HKHN Olgularının Beslenmesinde Hemirenin Rolü · ürünleri Potasyum Kahve,yeĢil yapraklı sebzeler Sodyum Tuz,yumurta Çinko Hayvansal kaynaklar Demir Et,yumurta, pekmez Kalsiyum

HKHN Olgularının Beslenmesinde Hemşirenin Rolü

FATMA VARAL

Erciyes Üniversitesi Şahinur Dedeman Kemik İliği ve Kök Hücre Nakli Hastanesi

Hastane Sorumlu Hemşiresi

1

http://www.forumalem.biz/wp-content/uploads/2011/03/Erciyes-Üniversitesi-Logo.jpg

http://www.forumalem.biz/wp-content/uploads/2011/03/Erciyes-Üniversitesi-Logo.jpg

Şahinur Dedeman Kemik İliği ve Kök Hücre Nakli Hastanesi

►Kayseri’de,

►35 yatak kapasiteli,

►Merkezi hijyenik hepafilitreli,

►Pozitif/negatif basınçlı odalar,

►JACIE akrediteli nakil merkezi.

2

3

BESĠN Yenebilen ve

yenildiğinde yaĢam için

gerekli besin öğelerini

taĢıyan bitki ve hayvan

dokularıdır.

BESĠN ÖGESĠ

Besinlerin içinde

bulunan karbonhidrat,

protein, yağ, vitamin ve

minerallere besin ögeleri denir.

4

BESLENME NEDEN ÖNEMLĠDĠR?

Besinler yaĢam için elzemdir.

Fiziksel ve zihinsel

geliĢimi etkiler.

ÇalıĢanların üretim

hızını etkiler.

Bebek ve çocuk

sağlığını etkiler.

Beslenme

bozukluğuna

bağlı geliĢen

hastalıkları engeller.

Enfeksiyonlara ve hastalıklara

yakalanmayı engeller.

5

Besin Öğeleri;

►Karbonhidratlar,

►Proteinler,

►Yağlar,

►Vitaminler,

►Mineraller,

►Su.

6

KARBONHĠDRATLAR

Vücudumuzun en önemli enerji kaynağıdır. Günlük enerjinin %55-70’ini sağlar. 1 gr karbonhidrat ortalama 4 kalori verir. Fazla alınırlarsa; vücutta glikojen ve yağa dönüĢürler.

7

KARBONHĠDRAT KAYNAKLARI

Kuru baklagiller,

Patates,

Yer elması,

NiĢastalı diğer yumrular,

Pirinç,

Mısır,

Buğday,

Diğer tahıllar,

ġekerler,

8

PROTEĠNLER

Vücudumuzun yapı taĢıdır. Günlük enerjinin %10-15’ini sağlar. 1 gr protein 4 kalori verir. Kas dokusunun korunması ve güçlenmesi için gereklidir. Ġmmün sistemin korunmasında, Hormonların taĢınmasında görev yapar.

9

PROTEĠN KAYNAKLARI

Örnek Protein Yumurta

Ġyi Kalite Protein Et,Süt

Süt Ürünleri Balık

DüĢük Kaliteli Protein Bitkisel Kaynaklı

Proteinler Tahıllar

10

Karbonhidrat ve yağın az alınması durumunda proteini enerji için kullanmak

zorunda kalırız.

Protein enerji için kullanıldığında vücuttaki asıl görevini yerine getiremez.

11

YAĞLAR

Enerji verirler (1 gr yağ 9 kalori verir). Günlük enerjinin % 25-30 ‘u yağlardan alınmalıdır. Yağda eriyen vitamin emilimi için mutlaka yağ alınmalıdır. Deri altı yağ tabakası vücut ısısı kaybını önler. Midenin boĢalmasını geciktirir, tokluk hissi verir. Organları dıĢ etkenlerden korur. Vitamin ve lezzet taĢır.

12

YAĞLAR

Doymuş yağ asitleri

oTereyağı, oKuyrukyağı

Tekli doymamış yağ asitleri oZeytinyağı, oBalıkyağı, oFındık yağı

Çoklu doymamış yağ asitleri

oSoya yağı, oAyçiçek yağı, oMısırözü yağı

13

VĠTAMĠNLER

YAĞDA ERĠYEN VĠTAMĠNLER A Vitamini, D Vitamini, E Vitamini, K Vitamini,

SUDA ERĠYEN VĠTAMĠNLER C Vitamini,

B Grubu Vitaminler, (B1 Vit. B2 Vit. B6 Vit. B12 Vit. gibi) Folik asit,

14

BAZI VĠTAMĠNLER (A,E,C) VÜCUT HÜCRELERĠNĠN HASARINI

ÖNLEYEREK NORMAL ĠġLEVLERĠNĠ SÜRDÜRMELERĠ VE BAZI ZARARLI

MADDELERĠN ETKĠNLĠKLERĠNĠN AZALTILMASINDA YARDIMCIDIRLAR.

(ANTĠOKSĠDAN)

15

VĠTAMĠN

YETERSĠZLĠĞĠ

A VĠTAMĠNĠ

D VĠTAMĠNĠ

E VĠTAMĠNĠ

Gözde,deride bozukluklar,

Gece körlüğü,

DiĢ sağlığının bozulması,

Enfeksiyona yakalanmada artıĢ,

Rikets,

Osteomalasia,

Menapoz sonrası kadınlarda osteoporoz,

Hemolitik anemi,

Sinir kas sistemi yetersizlikleri,

16

VĠTAMĠN

YETERSĠZLĠĞĠ

K VĠTAMĠNĠ

C VĠTAMĠNĠ

B1 VĠTAMĠNĠ

Hemoraji (vücut içinde veya dıĢında

kanama),

DiĢ ve diĢ eti hastalıkları,

BağıĢıklık sistemi yetersizliği,

Sinir ve sindirim sistemi hastalıkları,

ĠĢtahsızlık,

BaĢ dönmesi,

17

VĠTAMĠN

YETERSĠZLĠĞĠ

B2 VĠTAMĠNĠ

B6 VĠTAMĠNĠ

B12 VĠTAMĠNĠ

Deri ve Mukozada Yaralar,

Görme ve sinir sistemi bozuklukları,

BağıĢıklık sisteminde zayıflama,

Ciltte yaralar,

Sinir sistemi bozuklukları,

Pernisiyöz anemi,

Sinir sistemi bozuklukları,

BaĢ ağrısı,

Yorgunluk,

Unutkanlık,

18

VĠTAMĠN

YETERSĠZLĠĞĠ

Niasin

Folik asit

Pellegra,

Sinir ve sindirim sistemi bozuklukları,

Ciltte yaralar,

Megaloblastik anemi,

Kalp hastalıkları,

19

MĠNERALLER

Ġskeletin normal oluĢabilmesi,

vücut organlarının düzenli

çalıĢabilmesi için gerekli olan madensel maddelerdir.

Yeteri kadar

alınması

zorunludur.

20

Mineraller

Klor Fosfor Magnezyum Sodyum Çinko

Kalsiyum Demir Potasyum Ġyot Flor

21

Mineral Yetersizlikleri

FLOR : DiĢ Çürümeleri, ĠYOT : Basit Guatr Hastalığı, POTASYUM •Kas Yorgunluğu, •Solunum Yetersizliği,

DEMĠR: •Demir Eksikliği Anemisi, •Yorgunluk, •ĠĢtahsızlık, •BaĢ Dönmesi,

KALSĠYUM: •Kemik ve diĢ geliĢiminde yavaĢlama, •Osteoporoz, •DiĢ çürümeleri, •PıhtılaĢma bozuklukları,

22

FOSFOR: Kemiklerde, Sinir kas sisteminde, Kan hücrelerinde Böbreklerde bozukluklar görülür.

SODYUM: Kusma, Zihin Bulanıklığı, Kas Yorgunluğu, Ağrılar, Solunum Yetersizliği,

MAGNEZYUM: Tetani,

KLOR: Sodyum ve potasyum yetersizliği ile birlikte görülebilir.

ÇĠNKO : Kilo Alımı ve GeliĢiminde YavaĢlama,

Mineral Yetersizlikleri

Flor Su,deniz ürünleri

Potasyum Kahve,yeĢil

yapraklı sebzeler

Sodyum Tuz,yumurta

Çinko Hayvansal kaynaklar

Demir Et,yumurta,

pekmez

Kalsiyum Süt ve süt

ürünleri

Magnezyum Yağlı tohumlar, kurubaklagiller

Ġyot Ġyotlu tuz,

balık

Fosfor Süt ürünleri

24

SU

YetiĢkin insan

vücudunun %60 ı sudur.

SU ; vücudun büyük

bir kısmını oluĢturur.

25

Vücutta oluĢan fazla

ısının atılması için,

Besinlerin sindirimi,dokulara

taĢınmaları,hücrelerde kullanılmaları sonucu

oluĢan zararlı atıkların atılması için,

26

Vücudun günlük sıvı ihtiyacı

2-2,5 litre

27

Kanser ve beslenme arasında nasıl bir ilişki

var?

28

►İmmün sistem;vücudu bakteri,virüs,mantar ve parazit gibi işgalci mikroorganizmalardan hatta bazı kanserlerin gelişmesinden korumak üzere, karmaşık ve özenli bir şekilde planlanmıştır. Bu koruma görevi esas olarak dalak, lenf düğümleri,kemik iliği ve timüs bezinde yoğunlaşan bir grup hücre tarafından yerine getirilmektedir.

►Tüm bu hücreler kemik iliğinde bulunan kök hücreden kaynağını alır.

29

Kemik İliği Transplantasyon Ünitesi’nde (KİTÜ) yatan hastalar;

-Yüksek doz kemoterapi,

-Radyoterapi,

-Kemoradyoterapi,

-İmmünsüpresif ilaçlar almaktadır. Bu tedavi taburculuktan sonra da devam etmekte olup ortalama 6-12 ay sürmektedir.

30

►Hastalar bağışıklık sistemleri baskılandığı için enfeksiyona oldukça yatkındır.

► İyi bir bakım verilmediği taktirde enfeksiyon ve sepsis nedeniyle hastalar kaybedilmektedir.

►Ayrıca hastalık süresi uzadıkça hastanın yaşam kalitesi düşmektedir.

31

► Sağlıklı yaşamın en önemli gereksinimlerinden

birisi iyi beslenmedir. (Başaran, 2004)

►Kanser hastalarının % 40’ında tanı-tedavi sırasında beslenme yetersizliği gelişir. (Bavbek, 2005)

►Vigano ve ark. (2007) çalışmasında kanser hastalarının 6 haftada 8.1 kg.dan fazla kilo kaybettiklerini belirtmiştir.

32

Kanser hastalarında beslenme bozukluğu;

►Antikor yapımında azalmaya,

►Enfeksiyonlara,

►Yara iyileşmesinde gecikmeye,

►Hastanede kalış süresinde uzamaya,

►Prognozun kötüleşmesine neden olmaktadır.

(Arends et al.,2006),(Bavbek, 2005)

33

►Kanser hastalarının %20’den fazlası, primer hastalıklardan çok nütrisyonel komplikasyonlardan ölmektedir. (Çehreli, 2004)(Oncology textbook, 2008 ,Cancer Pract 1994;2:123-31)

►Kanser ve kanser tedavilerinin besin öğelerinin tüketimi, sindirimi, emilimi, metabolize edilme süreçlerinin tümünde olumsuz etkilere neden olduğu bilinmektedir. (Baron ve Pencharz, 2007) 34

Beslenme Bozukluğu;

►Tümöre,

►Tedaviye,

►Tedavinin yan etkilerine,

►Metabolik duruma bağlı olarak gelişir.

35

Protein Metabolizmasındaki Değişiklikler:

Vücut protein kullanımının artması,

Karaciğerde protein sentezinde artma,

Kas protein yıkımının devam etmesi,

Plazmada dallı zincirli aminoasitlerin (lösin,izolösin,valin) azalmasıdır.

(Donald ve Kotler, 2000)

36

Karbonhidrat metabolizmasındaki değişiklikler:

►Glikoz intoleransı,

►Laktik asidoz,

►İnsülin direnci,

►Glikoz klirensinin gecikmesi,

►Anormal insülin sekresyonudur.

(Apak, 2004), (Donald ve Kotler, 2000)

37

Lipid metabolizmasındaki

değişiklikler:

►Hiperlipidemi,

►Lipid depolarında azalma,

►Serum lipid seviyesinde artış,

►Hiperlipidemi,immünsüpresyona yol açar.Özellikle monosit ve makrofajlar üzerinde inhibitör etkilere sahiptir.

(Apak, 2004), (Jing-ting et al., 2007)

38

►Hücresel immünite ile beslenme arasında yakın bir ilişki vardır.

►Kilo kaybı olan kanserli hastalarda kanserli olmayan insanlara göre REE’nin(Dinlenme Metabolizma Hızı,Dmh=Resting Energy Expenditure) arttığını göstermiştir.

1.Langste in HN, Norton JA. Mechanisms of can cercachexia.Hemayol Oncol Clin North Am 5(1):103-23, 1991.2. Bosaeus I,Daneryd P,Svanberg E etal.Dietary in take and resting energy expenditure in relati on to weight loss in un selected cancer patients. Int J Cancer 93(3):380-3, 2001.3.American Cancer Society Web Site.Atlanta.4. Ottery FD. Rethinking nutritional support of the cancer patient:the new field of nutritional oncology.Semin Oncol 21(6):770-8, 1994.5. Laviano A, Meguid MM.Nutritional is sues in cancer management.Nutrition 12(5):358-71, 1996.

39

►Malignite ve glukoz intoleransı arasında doğrusal bir ilişki bulunmaktadır.Tümör yükü arttıkça glukoz intoleransı sıklığı ve ağırlığı da artmaktadır.

►Bu bozukluğun tümörlü hücre tipi ile de ilişkisi vardır. Glukoz intoleransı kansere eşlik eden kilo kaybının sebeplerinden biridir.


40

► Febril hastalar normal kişilere göre %30 daha fazla kalori harcarlar.

►Malnutrisyonu önlemek onu tedavi etmekten daha kolaydır.

►Hatta kritik bir noktadan sonra malnutrisyonu tedavi etmek olanaksızdır.


41

►Beslenme bozukluğu ve artmış katabolizma da olabildiğince erken tedavi edilmelidir.

► Pek çok çalışmada kanser hastalarında lipolizin arttığı gösterilmiştir.

Bunun sebepleri:

a. Azalmış gıda alımı ve malnutrisyon,

b. Yağsız beden kitlesi kaybının yağ dokusu

kaybına göre relatif fazlalığı,

c. Stres artışına bağlı katekolaminlerin ve

insülin direncinin artışı,


42

►Kanserli hastalarda yağ daha hızlı okside olmaktadır. Bununla birlikte kanserli hastalarda plazmadaki lipid düzeyleri genellikle artmamıştır.

►Kanser ve kansere bağlı kilo kaybı ilerledikçe tüm vücut protein turnover’i ve kas yıkımı artmaktadır.


43

Kanser kaşeksisi;

►Kaşektin (TNF) kanser hücreleri tarafından

salınan biyolojik tepki değiştirici bir maddedir.

► anoreksi,

► erken doygunluk hissi,

► ilerleyici kilo kaybı,

► osteni ve

► bunlara eşlik eden yağ dokusu, iskelet kası ve son aşamada visseral organ atrofisiyle sonuçlanan bir sendromdur.

44

Kanser kaşeksisi olan hastalarda:

► (> %15 kilo kaybı) tüm vucut protein katabolizması artar.

►Buna yanıt olarak kas, karaciğerde protein sentezi artar.

►Aminoasit gereksinimini karşılayamaz.

►Metastazı olan hastalarda bu kısır döngü daha belirgindir.


45

► İmmunoterapi;kanser hücrelerini yoketmek için hücreleri ve hücre ürünlerini kullanarak doğal savunma mekanizmalarını harekete geçirmektir.

► İmmunoterapi yöntemleri nutrisyonel durumu iyi olan hastalarda daha etkilidir.

►Değişik diyet tiplerinin toksisite ve tedavi etkinliği üzerine etkilerini araştıran çeşitli çalışmalar yayınlanmıştır.

►Aminoasitlerin serbest formlarını bol olarak içeren hidrolize proteinden oluşan elemantal diyetin kısa süreli uygulamada değişik ajanlarla oluşan toksisiteyi azalttığı gösterilmiştir. 46

►Kanserli bir hastada oral gıda alımının 30 kcal/kg/gün olacak ve 1.5 gr/kg/gün protein içerecek şekilde planlanması gerekir. (Nitenberg, 2000).

► Son dönem kanserli hastalarla yapılmış bir çalışmada C vitamini alımının yaşam kalitesini arttırdığı saptanmıştır. (Gogos et al., 1998) (Yeom, Jung ve Song, 2007)

► İlerlemiş kanserli hastalarda yapılmış bir çalışmada oral olarak verilen balık yağının sağ kalımda anlamlı bir artış sağladığı görülmüştür. (Gogos et al., 1998) (Yeom, Jung ve Song, 2007)

47

Beslenme Desteğinde Amaç;

►Hastanın olan kilosunu korumak,

►Genel durumun bozulmasını önlemek,

►Malnütrisyon gelişmesini önlemektir.

48

Hemşirelerin verdiği bakım;

Hastanede yatış süresini

Maliyeti

Fiziksel ve psikososyal

Yaşam kalitesini

49

Kanserli Hastada Semptomlar

Anoreksi,

Bulantı-kusma,

Diyare,

Disfaji

Mukozit,

Konstipasyon,

Ağrı,

Tat almada azalma,

Tat almada değişiklik,

Yetersiz sıvı alımı,

Beslenme bozukluğu,

Kas ve kilo kaybı,

50

Kök Hücre Transplantasyonunda Beslenmeye Bir Başka Bakış Açısı;

1-Bozulma fazı

► Bulantı,

► Tat almada azalma,

► Tat almada değişiklik,

► İshal,

► Düşük bakteriyel diyet,

2-Nötropenik faz

► Mukozit,

► TPN bağımlılığı,

3-İyileşme fazı

Diyeti artırmak,

Enerji zenginleştirilmesi,

Düşük bakteriyel diyet,

51

Beslenme Durumunun Değerlendirilmesinde;

►Kemoterapi,

►Radyoterapi,

►Kişinin psikolojik durumu,

►Kültürel faktörler,

►Sosyoekonomik düzeyi,

►Eşlik eden hastalıklar (örneğin diabet),

►Kullanılan ilaçlar (örneğin; antibiyotikler,antidepresanlar,analjezikler)

►Alkol tüketimi gözönüne alınmalıdır. 52


►Anamnez alma,

Hastanın yeme şekli ve alışkanlıkları, (Kadıoğlu, 2004),(Mercadante, 1996)

Erken doyma hissi gibi şikayetleri,

Çeşitli vitamin ve bitkilerin uygunsuz kullanımı, (Başaran, 2004), (Damcı, 2003)

► Fizik muayene,

►Antropometrik ölçüm ve

► Laboratuar bulguları.

53

Beslenme Değerlendirilmesinde Antropometrik Ölçümler;

►Boy,

►Kilo,

►Yaşa göre vücut ağırlığı,

►Yaşa göre boy uzunluğu,

►Boya göre ağırlık (rölatif tartı),

►Orta kol çevresi,

►Deri altı kalınlığı ve

►Vücut kitle indeksi (VKİ).

(Kadıoğlu, 2004). 54


►1)Hastaların beslenme durumunun değerlendirilmesinde;

-Kilo,

-Kilo değişimi (bir ay içinde % 5),

(3-6 ay içinde %10),

-Önceki ve sonraki yeme problemleri

değerlendirilir.

(Başaran, 2004), (Kubrak ve Jensen, 2007).

55


►2)Vücut gereksinim ve gıda alımının

karşılaştırılması yapılır. 20-25 kcal/kg/vücut ağırlığı ⇒TPN

30 kcal/kg/vücut ağırlığı ⇒PO

3)Günlük aldığı-çıkardığı takibi(AÇT)

yapılmalıdır.

(Başaran, 2004), (Kubrak ve Jensen, 2007).

56

►Normal hastane yemeği ile nötropenik(düşük bakteriyel diyet) diyet arasında anlamlı bir fark tespit edilememiş,

► Enfeksiyona neden olabilecek patojenlere maruz kalma riskini azaltmak amacıyla bazı noktalara dikkat edilmesi ortak kanaat olarak önerilmektedir.

►Transplant hastalarında;

OKİT ‘den 3-6 ay

AKİT’ den 6-12 ay sonra normal diyete geçilebilir.

Çalışmalarda;

57

►Taze meyve ve sebzelerin doğal floraları içinde özellikle gram negatif bakteri türleri taşıdıkları gösterilmiştir.

► Farklı salata çeşitlerinden alınan örneklerde Pseudomonas aeurogenosa, E. Coli ve Klebsiella spp. üretilmiştir.

58

►Bağışıklığı baskılanmış hastaların büyük bir çoğunluğunda görülür,

►Beslenmeyi engeller,

►Mikroplar için bir giriş yeridir,

►Temiz ve hidrasyonu iyi bir ağız mukozası hem mukozitin çabuk düzelmesi hem de tekrar etmemesi için önemlidir.

Mukozit;

59

►Kanser hastasının gastrointestinal sistemi çalışmasına rağmen aldığı besinler enerji gereksinimini karşılamakta yetersiz kalıyorsa, enteral beslenme desteği sağlanmalıdır. (Başaran, 2004), (Arends et al., 2006).

► Lee ve ark.(1998) çalışmasında radyoterapi sırasında profilaktik enteral beslenmenin kilo kaybını, dehidratasyon, zayıflama ve mukozit komplikasyonları ile hastaneye yatış oranını azalttığı belirtilmiştir.

60

► Isenring ve ark. (2004) gastrointestinal ve baş-boyun bölgesine radyoterapi alan hastalarda standart bakıma kıyasla yoğun nütrisyon bakım alan hastalarda vücut ağırlığı ve yaşam kalitesinde daha az oranda düşme saptamıştır.

►Ağız yoluyla beslenemeyen hastalar için total parenteral beslenme (TPN) endikedir.

61

►Bazı besin maddelerinin hastadaki immün yanıtı uyardığı tespit edilmiştir. Bu maddelerin diyete eklenmesi enfeksiyona karşı verilen yanıtı güçlendirebilir.

62

►Arjinin,makrofajların bakterisidal aktivitesini ve vazodilatasyonu arttırır. T-hücre proliferasyonunu stimüle eder, nitrojen dengesini modüle ederek protein sentezini düzenler.

►Omega-3 yağ asitlerinin immün yanıtı indüklediği gösterilmiştir.

►Glutamin barsaklardan protein kaybını, bakteri geçişini engeller, fagositozu arttırır.

Örnek;

63

GUIDELINE

►ESPEN (The European Society for Clinical Nutrition and Metabolism)’e göre;

► Gauvreau J M, Lenssen P et al. Nutritional management of

patients with intestinal graft-versus-host disease. Journal of The American Dietetic Association, 1981; 79: 673 – 677.

► * Imataki, Osamu et al. Nutritional Support for Patients Suffering From Intestinal Graft-versus-Host Disease After Allogenic Hematopoietic Stem Cell Transplantation. American Journal of Hematology, 2006; 81:747-752.

64

GUIDELINE

►ESPEN (The European Society for Clinical Nutrition and Metabolism)’e göre;

►Transplant hastalarında oral beslenme her zaman ilk seçenek olmalıdır.

► Parenteral beslenme ciddi mukozit,ileus yada inatçı kusma durumlarında başlanmalıdır.

►Transplant hastalarında parenteral beslenme Glutamin ile desteklenmelidir.

►Optimal doz 0,6 gr/kg/gün olmalıdır.

65

GUIDELINE

►Yapılan çalışmalarda;

Glutamin destekli beslenmenin;

-Enfeksiyon riskini,

-Sıvı retansiyonunu,

-Karaciğer hasarını azalttığı,

-Daha iyi kas koruduğu,

-Daha iyi iyileşme,

-Hastanede kalma süresinde azalma,

-Daha iyi yaşam kalitesi,

-Ekonomik kazanç sağladığı gösterilmiştir. 66

GUIDELINE

►GİS GVHD’nin farklı seviyelerinde farklı diyetler verilir.

67

Yemek Hazırlamada;

► Eller yıkanmalı,

► Eller saç,ağız ve buruna dokundurulmamalı,

► Eldeki takılar çıkarılmalı,

►Yemek hazırlarken bone ve maske takılmalı,

►Yemek pişirmede ve serviste çelik, porselen ve cam ürünler tercih edilmeli,

►Yemekler düdüklü tencerede veya fırınlama yöntemiyle pişirilmeli,

►Yemekler 70°C de en az iki dakika da pişirilmeli,

1. Febril Nötropenik Hastalarda Tanı ve Tedavi Kılavuzu (2004). Febril Nötropeni Çalışma Grubu. 9(1):20-21. 2. UCSF. Childeren’s Hospitan BMT Handbook. 2004.3. DUKE University Adult. SCT Program. 2004.

68

http://www.yasamrecetesi.com/duduklu-tencere-modelleri/duduklu-tencere-modeli

Yemek Hazırlamada;

►Bol su ile yıkanmış,sağlam,kalın kabuklu meyve ve sebzeler tercih edilmeli,

►Gıdalar 1 ölçek sirke veya limon suyu 9 ölçek su içinde yarım saat bekletilmeli,

► Ekmek,tuz,şeker tek kullanımlık paketlerde olmalı,

►Kızartma yağı bir defaya mahsus kullanılmalı ve kızartma usulü yapılmış yiyecekler tüketilmemeli,

►Yeşillik ve çilek gibi soyulmadan tüketilen meyve ve sebzeler tüketilmemeli,


69

Yemek Hazırlamada;

►Renkli masa örtüsü, hafif müzik gibi iştah artırıcı küçük uyarıcılar kullanılmalı,

►Baharatlar yiyeceklerin pişmesi esnasında kullanılmalı,piştikten sonra ilave edilmemeli,

►Yiyecek ve içeceklere sonradan eklenecek su kaynatılmış olmalı,

►Meyve suyu ve süt UHT sisteminde steril (pastörize) edilmiş olmalı,

►Odun ve kömür ateşinde pişmiş gıdalar tüketilmemeli,


70

Beslenme Eğitiminde Altın Kurallar;

►Mideyi yormamak için az ve sık aralıklarla beslenilmeli,

► İyi pişmiş ve bekletilmemiş taze yemekler tüketilmeli,

►Katı ve iyi pişirilmiş yumurta ve yumurtalı gıdalar tüketilmeli,

► Pişmemiş ve az pişmiş yumurta içeren krema, mayonez gibi gıdalardan uzak durulmalı,

► Son kullanma tarihi geçmiş/beklemiş/küflenmiş besinler tüketilmemeli,


71


► Paketlerin dışı dezenfektan bir sıvı ile silinerek servis edilmeli,

► Lokanta ve açık yerlerde satılan yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalı,

►Baharatlı ve acı besinlerden kaçınılmalı,

► Pastörize ve tek kullanımlık besinler(süt, peynir, tereyağı,bal,reçel vb),tercih edilmeli,

► Salamura ürünler (turşu,peynir,salamura yaprak gibi) tüketilmemeli,

►Tek kullanımlık bardak/şişe su tüketilmeli, 1. Febril Nötropenik Hastalarda Tanı ve Tedavi Kılavuzu (2004). Febril Nötropeni Çalışma Grubu. 9(1):20-21. 2. UCSF. Childeren’s Hospitan BMT Handbook. 2004.3. DUKE University Adult. SCT Program. 2004.

72


►Kola ve benzeri asitli gıdalar tüketilmemeli,

►Alkol ve kafein içeren içecekler tüketilmemeli,

►Kabuklu kuruyemişler tüketilmemeli,

►Çay kaynatılarak demlenmeli,çok koyu çay içilmemeli,

►Kokusu hoş olmayan yiyeceklerden kaçınılmalı,

►Besinler çok sıcak ve çok soğuk tüketilmemeli,

►Çiğ et kesilen tahtalar 1/9 oranında sulandırılmış çamaşır suyunda 30 dakika bekletilmeli,


73


►Çiğ et,balık gibi deniz ürünleri tüketilmemeli,

►Taze peynir/küflü peynir tüketilmemeli,

►Konserve besinlerden kaçınılmalı,

►Tek kullanımlık kağıt havlu kullanılmalı,

►Küf oluşumunu engellemek için buzdolabının içi sabunlu su ile düzenli olarak silinmeli,

► Su içine bir miktar gliserin karıştırılarak ağız nemlendirilmeli,


74

►Yemeklerden sonra dinlenmeli,hemen yatılmamalı,

►Beli dar kıyafetler giyilmemeli,

►Tükürük salgısını artırmak için şekersiz sakız önerilmeli,

► Pastörize dondurma gibi soğuk yiyeceklerin yatıştırıcı,uyuşturucu etkisinden yararlanılmalı,

► Siklosporin/Takrolimus tedavisinde greyfurt tüketilmemeli,



75

► Soğukta kalması gereken besinler oda ısısında fazla kalmamalı,

►Dondurulmuş yiyecekler buzdolabında çözülmeli,

►Çiğ ve pişmiş yiyecekler birbiri ile temas etmemeli,

►Yemek kapları,çatal,kaşık,bıçak takımları bulaşık makinesinde yıkanmalı,bez ile kurulanmamalıdır.



76

Kanser Hastasında Beslenme;

►Enfeksiyonlara karşı korumayı,

►Yara iyileşmesini,

►Kas ve organ bozulmasını önler,

►Vücuttaki vitamin ve minerallerin tükenmesini önler,

►Kanser tedavisine karşı direnmeyi sağlar,

►Malnütrisyonu önler,

►Mental disfonksiyonların azalmasını sağlar. 77

78

Teşekkürlerimle… [email protected]

Documents

HKHN Olgularının Beslenmesinde Hemirenin Rolü · ürünleri Potasyum Kahve,yeĢil yapraklı sebzeler Sodyum Tuz,yumurta Çinko Hayvansal kaynaklar Demir Et,yumurta, pekmez Kalsiyum