GODAÀ NÀHÒÈWO

�

Godaà nàhòèwo ts’edi nindè ayìi aweèts’edi?Dône wedaà nàhòèwo ts’edi nindè, eyìi dône goghô nèyàetikö naàtåa t’à edàgooja weghô daweèke ha. Eyìi dône wedaà hagoòja eyi yati wet’à nàyaeti wiìyeh. Eyi yat wet’à nàyàeti ghô gonde kwe, eyìi dône wedaà nàhòèwo ehkw’i gondi dii ha.

Edàat’e dô ghô nèyàetikö dii wet’à nàyàeti ghô gohde segeèdi ha?Neyàetikö ts’ô neyàetikö nââtåa ha nîhtå’è neghô niìchi ha. Eyìi nîhtå’è neyàetiko ts’ô hôt’e, edàat’eh eyits’ô adî neyàetikö nââtåa ha dek’ètå’è. Eyits’ô amìi neyàetikö nââtåa neèdì wîzì sii dek’ètå’è ha.

Akweåö kw’ahti ts’àdàedidô eyits’ô dôts’adàedidô nets’ö gogenda ha, neyàetikö nââtåa negedi kwe, dii wet’à nèyàeti weghô ayìi edàtåô k’enezhô ghô danegehke ha. Dii danegehke neèhò, gits’ö nagôde ha neèwô-le dè nets’ö hòelî. Haanìkò, neyàetikö nââtåa ha nîhtå’è nôöchi dè, ayìi edàtåô nedaà dagoòja weghô dôsînìyàetidô hawîïdi ha.

Kw’ahti t’ah dii nîhtå’è neghàyechi haîle, haanìkò whêda-le dè, akô dône wheda nindè eyìi dône nîhtå’è neghàyechi ha nee yik’èzhô dè yighàyeæa ha.

Dii haani nîhtå’è sôöchi nindè ayìi dahåe ha?Neyàetikö nââtåa ha nindè, adî eghàlaîda dzê nageæa ha hagîïdi. Eyi nîhtå’è weghàïda t’à, amìi dôts’adàedidô nîhtå’è nets’ö ayîla weghàîda. Neyàeti dzêë kwe, îåa neyàeti hagode ha wek’ïzhô ha, eyìi dôts’adàedidô nîhtå’è nets’ö ayîïla wets’ö gonede.

�

Dii haani nîhtå’è sôöchi nindè, ahsï hot’a akô naàtåa nìì?Hêæê, kw’ahti ts’adàedidô eyits’ô dô ts’adàedidô danegehke ha neèt’à neyàetikö nââtåa zô t’à. Ayìi dzêë neyàeti akô nànètåa ha dìì nindè ekoòt’ì amìi nîhtå’è nets’ö ayïïla hawïîdi. Eyìi dzêë k’e akô nànètåa ha dìì nindè, dôsînìyàetidô kw’ahti niìchi ayeèle tahkò, haani-le dè neyàetikö k’ènèt’e-le gha nî neghô neyaeti agele ha tahkò. Neyàetikö k’enèt’e-le ts’edi nindè, dôghô neyàetikö naawo k’èts’ït’e-le neèt’à, nîhtå’è nôöchi wek’èneèt’e-le xè ayìi ha deghaà haîdi-le t’à naawo nànèzhi gha nàetà. Neghô neyàeti xè ehkw’i-le eghàlanèda negoòt’ô nindè, edèk’èha nàæïdi ha hôôni haani-le dè nedaîtô ha hôôni.

Edaàt’e nindè wet’à neyàeti ghô gohde ha?Dôjii ghô neyàeti dè, akweåö ahsï wet’à neyàeti deghaà gohåî nìì gedi t’à neyàeti ha. Neyàeti kwe neyàeti nechalèa agele ha hôt’e t’à, eåak’a akô nââtåa ha nîhtå’è nôôchi ha neèt’à wet’à neyàeti weghô danegehke ha. Neyàeti ha nindè, akweåö neyàeti nechalèa tå’ahô, edlatåô saà tå’ahô ade ha.

Neyàetikö ayìi edàtåô akô dehwha ha?• Nexàîti nîhtå’è;• Nîhtå’è t’ala sii haani-le dè nexàîti nîhtå’è ayìi dexè anele negedi sii,

nenîhtå’è haani-le dè nîhtå’èchì; • Asìi t’ala sii kw’ahtî ts’àdàedidô, dôts’àdàedidô haani-le dè kw’ahti

asìi akô nenèle neèhdi dè hanele.

Wet’à neyàeti ghô danegehke kwe naîæî ha hôt’e neèt’à, nîhtå’è k’e yââhti dexè anele haani-le dè, asìi haneehæî ha dexè anele.

�

Eyìi asìi wet’à neyàeti ha neghô giìchi nindè eyits’ô eyìi asìi neèwô ha hôôni neèwô nindè wenîhtå’èchì nîîhchi, eyìi nîhtå’èchì nekö whêêåa. Eyìi asìi whats’ö gik’èdi ha hôôni. Dôsînìyàetidô îåè saà tå’ahô netå’a nayewa ha hôôni, neyàeti weghô naawo yeètsî tå’ahô dè. Haani-kò, dôsînìyàetidô whats’ö wet’à neyàeti yighô nànìwo ha hôôni, haani-le dè dôts’adàedidô achî weghô neyàeti diì ha hôôni. Achî weghöts’ììda ts’edi nindè, dôsînìyàetidô naawo yeèhtsî sii, achî weghô nànèwo yeèhdiadì, eyit’à eyi naawo neyàeti weghô nàhöt’e tå’ahô dè, edlàtåô saà k’ehôwo tå’ahô dè naawo yeèhtsî ha. ts’ö weghô nànìwo ha hôôni.

Neyàetikö naàtåa kwe edàanì dexè segohåe ha?Wet’à neyàeti weghô danegehke kwe edlatåô dzêë kwe, eyìi dzêë k’e edàgoojà weghô nànewo. Dii haani asìi weghô nànèwo: • ayìi dzêë hagoòjà, edàtåô niìæö;• amìi sii akô wheda îlë;• amìi wets’ö gonedô;• edàgôhwha nànèwo îlè hagoòjà hò;• asìi t’ala wet’aæà ha hôôni.

Nedaà esagoòja weghô dek’ènènètå’è nindè, eyìi nîhtå’è dexè neyàetikö ts’öewa ha dìle. Akweåö amìi dôts’adàedidô elî nee sii, eyi nîhtå’è dexè k’enele ha dìle nìì wîïdi t’à, dawîke. Akweåö dii hagoòja hò weghô nîhtå’è k’e nîzì dek’ènènètå’è nindè, kw’ahti ts’àdidô dii nîhtå’è wet’à asìi wenâädi ha weghàîda anele ha hôôni.

Asìi wenâädi nindè, ayìi weneèæî weneèkw’ô zô weghô goîde nôô eyits’ô ayìi edàgoojà neèwô t’à weghô goîde-le. Neyàeti dzêë kwe neyàeti ïle sii, ekò, wet’à neyàeti weghô gonede hò, eyìi nîhtå’è weghanèda agele ha dìle. Dii nîhtå’è neyàetikö wegondì wiìyeh.

�

Adî neyàetikö goòæô wek’anehtah, eyits’ô nembehchîï ek’èjô nîîtî ha sii negha hoòæô aneleh. Asìit’à nexòeæa nindè, dôts’àdàedidô hawîïdi eyits’ô ahsï eyìi kö nezî goyaîtåa ha negha hoòæô nìì wîîdì.

Chekòa nets’ô dè, dône neda wheda ha wegoîæa haani-le dè naàgïâ neèt’î neyàetikö nââtåa ts’ö negha chekòa k’egedi ha dìle nìì gîîdì. Goht’ô weègò t’âât’î-le hò, nezî neègaàt’î dè nezîa.

Ahsï dô ghô gots’ende ha deèzhì ha nìì?Ôhk’èa dône weghô gots’ende gonaàdââ wheda t’à goghaàda nindè, weghô gots’ende ha dezhì hôt’e. Dôts’àdàedidô t’a daneèke sii, eyìi dône weghàïda. Amìi see hoòji hohtsî haîdi negedi ha hôôni. Ahsï eyìi dône neyàetikö wheda nìì negedi ha hôôni, eyits’ô akô wheda nindè wets’ö dagoîkwi negedi ha hôôni. Dii k’ôôna weghaîda ha.

Eyìi dône hoòji hohtsî nîle dii nindè “hoòji hohtsî nîle dii t’à yati whehtsî dè” eyìi dône hoòji hohtsî weghô asìi hazhô hagoojà wenaèdî sii haîdi.

Eyìi dône ehkw’i-le nets’ö eghàlaîda k’èha weghô neyàeti dè, wets’ô dôts’àdàedidô, dône edàtåô wexè neètè weghô daneèke ha hôôni. Eyìi weghô daneke nindè, Dôsïnìyàetidô wek’e goïde ha neèhdì nindè haïdi ha. Wets’ö gonede ha neèwô-le dè, neyàetikö wenaawo nànètô gha nàeta ha. Ats’ô hagoòt’î-le neèhò, ôhk’èa dôsînìyàetidô dône neyàetikö wenaawo nàyîïzhì dè, eyìi dône whalèa ts’ö wedaîtô ayeèæî hôt’e.

�

Akweåö neyàetikö ts’ö neètåa dè ayìi edàahåe ha?Eyìi nîhtå’è nôôchi, ayìi edàadì sii wek’ït’e – dii haanì, neyàetikö 1 ts’ö îtåa ha dek’ètå’è ha hôôni. Adî ts’ö goòæa wek’ïzhô-le dè akô asìi hogihdidô yagîlî dagîîke haani-le dè, neyàetikö gha eghàladadô, kw’ahti eyits’ô nîhtå’è k’èdìa dagîîke. Neyàeti wexè hòewi kwe 15 nàgèa nâdaa akô nenètåa dè nezîa, dôts’àdàedidô asîighô daneèhke ha hôôni ts’îæô.

Edaàgôht’e ghaà, dône eyileh wexè naîæî ha hôôni eyits’ô eyìi dône weghô neyàeti weèt’î eyits’ô dône yits’àdàedi, akô naàgehæî ha hôôni. Neyàetikö asìi hogihdidô eyits’ô kw’ahti sii akô dehkw’e neèt’à esanede haàle. Eyi köa gixè nââæî negha nezî edîîdi-le dè, amìi t’a dôts’àdàedidô nîhtå’è nets’ö ayïla wets’ö gonede. Åadî köâ nââæî ha, negha yiìgòe ha dìle tahkò. Wet’à sìì dîïjìa-le gha, naàgïa nexè neyàetikö naàtåa anele ha dìle.

Neyàetikö edaàgööde ha?Neyàeti wexè hòewi kwe, dôsïnìyàetidô dône môhdaà daweèkèa-le dii ha hôôni. Dageèke ts’ö môht’aà gehkw’e gogedi ha hôôni. Neyàetikö goyìi whêda haàle negèdi nindè, daneèke ts’ö môht’aà whenèda anègele ha dìle, wet’à neyàeti weghô danegehke ts’ô môht’aà wheneda negedi ha hôôni. Dône môhdaà wet’à neyàeti weghô gogende ha naàgehæî dè eyits’ô gits’aïjî nindè, dôts’àdàedidô hawîïdi. Eyìi dône gich’aà eyìi-le köâ goyìi naïæî anele ha hôôni.

�

Wet’à neyàeti hot’à weghô danegîhkè nindè, neyàeti weghô nàxöt’è ts’ô neyàetikö wheneda ha dìle. Achî îda daneèke ha hôôni nindè, neyàetikö goyìi wheneda anegele haàl-le hôôni. Dôsînìyàetidô eyits’ô dôts’àdàedidô dii hagîwô, dône gidaà esàgoòja neyàetikö goyìi ageèt’î gigha nezî-le, dône edàdi ghaà gogende ha hôôni gîwô.

Neyàetikö edàgîdi ha, weghô dône xè gonede-le, neyàeti weghô nàxöt’e ts’ö. Dànèke wenììts’ö whalèa ts’ö gehkw’èa gedi nindè (dii laanì, shèts’ezhe dè haani-le dè dzêë welô dè) whalèa zö ts’ö gehkw’e neèt’à, dône wïïzi wets’ö gonede haà-le. Danèke weghô nàxöt’e nindè zô, edàanì neyàeti weghô dône xè gonede ha dìle. Dône gighàà neyàeti nindè, nàxöt’e ts’ö eyìi dône wïïzi gits’ö gonede-le.

Wet’à neyàeti gha segeèke nindè, ayìi edàhåe ha?Îda adî dôsînìyàetidô wheda sii, akô ts’ö nîîtåa. Neyàeti gha nîhtå’è k’èdìa elî sii, ahsï ehkw’i gonede ha nìì neèhdi ha. Dône dii haget’î nindè delaà nôhtsî nîhtå’è k’è neyeèæa t’à ehkw’i gohde ha dii. Dii haanì ehkw’I gonede ha neèwô-le dè, aki ehkw’I gonede gîïdi ha dìle. Dii hêæê ts’edi laanì hôt’e. Dii haîdi kwe, dôts’adàedidô dii haanì ehkw’i gohde ha wîïdi ha.

Nîzì haîdi negedi ha. Amìi see dôts’adàedidô akweåö neyàetikö nââtåa neèhdi sii, akweåö danehke ha, eyitå’ahô dôts’àedidô eyileh danehke ha. Ôhk’èa dôts’àedidô akweåö neèke île sii danehke ha. Dôsînìyàetidô sii danehke ha hôni. Dôsînìyàetidô wets’ö gonede nindè, asìidee wîïdi ha (Æedzanèk’e ts’ô neyàeti dè) haani-le dè sets’ö k’aawodee (Dôsînìyàeti kö dee).

�

Edàgôwha gots’ö neyàetikö whihda ha?Edàgôwha gots’ö neyàetikö wheneda ha ts’edi haàdì. Dii haani dône ghô neyàeti nindè edlatåô sadzeè, dzêë haani-le dè saà ts’ö ade ha hôni. Edlatåô neyàetikö nànetåa ha hôni. Akihò, neyàeti kwe neyàeti eyits’ô neyàeti wex5 hòewi neèt’à, nââkê ts’ö wet’à neyàeti weghô daneke ha hôni. Kw’ahti ts’adàedidô akweåö wet’à neyàeti azhô wek’èjô ayeèle ha, kw’ahti ts’ö daîdi ha nindè, nî akweåö gits’ö gonede ha hôni. Ets’ôhk’e t’a wets’àdàîdi nindè, naîæî zô t’à. T’aà goja hò, îåa naîæî ha, dôsînìyàetidô naîtåa ha dìle neèhdi nindè zô naîtåa ha, eyits’ö naìæî ha. Gits’ö gonede tå’ahô nindè zô naîtåa ha hôni. Dôsînìyàetidô naîtåa ha neehdi-le dè, naîtåa haàle neèt’à, ekoòt’î weghô daîkeh. Gixè goîde- let’ìì naîtåa anegele ha dìle tahkò. Dii hagoòja nindè, eyìi dône asiji eghàlaîda sii, hayîïla dii ha hôni haani-le dè achî åadî dzêë ts’ö negiìæa ha hôni. Åadî dzêë eyits’ô edàtåô sadzeè ts’ö negîïæô nindè, ayìi dzêë nàåegehdi ha haneèhdi ha. Achî neyàetikö nànetåa ha nîhtå’è nôöchi haàle, akweåö neyaètikö nâtåa ha nègedi ïle, îåa nezî.

Akò dône seyati åadî ayele ha yeèdzaà nindè edànìa?Kw’ahti ts’àdàedidô haani-le dè kw’ahti ekoòt’i wet’sô haîdi. Dô weghô neyàeti gha gonede ha nindè, eyìi wets’ô dôts’adàedidô hawîïdi. Dii haanì dône weyati åadî ats’ele ha wets’eèdza haani-le dè eyìi dône ats’ô wek’àdats’ède nindè, eyìi naawo wech’aàt’ô hôt’e. Dône haanì k’ehòæa wegoòt’ô nindè 10 xoò gots’ö wedaîtô adle ha dìle.

�

Dône t’ala sii neyàetikö naàtåa ha dìle nìì?Hêæê. Dône t’ala sii gighô neyàeti nindè dône t’ala sii goòkw’ô ha dìle, nîhtå’ètsîdô yagîlî sii.

Dône t’ala sii neyàetikö naàtåa t’à neèhkw’ô ha dìle. Dôsînìyàetidô gondi nîhtå’è k’e nîzì eyits’ô ayìi weneèæî weghô gondi gehtsî haàle di dè hadle ha dìle. Chekoa gighô neyàeti nindè gîzì hats’edi wechaòt’ô hôt’e, eyìi chekoa wets’ö hagoja tahkò, wedaà hagoòja haani-le dè dedî weghô neyàeti hò wîzì hahodi haàle.

Ôhk’èa, dôsînìyàetidô dône hazhô hogoòæa t’à eyìi dône wet’à neyàeti yighô gonde ha dìle dône hazhô hagoòæa ha dìle. Akihò, dône wets’ö ehkw’I eghàlahòda-le dè tahkò haani-le dè chekoa dagehke nindè dône hazhô haìde agoòæî. Dii negha nezî nindè, kw’ahti ts’ödàedidô wets’ö gonede.

Wet’à neyàeti weghô gohde ekìyeh nindè ayìi wenaàhdi dè nezîa?Akweåö ehkw’i gonede ha wenaàhdi nindè nezîa. Hoòtå’o gonede eyits’ô nezî nets’ehkw’ô ha nezî gonede. Wet’à gots’ede nenadaà wheæô sii, wet’à neyati daîtå’o ayeele ha nîle. Eyìi wet’à neyàetikö hazhô dône giyati iìchi hôt’e. Wha gots’ö gonede-le xè ayìi weghôedi sii nezî aîdi. Dôsînìyàetidô haani-le dè dône weghaà neyàetidô asìi hazhô wek’ègehzhô nîïwî-le. Dedî sii akweåö geèhkw’ô hôt’e. Ts’ehwhîa gonede ha wîïdzà.

�

Dôsìnìyàetidô asìi hazhô haîdi sii neyàeti yiìchi ha. Danehke sii nezî wenekw’ô xè nezî wenìedi adîle. Dôts’adàedidô eyìi-le daneke wegha nezî-le nindè, dôsînìyàetidô wek’e goîde neèhdi ts’ö weghô asìi haîdi-le. Edàanì daneke nezî wenìedi-le nidnè, haîdi, haani-le dè dôts’adàedidô achî haîdi wîïdi.

Dii haanì goîde haàle wîïdza, ‘haanì nànìwho laàwhô’ haani-le dè ‘wek’èshô laaàwhô’. Asìi hagoòja deghaà wek’îzhô-le dè haîdi. Deghaà wek’îzhô-le dè, ‘wek’èshô-le’ haîdi ‘wenaàdi-le’. Asìighô edàneèwô nègedi nindè eyits’ô weghô asìi haîdi ha neèwô-le dè, ‘eyìi weghô asìi haîsî haàdi gîdi ha dìle’. Dône daweèke sii, ehkw’i gonde xè ehkw’i gonde laanì wegaàt’î nindè eyits’ô dône ch’aà gonde laanì-le dè eyìi dône t’a geèkw’ô ha hôni, haanikò dône daweèke hò ekoòt’ì gots’ö nàgode-le dè eyixè sii, daweèke ts’ö nàgode-le dè, eyìi dône geèkw’ô haàle hôni.

Ayìi danegehke wek’e goîde weæô-le. Asìi wet’aæà weghô goîde- le haani-le dè asìi wîïndi-le weghô goîde-le. Dôsînìyàetidô eyits’ô dône gighaà neyàeti asìi ehkw’i zô geèkw’ô ha gîwô. Nî edàanì asìi weghô nànèwô weghô goîde-le eyits’ô nî haneèwô t’à weghô goîde-le, dôts’àdàedidô daneèhke nindè zô wek’e goîde.

Dônech’aà gonede-le. Gondaà asìi nàhòwo weghô gots’ende ha wîïdi nîle, haanikò wet’à neyàeti weghô dagogehke nindè weghô îïch’e-le eyits’ô weghô dîïjî-le. Weghô nànèwo nindè, dôsînìyàetidô whalèa ts’ö negha hoòæô ayììle wîïndi ha dìle. Ets’ôhk’e ts’ô dôts’àdàedidô île nîwô ha hôni eyixè sii asìi dône k’adàewo laadi tahkò. Eyìi dôts’àdàedidô negondi hazhô yitaazhìa welaa hôt’e. Eyìi weghô sìì hoòtå’ò weghô nànèwô-le. Asìi weghô åadî nànèwo anegelech’aà Dôsînìyàetidô eyìi yixòedi ha wheda.

�0

Asìi ehkw’i wek’e goneède-le nô wek’èhôözha nindè, ekòt’i dôts’àdàedidô hawïdi. Eyìi dôts’àdàedidô ekoòt’i neyàetikö neyàetit’ìì senàyele ha dìle. Neyàeti nìits’ö ehkw’i-le hanèhti nindè, eyìi naawo nànèzhî gha nàetà. Dii haanì ehkw’I-le hanehti nègôöt’ô nindè, neyàetikö nenîhtå’è whela ade ha eyixè 14 xoò gots’ö nèdaîtô ha dìle.

Dôts’àdàedidô eåak’à danègehke sii, gits’ö nàgonède ha hôt’e. Danèke weghô ezhaîlî nindè eyits’ô eyìi wîïndi-le neèwô nindè, dôsînìyàetidô dawîïke t’à ahsï wek’e gohde ha nìì wîïndì t’à dawîîke. Dôsînìyàetidô wek’e goîde ha neèhdi nindè, wek’e gonede zô t’à ha.

Nedaà nàhòwo t’à, dône eyileh ts’àdàîdi ha nindè, weghô edàîdi sii weghô nets’ö gogede haàdì. Dône ts’îlî k’èhà naawodee ts’iìtô hôt’e, eyìi naawo dii haanì dek’ètå’è, dône ayìi ghô gonde sii eyìi wet’à achî weghô nàgogede xè neyàetikö weghô gogende haàle. Dii dône hazhô gighô nèyàeti dè gha hôt’e, haanikò dône daweèke nììts’ö ehkw’i gonde-le dè, deghaà wek’èzhô ha nîwô dè dôts’àdàedidô weghô daîke. Wet’à neyàeti weghô goîde t’à neghô neyàeti ha hôni neèwô dè. Îwhât’i dôts’àdàedidô wets’ö gonede.

��

Akò chekoa eyits’ô dône hotì gixè goòæô-le?Dôsînìyàetidô, dii haanì dône gixè hoòæô nindè gots’àdi ha dìle – akihò, eyìi dône daweèke ha sii, asìi wenaàæî wheæô agele ha dìle haani-le dè dône wegaà wheda ha dìle. Dône asìi wenaàæî wheæô ts’edi nindè eyìi dône yeèæïa-le gha hôt’e. Chekoa daweèke ha nindè hagehæî. Eyits’ô dône yits’àdàedi ha yigaà wheda, haanikò edàanì eyìi dône daweèke sii, yik’e hahtìa-le. Amìi dôts’àdàedidô neèke sii, ahsï asìi nenàdââ wheæô ha neèwô haani-le dè dône negaà wheda ha neèwô dè eyìi dôts’àdàedidô nexaïti sii wets’ö gonede.

Dône weghô neyàeti edàdè ha?Dône hazhô wet’à neyàeti ghô gogînde tå’ahô, dôsînìyàetidô asìi hazhô eèhkw’ô tå’ahô dè yik’e naawo yeèhtsî ha. Eyìi dône weghô neyàeti haanì nàhòhwho-le gedi nindè köetåa ha dìle. Eyìi dône weghô neyàeti haanì nàhòwho gedi nindè, dôsînìyàetidô edàwha ts’ö wedàetîa hadi ha. Weghaà neyàeti nîhtå’èdee, edàgôöwha ts’ö dône gidaïla ageæî weghaà naawo yeèhtsî. Ôhk’èa, weghaà neyàeti nîhtå’èdee edàwha gots’ö dône wedaîtô ha dek’ètå’è. Akihò, dône yedô xè mbehchîï k’endì wegòet’ô dè, sìì hoòtå’o wedaìtî- le. Edèk’èha nàæehdi agehæî, wexòedi ha, wedaîtô ha haani-le dè sômba môhdaà dône ts’òedi ha. Dii haanì edèk’ehà nàæehdi adla-le dè weghô nàhòzhèa ha dìle, wenîhtå’è gohåî haàle. Haanù nàhòwho neèhò, wenîhtå’è k’e dek’ètå’è haàle.

��

Akò, seèt’î t’a sekwöyàîla dè haani-le dè sets’ö ehkw’i-le eghàlaîda nindè edàgode ha?Neèt’î ïåèa hò nexè ade ha dìle haani-le dè dône dii haani laa k’e eghàlada elî sii nets’adi ha nexè neyàetikö naàtåa ha dìle. Edàanì neyàeti gehkw’ô ha dìle haani-le dè daneèke gha naîæî dè môht’aà negaà wheda ha dìle. Neyàetikö daneke kwe dône gixè weghô goîde-le, gixè gonede tå’ahô dône xè gonede ha dìle. Kw’ahti ts’àdàedidô t’a wets’àdaîdi ha hônî. Gits’ö gonede nindè, kw’ahti ts’àdàedi ha hôni. Gixè gonede nindè, kw’ahti ts’àdàedi t’a akweåö danehke ha. Edàgoòja weghô danehke ha, wetâât’e edàgoòja weghô danehke ha. Asìi môhdaà danehke sii, neghô dàæehke ha hôni eyits’ô môhdaà weghô eneèjô ha hôni, haanikò dôsînìyàetidô eyits’ô dône weghaà neyàetidô (haani gohåî dè) edàanì eyits’ô edàgohja deghaà yik’èzhô zô t’à naawo deghaà gehtsî ha. Eyìi dône weghô neyàeti, neyàeti ghaà akô wheda ha.

Ahsï dône wedaà esàgohjà yighô gonede ha wets’àedi nìì?Môhdaà netåôlèa gits’aedi. Akô ts’ö mbehchîï t’à nènètåa nindè eyigha sii nets’àdi ha dìle. Amìi dôts’àdaedidô neèke sii, dii hawîïdi, ahsï dône wedaà dagoòja yighô gonde ha eyits’ô akô ts’ö niìtåa ha wets’àæeèdi ha dìle nìì. Akô ts’ö nènètåa ha, hazhô edègha nànèdi sii, eyìi nîhtå’è hazhô wek’ïdì.

Dône wendaà hagoòja, neyàetikö weghô goxè gonde ha eyits’ô eyìi dzêë k’e eghàlada haîle, haanìkò eghàlaîda-le dè eyìi gha wets’àedi ha hòodi-le. Haanìkò, nets’ô k’aawo akô neyàetikö nànètåa ha eyìi dzêë k’e nets’àedi ha dìle, haanikò dône hazhô hanegele haàle. Amìi see wegha eghàlaîda sii, nedaà hagooja neèt’à akô nànètåa anele ha. Neyàetikö nànètåa ha æôneède haàle eyits’ô siì hoòtå’o net’àæa anegele haàle.

Dii haani laà k’e eghàladadô elî sii wets’ö gonede, edàanì nexìedi îdi t’à dek’ènîïtå’è.

Dii haani naawo gha dône nets’àdi ha neèwô dè, jô dône eghàlagìde gits’ö gahde:

Nàîlîî Kö: (867) 598-2247 or (867) 598-2352

Hômbacha: (867) 872-5911

Hatåodee: (867) 874-7212

Inuvik: (867) 777-5493 or (867) 777-1555

Sômbak’è: 867) 920-2978 or (867) 669-1490

Neyàeti k’è negha etaeti ha dìle.