gmp_1_152

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

Ukad graficzny CKE 2015

UZUPENIA UCZE

KOD UCZNIA

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM

CZ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE

Instrukcja dla ucznia 1. Sprawd, czy na kolejno ponumerowanych 17 stronach s wydrukowane

24 zadania. 2. Sprawd, czy do arkusza jest doczona karta odpowiedzi. 3. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgo nauczycielowi. 4. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swj kod, numer PESEL

i przyklej naklejk z kodem. 5. Czytaj uwanie wszystkie teksty i zadania. Wykonuj zadania zgodnie

z poleceniami. 6. Rozwizania zada zapisuj dugopisem lub pirem z czarnym

tuszem/atramentem. Nie uywaj korektora. 7. W arkuszu znajduj si rne typy zada. Rozwizania zada zaznacz na

karcie odpowiedzi w nastpujcy sposb: wybierz jedn z podanych odpowiedzi i zamaluj kratk z odpowiadajc

jej liter, np. gdy wybierasz odpowied A:

wybierz waciw odpowied i zamaluj kratk z odpowiednimi literami,

np. gdy wybierasz odpowied FP:

do informacji oznaczonych waciw liter dobierz informacje

oznaczone liczb lub liter i zamaluj odpowiedni kratk, np. gdy wybierasz liter B i liczb 1:

8. Staraj si nie popenia bdw przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeli

si pomylisz, bdne zaznaczenie otocz kkiem i zaznacz inn odpowied, np.

9. Zapisy w brudnopisie nie bd sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

UZUPENIA ZESP NADZORUJCY

Uprawnienia ucznia do nieprzenoszenia zaznacze na kart

22 KWIETNIA

2015 Godzina rozpoczcia:

9:00

Czas pracy: 60 minut

PESEL

miejsce

na naklejk

GM-P1-152

Strona 2 z 17 GM-P1

Zadanie 1. (02) Zaleszczotki yj w cice lenej, pod kor obumarych drzew oraz w glebie. Maj ciao podzielone na gowotuw i odwok, cztery pary odny krocznych, gruczoy jadowe, a take gruczoy przdne, ktre znajduj si na odnach gbowych. Zaleszczotki s te poytecznymi mieszkacami uli, w ktrych ywi si roztoczami szkodliwymi dla pszcz i maymi gsienicami owadw. 1.1. Uzupenij zdanie. Wybierz waciwe odpowiedzi spord podanych. Zaleszczotki nale do A/B, poniewa maj C/D. A. pajczakw C. cztery pary odny krocznych B. owadw D. gruczoy jadowe 1.2. Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F

jeli zdanie jest faszywe.

Ciao zaleszczotkw pokryte jest chitynowym oskrkiem. P F Zaleszczotki s drapienikami. P F

Zadanie 2. (01) Uczniowie badali wpyw rnych czynnikw na kiekowanie nasion pewnej roliny. W tym celu przygotowali trzy zestawy z tak sam liczb nasion i zapewnili im rne warunki. Dokumentacj dowiadczenia przedstawili w tabeli. Znakiem + zaznaczyli obecno danego czynnika w zestawie dowiadczalnym, a znakiem brak czynnika w zestawie. Zapisali te wynik dowiadczenia.

Zestaw I Zestaw II Zestaw III Dostpno wiata + + Obecno wody + + + Dostpno tlenu + + Wynik dowiadczenia

Nasiona wykiekoway

Nasiona nie wykiekoway

Nasiona wykiekoway

Oce prawdziwo podanych informacji. Wybierz P, jeli informacja jest prawdziwa, albo F jeli jest faszywa.

Wyniki dowiadczenia pozwalaj na sformuowanie wniosku, e dostpno wiata nie jest konieczna do kiekowania nasion tego gatunku roliny. P F Dowiadczenie pozwala odpowiedzie na pytanie, czy woda jest niezbdna do kiekowania nasion. P F

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

GM-P1 Strona 3 z 17

Zadanie 3. (01) Na rysunku przedstawiono model klatki piersiowej, ktry uczniowie wykorzystali do zilustrowania pewnego procesu.

Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Za pomoc tego modelu pokazano A. wspdziaanie eber i mini klatki piersiowej podczas wdechu. B. wymian gazw oddechowych w pucach. C. znaczenie przepony w wentylacji puc. D. wydawanie gosu. PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

baloniki

fragment balonu

szklana rurka

szklany sj

Strona 4 z 17 GM-P1

Zadanie 4. (01) Wiele grzybw wystpujcych w lesie wytwarza owocniki nadziemne, w ktrych powstaj zarodniki suce rozprzestrzenianiu grzyba w rodowisku. Niektre grzyby maj jednak owocniki ukryte pod ziemi. Zapach podziemnego grzyba przywabia rne zwierzta, m.in. larwy chrzszczy, ktre odywiaj si grzybni, a nastpnie przepoczwarczaj si we wntrzu owocnika. Gdy opuszczaj owocniki jako dorose osobniki, nios na sobie liczne zarodniki grzyba, ktre rozprzestrzeniaj po okolicy. Dokocz zdanie. Wybierz odpowied A albo B i jej uzasadnienie 1., 2., albo 3. Opisana w tekcie zaleno midzy larwami chrzszcza i grzybami tworzcymi owocniki pod ziemi to przykad

A. symbiozy,

poniewa

1. larwy owada odywiaj si kosztem tkanki grzyba. 2. larwy owada przepoczwarczaj si w owocnikach i je uszkadzaj.

B. pasoytnictwa, 3. larwy owada odywiaj si grzybni, a dorose osobniki roznosz zarodniki.

Zadanie 5. (01) Plsawica Huntingtona jest chorob genetyczn, powodujc degeneracj orodkowego ukadu nerwowego. Objawia si zwykle w wieku 3550 lat. Allel, ktry j wywouje, jest dominujcy, a gen znajduje si w autosomie. Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Jeli oboje rodzice s heterozygotami pod wzgldem genu wywoujcego plsawic Huntingtona, to prawdopodobiestwo, e ich dzieci bd chore, wynosi A. 100%. B. 75%. C. 50%. D. 25%. PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

GM-P1 Strona 5 z 17

Zadanie 6. (01) Tak zwane ziby Darwina, yjce na wyspach Galapagos, ywi si owadami i nasionami rolin. Od roku 1973 prowadzono analiz zwyczajw pokarmowych i wielkoci dzioba zib z Galapagos. W czasie trzech dugich okresw suszy na Isla Daphne Major (19771978, 1980 i 1982), z ktrych jeden zakoczy si wyjtkowo mokrym okresem wywoanym przez El Nio (1983), zaobserwowano, e zmniejszya si liczba owadw i maych nasion, w wyniku czego gwnym pokarmem ptakw stay si nasiona due i cikie. Wiele zib w tym czasie zgino, a wikszo tych, ktre przetrway, miaa dzib wikszy i grubszy. W cigu kilku pokole ptaki o wikszych dziobach stay si w populacji czstsze. Kiedy po kolejnych mokrych okresach mniejsze nasiona ponownie stay si gwnym rdem pokarmu zib, wzrosa znacznie liczba ptakw o dziobie redniej wielkoci. Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Tekst opisuje przykad dziaania A. doboru sztucznego. B. konkurencji midzygatunkowej. C. acucha pokarmowego. D. doboru naturalnego. PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 6 z 17 GM-P1

M

X

X

M2+

X

X

Zadanie 7. (01) Na rysunku przedstawiono fragment ukadu okresowego pierwiastkw.

5B Bor 11

1 18

1 1H

Wodr 1 2 13 14 15 16 17

2He Hel 4

2 3Li Lit 7

4Be Beryl

9

5B Bor 11

6C Wgiel

12

7N Azot 14

8O Tlen 16

9F Fluor

19

10Ne Neon

20

3 11Na Sd 23

12Mg Magnez

24

13Al Glin 27

14Si Krzem

28

15P Fosfor

31

16S Siarka

32

17Cl Chlor 35,5

18Ar Argon

40

4 19K

Potas 39

20Ca Wap

40

31Ga Gal 70

32Ge German

73

33As Arsen

75

34Se Selen

79

35Br Brom

80

36Kr Krypton

84

Schemat przedstawia mechanizm tworzenia wizania jonowego midzy atomami dwch pierwiastkw metalem M i niemetalem X. Na schemacie kropkami oznaczono elektrony walencyjne atomw obu pierwiastkw.

W ktrym wierszu tabeli waciwie zidentyfikowano metal M oraz niemetal X tworzce wizanie jonowe wedug podanego schematu? Wybierz waciw odpowied spord podanych.

Symbol metalu (M) Symbol niemetalu (X) A. Al O B. Mg Cl C. Na Br D. Ca S


liczba atomowa

masa atomowa, u nazwa pierwiastka

symbol pierwiastka

GM-P1 Strona 7 z 17

Zadanie 8. (01) Wodr wystpuje w przyrodzie w postaci trzech izotopw: 11H, 21H , 31H. W uytych zapisach

HAZ oznaczono A liczb masow, Z liczb atomow. Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Kady izotop wodoru ma w jdrze atomowym jeden proton. P F W jdrze atomu izotopu wodoru 31H jest o 2 neutrony wicej ni w jdrach atomowych pozostaych izotopw wodoru. P F

Zadanie 9. (01) Dwaj uczniowie otrzymali zadanie sporzdzenia roztworu wodnego azotanu(V) srebra. Pierwszy wsypa krysztay AgNO3 do zlewki z wod destylowan i cao wymiesza bagietk. Drugi zamiast wody destylowanej uy wody z kranu, ktra zawieraa rozpuszczone sole mineralne, m.in. chlorki. Poniej zamieszczono fragment tabeli rozpuszczalnoci soli w wodzie w temperaturze 25 C.

Jony Cl Br NO 3

Ag+ N N R

R substancja rozpuszczalna N substancja praktycznie nierozpuszczalna

Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe. Dodanie do wody z kranu krysztakw azotanu(V) srebra spowoduje, e wytrci si osad. P F Woda destylowana stosowana jest w laboratoriach m.in. do przygotowywania roztworw wodnych rnych substancji, np. azotanu(V) srebra, poniewa nie zawiera jonw soli mineralnych.

P F


Strona 8 z 17 GM-P1

Zadanie 10. (02) Poniej podano wzory sumaryczne piciu tlenkw. A. SO2 B. NO2 C. K2O D. CO E. SO3

W kadym z poniszych zda zawarto informacj o jednym z tych tlenkw. Wybierz go spord podanych. Zaznacz jedn odpowied w kadym wierszu tabeli.

10.1. W tym tlenku atom niemetalu przyjmuje maksymaln wartociowo. A B C D E

10.2. Aby otrzyma zasad, naley niewielk ilo tego tlenku wprowadzi do probwki z wod. A B C D E Zadanie 11. (01) Uczniowie przygotowali dwa roztwory w ten sposb, e do rozpuszczalnika dodali odpowiedni ilo substancji, ktr chcieli rozpuci. Skad tak powstaych roztworw zilustrowali poniszym wykresem punktowym.

Dokocz zdanie. Wybierz odpowied A albo B i jej uzasadnienie 1. albo 2. Stenie rwne 20% wyraone w procentach masowych ma roztwr

A. I, poniewa

1. 10 g substancji rozpuszczonej znajduje si w 50 g roztworu. B. II, 2. 3 g substancji rozpuszczonej znajduje si w 15 g roztworu.


0123456789

1011

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

mas

a su

bsta

ncji

rozp

uszc

zone

j, g

masa rozpuszczalnika, g

roztwr I

roztwr II

GM-P1 Strona 9 z 17

Zadanie 12. (01) W celu identyfikacji trzech gazw: etanu, etenu i etynu, przygotowano zestaw dowiadczalny przedstawiony na poniszym schemacie.

Dokocz zdanie. Wybierz odpowied A, B albo C i jej uzasadnienie 1. albo 2. Po przeprowadzeniu dowiadczenia mona byo zidentyfikowa jedynie

A. etan,

poniewa tylko ten gaz 1. odbarwia wod bromow.

B. eten,

2. nie odbarwia wody bromowej. C. etyn,


woda bromowa

etan eten etyn

Strona 10 z 17 GM-P1

Zadanie 13. (01) Na wykresie przedstawiono zaleno drogi od czasu dla dwch pocigw A i B poruszajcych si po prostoliniowych odcinkach torw. Ktra informacja jest faszywa? Wybierz waciw odpowied spord podanych.

A. Pocig A porusza si z prdkoci 40 sm

.

B. Prdko pocigu B bya o 20 sm mniejsza od prdkoci pocigu A.

C. W kadej sekundzie ruchu pocig B przebywa 25 m. D. W czasie 5 sekund pocig A przeby dwukrotnie dusz drog ni pocig B. Zadanie 14. (01) Uczniowie wyznaczali ciepo waciwe wody. W tym celu ogrzali pewn ilo wody za pomoc grzaki o mocy 600 W. Wyniki pomiarw zapisali w tabeli.

Temperatura wody Czas ogrzewania wody pocztkowa kocowa

20 C 70 C 10 min Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe. Uczniowie wykonali wszystkie pomiary niezbdne do wyznaczenia ciepa waciwego wody. P F Dane zawarte w informacji i wyniki pomiarw umoliwi obliczenie zarwno przyrostu temperatury wody, jak i energii dostarczonej przez grzak. P F


50

100

150

200

A

B

t, s

s, m

0 0 1 2 3 4 5 6

GM-P1 Strona 11 z 17

Zadanie 15. (01) Do dwch naczy w ksztacie rurek o tej samej rednicy wlano tak sam ciecz. Poziomy cieczy w naczyniach byy rne. Wzajemn wysoko cieczy w naczyniach opisuje zaleno h1 = 2h2. Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe. Cinienie hydrostatyczne na dnie naczynia A jest wiksze ni cinienie hydrostatyczne na dnie naczynia B. P F

Cinienie hydrostatyczne w naczyniu A na wysokoci h2 jest mniejsze od cinienia hydrostatycznego wywieranego na dno naczynia B. P F

Zadanie 16. (02) W tabeli podano niektre waciwoci fizyczne kilku substancji.

Nazwa substancji Gsto

3mkg

Temperatura topnienia (C) Temperatura wrzenia (C)

rt 13 534 39 357 aluminium 2700 660 2520 elazo 7870 1538 2800 zoto 19 280 1064 2800 ow 11 340 327 1756

16.1. Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Na powierzchni rtci nie moe pywa lita kulka wykonana A. z aluminium. B. z elaza. C. ze zota. D. z oowiu. 16.2. Ktra substancja w temperaturze 2600 C jest w stanie lotnym, a w temperaturze

500 C jest w stanie staym? Wybierz waciw odpowied spord podanych. A. aluminium B. elazo C. zoto D. ow PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

A Bh1

h2


Zadanie 17. (01) W tabeli podano nazwy urzdze elektrycznych oraz moc i czas ich pracy w cigu dnia.

Urzdzenie elektryczne Moc Czas pracy w cigu dnia ogrzewacz wody 3500 W

41 godziny

telewizor 150 W 7 godzin

czajnik 1800 W 0,5 godziny

suszarka do grzybw 250 W 4 godziny Ktre z wymienionych urzdze zuywa w cigu dnia najwicej energii? Wybierz waciw odpowied spord podanych. A. czajnik B. telewizor C. ogrzewacz wody D. suszarka do grzybw Zadanie 18. (01) Na rysunku przedstawiono pkrek wykonany ze szka, na ktry skierowano wiato ze wskanika laserowego. Lini przerywan oznaczono normaln (prost prostopad) do paskiego boku pkrka.

Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe. Promie zaamany w pkrku tworzy wikszy kt z normaln ni promie padajcy na pkrek. P F

Gdy zwikszymy kt padania wiata, to wzronie rwnie kt zaamania. P F PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

prosta prostopada promie wiata lasera


Zadanie 19. (01) Na mapie konturowej Ameryki Poudniowej zaznaczono port rzeczny Manaus oraz najdalej na wschd wysunity punkt kontynentu przyldek Branco, dla ktrego podano dugo geograficzn. Na mapie poudniki narysowano co 10.

Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Przez Manaus przechodzi poudnik A. 60E. B. 10E. C. 10W. D. 60W. Zadanie 20. (01) Polski polarnik i podrnik Marek Kamiski zdoby 23 maja 1995 roku biegun pnocny, a 27 grudnia 1995 roku dotar na biegun poudniowy. Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe. Marek Kamiski dotar na biegun pnocny podczas nocy polarnej. P F Marek Kamiski dotar na biegun poudniowy w najcieplejszej porze roku, w czasie lata polarnego. P F


Przyldek Branco 35W

0 0

Manaus

20

40

20

40


Zadanie 21. (02) Na mapie konturowej Europy oznaczono numerami wybrane pasma grskie. Lini kropkowan na mapie zaznaczono fragment umownej granicy pomidzy Europ a Azj.

21.1. Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Alpy zostay oznaczone na mapie numerem A. I. B. II. C. III. D. IV. 21.2. Dokocz zdanie. Wybierz waciw odpowied spord podanych. Zaznaczony na mapie odcinek umownej granicy pomidzy Europ a Azj przebiega m.in. wzdu wybrzey A. Jeziora Aralskiego. B. jeziora Bajka. C. Morza Kaspijskiego. D. jeziora adoga. PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

0 1000 km

I II

III

IV


Zadanie 22. (01) W tabeli przedstawiono procentowy udzia poszczeglnych typw elektrowni w produkcji energii elektrycznej w Polsce w latach 2000 i 2011.

Rok Elektrownie cieplne (wglowe) Elektrownie wodne Elektrownie

biogazowe i wiatrowe

2000 93,73 6,23 0,04

2011 88,65 5,83 5,52

Oce prawdziwo podanych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe. W roku 2011 udzia elektrowni cieplnych (wglowych) w produkcji energii elektrycznej w Polsce by wikszy ni w roku 2000. P F W roku 2011 udzia odnawialnych rde energii w produkcji energii elektrycznej w Polsce przekroczy 11%. P F

Zadanie 23. (01) W tabeli przedstawiono informacje dotyczce liczby ludnoci i powierzchni wybranych wojewdztw w Polsce w 2011 roku.

Wojewdztwo Liczba ludnoci w mln Powierzchnia w tys. km2 dolnolskie 2,9 19,9 podkarpackie 2,1 17,8 podlaskie 1,2 20,2 wielkopolskie 3,4 29,8

Ktre wojewdztwo charakteryzuje si najwiksz gstoci zaludnienia? Wybierz waciw odpowied spord podanych. A. dolnolskie B. podkarpackie C. podlaskie D. wielkopolskie PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!


Zadanie 24. (01) Na mapie przedstawiono rozkad redniej wieloletniej temperatury powietrza w C w styczniu w Polsce.

Ktra informacja dotyczca rozkadu redniej wieloletniej temperatury powietrza w styczniu jest prawdziwa? Wybierz waciw odpowied spord podanych. A. W styczniu najnisze rednie temperatury powietrza s nad morzem. B. rednia temperatura powietrza w styczniu w Warszawie jest nisza ni we Wrocawiu. C. W Polsce nie ma obszarw o redniej temperaturze powietrza w styczniu niszej

ni 5 C. D. Na obszarze Gr witokrzyskich rednia temperatura powietrza w styczniu jest wysza

ni 3 C. PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Warszawa

Wrocaw

1,0

1,0

2,0

2,0 3,0

3,0

3,0

3,0

4,0

4,0

4,0 4,0 4,0

4,0

4,0 5,0

5,0

5,0 5,05,0


Brudnopis .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

GM-P1

Wykaz rde wykorzystanych w zadaniach egzaminacyjnych. Strona 4. Na podstawie: David Attenborough, Prywatne ycie rolin, Warszawa 1996. Strona 5. Na podstawie: Eldra P. Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Biologia, Warszawa 2005. Strona 6. Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004. Strona 7. Na podstawie: T. Szymczyk, S. Rabiej, A. Pielesz, J. Desselberger, Tablice chemiczne, Warszawa 2003. Strona 11. Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2005. Strona 13. Na podstawie: Atlas geograficzny wiata. Gimnazjum, Warszawa 2003. Strona 15. Na podstawie: Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2012, GUS, Warszawa 2012. Na podstawie: Rocznik Statystyczny Wojewdztw 2012, GUS, Warszawa 2012. Strona 16. Na podstawie: S. Bac, M. Rojek, Meteorologia i klimatologia, Warszawa 1981.

Documents

gmp_1_152