III. Selim

Gazi Halife, Sultan III. Selim,Selīm-i sālis Han,

III. Selim (Osmanlı Türkçesi: ثالث سليم Selīm-i sā-lis), divan edebiyatındaki mahlasıyla İlhami (d. 24 Ara-lık 1761 - ö. 28 Temmuz 1808), 28. Osmanlı padişahı ve107. İslam halifesidir.III. Selim, 24 Aralık 1761 tarihinde babası III. Musta-fa'nın saltanatı döneminde dünyaya geldi. Babası 1774 yı-lında öldüğünde sadece 13 yaşında olduğu için amcası I.Abdülhamid tahta çıktı. I. Abdülhamid şehzade Selim'ekendisinden önceki padişahların tersine, oldukça iyi dav-randı. Kafes (oda hapsi) hayatı yaşamasına rağmen Se-lim'in iyi bir eğitim almasına izin verdi. Şehzade Selimmüzik ve edebiyatla ilgilendi. Fransa'nın Fransız Devrimiöncesindeki son kralı olan XVI. Louis'le mektuplaştı. Da-ha tahta çıkmadan Osmanlı Devleti'nde köklü bir yapısaldeğişikliğe gerek olduğu inancına vardı. I. Abdülhamid7 Nisan 1789 yılında ölünce, III. Selim Avrupa'yı teme-linden sarsacak olan Fransız Devriminin eşiğinde tahtaçıktı.III. Selim tahta çıktığında Osmanlı Devleti hemAvusturya hem de Rusya'yla savaş halindeydi. Başarısız-lıkla sonuçlanan bu savaşlar 1792 yılında Avusturya'ylayapılan Ziştovi Antlaşması ve 1792 yılında Rusya'ylayapılan Yaş Antlaşması ile son buldu. Böylece III.Selim Osmanlı Ordusu'nda çoktandır yapmak istediğiyenilikleri yapma fırsatı buldu. 1793 yılında Nizam-ıCedid ordusunu kurdu. Bu sırada Napolyon Bonapart'ınkomutası altındaki Fransız orduları Osmanlı Devleti'neait olan Mısır'a saldırmıştı (1798). Osmanlı ordusuİngilizlerin yardımıyla Mısır'ı başarıyla savundu. 1801

III. Selim

yılında yapılan El-Ariş Antlaşması ile Fransa Mısır'dakiemellerinden vazgeçti.1807 yılında Nizam-ı Cedid ordusunun kaldırılmasını is-teyen yeniçeriler Kabakçı Mustafa'nın önderliği altındaayaklandılar. III. Selim Nizam-ı Cedid ordusunu dağıt-mak ve 29 Mayıs 1807 tarihinde de tahttan çekilmekzorunda kaldı. III. Selim'in yerine geçen amca oğlu IV.Mustafa III. Selim'i tekrar kafese geri gönderdi. 28 Tem-muz 1808 tarihinde III. Selim'i tekrar tahta çıkarmakamacıyla Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa sarayayaklaşırken III. Selim padişah IV. Mustafa'nın emriyleboğduruldu. III. Selim ile onu idam etmeye gelen yeniçe-riler arasında büyük bir boğuşma geçtiği bilinmektedir.III. Selim'in cenazesi Laleli Camii'nin avlusunda babasıIII. Mustafa Türbesi'ne defnedildi.

1 III. Selim döneminde Avrupa ül-keleriyle ilişkiler

1

2 1 III. SELİM DÖNEMİNDE AVRUPA ÜLKELERİYLE İLİŞKİLER

1.1 Osmanlı-Rusya ilişkileri

III. Selim'in saltanatı Osmanlı-Rus Savaşları (1787-1792Savaşları) devam ederken başladı. Osmanlı Devleti'ninFransa'ya karşı Rusya'yla ittifak yapmasıyla devam etti.Ancak daha sonra bu ittifak bozuldu ve III. Selim'in sal-tanatının sonunda Osmanlı Devleti tekrar Rusya ile savaşhalindeydi.

Yaş Antlaşması ile Osmanlı sınırları

1774 yılında Çariçe II. Katerina ile imzalanan KüçükKaynarca Antlaşması ile Osmanlı Devleti Kırım'ıRusya'ya vermek zorunda kalmıştı. III. Selim tahtaçıktığında Osmanlı Devleti başında hala II. Katerina'nınbulunduğu Rusya'dan Kırım gibi önemli topraklarıgeri almak amacıyla 1787-1792 Osmanlı-Rus Sava-şı'nı savaşmaktaydı. İngiliz ve Fransızlar da savaşakatılmamakla birlikte bu savaşta Osmanlı Devleti'nidestekliyorlardı ancak Osmanlı Devleti hesaplamadığıbir şekilde kendisini Avusturya'nın da karşısında buldu.Osmanlı ordusu disiplinden uzaktı ve Rusya ile yaptığıFokşan (1 Ağustos 1789) ve Boze (22 Eylül 1789)Savaşlarında büyük kayıplara uğradı. Akkerman KalesiRusların eline geçti ve Besarabya Rusya tarafındanişgal edildi. Osmanlı Devleti kendine müttefik bulmakamacıyla 11 Temmuz 1789 tarihinde İsveç ve 31 Ocak1790 tarihinde de Prusya'yla barış antlaşmaları imzaladı.Ancak bu iki devletten de elle dokunulur bir yardımalamadı. Sonunda Osmanlı Devleti'ne karşı Rusya kadarbaşarılı olamayan Avusturya, Osmanlı Devleti'yle barışantlaşması imzaladı. (Ziştovi Antlaşması 4 Ağustos1791) Avusturya'nın savaştan çekilmesinden birkaç aysonra Rusya da barış antlaşması yapmaya razı oldu (YaşAntlaşması 9 Ocak 1792). Osmanlı Devleti bu antlaş-mayla Kırım'ın Rusya'nın egemenliği altına geçtiğinitekrar kabul etmek zorunda kaldı. Dinyester nehri Rusyaile Osmanlı Devleti arasında sınır olarak kabul edildi.1792 yılından 1805 yılına kadar Osmanlı Devleti ve Rus-ya barış içinde yaşadılar. Hatta Osmanlı Devleti Mısır'ıişgal eden Fransa'ya karşı Birleşik Krallık ve Rusya ileişbirliği bile yaptı. 24 Eylül 1805 tarihinde Osmanlılar

III.Selim cülus seremonisi, Konstantin_Kapidagli

Ruslarla yeni bir dostluk antlaşması imzaladılar. Ancakbu antlaşmanın imzasından kısa bir süre sonra tekrar Os-manlı Devleti ve Rusya arasında anlaşmazlık çıktı. Rusya,Osmanlıların Rus yanlısı Eflak ve Boğdan beylerini gö-revden almasından hoşnut kalmadı. 40.000 civarında Rusaskeri Eflak ve Boğdan'a girdi. III. Selim 22 Aralık 1805tarihinde boğazları kapattı ve Rusya'ya savaş ilan etti. Rusdonanması Osmanlı donanmasını 11 Mayıs 1807 tarihin-de Çanakkale Boğazı civarında 19-29 Haziran 1807 ta-rihleri arasında da Limni adası yakınında civarında yendi.III. Selim tahttan indirildiğinde 1806-1812 Osmanlı-RusSavaşı halen devam etmekteydi.

1.2 Osmanlı-Avusturya İlişkileri

Osmanlılar 1529 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ınViyana'yı kuşatmasından beri defalarca Avusturya ile sa-vaşa girmişlerdi. III. Selim tahta geçtiğinde de AvusturyaRusya'yla birlikte Osmanlı Devleti ile tekrar savaş halin-deydi. Osmanlılar Avusturya'ya karşı İsmail zaferini ka-zandılar. Ancak Avusturyalılar Sebeş, Muhadiye, Laza-rethane ve Pançova'yı işgal etmeyi başardılar. Belgrad'ı 8Ekim 1789 tarihinde ve Semendire'yi daha sonra ele ge-çirdiler. Ancak Avusturya gene de Osmanlılara karşı ke-sin bir üstünlük sağlayamadı. Hem savaş yorgunluğu hemde içişlerindeki sorunlardan dolayı Avusturya OsmanlıDevleti ile antlaşma istedi. 4 Ağustos 1791'de imzalananZiştovi Antlaşması ile Avusturya ele geçirdiği topraklarıOsmanlılara geri verdi ve ayrıca Rusya'ya yardımda bu-lunmayacağına söz verdi. Bu savaş Osmanlıların Avustur-yalılarla yaptığı son savaş oldu. Bu tarihten sonra RusyaOsmanlıların en önemli düşmanı ve rakibi oldu.

1.3 Osmanlı-Fransa İlişkileri

Osmanlıların Fransızlarla Kanuni Sultan Süleyman zama-nına kadar uzanan bir dostluk ilişkileri vardı. Fransızlar

3

Fransa'nın Mısır'ı işgali

ilk defa kendilerine tanınan kapitülasyonlardan büyük ya-rar görmüşler, ilişkiler kesintisiz olarak bir dostluk teme-linde süregelmişti. III. Selim daha tahta geçmeden Fransakralı XVI. Louis'yle mektuplaşmaktaydı ve Ruslarla ya-pılmakta olan savaşta Fransızlar Osmanlı Devletinin tara-fını tutuyorlardı. Ancak Fransa hükümetinin Büyük Bri-tanya'nın Mısır ve Uzakdoğu ticaret yolları üzerindekietkisini kırma amacını gütmesi nedeniyle bu ilişkiler-de ilk olarak bir kırışma meydana geldi. Dışişleri Ba-kanı Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord ve GeneralNapolyon Bonapart, Osmanlıların elinde olan Mısır'ı elegeçirip Fransa lehine Büyük Britanya karşısında önemlibir avantaj sağlamak istiyordu. 2 Temmuz 1798 tarihin-de Napolyon İskenderiye'yi işgal etti. Mısır her ne kadarOsmanlı Devleti'nin bir parçası olsa da iç işlerinde olduk-ça bağımsız olarak yönetilmekteydi.

Paris Barış Senedi sonucu Fransızların Mısır'dan geri çekilmesi

Kahire'nin de 22 Temmuz 1798 tarihinde Napolyon Bo-napart'ın eline geçmesi üzerine Osmanlılar bu durumukabul edemeyerek Mısır'ı savunmaya karar verdiler. 2Eylül 1798 tarihinde Osmanlı Devleti Fransa'ya savaşilan etti. Osmanlı ve Mısır orduları Fransa karşısında ön-ce bazı yenilgiler aldılar ama Cezzar Ahmed Paşa ko-mutasındaki ordu 18 Mart 1799 tarihinde Akka önle-rinde karşılaştığı Fransız ordusunu başarıyla geriye püs-

kürttü. Bonapart komutasındaki Fransız ordusu 1 Ağus-tos 1799'da Osmanlı kuvvetleri karşısında bir muhare-be kazandı, ancak Fransa ordusunun yetersiz olduğu or-taya çıkmaktaydı. Bu durumu göz önünde bulunduranve Fransa'daki siyasi bunalıma müdahale etmek isteyenNapolyon Bonapart Fransa'ya geri döndü (22 Ağustos1799). Mısır'da gücünü pekiştiremeyen Fransa sonunda27 Haziran 1801 tarihinde imzalanan sözleşmenin hü-kümleri uyarınca Mısır'dan geri çekildi. 9 Ekim 1801'deimzalanan Paris Antlaşması Fransa'nın Mısır seferini so-na erdirdi; bu şekilde Mısır yeniden Osmanlı yönetiminegeçti.Mısır konusundaki anlaşmazlık olumlu bir sonuca bağ-landıktan sonra Fransa'yla olan ilişkiler kısa zamanda dü-zeldi. 25 Haziran 1802'de Paris’te imzalanan bir diğerbarış antlaşması da Fransa ve Osmanlı Devleti arasında-ki dostluğu pekiştirdi. Napolyon Bonapart 1804 yılındakendini “I. Napolyon” adıyla imparator ilan ettikten son-ra İstanbul'a bir elçi gönderdi. Horace Sébastiani adın-daki bu elçi III. Selim'in çok yakın güvenini kazandı.Sébastiani III. Selim'i Rusya ve Birleşik Krallık'a kar-şı savaş açmaya ikna etmeye çalışıyordu. Ruslar da tamtersine Osmanlıların Fransa'ya savaş ilan etmesini isti-yorlardı. Ancak Rusya'nın Osmanlı Devleti'nden kendisi-ni Balkanlardaki Hristiyanların koruyucusu olarak kabuletmesini istemesi ve Sırp isyanlarını desteklemesi Rus-ya'yla olan ilişkileri gerginleştirdi. Sonunda Rusya'nınEflak ve Boğdan'a girmesiyle Osmanlılar Rusya'ya sa-vaş açtılar. Birleşik Krallık Osmanlı Devleti'nden Sébas-tiani'yi sınır dışı etmesi, Fransa'ya savaş açması, Eflakve Boğdan'ın Rusya'ya verilmesi gibi kabul edilemeyecektaleplerde bulundu. Bu talepler kabul edilmeyince de Ad-miral Sir John Thomas Duckworth (1748-1817) komuta-sındaki Birleşik Krallık donanması 19 Şubat 1807'de Ça-nakkale Boğazı'ndan Marmara Denizi'ne girerek Osman-lı donanmasını yok etti. Donanmasını İstanbul limanındademirleyen Duckworth, Osmanlı Devleti ile anlaşmayaçalıştı. Bir anlaşmaya varılamadı ama geçen süre boyuncaSébastiani'nin de yardımıyla İstanbul'un savunması güç-lendirildi. Siperler kazıldı ve şehri savunmak için toplaryerleştirildi. O günlerde III. Selim'in şehri korumak içinSébastiani ile birlikte bizzat siper kazdığı söylenir. Şehrinsavunmasını kıramayacağını anlayan Duckworth donan-ması geri çekerek İstanbul limanından ayrılmak zorundakaldı. Böylece İstanbul önemli bir bombardıman tehlike-sini atlatmış oldu.

2 III. Selim döneminde yapılan ıs-lahat hareketler

2.1 Askeri alanda yenilikler

Askeri alanda özellikle subay yetiştirilmesine önem veril-miştir. III. Selim; Yeniçerilerin ve Tımarlı Sipahilerininıslahatıyla ilgili 72 maddelik bir ferman yayınlanmıştır.Bu maddelerin ana başlıkları;

4 3 III. SELİM DÖNEMİNDEKİ İSYANLAR

• Yeniçerilerin Esame alımı yasaklandı.[1]

• Nizam i cedit adlı ilk kez batılı tarzda ordu kurul-muştur

• Bu ordunun masraflarını karşılamak için irad i ceditadlı bir hazine kurulmuştur.

• Askeri okullarda ilk kez yabancı dil (Fransızca) eği-timi başlamıştır.

• Hıdırelles’ten kasım ayına kadar olan talimler üçeçıkarıldı.[1]

• 1790 yılında Tophane'de bir okul yaptırmıştır.[2]

• 1792 yılında ise Halıcıoğlu'da bir Humbaracı ocağıkurmuştur.[1] Bu kışlanın bir bölümünde istihkamcı,diğer bir kısmında ise humbaracı yetiştiriliyordu.[1]

• Daha önce Eyüp'de bulunan Mühendishane-iSultan-i Halıcıoğlu'na taşındı.[1]

• 1800 yılında Humbaracı Ocağına bağlı ola-rak Mühendishane-i Fünun-i Berr-i Humayumkuruldu.[1]

• Camialtında bulunan Tersane Mühendishanesi'negemi inşaat bölümü de eklenmiştir.[1]

• 1805 yılında yine bu okul, inşaat ve seyrü sevafinadlı iki ana bölüme ayrılmıştır.[1]

• Osmanlı'nın ilk resmi yabancı dili belirlendi (Fran-sızca).

• İlk resmi devlet matbaası kuruldu.

• Yerli ticareti korumak için Avrupalıların ülke içindeTicaret yapmaları yasaklandı.

3 III. Selim dönemindeki İsyanlar

1789-1807 arası hüküm süren III. Selim, döneminde bir-çok yeniliğe imza atmıştır. Öte yandan bu yenilikleri saltIII. Selim'in kişiliğine atfetmek ve ondan önceki dönem-lerinin sadece bir karanlık çağ olarak tanımlanması daçok yerinde değildir. III. Ahmed döneminde başlayan ye-nilikler 1730 Patrona Halil isyanı ile sekteye uğrasa da,ondan sonra yönetimde olan I. Mahmud 1730-1754, III.Osman 1754-1757, III. Mustafa 1757-1774 ve I. Abdül-hamid 1774-1789 zamanına da azımsanmayacak yenilik-ler yapılmıştır. Bu 59 yıllık süreci hiçbir şeyin yapılma-dığı karanlık bir dönem olarak anmak yerine, III. Selimtarafından köklü değişikliklerin yapıldığı dönemin hazır-landığı, bazen yüksek bazen düşük ama sürekli bir deği-şimin olduğu dönem olarak tanımlamak daha doğru ola-caktır. İşte bu değişim döneminde de muhalefet hiçbir za-man kaybolmamış ve her zaman isyan boyutunda olmasada birçok kez kendini göstermiştir. III. Selim dönemin-de ise bu muhalefet üç kez belirgin ve çatışma düzeyindeortaya çıkmıştır.

3.1 Selimiye Camii Vakası 1805

Nihai olarak yeniçerilerin yerine geçmek üzere kurulanbirliklere Levent çiftliğinde eğitim çalışmaları yapılırken,yeniçerileri gücendirmemek ve kendilerinin bir parçasısanısı vermek amacıyla da onlara Bostani Tüfekçisi ismiverilmişti. Ancak bu birliğe ayda 50 akçe gibi yüksek birücret ödenirken Yeniçeri Tüfekçisi'ne bunun yarısı kadarücret ödenmekteydi, Bostani Tüfekçisi'ne ücretsiz olarakve daha iyi et ve ekmek de veriliyordu. Bu durum yeni-çeriler arasında huzursuzluk yaratırken, Nizam-ı Cedidaskerinden dışlanan ulema, esamelerden mahrum kalan-lar ve Nizam-ı Cedid'i finanse etmek için ihdas edilenİrad-ı Cedid hazinesine ek katkıda bulumak zorunda ka-lan ayanlar, mültezimler v.b. de bu değişimden hoşnut de-ğildi. 1805 Nisan'da yapımı tamamlanan Selimiye Kışla-sının yanındaki Selimiye Camii'nde yapılacak ilk selâm-lık töreninde yeniçerilerin yerini Bostani Tüfekçi asker-lerinin alacağı söylentisi, yeniçeriler tarafından uzun za-mandır şüphelendikleri ocaklarının kaldırılması yolundaatılmış açık bir adım olarak yorumlanmış, Üsküdar'a ge-çen bazı yeniçeriler sağa sola ateş açmaya başlamış veÜsküdar Kışlası’ndaki Bostani Tüfekçi Ocağı askerleri-ni ortadan kaldıracakları tehdidinde bulunmuşlardı. Bu-nun üzerine III. Selim yönetimi geri adım atarak Selimi-ye Camii'ndeki selâmlığın başka bir tarihe ertelendiğiniilân etmiş, yeniçerilere de selamlık törenindeki gelenek-sel yerlerinin korunacağı teminatını vermişti[3].,

3.2 II. Edirne Vakası 1806

III. Selim Han

3.3 Nizam-ı Cedit ve Kabakçı Mustafa isyanı (Vaka-yı Selimiye) 1807 5

III. Selim döneminde başlatılan yenilikler aslında sade-ce İstanbul ile sınırlı kalmamış, tüm imparatorluk top-raklarına yayılması planlanmıştı. Fakat merkez yönetimi-nin otoritesinin zayıflığı, sancaklarda ayanların gücü gibinedenlerle bu hedefe ulaşılamamıştı. Başlarda sancaklar-da bazı kışlalar kurulması ya da en azından yeni Bostanitüfekçiler sancaklara gönderilmesi istenmiş ancak tepki-lerden çekinilerek ertelenmişti. Ancak 1806 da tekrar veözellikle de İstanbul'dan sonra yeniçerilerin en güçlü ol-duğu ve Balkanlar'daki âyanları doğrudan kontrol altınaalabilmek için önemli bir üs olan Edirne den başlayarakbu plan tekrar yürürlüğe koyuldu. Önce eşkıya takibinimazeret göstererek Kadı Abdurrahman Paşa idaresinde-ki Bostâni Tüfekçisi askerlerini Rumeli'ye gönderilmiş,Dağlı eşkıyası karşısında bazı başarılar kazanan yeni oca-ğın askerlerinden bir kısmı İstanbul'a geri çağrılmamış,Çorlu'ya ve Lüleburgaz'a yerleştirilmişti [4]. Bu durumaaçık bir tepkinin gelmemesi üzerine de 1806 ilkbaharın-da Tekirdağ'da asker yazmak ve kışla kurmak için hare-kete geçildi. Tekirdağ'daki yeniçerilerin Edirne’deki ye-niçerilerden de aldıkları destekle asker yazılmasına karşıçıkması ve bu konudaki fermanı uygulamaya çalışan nâ-ibi öldürmeleri karşısında şaşıran III. Selim yönetimi ilkbaşta Selimiye Camii vakasında olduğu gibi geri adım at-tı, ancak ardından Kadı Abdurrahman Paşa idaresindekiyeni orduyu donanmanın da desteği ile Tekirdağ ve Edir-ne'deki âsilerin üzerine yolladı.Yeni orduya Anadolu'da asker yazılması sürecince gerek-siz yere şiddet uyguladığı için eleştirilere uğramış olanKadı Abdurrahman Paşa'nın aynı tavrına Rumeli'de dedevam etmesi, Tekirdağ'ı ablukaya alan Donanma-yı Hü-mâyun gemilerinin şehri bombardıman etmesi, olaylarıbir iç savaş şekline sokmuş, geçtiği yerlerde ahalinin pa-sif ve açıktan direnişi ile karşılaşan Abdurrahman Paşagiderek daha da sert yöntemlere başvurup girdiği yerle-şim merkezlerinde ahalinin malına zorla el koyması gibigelişmeler II. Edirne Vakası olarak adlandırılan bu olayıIII. Selim için iyice içinden çıkılmaz hale getirmişti. Aha-liden destek göremeyen Abdurrahman Paşa kuvvetleri-nin iâşe sorunuyla karşılaşmasının yanı sıra İstanbul'dada yeniçerilerin bir isyana kalkışabilecekleri korkusu III.Selim’i en sonun da geri adım atmaya zorlamış, padişahAbdurrahman Paşa kuvvetlerini geri çekerek yeni düze-nin Rumeli'de uygulanması politikasından vazgeçtiği sö-zünü vermişti.

3.3 Nizam-ı Cedit ve Kabakçı Mustafa is-yanı (Vaka-yı Selimiye) 1807

III. Selim Avusturya ve Rusya'yla Ziştovi ve Yaş Ant-laşmaları ile barışı sağladıktan sonra çok uzun zaman-dır planladığı yenilik hareketlerini 1793 yılında Nizam-ı

Nizam-ı Cedit ordusunu kuran III. Selim

Cedit ordusunu kurarak başlattı. Yeni ordu Levent çift-liğinde talimlere başladı. 1.600 asker İstanbul'a diğer12.000 kişi ise diğer vilayetlere gönderildi.[5] Nizam-ıCedit ordusunda uygulanan talim zamanla imparatorlu-ğun çoğu yerinde uygulanmaya başlandı.[5] Rus gemile-rinin İstanbul Boğazı'na hareketlerini durdurmak için İs-tanbul ve Karadeniz'in muhtemel noktalarına da Nizam-ı Cedit programı uygulanmıştır[5]. Fransa ve Prusya'dangetirilen uzman ve danışmanlar bu yeni ordunun kurul-masında yardımcı oldular. Nizam-ı Cedit ordusu Mısır'ınsavunmasında başarılı oldu ancak 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Ruslara karşı fazla bir başarı göstereme-di.Bu arada yeniçeriler arasında Nizam-ı Cedit'e karşı olanrahatsızlık git gide büyümekteydi. 1807 yılında yeni-çeriler Nizam-ı Cedit ordusunun kaldırılması talebiyleKabakçı Mustafa'nın liderliği altında ayaklandılar. III.Selim Nizam-ı Cedit ordusunu dağıtmak ve 29 Mayıs1807 tarihinde de kendisi tahttan çekilmek zorunda kaldı.III. Selim'in yerine tahta geçen IV. Mustafa'nın dönemin-de Osmanlı başkentinde büyük bir kargaşa yaşandı. Ye-niçeriler şehirde bir terör ortamı yarattılar. Eski Nizam-ı Cedid askerlerini kapı kapı dolaşarak bulup öldürdü-ler. Padişahın hiçbir otoritesi kalmadı. Eski Nizam-ı Ce-did taraftarlarından Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşabu kargaşaya son vermek ve III. Selim'i tekrar tahta ge-çirmek amacıyla bir ordu oluşturarak İstanbul'a yürüdü.Alemdar Mustafa Paşa saray kapısında ordularıyla bekle-yerek IV. Mustafa'yı tahttan inmeye zorlamaktayken IV.Mustafa kendisi yerine tahta çıkarılabilecek iki Osmanlıhanedanı üyesini boğdurtmaya karar verdi. Böylece hane-danın tek üyesi olarak kaldığı için kendisinin tahtta bıra-kılacağını hesaplamıştı. III. Selim kendisini boğmak içinsaraydaki odasına gelen cellatlarla büyük bir mücadeleverdi ama sonunda can verdi. IV. Mustafa'nın adamları

6 5 AİLESİ

padişahın kardeşi şehzade Mahmut'u da öldürmek istedi-ler ancak Mahmut saklanarak ölümden kurtuldu. Bu sıra-da sabrı taşan Alemdar Mustafa Paşa askerleriyle sarayagirdiğinde III. Selim'in naaşıyla karşılaştı. Bu esnada şeh-zadeMahmut can güvenliğinin sağlandığını görünce orta-ya çıktı ve IV. Mustafa'nın yerine tahta çıkarıldı. BöyleceIII. Selim yapmak istediği yeniliklerin uğruna yaşamınıkaybetmiş oldu. Ancak yerine geçen II. Mahmut III. Se-lim kadar yenilik yanlısı olmakla beraber siyasi bakımdançok daha kurnaz davrandı. III. Selim'in yapmak istedi-ği yenilikleri yapmakla kalmadı, III. Selim'in canına malolan yeniçerileri de ortadan kaldırmayı başardı (bakınız:Vaka-i Hayriye).

4 Özel hayatı

III. Selim zamanında basılmış yüz paralık madeni para

III. Selim babası ve amcasının eğitimine verdiği önem-den dolayı bilgili ve kültürlü bir şehzade olarak yetişti.

Bir yandan doğu kültürüne ilgisini devam ettirirken batıkültürüne de ilgi duyuyordu. İlk defa 1797 yılında III. Se-lim zamanında İstanbul'a Avrupa'dan gelen bir grup ope-ra gösterisi sergiledi. Fransız mimar ve ressam AntoineIgnace Melling İstanbul'da birçok yapılar inşa etti.İstanbul'un çeşitli manzaralarını gösteren gravürler çizdi.III. Selim'in kız kardeşi Hatice Sultan'ın Melling tarafın-dan Ortaköy semtinde inşa edilen sarayı İstanbul halkıve Avrupalılar arasında çok ün kazandı. Bir yandan daeleştirilere neden oldu. III. Selim sık sık kız kardeşininsarayına uğramaktan büyük zevk alırdı.III. Selim şiir ve müziğe çok meraklıydı. İlhami mahla-sıyla birçok şiirler yazdı ve çok sayıda şarkı besteledi.Klasik Türk Müziğindeki suzidilara, şevkefza, şevk-u ta-rab, Arazbarbûselik ve nevakürdi makamları III. Selim'inbuluşlarıdır. Dini müzik olarak ayin, durak, nat, ilahi for-munda, din dışı müzik olarak Kâr, beste, semai, şarkı,köçekçe, peşrev, saz semaisi formunda 64 civarında eserbestelemiştir [6].

III. Selim'in kızkardeşi Hatice Sultan'ın sarayı

5 Ailesi

5.1 Eşleri

1. Nef-i Zar Sultan

2. Husn-i Mah Sultan

3. Zib-i Fer Sultan

4. Afitab Sultan

5. Re'fet Sultan

6. Nur-i Şems Sultan

7. Gonca-nigar Sultan

8. Dem-hoş Sultan

9. Tab-i Safa Sultan

10. abdulkerim

7

6 Kaynakça[1] Türk ve İslam ansiklopedisi s. 719 (1980)

[2] Türk ve İslam ansiklopedisi s. 720 (1980)

[3] Âsım Efendi,Tarih-i Âsım , I, 361

[4] İsmail Hakkı Uzunçarşılı, “Nizâm-ı Cedîd Ricalinden Ka-dı Abdurrahman Paşa I,” Belleten, 138/35 (1971), s. 263

[5] Türk ve İslam ansiklopedisi s. 721 (1980)

[6] Türk Musikisi Sitesi

7 Dış bağlantılar• Wikimedia Commons'ta III. Selim ile ilgili çokluortam kategorisi bulunur.

• Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları.İstanbul: Oğlak Yayınları. ISBN 875-329-299-6.say.385-402

• Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries.İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-01379-8.(İngilizce)

• Shaw, Stanford (1976). History of the Ottoman Em-pire and Modern Turkey. Vol.1 Empire of the Ga-zis: the Rise and Decline of the Ottoman Empi-re 1280-1808. Cambridge: Cambridge UniversityPress. ISBN 0-521-29163-1.

8 8 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS

8 Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans

8.1 Metin• III. Selim Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Selim?oldid=17487721 Katkıda bulunanlar:Murtasa, Pinar, Eşref, Dbl2010bot, Kat-

patuka, YurikBot, Denisutku, Ugur Basak, İncelemeelemani, Erk, Doruksal, Memty, Metal Militia, Ugur Basak Bot, Maver, Hasan SamiBolak, Vikiyazar, Tembelejderha, Nosferatü, Ogniem, Khutuck, Temelbaltaoglu, Dünya vatandaşı, Kibele, AliIsingor, Dreamer, Thijs!bot,JAnDbot, Lektem, CommonsDelinker, Huzzlet the bot, Tema, Hedda Gabler (eski), Eldarion, VolkovBot, Gökhan, Levent, 2ulus, Bilgenhal,Gerakibot, Sakhalinio, SieBot, Vikiçizer, Loveless, Yabancı, Noyder, Snow White Queen, Alperviki, Takabeg, Manco Capac, Ekremoku-mus, Sayginer, Myrat, Alecs.bot, MelancholieBot, StigBot, Théoden, Amirobot, Luckas-bot, BomBom, Superyetkin, Oğuzhan, Kudelski,Akhilleis, Sadrettin, Reality006, Batuhan Aksu, Oğuzhan, LaaknorBot, Khutuck Bot, Xqbot, Kekibec, RibotBOT, Tapfereritter, Kılıç46,Strik, Dr. Coal, Alptns90, Rapsar, Cekli829, TobeBot, Türk Süvarisi, D'ohBot, Son kahraman, Supermæn, NKOzi, Erasmus.new, Esc2003,KumulBot, WikitanvirBot, Rdvnygt, AlpFatih, HaruNGs, Uğurkent, KevinMc, Drgulcu, MerlIwBot, Whoisthis, SeyitA, Maurice Flesier,Kahve6, O,O Oğuzhan, Emirhan99, Muratero, Nebra, Mj martı, Peykbot, Gulo Luscus, OmerFarukDemir, Caglarctr, Addbot, Kırmızırenk, İkmal, Solistrum, McAang, Selwili, Ayrıntılı Bilgi, Oasistr, Kılafrub, HkmTUnsL, Merahm, Okanfan, Aydndilek 4, Canboray441,HakanIST, Yaslient1, Saitcank, Onurcigdem, Üçüncü Adam ve Anonim: 127

8.2 Resimler• Dosya:Hatice_Sultan_saray_Melling.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b2/Hatice_Sultan_saray_

Melling.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Turkish Wikipedia Özgün yazarı: Antoine Ignace Melling• Dosya:III._Selim.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/III._Selim.jpg Lisans: Public domain Katkıda bu-lunanlar: [1] Özgün yazarı: Konstantin Kapıdağlı

• Dosya:III_Selim_yuzluk.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/3/30/III_Selim_yuzluk.jpg Lisans: ? Katkıda bulunan-lar: ? Özgün yazarı: ?

• Dosya:Konstantin_Kapidagli._Jülüs_ceremony_(Enthronement_ceremony)_of_Selim_III._c._1789._Topkapi_Saray_museum..jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Konstantin_Kapidagli._J%C3%BCl%C3%BCs_ceremony_%28Enthronement_ceremony%29_of_Selim_III._c._1789._Topkapi_Saray_museum..jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar:scan Özgün yazarı: Konstantin_Kapidagli

• Dosya:Konstantin_Kapidagli_002.jpgKaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/Konstantin_Kapidagli_002.jpgLisans: Public domain Katkıda bulunanlar:Bilkent University, Department of Electrical and Electronics EngineeringÖzgün yazarı: Konstantin Kapidagli

• Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domainKatkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins

• Dosya:Portrait_Of_Sultam_Selim_III.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Portrait_Of_Sultam_Selim_III.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://www.akdn.org/museum/detail.asp?artifactid=1570# Özgün ya-zarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718'src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20'height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a>

• Dosya:Selim3.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Selim3.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulu-nanlar: Copied from University of Texas Portrait Gallery, direct link. Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a>

• Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1792.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0d/Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1792.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgünyazarı: Esemono

• Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1798.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1798.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgünyazarı: Esemono

• Dosya:Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1801.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/Territorial_changes_of_the_Ottoman_Empire_1801.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgünyazarı: Esemono

• Dosya:Tughra_of_Selim_III.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Tughra_of_Selim_III.JPG Lisans:Public domain Katkıda bulunanlar:

• Egypt State Information Service: http://www.sis.gov.eg/PDF/Ar/History/0809000000000000210002.pdf Özgün yazarı: Unknown courtcalligrapher.

8.3 İçerik lisans• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0