Historiku i lojrave olimpike

Historiku i lojrave olimpike

AUIOLA NEZIRI 107

Historia 112 vjecare e lojrave olimpike Lojrat Olimpike e kan zanafilln e tyre n Greqin e lasht. Gjat kohs s zhvillimit t tyre t gjitha luftrat q bheshin brenda territorit grek ishin t detyruara t pushonin. Ato ishin personifikim i paqes. Ndr fituesit m t mdhenj t tyre n lashtsi mbahet mend emri i Koroibos. Ai ka qen edhe fituesi i tyre i par m 776 para ers s re. Me kalimin e kohs lojrat morn nj zhvillim t gjer, duke u prhapur edhe n vendet e tjera. N to filluan t merrnin pjes edhe barbart e gladiatort. Barbari i par q fitoi nj titull ishte Tiberio. N vitin 393 e.r me urdhr t perandorit romak Teodozio, dyert e stadiumeve olipmike u mbylln prgjithmon. Ato nuk do hapeshin m kurr deri n vitin 1986, ku do t riktheheshin n vendlindjen e tyre Athin dhe do quheshin Lojerat Olimpike Moderne. At vit u vendos q Lojrat t mbaheshin nj her n katr vjet. Tani pas 112 vjetsh sht Pekini q do t pres Lojrat Olimpike t 2008-s.

Athin 1896 M 1896 m n fund pas shum kohsh Lojrat Olimpike ngrejn siparin n Athin. M 6 Prill 1896, Lojrat rifilluan pas 1496 vjetsh. Gjat ktyre Lojrave morn pjes 300 atlet (197 ishin grek). Shetet pjesmarrse ishin 13 dhe ato vinin nga tre kontinente. U konkurua n: atletik, iklizm, skerm, mundje e lir, not, peshngritje, tenis dhe qitje. Kampioni i par i Lojrve Olimpike ishte studenti amerikan Xhejms Konolli n trehapsh me 13.71 metra.

Paris 1900 - Nderi pr t pritur Lojrat e dyta Olimpike i takoi kryeqyetit francez Paris. Lojrat Olimpike t ktij viti mbahen mend si ato m t gjata. Ato filluan m 20 maj dhe prfunduan m 28 tetor. Atlett q morn pjes gjat ktyre Lojrave ishin 1200 dhe mbizotronin francezt. Sundimi i atletve amerikan n kto Lojra qe i padiskutueshm.

Sent Luis 1904 Sent Luis ishte qyteti i par jovevropian q organizoi Lojrat Olimpike. Ato filluan m 1 korrik dhe prfunduar n 23 nntor. Numri i pjesmarrsve 600 atlet dhe shtetet pjesmarsse 11. Triumfuesi i ktyre Lojrave ishte Arki Han, i cili fitoi tri gara (60 100 200 metrsh).Fituesi i maratons amerikane Fred Lorc u skualifikua pasi kishte br nj pjes t mir t t garn me makin.

Londr 1908 M 1908 Lojrat rikthehen srish n kontinentin e vjetr. Morn pjes 22 shtet dhe 2000 atlet. Hapja e tyre zyrtare u b n prani t familjes mbretrore britanike. Ameriaknt t udhhequr nga vrapuesi i garave t mesme Mel Shepard dominuan prsri n garat e Atletiks. N kto Lojra pr her t par u prfshi edhe sporti i futbollit.

Stokholm 1912 Lojrat Olimpike t Stokholmit u hapn m 5 korrik dhe u mbylln, m 22 korrik. Vendet pjesmarrse ishin 28 dhe atlett q i prfaqsonin 2500. Protagonistt e ktyre Lojrave ishin: atleti amerikan Ralf Kreig (100 dhe 200 metra), finlandezi Kolehmainen, dhe indiano amerikani Torp. Nj ngjarje tjetr dramatike q do t mbebet prgjithmon n historin e Lojrave Olimpike sht ajo e portugezit Francisko Lazaro 21 vje: si pasoj e t nxehtit t madh atij i ra t fikt dhe vdiq pas pak minutash.

Anvers 1920 Vendet pjesmarrse n lojrat e Anverss ishin 29 dhe prfaqsoheshin me 2051 atlet. Ato u zhvilluan nga 21 prill deri m 12 shtator. Triumfuesit e ktij viti ishin srish Shtetet e Bashkuara me 41 medalje ari. Kohanomokou ishte m i shpejti n garat e notit. N tenis p femra francezja Lenglen fitoi turneun e tenisit.

Paris 1924 Pr her t par n historin e Lojrave Olimpike, 3075 atlet e 44 vendeve pjesmarrse patn fshatin e tyre olimpik dhe nj stadium lojrash 60 mij vendsh. Gjithashtu pr her t par n Paris u ndrtua edhe nj pishin olimpike. Me 99 medalje t fituara prej t cilave 45 ari, Shtetet e Bashkura t Ameriks u bn padron absolut t Lojrave Olimpike.

Amsterdam 1928 (23 korrik- 12 gusht) Pr her t par gjat ktyre Lojrave, Flaka Olimpike mbeti e ndezur n stadium nat e dit. Atlett pjesmarrs ishin 3000 dhe prfaqsonin gjithsej 46 vende. Shklqeu n garat e notit Vajzmuller dhe Nurmi. N atletik, kanadezi Uiliams fitoi garat e 100 dhe 200 metrave. N maraton triumfi i takoi franko algjerianit El Uafi.

Los Anxheles 1932 (30 korrik- 14 gusht) N los Anxhelos, Lojrat pr her t par gjat historis s tyre do t zhvilloheshin n nj stadium me 105 mij vende, do t vendosej kronometri, fotofinishi dhe podiumime tri shkall. Triumfatort ishin amerikant (143 medalje, 41 ari), ku pr t'u prmenduar jan 2 medlajet e arta t Didrikson n hedhje shtize dhe n 80 m gar me pengesa. Pr her t par n Lojrat Olimpike mori pjes dhe skuadra kineze.

Berlin 1936 (1 gusht- 16 gusht) Vendet pjmarrse 49 dhe do t prfaqsoheshin nga 4000 atlet n 24 sporte. Olimpiada e Berlinit sht e njohur pr sukseset e amerikanit me ngjyr Ouens (4 medalje ari n kt Olimpiad) dhe propagandn naziste t Hitlerit. N gara ai arrin t mund gjermanin Long, duke detyruar Hitlerin t largohet nga stdiumi. Gjermania ishte triumfuesja e ktyre lojrave me 89 medalje (33 ari). N vendin e dyt amerikant me 56 medalje (24 ari).

Londr 1948 (29 Korik 14 gusht) - Lojrat rinisin srish pas 12 vjet ndrprerje pr shkak t Lufts s Dyt Botrore. Prjashtohen nga pjesmarrja Gjermania dhe Japonia. Olimpiada e Londrs mund t quhet ndryshe dhe Olimpiada e grave. Holandezja Koen, nn e dy fmijve 4 medalje ari n atletik, francezja Mishelin Ostermajer fiton dy medalje n hedhjen e diskut dhe n ngritje peshash, gjimnastja Maksi Provaznikova sht atletja e par olimpike lindore q garon pr nj vend perndimor.

Helsinku 1952 (19 korrik 3 gusht) N Findland pjesmarrsit do t ishin 5000 dhe do t prfaqsonin 59 vende. Lufta e ftoht e asaj kohe ndrmjet SHBA deh BS do t pasqyrohej edhe n Lojrat Olimpike. Pr her t par BS arriti ti sfidoj denjsisht amerikant. Amerikant dominojn n ateltik, por triumfatori sht ekosllovaku Zatopek, fitues i garave t 500 dhe 10000 metrave dhe i maratons. Rekord olimpik i italianit Pino Dordoni n ecje sportive.

Melburn 1956 (22 nntor- 8 dhjetor) Atlett pjesmarrs jan 3300 dhe prfaqsojn 67 vende. Tri medalje ari n garat e shpejtsis pr amerikanin Morrou. Sovjetiku Kuts fiton dy medalje ari n 5000 dhe 10000 metra dhe francezi Alen Mimu triumfon n maraton. Fitues i ksaj Olimpiade sht Bashkimi Sovjetik m 98 medalje prej t cilave 36 ari.

ROME 1960 (25 gusht- 11 shtator) Jan 5328 atlett pjesmarrs dhe prfaqsojn 84 vende. Pr t'u prmendur jan medaljet e Kalhun 110 metra me pengesa, Boston n krcim s gjati, Brag n hedhje pr s larti, gjermani Hari n 100 metra dhe etiopiani Bikila, q pr mse 42 kilometra vrapon zbathur, duke fituar medalje ari. N boks fillon epoka e Kazus Klej. Fitimtare prsri BS me 103 medalje. N vend t dyt, SHBA dhe n t tretin Italia.

TOKIO 1964 (10- 24 tetor) Pr her t par n nj Olimpiad prfshihen xhudoja dhe volejbolli. N atletik dominon amerikani Hajes n 100 metra dhe zelandezi Snell n 800 dhe 1500 m. Bikila prsri medalje ari n Maraton. N not australiania Fraser fiton titullin e tret rresht n 100 stil i lir. Pas tet vjetsh, SHBA mund BS pr medalje t fituara.

MEKSIKE 1968 (12- 27 tetor) Meksika ishte Olimpiada e rekordeve botrore. Amerikant me Hajnes, Smit dhe Evans vendosin rekorde t reja botrore. Hajnes n 100 m ishte i pari q arriti t zbres rekordin botror n 10 sekonda. Evans triumfon n 400 m. N krcim s gjati Beamon krcen 8.80 metra dhe thyen rekordin botror q ishte n fuqi prej mse 23 vjetsh. N gjimnastik protagoniste ekja Cavlavska.

MUNIH 1972 (26 gusht- 11 shtator) 7894 jan atlett pjesmarrs dhe 122 vendet q ata prfaqsojn. Dramatike Lojrat e Munihut, q lyhen me gjakun e 17 atletve izraelit. Lojrat ndrpriten pr 24 or pr t vazhduar srish me magjin e tyre t humbur. Protagonist i Olimpiads sht Shpitc, q fiton 7 medalje ari n not. N gjimanstik triumfon Olga Korbut. Pas prfundimit t Lojrave, BS sht e para n renditje me 50 medalje ari. Pr her t par n Olimpiad merr pjes edhe Shqipria.

MONTREAL 1976 (17 korrik 1 gusht) Lind nj yll i ri n gjimnastik: Nadia Komanei. Rumania fiton medalje ari dhe q prej ktij viti ajo do t jet sunduesja absolute n gjimanistik. Kubanezi Huantorena fiton medalje t art n 400 dhe 800 metra dhe Lase Viren triumfon si katr vjet m par n 5000 dhe 10000 m.

MOSKE 1980 (19 korrik 3 gusht) Amerikant bojkotojn Olimpiadn pr protest ndaj pushtimit rus t Afganistanit. Shembullin e SHBA e ndjekin edhe 28 vende t tjera, dhe Olimpiada nis vetm me 28 vende pjesmarrse. N atletik pr 100 m fiton britaniku Uells. N garat mesatare dallohen britanikt Ko, Ovet dhe Tompson.

LOS ANXHELOS 1984 (28 korrik 12 gusht) N Los Anxhelos rust ua kthejn amerikanve me t njjtn monedh duke bojkotuar Lojrat Olimpike. Morn pjes 7055 atlet nga 140 vende. Karl Ljuis fiton katr medalje n 100, 200, krcim s gjati dhe stafet. N basketboll lind ylli Xhordan. Kina rikthehet n Lojrat Olimpike pas 36 Vjetsh.

SEUL 1988 (17 shtator 2 tetor) Jan 9000 atlett pjesmarrs nga 160 vende. Seul sht Olimpiada e dopingut. Karl Ljuis fiton medaljen e art n 100 m pas skualifikimit t kanadezit Xhonson q kishte fituar duke prdorur doping. N not gjermanolindorja Oto dhe amerikani Biondi fitojn secili nga 5 medalje ari. Protagonist hedhsi nga trampolina Greg Luganis. N vend t par pas prfundimit t Lojrave Olimpike qndrojn sovjetikt, me 132 medalje, prej t cilave 55 ari.

Barcelon 1992 Nj bum i vrtet pjesmarrsish n Barcelon; 9094 nga 172 vende. N 100 m fiton britaniku Kristi, ndrsa n 1500 m spanjolli Kao. Karl Ljuis shkelqen srish duke fituar dy medalje ari n krkcim s gjati dhe stafet. N gjimnastik shkelqen bjellorusi Sherbo, q fiton 6 medalje ari. N basketboll Dream Team fiton bindshm medaljet. Rikthehet prfaqsuesja e Shqipris pas bojkotit nga prfaqsimi i saj i par n vitin 1972.

Atlanta 1996 - Lojrat Olimpike hapen nga legjenda e boksit Muhamed Ali. 197 jan vendet pjesmarrsse n Atlanta. Protagonsit i Olimpiads atleti Majkll Xhonson. Ai prshkon 200 m n 19.32 sekonda. Medalje ari pr t dhe n 400 m. Nigeria triumfon n futbolln duke u br vendi i par afrikan q fiton nj medalje t art n Olimpiad. N prfundim t lojrave n vend t par

renditen amerikant me 101 medalje (44 ari)

Sidnej 2000 - Lojrat Olimpike t Sidneit jan m t mdhat q jan organizuar deri m tani, me 10,651 atlet, nga 199 vende t ndryshme dhe atlet individual, q konkurruan n 300 gara. Brixhit Fisher fitoi 2 medalje t arta n kajak duke u br kshtu e para femr q arrin t fitoj medalje n nj diferenc prej 20 vitesh. Xhudistja Rjoko Tamura, e cila humbi n finale n Barcelon dhe Atlanta, arriti t fitonte medaljen e art n Sidnei, ndrsa Stiv Redgrejv u b atleti i par i kanotazhit, q arrin t fitoj medalje t art n 5 olimpiada radhazi.

Athin 2004 - Pas 108 vjetsh Lojrat Olimpike Moderne rikthehen n Athin n vitin 2004. Shtetet e Bashkuara fituan numrin m t madh t medaljeve n lojrat olimpike t Athins. Sportistt amerikan fituan gjithsej 103 medalje, 35 prej tyre ari. N vend t dyt u rednit Rusia me 92 medalje, 27 ari, ndrsa Kina zuri vendin e tret me 63, por sportistt kinez fituan 5 medalja ari m shum se rust. Sportistt grek prfunduan me 17 medalje, 6 prej tyre t arta.