HAZIR BETON - ydinsaatdanismanlik.com · dağılı fazı meydana getirirler. Bu yaklaşıma göre beton kompozit bir malzemedir. Beton üretmek için su, çimento ve agreganın varlığı

Sayfa 0

YD DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ. ANKARA

HAZIR BETON

YD

DANIŞMANLIK HAZIR BETONDA ÇÖZÜM ORTAĞINIZ

Enver YILDIZ Oğuzhan DEMİREL İnşaat Mühendisi İnşaat Mühendisi

Sayfa 1


ÖNSÖZ İnsanoğlunun betonla ilk tanışması 18. yüzyılın başlarına kadar gerilere gider. Hazır beton olarak

tanımlanabilecek ilk beton ise 1903 yılında Almanya’da üretilmiştir. Ülkemizde hazır betonun ilk kullanımı

1970’li yıllarda bazı özel projelerde başlamakla birlikte, yaygın olarak kullanılmaya başlanması 1980’li

yılların sonlarına denk gelmektedir. İlk başlarda daha çok C14, C16, C18 sınıfı betonlar üretilmiş; zamanla

inşaat sektöründeki gelişmeler, nitelikli projelerin artması, ülkemizin deprem gerçeği, beton teknolojisindeki

gelişmeler vb. durumlar sebebiyle daha yüksek dayanımlı beton üretimi gittikçe ağırlık kazanmıştır. 2004 yılı

sonu itibariyle TS EN 206-1 standardının yürürlüğe girmesiyle de beton üretiminde kalite kavramı daha da

önem kazanmış ve hazır beton üretiminde belirli bir takım kalite şartlarının sağlanması zorunlu hale

getirilmiştir.

İnsanlık tarihi ile karşılaştırıldığında hazır betonun bir yapı malzemesi olarak kullanılması kavramı oldukça

yeni sayılır. Hazır betonun ilk üretildiği 1903 yılından günümüze bir asır gibi oldukça kısa sayılabilecek bir

zaman dilimi geçmiş olmasına rağmen, bugün hazır beton yapılaşma alanında vazgeçilmez bir yapı malzemesi

olarak karşımıza çıkmaktadır.

Günümüzde kentleşme ve sanayileşmenin hızla artması barınma, ulaşım ve enerji ihtiyacını da beraberinde

getirmektedir. Hızla artan bu yapılaşma talebinin makul süreler içinde karşılanabilmesi için en değerli şey

olan zamanın mümkün olduğunca verimli kullanılması konusu bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu açıdan bakıldığında bir yapı malzemesi olarak hazır beton bu konudaki en avantajlı malzemelerin başında

gelmektedir.

Hazır betonun donatı ile bir arada kullanılması sonucu betonarme diye tabir edilen ve günümüzde yapıların

büyük bir bölümünün taşıyıcı sistemini oluşturan kompozit bir malzeme meydana gelmektedir.

Betonarmenin temelindeki esas mantık, betonun basınç gerilmelerini, donatının ise çekme gerilmelerini

karşılaması esasına dayanmaktadır.

Yapıların taşıyıcı iskeletini oluşturan betonarme uygulamalarında kullanılan hazır betonun istenen kalite ve

dayanım sınıflarında üretilmesi, yapının dayanıklılık ve güvenilirliği açısından son derece önemlidir.

Standartlara uygun ve istenen özelliklerde üretilen hazır betonun şantiyelerde bilinçli ve doğru bir şekilde

kullanılması konusu da ayrıca büyük önem arz etmektedir.

Hazır betondan beklenen faydaların elde edilebilmesi için iyi tasarlanması, üretim, taşıma, yerine yerleştirme

ve sonrasında da gerekli bakımının bilinçli bir şekilde yapılması konuları oldukça önemlidir. Bilgi birikimi ve

deneyim gerektiren bu konular gerektiği gibi planlanarak yürütülmediği takdirde içinden çıkılması oldukça

zor bir takım sıkıntıları da beraberinde getirebilmektedir.

Bizler, YD DANIŞMANLIK olarak, hazır beton konusundaki uzun senelere dayanan tecrübelerimizi bu

sektörde faaliyet gösteren ve gösterecek olan firmalarla paylaşmak, sektördeki mevcut yaşanmakta olan

sorunları imkanlarımız ölçüsünde asgariye indirmek, verimliliği ve karlılığı artırmak amacıyla gayret

göstermek üzere yola çıkmış bulunmaktayız. Sektörde bu anlamda bilgi ve deneyime ihtiyaç duyulduğunun

bilincinde olarak çözüm ortaklarımıza her anlamda katkı sunma konusunda tüm iyi niyetimizle çabalarımızı

sürdüreceğiz.

Saygılarımızla,

YD DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ. ANKARA 17.12.2014

Sayfa 2


İÇİNDEKİLER

I. Kısaca Hazır Beton 3

Beton Nedir 3

Hazır Beton Tasarımı 4

Karışım Hesabı İçin Gerekli Veriler 5

Hazır Beton Üretim Yöntemleri 7

Hazır Betonun Avantajları 7

İyi Bir Betonun Sahip Olması Gereken Özellikler 7

II. Beton Çeşitleri 8

Birim Ağırlıklarına Göre Beton Çeşitleri 8

Kuru Kıvamlı Betonlar 9

Kendiliğinden Yerleşen Betonlar (KYB) 9

Püskürtme Betonları 11

III. Hazır Beton Uygulamalarında Karşılaşılabilecek Problemler 12

Dayanım Problemleri 12

TS EN 206-1’e Göre Dayanım Sınıfları 12

Betonun Pompalanmasında Zorluklar 14

Betonda Meydana Gelen Çatlaklar 15

Plastik Rötre Çatlakları 15

Plastik Oturma Çatlakları 17

Termal Çatlaklar 18

Yapısal Çatlaklar 24

Beton Yüzeyine Tozuma ve Pullanma Sorunları 25

Ayrışma (Segregasyon) 27

IV. Anormal Hava Şartlarında Beton Dökümü 28

Soğuk Hava Şartlarında Beton Dökümü 29

Sıcak Hava Şartlarında Beton Dökümü 30

V. YD Danışmanlık 31 Tecrübelerimiz 32

Kaynaklar 32

Sayfa 3


I. KISACA HAZIR BETON

Beton Nedir

Beton, mineral kökenli taneli malzemelerin bir bağlayıcı madde ile birleştirilmesi

suretiyle üretilen ve ilk karıştırıldığında plastik kıvamda olan, daha sonra sertleşerek

dayanım kazanan yapay bir taştır. Bağlayıcı malzemeye çimento, taneli malzemeye

agrega adı verilir. Çimento ve suyun oluşturduğu hamur fazı sürekli, agregalar ise

dağılı fazı meydana getirirler. Bu yaklaşıma göre beton kompozit bir malzemedir.

Beton üretmek için su, çimento ve agreganın varlığı yeterli olmakla birlikte, istenilen

kalite ve özelliklerde betonların üretilebilmesi için ise kullanımları neredeyse bir

zorunluluk haline gelen kimyasal ve mineral katkılar da beton bileşenleri arasındaki

vazgeçilmez yerlerini almışlardır.

Resim 1 : Betonu oluşturan bileşenlerden örnekler

İNCE AGREGA

7-15 mm

İRİ AGREGA

15-25 mm

ÇİMENTO UÇUCU KÜL

(MİNERAL KATKI) SU

KİMYASAL KATKILAR

0-4 mm

https://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://2.bp.blogspot.com/-qCS_xiiZUow/TpmgxzubCgI/AAAAAAAAAQk/tzcyhzOfcWM/s200/121..jpg&imgrefurl=http://ciseunluer.blogspot.com/p/su-kullanm.html&docid=7R9JIcvqyKymeM&tbnid=rZIeo4r3Z_hfPM&w=240&h=320&ei=0PKvVJGxLsHsUKW2gtAK&ved=0CAcQxiAwBQ&iact=c

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.kub.org.tr/&ei=sPuvVNnKK83paMnbgOgE&bvm=bv.83339334,d.d2s&psig=AFQjCNHIuDHUo_nTLcbacAIbmtR7xl5Lsw&ust=1420905762240351

Sayfa 4


HAZIR BETON TASARIMI

Beton tasarım hesaplarının yapılmasının temel iki amacı vardır. Birincisi betonun

kullanılacağı yapı için istenen dayanım ve dayanıklılık kriterlerinin mümkün

olabilecek en uygun maliyetlerle karşılanması, ikincisi de taze betonun imalatından

yerine yerleştirilmesine kadar olan süreçlerde istenen işlenebilirlik kriterlerinin

sağlamasının temin edilmesidir.

Beton tasarım ilkeleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir

*Beton nihai dayanıma ulaştığında istenen mukavemet değerlerini vermelidir *Betonun su/çimento (S/Ç) veya su/bağlayıcı madde (S/B) oranı tasarlanan beton sınıfı için belirli bir değeri aşmamalıdır *Beton, hizmet ömrü süresince maruz kalacağı çevresel etkilere karşı yeterli dayanıklılığa sahip olmalıdır (durabilite) *Betonun taze haldeki özellikleri işlenebilirlik ve pompalanabilirlik açısından mümkün olabilecek en iyi şekilde ayarlanmalıdır *Kendisinden beklenen işlevleri yerine getirecek şekilde tasarlanan beton, mümkün olabilecek en düşük maliyetle imal edilmelidir.

Şematik Beton Yapısı Belirli bir dayanıma ulaşmış olan betonun iç yapısı şekil 1'de gösterilmiştir.

Boşluklar Katılar

Hava ve Serbest Su

Çimento + Su (Hidrate Çimento)

İnce Agrega

Kaba Agrega

Su ile çimento Kaba ve ince arasındaki reaksiyon agrega arasındaki derecesine, su/çimento oranına, seçilmiş ayırım iklim koşullarına, katkı maddesi ve sıkıştırma derecesine [5 mm] bağlı olarak değişken

Çimento Hamuru İnert Mineral Dolgu

Şekil 1 : Belirli bir dayanıma ulaşmış betonun iç yapısı

Sayfa 5


Karışım Hesabı İçin Gerekli Veriler

Hazır beton imalatında kullanılmaları düşünülen ve taşıdıkları özellikler bakımından uygunlukları tespit edilen malzemelerle ilgili olarak aşağıdaki verilerin bilinmesi gerekmektedir. *Çimento ve varsa mineral katkıların (uçucu kül, yüksek fırın cürufu, silis dumanı vb) özgül ağırlıkları. *Çimentonun tipi ve 28 günlük basınç dayanımı *İnce ve iri agreganın özgül ağırlıkları *İnce ve iri agregaların elek analizi sonuçları *İnce ve iri agregaların su emme yüzdeleri *İnce agreganın No200 elek altı filler yüzdesi *İnce agreganın metilen mavisi (kirlilik) değeri *En büyük agrega tane büyüklüğü (Dmax) *Kimyasal katkıların bazı özellikleri Yukarıda sıralanan veriler tespit edildikten sonra üretilmesi planlanan her beton sınıfı için karışıma girecek olan malzeme miktarları belirlenir. Belirlenen malzemeler kullanılarak laboratuvar ortamında küçük miktarlarda betonlar üretilir ve gereken sayıda numuneler alınarak teste tabi tutulur (Başlangıç deneyleri).Alınan numunelerin istenen kriterleri sağladıkları tespit edildikten sonra sanayi ölçeğinde üretime geçilir. Başlangıç Deneyleri için ayrılan süre yeterli uzunlukta olmalıdır.

Resim 2 : Üretim öncesi laboratuvar denemeleri

Sayfa 6


Resim 3 : Hazır beton üretim tesisi

Taze Beton

Karışım işlemi tamamlanmış, henüz plastik kıvamda ve seçilen herhangi bir metotla

yerine yerleştirilmeye hazır olan betondur.

Sertleşmiş Beton

Prizini alarak sertleşmiş ve belli bir dayanıma ulaşmış olan betondur.

Resim4 : Taze ve sertleşmiş beton

TAZE BETON SERTLEŞMİŞ BETON

Sayfa 7


Hazır Beton Üretim Yöntemleri

Hazır beton üretiminin katkı ve suyu ölçme ve sonrasında karıştırma işlemlerinin

santralde veya transmikserde yapılmasına göre iki farklı şekli bulunmaktadır:

Yaş Sistem

Su ve katkı dahil tüm bileşenlerin beton santralinde ölçülerek ve karıştırılarak nakliye aracına yüklendiği betondur. Yaş sistemde karışım süresinin betonun yeterince ve homojen bir şekilde karışmasını sağlayacak uzunlukta olmasına dikkat edilmelidir. Bu süre genellikle 1 m3 beton harmanı için 45 saniye ve ilave her 0.5 m3 beton için de artı 15 saniyedir. Yeterince karıştırılamamış beton, performansından bir miktar kaybeder.

Kuru Sistem

Agrega, çimento ve varsa mineral katkının beton santralinde ölçülüp santralde veya transmikserde karıştırıldığı; suyun ve varsa kimyasal katkının ise teslim yerinde ölçülüp karıştırılarak ilave edildiği hazır betondur. Kuru karışımlı hazır betonda şantiyede karışıma verilen su miktarının formülde öngörülenden daha fazla olmamasına ve karıştırma süresinin de homojen bir karışımın elde edilebilmesi için yeterli uzunlukta olmasına özen gösterilmelidir.

HAZIR BETONUN AVANTAJLARI

*Betonun bileşenleri dünyanın çoğu yerinde kolaylıkla ve ekonomik bir şekilde temin

edilebilmektedir.

*Kalıplar yardımıyla betona kolaylıkla istenen şekil verilebilmektedir.

*İyi hazırlanmış ve işlenmiş betonun bakım ve onarım maliyeti alternatif malzemelere

göre çok daha düşüktür.

*Maruz kaldığı zararlı ortam şartlarında performansı daha yüksektir

*Ekolojik olarak zararsız bir malzemedir.

İYİ BİR BETONUN SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

Taze Beton

*Kolaylıkla karıştırılabilmeli

*Kalıba kolay ve boşluksuz bir şekilde yerleştirilebilmeli

*Kolaylıkla pompalanabilmeli (Pompa ile döküm yerine iletilecekse).

*Uniform olmalı.

*Ayrışmamalı

*Su kusmamalı (Mastarlama sonrası yüzeyde su birikmesi-Terleme).

*Sıkıştırma ve mastarlama işlemleri kolaylıkla yapılabilmeli (Az enerji gerektirmeli)

Sayfa 8


Sertleşmiş Beton

*Yeterli dayanıma sahip olmalı *Çevresel etkilere karşı yeterli dayanıklılığa sahip olmalı (Durabilite)

*Standart değerlerin üzerinde genleşme ve büzülme yapmamalı (Hacimsel stabilite)

II. BETON ÇEŞİTLERİ

Betonlar sahip oldukları bazı ayırt edici özelliklerine göre sınıflandırılırlar. Aşağıda bu

sınıflandırmalara bazı örnekler verilmiştir.

Birim Ağırlıklarına Göre Beton Çeşitleri

TS EN 206-1’de, birim ağırlıklarına göre 3 farklı beton sınıfı tanımlanmıştır.

Ağır Beton

Etüv kurusu birim hacim kütlesi 2600 kg/m3’e eşit veya daha büyük olan betondur. (AB≥2600 kg/m3)

Normal Beton

Etüv kurusu birim hacim kütlesi 2000 kg/m3’ten büyük ve 2600 kg/m3’ten küçük olan betondur. (2000 kg/m3<NB<2600 kg/m3)

Hafif Beton

Etüv kurusu birim hacim kütlesi 800 Kg/m3 ile 2000 Kg/m3 arasında olan betondur. (800 kg/m3≤HB≤2000 kg/m3)

Şekil 2 : TS EN 206-1’e Göre Betonların Etüv Kurusu Yoğunluklarına Göre Sınıflandırılması

800 kg/m³ 2000 kg/m³ 2600 kg/m³

≤ Hafif Beton ≤ < Normal Beton < ≤ Ağır Beton

Sayfa 9


Betonlar ayrıca kıvam durumlarına ve uygulama amaç ve biçimlerine göre de sınıflandırılmaktadırlar. Bunlar kısaca;

Kuru Kıvamlı Betonlar (Sıfır Slump Betonlar)

Genellikle nemli toprak kıvamında üretilen bu tip betonlar en çok kilitli parke, bordür

ve beton boru imalatlarında kullanılmaktadır (Resim 5). Son yıllarda bu tarz betonlar

bazı baraj gövdelerinin yapımında da kullanılmaya başlanmıştır. Silindirle Sıkıştırılan

Beton (SSB) veya İngilizce isminin baş harflerinden oluşan RCC (Roller

CompactedConcrete) betonu diye isimlendirilen bu beton tipi zaman ilerledikçe çok

daha yaygın bir şekilde kullanılacağa benzemektedir. Bu tip imalatlarda beton yüksek

basınç ve şiddetli vibrasyon altında sıkıştırılmaktadır.

Resim 5 : Sıfır slump betonlarla üretilen beton boru ve kilitli parkeler

Kendiliğinden Yerleşen Betonlar (KYB)

Kendiliğinden Yerleşen Beton (KYB) 1986 yılında Japonya’da Okamura tarafından

keşfedilmiş ve sonraki yıllarda da Tokyo Üniversitesinden Ozawa ve Meakawa

tarafından üzerinde çalışılarak performansı mükemmel hale getirilmiştir.

KYB geleneksel betondan farklı olarak, önemli ölçüde akışkanlık özelliği ve kendi ağırlığı ile yerleşme yeteneği olan betondur. Sıkıştırma ve yerleşme için vibrasyon gerektirmeyen yenilikçi bir betondur. Akışkanlığı ve ayrışmaya karşı direnci, yüksek seviyede homojenlik, minimum beton boşlukları ve üniform beton dayanımını garanti eder ve yapı için daha üstün seviyede dayanıklılık ve bitirme potansiyeli sağlar.

KYB üretiminde çoğunlukla yeni nesil süper akışkanlaştırıcı katkılar kullanılmaktadır.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.nataholding.com/index.php?url=beton&ei=SQewVKunGMf2ULCMhOAI&bvm=bv.83339334,d.d24&psig=AFQjCNHeu2FshO1Y4sJh64Tuer8aya6-ng&ust=1420908629966561

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.kahramanmaras.bel.tr/hizmetler/beton-parke-santrali.html&ei=2QmwVMztPMKvUYLZg6gK&bvm=bv.83339334,d.d24&psig=AFQjCNEZVyYdLs_hI6BR1iGJM5MeoBZmSg&ust=1420909348455410

Sayfa 10


Dağıtma (dispersiyon) gücü yüksek olan bu tip kimyasal katkıların beton üretiminde

belirli oranlarda kullanılması esastır.

KYB kullanım alanlarından bazı örnekler; *Güçlendirme projeleri *Sık donatılı elemanlar ve prefabrik sektörü imalatlarında *Estetik betonarme yüzey tasarımlarında *Şekil itibari ile betonu ulaştırmanın zor olduğu kalıplarda *Vibratör kullanımının imkansız veya çok zor olduğu yerlerde

Resim 6 : KYB imalatından görünümler

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.grandbeton.com/urun.html&ei=RZaiVMnWMMSvU-j8gNAD&bvm=bv.82001339,d.d24&psig=AFQjCNHw5fUBhaQR_qPhELdVx4kXAS6f7A&ust=1420027708742663

Sayfa 11


Püskürtme Betonları (Shotcrete)

Püskürtme beton, onarım vaya yapım amacı ile önceden hazırlanmış olan betonun basınçlı hava vasıtası ile yüksek hızla uygulama yüzeyi veya uygulama alanına püskürtülerek elde edilen betondur (Resim 7).

İki tip püskürtme beton uygulaması vardır

Islak Karışımlı Püskürtme Beton(Yaş Sistem)

Priz hızlandırıcı katkı maddeleri hariç, bütün karışım elemanlarının püskürtme başlığına gelmeden önce birlikte karıştırılarak karışımın basınçlı hava yardımı ile yüzeye püskürtülmesi sonucu elde edilen betondur. Günümüzde daha yaygındır.

Kuru Karışımlı Püskürtme Beton(Kuru Sistem)

Beton karma suyunun ve priz hızlandırıcı katkı maddelerinin püskürtme başlığında ilave edilerek karışımın basınçlı hava yardımı ile yüzeye püskürtülmesi sonucu elde edilen betondur.

Püskürtme Beton Kullanım Alanları

*Yol veya otoban kenarlarındaki şevlerde *Temel kazısı sırasında kayma tehlikesi olan yan yüzeylerde *Tünel veya metro inşaatlarında tavan ve yan yüzeylerde *Yapı güçlendirme projelerinde *Toprak kayması, kaya veya taş parçalarının düşmesinin engellenmek istenildiği alanlarda *Dekoratif amaçlı olarak yapay kaya imalatlarında

Resim7 : Püskürtme beton uygulamaları

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.youtube.com/watch?v=PPbeGpznwMc&ei=nAGwVKjzMZLxar2rgcAF&bvm=bv.83339334,d.d2s&psig=AFQjCNFu_o9S17hdjniau8w1KN0AHOCGtw&ust=1420906966461201

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.youtube.com/watch?v=fmexWuhW7Uk&ei=OQOwVKi8JsvaapmHgoAK&bvm=bv.83339334,d.d2s&psig=AFQjCNH2qZjL-SxN3A69uRq4wYnad7uGIQ&ust=1420907500749583

Sayfa 12


III. HAZIR BETON UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILABİLECEK PROBLEMLER, MUHTEMEL NEDENLERİ ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

DAYANIM PROBLEMLERİ

Dayanımların istenen değerlerin altında kalması durumu çoğu beton firmasının zaman zaman karşılaştığı en önemli problemlerin başında gelmektedir

Hazır beton üretiminde TS EN 206-1’e göre tariflenen basınç dayanımları tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1 : TS EN 206-1’ göre sertleşmiş beton basınç dayanım sınıfları

Normal Betonlar İçin

Basınç Dayanımı Sınıfı

En Küçük Karakteristik Silindir Dayanımı (fck,sil)

En Küçük Karakteristik Küp Dayanımı (fck,küp)

C8/10 8 10

C12/15 12 15

C16/20 16 20

C20/25 20 25

C25/30 25 30

C30/37 30 37

C35/45 35 45

C40/50 40 50

C45/55 45 55

C50/60 50 60

C55/67 55 67

C60/75 60 75

C70/85 70 85

C80/95 80 95

C90/105 90 105

C100/115 100 115

Sayfa 13


Muhtemel Nedenler

*Üretimde kullanılan hammaddelerin uygun kalitede olmamaları *Bileşenlerin uygun şekilde oranlanamaması (Hatalı karışım) *Karışım süresinin yetersiz olması, dolayısıyla betonun yeterince karıştırılamaması *Betona şantiyede fazladan su ilave edilerek su/çimento oranının yükseltilmesi. Şekil 3’de Su/Çimento oranının farklı günlerdeki basınç dayanımlarını nasıl etkilediğine dair bir örnek görülmektedir *Numunelerin standartlara uygun alınamaması ve muhafaza edilememesi *Numune kalıplarının standartlara uygun olmamaları *Numuneyi alan personelin tecrübesizliği, dolayısıyla standartlara uygunnumune alınamaması *Kür havuzu sıcaklığının (21 oC ±2 oC) uygun olmaması *Presin kalibrasyonsuz olması ve doğru okuma yapamama ihtimali *Tartı sistemlerinin doğru çalışmaması olasılığı, dolayısıyla yanlış malzeme tartımı Çözüm Önerileri

*Üretimde standartlara uygun hammaddelerin kullanılması *Karışımların/reçetelerin bu konuda tecrübeli kişiler tarafından hazırlanması *Karışım sürelerinin homojen bir karışım için yeterliuzunlukta olmasına dikkat edilmesi *Betona ilave su verilmesinden kaçınılması. Betonun muhtemel kıvam kaybının gerektiğindeilave katkı verilerek (Redozlama yapılarak) giderilmesi. *Numune alımlarının standartlara uygun yapılması ve alınan numunelerin uygun koşullarda muhafaza edilmesi. *Kullanılan numune kalıplarının ilk kullanım sırasında ve sonrasında da periyodik kontrollerinin yapılarak boyut ve yüzey durumu açısından standartlara uygunolduklarından emin olunması. *Numuneleri alan teknik personelin yeterli eğitim ve tecrübeye sahip olması *Kür havuzu sıcaklığının 21 Co ±2 Code tutulması için gerekli tedbirlerin alınması *Beton presinin doğru çalıştığından emin olunması, bakımlı ve kalibrasyonlu olması *Tartı sistemlerinin doğru çalıştığından emin olunmalı, periyodik bakım ve kalibrasyonları ihmal edilmemelidir

Sayfa 14


Şekil 3: Su/Çimento oranı-basınç dayanımı ilişkisi BETONUN POMPALANMASINDA KARŞILAŞILABİLECEK ZORLUKLAR Betonun pompa vasıtası ile yerine iletilmesi gereken durumlarda pompaların yeterli verimlilikte çalışması konusu son derece önemlidir. Zaman zaman çeşitli nedenlerle betonların pompalanmasında önemli sıkıntılarla karşılaşılmakta ve bu durum araçların ve çalışanların veriminin düşmesine, zaman ve moral kayıplarına sebebiyet vermektedir. Muhtemel Nedenler

*Karışım oranlarının uygun seçilememiş olması

*Agregaların şekil bozuklukları, aşırı yaprağımsı, keskin kenarlı ve köşeli olmaları

*Birim hacim betondaki mevcut toplam ince malzeme (filler) miktarının rahat bir pompalama için yeterli seviyelerde olmaması

*Beton pompalarının gerekli bakımlarının zamanında ve yeteri kadar yapılamaması

*Pompa ekibinin tecrübesiz ve eğitimsiz olması

Bası

nç

Day

anı

mı

MPa

Sayfa 15


Çözüm Önerileri

*Karışımların konusunda uzman ve yeterli tecrübeye sahip kişiler tarafından hazırlanması

*Mümkün olduğunca yuvarlak veya kübik şekilli agregaların tercih edilmesi, aşırıkeskin kenarlı ve köşeli agrega kullanımından imkanlar ölçüsünde kaçınılması. Doğal şekillenmiş agregalar pompalama açısından en iyisidir. Kırma agrega kullanılıyorsa bir miktar 0-3, 0-4 mm doğal kum ilavesi pompalama açısından faydalı olabilir

*Birim hacimdeki toplam ince malzeme (filler) miktarının yeterli olmasına mümkün olduğunca dikkat edilmeli. Bu konuda varsa uygun mineral katkılardan (Uçucu kül, yüksek fırın curufu, mikrosilis, taşunu vb ) faydalanmanın yolları araştırılmalıdır.

*Betonun pompalanmasında kullanılan ekipmanın bakım ve onarımları imalatçı firmanın önerileri doğrultusunda yapılmalıdır

*Pompaları çalıştıran ekibin konusunda uzman kişilerden oluşması ve gerekli eğitimlerin verilmesi de oldukça önemlidir. BETONDA MEYDANA GELEN ÇATLAKLAR

Betonda sertleşmeden önce, sertleşme esnasında ve sertleşmeden sonra fiziksel, kimyasal, termal veya yapısal etkenler sonucunda oluşan ve çoğunlukla yüzeyde görülebilen, sebeplerine göre çeşitli şekiller ve farklı uzunluk, genişlik ve derinliklerde meydana gelen ayrılmalara çatlak denir.

Beton çatlakları çoğu beton firmasının sık sık karşılaştığı proplemlerin başında gelen bir konudur. Beton çatlaklarının bir çoğu alınacak uygun tedbirlerle ortadan kaldırılabilir veya en azından asgari seviyelere indirilebilir olmalarına rağmen bu konudaki sıkıntılar değişik şekillerde devam edegelmektedir. Şunu da akıldan çıkarmamak gerekir ki; hiç çatlamayacak bir beton imalatı yapmak son derece zordur. Beton yapısı gereği çatlamaya meyilli bir yapı malzemesidir. Önemli olan meydana gelen çatlakların betonun dayanımına, dayanıklılığına ve estetiğine olan etkilerinin bilincinde olunması ve bu açılardan herhangi bir risk/sorun teşkil etmeyen beton çatlaklarının çok da problem haline getirilmemesidir.

Betonda Çatlak Tipleri, Muhtemel Nedenler ve Çözüm Önerileri

Plastik Rötre Çatlakları

Bu tip çatlaklar sertleşme esnasında ve beton daha plastik durumdayken meydana gelirler. Yüzeyde harita şeklinde bir çatlak ağı oluşur. Döşemeler, otoyol kaplamaları, otoparklar, hava alanları, pist kaplamaları vbgeniş yüzeyli beton uygulamalarında daha yaygın bir şekilde görülürler.

Sayfa 16


Resim 8 : Plastik rötre çatlakları

Muhtemel Nedenler

*Beton yüzeyinin hızlı bir şekilde kuruması. Yüksek sıcaklık, hızlı rüzgar, düşük nem oranı, betonun sıcaklığının fazla olması vb nedenlerle beton yüzeyinden buharlaşan su miktarının terleme yoluyla beton bünyesinden yüzeye gelen su miktarından daha fazla olması. *Yüksek su/çimento oranına sahip beton dökümü *Zamanında yeterli etkinlikte kür yapılamaması Çözüm Önerileri

*Beton yüzeyinden buharlaşma nedeniyle kaybedilen su miktarının alınacak uygun tedbirlerle minimuma indirilmesi. Bunun için aşırı sıcak ve rüzgarlı havalarda mümkünse beton dökümü yapılmaması. Değilse rüzgarı kesici veya etkisini azaltıcı tedbirlerin alınmaya çalışılması.Yüzey mastarlama işlemi biter bitmez uygun bir yöntemle kür uygulamasına başlanması. Bu amaçla en etkili yöntem beton yüzeyinin ıslak telis, ıslak talaş vb. malzemelerle örtülmesi ve beton yüzeyine örtülen bu malzemelerin en az bir hafta boyunca sürekli bir şekilde ıslak tutulmasıdır. Duruma göre bu amaçla imal edilen kimyasal kür malzemeleri de iyi bir çözüm olabilir. Bu durumda beton yüzeyine daha sonra yapılacak herhangi bir kaplama varsa aderans bakımından olası bir sıkıntıya meydan verilmemesi açısından parafin esaslı kür malzemeleri yerine reçine esaslı olanlar tercih edilmelidir.

Sayfa 17


* Beton yerleştirme ve yüzey düzeltme işlemleri mümkün olan en kısa sürede bitirilmeye çalışılmalıdır. Bu durumda henüz plastik rötre çatlakları oluşmadan kür işlemleri için yeterli zaman kalacaktır.

*Kullanılan agrega mümkün olabildiğince temiz olmalıdır. Agrega içindeki kil oranı yükseldikçe plastik rötre çatlakları da artacaktır.

*Şayet betonun döküldüğü zemin sıcak ve kuru ise mümkünse suya doygun hale getirilmelidir. Bu tedbir uygulanırsa betonun döküleceği yüzeyin sıcaklığı düşürülmüş ve kuru olan zeminin betonun bünyesindeki mevcut suyun bir kısmını emmesi engellenmiş olacaktır. Bunun neticesinde oluşacak olan plastik rötre çatlakları tamamen olmasa bile kısmen engellenmiş olur. Diğer bir tedbir yöntemi de bazı durumlarda naylon örtü kullanılarak betonun zemin ile temasının önlenmesidir.

*Şayet alınan tüm tedbirlere rağmen plastik rötre çatlakları oluşursa yapılacak olan ikinci mastarlama ile bu çatlaklar ortadan kaldırılabilir. İkinci mastarlama, bir insanın beton yüzeyine ayaklarıyla bastığı zaman 3-4 mm derinliğinde bir iz kalacak şekilde beton prizini aldığında yapılmalıdır. Bu ikinci mastarlamada tahta mala kullanmakta fayda vardır.

Plastik Oturma Çatlakları

Bu tip çatlaklar özellikle yoğun donatılı döşeme ve benzeri betonlarda betonun iyi sıkıştırılamaması neticesinde zamanla yerçekimi kuvvetinin etkisiyle kendi ağırlığı altında oturma yapması sebebiyle meydana gelirler. Genelde beton dökümünü takip eden 1/2 ile 4 saat arasında meydana gelirler. Oturma çatlaklarının oluştuğu betonlarda donatıların sıklık ve dizilişleri çoğu zaman çatlak yön ve şekillerine bakılarak tahmin edilebilir.

Resim 9: Plastik oturma çatlakları

Sayfa 18


Muhtemel Nedenler

*Bu tip çatlakların en önemli nedeni, yerine yerleştirilen betonun yeterince sıkıştırılamaması ve bunun neticesinde zamanla yer çekimi kuvvetinin etkisiyle kendi ağırlığı altında sıkışmasıdır. Bu sıkışma esnasında demir donatıların bulunduğu yerlerde betonun serbestçe oturması engellenir ve sonuçta da donatıya denk gelen betonun yüzeyinde donatı boyunca çatlak oluşur. *Su/çimento oranı yüksek beton kullanılması *Aşırı dozda priz geciktirici katkı kullanılması. Bu durumda beton uzun süre plastik kıvamda kalacağından dolayı oturma miktarı ve dolayısıyla çatlak miktarı da artacaktır. Çözüm Önerileri

*Betonun mümkün olduğunca, ayrışmasına sebebiyet verilmeyecek bir şekilde iyi şıkıştırılması. Betonun sıkıştırılması için en etkili yönten uygun tip vibratörlerin kullanılmasıdır. Betonun iyi sıkıştırılması sonucunda boşluk miktarı minimum seviyelere ineceğinden dolayı betonun zamanla yer çekiminin etkisiyle kendi ağırlığı altında sıkışması önlenmişolacağından bu tip çatlaklar da oluşmayacak veya asgari seviyelere düşürülmüş olacaktır.

*Betona gereğinden fazla su ilavesinden kaçınılmalıdır. Kıvam iyileştirilmesi gerekiyorsa ilave katkı (Redozlama) yöntemi tercih edilmelidir. Bu şekilde betonda meydana gelebilecek muhtemel dayanım kayıpları da engellenmiş olacaktır. *Betonun priz alma süresi gereğinden fazla uzatılmamalıdır. Unutmayalım ki beton ne kadar uzun süre plastik kıvamda bekletilirse, oturma miktarı da o oranda daha fazla olacaktır. Bu durum doğal olarak plastik rötre çatlaklarının daha da artmasına sebebiyet verecektir. *Pas payı yeterli seviyelerde tutulmalıdır. Yetersiz pas payı çatlak miktarını artıracaktır. Termal Çatlaklar

Kütle beton dökümlerinde hidratasyon ısısı nedeniylebetonun iç sıcaklığı ile çevre sıcaklığı arasındaki farkın yaratabileceği çatlaklar yapı için ciddi riskler teşkil edebilir. Çimento ve suyun kimyasal reaksiyonu sebebiyle beton sertleşerek dayanım kazanır. Meydana gelen bu kimyasal reaksiyon egzotermiktir ve dolayısıyla ısı açığa çıkarır. Açığa çıkan ısının miktarı bir takım faktörlere bağlı olarak değişkendir ve bazı durumlarda betonun iç sıcaklığı 80-90 oC ‘lere kadar çıkabilmektedir. Betonun iç sıcaklığının bu şekilde yükselmesi beraberinde termal çatlama riskini de getirmektedir. Termal çatlamanın esas nedeni beton iç sıcaklığının yüksek seviyelere çıkmasından ziyade, betonun iç, yüzey ve ortam sıcaklıkları arasında meydana gelen farklılıklardır. Bu fark20 oC’yi aştığında termal çatlak oluşma riski de artmaktadır. Fark ne kadar büyükse çatlak oluşma riski de o denli yüksektir.

Sayfa 19


Resim 10: Termal çatlaklar

Çözüm Önerileri

*Bu tip beton imalatlarında mümkün olduğunca düşük hidratasyon ısısına sahip çimentolar tercih edilmelidir. Bu konuda çimento üreticileriyle işbirliği yapılarak en uygun çimento tipi tercih edilmeye çalışılmalıdır.

*Mümkünse mineral katkılar kullanılarak çimento miktarı betonun dayanım ve dayanıklılık özelliklerini riske atmayacak şekilde aşağı seviyelere çekilmelidir. *Betonun döküm sırasındaki sıcaklığı mümkün olduğunca düşük tutulmalıdır. Bu amaçla beton bileşenlerinin sıcaklıklarının düşürülmesinin yolları araştırılmalıdır

*Beton yüzeyi naylon+strafor ile örtülerek beton yüzey sıcaklığı ile çevre sıcaklığı arasındaki farkın kritik değerleri (20oC)aşması önlenmelidir

*Priz geciktirici katkılar kullanılarak betonun priz alma süresi uzatılmalı ve böylece betonun iç sıcaklığının kritik seviyelere yükselmesinin önüne geçilmeye çalışılmalıdır.

Burada altı çizilmesi gereken son derece önemli bir husus vardır. Bu da betonun iç sıcaklığının fazla artmaması, bir anlamda daha uzun bir zaman dilimine yayılması için,alınan tedbirler (Priz geciktirici katkılar, puzolan oranları yüksek çimentolar veya dışarıdan ilave şeklinde mineral katkıların kullanılması vb) sonucunda betonun dayanım kazanma hızının da yavaşlatıldığı gerçeğidir. Bu gibi durumlarda standart değer olarak bilinen 28 günlük basınç dayanım değerleri yerine 56 veya 90 günlük basınç dayanım değerlerinin dikkate alınması durumu bir zorunluluk olarak karşımıza çıkabilecektir.

Sayfa 20


0

5

10

15

20

25

30

35

0 7 14 21 28 35 42 49 56 63 70 77 84

CEMI

CEMI + MİNERAL

Aşağıdaki toblo 2 ve şekil 4’te puzolanlı çimentolarla veya üretim esnasında betona dışarıdan mineral katkıların ilave edilmesi suretiyle üretilen betonların normal katkısız çimentolarla üretilen betonlara kıyasla zamana karşı dayanım kazanma durumu görülmektedir.

Şekil 4 : Mineral katkılı ve katkısız betonların zamana karşı dayanım artışı

Sayfa 21


Normal Portland

Çimentosu

Traslı Çimentolar

Numune

Yaşı (Gün)

%0 Traslı

Basınç Dayanımı

(Kg/cm2)

%15 Traslı

Basınç Dayanımı (Kg/cm2)

%20 Traslı


%25 Traslı


%30 Traslı


7 288 246 211 178 185

14 320 290 264 222 226

28 383 336 312 291 286

90 433 449 454 396 397

180 480 498 510 448 455

365 521 551 524 488 492

Tablo 2 : Normal portland ve traslı çimentoların zamana karşı dayanım kazanması

Sayfa 22


Mineral katkı kullanımının ileri yaşlarda betonun performasına olumlu etkiler yaptığı ve betonun bir çok bakımdan daha üstün bir duruma geldiği yapılan bilimsel araştırmalar sonucu kanıtlanmıştır. Şekil 5’te mineral katkı kullanılması durumunda beton içerisindeki gözeneklerin zamanla nasıl minimum seviyelere inebileceği görülmektedir.

Jeller

C-S-H

Jeller

C-S-H

CH

CH

Gözenekler Gözenekler

Hidrate olmamış taneler Hidrate olmamış taneler

a) Mineral Katkısız b) Mineral Katkılı

Şekil 5: Mineral katkılı ve katkısız çimentoların sertleşmiş hamur yapıları

Sayfa 23


Termal çatlamaların önlenmesine yönelik örnek bir çalışma aşağıda verilmiştir. Burada 40 katlı bir gökdelenin 1.6 m kalınlığındaki radye temelinin termal çatlamalar sebebiyle zarar görmemesi için yüzeyi naylon + strafor ile örtülmüş ve betonun farklı yerlerine yerleştirilen kablolu termometreler (Thermocouple) yardımı ile beton sıcaklıkları takip edilmiştir. 6. günün sonunda beton yüzey sıcaklığı ile ortam sıcaklığı arasındaki fark 20 oC ve altına düştüğünde bu koruma tedbirleri de sonlandırılmıştır. (Mehmet Mutlu-Elif Başaraner/Nuh Beton-İstanbul)

Resim 11: Yüzeyi naylon+ strafor ile kaplanmış temel görünümü

Sayfa 24


Şekil 6 : 1.6 m kalınlıktaki temelin çeşitli noktalarındaki betonve çevre sıcaklıkları

Yapısal Çatlaklar

Yapısal çatlaklar, yapının taşıyıcı sisteminin maruz kaldığı servis yüklerinden veya yapı temelinin farklı kısımlarının yaptığı farklı oturmalardan kaynaklanmaktadırlar. Bunlardoğru projelendirilmemiş, zemin problemi çözülmemiş yapılarda meydana gelirler ve duruma göre yapının güvenirliğini tehlikeye sokacak düzeylerde olabilirler. Beton dökümü ve döküm koşulları ile igileri yoktur. Betonarma bir kirişin orta kısımlarında ve uzunluğu doğrultusuna dik yönde veya bir konsol mesnetinin üst kısımlarında mesnet boyu doğrultusuna dik yönde oluşan çatlaklar, bu tip çatlaklara örnek olarak gösterilebilir. Bu gibi durumlarda mutlaka bu konuda uzman kişi veya kuruluşlara başvuruda bulunulmalıdır.

Sayfa 25


Şekil 7 : Basit bir kirişteki gerilme çatlakları (şematik) BETON YÜZEYİNDE TOZUMA VE PULLANMA SORUNLARI

Beton yüzeyinde zaman zaman tozuma, pullanma, kabuk atma gibi sorunlar da gözlemlenebilir. Bu tür sorunların kaynağında yatan nedenler bilinirse ona göre alınacak basit tedbirlerle sorunun oluşması önlenebilir.

Beton Yüzeyinde Tozuma

Beton yüzeyinde pudramsı çok ince bir toz katmanı oluşur. Parmakla betonun yüzeyine dokunulduğunda mevcut tozun parmaklara yapışmasından bu durum anlaşılabilir.

Muhtemel Nedenleri

*Betonun terlemesi bitmeden yapılan yüzey bitirme işlemi neticesinde beton yüzeyinde terleme sebebiyle biriken su, su/çimento oranı yüksek zayıf bir tabaka oluşturur. Bu durum düşük dayanımlı bir yüzeye neden olur. *Soğuk beton yüzeyinde çevresindeki nispeten ılık havadan dolayı nem birikirse ve bu nem buharlaşmadan önce yüzey bitirme işlemi yapılırsa beton yüzeyinde ince ve zayıf bir tabakanın oluşmasına sebebiyet verilir ve bu durum daha sonra yüzeyde tozumaya neden olabilir. *Yetersiz kür uygulamaları neticesinde beton yüzeyindeki çimento erken kurumadan dolayı hidrate olmaz ve dolayısıyla yüzey zayıflar. İlerleyen yaşlarda tozuma. *Beton dökümü esnasında meydana gelebilecek herhangi bir yağış nedeniyle yüzeyde su birikmesi ve bu suyun oluşturduğu zayıf yüzey dokusu nedeniyle oluşan tozuma. *Beton yüzeyinin don etkisiyle zarar görmesi ve zamanla ufalanması ve dağılması neticesinde de tozuma gözlemlenebilir Çözüm Önerileri

*Terleme nedeniyle beton yüzeyinde birikmiş su bulunması durumunda yüzey bitirme işlemi bu su yüzeyden buharlaştıktan veya uygun bir yöntemle uzaklaştırıldıktan sonra başlatılmalıdır. Terlemenin ve dolayısıyla yüzeyde biriken su miktarının çok fazla olması durumunda beton dizaynının değiştirilmesi gerekebilir. *Beton dökümü ve yerleştirme işlemleri biter bitmez uygun bir yöntemle kürleme işlemleri başlatılmalı ve beton yeterli dayanıma ulaşıncaya kadar da bu kür uygulaması devam ettirilmelidir. Genellikle tavsiye edilen kür süresi ortalama bir haftadır

Sayfa 26


*Yağışlı havalarda beton dökümünden mümkün olduğunca kaçınılmalı veya alınacak uygun tedbirlerle yağış sebebiyle oluşabilecek olumsuzlukların önüne geçilmelidir.

Resim 12 : Beton yüzeyinde tozuma Beton Yüzeyinde Pullanma, Kabuk Atma

Bu tip sorunların esas nedeni, aşırı terleme sebebiyle beton yüzeyinde kalınlığı kimi yerlerde 5-6 mm’ye varan zayıf bir tabakanın oluşmasıdır. Betonun bünyesindeki su terleme sebebiyle yüzeye doğru hareket ederken çimento ve çimento inceliğinde olan diğer malzemeleri de beraberindeyüzeye taşır. Terleme ne kadar çok olursa yüzeyde biriken ince malzeme miktarı da o oranda fazla olur. Bu şekildeki bir yüzeye bitirme işlemi uygulanırsa sonuç sağlıklı olmaz ve ilerleyen yaşlarda yüzeydeki bu zayıf tabaka ana betondan kopacaktır.

Donma-çözülme döngüsü sebebiyle de beton yüzeyinde zamanla soyulmalar, kabuk atmalar gözlemlenebilir.

Çözüm Önerileri

*Beton dizaynı aşırı terlemeye meydan vermeyecek şekilde yapılmalıdır. Betonda aşırı terlemenin esas sebebi uygun olmayan agrega gradasyonu ve karışımda yeterli miktarda filler diye tabir edilen ince malzemenin bulunmamasıdır. İnce malzeme (çimento ve benzer incelikteki diğer malzemeler) miktarı yeterli seviyelere çıkarılır ve boşlukları minimuma indirecek uygun agrega gradasyonu tercih edilirse terleme azalacak ve dolayısıyla zayıf yüzey oluşmayacaktır. *Donma-çözülme döngüsünün sık tekrarlandığı iklimlerde kullanılacak olan betonlarda hava sürükleyici katkı kullanılarak beton içerisine yeterli miktarda mikronize hava içeriği (%4-%6) oluşturulursa betonun donma-çözülme sebebiyle zarar görmesi önlenmiş olur.

Sayfa 27


Resim 13 : Beton yüzeyinde pullanma, kabuk atma

Ayrışma (Segregasyon)

Ayrışma betonun homojenliğini kaybetmesidir, yani iri agregaların su-çimento ve kumdan ayrışmasıdır. Bu durum betonda homojen yapıyı engellediği için büyük hasarlara neden olabilir. Çünkü betonun yapısal ve mekanik özellikleri betonun bir bütün olmasına; yani her yerinde aynı özellikleri taşımasına bağlıdır. Ayrışma, beton karıştırılırken, taşınırken veya yerleştirilirken meydana gelebilir.

Muhtemel Nedenler

*Gereğinden fazla vibrasyon yapılması *Betonun kalıba yüksekten dökülmesi *İri ve ince agreganın özgül ağırlıklarının çok farklı olması *Karışımda yeterli miktarlarda ince malzemenin bulunamaması *Hatalı gradasyon seçimi

Sayfa 28


Çözüm Önerileri

*Beton gereğinden fazla vibrasyona tabi tutulmamalıdır *Beton kalıba mümkünse 2 m den daha fazla bir yükseklikten dökülmemelidir *Agregaların özgül ağırlıkları arasindaki fark çok büyük olmamalı *Uygun gradasyon seçilmeli *Karışımda bulunan filler malzemenin yeterli düzeylerde olmasına dikkat edilmelidir

Resim 14 : Betonda ayrışma (segregasyon)

IV. ANORMAL HAVA ŞARTLARINDA BETON DÖKÜMÜ

Beton, üretim anından itibaren belli bir dayanım değerine ulaşıncaya kadar geçen süre zarfında maruz kaldığı çevre şartlarına karşı son derece hassas bir yapı malzemesidir. Bu kritik sürezarfında uygun bir şekilde muhafazası yapılan bir betonun ilerleyen yaşlardaki performansı çok daha iyi olacaktır. Tersi durumda ise beton ilerleyen zamanlarda giderilmesi olanaksız bir takım kalıcı performans kayıplarına uğrayacaktır.

Beton için ortam sıcaklığı bakımından en uygun aralık 5 oC ile 30 oC aralığıdır. Bu değerlerin aşağısındaki veya yukarısındaki sıcaklık durumu beton için soğuk veya sıcak hava koşulları olarak kabul edilir. Üç günlük sıcaklık değeri ortalamasının bu aralığın dışında kaldığı durumlarda betonlama işlerinde anormal hava şartları durumu gözönünde bulundurularak uygun tedbirler alınmalıdır.

Sayfa 29


Soğuk Hava Şartlarında Beton Dökümü

Beton dökümü esnasında hava sıcaklığının +5 oC’den düşük olması halinde, kaliteli bir beton elde edebilmek için yapım, döküm ve bakım işlerinde bir takım önlemlerin alınması gerekmektedir.

Taze betonda priz alma esnasındaki donma tehlikelidir ve betonun kalitesinde geri dönüşü olmayan ciddi hasarlar meydana getirir. Priz başlangıcı öncesi ve sertleşme sonrası belli bir dayanım değerine (Genelde 5 MPa değeri yeterli görülmektedir) ulaşmış olan bir betondaki donmanın zararlı etkileri nispeten azdır. Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığının düşmesi priz süresini uzatır, buna bağlı olarak da kalıp alma süresi uzar. Soğuk havalarda betonu korumada izlenecek yol, başlangıçta beton ısısının belli bir değerin altına ( TS EN 206-1’e göre 5 oC)düşmesini önlemektir. Standartlar betonun basınç mukavemetinin 5 MPa değerine ulaşması sonrası don sebebiyle zarar görmeyeceğini kabul ederler. Bu süre iyi tasarlanmış ve yerine yerleştirilmiş bir beton için +10 oC sıcaklıkta ortalama 3 gündür.

Alınabilecek Tedbirler

*Don beklentisinin olduğu havalarda mümkün olduğunca beton dökümünden kaçınılmalıdır *İmkanlar ölçüsünde düşük su/çimento oranına sahip betonlar tercih edilmelidir. *Erken dayanımı yüksek tip çimentolar kullanılmalı ve soğuk havalar dikkate alınarak kullanılacak olan kimyasal katkılar ona göre seçilmelidir. Antifirizler yararlı olabilir. Antifiriz katkı kullanımının tek başına yeterli olmayacağı gerçeği de unutulmamalıdır. *Betonun ilk sıcaklığının +5 oC’nin altına düşmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır, alınamıyorsa beton dökümü ertelenmelidir. *Beton dökümü başlamadan önce, kalıpların betonla temas edecek olan yüzeyleri kar, buz ve donmuş malzemelerden tamamen temizlenmelidir. *Beton temas edecek yüzeylerin sıcaklığı ile dökülen betonun sıcaklığı arasındaki farkın büyük olmamasına dikkat edilmelidir. Gerekirse beton dökülecek yerler ısıtılmalıdır. *Yorganlama yapılmak suretiyle betonun havayla direk teması önlenmelidir. Bu amaçla naylon örtü, strafor, taşyünü vb malzemeler tek başına veya duruma göre kombine bir şekilde kullanılabilir. *Kalıp alma süreleri soğuk hava şartları dikkate alınarak gerektiğinde uzatılmalıdır. Kalıp alma süresinin sağlıklı bir şekilde belirlenebilmesi için gerekirse betondan alınan numunelerin bir kısmı dökülen beton ile aynı şartlarda muhafaza edilerek dayanım artışları izlenmeli ve kalıp söküm kararı bu dayanım değerleri dikkate alınarak belirlenmelidir.

Sayfa 30


Sıcak HavaŞartlarında Beton Dökümü

Hava sıcaklığının +30 oC ‘nin üzerinde olması durumunda beton için sıcak hava koşulları geçerli olacaktır. Beton dükümü için en olumsuz ortam sıcaklık, düşük nem oranı ve rüzgarın bir arada olması durumudur. Bu gibi hava şartlarında yeni yerleştirilmiş taze betonun yüzeyinden hızlı buharlaşma sonucu aşırı miktarlarda su kaybı meydana gelir. Bu durum beraberinde beton yüzeyinin hızlı bir şekilde kurumasını ve plastik rötre çatlaklarının oluşmasını getirir.

Alınabilecek Tedbirler

*Taze beton sıcaklığı, rüzgarın hızı, nem durumu ve hava sıcaklığı dikkatle takip edilerek duruma göre alınabilecek tedbirler konusunda gerekli hazırlıklar yapıldıktan sonra beton dökümüne başlanmalıdır. *Beton üretiminde kullanılacak olan malzemelerin sıcaklıkları mümkün olduğunca eldeki imkanlar ölçüsünde düşürülmeye çalışılmalıdır. Bu amaçla agrega stoklarının üzeri çatı sistemleriyle kapatılabilir, karışım suyu tanklarda stoklanıyorsa bu tanklar beyaza boyanmalı ve imkanlar dahilinde stokta beklemiş ve sıcaklığı bir miktar düşmüş çimentolar kullanılmalıdır. Su depolarının yeraltına yapılması yararlı olabilir *Dayanım ve dayanıklık yönünden herhangi bir risk oluşturmayacak şekilde mümkün olduğunca düşük çimento dozajları tercih edilmelidir. Mümkünse mineral katkılardan faydalanmanın yararlı olabileceği unutulmamalıdır. *Beton dökümü mümkün olduğunca hızlı bitirilmeli ve gecikmeden uygun kür yöntemleri kullanılarak betonun su kaybının kritik noktalara ulaşması engellenmelidir. *Yaz tipi priz geciktirici kimyasal katkılar tercih edilmeli ve şantiyede kıvam kaybı sorunu yaşanıyorsa su yerine redoz katkıları kullanılarak işlenebilirlik kayıpları telafi edilmelidir. *Beton dökümüne başlamadan önce mümkünse betonla temas edecek olan kalıp yüzeyleri ıslatılmalı. Bu uygulama bir taraftan kalıp yüzeyinin sıcaklığını düşürürken diğer taraftan da kalıbın bir miktar beton suyunu emmesi de engellenmiş olur *Betonun güneş ve rüzgarın doğrudan etkisinden korunması için açıkta kalan yüzeyler ıslak çuval, talaş vb. malzemelerle örtülerek birkaç gün boyunca sürekli bir şekilde ıslak tutulmalıdır. *Klasik uyglama olan betonun sabah ve akşam sulanması işleminin yeterli ölçülerde kürleme sağlayamadığı bilinmektedir. Yüzeyi ıslatılan betonun olumsuz çevre şartları altında çok kısa bir süre zarfında yeniden kuruyacağı unutulmamalıdır. *Bilindiği üzere beton, üretiminde kullanılan malzeme ve ortam şartlarına göre bir miktar değişkenlik göstermekle beraber 7 günde ortalama %65-85 arasında dayanımkazanmaktadır. Bu durum göz önünde bulundurularak mümkün olduğu taktirde ıslak kür uygulaması en az bir hafta aralıksız olarak sürdürülmelidir. Bu amaçla ıslak telis uygulaması hem pratik hem de daha ekonomiktir. *Kuyu suları yüzey sularına kıyasla yazın daha serin, kışın ise daha sıcaktırlar. Bu durum kuyu suyu kullanımını her mevsim daha avantajlı bir hale getirmektedir.

Sayfa 31


V. YD DANIŞMANLIK Ülkemizde 1980’li yılların sonlarına doğru yerel bir takım firmaların bu alandaki yatırımlarıyla başlayan hazır beton imalatı, zamanla sektördeki gelişmelerin de yakından takip edilmesyle birlikte hem nicelik hem de nitelik bakımından bugün dünya ölçeğinde iyi sayılabilecek seviyelere ulaşmıştır.

İnşaat sektörünün hazır beton ile tanışması ve devamında da hazır beton üretiminin zaman ilerledikçe hızla yaygınlaşması neticesinde, o güne kadar inşaatlarda kullanılan geleneksel, elle ve çoğunlukla gelişigüzel yöntemlerle hazırlanan betonların yerini daha bilimsel yöntemlerle tasarlanan ve bilgisayar kontrollu tesislerde üretilen hazır betonlar almaya başlamıştır.

Ülkemizin gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer alması, hızlı nufus artışı ve beraberinde getirdiği kentleşme olgusu, hazır betona olan talebi hızla yükseltmiş ve zamanla sektörde faaliyet gösteren yerli ve yabancı firmaların sayısında da bu paralelde önemli artışlar meydana gelmiştir.

Sektörde yaşanan bu süreç, betonun tasarlanması, üretilmesi, taşınması, yerine yerleştirilmesi ve devamında da uygun şartlarda muhafaza edilerek gerekli bakımının yapılması konularında nitelikli iş gücüne olan ihtiyacı da hızla artırmıştır. Ülkemizin, çoğu sektörde olduğu gibi, hazır beton sektöründeki küresel ölçeklerde yaşanan teknolojik gelişmeleri hızla takip ve transfer etme yeteneğinin beraberinde getirdiği nitelikli işgücü yetiştirme ve istihdam etme ihtiyacının karşılanması konusunda ise yeteri kadar hızlı davranamadığı ve gerilerde kaldığı görülmektedir.

Bu durum ülkemizin bu konuda mevcut doğal ve beşeri kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılmasını önemli ölçülerde engellediği gibi yapılaşmadaki kalitesizlik sorunlarını da kaçınılmaz olarak beraberinde getirmektedir.

Bizler, bu güne kadar yurt içi ve yurt dışı projelerde bu anlamda önemli görevler üstlenmiş YD DANIŞMANLIK firmasının ekibi olarak, bu konudaki mevcut ihtiyacı göz önünde bulundurarak bilgi ve tecrübelerimizi sektörle paylaşmak amacıyla 2014 yılı sonlarıına doğru firmamızı kurmuş bulunmaktayız.

Amacımız hazır beton sektörünün nitelikli bilgi ve tecrübeye olan ihtiyacını imkan ve becerilerimiz ölçüsünde gidermeye çalışmak ve bu konuda ülkemizin mevcut doğal ve beşeri kaynaklarının daha verimli ve etkin kullanılması konusunda üzerimize düşeni yapmaya gayret etmektir.

Göstereceğimiz çabaların zamanla hedeflediğimiz doğrultuda bazı olumlu neticeler ortaya koymasını görebilmek YD DANIŞMANLIK ekibi olarak bizleri ziyadesiyle memnun edecektir.

Sayfa 32


YD DANIŞMANLIK EKİBİ OLARAK TECRÜBELERİMİZ Oğuzhan DEMİREL İnşaat Mühendisi

Laboratuvar Denetçisi

1999-2001, Çankırı Devlet Yolu Saha Mühendisi

2003-2009, Ankara Hazır Beton A. Ş. Kalite Kontrol Şefi

2009-2013 Çalık Enerji A.Ş.30 MW Adacami HES İnşaatı, Kalite Kontrol Müdürü (Güneysu-RİZE)

Yurtiçi/Yurtdışı uzman veya danışman olarak görev aldığı projeler,

2007-400 Yataklı Tokat Şehir Hastanesi Hazır beton tasarım ve kalite takibi

2010, Özbekistan Navoy1000 MW Doğal gaz çevrim santrali yapım işi

2011, G.Irak Khairat1250 MW Doğal gaz çevrim santrali yapım işi

2012, K.Irak Ninova 750 MW Doğal gaz çevrim santrali yapım işi

Gsm : 0 554 9029144

E-mail : [email protected]

[email protected]

Enver YILDIZ İnşaat Mühendisi

Laboratuvar Denetçisi

1993-2000, İstaş Hazır Beton Kalite Kontrol Sorumlusu-Ankara

2000-2003, Heidelberg Cement Addiment Beton Kimyasalları, İç Anadolu Bölge Temsilcisi

2003-2007, SİKA AŞ Beton Kimyasalları, Ankara Bölge Sorumlusu

2007-2013, Remmers Kimya Beton Kimyasalları, Ankara Bölge Müdürü

Gsm : 0 533 9264771 E-mail : [email protected]

[email protected]

KAYNAKLAR

1. Prf. Dr. M.Süheyl AKMAN, Beton Teknolojisine Giriş

2. Doc. Dr. Halit YAZICI, Betonun İç Yapısı

3. Yrd. Doç. Dr. Kamile Tosun FELEKOĞLU, Beton Karışım Hesabı

4. İnş. Yük. Müh. Mehmet MUTLU, Nuh Beton Bölge Kalite Şefi Elif BAŞARANER, Temel Betonu Dökümlerinde

Sıcaklık Kontrolu

5. İnş. Müh. Yasin ENGİN, Sıcak Havada Beton Dökümü

6. Dr. Tümer AKAKIN, Betonun Tarihçesi ve Yaşanan Sorunlar

7. Türkiye Hazır Beton Birliği Teknik Ofis, Beton Yüzeyinde Tozuma

8. Türkiye Hazır Beton Birliği Teknik Ofis, Her Y önüyle Hazır Beton

9. Prf. Dr. Bülent BARADAN, İnş. Yüksek Müh. Halit YAZICI, Yrd. Doc. Dr. Harun ÜN, Beton ve Betonarme Yapılarda

Kalıcılık

10. TS EN 206-1 Nisan 2002

mailto:[email protected]



Documents

HAZIR BETON - ydinsaatdanismanlik.com · dağılı fazı meydana getirirler. Bu yaklaşıma göre beton kompozit bir malzemedir. Beton üretmek için su, çimento ve agreganın varlığı