Upload
rasim-temur
View
220
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
1/131
STANBUL NVERSTESFEN BLMLER ENSTTS
YKSEK LSANS TEZ
STANBUL
HIZLI DURUM TESPT (DURTES) YNTEM VEBLGSAYAR PROGRAMININ GELTRLMES
n. Mh. Rasim TEMR
naat Mhendisli*i Anabilim Dal,
Yap, Program,
Dan,man
Do. Dr. Nam,k Kemal ZTORUN
Haziran, 2006
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
2/131
STANBUL NVERSTESFEN BLMLER ENSTTS
YKSEK LSANS TEZ
STANBUL
HIZLI DURUM TESPT (DURTES) YNTEM VEBLGSAYAR PROGRAMININ GELTRLMES
n. Mh. Rasim TEMR
naat Mhendisli*i Anabilim Dal,
Yap, Program,
Dan,man
Do. Dr. Nam,k Kemal ZTORUN
Haziran, 2006
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
3/131
Bu alma 26/06/2006 tarihinde aadaki jri tarafndan naat Mhendislii AnabilimDal Yapprogramnda Yksek Lisans Tezi olarak kabul edilmitir.
Tez Jrisi
Do.Dr. Namk Kemal ZTORUN (Danman) Prof. Dr. Zekai CELEPstanbul niversitesi stanbul Teknik niversitesiMhendislik Fakltesi naat Fakltesi
Prof. Dr. Ekrem MANSALI Prof. Dr. S. Feyza NCO
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
4/131
i
NSZ
Lisans ve yksek lisans renimim srasnda ve tez almalarm boyunca gsterdii hertrl destek ve yardmdan dolay ok deerli hocalarm Do. Dr. Namk KemalZTORUNa ve Prof. Dr. Ekrem MANSALIya en iten dileklerimle teekkr ederim.
Bu alma boyunca yardmlarn esirgemeyen alma arkadalarma teekkr borbilirim.
Haziran, 2006 Rasim TEMUR
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
5/131
ii
NDEKLER
NSZ............................................................................................................................. i
NDEKLER .............................................................................................................. ii
EKL LSTES ........................................................................................................... vi
TABLO LSTES .........................................................................................................vii
SEMBOL LSTES .....................................................................................................viii
ZET.............................................................................................................................. ix
SUMMARY ................................................................................................................... x
1. GR .......................................................................................................................... 1
2. GENEL KISIMLAR.................................................................................................. 4
2.1. STANBUL DEPREM MASTER PLANINDA NERLEN YNTEMLER...........42.1.1. Birinci Kademe De*erlendirme ..............................................................................6
2.1.1.1. Yntem I-II: ODT.............................................................................................7
2.1.1.2. Yntem III: B - YT.........................................................................................7
2.1.2. kinci Kademe De*erlendirme ................................................................................8
2.1.2.1. Yntem I: (1-7 KatlBetonarme Binalarin) - ODT......................................8
2.1.2.2. Yntem II: (1-5 KatlBetonarme Binalarin) -T.......................................10
2.1.2.3. Yntem III: (Deprem Gvenli'i Tarama Yntemi) -T..................................11
2.1.2.4. Yntem IV: B - YT .......................................................................................122.1.2.5. Yntem V: (1-7 KatlBetonarme Binalarin) - ODT...................................13
2.1.2.6. Yntem VI: (1-5 Katl Y'ma ve Karma Binalarin) - ODT........................14
2.2. FEMA YNTEM .........................................................................................................19
2.2.1. FEMA 154...............................................................................................................19
3. MALZEME VE YNTEM .................................................................................... 27
3.1. TANIMLAMA BLGLER .........................................................................................33
3.1.1. Pafta, Ada ve Parsel Numaralar, ..........................................................................333.1.2. Yap, Kod Numaras, ...............................................................................................33
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
6/131
iii
3.1.3. Yap,n,n Proje Varl,*,.............................................................................................34
3.1.4. Giri Kat Alan, .......................................................................................................34
3.1.5. De*erlendirenler, De*erlendirme Tarihi .............................................................34
3.1.6. Yap,n,n Adresi........................................................................................................353.2. YAPI HAKKINDA GENEL BLGLER ....................................................................35
3.2.1. Yap,n,n Ya, ...........................................................................................................35
3.2.2. Onar,m Durumu.....................................................................................................35
3.2.3. Kat Bilgileri.............................................................................................................36
3.2.4. Ortalama Kat A*,rl,*,............................................................................................36
3.2.5. Dilatasyon Durumu ve Kat Seviyesi Fark,...........................................................36
3.3. ARTNAME KATSAYILARI.....................................................................................38
3.3.1. Deprem Blgesi.......................................................................................................38
3.3.2. Bina Kullan,m Tr ve nem Katsay,s, ..............................................................39
3.3.3. Yerel Zemin S,n,f, ..................................................................................................40
3.3.4. Yap, Davran, Katsay,s, ve Sebebi .......................................................................40
3.4. TAIYICI SSTEM ZELLKLER..........................................................................41
3.4.1. Ta,y,c, Sistem Tr ..............................................................................................42
3.4.2. Deme Tipi ............................................................................................................42
3.4.3. Temel Sistemi..........................................................................................................43
3.4.4. Bodrum D, Duvarlar, ...........................................................................................43
3.4.5. Blme Duvarlar ......................................................................................................44
3.5. BETONARME BNALARDA MALZEME ZELLKLER...................................45
3.5.1. Donat, Tr ............................................................................................................45
3.5.2. Ortalama Beton Dayan,mlar,................................................................................45
3.5.3. Beton ilik Kalitesi ..............................................................................................46
3.6. HASAR BELRLEME..................................................................................................47
3.6.1. Katlar Aras, Rlatif Kal,c, Yanal teleme..........................................................47
3.6.2. Yap,sal Hasar Durumu..........................................................................................47
3.7. KUSUR BELRLEME..................................................................................................48
3.7.1. K,sa Kolon Problemi..............................................................................................48
3.7.2. Gl Kiri - Zay,f Kolon Problemi .....................................................................49
3.7.3. Asma Kat.................................................................................................................50
3.7.4. ,kma Kat...............................................................................................................50
3.7.5. Dzensizlikler .........................................................................................................51
3.7.6. Malzeme Detay ilik Kusurlar, ..........................................................................52
3.7.7. Etriye S,klat,rmas,................................................................................................53
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
7/131
iv
3.8. YORUMLAR VE NERLER ....................................................................................54
3.8.1. Bina Hasar Grmse Olas, Sebepleri .................................................................54
3.8.2. nlem nerileri......................................................................................................55
3.8.3. Onar,m ve Glendirme nerileri .......................................................................553.9. RLEVE BLGLER ..................................................................................................56
3.10. RSK SEVYESNN BELRLENMES...................................................................57
3.10.1. Birinci Do*al Titreim Periyodunun Belirlenmesinde Kullan,lan Katsay,.....57
3.10.2. Birinci Do*al Periyot............................................................................................57
3.10.3. Deprem Blgesi Katsay,s, ....................................................................................57
3.10.4. vme Spektrumu...................................................................................................58
3.10.5. Deprem Yk Azaltma Katsay,s, .......................................................................58
3.10.6. Spektral vme Katsay,s,.......................................................................................58
3.10.7. Minimum Taban Kesme Kuvveti........................................................................58
3.10.8. Ede*er Taban Kesme Kuvveti...........................................................................59
3.10.9. Katlara Etkiyen Ede*er Deprem Ykleri.........................................................59
3.10.10. Malzemenin Ortalama Kayma Gerilmesi ........................................................59
3.10.11. Binan,n Toplam Taban Kesme Kuvveti Kapasitesi ........................................60
3.10.12. Yap,sal Emniyet Faktr...................................................................................61
3.10.13. Greceli Durum Tespit Puan, ...........................................................................61
3.10.14. Yap,n,n Sahip Oldu*u Risk Seviyesi ................................................................61
4. BULGULAR ............................................................................................................ 63
4.1. YAZILIMIN GENEL YAPISI .....................................................................................63
4.2. BLG GR................................................................................................................65
4.2.1. Tan,mlama Bilgileri ...............................................................................................65
4.2.2. Yap, Hakk,nda Genel Bilgiler...............................................................................67
4.2.3. artname Katsay,lar, .............................................................................................68
4.2.4. Ta,y,c, Sistem zellikleri .....................................................................................69
4.2.4.1. Ta+yc Sistem Tr..........................................................................................69
4.2.4.2. D+eme Tipi ......................................................................................................70
4.2.4.3. Temel Sistemi ....................................................................................................71
4.2.4.4. Bodrum D+ Duvarlar ......................................................................................71
4.2.4.5. Blme Duvarlar ................................................................................................71
4.2.5. Betonarme Binalarda Malzeme zellikleri .........................................................72
4.2.6. Hasar Belirleme......................................................................................................73
4.2.7. Kusur Belirleme......................................................................................................74
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
8/131
v
4.2.8. Yorumlar ve neriler ............................................................................................76
4.2.8.1. Bina Hasar Grm+se Olas Sebepleri.............................................................76
4.2.8.2. nlem nerileri................................................................................................77
4.2.8.3. Onarm ve Glendirme nerileri....................................................................774.2.9. Rleve Bilgileri .......................................................................................................79
4.2.9.1. Akslar................................................................................................................79
4.2.9.2. Kolonlar............................................................................................................82
4.2.9.3. Perde Ve Blme Duvarlar.................................................................................85
4.2.9.4. Rleve zeti ......................................................................................................89
4.3. KAT PLANI EKRAN GRNTS .........................................................................91
4.4. RAPOR OLUTURMA................................................................................................95
5. TARTIMA VE SONU....................................................................................... 100
KAYNAKLAR ........................................................................................................... 102
EKLER........................................................................................................................ 104
ZGEM................................................................................................................ 117
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
9/131
vi
EKL LSTES
ekil 3.1 : arpma etkisi ..................................................................................... 37ekil 3.2 : ekileme etkisi ................................................................................... 37ekil 3.3 : Trkiye Deprem Blgeleri Haritas .....................................................38ekil 3.4 : Dey yk tayan blme duvar ........................................................... 45ekil 3.5 : Beton karmnda byk apl malzeme ............................................. 47ekil 3.6 : Korozyon sebebiyle oluan kiri hasar................................................48ekil 3.7 : Ksa kolon etkisi ile hasar grm kolon ............................................. 49
ekil 3.8 : Gl kiri zayf kolon etkisi ............................................................ 50ekil 3.9 : Boyuna donatda yanl detay ve beton yerlemesi sorunu.................. 52ekil 3.10 : Kiri imalatnda yanl detay................................................................53ekil 3.11 : Dm noktasnda etriye sklatrmas olmamas durumu .................. 54ekil 3.12 : Etriye sklatrmas ve balantlar sorunu ........................................... 54ekil 3.13 : Kesit boyutlarnbelirlemede kaplamann etkisi.................................. 56
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
10/131
vii
TABLO LSTES
Tablo 2.1 : Yap trne bal olarak deerlendirme seviyeleri .............................5Tablo 2.2 : DMP birinci kademe bina puanlama formu.......................................6Tablo 2.3 : ODT sokak taramas yntemlerinde kullanlan ltler...................7Tablo 2.4 : DMP ikinci kademe veri toplama formu..........................................15Tablo 2.5 : FEMA 154te bina snflandrmas....................................................20Tablo 2.6 : FEMA 154te temel yapsal risk puanlar .........................................20Tablo 2.7 : FEMA 154te 4-7 katlbinalarn puan dzeltmeleri .........................21
Tablo 2.8 : FEMA 154te 7 kattan fazla olan binalarn puan dzeltmeleri .........21Tablo 2.9 : FEMA 154te deyde dzensiz binalarn puan dzeltmeleri...........21Tablo 2.10 : FEMA 154te planda dzensiz binalarn puan dzeltmeleri.............21Tablo 2.11 : FEMA 154te deerlendirme sonras yaplan binalarn puan dzelt.21Tablo 2.12 : FEMA 154te kodlama ncesi yaplan binalarn puan dzeltmeleri .21Tablo 2.13 : FEMA 154te C, D ve E tipi zeminler iin puan dzeltmeleri..........22Tablo 2.14 : FEMA 154te bilgi toplama formu....................................................23Tablo 3.1 : DURTES veri toplama formu............................................................28Tablo 3.2 : DURTES bina risk durumlarna gre yorum ve neriler ..................32Tablo 3.3 : Bina nem katsays tablosu..............................................................39Tablo 3.4 : Yerel zemin snflarna gre spektrum karakteristik periyotlar.........40
Tablo 3.5 : Bakrky ilesi spektrum karakteristik periyotlar ............................40Tablo 3.6 : Yap davran katsays tablosu.........................................................41Tablo 3.7 : Yapsal dzensizlikler .......................................................................51Tablo 3.8 : Deprem blgesi katsaylar ................................................................58Tablo 3.9 : Basn gerilmesine bal kayma gerilmeleri .....................................60Tablo 3.10 : Yma, elik ve ahap malzemelerin kabul edilen gerilmeleri.........60Tablo 3.11 : Hasar risk snflandrma kriterleri .....................................................62
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
11/131
viii
SEMBOL LSTES
A0 : Etkin yer ivmesi katsaysAt : Birinci doal titreim periyodunun hesabnda kullanlan edeer alanAVx : X d orultusunda toplam taban kesme kuvveti tayabilecek alan miktarAVy : Y d orultusunda toplam taban kesme kuvveti tayabilecek alan miktarAwj : Binann temel stndeki ilk katnda jinci perdenin brt enkesit alanA(T) : Spektral ivme katsaysCt : Edeer deprem yk ynteminde birinci doal titreim periyodunun
yaklak olarak belirlenmesinde kullanlan katsayDAVx : Blme duvarlarn X d orultusunda taban kesme kuvveti tayabilecek alanDAVy : Blme duvarlarn Y d orultusunda taban kesme kuvveti tayabilecek alanfctd : Betonun tasarm ekme dayanmFi : Edeer Deprem Yk Ynteminde iinci kata etkiyen edeer deprem
ykHi : Binann iinci katnn temel stnden itibaren llen ykseklii
(Bodrum katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda iinci katnzemin kat demesi stnden itibaren llen ykseklii) [m]
HN : Binann temel stnden itibaren llen toplam ykseklii (Bodrumkatlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat demesi
stnden itibaren llen toplam ykseklik) [m]I : Bina nem KatsaysKAV : Kolonlarn toplam taban kesme kuvveti tayabilecek alanwj : Binann temel stndeki ilk katnda jinci perdenin, gznne alnan
deprem dorultusunda alan uzunluu [m]PAVx : Perde duvarlarn X d orultusunda taban kesme kuvveti tayabilecek alanPAVy : Perde duvarlarn Y d orultusunda taban kesme kuvveti tayabilecek alanR : Tayc sistem davran katsaysRa(T) : Deprem yk azaltma katsaysS(T) : Spektrum katsaysT : Bina doal titreim periyodu [s]T1 : Binann birinci doal titreim periyodu [s]T1A : Binann ampirik bant ile hesaplanan birinci doal titreim periyoduTA, TB : Spektrum karakteristik periyotlar [s]Vt : Edeer taban kesme kuvvetiVt1 : Minimum taban kesme kuvvetiVx : Binann X d orultusundaki toplam taban kesme kuvveti kapasitesiVy : Binann Y d orultusundaki toplam taban kesme kuvveti kapasitesiwi : Binann iinci katnn arlW : Binann toplam arlLFN : Binann Ninci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
12/131
ix
ZET
HIZLI DURUM TESPT (DURTES) YNTEM VE
BLGSAYAR PROGRAMININ GELTRLMES
Deprem zararlarn azaltma stratejilerinin ekirdek ksmn oluturan, mevcut yaplarn
deprem gvenliinin belirlenmesi konusu kendine zg artlar sebebiyle yeni
yaklamlar, yntemler ve aralar gerektirmektedir. Ksa srede doruya en yaknsonular elde etmeyi amalayan bu yntemlerin hesap admlarnn fazlal ve
karmakl nedeniyle yardmc yazlmlar gelitirilmesine ihtiya duyulmaktadr.
Mevcut almada Hzl Durum Tespit Yntemi (DURTES) yazlm iin bilgi giri,
raporlama ve izim modlleri gelitirilmitir. Gelitirilen modllerle puanlama ve
rleve bilgilerinin giriinde harcanan sre azalm, raporlama ve izim seenekleri
gelitirilmi, kullanm kolayl ve farkl yazlmlarla etkileim salanmtr.
Oluturulan data dosyas mevcut yazlmda da kullanlabilmektedir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
13/131
i
SUMMARY
DEVELOPING A RAPID ANALYSIS TECHNIQUE AND
RELATED SOFTWARE
The topic of the determination of the earthquake safety of the buildings on earthquake
hazard mitigation plan requires new approaches, methods and tools because of its
specific conditions. Because these methods, intending to obtain the most accurateresults in short time, have a great number of analyze operations and complexity, it is
necessary to develop new software. In this work, data entry, report and drawing
modules were developed for the Rapid Analysis Technique (DURTES) software.With the developed modules the time spent on the data entry is lowered, new report and
drawing options were developed and interaction is obtained by ease of use and different
software. Saved data file can be used with the existing software. Time required input of
the data is minimized by adding a new modules. Furthermore drawing options are addedby providing easy use.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
14/131
1
1. GR
Trkiyede eitli sebeplerle 1940l yllarda balayan hzl nfus ylmalar ile artan
konut talebi plansz ve jeofizik, geoteknik adan uygun olmayan blgelerde de
yaplamaya sebep olmutur. Plansz yaplama denetimden uzak olduundan sz
konusu yaplarn pek ou mhendislik hizmeti de almamtr. ounluu yeterli
niteliklere sahip olmayan bu yaplar iin eitli kar hesaplaryla af yasalar
karlmtr. karlan af yasalar hem toplumda adalete olan gveni sarsm hem de
ruhsat, iskn gibi bilimsel temellere dayanan kavramlarn gereksiz brokratik engeller
olarak alglanmasna sebep olmutur. Bu durumun etkileri mhendislik hizmeti alan
yaplarda da grlmtr. 1975 ncesinde yeterli bir deprem ynetmelii
bulunmadndan, sonraki dnemde ise var olan ynetmelik gerektii gibi
uygulanmadndan mevcut yaplarn byk ounluu depreme kar risk iermektedir.
lkenin yaad hzl ama salksz sosyal ve ahlaki deiimlerin yannda
bilimsellikten uzak uygulamalarn sebep olduu riskler 90l yllardaki depremlerde
yaanan byk kayplarla kendini gstermitir.
1999 ylnda yaanan depremlerdeki ar kayplarn ardndan yap denetimine yasal
dzenlemeler getirilmitir. Yap denetim sistemi ngrld kadar salkl ilemese de
1999 depremlerinden sonra yaplan ruhsatl yaplarn, depremlerin ncesinde yaplan ve
denetim grmeyen binalara oranla daha az risk ierdikleri gzlenmektedir. Dolaysyla
yap stoku yenilendike deprem riski de azalmaktadr. Deprem blgelerinde bulunan vebyk blmnn depreme kar yeterli gvenlii salamad bilinen mevcut yap
stokunun hizmet mrn tamamlamas sonucunda yenilenmesi uzun zaman alacaktr.
Bu sebeple deprem blgelerinde bulunan yaplarn deprem gvenliklerinin belirlenmesi
ve gerekli grlenlerin yeniden ina ya da onarm/glendirme yaplarak mevcut yap
stokunun deprem gvenliinin iyiletirilmesi gerekmektedir.
Deprem gvenlii pheli olan yap stokundaki yaplarn says milyonlarla ifadeedilmektedir. Deerlendirilmesi gereken yap miktar gz nne alndnda en az
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
15/131
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
16/131
3
Mevcut almada Hzl Durum Tespit Yntemi iin yeni bir yazlm gelitirilmitir.
Sz konusu yazlm BASIC dili ile gelitirilmi olan yazlmla ayn veri dosyalarn
kullanabilmekle beraber daha hzl bilgi giri-dzeltme ve gelimi raporlama
seenekleri sunmakta ve farkl yazlmlara veri retebilmektedir.
Her ne kadar Deprem Zararlarn Azaltma Ulusal Stratejisinde kaak yaplarn youn
olduu blgelerde bina baznda analiz yerine blgesel analizin daha uygun olabilecei
gr belirtilse de sz konusu yaplarn durum tespiti byk bteler gerektirmedii de
gz nne alndnda bina baznda analiz, geree daha yakn sonular verdiinden
daha uygundur.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
17/131
4
2. GENEL KISIMLAR
2.1. STANBUL DEPREM MASTER PLANINDA NERLEN YNTEMLER
Yaplarn deprem dayanmlarnn incelenmesi konusu stanbul Deprem Master Plannn
ekirdek ksmn oluturmaktadr. ncelenmesi hedeflenen bina saysnn ok fazla
olmas ve bunlarn nemli bir ksmnn mhendislik hizmeti grmemi olmas sebebiyle
ok ayrntl inceleme yntemlerinin kullanlmasnn doru olmayaca dnlmtr.Bu sebeple ayrntlar artan kademeli deerlendirme yntemi benimsenmitir.
Kademeli Deerlendirme 3 ksmdan olumaktadr:
1. Kademe: Sokak Taramas
2. Kademe: n deerlendirme
3. Kademe: Kapsaml Deerlendirme
Her deerlendirme kademesi iin Master Plan dhilindeki niversiteler tarafndan
deiik deerlendirme yntemleri gelitirilmi ve nerilmitir. Sz konusu yntemler
kullanlabilir duruma getirilmek iin Zeytinburnu Kentsel Dnm Projesi kapsamnda
uygulanmakta ve yntemler zerinde gerekli dzenlemeler yaplmaktadr.
stanbul Deprem Master Plannda Trkiyedeki yaplar kullanm amac, yap tipleri ve
trlerine gre aadaki gibi snflandrlmtr:
a) 17 katlbetonarme binalar
b) 15 katl yma binalar
c) 8 ve daha fazla katl yksek binalar (konut bloklar ve i merkezleri)
d) Okullar, hastaneler ve itfaiye binalar (nemli yaplar)
e) Dier kamu binalar
f) Basit sanayi yaplar (organize sanayi, 12 katlbetonarme, prefabrik, elik)
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
18/131
5
g) Sanayi tesisleri (fabrikalar)
h) Stratejik yaplar
i) Tehlikeli yaplar (depolama tesisleri, vb.)
j) Kprler
k) Ahap yaplar
l) Altyap ebekeleri
m) Kltr varlklar
stanbuldaki mevcut yap stokunun dalm ve nitelikleri sebebiyle (a) - (f) tr
yaplarn kademeli deerlendirme yntemleriyle incelenmesi uygun grlmtr. Sz
konusu yap trleri iin kullanlacak deerlendirme kademeleri Tablo 2.1deki gibinerilmitir.
Tablo 2.1: Yap trne bal olarak deerlendirme seviyeleri
Yap, Tr1. Kademe
(Sokak Taramas)2. Kademe
(n Deerlendirme)3. Kademe
(Kapsaml Deerlendirme)(a) (b) (c) (d) (e) (f)
Sekiz kat veya daha yksek binalar mhendislik hizmeti grm ve projeleri elde
edilebilir kabul edildiklerinden Sokak Taramas ve n Deerlendirme yntemlerinin bu
yaplarda uygulanmamas, yalnzca kapsaml deerlendirmeyi ieren nc kademenin
uygulanmas uygun grlmtr.
Normal binalardan daha yksek deprem performansna sahip olmas beklenen okullar,
hastaneler ve itfaiye tesisleri gibi yap nem katsays yksek binalara da dorudan
Kapsaml Deerlendirmenin uygulanmas uygun grlmtr.
Sanayi tesisleri, stratejik yaplar, tehlikeli yaplar, kprler, alt yap ebekeleri ve kltr
varlklar zel yaplar olduundan farkl ltlere gre deerlendirilmesi uygun
grlmtr. Ahap yaplar iin ise hem saylarnn az hem de deprem zarar oluturma
olasl dk olduundan zel bir deerlendirme yntemi gelitirilmemitir. Ancak
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
19/131
6
Birinci Kademe Deerlendirme iin B-YT alma grubu tarafndan nerilen
yntemin ahap yaplar iin de uygulanabilirlii vardr.
2.1.1 Birinci Kademe De*erlendirme (Sokak Taramas,)
Binalarn iine girmeden, dardan basite gzlenebilen ltlerle deprem riski
asndan sralama yaplmas, riskli grlen bina saysnn ve kent iindeki dalmnn
tahmin edilmesi amalanmaktadr. Sokak Taramas iin binalardan toplanacak verilerin
formu Tablo 2.2de verilmitir. Buna gre bir kii tarafndan bir binada sz konusu
bilgilerin toplanmasnn ortalama 15 dakika srecei tahmin ngrlmtr.
Tablo 2.2: DMP birinci kademe bina puanlama formu
FORM 1: SOKAK BLGLER (Ekip bakan tarafndan doldurulacaktr)Sokak AdMahalleleCorafi Koordinat 1 Kuzey: Dou:Corafi Koordinat 2 Kuzey: Dou:Hz Blgesi I II III Not: Corafi koordinatlar sokan iki ucunda alnacaktr.
FORM 2: GENEL BNA BLGSKapNo: Betonarme Yma KarmaBina tr betonarme ise FORM 3, yma veya karma ise FORM 4 doldurulacaktr.
FORM 3: BETONARME BNA BLGLERKat Adedi (Bodrum Dhil)Yumuak Kat: Yok VarAr kmalar: Yok VarGrnen Kalite: yi Orta Kt Ksa Kolonlar: Yok Vararpma Etkisi: Yok VarTepe/Yama Etkisi: Yok Var
FORM 4: YIOMA VE KARMA BNA BLGLERKat Adedi (Bodrum Dhil)Grnen Kalite yi Orta Kt Duvar Boluk Oran Az Orta okDuvar Boluk Dzeni Dzenli Az Dzenli Dzensiz arpma Etkisi Yok Var
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
20/131
7
2.1.1.1 Yntem I II: ODT
Birinci Kademe Deerlendirme iin Orta Dou Teknik niversitesi tarafndan 17 katl
betonarme binalar ve 15 katl yma veya karma binalar iin ayr yntemler
nerilmitir. Yntemlerin yaklamlarbenzer olmakla beraber farkl yapsal sistemlerde
uygulanacandan Birinci Kademe Bina Puanlama Formu (Tablo 2.2) ile gelen
bilgilerden uygun olanlar kullanlarak puanlama yaplr (Tablo 2.3). Puanlamada
kullanlacak olumsuzluk puanlar ve katsaylar da farkldr. Sz konusu deerler
istatistiksel yntemlerle belirlenmitir.
Tablo 2.3: ODT sokak taramas yntemlerinde kullanlan ltler
ltler 17 katlBetonarme Binalar
15 katlYma veya Karma Binalar
Kat Adedi Yumuak Kat
Ar kmalar Grnen Yap Kalitesi Duvar Boluk Oran Duvar Boluk Dzeni Ksa Kolon arpma Etkisi Tepe-Yama Etkisi Yerel Zemin Koullar ve Deprem Etkisi
2.1.1.2 Yntem III: B-YT
Boazii niversitesi ve Yldz Teknik niversitesi alma grubunca Sokak Taramas
iin nerilen yntemde kullanlacak bilgiler ODT yntemlerine gre farkllklar
gstermektedir.
1. Adres ve koordinat
2. Binann cepheden ekilmi elektronik fotoraf3. Yaklak oturma alan
4. Kat says
5. Grnen inaat kalitesi
6. Bitiik veya ayrk nizamda olmas durumu
7. Bitiik nizamda ise,
a. Binann kede olup olmad
b. Bina betonarme ise kat seviyelerinin farkl olup olmad8. Binann ana tayc sistemi
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
21/131
8
9. Betonarme binalarda:
a. Zayf kat olup olmad
b. Cephede ksa kolon olup olmad
c. Cephe kolonlarnn zemin katta konsollara oturup oturmad
10.Yma-kgir ve ahap binalarda:
a. Cephe duvarlarnda duvar boluk oran seviyesi
b. Cephe duvarlarnda duvar boluklarnn dzenli olup olmad
2.1.2. kinci Kademe De*erlendirme
2.1.2.1. Yntem I: (17 Katl Betonarme Binalarin) - ODT
Ortadou Teknik niversitesince 17 katl betonarme binalar iin nerilen ilkyntemde ama Can Gvenlii ve Hemen Kullanlabilirlik performans dzeylerini
gz nne alarak binalar, Gvenli/Yeterli, Gvensiz/Yetersiz veya Ara Blgede
eklinde snfa ayrmaktr. Can Gvenlii Performans Seviyesi; Ar hasara urama
veya kme durumu, Hemen Kullanlabilirlik Performans Seviyesi ise; hasarsz, hafif
veya orta hasar grme durumu olarak tanmlanmaktadr.
Yntemin kullanlabilmesi iin;
a. Binann kat says,
b. Kat alanlar,
c. Kat ykseklikleri,
d. Kritik kat kolonlarnn boyutlar ve konumlar,
e. Kritik kat perde duvarlarnn boyutlar ve konumlar,
f. Kritik kat blme duvarlarnn boyutlar ve konumlar,
g. Yerel zemin koullar ve deprem etkisi
bilgilerine ihtiya duyulmaktadr.
Sz konusu yntemde uzun kenarnn ksa kenarna oran 7den kk olan dey
tayc elemanlar Kolon, 7den byk olanlar ise Perde olarak tanmlanmtr.
Buna gre kolon ve perdelerin eylemsizlik momentleri kullanlarak Minimum
Normalize Edilmi Yatay Rijitlikndeksi(mnlstfi), kolon, perde ile kolondan kolona
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
22/131
9
giden, kap ve pencere boluu blme duvarlarn alanlar kullanlarak binann taban
kesme kuvvetini temsil eden Minimum Normalize Edilmi Yatay Dayanm ndeksi
(mnlsi) hesaplanr.
Minimum Normalize Edilmi Yatay Dayanm ndeksi hesaplanrken kare kolonlarn
alanlarnn 1/2si, dikdrtgen kolonlarn ise ekseni dorultusunda alannn 2/3,
eksenine dik dorultuda alannn 1/3 ile hesap yaplmaktadr. Perde ve blme
duvarlarn ise yalnzca eksenleri dorultusunda taban kesme kuvveti tadklar kabul
edildiinden eksenlerine dik dorultuda hesaba katlmamaktadrlar. Ayrca blme
duvarlarn, ayn alana sahip perde duvarn %10u kadar kesme kapasitesi olduu
varsaylmaktadr.
Yntemde ayrca zemin kat rijitliinin bir st katn rijitliine orann ifade eden
Yumuak Kat ndeksi ile her bir kattaki kma alanlarnn toplamnn, zemin kat
alanna oran olarak tanmlanan kma Oran hesaplanr.
JICA raporlarnda verilen zemin haritas ve binalarn koordinatlar kullanlarak binann
bulunduu zemin tr ve fay hattna olan mesafesi belirlenmektedir.
Sz konusu yntemde binadan gelen lm bilgileriyle elde edilen;
a) Kat Says
b) Minimum Normalize Edilmi Yatay Rijitlikndeksi
c) Minimum Normalize Edilmi Yatay Dayanm ndeksi
d) Normalize Edilmi ereve Sreklilik Puane) Yumuak Kat ndeksi
f) kma oran
g) Zemin tr ve fay hattna olan mesafesi
ltleri kullanlarak binann gvenlik seviyesi belirlenmektedir. Ynteme gre Ara
Blgede yer alan yaplarn daha ayrntl incelenmesi ve deerlendirilmesinin daha
uygun olduu belirtilmitir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
23/131
10
2.1.2.2. Yntem II: (15 KatlBetonarme Binalarin) -T
5 kata kadar olan betonarme binalar iin stanbul Teknik niversitesince nerilen bu
yntemde binalar hakknda;
Glendirmeye ynelik ayrntlbir incelemeye gerek olup olmad,
Toptan gmeye kar nlem almann gereklilii ve yeterlilii,
Glendirme maliyetine deip demeyecei
konularnda karar verilmesi amalanmaktadr.
Yntemin kullanlabilmesi iin;
a. Binann kat says
b. Kat ykseklikleri
c. Kritik kat kolonlarnn boyutlar ve konumlar
d. Kritik kat perde duvarlarnn boyutlar ve konumlar
e. Kritik kat blme duvarlarnn boyutlar ve konumlar
f. Kritik kat kirilerinin boyutlar ve konumlarg. Deme boyutlar ve boluklar
h. Kaplama bilgileri
i. Varsa hasar, atlaklar ve bunlarn tr
j. Donat kalitesi, donat yerleimi, sva ve pas pay kalnlklar
k. Yerel zemin koullar ve deprem etkisi
bilgilerine ihtiya duyulmaktadr.
Sz konusu yntemde binalarn beton basn dayanmnn MPa8.210 cd , kolon
boyuna donatlarnn (0.008~0.01)Ac olduu varsaylmaktadr. Bu varsaymlar ve
araziden gelen bilgiler kullanlarak binalara etkimesi ngrlen eilme momenti,
eksenel kuvvet ve kesme kuvveti ile birlikte bu kuvvetlere karlk gelen mevcut
kapasite hesaplanmaktadr. Etkimesi ngrlen yklerle, kapasite karlatrmas
yaplarak binalar hakknda karar verilmektedir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
24/131
11
2.1.2.3. Yntem III: (Deprem Gvenli'i Tarama Yntemi) -T
Tayc sistemi betonarme erevelerde ve/veya betonarme perdelerden oluan, bodrum
kat hari 16 kat aras olan binalarda uygulanmas nerilen bir hzl tarama yntemidir.
Japon Sismik ndeks Ynteminin Trkiye koullarna uyarlanmas ile gelitirilen bu
yntemde ama binalarn ayrntl deerlendirmesi iin ncelik sralamas yapmaktr.
Yntemin kullanlabilmesi iin;
a. Binann ya
b. Binann kat says
c. Kat yksekliklerid. Kritik kat kolonlarnn boyutlar ve konumlar
e. Kritik kat perde duvarlarnn boyutlar ve konumlar
f. Kritik kat blme duvarlarnn boyutlar ve konumlar
g. Kritik kat kirilerinin boyutlar ve konumlar
h. Deme boyutlar ve boluklar
i. Deme ve kaplama kalnlklar
j. Varsa hasar, atlaklar, bunlarn tr ve yangn geirip geirmediik. Donat kalitesi, donat yerleimi, sva ve pas pay kalnlklar
l. Yerel zemin koullar ve deprem etkisi
bilgilerine ihtiya duyulmaktadr.
Buna gre bir karlatrma indeksi ile performans indeksi hesaplanmakta ve bu deerler
kullanlarak karar verilmektedir. Karlatrma indeksi binann bulunduu depremblgesi, zemin snf, kullanm amac ve ana karlatrma indeksi kullanlarak
hesaplanmaktadr. Performans indeksi ise binann ya, kat says, fiziksel zellikleri,
geometrisi, yapsal dzensizlikleri, hasar durumu, yangn geirmi olup olmad ve
tama gcne ek olarak, tayc elemanlarn snekliine bal davran katsays ve yer
deitirme uyum katsaylar kullanlarak hesaplanmaktadr.
Yntemde kullanlan baz kat saylarn kalibrasyonunun Zeytinburnu Pilot Projesinde
yaplmas ngrlmtr.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
25/131
12
2.1.2.4. Yntem IV: B YT
Bodrum hari en fazla 6 kat olan, tayc sistemi sadece betonarme erevelerden
oluan binalara uygulanmak zere gelitirilen Yer Deitirmeye Gre Performans
Deerlendirme Yntemi, prensip olarak sadece zemin katla ilgili tayc sistem
bilgilerinden yararlanlarak yaplan yaklak, ancak kendi iinde tutarl bir nonlineer
itme analizi (pushover analizi)ne dayanmaktadr (DMP 2003).
tme analizi ile ilgili olarak yaplan varsaymlarunlardr:
1. Btn itme analizi admlarnda tayc sistemin yer deitirme profilinin ve
ayn zamanda birinci doal titreim mod eklinin dorusal (ters gen) olduuvarsaylmaktadr.
2. Plastik mafsallarn sadece kolon ularnda oluaca varsaylmaktadr. Bu
varsaym, deprem yer deitirme isteminin kestirilmesi asndan gvenli
taraftadr ve ayr ca Trkiyedeki depremlerde gzlenen yap davran ile
uyumludur.
3. Kolonlardaki plastik mafsallarn davran elasto-plastik olarak varsaylacaktr.
Plastik mafsal boyu, kesitin alan ykseklii olarak alnmaktadr.4. Donatlarn kolonlarn kelerine yerletirildii ve donat orannn %0.8 %1
olduu varsaylmaktadr.
5. Kolonlarda beton basn dayanm olarak ortalama 12 MPa alnmaktadr.
6. Kolonlarda sargsz beton davranna kar gelen klasik beton modeli
(maksimum basn ekil deitirmesi 0.004 alnmak kaydyla Hognestadt
modeli) esas alnmaktadr; betondaki maksimum gerilmeye (basn
dayanmna) kar gelen beton basn ekil deitirmesi ise 0.002 olarakalnmaktadr.
7. Plastik mafsallarn olumasnda, kolonlardaki eksenel kuvvetlerin gz nne
alnmas iin dorusallatrlm akma izgileri kullanlmaktadr. tme
analizinin balang adm iin kolon eksenel kuvvetleri, yk etki alanlarna ve
kat bana ortalama 10 kN/m2lik yayl yke gre hesaplanmaktadr. tme
analizi srasnda kolon eksenel kuvvetlerinde meydana gelen artm veya
azalmlar, taban devrilme momentinin artmndan yaklak olarak hesaplanarak
gz nne alnmaktadr.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
26/131
13
8. tme analizinin her admnda zemin kat yer deitirmesi ile taban kesme
kuvveti arasndaki iliki, yaklak olarak Muto Yntemi ile hesaplanmaktadr.
Bu yntemin kullanlmasnn balca nedeni, sadece zemin kata ait tayc
sistem verilerinin yer deitirme ve kesit tesiri hesaplar iin yeterli olmasdr.
Bu hesapta, etkin (atlam) kesit rijitlikleri olarak kolonlarn ve zemin kat
tavan kirilerinin brt kesit rijitliklerinin yars kullanlacaktr. Dolgu
duvarlarnn etkisi ihmal edilmektedir. Ancak dolgu duvarlar nedeni ile ksa
kolon durumuna dnm olan kolonlarda, etkin yksekliler kullanlarak ksa
kolon etkileri gz nne alnabilmektedir.
2.1.2.5. Yntem V: (17 KatlBetonarme Binalarin) - ODT
Ortadou Teknik niversitesi tarafndan 7 kata kadar olan betonarme binalar iin
nerilen ikinci yntemde sistemin gme mekanizmasna gre hesap yaplarak Can
Gvenlii ve Gme dayanm snr durumlar na gre karar verilmesi
amalanmaktadr. Zemin kat tayc sistem plan ile zemin katta bulunan kolon, perde,
kiri ve deme boyutlar ile hesap yaplmaktadr (DMP 2003).
Yntemin kullanlabilmesi iin;
a. Binann kat says
b. Kat ykseklikleri
c. Kritik kat kolonlarnn boyutlar ve konumlar
d. Kritik kat perde duvarlarnn boyutlar ve konumlar
e. Kritik kat kirilerinin boyutlar ve konumlar
f. Deme boyutlar ve boluklar
g. Donat kalitesi, donat yerleimi, sva ve pas pay kalnlklarh. Yerel zemin koullar ve deprem etkisi
bilgilerine ihtiya duyulmaktadr.
Ynteme gre kiri ularndaki moment kapasiteleri, kolonlarn eksenel kuvvetleri ve
moment kapasiteleri hesaplanr. Kapasite hesab yaplrken tayc elemanlardaki donat
miktar TS500de verilen minimum donat oranlarna gre, alanda birim arlk ise plakdeme iin 10kN/m2, asmolen deme iin 12kN/m2 olarak hesaplanmtr.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
27/131
14
Kolon ve kirilerin moment kapasiteleri ile eilme rijitlikleri de gz nne alnarak
sistemin gme mekanizmas belirlenir ve bu mekanizmaya gre taban kesme kuvveti
kapasitesi hesaplanr. Binann yer deitirmesi, taban kesme kuvveti kapasitesi ve
binaya etkiyen deprem ykleri ile Kuvvet Esasl ve Yer Deitirme Esasl
Deerlendirme yaplarak binann dayanm snr durumu tespit edilir.
2.1.2.6. Yntem VI: (15 Katl Y'ma ve Karma Binalarin) - ODT
Yntemin kullanlabilmesi iin;
a. Binann kat says
b. Kat ykseklikleri
c. Zemin kat tayc elemanlarn boyutlar ve konumlar
d. Zemin kat duvarlarndaki kap ve pencere boluklar
e. Duvar malzemesi tr
f. Dey ve yatay hatllar
g. Deme tr, boyutlar ve boluklar
h. Temel tr
i. Yerel zemin koullar ve deprem etkisi
bilgilerine ihtiya duyulmaktadr.
Bina arl hesab iin demelere etkiyen yk 10kN/m2 varsaylmtr.
ABYYHY98e gre binaya depremden dolay etkiyen taban kesme kuvveti hesab
yaplr. Duvarlarn kayma rijitlikleri, rijitlik merkezleri, binann geometrik merkezi ve
d merkezlikten oluan burulma momentleri de gz nne alnarak binaya her ikiynde etkiyen toplam taban kesme kuvveti ve duvarlarda oluan kesme gerilmeleri
hesaplanr.
Tayc duvarlarn kesit alanlar, olumas ngrlen kesme gerilmeleri, malzeme tr
ve hatl bulunup bulunmamasna balbeklenen kesme dayanmlar kullanlarak binann
Arlkl Kesme Dayanm Faktr hesaplanr ve bu deere gre binann dayanm
seviyesine karar verilir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
28/131
15
Tablo 2.4a: DMP ikinci kademe veri toplama formu (1. sayfa)
GENEL BLGLERBina Referans No. : nceleme Tarihi : / /
Binann Adresi :
n*aat Tarihi : / / Proje Tarihi : / /
Hasar Durumu :
Bina Koordinatlar(GPS ile belirlenecek) :
nceleme Ekibi :
Grn* 1 Grn* 2
Y
X
Plan / Kroki
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
29/131
16
Tablo 2.4b: DMP ikinci kademe veri toplama formu (2. sayfa)
BNA BLGLER
Katlar Tekrar Adedi Kat Ykseklii (m) Kat Alan (m2
) AklamaBodrum
Zemin
Asma
Normal Kat
ekme Kat
mar planlarndaki younluk dei*iklii nedeniyle kat artrm yaplm* m? Evet Hayr
Bamsz Biti*ik, kenar bina Biti*ik, orta bina
Bina eimli arazide mi? Evet: Hayr:
Konum:
Eim Miktar Dik = 300 Yumu*ak
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
30/131
17
Tablo 2.4c: DMP ikinci kademe veri toplama formu (3. sayfa)
TABIYICI SSTEM ZELLKLER
Betonarme ereveBetonarme ereve + Perde
Karma (Betonarme + Yma)
Ta*yc Sistem Tr:
Yma
Betonarme BinalarBo*luklu fabrika tulas
Dolu fabrika tulas
Beton briket
Harman tulas
Gaz beton tula veya panel
Dolgu Duvar Malzemesi:
Dier(aklaynz):
Karma ve Yma BinalarBo*luklu fabrika tulas
Dolu fabrika tulas
Beton briket
Harman tulas
Gaz beton tula veya panel
Ta*
Ta*yc Duvar Malzemesi:
Dier(aklaynz):
Ta* (Kesme veya moloz) kgir
Betonarme duvar
Harman veya dolu fabrikatulas
Beton briket
Bodrum Perdesi Malzemesi:
Dier(aklaynz):
Kiri*li plak d*eme
Asmolen dolgulu di*li (nervrl) d*eme
Dolgusuz di*li (nervrl) d*eme
Kiri*siz plak d*eme
D*eme Sistemi:
Dier(aklaynz):
Donat Bilgileri *Mevcut Yapda elik Snf: S220 (St I) S420 ( St III) S500 (St IV)
Donat tr: Dz Nervrl
Donatda paslanma gzleniyor mu? Evet: Hayr:
D* cephe betonarme elemanlarnda boyunaatlaklar var m?
Evet: Hayr:
* Eer belirlemek mmknse
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
31/131
18
Tablo 2.4d: DMP ikinci kademe veri toplama formu (4. sayfa)
TABIYICI SSTEM BLGLER
Binann giri* kat ticari amal kullanlyor mu? Evet: Hayr:Binann giri* kat ykseklii dier katlardan farkl m? Evet: Hayr:
Binaya n ve arka cephelerden bakldnda grlen kat saylarayn m?
Evet: Hayr:
Bu soruya cevabnz "HAYIR" ise cevaplaynz
n cepheden grnen kat says
Arka cepheden grnen kat says
Binada ksa kolon olu*umu var m? Evet: Hayr:
Binann kiri*lerinin ykseklii kolonlarn geni*liinden fazla m?(Belirlemek mmkn deilse bo* braknz)
Evet: Hayr:
Belirtmek istediiniz ba*ka hususlar varsa ltfen yaznz
MALZEME, BLK VE GENEL KALTE DELERLENDRMESDeerlendirme Konusu EVET HAYIR
Binann grnen kalite genellemesi iyi
Betonun kalitesi iyi
Dolgu malzemesi kalitesi iyiMalzeme Kalitesi
Tayc duvar kalitesi iyiKolon / kiri birleim blgelerinde eksenel birleme sorunu var m?
Katlarn mimarileri ok farkl m?
Betonarme elemanlarda hasar var m?(atlak ar deformasyon gibi)
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
32/131
19
2.2. FEMA YNTEM
2.2.1 FEMA 154
ABD Deprem Zararlarn Azaltma Ulusal Program kapsamnda 1988 ylnda
gelitirilen ve 2002 ylnda gncelletirilen yntem olas bir afet durumunda blgede
oluabilecek zararlar hesaplamay ve afet ynetiminde bina tr yaplar iin gerekli alt
yapy oluturmay amalamaktadr. Nitekim yntemden elde edilen sonular FEMA
tarafndan gelitirilen risk tabanl zarar analizi ve afet ynetim planlama yazlm
HAZUS ta kullanlmaktadr.
Yntemle yaplarn dardan gzlemle belirlenebilen zelliklerine gre risk puan
hesaplanmaktadr. Yntem iin binalardan;
a. Binann fotoraf,
b. Adresi,
c. Kat says,
d. Yapm yl,e. Kat alan,
f. Kullanm amac,
g. Binadaki insan says,
h. Zemin tipi,
i. Devrilme tehlikesi oluturan yapsal olmayan elemanlar,
j. Deyde dzensizlik,
k. Planda dzensizlik,l. Kodlama ncesi,
m. Deerlendirme sonras,
n. Yapnn bulunduu sismik blge,
o. Yap snf
bilgileri elde edilmektedir. Kodlama ncesi ve Deerlendirme sonras bilgileri
binann sismik kodlamadan nce ya da blgedeki son yap deerlendirme
almalarndan sonra yaplmas durumlarna gre belirlenmektedir. Yapnn zemin tipi,
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
33/131
20
FEMA 154te verilen zemin snflandrmasna gre belirlenmektedir.
FEMA 154e gre Yksek Sismik Hareketlilik, Orta Sismik Hareketlilik ve Dk
Sismik Hareketlilik olmak zere 3 sismik blge belirlenmitir. Yapsal risk hesabnda
kullanlan dzeltme puanlar yapnn bulunduu sismik blgelere gre deitiinden her
blge iin farklbilgi toplama formu oluturulmutur (Tablo 2.14).
Yntemde binalar, tayc elemanlarnn zelliklerine gre snflandrlmakta (Tablo
2.5) ve her bina ait olduu snf ierisinde deerlendirilmektedir. Yntem, ABD
artlarna gre gelitirildiinden yapsal snflandrma da kendi yapsal
karakteristiklerine gre hazrlanmtr.
Tablo 2.5: FEMA 154te bina snflandrmas
W1 Taban alan 465 m2 ve daha az olan ticari ya da konut tr ahap yaplarW2 Taban alan 465 m2den byk ahap yaplarS1 Moment aktaran elik ereveli yaplarS2 Berkitilmi elik ereveli yaplarS3 Hafif metal yaplarS4 Yerinde dkme betonarme perde duvarl elik ereveli yaplarS5 Yma duvarl elik ereveli yaplarC1 Moment aktaran betonarme ereveli yaplar
C2 Beton perde duvarl yaplarC3 Yma duvarlbetonarme ereve yaplarPC1 Prefabrik betonarme panel duvarl yaplarPC2 Prefabrik betonarme ereveli yaplarRM1 Beton dolgu ile glendirilmi yma binalar (esnek deme diyaframl)RM2 Beton dolgu ile glendirilmi yma binalar (rijit deme diyaframl)URM Yma yaplar
FEMA 154e gre yapnn ait olduu snfa ve sismik blgesine gre Temel Yapsal
Risk Puan belirlenmitir (Tablo 2.6). Yapnn kat says (Tablo 2.7, 2.8), deyde ve
planda dzensizlik durumu (Tablo 2.9, 2.10), deerlendirme sonras (Tablo 2.11),kodlama ncesi (Tablo 2.12), ve zemin cinsine (Tablo 2.13) gre belirlenen dzeltme
puanlar Temel Yapsal Risk Puanna eklenerek Sonu Yap Puan
hesaplanmaktadr.
Tablo 2.6: FEMA 154te temel yapsal risk puanlar
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek 4.4 3.8 2.8 3.0 3.2 2.8 2.0 2.5 2.8 1.6 2.6 2.4 2.8 2.8 1.8Orta 5.2 4.8 3.6 3.6 3.8 3.6 3.6 3.0 3.6 3.2 3.2 3.2 3.6 3.4 3.4
Dk 7.4 6.0 4.6 4.8 4.6 4.8 5.0 4.4 4.8 4.4 4.4 4.6 4.8 4.6 4.6
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
34/131
21
Tablo 2.7: FEMA 154te 4-7 katlbinalarn puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek NA NA 0.2 0.4 NA 0.4 0.4 0.4 0.4 0.2 NA 0.2 0.2 0.4 0.0Orta NA NA 0.4 0.4 NA 0.4 0.4 0.2 0.4 0.2 NA 0.4 0.4 0.4 -0.4
Dk NA NA 0.2 0.4 NA 0.2 -0.2 0.4 -0.2 -0.4 NA -0.2 -0.4 -0.2 -0.6NA: Uygulanmaz
Tablo 2.8: FEMA 154te 7 kattan fazla olan binalarn puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek NA NA 0.6 0.8 NA 0.8 0.8 0.6 0.8 0.3 NA 0.4 NA 0.6 NAOrta NA NA 1.4 1.4 NA 1.4 0.8 0.5 0.8 0.4 NA 0.6 NA 0.6 NADk NA NA 1.0 1.0 NA 1.0 0.0 1.0c 0.0 -0.4 NA -0.2 NA 0.0 NA
NA: Uygulanmaz
Tablo 2.9: FEMA 154te deyde dzensiz binalarn puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek -2.5 -2.0 -1.0 -1.5 NA -1.0 -1.0 -1.5 -1.0 -1.0 NA -1.0 -1.0 -1.0 -1.0Orta -3.5 -3.0 -2.0 -2.0 NA -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 NA -1.5 -2.0 -1.5 -1.5Dk -4.0 -3.0 -2.0 -2.0 NA -2.0 -2.0 -1.5 -2.0 -2.0 NA -1.5 -2.0 -1.5 -1.5
NA: Uygulanmaz
Tablo 2.10: FEMA 154te planda dzensiz binalarn puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5Orta -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5
Dk -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5NA: Uygulanmaz
Tablo 2.11: FEMA 154te deerlendirme sonras yaplan binalarn puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek 2.4 2.4 1.4 1.4 NA 1.6 NA 1.4 2.4 NA 2.4 NA 2.8 2.6 NAOrta 1.6 1.6 1.4 1.4 NA 1.2 NA 1.2 1.6 NA 1.8 NA 2.0 1.8 NADk 0.0 0.2 0.4 0.6 NA 0.6 NA 0.6 0.4 NA 0.2 NA 0.2 0.4 0.4
NA: Uygulanmaz
Tablo 2.12: FEMA 154te kodlama ncesi yaplan binalarn puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URMYksek 0.0 -1.0 -1.0 -0.8 -0.6 -0.8 -0.2 -1.2 -1.0 -0.2 -0.8 -0.8 -1.0 -0.8 -0.2Orta 0.0 -0.2 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.2 -1.0 -0.4 -1.0 -0.2 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4Dk NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA
NA: Uygulanmaz
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
35/131
22
Tablo 2.13: FEMA 154te C, D ve E tipi zeminler iin puan dzeltmeleri
Sismik blge W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URM
Zemin Tipi C
Yksek 0.0 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4Orta -0.2 -0.8 -0.6 -0.8 -0.6 -0.8 -0.8 -0.6 -0.8 -0.6 -0.6 -0.6 -0.8 -0.6 -0.4Dk -0.4 -0.4 -0.8 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.6 -0.4 -0.4 -0.4 -0.2 -0.4 -0.2 -0.4
Zemin Tipi DYksek 0.0 -0.8 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6 -0.4 -0.6 -0.6 -0.4 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6Orta -0.6 -1.2 -1.0 -1.2 -1.0 -1.2 -1.2 -1.0 -1.2 -1.0 -1.0 -1.2 -1.2 -1.2 -0.8Dk -1.0 -0.8 -1.4 -1.2 -1.0 -1.4 -0.8 -1.4 -0.8 -0.8 -0.8 -1.0 -0.8 -0.8 -0.8
Zemin Tipi EYksek 0.0 -0.8 -1.2 -1.2 -1.0 -1.2 -0.8 -1.2 -0.8 -0.8 -0.4 -1.2 -0.4 -0.6 -0.8Orta -1.2 -1.8 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6Dk -1.8 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -2.2 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -1.8 -2.0 -1.4 -1.6 -1.4
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
36/131
23
Tablo 2.14a: FEMA 154te bilgi toplama formu (Dk Sismik Hareketlilik)
Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic HazardsFEMA-154 Bilgi Toplama Formu
DBK SSMK HAREKETLLK
Adres:__________________________________________________
_____________________________Posta Kodu :_______
Dier Tanmlama Bilgileri :_________________________________
Kat Says:____________________________Yapm Yl:_________
Deerlendiren :_________________________Tarih:____________
Toplam Kat Alan (ft2.) :____________________________________
Bina smi :______________________________________________
Kullanm Amac :_________________________________________
lek:
FOTOLRAF
KULLANIM ZEMN TP DEVRLME TEHLKESToplant Devlet Bro 8nsan Says
Ticari Tarihi Konut 010 11100
Acil Servis Sanayi Okul 1011000 1000+
A B C D E F
Baca
Parapet
Kaplama
Dier:
TEEL YAPISAL RSK PUANI, OLUMSUZLUKLAR VE SONU YAPI PUANI, S
YAPI TR W1 W2 S1(MRF)
S2(BR)
S3(LM)
S4(RC SW)
S5(URM INF)
C1(MRF)
C2(SW)
C3(URM INF)
PC1(TU)
PC2 RM1(FD)
RM2(RD)
URM
Temel Yapsal Risk Puan 7.4 6.0 4.6 4.8 4.6 4.8 5.0 4.4 4.8 4.4 4.4 4.6 4.8 4.6 4.6
Orta Yk. Bina (4 7 Kat) N/A N/A +0.2 +0.4 N/A +0.2 -0.2 +0.4 -0.2 -0.4 N/A -0.2 -0.4 -0.2 -0.6
Yksek Bina (Kat Says >7) N/A N/A +1.0 +1.0 N/A +1.0 +1.2 +1.0 0.0 -0.4 N/A -0.2 N/A 0.0 N/A
Deyde Dzensizlik -4.0 -3.0 -2.0 -2.0 N/A -2.0 -2.0 -1.5 -2.0 -2.0 N/A -1.5 -2.0 -1.5 -1.5
Planda Dzensizlik -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8 -0.8
Kodlama ncesi N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A N/A
Deerlendirme Sonras 0.0 +0.2 +0.4 +0.6 N/A +0.6 N/A +0.6 +0.4 N/A +0.2 N/A +0.2 +0.4 +0.4
Zemin Tipi C -0.4 -0.4 -0.8 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.6 -0.4 -0.4 -0.4 -0.2 -0.4 -0.2 -0.4
Zemin Tipi D -1.0 -0.8 -1.4 -1.2 -1.0 -1.4 -0.8 -1.4 -0.8 -0.8 -0.8 -1.0 -0.8 -0.8 -0.8
Zemin Tipi E -1.8 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -2.2 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -1.8 -2.0 -1.4 -1.6 -1.4
SONU YAPI PUANI, S
ZEL NOTLAR Ayrntlnceleme
Gerekli mi?
EVET HAYIR
*=Doruluu pheli bilgiDNK = Bilinmiyor
BR = elik aprazl ereveFD = Esnek diyaframLM = Hafif Metal
MRF = Moment tayan ereveRC = BetonarmeRD = Rijit diyafram
SW = Perde duvarTU = Panel duvarURM INF = Yma duvar
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
37/131
24
Tablo 2.14b: FEMA 154te bilgi toplama formu (Orta Sismik Hareketlilik)
Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic Hazards
FEMA-154 Bilgi Toplama Formu
ORTA SSMK HAREKETLLKAdres:__________________________________________________
_____________________________Posta Kodu :_______
Dier Tanmlama Bilgileri :_________________________________
Kat Says:____________________________Yapm Yl:_________
Deerlendiren :_________________________Tarih:____________
Toplam Kat Alan (ft2.) :____________________________________
Bina smi :______________________________________________
Kullanm Amac :_________________________________________
lek:
FOTOLRAF
KULLANIM ZEMN TP DEVRLME TEHLKESToplant Devlet Bro 8nsan Says
Ticari Tarihi Konut 010 11100
Acil Servis Sanayi Okul 1011000 1000+
A B C D E F
Baca
Parapet
Kaplama
Dier:
TEMEL YAPISAL RSK PUANI, OLUMSUZLUKLAR VE SONU YAPI PUANI, S
YAPI TR W1 W2 S1(MRF)
S2(BR)
S3(LM)
S4(RC SW)
S5(URM INF)
C1(MRF)
C2(SW)
C3(URM INF)
PC1(TU)
PC2 RM1(FD)
RM2(RD)
URM
Temel Yapsal Risk Puan 5.2 4.8 3.6 3.6 3.8 3.6 3.6 3.0 3.6 3.2 3.2 3.2 3.6 3.4 3.4
Orta Yk. Bina (4 7 Kat) N/A N/A +0.4 +0.4 N/A +0.4 +0.4 +0.2 +0.4 +0.2 N/A +0.4 +0.4 +0.4 -0 .4
Yksek Bina (Kat Says >7) N/A N/A +1.4 +1.4 N/A +1.4 +0.8 +0.5 +0.8 +0.4 N/A +0.6 N/A +0.6 N/A
Deyde Dzensizlik -3.5 -3.0 -2.0 -2.0 N/A -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 N/A -1.5 -2.0 -1.5 -1.5
Planda Dzensizlik -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5
Kodlama ncesi 0.0 -0.2 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.2 -1.0 -0.4 -1.0 -0.2 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4
Deerlendirme Sonras +1.6 +1.6 +1.4 +1.4 N/A +1.2 N/A +1.2 +1.6 N/A +1.8 N/A 2.0 +1.8 N/A
Zemin Tipi C -0.2 -0.8 -0.6 -0.8 -0.6 -0.8 -0.8 -0.6 -0.8 -0.6 -0.6 -0.6 -0.8 -0.6 -0.4
Zemin Tipi D -0.6 -1.2 -1.0 -1.2 -1.0 -1.2 -1.2 -1.0 -1.2 -1.0 -1.0 -1.2 -1.2 -1.2 -0.8
Zemin Tipi E -1.2 -1.8 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6
SONU YAPI PUANI, S
ZEL NOTLAR Ayrntlnceleme
Gerekli mi?
EVET HAYIR
*=Doruluu pheli bilgiDNK = Bilinmiyor
BR = elik aprazl ereveFD = Esnek diyafram
LM = Hafif Metal
MRF = Moment tayan ereveRC = Betonarme
RD = Rijit diyafram
SW = Perde duvarTU = Panel duvar
URM INF = Yma duvar
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
38/131
25
Tablo 2.14c: FEMA 154te bilgi toplama formu (Yksek Sismik Hareketlilik)
Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic HazardsFEMA-154 Bilgi Toplama Formu
YKSEK SSMK HAREKETLLKAdres:__________________________________________________
_____________________________Posta Kodu :_______
Dier Tanmlama Bilgileri :_________________________________
Kat Says:____________________________Yapm Yl:_________
Deerlendiren :_________________________Tarih:____________
Toplam Kat Alan (ft2.) :____________________________________
Bina smi :______________________________________________
Kullanm Amac :_________________________________________
lek:
FOTOLRAF
KULLANIM ZEMN TP DEVRLME TEHLKESToplant Devlet Bro 8nsan Says
Ticari Tarihi Konut 010 11100
Acil Servis Sanayi Okul 1011000 1000+
A B C D E F
Baca
Parapet
Kaplama
Dier:
TEMEL YAPISAL RSK PUANI, OLUMSUZLUKLAR VE SONU YAPI PUANI, S
YAPI TR W1 W2 S1(MRF)
S2(BR)
S3(LM)
S4(RC SW)
S5(URM INF)
C1(MRF)
C2(SW)
C3(URM INF)
PC1(TU)
PC2 RM1(FD)
RM2(RD)
URM
Temel Yapsal Risk Puan 4.4 3.8 2.8 3.0 3.2 2.8 2.0 2.5 2.8 1.6 2.6 2.4 2.8 2.8 1.8
Orta Yk. Bina (4 7 Kat) N/A N/A +0.2 +0.4 N/A +0.4 +0.4 +0.4 +0.4 +0.2 N/A +0.2 +0.4 +0.4 0.0
Yksek Bina (Kat Says >7) N/A N/A +0.6 +0.8 N/A +0.8 +0.8 +0.6 +0.8 +0.3 N/A +0.4 N/A +0.6 N/A
Deyde Dzensizlik -2.5 -2.0 -1.0 -1.5 N/A -1.0 -1.0 -1.5 -1.0 -1.0 N/A -1.0 -1.0 -1.0 -1.0
Planda Dzensizlik -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5
Kodlama ncesi 0.0 -1.0 -1.0 -0.8 -0.6 -0.8 -0.2 -1.2 -1.0 -0.2 -0.8 -0.8 -1.0 -0.8 -0.2
Deerlendirme Sonras +2.4 +2.4 +1.4 +1.4 N/A +1.6 N/A +1.4 +2.4 N/A +2.4 N/A +2.8 +2.6 N/A
Zemin Tipi C 0.0 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4
Zemin Tipi D 0.0 -0.8 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6 -0.4 -0.6 -0.6 -0.4 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6
Zemin Tipi E 0.0 -0.8 -1.2 -1.2 -1.0 -1.2 -0.8 -1.2 -0.8 -0.8 -0.4 -1.2 -0.4 -0.6 -0.8
SONU YAPI PUANI, S
ZEL NOTLAR Ayrntlnceleme
Gerekli mi?
EVET HAYIR
*=Doruluu pheli bilgiDNK = Bilinmiyor
BR = elik aprazl ereveFD = Esnek diyafram
LM = Hafif Metal
MRF = Moment tayan ereveRC = Betonarme
RD = Rijit diyafram
SW = Perde duvarTU = Panel duvar
URM INF = Yma duvar
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
39/131
26
Yapdaki deprem davrann etkileyen faktrlere ait dzeltme puanlar, balangta yap
tr ve deprem blgesine bal olarak tespit edilen temel yapsal risk puanna eklenerek,
her yap iin bir S Sonu Yap Puan elde edilir. Bu S puan; yapnn muhtemel bir
depremdeki davrann karakterize eder. Elde edilen bu puann yorumlanmasyla
yapnn daha ayrntlbir incelemeye gerek duyup duymad sonucuna varlr. Yksek
puan; binann deprem etkisine kar yeterli bir tayc sisteme sahip olmas ihtimalinin
yksekliine kar gelir. Puan dkse binann hassas ve tehlikeli bir durumda olduuna
ve daha ayrntlbir inceleme yaplmas gerektiine karar verilir.
Elde edilen sonu yappuannn dk veya yksek olduuna karar verebilmek iin bir
kyas deeri tanmlanmas gereklidir. Yntemde kesin olmamakla beraber 2 deeri birsnr deer olarak verilmitir. Bu durumda S deeri 2den kk olan binalarn,
muhtemel bir depremde olumlu bir davran gstermesini temin edebilecek modern
deprem ynetmeliindeki koullar salamad kabul edilmektedir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
40/131
27
3. MALZEME VE YNTEM
Yaplarn deprem srasndaki davranlar, hasara urama veya yklma olaslklar,
deprem kaynak zelliklerine, yerel zemin zelliklerine ve yapnn zelliklerine baldr.
Bu sebeple risk analizi ad verilen almalarda bu etkenin ok sayda bileeninin bir
arada deerlendirilmesi gereklidir. Sadece zemin zelliklerini tanmlayarak veya sadece
yap zelliklerine bal olarak gereki bir risk deerlendirmesi yapmak sz konusu
deildir.
Karar kriterlerinin deneysel ve teknik verilere balanabilmesi, bu verilerin detayl
olarak yerinde elde edilebilmesi ile mmkn olur. Deerlendirmenin gvenilirlik
derecesi ile veri okluu ve kalitesi arasnda dorudan bir balant vardr. Dier taraftan
binlerce yapnn bulunduu ehirlemi alanlarda maliyet ve sre kriterleri, projede veri
saysn ve kalitesini kstlayan faktrlerdir.
Bakrky ilesi iin yaplm olan Bakrky lesi Yerleim Alanlarnn Zemin-Yap
Etkileimine Bal Risk Analizi Aratrma Projesinde, hzl tarama yntemlerinde
kullanlacak parametrelerin seiminde ulusal ve yerel yaplamann zelliklerini dikkate
alan zgn bir yntemin oluturulmasnn gerei dikkate alnmtr. Bu amala, risk
analizi almas erevesinde stanbul niversitesi naat Mhendislii Blmnde
Uzman sistem Bilgisayar Program DURTES gelitirilmitir. Bu programla yaplarn
tm matematiksel bir esasla ayn kriterlerle, greceli olarak kyaslanarakdeerlendirilmektedir.
DURTES yntemi
1. Yap ile ilgili bilgilerin sorguland bir anketi (Tablo 3.1, 3.2, 3.3)
2. Anket verilerinin yazlma aktarlmasn ve
3. Yap ile ilgili analizleri
kapsamaktadr.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
41/131
28
Tablo 3.1a: DURTES veri toplama formu (1. Sayfa)
YAPININ KOD NUMARASI : [____________________] SAYFA 1/3
1-) DEOERLENDRME TARH (GN / AY)---- :Yapnn projesi var m?--------------------------------- : Evet [ ], Hayr[ ]Kat alan = [___________] (m2)
2-) DEOERLENDRENLERsim Soyad Grup No: mza
1
2
3
3-) YAPININ ADRESPafta No: Ada No: Parsel No:
Site Mahalle
Cadde Sokak
Blok / No : P.K. Semt
TelefonYnetici / lgili
simSoyad mza
Benzer BinalarnKod Numaralar
4-) YAPI HAKKINDA GENEL BLGLERYapnn ya : ________Marmara Depremi ncesi ONARIM grd m? : Evet [ ], Hayr[ ], Kozmetik onarm[ ]
Marmara Depremi sonras ONARIM grd m? : Evet [ ], Hayr[ ], Kozmetik onarm[ ]Bodrum kat adedi : [ ], Kat ykseklikleri : [___ , ___ , ___ , ___] (m)Normal kat adedi : [ ], Kat ykseklikleri : [___ , ___ , ___ , ___ , ___ , ___ , ___ , ___] (m)at kat varsa; Kat Ykseklii : [___] (m), Alannn normal kat alanna oran [_______]Yapda en byk aklk : [___] (m)Ortalama kat arl (m2de toplam yk) : 600[ ], 800[ ], 1000[ ], 1200[ ], 1400[ ], 1600[ ], (kg/m2)Komu yaplarla maksimum kat seviyesi fark-----: [_________] (m)Dilatasyon yeterli mi: Evet [ ], Hayr[ ], Belirsiz[ ]
5-) ARTNAME KATSAYILARIDeprem blgesi--------------------------- : 1-[ ], 2-[ ], 3-[ ], 4-[ ]Bina kullanm tr ve nem katsays- : 1.0-[ ], 1.2-[ ], 1.4-[ ], 1.5-[ ]Bina kullanm trn yaznz ---------- : [____________________________________]Yerel zemin snf: Z1-[ ], Z2-[ ], Z3-[ ], Z4-[ ], {Dier (Z5) [_] , TA : [___], TB : [___]}
Yap davran katsays (R) : [___], Nedeni :[____________________________________________]
6-) TAIYICI SSTEM ZELLKLERTr : Betonarme ereve [ ], Betonarme ereve+Perde duvar [ ], Perde [ ],
Yma[ ], elik [ ], Ahap[ ],Dier Belirtiniz [_________________________________]
Deme sistemi her katta ayn m? : Evet [ ], Hayr[ ]Deme tipi: Kirili [ ], Asmolen [ ], Dili [ ], Mantar [ ], Kaset [ ], Dier[____________]Temel sistemi: Tekil [ ], Srekli [ ], Radye [ ], Kazkl [ ], Dier[____________]Bodrum varsa d duvarlar:Beton perde [ ], Ta duvar[ ], Beton briket [ ], Dolu tula [ ], Delikli tula [ ], Dier[______]Blme duvarlar:Beton perde [ ], Ta duvar[ ], Beton briket [ ], Dolu tula [ ], Delikli tula [ ], Dier[______]
Blme duvarlar sval m?--------------------------------- : Evet [ ], Hayr[ ]Yma yap ise tayc duvarlar ynetmelie uygun mu? : Evet [ ], Hayr[ ]
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
42/131
29
Tablo 3.1b: DURTES veri toplama formu (2. Sayfa)
YAPININ KOD NUMARASI : [____________________] SAYFA 2/3
7-) BETONARME BNALARDA MALZEME ZELLKLERBoyuna donat------------ : STI [ ], STIII Dz [ ], STIII Nervrl [______] , Dier[______]Enine donat (etriye)--- : STI [ ], STIII Dz [ ], STIII Nervrl [______] , Dier[______]Yapda ortalama beton dayanm--------------------------------- : [_________] (kg/cm2)En ar hasarl kat kolonlarnda ortalama beton dayanm---- : [_________] (kg/cm2)Grlen beton iilik kalitesi (yi, Orta, Kt)
8-) HASAR BELRLEMEKatlar arasnda rlatif kalc yanal teleme --- : [_________] (cm)En byk teleme / Kat ykseklii (oran) --- : [_________]
En a*,r hasarl, kattaki kolonlara ait kesit alanlar, (cm2)
Toplam Ar hasarl Orta hasarl Hafif hasarl
En a*,r hasarl, kattaki perde duvarlara ait kesit alanlar, (cm2)
Toplam Ar hasarl Orta hasarl Hafif hasarl
En a*,r hasarl, kattaki yap, elemanlar,nda hasarl, kesit / Toplam kesit oran,
Kirilerde
Demelerde
Merdivenlerde
TEMELDE HASAR
Var[ ], Yok [ ], Belirlenemedi[ ], Deformasyon var[ ] Hasar varsa oran [_____]
Yma yap ise tayc duvarlarda hasar oran
9-) KUSUR BELRLEMEKsa kolon problemi var m?--------------- : Evet [ ], Hayr[ ]Gl kiri zayf kolon problemi var m? : Evet [ ], Hayr[ ]Asma kat var m?---------------------------- : Evet [ ], Hayr[ ]kma kat var m?--------------------------- : Evet [ ], Hayr[ ], Varsa normal kata oran [____],
DZENSZLK PROBLEMVARSALGLDZENSZLKLER ARETLEYNZYok[ ], A1 [ ], A2.I [ ], A2.II [ ], A2 .III [ ], A3 [ ], A4 [ ], B1 [ ], B2 [ ], B3 [ ]
Malzeme detay ve iilik kusurlarYetersizDayanm
Yetersizrijitlik
Yetersizsneklik
Yetersizmalzeme
Yanldetay
Ktmalzeme
Ktiilik
Bina genelinde
Boyuna donat
Etriye
Beton
Etriye Sklatrmas
yi Orta Kt
KolonlardaKirilerde
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
43/131
30
Tablo 3.1c: DURTES veri toplama formu (3. Sayfa)
YAPININ KOD NUMARASI : [____________________] SAYFA 3/3
10-) BNA HASAR GRM SE OLASI SORUN NEDENLERProje kusurlar--------[ ], Denetim yetersizlii--[ ], Yapm kusurlar-----------[ ],Malzeme zayfl----[ ], Ar ykleme---------[ ], Ynetmelik yetersizlii-- [ ],Dier belirtiniz [ __________________________]
Gvenlik yeterli onarm glendirme gerekmez [ ]
Gvenlik yetersiz. Aadaki nlemlerle sonu alnabilirYk snrlamas [ ], Kullanm deiiklii [ ], Kat azaltmas [ ], Dier[__________________]
Gvenlik yetersiz. Aada tanmlanan Onarm/Glendirmeler gerekliDolgu ereve--- [ ], Beton kolon mantolama [ ], elik kolon mantolama [ ],
Kiri onarm----- [ ], Deme onarm--------- [ ],Dier-------------- [______________________________________]
11-) YAPI ELEMANLARININ KONUMU VE TANIMI KAT NO: [_____]
Toplam kat alan = [_______] (m2)X ekseninde toplam kesit alan [Perde+Kolon+0.15*Duvar(boluklar hari)]=[_______] (m2)Y ekseninde toplam kesit alan [Perde+Kolon+0.15*Duvar(boluklar hari)]=[_______] (m2)
Simetri ekseni var m? ( XALT[__], XST[__], YSOL[__], YSA
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
44/131
31
Binalara girmeden yaplarn deerlendirilmesi, ou tehlikeli detaylarn gzden
karlmasna ve hasar grebilirliin doru tanmlanamamasna sebep olabilmektedir.
DURTES ynteminde bu sakncalarn byk lde ortadan kaldrld grlmtr.
nk;
1. Her binaya tek tek girilerek binann ya, boyut ve yapsal zellikleri anket
almas ile tespit edilmektedir.
2. Binaya gelen deprem ykleri tam boyutlarla ve gerek zemin spektrum
parametreleri ile olduka doru olarak hesaplanmaktadr.
3. Binada salanan dey tayc kesitle deprem yklerinin karlatrlmas
yaplarak gvenlik seviyeleri tespit edilmektedir.
4. Elde edilen gvenlik saylarbinann dier yapsal zelliklerine bal olarak elde
edilen puanla birletirilerek hasar olaslk seviyelerini ifade eden durum
deerleri hesaplanmaktadr.
5. Uygulanan yntem 1998 Deprem cartnamesinde tanmlanm olan kriterlere
dayanmaktadr.
6. Program yorumlar, detayl kesin analizi yaplan binalarn analiz sonular ile
kyaslandnda sonularn hemen hemen ayn olduu tespit edilmi ve bu
kontrollerde de yntemin gvenilirlii desteklenmitir.
Her bina iin bir Greceli Durum Tespit Puan elde edilmekte ve yaplarn depremde
olas hasar riskleri belirlenmektedir. Yaplar, risk seviyelerine gre;
ok yksek risk,
Yksek risk,
Orta seviyede risk,
Dk seviyede risk ve
Minimum risk
olmak zere 5 ana grupta snflandrlmaktadrlar.
Her risk grubuna ynelik nlemleri ieren bir neriler Paketi hazrlanm ve her risk
grubundaki yaplar iin yaplmas gereken almalar zetlenmitir (Tablo 3.2).
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
45/131
32
Tablo 3.2: DURTES bina risk durumlarna gre yorum ve neriler
Minimum Risk
ieren binalar
Hzl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeliinintanmlad gvenlik seviyesini salamaktadr.
Kesin zm yntemleri ile yapnn emniyetinin kontrol edilmesi yararldr.
Kesin zm yntemleri uygulansa dahi depremin dorultu ve ierikzelliklerinde ngrlene nazaran olabilecek farkllklar ve yapya ait tespitimmkn olmayan kesit malzeme zellikleri ve detaylar risk seviyesindedeiiklie sebep olabilir.
Dk Risk
ieren binalar
Hzl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeliinintanmlad gvenlik seviyesini salamamaktadr.
Kesin zm yntemleri ile yapnn emniyetinin kontrol edilmesi gereklidir. Binaya zel raporda glendirme iin eklenmesi gerekecek olan tahmini
malzeme miktar tanmlanmtr. Ancak, kullanlacak malzeme miktar,binann kesin zm yntemleri ile analizi yapldktan sonra tasarmhesaplarnda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir.
Konstrktif detaylar ve geometrileri, binann gerekli ksmlar alp tm
detaylar grldkten sonra kullanlacak olan glendirme malzemesininzelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir.
Orta Risk
ieren binalar
Hzl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeliinintanmlad gvenlik seviyesini salamamaktadr.
Kesin zm yntemleri ile yapnn emniyetinin kontrol edilmesi gereklidir. Binaya zel raporda verilen tahmini deerlerden anlalaca gibi dk risk
seviyesine kyasla daha fazla malzeme ve iilik gerekmektedir. Kullanlacakmalzeme miktar kesin zm yntemleri ile analizi yapldktan sonra tasarmhesaplarnda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir.
Konstrktif detaylar ve geometrileri, binann gerekli ksmlar alp tmdetaylar grldkten sonra kullanlacak olan glendirme malzemesininzelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir.
Yksek Risk
ieren binalar
Hzl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeliinintanmlad gvenlik seviyesini byk lde salamamaktadr.
Kesin zm yntemleri ile yapnn emniyetinin kontrol edilmesi yararldr. Binaya zel raporda verilen tahmini deerlerden anlalaca gibi orta risk
seviyesine kyasla daha fazla malzeme ve iilik gerekmektedir. Kullanlacakmalzeme miktar kesin zm yntemleri ile analizi yapldktan sonra tasarmhesaplarnda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir.
Konstrktif detaylar ve geometrileri, binann gerekli ksmlar alp tmdetaylar grldkten sonra kullanlacak olan glendirme malzemesininzelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir.
Glendirme karar alnrsa zaman, ekonomi, emniyet ve amaca uygunlukunsurlar gz nne alnarak glendirme yaplp yaplamayaca
belirlenmeli, glendirmeye karar verilmesi durumunda; kesin zmyntemleri ile analizi yaplmal, yapsal elemanlar ve detaylar belirlenmeli,deprem artnamesinde ngrlen formatta glendirmeye ynelik uygulama
projeleri hazrlanmal, her aamasnda kontrol edilecekekilde mmkn olanen ksa zamanda imalat uzman personel tarafndan gerekletirilmelidir.Alternatif neri:Kat azaltmas zm olabilir. Kontrol edilmelidir.Kullanm deiikliine bal olarak yk azaltmas zm olabilir.(Bu madde konvansiyonel konut tr binalar iin geerli deildir.)
ok Yksek Risk
ieren binalar
Hzl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeliinintanmlad gvenlik seviyesini salamamaktadr.
Kesin zm yntemleri ile yapnn risk seviyesinin kontrol edilmesi
yararldr. Kesin zm yntemleri ile yapnn emniyetinin kontrol edilmesi yararldr.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
46/131
33
Binaya zel raporda verilen tahmini deerlerden anlalaca gibi yksekrisk seviyesine kyasla daha fazla malzeme ve iilik gerekmektedir.Kullanlacak malzeme miktar kesin zm yntemleri ile analizi yapldktansonra tasarm hesaplarnda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesinerilir.
Konstrktif detaylar ve geometrileri, binann gerekli ksmlar alp tmdetaylar grldkten sonra kullanlacak olan glendirme malzemesininzelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir.
Glendirme karar alnrsa zaman, ekonomi, emniyet ve amaca uygunlukunsurlar gz nne alnarak glendirme yaplp yaplamayaca
belirlenmeli, glendirmeye karar verilmesi durumunda; kesin zmyntemleri ile analizi yaplmal, yapsal elemanlar ve detaylar belirlenmeli,deprem artnamesinde ngrlen formatta glendirmeye ynelik uygulama
projeleri hazrlanmal, her aamasnda kontrol edilecekekilde mmkn olanen ksa zamanda imalat uzman personel tarafndan gerekletirilmelidir.
Alternatif neri:
Kat azaltmas zm olabilir. Kontrol edilmelidir.
Kullanm deiikliine bal olarak yk azaltmas zm olabilir.(Bu madde konvansiyonel konut tr binalar iin geerli deildir.)
Kullanm mutlak gerekli nemli binalar dnda, ehir planlamas, amacauygunluk, ekonomi, emniyet gibi kriterler gz nne alndnda bu kriterlerisalamayan baz binalarn yklp yeniden yaplmasnda yarar vardr.Glendirme seenei tercih edildii takdirde maliyetin olduka yksekolaca binaya zel raporlarda belirtilen malzeme miktarndananlalmaktadr.
3.1. TANIMLAMA BLGLER
3.1.1. Pafta, Ada ve Parsel Numaralar,
Durum tespiti yaplacak binann konumunun tam olarak belirlenmesi ve bilgilerinin
baka binalara ait bilgilerle karmamas iin pafta, ada ve parsel numaralar
kullanlmtr. Binann bulunduu belediyeden elde edilen, binaya ait pafta, ada ve
parsel numaralar yazlmdaki ilgili alanlara yazlmaktadr. Aynparsel zerinde birden
fazla bina bulunmas durumunda parsel numaralarnn sonuna birer harf eklenerek bina
bilgilerinin karmas engellenebilir.
Ayrca bu bilgiler corafi bilgi sistemi (GIS) yazlmlarna bilgi aktarmnda
kullanlmaktadr.
3.1.2. Yap, Kod Numaras,
Geni alan deprem master planlarnda incelenmesi gereken bina saysnn binlerle ifade
edildii dnldnde bina bilgilerinin bilgisayar ortamnda dzenli tutulabilmesiiin her binann kendine zg olmak kaydyla bir yap kod numarasna ihtiya vardr.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
47/131
34
Yap kod numaras, Bakrky rneinde olduu gibi, pafta, ada ve parsel numaralarnn
bitiik yazlmas eklinde olabilecei gibi Zeytinburnu Pilot Projesindeki gibi farkl
ekilde oluturulmu numaralar da olabilir.
Yap kod numaras yazlmda ilgili alana yazlmakta ve her bina iin farkl olduundan
binalara ait bilgiler ve raporlar bu kod numaras ile kayt altna alnmaktadr.
3.1.3. Yap,n,n Proje Varl,*,
Binann projesinin varl yapnn mhendislik hizmeti alp almad konusunda fikir
verebilmektedir. Projenin varl DURTES anket formunda ilgili alana
iaretlenmektedir.
3.1.4. Giri Kat Alan,
Binann giri kat alan yazlmda ilgili blme m2 biriminde yazlmaktadr. kma kat
ve at kat alan oranlar giri kat alanna gre hesaplanmaktadr. Varsa bodrum katlarn
alan ise giri kat ile ayn kabul edilmektedir. Binann toplam alan ve buna bal olarak
arl ile binaya etkiyen taban kesme kuvvetlerinin hesabnda giri kat alan dorudan
etkilidir.
3.1.5. De*erlendirenler, De*erlendirme Tarihi
Geni alan deprem master planlarnda incelenmesi gereken bina says on binlerle ifade
edilmektedir. Bylesine byk apl ve konusunda uzman personele ihtiya duyulan bir
almada, alanlarn tamamnn ayn bilgi dzeyine sahip olmamas ya da toplanan
verilerde hata bulunmas olasdr. Dolaysyla her binadan salkl veri toplanmas
mmkn olmayabilir. zellikle arazide toplanan verilerin ok nemli olmas nedeniyle,
alanlar iin bir takip sistemi de oluturulmaldr. Takip sistemi sayesinde binalardan
gelen bilgilerin kontrol srasnda teknik elemanlarn baar durumu belirlenebilir ve
ihtiya grlmesi halinde teknik elemanlara eksik olduklar konularda yeniden eitim
verilebilir.
Binalardan veri toplanmas srasnda kullanlacak takip sistemi iin hangi binaya hangi
elemann gittiinin bilinmesi gereklidir. Bir yapya kontrol ve/veya eksik bilgi sebebiyle
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
48/131
35
birden fazla kez gidilmesi durumunda, gelen bilgilerin karmamas iin her veri
toplama formuna deerlendirme tarihi yazlmaktadr.
3.1.6. Yap,n,n Adresi
Binalarn pafta, ada ve parsel gibi kadastro bilgilerinin yannda adres bilgileri de
raporlara yazlmaktadr. DURTES anket formunda bina adresinin girilmesi iin site,
mahalle, cadde, sokak, blok/no, posta kodu ve semt balklaryla 7 farkl alan
oluturulmutur. Yapnn Durum Tespit Raporunda adres bilgileri de yer almaktadr.
3.2. YAPI HAKKINDA GENEL BLGLER
3.2.1. Yap,n,n Ya,
Mevcut yaplarn, yapsal risk analizinde binann ya da bir lttr. Binann hizmet
verdii sre arttka, malzeme zelliklerinin olumsuz ynde deimesi bekleneceinden
binann depremde hasar grme riski de artar.
Mevcut yaplarn birounun ruhsatsz olmas sebebiyle binalarn yalar ile ilgili
belgelere ulalamayabilir. Yntem kapsamnda incelenen bir yapnn yannbelirlenmesinde, tercihen binann gemii hakk nda bilgisi olan bir kiiden bilgi
alnabilir. Binann gemii ile ilgili bilgi alnabilecek bir kii olmamas durumunda sz
konusu bilgiler ayn blgede benzer mimari zelliklere sahip ve yapm yl bilinen
binalarn yalarndan yola klarak tahmin edilebilir.
3.2.2. Onar,m Durumu
DURTES ynteminde binalarn onarm durumu, risk faktrn etkileyen bir lttr.
almalar genellikle Marmara blgesinde yaplmaktadr. Bu nedenle binann Marmara
depremi ncesine ve sonrasna ait onarm bilgisi kullanlmaktadr. Bunun iin
Marmara Depremi ncesinde Onarm Grd m? ve Marmara Depremi Sonrasnda
Onarm Grd m? sorularna kar lk Evet, Hayr ve Kozmetik Onarm
cevaplar seenek olarak sunulmutur. Binann onar m ve/veya kozmetik onarm
grm olmas, mevcut hasarlarn tespit edilmesini gletirebileceinden, risk unsuru
olarak kabul edilmitir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
49/131
36
Yntemin farkl blgelerdeki uygulamalarnda o blgede gemite yaanan en byk
deprem esas alnacaktr.
3.2.3. Kat Bilgileri
Yntem dhilinde, incelenen yapnn kat adedi, ykseklikleri ve alanlar bilgileri,
yapnn arl, ykseklii ve buna bal olarak da katlara etkiyen deprem yklerinin
hesabnda kullanlmaktadr. Sz konusu bilgilerdeki olas hatalar yap hakknda
verilecek karar byk lde etkileyecek neme sahip olmakla beraber, arazide bu
bilgilerin elde edilmesinde hata yaplma ihtimali dktr. Anket formunda yapnn kat
bilgileri bodrum kat, normal kat ve at kat olarak 3 ksmda tanmlanr. Yapda en
byk aklk da DURTES ynteminde kullanlan bir bilgidir.
3.2.4. Ortalama Kat A*,rl,*,
DURTES ynteminde, analiz iin gerekli olduundan yapnn ortalama kat arl
bilgisi de kullanlmaktadr. Anket formunda ortalama kat arl bilgisi iin 600,
800, 1000, 1200, 1400 ve 1600 kg/cm2 deerleri seenek olarak sunulmu
olup bu deerlerin dnda bir kat arl ngrlmesi durumunda Dier kutucuuna
sz konusu deer yazlabilmektedir. Yapnn ortalama kat arl, kullanm amac,
duvarlarn durumu, deme kalnl gibi etkenler gz nne alnarak, yapy
deerlendiren mhendisler tarafndan yaklak olarak belirlenmektedir.
3.2.5. Dilatasyon Durumu ve Kat Seviyesi Fark,
Bitiik nizamda bulunan yaplar yeterli gvenlie sahip olarak projelendirilip ina
edilmi olsalar bile, komu yaplarla olan dilatasyonun olmamas ya da yetersiz olmas
ve/veya demeler arasndaki kat seviyesi farknn olmas durumu yapnn ar hasar
grmesine sebep olabilmektedir. Dilatasyonun yetersiz olmas sebebiyle deprem
srasnda yapya komu yapdan gelen ve nceden hesaplanmayan d ykler
etkimektedir. Ayrca kat seviyesi fark olmas durumunda ise komu yapnn demesi
dier yapnn dey tayc elemanlarnn daha narin olduu blgelere denk geldiinden
deprem srasnda yatayda ok daha rijit davranan demeler ayn hizada bulunan komu
yapnn dey tayc elemanlarnda hasara yol aabilir.
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
50/131
37
cekil 3.1: arpma etkisi
Anket formunda bulunan Dilatasyon Yeterli mi? sorusuna Evet, Hayr veBelirsiz cevaplar sunulmutur.
Baz yaplarda mimari sebeplerle derz boluklarnn zel dolgularla kapatlm olmas
sebebiyle yaplar arasndaki dilatasyon durumu belirlenemeyebilir. Ynteme gre bu
durum, belirsizlik sebebiyle, yap iin bir risk unsuru oluturmaktadr.
cekil 3.2: ekileme etkisi
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
51/131
38
3.3. ARTNAME KATSAYILARI
3.3.1. Deprem Blgesi
Bakanlar Kurulunun 18.4.1996 tarih ve 96/8109 sayl karar ile yrrle girmi olan
Trkiye Deprem Blgeleri Haritasnda beklenen deprem ivme deerlerine gre be
blge tespit edilmitir. Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelike
gre deprem blgelerinde kabul edilen hesap ivmeleri, 1.derece iin 0.4g, 2.derece iin
0.3g, 3.derece iin 0.2g, 4.derece iin 0.1g olarak alnmaldr. 5.derece iin deprem
hesab yapmak zorunlu deildir. Bu sebeple Hzl Durum Tespit Ynteminde 5.
derece deprem blgesi gz nnde bulundurulmaz. Anket formlarndaki Deprem
Blgesi blmne 1inci, 2nci, 3nc ve 4nc deprem blgelerinden, binann ait
olduu blge iaretlenir.
Binann bulunduu deprem blgesi bilgisayar ortamnda hava fotoraflar ve deprem
blgeleri haritasnn karlatrlmas ile bulunabilir.
cekil 3.3: Trkiye Deprem Blgeleri Haritas
8/14/2019 Hzl Durum Tespit (DURTES) Yntemi ve Bilgisayar Programnn Gelitirilmesi
52/131
39
3.3.2. Bina Kullan,m Tr ve nem Katsay,s,
Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelikte kullanm amacna gre
bina nem katsaylar belirtilmitir (Tablo 3.3). Bu katsaylar yaplarn deprem
sonrasndaki beklenen kullanm durumuna gre belirlenmitir. Buna gre iddetli bir
depremde can gvenliinin salanmas kouluyla onarlabilecek hasarlarn olumas
beklenen konut tr yaplarda bina nem katsays 1 olarak belirtilmitir. Depremden
hemen sonra hizmet vermesi gereken, bu sebeple de iddetli bir depremde hasar
grmemesi ve hemen kullanlabilirlik beklenen hastane, itfaiye gibi binalarda 1.5
olarak belirlenen bina nem katsays ile sz konusu yaplara etkiyen deprem ykleri,
konut tr yaplara kyasla %50 orannda artrlmaktadr.
Tablo 3.3: Bina nem katsays tablosu (ABYYHY98)
Binan,n Kullan,m Amac, veya TrBina nemKatsay,s,
1. Deprem sonras, kullan,m, gereken binalar ve tehlikeli madde ieren binalara) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar(Hastaneler, dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve tesisleri, PTT ve dierhaberleme tesisleri, ulam istasyonlar ve terminalleri, enerji retim ve datmtesisleri; vilayet, kaymakamlk ve belediye ynetim binalar, ilk yardm ve afet
planlama istasyonlar)b) Zehirli, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan maddelerin bulunduu veyadepoland binalar
1.5
2. nsanlar,n uzun sreli ve yo*un olarak bulundu*u ve eyan,n sakland,*,binalar
a) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri klalar,cezaevleri, vb.b) Mzeler
1.4
3. nsanlar,n k,sa sreli ve yo*un olarak bulundu*u binalarSpor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb. 1.2
4. Di*er binalarYukardaki tanmlara girmeyen dier binalar(Konutlar, iyerleri, oteller, bina tr endstri yaplar, vb) 1.0
Hzl Durum Tespit ynteminde bina nem katsays bilgisi yapsal analiz