតពសខភព ធរណៈ ពកពនធនងឱសថទងេនះ។ អងគករសខភពពភពេ កចតទកលទធផលសខភព ធរណៈថមនករមតអតបរម (ឬ “មនតលយភព”) េពលសេរមចបននវករមតរបេសើរបផតរ ងករបេងកើនលទធភពទទលបនករេរបើរបសែផនកេវជជ រសតែដលសមរសបជអតបរម នងករកតបនថយនវករេសព រធតេញ នជអបបបរម។

មរយៈករកណត នងករជនះរបងចបប នងេគលនេយបយចេពះករេរបើរបសសមរសបនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េគសងឃមថ េគលករណែណនទងេនះនងផតលលទធភពដលរ ឋ ភបល កនងករសេរមចបននវករពយបលអនកជងែដលរតវករឱសថ បនកនែតរបេសើរេឡើង។ រកមេគលេ ៃនេគលករណែណនេនះ (រកម នង ថ បនទង យែដលេគគតថនងទទលបនករេលើកទកចតតឲយេរបើរបសឯក រេនះ) គៈ

• អនកបេងកើតេគលនេយបយ នយតករ (កនងជររ ឋ ភបល នយក ឋ នរដឋបល ជញ ធរជតមនសមតថកចច) នងអនកនេយបយ។

• បណឌ តសភ នងសងគមសវល • អនកជនញែថទសខភព នង ថ បនរបសខលន • បគគលមន កៗ (រមមនអនកជង នងរកមរគ រ) នង ថ បនែដលមនវសយករងរ ឬផល

របេយជនទកទងនងកររតតពនតយឱសថ ឬសខភព ធរណៈ។

b អនសញញ ឯកេ សតពឱសថ កទនឆន 1961 ែដលបនេធវើវេ ធនកមមេ យពធ រឆន 1972; អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតតឆន 1971; អនសញញ អងគករសហរបជជតរបឆងនងករជញដរឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតតខសចបបឆន 1988 ។

25

េគលករណែណនទងេនះមនវ លភពរគបដណត បេលើ “រគបឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយទងអស”។ ឱសថទងេនះបនផលតេចញព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយជលកខណៈអនតរជត េរកមអនសញញ ឯកេ សតពឱសថ កទន (េ ថ “អនសញញ ឯកេ ”) នងេរកមអនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត។ វ លភពរបស ករគបដណត បេលើ ឱសថែដលបនផលតេចញព រធតេដើម ែដលរគបរគងេរកមអនសញញ របសអងគករ សហរបជជតរបយទធរបឆងករជញដរឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតតខសចបប។ េលើសពេនះ ពក ក ចជ រធតដៃទេផ ងេទៀតែដលសថតេរកមកររតតពនតយេរកមចបប នងបទបញញតតថន កជតសតពឱសថ។ េគលករណែណនេផត តករយកចតតទក កជពេសសេលើឱសថទង យ ែដលរតវបនចះបញជ កនងបញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ ក ឬបញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ កស បកមរc េរពះែតឱសថទងេនះមន រៈសខនចេពះសខភព នងករែថទសខភព។ មយងេទៀត រ ឋ ភបលគរធនឲយមនតលយភព កនងេគលនេយបយ នង នតកមមែដលពកពនធនងឱសថដៃទេទៀតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែតមនបនចះបញជ កជ “ឱសថ រវនត” េទ។ របវតត ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េដើរតនទសខន កនងវសយេវជជ រសតជេរចើន។ អភអយដ រតវបនយកមកពយបលករឈចប (ថន សពកែដលមន រធតអភអយដ [opioid analgesics]) នងពយបលករេញ នអភអយដ (ករពយបលេ យ រធតជរញអភអយដែដលមនអនភពយរ [long-acting opoid agonist] )។ ឱសថដៃទេទៀតែដលសថតេរកមកររតតពនតយមន រៈ សខនេនេពលស លកនបនទ ន (េអេ គ េមរទន [ergometrine] េអហវរឌន [ephedrine]) ឬរតវ បនេរបើរបសជថន ថបបរមភ នងថន សណត (បងហ ឌ េហ ពន [benzodiazepines]) ឬជថន របឆងជងសកនជន (េហវនណបប ល [phenobarbital]) នង បងហ ឌ េហ ពន [benzodiazepines])។ មនបញហ ជេរចើនទកទងនងេគលនេយបយ នងនតកមមែដលមនតលយភព ែដលបនេលើកេឡើងកនងឯក រដៃទេទៀត។ ឧទហរណ ករែណនពករពយបលជកែសតងរតវបនសរេសរកនងេគលករណែណនអពករពយបលរបសអងគករសខភពពភពេ ក ែដលបន ឬនងបនេរៀបចេឡើង េ យមនករចលរមពស ករកមអនកជនញអនតរជត ឆលងកតដេណើ រមនតមល ភពែផអកេលើភសត ង ែដលមនបណងេដើមបធនថ េគលករណែណន ចយកេទអនវតតបនជលកខណៈសកល។ មនេគលករណែណនរបសអងគករសខភពពភពេ កជេរចើនសតពករពយបលករេញ នអភអយដ ករឈចបេ យ រជងម រក (កនងេនះ មនករឈចបេ យ

c សមេមើលឧបសមពនធ 1

26

រជងម រកកនងខលនកមរ) ករស លកនជបនទ ន នងេមេ គេអដស/ជងេអដស។ េគលករណែណន ែដលពកពនធនងឯក រេនះ មន យជបញជ កនងឧបសមពនធ 2។ កមនឯក រជេរចើនផងែដរ ែដលេលើកេឡើងពចណចជកែសតង ស បករអនវតតនអន សនបនមកពឯក រេគលករណែណនេនះ ដចជឯក រេបះពមពផ យេ យ UNODC សតព វធជ “ជ នៗ” សរមបករផគតផគង រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ សរមបករពយបលេ យេរបើ រធតជនស (A step-by-step algorithm for the procurement of controlled substances for substitution treatment) (ពតមនជកែសតងពករនចលអភអយដ) (14)។ េលើសពេនះេទេទៀត េគលករណែណន សតពករផតលឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយជលកខណៈអនតរជតស បករែថទែផនកេវជជ រសតជបនទ ន (Guidelines for the international provision of controlled medicines for emergency medical care) ចអនវតតបនកនងករជយសេរងគ ះកនងេពលមនេរគះមហនត យ (15)។ បចចបបនន អងគករសខភពពភពេ ក នង INCB កពងេរៀបចេគលករណែណនរមគន ស បករបនរបមណពតរមវករចងបន រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

របអបទ 1 េគលករណសខនព “តលយភព” េគលករណសខនព“តលយភព” ជកតពវកចចមខពររបសរ ឋ ភបលេដើមបបេងកើតរបពនធរតតពនតយមយ ែដលធនលទធភព ចរក រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយបនរគបរគន េដើមបេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត េហើយទនទមនងេនះ ទប ក តករេរបើរបស ករបែងវងេទទផ រខសចបប នងករជញដរខសចបប។ ឱសថជេរចើនែដលសថតេរកមកររតតពនតយជឱសថ រវនត នងចបច ចខតស បសរមលករឈចប ករពយបលជង នងករបងក រមរណៈភពមនេពល។ េដើមបធនឲយមនករេរបើរបសឱសថទងេនះបនសមរសប រ ឋ ភបលគរផតលលទធភព នងផតលអ ចដលអនកជនញែថទសខភពេចញេវជជបញជ ែចកចយ នងផតលឱសថទងេនះ ែផអក មតរមវករេវជជ រសតរបសអនកជងមន កៗ េ យធនថមនករផគតផគងរគបរគន េដើមបបេពញតរមវករទងេនះ។ ខណៈេពលែដលករេរបើ

រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយេ យខសឆគងបងកេរគះថន កដលសងគម របពនធរតតពនតយមនមនេគលបណងេធវើជរបង ងសទះ លទធភព ចរកបននវ រធតទងេនះ េដើមបេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសតេនះេទ ឬបះពលដលករេរបើរបសខងេវជជ រសតរសបចបប េដើមបែថទអនកជងេឡើយ(16)។

27

កតពវកចចមខពរ មលេហតចមបងទងបន

របេទសទងអសមនកតពវកចចមខពរ ទកទងនងឱសថទងេនះែផអកេលើមលេហតចមបងទងបន ែដលែផអកេលើមល ឋ នចបប នេយបយ សខភព ធរណៈ នងសលធម។ របេទសទងអសរតវធនឲយមន រធតទងេនះស បេគលបណងេវជជ រសត នងរតវករពររបជជនរបឆងនងករេសព នងករេញ ន។ ជករពត េនះជបញហ របឈមស ប ជញ ធររតតពនតយឱសថ នង

ជញ ធរសខភព ធរណៈ។ អងគករសខភពពភពេ កេលើកកមពសេគលនេយបយែដលខតខពយយមកតបនថយករេសព រធតជអបបបរម េហើយទនទមនងេនះ បេងកើនលទធភព ចេរបើបនជអតបរម ស បករេរបើរបសែផនកេវជជ រសតែដលសមរសប។ ករមតរបេសើរបផតរ ងចណចទងពរេនះ នេទរកលទធផលសខភព ធរណៈជអតបរម េហើយេគលនេយបយមយ ែដលនេទរកភពរបេសើរបផតេនះ ចេ បនថជ “េគលនេយបយមនតលយភព” (សមេមើលរបអបទ 1 េគលករណសខនៃន”តលយភព”) ។ កចចកររបសអងគករសខភពពភពេ កេឆព ះេទកនេគលនេយបយមនតលយភព ទទលបនករគរទពស ក INCB នងគណៈកមមករសតពឱសថ កទន (The Commission on Narcotic Drugs-CND) េនកនងេសចកត សេរមចរបសខលនេលខ 53/4 (កថខណឌ ទ 10 នងកថខណឌ ទ 4, 6 នង 9) (16, 17) ។ េលើសពេនះេទេទៀត កនងឆន 2008 អនក យករណពេសសរបសអងគករសហរបជជតសតពករទប ក តករទរណកមម នងភព វយងឃនង នងកររបរពតតមកេលើខលនឬទណឌ កមមឯេទៀតែដលេឃរេឃ អមនស ធម ឬបេនថ កបនទ ប នងអនក យករណពេសសសតពសទធរសេនរបកបេ យសខមភពយងរបៃព ទងែផនក ងកយទងែផនកគនតរបជញ ែដល ចសេរមចបន មសតង បនសរេសរលខតរមគន មយេផញើមក CND សតពសទធមនស ទកទងនងកររតតពនតយឱសថ ែដលកនងេនះពកេគបនេសនើេឡើងថ “ចបបរតតពនតយឱសថថន កជត គរទទល

គ លព រៈសខនៃនឱសថ កទន នងឧសថពយបលេ គផលវចតត េដើមបសរមលករឈចប នងទកខេវទន េហើយធនថ ឱសថេនះ ចរកបនរគបរគន ស បករេរបើរបសកនងេវជជ រសត រសបចបប កនងេនះ មនថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) នងអភអយដស បកមមវធេញ នថន " (18)។

មលេហតផលវចបប កតពវកចចេដើមបេធវើឲយមនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគលបណងកនងេវជជ រសតេនះមនមល ឋ នផលវចបបកនងអនសញញ អនតរជតននសតពកររតតពនតយឱសថ ែដលែចងថ “ករេរបើរបសឱសថ កទនកនងេវជជ រសត េនែតបនតមន រៈសខនចបចស បករសរមលករឈចប នងទកខេវទន នងថរតវផតលឱសថេនះ ឲយបនរគបរគនេដើមបធនឲយមនឱសថ

កទន ស បេគលបណងែបបេនះ ” (11) d ។ េគលករណសទធមនស ែដលគរទកតពវកចច

d ពកយេពជេនះេចញពអនសញញ ឯកេ សតពឱសថ កទន។ អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតតមនពកយេពជរសេដៀងគន ស ប រធតពយបលេ គផលវចតត។

28

េដើមបធនឲយមនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគលបណងកនងឱសថ រសតេនះ កមនែចងកនងលខតបករណអនតរជតផងែដរ ែដលែចងសទធទទលបនេស សខភពជលកខណៈអនតរជត។ ទកទងនងចណចេនះ លខតបករណសខនមយគ ធមមនញញអងគករសខភពពភពេ ក ែដលជលខតបករណអនតរជតទមយ ែដលែចងពសទធទទលបនេស សខភព។ េនកនងធមមនញញអងគករសខភពពភពេ ក សទធទទលបនេស សខភព រតវបនែចងយងទលទ យដចតេទ “អនេ ម មធមមនញញអងគករសហរបជជត រដឋភគៃនធមមនញញេនះរបកសថ េគលករណខងេរកមជមល ឋ នស បេសចកតរក យ ទនកទនងចះសរមងគន នងសនតសខៃនរបជពលរដឋទងអស ៖ សខភពជសខមលភពរបកយ ផលវចតត នងសងគមទងមល នងមនរគនែត ថ នករណគម នជង ឬពករភពេឡើយ។ ករទទលបនេស សខភពលអបផត មសតង ជសទធជមល ឋ នរបសមនស រគបរប េ យគម នេរ ើសេអើងជត សន សន ជេនឿនេយបយ ថ នភពេសដឋកចច ឬសងគមេឡើយ។” (19)។ េសទើររគបរបេទសទងអស េនទទងពភពេ ក គជភគៃនអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ េហតដចេនះបនេធវើឲយរ ឋ ភបលរបសរបេទសទងេនះមនកតពវកចចផលវចបបរតវេដើមបេធវើឲយ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយមន ស បេគលបណងកនងេវជជ រសត។ េលើសពេនះេទេទៀត របេទសភគេរចើនជភគៃនធមមនញញអងគករសខភពពភពេ ក នង/ឬកតសញញ អនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម(20) ែដលលខតបករណទងពរេនះទទល

គ លនវសទធទទលបនេស សខភព។ ចេពះឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយពេសសមយចនន ដចជឱសថែដលេរបើកនងេពលស លកនបនទ ន លខតបករណសទធមនស ដៃទេទៀត

ចយកមកអនវតត កនងេនះ មនសទធរស នមនជវត នងបញញតតែដលែចងជពេសសទកទងនងសទធទទលបនេស សខភពរបសរសត (21, 22)។

មលេហតនេយបយ កនងែខកញញ ឆន 2000 អងគករសហរបជជតបនអនមតេសចកតរបកសសហស វត របសអងគករសហរបជជត (23) េ យជរញឲយរបេទសននកតបនថយភពរករកធងនធងរ នង កេចញេគលេ ជេរចើន េ យេសនើយកកលបរេចឆទបញច បរតមឆន 2015។ េគលេ ទងេនះេ ថជ េគលេ អភវឌ នសហស វត (Millennium Development Goals-MDGs) ។ េគលេ អភវឌ ន សហស វត ទរបប (MDG) បេងកើតជបលងមយែដលទទលបនករឯកភពពរគបរបេទស េនេលើពភពេ ក នងពរគប ថ បនអភវឌ ននមខទងអស។

េគលេ អភវឌ នសហស វត នជេរចើនមនឥទធពលេលើឱសថ រវននេ យផទ ល ឬេ យរបេយល កនងេនះ មនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដលបនចះបញជ ជឱសថ រវនតផងែដរ។ ជពេសស េគលេ អភវឌ នសហស វត (MDGs) មន ៖

29

• “េលើកទកចតតឧស ហកមមឱសថ េដើមបេធវើឲយឱសថ រវនត ចរកបន នងៃលលកទញបនជទេទ ស បអនកទង យ ែដលរតវករឱសថេនះ កនងរបេទសកពងអភវឌ ន” (MDG 8e)

• “...កតបនថយអរ មរណភពម កនងេពលស លកន ឲយបនបភគបន នងអរ មរណភពកមរ យេរកមរបឆន ឲយបនពរភគបៃនអរ បចចបបនន។” (MDG 5a)

• “ ... បញឈប នងចបេផតើមកតបនថយករឆលង ល លៃនេមេ គេអដស/ជងេអដស ជងរគនចញ នងជងសខនៗដៃទេទៀត ែដលបងកករឈចបដលមនស ជត”។ (MDG 6a)

កនងេគលេ អភវឌ នសហស វត ន របេទសទងអសកបនរពមេរព ងផងែដរថ “ខតខរបងែរបង…ពរងងនតរដឋ កដចជករេគរពសទធមនស ទងអសែដលបនទទល គ លជអនតរជត” នង “[ខត]ខពយយមករពរ នងករេលើកកមពសសទធពលរដឋ នេយបយ េសដចកចច សងគមកចច នងវបបធម ទងរសង កនងរបេទសេយើងទងអស។”

មលេហតសខភព ធរណៈ កររតតពនតយឱសថមនគរចតទកថជវតថបណងេទ បែនតគរចតទកជឧបករណមយេដើមប េធើវឲយសខភព ធរណៈបនលអរបេសើរបផត។ ករយកចតតទក កមយគរេផត តេលើករទប ក តករេសព នងករេញ ន ចែណកឯករយកចតតទក កេផ ងេទៀតគរេផត តេលើករេជៀស ងេរគះថន កបនទ បបន ។ ជឧទហរណ លទធផល គរវនចឆយ មរយៈេរគះថន កពករេសពែដលកររតតពនតយឱសថបនទប ក ត នង មរយៈេរគះថន កែដលកររតតពនតយឱសថបងកេឡើងេ យ រកងវះៃនលទធភពទទលឱសថ។ ករឈចប ែដលគម នករពយបល ចបងកករខតបងដលសងគម កនងរបភពអសមតថភពេធវើករងរ អនកែថទែដលកល យជព ចផតលផលរបេយជនដលសងគម េ យ រតនទែថទរបសខលន េហើយអនកជងឈចកចបកពងរតវករករយកចតតទក កបែនថមេទៀត របសនេបើពកេគមនទទលបនកររគបរគងករឈចកចបរគបរគនេនះេទ។ ករពយបលេ គសញញ េញ ន ចេធវើឲយអនកែដលអសមតថភពកនងករងរពមន ចលរមកនងសងគមេឡើងវញ នង ចជយកតបនថយបទេលមើសតច ច នងកររបឈមមខនង កបបករយេរគះថន ក េ យបគគលមន កៗ។ ករពយបលក

ចកតបនថយករចមលងជង មរយៈករចកថន ែដលគម នសវតថភពផងែដរ។ កមមវធែដលផតលករពយបលេ យេរបើ រធតជរញអភអយដែដលមនអនភពយរ(long-acting opioid agonists) (ឬ”ករពយបលេ យេរបើ រធតជនស”) e ជករច យែដលមនរបសទធភពស បរបេទសមយ (24)។

e ពកយ “ករពយបលេ យេរបើ រធតជនស” បងកភពភនតរចឡ ពេរពះ មនរតមែតជនសថន ខសចបប េ យេរបើថន ែដលមនករអនញញ តរតមរតវបេ ណ ះេទ។ ឥឡវេនះ មនភសត ងបងហ ញថ ករមតអរមនមនករមតធមម នងពមន

30

ករពយបលេ គសរៃសរប ទ នងេ គចតត កនងេនះ មនជងសកនជន នងកនែតមនរបសទធភពែថមេទៀត របសនេបើឱសថែដលចបចស បករពយបល ចេរបើបនយងងយរសលេនះ។ ចេពះករែថទេពលស លកនបនទ ន ករកតបនថយអរ មរណភពម ជេគលេសខន ែដលមន ចរតវបនសេរមចេឡើយ េបើគម នឱសថសមរសបេនះ។

មលេហតសលធម េរកពកតពវកចចផលវចបប នងនេយបយ នងេរកពក ត សខភព ធរណៈ កមនមលេហតសលធមផងែដរ េដើមបទប ក តទកខេវទន មរយៈករេធវើឲយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

ចរកបន នង ចេរបើបន។ េនះជករពតជពេសស េរពះទកខេវន ចទប ក តបនេ យករច យទប នងេ យគម នករខតខរបងែរបងខល ងេពកេឡើយ។ េបើគម នករខតខរបងែរបងេដើមបផល សបតរ ថ នភពបចចបបនននងបនតមន គជេរៀង លឆន របជជនបសប ននករងទកខេវទនេ យ រជង ករឈចកចបមធយម នងខល ង ឬ បតបងជវត េន

ទបផត (25)។ របជជនទងេនះរមមនៈ • អនកផទកេមេ គេអដស/អនកជងេអដសកនងដ កកលចងេរកយចនន 1 ននក។ • �អនកជងម រកកនងដ កកលចងេរកយចនន 5.5 ននក។ • �អនកជងែដលរងរបសេ យ រេរគះថន កនងអេពើហង ចនន 0.8 ននក។ • �អនកជង ៃរ។ • �អនកជង ែដលកពងជសះេសបើយពករវះកត។ • �រសតស លកន (ែដលផតលកេណើ តដលទរក 110 នជេរៀង លឆន )។ • កមរមនជង • �ទប ក តករណថមៃនករឆលងេមេ គេអដសបនចនន 130 000 ករណ នងករណជងឆលង

មឈមដៃទេទៀតែដលពបនដងចននចបស ស។ • � រសតចនន 75 000 នក ែដល ល បកនងេពលស លកន។

ផលវបកពកងវះៃនលទធភព ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនករមតធងនធងរ េហើយចននអនកជង ែដលឈចប យងេ ច ស មនចនន នងករមតដចគន នងអនកជងែដលឈចប េ យ រ ថ នភពជង ែដលជជងចមបង កបនទកមកេលើពភពេ ក ជពេសសេមេ គេអដស ជងរគនចញ នងជងរេបង។f

អនភពភល ម ឬ "អនភពជរញ"។ ដេចនះ ពកយបេចចកេទស “ករពយបលេ យេរបើ រធតជរញអភអយដែដលមន អនភពយរ [long-acting opioid agonist]” ឬ “ករពយបលេ យេរបើ រធតជរញអភអយដ [opioid agonists]” គរយកមកេរបើ។ f េមេ គេអដស: ករណេកើតមន: 2.7 ន/មយឆន អរ េរប ឡង: 33.4 ន/មយឆន អរ មរណៈ: 2.0 ន/មយឆន (2008) (26) ជងរគនចញ: ករណេកើតមន: 243 ន/មយឆន អរ មរណៈ: 863 000 /មយឆន (2008) (27)

31

ភពចបចៃនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនងេវជជ រសតបចចបបនន ថន សពក

ករឈចកចបេកើតមនជទេទ េសទើររគបឯកេទសេវជជ រសតទងអស កនងេនះ រមមន ករអនវតតនទេទ ករែថទបបតករឈចប វទយ រសតខងដពក ជងកនងសរ ងគ វទយសកឈម នងករវះកត។ អនកជងែដលទទលរងករឈចប រមមនអនកែដលមនជងម រក ផទកេមេ គេអដស ជងេកសក ងកេណត វ ឬអនកែដលបនឆលងកតករវះកត ឬទទលរងេរគះថន ក។ អនកជងម រក ចរតវករបបតករឈចកចប េន លដ កកលៃនជង។ អនកជងេរចើនជងពរភគប ែដលមនជងម រកលត ស អនកជងរបែហលពកក ត លៃនអនកជងទងអសែដលមនផទកេមេ គេអដស/ជងេអដសធងនធងរ នងទទលរងករឈចបមធយម នងខល ង (25, 29, 30)។ កនងសមភពវទយ រសត ចរតវករឱសថបបតករឈចប កនងអឡងេពលស ល េពលវះកត នងេរកយករវះកត។ ចេពះអនកជងទងអស ករបបតករឈចបគរជែផនកមយៃនករពយបលទងមលរបសពកេគ។ ករេរបើថន អភអយដ មមត ជឱសថសខនស បពយបលបបតករឈចបធមយម នងខល ង នងមនឱសថជេរចើនេទៀតរតវបនចតទកថជឱសថ រវនត (25, 31, 32)។ ថន ប េស មល (Paracetamol) ( េស មណហវង[acetaminophen]) ថន េសទល ល លច សត (acetylsalicylic acid) ឱសថពយបលជងរ កមនែមនេសតរយដ (non-steroidal anti-inflammatory medicines - NSAIMs) ែដលេនេពលេរបើែតឯង េហើយ អភអយដែដលមនអនភពេខ យ [weak-acting opioids] (រ មដល [tramadol] កេដអន [codeine]) ជធមម ពមនរបសទធភពកនងករណបបតករឈចបមធយម នងខល ង។ (NSAIMs) ចមនផលរខនធងនធងរ នងគរេរបើរបសេ យរបងរបយតនេលើជង ៃរ (33, 34) ។ េបើេទះបជគមវទយឱសថមន យ មយសតវត កេ យ កបែនតឱសថេផ ងែដលសមរសបជនសអភអយដអនភពខល ង ស បករពយបលបបតករឈចបមធយម នងខល ង មនទនបនរកេឃើញេនេឡើយេទ។ ករឈចបែដលមនធររ ល ចបះពលជវតរមនស មន ករគបែផនកទងអស ែដលបះទងគចសត រមមណ សរ ងគ នងសងគម។ ករឈចកចបធងនធងរមនធររ ល ចប ត លឲយអនកជងចង

ល ប (35)។

ករពយបលេ គសញញ េញ នឱសថអភអយដ នងករទប ក តករចមលងេមេ គេអដស ជទទងពភពេ ក មនរបជជនរបែហល 16 ននកែដលចកថន ខសចបប (36)។ របជជនែដលេញ នអភអយដែដលមនចក មនអរ ខពសជង។ កនងឆន 2008 អងគករ UNODC បនបនរបមណថ េនេលើសកលេ ក របជជនចននរ ង 12.8 នង 21.9 ននក បនេរបើរបស ជងរេបង: ករណេកើតមន: 9.4 ន/មយឆន អរ រប ឡង: 11.1 ន/មយឆន អរ មរណៈ: 1.3 ន (2008) (28)

32

អភអយដេ យខសចបប កនងរយៈេពល 12 ែខកនលងេទ េ យមនអរ េរប ឡងរ ង 0.3% នង 0.5% ៃនរបជជនពភពេ ក ែដលមន យព 15 ដល 64 ឆន (37)។ កនងចេ មករណឆលងេមេ គេអដសថមៗ េនអរ បខងេកើត នង សក ត ល កនងឆន 2005 អរ ឆលង 62% េកើតេឡើង េ យ រករេរបើរបសថន ចក (38)។ មនភសត ងរងមបញជ កពរបសទធភពៃនករពយបលករេញ នឱសថអភអយដ េ យេរបើ រធតជរញអភអយ ែដលមនរបសទធភពយរ ដចជថន ផកេម ដន (methadone) នងបរេរបនណរហវន (buprenorphine) ែដលកតបនថយ នងទប ក តករេរបើថន ចករបកបេ យរបសទធភព ដេចនះ ជយទប ក តករឆលងជងេថលើមរបេភទ B នង C នងេមេ គេអដស។ ករពយបលេ យ រធតជរញអភអយដែដលមនរបសទធភពយរ កកតបនថយនវអរ មរណៈភព េ យ រករេរបើេហរ អនេលើសករមតដលេទ 90% (39) ។ េលើសពេនះេទេទៀត អនញញ តឲយអនកជងែដលេញ នអភអយដ េដើរតនទ េពញេលញ េនកនងសងគម។ ករេញ នជបញហ មយែដល បនពកពនធនងករែរបរបលៃនរបពនធសរៃសរប ទ កនងអភអយដេបទដ (opioid peptides) នងណរ េបទដ (neuropeptides)ដៃទេទៀត ែដល ចេធវើឲយមនេសថរភពបន មវធពយបលេ យ រធតអភអយែដលមនអនភពយរ [long-acting opioid therapy] (40)។ ដចេនះ ចបបគររតវេផត តេលើករពយបល មនែមនករ កទណឌ កមមេនះេទ។ បែនត េគបនរបមណថ មនែត 8% បេ ណ ះៃនអនកចក ថន េញ នមនលទធភព ចទទលបនករពយបលេញ នឱសថអភអយដ (41)។

ករេរបើរបសដៃទេទៀតៃនឱសថ រវនតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ អភអយដករតវបនេរបើជថន សពក េហើយមយងេទៀត មរហវន (morphine) រតវបនយកមកេរបើេដើមបពយបលករសទះដេងហើម នងករធញថបេ យ រករសទះដេងហើម។ កេដអន (codeine) នងអភអយដែដលមនអនភពេខ យដៃទេទៀត [weak-acting opioids] រតវបនេរបើេដើមបពយបលជងកអក នងជង គ។ េអេ គ េមរទន (ergometrine) នងេអហវរឌន (ephedrine) ែដលជញកញបរតវបនបែងវរទសេទផលតថន ខសចបបេនះ េដើរតសខន កនងេពលស លកនជបនទ ន នង ចបងក រមរណៈភពម ។ ជេរៀង លឆន មនរសតកនលះ ននក ល បកនងអឡងេពលស លកន (42) កនងេនះ របមណជ 120 000 នក ល ប េ យ រធល កឈមេរកយករស លកន (43) ។ យជវតទងេនះ ចជយសេរងគ ះបនរបសនេបើឱសថបញឈបករធល កឈមមនស បេរបើរបសយងទលទ យេនះ។

េក មន (Ketatmine) ជឱសថ រវនត សខនេធវើឲយសពក។ ជពេសស មតបនជនបទៃនរបេទសកពងអភវឌ ន េក មនជថន សពកែដលសមរសប នងមនសវតថភពែតមយគត។ េទះបជ មនបនចះបញជ កកនងសនធសញញ អនតរជតសតពឱសថកេ យ បែនតេក មន បចចបបននសថតេរកមកររតតពនតយថន កជត កនងរបេទសរបែហល 50 របេទស េនទទងពភពេ ក។ កនងឆន

33

2006 CND បនអពវនវឲយរ ឋ ភបល “ពចរ រតតពនតយករេរបើរបសឱសថេក មន េ យក េនកនងបញជ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េ យនតកមមជត ែដល ថ នភពកនង

រសកតរមវ” (44, 45)។ េក មន(Ketatmine) កពងែតសថតេនេរកមករពនតយេ យគណៈកមមធករជនញសតពករេញ នថន របសអងគករសខភពពភពេ ក(46)។េគលនេយបយរតតពនតយថន កជតទកទងនងេក មន គរេធវើឲយមនតលយភព េដើមបធនឲយមនករវះកត ស បរបជជន មតបនជនបទ (47)។ ឧទហរណ ឱសថដៃទេទៀត មន រៈសខនចេពះរប ទ រសត នងចតតេវជជវទយកនងករពយបលជងសកនជន ជងធញថប នងជងេគងមនលក។ កនងរបេទសមយចនន មនករេរបើបងហ ឌ

េហ ពន (benzodiazepines) ហសរបមណជថន សណត នងថន បបតថបបរមភ។ េពលបនេរបើជថន សណត នងថន បបតថបបរមភ ថន េនះរតវបនកណតឲយេរបើរបស កនងរយៈេពលខល េនេពលមន ថ នភពវបតតែតបេ ណ ះ បែនតជញកញប រតវបនេចញេវជជបញជ ឲយេរបើស បរយៈេពល ែវង។ មយងវញេទៀត ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បពយបលជងសកនជនដចជ េហវនណបប ល (phenobarbital) នងបរេរបនណរហវន (buprenorphine) ចមនតចតចបផត។ េនទវប រហវក របជជន 80% ែដលមនជងសកនជន មនមនលទធភពទទលបនឱសថ រវនត ែដលទប ក តជងសកនជនេនះេទ (antiepileptics) (48)។ ចងេរកយ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មន រៈសខនចេពះវទយ រសត េពលគ ចេពះកររ វរជវេវជជ រសត (កនងេនះ មនករពេ ធនពយបល) ចេពះកររ វរជវេលើករេញ ន នងចេពះករេរបើរបស កនងមនទរពេ ធននតបេចចកវទយ។ សវតថភពៃនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនករទទល គ លថ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយជឱសថែដលមនសវតថភព េពលេរបើរបសសមរសប េដើមបេគលបណងកនងេវជជ រសត។ របសនេបើថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) បនេចញេវជជបញជ ឲយេរបើ មករមតដសេនះ ថន សពកែដលមន

រធតអភអយដ (opioid analgesics) ជថន មនសវតថភព នងមនចបចភយខល ចពករណ ល បេ យៃចដនយ ឬករេញ នេទ។ ករពនតយេឡើងវញជលកខណៈរបពនធេលើឯក ររ វរជវបនឈនដលករសនន ឋ នថ អនកជង 0.43% ែតបេ ណ ះ ែដលគម នរបវតតេរបើថន េនះពមន នងែដលរតវបនពយបលេ យេរបើថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) េដើមបបបតករឈចបេនះបនេសពថន របសខលន នង 0.05% ែតបេ ណ ះ ែដលមនេ គសញញ េញ ន (49) ។ េនះ ចពនយលបន មរយៈយនតកររបពនធរប ទ (50)។ លទធភព ចរកបននេពលបចចបបនន ករេរបើរបសអភអយដសរបជសកលបនេកើនេឡើងគរឲយកតសគលេរកយឆន 1986 េនេពលអងគករសខភពពភពេ ក បនែណនថន សពក Asalgesic Ladder ស បបបតឈចបេ យ

34

រជងម រក។ បែនត កេណើ នេនះេកើតមនេឡើងែតមយចននតច េនកនងរបេទសឧស ហកមមសខនៗ ែដលត ងឲយរបជជនមយរកមតចេលើពភពេ កែតបេ ណ ះ (51, 52)។ មនតេលខបនរបមណថ របជជនចនន 80% េលើពភពេ ក មន ចេរបើមរហវន (morphine) បនេឡើយ េដើមបបបតករឈចប (53)។ ថន មរហវនៈ ករែបងែចកៃនករេរបើរបសឆន 2009

United States (5.5%) 55.9%

Europe (12.4%) 28%

Canada (0.6%) 6.2%

Australia and New Zealand (0.5%)

2.9%

Japan (2.4%)0.8%

Other countries (78.6%)6.2%

ភគរយកនងរងវងរកចក សេ េលើចននរបជជនេនេលើពភពេ ក (េពលគ ជចននរបជជនសរបៃនរបេទស យករណ)។ របភព: INCB

សថត កេ យ មនភពមនរតមរតវជបជមយ (ជធមម េ យ រករ យករណមនេពញេលញ) េហើយេនះកជករពតទកទងនងសថតសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយផងែដរ។ បែនត សថតសតពឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត ែដលេបះពមពផ យេ យ INCB (53) ចេជឿជកបន េ យ ររបពនធរដឋបល ែដលែចងេ យអនសញញ ឯកេ នងអនសញញ ឆន 1971 ែដល កកតពវកចចេលើរ ឋ ភបលទងអសឲយ យករណទនននយសថតមក INCB ែដលបនទ បមក នងេសើបអេងកតេលើភពមនសសងវ កគន ។

ចេពះករពយបលេ គសញញ េញ នអភអយដ េទះបជថន ចករតវបន យករណថមនករេរបើរបស ពេសទើររគបរបេទសទងអសេនេលើពភពេ កកេ យ បែនតមនែត 70 របេទសបេ ណ ះ (កនងចេ មរបេទសទង193) មនេស ពយបលេ យេរបើ រធតជរញអភអយែដលមនរបសទធភពយរ េហើយេគបនរបមណថ េនទទងពភពេ ក មនែត 8% បេ ណ ះ

សហរដឋ េមរច

របេទសដៃទេទៀតជបន

អរ ត ល នងនេវេសឡង

ក

អរ ប

35

ៃនអនកចកថន េញ ន ែដលទទលបនករពយបលែបបេនះ (េបើេធៀបនងចនន 61% កនងអរ បខងលច ែដលមនជេរ ើសពយបលសតង មយ) (41)។ ឧបសគគចេពះលទធភព ចរកបន លទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចៃលលកទញបន

ជតមយសតវត មកេហើយ ចប ងពអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថេលើកទមយ បនចលជធរមន (54) េហើយអនសញញ សតពកររតតពនតយឱសថ ែដលបនបេងកើតកតពវកចចមខពរ គធនឲយលទធភព ចរកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយឲយបនរគបរគនផង នងទប

ក តករេរបើរបសមនរតមរតវផង ែដលេកើតមនអសរយៈេពលជត 50 ឆន ។ បែនត កតពវកចចេដើមបទប ក តករេសព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ រតវបនយកចតតទក កេរចើនជងកតពវកចចរតវធនឲយមនលទធភព ចរកឱសថឲយបនរគបរគន េដើមបេគលបណងកនងេវជជ រសត នងវទយ រសត េហើយចណចេនះប ត លឲយរបេទសមយចននអនមតយកចបប នងបទបញញតត ែដល ងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយឥតឈបឈរ នងយងខល ង។ INCB នងអងគករសខភពពភពេ កបនគសបញជ កពចបប នងបទបញញតតែដលតងរងរជល ែដល ងលទធភព ចរកបន នងករេរបើរបសថន មន រធត េភៀនដ (opiates)កនងេវជជ រសត (31, 32, 51, 55 - 58)។ កលពឆន 1989 (55) INCB បនយកចតតទក កចេពះរបតកមមហសករមត ែដលរ ឋ ភបលមយចននមនមកេលើបញហ េសពថន េនេពល “របតកមមរបសអនក កែតង ចបប នងអនករដឋករមយចនន ែដលភយខល ចថ ករេសពថន េនះេកើនេឡើង ឬ ល លបនឈនេទដលករអនមតចបប នងបទបញញតត ែដល ច ងរជលេពកនវលទធភព ចរក រធតេញ ន កនងករណមយចនន”។ INCB កបនេលើកេឡើងថ “េពលខលះអនក កែតងចបបមយចននអនមតចបបែដលមនរតមែតពកពនធនងច ចរខសចបបបេ ណ ះេទ នងែថមទងបះពលដលករេ ះដរ នងករេរបើរបសរសបចបប េ យពបនេធវើករ យតៃមលពផលបះពលឲយបនរគបរគន ែដលចបបថមមន ចេពះសកមមភពរសបចបបែបបេនះ។ កររពយបរមភកនែតខល ងថ នង ចមនករេសព ក ចប ត លឲយមនករអនមតបទបញញតតតងរងរជល ែដលមនអនភពកតបនថយលទធភព ចរកបនេដើមបេគលបណងរសបចបប”។ កនងេគលករណែណននមយៗៃនឯក រ មនករពនយលពវធនករណែដលរមចែណក ឬមនរមចែណកទប ក តករេសព នងករេញ ន នងវធនករណ ែដលជឧបសគគចេពះលទធភព

ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន ស បករេរបើរបសសមរសបកនងេវជជ រសត ។ មនឧទហរណជកែសតងជេរចើនអពរបង សថតកនងករមតេផ ងៗ កនងេនះ រមមន:

• ចបប នងេគលនេយបយ • ករយលដង នងឥរយបទសងគម • ក ត េសដឋកចច ែដលរមមនលទធភព ចៃលលកទញបន។

36

កនងេគលបណងេធវើឲយលទធភព ចេរបើបនលអរបេសើរ រ ឋ ភបលគរបនតេធវើករេលើចណចទងអស េនះ េដើមបេធវើឲយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចរកបន ចេរបើបន នង ចៃលលកទញបន ។

មលេហត នងវធេរបើឯក រេនះ?

មល ឋ នចមបងស បករ យតៃមលេគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយឱសថ កនងរយៈេពល 25 ឆន មនករយកចតតទក កេលើករពតែដល ករមតៃនករេរបើរបសឱសថ ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនទទងពភពេ ក មនេសមើនងតរមវករែថទសខភព។ កនងរបេទសមយចនន ករមតៃនករេរបើរបសកនែតលអរបេសើរេឡើង កនងអឡងរយៈេពលេនះ បែនតកនងរបេទសភគេរចើន មនករែរបរបលតចតចបផត។ េនកនងឆន 2010 INCB បនេលើកេឡើងថ “គមល តៃនករមតេរបើរបសថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) កនងរបេទសខសៗគន េនែតមនករមតសខន។ ក ត ដចជករយលដងមនែដនកណត នងរបងរដឋបលតងរងជងវធនករណែដលរតវេធវើសថតេរកមអនសញញ ឆន 1961 បះពលដលលទធភព ចរកបននវថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) ”។ INCB បន េសនើស ”រ ឋ ភបលពកពនធឲយកណតពឧបសគគចេពះលទធភព

ចេរបើបន នងពករេរបើរបសែដលរគបរគនកនងរបេទសរបសខលន” (52)។ ដចែដល INCB បនអនវតតកនលងមករចេហើយ CND នងអងគករសខភពពភពេ កកបនអពវនវរ ឋ ភបលទងអសឲយ យតៃមលេលើរបពនធែថទសខភព ចបប នងនតកមមរបសខលន រពមទងរតវកណតឲយេឃើញ នងលបបបតឧបសគគចេពះលទធភព ចរកបននវ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បតរមវករេវជជ រសត (16, 31, 32, 51, 55 - 57)។

ករេរបើឯក រេគលករណែណន េគលករណែណនេនកនងជពកេរកយ ចរតវបនេរបើេ យរ ឋ ភបល អនកជនញែផនកសខភព នងអនកដៃទេទៀត។ េគលករណែណនទងេនះ ចេរបើជ:

• ឧបករណ យតៃមលេគលនេយបយ នងចបប • ជមល ឋ នបេងកើតេគលនេយបយ នងចបបថម ឫែកតរមវេគលនេយបយ នងចបប

ែដលមនរ ប។ • ឧបករណអបរ េដើមបជនដណងភគពកពនធពទនកទនងរ ងេគលនេយបយ នងចបប

សតពកររតតពនតយឱសថ ជមយនងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

យទធ រសតេធវើឲយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចរកបន នង ចេរបើបនេ យងយរសល រមមនៈ

• ករពនតយចបប នងវេ ធនកមមេឡើងវញ។

37

• េរៀបចែផនករេដើមបឲយលទធភព ចរកបនកនែតលអរបេសើរ មរយៈ � ករេរៀបចតេលខបន ម ន នងសថតរបចឆន ែដលលអ (នងបញជ នសថតទងេនះមក

INCB )។ � ករ កបញច លលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េទកនង

េគលនេយបយសតពកររគបរគងសខភព នងជង។ � ករបេងកើតេស រគបរគន ែដលអនកជង ចទទលករពយបលសមរសប េ យគម ន

កខន។ � ករអបរអនកជនញែថទសខភព នង ធណៈជន។

តរមវករ យតៃមលេគលនេយបយមនលកខណៈចបស ស បែនតដេណើ រក ចមនចបសសេទ។ រ ឋ ភបលរតវបនផតលអន សនឲយអនវតតជ នជេរចើន។ • ចត ងបគគល ឬគណៈកមម ធករ (ឧទហរណ ជញ ធរជតមនសមតថកចច ឬអនកជនញ

សខភព) ឲយសក ពេគលករណែណន។ រ ឋ ភបល ចចងេរៀបចកចចរបជ ឬសកខនយតករ នងអនកែថទសខភពពេសសមយ េដើមបពភក នង បេពញ ងរតត

ពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស (េរពះសណរខលះជសណរផលវចបប នងសណរខលះេទៀតជសណនែផនកេគលនេយបយ ដេចនះកនងករណជគណៈកមម ធករ ចជករចបចរតវបេងកើតអនគណៈកមម ធករចបប នងអនគណៈកមម ធករេគលនេយបយ)។

• ទទលបនពតមនបែនថមពរបភពឯក រសខន (សមេមើលសឌ-រ ម) ។ • ទទលបនចបបចមលងេគលនេយបយ នងចបបថមៗសតពកររតតពនតយឱសថ។ • េរបើ ងរតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស េដើមប យតៃមលចបប នងេគល

នេយបយ • បេងកើតករសនទនរ ងអនកបេងកើតេគលនេយបយ បណឌ តសភ នងសងគមសវល េដើមបេធវើ

ករផល សបតរែដលចបច។ កនងេគលបណងអបរ េគ ចែចកចយេគលករណែណនជន ថ បនរ ឋ ភបល នងមនែមនរ ឋ ភបលែដលពកពនធ ជពេសសជនបគគល នងរកមទង យែដលចលរមកនងកររតតពនតយ ឱសថ នងែកលមអេស បបតករឈចប េស ជងម រក ករែថទបបតករឈចប ករពយបលករេញ ន ករអបរពេវជជ រសតជេដើម។ របេទស ែដលចងបេងកើតេគលនេយបយថម ឬែកលមអេគលនេយបយ នងចបបែដលមនរ ប

ចចងេធវើករជមយកមមវធសតពលទធភពទទលបនករពយបលេ យឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយរបសអងគករសខភពពភពេ ក (WHO’s Access to Controlled Medications

Programme-ACMP)។ កមមវធ ACMP បនបេងើកតេឡើងរមគន េ យ INCB នងអងគករសខភពពភពេ ក នងអនវតតេ យអងគករសខភពពភពេ ក។ កនងរបយករណឆន 2009 INCB ផតលអន

សនថ “កមមវធកមមវធសតពលទធភពទទលបនករពយបលេ យឱសថែដលសថតេរកមករ

38

រតតពនតយ (ACMP) ... នងផតលជនយែដលមនរបសទធភពដលរ ឋ ភបលេនកនងករេលើកកមពស

ករេរបើរបសសមរសបៃនថន សពកអភអយដ។ រកមរបក អពវនវរ ឋ ភបលឲយគរទ នងសហករជមយអងគករសខភពពភពេ ក កនងករអនវតតកមមវធសតពលទធភពទទលបនករពយបលេ យឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ (ACMP)” (52)។ េលើសពេនះ មជឈមណឌ លសហករ េដើមបេគលនេយបយ នងករែថទបបតករឈចបរបសអងគករ សខភពពភពេ ក (សកលវទយលយ Winconsin, Madison WI, សហរដឋ េមរក) ចជយ មវធជេរចើន នងេធវើឲយមនធនធនពកពនធ មែវប យរបសខលន។

g

ករេរបើរបស ងរតតពនតយស បករ យតៃមលរបចរបេទស

ងរតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទសរតវបនផតលជន ខងេរកម ែដល ចឲយអនកេរបើរតតពនតយេលើករមតៃនករអនវតត មេគលករណែណនកនងឯក រេនះ កនងរបេទសមយ។ បញជ រតតពនតយេនះ ចេរបើជឧបករណមយ េដើមបេធវើករវភគេលើេគលនេយបយ នងចបបជត។ ករ កេលខសេ េលើេគលករណែណន នងចងអលបងហ ញថេតើសណរមយ ទកទងនងបញហចបប ឬេគលនេយបយ។ េនះ ចពរងងករ យតៃមលេ យ រកមែដលចងែបងែចកករងរ ជអនរកមចបប នងអនរកមនេយបយ។ ចេពះសណរភគេរចើន ចេលើយែដលលអបផតេដើមបធនឲយមនលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបនលអនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ គសរេសរជអក រដត។ ដចេនះចេពះសណរ មយ ែដលចេលើយមនសរេសរជអក រដត េនមនឱកសេធវើឲយលអរបេសើរ។ េ យេធវើករជលកខណៈរបពនធេលើបញហ ទងេនះ របេទសមយ ចេធវើឲយលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលមនកររតតពនតយលអរបេសើរេឡើងបនតចមតងៗ។ វធ រសតជលកខណៈជរបពនធេនះកតរមវឲយបេពញ ងរតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស េនកលបរចឆទេរកយផងែដរ។

g www.painpolicy.wisc.edu (ចលេមើលៃថងទ 31 ែខធន ឆន 2010)។

39

េគលករណែណនេដើមបធនឲយមនតលយភព េនកនងេគលនេយបយថន កជតសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ខលម រចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថ េគលករណែណនទ 1 េគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយឱសថគរទទល

គ លថ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ជឱសថចបច ចខតស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត។ េគ ចចតទកថជលកខខណឌ មន ចខវះបន េដើមបផតលលទធភព នងជយសរមលលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចេពះេគលនេយបយថន កជត ែដលរតវែចងឲយបនចបស សពវតថបណងកនងេគលនេយបយ។ េគលនេយបយថន កជតគរទទល គ លភពចបចៃនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េហើយធនថឱសថរតវបន កបញច លកនងេសចកតែថលងកនងេគលនេយបយ េដើមបធនករអនវតតនេគលនេយបយ។ េសចកតែថលងេនះ កបញច លនវចណចនន កនងករេលើកសទយឲយកនែតលអរបេសើរនវលទធភព ចេរបើបននវឱសថទងអសែដលរតវករ។ េលើសពេនះ របេទស ចែចងចណចេនះកនងចបបរបសខលន ជេគលបណង ឬជកតពវកចចស បរ ឋ ភបល។ េនះនងឆលះបញច ងពមលេហតចមបងែដលបនេលើកេឡើងកនងសនធសញញ អនតជតសតពកររតតពនតយឱសថ េដើមបេធវើឲយឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត មនស បករេរបើរបសកនងេវជជ រសត។ ចបបអនតរជតh នងេគលករណែដលពកពនធ អនសញញ ឯកេ សតពឱសថមនជត កទន បពវកថ កថខណឌ 2 (11) ែចងថ: “េ យទទល គ លថ ករេរបើឱសថ កទនកនងេវជជ រសត េនែតសខនចបច េដើមបបបតករឈចប នងទកខេវទន េហើយករផគតផគងរគបរគនរតវេធវើេឡើង េដើមបធនឲយមនលទធភព ចរកបននវឱសថេនះ ស បេគលបណងេនះ”។ អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត (59) បពវកថ កថខណឌ 5 ែចងថ: “េ យទទល គ លថ ករេរបើ រធតពយបលេ គផលវចតត ស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត ជករសខនចបច នងថលទធភព ចរកបនស បេគលបណងេនះមនគររតវបន កករមតរជលហសេហតេនះេទ”។

h ស បពតមនព ត រ: សម នអតថបទេដើមៃនអនសញញ

40

េគលករណែណនទ 2 រ ឋ ភបលគរេគរព មកតពវកចចផលវចបបអនតរជតរបសខលន

េដើមបធនឲយមនលទធភព ចរក នងលទធភព ចេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយបនរគបរគន ស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសតទងអស មរយៈចបបជត នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថ។ រ ឋ ភបលមនកតពវកចច មចបបអនតរជត រតវេគរព មសនធសញញ ទងអសែដលរ ឋ ភបលជភគ។ កតពវកចចេនះមនធល កែតេលើទភន កងរមយ ឬវសយមយេនះេទ បែនតេលើរ ឋ ភបលទងមល។ ដចជ ជញ ធររតតពនតយឱសថមនរតមែតរតវេគរព មសនធសញញ សតពកររតតពនតយឱសថេនះបេ ណ ះេទ បែនតរតវេគរព មកតពវកចច ែដលេចញពសនធសញញ ដៃទេទៀត កនងេនះ រមមន លខតបករណអនតរជតសតពសទធមនស ។ ផទយមកវញ ទភន កងររ ឋ ភបលដៃទេទៀតរតវធនថ ចបប/បទបញញតតទងេនះ ែដលសថតេរកមករទទលខសរតវរបសខលន អនេ ម

មអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ។ អនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថផតលនវរកបខណឌ ជមល ឋ ន ស បចបបជតសតពកររតតពនតយឱសថ។ កនងរបយករណរបចឆន 2009 INCB បនរបកសជថមមតងេទៀតថ: “េគលបណងជមល ឋ នមយៃនសនធសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ គេដើមបធនឲយមនលទធភព ចរកបននវឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត ស បេគលបណងេវជជ រសត នងេលើកកមពសលទធភពទទលបន នងករេរបើរបសសមរសបនវឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត” (52)។ សនធសញញ អនតរជតសតពសទធមនស នងលខតបករណដៃទេទៀតគជរបភពែណនបែនថមទកទងនងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ សទធទទលបនេស សខភព ែដលរតវបនទទល គ ល កនងរបភពមយចននេ យរបេទសេសទើរទងអស មនែចងកនងសនធសញញ នងលខតបករណដៃទេទៀតជេរចើន(60)។ ឧទហរណ ធមមនញញៃនអងគករសខភពពភពេ កែចងេលើកទ 1 ពសទធទទលបនេស សខភពជលកខណៈអនតរជត។ េលើសពេនះ មរ 12 ៃនកតកសញញអនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម (ICESCR) (61) បនែចងបែនថមេទៀតពសទធទទលបនេស សខភព។i គណៈកមម ធករសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច

i 193 របេទសជរដឋសមជកៃនអងគករសខភពពភពេ ក។ 160 របេទសជរដឋភគៃនកតកសញញ អនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម (http://treaties.un.org/Pages/ViewDetail.aspn?src=TREATY&ntdsg_no=IV-3&chapter=4&lang=en; ចលេមើលៃថងទ 3 មក 2011)

41

នងវបបធម ែដលបនបេងកើតេឡើងេ យ ECOSOC បនេរៀបចេឡើងនវេយបលទេទេលខ 14 េដើមបបរយយបែនថមេទៀតពខលម រៃនសទធទទលបនេស សខភព។ េទះបជចបបអនតរជតមន កចងកតពវកចច មនយបេចចកេទសកេ យ កបែនតេយបលទេទរតវបនេរៀបច េ យគណៈកមម ធករេដើមបបករ យជផលវករណពមរ 12។ អនសញញ អនតរជតសតពឱសថ នងេគលករណៃនសទធទទលបនេស សខភព បេពញបែនថមគន េទវញេទមក។ ចណចដបងៃនបពវកថ កនងអនសញញ ឯកេ ែចងថ: “ភគ [ៃនអនសញញ េនះ] េ យគតពសខភព នងសខមភពរបសមនស ជត ...”។ អនកតសមតបនេលើកេហតផលថ េគលករណសទធមនស អនតរជត តរមវឲយរ ឋ ភបល រតវផតលឱសថ រវនត-កនងេនះ រមមនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ- ែដលជែផនកមយៃនកតពវកចចសនលជអបបបរមរបសរ ឋ ភបល កនងករេគរពសទធទទលបនេសសខភព។ េលើសពេនះ អនកតសមតដៃទេទៀតបនផ រភជ បលទធភពទទលឱសថែដលសថតេរកមរតតពនតយេនះ េទនងកតពវកចចសទធមនស របសរ ឋ ភបលែដលរតវចត វធនករណករពររបជជន េរកមយ ត ធកររបសខលន ឲយេជៀសផតពកររបរពតតមកេលើខលនែដលអមនស ធម នងបេនថ កបនទ ប (18)។ កនងឆន 2005 រកមរបក េសដឋកចច នងសងគមកចចរបសអងគករសហរបជជត (Economic

and Social Council- ECOSOC) នងសននបតអងគករសខភពពភពេ កបនជរញឲយរបេទសនន ធនបនលទធភព ចរកបនថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) កនងេវជជ រសត អនេ ម មសនធសញញ អនតរជត (62, 63)។ កនងរបយករណឆន 2009 េផញើជនរកមរបក សទធមនស (64), អនក យករណពេសសសតពករេធវើទរណកមម នងភព វយងឃនង នងកររបរពតតមកេលើខលន ឬទណឌ កមមឯេទៀតែដលេឃរេឃ អមនស ធម ឬនងបេនថ កបនទ ប បនរបកសថ េ ក “ចងរឮកេឡើងវញថ មទស នៈវសយ សទធមនស ករេញ នថន គររតវចតទកដចជងដៃទេទៀតែដលរតវករករែថទសខភព”(កថខណឌ 71) នងថ “េ យ រកងវះៃនលទធភពទទលករពយបលករឈចប នងថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) ស បអនកជងែដលរតវករ េសមើនងកររបរពតតមកេលើខលនែដលេឃរេឃ អមនស ធម នងបេនទ កបនទ ប ដេចនះេគគរចតវធនទងអស េដើមបធនឲយមនលទធភពទទលបនេពញេលញ នងេដើមបជនះ ឧបសគគែផនកចបប អបរ នងឥរយបថ កនងេគលបណងធនឲយមនលទធភពទទលបនករែថទងបបតករឈចបឲយបនេពញេលញ” (កថខណឌ 74 (e) )។

42

ចបបអនតរជត នងេគលករណែដលពកពនធ អនសញញ ឯកេ មរ 4 ែចងថ: “ភគទងអសគរចតវធនករណចបប នង រដឋបល ែដលចបច ... េដើមបករមតករផលត ករផលតកនងបរមណេរចើន ... ករែចកចយ ... ករេរបើរបស នងករកនកបឱសថ ស បរតមែតេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ

រសតបេ ណ ះ”។ អនសញញ សតព រធតពយបលផលវចតត (59) មរ 5 កថខណឌ 2 ែចងថ: “ ភគនមយៗរតវ...ករមតករផលត ... ករែចកចយ ... ករេរបើរបស…នងកនកប រធតកនង ង II, III នង IV ស បែតេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសតបេ ណ ះ ែដលខលនចតទកថសមរសប”។j

អនសញញ ឯកេ មរ 38 កថខណឌ 1 ែចងថ: របេទសននមនកតពវកចចរតវទបក ត នងពយបលករេញ នថន ។ មរ េនះរបកសថ: “ភគននរតវ ...ចតវធន

ករណជកែសតងករទប ក តពករេសពថន នង ... ពយបល ... អនកែដលពកពនធ”។ អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 20 កថខណឌ 1 មនសរេសរពកយេសើទរែតដចគន សទធ ធ។ កតកសញញ អនតរជតសតពសទធដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម (ICESCR) មរ 12 (61) ែចងថ : “1. រដឋជភគទង យទទល គ លនវសទធមយ ែដលែចងថ បគគលរគបរបមនសទធរសេនរបកបេ យសខមភពយងរបៃព ទងែផនក ងកយទងែផនកគនតរបជញ ។ 2. េដើមបឲយបនសេរច មេគលេ ទងរសងខងេលើេនះ... រដឋជភគទង យរតវមនវធនករណចបចេផ ងៗ... ដចជ ... ករពយបល នងកររតតពនតយ ... ជង [នង] បេងកើតលកខខណឌ េផ ងៗេដើមបឲយមនកចចទនកបរងសខភព នងករពយបលជចបច េនេពលរបជពលរដឋមនជងេផ ងៗ”។ េយបលទេទេលខ 14 េលើមរ 12 ៃនកតកសញញ អនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម មនដចជ (60):

• សទធ ... ទទលបន ... ករពយបលសមរសបេលើជងទេទ ជង កររងរបស ពករភព ជពេសសេនថន កសហគមន។ ករផតលឱសថ រវនត។រពមទងករពយបល នងករែថទសខភពផលវចតតែដលសមរសប (កថខណឌ 17 )។

• រៈសខនៃនវធ រសតេពញេលញ ... ែផអកេលើ ... ករយកចតតទក ក នងករែថទបគគលមនជង ៃរ នងអនកជងែដលសថតកនងដ កកលចងេរកយ

j រតវករករករមតតងរងែថមេទៀតស ប រធតកនង ង I ៃនអនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត ដចបនពនយលកនងមរ 7។ រធតទងេនះ គរតវករមតកនងករេរបើរបសកនងេវជជ រសត បែនតរបសនេបើរតវករករេរបើរបស ចរតវទទលបនករអនញញ ត។

43

េ យសេរងគ ះពកគតពករឈចប នងេ យផតលលទធភពដលពកគតឲយល បេ យេសចកតៃថលថនរ (កថខណឌ 25 )។

• សទធទទលបនបរ ថ នធមមជត នងករងររបកបេ យសខភព ... [នង] កតពវកចចៃនរដឋជភគ ... េធវើ ... យទធនករផ ពវផ យពតមន ... ទកទងនងេមេ គេអដស/ជងេអដស [នង] ករេសព ... ថន នង រធតបងកេរគះថន កដៃទេទៀត (កថខណឌ 15 នង 36 )។

• កតពវកចចសនល ... រតវផតលឱសថ រវនត ែដលបនកណតរហតមក េរកមកមមវធសកមមភពសតពឱសថ រវនតរបសអងគករសខភពពភពេ ក (កថខណឌ 43d)។

• កតពវកចចសនល ... រតវធនឲយមនករែចកចយរបកបេ យសមធមនវេរគ ងបរកខ សខភព ទនញ នងេស កមម (កថខណឌ 43e)។

• កតពវកចចសនលរតវធនឲយមនករែថទ ... សខភពម សខភពបនតពជ (កថខណឌ 44a)។

• កតពវកចចសនល ... រតវផតលករបណត ះប ត លសមរសបដលបគគលកសខភបល កនងេនះ រមមនករអបរពសខភព នងសទធមនស (កថខណឌ 44e)។

រដឋធមមនញញៃនអងគករពភេ ក បពវកថ ែចងថ: “អនេ ម មធមមនញញសហរបជជតរដឋជភគៃនធមមនញញេនះសមរបកសថ េគលករណដចខងេរកមជមល ឋ នៃន សភមងគល ទនកទនងចះសរមងគន នងសនតសខរបសរបជជនទងអស ៖ សខភពជសខមលភពរបកយ ផលវចតត នងសងគម ទងរសង នងគម នជង នងពករភពេទ។ កររស េនរបកបេ យសខមភពយងរបៃព មសតង ជសទធជមល ឋ នមយរបសមនសរគបរបេ យេរ ើសេអើងជត សន សន ជេនឿនេយបយ េសដឋកចច ឬ នៈសងគមេឡើយ” (19)។ កមនសនធសញញ សតពសទធមនស េផ ងេទៀត ពកពនធនងសទធទទលបនេស សខភពផងែដរ ដចជសនធសញញ សតពសទធរបសកមរ (3) នងកររពមេរព ងថន កតបនដៃទេទៀត ដចជធមមនញញ រហវកសតពសទធនងសខមលភពកមរ (65) ធមមនញញ រហវកសតពសទធមនស នងសទធពលរដឋ (66) អនសញញ [អរ ប] ករពសទធមនស នងេសរភពជមល ឋ ន(67) ធមមនញញសងគមអរ បឆន 1961 (68) នងពធ របែនថមេលើអនសញញ េមរកសតពសទធមនស កនងវសយេសដឋកចច សងគម នងវបបធម(69)។

ជញ ធរ នងតនទកនងរបពនធ េគលករណែណនទ 3 រ ឋ ភបលគរចត ង ជញ ធរជត េដើមបធនឲយមនលទធភព

ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងករែថទសខភព។

44

INCB ផតលអន សនថ: “រ ឋ ភបលគរកណត ថេតើចបបជតសតព កទនមនចណចេផ ងៗ ... ែដលពចរ ព ...ករពត... ែដលករផតលឱសថឲយបនរគបរគនរតវេធវើេឡើង េដើមបធនឲយមនលទធភព ចរកបននវឱសថ កទនស បេគលបណងេនះ... [នង] េដើមបធនថ ករទទលខសរតវខងរដឋបលរតវបនបេងកើតេឡើង នងមនបគគលកស បករអនវតតចបបទងេនះ” (51)។ ជញ ធរេនះ ចជែផនកៃន ជញ ធរជតមនសមតថកចច ឫករយលយ ចេ យែឡក េពលគ ថ បន កេ យ ែដលសមរសបបផត ែផអកេលើកលៈេទសៈជត។

េគលករណែណនទ 4 រ ឋ ភបលទង យគរធនថ ជញ ធរទងអសែដលចលរម

កនងករបេងកើត នងអនវតតេគលនេយបយសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយសហករគន នងជបរបជគន មករចបចេដើមបេលើកកមពសនវលទធភព ចរកបន នង លទធភព ចេរបើបន ស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត រពមទងទប ក តករេសព េ គសញញ េញ ន នងករបែងវរេទេរបើខសចបប។

េដើមបបេងកើត នងអនវតតេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថឲយសសងវ កគន របេទសទង យរតវធនថ ទភន កងររ ឋ ភបលែដលពកពនធគរសហករគន នងធនថេគលនេយបយ នងបទបញញតតរសបគន ។ េដើមបឲយមនរបសទធភព កចចរបជេនះគរេរៀបចេឡើង មភពចបច ែផអកេលើកលៈេទសៈជត។ ទភន កងរែដលពកពនធរមមន អនក កែតងចបបរតតពនតយឱសថ ជញ ធរែថទសខភព មរនតពនធគយ បលស នង មរនតត ករ។ ករសហករគន នងអនញញ តឲយអនកចលរមទងអសកនែតមនរបសទធភព នងធនភពសសងវ កគន រ ងេគលនេយបយរបសពកេគ។ ទភន កងរទង យកនងែសវងយលឲយបនកនែតលអពកងវល ករកហត នងបញហ របឈមេទវញេទមក ជេហតបេងកើតឲយមនឱកសសហកររមគន េដើមបសេរមចឲយមនលទធភព ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េដើមបយកេទេរបើឲយបនសមរសបកនងេវជជ រសត នង សហករគន េដើមបសេរមចេលើ នងអនវតតវធនករណចបចេធវើឲយមនតលយភពរ ងេគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយឱសថ។ ជញ ធរជត ែដលបនេលើកេឡើងកនងេគលករណែណនទ3 គរចលរមយងសកមម។

េគលករណែណនទ 5 រ ឋ ភបលគរធនថ មនេវទកែដល ជញ ធររតតពនតយថន នង ជញ ធរសខភបល ធរណៈ សហករគន នងជបរបជគន មករចបច ជមយនងថ បនវជជ ជវៈសខភបល នងភគពកពនធដៃទេទៀត េដើមបេលើកកមពសលទធភព ចរក

បន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគល

45

បណងេវជជ រសត នងវទយ រសត រពមទងទប ក តករេសព េ គសញញ េញ ន នងករ

បែងវរេទេរបើខសចបប។

កររបសយទកទងរ ង ជញ ធរជត (កនងេនះ មន ជញ ធរជតែដលចត ង កនងេគលករណែណនទ 3) បគគលកសខភបល នងភគពកពនធដៃទេទៀត ជករសខនេដើមបធនថ មន កៗយលដងអពេគលបណងនងអណតតរបសអនកដៃទេទៀត។ េដើមបឲយមនរបសទធភព កចចរបជេនះ គររតវេរៀបចេឡើង មករចបច ែផអកេលើកលៈេទសៈ

ជត។ កចចរបជនងផតលលទធភពដលបគគលកសខភបល នង ថ បនពកពនធរបសពកេគចផតលពតមនសតពតរមវករចងបន រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នងយល

ដងពកងវលរបសនយតករ។ បរញច សមកវញ នយតករនង ចសក លមអតអពផលបះពលៃនចបប នងេគលនេយបយេលើករែថទេវជជ រសត នងព រៈសខនៃនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចេពះអនកជងមន កៗ នងសខភព ធរណៈជទេទ។

កចចសហរបតបតតេនះ ចមនរបភពជរកមរបក ផតលេយបលថន កជតៃនភគពកពនធ កនងេនះ មន ជញ ធររ ឋ ភបល រកមរបក េវជជ រសត នងត ងពអនកវជជ ជវៈេវជជ

រសត អនកជងនងរកមហនធន បរងសខភព នងែផនករដឋបលទង យទទលបនទកេលើករែថទសខភព ធរណៈ ែដលរតវករឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេនះ មរនតរតតពនតយឱសថ នងនយតករ។ របសនេបើសមរសប រកមរបក ផតលេយបលថន កជតក ចរមមនបលស មរនតពនធគយ នងមរនតត ករផងែដរ។

អណតតទងមលៃនរកមរបក ផតលេយបលថន កជតេនះ គករផតលេយបលថេតើរតវសេរមចបននវតលយភពរ ងលទធភព ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយស បករេរបើរបសេវជជ រសត នងករទប ក តករេសព នងករេញ នថន យងដចេមតច។ ែផអកេលើសមសធត នង ណតត រកមរបក ផតលេយបលថន កជត ចមនករ

ងរ ដចខងេរកមៈ • ជយ យតៃមលេលើតរមវករឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នង

យករណពករមតៃនលទធភពទទលបន។ • ផតលេយបលពករេលើកកមពសករេរបើរបស ឱសថែដលសថតេរកមកររតត

ពនតយ ឲយបនសមរសប ពករអនវតតលអបផត ពករបេងកើតេគលករណែណនថន កជតសតពករពយបល នងពករអនវតតេគលករណែណនអនតរជតសតព ករពយបល។

េគលករណែណនទ 6 ែផអកេលើតនទ នងកតពវកចចរបសខលន ទភន កងររ ឋ ភបលទង

អសគរធនថ ខលនមន ងេគលនេយបយសខភបល នងលទធភពទទលបនករ

46

ពយបលរសបចបប េ យេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេឡើយ កនងេពលបេពញកតពវកចចរបសខលន។ ជញ ធរសខភបលគរផតលពតមនពកពនធសតពេគលករណពយបល ដលទភន កងរអនវតតចបបសតពឱសថ នងទភន កងរពកពនធដៃទេទៀត។

អនសញញ ទង យ ែចងពករ មឃតៃនករកនកបឱសថ របសនេបើមន “សថតេរកមសទធអ ចរសបចបប” េនះេទ។ េរពះបគគលកសខភបល “កនងេពលកពងបេពញមខងរពយបល” មនចបចរតវករ ជញ បណណ ឬេវជជបញជ ករកនកបឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនងវជជ ជវៈេនះ គរចតទកថ “សថតេរកមសទធអ ចរសបចបប” ដេចនះ ករកនកបេនះមនរតវបន មឃតេទ។ ដចគន េនះែដរ អនកជងទង យែដលទទលបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មេវជជបញជ ពឱសថ ថ នែដលមនករអនញញ ត នងមនទរេពទយ កនកបឱសថេនះ “សថតេរកមសទធអ ចរសបចបប”។ អនសញញ េនះ កកតពវកចចេលើរ ឋ ភបលឲយផតលករអបរ ដលអនកែដលេធវើករេលើបញហរតតពនតយឱសថ។ ដេចនះ ទភន កងរទងអសែដលពកពនធនងកររតតពនតយឱសថ (ឧទហរណ មរនតពនធគយ នងបលស) គរមនចេណះដងរគបរគនពេគលនេយបយសខភបលរបសរ ឋ ភបល ទកទងនងករពយបលេ យេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ពកេគគរមនចេណះដងរគបរគន េដើមបដងថេតើេពល ករកនកបរបសអនកជង នងអនកជនញសខភបលជករកនកបរសបចបប នងដងថ ពកេគមនរតវអនវតតវធនករណរតតពនតយហសេហតេឡើយ។ េគលករណេនះ កយកមកអនវតតចេពះករពយបលករេញ នឱសថអភអយដផងែដរ។ ករអនវតតចបបមនគរ ងអនកជងមនឲយទទលបនករពយបលេនះេទ។ ករផតលពតមន នងករអបរពករពយបល នងករេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនគររតវបនចតទកជករផ ពវផ យពឱសថខសចបបេទ នងមនប ត លឲយមនករកតេទសេឡើយ។ ចបបអនតរជត នងេគលករណពកពនធ អនសញញ ឯកេ មរ 38 កថខណឌ 3 តរមវឲយរ ឋ ភបលទង យ “រតវជយបគគល ែដលករងរទមទរករយលដងពបញហ េសពថន នងពករទប ក ត”។ អនសញញ សតព

រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 20 េរបើពកយេសទើរដចគន សទធ ធ។ អនសញញ ឯកេ មរ 33 ែចងថ: មឃត “ករកនកបឱសថ េលើកែលងែតករកនកបេនះសថតេរកមសទធអ ចរសបចបប”។ មរ 30 កថខណឌ 1.a ែចងថ: កនងករណែចកចយ រតវករ ជញ បណណ បែនត (មរ 30 កថខណឌ 1. c) េនះ “មនអនវតតចេពះជនទង យែដលមនករអនញញ តរតមរតវកនងករបពញ នងកនងខណៈបេពញមខងរពយបល ឬវទយ រសតេឡើយ”។ ដចគន េនះែដរ ករ

47

ផគតផគង ឬករផតលឱសថដលបគគលតរមវឲយមនេវជជបញជ (មរ 30 កថខណឌ 2.b.i) េហតដចេនះ អនកជង ែដលបនឱសថ មេវជជបញជ ចចតទកថបនកនកបឱសថ េរកមសទធអ ចរសបចបប ដចែដលមនែចងកនងមរ 33។ មរ 30 កថខណឌ 2.b.i កែចងផងែដរថ “លកខខណឌ េនះមនអនវតតចេពះឱសថ ែដលបគគល ចទទលបន េរបើរបស ផគតផគង ឬចតែចងេ យរសបចបប ទកទងនងមខងរពយបលរបសខលនែដលបនអនញញ តរតមរតវេឡើយ”។ អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 8 កថខណឌ 1 តរមវឲយមនករផតល

ជញ បណណេលើករែចកចយ រធតែដលបនចះបញជ េនកនង ងេលខ II, III នង IV បែនត “ករផតល ជញ បណណអនញញ ត ឬវធនករណរតតពនតយរសេដៀងគន ដៃទេទៀត មនអនវតតចេពះជនទង យែដលមនករអនញញ តរតមរតវកនងករបពញ នងកនងខណៈបេពញមខងរពយបល ឬវទយ រសតេឡើយ” (មរ 8 កថខណឌ 4)។ ករកនកបករតវបន អនញញ តេ យ “សថតេរកមសទធអ ចរសបចបប” ដចជ បគគលកែថទសខភពែដលកពងេរបើឱសថេនះកនងវជជ ជវៈរបសខលន ឬអនកជងទទលេវជជបញជ ឲយេរបើឱសថេនះ (មរ 5 កថខណឌ 3)។ អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 10 កថខណឌ 2 ែចងថ: “េ យេគរព

មបញញតតរដឋធមមនញញ រដឋជភគនមយៗរតវ មឃត ករផ ពវផ យពណជជកមមព រធតេនះដល ធរណៈទេទ”។ (ចរកតសមគ លថេនះករមតរតមែតករផ ពវផ យពណជជកមម)។

ករេរៀបចែផនករណេគលនេយបយ ស បលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន េគលករណែណនទ 7 រ ឋ ភបលគរ កបញច លលទធភព ចរកបន នងលទធភព ច

េរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បករេរបើរបសេវជជ រសតែដលពកពនធទងអសេទកនងែផនករណេគលនេយបយជតសតពឱសថ រសតរបសខលន។ េគកគរ កបញច លឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នង េស ពកពនធកនងកមមវធជតសតពករទប ក តជងឆលង នងេគលនេយបយសខភព ធរណៈដៃទេទៀត។

ករេរៀបចែផនករស បលទធភព ចរកបន មរយៈករបេងកើតែផនករណេគលនេយបយ ជករសខនចេពះករកណត នងករសេរមចបននវេគលបណងេគលនេយបយសខភបលៃនរបេទសមយ។ កមន រៈសខនផងែដរ ចេពះករសេរមចបននវកតពវកចចអនតរជតៃនរបេទសមយ ទកទងនងអនសញញ អនតរជតសតពឱសថ នង អនសញញ សតពសទធមនស ។

48

េគលបណងេធវើឲយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចរកបន នង ចេរបើបនស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត កនងែផនករណេគលនេយបយេវជជ រសតជត គរមនែចងេនេដើមដបង។ េគលនេយបយ កគរេ ះរ យលទធភព

ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បេគលបណងែផនកវទយ រសត េរពះកររ វរជវៃន រធតទងេនះ ចជករចបចស បករេរបើរបស ។

បនទ បពករបេងកើតេគលនេយបយជទេទេនះរចេហើយ េគគរេរៀបចែផនករេគលនេយបយជក កស បជងនមយៗ។ កនងករមតអបបបរម របេទសទង យគរធនថ លទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថ ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ គរេលើកេឡើង កនងេគលនេយបយសតពជងជក ក ដចខងេរកម ៖ កមមវធជង ចនចរតវ កបញច លកនងកមមវធ កររគបរគងជងម រក -លទធភពទទលបននងលទធភព ចរកបននវ

រធតជរញអភអយដែដលមនអនភពយរ (long-acting opioid agonists) (70) - សងគហ ឋ នចរមះ នងេស ែថទបបតករឈចប (71)

េមេ គេអដស/ជងេអដស -លទធភពទទលបននងលទធភព ចរកបននវរធតជរញអភអយដែដលមនអនភពយរ (long-

acting opioid agonists) (70) - សងគហ ឋ នចរមះ នងេស ែថទបបតករឈចប (71) - ករបងក រករចមលងេមេ គេអដស មរយៈលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវករពយបលេ យេរបើ រធតជរញ អភអយដ (opioid agonists) (72, 73)

សខភពផលវចតត (ករេសពរធត នងេ គសញញ

េញ ន)

- ករទប ក តករេសព រធត នងេ គ សញញ េញ ន(74) - ករពយបលេ គសញញ េញ ន មរយៈលទធភព

ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវករពយបលេ យេរបើ រធតជរញអភអយដ (opioid agonists) (24)

សខភពផលវចតត (បញហ វកល ចរក នងសៃសរប ទ)

- លទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន នវថន ថបបរមភ ថន សណត នងថន ទបជងសកនជន

49

សខភពម - លទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន នវថន អកសតសន (oxytocin) (មនសថតេរកមកររតតពនតយ) នង/ឬេអេ គ េមរទន (ergometrine) នងេអហវរឌន

(ephedrine) ស បករែថទេពលស លកនបនទ ន (75 - 77)។

បែនត រ ឋ ភបលទងអសគរធនថ អនកជងទទលបនករពយបលបបតករឈចប រសប មេគលករណែណនថន កជត នងអនតរជតពករពយបល េហើយលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេនះ មនគរករមតរតមែតរកមខងេលើបេ ណ ះេទ។ េពលបេងកើត នងអនវតតនេគលនេយបយសតពលទធភព ចរកបន នងលទធភព

ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ជករសខនរតវេជៀស ងកេលើកេឡើងពសទធស បរកមអនកជងជក ក ែដលេគ ចបករ យថជករដកសទធៃនរកមអនកជងដៃទេទៀត។ ដចគន េនះែដរ មនគរមនករករមតេលើលទធភព ចរកបន ែផអកេលើភម រសត េនកនងរបេទសមយេទ។ ករមតៃនករែថទ ចបពថន ករគ រ នងសហគមនរហតដលថន កឯកេទសខពសបផត ដចជ មនទរេពទយកនងសកលវទយលយ កគររតវបនធនផងែដរ។ ជករសខន ែដលេគលនេយបយរបសរ ឋ ភបលធនថ អនកជង ចបនតករពយបល េ យេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនេពលពកេគេដកស កពយបលេនមនទរេពទយ ែដលជធមម មនេរបើរបសឱសថេនះ។ រ ឋ ភបលគរកណត នងបេងកើតជបញជ កឱសថ រវនតមយ ែដលយកគរ មបញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ ក នងបញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ កស បកមរ ែដលមន កបញច លនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដលចបចស បករបេពញេសចកតរតវករជបនទ នបផតរបសរបជជន។

េលើសពេនះ េគលនេយបយទេទគរបេងកើតេឡើង ែដលែចងពករេរបើរបសសមរសបនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ េគលនេយបយេនះ ច កបញច លយទធនករផ ពវផ យពតមន ឬយទធនករបករ យពករភនរចឡ នងផនតគនតចសគរលចេពះអភអយដ។ អនកជង នងរកមរគ រគរទទលបនដណងពករពយបលករឈចប នងករពយបលករេញ ន។ ករចលរមរបសអនកជង នងរកមរគ រ នងនឲយមនករយលដងលអរបេសើរ នង“ភពជមច ស” េលើបញហ ។

50

ចបបអនតរជត នងេគលករណពកពនធ េយបលទេទេលខ 14 ពកតកសញញ អនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម(ICESCR) ែចងថ: សទធទទលបនេស សខភព "រតវបនយលដងថជសទធទទលបនេរគ ងបរកខ ទនញ េស កមម នងលកខខណឌ ចបច េដើមបរសេនរបកបេ យសខមភពយងរបៃព មសតង ” (កថខណឌ 9 )។ “កនងខណៈកតកសញញ ែចងពករសេរមចបនជបនតបនទ ប នងទទល គ លពឧបសគគ េ យ រធនធនមនករមត កតកសញញ េនះក

កកតពវកចចេផ ងៗេលើរដឋជភគ ែដលមនអនភពផទ ល។ រដឋជភគមនមន កតពវកចចផទ ល ទកទននងសទធទទលបនេស សខភព ដចជ ... កតពវកចចរតវចតវធនករណេឆព ះេទសេរមចបននវមរ 12។ វធនករណេនះរតវលអតលអន ជក ក នងមនេគលេ េឆព ះេទសេរមចបននវសទធទទលបនសខភពលអ” (កថខណឌ 30)។ “[ករ]សេរមចបនជបនតបនទ បមននយថ រដឋជភគមនកតពវកចចជក ក នងជបនត េដើមបេធវើករឲយបនរហស នងរបកបេ យ របសទធភព េឆព ះេទសេរមចបនយងេពញេលញនវមរ 12” (កថខណឌ 31)

េគលករណែណនទ 8 រ ឋ ភបលទងអសគរធនថ រកមរបជជនទងអស ទទលបន

អតថរបេយជនេសមើៗគន ពេគលនេយបយសតពលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បករេរបើរបសសមរសបកនងេវជជ រសត េ យគម នករេរ ើសេអើង នងសតពករទប ក តករបែងវរេទទផ រខសចបប ករេសព នងេ គសញញ េញ ន។ ករមនេរ ើសេអើង គជេគលករណមល ឋ នកនងខលម រទងមលៃនចបបអនតរជតសតពសទធមនស ។ េពលេរៀបចេគលនេយបយ នងករបេងកើតេស ពយបល រ ឋ ភបលគរបងក រកឲយមនករេរ ើសេអើងេ យេចតន ែថមទងធនថ េគលនេយបយមននេទរកករេរ ើសេអើងេ យអេចតន របឆងនងរកមមនស ែដលងយរងេរគះ។ មនស ជេរចើនរកម កនងេនះមន រសត កមរ មនស ចសជ របជជនមនរបកចណលទប ជនជតភគតច អនកេទស អនកផទកេមេ គេអដស អនករកសផលវេភទ បរសរមេភទជមយបរស អនកេរបើថន េញ នចក ជរកមងយរងេរគះជពេសស េហើយ ចរតវករកចចខតខរបងែរបងជពេសស េដើមបធនឲយមនលទធភពពតរបកដកនងករទទលបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ េនេពលបេងកើតេគលនេយបយ េគគរធនថ េគលនេយបយ នងេស ែដលេកើតេចញពេគលនេយបយអនញញ តឲយមនលទធភពទទលបន នងលទធភព

ចរកបនេសមើគន កនងចេ មរកមទងេនះ េហើយគតគរពេយនឌរ នងសមរសបនងវបបធម។

51

អនកជងែដលមនរបវតតេសព រធតេញ ន មនសទធទទលបនករពយបល ចេពះករឈចកចប ដចអនកដៃទេទៀតែដរ េហើយបទបញញតតមនគរករមតសទធទទលបនឱសថ

រវនតេនះេទ។ ជេសចកតសេរមចេវជជ រសត កនងករពចរ គណសមបតត នងគណវបតតៃនជេរ ើសពយបលខសៗគន ។ ករពតែដលថ បគគលមន កមន ឫធល បមន េ គសញញេញ នអភអយដ គមនែមនជេហតផលេធវើឲយជនមន កេនះមនទទលបនកររគបរគងេលើករឈចកចបឲយរគបរគនេនះេទ។ កនងរបេទសមយចនន មនែតអនកផទកេមេ គេអដសេទែដលមនលទធភពទទលបន ចែណកឯកនងរបេទសដៃទេទៀត មនែតអនកជងគម នផទកេមេ គេអដសេទែដលមនលទធភព (78)។ បែនត លទធភពទទលករពយបលេ គសញញ េញ នអភអយដ គរផតលជនេសើមគន ទងអនកផទកេមេ គេអដស នង អនកជងមនផទកេមេ គេអដស។ ពមនមលេហតេវជជ រសត មយែដលរតវែបងែចករ ងរកមទងពរ េហើយករអនញញ តឲយអនកជងទងអសមនលទធភពទទលបនករពយបលជករអនវតតមយែដលលអរបេសើរបផត(79)។

កជករសខនផងែដរ ែដលករពយបលេនែតបនតស បអនកែដលកពងរតវករឱសថ

ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនេពលពកេគរតវបនចបខលន ឫជបពនធនគរ េ យមនគតថេតើពកេគកពងទទលករពយបលករឈចប េ គសញញ េញ ន ឫជងដៃទេទៀតេនះេទ។ ពនធនគរទងអសគរមនកមមវធពយបលករេញ នអភអយដ។ ករេរបើរបស ឫ ករគ មេធវើឲយេញ នឈចកចប កនងេគលបណងបងខតបងខមនស ែដលេញ នថន អភអយឲយ រភព ចជករេធវើទរណកមម ភព វយងឃនង ឬកររបរពតតមកេលើខលន ឬទណឌ កមមេឃរេឃ អមនស ធម ឫបេនថ កបនទ ប េហតដេចនះ រតវបន មឃត េរកមចបបសទធមនស អនតរជត(30, 74, 79 - 81)។ លទធភព ចរកបនេស ពយបល កនងពនធនគរ កជយកតបនថយបញហ ថន េញ នខស ចបប កនងពនធនគរផងែដរ (79)។ INCB បនរបកសកនងរបយករណរបចឆន 2007 ថ ៖“រ ឋ ភបលមនករទទលខសរតវ េដើមបកតបនថយលទធភព ចរកបនថន េញ នខសចបប កនងពនធនគរ [នង] រតវផតលេស រគបរគនស បជនេលមើសេរគ ងេញ ន (េទះបជេស ពយបល ឫកនងពនធនគរកេ យ)” (45)។ កនងរបេទសែដលេគ ចរកបន រធតជរញអភអយែដលមនអនភពយរ (long-acting opioid agonists) ស បករពយបលេ គសញញ េញ នេហរ អន រសតមនៃផទេពះជញកញបមនទទលបនជេរ ើសេនះ េរពះេវជជបណឌ តបរមភពសខភពរបសទរកែដលមនទនេកើត។ ភសត ងបងហ ញថ េពលកមរមន ក ចចបកេណើ តេ យមនេ គសញញ េញ នអភអយដ បែនតេ គសញញ េនះ ចផត ចបនកនងេពលដខលបនទ បពេកើត។ េបើសនករតមមន

52

េរបើេហរ អនមនែមនជជេរ ើសមយស បរសតមន ក កនងេពលមនៃផទេពះ នង ចេជៀស ងមនេទពនតយែផនកេវជជ រសត េហើយេនះ ចប ត លឲយករសរមលកនកនែតសមគ

ម ញែថមេទៀត នងគ មកែហងខល ងេឡើងដលសខភពរបសទរក(24, 82)។ ចបបអនតរជត នងេគលករណពកពនធ េសចកតរបកសជសកលសតពសទធមនស មរ 2 ែចងថ: “មនស មន កៗ ចេរបើរបសសទធ នងេសរភពទងអសែដលមនែចងកនងេសចកតរបកស េ យគម នកររបកនែបងែចកែបប មយ មនជ ទ ពជ សន ពណសមបរ េភទ ភ សន មតនេយបយ ឬមតេផ ងេទៀត េដើមកេណើ តជត ឬសងគម រទពយសមបតត កេណើ ត ឬ ថ នភពដៃទេទៀតេឡើយ។ េលើសពេនះ មនរតវេធវើកររបកនែបងែចក មយ េ យស ងេទេលើ នៈខងនេយបយ ខងែដនសមតថកចច ឬខងអនតរជតរបសរបេទស ឬែដនដែដលបគគលមន ករសេន េទះបជរបេទស ឬែដនដេនះឯក ជយកត សថតេរកម ពយបលកត ឬគម នសវយរគបរគងកត ឬសថតេរកមករ កករមតេផ ងេទៀត មយ ដលអធបេតយយភពកត” (83)។

កតកសញញ អនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម (ICESCR) មរ 2 កថខណឌ 2 ែចងថ: កកតពវកចចេលើរបេទសទង យ “រតវធនថសទធទង យ ែដលែចងកនងកតកសញញ េនះនងរតវេរបើរបស េ យគម នេរ ើសេអើង មយ ែផអកេលើពជ

សន ពណសមបរ េភទ សន ភ មតនេយបយ ឬមតេផ ងេទៀត េដើមកេណើ តជតឬសងគម រទពយសមបតត កេណើ ត ឬ ថ នភពដៃទេទៀតេឡើយ”។ េយបលទេទេលខ 14 កថខណឌ 34 ែចងថ: “ជពេសស រដឋទង យមនកតពវកចចរតវេគរពសទធទទលបនេស សខភព មរយៈករមនបដេសធ ឫករមនករមតេលើលទធភពេសមើភពគន ស បជនរគបរប រមទងអនកេទស អនកជបឃឃង អនតជន អនកែសវងរកសទធរជកេកន នងជនអេនត របេវសនខសចបប កនងករទទលបន េស សខភពបបតករឈចប េស ពយបល នងេស បងក រ”។

េគលករណែណនទ 9 រ ឋ ភបលគរពនតយចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថរបសខលន េដើមបរកបញញតតែដលតងរងរជល ែដលបះពល េលើករផតលករែថទសខភពសមរសប ពកពនធនងឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ េគកគរធនផងែដរថ បញញតតកនងចបប នងេគលនេយបយមនេគលបណងសេរមចបនលទធផលសខភពលអរបេសើរបផត នងចតវធនករណែកតរមវ មករចបច។ េសចកតសេរមចែដលមនលកខណៈជេវជជ រសត គរេធវើេឡើងេ យអនកជនញេវជជ រសត។

53

កនងរបេទសជេរចើន ចបបជត កបញច លបញញតតតងរងជងអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថតរមវឲយមន។ ករណេនះរតវបនអនញញ តេ យអនសញញ ឲយែតរ ឋ ភបលយលេឃើញថ “ ចបច ឫលអស បករពរសខភព ឬសខមលភព ធរណៈ”។ បែនត កនងករអនវតតជកែសតង បញញតតតងរងជេរចើនមនរមចែណកេធវើឲយសខភព

ធរណៈ ឬសខភពបគគលមន កៗកនែតលអរបេសើរេឡើយ។ ដេចនះ ជករសខន រតវវភគពអនភពៃនវធនតងរង េលើករទប ក តករបែងវរេទេរបើខសចបប ករេសព នងេ គសញញ េញ ន នងេលើលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ វធន (នងេគលនេយបយ) កេ យ ែដលមនចលរមចែណកករពរសខភព ឫសខមលភព ធរណៈ គរលបបបត ឫផល សបតរ។ វធន

កេ យ ែដលរេ ភកតពវកចចអនតរជតដៃទេទៀត េទះបជ េកើតេចញពអនសញញសតពឱសថ ឫសនធសញញ េផ ង មយកេ យ គរបងក រកឲយមន។ ករវភគែបបេនះ គរេធវើេឡើងេលើវធននមយៗ នងរគបដណត បេលើទងចបប នង េគលនេយបយជផលវករណ។ េបើសនជវធនបេងកើតជរបងដលលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន បែនតមនចលរមចែណកទប ក តករេសព ករបែងវរេទេរបើខសចបប នងេ គសញញ េញ ន វធនេនះមនរមចែណកករពរសខភព ឬសខមលភព

ធរណៈ ដចេនះវធនេនះគរលបេចល ឬផល សបតរ។ កនងករណែដលវធនមយរមចែណកទប ក ត នងបេងកើតជរបងមយដលករេរបើរបសសមរសបកនងេវជជ រសតកនងេពលដ លគន ដចេនះ េគគរែសវងរកវធេផ ងែដលទប ក តកនងករមតដចគន េ យគម ន

ករបងដលករេរបើរបសសមរសប កនងេវជជ រសត។ ករេបះពមពផ ពវផ យេនះ ផតលនវបញជ រតតពនតយ ែដល ចយកមកេរបើ េដើមប យតៃមលថេតើវធន តងរងរជល ដចេនះ ចរតវករករែកតរមវ។

ឧទហរណជេរចើនៃនចបប នងេគលនេយបយតងរងរជល រតវបនេលើកេឡើង កនងអក រ រសតែដលមនរ ប (84 - 89)។ ចបប នងេគលនេយបយទងេនះ ចបះពលដលបគគលកែថទសខភព នងរេបៀប ចេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ បែនតចបប នងេគលនេយបយក ចបះពលដលអនកជង ជអវជជមន ផងែដរ។

• អនសញញ មនកណតពរយៈេពលៃនករេចញេវជជបញជ ឫបរមណៃនឱសថែដល បគគលសខភបលេចញេវជជបញជ ។ េបើសនជេវជជបញជ សរេសរបរមណឱសថែដលរតវករស បរយៈេពលមនករកណត ឫេបើសនសពលភពៃនករេចញេវជជបញជ មនករមត អនកជងនងរតវេទជបរគេពទយ នងេទកនឱសថ ថ នជញកញប។

54

• របេទសមយចនន តរមវឲយមនរបពនធចះបញជ ក នងផតលករអនញញ ត េដើមបឲយអនកជងមនលកខណៈសមបតតទទលេវជជបញជ ស បឱសថ ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ពមនលកខខណឌ តរមវឲយមនរបពនធេនះ កនង អនសញញ សតពកររតតពនតយឱសថេឡើយ។ របពនធេនះ ចជរបងមយ ងសទះលទធភពទទលបនករពយបល នងករពនយេពលករចបេផតើមករពយបល ឬករបនតករពយបល។

• ករចះបញជ អនកជងែដលបនពយបលផត ចករេញ នអភអយដេ យេរបើអភអយដ

(ជពេសសករចះបញជ អនកជងថន កក ត ល) ចផតលទនននយកនែត រតមរតវ សតពចននៃនករពយបល នង ងអនកជងកឲយទទលបនថន េម ដន (methadone) ឬបរេរបនណរហវន (buprenorphine) ពរបភពេរចើនជងមយ។ ករចះបញជ ចជកររេ ភេលើភពរក ករសមង តរបសអនកជង។ េនះ ច ងអនកជងមយចននមនឲយចលកនងដេណើ រករពយបល នង ចពនយរេពលករ

ចបេផតើមពយបល។ េនះ ចកនែតធងនធងរ េបើសនជ កចះបញជ ក ចប ត លឲយេគមនេចញបណណេបើកបរឲយអនកជង មនជលអនកជងឲយេធវើករកនងរ ឋ ភបល មនផតលសទធលេន ឋ នឲយអនកជង ឬមនផតលសទធែថទកនឲយអនកជងផងែដរ ជ ទ។ បញជ េនះ ចបះពលធងនធងរ េលើេគលនេយបយសខភព ធរណៈ កនងករផតលករពយបលករេញ ន នងករទប ក តេមេ គេអដស។ ករពយបលករេញ នអភអយដ របកបេ យសវតថភព នងរបសទធភព ចសេរមចបនេ យពចបចមនករចះបញជ េឡើយ។ េ យ រករចះបញជ េនះ ចបងកេរគះថន ក េបើសនជភពរក ករសមង តរតវបនបពនេនះ ដេចនះករចះបញជ គរេរបើរបស ែតកនងករណទភន កងររ ឋ ភបលមនរបពនធរបកបេ យរបសទធភពែដល

ចរក ករសមង តបនបេ ណ ះ។

• លកខខណឌ តរមវឲយេចញទរមងេវជជបញជ ពររតតគន នងទរមងេវជជបញជ ពេសសបេងកើន បនទកកចចកររដឋបលចេពះទងបគគលកែថទសខភពនង ជញ ធររតតពនតយឱសថ។ បញហ េនះកនែតធងនធងរ របសនេបើពមនទរមងែបបេនះរចជេរសចេនះេទ ឬរបសនេបើអនកជនញសខភពរតវច យៃថលទញទរមងេនះ។ អនសញញ អនញញ តឲយមនទរមងេវជជបញជ ពររតតគន នងទរមងេវជជបញជ ពេសសរបសនេបើរបេទសទង យយលថចបច ឬលអ។ រ ឋ ភបលទង យគរធនថ របពនធេនះមន ងលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេនះេទ។

• កនងរបេទសជេរចើន ឱសថ ថ នលក យ នងកែនលងេបើកថន មមនទរេពទយ រតវ

បនអនញញ តឲយរក សតកទក នងេបើកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េរកមជញ បណណទេទរបសេគ។ បែនត របេទសមយចនន តរមវឲយពកេគទទលបន ជញ

55

បណណពេសស។ កនងករណខលះ ែបបបទ កពកយស ជញ បណណមនេលើកទកចតត ថ បនែថទសខភពឲយ កពកយសេឡើយ ដចជ មរយៈែបបបទ

ករយធបេតយយសមគ ម ញ ឯក រមនចបចេរចើន ករពនតយេរចើនហសេហតេលើបគគលកែដលអនញញ តចតែចងឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយឫករកណតរជលេលើលកខណៈបេចចកេទសៃនទកែនលងសតកទកពេសស។

• របេទសមយចននរក បញញតត កទណឌ កមមធងនធងរេលើកហស ឬបញហ កនង ករេចញ

េវជជបញជ នងករេបើកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដល ងបគគលកែថទសខភពកឲយេចញេវជជបញជ នងេបើកឱសថទងេនះេ យរសបចបប។ INCB

បនេលើកេឡើងថ: “អនកជនញសខភព ... គរ ច ...េបើក [ថន េភៀន] េ យពចបចភយខល ចពករ កទណឌ កមមេ យ រអេពើរេ ភអេចតន [េ យ បទង] ... សកមមភពផលវចបបេលើអេពើរេ ភចបបែផនកបេចចកេទស... [ែដល] ចនងងករេចញេវជជបញជ ឬករេបើកថន េភៀន" (55)។ កហសអេចតនែដលមន

ប ត លឲយមនករបែងវរេទេរបើខសចបបនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ឬផលវបកធងនធងរែផនកសខភព មនគរសថតេរកមេទសកមមរពហមទណឌ េឡើយ។

ចបបអនតរជត នងេគលករណពកពនធ អនសញញ ឯកេ មរ 39 កថខណឌ 2 (b) ែចងថ: “ថវេបើមនែចងកនងអនសញញ េនះកេ យ បែនតភគ មនរតវ ឬចតទករតវបន ងមនឲយអនមតវធនករណរតតពនតយ ែដលតងរង ឫមងមតជងវធនករណទង យែដលែចងកនងអនសញញ េនះេឡើយ នងជពេសស មនឲយតរមវឲយកចចករេរត មេរៀបចកនង ង III ឬឱសថេនកនង ង II សថតេរកមវធនករណ មយ ឬទងអស ែដលអនវតតចេពះ ង I េឡើយ ដចែដលភគយលថចបច ឬលអស បករករពរសខភព ឫសខមលភព ធរណៈ”។

មរ 30 កថខណឌ 2 (b ii)ែចងថ: “ភគករតវ ... តរមវឲយេវជជបញជ ស បឱសថកនង ង I គរសរេសរេលើទរមងផលវករ ែដលនងេចញកនងទរមងជេសៀវេភបងក នៃដ េ យ ជញ ធរមនសមតថកចច ឬេ យ ថ បនវជជ ជវៈែដលមនករអនញញ ត [របសនេបើ] ភគចតទកថវធនករណ [ែដលតរមវឲយេចញេវជជបញជ ចេពះករផគតផគង ឬេបើកឱសថដលបគគល]េនះ ជវធនករណចបច ឬចងបន”។

អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 23 ែចងថ: “ភគ ចអនមតយកវធនករណតងរង ឬមងមតជងវធនករទង យ ែដលែចងកនងអនសញញ េនះ របសនេបើខលនយលេឃើញថ វធនករណេនះលអ ឬចបច េដើមបករពរសខភព នងសខមលភព ធរណៈ”។

56

សម នកតពវកចច នងេគលករណែដលេកើតេចញពសទធទទលបនេស សខភពែដលបនពភក ពខងេលើ ផងែដរ។

េគលករណែណនទ 10 កយសពទ កនងចបប នងេគលនេយបយសតព កររតតពនតយ

ឱសថ គរសរេសរឲយបនចបស នងគម នរសពចរសពល េដើមបកឲយយលរចឡថ ករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសតថករេរបើរបសខសឆគង។ មនេពលខលះ ចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថបនេធវើឲយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយមនេឈម ះមនលអ េ យ រករេរបើរបសពកយបេចចកេទសមនសមរសប។ ករភនតរចឡ នងករេរ ើសេអើង ទកទងនងពកយបេចចកេទស ច ងេវជជបណឌ តមនឲយេចញេវជជបញជ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េពលែដលករេចញេវជជបញជ ជអេពើរសបចបប។ ក ចបងកឲយ ជញ ធរ ែដលចងែវកែញករ ងករេរបើរបសរសបចបប នងមនរសបចបប ភនតរចឡផងែដរ។ ដចេនះ របេទសទង យគរចតវធនករណពនតយេគលនេយបយេឡើងវញ េដើមបធនឲយមនករេរបើពកយបេចចកេទសេពទយឲយសគន នងលបពកយបេចចកេទសែដលបងកឲយមនេឈម ះមនលអេចញពចបបរបសខលន។ េគលករណែណនផតលអន សនជពេសសេលើករេរបើពកយបេចចកេទសែដលមនបងកឲយមនេឈម ះមនលអ។ ករយលរចឡ ចេកើតេឡើងរ ងពកយ “េសព" ( ឬពកយ “ករេរបើខសឆគង”) នងករេរបើរបសកនងេវជជ រសតរយៈេពលយរ។ អនសញញ ឆន 1961 នងឆន 1971 មនកណតនយមនយពកយ “misuse (ករេរបើខសឆគង)” ឫ “abuse (ករេសព)” េទ។ បែនតពកយ “abuse (ករេសព)” រតវបនកណតនយមនយ េ យគណៈកមម ធកអនកជនញរបសអងគករសខភពពភពេ កសតពករេញ នៃនឱសថថជ “ករេរបើរបសហសករមតជប ប ឬយរៗមតង ែដលមនរសបនង ឬមនទកទងនងទមល បអនវតតខងេវជជ រសតែដលេគទទលយក” (1)។ នយមនយេនះមន បបញច លនវករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយរយៈេពលយរ រសបនងទមល បអនវតតេវជជ រសតែដលសមរសបេនះេទ។ ករយលរចឡមយេទៀត ទកទងនងនយមនយពកយ “dependence (ករេញ ន)” នង “dependence syndrome (េ គសញញ េញ ន)”។ ឯក រេយងកបនេលើកេឡើង កនងសនទ នរកមផងែដរ។ នយមនយៃនពកយ “dependence syndrome (េ គសញញ េញ ន)” របសអងគករសខភពពភពេ ក តរមវឲយមនវតតមនៃនេ គ សញញ យងេ ច សបកនងចេ មេ គសញញ ទងរបមយ កនងេនះ រមមនចណងរបថន ឬ រមមណចងេរបើ រធតេនះខល ង នងកររបេងើយកេនតើយមនចប រមមណ នងមនខវលពសកមមភពរបចៃថងផងែដរ េ យ រករេរបើ រធតពយបលេ គផលវចតត។ បងហ ញឲយេឃើញចបសថ អនក

57

ជងែដលរតវករដសអភអយដកនែតេរចើនេឡើង េដើមបបបតករឈចប េ យ រភព េលើឱសថ េ យ រពយបលរយៈេពលែវងេនះ ជធមម មនចតចលកនងរកមេនះេទ

។ េហើយអនកជងែដលវវតតេ គសញញ េញ នកមនចតចលកនងរកមេនះែដរ។ េលើសពេនះ មនករផតលអន សនឲយេជៀស ងកេរបើពកយបេចចកេទសែដលបងកឲយមនេឈម ះមនលអ ដចជ "ឱសថបងកេរគះថន ក” “ករេញ នថន ” ជេដើម ចេពះឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនកនងចបប។ ករែវកែញកឲយ ចគរេធវើេឡើងរ ងពកយចបបគ “ឱសថ កទន” នង “ឱសថពយបលេ គផលវចតត” ែដលសេ េលើ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េរកមអនសញញ ទងពរ េហើយរកមឱសថដចជ ថន សពកអភអយដ

រធតជរញអភអយដែដលមនរបសទធភពយរ ជេដើម។ អនកជងគរេ េ យករេគរព។ ដចេនះ អងគករសខភពពភពេ ក មនែណនឲយេរបើពកយ “អនកេញ នថន " សេ េលើអនកជង ែដលមនេ គសញញ េញ នេនះេទ េនះជពកយមយែដលេគចតទកថបងកេឈម ះអេ ច។

អនកជនញែថទសខភព េគលករណែណនទ 11 រគេពទយ គ នប ឋ យករ នងអនកជនញករ ជពដៃទេទៀត

ែដលបនបណត ះប ត ល នងមនលកខណៈសមបតតសមរសប េនករមតៃនករែថទ សខភពទងអសគររតវបនអនញញ តឲយេចញេវជជបញជ នងេបើកឱសថែដលសថត េរកមកររតតពនតយ េ យែផអកេលើ ជញ បណណវជជ ជវៈទេទ ចេណះដងេវជជ រសត នេពលបចចបបនន នងករអនវតតដលអរបសពកេគ េ យពចបចមនលកខខណឌ មន

ជញ បណណបែនថមេទៀតេឡើយ។

អនកជនញែថទសខភពទងអសគរទទលបនករបណត ះប ត លែដលសមរសប ស បសកមមភពវជជ ជវៈ ែដលពកេគអនវតតជកែសតង េហើយចេពះករេចញេវជជបញជ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយករតវករករបណត ះប ត លដចគន ែដរ។ សមតថភពេចញេវជជបញជ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេនះ រមមនឱសថអភអយខល ង មនគរកហតរតមចននតចតចែផនកឯកេទសេវជជ រសត ដចជ វទយ រសតខងដពក េនះេទ េហើយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ គរ ចរកបនេនករមតៃនករែថទសខភពទងអស។ លកខខណឌ តរមវឲយរគេពទយមន ជញ បណណ េដើមបេចញេវជជបញជ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចប ត លឲយមនលទធភព នងលទធភព ចរកបនមនកណត (សម

នេគលករណែណនទ 6)។ េនរគបរបេទសទងអស រគេពទយទងអសគរទទលបន

58

ករបណត ះប ត លឲយរគបរគន កនងករពយបលករឈចប ដចេនះរតវបនអនញញ តឲយេចញេវជជបញជ ថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) េបើសនជករចបច។ ករបណត ះប ត លកនងករពយបល ថ នភពដៃទេទៀត រសយេលើថេតើ

ថ នភពេនះេកើតមនេឡើងឬអត កនងែផនកឯកេទសរបសខលន។ កនងរបេទសមយចនន បគគលកែថទសខភព ដចជគ នប ឋ យក ចមនឯកេទសកនងែផនកជក កមយ េហតដចេនះ ករតវបនអនញញ តឲយេចញសបរតទញថន កនងែផនកឯកេទសរបសខលនផងែដរ។ ករេចញសបរតទញថន របសគ នប ឋ យក ចមន រៈរបេយជន ដចជ កនងករកតបនថយករឈចប កនងកលៈេទសៈជេរចើន។ ឧទហរណ កនងអឡងេពលខវះរគេពទយ ឫ េធវើឲយគណភពែថទកនែតលអរបេសើរ។

េពលេធើវឲយចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថមនតលយភព ជករសខន ែដលទកឲយអនកទង យែដលមនចេណះដងេវជជ រសត ជអនកេធវើេសចកតសេរមចេវជជ រសត។ ដចេនះ បរមណឱសថែដលបនេចញេវជជបញជ ករបេងកើតករពយបលសមរសប នងរយៈេពលៃនករពយបល គរជេសចកតសេរមចរបសអនកអនវតត ែផអកេលើតរមវកររបសអនកជងមន កៗ នងេលើេសចកតែណនែផនកវទយ រសតេវជជ រសតែដលសមរសប (ដចជ េគលករណែណនពយបលថន កជត ឬេគលករណែណនករពយបលរបសអងគករសខភពពភពេ ក)។ ឧទហរណពវធែដលវធនេនះ ចរតវបនរេ ភបពន េពលខលះ គករកហតផលវចបបេលើករមតដសរបចៃថងេរចើនបផតៃន អភអយដែដលមនរបសទធភពខល ង។ ករណមយេទៀត គជករករមតេលើករេរបើរបសអភអយដែដលមនរបសទធភពខល ង ស បរតម ថ នករណមយចនន ដចជ ករឈចបេ យ

រជងម រក ឬជងម រកែដលសថតេនកនងដ កកលចងេរកយ ចែណកឯករឈចបមធយម នងខល ងដៃទេទៀត េនែតមនបនេ ះរ យេនេឡើយេទ។

ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ អនសញញ ឯកេ មរ 30 កថខណឌ 2 (b) ែចងថ: “[រ ឋ ភបលរតវ] ... (i)តរមវឲយមន េវជជបញជ ចេពះករផគតផគង ឬេបើកឱសថឲយបគគលមន កៗ។ លកខខណឌ េនះមនរតវយកមកអនវតតចេពះឱសថ ែដលបគគលមន កៗ ចទទលបន េរបើរបស េបើក ឬចតែចងេ យរសបចបបេនះេទ ទកទងនងមខងរពយបលែដលបនអនញញ តរតមរតវ នង (ii) តរមវឲយេវជជបញជ ឱសថកនង ង I គរសរេសរេលើទរមងជផលវករ ែដលនងេចញកនងទរមងជេសៀវេភបងក នៃដ េ យ ជញ ធររ ឋ ភបលមនសមតថកចច ឬេ យសមគមវជជ ជវៈែដលមនករអនញញ ត របសនេបើភគចតទកវធនករណទងអសេនះ ជវធនករណចបច ឬលអរបេសើរ” (សម នេគលករណែណនទ 6)។

59

េគលករណែណនទ 12 ឱសថករែដលមនបណត ះប ត ល នងលកខណៈសមបតតសមរសប េនរគបករមតៃនករែថទសខភពទងអស គរទទលបនករអនញញ តឲយេបើកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែផអកេលើ ជញ បណណវជជ ជវៈទេទរបសខលន ចេណះដងេវជជ រសត នេពលបចចបបនន នងទមល បអនវតតលអ េ យពចបចមនលកខខណឌ ជញបណណបែនថមេទៀតេឡើយ។ េ យ រតរមវករចេពះឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចមនេនរគបករមតៃនករែថទសខភព ឱសថករទងអសគររតវបនបណត ះប ត លយងរតមរតវ េដើមបេបើកឱសថទងេនះ។ លកខខណឌ តរមវឲយឧសថករមន ជញ បណណ ស បករេចញេវជជបញជ

រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ចករមតេលើលទធភពទទលបន នងលទធភព ចេរបើ (សម នេគលករណែណនទ 6)។ របេទសមយចននអនញញ តឲយមនករែកតរមវនវកហសបេចចកេទសេ យឱសថករ។ េដើមបចបេផតើមករេចញេវជជបញជ ពយបលឲយទនេពលេវ ចបបគរែចងពសមតថភពរបសឱសថករ កនងករែកតរមវកហសបេចចកេទសកនងករេចញេវជជបញជ នងេបើក ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនងបរមណតចតច េពលមនករណបនទ ន។

កថខណឌ 43 ៃនរបយករណពេសសឆន 1989 របស INCB ែចងថ: “ កនងខណៈែដលទណឌកមមជករចបច េដើមបចតករេលើបគគលែដលរេ ភចបប ទណឌ កមមមនគរបេងកើតជឧបសគគចេពះករេចញេវជជបញជ ឫេបើកថន មនជត េភៀន រសប មបទបញញតតែដលមនរ បេឡើយ។ អនកជនញសខភពជេរចើននកអនវតតសកមមភពរបសខលន កនងរកបខណឌចបប នងគរមនលទធភព ចអនវតតបន េ យមនចបចភយខល ចថនងមនករ កទណឌ កមម ចេពះករបពនេ យអេចតន។ ចេនែតមនឱកសជេរចើន េពលអនកជនញសខភពមន ក ចទទលរងនវសកមមភពផលវចបប ចេពះករបពនចបប។ លទធភពេនះ ចទនងជ ងករេចញេវជជបញជ ឫករេបើកថន មនជត េភៀន”។

ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 9 កថខណឌ 3 ផតលលទធភពដលរបេទសទង យឲយអនញញ តឱសថករែដលមន ជញ បណណ នងមនករអនញញ ត ឫអនកែចកចយ យមន ជញ បណណដៃទេទៀត ឲយផគតផគង រធតកនង ង III នង IV កនងបរមណតចតច ស បករេរបើរបសកនងេគលបណងេវជជ រសតេ យបគគលមន កៗ កនងករណពេសស មសទធសេរមចផទ លខលន នងេ យគម នេវជជបញជ : “េទះបមនែចងកនងកថខណឌ 1 កេ យ របសនេបើភគយលេឃើញថ កលៈេទសៈកនងរសក កតរមវដេចនះេហើយេរកមលកខខណឌ េនះ បទងករកតរ កនងបញជ ភគ ចអនញញ តឲយឱសថករ ែដលមន ជញ បណណ ឬអនកែចកចយ យែដលមន ជញ បណណដៃទេទៀត ែដលកណត

60

េ យ ជញ ធរទទលបនទកសខភព ធរណៈ កនងរបេទស ឬតបន មយកនងរបេទស ផគតផគង រធតកនង ង III នង IV កនងបរមណតចតច មសទធសេរមចផទ ល នងេ យគម នេវជជបញជ ស បបគគលេរបើរបស កនងេគលបណងេវជជ រសត កនងករមតែដលកណតេឡើងេ យភគ”។ អនសញញ សតពកររគបរគងឧសថមនបនផតលនវេគលករណែណនអពករែកតរមវេលើ កហស មយៃនេវជជបញជ េ យឧសថករេឡើយ។

េគលករណែណនទ 13 រ ឋ ភបលគរជរញទកចតតឲយ េវជជ រសត ឱសថ រសត នង គ នប ឋ យក បេរង នចេណះដង នងជនញស បករពយបលករឈចប ជងេសពថន េញ ន េនកនងបរបទៃនករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនងេវជជ

រសត នងបញហ សខភពដៃទេទៀតែដលរតវករករពយបលេ យឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

កនងរបេទសទងេនះ បបញច លទងរបេទសទង យ ែដលពមនករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមករតតពនតយជទេទេនេឡើយេនះ ជករសខនែដលរគបសខភបលទងអសបេរង នពករេរបើរបសឱសថទងេនះ។ េបើេទះបជឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នងជពេសស អភអយែដលមនអនភពខល ង ចយកមកេរបើេ យមនសវតថភពកេ យ បែនតចេណះដងជមល ឋ នជចេណះដងសខន េហើយ នងឱកសេរបើ កនងករពយបល េរកមកររតតពនតយេ យមតតែដលមនបទពេ ធន កជឱកសសខនផងែដរ។ កនងរបយករណរបចឆន 2006 INCB េលើកទកចតតរ ឋ ភបលទងអសឲយធនថ “ករេរបើរបសសមរសបនវឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត កនងេគលបណងេវជជ រសត នងកររបឈមមខទកទងនងករេសពថន គរ កចល ... កនងកមមវធសក េនសកលវទយលយ” (17)។

ទមល បអនវតតលអបផតនេពលបចចបបនន គរយកពេគលករណែណនរបសអងគករសខភពពភពេ កសតពករពយបល នងេគលករណែណនអនតរជត នងជតែផអកេលើភសត ងដៃទេទៀតចេពះជងេផ ងៗែដលរតវករករពយបលេ យេរបើឱសថសថតេរកមកររតតពនតយ។ ឧបសមពនធ 2 យជបញជ នវេគលករណែណនរបសអងគករសខភពពភពេ ក ទកទងនងករពយបលេ យឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ េរកមអនសញញ ទងពរ របេទសទង យមនកតពវកចចមយគរតវ "េលើកកមពសករបណត ះប ត លបគគលក កនងករពយបល ... អនកេសពថន េញ ន ... ឲយបនេរចើនដចែដល

61

ចេធវើបន”។k (អនសញញ ឯកេ មរ 38 កថខណឌ 2 អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 20 កថខណឌ 2 មនពកយេពជដចគន េបះបទ)។ េយបលទេទេលខ 14 (កថខណឌ 12 (a) ែចងថ: “[សទធទទលបនេស សខភព ... មនធតផ …ដចតេទ ...] េរគ ងបរកខ ទនញ េស កដចជកមមវធែថទសខភព នងសខភព

ធរណៈ រតវមនកនងបរមណរគបរគន កនងរដឋជភគ។ លកខណៈចបស សៃនេរគ ងបរកខ ទនញ នងេស ែរបរបលែផអកេលើក ត ជេរចើន េ យ បបញច លទងករមតៃនករអភវឌ កនងរដឋជភគផងែដរ។ បែនត ទងេនះ បបញច លក ត កណតសខននន ែដលកណតពសខភព ដចជ ... បគគលកវជជ ជវៈ នងេវជជ រសតែដលមនករបណត ះប ត ល នងទទលបនរបកេបៀវត ែដលមនលកខណៈរបកតរបែជងកនងរសក”។ កថខណឌ 35 ៖ “សទធទទលបនេស សខភព ដចសទធមនស ទងអស កកតពវកចចបរបេភទ ឫករមត េលើរដឋជភគ ៖ េពលគ កតពវកចចរតវេគរព ករពរ នងបេពញ (កថខណឌ 33)”។ “កតពវកចចរតវករពរ កនងចេ មកតពវកតចេផ ងៗេទៀត រមមន ករណកចចរបសរដឋរតវធនថ… អនករបកបវជជ ជវៈេវជជ រសត នងអនកជនញសខភពដៃទេទៀត មនករអបរជនញ នងរកមសលធមសមរសប”។

េគលករណែណនទ 14 កនងរបេទសែដល ចរកបន នង ចេរបើឱសថែដលសថតេរកម

កររតតពនតយ ជេលើកទមយ រ ឋ ភបលគរេរៀបច គនតផតចេផតើមអបរស បអនកជនញែថទសខភព េដើមបធនឲយមនករេរបើរបសឱសថទងេនះឲយបនសមរសប។

ជករសខន រតវផតលចេណះដង នងជនញដលបគគលកែថទសខភពែដលពកពនធ

ស បករេរបើរបសឱសថទេនះឲយបនរតមរតវ កនងខណៈេពល កឲយអនវតតនវេគលនេយបយសតពលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ដចេនះ វគគបណត ះប ត លគរផតល េនទទងរបេទស។ ករអបរេនះករតវអនវតតកនងករមតមយផងែដរ េពល រធតថមមយ ចរកបន ឬេពលករេរបើរបសថមរតវបនអនមត។

k ករវចរេលើពកយ “អនកេសព”: កតសមគ លករេញ នជបញហ មយ ែដលរតវករករពយបល។ ករេសពយរៗមតងមនចបចជបញហ េទ ដចែដល ចសនមតេឃើញ កនងលកខណៈវនចឆយ ICD-10 ែដលេរៀបចកនងេគលករណែណនទ 1០ នងកនងសនទននរកម។

62

តេលខបន ម ន នងសថត េគលករណែណនទ 15 រ ឋ ភបលគរបេងកើតវធជកែសតង េដើមបបន ម នព តរមវករេវជជ

រសត នងវទយ រសតចេពះ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ឲយបនពតរបកដ មរយៈករេរបើពតមនទងអសែដលពកពនធ។

េគលករណែណនទ 16 រ ឋ ភបលគរផតលជន INCB នវតេលខបន ម ន នង យតៃមលព

បរមណៃន រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដលរតវករកនងេគលបណងរសបចបបែផនកេវជជ រសត នងវទយ រសត (តេលខបន ម នរបចឆន ចេពះឱសថ កទន នង រធតេដើម។ ករ យតៃមលយងេ ច ស េរៀង លបឆន មតង ចេពះ រធតពយបលេ គផលវចតត)។ រ ឋ ភបលគរផតលតេលខបន ម នបែនថម ឬករែកែរបៃនករ យតៃមលជន INCB របសនេបើ េលចេចញឲយេឃើញថ លទធភព ចរកបននវ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេគលបណងរសបចបប មនករខវះខត េ យ រករបន

ម នដបងៃនតរមវករធមម ភពបនទ ន ឫតរមវករពេសសជករបន ម នទបេពក។

អនសញញ ឯកេ ែចងពរបពនធបនរបមណពតរមវករៃនឱសថ កទន ែដលផតលលទធភពដល INCB េ យសហករជមយរ ឋ ភបល េដើមបគរទឲយមនតលយភពរ ងករផគតផគង នងតរមវករៃនឱសថទងេនះ។ របពនធេនះអនញញ តឲយរបេទសទង យផលត នង/ឬនចលឱសថ កទន លះរ ែតមនេលើសពតេលខបន ម នសរប េហើយទប

ក ត កឲយមនករផលត នង/ឬករនចលឱសថ កទន េរចើនជងបរមណែដលរតវករ កនងេគលបណងរសបចបប ែដល ចប ត លឲយមនករបែងវរេទផ រខសចបបនវបរមណឱសថែដលេលើស។ កនេងយៈេពលមយឆន រ ឋ ភបល ចបញជ នតេលខបន ម នបែនថម េនេពល កបន។ រ ឋ ភបលគរបេងកើតតេលខបន ម នេ យេរបើអន សន នងវធ រសត ែដលេសនើេឡើងេ យអងគករសខភពពភពេ ក នង INCB ។ វធ រសត ទងេនះែណនឲយ កបញច លបរមណេលើស កនងេគលបណងេដើមបកតបនថយឲយបនជអបបបរមនវឱកស ែដលតេលខបន ម នមនរគបរគន រហតដលចងឆន ។ កនងខណៈរបពនធែបបេនះពមនែចង រធតពយបលេ គផលវចតតកនងអនសញញ ឆន 1971 របពនធ យតៃមលមយ (ែដលជតេលខបន ម ន មញញ) រតវបន បេងកើតេឡើង មេសចកតសេរមចរបសរកមរបក េសដឋកចច នងសងគមេលខ 1981/7 នង 1991/44 ។ េ យអនមតេសចកតសេរមចេលខ 49/3 គណៈកមមករសតពឱសថ កទនកបនេសនើសរ ឋ ភបលទង

យឲយផតលជន INCB នវតេលខបន ម នពតរមវកររសបចបបចេពះ រធតេដើមមយចនន ែដលជញកញប រតវបនយកេទេរបើេដើមបផលតថន ជរមញរបេភទអេហវ មន

(amphetamine) ។

63

ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ អនសញញ ឯកេ មរ 19 កថខណឌ 1 ែចងថ: “ភគទង យរតវផតលជនរកមរបកេរៀង លឆន ស បែដនដរបសខលន នវតេលខបន ម នេលើទរមងឯក រ មរេបៀប នងទរមងែដលបនកណតេ យរកមរបក ទកទងនងបញហ ដចតេទ: (a) បរមណៃន

ឱសថរតវេរបើកនងេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត។ (b) បរមណៃនឱសថរតវេរបើ កនងករផលតឱសថដៃទេទៀត ឱសថកនង ង III នង រធតែដលមនបនែចងកនងអនសញញ េនះ។ (c) សតកឱសថែដលរតវរក ដលៃថងទ 31 ែខធន កនងឆន ែដលតេលខបន

ម នពកពនធ”។

អនសញញ ឯកេ មរ 19 កថខណឌ 4 ែចងថ: “ភគទង យគរជនដណងរកមរបកពវធ រសតែដលបនេរបើកនងករកណតបរមណ កនងតេលខបន ម ន នងពករផល សបតរកនងវធ រសតេនះ”។ អនសញញ ឯកេ មរ 12 កថខណឌ 3 ែចងថ: “របសនេបើរបេទស មយខកខនមនផតលតេលខបន ម ន ទកទងនងែដនដ មយរបសខលន មនកលបរេចឆទកណត េនះរកមរបក រតវកណតតេលខបន ម នេនះ ឲយបនខពស មែដល ចេធវើបន។ កនងករកណតតេលខបន ម នេនះ រកមរបក រតវេធវើេឡើង េ យសហករ ជមយរ ឋ ភបលពកពនធ កនងទហជកែសតង”។ អនសញញ ឯកេ មរ 12 កថខណឌ 5 ែចងថ: “ េ យមនេគលបណងករមតករេរបើរបស នងករែចកចយឱសថ រតមចននរគបរគនែដលរតវករ កនងេគលបណងេវជជ

រសត នងវទយ រសត នងេគលបណងធនឲយមនលទធភព ចរកបន ស បេគលបណងេនះ រកមរបក រតវបញជ កពតេលខបន ម នេនះឲយឆបរហស មែដល ចេធវើបន េ យ បបញច លទងតេលខបន ម នបែនថម ឬែកែរបតេលខបន ម នេនះ េ យមនករយលរពមពរ ឋ ភបលពកពនធ”។ អនសញញ ឯកេ មរ 21 កថខណឌ 4 (b) ែចងថ: “កនងអឡងឆន េនះ ភគទង យមនរតវអនញញ តករនេចញបែនថមៃនឱសថពកពនធ េទកនរបេទស ឬែដនដេនះេឡើយ េលើកែលងែត (i) កនងករណមនករផតលតេលខបន ម នបែនថមចេពះរបេទស ឬែដនដេនះ ទកទងនងបរមណ មយែដលបននចលេលើស នងបរមណបែនថមែដលរតវករ ឬ (ii) កនងករណពេសស េពលករនេចញមន រៈសខនស បករពយបលជង

មករយលេឃើញរបសរ ឋ ភបលៃនរបេទសនេចញេនះ”។

64

េគលករណែណនទ 17 រ ឋ ភបលទង យរតវបញជ នមក INCB នវរបយករណសថតសតពឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត អនេ ម មបញញតតៃនអនសញញអនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ នងេសចកតសេរមចៃនរកមរបក េសដឋកចចនងសងគម។

េរកពកតពវកចចរតវបញជ នតេលខបន ម ន នងករ យតៃមលជមន របេទសទង យករតវ យករណជន INCB សតពសកមមភពជកែសតង ែដលពកពនធេទនងឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ដចជផលតកមម ករផលតកនងបរមណេរចើន ករនចល នងនេចញ ករេរបើរបស នងករសតកទក។ លកខខណឌ ផតលរបយករណស បឱសថ

កទន មនលកខណៈព ត រជងលកខខណឌ ស ប រធតពយបលេ គផលវចតត។ កនងចេ ម រៈរបេយជនេផ ងៗេទៀត សថតមន រៈរបេយជនស ប ជញ ធរជតមនសមតថកចច INCB នង ថ បនដៃទេទៀតកនងករ យតៃមលករមតៃនករេរបើរបសឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតត គណភពៃនតេលខបន ម ន នងករ យតៃមល នងវធ រសតពមនៗកនងករបេងកើតសថត រពមទងកនងករ យតៃមល នងែកលអគណភពៃនលទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ករផគតផគង នងេស ែដលេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

អនសញញ នងេសចកតសេរមចននតរមវឲយ ជញ ធរជតមនសមតថកចច ករបយករណជន INCB េ យ បបញច លទងសថតរបចរតមសៃនករនចល នងនេចញនវឱសថ

កនទន រពមទងសថតរបចរតមសៃនករនចល នងនេចញនវ រធតពយបលេ គផលវចតតកនង ង II ៃនអនសញញ ឆន 1971 រពមទងសថតរបចឆន ៃនឱសថ កទន នងសថតរបចឆន ៃន រធតពយបលេ គផលវចតត។ របយករណរបចរតមសរតវ កមក បនដងកនងមយឆន េនចងែខបនទ បពរតមសេនះ ចែណកឯរបយករណរបចឆន រតវ កមក េនរតមៃថងទ30 ែខមថន បនទ បពឆន ពកពនធ។ ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ អនសញញ ឯកេ មរ 20 កថខណឌ 1 ែចងថ: “ ភគទង យរតវផតលជនរកមរបក នវបញជ នទរងពកយរបកសពសថត ែដលផគតផគងេ យរកមរបក ស បែដនដរបសខលននមយៗ មរេបៀប នងទរងែដលបនកណតេ យរកមរបក ទកទងនងចណចដចជ:

a) ករផលតឱសថ b) ករេរបើឱសថេដើមបផលតឱសថដៃទេទៀត ករេរៀបចឱសថកនង ង III នង

រធតេផ ងៗ ែដលគម នែចងកនងអនសញញ េនះ នងករេរបើេដើម េភៀនសងតេដើមបផលត ឱសថ c) ករេរបើរបសឱសថ d) ករនចល នងករនេចញនវឱសថ នងេដើម េភៀនសងត e) កររបអសថន េញ ន នងកេមទចេចល

65

f) សតកឱសថ ដលៃថងទ 31 ែខធន កនងឆន ែដលជឆន របកស នង g) ៃផទដ ដះេដើម េភៀនែដលបនបញជ កចបស ស”។

អនសញញ សតព រធតពយបលេ គផលវចតត មរ 16 កថខណឌ 4 ែចងថ: “ភគទង

យរតវបញជ នរបយករណសថតរបចឆន មករកមរបក មទរងែដល បនេរៀបចេឡើងេ យរកមរបក :

a) ទកទងនង រធតនមយៗ កនង ង I នង II អពបរមណផលត នេចញ នងនចលពរបេទស ឬតបននមយៗ រពមទងសតកែដលរក េ យអនកផលត។ b) ទកទងនង រធតនមយៗ កនង ង III នង IV អពបរមណផលត រពមទងបរមណសរបែដលបននេចញ នងនចលផងែដរ។ c) ទកទងនង រធតនមយៗ កនង ង II នងIII អពបរមណ ែដលបនេរបើកនងករផលតឱសថេលើកែលង។ នង d) ទកទងនង រធតនមយៗ េរកព រធតកនង ង I អព បរមណែដលបនេរបើកនងេគលបណងឧស ហកមម អនេ ម មកថខណឌ រង b) មរ 4។

បរមណបនផលតែដលបនេលើកេឡើងកនងកថខណឌ រង a) នង b) ៃនកថខណឌ េនះ មនបបញច លទងបរមណឱសថែដលផលតបនេនះេទ។

លទធកមម េគលករណែណនទ 18 កនងកចចសហរបតបតតករជមយរកមហន នងទភន កងររគបរគង

ករែចកចយ រ ឋ ភបលទង យគរធនថ លទធកមម ករផលត នង ករែចកចយនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ សេរមចបនទនេពលេវ េ យរគបដណត បេលើទ ងភម រសតលអ ដេចនះ ពមនករខវះខតកនងករផគតផគង នងធនថ ឱសថទងេនះ

ចរកបនជនចច េពលេគរតវក េហើយទនទមនងេនះ រតវរក កររតតពនតយឲយបនរគបរគន េដើមបទប ក តករបែងវរេទទផ រខសចបប ករេសព ឬេ គសញញ េញ ន។

ជែផនកមយៃនកតពវកចចរបសរ ឋ ភបលរតវធនឲយមនលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបនរគបរគននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ជករសខនែដល លទធកមម ករផលត នង ករែចកចយ រធតទងេនះ រតវបនេរៀបចេឡើងបនយងលអ។ េនះែផអកេលើករសនមតថ មនបញជ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដលបនទទលករអនញញ តឲយ កលកេលើទផ រ េនកនងរបេទស។ គរបញជកឱសថ រវនតៃនអងគករសខភពពភពេ ក នងគរបញជ កឱសថ រវនតស បកមរៃនអងគករសខភពពភពេ ក ចេធវើជគរមយ េដើមបកណតរកមឱសថជអបបបរម ែដលរតវករ រធត នងករមតដស (ឧបសមពនធ 1) (84, 90)។

66

ករផតលលទធភពរគបរគន ចរកបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ គជែផនកៃនកតពវកចចរបសរបេទសទង យ េរកមសនធសញញ អនតរជត នងរតវ កឲយសថតេរកមករ ម នេ យ INCB ។ ដចឱសថដៃទេទៀតែដរ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយមយរតវមនកនងសតក េដើមបេបើកេចញឲយអនកជងជបនត េរពះករបងអ កករផគតផគងកនងបងអ កករពយបលអនកជងផងែដរ។ ករបងអ កេនះ ចនមកនវករលបកធងនធងរដលអនកជង។ ករផអ កភល មៗៃនករពយបលេ យេរបើថន សពកអភអយដ (opioid analgesics) ចប ត លឲយអនកជងឈចកចបេឡើងវញ (របសនេបើបពវេហតសខនេនមនេនេឡើយ) នងេ គសញញ េញ ន ែដលមនេ គសញញ ដចជ េលើសឈម ចេងអ រ នងកអត ករឈចកេពះខមល គរស នងឈ ចដ។ កនងករណមនករបងអ កករពយបលេ គសញញ េញ នេ យេរបើ រធតជរញអភអយដែដលមនរបសទធភពយរ (long-acting opioid agonists) ករបងអ កេនះក ចបងកឲយមន េ គសញញ េញ នផងែដរ។ អនកជងេ គសញញ េញ នយលដងពេ គសញញ េនះ នងដងថ

ចពយបលបនេ យេរបើអភអយដ (opioid) (ខសចបប)។ កនងករណេនះ ពកេគ ចេបះបងេចលកមមវធ នងមនេ គសញញ ធងនធងរេឡើងវញ។ រយៈេពលែដលគម ន លទធភពទទលបនឱសថ បះពលដលលទធផលែដលទទលបនពកមមវធរយៈេពលយរ ចេពះករពយបលករេញ នថន នងករទប ក តករឆលងេមេ គេអដស។ ទកទងនងេ គសញញ េញ ន េគគរកតសគលថ េនះមនែមនជសញញ ចបចែដលថអនកជងបនេញ ន ឬមនេ គសញញ េញ ន ដចបនពនយលបករ យកនងេគលករណែណនទ 10 េឡើយ។ ជធមម េ គសញញ េញ ន ច េជៀស ងបន មរយៈករបនថយដសបនតចមតងៗ។ ចេពះឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ករបងអ កបងកបញហ ធងនធងរចេពះអនកជង គ ចេធវើឲយរបកចឆកតរជក ជងវកលចរក ឬមរណៈភពម (កនងករណមន ចរក េអេ គ េមរទន (ergometrine) នងេអេហវរឌន (ephedrine) បន)។ របសនេបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយនងរតវេរបើបនេនករមតែថទសខភពែដលសមរសប (សម នករពនយលបករ យ កនងេគលករណែណនទ 7 ) េនះមនលកខខណឌ តរមវឲយមនឧសថសថតេរកមកររតតពនតយែដល ចរកបនជទេទ េនឱសថ ថ ន នងកែនលងផតលេស សខភបលែដលតរមវ។ េសទើររគបឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយទងអស ករតវបនយកមកេរបើេនករមតគពរបឋមផងែដរ ដចេនះ លទធភព ចរកបននវឱសថ មនគរករមតឲយមនរតមែតឱសថ ថ ន មមនទរេពទយបេ ណ ះេទ។ អនកជង នងរកមរគ រ មនគរច យេរចើន ទកទងនងេពលេធវើដេណើ រ

67

នងរបកកក េដើមបបនេទដលឱសថ ថ ន ែដលេបើកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេនះេឡើយ។

មែដលេគចងបន ករែចកចយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ គររមបញច លជមយឱសថែដលគម នកររតតពនតយ មរយៈរបពនធែចកចយឱសថែដលគរេ យេជឿជកបន។ កនងករណជេរចើន ឯកធភពេ យរដឋ (សទធផត ចមខេ យរដឋ)េលើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនបនតរមវ កនងអនសញញ ននេនះេទ េហើយ នងបងហ ញជរបងបែនថមចេពះលទធភព ចេរបើបន នងលទធភព ចរកបននវឱសថទងេនះ។ ជញកញប េនះជករពត េពលែដលសទធផត ចមខេ យរដឋរសបនងករែចកចយេ យថន កក ត ល។ ឧទហរណ េពលែដលករែចកចយមនកណតេនទ ងមយ កនងរដឋធន ឬកនងទ ងែដលមនចននកណត កនងរកង មេខតត ឬេពលឱសថកររតវបងហ ញខលនេ យផទ ល េដើមបយកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ែដលខលនបនបញជ ទញ។ ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ េគលករណែណនទ 18 ជលទធផលៃនេគលករណែណនទ 2 នង 7។ េហើយ េគលករណែណនដៃទេទៀតកជបទកទងផងែដរ (ឧទហរណ 8, 9, 11, 12, 15, 16 នង 17)។ ចបបអនតរជតែដលពកពនធរតវបនបងហ ញ កនងេគលករណែណនទងេនះ។

េគលករណែណនទ 19 រ ឋ ភបលគរកតបនថយជអបបបរមនវផលបះពល ជអវជជមន

ែដលវធនករណរតតពនតយ នងសវតថភព មនមកេលើលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។

េលើទផ រពភពេ ក មរហវន (morphine) នងេម ដន (methadone) ជ រធតមនតៃមលេថក េហើយវតថធតេដើមអភអយដដៃទេទៀតជេរចើនកមនៃថលែដរ។ បែនត េបើេទះបជឱសថទងេនះពមនតៃមលៃថលកេ យ ឱសថទងេនះរតវបន កកហត េ យ រវធនករណសវតថភព េហើយកនងរបេទសជេរចើន មនវធនករណរតតពនតយ ែដលបះពលេលើតៃមល។ វធនករណទងេនះជេរចើន មនរតវបនតរមវឲយមនកនងអនសញញ េនះេទ នងមនចបចស បករទប ក តករបែងវរេទផ រខសចបបេឡើយ។ បញហ របឈមចេពះរបេទសជេរចើន ែដលមនករមតៃនករេរបើរបសឱសថែដល សថតេរកមកររតតពនតយមនករមតទបនេពលបចចបបននេនះ គបញហ រតវេធវើឲយមន នងបនតេធវើឲយឱសថទងេនះ ចៃលលកទញបន កនងរយៈេពលអនតរកលេឆព ះេទបេងកើតឲយមនលទធភពទទលបន នងលទធភព ចរកបនកនែតលអរបេសើរ។ កនង ថ នករណមនចណលទប ៃថល ជញ បណណ នងចះបញជ ចជករច យខពសស បករ កលកឱសថទងេនះេលើទផ រ។ កនងផលតកមម នងែចកចយវញ ករច យេវចខចបឱសថ

68

100 រគប មនសវខសគន នងករច យេវចខចបឱសថ 10 000 រគប េហើយៃថលដកជញជ នកដចគន ែដរ។ ឱសថ ថ នមយែដលេគតរមវឲយេបះវនេយគេរចើនេលើវធនករណសវតថភព េដើមបទទលបនករអនញញ តឲយ កលកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

ចសេរមចមនេធវើលទធកមម នងសតកឱសថទងេនះទកេឡើយ។ ក ត ទងេនះ ចេធវើឲយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយមនតៃលៃថល នង ចបេងកើតជរបងមយចេពះកេណើ នៃនករេរបើរបស។ របេទសទង យគរពនតយេឡើងវញេលើវធនករណរតតពនតយ នងវធនករណសវតថភពរបសខលន នងេលើផលបះពលេលើករកណតតៃមលឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ជពេសស េគគរយកចតតទក ក េដើមបធនថវធនករណសវតថភព កេ យ នងករច យទកទងនងវធនករណេនះ គមនសមមរតនងកររបឈមមខជកែសតងៃនករបែងវរេទទផ រខសចបប។ របេទសទង យគរចតវធនករណរគបរគន េដើមបែកតរមវបញហ ែដលបនរកេឃើញ។

ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ េគលករណែណនទ 19 គជលទធផលៃនេគលករណែណនទ 2 នង 7។ េគលករណែណនដៃទេទៀតកបនទកទងផងែដរ(ឧទហរណ 8, 9, 11, 12, នង 18)។ ចបបអនតរជតែដលពកពនធរតវបនបងហ ញ កនងេគលករណែណនទងេនះ។

េគលករណែណនទ 20 ជញ ធររតតពនតយឱសថគរដងពអតថភពៃន េគលករណែណន

គរៃនអងគករសខភពពភពេ កស បករផគតផគងឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយជលកខណៈអនតរជត េដើមបករែថទេវជជ រសតជបនទ ន ែដលផតលជែបបបទងយរសលស បករនចល នងករនេចញនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយចលេទកនងរបេទស ែដលេរគះមហនត យបនបងអ កមខងរៃន ជញ ធររតតពនតយឱសថ។ ជញ ធររតតពនតយឱសថគរយកេគលករណែណនទងេនះមកអនវតត េនេពលែដលចបច។

េរគះមហនត យពធមមជត នងបងកេឡើងេ យមនស ចប ត លឲយមនកេណើ នៃនតរមវករេលើ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ បែនតក ចបងអ ក ជញ ធរជតរតតពនតយឱសថផងែដរ នងប ត លឲយ ជញ ធរមន ចេចញ ជញ បណណនចលនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយបនេឡើយ។ កនងរបយករណស បឆន 1994 INCB បនផតលអន សនថ កតពវកចចរតតពនតយ ចករមតរតម ជញ ធរៃន របេទសនេចញ កនង ថ នករណបនទ ន(15)។ េគលករណេនះ រតវបនគរទេ យគណៈកមមកររតតពនតយឱសថ

កទនរបសអងគករសហរបជជត នងសននបតអងគករសខភពពភពេ ក(91, 92)។

69

េនេពល ថ នករណេរគះមហនត យេកើតេឡើង ជញ ធរមនសមតថកចចដៃទេទៀតគរយលដងថ េគលករណែណនគរៃនអងគករសខភពពភពេ កស បករផគតផគងឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយជលកខណៈអនតរជត េដើមបករែថទេវជជ រសតជបនទ ន ច យកមកអនវតតបន (15)។ េគលករណែណនគរទងេនះជយ ជញ ធរជតឲយអនវតត មែបបបទរគបរគងែដលងយរសល។ កនងករណមនករមនទលសង យ ទកទង ភព ចអនវតតបនេនះនវេគលករណទងេនះ េគផតលអន សនថគរពេរគះេយបលជមយ រកមរបក អនតរជតរតតពនតយឱសថ កទន។

ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ េគលករណទេទ េចញពអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ គ ឱសថែដល សថតេរកមកររតតពនតយជឱសថសខន េហើយេគរតវផគតផគងឲយបនរគបរគន េដើមបធនថឱសថទងេនះ ចរកបន។ (សម នេគលករណែណនទ 1 រកេមើលអតថបទបពវកថៃនអនសញញ ) េយបលទេទេលខ 14 កថខណឌ 40 ែចងថ: “រដឋជភគមនករទទលខសរតវរមគន នងេរៀងៗខលន អនេ ម មធមមនញញអងគករសហរបជជត នងេសចកតសេរមចពកពនធៃនម សននបតសហរបជជត នងសននបតអងគករសខភពពភពេ ក រតវសហករគនេដើមបផតលករជយសេរងគ ះពេរគះមហនត យ នងជនយមនស ធម េនកនង ថ នករណ

សនន”។

េគលករណដៃទេទៀត េគលករណែណនទ 21 រ ឋ ភបលែដលសេរមចនចលនវឱសថ ែដលសថតកររតតពនតយ

ថន កជត ែដលមនរតវបនរតតពនតយេរកមអនសញញ អនតរជតសតពកររគបរគងឧសថ គរយកេគលករណែណនទងេនះមកអនវតតដចគន ចេពះឱសថននែដលសថតេរកមកររតតពនតយថន កជត។ ជនកល រ ឋ ភបល ចបងខរតវ ក រធតែដលមនសថតេរកមរតតពនតយជអនតរជត ឲយសថតេរកមកររតតពនតយថន កជត របសនេបើរ ឋ ភបលយលថ រធតេនះបងកេរគះថន កធងនធងរ ពករេរបើខសឆគង នងពេរគះថន កដលសខភព ធរណៈ។ េរកមអនសញញ អនតរជតសតពឱសថ របេទសទង យមនសទធអ ចេនះ។ បែនត េពលេសចកតសេរមចពកពនធនង រធត ែដលជឱសថផងែដរ េហើយជពេសស េពល រធតទងេនះជឱសថ រវនត ជេហតបងកផលបះពលសខនេលើលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើនវ រធតទងេនះ ស បករេរបើរបសកនងេវជជ រសត នងវទយ រសតេនះ េសចកតសេរមចទងេនះរតវេធវើេ យភពអតធមត នងកររបងរបយតន។

70

របសនេបើរ ឋ ភបលពតជសេរមចេធវើ ងថន កជតេនះ រ ឋ ភបលគរេធវើេឡើង បនទ បពដេណើ រករពេរគះេយបលែដលរបងរបយតន នងមនតមល ភព ជមយនងភគពកពនធទងអស ែដលថលងែថលងពគណវបតត នងអតថរបេយជនៃនវធនករែបបេនះ។ ជពេសស រ ឋ ភបលគរពនតយៈ

• ភសត ងពកររបឈមមខៃនករេរបើរបសែដលបងកេរគះថន ក នងមហនត យ • ករមតៃនករគ មកែហងមកេលើសខភព ធរណៈ នងសងគម • រៈសខនៃន រធតចេពះករែថទេវជជ រសត • ផលបះពលេលើលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវ រធតែដល

នង កកនងបញជ រតតពនតយ។ មនេពលសេរមចថេតើ រធតគរ កកនងបញជ រតតពនតយ ឬអត រ ឋ ភបល គរពចរេលើករ យតៃមលលកខណៈវទយ រសតអពករទទលខសរតវកនងករណេញ ន ែដលអនវតតេ យគណៈកមម ធករជនញសតពករេញ នឱសថរបសអងគករសខភពពភពេ ក របសនេបើមន។l របសនេបើរ ឋ ភបលសេរមចថ ទងកររបឈមមខៃនករេរបើរបសបងកេរគះថន ក នងមហនត យ នងករគ មកែហងមកេលើសខភព ធរណៈនងសងគម គមនករមតសខន ែដលករ កកនងបញជ រតតពនតយថន កជតជទេងវើសមរសប ដេចនះ រ ឋ ភបលគរបេងកើត នងអនវតតែផនករណសកមមភព រពមជមយនងេគលករណែណន ែដល ចធនលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវ រធតទងេនះ ស បេគលបណងកនងេវជជ រសត នងវទយ រសត នងមនរតវបងអ កេឡើយ បនទ បពករ កកនងបញជ រតតពនតយ ឬទទលរងផលបះពលជអវជជមនកនងអឡងេពលមយ។ អន សនខងេលើមន រៈសខនជពេសស េបើគតពករពតែដលករ កកនងបញជ រតតពនតយថន កជតនវេក មន (ketamine) នងរ មឌល (tramadol) បនប ត លឲយមនករថយចះៃនលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថទងេនះ កនងរបេទសជេរចើនរចេហើយ។ េក មន (ketamine) ជឱសថ រវនតមយ ែដលបនេរបើជថន សពក េនទកៃនលងខវះធនធន េហើយជញកញប ជថន សពកែតមយគត ែដល ចរកបនស បករវះកត។ រ មដល (tramadol) ជអភអយដែដលមនរបសទធភពេខ យ ែដលរតវបនយកមកេរបើ េនកនងរបេទសជេរចើន េដើមបរគបរគងករឈចបមធយម ែដល

l ស បឯក រទងអសែដលទកទងនងគណៈកមម ធករអនកជនញករសតពករេញ នថន សមចលេមើល

http://www.who.int/medicines/areas/quality_safety/ECDD/en ចលេមើលៃថងទ 9 ែខមក ឆន 2011)

71

បនពនតយេឡើងវញេ យគណៈកមម ធករជនញសតពករេញ នរបសអងគករសខភពពភពេ ក េលើកទ34 កនងឆន 2006។ គណៈកមម ធករ “បនពចរ ថ សមបែតបនទ បពមនកេណើ នៃនករេរបើរបសរ មដល (tramadol) េ យ រ រៈរបេយជនខងករពយបលកេ យ បែនតភសត ងជបនតបងហ ញថ ករេសពរ មដលមនករមតទប ។ដចេនះ គណៈកមម ធករបនសនន ឋ នថ ពមនភសត ងរគបរគន េដើមបបញជ កពមលេហតរតវពនតយេឡើងវញឲយបនដតដលេនះេទ”។ ករ កកនងបញជ រតតពនតយថន កជត បនផតលបយករណជេរចើនពលទធភពមន ចរកបននវឱសថទងេនះ ែដលមនផលវបកធងនធងរចេពះអនកជង (93, 94)។ ចបបអនតរជត នងេគលនេយបយពកពនធ កតកសញញ នអនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម មរ 12 កថខណឌ 2 នង េយបលទេទេលខ 14 (សម នេគលករណែណនទ 2)

72

បញជ រតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទសm

រ ឋ ភបលនងរកមពកពនធដៃទេទៀត េ យ បបញច លទងអនកជនញែថទសខភព ចេរបើបញជ រតតពនតយ ខងេរកម េដើមបដកនករវភគេគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយឱសថ នងករមតៃនករេគរព មេគលករណែណន កនងរបេទសរបសខលន។ េនថន ករបេទស គកមល ងសមតថកចច ឬ រកមករងរ ែដល ចរតវែតង ងឲយទទលបនទកកចចករេនះ។ សមច ថ

ចរតវេធវើករេសើបអេងកតបែនថមេទៀត មននងេឆលើយសណរែដលមនេនកនងបញជ រតតពនតយេនះ។ េលខៃនសណរចនន 67 រសបនងេលខៃនេគលករណែណន។ កនងករណខលះ សណរមយ ចសេ េលើេគលករណែណនេរចើនជងមយ កនងករណេនះែបបេនះ េលខសណរសេ េលើេគលករណែណនែដលពកពនធបផត។ ចេពះសណរនមយៗ បញជ រតតពនតយបងហ ញថេតើសណរពកពនធនងបញហ ចបប (“L”: 11 សណរ) បញហ នេយបយ (“P”: 53 សណរ) ឬបញហ ទងពរ (“L/P”: ចនន 3 សណរ)។ េនះ ចេធវើឲយករ យតៃមលរបេសើរេឡើង េ យរកមករងរ ែដលចងែបងែចកករងររបសខលនជអនរកមែផនកនេយបយ នងអនរកមែផនកចបប។ ចេពះសណរភគេរចើន ចេមលើយែដលលអបផត ស បករធនឲយមនលទធភពទទលបន នង លទធភព ចរកបនយងលអនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ គសរេសរជអក រដត។ ដចេនះ ចេពះសណរ មយ ែដលចេលើយមនសរេសរជអក រដតេគមនឱកសែកលមអ។ េ យេធវើករជលកខណៈរបពនធេលើបញហ ទងេនះ របេទសមយ ចេធវើឲយលទធភពទទលបន នងលទធភព ចរកនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយកនែតលអរបេសើរេឡើង។ វធ រសតជលកខណៈរបពនធ កតរមវឲយបេពញបញជ រតតពនតយស បករ យតៃមល កនងរបេទស េនកលបរេចឆទេរកយ។ េលខ (សេ េលើ េគលករណ ែណនពកពនធ)

បញហ ចបប (L) ឬបញហ េគលនេយ

បយ (P)

សណរ វធនករណ ែដលរតវករ? (សមគស របសនេបើរតវករ)

ខលម រៃនចបប នងេគលនេយបយសតពកររតតពនតយឱសថ

1 L/P េតើមនបញញតតកនងឯក រចបប ឬេគលនេយបយថន កជតផលវករណ ែដលឱសថែដលសថតេរកមករ

m សេ ជទរមង Word ចមនកនងសឌរ មែដលភជ បមកជមយ។

73

រតតពនតយ ចបច ចខតស បករែថទេវជជរសត នងឱសថ រសតែដរេទ?

មន សម យជបញជ : គម ន

មនដង

2 P េតើមនមនបញញតតកនងចបបែដលបេងកើតកតពវកចចរបសរ ឋ ភបល ឲយផគតផគងឲយ រគបរគន េដើមបធនៈ

- លទធភព ចរកបនឱសថែដលសថតេរកមករ រតតពនតយស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ

រសត រមទងករបបតករឈចប នងទកខេវទនែដរេទ?

មន សម យជបញជ : គម ន

មនដង

- ករទប ក ត នងករពយបលករេញ ន រធត?

មន សម យជបញជ : គម ន

មនដង

3 P េតើរ ឋ ភបលបនបេងកើត ជញ ធរជតឲយអនវតត កតពវកចច េដើមបធនឲយមនលទធភព ចរកបនរគបរគន នវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត បបញច លករផតល ជញ បណណ តេលខបន ម ន នងសថត?

បនបេងកើត សម យេឈម ះទភន កងរៈ គម ន

មនដង

4 P a) េតើមនយនតករ (ដចជកររបជជរបច) កនង ចេ មប ត ទភន កងររ ឋ ភបល េដើមបសរមបសរមលេគលនេយបយរតតពនតយឱសថ នងេដើមបរបរមេគលនេយបយតចៗទងអស ែដរឬេទ?

74

មន សមេរៀប បយនតករៈ េតើកររបជេនះ េរៀបចេឡើងបនញកញប ប ណ ែដរ? …./ឆន

គម ន

មនដង

4 P b) េតើមនយនតករែដលមនករចលរមពទភន កងរែដល ទទលខសរតវេលើមខងរខងេរកមែដរឬេទៈ

- ករ កែតងចបបរតតពនតយឱសថ? មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

- េគលនេយបយរបឆងករបែងវរឱសថេទទផ រខសចបប?

មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ គម ន

មនដង

- េគលនេយបយែថទសខភព (េគលនេយបយឱសថ រសត ជងម រក េមេ គេអដស។ល។)?

មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ គម ន

មនដង

- ពនធគយ? មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

- បលស? មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

- វសយយតតធម? មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

4 P c) េតើអណតតៃនយនតករ រមមន:

75

- េលើកកមពសលទធភព ចរកបន នងលទធភពចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

កនងេគលបណងេវជជ រសតែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- ទប ក តករេសព នងករេញ នែដរឬេទ? មន

គម ន

មនដង

- ទប ក តករបែងវងេទទផ រខសចបបែដរឬេទ? មន

គម ន

មនដង

5 P a) េតើមនយនតករស បកចចសហរបតបតតកររ ង រ ឋ ភបល នងអនកជនញែថទសខភពេដើមបធនឲយមនលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវឱសថ ែដលសថតេរកមកររតតពនតយស បេគលបណងេវជជ រសត នងវទយ រសត េ យ បបញច លទងករបបតករឈចប ករពយបលករេញ នអភអយដ នងជងដៃទេទៀតេទៀត កដចជ ករទប ក តករេសព ករេញ ន នងករែងវរេទទផ រខសចបប ែដរឬេទ?

មន សមេរៀប បពយនតករៈ គម ន

មនដង

5 P b) េតើកចចសហរបតបតតមនករចលរមពប ត ទភន កងរ ែដលទទលខសរតវមខងរ ដចខងេរកមែដរឬេទៈ

- ករ កែតងចបបរតតពនតយឱសថ? មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

76

- េគលនេយបយរបឆងករបែងវរឱសថេទរកទផ រខសចបប?

មន សម យេឈម ះទភន កងរៈ គម ន

មនដង

- េគលនេយបយែថទសខភព (េគលនេយបយឱសថ រសត ជងម រក េមេ គេអដស។ល។)?

មន សម បេឈម ះទភន កងរៈ គម ន

មនដង

- ពនធគយ? មន សម បេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

- បលស មន សម បេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

- វសយយតតធម? មន សម បេឈម ះទភន កងរៈ

គម ន

មនដង

- រកមរបក េវជជ រសត? មន សម យជបញជ ៈ

គម ន

មនដង

- អនកត ងៃនអនកជនញសខភបល? មន សម យេឈម ះ ថ បនៈ

គម ន

មនដង

- អនកត ងៃនអនកជង?

77

មន សម យេឈម ះ ថ បនៈ គម ន

មនដង

- អនកត ងៃនរកមហនធន បរងសខភព? មន សម យេឈម ះរកមហនៈ

គម ន

មនដង

5 P c) េតើអណតតៃនសហរបតបតតករ រមមនៈ - ជរមញលទធភព ចរកបន នងលទធភព ច

េរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស ប េគលបណងេវជជ រសត?

មន

គម ន

មនដង

- ទប ក តករេសព នងករេញ ន? មន

គម ន

មនដង

- ទប ក តករបែងវរេទទផ រខសចបប? មន

គម ន

មនដង

5 P d) េតើកចចសហរបតបតតករមនចណចដចខងេរកមែដរឬេទៈ

- ជយករ យតៃមលពតរមវករឱសថែដលសថត េរកមកររតតពនតយ នង យករណពករមតៃនលទធភពទទលបន?

មន

គម ន

មនដង

- ផតលេយបលពេលើកកមពសករេរបើរបស ែដលសមរសបនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ?

មន

គម ន

មនដង

78

- ករអនវតតនវទមល បលអរបេសើរបផត ករបេងកើត េគលករណែណនសតពករពយបលថន កជត នង ករអនវតតេគលករណែណនសតពករពយបលអនតរជត?

មន

គម ន

មនដង

- ផតលេយបលឲយយកេចញនវរបងតងរងរជលចេពះលទធភពទទលបនឱសថែដលសថត េរកមកររតតពនតយ?

មន

គម ន

មនដង

- ផតលេយបលេលើករែកលមអករទប ក ត នង កររតតពនតយករេសព នងករេញ ន រធត េ យ មនបេងកើតឲយមនឧបសគគថមៗចេពះលទធភព

ចេរបើបន នងលទធភព ចរកបនេឡើយ?

មន

គម ន

មនដង

6 P េតើរ ឋ ភបលបនេធវើករផតលជនរគបរគន េដើមប ធនអបរមរនតរ ឋ ភបល នងអនកដៃទេទៀត ែដលករងររបសពកេគ តរមវឲយមនករយលដងពបញហ ៃនករេសពថន េញ ន នង ករទប ក ត រមទងពកពនធនងេគលនេយបយសខភបល នងករពយបលរសបចបបេ យ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ?

មន សមេរៀប បពយនតករៈ គម ន

មនដង

ករេធវើែផនករេគលនេយបយស បលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបន

ែផនករណេគលនេយបយថន កជតសតពឱសថៈ

79

7 P a1) េតើមនែផនករណេគលនេយបយថន កជតសតពឱសថែដលអនមតរច ែដល កបញច ល នវលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បករេរបើរបសពកពនធទងអសកនងេវជជ រសត នងវទយ រសតែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ េតើកែណចងេរកយបងអស ៃនែផនករេធវើេនេពល ែដរ?

គម ន

មនដង

7 P a2) េតើែផនករណេគលនេយបយថន កជតសតពឱសថ(ឬេគលនេយបយរ ឋ ភបល មយ) មនែចងព បញជ កឱសថ រវនត ែដលយកគរ

មបញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ ក នងបញជ កឱសថ រវនតគរស បកមរៃនអងគករសខភពពភពេ កែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ គម ន

មនដង

7 P a3) េតើបញជ កឱសថ រវនតេនះមន កបញច លឱសថ ែដលបចចបបននេនះេនេលើ ឬដចគននងឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេនេលើ បញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ ក នងបញជ កឱសថ រវនតគរស បកមរៃនអងគករសខភពពភពេ កែដរឬេទ?

មន

គម ន សម យេឈម ះឱសថែដលគម នៈ មនដង

7 P a4) េតើែផនករេគលនេយបយថន កជតសតពឱសថ(ឬេគលនេយបយរ ឋ ភបល មយ) មនែចងពេគលនេយបយ ែដលេលើកេឡើងពករេរបើរបសសមរសបនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយេ យរបជជនទេទ ែដលែចងផងែដរថអនកជង េហើយរកមរគ រគររជបពករពយបលករឈចប

80

នងករពយបលករេញ ន ែដរឬេទ? មន សមបញជ កៈ

គម ន

មនដង

7 (P - សម ន េគលករ

ណ ែណនទ 11

នង 12 ផងែដរ)

a5) េតើែផនករណេគលនេយបយថន កជត សតពឱសថ(ឬេគលនេយបយរ ឋ ភបល មយ) មនែចងពលទធភព ចរកបននវឱសថពកពនធ េនករមតែថទសខភពែដលសមរសប េ យ បបញច លទងលទធភព ចរកបនថន សពកែដលមន រធតអភអដសខល ង េនរគបករមត រពមទងសទធអ ចេចញេវជជបញជ មរគបឯកេទសេវជជ រសតពកពនធ ទងអសែដរឬេទ?

មន សមបញជ កៈ គម ន

មនដង

7 P a6) េតើែផនករណេគលនេយបយថន កជតសតពឱសថ (ឬេគលនេយបយរ ឋ ភបល មយ) មនែចងឲយបនរគបរគនថ អនកជងែដលេដកស កពយបលេនមនទរេពទយ េ យ រមលេហតដៃទេទៀតេនះ ចបនតករពយបលខលនេ យេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយែដរឬេទ?

មន សមបញជ កៈ គម ន

មនដង

7 P a7) េតើែផនករណេគលនេយបយថន កជតសតពឱសថ(ឬេគលនេយបយរ ឋ ភបល មយ) មនែចងរគបរគនថ ករពយបលេនបនតស បមនស ែដលេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនេពលរតវបនចបខលន ឬជបពនធនគរ េទះបពកេគទទលបនករពយបលករឈចប ករពយបលករេញ ន ឬជងដៃទេទៀត ែដរឬេទ?

មន សមបញជ កៈ គម ន

មនដង

81

ែផនករណេគលនេយបយសតពជងជក កៈ - ជងម រក

7 P b1) េតើមនកមមវធថន កជតរគបរគងជងម រកេពញ

េលញ ែដលបនអនមត ែដល កបញច លលទធភពទទលបននងលទធភព ចរកបនថន សពកអភអយដអនភពខល ង (strong opioid analgesics) ស បករ ពយបលករឈចបមធយម នងធងនធងរ នងស បេស ដចជ សងគហ ឋ ន នងករែថទបបតករឈចប ែដលអនកជង ចទទលបន ករពយបលេនះែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ េតើកែណចងេរកយបងអស ៃនែផនករណេធវើេនេពល ែដរ?

គម ន

មនដង

7 P b2) េតើមនករេផទ ងផទ តេឃើញថ គម នបញញតតមយ កនងែផនករណេគលនេយបយ ផតលសទធជនរកមអនកជងមយ ែដល ចបករ យថជករដកហតសទធេនះពរកមអនកជងដៃទេទៀត ែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

7 P b3) េតើមនធនធនរគបរគនស បករអនវតត េគលនេយបយែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពថវកៈ គម ន

មនដង

- េមេ គេអដស/ជងេអដស

7 P c1) េតើមនកមមវធេគលនេយបយថន កជតសតពេមេ គេអដស/ជងេអដស ែដលបនអនមត ែដលៈ

82

- កបញច លករពយបលករឈចបករមតមធយមនងធងនធងរ មរយៈលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវថន សពកអភអយដអនភពខល ង (strong opioid analgesics) នងេស ដចជ សងគហ ឋ ន នងករែថទបបតករឈចប ែដលអនកជង ចទទលបន ករពយបលេនះែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ គម ន

មនដង

- កបញច លករទប ក តករចមលងេមេ គេអដសមរយៈលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើ

បននវករពយបល េ យេរបើ រធតជរមញអភអយដ (opioid agonists) នងមណឌ លពយបល

ែដលអនកជង ែដលេញ នអភអយដ ចទទលបនករពយបលែបបេនះែដរេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ េតើកែណចងេរកយបងអស ៃនែផនករេធវើេនេពល ែដរ?

គម ន

មនដង

7 P c2) េតើមនករេផទ ងផទ តេឃើញថ គម នបញញតតមយ កនងែផនករណេគលនេយបយ ផតលសទធជនរកមអនកជងមយ ែដល ចបករ យថជ ករដកហតសទធេនះពរកមអនកជងដៃទេទៀត ែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

7 P c3) េតើមនធនធនរគបរគនស បករអនវតតេគលនេយបយែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពថវកៈ គម ន

មនដង

- ករេញ នអភអយដៈ

83

7 P d1) េតើមនកមមវធែថទសខភពផលវចតតថន កជតែដល បនអនមត សតពករេញ នអភអយដ ែដល បបញច លនវករទប ក តករេសពនងករេញ ន

រធត ករពយបលករេញ ន រធត មរយៈលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវករពយបលេ យេរបើ រធតជរមញអភអយដ (opioid agonists) នងមណឌ លពយបលែដលអនកជង ែដលេញ នអភអយដ ចទទលបនករពយបលេនះ ែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ េតើកែណចងេរកយបងអស ៃនែផនករណេធវើេនេពល ែដរ?

គម ន

មនដង

7 P d2) េតើមនករេផទ ងផទ តេឃើញថ គម នបញញតតមយ កនងែផនករណេគលនេយបយ ផតលសទធជនរកម អនកជងមយ ែដល ចបករ យថជ ករដកហតសទធេនះពរកមអនកជងដៃទេទៀត ែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

7 P d3) េតើកមមវធែថទសខភពផលវចតតសតពករេញ ន អភអយដមនែចងបញញតតរគបរគនែដរឬេទថ ករពយបល នងេធវើជបនតស បមនស ែដលេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េនេពលេគរតវបនចបខលន ឬ ជបពនធនគរ េ យមនគតថេតើពកេគកពងសថត កនងករពយបលករឈចប ករពយបលករេញ ន ឬជងេផ ងេទៀតេឡើយ?

មន សមបញជ កៈ គម ន

មនដង

84

7 P d4) េតើកមមវធែថទសខភពផលវចតតសតពករេញ ន អភអយដ មនែចងរគបរគនថ ពនធនគរមន កមមវធពយបលករេញ នអភអយដែដលមនដេណើ រករែដរឬេទ?

មន សមបញជ កៈ គម ន

មនដង

7 P d5) េតើមនធនធនរគបរគនស បករអនវតតេគលនេយបយែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពថវកៈ គម ន

មនដង

- បញហ េ គផលវចតត នងសរៃសរប ទៈ

7 P e1) េតើមនកមមវធែថទសខភពផលវចតតថន កជតែដល បនអនមតសតពបញហ េ គផលវចតត នងសរៃសរប ទ ែដល កបញច លលទធភព ចរកបន នងលទធភព

ចេរបើបននវថន ថបបរមភ ថន សណត នងថន ទបទលជងសកនជន (anti-epileptics) ែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ េតើកែណចងេរកយបងអស ៃនែផនករណេធវើេនេពល ែដរ?

គម ន

មនដង

7 P e2) េតើមនករេផទ ងផទ តេឃើញថ គម នបញញតតមយ កនងែផនករណេគលនេយបយ ផតលសទធជនរកម អនកជងមយ ែដល ចបករ យថជ ករដកហតសទធេនះពរកមអនកជងដៃទេទៀត ែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

7 P e3) េតើមនធនធនរគបរគនស បករអនវតតេគលនេយបយែដរឬេទ?

85

មន សមបញជ កពថវកៈ គម ន

មនដង

- សខភពម ៈ

7 P f1) េតើមនកមមវធែថទសខភពម ថន កជតែដល បនអនមត ែដល កបញច លនវលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបននវអកសតសន

(oxytocin) (មនសថតេរកមកររតតពនតយ)

នង/ឬេអេ គ េមរទន (ergometrine) នងេអហវរឌន

(ephedrine)ស បករែថទេពលស លកនជបនទ នែដរឬេទ?

មន សមផតលឯក រេយងៈ េតើកែណចងេរកយបងអស ៃនែផនករណេធវើេនេពល ែដរ?

គម ន

មនដង

7 P f2) េតើមនករេផទ ងផទ តេឃើញថ គម នបញញតតមយ កនងែផនករណេគលនេយបយ ផតលសទធជនរកម អនកជងមយ ែដល ចបករ យថជ ករដកហតសទធេនះពរកមអនកជងដៃទេទៀត ែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

7 P f3) េតើមនធនធនរគបរគនស បករអនវតតេគលនេយបយែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពថវកៈ គម ន

មនដង

8 P a) េតើមនករេផទ ងផទ តេឃើញថ ែផនករណេគលនេយបយឱសថថន កជត នងែផនករណេគលនេយបយថន កជតសតពជងជក កៈ

86

- គតគរពេយនឌរ នងវបបធមែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- អនញញ តនវលទធភពទទលបន នងលទធភព ច រកបនេសមើភពគន នងមនេរ ើសេអើង ឬប ត លឲយ មនករេរ ើសេអើងេ យអេចតនចេពះ ៖

រសត? o មន

o គម ន

o មនដង

កមរ? o មន

o គម ន

o មនដង

មនស ចស? o មន

o គម ន

o មនដង

មនស កនងវណណៈរករបកចណលទប? o មន

o គម ន

o មនដង

ជនជតភគតច? o មន

o គម ន

o មនដង

អនកជបពនធនគរ? o មន

o គម ន

o មនដង

អនកជងឈចកចបែដលមនរបវតតេសពរធត?

87

o មន

o គម ន

o មនដង

មនស ផទកេមេ គេអដស?

o មន

o គម ន

o មនដង

អនកបេរមើេស ផលវេភទ?

o មន

o គម ន

o មនដង

បរសែដលរមេភទជមយបរស?

o មន

o គម ន

o មនដង

អនកចកថន េញ ន?

o មន

o គម ន

o មនដង

8 P b) េតើអនកជងែដលេញ នអភអយដ មនលទធភពទទលបនេ យេសមើភពគន នវករពយបល េ យមនគតពៈ

- យែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- េយនឌរែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

88

- ថ នភពផទកេមេ គេអសដែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- រយៈេពលៃនករេសព រធតែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- របវតតៃនករតម ឬៃនករពយបលមនបនេជគជយ?

មន

គម ន

មនដង

- ថ នភពេ គផលវចតត?

មន

គម ន

មនដង

8 P c) េតើរសតមនៃផទេពះ នងរសតែដលកពងបេបេ ះកន មនលទធភពទទលបនពយបលករេញ ន អភអយដេ យេសមើភពគន ដចអនកជងេផ ងេទៀតែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

9 L a) េតើរ ឋ ភបលបនពនតយ េដើមបកណតថេតើមនបញញតតកនងចបបជត នងេរកមជត រពមទងកនងេគលនេយបយផលវករណែដលមនលកខណៈតងរងជងអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថែដរឬេទ?

89

មន សមបញជ កថេតើចបប ឬបទបញញតត ែដលបនពនតយ នងចបប នងបទបញញតតពកពនធែដលមនទនពនតយេនេឡើយៈ

គម ន

មនដង

9 L b) របសនេបើមនបញញតតេនះ ពក មន រៈសខន ឬចបចស បករករពរសខភព ឬសខមលភព

ធរណៈែដរឬេទ េហើយេតើពក រមចែណកេធវើឲយសខភព ធរណៈកនែតលអរបេសើរេឡើង(ដចជ មនែចងពលទធភព ចរកបន នង លទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បករេរបើរបសសមរសប កនងេវជជ រសត នងករទប ក តករេសព ករបែងវរេទទផ រខសចបប នងករេញ ន) ែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពលទធផល មបញញតតៈ គម ន

មនដង

9 L c) របសនេបើបញញតតរតវបនកណតេឃើញថមនមន រៈសខន ឬមនចបចស បករករពរសខភព

ឬសខមលភព ធរណៈេទ នងមនរមចែណកេធវើឲយសខភព ធរណៈកនែតលអរបេសើរេទ េតើបញញតេនះរតវបនយកេចញ ឬជនសេ យបញញតតេផ ង េដើមបផតលនវករមតៃនករករពរដចគន េ យមនបេងកើតជរបងចេពះករេរបើរបសសមរសប កនងេវជជ រសតែដរឬេទ?

បទ-ចស សមបញជ កៈ េទ

មនដង

9 (L - សម ន េគលករ

ណ ែណនទ

11)

d) ជពសស សមបងហ ញថរបសនេបើ ចបប ឬេគលនេយបយ មនបញញតត ដចខងេរកម ែដលមនលកខណៈតងរង ជងករតរមវេ យអនសញញ រតតពនតយឱថស ែដល ងករេចញេវជជបញជ ករេបើកឲយ នងករែចកចយ ស បករេរបើរបសសមរសប

90

កនងេវជជ រសតៈ

- េតើរយៈេពល ែដល ចេចញេវជជបញជ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយឲយេរបើ តងរងជងឱសថដៃទេទៀតែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពរយៈេពលអតបរម នងភពខសគន ជមយនងឱសថដៃទេទៀតៈ

គម ន

មនដង

- េតើសពលភពៃនេវជជបញជ ស បឱសថែដលសថត េរកមកររតតពនតយ តងរងជងឱសថេផ ងេទៀត ែដរេទ?

មន សមបញជ កពរយៈេពលអតបរម នងភពខសគន ជមយនងឱសថដៃទេទៀតៈ

គម ន

មនដង

- េតើរគេពទយមនករអនញញ តឲយកណតពករពយបលេ យេរបើឱសថែដលសមរសបែដរឬេទ (ជេរមើសៃនករេរបើឱសថ របមនត អនភព ដស នងរយៈេពល) ែផអកេទ មតរមវកររបសអនកជងមន កៗ នង មេសចកតែណនេវជជ រសតវទយ រសតែដលរតមរតវែដរឬេទ?

មន

គម ន សមបញជ កពករកហត នងភពខសគន េធៀបនងឱសថដៃទេទៀត

មនដង

- េតើមនករ កករមតេលើករេរបើអភអយដអនភពខល ង កនងករពយបលករឈចបករមតមធយម នងខល ង ចេពះជងជក កមយ ឬេរចើនែដរឬេទ (ឧ- ជងម រក) ចែណកឯករឈចបករមតមធយម នងខល ង ពបពវេហតដៃទ

91

េទៀត េនែតមនទនបនេ ះរ យេនេឡើយ?

មន សមបញជ កពករកហតៈ គម ន

មនដង

- េតើរតវករករអនញញ ត េដើមបអនកជង ចមនលកខណៈសមបតត ទទលបនេវជជបញជ សរមបឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយែដរឬេទ?

រតវករ មនរតវករ មនដង

- េតើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ

ចរតវបនេចញេវជជបញជ េ យេរបើរក សេវជជបញជ ធមម ែតមយសនលកបនែដរឬេទ?

ច

េទ សមបញជ កថេតើចបចរតវករអវ នង ច យបនម នៈ

មនដង

- េតើមនករចះបញជ អនកជងែដលរតវបនពយបល េ យេរបើអភអយដស បករេញ នអភអយដែដរេទ?

មន

របសនេបើមន សមបញជ កថេតើមន ផលវបក ដចជ ករបដេសធមនេចញបណណេបើកបករ មនផតលករងររ ឋ ភបល មនផតលលេន ឋ ន ឬករបដេសធមនផតលសទធែថទកន ែដលនងប ត លឲយអនកជងមនែសវងរកករពយបលែដរឬេទ។

របសនេបើមន សមបញជ កពរយៈេពលែដល បញជ េឈម ះរតវបនរក ទក។ របសនេបើមន សមបញជ កថេតើមនដក ែដលធនថភពសមង តរបសអនកជងមន

92

រតវបនរេ ភបពនែដរឬេទ។

គម ន

មនដង

- កនងខណៈេពលបេពញវជជ ជវៈ េតើបគគលកសខភបល ែដលមនសទធអ ចេចញេវជជបញជ ជទេទ មនករអនញញ តឲយេចញេវជជបញជ េលើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េ យពចបចមន ជញបណណបែនថមែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- កនងខណៈេពលបេពញវជជ ជវៈ េតើឱសថករ ែដលមនសទធអ ចេបើកថន ជទេទ មនករអនញញ តឲយេបើកឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េ យពចបចមន ជញ បណណែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

- េតើករផតលពតមនពករពយបល នងករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនករអនញញ តែដរេទ នងេតើមនស ែដលផតលពតមនេនះ ចកផតពករភយខល ចៃនករកតេទសែដរឬេទ?

មន

មនមន

មនដង

10 L a) េតើមនពកយបេចចកេទសកនងចបប ែដល ចប ត លឲយមនករភនតរចលពករេរបើរបស ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេវជជ រសត ជមយនងករេសព រធតែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

93

10 L b) េតើនយមនយពកយ “ករេសព” (ឬ “ករេរបើខសឆគង”) មន បបញច លករេរបើរបស ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយរយៈេពលែវង កនងេវជជ រសត រសប មទមល បអនវតតេវជជ រសតែដលេគ ទទលយកែដរឬេទ នងេតើនយមនយបងហ ញយងចបសែដរឬេទថ ករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេវជជ រសត េទះបជរយៈេពលែវង ឬខលកេ យ នងេទះបមនរបតកមមឱសថជអវជជមន ឬអតកេ យ ( បទង “ករេញ នថន ”) មនែមនជ “ករេសពថន ” េទ?

ែមន

េទ

មនដង

10 L c) េតើនយមនយៃនពកយ “ករេញ ន” តរមវឲយមនវតតមនៃនចណងខល ង ឬ រមមណជរញឲយេរបើថន ែដរឬេទ នងេតើនយមនយេនះបងហ ញយងចបសែដរឬេទថ រគនែត ឬមនេ គសញញ េញ ន មនបញជ កពេ គវនចឆយែបបេនះេទ?

ែមន

េទ

មនដង

10 L d) េតើចបបមនេរបើពកយែដលឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ មនេឈម ះមនលអ ដចជ ករេរបើពកយចបប “ថន កទន” នង “ថន ពយលបលេ គផលវចតត” ស បឱសថ ហសពអតថនយចបប ែដលទកទង នងអនសញញ អនតរជតសតពឱសថែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

10 L e) េតើចបបសេ េលើអនកជង េ យករេគរព នងជពេសស េតើចបបេចៀស ងេរបើពកយបេចចកេទសែដលេធវើឲយេឈម ះមនលអ ដចជ េរបើ “អនកេញ នថន ”

94

ស បអនកជងែដលេញ នែដរឬេទ?

ែមន

េទ

មនដង

អនកជនញែថទសខភព

11/12 L a) េតើអនកជនញសខភពគម នភយខល ចថនងមនករេសើបអេងកត ករកតេទស នងទណឌ កមមមនសមមរត ចេពះករបពនវធនរតតពនតយឧសថករមតរ ល ឬអេចតន ែដរឬេទ?

ែមន

េទ សមបញជ ក

មនដង

12 L b) េតើឱសថកររតវបនអនញញ តឲយែកតរមវកហស បេចចកេទស កនងេវជជបញជ នងេបើកឱសថែដល សថតេរកមកររតតពនតយកនងបរមណតចតចឲយេរបើរបស ករណបនទ នែដរឬេទ?

ែមន

េទ

មនដង

13 P a) េតើមនេគលនេយបយរ ឋ ភបលែដលេលើកទកចតត េវជជ រសត ឱសថ រសត នងគ នប ឋ យកឲយបេរង នពករេរបើរបសឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងេវជជ រសតែដល បបញច លទងករេរបើថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (opioid analgesics) នងកររគបរគងករឈចប

ែដរឬេទ?

មន សមបញជ កៈ េទ

មនដង

95

13 P b) េតើេគលករណែណនសតពករពយបលៃនអងគករ សខភពពភពេ ក ឬេគលករណែណនថន កជត ឬអនតរជត ែផអកេលើភសត ងដៃទេទៀត ស បជង នងបញហ ដៃទេទៀតែដលរតវករករពយបលេ យេរបើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ រតវបនយកមកអនវតត េនទទងរបេទស ែដរឬេទ េ យ បបញច លទងៈ

- កររគបរគងករឈចកចប? ែមន សមបញជ កៈ

េទ

មនដង

- ករពយបលករេញ នអភអយដ? ែមន សមបញជ កៈ

េទ

មនដង

- ករទប ក តេមេ គេអសដ/ជងេអដស?

ែមន សមបញជ កៈ េទ

មនដង

- បញហ េ គផលវចតត នងសរៃសរប ទ ជពេសសេលើ ករេរបើរបសថន ថបបរមភ ថន សណត នងថន ទបទល ជងសកនជនែដរឬេទ?

ែមន សមបញជ កៈ េទ

មនដង

- សខភពម

ែមន សមបញជ កៈ េទ

មនដង

96

14 P របសនេបើរបេទសសថតកនងរយៈេពលអនតរកល េឆព ះេទកនលទធភពទទលបន នងលទធភព ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េតើវគគបណត ះប ត លស បរគេពទយ ឱសថករ នង គ នប ឋ យក េដើមបបេរង នពករេរបើរបសសមរសបនវឱសថទងេនះ រតវបនផតលជន េនទទង របេទសែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

តេលខបន ម ន នងសថត

15 P a) េតើរ ឋ ភបលមនវធ រសតបន ម នតរមវករ

ែផនកេវជជ រសត នងវទយ រសតជកចបស ចេពះ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយែដរេទ?

មន សមបញជ កៈ គម ន

មនដង

15 P b) េតើវធ រសតេនះមន បបញច លចននេលើសជកក េដើមបកតបនថយនវឱកសែដល តេលខបនម នមនរគបរគន រហតដលចងឆន ែដរឬេទ?

មន

គម ន

មនដង

15 P c) េតើរ ឋ ភបលបនពនតយវធ រសតេនះឲយបនមតចត នងបនេផទ ងផទ ត េធៀបនងវធ រសតែដល បនែណនេ យអងគករសខភពពភពេ ក នង

INCB ែដរឬេទ?n

n េសៀវេភែណនរបសអងគករសខភព ពភពេ ក/INCB សតពតេលខបន ម ន ែដលបនេរៀបចេឡើងេន

េពលេបះពមពផ យឯក រេនះ ។

97

ែមន

េទ

មនដង

15 P d) េតើរ ឋ ភបលបនបេងកើតរបពនធលអមយ េដើមបរបមលពតមនពតរមវករេលើឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ពមណឌ លពកពនធែដរឬេទ?

ែមន សមបញជ កៈ េទ

មនដង

16 P a) េតើរ ឋ ភបលផតលតេលខបន ម នជន INCB ព តរមវករេលើឱសថ កទន នងតេលខបន ម នស បឆន េរកយ បនទនេពលេវ ែដរឬេទ?

ែមន សមរបបពកលបរេចឆទផតលតេលខ ចងេរកយបផតៈ

េទ

មនដង

16 P b) េតើរ ឋ ភបលផតលករ យតៃមល (តេលខបន ម ន ធមម ) ជន INCB សតពតរមវករចេពះ រធតពយបលេ គផលវចតត យងេ ច សេរៀង លបឆន មតងែដរឬេទ?

ែមន សមផតលជនកលបរេចឆទផតលករ យតៃមលចងេរកយបផតៈ

េទ

មនដង

16 P c) របសនេបើ បងហ ញថ តរមវករខងេវជជ រសត ចេពះឱសថ កទន (ជពេសស ថន សពកអភអយដ [opioid analgesics] នង រធតជរញ អភអយដែដលមនអនភពយរ [long-acting opioid

agonists] ស បករពយបលករេញ ន) នងេលើស

ពតេលខបន ម ន ែដលបនបញជ កេ យ INCB េតើរ ឋ ភបលមនេគលនេយបយផតលតេលខ

បន ម នបែនថមជន INCB ែដរឬេទ?

98

មន

គម ន

មនដង

17 P េតើរ ឋ ភបលផតលរបយករណសថតរបចរតមស នងរបចឆន សតពឱសថ កទន នង រធតពយបលេ គផលវចតតជន INCB បនទនេពលេវ ែដរឬេទ?

ទនេពលេវ សមរបបកលបរេចឆទផតលរបយករណ ឆន មនៈ

េទ

មនដង

លទធកមម (សម នសណរស បេគលករណែណនទ 7)

18 P a) េ យសហករជមយប ត ញែចកចយ េតើរ ឋភបលបនបេងកើតរបពនធលអមយែដរឬេទ ែដលធនថលទធកមម ផលតកមម នងករែចកចយ ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ សេរមចបនទនេពលេវ ែដរឬេទ េដើមបកឲយមនករខវះខតៃនករផគតផគង នងេដើមបឲយអនកជងែតងែត ចរកបនឱសថេនះ េនេពលរតវករ?

បនបេងកើត

េទ

មនដង

18 P b) េតើមនឱសថ ថ ន នង/ឬកែនលងេបើកថន រគបដណត បេលើភម រសតរគបរគន េនទទងរបេទស ែដរឬេទ េ យមនករមតរតមែតឱសថ ថ ន មមនទរេពទយ ែដលអនកជង នងរគ រ ចទទលបនឱសថ ែដលសថតេរកមកររតតពនតយ េ យមនចបច េរបើេពលេវ េរចើនកនងករេធវើដេណើ រ ឬ ច យេរចើនស បករេធវើដេណើ រេនះេទ?

មន

េទ

មនដង

99

19 P a) េតើរ ឋ ភបលេលើកកមពសលទធភព ចរកបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ កនងតៃមល ច ៃលលកទញបនែដរេទ?

ែមន សមបញជ កពវធ រសតៈ េទ

មនដង

19 P b) េតើមនរបកកៃរមចេពះ ជញ បណណ ស បករចលទផ រ លទធកមម ផលតកមម នងករែចកចយឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ បែនថមពេលើ

ជញ បណណទង យ ែដលរតវករចេពះឱសថែដលមនសថតេរកមកររតតពនតយ ែដរឬេទ?

មន សមបញជ កថេតើ ជញ បណណ រពមទងរបកកៃរមៈ

គម ន

មនដង

20 P េតើ ជញ ធររតតពនតយឱសថ ែដលទទលខសរតវ េចញលខតអនញញ តនេចញ ដងចបសថមន េគលករណែណនគរៃនអងគករសខភពពភពេ កស បករផគតផគងជលកខណៈអនតរជតនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ ស បករែថទពយបលជបនទ ន នងេតើពកេគធល បអនវតតែដរឬេទ?

ដង ែតមនអនវតត ដង នងអនវតត សមបញជ កៈ េទ

មនដង

េគលករណែណនេផ ងៗ

21 L/P a) របសនេបើរបេទសេនះ ពចរ ចងអនមតវធនករណរតតពនតយឱសថថន កជត មយចេពះ

រធត ឬឱសថ មយ ែដលមនសថតេរកមករ រតតពនតយអនតរជត េតើមនែបបបទេដើមប យតៃមល កររបឈមមខនងេរគះថន កជកែសតងៃនករេសព េរគះថន កែដលបងកេឡើងេ យករេសពេនះ នង

100

រៈរបេយជនពយបល កនងករេធវើេសចកតសេរមចចតត នងេតើមនករធនថវធនករណរតតពនតយឱសថេនះ មនបះពលដលលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបនែដរឬេទ?

មន សមបញជ កពវធ រសត គម ន

មនដង

21 L/P របសនេបើរបេទសអនវតតវធនករណរតតពនតយ ឱសថថន កជត មយេលើ រធត ឬឱសថែដលមនសថតេរកមកររតតពនតយអនតរជត េតើ យកេគលករណែណនពកពនធកនងឯក រេនះ មកអនវតតដចគន េលើ រធតេនះែដរឬេទ?

ែមន

េទ

មនដង

21 P របសនេបើេក មន (ketamine) នង/ឬ រ មដល (tramadol) ជ រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយេនកនងរបេទសរបសអនក េតើលទធភព ចរកបន នងលទធភព ចេរបើបនកនងេវជជ រសត រតវបនធន េនទទងរបេទស មរយៈករករអនវតតេគលករណែណនពកពនធកនងឯក រេនះ ែដរឬេទ?

ែមន

េទ

មនដង

101

102

េសចកតែថលងអណរគណ េគលករណែណនេគលនេយបយទងេនះ រតវបនេរៀបចេឡើងេ យអងគករសខភពពភពេ ក នយក ឋ នឱសថ រវនត នងេគលនេយបយឱសថ រកមករងរៃនលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ (Access to Controlled Medicines Team) ជកែណថមៃន េគលករណែណនរបសអងគករសខភពពភពេ កសតព ករសេរមចឲយបននវតលយភពកនង េគលនេយបយថន កជតសតពកររតតពនតយអភអយដ។ សេ េដើមរតវបនេរៀបចេឡើងស បអងគករសខភពពភពេ ក េ យមជឈមណឌ លសហរបតបតតករេដើមបេគលនេយបយៃនអងគករសខភពពភពេ ក (WHO Collaborating Centre for Policy) នងករទនកទនងែថទជងម រក

(Communications in Cancer Care) ៃនរកមករងរសក េគលនេយបយ នងករឈចប ៃនកលវទយលយ Wisconsin, Madison WI សហរដឋ េមរក េនកនងឆន 2000។ o

េគលករណែណនដបង បនមកពអនសញញ អនតរជតសតពកររតតពនតយឱសថ នងពអន

សនព ថ បនមនអ ចដចជ រកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន។ ស បចេពះសេ បចចបបននភពេនះ ចណចដៃទេទៀតៃនចបបអនតរជត នងកររ វរជវពឧបសគគចេពះលទធភព ចរកបន ករតវបនពចរ ផងែដរ។ សេ បចចបបននេនះ រតវបនេរៀបចេ យ Barbara Milani នង Willem Scholten សហករជមយ Lauren Koranteng (អនកទងបសថតកនងគេរមងលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយៃនអងគករសខភពពភពេ ក) Saskia Jünger ៃន កលវទយលយ Universitätsklinikum

Aachen របេទស លលមង នង Tom Lynch នង Anthony Greenwood អនកទងពរសថតកនង កលវទយលយ Lancaster ទរកង Lancaster ៃនចរកភពអងេគលស។ រកមអនកជនញអនតរជត បនកណតរបធនបទ ែដលរតវេលើកេឡើង នងផតលេយបលកនងេសចកតរពងដបងៃនករសក Delphi ែដលមនពរដ កកល។ េសចកតរពងចងេរកយែដល ទទលបន រតវបនយកមកពភក េ យរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន (guideline

development group) ែដលបនជបរបជគន េនទរកងហ ែណវ ៃថងទ 22 – 24 ែខ វចឆក ឆន 2010។

រកមករងរេរៀបចេគលករណែណន

សមជក

Dr Azizbek Boltaev អនករ វរជវជនខពស របធនែផនកវកលចរកវទយ នងថន េញ ន (Psychiatry and

Addiction Medicine) វទយ ថ នេវជជ រសតរដឋបខ (Bukhara State Medical Institute) ទរកង

o បចចបបននៈ មជឈមណឌ លសហរបតបតតករេដើមបរគបរគងករឈចប នងករែថទបបតករឈចប

ៃនអងគករសខភព ពភពេ ក (WHO Collaborating Centre for Pain and Palliative Care)

103

បខ របេទសអយែបគ ថ ន (Uzbekistan) ងនមឲយប ត ញកតបនថយេរគះថន កអ ន (Eurasian Harm Reduction Network) ទរកង Vilnius របេទសលធន (Lithuania) រ ត ចរយ Snezana Bosnjak សមជកគណៈរកមរបក សក ATOME, វទយ ថ នសក ពដ ច នងវទយពយបល (Serbian Institute for Oncology and Radiology) ទរកង Belgrade របេទសែសប (Serbia)

Dr Saskia Jünger កលវទយលយ Universitätsklinikum Aachen របេទស លលមង ងនមឲយ សមគមអរ បសតពែថទបបតករឈចប (European Assoication for Palliative Care) ទរកង

មេលន (Milan) របេទសអ ល (Italy) Dr Thomas Lynch កលវទយលយ Lancaster ទរកង Lancaster ចរកភពអងេគលស (United Kingdom)

(អនក យករណ) Dr Aukje Mantel-Teeuwisse វទយ ថ នវទយ រសតឱសថ រសតយរទច (Utrecht Institute for

Pharmaceutical Sciences) របេទសហឡងដ (Netherlands)។ Dr David Praill, របធនរបតបតតៃនអងគករ Help the Hospices ទរកងឡងដ (London)

ចរកភពអងេគលស (United Kingdom) រ ត ចរយ Lukas Radbruch, Klinik für Palliativmedizin កលវទយលយ Universitätsklinikum

Bonn ទរកង Bonn របេទស លលមង(Germany), Zentrum für Palliativmedizin, Malteser

Krankenhaus Bonn/Rhein-Sieg ទរកង Bonn របេទស លលមង (របធន) អនកអេងកតករណ

Mr Pavel Pachta េលខធកររងរកមរបក នងរបធនែផនករតតពនតយ នងបនរបមណ រធត កទន (Narcotics Control and Estimates Section) េលខធករ ឋ នរកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន ករយលយរគបរគងថន េញ ននងឧរកដឋកមមៃនអងគករសហរបជជត ទរកងេវៀន (Vienna) របេទសអរទស (Austria)

បគគលកអងគករសខភពពភពេ ក

Dr James Cleary មជឈមណឌ លសហរបតបតតករេដើមបរគបរគងករឈចប នងករែថទបបតករឈចប រកមករងរសក ពករឈចបនងេគលនេយបយ មជឈមណឌ លរគបរគងជងម រក Paul P. Carbone (Comprehensive Cancer Centre) កលវទយលយ Wisconsin,

Madison WI សហរដឋ េមរក (ទរបក បេ ត ះ សនន) Ms Lauren Koranteng បគគលកកមមសក គេរមងលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមករ

រតតពនតយ (Access to Controlled Medicines) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ (Geneva) របេទសសវស(Switzerland)

Ms Liliana de Lima នយករបតបតត សមគមអនតរជតេដើមបសងគហ ឋ ននងករែថទបបតករឈចប (International Association for Hospice and Palliative Care) ទរកងេ សតន (Houston) សហរដឋ េមរក (ទរបក បេ ត ះ សនន)

104

Mr Diederik Lohman អងគករឃល េមើលសទធមនស (Human Rights Watch) ទរកងញវយក (New York)

(ទរបក បេ ត ះ សនន) Dr Barbara Milani មរនតបេចចកេទសៃនគេរមងលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមករ

រតតពនតយ នយក ឋ នឱសថ រវនត នងេគលនេយបយឱសថៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

Dr Clive Ondari អនកសរមបសរមលៃនគេរមងលទធភពទទលបនឱសថ នងករេរបើរបសសមរសប (Medicines Access and Rational Use) នយក ឋ នឱសថ រវនត នងេគលនេយបយឱសថ ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

Dr Vladimir Poznyak អនកសរមបសរមលៃនគេរមងរគបរគងករេសព រធត (Management of

Substance Abuse) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

Dr Willem Scholten របធនរកមករងរៃនគេរមងលទធភពទទលបនឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ នយក ឋ នឱសថ រវនត នងេគលនេយបយឱសថៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស(េលខធករ) រ ត ចរយ Allyn Taylor មជឈមណឌ លសហរបតបតតករេដើមបនតសខភបល នងសទធមនស (Collaborating Centre for Health Law and Human Rights) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក

នត រសត Georgetown ៃន កលវទយលយ Georgetown University ទរកងសនេ នឌស (Washington DC) សហរដឋ េមរក (ទរបក បេ ត ះ សនន)

Ms Annet Verster មរនតបេចចកេទស នយក ឋ នេមេ គេអដស (Department of HIV) កមមវធទប ក តកនងវសយសខភបល (Prevention in the Health Sector) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

អនកចលរមចែណកដៃទេទៀត

អងគករសខភពពភពេ ក (WHO) សមែថលងអណរគណចេពះករចលរមចែណកែដលបនេធវើេឡើងេ យបគគលទង យ កនងករេរៀបចឯក រ នងករពនតយ: Dr Dele Olawale Abegunde គេរមងលទធភពទទលបនឱសថ នងករេរបើរបសសមរសប

(Medicines Access and Rational Use) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

រ ត ចរយ Rosa Buitrago ឱសថ រសត (School of Pharmacy) ៃន កលវទយលយប ម (University of Panama) របេទសប ម (Panama)

Dr Scott Burris រ ត ចរយនត រសត នងសហរបធនមជឈមណឌ លនតសខភព េគលនេយបយ នងទមល បអនវតត (Center for Health Law, Policy and Practice) Temple University

Beasley School of Law ទរកងហវ ែដលេហវ (Philadelphia) រដឋហវ ែដលេហវ សហរដឋ េមរក

105

រ ត ចរយ Augusto Caraceni សមគមែថទបបតករឈចបអរ ប នងនយកសងគហ ឋ ន Virgilio Floriani (Virgilio Floriani Hospice) វទយ ថ នជតរគបរគងជងម រក (National Cancer

Institute) រកងមេលន របេទសអ ល

រ ត ចរយ David Clark សមជកគណៈរកមរបក សក ATOME កលវទយលយ Glasgow ទរកង Glasgow ចរកភពអងេគលស

Dr Henry Ddungu សមគមែថទបបតករឈចប រហវក (African Palliative Care Association) ទរកង Entebbe របេទសអេហគន (Uganda)

Dr Anju Dhawan វទយ ថ នឱសថ រសតទងអសៃនរបេទសឥ ឌ (All India Institute of Medicine) ទរកង New Delhi របេទសឥ ឌ

Dr Kees de Joncheere ទរបក របចតបនៃនអងគករសខភពពភពេ ក ករយលយរបចតបនអរ ប ទរកង Copenhagen របេទស Denmark

Ms Margarethe Ehrenfeldner របធនែផនករតតពនតយឱសថពយបលេ គផលវចតត (Psychotropics

Control Section) េលខធករ ឋ នរកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន ករយលយ រគបរគងថន េញ ន នងឧរកដឋកមមរបសអងគករសហរបជជត ទរកង Vienna របេទសអរទស (អនកអេងកតករណ) រ ត ចរយ Paul M Fenton ទរកង Agnac របេទសប ង

Dr Gilberto Gerra របធនែផនកអភវឌ នសខភបល នងរបជជន(Health and Human Development

Section) ករយលយរគបរគងថន េញ ន នងឧរកដឋកមមរបសអងគករសហរបជជត ទរកង

Vienna របេទសអរទស (អនកអេងកតករណ) រ ត ចរយ Stein Kaasa សមជកគណៈរកមរបក សក ATOME កលវទយលយវទយ រសត នង បេចចកវទយនរេវ (Norwegian University of Science and Technology) ទរកង Trondheim របេទសនរេវ

Dr Rick Lines នយករបតបតត សមគមអនតរជតកតបនថយេរគះថន ក (International Harm

Reduction Association) ទរកងឡងដ ចរកភពអងេគលស

Mr John Lisman សមជកគណៈរកមរបក សក ATOME វទយ រសតសតពជវតរសបចបប លសែមន (Lisman Legal Life Sciences) ទរកង Nieuwerbrug របេទសហឡងដ

Dr Kasia Malinowska-Sempruch នយកកមមវធេគលនេយបយឱសថជសកល (Global Drug

Policy Programme) វទយ ថ នសងគមេបើកចហរ (Open Society Institute) ទរកង Warsaw របេទសបឡញ (Pauland)

Dr Mattews Mathai ករេធវើឲយគភកនែតមនសវតថភព (Making Pregnancy Safer) អងគករសខភព ពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

រ ត ចរយ Sheila Payne កលវទយលយ Lancaster ទរកង Lancaster ចរកភពអងេគលស

Dr Cecilia Sepúlveda ទរបក ជនខពស កមមវធរគបរគងជងម រក (Cancer Control Programme) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

106

រ ត ចរយ Gerry Stimson សមជកគណៈរកមរបក សក ATOME នយករបតបតត (រហតដលែខស ឆន 2010) សមគមកតបនថយេរគះថន កជអនតរជត ទរកងឡងដ ចរកភព

អងេគលស

រ ត ចរយ Tsutomu Suzuki កលវទយលយ Hoshi ទរកងតកយ របេទសជបន

Ms Melisa Tin Siong Lim ែផនករតតពនតយ នងបនរបមណ រធត កទន េលខធករ ឋ នៃន រកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន ករយលយរគបរគងថន េញ ន នង ឧរកដឋកមមរបសអងគករសហរបជជត ទរកង Vienna របេទសអរទស (អនកអេងកតករណ) រ ត ចរយ Ambros Uchtenhagen សមជកគណៈរកមរបក សក ATOME វទយ ថ ន Institut für

Sucht- und Gesundheitsforschung Zürich ទរកង Zürich របេទសសវស Ms Gisela Wieser-Herbeck ែផនករតតពនតយ នងបនរបមណ រធត កទន េលខធករ ឋ ន

ៃនរកមរបក អនតរជតរតតពនតយ កទន ករយលយរគបរគងថន េញ ន នងឧរកដឋកមមរបសអងគករសហរបជជត ទរកង Vienna របេទសអរទស (អនកអេងកតករណ)

បគគល នង ថ បនេផ ងេទៀតែដលបនេធវើឲយឯក រេនះ ចេចញជរប ងបន

Mrs Pamela Drameh របពនធ នងេស សខភព (Health Systems and Services) ៃនអងគករសខភព ពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

Mr Eric Georget ឱសថ រវនត នងេគលនេយបយឱសថ (Essential Medicines and

Pharmaceutical Policies) ៃនអងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

Mrs Eva Kaddu, គេរមងលទធភពទទលបន នងករេរបើរបសសមរសប ៃន អងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវស

េស ភ ណ (Nova Language Services) ទរកងបេសឡ របេទសេអសបញ

Paprika ទរកង Annecy-le-Vieux របេទសប ង (េរៀបចបលង) Ms Anke Sabine Ries នយក ឋ នឱសថបបតករឈចប (Department of Palliative Medicine)

RWTH កលវទយលយ ឆន (Aachen University) ទរកង Aachen របេទស លលមង

Mrs Dorothy A. van Schooneveld (អនកែកសរមល) ទរកង Amancy របេទសប ង

Mrs Tone Skaug របពនធ នងេស សខភព (Health Systems and Services) អងគករសខភព ពភពេ ក ទរកងហ ែណវ របេទសសវហ ែលនដ

មច សជនយ

សមេមើលទពរ 5

107

េសចកតរបកសពច ប រមមណៃនសមជករកមករងរេរៀបច េគលករណែណន

សមជករកមករងរេរៀបចេគលករណែណន នងអនកចលរមពមជឈ ឋ នខងដៃទេទៀត រតវបនេសនើសឲយផតលេសចកតរបកសពច ប រមមណ មទរមងបចចបបននៃនអងគករសខភពពភពេ ក។ Azizbek Boltaev បន យករណថ គតបនបេរមើករជអនកជនញអនតរជតឲយករយលយរគបរគងថន េញ ន នងឧរកដឋកមមរបសអងគករសហរបជជតបណត ះប ត លអនកឯកេទសពយបលថន េញ នទរគ នងជអនកជនញេរៀបចរបយករណសតពគណភពៃនករពយបល ករេញ នថន េនេន សែផនកក ត ល។ គតបនទទលរបកសគណចេពះករងររបសគត។ ចេពះប ត ញកតបនថយេរគះថន កអ ន (Eurasiam Harm Reduction Network) គតបនផតលជនយបេចចកេទស កនងសកខ សតពករពយបលេ យេរបើ រធតជនសអភអយដ នងបនសហករនពនធេសៀវេភពនតយេឡើងវញេលើ ថ នភពៃនករពយបលេ យេរបើ រធតជនសអភអយដ កនងតបន សក ត ល ែដលកនងេនះគតទទលបន USD 1000 នងរបកបងេលើច យរបសគតវញ។ បចចបបននេនះ គតបេរមើករជអនកអេងកតករចមបងៃនគេរមងឧបតថមភមលនធេ យ US

NIH េនវទយ ថ នេវជជ រសតរដឋបខ (Bukhara State Medical Institute) ែដលេផត តេលើករវភគរបសទធភពៃនយទធ រសត េដើមបកតបនថយេរគះថន ក េនកនងរបេទស Uzbebkistan ែដល បបញច លករករពយបលេ យេរបើ រធតជនសអភអយដ។ ចបព ឆន 2006 ដល 2009 គតបនបេរមើករជ ទរបក កតបនថយេរគះថន កកនងតបន (Regional Harm Reduction Advisor) ឲយកមមវធេមេ គេអដស/ជងេអដស របចតបន សក ត ល េន GRM International ែដលទទលមលនធព DFID ែដលបនគរទេស ជេរចើន មនេគលេ ចកថន ឲយ អនកេរបើរបសថន េញ ន បបញច លទងករពយបលេ យេរបើ រធតជនសអភអយដ។ គតទទលបន របកបងេលើករច យពគណៈកមមករសហពនធអរ ប កមមវធរកបខណឌ ទ 7 ចេពះេ ហយៃនករចលរមរបស គតេនកនងកចចរបជរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន។ Snezana Bosnjak គជសមជកេគលនេយបយអនតរជតសតពករឈចកចប (International Pain

Policy Fellow) នងជរបធនៃនគណៈកមមករែថទបបតករឈចបថន កជតេនកនងរបេទសែសប (President of the National Palliative Care Commission in Serbia)។ េនកនងមខងរទងពរេនះ គត បនផតលមតេយបលជនញ នងរបយករណ ធរណៈសតពតរមវករ នងវធ រសតែកលមអលទធភព ចរកបនអភអយដ ស បករឈចប នងករែថទបបតករឈចប មរយៈករអបរ នងេគលនេយបយ។ កនង នៈជរបធនគណៈកមមករ គត កបនផតលជនេសចកតែណនជនរ ឋ ភបល ពកពនធនងចបបថមសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ចេពះសមជកេគលនេយបយអនតរជតសតពករឈចកចប គតបនទទលរបកសគណ US$ 12 000 នង US$ 2000 កនងមយឆន ស បករច យ (2006 - 2008) នង US$ 6000 កនងមយឆន ស បរបក

108

សគណ នងករច យ (2009 - 2010) ពមលនធេបើកចហរសងគម (Open Society Foundation)។ គតបនទទលរបកបងេលើករច យ កនងឱកសេផ ងៗស បករេធវើបទបងហ ញសតពករេរបើរបសថន សពកែដលមន រធតអភអយដព Jansen នង Hemofarma ស បករេរៀបចខតបណណ សតពករេរបើរបសសមរសបនវថន Duragesic នងស បបណត ះប ត លបគគលករបស Merck សតព ករេរបើរបសសមរសបនវតណកមរហវន (morphine)។ គតបនទទលបនរបកឧបតថមភេធវើដេណើ រព Jansen េដើមបចលរមកនង EAPC 2009 Congress។ ចេពះសមគមសក អនតរជតសតពពករឈចកចបវញ រកមករងររបសគតបនទទលជនយរ វរជវេដើមបេរៀបចជខតបណណសតពករភយខល ចអភអយដ ស បអនកជង នងអនកជនញ (US$ 7940)។ គតទទលបនរបកបងសងករច យ ពគណៈកមមករសហពនធអរ ប កមមវធរកបខណឌ េលើកទ 7 ស បករច យកនងករចលរម កនងកចចរបជរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន។ Jim Cleary បនរបបថ គតជរបធនរកមករងរសក ពករឈចប នងេគលនេយបយ (Pain

and Policies Study Group) េនមជឈមណឌ លជងម រក Paul C. Carbone Comprehensive Cancer

Centre កលវទយលយ Wisconsin េន Madison WI សហរដឋ េមរក។ គតករតវបន េគ យករណថជ សមជកឯក ជយៃនគណៈកមមកររគបរគងទនននយ សវតថភព នង រតតពនតយ (Data,

Safety and Monitoring Committee) ស បឱសថបបតករឈចបរបសរកមហន Wex Pharma (របករបចឆន US$ 3500)។ គតកបន យករណថជអនកេសើបអេងកតសខន េន ថ បន េលើករសក ពរេ យ Archimedes (2008) នង Wyeth (បចចបបនន)។ ស បករសក ទងពរ

កលវទយលយបនទទលសណង US$ 7000 កនងអនកជងមន កៗ។ គតបនមនរប សន េនឯកររបជតមល នងសននសទេវជជ រសតជេរចើន ែដលេនទេនះគតបនពភក ពកេណើ ន ៃនលទធភព ចេរបើបននវអភអយដស បកររគបរគងករឈចកចប (របកសគណ US$ 2500 -

US$ 7500)។ គតកបន យករណផងែដរថ គតបនចលរមកនងភពយនតឯក រេ យ WhyteHouse សតពករេរបើបនឱសថបបតករឈចប េ យពទទលបនរបកសគណរងវ នេនះេទ។ Saskia Jünger បនរបកសថ ែផនកែដលគតេធវើករ គជកែនលងមយែដលសហករបនទទល មលនធពប ត រកមហនឱសថេផ ងៗ រមទងរកមហនផលតអភអយដ Grünenthal,

Mundipharma នង Janssen។ គតបនទទលបនរបកបងសងវញពគណៈកមមករសហពនធអរ ប កមមវធរកបខណឌ េលើកទ 7 ស បករច យៃនករចលរមរបសគត េនកនងកចចរបជរកមករងរែដលេរៀបចេឡើងេគលករណែណន។ Liliana de Lima បនឲយដងថ គតបនបេរមើករជនយករបតបតតៃនសមគមនអនតរៈជតសរមប សងគហ ឋ ននងករែថទបបតករឈចប (International Association for Hospice and Palliative

Care – IAHPC) កលពដបឆន មន។ វសយមយកនងចេ មវសយករងររបស IAHPC គករែកលមអលទធភពឱសថអភអយដ េដើមបករពយបល។ គតផតលកររបក ជនញដល រ ឋ ភបលកឡប

109

េបរ នងប ម ពកពនធេទនងលទធភព ចទទលបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ Diederik Lohman បនរបកសថ អងគករឃល េមើលសទធមនស ទទលបនមលនធករងរ ពមលនធសងគមេបើកចហរ េដើមបេធវើកររ វរជវនវេគលនេយបយ នងករតសមតេលើ លទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ Aukje Mantel-Teeuwisse ទទលបនរបកសងវញពគណៈកមមករអរ ប កមមវធរកបខណឌ េលើកទ 7 ស បករច យៃនករចលរមរបសគត កនងកចចរបជរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន។ David Praill បន យករណថគតគជអគគនយករបតបតតៃន Help the Hospices ែដលជអងគករសបបរសធមចរកភពអងេគលស ែដលត ងឲយសងគហ ឋ នេផ ងៗ េនរកភពអងេគលស។ Help the

Hospices ទទលបនមលនធពរ ឋ ភបលស បកមមវធបៈ មយកនងរបេទសេស េឡអន (Sierra

Leone) មយេនកនងរបេទសឥ ឌ នងរបេទសម វ។ គតមនតែណងេន សមពនធភពែថទបបតករឈចប ទទងពភពេ ក (Worldwide Palliative Care Alliance) នងរកមរបក សមគមែថទបបតករឈចបឥ ឌ (Indian Association of Palliative Care)។ កមមវធជយសងគហ ឋ ន (Help

the Hospices) មនផលរបេយជនដចគន កនងវសយេនះ យងខល ងែដលខលនចងដង េហើយេធវើអវ រគបយងែដលខលន ចគរទកមមភពែដលេលើកកមពសលទធភព ចេរបើបនសមរសបនវឱសថរគបរគងករឈចប នងឱសថេផ ងេទៀតែដលតរមវេ យរគេពទយែផនកែថទបបតករឈចកចប េន ទទងពភពេ ក។ គតទទលបនរបកបងសងវញពគណៈកមមករសហពនធអរ ប កមមវធរកបខណឌ េលើកទ 7 ស បករច យកនងករចលរមរបសគត េនកចចរបជរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន។ Lukas Radbruch បនឲយដដងថ គតជរបធនសមគមែថទបបតករឈចបអរ ប (EAPC) ចប ងពឆន 2007 េ យមនករចលរមកនងសកមមភពេរៀបច នងអនវតតករែថទបបតករឈ ចប េនកនងអរ ប ែដល បបញច លទងសកមមភពផ ពវផ យ នងគេរមង សសទង រពមទងែកលមអលទធភព ចេរបើបននឱសថអភអយដេនអរ ប េ យគតពទទលបនរបកសគណផទ លស បករងរេនះេនះេទ។ គតទទលបនរបកបងសងវញពគណៈកមមករសហពនធអរ ប កមមវធរកបខណឌ េលើកទ 7 ស បករច យកនងករចលរមេនកចចរបជរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន។ គតបនផតលបទបងហ ញេនឯសននសទេវជជ រសតស ប Archimedes នង Cephalon សតព ករបេងកើតឱសថ េ យទទលបនរបកសគណ € 1000 - 2000។ គតគជសមជករកមរបក សមពនធភព ែថទបបតករឈចប េនទទងពភពេ ក (Worldwide Palliative

Care Alliance)។ Allyn Taylor បន យករណថ គតបនសរេសរឯក រមយសតពលទធភពទលបននវឱសថបបតករឈចប ឲយសហពនធអនតរជតរបឆងជងម រក (International Union against Cancer -

110

UICC) កនង នៈជអនករបក នងបនទទលរបកសគណ US$ 10 000។ គតកទទលបនរបកស បករេធវើដណរផងែដរ។ Tom Lynch ទទលបនរបកបងសងវញពគណៈកមមករសហពនធអរ ប កមមវធរកបខណឌ េលើកទ 7 ស បច យកនងករចលរម េនកនងកចចរបជរកមករងរេរៀបចេគលករណែណន។ គត បនចលរមកនងសននសទមយ េរៀបចេ យរកមករងរសក ពករឈចប នងេគលនេយបយ (Pain and Policy Studies Group) េហើយ បនទទលរបកបងសងវញស បករេធវើដេណើ ររបសគត

ពមលនធសងគមេបើកចហរ។ ច ប រមមណែដលបនរបកសភគេរចើន រសបនងេគលបណងៃនអងគករសខភពពភពេ កសតពករេធវើឲយមនតលយភព កនងេគលនេយបយសតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។ ពកេគមនរតវបនចតទកមនទនសផលរបេយជនេទ។ េសចកតរបកសែដលកនងេនះ មនជបពកពនធនងឧស ហកមមឱសថ រតវបនចតទកថជចណចតច ច។ ជងេនះេទៀត េគលករណែណន នេពលបចចបបនន មនផតលអន សន មយសតពផលតផល ឬវធ រសតពយបលេឡើយ។

111

ឧបសមពនធ 1.

ឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយករតវបន កកនងបញជ ឱសថ រវនតៃនអងគករសខភពពភពេ ក ឬ ឱសថ រវនតៃនអងគករសខភពពភពេ កសរមបកមរ (95, 96)

រធត ដស អនភព គណភពពយបល ស ប

កមរ ស ប មនសេពញវយ

បយេរបណភន (buprenor-phine)

មនបញជ ក មនមនបងហ ញ រតវបនេរបើរបសេនកនង កមមវធៃនករេញ ន រធត - x

កេដអន (Codeine)

រគប 15 mg (ផ វ ត) ថន សពកអភអយដ x x

30 mg (ផ វ ត) 1. ថន សពកអភអយដ

2. (េសចកតែណនសថតេនេរកមករពនតយេឡើងវញ) ឱសថពយបលជង គ (េ គសញញ ) ស បមនស ធ

- x

េដៀេហ ផម* (diazepam)

ចក 5 mg/ml េនកនងអពល 2ml

ឱសថេរបើមនករវះកត នង បបតករឈចបស បករ វះកតរយៈេពលខល

x x

វផក មមត

2 mg/5 ml ករថបបរមភទេទ x -

សលយ-

សយង ឬ

ែជយលអនធលៗ

ក មរនធគថ

5 mg/ml េនកនង បពង 0.5 ml

ទបទលកររបកច/ជងសកន x x

5 mg/ml េនកនង បពង 1 ml

x -

5 mg/ml េនកនង បពង 2 ml

x x

5 mg/ml េនកនង បពង 4 ml

x x

រគប 2 mg ករថបបរមភទេទ x x

112

រធត ដស អនភព គណភពពយបល ស ប កមរ

ស ប មនសេពញវយ

5 mg 1. ករថបបរមភទេទ

2. ឱសថេរបើមនករវះកត នងបបតករឈចបស ប ករវះកតរយៈេពលខល

x x

10 mg ករថបបរមភទេទ x x

េអេផរឌន (ephedrine)

ចក 30 mg (អរដកលរត)/ml

េនកនងអពល 1 ml

សពកឆអងខនង អឡងេពលស លេដើមបទប ក តករធល កចះសមព ធឈម

- x

េអហគេមរទន* (ergometrine)

ចក 200 microgramsអរដែសន មេឡ ត) េនកនងអពល 1 ml

ជរញករផតលកេណើ តកន

- x

ឡ េហ ផម* (lorazepam)

ទរងថន រចកមផលវេរក

បពងរ យរ

2 mg/ml េនកនង អពល 1 ml

ទបទលកររបកច/ជងសកន x x

4 mg/ml េនកនង អពល 1 ml

x x

ម ដន* (metadone)

ថន ទកខបេរបើ មមត

5 mg/ml (អរដកលរត)

រតវបនេរបើរបសេនកនង កមមវធៃនករេញ ន រធត - x

10 mg/ml (អរដកលរត)

- x

វផក មមត

5 mg/5 ml រតវបនេរបើរបសេនកនង កមមវធៃនករេញ ន រធត

- x 10 mg/5 ml - x

ម ហ ម (midazolam)

ចក 1 mg/ml ទបទលកររបកច/ជងសកន x - 5 mg/ml x -

មរហវន (morphine)

រគបតច (ែរបរបល រ យ) (េដើមប យ ជមយទក)

20 mg ថន សពកអភអយដ x -

30 mg x - 60 mg x

-

100 mg x -

200 mg x -

113

រធត ដស អនភព គណភពពយបល ស ប កមរ

ស ប មនសេពញវយ

ចក 10 mg/ml (សល វ ត ឬ អរដកលរត)

េនកនងអពល 1 ml

1. ឱសថេរបើមនករវះកត នងបបតករឈចបស ប ករវះកតរយៈេពលខល 2. ថន សពកអភអយដ

x

x

វផក

មមត

10 mg (មរហវន អរដកលរត ឬ មរហវនសល

វ ត)/5 ml

ថន សពកអភអយដ

x x

រគប (រ យ ភល ម)

10 mg (មរហវន សល វ ត)

ថន សពកអភអយដ

x x

រគប

(រ យយរ) 10 mg (មរហវន សល វ ត)

x x

30 mg (មរហវន សល វ ត)

x x

60 mg (មរហវន សល វ ត)

x x

េផណបបថល (phenobartbi-tal)

ចក

200 mg/ml (សដយមេផណ-

បបថល)

ទបទលកររបកច/ជងសកន x x

វផក មមត

15 mg/5 ml (េផណបប-

ថល)

ទបទលកររបកច/ជងសកន x x

រគប ក ងេផ ងៗ:

15 mg ដល 100 mg

ទបទលកររបកច/ជងសកន x x

ធអេផនថល (thiopental)

េម ស ប ចក

0.5 g (អបល សដយម) េនកនង អពល

ថន សពកទេទ

x x

1 g (អបល សដយម) េនកនង អពល

x x

114

* ឱសថែដលបន យេឈម ះ ជឧទហរណៃនច តថន កឱសថ ែដលមនភសត ងលអបផតបញជ កពរបសទធភព នងសវតថភព។ ច ៈ ករចកបញច លេក មន (ketamine) 50 mg (ជអរដកលរត) កនងកនដប 10ml រតវបន យ

កនងបញជ ស បថន សពកទេទ។ េក មនគមនសថតេរកមកររតតពនតយជអនតរជតេទ។ េទះយង

កនងប ត របេទសមយចនន សថតេរកមកររតតពនតយថន កជត។ រសយេហតេនះ េយង មេគលករណែណនទ 21 េគលករណែណនេនកនងឯក រេនះ រតវបនអនវតតេសមើគន ចេពះេក មន (95, 96)។

115

ឧបសមពនធ 2.

េគលករណែណនពករពយបលរបសអងគករសខភព ពភពេ កែដលបនេរជើសេរ ើសេឡើង

ករពយបលករឈចប

អងគករសខភពពភពេ ក។ ករបនធរបនថយករឈចបជងម រក ជមយនងេសចកតែណនអពលទធភព ចរកបនអភអយដ ករេបះពមពផ យេលើកទ 2 ទរកងហ ែណវ ឆន 1996។

ចរកបនជភ ចន ភ អងេគលស*p ភ ប ង* ភ រស ភ េអសបញ* នងភ ៃថ*។

ងេសៀវេភរបសអងគករសខភពពភពេ កៈ http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=2247 (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/publications/9241544821.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

អងគករសខភពពភពេ ក។ ករបនធរបនថយករឈចបជងម រក នងករែថទបបតករឈចបស បកមរ។ ទរកងហ ែណវ ឆន 1998។ ISBN 92 4 154557 7q។ ចរកបនជភ េហ រ* ភ បល គ រ* ភ ចន ភ អងេគលស* ភ ប ង* ភ រមន* ភ រស * នង ភ េអសបញ*។

ងេសៀវេភរបសអងគករសខភពពភពេ កៈ http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=459 (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/publications/9241545127.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

អងគករសខភពពភពេ ក។ ករែថទបបតករឈចប ៖ កររគបរគងេ គសញញ នងករែថទ ជវតចងេរកយ ៖ េគលករណែណនបេ ត ះ សននស បបគគលកេស សខភពករមតដបង។ ទរកងហ ែណវ ឆន 2004។ ISBN 9789241597232។ ចរកបនជភ អងេគលស* នងភ ប ង*។

p សេ ជភ ែដលមនសញញ ផក យ មនេនេលើសឌរ មភជ បមកជមយ q េលខ ISBN េយងេទេលើសេ ជភ អងេគលស។ ចេពះេលខ ISBN ស បភ េផ ងេទៀត សមេមើល

េគហទពរភជ ប (link) ែដលផតលជន។

116

ពតមនបែនថម មៈ http://www.who.int/hiv/pub/imai/primary_palliative/en/index.html

(ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបន មៈ http://www.who.int/hiv/pub/imai/genericpalliativecare082004.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

អងគករសខភពពភពេ ក។ េគលករណែណនពយបលរបសអងគករសខភពពភពេ ក សតពករពយបល មឱសថវទយ េលើករឈចបជបជយរស បកមរមនជង។ ទរកងហ ែណវ កពងេរៀបច េរគងេនឆន 2011។ ភ អងេគលស នងភ េផ ងៗេទៀត។ (នងជនសឲយករបនធរបនថយករឈចបជងម រក នងករែថទបបតករឈចបស បកមរ។) អងគករសខភពពភពេ ក។ េគលករណែណនពយបលរបសអងគករសខភពពភពេ ក សតពករពយបល មឱសថវទយ េលើករឈចបជបជយរស បមនស ធែដលមនជង។ (េរគងេឡើង) (នង កជនសករបនធរបនថយករឈចបជងម រក ជមយនងេគលករណែណនពលទធភព

ចរកបនអភអយដ) អងគករសខភពពភពេ ក។េគលករណែណនៃនអងគករសខភពពភពេ កសតពករពយបលករឈចបែដលមនជបយរ។ (េរគងេឡើង) ករពយបលករេញ នអភអយដ

អងគករសខភពពភពេ ក។ េគលករណែណនស បករពយបលករេញ នអភអយដ ម ឱសថវទយ ជនយេ យចតតវទយ-សងគមវទយ។ ទរកងហ ែណវ ឆន 2009។ ISBN 978 92 4 154754

3។ ភ អងេគលស*។

ងេសៀវេភរបសអងគករសខភពពភពេ កៈ http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=745 (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241547543_eng.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ករេផញើជន

អងគករសខភពពភពេ ក។ អន សនរបសអងគករសខភពពភពេ កស បករទប ក ត ករធល កឈមខល ងេរកយស លកន។ ទរកងហ ែណវ ឆន 2007។ ភ អងេគលស*។ េលខេយង អងគករសខភពពភពេ កៈ WHO/MPS/07.06

117

ពតមនបែនថម មៈ http://www.who.int/making_pregnancy_safer/documents/who_mps_0706/en/index.html (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/hq/2007/WHO_MPS_07.06_eng.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

អងគករសខភពពភពេ ក។ េគលករណែណនរបសអងគករសខភពពភពេ កស ប កររគបរគងករធល កឈម នង ករជបសកេរកយស ល។ ទរកងហ ែណវ ឆន 2009។ ISBN 978

92 4 159851 4។ ភ អងេគលស* ភ ប ង ភ េអសបញេនកនង រពតមន។

ងេសៀវេភរបសអងគករសខភពពភពេ កៈ http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=777 (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241598514_eng.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

អងគករសខភពពភពេ ក, UNFPA, UNICEF, ធនគរពភពេ ក។ កររគបរគងបញហ សមគ ម ញេនកនងករមនគភ នងករផតលកេណើ តកមរ។ េសចកតែណនសរមបឆមប នងេវជជបណឌ ត។ ទរកងហ ែណវ ឆន 2007។ ISBN 92 4 154587 9។ ភ ប* ភ អងេគលស* ភ ប ង* ភ ឥណឌ េនស* ភ អ ល* ភ ែខមរ* ភ ពរទយ គ ល ភ រស ភ េអសបញ។

ងេសៀវេភរបសអងគករសខភពពភពេ កៈ http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=541 (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9241545879_eng.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

សរៃសរប ទ (ជងសកន) Dekker PA. ជងសកនៈ េសៀវេភែណនស បមរនត-បគគលកេវជជ រសត នងពយបលេន រហវក។ អងគករសខភពពភពេ ក ទរកងហ ែណវ ឆន 2002។ (ករេបះពមពកែណថម)។ ភ អងេគលស*។

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/WHO_MSD_MBD_02.02.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

118

សខភពផលវចតត អងគករសខភពពភពេ ក។ ករពយបល មឧសថវទយចេពះបញហ ផលវចតតេនកនងករែថទសខភពបថម។ ទរកងហ ែណវ ឆន 2010។ ISBN 978 92 4 1547697។ ភ អងេគលស ភ េអសបញ

ងេសៀវេភរបសអងគករសខភពពភពេ កៈ http://apps.who.int/bookorders/anglais/detart1.jsp?sesslan=1&codlan=1&codcol=15&codcch=756 (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

ចេ នឡតបនពប ណ លយរបសអងគករសខភពពភពេ ក មៈ http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241547697_eng.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

http://whqlibdoc.who.int/paho/2010/9789275331132_spa.pdf (ចលេមើលៃថងទ 3 ែខ មក ឆន 2011)

119

ឧបសមពនធ 3.

មតកកនងសឌរ ម "ករធនឲយមនតលយភពកនងេគលនេយបយ ថន កជត សតព រធតែដលសថតេរកមកររតតពនតយ”

• បញជ ឯក រេយងៃនករធនឲយមនតលយភពកនងេគលនេយបយថន កជតសតព រធត

ែដលសថតេរកមកររតតពនតយៈ ករែណនពលទធភព ចរកបន នង លទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ។\

• បញជ រតតពនតយស បករ យតៃមលកនងរបេទស (សេ ជទរមង Word) • ឧបសគគចេពះេតសតលទធភព ចរកបននវថន សពកែដលមន រធតអភអយដ (BOAT)

(សេ ែកែរប) • បញជ កឱសថ រវនតគរៃនអងគករសខភពពភពេ ក ករេបះពមពផ យេលើកទ 16

ទរកងហ ែណវ ែខ មន ឆន 2009។ (េរចើនភ ) • បញជ កឱសថ រវនតគរស បកមរៃនអងគករសខភពពភពេ ក ករេបះពមពផ យេលើកទ

2 ទរកងហ ែណវ ែខ មន ឆន 2009។ (េរចើនភ ) • អតថបទទងរសងៃនេគលករណែណនែដលបនបងហ ញេនកនងឧបសមពនធ 2 សតព

េគលករណែណនពករពយបលៃនអងគករសខភពពភពេ កែដលបនេរជើសេរ ើសេឡើង

• អងគករសខភពពភពេ ក េគលករណែណនគរស បករផគតផគងជលកខណៈអនតរជតនវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយស បករែថទពយបលបនទ ន។ ទរកងហ ែណវ ឆន 1996។ (ភ អងេគលស នងភ ប ង)

• អ នបែនថមេទៀត

o លទធភព ចេរបើបននវឱសថែដលសថតេរកមកររតតពនតយ o ឧបសគគ o សទធមនស

o ករេរបើថន ចក

o ភសតភរ o មរណៈភពម

o កររគបរគងករឈចប

o ករែថទបបតករឈចប អនសញញ អនតរជតៈ

120

• អនសញញ អនតរជតសតពកររគបរគងឱសថ ង នងអ ថ ធបបយ (ភ អងេគលស)r

• កតកសញញ អនតរជតសតពសទធេសដឋកចច សងគមកចច នងវបបធម (ICESCR) (ភ អងេគលស ភ ប ង) នងមតទេទ 14 (េរចើនភ )

• ធមមនញញៃនអងគករសខភពពភពេ ក (ភ េរចើន) • អនសញញ េផ ងេទៀតែដលពកពនធនងករេរបើបនឱសថ នងសខភព

o អនសញញ សតពករលបបបតេចល លទរមងទងអសៃនករេរ ើសេអើងចេពះរសត (ភ អងេគលស)

r ស បសេ ជភ េផ ងេទៀត (ភ ប ភ ចន ភ ប ង ភ រស នងភ េអសបញ):

www.incb.org (ចលេមើលៃថងទ 9 ែខ មក ឆន 2011)។

Access to Controlled Medications Programme

Department of Essential Medicines and Pharmaceutical Policies

World Health Organization20 avenue AppiaCH-1211 Geneva 27

KHMER