Hình thể trong và cấu trúc tủy sống Hình thể trong Trên thiết đồ cắt ngang tủy sống ta thấy Hai rãnh giữa trước và sau cùng với vách giữa chia tủy làm đôi Từ đáy rãnh trước tới đầu vách có một mảnh gọi là mép. Mép ở chỗ chất trắng

gọi là mép trắng, mép ở chỗ chất xám gọi là mép xám. Ống tâm tủy (canalis centralis) Là một ống nhỏ (khẩu kính 2/10 mm, ở các dưới nón cùng ông tâm tủy phình ra còn gọi là “thất cùng” của tủy). Đi từ não thất IV xuống tận nửa trên dây cùng. Ống ở giữa tủy, chứa dịch não tủy.

Cấu trúc Tủy được cấu tạo bởi chất xám và chất trắng, ứng với hai chức năng dẫn truyền và phản xạ ở tất cả các đoạn của tủy, hai chất này được phân phối khá đều đặn, ít có thay đổi.

Chất xám (substantia grisea) Bản chất là những thân neuron và những sợi thần kinh không có mỡ Myelin bao bọc. Trên thiết đồ ngang, chất xám có hình chữ H (hay con bướm). Gồm có một mép xám và 3 sừng ở mỗi bên:

a. Mép xám: Là phần nằm ngang ở giữa, cách đáy rãnh giữa trước bởi mép trắng trước và chạm vào vách giữa ở phía sau.

Giữa mép xám có ống tâm tủy, ống này chia mép xám làm 2 phần: - Phần trước là mép xám trước. - Phần sau là mép xám sau. Phần chất xám xung quanh ống tủy có tính chất trong đặc biệt và được gọi là

“chất keo trung tâm”. b. Sừng trước (cornu anterius) Là sừng vận động to và ngắn, sừng này có 2 nhân: nhân trước trong và nhân trước ngoài, từ đó tách ra các rễ trước của dây thần kinh

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com

sống.

- Nhân trước ngoài: tới các cơ vân ở cổ, ngực, bụng, tứ chi. - Nhân trước trong: tới các cơ vân bao quanh cột sống Ngoài ra ở tủy còn có một nhân của dây sọ XI - dây gai. c. Sừng sau (cornu posterius): Sừng sau hay sừng cảm giác hẹp và dài, ở đầu sừng có lớp xốp Waldayer và chất keo Rolando. Có cột nhân keo và cột bọng chích (thấy rõ ở đoạn tủy CIII - LII-III). Từ các cột nhân trên, các rễ sau của

dây thần kinh sống thoát ra. Rễ này lúc ra khỏi tủy thì qua một mảnh chất trắng viền ở quanh sừng, gọi là vùng viền (vùng Lissauer).

d. Sừng bên (cornu laterale): Là sừng thực vật, chỉ thấy rõ ở phần trên của tủy sống lưng. Sừng bên có cột nhân bên. Ở phía sau sừng bên có các sợi tách ra từ chất xám nối với nhau thành mạng gọi là chất lưới (sừng bên được coi như 1 phần sừng trước).

e. Về chức phận:

Khu trước (sừng trước) hay sừng vận động. Khu giữa (mép xám) gồm các nhân bên tạo nên khu giao cảm (có ở tủy sống ngực):

- Nhân trước bên vận động cơ trơn (vận tạng). - Nhân sau bên cảm giác (khu cảm tạng). - Khu sau (sừng sau) hay sừng cảm giác: - Chất keo cảm giác da và lông. - Cột Clacrke cảm giác bản thể không ý thức ở thân (còn ở chi do nhân Bechterew ở đoạn cổ và đoạn cùng của tủy).

Chất trắng (substantia thoa) Do các sợi dẫn truyền có bao myclin tạo thành các bó thần kinh bao quanh chất xám gồm hai nửa, mỗi nửa có 3 cột. Chất trắng có các bó vận động hay cảm giác (ly tâm theo cột trước, hướng tâm theo cột sau và ở cột bên vừa hướng tâm vừa ly tâm).

a. Cột trước: - Bó tháp thẳng: ở dọc rìa rãnh giữa trước là bó vận động có ý

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com

thức. - Bó tiền đình gai và bó trám gai, bó mái gai là các bó vận động không có ý thức

(thuộc hệ ngoại tháp trong các trạng thái đứng và thăng bằng khi cử động). - Một phần bó cung trước: cảm giác nông. b. Cột bên: - Bó tháp chéo, vận động có ý thức, nằm cạnh sừng sau - Bó hồng gai, vận động không có ý thức nằm giữa bó tháp chéo và bó cung sau. - Các bó gai lưới thị (bó cung trước và cung sau) cho cảm giác xúc giác thô sơ và

đau, nóng lạnh. Hai bó dẫn truyền cảm giác sâu không có ý thức: - Bó tiểu não chéo (tiểu não trước - bó Gower) - Bó tiểu não thẳng (tiểu não sau - bó Flechsig) c. Cột sau: có 2 bó: - Bó Goll (bó thon) ở cạnh vách sau, cảm giác sâu có ý thức ở chi dưới. - Bó Burdach (bó chêm) ở ngoài bó Goll, cảm giác sâu có ý thức ở chi trên.

Hình 4.7. Cấu trúc của tủy sống

1. Rãnh giữa sau 13. Bó tháp thẳng

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com

2. Bó Goll 3. Vách giữa 4. Bó Burdach 5. Vùng viền Lissauer 6. Chất keo Rolando 7. Bó tiểu não sau 8. Bó hồng gai 9. Cột nhân trước ngoài 10. Bó mái gai 11. Bó trám gai 12. Bó cung trước

14. Rãnh giữa trước 15. Bó tiền đình gai 16. Cột nhân trước trong 17. Bó tiểu não trước 18. Bó cung sau 19. Mép trắng trươac 20. Bó căn bản bên 21. Lỗ ống tâm tủy 22. Mép xám sau 23. Bó tháp chéo 24. Lớp xốp Waldayer 25. Cột nhân Clacke

Rãnh trung gian

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com