UNIVERZITET U TUZLI

MAŠINSKI FAKULTET

Mehatronika

Razvoj proizvoda:

Projekat:

Historija razvoja vatrenog oružija

Muhamed Herić III-18/04

SadržajUvod:...........................................................................................................................................3

1.0 Barut......................................................................................................................................4

1.1 Razvoj pištolja......................................................................................................................5

1.2 Razvoj pušaka.......................................................................................................................9

Zaključak:.................................................................................................................................12

Literatura:..................................................................................................................................13

Uvod:

Od pamtivijeka čovjek upotrebljava oružija i razvija ih, pa tako nije iznenađujuće što danas imamo tako sufisticarana oružja. Pištolji spadaju u malokalibarska oružija koja su namjenjanja prvenstveno za borbu na bliskoj udaljenosti, zbog svoje težine i veličine posebno su pogodni za tu svrhu. Također su namijenjeni civilnom stanovništvu radi zaštite ili samo povećanja osjećaja sigurnosti. U razvoj pištolja se ulaže više novca nego u razvoj pušaka, iz razloga što se pištolju dobro prodaju u doba mira kao i u doba rata, jer su oni glavno naoružanje policijskih snaga kao i zaštitara.

1.0 Barut

Sa sigurnošću se ne može reći kada je otkriven barut i gdje, ali historičari vjeruju da se to desilo u periodu od 600 do 900 godine u Kini ta vrijeme Sui i Tang dinastija. Najvjerojatnije je da je barut otkriven slučajno, u pokušaju da se otkrije eliksir života. Postoji zapisi iz ovog perioda o nekim opasnim i otrovnim miksturama koje se ne bi smjele pravit, u jednom od zapisa se spominje da se ne bi trebali miješati sumpor, kalijev nitrat, med i arsen, jer bi ova smiješa u dodiru sa plamenom planula i proizvela veliku količinu toplote koja bi mogla povrijedit alhemičare. Uprkos upozorenjima alhemičari su nastavili eksperimentirati sa ovim miksurom u nastojanju da je učine još jačom, i tako je nastala miksura koja je prozvana huo yao što znači vatrena hemikalija. Nakon toga je uslijedilo otkriće da ako se u bambusov štap stavi barut i on baci u vatru da će taj štap eksplodirati.

Slika 1. Barut

Današnji barut se sastoji od 75% kalijevog nitrata ( KNO3), 15 uglja i 10% sumpora, ova formula je stara preko 1000 godina ali se i dalje koristi.

1.1 Razvoj pištolja

Najstariji pronađeno vatreno oružje potiče iz 1341 godine, i pronađen je u ruševinama dvorca Monte Varino u Italiji. To oružje je predstavljalo običnu cijev koja je bila zatvorena sa jedne strane, kroz otvor bi se ubacivao barut i kamenje i aktivirala bi se bakljom ili zapaljenim ugljenom, oružjem su rukovala dva čovjeka.Prvi pištolji koji su se pojavili nazivaju se „wheellock“, ovaj naziv nose zbog toga što je se za aktiviranje baruta koristio točak koji je bio spojen sa oprugom, na točku se nalazio kremen koji je udarao o metal te stvarao iskru. Problem ovih pištolje je bio u tome što kremen nije mogao iskriti ako bi bio vlažan, taj problem je djelomično riješen stavljanjem kremena u metalnu dvodijelnu sfere kao što se vidi na slici 2.

Slika 2. Princip rada „wheellock“

Slika 3. „Wheellock“ pištolji

Slijedeći korak u razvoju je bio u cilju rješavanja problema vlažnog kremena, ovo riješenje se naziva „Percussion caps“ ili udarne kapsule, 1800 godine Edwar Howards je oktrio živin fulminat, Alexander Forsyth je to kombinirao sa kalijevim hloratom i konstatovo da se ta smiješa može koristiti kao novi način aktiviranja baruta. Prošlo je 20 godina dok Joshua Shaw 1822 godine nike kompletirao udarne kapsule. Kapsula je bila napravljena od dva dijela od bakra u koji bi se stavljala smiješa živinog fulminata. U kapsulu bi udarao oroz te aktivirao smjesu koja bi se zbog pritiska palila i putovala bi za oksigenom do baruta.

Slika 4. Princip rada udarne kapsule

Slika 5. Pištolji sa udarnom kapsulom

Idući korak u razvoju bi je revolver. Mada je ideja postojala i ranije, prvi uspješni revolver je patentirao i proizveo Samuel Colt. Svoj prvi patent je prijavio u Britaniji 1835. a drugi u SAD, 25 februara 1836. Postoje sumnje da je on izum kopirao od Džona Pirsona, ali nema sumnje da je Kolt prvi organizirao serijsku proizvodnju revolvera i od njega učinio masovno oružje. Prva dva prototipa izradio je Koltu puškar Enson Čejz iz Hartforda, Konektikat. U probama je jedan eksplodirao, što je dovelo do usavršavanja kasnijih modela: naime, postojala je opasnost da eksplozija kapsule zapali i susjednu komoru, a ne samo onu koja je na redu. Zato je kapsla izolovana čeličnim pregradama na dobošu. Revolveri su prvi pištolji na kojima se prestao koristiti stari princip punjenja, barut i olovna kugla, od pojave revolvera se koriste metci sa čahurom, zrnom i udarnom kapsulom.

Slika 6. Revolver

Iako je na modifikaciji i unaprjeđenu revolvera mnogo rađeno, prema dosadašnjem razvoju, a on se sastoji u primjeni nehrđajućih čelika, boljoj izradi i većoj preciznosti obrade dijelova, budućnost revolvera ograničena je njegovom koncepcijom u svemu, osim u vrstama municije. Municija za revolvere razvija se stalno i ima mnogo više vrsta nego municija za automatske

pištolje. Razlog tome je neosjetljivost revolvera na manja barutna punjenja, veća fleksibilnost u izradi (u većini slučajeva jedan ram može da podnese nekoliko kalibara) i mogućnost primjena raznih vrsta municije: sačma, kombinovani metci iz više dijelova itd. Od 1936. kada je nastao metak .357 Magnum, snaga revolverske municije stalno raste, s tim da se iz revolvera za jaču municiju uvijek može pucati i slabijom istog prečnika zrna i čahure. Slijedeći korak u razvoju vatrenog oružja je bila pojava automatskih pištolja. Princip rada ima se zasnivao na upotrebi izduvnih gasova za ponovno punjenje pištolja, naime nakon ispaljenja metka gasovi iz čahure se usmjeravaju u suprotnu stranu od metka i na taj način vrše pokretanje zatvarača koji vrši izbacivanje čahure, ponovno zatezanje oroza i ubacivanje novog metka u cijev. Pored revolvera ovo su drugi pištolji koji su imala magazin, u magazinu se nalazila opruga koja je omogućavala da se na vrhu magazina uvijek nalazi metak.

Slika 7. Mauser-ov automatski pištolj

1.2 Razvoj pušaka

Puške su prošle sve faze razvoja kao i pištolji tako da će se u ovom radi biti navedeni samo neki principi rada poluautomatskih i automatskih pušaka. Nakon pojave udarne kapsule pojavljuje se nova generacija pušaka koje se nazivaju poluautomatske puške.

Slika 8. Poluautomatska puška

Slika 9. Princip rada poluautomatskih pušakaPodizanjem ručice omogućava se izvlačenje klipa iz cijevi puške. Kada se klip izvuče opruga koja se nalazi u spremniku metaka tiska gornji metak do komore za punjenje. Ponovnim vraćanjem klipa taj metak se postavlja u cijev i u toku hoda klipa zateže se okidač. Nakon pritiskanja okidača aktivira se opruga koja nosi udarnu iglu koja udara u kapsulu na čahuri i time vrši ispaljivanje metka. Ponovnim izvlačenjem klipa oslobađa se prostor za izbacivanje prazne čahure.Slijedeći korak u razvoju pušaka bio je pojava prvih automatskih pušaka koje su radile na principu trećeg Newton-ovog zakona, odnosno zakona akcije i reakcije.

Slika 10. Automatska puška

Slika 11. Princip rada automatske puškePovlačenjem ručice za repetirane puške vrši se sabijanje opruge koja se nalazi u kundaku puške, također se vrši natezanje obarača te ubacivanje metka u cijev iz spremnika metaka. Kada je obarač pritisnut opruga i klip spojen na oprugu mogu slobodno da se kreću, opruga koja je sabijena sada se isteže te vrši aktiviranjem metka udarom udarne igle o kapislu na čahuri. Nakon udaranja u kapislu dolazi do sagorijevanja baruta koji se nalazi u čahuri i kada pritisak dostigne kritičnu vrijednost dolazi do ispaljivanja metka. Pošto opruga, klip i čahura se sada nalaze u neposrednom fizičkom kontaktu i nisu sputani nikakvim mehanizmom dolazi do ponovnog sabijanja opruge. Sila kojom se sabija opruga je jednaka sili koju je imao metak

prilikom napuštanja čahure prema trećem Newton-ovom zakonu. Na ovaj način je omogućeno kontinuirano ispaljivanje metaka sve dok je obarač pritisnut ili dok ima metaka u šaržeru.

Slijedeći korak u razvoju pušaka bio je upotreba izduvnih gasova za repetiranje puške. Princip rada je sličan kako i kod prvih automatskih pušaka, razlika je u tome što izduvni gasovi koriste za rapetiranje. Kako je prikazano na slici 12, paralelno sa puščanom cijevi postavlja se manja cijev u kojoj se nalazi cilindar koji se spojen sa mehanizmom za repetiranje. Nakon ispaljivanja metka gas iz čahure koji je velikog pritiska nastoji da se ravnomjerno rasporedi unutar cijevi te jedan dio gasa dolazi u gasni cilindar i vrši pokretanje klipa a samim time i ponovno vraćanje sabijanje opruge. Ovaj princip rada je i danas primjenjuje kod mnogih pušaka

Slika 12. Gasno repetiranje puške

Zaključak:

Upotreba pištolja datira od vremena upotrebe pušaka, pa tako i u njihovom razvoju šta bi bilo efikasno primijenjeno na jednom primjenjivalo bi se i na drugo, te može se reći da je njihov razvoj tekao paralelno. Današnji pištolju su mnogo kompleksniji od svojih predaka, posebno se ističu automatski pištolji koji posjeduju mogućnost rafalnog ispaljivanja metaka, ali je njihova funkcija ostala ista, a to je efikasno oružje na kratkim udaljenostima. Što se tiče

pušaka njih razvoj u usmjeren u cilju što većeg povećanja preciznosti i dometa, što se očituje sve većim smanjenjem puščanih zrna. Također se danas upotrebljavaju puške sa optičkim nišanima koje značajno povećavaju preciznost pušaka.

Literatura:

[1.] Richard Holmes „Visual History of arms and weapons“ 2006[2.]www.wikipedia.org