Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
i
T.C
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERS KİTAPÇIĞI
DERSTEN SORUMLU ÖĞRETİM ELAMANLARI
Doç. Dr. Zeliha KOÇ
Dr. Öğr. Üye Seval AĞAÇDİKEN ALKAN
Öğr. Gör. Zeynep SAĞLAM
Araş. Gör. Tuğba KAVALALI ERDOĞAN
Araş. Gör. Sevil MASAT
SAMSUN
ii
İÇİNDEKİLER
1. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ
1.1. Dersin Tanımı ve Amacı ................................................................................................................... 1
1.2. Dersin Genel Hedefleri ...................................................................................................................... 1
1.3. Dersin Programdaki Yeri ................................................................................................................... 1
1.4. Dersin Öğretim Yöntem ve Teknikleri .............................................................................................. 2
1.5. Dersin İçeriğinde Ele Alınan Hemşirelik Tanıları ............................................................................. 2
1.6. Dersin Değerlendirmesi ....................................................................................................... 3
2. HAFTALIK DERS İÇERİĞİ
2.1. Hemşirelik Esasları-II Dersi Haftalık Ders İçeriği ............................................................................ 4
3. UYGULAMA REHBERLERİ
3.1. Nabız Değerlendirilmesi: Radyal Arterden ....................................................................................... 6
3.2. Solunum Değerlendirilmesi ............................................................................................................... 6
3.3. Kan Basıncının Değerlendirilmesi .................................................................................................... 7
3.4. Ampulden İlaç Çekme………………………………………………………..………………….....8
3.5. Flakondan İlaç Çekme………………………………………………………..………………….....9
3.6. İntravenöz Branül Uygulama……………………………………………….….……………….....10
3.7. İntravenöz Sıvı İnfüzyonu Hazırlama ve Uygulama…………………………….….…………….11
3.8. İntravenöz Sıvı İnfüzyon Takibi Yapma………………………………………………...……….12
3.9. Subkutan (SC) Enjeksiyon Uygulama……………………………………………..……………...13
3.10. İntramüsküler (IM) Enjeksiyon Uygulama………………………………………....…………....14
4. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ LABORATUVAR UYGULAMA DEĞERLENDİRME
FORMU…..…………………………………………………………………………………………...16
5. GÜNLÜK KLİNİK ORGANİZASYONU FORMU……………………………………………..17
6. GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ DEĞERLENDİRME LİSTESİ …………..……………18
7. HASTA DEĞERLENDİRME VE BAKIM PLANI FORMU…………………………………..22
8. HEMŞİRELİK ESASLARI II KLİNİK UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU……...32
9. HEMŞİRELİK BECERİ LABORATUVARI UYGULAMA USUL VE ESASLARI
TALİMATI……………………………………………………………………………………………33 10. HEMŞİRELİK ESASLARI- II DERSİ KAYNAK LİSTESİ………………….……………....34
1
T.C
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
1. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ
1.1. Dersin Tanımı ve Amacı
Öğrencilerin hemşirelik esasları ile ilgili temel kavramları öğrenerek; ülke
gereksinimleri doğrultusunda birey, aile ve toplumun sağlığının geliştirilmesinde ve
korunmasında hemşireliğin önemini, rol ve işlevlerini, diğer sağlık disiplinleri ile ilişkilerini
kavramasını, birey ve ailesinin bakım sürecine ilişkin sağlık sorunlarının doğru belirlemesini
ve çözümlemesini sağlamaktır. Ayrıca öğrencilerin bu konudaki bilgi, beceri ve yeteneklerini
geliştirmektir.
Dersler öğrenmeyi destekleyici eğitim araçlarının (Gelişmiş Hasta Simülatörü, IV
Enjeksiyon Maketi, IM Enjeksiyon Maketi, NASCO İntradermal Enjeksiyon Maketi,
Subcutan Enjeksiyon Maketi, Kan Basıncı Eğitim Kol Maketi vd.) kullanımıyla
zenginleştirilmektedir. Öğrencilerimiz temel becerilerde kliniğe hazırlık için laboratuvar
uygulaması yapmaktadır.
1.2. Dersin Genel Hedefleri
Bu derste öğrencinin;
• Hemşirelik uygulamaları ile ilgili kuramları açıklaması,
• Hemşirelik uygulamaları ile ilgili bilgiyi, mesleki işlev ve uygulamalarında
kullanabilmesi.
• Sistemlere ilişkin hemşirelik bakım, uygulamalarını ifade edebilmesi ve uygulayabilmesi,
• Birey, aile ve toplumun uygulamaya ilişkin sağlık sorunlarını tartışabilmesi,
• Sağlıklı/hasta birey, aile ve toplumun sağlığının geliştirilmesi ve korunması amacına
yönelik olarak sağlık eğitimcisi rolünü uygulayabilmesi,
• Hemşirelik uygulamalarında tedavi edici hasta-hemşire iletişimi ve ilkelerini
kullanabilmesi hedeflenmektedir.
1.3. Dersin Programdaki Yeri
Bu ders Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü birinci sınıf bahar döneminde yer
alır. 20 ECTS kredilik bir ders olup, Hemşirelik Esasları I dersini almış ve devamsızlıktan
kalmayan öğrenciler kayıtlanabilir. Ders, ilk dört hafta iki tam gün (64 saat) laboratuvarda
2
daha sonra dokuz hafta iki tam gün klinik uygulama olarak yapılmaktadır. Öğrenciler
öncelikle laboratuvarda Hemşirelik Esasları dersinde kazanılması gereken becerileri maket
üzerinde öğretim elemanı eşliğinde tekrar uygulayarak klinik uygulamaya hazırlanır. Klinik
uygulama II. Ve III. Basamak hastanelerin yetişkin dahili kliniklerinde yapılmaktadır.
1.4. Dersin Öğretim Yöntem ve Teknikleri
Dersin işlenişinde; power point, rol-play, soru-cevap ve uygulama maketleri ile beceri
geliştirme yöntemleri kullanılır. Mesleki beceri uygulamaları öğretim elemanı ile birlikte her
öğrenciye maket/simülatör üzerinde uygulayarak öğretilir. Becerinin tüm aşamaları eksiksiz
ve doğru olarak yapılana kadar işlem tekrar edilir.
Öğrencinin ders kaynağından ilgili konuyu okuyarak gelmesi ders verimini artırması
için önemlidir.
1.5. Dersin İçeriğinde Ele Alınan Hemşirelik Tanıları
Hemşirelik Süreci eğitiminde ve klinik uygulamada Günlük Yaşam Aktiviteleri Modeli
kullanılmaktadır. Maslow’un Temel İnsan Gereksinimleri temelinde Hemşirelik Esasları II
dersinde öğrencinin hastanın gereksinimlerini belirleyebilme, tanılama yapma ve bu
doğrultuda planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarıyla Hemşirelik Süreci aşamalarını
uygulayabilmesi amaçlanır.
Güvenli Çevrenin
Sürdürülmesi
✓ Akut Ağrı
✓ Doku Bütünlüğünde
Bozulma
✓ Düşme Riski
✓ Enfeksiyon Riski
✓ Etkisiz Sağlık Bakımı
✓ Kanama Riski
✓ Konforda Bozulma
✓ Kronik Ağrı
✓ Travma Riski
İletişim
✓ Bilgi Eksikliği (Tanımla)
✓ Sözel İletişimde Bozulma
Solunum
✓ Aspirasyon Riski
✓ Etkisiz Solunum Örüntüsü
✓ Etkisiz Solunum Yolu
Temizliği
✓ Spontan Solunumda
Bozulma
Beslenme
✓ Bulantı
✓ Dengesiz Beslenme:
Beden Gereksiniminden
Az
✓ Dengesiz Beslenme:
Beden Gereksiniminden
Fazla
✓ Sıvı Volüm Dengesinde
Boşaltım
✓ Dışkı Kaçırma
✓ Diyare
✓ Fonksiyonel İdrar
Kaçırma
✓ İdrar Retansiyonu
✓ Konstipasyon
Bireysel Temizlik ve
Giyinme
✓ Banyo Yapma Öz-Bakım
Eksikliği
✓ Beslenme Öz-Bakım
Eksikliği
✓ Deri Bütünlüğünde
Bozulma
3
Bozulma Riski
✓ Sıvı Volüm Eksikliği
✓ Sıvı Volüm Eksikliği
Riski
✓ Sıvı Volüm Fazlalığı
✓ Yutma Güçlüğü
✓ Konstipasyon Riski
✓ Refleks İdrar Kaçırması
✓ Stres İdrar Kaçırması
✓ Deri Bütünlüğünde
Bozulma Riski
✓ Giyinme Öz-Bakım
Eksikliği
✓ Oral Mukoz Membranda
Bozulma
✓ Tuvaleti Kullanma Öz-
Bakım Eksikliği
Vücut Sıcaklığının
Kontrolü
✓ Hipertermi
✓ Hipotermi
✓ Vücut Sıcaklığında
Dengesizlik Riski
✓ Vücut Sıcaklığının
Düzenlenmesinde
Yetersizlik
Hareket
✓ Aktivite İntoleransı
✓ Aktivite İntoleransı Risk
✓ Yatakta Hareket Etme
Yeteneğinde Bozulma
✓ Yorgunluk
✓ Yürümede Bozulma
✓ Boş Vakitlerini Geçirme
Aktivitelerinde
Yetersizlik
Cinselliği İfade Etme
✓ Beden İmajında Bozulma
Uyku ve Dinlenme
✓ Uyku Örüntüsünde
Bozulma
✓ Uykusuzluk
1.6. Dersin Değerlendirmesi
Ders değerlendirmesini bir ara sınav bir final sınavı, laboratuvar uygulama, klinik
uygulama notu oluşturmaktadır. Uygulama notu ara sınav ve final sınavına % 50 oranında etki
eder. Laboratuvar uygulama notu hesaplamasında; bir quiz sınav puanının % 20’si alınacak
şekilde iki quiz sınavı (2 quiz sınavı % 40) ve Hemşirelik Esasları II Laboratuvar Uygulama
Değerlendirmesinin % 60’ı alınarak hesaplanır ve ara sınav notuna etki eder. Hemşirelik
Esasları II Klinik Uygulama Değerlendirme notu (%100) final sınavına etki eder.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Uygulamalı Dersler İlke, Usul ve Esasları ile Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Öğretim
Sınav Yönetmeliğine göre teorik derslerin % 30’ undan ve uygulamalı derslerin % 20’sinden
fazlasına devam etmeyen öğrenci final sınavına alınmaz.
4
2. HAFTALIK DERS İÇERİĞİ
2.1. HEMŞİRELİK ESASLARI II DERSİ HAFTALIK DERS İÇERİĞİ
TARİH
ÖĞRETİM ELEMANI
KONU
İÇERİK
ÖN HAZIRLIK
1.Hafta
Doç. Dr. Zeliha Koç
Dr. Öğr. Üye Seval
Ağaçdiken Alkan
Öğr. Gör. Zeynep
Sağlam
Arş. Gör. Tuğba
Kavalalı Erdoğan
Arş. Gör. Sevil Masat
Hemşirelik Süreci
• Hemşirelik Sürecinin Tanımı
• Hemşirelik Sürecinin Aşamaları
• Hemşirelik Tanısı
• Hemşirelik Tanılarının
Sınıflandırılması
• Kayıt Tutma
• Gülük Yaşam Aktiviteleri
Modeli
• Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N.,
İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve
Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009.
• Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim
ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016.
• Birol, L. Hemşirelik Süreci, 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları,
2011; 54-58.
• Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. Hemşirelik
Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları Alter
Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri: Nursing Diagnosis
Handbook). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 11. Baskı, Pelikan
Yayınevi, 2018.
2.Hafta
Doç. Dr. Zeliha Koç
Dr. Öğr. Üye Seval
Ağaçdiken Alkan
Öğr. Gör. Zeynep
Sağlam
Arş. Gör. Tuğba
Kavalalı Erdoğan
Arş. Gör. Sevil Masat
Hemşirelik Süreci örnekleri
Laboratuvar uygulamaları
• NANDA Hemşirelik
Tanıları
Örnek Vaka
• Yaşam Bulguları
• Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N.,
İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve
Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009.
• Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim
ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016.
• Birol, L. Hemşirelik Süreci, 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları,
2011; 54-58.
• Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. Hemşirelik
Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları Alter
Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri: Nursing Diagnosis
Handbook). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 11. Baskı, Pelikan
Yayınevi, 2018.
5
3.Hafta
Doç. Dr. Zeliha Koç
Dr. Öğr. Üye Seval
Ağaçdiken Alkan
Öğr. Gör. Zeynep
Sağlam
Arş. Gör. Tuğba
Kavalalı Erdoğan
Arş. Gör. Sevil Masat
Doku bütünlüğünün
sürdürülmesi ve hemşirelik
bakımı
Basınç yarasını tanıma ve
evrelendirme
Sıcak soğuk uygulamalar
Uyku-Dinlenme
Laboratuvar uygulamaları
• Basınç Yaralarının Tanımı
• Basınç Bölgeleri
-Basınç Yaralarının
Evrelendirilmesi
• Sıcak ve Soğuk Uygulamaları
Etkileyen Faktörler
• Uyku hijyeni
• Parenteral ilaç uygulamaları
• Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N.,
İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve
Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009.
• Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim
ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016.
• Uysal N., Çakırcalı E., Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve
Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015.
• Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A., Fundamentals of
Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013.
• Berman A., Snyder S., Frandsen G., Kozier&Erb’s
Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth
Edition, Pearson, 2016.
• Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals
of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis Company
Philadelphia, 2016.
4.Hafta
Doç. Dr. Zeliha Koç
Dr. Öğr. Üye Seval
Ağaçdiken Alkan
Öğr. Gör. Zeynep
Sağlam
Arş. Gör. Tuğba
Kavalalı Erdoğan
Arş. Gör. Sevil Masat
Ölüm ve Terminal Dönem
Hasta Bakımı
Hasta-çalışan güvenliği
Hasta eğitimi
Laboratuvar uygulamaları
• Hasta güvenliği önlemleri
• Çalışan güvenliği önlemleri
• Hasta eğitiminde dikkat
edilecek hususlar
• Parenteral ilaç uygulamaları
• Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N.,
İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve
Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009.
• Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim
ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016.
• Uysal N., Çakırcalı E., Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve
Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015.
• Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A., Fundamentals of
Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013.
• Berman A., Snyder S., Frandsen G., Kozier&Erb’s
Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth
Edition, Pearson, 2016.
• Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals
of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis Company
Philadelphia, 2016.
6
3. UYGULAMA REHBERLERİ
3.1. NABIZ DEĞERLENDİRMESİ (Radial Arterden Ölçüm)
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır.
2. Malzemeler hazırlanır.
3. Nonsteril eldiven giyilir
4. Bireye kendini tanıtır ve işlem açıklanır.
5. Bireye rahat bir pozisyon verilerek ön kolu göğüs üzerinde çaprazlanır.
6. Baş parmak bileğin üst yüzüne gelecek şekilde işaret, orta ve yüzük parmak uçları
bilekte radius çukurunda bulunan radiyal arter üzerine yerleştirilir.
7. Nabız atışlarını hissedinceye kadar parmak uçları ile radyal artere bası yapılır.
8. Atımlar net olarak hissedilmeye başlanınca nabız ritim ve dolgunluğu değerlendirilir.
9. Nabız düzenli ise 15 sn sayılır ve 4 ile çarpılır. Düzensiz ya da ilk defa alınıyor ise 1
dakika boyunca sayılmalıdır.
10. Bireye rahat pozisyon verilir.
11. Eldiven çıkarılır
12. Eller yıkanır.
13. Nabız değeri ve alınan bölge kayıt edilir. Normal sınırlan dışında ise rapor edilir. Eğer
uygunsa bulgular ilgili kişiyle paylaşılır.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
3.2. SOLUNUM DEĞERLENDİRMESİ
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Nabız aldıktan sonra parmaklar bireyin bileğinde tutulmaya devam edilir
2. Solunumun değerlendirmesi hastaya hissettirilmez
3. Gerekirse üst yatak takımları açılır.
4. Göğüs duvarındaki alçalma ve yükselme hareketleri gözlenerek solunum sayılır.
(1 inspiryum+ 1 ekspiryum=1 solunum)
5. Solunum düzenli ise yetişkin bir bireyde 30 saniye sayılır ve iki ile çarpılır
6. Solunum hızı düzensiz olan bireylerde ve çocuklarda solunum 1 dakika sayılır.
7. Solunum hızı sayılırken aynı zamanda derinlik ve ritim de değerlendirilir.
8. Eldiven çıkarılır
9. Eller yıkanır.
10. İşlem kaydedilir.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
7
3.3. KAN BASINCININ DEĞERLENDİRİLMESİ
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır.
2. Malzemeler hazırlanır.
3. Nonsteril eldiven giyilir
4. Bireye kendini tanıtır ve işlem açıklanır.
5. Bireyin üst kolu tamamen açılır.
6. Üst kol kalp hizasında ve avuç içi yukarı bakacak şekilde destekleyerek rahat
pozisyona getirilir.
7. Birey için uygun büyüklükteki havası boşaltılmış manşon üst kola dirseğin 2-3
cm üzerinden sarılır.
8. Manometre göz hizasına yerleştirilir.
9. Brakiyal arter palpe edilir ve steteskopun diyaframı brakiyal arter üzerine
yerleştirilir.
10. Puarı baş işaret parmağını kullanarak hava ayar düğmesi kendine doğru
çevirilir ve kapatılır. Manşon bireyin normal kan basıncı düzeyinden 30-40
mmHg daha fazla şişirilir.
11. Puar kendinden uzak tarafa doğru çevirerek açılır ve manşonun havası yavaş
ve düzenli bir biçimde boşaltılır. Manşonun havasının boşalma hızı manometrede
2-3 mmHg/sn düşme olacak şekilde ayarlanır.
12. Manşonun sesi boşalırken ilk ses duyulduğunda anda manometredeki ibrenin
üzerinde olduğu değer belirlenir (Sistolik Kan Basıncı).
13. Manşondaki havayı boşaltmaya devam edilir, sesin kaybolduğu anda
manometredeki ibrenin üzerinde olduğu değer belirlenir (Diyastolik Kan Basıncı)
14. Steteskop kulaklardan çıkarılır.
15. Manşon tamamen boşaltılır ve hastanın kolundan çıkarılır.
16. Bireyin rahat bir pozisyon almasına yardım edilir.
17. Kan basıncı değerleri ve hangi koldan alındığı gözlem kağıdına kaydedilir.
Normal sınırlar dışında ise rapor edilir, uygunsa bulgular ilgili kişilerle paylaşılır.
18. Eldiven çıkarılır
19. Eller yıkanır
20. Malzemeler kaldırılır.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
8
3.4. AMPULDEN İLAÇ ÇEKME
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır.
2. İlaç kartı/order kontrol edilir.
3. Hazırlanacak ilacın ilaç kartı/order ile ilacın üzerindeki isim karşılaştırılır.
4. Hazırlamadan önce ampülün sağlam, etiketinin temiz ve okunaklı olup
olmadığı ve ilacın son kullanma tarihi kontrol edilir.
5. Gerekiyorsa doğru ilaç dozu hesaplanır.
6. Çekilecek ilaç miktarına uygun enjektör seçilir.
7. İğne ucu enjektöre yerleştirilir.
8. Ampul gövdesinden tutularak önce baş aşağı tutulur ardından baş kısmına
parmak ucuyla hafifçe vurularak baş kısmında ilaç kalmaması sağlanır
9. Ampulün boyun kısmı bir pamuk tampon/gazlı bez ile desteklenir.
10. Ampulün boynu dışarıya doğru koparma hareketi ile kırılır.
11. Ampulün kırılan boyun kısmı atılır ve ampulden ilaç çekilir.
Kullanılan ele enjektör alınır. Ampulün kırık ucu kendine bakacak şekilde diğer
elin işaret ve orta parmakları arasına alınır, hafifçe eğilir. Enjektör bulunan el ile
diğer elden destek alınarak iğne ucu ampulün kenarına değdirilmeden ilacın içine
sokulur. Ampulü tutan elin baş ve yüzük parmakları ile enjektörün ajutajından
tutulur. Piston geri çekilerek uygun ilaç miktarı enjektöre çekilir.
12. Ampulden iğne çıkarılır. Enjektörün kapağı kapatılır
13. Enjektörün havası çıkarılır.
a. İğne yukarıda olacak şekilde enjektör göz hizasında tutulur. Hava ajutajın
altına getirilecek şekilde eğim verilir ve çıkarılır. İğnenin ucunda kalan damla
enjektöre bir fiske vurularak düşürülür.
b.Enjektör yere paralel olacak şekilde tutulur. Hava ajutajın altına getirilerek
çıkarılır. İğnenin ucunda kalan damla enjektöre bir fiske vurularak düşürülür.
14. Enjektöre doğru ilaç miktarı çekildiğinden emin olunur.
15. İğnenin kapağı kapatılır.
16. Ampulü atmadan önce ilaç kartı ile ilacın üzerindeki isim karşılaştırılır.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
9
3.5. FLAKONDAN İLAÇ ÇEKME
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır.
2. İlaç kartı/order kontrol edilir.
3. Hazırlanacak ilacın ilaç kartı/order ile ilacın üzerindeki isim karşılaştırılır.
4. Hastanın alerjisi olup olmadığını kayıtlardan kontrol edilir.
5. Hazırlanacak ilaç, ilaç dolabından alınır ve ilaç kartı ile ilacın üzerindeki
isim karşılaştırılır
6. Hazırlamadan önce flakon ve sulandırıcının sağlam, etiketinin temiz ve
okunaklı olup olmadığı ve ilacın son kullanma tarihi kontrol edilir.
7. Doğru ilaç dozu hesaplanır.
8. İlaç kartı ile hazırlanan ilaç tekrar kontrol edilir
9. Uygun enjektör seçilir.
10. İğne ucu enjektöre yerleştirilir.
11. Flakon toz halinde ise;
a. Sulandırıcı ampulden enjektöre çekilir.
b. Flakonun kapağı açılır.
c. Enjektör flakona batılır ve sulandırıcı flakonun içine verilir.
d. İğneyi çıkarmadan flakonun içinden yaklaşık sulandırıcı miktarında hava
enjektöre çekilir.
e. Toz ve sulandırıcıyı karıştırarak ilaç eritilir.
12. Flakon solüsyon (sıvı) şeklinde ise ilacın karışması sağlanır.
13. Enjektörün içine çekilecek ilaç miktarı kadar hava verilir.
14. İğne kauçuk tıpayı geçip hava boşluğuna ulaşıncaya kadar içeri itilir ve
hava içeri verilir.
15. Pasif el ile flakon alınır ve ters çevrilir. İğne ucunun çekilen solüsyonun
içinde olduğundan emin olunur. Aktif el ile piston çekilerek istenen miktarda
ilaç alınır.
16. Verilecek ilaç dozuna göre ilaç enjektöre çekilir.
17. İğne flakondan çıkarılır.
18. İğnenin kapağı kapatılır ve enjektörün havası çıkarılır.
19. Flakon atmadan/yerine kaldırılmadan önce ilaç kartı ile ilacın üzerindeki
isim karşılaştırılır
20. Uygulama amacına göre gerekiyorsa iğne ucu değiştirilir.
21. Çalışma alanı temizlenir.
22. Eller yıkanır.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
10
3.6. İNTRAVENÖZ BRANÜL UYGULAMA
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır.
2. Malzemeler hazırlanır
3. Nonsteril eldiven giyilir
4. Hastanın kimlik doğrulaması yapılır ve işlem açıklanır.
5. Hastaya supine ya da fawler pozisyon verilir. Venlerin görülebileceği şekilde
bölge seçilir.
a. Ön kol ve dirseğin iç yüzünde: Mediankubital ven ve dalları, Sefalik ven, Bazilik
ven.
b. El sırtında: Metakarpal venler.
c. Ayakta: Büyük sefanöz ven, dorsal pleksus, dorsal ark (zorunlu olmadıkça
kullanmaktan kaçının).
6. Venin uygunluğunu değerlendirilir, uygun ven seçilerek belirlenen ekstremite
desteklenir.
- Öncelikle daha az kullanılan ekstremite venlerine,
- Kemikle desteklenmiş venlere,
- Kolay görülüp palpe edilebilen ve düzgün venlere, venin distalinden
proksimaline doğru tercih ederek uygulama yapılır.
- Çok ince, kısa, irrite, sertleşmiş, inflamasyonlu, daha önce girilmiş venlere,
- Arterlere yakın, eklem yerlerindeki,alt ekstremitelerdeki ve bütünlüğü
bozulmuş venlere,
- IV şant, fistül, mastektomi vb. klinik durumlarda etkilenen ekstremiteye
uygulama yapmaktan kaçınılır.
7. Belirlenen bölgenin altına koruyucu örtü serilir.
8. Turnike direkt deri üzerine bağlanmaktan kaçınılır. Uygulama bölgesinin
yaklaşık 10 cm üzerinden arteriyal dolaşımı bozmayacak ve çekildiğinde tek
seferde açılacak şekilde turnike bağlanır.
9. Venin distalini palpe edilerek giriş noktası belirlenir.
10. Belirlenen bölge giriş noktasından dışa doğru sirküler hareketle kurum
politikasına uygun antiseptik solüsyon kullanılarak silinir ve solüsyonun kuruması
beklenir.
11. Branül koruyucu kılıfından çıkarılır. Keskin uç yukarı bakacak şekilde
kullanılacak elin işaret ve orta parmakları arasında tutulur. Baş parmak ile branül
arkasından desteklenir. Diğer el ile uygulama alanının arasından ve altından tutulup
baş ve işaret parmakları ile deri gerilir.
12. Giriş noktasından cilt yüzeyine 15 derecelik açıyla vene girilir.
13. Vene girilme durumu kontrol etmek için mandren geri çekilir ve branüle kan
gelip gelmediği gözlenir
14. Kan geldiğinde;
I.Yöntem: Branülde mandreni yerine geri yerleştirmeden branülü ven içinde ilerlet
II.Yöntem: Branülde mandreni yerine yerleştirerek branülü ven içinde ilerlet
15. Branül ven içinde değilse/kan gelmiyorsa turnike çözülür, pasif elle pamuk giriş
noktası üzerindeyken aktif elle branül çıkartılır, pamukla basınç uygulanır.
16. Yeni bir branülle başka bir yerden işlem tekrarlanır.
17. Eğer vene girişi sağlandıysa tespit edilir ve üzerine tarihi ve saati yazılır.
18. İşlem sonunda iğneler koruyucusu takılmadan delici kesici-atık kutusuna atılır.
19. Eldiven çıkarılır
11
20. Eller yıkanır.
21. İşlem kayıt edilir.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
3.7. İNTRAVENÖZ SIVI İNFÜZYONU HAZIRLAMA VE UYGULAMA
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
Hazırlama
1. Eller yıkanır
2. İlaç kartı/order kontrol edilir.
3. Hastanın alerjisi olup olmadığı kayıtlardan kontrol edilir.
4. Sıvı kartı hazırlanır. (Hastanın adı soyadı, yatak no, tarih, IV sıvının adı,
miktarı, başlama saati ve bitiş saati, akış hızı, hemşirenin imzası)
5. Akış hızı hesaplanır.
I.Yöntem: ml/saat (toplam sıvı miktarı/saat cinsinden toplam süre; pompa,
dosiflow kullanılıyorsa)
II.Yöntem: damla/dk (toplam sıvı miktarı x damla faktörü/dakika cinsinden
toplam süre)
6. Uygulanacağı IV sıvının etki ve yan etkileri ile ilgili bilgi edinilir.
7. Hazırlanacak IV sıvı dolaptan alınır ve sıvı kartı ile sıvı üzerindeki sıvı
karşılaştırılır
8. Hazırlamadan önce steril paketli malzemelerin sağlam, etiketlerinin
temiz ve okunaklı olup olmadığı kontrol edilir, son kullanma tarihine
bakılır.
9. IV sıvı torba içinde ise dış ambalajından çıkarılır.
10. IV sıvı berraklık ve partikül varlığı açısından kontrol edilir.
11. Sıvı setinin paketi açılır, setin her iki ucundaki koruyucu kılıfları
çıkarılmaz.
12. Setteki klemp tam kapalı konuma getirilir.
13. IV sıvı şişesi/torbası hazırlanır.
I.Yöntem: IV sıvı plastik torbada ise giriş bölümünün plastik kısmı çıkarılır.
II.Yöntem: IV sıvı şişede ise önce şişe askısına geçirilir, sonra şişe kapağı
çıkarılır. Şişenin ağzındaki lastik tıpanın sterilliği korunur.
14. Set haznesinin ucundaki sivri kısmın koruyucu kılıfı sterilliği
bozulmadan çıkarılır, torbanın hazne giriş yerine/şişenin üzerindeki lastik
tıpaya batırılır ve çevirerek takılır.
15. IV sıvı şişesi/torbası ters çevrilip sıvı askısına takılır ve hazneye
sıkılarak yarıya kadar doldurulur.
16. Setin ucu sterilliği bozulmadan böbrek küvetin üzerinde tutulur.
17. Klemp açılarak set sıvı ile doldurulur.
18. Tüm havanın çıkması sağlanarak klemp kapatılır.
19. Sıvı kartı IV sıvının üzerine yapıştırılır. IV sıvı ile sıvı kartı
karşılaştırılır
Uygulama
20. Eller yıkanır
12
21. Nonsteril eldiven giyilir
22. Hastanın kimlik doğrulaması yapılır ve işlem açıklanır
23. Solüsyon uygun yüksekliğe (setin giriş noktasından en az 45-60 cm
yukarı) asılır. IV sıvı ile sıvı kartı karşılaştırılır
24. Hastaya rahat bir pozisyon verilir.
25. Ekstremitenin altına koruyucu örtü yerleştirilir.
26. Ekstremiye takılı branül yoksa IV Branül Uygulama prosedürüne göre
takılır. Takılıysa bir el ile branül tutulur. Diğer el ile nazikçe çevirerek
branül kapağı gevşetilir.
27. Branülün ajutajı bir elle tutmaya devam edilirken setin ucundaki
kılıf/iğne ve branülün kapağı çıkararak branül ile set birleştirilir.
28. IV sıvının akış hızı ayarlanır.
- Klemp ya da ayarlayıcı makarayı yavaşça açarak bir dakikada hazneye kaç
damla düştüğü sayılır.
- Akış hızını ayarlamak için dosiflow/pump gibi farklı bir araç
kullanılacaksa yönergeye uyulur.
29. Serum seti tespit edilir.
30. Eldiven çıkarılır
31. Eller yıkanır.
32. İşlem kayıt edilir.
33. Hasta reaksiyonlar açısından takip edilir.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak
uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli
uygulamalarda öğretim elemanı/klinik hemşire/rehber hemşire gözetiminde
uygulayabilir olmak
3.8. İNTRAVENÖZ SIVI İNFÜZYON TAKİBİ YAPMA
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır
2.Nonsteril eldiven giyilir.
3. Akış hızı her saat kontrol edilir.
-İnfüzyon planlanandan daha hızlı gidiyorsa planlanan sürede tamamlamak için
akış hızı azaltılır.
-İnfüzyon hızı planlanandan daha yavaş ise akış hızı artırılmadan önce order ve
hastanın durumuna göre hareket edilir.
4. İnfüzyon akışı tamamen durmuşsa branül tıkanıklık açısından kontrol edilir.
5. Sistem sızıntı açsından gözlenir, varsa kaynağı gözlenir. Sistemdeki bütün
bağlantılar sıkıştırılır. Sızıntı devam ederse, damar yolunu açık tutmak için sıvının
akış hızı yavaşlatılır ve set değiştirilir.
6. Set kıvrılma ve engellenmeler açısından gözlenir.
7. Haznedeki sıvı seviyesi gözlenir.
-Haznedeki sıvı miktarı yarısından az ise sıvı miktarı arttırılmak için hazne
yumuşakça sıkıştırıp bırakılır.
-Haznedeki sıvı miktarı yarısından fazla ise setin klemp/makarası kapatılır.
Şişe/torba ters çevrilir ve hazne hafifçe sıkılarak fazla sıvı şişeye/torbaya boşaltılır.
13
8. İnfüzyon bölgesi infiltrasyon ve flebit açısından takip edilir.
9. Branül-set bağlantıları kanama açısından gözlenir. Kanama varsa set değiştirilir.
10. Uygunsa aşağıdaki durumlarda hemşire ile işbirliği yapması açısından hasta
eğitilir:
-Akış hızının aniden değişmesi,
-Sıvı kabını tamamen boşalması,
-Sette kan olması,
-Damar yolunda rahatsızlık olması
11. IV tedavinin komplikasyonunu işaret eden herhangi bir bulgu olursa kayıt
edilir.
12.Eldiven çıkarılır.
13.Eller yıkanır.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
3.9. SUBKUTAN (SC) ENJKESİYON UYGULAMA
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır.
2. Doktor istemi kontrol edilir.
3. Malzemeler hazırlanır.
4. Ampulden/flakondan ilaç hazırlama prosedürü izlenerek ilaç hazırlanır.
5. Hazır enjektörlerde hava kilidi olduğu için enjektörün havası çıkarılmaz.
6. Nonsteril eldiven giyilir.
7. Hastanın kimlik doğrulaması yapılır ve işlem açıklanır.
8. Hastanın mahremiyeti sağlanarak uygun bölge seçilir ve pozisyon verilir.
a. Üst kolun dış yüzü: Kol göğüste çaprazlanır. Omuz başından 4 parmak aşağı ve
dirsekten 4 parmak yukarı kolun dış yan kısmına uygulanır.
b. Femurun ön yüzü: Femur başından 4 parmak aşağı ve patellanın 4 parmak yukarısı
arasında kalan alandır.
c. Abdominal bölge: Umblikustan geçen yatay ve dikey çizgi abdomen dört eşit
parçaya bölünür. Umblikustan 5 cm uzaklıkta olacak şekilde belirlenen alana enjeksiyon
uygulanır.
d. Skapulanın 1/3 alt kısmı: Skapulanın üçte birlik alt ucuna enjeksiyon uygulanır.
e. Dorsagluteal bölge: Dorsagluteal bölgede uygulama yapılır.
9. Enjeksiyon yapılacak bölgeyi hassasiyet, şişlik, nodül, vb. açısından kontrol et.
(Hassasiyet vb varsa başka bölge / tarafa bak)
10. Belirlenen bölge antiseptik solüsyon ile yaklaşık 5 cm çapında silinir ve kuruması
beklenir.
11.Subkutan dokunun kavranacağı elin küçük parmağı ile yüzük parmağı arasına pamuk
tampon sıkıştırılır.
12. Hastanın başı uzak tarafa döndürülür, derin nefes alıp vermesi istenir.
13. İğnenin koruyucu kılıfı çıkarılır. Kullanılan elin baş ve işaret parmakları arasında
enjektör tutulur.
14. Diğer el ile belirlenen alanın her iki yanından subkutan doku kavranır.
15. İğnenin keskin ucu yukarı bakacak şekilde subkutan tabakanın kalınlığına ve iğnenin
uzunluğuna göre 45-90 derecelik açıyla seri bir şekilde dokuya girilir.
14
16. İğne batırıldıktan sonra pasif elle tutulan doku serbest bırakılır ve pasif elle iğne
içerde hareket etmemesi için enjektör tutularak sabitlenir. Gövdeyi tutan aktif el ile
enjektör piston tutulur.
17. Piston hafifçe geri çekilerek aspire edilir.
a.Enjektöre kan geliyorsa iğne çekilir, enjektör atılır ve yeni bir ilaç hazırlanır.
b.Enjektöre kan gelmezse ilaç yavaşça verilir.
Uygulanacak ilaç insülin ya da heparin ise kan kontrolü yapılmaz.
18. Parmakların arasına sıkıştırılan pamuk tampon ile bölgeye basınç uygulanarak giriş
açısı bozulmadan iğne seri bir şekilde çekilir ve bir süre daha basınç uygulamaya devam
edilir.Uygulanan ilaç insülin ya da heparin ise basınç/masaj yapılmaz.
19. Hastaya rahat bir pozisyon verilir.
20. Kapağı kapatılmadan iğne ve enjektör delici-kesici atık kabına atılır.
21. Eldiven çıkarılır
22. Eller yıkanır.
23. İşlem kaydedilir.
24. Hasta reaksiyonlar açısından takip edilir.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik hemşire/rehber
hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
3.10. İNTRAMÜSKÜLER (IM) ENJEKSİYON UYGULAMA
İŞLEM BASAMAKLARI Uyguladı Uygulamadı
1. Eller yıkanır
2. Doktor istemi kontrol edilir
3. Malzemeler hazırlanır
4. Ampulden/flakondan ilaç hazırlama prosedürü izlenerek ilaç hazırlanır.
5. Enjektörün iğnesi değiştirilir
6. Nonsteril eldiven giyilir
7. Hastanın kimlik doğrulaması yapılır ve işlem açıklanır.
8. Hastanın mahremiyeti sağlanarak uygun bölge seçilir ve pozisyon verilir.
a.Dorsagluteal Bölge: Doğru enjeksiyon yeri tespit etmede üç yöntem kullanılır.
1. 1. Krista iliaka anterior superior (kalça kemiği dış çıkıntısı) ile koksiks hayali bir
çizgi ile birleştirilir ve üç eşit parçaya bölünür. Krista iliaka anterior superiora
yakın olan yer enjeksiyon alanıdır.
2. Gluteal bölge krista iliaka ile gluteal kıvrımlar ve koksaların arasındaki bölüm
ile sınırlandırılır. Sonra bu bölge 4 eşit parçaya bölünür. Üstte dışta kalan alana
enjeksiyon yapılır.
3. 3. Krista iliaka posterior superiordan (kalça kemiği iç çıkıntısı) femurun büyük
trokonterine hayali bir çizgi çizilir. Krista iliakadan anterior superiorun 5-7,5 cm
aşağıda bulunan alana enjeksiyon yapılabilir.
Prone yada lateral pozisyonda uygulanabilir. Dorsogluteal bölgeye enjeksiyonun
rahat yapılabilmesi için hastanın prone pozisyonunda yatması uygundur.
3 yaşın altındaki çocuklarda gluteal kaslar gelişmediğinden bu bölgeye enjeksiyon
yapılmaz.
b. Ventrogluteal Bölge: Ventrogluteal bölge, gluteus medius ve gluteus minimus
kaslarını içeren bir bölgedir. Bu bölge erişkin ve çocuklarda kullanılabilir.
Bölgenin tespiti için enjeksiyon sol tarafa yapılacaksa sağ el, sağ tarafa
yapılacaksa sol el kullanır. Lateral, prone, supine pozisyonunda uygulanabilir.
15
Enjeksiyonu sol tarafa yapacaksa sağ elini femurun büyük trokonteri üzerine
yerleştirir. Baş parmağı hastanın kasığını gösterecek şekilde elini yerleştirir. İşaret
parmağını krista iliaka anterior superiora orta parmağını krista iliakanın arkasına
yerleştir. Enjeksiyon bölgesi bu “V” nin ortasıdır.
c. Laterofemoral (Vastus Lateralis) Bölge: Vastus lateralis, bacağın dış yan
kısmında bulunan kalın bir kastır. Büyük sinir ve damarlar bulunmaz. Yeni
doğanlarda ve çocuklarda kullanılabilir. Enjeksiyon yerini tespit etmek için femur
başından 4 parmak aşağı ve patellanın 4 parmak yukarısı arasında kalan (bacak
dış yan bölge) bölgedir. Supine pozisyonu tercih edilir.
d. Rektus Femoris: Hasta supine pozisyonunda iken dizden hafifçe bükülür.
Bacağın ön yüzünde femur başından 4 parmak aşağı ve patelladan 4 parmak
yukarısı arasında kalan bölgedir.
e. Deltoid Bölge: Deltoid kası akromionun alt ucundan palpe edilebilir. Tespit
etmek için axillanın hizası ile akromionun 2,5-5 cm aşağısına tepesi aşağıya
gelecek şekilde hayali ters bir üçgen çizilir. Bu üçgenin içi enjeksiyon alanıdır.
9. Enjeksiyon yapılacak bölge hassasiyet, şişlik, nodül vb. açısından kontrol
edilir. Bu bulgulardan en az biri varsa başka tarafa geçilir.
10. Belirlenen bölge antiseptik solüsyon ile yaklaşık 5 cm çapında silinir ve
kuruması beklenir.
11.Pasif elin küçük parmağı ile yüzük parmağı arasına kuru pamuk tampon
sıkıştırılır.
12.İğnenin koruyucu kılıfı çıkarılır. Pasif el ile temizlenen alanın her iki yanına
baş ve işaret parmakları konularak bölge gerilir.
13.Hastaya gevşemesi için derin nefes alıp vermesi söylenir.
14.Enjektör aktif elin baş ve işaret parmağı arasında kalem tutar gibi tutulur.
İğnenin keskin ucu yukarı bakacak şekilde cilt yüzeyine 90 derecelik açı
oluşturarak seri bir şekilde dokuya girilir.
15.İğne batırıldıktan sonra, deriyi gerdiren el (pasif el) kaldırılır, ajutajdan
tutularak enjektör sabitlenir.
16.Aktif el ile piston hafifçe geri çekilerek aspire edilir.
a. Enjektöre kan geliyorsa iğne çekilir, enjektör atılır, yeni bir ilaç hazırlanır ve
farklı bir bölgeden uygulama yapılır.
b. Enjektöre kan gelmezse ilaç yavaşça verilir.
17.Parmakların arasına sıkıştırılan pamuk tampon ile bölgeye basınç uygulanarak
giriş açısı bozulmadan iğne seri bir şekilde çekilir ve bir süre daha basınç
uygulamaya devam edilir.
18.Hastaya rahat bir pozisyon verilir.
19.Kapağı kapatılmadan iğne ve enjektör delici-kesici atık kabına atılır.
20.Eldiven çıkarılır
21.Eller yıkanır.
22.İşlem kaydedilir.
23.Hasta reaksiyonlar açısından takip edilir.
GENEL DEĞERLENDİRME
( ) Yeterli: Tüm işlem basamakları sırasıyla ve doğru şekilde yapılarak uygulama tamamlamış olmak
( ) Geliştirmeli: İşlem basamağını atlama/sırasını karıştırmış olmak
( ) Rehber gözetiminde uygulayabilir: İlaç uygulamaları, riskli uygulamalarda öğretim elemanı/klinik
hemşire/rehber hemşire gözetiminde uygulayabilir olmak
16
4. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ LABORATUVAR UYGULAMA DEĞERLENDİRME
FORMU
T.C
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
HEMŞİRELİK ESASLARI II
LABORATUVAR UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU
Öğrencinin Adı Soyadı:
Öğrencinin Numarası:
Uygulamalar Puanlama Öğrencinin Puanı
1. Nabız ve solunum değerlendirme 10
2. Kan basıncı değerlendirme 15
3. İlaç uygulama (Oral, lokal/topikal) 10
4. Ampulden- Flakondan ilaç çekme ve hazırlama 10
5. İntravenöz branül uygulama 15
6. İntravenöz sıvı infüzyonu hazırlama ve izlemini yapma 10
7. İntramüsküler enjeksiyon uygulama 15
8. Subkutan enjeksiyon uygulama 15
Toplam Puan 100
Sorumlu Öğretim Elemanı
Adı Soyadı:
17
5. GÜNLÜK KLİNİK ORGANİZASYON FORMU
Klinik: ………………………………………………………….. Tarih:…………
Klinik Sorumlu Öğrenci Hemşire:…………………………………
ODA NO HASTANIN ADI SOYADI ÖĞRENCİ HEMŞİRE
18
6. GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ DEĞERLENDİRME LİSTESİ
Güvenli çevrenin sağlanması
Yatak frenleri
Yatak kenarlıkları
Oksijenin kapalı/açık olması önlemlerin kontrolü
Zemin kuru olması
Terlik/ayakkabının uygunluğu
Basınç noktalarının kontrolü
Kanama risk kontrolü (aspirin, heparin kullananlar vb, trombositopeni)
Travma riski (düşme risk ölçeği puanı)
Enfeksiyon riski
Ağrı
İletişim
Görmenin tamamen kaybı/azalması; sağ göz sol göz her ikisi
İşitme kaybı/azalma; sağ kulak, sol kulak her ikisi
İşitmeye yardımcı araç kullanımı
Hangi dili konuştuğu
Tepkisizlik (yüz ifadesinde jest, mimik kullanmaması)
Konuşabilme
Kekemelik, konuşmama
Duyu kaybı
Agresif olma
Anksiyete
Depresyon
Mental durum (Oryante, koopere olması)
Solunum
Solunum türü, hızı, derinliği, ritmi
Solunuma yardımcı cihaz kullanımı (CBAP, mekanik ventilatör vb)
Trakeostomi
Sigara kullanımı
KOAH
Astım
Öksürük
Belirgin özelliği, sıklığı, ağrı vb
Sekresyon varlığı
Sekresyonun rengi, kokusu, kıvamı
Aspirasyon işlemi endikasyonu
Beslenme
Diyeti
Çiğnemede güçlük (dişlerin durumu; diş olmaması, protez, çürük vb. ağız içi aft vb)
19
Yutma da güçlük (ağrı, zorlanma vb)
Mide problemleri (ağrı, yanma, hazımsızlık vb)
Öğün sayısı
Sıvı alımı
Allerji yapan gıda
Sevmediği besinler
Yemediği besinler (alerji, dini/inanç vb)
Obezite/morbid obez
Anoreksia/blumia nevroza
Mide bulantısı/Kusma
NG/ PEG/PEJ
İstemsiz kilo kaybı …….? kg yaklaşık
İştah durumu
Boşaltım
Miksiyon
İnkontinans
Dizüri
Pollaküri
Noktüri vb
Renk (hematüri vb)
Mesane kateteri (foley/prezervatif sonda)
Defekasyon
Hastaneye yatmadan önceki düzen defekasyon alışkanlığı günde ……… kez
Sürgü/bez kullanımı
İnkontinans
Distansiyon
Diyare (sayı, renk)
Konstipasyon (son defekasyondan itibaren 3 gün geçmesi)
Laksatif kullanımı
Fekal tıkaç
Stoma (ileostomi, kolostomi)
Melena
Vücut ısısı
Ortam ısısı
Pijamanın ortam ısısı ile uyumu
Vücut ısısı değerlendirme ateş türleri
Kişisel temizlik ve hijyen
Ağız ve diş temizliği
Saç
Yüz, deri
20
El / ayak temizlik ve tırnak değerlendirme
Pijama temizliği
Yatak takımları temizliği
Hareket
Mobilize
Yatağa bağımlı
Yardımcı araç kullanımı (baston, wolker, sandalye vb)
Deri bütünlüğü kontrolü
Bası bölgeleri kontrol
Basınç yarası derecelendirme takip
Atel/alçı varlığı
Parapleji (alt extremitelerin felç olması)
Hemipleji (vücudun bir tarafının felç olması)
Çalışma ve eğlence
Hobi
Boş zaman aktiviteleri
Gelir gider durumu
Uyku
Hastaneye yatmadan önce gece kaç saat uyuduğu
Gündüz uyuma alışkanlığı
Uyumadan önce alışkanlık olarak yaptığı uygulamalar (süt içme, kitap okuma, müzik dinleme vb)
Uyku hijyeni
Uyumak için ilaç alma durumu
Uyku için çevresel etkenler (ses, ışık, kalabalık)
Uyku bozuklukları
Cinselliği ifade etme
Kadında
Kadın kimliğini kabul ve uygun görünüm
Organ ve doku kayıpları (mastektomi, histerektomi vb)
Menstruasyon (başlama yaşı, kaç gün sürdüğü, döngü, ne kullandığı, kullandığı materyalin temizliği vb)
Vajinal akıntı (renk koku ödem hassasiyet)
Meme muayenesi (kendisi yapma, yaşa uygun kontrole gitme)
Smear yaptırma
Menapoz (yaşı, yaş/cerrahi menapoz, menapoz için ilaç kullanımı vb)
Cinsel yönden aktif olma
Kullanılan doğum kontrol yöntemi
Erkekte
Erkek kimliğini kabul ve uygun görünüm
Organ ve doku kayıpları
Cinsel yönden aktif olma
21
Testis muayenesi
Prostat muayenesi
Ölüm
Ölüm anksiyetesi
Ölüme yüklenen anlam
BAĞIMSIZ
YARI BAĞIMLI
TAM BAĞIMLI
Hemşirelik öyküsü almak için;
Kendini tanıtmış olmalısın
Hasta gereksinim ve ihtiyaçlarını karşılamış olmalı
Ziyaretçisi var iken konuşulmamalı
Tedavisi / acil girişim yapılmış olmalı, aynı anda ya da hemen öncesi olmamalı
Cerrahi invaziv girişimin hemen öncesi/sonrası (biyopsi, endoskopi vb)
Aradaki mesafe doğru ayarlanmalı çok yakın yada uzak olmamalı
İletişimde kullanılan ifadeler hastanın algısı ve kültürüne göre birden çok anlam taşıyor ise incitmeden net ifade
kullanılmalı
Tıbbi özgeçmiş
Hastanın doğduğu andan şimdiki zamana kadar geçirmiş olduğu;
Hastalıklar
Allerjileri
Bulaşıcı hastalıklar (tüberküloz, hepatit B, hepatit C, HIV vb)
Kronik hastalıklar (6 aydan uzun süren ve takip ve tedavi gerektiren; onkoloji hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, BPH
vb)
Evde sürekli kullandığı ilaçları yazınız.
Ameliyatlar (ne kadar süre önce ne ameliyatı ve ameliyat sonrası komplikasyon oluşma durumu)
Daha önce hastaneye yatma durumu (neden, sıklık durumu vb)
Şimdiki hastalığı için tanıyı ne zaman aldığı hastalığını algısı
Tıbbi soygeçmiş
Genetik olarak hastanıza katkısı olan akrabaları incelenir. Bu akrabalar
Anne, baba, hala, dayı, amca, teyze, dedeler, nineler ve kardeşlerinizde biter.
Aileye sonradan katılıp sizin genetiğinize katkısı olmayanlar (yenge, enişte, vb) değerlendirme dışıdır.
Hastanın eşi ile akrabalığı yoksa değerlendirme dışıdır
Hastanın çocukları değerlendirme dışıdır
Soy geçmişte şu hastalıklar sorgulanır;
Kanserler
Kromozomal geçişli hastalıklar (down sendromu, akdeniz anemisi vb)
Diyabet hastalığı, Kalp ve damar sistemi hastalıkları, Astım
22
7. HASTA DEĞERLENDİRME VE BAKIM PLANI FORMU
T.C.
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
HEMŞİRELİK ESASLARI II DERSİ
HASTA DEĞERLENDİRME VE BAKIM PLANI FORMU
Öğrencinin;
Adı Soyadı
Numarası
SORUMLU ÖĞRETİM ELEMANI
23
KLİNİK
ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI
HASTANIN:
HASTANEYE YATIŞ TARİHİ
DEĞERLENDİRME TARİHİ
ADI SOYADI
YAŞI
MEDENİ DURUMU
ÇOCUK SAYISI
EĞİTİM DURUMU
MESLEĞİ
BİLGİ ALINAN KİŞİ HASTA ( ) HASTA YAKINI ………………………………………
TIBBİ TANISI
HASTA TANISINI BİLİYOR
MU?
HASTANIN HASTANEYE
GELİŞ NEDENİ /
ŞİKAYETLERİ
Genel görünüm, giyim, hijyen:………………………………………………………………….
Ağız mukoza membranı (rengi, nemi, lezyon):………………………………………………...
Dişler; Çürük diş…………………… Diş kaybı………………….
Fısıltıyı duyma…………………………………………………………………………………..
Yakın mesafeden okuma…………………………El sıkma………………………..
Eklem hareketleri……………………………….. Kas kuvveti………………………………...
Deri: Kemik çıkıntıları………… Lezyonlar…………. Renk değişikliği…………………...
Yürüyüş…………… Postür………………… Bedenin bir kısmında kayıp……………………...
24
PROTEZLER:
DİŞ: …………………………………………… GÖZLÜK: ……………………. LENS: …………
İŞİTME CİHAZI: …………………..KALÇA: ………… DİZ:……………
DİĞER:………………………………………………………
DAHA ÖNCE KAN TRANSFÜZYONU: EVET ( ) HAYIR ( )
KOMPLİKASYON:……………………………………………..
HEMŞİRELİK ÖYKÜSÜ
TIBBİ ÖZGEÇMİŞ
SOYGEÇMİŞ
TARİH SAAT NABIZ /DK SOLUNUM
/DK
ATEŞ / 0C Kan Basıncı /mmHg
25
HASTANIN HASTANEDE KULLANDIĞI İLAÇLAR
HASTANIN ADI SOYADI:
KLİNİK: TARİH:
TIBBİ TANI:
İLAÇ ADI, FORMU,
DOZ- SIKLIK
UYGULAMA YOLU
ENDİKASYONU DİKKAT EDİLECEK
HUSUSLAR
26
HASTANIN ALDIĞI-ÇIKARDIĞI SIVI İZLEM FORMU
HASTANIN ADI SOYADI:
KLİNİK: TARİH:
TIBBİ TANI:
SAAT ALDIĞI SIVILAR (+) MİKTAR (cc)
SAAT ÇIKARDIĞI SIVILAR (-) MİKTAR (cc)
SAAT:
DENGE:
HAZIRLAYAN İMZA:
27
TIBBİ TANIYA İLİŞKİN BİLGİ
KAYNAK:
28
GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİNİ DEĞERLENDİRME
(Günlük Yaşam Aktivitelerini Değerlendirme Listesine göre değerlendiriniz)
G.Y.A G.Y.A DEĞERLENDİRİLMESİ HEMŞİRELİK TANILARI
GÜVENLİ BİR ÇEVRE
SAĞLAMA
İLETİŞİM
SOLUNUM
BESLENME
BOŞALTIM
29
G.Y.A G.Y.A DEĞERLENDİRİLMESİ HEMŞİRELİK TANILARI
KİŞİSEL TEMİZLİK VE
BAKIM
VÜCUT ISISININ
KONTROLÜ
HAREKET
ÇALIŞMA VE EĞLENCE
CİNSELLİĞİ İFADE
ETME
UYKU
ÖLÜM
30
MASLOW’A GÖRE HEMŞİRELİK TANILARININ SIRALANMASI
31
Hastanın Adı Soyadı: Klinik:
Tıbbi Tanı: Tarih:
Öğrenci Hemşire Adı Soyadı:
GYA HEMŞİRELİK TANILAMASI PLANLAMA
UYGULAMA DEĞERLENDİRME Semptom Etiyoloji Problem Amaç/Beklenen Hasta Sonucu
32
8. HEMŞİRELİK ESASLARI II KLİNİK UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU
TC
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
HEMŞİRELİK ESASLARI II
KLİNİK UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU
ÖĞRENCİNİN ADI VE SOYADI:
ÖĞRENCİNİN NUMARASI:
NOTU:
DEĞERLENDİRME ALANLARI PUANI
TEORİK BİLGİ (15 PUAN)
• Teorik bilgileri doğrultusunda bakım verdiği birey ve ailesinin sağlık bakım
gereksinimlerini belirleme
• Sağlık eğitimini planlama ve uygulama
PROFESYONEL DAVRANIŞA VE GÖRÜNÜME SAHİP OLMA (10 PUAN)
• Kişisel görünüm ve üniforma düzeni
• Motivasyon
• Eleştirilere karşı geliştirdiği tutum
• Karar verme yeteneği
KLİNİĞE GELİŞ GİDİŞ SAATİNE UYUM (10 PUAN)
• Uygulamaya devam etme
• Çalışma saatlerine (kliniğe geliş ve gidiş) uyum
SORUMLULUK YÜRÜTME (10 PUAN)
• Klinikteki hastaları uygun bir şekilde dağıtabilme
• Klinikteki hemşirelik işlev ve uygulamalarını organize edebilme
• Servis sorumlu hemşiresi ile uyumlu bir şekilde çalışabilme
• Hastaların bakım ve tedavilerinin arkadaşları tarafından yapılıp
yapılıp/yapılmadığını kontrol etme
ÇALIŞMA DÜZENİNE UYUM (10 PUAN)
• Çalıştığı serviste kendisine verilen hemşirelik rol ve işlevlerinde aktif rol alabilme
• Çalıştığı serviste diğer sağlık bakım profesyonelleri ile işbirliği içinde olma
• Eksiklerini fark etme ve hatalarını düzeltmek için çaba gösterme
ÖĞRENME İSTEĞİ VE AMACI (10 PUAN)
• Bakım ve tedavisini üstlendiği hastalarının hangi hemşirelik bakımına ihtiyacını
olduğunu belirleyebilme
• Bireyin özgeçmiş ve soy geçmiş bilgilerini değerlendirebilme
• Bireyin tanısı, kullandığı ilaçlar hakkında bilgi toplayabilme
• Dersin öğretim elemanı ile işbirliği yaparak bakım ve tedavisini üstendiği hastalara
koyduğu hemşirelik tanılarını tartışabilme
• Verdiği bakım ve tedavileri kritik edebilme
EKİP İLE İLİŞKİLER 5 PUAN (5 PUAN)
• Sağlık ekibi üyeleri ile uyumlu ve saygılı ilişki kurma
• Eğitimcilerle sağlıklı ilişki kurma
BİREYLERLE YARDIM EDİCİ İLİŞKİ KURMA (5 PUAN)
• Bakım verdiği sağlıklı/hasta birey ile sağlıklı ve terapötik ilişki kurma
• Bakım verdiği bireyin ailesi ile sağlıklı ve güven verici ilişki kurma
BAKIM PLANI (25 PUAN)
• Tanılama, Planlama, Uygulama, Değerlendirme, Kayıt etme
TOPLAM PUAN
DERSİN SORUMLU ÖĞRETİM ELEMANININ ADI SOYADI:
33
9. HEMŞİRELİK BECERİ LABORATUVARI UYGULAMA USUL VE ESASLARI TALİMATI
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ Doküman No 6.7.1
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Yayın Tarihi
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ Revizyon No
HEMŞİRELİK BECERİ LABORATUVARI UYGULAMA
USUL VE ESASLARI TALİMATI
Revizyon Tarihi
Sayfa No 1
1. Laboratuvarın kapısını ders öncesi ilgili öğretim elemanı açar.
2. Laboratuvar uygulamalarında öğlen arası gibi uzun aralarda kapı kilitli tutulur.
3. Ders bitiminde laboratuvar kilitlenir.
4. Laboratuvar uygulamalarında ihtiyaç duyulan malzemelerin temini için Hemşirelik Esasları Ana Bilim
Dalı öğretim elemanları ile iletişime geçilir.
5. İstem yapılan malzemeler tutanak ile kayıt altına alınarak teslim edilir-alınır. Çalışır durumda olmayan,
kırık, eksik malzemelerin olması durumunda oluşan zarar kullanan/zarar veren tarafından karşılanır.
6. Laboratuvar uygulamasında tedavi tepsisi, hasta yatağı, simülatör vb malzemeler kullanım sonunda bir
sonraki kullanıma uygun olacak şekilde temizlenerek bırakılır.
7. Laboratuvardan çıkarken bilgisayar, projeksiyon ve ışıklar kapatılır.
8. Laboratuvardan çıkarken camlar kapatılır, çöpler çöp kutusuna atılır.
9. Laboratuvar uygulamaları, ders programında belirlenen tarih ve saatler arasında yapılır.
10. Laboratuvardaki tüm elektrikli veya mekanik alet-ekipman-eğitim materyali kullanma talimatlarına uygun
şekilde kullanılır.
11. Öğrenciler;
12. Uygulama laboratuvarına yiyecek- içecek getirilmemeli ve tüketilmemelidir.
13. Laboratuvar uygulamalarında cep telefonunu kapalı tutmalı ya da sessiz konuma getirmelidir.
14. Öğretim elemanları ve arkadaşları ile uygun ve saygılı bir iletişim kurmalıdır.
15. Arkadaşlarının uygulama ve değerlendirmesi devam ettiği için gürültü yapılmamalı ve yüksek sesle
konuşmamalıdır.
16. Laboratuvar uygulamalarında izinsiz fotoğraf çekemez, ses ve görüntü kaydı alamaz, yayınlayamaz ve
paylaşamaz.
17. Laboratuvar uygulamaları esnasında öğrencilerin, yüzük, takı vb kullanmamaları gerekmektedir.
18. Laboratuvarda uygulama esnasında saçlar uzun ise mutlaka toplanmalıdır.
19. Laboratuvarda he1rhangi bir sorun tespit edildiğinde ders sorumlu öğretim elemanına iletilmelidir.
20. Uygulamanın özelliğine göre öğretim elemanının belirttiği güvenlik önlemlerine uymalıdır.
21. Öğrenciler her türlü araç ve gerecin dikkatli kullanılmasına özen göstermelidir.
22. Öğrenciler araç-gereçlerin zarar görmesi ya da kaybolmasına neden olduğu durumlarda zararı karşılamak
zorundadır.
23. Laboratuvar uygulamaları bittikten sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
24. Laboratuvarda belirlenmiş kurallara uyulması zorunludur.
ONAYLAYAN
HAZIRLAYAN
34
10. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ KAYNAK LİSTESİ
1. Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.:
Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2014.
2. Karadağ A, Atabek Aştı T. (Ed): Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akademi
Yayıncılık, 2016.
3. Uysal N., Çakırcalı E (Çeviri Ed.). Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları, Palme Yayıncılık,
2015.
4. Erkal İlhan S., Sançar B. (Ed): Sağlık Bilimleri Sözlüğü, Alter Yayıncılık, 2013.
5. Bektaş H., Klinik Hemşirelik Becerileri (Çeviri Ed.), Nobel Tıp Kitabevi, 2015.
6. Sabuncu N., Akça Ay F. (Ed): Klinik Beceriler Sağlığın Değerlendirilmesi Hasta Bakım ve Takibi, Nobel
Tıp Kitabevi, 2010.
7. Karadağ A., Çalışkan N., Göçmen Baykara Z. (Ed): Hemşirelik Teorileri ve Modelleri. Akademi Basın ve
Yayıncılık, 2017.
8. Berman A., Snyder S., Frandsen G.: Kozier and Erb’s Fundamentals of Nursing, Pearson, 2016.
9. Babadağ K., Atabek Aştı T. (Ed): Hemşirelik Esasları Uygulama Rehberi, İstanbul Tıp Kitabevi, 2012.
10. Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH: Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3rd
Edition, F.A. Davis Company Philadelphia, 2016.
11. Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A.: Fundamentals of Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013.
12. Taylor CR, Lillis C, LeMone P, Lynn P: Fundamentals of Nursing: The Art and Science of Nursing Care
Seventh, North American Edition, Lippincott Williams & Wilkins, 2011.
13. Berman A., Snyder S., Frandsen G.: Kozier&Erb’s Fundamentals of Nursing Concepts, Process and
Practice Tenth Edition, Pearson, 2016.
14. Atabek Aştı T., Karadağ A (Çeviri Ed.): Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Nobel Kitabevi,
2011.
15. Birol, L.: Hemşirelik Süreci. 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları, 2011; 54-58.
16. Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. (Ed): Hemşirelik Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı,
Andaç Yayınları, Alter Yayıncılık, Ankara, 2017.
17. Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri Ed.). Hemşirelik Tanıları El Kitabı. 11. Baskı, Pelikan Yayınevi,
2018.
* Dersin Temel Kaynak Kitapları