21
hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro diskusia Temaze: `modernizaciis proeqti saqarTveloSi~ ZiriTadi momxseneblebi: zaal andronikaSvili, literaturis da kulturis centris mecnier-TanamSromeli, berlini/ ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetis profesori eka aRdgomelaSvili, genderis specialisti/ fondi `inkluzivi~ giga zedania, ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetis profesori moderacia: gogi gvaxaria

hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

hainrih biolis fondSi

2009 wlis 18 marts gamarTuli

sajaro diskusia Temaze:

`modernizaciis proeqti

saqarTveloSi~

ZiriTadi momxseneblebi:

zaal andronikaSvili,

literaturis da kulturis centris

mecnier-TanamSromeli, berlini/

ilia WavWavaZis saxelmwifo

universitetis profesori

eka aRdgomelaSvili, genderis

specialisti/ fondi `inkluzivi~

giga zedania, ilia WavWavaZis

saxelmwifo universitetis

profesori

moderacia: gogi gvaxaria

Page 2: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

2

nino leJava _ dRevandeli diskusiis Tema Cven Segnebulad davamTxvieT Cveni

erT-erTi axali wignis prezentacias, romelsac ewodeba `Careva sasurvelia _ sajaro

debatebi hainrih biolis fondSi". am wignSi Sesulia 2007-2008 wlebSi gamarTuli

debatebi. proeqts, romlis farglebSic isini mimdinareobda, ewodeba `sajaro

debatebi saqarTvelos modernizaciis Sesaxeb~.

Cvens diskusiebs SeiZleba tradiciulic vuwodoT, radgan isini CvenTan 2004

wlidan imarTeba. pirveli diskusia hainrih biolis fondSi 2004 wlis 25 Tebervals

gaimarTa. maSin Cveni saubris Tema gaxldaT `mediis roli postrevoluciur

saqarTveloSi~. misi pirveli momxseneblebi iyvnen ia anTaZe da naTia zambaxiZe,

moderatori gaxldaT daviT darCiaSvili.

am krebulSi Segnebulad SevitaneT 2004 wels Catarebuli ori diskusiac. erT-

erTi maTgani exeboda sakiTxs, Tu rogor unda iswavlebodes religia skolaSi.

mixaria, rom dRes Cvens darbazSi imyofeba am diskusiis erT-erTi momxsenebeli, beqa

mindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli,

romelic maSin `Tavisuflebis institutis~ TanamSromeli gaxldaT da mama zaza.

meore diskusia samxreT oseTis Temas exeboda. igi 2004 wlis 23 ivniss

gaimarTa. diskusiaSi monawileobis misaRebad moviwvieT maSindeli saxelmwifo

ministri goga xaindrava da kavkasiuri saxlis xelmZRvaneli naira gelaSvili, Tumca

maT samxreT oseTSi ganviTrebuli movlenebis gamo ver moaxerxes fondSi mosvla da

mxolod erTi mowveuli momxsenebeli gvyavda. es gaxldaT b-ni zaal qiqoZe, romelic,

samwuxarod, dRes Cvens Soris aRar aris. Cven miviCnieT, rom misi naubari unda

Segvetana Cveni krebulis im TavSi, romelsac ewodeba `eTnokonfliqtebi: ndobis

ZiebaSi~.

wigni oTxi Tavisagan Sedgeba. Cven Segnebulad davSaleT gamarTuli diskusiebis

qronologiuri struqtura da SevecadeT, Tematuri aqcentebi gagvekeTebina. pirveli

Tavia `qalaqi da moqalaqeebi~, romelSic urbanistuli diskusiebis garda SevitaneT

samoqalaqo aqtivobis, samoqalaqo sazogadoebisa da arCevnebis Sesaxeb diskusiebi.

calke Tavi davuTmeT tolerantobisa da Tanasworobis sakiTxebs, aseve

eTnokonfliqtebs. calke gamovyaviT qarTuli mediis sakiTxebze gamarTuli diskusiebic

da am Tavs `qarTuli media krizisis zRvarze~ davarqviT.

rogorc ukve mogaxseneT, Cvens wigns ewodeba `Careva sasurvelia~. bevrma

Tqvenganma albaT icis, rom es sityvebi hainrih biolis fondis erTgvari lozungi da

SeiZleba iTqvas, rom ideologiac ki aris. imisaTvis, raTa gasagebi yofiliyo am

sityvebis arsi, gadavwyviteT, wignisTvis wagvemZRvarebina amonaridi hainrih biolis

1973 wels dawerili statiidan, romelic `niu-iork TaimsSi~ daibeWda, da romelSic

hainrih bioli maSindeli politikuri da kulturuli konteqstis gaTvaliswinebiT,

politikosebis, moqalaqeebis, ufro konkretulad ki, mwerlebisa da inteleqtualebis

politikuri pasuxismgeblobis Sesaxeb saubrobs. wagikiTxavT am amonarids:

`Cven, avtorebi, mowodebiT Camrevebi varT. sabWoTa kavSiris marTlmsajulebasa da kulturul politikaSi vereviT. aseve _ Cexoslovakiis, espaneTis, indoneziis, braziliisa da portugaliis saqmeebSi; vereviT iugoslaviis SemaSfoTebel ganviTarebaSi; iq, sadac gantevebis vacebi iZebneba da iq, sadac imedebis damarxvas cdiloben.

Page 3: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

3

Cven CineTis saxalxo respublikis saqmeebSic CavereviT, kubazec da meqsikaSic. es idealisturad JRers, magram sulac ar aris ase. Careva erTaderTi saSualebaa, realistad darCe. Cveni Cexi megobrebi, romlebic erT santimetrsac ar Tmoben, idealistebi ki ara, realistebi arian, radgan kargad ician, rom sulieri teritoriis dapyroba bevrad ufro swrafad da samudamod SeiZleba, vidre geografiulisa~.

imedi maqvs, rom am wigns mkiTxveli gamouCndeba. wignis tiraJi sul 800 calia,

rac, Zalian mcirea saimisod, rom diskusiebi am fondis kedlebs gareT gavides.

amitom, yvelas gTxovdiT, rom Tu geqnebaT amis saSualeba, gaitanoT igi regionebSi da

miawodoT adgilobriv biblioTekebs, maswavleblebs, raTa wigni moxvdes Tavis namdvil

mkiTxvelTan. did madlobas mogaxsenebT yuradRebisTvis da saintereso diskusias

gisurvebT.

gogi gvaxaria _ vfiqrob, sityva `modernizacia~ TavisTavad ukve gulisxmobs

process da droSi ganviTarebas. ar vici, rogor warmoadgenen am problemas Cveni

momxseneblebi, magram mgonia, rom aqcenti swored amaze unda gakeTdes. Cven gavixseneT

adamianebi, romlebic absoluturad sxvanairebi iyvnen ramdenime wlis win,

rodesac daviwyeT es diskusiebi da axla, SesaZloa, sul sxvanairebi arian. ra moxda

am xnis ganmavlobaSi, miiCneven Tu ara es adamianebi, rom modernizaciis proeqti

ganxorcielda an xorcieldeba saqarTveloSi?

kargad mogexsenebaT, rom qilikis Tema gaxda telekompania `rusTavi2-is~ erT-

erTi kreba, roemlzec yofilma direqtorma Tqva, rom `rusTavi2-ma~ unda aRzardos

axali adamiani. am sityvebze SeiZleba saeriozuladac vimsjeloT, sxva sakiTxia es

fraza vis mier da ra konteqstsa da viTarebaSi gamoiTqva. ras niSnavs axali adamianis

aRzrda, ramdenad SesaZlebelia amis gakeTeba? me mgoni, es problema ukavSirdeba im

Temas, romelzec dRes Cven visaubrebT; Temas, romelic exeba modernizacias, rogorc

Cveni sazogadoebis, ise qveynis da axali qarTvelebis. b-n giga zedanias movusminoT.

giga zedania _ Sevecdebi, Cemi moxseneba sam nawilad davyo. pirveli iqneba

Sesavali, meore _ garToba, mesame ki _ mTavari nawili.

modernizacia aris koncepti, romelic warmoiSva garkveuli Teoriis SigniT da

garkveul istoriul situaciaSi. trumenis epoqaSi iyo mcdeloba, gamoemuSavebinaT

axali koncefcia, romelic daupirispirdeboda marqsistuls. marqsistulis Tanaxmad,

gadamwyvetia bazisi (ekonomika), xolo Semdeg masze aRmocendeba zednaSeni (mag.,

kultura). kapitalisturi bazisis SemTxvevaSi iqneba kapitalisturi kultura,

socialisturis SemTxvevaSi _ socialisturi da a.S. 50-ian wlebSi iwyeba

modernizaciis Teoriis Camoyalibeba im qveynebisaTvis, romlebic jer ar gamxdaran

marqsistuli ideologiis msxverplni, imisaTvis, raTa moxdes maTi kapitalisturi

gziT ganviTareba maTi ideologiuri damuSavebis gziT. modernizaciis Teoria pirdapir

kavSirSia im situaciasTan, romelic arsebobda 50-60-ian wlebSi afrikaSi, aziasa da

laTinuri amerikis qveynebSi.

modernizacia sxvadasxvanairad SeiZleba ganimartos. zogadad, is SeiZleba

aixsnas, rogorc globaluri procesi, romelic evropaSi me-18 saukuneSi daiwyo da

nel-nela gadaedo sxva qveynebsac. meore mxriv, modernizaciis procesi niSnavs

gadasvlas tradiciuli sazogadoebidan modernul sazogadoebaze. kidev erTi

ganmarteba _ tradiciul sazogadoebaSi arsebobs RirebulebaTa sistema, romelic

ukavSirdeba iseT sakiTxebs, romelTa mixedviTac adamianisTvis yvelaze mniSvnelovania

Page 4: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

4

is, Tu ra niSani miiRo man STamomavlobiT, aris Tu ara is aristokrati, rogori

ojaxis Svilia da sxv. meorea partikularizmi, anu sazogadoebis wevrebad aRiqmeba

mxolod adamianebis Zalian SezRuduli jgufi, da mesamea funqcionaluri

gadRabniloba, rac sazogadoebis sxvadasxva sferoebis erTmaneTSi arevas da maT

gaumijnaobas warmoadgens.

modernul sazogadoebaSi yvelaferi piriqiTaa. am Teoriis mixedviT, mTavaria,

ras miaRwevs Tavad adamiani cxovrebaSi da ara is, Tu ra ergo mas STamomavlobiT;

universalizmi, romelic gulisxmobs, rom yvelani adamianebi varT da yvelas SegviZlia

raRacas mivaRwioT da funqcionaluri diferenciacia. Tanamedrove sazogadoebaSi

sxvadasxva sferoebi gamoyofilia erTmaneTisagan. politika gamoyofilia ekonomikisgan,

ekonomika gamoyofilia kulturisgan da a.S. Sua saukuneebSi religia akontrolebs

xelovnebas. igi ver gadmoscemda iseT raRacas, rac ar iyo religiuri Sinaarsis. dRes

religia da xelovneba erTmaneTisgan gamoyofilia. amas ewodeba sociologiaSi

funqcionaluri diferenciacia.

tradiciuli sazogadoebidan modernul sazogadoebaze gadasvla yvelgan

daaxloebiT erTnairad xdeba. es Teoria iyo imisi axsna, Tu rogor warmoiSva

kapitalisturi ekonomika da demokratiuli politika dasavleT evropasa da amierikis

SeerTebul StatebSi, da aseve, iyo imisi Cveneba, rom es winapirobebi unda Sesruldes

imisaTvis, raTa msoflios sxva nawilebSi imave tipis ekonomika da politika

warmoiSvas. aRar Sevudgebi imis axsnas, rom es Teoria parsonsis skolaSi Caisaxa,

amaze saubari Sors wagviyvans, es ukve akademiuri diskusiis sagania. Ubralod

aRvniSnav, rom samwuxarod, am Temaze qarTul enaze araferi arsebobs.

CvenSi damkvidrebuli SexedulebiT, saqarTveloSi dRes arsebuli mTavari

konfliqti modernulobasa da tradiciulobas Soris konfliqtia. modernizacia

qveyanaSi sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg daiwyo, magram gansakuTrebuli azartiT mas

axali xelisufleba 2003 wlis Semdeg Seudga. amas daupirispirdnen tradiciulobis

damcvelebi. Sevecdebi mokled davaxasiaTo tradiciulobis damcvelTa pozicia, rasac

vuwodebdi swored garTobas, radgan moviyvan or magaliTs; erTs opoziciuri, meores

_ xelisuflebis diskursidan, romlebic sainteresosTan erTad, wesiT, saxalisoc

aRmoCndes.

gagaxsenebT ucnobis klips, gakeTebuls 2007 wels, noembris movlenebis

periodSi. igi dedaenazea da iwyeba citatiT ioane zosimes leqsidan `qebai da didebai

qarTulisa enisai~. zviad gamsaxurdiam Tavisi politikuri moRvaweoba am leqsis

egzegeziT daiwyo. man am leqsSi aRmoaCina misionaruli dafaruli azrebi, romelTa

mixedviTac meored mosvlis Jams qarTuli enis mixedviT ganikiTxeba yvela sxva ena.

Semdeg Cndeba gogona, xelSi dedaeniT, roemlsac Sav kapiuSonSi gamowyobili mamakaci

gamoarTmevs wigns da cecxlSi Caagdebs. es arseba me erTaderT asociacias miCens,

magonebs imperators `varskvlavuri omebidan~. Semdeg es kaci ixdis kapiuSons da

vxedavT romael imperators, nerons. klipis mixedviT, neroni aris saakaSvilis

alegoria. `varskvlavuri omebisa~ da romis imperiis gaerTianeba, Cemi azriT, aris

alegorizacia Tanamedrove qarTuli saxelmwifosi, rogorc borotebis imperiis.

aqve minda gagaxsenoT, ra xdeboda noembris demonstraciebis dros. am

movlenebis ori interpretacia arsebobda. xelisufleba ambobda, rom es socialuri

problemebiT gamowveuli ukmayofileba iyo, opoziciis TqmiT ki, mTavari mizezi

usamarTloba iyo. sinamdvileSi orive iyo, magram mTavari iyo sousi, CarCo, romelSic

orive es Tema iyo mowodebuli da romelic naTladaa gamoxatuli am klipSi. boroti

imperatori cecxlSi agdebs dedaenas, da, impliciturad, qristianobis devnac

igulisxmeba (romaeli imperatorebis mier). da am yvelafers mohyveba Zalian

Page 5: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

5

saintereso teqsti: `unaxavi jejilobs da tipobs, pidarasti dagvanaxebs trikos~. anu,

vera-vakis diskursi (“unaxavi”) da “kai biWuri” diskuris (aratradiciuli

seqsualobis mqone adamianTa dacinva). rogorc vxedavT am klipSi aris sarwmunoebis,

enis da kai biWobis sinTezi.

rogoria pasuxi saxelisuflebo mxridan? pasuxs imitom vambob, rom mimaCnia,

rom rasac manamdec akeTebda xelisufleba populizmis TvalsazrisiT, sxva tipis

movlena iyo, imasTan SedarebiT, rasac akeTebda iseTi tipis Tavdasxmis Semdeg,

romelsac ucnobis klipSi SevxvdiT. magaliTad, manamde iyo dasaqmebis programa,

romelic SeiZleba warmoadgenda populistur da araefeqtian gzas realuri

problemis gadasaWrelad. magram umuSevrobis realuri problema sinamdvileSi

arsebobda. sxva viTareba gvaqvs 2008 wlis april-maisSi, rodesac daviT baqraZe

`rusTavi2-s~ eTerSi ambobs, rom mas Surs laSa Jvaniasi, romelic ToTxmetjer

Seeswro cecxlis gardamosvlas ierusalimSi. minda Tqveni yuradReba mivapyro im

faqts, rom am tipis populizmi ukve aranairi realuri problemis gadaWras aRar

emsaxureba.

orive SemTxveva gvaCvenebs erT martiv raRacas. romeli tradiciebis dacvazea

laparaki? ierusalimSi cecxlis gardamosvlis sanaxavad mogzauroba qarTuli

tradiciaa? Tu aris, rodidan da visTvis? ioane zosimes leqsis SemTxvevaSic, aris es

gana gancdili, nacxovrebi tradicia, romelsac vinme upirispirdeba?

modernizaciis Teoria, modernizaciis koncepti Camoyalibda garkveul

konteqstSi, romelic ar gvaqvs dRes saqarTveloSi, imitom rom saqarTvelo ar aris

tradiciuli qveyana. Sesabamisad, tradiciebis modernizacia SeuZlebelia, imitom rom

es tradiciebi TavianTi pirveladi formiT aq aRar arsebobs. saqme is aris, rom erT-

erTi umTavresi, rac moxda ukanaskneli periodis saqarTvelos istoriaSi, iyo

modernizaciis warumatebeli proeqti sabWoTa kavSiris farglebSi. Cven ver vityviT,

rom saqarTvelo tradiciuli qveyanaa, imitom, rom aq 70 wlis ganmavlobaSi

mimdinareobda iseTi procesebi, rogoric aris industrializacia, urbanizacia,

biurokratizacia, sekularizacia (es ukanaskneli - usastikesi formiT). Sesabamisad,

romel tradiciulobaze vsaubrobT? magram faqtia, rom Cvens arc modernuli,

Tanamedrove qveyana varT. SeiZleba vinme Semomedavos da miTxras, ratom ar SeiZleba

raRacis gamosworebas modernizacia davarqvaT. magaliTad, asfaltis dagebaze vTqvaT,

rom es aris gzebis modernizacia. raRac mxriv, es asec aris, magram mTavaria,

terminologiaze SevTanxmdeT. sazogadoebis modernizaciaze saubris SemTxvevaSi Cemi

naTqvami, vfiqrob, relevanturia. relevanturia is, rom modernizaciis koncepti

gankuTvnilia sazogadoebebisaTvis, romelTa ricxvsac saqarTvelo ar miekuTvneba.

erT magaliTs moviyvan. iaponiaSi modernizacia 1870-ian wlebSi daiwyo. magram

iq, gansxvavebiT dasavleT evropisgan, ekonomikuri Rirebulebebis SetaniT ki ar

dawyebula es procesi, modernizacia daiwyo adamianebis jgufma, romelsac hqonda

absoluturi loialoba imperatoris ojaxis mimarT da militaristuli, samxedro

Rirebulebebi. am adamianebma wawies win iaponia modernizaciis gzaze. iaponia iyo

tradiciuli qveyana. elitam gadawyvita am tradiciidan raRac aeRo da moexdina maTi

absolutizacia, imisaTvis, raTa qveyana gaexada modernuli. davfiqrdeT – SeiZleba Tu

ara, gvqondes aseTi “uSualo”, gancdaSi mocemuli tradiciebi 70-wliani sabWoTa

batonobis Semdeg?

meore magaliTia sekularizacia TurqeTSi. aTaTurqma erTmaneTisagan gamijna

religiuri da saero sferoebi. warmovidginoT, rom movida prezidenti, romelic

igives gakeTebas Seecdeba saqarTveloSi. ra unda qnas? sad aris tradiciuli qarTuli

Page 6: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

6

religia, arsebobs ki aseTi sabWoTa istoriis Semdeg? qarTuli sazogadoebis

Rirebulebebis 2006 wels Catarebul kvlevebSi gvqonda kiTxva: gaizardeT Tu ara

religiur ojaxSi? gamokiTxulTa lamis 70%-ma am kiTxvas dadebiTi pasuxi gasca.

rogor SeiZleboda dRes gamokiTxuli xalxis 70% religiur ojaxSi gazrdiliyo? es

SeuZlebelia, ubralod, ase hgoniaT da ase amboben. Cven tradiciebi ki ar gvaqvs, Cven

axla vcxovrobT tradiciebis gamogonebis epoqaSi. tradiciebi gamogonilia sxva

qveynebSic; Tundac Sotlandiuri kilti, gamogonilia me-17 saukuneSi ingliseli

vaWrebis mier. dRes mas Sotlandielebi aRiqvamen, rogorc Sotlandiurs. magram

CvenTan am wuTSi xdeba tradiciebis gamogoneba. saqarTveloSi modernizaciis proeqtis

paralelurad retradicionalizmis procesi mimdinareobs, erTsa da imave dros

vxedavT or sruliad sapirispiro process. Cven vimyofebiT sivrceSi, romlisTvisac

piradad me, ar vicnob Teoriasa Tu koncefcias da sadac mimdinareobs rogorc

`istoriuli progresi~, ise `istoriuli regresi~. me ar maxsovs koncefcia,

romelic agvixsnida, rogor xdeba modernuli sazogadoebidan tradiciulis warmoSoba,

anu “ukana” safexurze gadasvla. mTavari problemac swored amaSi mdgomareobs,

modernizaciisa da retradicionalizmis procesebi, romlebic erTmaneTis paralelurad

erTmaneTis pirispiro mimarTulebiT mimdinareobs.

gogi gvaxaria _ 2006 wlis kvlevas albaT kidev davubrundebiT, mec gamiCnda

SekiTxvebi, magram axla zaal andronikaSvils movusminoT.

zaal andronikaSvili _ mowvevisTvis minda didi madloba gadavuxado hainrih

biolis fonds saqarTveloSi. pirvel rigSi gigas bolo Teziss vupasuxeb. modeli,

rodesac erTi mxriv, xdeba tradiciebis gamogoneba, da meore mxriv, mimdinareobs

procesi, romelsac Cven pirobiTad SegviZlia modernizacia vuwodoT, Cemi azriT,

sinamdvileSi ar aris iseTi winaaRmdegobrivi, rogorc gigam aRwera. me piriqiT, mgonia

rom es aris erTi proeqti. imitom, rom nebismieri sazogadoeba, romelsac dRes Cven

modernuls vuwodebT, da romlebic me-17-18-19 saukuneebSi yalibdeboda, igonebda am

tradiciebs da maTi gamogonebiT qmnida imas, rasac dRes hqvia Tanamedrove

saxelmwifoebi. tradiciebis gamogoneba modernizaciis Tanamdevi procesi iyo.

cota xnis win gigas Zalian saintereso statia gamoqveynda `cxel SokoladSi~

da mis garSemoc gaimarTa diskusia. iq iyo saubari imaze, SeiZleba Tu ara saqarTvelo

gaxdes – erTxel vaxseneb am sityvas – postmodernuli, modernis Semdgomi qveyana ise,

rom ar gaiaros is gza, romelic gaiara yvela im saxelmwifom, romelsac dRes

Tanamedroves vuwodebT. anu, ra unda qnas iseTma saxelmwifom, romelsac ar gauvlia

is gza, romelzec giga saubrobda; romelsac saxelmwifod Camoyalibebis da

modernizaciis procesis gavla uwevs axla iseT pirobebSi da garemoSi, sadac TviTon

es modernis proeqti amowuruli da damTavrebulia. terminebisadmi afeqturi, ginda

dadebiTi da ginda uaryofiTi damokidebuleba rom Tavidan aviciloT, SevTanxmdeT, rom

sityvas `postmoderni~ movixmob mxolod im pirobiT, rom es niSnavs mxolod

mdgomareobas, romelmac meore msoflio omis Semdeg daisadgura msoflioSi.

moxsenebas mec sam nawilad davyof. Tu musikaluri metaforebiT visargebleb,

davarqmev maT Temas variacebiT. iqneba sami Tema da variaciebi am Temebze. pirveli Tema

imaSi mdgomareobs, rom modernis proeqti damTavrda, meore Tema gaxlavT is, rom

nebismieri saubari modernizaciaze gulisxmobs konkretuli kulturis, am SemTxvevaSi

qarTuli kulturis drosTan garkveul damokidebulebas. da mesame, rom nebismieri

saubari modernizaciaze gulisxmobs aseve sivrceSi lokalizaciasac.

Page 7: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

7

modernizaciis Teoriaze saubrisas gigam sworad aRniSna, rom igi ori blokis

dapirispirebis Sedegad Seiqmna. TviTon es ori bloki erTi proeqtis nawili gaxldaT.

ori antagonisturi bloki iyo, magram sinamdvileSi, ufro globalur suraTs Tu

SevxedavT, es iyo modernis proeqti, oRond modernis ori sxvadasxva proeqti.

TavisTavad, is, rasac pirobiTad SegviZlia davarqvaT klasikuri moderni, aris

procesi, romelic daiwyo me-17-18 saukuneSi, didwilad idga ganmanaTlebluri

filosofiis safuZvelze da gaxldaT ganmanaTleblobis filosofiis ganxorcieleba

praqtikaSi Tavisi dadebiTi mxareebiTa da problemebiT. sociologiaSi es Teoria

aRiwereba, rogorc tradiciuli sazogadoebis transformacia organizaciis ufro

maRali donis formebad. nacionaluri saxelmwifo iyo swored is politikuri forma,

romelic adekvaturad wyvetda problemas, romelsac im periodSi ver wyvetda

sazogadoebis organizaciis sxva formebi. magram am process Tan sdevda

inteleqtualuri muxti, romelic Zalian optimisturi iyo da gulisxmobda usasrulo

progresis rwmenas, imis rwmenas, rom istoria SeiZleba damTavrdes maSin, rodesac

kacobrioba ganviTarebis idealur safexurs miaRwevs. istoriis dasasrulis Sesaxeb

saubrobs rogorc marqsi, aseve hegeli, romelsac, Tavis mxriv, marqsi eyrdnoba. Tu

hegeli fiqrobs, rom nacionaluri saxelmwifo aris swored is idealuri forma,

romelSic SeiZleba damTavrdes istoria, marqsi fiqrobs, rom komunisturi

sazogadoeba aris is sazogadoeba, romelic yvela Teoriulad da praqtikulad

arsebul winaaRmdegobas mospobs.

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, 90-ian wlebSi, filosofosma frensis

fukuiamam dawera wigni istoriis dasasrulis Sesaxeb. fukuiamas TqmiT, gamarjvebuli

kapitalizmi da Tanamedrove liberaluri saxelmwifo aris is erTaderTi darCenili

politikuri forma, romelic gavrceldeba samyaroSi da romelic daasrulebs

istorias. am azrs Zalian seriozuli kritika mohyva. gansakuTrebiT saintereso iyo

deridas wigni `marqsis aCrdilebi~. am Temaze didxans aRar SevCerdebi, imitom rom

amdeni xnis gasvlis Semdeg, dRes msoflios winaSe gaCenili problemebis fonze,

fukuiamas es Tezisi maincdamainc myari ar Cans. magram saqme is aris, rom fukuiamamdec

da meore msoflio omidan moyolebuli, rwmena imisa, rom progresi SeiZleba

usasrulod gagrZeldes, damTavrda. imitom, rom erT msoflio oms meore mohyva,

genocidebis mTeli wyeba iyo, kacobrioba uamravi problemis winaSe aRmoCnda. am

yvelaferma modernis proeqtis mimarT SekiTxvebi gaaCina. es SekiTxvebi, kritikuli

xedva, aris swored is, rasac SeiZleba postmoderni davarqvaT. problema, romelic

amis Semdeg gaCnda, iyo erTi mxare. inteleqtualuri kritikis paralelurad

arsebobda praqtikuli mxare, rac gulisxmobda imas, rom nacionaluri saxelmwifo,

sazogadoebis organizaciis is forma, romelic modernuli iyo, dResdReobiT, meore

msoflio omidan moyolebuli, gansakuTrebiT sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg aRar

aris adekvaturi. anu, es forma nacionaluri saxelmwifo ver wyvets dRes msoflios

winaSe mdgar problemebs.

ra gamosavali SeiZleba arsebobdes am situaciidan? SeiZleba moviSvelioT

evrokavSiris magaliTi, romelic am problemas imiT pasuxobs, rom nacionaluri

saxelmwifos suverenitetis deligirebas ori mimarTulebiT axdens. erTi mimarTulebaa

zenacionaluri organizaciebi, romlebic wyveten problemebs, romelTa gadaWrac uWirs

erT saxelmwifos. meorea – piriqiT, suverenitetis gadacema ufro dabal doneebze,

anu regionebisTvis. es aris erT-erTi modeli; sxva modelebzec SegviZlia Semdeg

visaubroT, raTa vnaxoT, romelia CvenTvis yvelaze misaRebi da ra mimarTulebiT

SeiZleba warimarTos modernizaciis proeqti Cveni saxelmwifos pirobebSi.

Page 8: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

8

meore Temaa is, rom nebismieri saubari modernizaciaze gulisxmobs drosTan

garkveul damokidebulebas da axla ukve gadmovinacvleb Cvens mSobliur konteqstze.

cota xniT davfiqrdeT, rogoria dRevandeli qarTuli kulturis an dRevandeli

qarTvelebis damokidebuleba drois mimarT. modernizaciaze sasaubrod unda gavarkvioT

isic, Tu ra damokidebuleba gvaqvs warsulTan da momavalTan. gavagrZeleb gigas mier

dasaxelebuli magaliTebis CamonaTvals. orive magaliTi, romelic minda gagaxsenoT,

arqiteqturul nagebobas exeba. erTia wminda samebis taZari da meore, iqve, avlabris

Sadrevani. ra saerTo SeiZleba hqondes am or nagebobas? erTi SexedviT araferi,

magram rom davakvirdeT, am or nagebobas erTmaneTTan drosTan damokidebuleba

akavSirebs, damokidebuleba rogorc warsulTan, aseve momavalTan. avlabris Sadrevani

aris orjer gazrdili modeli im Sadrevnisa, romelic aris puSkinis skverSi,

Tavisuflebis moedanze. samebis taZari aseve aris proporciebSi gazrdili versia

klasikuri periodis qarTuli taZrisa. arqiteqtor mindiaSvilis TqmiT, `gavaanalize

TiTqmis yvela didi qarTuli taZari, oSki, bana, bagrati, xaxuli, sveticxoveli,

gelaTi da maT sinTezze gavakeTe Cemi proeqti~ [citata]. kidev erTi citata:

`marTlmadidebloba orTodoqsaluri religiaa da igi Tavis TavSi pirvels,

tradiciuls atarebs. bevrad iolia axals miagno da Seqmna, vidre Zvelsa da

tradiciulze aago axali. rogor SeiZleba pop-musikiT gadmosce sagalobeli, igi

verasdros iqneba galobis niSnis matarebeli". Tuki marTlmadidebloba

orTodoqsaluri religiaa, rogorc Cveni arqiteqtori ambobs, da Tavis TavSi pirvels

da tradiciuls atarebs, maSin, sakiTxavia, ratom airCia man maincdamainc oSki, bana an

bagrati da ara vTqvaT, bolnisis sioni an anCisxati. wesiT, tradiciulTan da

pirvelsawyisTan eseni ufro axlos unda idges. magram misTvis, iseve rogorc misi

damkveTisTvis, saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa da piradad kaTalikos

patriarqisTvis, dro gaCerebulia sadRac me-11-12 saukuneebSi, qarTuli

saxelmwifoebriobis da kulturis klasikur periodSi da imis mere win aRar wasula.

rogorc politikurad, ise xelovnebis formebis saxiT, istoria gaCerda, damTavrda

Tamar mefesTan erTad da imis mere aRar gagrZelebula. amis gamoxatulebaa, gnebavT

samebis taZari, gnebavT avlabris Sadrevani.

es yvelaferi sxva ramezec metyvelebs: erTis mxriv, gvaqvs warsulTan

damokidebuleba, romlis mixedviTac istoria dasrulebulia, da meore mxriv, gvaqvs

momavalTan damokidebulebac, romelic imaSi gamoixateba, rom daclili formebis

reproducirebas vaxdenT. anu, CvenTvis momavali aris an zomaSi gazrdili warsuli an

refleqsias moklebuli raRac forma, romlis Sinaarsi arc gvesmis da arc

gvainteresebs.

saubari modernizaciaze konkretuli sazogadoebis ara marto drosTan

damokidebulebas, aramed sivrceSi lokalizaciasac gulisxmobs. sivrce da dro ar

aris marto geografiuli koordinatebi. Cven Zalian kargad viciT sad mdebareobs

saqarTvelo geografiulad, magram geopolitikurad mis adgilmdebareobaze saubari

gagviWirdeba. Cven ki vambobT, rom saqarTvelo evropis nawilia, unda gaxdes

evrokavSirisa da natos nawili, magram TviTon nato an evrokavSiri, samwuxarod, ase

ar fiqrobs. geopolitikurad gamokidebulebi varT raRac sivrceSi, Zalian gvinda

raRac sivrcis nawili viyoT, magram ver vaxerxebT amas; sxvebs undaT, rom sxva

sivrcis nawili viyoT, magram Cven ar gvinda da a.S. Cveni adgili ar arsebobs

realurad. rogorc tranzitul qveyanas, drosTan damokidebulebac, sivrculi

damokidebulebidan gamomdinare, ganusazRvreli gvaqvs.

Page 9: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

9

Cveni dRevandeli diskusiis saTauria `modernizaciis proeqti saqarTveloSi~,

magram sinamdvileSi saqarTveloSi bevri proeqti mimdinareobs. gvaqvs proeqtebis da

droTa simravle. vcxovrobT iseT sazogadoebaSi, sadac sazogadoebis sxvadasxva jgufi

cxovrobs absoluturad gansxvavebul droSi, romlebsac erTmaneTTan Sexeba ara aqvT.

iqidan gamomdinare, rom sxvadasxva droSi da sivrceSi vcxovrebT, saqarTvelos jer

ara aqvs Tavisi Sinagani wesi, romliTac is apirebs momavalSi cxovrebas. anu,

saqarTvelo aris atopiuri, aqroniuli da anomiuri qveyana.

ra aris am situaciidan gamosavali? praqtikulad, Cveni modernizaciuli

proeqtebi, Teoriuli SesaZleblobebi imisa, Tu ra mimarTulebiT SeiZleba wavideT, da

ganvviTardeT, damokidebuli iqneba Cvens geopolitikur arCevanzec. erTis mxriv, Cven

gvaqvs aRmosavleT evropuli proeqtis SesaZlebloba, rodesac evropuli

institutebis receptebiT da zedamxedvelobiT mimdinareobs modernizacia CvenTvis,

rogorc `zarmaci da niWieri~ erisTvis. garda amisa, arsebobs mTeli rigi sxvadasxva

modernizaciebisa, romlebic ar aRiwereba modernizaciis TeoriiT, da swored es

warmoadgens modernizaciis Teoriis erT-erT problemas. imitom, rom modernizaciis

Teoria gamoWrilia evropul Targze, evrocentristulia da ar uyurebs imas, ra xdeba

sxva sazogadoebebSi. am TeoriisTvis erT-erTi didi dartyma iyo iranis islamuri

revolucia. es aris modeli, romelic ambobs, rom teqnologiuri modernizacia

SesaZlebelia liberaluri faseulobebis gareSe, tradiciuli faseulobebis dacviT.

Tumca, Cemi azriT, iranis islamuri tradicia imdenadve gamogonili iyo, rogorc Cveni

marTlmadideblobaa dRes. mesame modeli Teoriulad aris pinoCetis modeli, romelic

samwuxarod, SesaZloa, saqarTveloSic moswondes vinmes, Cveni politikosebidan. es

modeli imaSi mdgomareobs, rom erTma jgufma SesaZloa, joxis meSveobiT daapiros

modernizaciis Catareba. modelebis CamonaTvali SeiZleba usasrulobamde gagrZeldes,

magram es sami modeli, imisaTvis, Tu ra mimarTulebiT SeiZleba saqarTvelo wavides,

realurad mimaCnia.

rodesac modernizaciaze vsaubrobT, unda vilaparakoT modernizaciaze ara

modernis klasikuri paradigmidan gamomdinare, romelic ukve dasrulebuli proeqtia;

am dasrulebuli proeqtis gadmoRebas da masSi cxovrebas, CvenTvis, Cemi azriT, azri

ara aqvs. maSin ras unda niSnavdes modernizacia dRes saqarTveloSi? im sazogadoebaSi,

romelsac uwevs dRes realurad tradiciebis gamogonebac, nacionaluri saxelmwifos

mSeneblobac da imaze fiqric, rom rasac dRes aSenebs, ukve aRar aris Tanamedrove?

Teoriuli kategoriebiT operireba bevrad ufro naklebad migviyvans raRac

refleqsiamde, vidre is, rom Cven realurad movaxdinoT im problemebis identifikacia,

romlebic lokaluradac, regionaluradac da globaluradac dgas saqarTvelos winaSe.

modernizaciis proeqtze swored Cveni konkretuli problemebidan gamomdinare unda

visaubroT, da, gamomdinare im geopolitikuri arCevanidan, anu sivrceSi Cveni

lokalizaciidan, im gadawyvetilebidan, romelsac miviRebT am mimarTulebiT.

gogi gvaxaria _ orive momxsenebeli Seexo elitis Temas, romelmac ZaliT

ganaxorciela modernizacia da vfiqrob, am Temas dRes kidev davubrundebiT. gigam

gaixsena TurqeTis magaliTi, zalikom _ Cile. ar vici, ramdenad hgavs erTmaneTs es

ori magaliTi; SesaZloa, amazec visaubroT. magram saubris am mimarTulebiT

ganviTareba TavisTavad migviyvans Zaladobis problemamde. imitom, rom modernizaciis,

siaxlis, Tundac sikeTis ZaliT damkvidreba, mainc Zaladobas ukavSirdeba.

axla sityvas eka aRdgomelaSvils gadavcem, romelic Cemi azriT, is adamiania,

romelic Tavis yvela gamosvlaSi yovelTvis exeba Zaladobis problemas Cvens

sazogadoebaSi.

Page 10: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

10

eka aRdgomelaSvili _ dasawyisisTvis gavixsenebdi daaxloebiT erTi Tvis

winandel aqcias, romelic sazogadoebrivi televiziis win `evroviziasTan~

dakavSirebiT moewyo. es CemTvis kidev erTi dasturia imisa, rom Cven ubralod

gansxvavebuli faseulobebis mqone adamianebis sazogadoebaSi ki ar vcxovrobT, rac

TavisTavad cudi sulac araa, aramed ar gvaqvs realobaze erTiani warmodgena.

sazogadoebis erTi nawilisaTvis, maT Soris CemTvisac, agvistoSi dawyebuli omi

grZeldeba; me ase aRviqvam am konfliqts. yovel SemTxvevaSi, is jari kvlav Cems

qveyanaSi dgas da isev esvrian adamianebs (Tumca amaze arc erTi televizia ar

saubrobs). viRacisTvis es omi erTi Tvis ganmavlobaSi grZeldeboda, viRacisTvis erTi

dRe, viRacisTvis ki omi saerTod ar yofila. ase rom, is, rac win uZRvis xolme

modernizaciis proeqtis ganxorcielebis dasawyiss romelime qveyanaSi – SeTanxmeba

sazogadoebis wevrebs Soris da erTiani realobis aRiareba, samwuxarod, CvenTan

dRemde ar momxdara.

modernizaciis proeqti, dasavluri azrovnebis nayofs warmoadgens da dasavleT

evropis qveynebis mier dagrovebul gamocdilebas eyrdnoba. wina saukunis daaxloebiT

50-60-ian wlebamde igi warmoadgenda sazogadoebrivi mowyobis erTgvar ideals da

iTvleboda, rom es iyo nimuSi, romlisTvisac unda miebaZaT “araganviTarebul qveynebs”.

msoflios dayofa ganviTarebul da ganviTarebad qveynebad mxolod ekonomikuri

maCveneblebis mixedviT ar momxdara.

modernizaciis proeqti Tavad dasavleT evropis qveynebSic xangrZlivi procesi

iyo da moicavda rogorc evoluciur, ise revoluciur formebs. dasavleTSi am

procesis Tanmdevi negatiuri movlenebi modernizaciis proeqtis saboloo produqtiT

kompensirdeba, romelic sam rames eyrdnoba - sabazro ekonomika, samoqalaqo

sazogadoeba da samarTlebrivi saxelmwifo. swored es kriteriumebia, riTac

ganasxvaveben ganviTarebul da ganviTarebad qveynebs.

amgvari midgoma TavisTavad gulisxmobs, erTi mxriv, ganviTarebis mimarTulebas

– tradiciuli sazogadoebidan racionalurisaken da meore mxriv, ganxorcielebis

gzebsac – samecniero-teqnikuri progresi, socialur-struqturuli cvlilebebi,

normatiuli da faseulobaTa sistemebis Secvla.

gansxvavebiT dasavleTisagan, sadac modernizaciis proeqti Sida procesebis

logikuri ganviTarebas ukavSirdeba, CvenTan, xorcieldeba e.w. meoradi modernizaciis

proeqti. Cveni swrafva dasavleTisaken, Tundac deklarirebis doneze, niSnavs rom

Cvens “ideals” dasavluri modernizaciis procesis produqti warmoadgens. imaze aRar

visaubreb, ramdenad gamarTlebulia modernizaciaze im konteqstis gareSe saubari, rac

Cvens qveyanas aqvs istoriuli, socialuri Tu kulturuli TvalsazrisiT. CemTvis

Zalian mniSvnelovania saidan xorcieldeba dakveTa cvlilebebze. dasavleT evropis

qveynebisTvis es dakveTa modioda sazogadoebidan, aq ase ar xdeba. Tqven moiyvaneT

TurqeTisa da Ciles magaliTi, rodesac cvlilebebis veqtori zemodan qvemoT aris

momarTuli. igive situaciaSi aRmovCndiT Cvenc. amgvari veqtori gvabrunebs, minimum,

komunistur warsulSi, sadac nebismieri cvlilebis iniciativa zemodan modioda

xolme. ra saSualebebiT axerxebda amas sabWoTa kavSiri, yvelas kargad mogexsenebaT -

represiebiT da Zalis gamoyenebiT. ra meqanizms iyenebs Cveni xelisufleba am

cvlilebebis gasatareblad es kidev sxva saubris Temaa.

modernizaciaze saubrisas xSirad vubrundebiT sabWoTa kavSirs, imitom rom am

konteqstis gareSe CvenTan SeuZlebelia cvlilebebze laparaki. magram cota ufro

Sors Tu wavalT, modernizaciis proeqti, dasavleT evropis qveynebis paralelurad,

ruseTis imperiaSic xorcieldeboda, romlis nawilic viyaviT da Segvexo kidevac

Page 11: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

11

modernizaciis is etapebi, romelic mefis ruseTma gaiara. meTodologiurma da

strategiulma gansxvavebebma dasavleT evropis qveynebsa da ruseTis imperiaSi

mimdinare modernizaciis procesSi, mefis ruseTi, samecniero-teqnikuri progresis

miuxedavad, srul katastrofamde miiyvana. Tuki modernizaciis procesze vsaubrobT,

modernistuli proeqti (gnebavT, kontrmodernistuli) unda vuwodoT sabWoTa

kavSirsac. es proeqti stalinTan erTad mokvda. Tumca, dRes ruseTSi swored

stalinisturi proeqtis reanimacia xdeba. Tu SevadarebT sxva postsabWoTa qveynebs,

Cven samwuxarod kidev gviWirs am konteqstidan gamosvla. ruseTi TvalnaTlivi

magaliTi unda iyos Cveni qveynisTvis, Tu ra perspeqtiva gvelodeba win. bevrs

saubroben iranizaciazec, fundamentalizmzec... SeiZleba iTqvas, rom bevri “negatiuri

gamocdileba~ dagvigrovda garSemo.

modeli, romelsac, Tundac deklarirebis doneze virCevT, gaxlavT evropa,

evrokavSiri. swored aqeTken aris erTi SexedviT Cveni ganviTarebis veqtori

mimarTuli. nebismier SemTxvevaSi, nebismier qveyanaSi, iq, sadac ar xdeba pirveladi

modernizacia, yovelTvis aris safrTxe, warmoiqmnas konfliqti arsebul

gamocdilebasa da faseulobebsa da axal faseulobebs Soris. ver damisaxelebT verc

erT qveyanas, sadac meoradi modernizaciis proeqtma umtkivneulod da konfliqtebis

gareSe Caiara. Tumca, swored am konfliqtebis gadaWris gza ganasxvavebs Cvens qveynebs

erTmaneTisagan.

rodesac am diskusiaSi monawileoba SemomTavazes, me Sevecade cota sxvagvarad

warmomedgina da gameazrebina es Tema, vecade mepovna da warmomedgina sakuTari Tavi da

adgili modernizaciis procesSi myof saqarTveloSi. esec modernizaciis procesis

Tanmxlebi movlenaa, rodesac Seni identoba, mikuTvnebuloba romelime jgufisadmi

politikur mniSvnelobas iZens. calkeuli jgufebi iwyeben Camoyalibebas, iwyeben

politikur aqtivobas da Cndeba moTxovna politikur CarTulobaze. rogorc

samoqalaqo sazogadoebisa da garkveuli socialuri jgufis wevri, mec am procesebis

monawile var. am TvalsazrisiT sakmaod marginalizebuli var sqesis, genderuli

identobisa Tu seqsualuri orientaciis gamo; marginalizebuli var rogorc qali,

rogorc kulturuli umciresobis warmomadgeneli, rogorc dRes amboben,

“aratradiciuli seqsualuri orientaciis” mqone. aseTi marginalizebis fonze sad

SeiZleba viyo, rogor uzrunvelvyo sakuTari adgilis mopoveba am proeqtSi? sad var,

ris gakeTebas vapireb da rogor minda amas mivaRwio?

zogadi SefasebiT, modernizacia gulisxmobs sazogadoebasa da xelisuflebas

Soris urTierTobis xarisxobriv cvlilebas, aq dgeba im instituciebis sakiTxic,

romelic unda emsaxurebodes Zalauflebis gadanawilebas, gasaSualebas Cemsa da

saxelmwifos Soris – sxvadasxva saxis nebayofilobiTi gaerTianebebi - maT Soris,

arasamTavrobo organizaciebi da politikuri partiebi. sad arian politikuri

partiebi, romlebic unda emsaxurebodnen am mizans? romeli politikuri partia

iziarebs da ibrZvis dRes im faseulobisaTvis, romelic mniSvnelovania CemTvis da ara

mxolod CemTvis? realur saqmes vgulisxmob da ara partiis wesdebaSi deklarirebul

Rirebulebebs. ar maxsovs arc erTi politikuri figura, romelic daafiqsirebda Tavis

mosazrebas Tundac `pirvel aTeulTan~ dakavSirebiT. gasagebia ra poziciac aqvs

arCeuli opozicias.

bunebrivia, yvela politikuri partiis mizani xelisuflebaSi mosvlaa, magram es

ar gulisxmobs imas, rom am procesSi uari unda Tqvan deklarirebul Rirebulebebze.

mxolod CvenTan Tu SeiZleba Cveulebriv ambad iTvlebodes `respublikelebis~

gaerTianeba `memarjveneebTan~ (romlebsac, Tavis mxriv, monarqiis aRdgena surT) da

prezidentobis saerTo kandidatis wardgena. es ar exeba mxolod politikur partiebs,

Page 12: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

12

igive iTqmis bevr arasamTavrobo organizaciaze, romlebsac adamianis uflebaTa

damcveli organizacia hqvia, magram maTi leqsika, ritorika da moqmedebac xSirad

sawinaaRmdegoze metyvelebs. esec albaT, kidev erTi realoba, romelic meoradi

modernizaciis proeqtma moitana CvenTan - saxelebSi absoluturad gansxvavebuli

Sinaarsis Cadeba, rac SeuZlebels xdis imave terminebiT saubars saqarTveloSi

arsebul situaciaze, romelsac gulisxmoben modernizaciis proeqtis avtorebi.

dasavleTSi modernizaciis proeqtis mTavari mamoZravebeli Zala samoqalaqo

sazogadoeba iyo, romelsac absoluturad gansxvavebuli amocanebi hqonda. erTi

SexedviT iqmneba STabeWdileba, TiTqos dasavleTSi arsebulma samoqalaqo sazogadoebam

ukve miaRwia mizans da dRes aqtivobisTvis aRar rCeba safuZveli. Tumca,

bolodroindelma movlenebma aCvena, rom samoqalaqo sazogadoebas jer kidev bevri ram

aqvs gasakeTebeli. mniSvnelovania imis gaazreba, rom is, rac miRweuli iqna

dasavleTSi iyo ara evoluciuri procesis, aramed politikuri brZolis Sedegi da

mdgomareoba, romelsac maT miaRwies, sulac araa Seuqcevadi.

swored amitom, im procesebis gaTvaliswinebiT, rac saqarTveloSi xdeba, iqneba

es “pirveladi” Tu “meoradi” modernizaciis proeqti, Cemi arCevani samoqalaqo da

politikuri aqtivobas ukavSirdeba.

gogi gvaxaria _ rodesac eka saubrobda imaze, rom dasavleT evropis qveynebSi

es dakveTa samoqalaqo sazogadoebidan modioda, moemeCvena, rom darbazis umravlesoba

daeTanxma mas amaSi. me ekas ar veTanxmebi da minda swored aqedan daviwyo Cveni

diskusia. mainteresebs, vin Seqmna samoqalaqo sazogadoeba dasavleTSi, saidan modioda

es dakveTa, vin iyvnen es adamianebi. samoqalaqo sazogadoeba anu arasamTavrobo

organizaciebi CvenTan 2000 wlis dasawyisSi sorosis fondis asociacias qmnida da

rodesac vardebis revolucia moxda da adamianebis garkveulma jgufma daiwyo is

procesi, romelsac Cven modernizaciis proeqts vuwodebT, anu samoqalaqo

sazogadoebaSi Seiqmna elita, maT “sorosistebi” uwodes da maTi wamowyebac

uaryofiTad miiRes. me maqvs Cemi mosazreba, Tu ratom moxda es, magram axla amaze

saubris dro ar aris.

erTi magaliTi minda gavixseno Cemi profesiidan, kinomcodneobidan. sergei

eizenSteini ambobda, rom man Seqmna kinos ena, romelmac traqtoriviT unda moxnas

adamianis fsiqika. amas xsnida imiT, rom revoluciis Semdeg ruseTSi mTavari problema

iyo ganaTlebis problema. kinoSi gasarTobad mosul xalxs daxvdeboda filmi sul

sxva enaze, romelic moxnavda maT fsiqikas, gamoiwvevda maT kaTarziss da SemdgomSi

gaTavisuflebas. am utopiur mosazrebas Seewira eizenSteini. garkveuli xnis Semdeg

reJisorebma – ruseTSi andrei tarkovskim da saqarTveloSi oTar ioselianma – misi

kritika swored am mosazrebis gamo daiwyes. oTar ioselianis TqmiT, es iyo usindiso

reJisori, romelmac moatyua sazogadoeba Tundac imiT, rom aCvena, rom javSnosan

potiomkinze mezRvaurebs matlebian sups aWmevdnen, maSin roca mefe Zalian

ufrTxildeboda Tavis mezRvaurebs da xizilaliT kvebavda. reJisori miiCnevs, rom es

Zaladobis enaa da sazogadoebis upativcemulobaa, traqtoriviT moxna misi fsiqika da

amis ufleba aravis aqvs. amas ambobs xelovani, romelic gvimtkicebs, Tu rogori

kargebi iyvnen Cveni bebiebi da babuebi, Tavadebi, rom maT ar ekidaT saxlSi brolis

WaRebi, ar hqondaT mdidruli aveji, hqondaT mxolod wignebi da es iyo kargi dro,

rodesac saqarTvelo tradiciebSi cxovrobda. Cemi azriT, aseTi ritorika ufro didi

Zaladobaa, vidre is, rasac eizenSteini ambobda, imitom rom esec azrebis Tavze

moxvevaa.

Page 13: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

13

Cemi azriT, Tu vsaubrobT elitaze, romelmac ver ganaxorciela modernizacia

saqarTveloSi, unda dagvexasiaTebina es elita da gveTqva, ratom ver SeZlo man amis

gakeTeba, ramdenad niWierad apirebda am ideis ganxorcielebas da uyvarda Tu ara

obieqti, romlis modernizebasac apirebda igi, ramdenad scemda mas da mis Rirsebas

pativs, rogor uyurebda mas, rogorc gaunaTlebel WuWyian brbos, Tu rogorc sxva

drosa da pirobebSi dabadebul adamians. Cemi azriT, Cveni sazogadoebis mTavari

problema aris is, rom elitam dawyebuli saqme bolomde ar miiyvana da SeeSinda.

Zalian mikvirs, rom iseTma Tanmimdevrulma adamianmac ki, rogoric levan ramiSvilia,

bolomde ar miiyvana wamowyebuli saqme. Cemi azriT, saqarTveloSi pirovnebebis

problema ufroa, vidre Tavad procesis, radgan ar gvyavs adamianebi, romlebsac

SeuZliaT Tavi gawiron, magram TavianTi saqme bolomde miiyvanon. ilia WavWavaZe iyo

is adamiani, romelic cdilobda modernizaciis ganxorcielebas sazogadoebaSi da am

saqmes Seewira. Cven dRes davrCiT fsevdo kvazi-qurdis amara, romelic Tavisi

kameridan aseve cdilobs Cvens modernizacias, ibarebs xalxs TavisTan da saqmes urCevs

da rac yvelaze sainteresoa, xalxi midis masTan imisTvis, rom gaxdes saqmis garCevis

obieqti. (laiv-Sou “sakani #5”)

ekas minda vkiTxo, rogor da vis mier Seiqmna samoqalaqo sazogadoeba

dasavleTSi?

eka aRdgomelaSvili _ modernizaciis proeqts, romelic mefis ruseTSi

mimdinareobda, Tan axlda samoqalaqo sazogadoebis Camoyalibebis Tundac Zalian susti

procesi. saqarTveloSi me-19 saukuneSi sakmaod aqtiuri samoqalaqo sazogadoeba

gvyavda. aqve minda vTqva, rom xSirad, am periodze saubrisas, savsebiT

daumsaxureblad, yuradRebis miRma toveben xolme qalebis Rvawls am procesebSi.

arada, me-19 saukuneSi saqarTveloSi swored qalebi iyvnen am saqmis pionerebi. Cven

cariel adgilze ar dagviwyia saqmianoba.

zaal andronikaSvili _ gamovexmaurebi Tqvens SekiTxvas. safrangeTis magaliTze

visaubreb. samoqalaqo sazogadoeba absolutizmTan opoziciaSi da ori mimarTulebiT

Seiqmna. erTi mimarTuleba iyo aristokratiuli salonebi da meore, mesame wodeba. ori

gansxvavebuli mimarTuleba, romelsac sxvadasxva inteleqtualuri da socialuri

kapitali aqvs. magram am mimarTulebebiT ibadeba samoqalaqo sazoagdoeba da

saukunenaxevris ganmavlobaSi ibrZvis imisaTvis, rom safrangeTma miiRos is saxe,

romelic hqonda mas me-19 saukunis bolos an romelic aqvs mas dRes. anu aq laparakia

matareblebze, ar minda xSirad moviSvelioT sityva `elita~, rom ar Seiqmnas

warmodgena, TiTqos es aris demiurgebis organizacia, romelic raRacas akeTebs. aris

jgufebi da TiToeuls hyavs Tavisi avangardi. saqarTveloSi modernizaciis SesaZlo

matareblebi realurad Zalian cotani arian. me-19 saukunis 60-ian wlebSi rac

gakeTda, es seriozulad wingadadgemuli nabiji iyo. sekularizaciis gaazreba

saqarTveloSi moxda samocianelebis mier. praqtikulad, inteleqtualuri safuZvlebi

saimisod, rom 1918 wels Seqmniliyo saqarTvelos respublika, samocianelebis

damsaxureba iyo. Semdeg iyo Zalian didi wyveta. 30-iani wlebis Semdeg samoqalaqo

sazogadoeba iyo moTvinierebuli da erqva SemoqmedebiTi, akademiuri da teqnikuri

inteligencia. moTvinierebeuli samoqalaqo sazogadoeba arsebobda inteligenciis

saxiT. axla yalibdeba inteleqtualuri resursi, romelmac SeiZleba inteleqtualur

doneze mainc gaiazros ra aris modernizacia. es ar aris sakmarisi, amas sWirdeba

praqtikuli gamtareblebic. magram “tradiciuli” saxelisuflebo struqturebi

imdenad Zlieria, rom maTSi moxvedril am praqtikul gamtareblebs kvlav Zvel

Page 14: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

14

`relsebze~ aqcevs da isini am saqmis gakeTebas veRar axerxeben. ai, am modeliT

vcxovrobT ukanaskneli oci wlis ganmavlobaSi.

eka aRdgomelaSvili _ adamianebi, romlebic dRes xelisuflebaSi arian, swored

samoqalaqo sazogadoebidan arian wamosulebi. maT damokidebuleba dRes ar SeucvliaT.

“elitarul arasamTavrobo“ organizaciebSi xelisuflebaSi mosvlamdec icodnen, “ra

undoda demoss” da dResac zustad am principiT moqmedeben. “elituri” arasamTavrobo

organizaciebis garda, iyvnen iseTebic, vinc politikuri partiebis danamats

warmoadgenda. zogierTi mZime ekonomikuri mdgomareobidan TavdasaRwevad qmnida aseT

organizacias. Zalian cotani iyvnen is adamianebi, romlebic marTla faseulobebisTvis

ibrZodnen. dResac, es patar-patara aqciebi miuTiTebs imaze, rom didi Sualedis

Semdeg marTla daiwyo CvenSi cocxali da moZravi procesebi, rasac marTla hqvia

samoqalaqo aqtivoba.

marina TabukaSvili, qalTa mexsierebis fondi `taso~ _ CvenTan dRes ar aris

SekveTa karg wamowyebebze. yvelaze didi problema is aris, rom dRes ar aris SekveTa

mSvidobaze da swored am mimarTulebiT aris saWiro muSaoba. yvelaferi gacilebiT

ufro rTulia, vidre Cven SegviZlia misi aRwera. Zalian bevri faqtoria

gasaTvaliswinebeli. Tu dRes mediisa da misi damkveTebis sawinaaRmdegod vimuSavebT im

cnobierebaze, rom gvinda mSvidoba, romelic damoukidebeli faseulobaa, da ar aris

mibmuli patriotizmTan da ruseTis siyvarulTan an siZulvilTan, da ukavSirdeba

adamianis sicocxles, rogorc yvelaze did faseulobas, amiT araferi ar daSavdeba.

imaze vifiqroT, rogor gavumklavdeT im politteqnologiebs da rogor movipovoT

media, imisTvis, rom xalxs, romelic arsebobisTvis brZolaSi gadarCa imiT, rom SerCa

wignis wakiTxvis fufuneba, hqondes gavlena mosaxleobis cnobierebaze, rom iqneb amiT

situacia rogorRac gaumjobesdes.

beqa mindiaSvili, tolerantobis centri, saxalxo damcvelis aparati _

rodesac kulturologiur konteqstSi aRvwerT saqarTvelos erTaderTi cxadi niSani

aris is, rom varT uadgilo, udroo da ukanono sivrceSi, sadac ar rCeba adamianis,

rogorc individis adgili, an varT uaniadago tradiciaSi da winamorbedis gareSe

darCenil modernis Tu postmodernis proeqtSi; am konteqstSi aRwerili realoba

albaT yovelTvis datovebs bundovanebis problemas, bundovaneba, romelic Cemi azriT,

dRevandel diskusiasac axlda da CvenTvisac, vinc mentaklebad vcdilobT refleqsiis

moxdenas imaze, rac xdeba, Znels xdis gagnebas, ra da rogor unda moxdes am qveyanaSi

da Cven rogor unda moviqceT. xom ar iqneboda ufro mkafio, aRgvewera realoba

ekonomikur an politikur konteqstSi? es gacilebiT ufro naTels gaxdida, Tu

saiTken unda viswrafodeT.

gogi gvaxaria _ ekonomika gavixseneT swored ekas gamosvlaSi. man Tavad isaubra

imaze, rom ar arsebobs saSualo fena, dRes amis mizezebze saubars veRar movaswrebT.

giga zedania _ Cemi diagnozi exeboda imdenad ara realobas, aramed im cnebebs,

romlebsac viyenebT mis aRsawerad. Sesabamisad, me mimaCnia, rom arsebobs yvelaze

gavrcelebuli koncepti modernizaciisa, romelic, ubralod ar muSaobs am

konteqstSi. me ar miTqvams, rom aseTia realoba. me imis Tqma mindoda, rom jer ar

mogvifiqrebia is cneba, romelic adekvaturad asaxavda postkomunistur qveyanaSi

ganviTrebul process. me problema maqvs konceptebTan da amis Cveneba mindoda. rac

Page 15: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

15

Seexeba imas, xom ar ajobebda politikaze gvesaubra, mec mogaxsenebT oriod sityvas.

liberaluri azris mTavari daskvna SeiZleba iyos is, rom politikas SeuZlia

sazogadoeba gadaarCinos sakuTari kulturisagan. anu, politikur elitas SeuZlia

amis Secvla, zogjer ZaliT, zogjer dayvavebiT.

gogi gvaxaria _ me mgona, rom dRes amaze ufro vrclad visaubrebdiT. albaT es

aris yvelaze mniSvnelovani da aqtualuri.

zaal andronikaSvili _ davubrundebi im SekiTxvas, Tu vin aris an vin SeiZleba

iyos saqarTveloSi modernizaciis matarebeli, da ratom ar SeiZleba es iyos

politikuri speqtri. ra aris politikuri sivrce dRes saqarTveloSi da vis

interess gamoxatavs konkretuli politikuri partia? rom davakvirdeT, vnaxavT, rom

80-iani wlebidan, erovnuli moZraobis dasawyisidan moyolebuli, politikuri

partiebi aravis interess ar gamoxataven. es aris drosa da sivrceSi acdenili

jgufebi, romlebic avtonomiur diskursSi imyofebian. ra aris partia? organizacia,

romelic gamoxatavs mosaxleobis raRac jgufis interesebs. aranairi korelacia

mosaxleobis jgufebsa da partiebs Soris, romlebic ibraleben viRacis interesebis

gamoxatvas, ar arsebobs. am pirobebSi ar SeiZleba imaze laparaki, rom saqarTveloSi

politikurma speqtrma, nebismierma politikurma partiam SeiZleba ganaxorcielos

raRacis modernizacia. am pirobebSi aRmovCndebiT isev im diskursSi, sadac elita

axorcielebs forsirebul modernizacias. magram forsirebul modernizacias

yovelTvis axlavs is problema, rom aseTi tipis, Tavsmoxveuli modernizacia,

yovelTvis waawydeba winaaRmdegobas farTo fenebis mxridan.

beqa mindiaSvili _ aq imaze ki ar iyo saubari, politikuri jgufebi arian Tu

ara matareblebi im muxtisa, romelic sWirdeba modernizacias, ubralod,

saqarTveloSi arsebuli politikuri realoba ufro martivad aRsaweria. SeiZleba Tu

ara modernizaciis gareSe demokratia?

Sorena SaverdaSvili, Jurnali `cxeli Sokoladi~ _ uaxloesi warsulidan,

xuTi wlis ganmavlobaSi sam wels SeiZleba warmatebuli modernizaciis wlebi

vuwodoT, rodesac xelisufleba swored modernizaciis proeqtiT movida.

modernizaciis proeqti warumatebeli iyo imitom, rom is Tanmimdevrulad ar

ganxorcielda, Tu imitom, rom ar arsebobda masze sazogadoebis moTxovna; Sesabamisad,

sazogadoebam Tavisi moTxovnebiT, gemovnebiTa da faseulobebiT moaxdina misi

marginalizeba?

giga zedania _ mTeli Cemi moxsenebis paTosi iyo is, rom Cvens sazogadoebaSi

arsebobs obieqturi problemebi da tendenciebi. Cven Zalian gvinda viRaceebis

gapirovneba movaxdinoT da maT gadavabraloT yvelaferi. magram aris mocemuloba, Cven

gvaqvs aseTi situacia, arsebobs aseTi Zalebi da verafers gaxdebi. me Sevecade,

meCvenebina, ratom arsebobs aseTi Zalebi da ara sxvanairi, gamomivida Tu ara, es meore

sakiTxia.

rac Seexeba imas, sworad mimdinareobda Tu ara modernizaciis proeqti, Tu

bolomde ver miiyvanes - TavisTavad aReba terminisa, `modernizacia~, ukve iyo

problema.

Page 16: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

16

zaal andronikaSvili _ saboloo jamSi, ra mniSvneloba aqvs, ras davarqmevT,

mTavaria, rom problemaze vlaparakobT. mec maqvs am SekiTxvaze pasuxi. jer es erTi,

unda iTqvas, rom modernizaciis proeqti saqarTveloSi ar arsebula, iyo konkretuli

reformebis proeqti. iyo gegmebi, xuT weliwadSi nato-Si, da aT weliwadSi

evrokavSirSi Sesvlis gegma, iTqva, rom saamisod aucielebeli iyo garkveuli

cvlilebebis gatareba da rom am organizaciebSi gawevrianebis Semdeg danarCeni

problemebi TavisiT mogvardeboda. magram iman, rom es ase ar moxda, danarCeni

proeqtebis SeCereba gamoiwvia. amitom aris, rom dRes reformebi aRar tardeba.

ana arganaSvili, fsiqologi _ ra unda iyos aseTi paradigmatuli cvlilebebis

impulsi, is, rom `unda gadavideT~? fsiqologiaSi asea, rodesac minda raRacis miReba

da amisTvis Cemi qceva ar aris sakmarisi, maSin unda Sevcvalo qcevis paterni. Tqveni

azriT, ra iyo sazogadoebis moTxovnilebebi da ramdenad gaazrebuli iyo proeqtis

menejerebisagan, rom moTxovnilebebze Tu ar davidodiT, aranairi cvlileba ar

moxdeboda? Tu es gaazrebuli iyo, maSin xom ar iyo win wamoweuli erTi patara

jgufis interesebi? xom ar geCvenebaT, rom moTxovnilebebis gauTvaliswineloba axali

qcevis paternis Camoyalibebis procesSi acdenas gamoiwvevs? iTvleboda, rom kargia

modernizacia, magram ar iyo moTxovnilebebze agebuli.

kaxa kvaSilava, Jurnali `postfaqtumi~ _ qarTvelebs yvelafris

hiperbolirebis survili gvaqvs. Coxa-axaluxTan erTad pijakis Cacmas vindomebT.

Sedegad, verc erTs virgebT da verc meores. es Cvens moZraobasac aferxebs, verc win

mivdivarT, verc ukan, ver gagvirkvevia sad varT da saiT mivdivarT. erTaderTi

iaponelebi iyvnen, vinc tradiciulic SeinarCunes da modernizaciac ganaxorcieles.

TiTqos vRebulobT dasavlur faseulobebs, magram gvinda isini Cvenze movirgoT. da es

erTmaneTTan winaaRmdegobaSi modis. ver dageTanxmebiT, b-no giga, rom ar gvaqvs

tradieciebi, Tundac 60-ianelebma sazogadoebas `ena, mamuli, sarwmunoebiT~, raRac

faseulobebi SesTavazes. magram Cven amis paralelurad kidev iseTi Rirebulebebi

movindomeT, romelTa zidvis Tavi ar gagvaCnia.

ninia kakabaZe, Jurnalisti _ xom ar fiqrobT, rom am etapze modernizaciis

proeqtis SeCerebis mizezi is aris, rom saqarTvelos mosaxleoba ar aris

informirebuli, Tu ras gulisxmobs es procesi? xom ar fiqrobT, rom natoc da

evrokavSiric, romliskenac deklarirebulad ase miviltviT mTeli qveyana, Cveni

mosaxleobis udidesi nawilisTvis aseve ucnobia? amis Tqmis safuZvels natosTan

integraciis Sesaxeb Catarebuli gamokvleva maZlevs, sadac gamokiTxulTa umetesoba

ambobda, rom es teritoriuli mTlianobis aRdgenis saSualeba iqneboda.

mainteresebs, migaCniaT Tu ara, rom modernizaciis proeqtis SeCerebis mTavari

mizezi swored mosaxleobis arainformirebulobaa? CemTvis ucnobia, ris safuZvelze

vambobT, rom modernizaciis procesis dakveTa sazogadoebidan modioda. me amaSi ar var

darwmunebuli.

paata zaqareiSvili, `respublikuri partia~ _ Cemi azriT, saqarTveloSi

modernizaciis proeqtis ganxorcielebis moTxovnileba ar yofila. ilias dros iyo,

magram bolSevikurma imperiam es yvelaferi sul sxva mimarTulebiT waiyvana.

modernizacias sWirdeba, sul cota, sami piroba. mdgomareoba autaneli unda iyos:

meore pirobaa mdgomareobis Secvlis survili, da mesamea resursebi, rogor apireb am

cvlilebebis ganxorcielebas. qarTul sazogadoebaSi jer ar damdgara piroba, rom

Page 17: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

17

mdgomareoba autanelia. resursi aris teritoria. evropaSi imitom daiwyo

modernizacia, rom teritoria iyo Zalian patara, bevri Rirebuleba Zalian viwro

mdgomareobaSi aRmoCnda da saWiro gaxda gamosavlis Zebna. mas Semdeg, rac daiwyes

amerikisa da avstraliis aTviseba, da evropam amoisunTqa am momentiT, mere daiwyo

ukve sxvadasxva modelebis amuSaveba da carieli sivrceebis Sevseba. zustad amitom

moxda modernizacia TurqeTSic da ara sxva islamur saxelmwifoSi. is evropasTan

Zalian axlos iyo da Rirebulebebi erTmaneTs Seejaxa.

CvenTan es momenti me-19 saukunis bolos nacionalizmiT daiwyo da Semdeg

bolSevikebma didi warmatebiT sul sxva mxares miiyvanes. CvenTan siviwrovis momenti

jer ar damdgara. CvenTan arc afxazeTi iyo saqarTvelo da arc cxinvali, arc

javaxeTi da qvemo qarTlia saqarTvelo. Cveni saxli ufro didia, vidre Cven

vcxovrobT masSi. modernizaciis problema CvenTan ar aris, erTaderTi adamiani, vinc

mixvda modernizaciis arss da amis Sesaxeb xmamaRla ganacxada marTla levan

ramiSvilia, oRond es adamianic sul sxva mxares iyureba. es bakuninis gzaa. ideam

axali adamianis gamoyvanis Sesaxeb ar gaamarTla. amitom, nu veZebT imas, rac ar

arsebobs. Cven gvsurs erTaderTi ram: yvelam Tavi dagvanebos, ruseTmac, amerikamac,

afxazebmac. Cven kmayofilebi varT cxovrebiT, sxvebi arian CveniT ukmayofiloebi. Cven

bednieri eris kompleqsi gvaqvs, Sesabamisad, arc modernizacia gvWirdeba.

gogi gvaxaria _ modiT, SevecadoT da vipovoT Sualedi niniasa da paatas

mosazrebebs Soris. me mgoni, mTavari mainc informaciis deficitia. raze vkamaTobT, es

marTlac bakuninis gzaa, Tu ubralod, cudad da arasworad ganxorcielebuli

procesia. an iqneb, Tavad es procesi aris ukve bakunini da miuRebelia. an, iqneb

sazogadoebam unda gaiaros es Secdomebi, yvelaferi gamoscados, monarqia,

absolutizmi, rom rogorme sazogadoebam raRac reforma ganicados.

nino beqiSvili, Jurnali `cxeli Sokoladi~ _ iqneb, niWieri adamianebis

deficitia?

gogi gvaxaria _ Cemi azriT, mTavari informaciisa da pirovnebebis deficitia da

amis gamo xazi ar unda gadavusvaT Tavad modernizaciis ideas. nu miwyens paata

zaqareiSvili, magram Tu Cven Zalian gaverTeT miCurinis vaSlze da axali adamianis

gamoyvanaze, saubriT aseve imaze, rom Cven sakuTari tradiciebi gvaqvs da Tavad

ganvviTardebiT, aqedan erTi nabijia rezo amaSukelamde da jansuR Carkvianamde.

paata zaqareiSvili _ saqme is aris, rom CvenSi ar aris moTxovnileba,

SevafasoT CvenSi arsebuli mdgomareoba. CvenTan jer kidev ar damdgara modernizmis

periodi. xels, pirvel rigSi Cveni nacionalizmi gviSlis. vidre am sens ar aRmovaCenT,

araferi ar Seicvleba. bolSevikurma imperiam moaxerxa, rom nacionaluri ideebi

qarTuli fexburTis, qarTuli Teatrisa da kinos mimarTulebiT ganeviTarebina. axla

dgeba qarTuli politikis sakiTxi da imitom gikvirT Tqven memarjveneebisa da

`respublikelebis~ erTad yofna. saqarTveloSi modernizaciaze laparaki, bunebrivad,

SeiZleba 15-20 weliwadSi daiwyos, xelovnurad ufro adrec SeiZleba.

beqa mindiaSvili _ erTi SekiTxva maqvs momxseneblebTan. sul dgas winapirobis

problema. erTi, rac viciT da bevr Cvengans gamovlili aqvs, aris sabWoTa kavSiri.

gagaxsenebT sabWoTa kavSiris mamardaSviliseul Sefasebas: es aris sivrce, saidanac

Page 18: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

18

gamocdilebas ver gamoitan. xom ar SeiZleba mainc vifiqroT, rom iq iyo is, saidanac

mainc SesaZlebeli iyo gamocdilebis gamotana?

meore sakiTxi Cvens TviTkmayofilebaze gamoTqmul mosazrebas ukavSirdeba. Cveni

marcxis mizezi xom ar devs Cvens eTnosSi, Cvens eTikasa da fsiqologiaSi. CvenTan

dgas marcxis Rrmad gaazrebis problema. qarTvels yvelaze metad sakuTari marcxis

aRiareba uWirs. evropis qveynebis didma nawilma, magaliTad, aRiara brZolaSi

damarcxeba, ris Semdegac Seiqmna evropuli sivrce.

giga zedania _ Cemi azriT, naciis Seqmnis procesSi Tundac gaumarTlebeli

optimizmi aucilebelia, Tundac, marcxze Tvalis daxuWvac. marcxis aRiareba SeuZlia

mxolod ukve Semdgar nacias. bevri mifiqria imaze, rogor ginda Sedge erad evropaSi,

romelmac eri-saxelmwifoebis idea ukan moitova; yovel SemTxvevaSi,

inteleqtualurad mainc. rac Seexeba mamardaSvilis citatas, me mogiyvanT sxva

citatas, romelic Cemi azriT, ufro Seesabameba Cvens situacias. mamardaSvili ambobda

aseT rames: `roca arazustad vazrovnebT, eSmaki gvaTamaSebs~. es naTqvami

zedgamoWrilia rogorc qarTuli politikuri, ise sazogadoebrivi azrovnebisTvis.

imitom rom CvenTan azrovneba aravis unda. yvelas unda martivi lozungi da

receptebi. problemaa SeCereba da raRacis gaanalizeba. problemaa isic, rom

modernizaciasTan dakavSirebuli paradoqsuli mdgomareoba aseve aqvs Cvens ganaTlebisa

da mecnierebis sistemas.

rac Seexeba sabWoTa kavSiris gamocdilebas, Zalian mniSvnelovania, gavigoT, ras

niSnavda CvenTvis sabWoTa kavSiri da ra gaakeTa man saqarTveloSi sazogadoebriv da

kulturul doneze. Cven es ar viciT, aravis amaze ar ulaparakia, es Tema ar

SeuswavliaT. aravis waukiTxavs seriozuli wignebi, romlebic dawerila am Temaze

dasavleTSi. sanam amis gacnobiereba ar moxdeba, viqnebiT ase, rogorc varT, da

gvegoneba, rom mamardaSvilis aris is fraza, romelic sinamdvileSi man santaianasgan

isesxa: `vidre ar gavigebT istorias, manamde mudmivad gavimeorebT mas~.

zaal andronikaSvili _ saboloo jamSi es yvelaferi imis bralia, rom

samecniero wreebSi ar xdeba muSaoba imaze, razec unda xdebodes. es aris saqarTvelos

problema yvela calke aRebul sferoSi. Tavad mamardaSvili bevrs laparakobs im

gamocdilebaze, romelic Cven aqedan gamogvaqvs. amitom es cota winaaRmdegobrivia.

sabWoTa gamocdilebis gaazreba CvenTvis Zalian mniSvnelovania imitom, rom 90% imisa,

rac Cven gvWirs, amasTan aris dakavSirebuli.

gogi gvaxaria _ gmadlobT. amaswinaT rati amaRlobeli saubrobda imaze, rom

qveyanaSi ar xdeba Zalauflebis kritika. me mgoni, es marTlac gasaTvaliswinebeli

mosazrebaa, rodesac Cven vlaparakobT raRacis reformasa da modernizaciaze. magram

adamianebma, romlebmac gadawyvites sazogadoebis modernizacia, ratomRac amas naklebi

yuradReba miaqcies. Zalauflebisa da Zaladobis kritika, albaT, aris is, rac

momavalSi unda vakeToT yvela Cvenganma.

giorgi yifiani, Tsu _ aq elitaze iyo saubari. marTlac, ideologiur elitas

warmoadgenda `Tavisuflebis instituti~, romelic SeiZleba iTqvas, rom samoqalaqo

seqtoris flagmani iyo. misi saqmanianoba albaT unda SevafasoT rogorc marcxi.

meTanxmebiT, rom es iyo modernizaciuli elitis Tu samoqalaqo seqtoris elitis

marcxi?

Page 19: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

19

gogi zedania _ am SekiTxvaze kargi iqneboda, Tu pasuxs Tavad `Tavisuflebis

institutis~ wevrebi gagcemdnen, imitom rom maT ukeT ician, ra hqondaT ganzraxuli

da ra gaakeTes.

rati amaRlobeli, poeti _ erTi faqtis gaxseneba minda. 2003 wlis noembris

arCevnebamde ramdenime adamiani, mwerlebi, poetebi, musikosebi, da `Tavisuflebis

institutis~ wevrebi erTad davdiodiT qarTul soflebSi. anu, modernistuli

cnobiereba midioda regionSi. CvenTan Sesaxvedrad Zalian bevri xalxi modioda,

regionebSi es saubrebi ar aRiqmeboda rogorc masonuri, aseTi winaaRmdegoba qalaqebSi

ufro iyo xolme gadasalaxi. me sul vambobdi, rom am xalxTan gasagebi eniT iyo

saWiro saubari da ara CxubiT. problemas imaSi vxedav, rom es Cxubi gagrZelda am

adamianebis xelisuflebaSi mosvlis merec. problema aRmoCnda, ra eniT unda mietanaT

es Rirebulebebi adamianebamde. yvelafers verc qarTvel xalxs davabraleb da verc

xelisuflebas, magram gulwrfelad maxsovs is mzaoba, romelic araTu qalaqebSi,

regionebSi iyo xalxis mxridan; ubralod amas Tavidanve axlda Cxubic.

gogi gvaxaria _ geTanxmebiT, komunikaciis problema Zalian mniSvnelovania.

naTia SeyilaZe, studenti _ aq saubrobdnen imaze, rom mTavari problema iyo

elitasa da pirovnebebSi, rom ar gamoCndnen iseTi adamianebi, romlebsac ar

SeeSindebodaT Tavis gawirva sazoagdoebis modernizaciisaTvis. problema marTlac

aseTi adamianebis ararsebobaa Tu maT mier dasaxuli miznis araswori gziT

ganxorcieleba?

saubari iyo imazec, rom sazogadoebam ar icis, ras niSnavs modernizacia, masTan

erTad, is jer ar imyofeba autanel mdgomareobaSi, rom hqondes raRacis Secvlis

survili. Cemi azriT, qarTul sazogadoebas SeCveuli Wiri urCevnia SeuCvevel lxins.

xalxs eSinia siaxlis, imitom rom es siaxle maTTvis bundovania.

giga zedania _ Tqven rom naxoT evrokavSiris SigniT mimdinare politikuri

procesebi, naxavT, rom yvelaferi komunikacias braldeba. rogorc ki warmoiSveba

politikuri problema, is komunikaciis problemad inaTleba. Sesabamisad, Cvens

SemTxvevaSic, rodesac komunikaciis problemaze saubroben, me mgonia, rom es imis

imitaciiT xdeba, rac esmiT evropaSi. arada, aris politikuri problemebi da amaze

unda iyos laparaki. raRac sakiTxebi viRacisTvis misaRebia, viRacisTvis miuRebeli da

es unda iTqvas. es politikuri problemaa da ara komunikaciis. rogor daarwmuno

sazogadoeba raRacaSi, es didi problemaa, amas sWirdeba aRzrdisa da ganaTlebis

uzarmazari procesi, romelsac minimum 10-15 weli mainc sWirdeba.

nino danelia, mediis analitikosi, GIPA _ mainteresebs, rogor xedavT

modernizaciis WrilSi Cvens dRevandel mZime politikur viTarebas? erT mxares arian

xelisuflebis wwarmomadgenlebi, modernizaciis proeqtis warumatebeli

ganmxorcieleblebi da meore mxares, adamianebi, romlebsac, Cemi azriT, undaT

sazogadoebis fundamentalizmSi dabruneba. ar vici, ra ufro did problemad SeiZleba

gveqces; is, rom adamianebi qarTvelobas, tradiciulobas da Rirebulebebs amtkiceben

Coxa-axaluxiT da sakanSi misvliT da es aris imis signali, rom es aris swori

Rirebulebebi da am mimarTulebiT unda ganviTardes Cveni qveyana; Tu problemaa is,

rom adamianebi umciresoba-umravlesobis WidilSi midian Zalian araswor kompromisebze

da uSveben iseT gavlenian institutebTan garigebas, rogoric aris eklesia. ra ufro

Page 20: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

20

mniSvnelovania, vilaparakoT imaze, gvinda Tu ara monarqi, da aris Tu ara es Cveni

WeSmariti Rirebuleba, Tu sxva tipis komunikaciia saWiro. imitom rom darwmunebuli

var, rom sazogadoebaSi aris Zalian didi winaaRmdegoba modernizaciisken mimaval

gzaze. darwmunebuli var, rom sazogadoebis umravlesobas ar unda sekularuli

saxelmwifo, ar unda saxelmwifo, sadac qarTuli tradiciebi sxvagvarad iqneba

aRqmuli.

giga zedania _ geTanxmebiT, Tu gadavitanT politikur WrilSi, gvaqvs arCevani

erTis mxriv im adamianebs Soris, romlebic, ar ici, ganagrZoben Tu ara ramis keTebas

da meore mxriv, adamianebs Soris, romlebic, SeiZleba iTqvas, dagangreven yvelafers

Tavze.

sergo ratiani, ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti _ ori momentia

gasaTvaliswinebeli. Tu warumatebel proeqts mxolod konkretul adamianebs

vukavSirebT, maSin gamodis, rom Tavad modernizaciis problema saerTod ar dgas da

yvelaferi mxolod am adamianebTan aris dakavSirebuli. gavixseneb 2006 wels

Catarebul kvlevas. es kvleva Catarda maSin, rodesac modernizaciis warmatebuli

wlebi iyo da amitom iyo Zalian damafiqrebeli. warmatebuli reformebis pirobebSi

kvlevam am, erTi SexedviT, warmatebebis fonze, am yvelafris mimarT RirebulebiTi

acdena aCvena. saqme is ki ar aris, rom 95% ambobs, rom is marTlmadidebelia,

laparakia imaze, rom am 95%-dan mxolod 5% emxroba sinamdvileSi tradiciebs. am

kvlevam aCvena, rom sazogadoeba siyalbeSi cxovrobs. gigas erTi sayvareli mwerlis

frazaa `arsaidan arsaiTken~; es aris marTlac, problema. Cven unda gavaanalizoT

modernizaciis proeqtis obieqturi problemebi, da yvelaferi mxolod konkretuli

adamianebis araswor qmedebebs ar davukavSiroT. rac Seexeba imas, rom es procesi

warumateblad dasrulda, unda iTqvas, rom modernizaciis procesi ar aris erTjeradi

procesi. imisaTvis, rom modernizaciamde mivideT, unda daviviwyoT nacionalizmis

proeqti. saqme is aris, rom naciis dabadebac ki saTuoa dRes, nacionaluri sivrce,

ubralod, ar Seqmnila. dResac emuqreba fundamentalizmi dangreviT nacionalur da

Tavisufal sivrces.

giga zedania _ saxelmwifos dasusteba niSnavs am Tavisufali sajaro sivrcis

dasustebasac.

zaal andronikaSvili _ ara mgonia, rom saxelmwifo aris Tavisuflebis

garanti. Tavisuflebis, ise rogorc Tavad saxelmwifos garanti aris xalxi da meti

aravin.

gogi gvaxaria _ diskusiis dasasruls eka aRdgomelaSvils movusminoT.

eka aRdgomelaSvili _ diskusiis ganmavlobaSi ramdenjerme daisva SekiTxva,

gaimarjva Tu damarcxda Cvens qveyanaSi modernizaciis proeqti. amaze saubari,

ekonomikur Tu institucionalur cvlilebebze, politikuri Sefasebebis gareSe Zalian

Znelia. magram erTi ram SeiZleba iTqvas: politikuri sistema SeiZleba SevafasoT im

TvalsazrisiT, ramdenad pasuxobs igi qveyanaSi mimdinare cvlilebebs, da ramdenad

adeqvaturad reagirebs maTze. Tu ase SevxedavT, SegviZlia Tqma, rom es iyo marcxi.

sam da oTx weliwadSi verasodes ganxorcieldeba aseTi proeqtebi. sasurvelia

politikur cvlilebebs win uswrebdes ekonomikuri reformebi. is, rom CvenTan jer ar

Page 21: hainrih biolis fondSi 2009 wlis 18 marts gamarTuli sajaro ... project in Georgia.pdfmindiaSvili. amave diskusiaSi monawileobdnen sozar subari, saxalxo damcveli, romelic maSin `Tavisuflebis

21

aris Camoyalibebuli sabazro ekonomika, esec xelisSemSleli faqtoria. ra Tqma unda,

aris komunikaciis problemac.

am proeqtis marcxze ver vityvi, rom es mxolod am “elitis” marcxia; es Cemi

marcxic aris, imitom rom ramdenime wlis win me xma am reforemebis ganxorcielebas

miveci. Tumca, meore mxriv, krizisi da marcxi zrdisa da axali gzebis Ziebis

saSualebacaa.

* * *