III. SPELREGELS (1)III. SPELREGELS (1)GATT/WTO systeemGATT/WTO systeem

GeschiedenisGeschiedenis- 1947/1948 GATT in werking1947/1948 GATT in werking- Reeks onderhandelingsrondes leiden ook tot Reeks onderhandelingsrondes leiden ook tot

bijkomende overeenkomsten (codes, side bijkomende overeenkomsten (codes, side agreements)agreements)

- Igv. Uruguay Round onder de hoede van WTO en Igv. Uruguay Round onder de hoede van WTO en alle overeenkomsten in beginsel geïntegreerd in alle overeenkomsten in beginsel geïntegreerd in één systeem (1994)één systeem (1994)

- « Understandings » (uitlegregels) maken deel uit « Understandings » (uitlegregels) maken deel uit van GATT sinds 1994van GATT sinds 1994

III. SPELREGELS III. SPELREGELS GATT/WTOGATT/WTO

III. SPELREGELS III. SPELREGELS GATT/WTOGATT/WTO

III. SPELREGELS (2)III. SPELREGELS (2)GATT/WTO systeemGATT/WTO systeem

Structuur Marrakesh-overeenkomst 1994::- Verdrag tot oprichting WTOVerdrag tot oprichting WTO- Annex 1 A =multilateral agreements on trade in goodsAnnex 1 A =multilateral agreements on trade in goods- Annex 1 B = GATS (services, diensten)Annex 1 B = GATS (services, diensten)- Annex 1 C = TRIPs (trade related aspects intell.prop.)Annex 1 C = TRIPs (trade related aspects intell.prop.)- Annex 2 = regels iz. GeschillenbeslechtingAnnex 2 = regels iz. Geschillenbeslechting- Annex 3 = TPRM (Trade policy review mechanism)Annex 3 = TPRM (Trade policy review mechanism)- Annex 4 =plurilateral trade agreements (vallen buiten de Annex 4 =plurilateral trade agreements (vallen buiten de package package

dealdeal, deelname dus niet verplicht), w.o. Overeenkomst over , deelname dus niet verplicht), w.o. Overeenkomst over overheidsaanbestedingen (government procurement)overheidsaanbestedingen (government procurement)

Ministeriële beslissingen en verklaringen, ….Ministeriële beslissingen en verklaringen, ….

III. SPELREGELS (3)III. SPELREGELS (3)WTO Annex 1 A = MATGWTO Annex 1 A = MATG

Annex 1 A = multilateral agreements on trade in Annex 1 A = multilateral agreements on trade in goods, omvat:goods, omvat:

- GATT 1994, d.i. GATT 1947 + meerdere GATT 1994, d.i. GATT 1947 + meerdere « understandings » (uitlegregels)« understandings » (uitlegregels)

- Specifieke overeenkomsten iz.: douane-Specifieke overeenkomsten iz.: douane-waardering, regels van oorsprong, waardering, regels van oorsprong, invoervergunningen, SPS, TBT, invoervergunningen, SPS, TBT, beveiligingsmaatregelen (zie verder)beveiligingsmaatregelen (zie verder)

- Overeenkomsten over specifieke sectoren: Overeenkomsten over specifieke sectoren: landbouwakkoord; textiel & kleding (afgelopen)landbouwakkoord; textiel & kleding (afgelopen)

III. SPELREGELS (4)III. SPELREGELS (4)GATT basisbeginselenGATT basisbeginselen

Geen rechtstreekse werking (ook niet in EU: C-149/96) Geen rechtstreekse werking (ook niet in EU: C-149/96) Basisbeginselen:Basisbeginselen:- Alle landen zijn meest begunstigde natieAlle landen zijn meest begunstigde natie- Handelsbeperkingen in beginsel enkel tarifairHandelsbeperkingen in beginsel enkel tarifair- Afbouw tarifaire beperkingen (invoerrechten)Afbouw tarifaire beperkingen (invoerrechten)- Kwantitatieve beperkingen in beginsel verbodenKwantitatieve beperkingen in beginsel verboden- Maatregelen gelijke werking (NTB) in beginsel verbodenMaatregelen gelijke werking (NTB) in beginsel verboden- Beginsel van « nationale behandeling » na invoer Beginsel van « nationale behandeling » na invoer - Excepties en regels inzake exceptiesExcepties en regels inzake excepties- Vrijstellingen (Vrijstellingen (waiverwaiver), w.o. algemene vrijstelling voor ), w.o. algemene vrijstelling voor

ontwikkel.l.ontwikkel.l.

III. SPELREGELS (5)III. SPELREGELS (5)Beginsel van MFN (MBN)Beginsel van MFN (MBN)

Art. 1 : Alle landen zijn meest begunstigde natie. Dit geldt voor:Art. 1 : Alle landen zijn meest begunstigde natie. Dit geldt voor:- Douane- en andere tarievenDouane- en andere tarieven- Andere handelsmaatregelenAndere handelsmaatregelen Zonder wederkerigheidsvoorwaardeZonder wederkerigheidsvoorwaarde Vrijstellingen bij bijzondere meerderheid van lidstaten gegundVrijstellingen bij bijzondere meerderheid van lidstaten gegund

waaronder ruime vrijstelling voor ontwikkelingslandenwaaronder ruime vrijstelling voor ontwikkelingslanden Art. XXIV: de regel geldt niet binnen Vrijhandelszones en Douane-Art. XXIV: de regel geldt niet binnen Vrijhandelszones en Douane-

uniesunies-- Mits respect voor stand-still (externe tarieven mogen niet stijgen Mits respect voor stand-still (externe tarieven mogen niet stijgen

boven gemiddelde)boven gemiddelde)-- Procedure voor erkenning door de CRTA (committee on regional Procedure voor erkenning door de CRTA (committee on regional

trade agreements)trade agreements)

III. SPELREGELS (6)III. SPELREGELS (6)Tarifaire belemmeringen 1Tarifaire belemmeringen 1

Art. XXVIIIbis GATT 1994: verplichting tariefverlagingen te Art. XXVIIIbis GATT 1994: verplichting tariefverlagingen te onderhandelenonderhandelen

- nu 9e onderhandelingsronde (Doha-ronde) bezig- nu 9e onderhandelingsronde (Doha-ronde) bezig- reciprociteit: alle lidstaten doen elkaar wederzijds reciprociteit: alle lidstaten doen elkaar wederzijds

concessiesconcessies- behoud MFN principe: verlaging komt in beginsel alle behoud MFN principe: verlaging komt in beginsel alle

landen ten goedelanden ten goede- uiteindelijk in de vorm van uiteindelijk in de vorm van schedulesschedules per land met per land met

tariefconcessies algemeen, tariefconcessies tariefconcessies algemeen, tariefconcessies ontwikellingslanden en niet-tarifaire concessiesontwikellingslanden en niet-tarifaire concessies

III. SPELREGELS (7)III. SPELREGELS (7)Tarifaire belemmeringen 2Tarifaire belemmeringen 2

Harmonisatie douanereglementering. Geschiedt door:Harmonisatie douanereglementering. Geschiedt door: Uniforme productenclassificatie: « harmonised system » van WCO (bv. Uniforme productenclassificatie: « harmonised system » van WCO (bv.

01.01.11) en interpretatieregels daarvoor01.01.11) en interpretatieregels daarvoor Waarderingsregels: in 1981 Valuation Code, nu WTO Valuation agreement Waarderingsregels: in 1981 Valuation Code, nu WTO Valuation agreement

(art. VII GATT 1994 en 2 bijzondere overeenkomsten). (art. VII GATT 1994 en 2 bijzondere overeenkomsten). - Beginsel dat tarifering Beginsel dat tarifering ad valoremad valorem gebeurt en gebeurt en - dat dit in beginsel de transactiewaarde (netto-prijs aan de grens) isdat dit in beginsel de transactiewaarde (netto-prijs aan de grens) is- regels inzake bewijs transactiewaarde (in beginsel factuur)regels inzake bewijs transactiewaarde (in beginsel factuur)- regels inzake prijscorrectie (om netto-prijs goederen te bepalen) (aftrek regels inzake prijscorrectie (om netto-prijs goederen te bepalen) (aftrek

prijs diensten, vervoer na import, kortingprijs diensten, vervoer na import, korting- transactiewaarde (Prijs) mag in uitzonderlijke gevallen verworpen wordentransactiewaarde (Prijs) mag in uitzonderlijke gevallen verworpen worden Vereenvoudiging douaneprocedures: Verdrag van Kyoto 1973/1999. Vereenvoudiging douaneprocedures: Verdrag van Kyoto 1973/1999.

Richtlijnen iz. inklaring, stockage, oorsprongsbepaling, transit van Richtlijnen iz. inklaring, stockage, oorsprongsbepaling, transit van goederen e.d.goederen e.d.

III. SPELREGELS (8)III. SPELREGELS (8)Kwantitatieve beperkingenKwantitatieve beperkingen

Art. XI GATT: in beginsel verbodenArt. XI GATT: in beginsel verboden Uitzonderingen van art. XX (algemene uitzonderingen), zie verder (bv. Uitzonderingen van art. XX (algemene uitzonderingen), zie verder (bv.

bescherming munt; beveiligingsmaatregelen), XII/XVIII (betalingsbalans)bescherming munt; beveiligingsmaatregelen), XII/XVIII (betalingsbalans) Specifieke uitzonderingen op dit beginsel in Art. XI. toegestaan mits niet-Specifieke uitzonderingen op dit beginsel in Art. XI. toegestaan mits niet-

discriminerend:discriminerend:- tijdelijk uitvoerverbod noodzakelijke goederentijdelijk uitvoerverbod noodzakelijke goederen- invoerbeperkingen landbouw- en visserijproducten in kader van landbouwbeleidinvoerbeperkingen landbouw- en visserijproducten in kader van landbouwbeleid- beperkingen volgend uit internationale grondstoffenovereenkomsten (zie verder)beperkingen volgend uit internationale grondstoffenovereenkomsten (zie verder) Vereenvoudiging reglementering invoervergunningen: Vereenvoudiging reglementering invoervergunningen: Agreement on import Agreement on import

licensing procedureslicensing procedures (1979/1994) (1979/1994) Aparte regels iz. Textiel & kleding: MFA (multivezelakkoord 1974) vervangen Aparte regels iz. Textiel & kleding: MFA (multivezelakkoord 1974) vervangen

door ATC 1994 (door ATC 1994 (Agreement on Textile and ClothingAgreement on Textile and Clothing) tot 31-12-2004; sinds 2005 ) tot 31-12-2004; sinds 2005 geen apart regime meergeen apart regime meer

Voluntary export restraintsVoluntary export restraints: sinds 1988 strijdig verklaard met GATT: sinds 1988 strijdig verklaard met GATT

III. SPELREGELS (9)III. SPELREGELS (9)maatregelen van gelijke maatregelen van gelijke

werkingwerking Art. XI GATT: non-tariff barriers (NTB) in beginsel verboden Art. XI GATT: non-tariff barriers (NTB) in beginsel verboden

Uitzonderingen van art. XX (algemene uitzonderingen), zie verder Uitzonderingen van art. XX (algemene uitzonderingen), zie verder (bv. bescherming munt; beveiligingsmaatregelen), XII/XVIII (bv. bescherming munt; beveiligingsmaatregelen), XII/XVIII (betalingsbalans)(betalingsbalans)

Specifieke uitzonderingen op dit beginsel in Art. XI. toegestaan Specifieke uitzonderingen op dit beginsel in Art. XI. toegestaan mits niet-discriminerend, o.m. iz. landbouw- en visserijproductenmits niet-discriminerend, o.m. iz. landbouw- en visserijproducten

Draagwijdte verbod:Draagwijdte verbod:-- houdt in dat overheidsbedrijven niet d.m.v. importmonopolie houdt in dat overheidsbedrijven niet d.m.v. importmonopolie

verbod mogen omzeilenverbod mogen omzeilen Bijzondere overeenkomsten bij GATTBijzondere overeenkomsten bij GATT Aparte « plurilaterale » overeenkomst inzake Aparte « plurilaterale » overeenkomst inzake

overheidsaanbestedingen (in Annex 4)overheidsaanbestedingen (in Annex 4)

III. SPELREGELS (10)III. SPELREGELS (10) overheidsaanbestedingen overheidsaanbestedingen

GATT erkent een uitz. voor overheidsaanbestedingen: toegelaten de handel te GATT erkent een uitz. voor overheidsaanbestedingen: toegelaten de handel te beperken tot nationale productenbeperken tot nationale producten

Annex 4 bevat een aparte « plurilaterale » overeenkomst van 27 staten (geen Annex 4 bevat een aparte « plurilaterale » overeenkomst van 27 staten (geen ontwikkelingslanden) die verder gaan en discriminatie o.g.v. nationaliteit ontwikkelingslanden) die verder gaan en discriminatie o.g.v. nationaliteit uitsluiten bij belangrijke overheidsaanbestedingen (goederen zowel als diensten).uitsluiten bij belangrijke overheidsaanbestedingen (goederen zowel als diensten).

- toepassingsgebied: overheidsaanbestedingen boven bepaalde drempel (boven toepassingsgebied: overheidsaanbestedingen boven bepaalde drempel (boven 130.000 IMF-trekkingsrechten; hogere drempels voor lokale overheden en 130.000 IMF-trekkingsrechten; hogere drempels voor lokale overheden en nutsbedrijven)nutsbedrijven)

- Eigenlijk reeks bilaterale overeenkomsten. Dus in beginsel op basis van Eigenlijk reeks bilaterale overeenkomsten. Dus in beginsel op basis van reciprociteitreciprociteit

- Gedetailleerde regels voor de aanbestedingsprocedure om reële kansen te geven Gedetailleerde regels voor de aanbestedingsprocedure om reële kansen te geven aan buitenlandse bieders; verplichting de aanbesteding aan de beste offerte toe aan buitenlandse bieders; verplichting de aanbesteding aan de beste offerte toe te kennen. Economische compensaties tellen slechts onder bepaalde te kennen. Economische compensaties tellen slechts onder bepaalde voorwaarden.voorwaarden.

- Regels voor rechtsbescherming van bieders.Regels voor rechtsbescherming van bieders.- Binnen de EU, NAFTA e.d. zijn er meer specifieke rechtsregels.Binnen de EU, NAFTA e.d. zijn er meer specifieke rechtsregels.

III. SPELREGELS (11)III. SPELREGELS (11) « nationale » behandeling « nationale » behandeling

Uitgangspunt (art. III GATT): eenmaal ingevoerd dienen Uitgangspunt (art. III GATT): eenmaal ingevoerd dienen buitenlandse producten behandeld te worden als inlandse buitenlandse producten behandeld te worden als inlandse producten (zij krijgen « national treatment »):producten (zij krijgen « national treatment »):

- w.b. taksen en belastingen erop;w.b. taksen en belastingen erop;- w.b. andere regels die ervoor gelden (regels inzake transport, w.b. andere regels die ervoor gelden (regels inzake transport,

distributie, verkoop, gebruik, …)distributie, verkoop, gebruik, …) Lidstaten rechtvaardigen een andere behandeling vaak door in te Lidstaten rechtvaardigen een andere behandeling vaak door in te

roepen dat het niet om dezelfde producten gaat. Criteria voor roepen dat het niet om dezelfde producten gaat. Criteria voor gelijksoortigheid zijn uitgewerkt door de Appellate Body van de gelijksoortigheid zijn uitgewerkt door de Appellate Body van de WTO in de zaak Asbestos.WTO in de zaak Asbestos.

III. SPELREGELS (12)III. SPELREGELS (12) excepties (XX) excepties (XX)

Art. XX GATT bevat de regels inzake uitzonderingen (excepties) die de Art. XX GATT bevat de regels inzake uitzonderingen (excepties) die de staten kunnen inroepen. Een uitzondering vereist:staten kunnen inroepen. Een uitzondering vereist:

- enerzijds een rechtvaardigingsgrond (bijzondere voorwaarden)enerzijds een rechtvaardigingsgrond (bijzondere voorwaarden)- en anderzijds als algemene voorwaarde dat de afwijking geen arbitraire of en anderzijds als algemene voorwaarde dat de afwijking geen arbitraire of

ongerechtvaardigde beperking van de handel mag vormen.ongerechtvaardigde beperking van de handel mag vormen. De belangrijkste gronden:De belangrijkste gronden:- (b) bescherming van openbare zeden, leven of gezondheid van mens plant (b) bescherming van openbare zeden, leven of gezondheid van mens plant

dierdier- (d) om naleving van Gatt-compatibele rechten/rechtsregels te verzekeren, (d) om naleving van Gatt-compatibele rechten/rechtsregels te verzekeren,

i.h.b. inzake intellectuele eigendomi.h.b. inzake intellectuele eigendom- bescherming nationaal artistiek, historisch archeologisch erfgoedbescherming nationaal artistiek, historisch archeologisch erfgoed- (g) bescherming van natuurlijke rijkdommen(g) bescherming van natuurlijke rijkdommen- in uitvoering van grondstoffenovereenkomstenin uitvoering van grondstoffenovereenkomsten- tijdelijke uitvoerbeperkingen van nationaal noodzakelijke productentijdelijke uitvoerbeperkingen van nationaal noodzakelijke producten

III. SPELREGELS (13)III. SPELREGELS (13) harmonisatie iz.excepties harmonisatie iz.excepties

(SPS)(SPS) Enkele bijzondere overeenkomsten ter harmonisatie van de regels betreffende Enkele bijzondere overeenkomsten ter harmonisatie van de regels betreffende

sommige excepties om de impact ervan te verminderen. Hoofdzakelijk 2: SPS / sommige excepties om de impact ervan te verminderen. Hoofdzakelijk 2: SPS / TBT.TBT.

SPS: akkoord betreffende de sanitaire en fytosanitaire maatregelen (1994)SPS: akkoord betreffende de sanitaire en fytosanitaire maatregelen (1994)- dergelijke maatregelen mogen genomen worden voor de exceptie leven & dergelijke maatregelen mogen genomen worden voor de exceptie leven &

gezondheidgezondheid- doch beperkt tot de noodzakelijke maatregelen, uitgaande van doch beperkt tot de noodzakelijke maatregelen, uitgaande van

wetenschappelijke beginselen en bewijs inzake beoordeling van het wetenschappelijke beginselen en bewijs inzake beoordeling van het (gezondheids)risico(gezondheids)risico

- ofwel omdat het risico bewezen is, ofwel in toepassing v/h voorzorgsbeginsel: ofwel omdat het risico bewezen is, ofwel in toepassing v/h voorzorgsbeginsel: beperkende maatregelen toegestaan indien effect onzeker, doch tijdelijk en beperkende maatregelen toegestaan indien effect onzeker, doch tijdelijk en mits nader onderzoek wordt verrichtmits nader onderzoek wordt verricht

- Beperking mag niet discrimineren (ongelijk behandelen zonder gronden)Beperking mag niet discrimineren (ongelijk behandelen zonder gronden)- Maatregelen moeten in beginsel op internationale richtlijnen worden gegrond; Maatregelen moeten in beginsel op internationale richtlijnen worden gegrond;

op die beginselen gegronde maatregelen worden geacht noodzakelijk te zijn.op die beginselen gegronde maatregelen worden geacht noodzakelijk te zijn.

III. SPELREGELS (14)III. SPELREGELS (14) harmonisatie iz.excepties harmonisatie iz.excepties

(TBT)(TBT) TBT: akkoord betreffende de technische handelsbelemmeringen (1980/1994)TBT: akkoord betreffende de technische handelsbelemmeringen (1980/1994)- Er zijn veel technische belemmeringen: o.a. kwaliteit, samenstelling, Er zijn veel technische belemmeringen: o.a. kwaliteit, samenstelling,

verpakking en controle van goederen. Ingeroepen redenen: bescherming verpakking en controle van goederen. Ingeroepen redenen: bescherming gezondheid, standaardisering, …gezondheid, standaardisering, …

- TBT: technische regulering (d.i. dwingend) en standaards (niet-dwingend) TBT: technische regulering (d.i. dwingend) en standaards (niet-dwingend) mogen niet nodeloos de handel belemmeren, mogen niet discriminerend zijn mogen niet nodeloos de handel belemmeren, mogen niet discriminerend zijn (beginsel van « nationale behandeling ») (beginsel van « nationale behandeling »)

- Niet nodeloos indien strekt tot bescherming gezondheid of milieu, vermijden Niet nodeloos indien strekt tot bescherming gezondheid of milieu, vermijden van bedrieglijke parktijken, nationale veiligheidvan bedrieglijke parktijken, nationale veiligheid

- Regels die afwijken van internationale standaards vermoed onnodig beperkend Regels die afwijken van internationale standaards vermoed onnodig beperkend te zijnte zijn

- Indien niet gebaseerd op internationale standaards moeten de regels aan Indien niet gebaseerd op internationale standaards moeten de regels aan procedurevereisten voldoen (informatieplicht e.d.) (procedurevereisten voldoen (informatieplicht e.d.) (code of good practicecode of good practice in in annex bij de TBT)annex bij de TBT)

- Bijzondere regels voor onderzoeksmaatregelen.Bijzondere regels voor onderzoeksmaatregelen.

III. SPELREGELS (15)III. SPELREGELS (15) excepties (2) excepties (2)

Art. XXI GATT: bescherming nationale veiligheidArt. XXI GATT: bescherming nationale veiligheid- o.m. aankopen voor defensieo.m. aankopen voor defensie- Deze exceptie is niet nader gereglementeerdDeze exceptie is niet nader gereglementeerd Art. XII GATT (+ understanding 1994): bescherming betalingsbalansArt. XII GATT (+ understanding 1994): bescherming betalingsbalans-- beperkende maatregel moet evenredig zijnbeperkende maatregel moet evenredig zijn- verplichting de maatregel met het IMF te overleggenverplichting de maatregel met het IMF te overleggen- voorkeur voor prijs-gebaseerde (tarifaire) maatregelen; kwantitatieve voorkeur voor prijs-gebaseerde (tarifaire) maatregelen; kwantitatieve

maatregelen vereisen een rechtvaardiging waarom tarifaire niet volstaan. maatregelen vereisen een rechtvaardiging waarom tarifaire niet volstaan. Art. XIX Beveiligingsmaatregelen: tijdelijke maatregelen bij onvoorziene Art. XIX Beveiligingsmaatregelen: tijdelijke maatregelen bij onvoorziene

stijging import van bepaalde producten. Nadere vereisten: niet-stijging import van bepaalde producten. Nadere vereisten: niet-discriminerend; procedurevereisten w.o. onderzoek verrichten.discriminerend; procedurevereisten w.o. onderzoek verrichten.

- - Nadere regels in de Nadere regels in de Agreement on SafeguardsAgreement on Safeguards (niet van toepassing op (niet van toepassing op landbouwproducten). Maatregelen gericht tegen één land alleen zeer landbouwproducten). Maatregelen gericht tegen één land alleen zeer uitzonderlijk toegestaan.uitzonderlijk toegestaan.

III. SPELREGELS (16)III. SPELREGELS (16) excepties (3) / vrijstellingen excepties (3) / vrijstellingen

Er zijn een reeks uitzonderingen voor landbouwproducten, zoals:Er zijn een reeks uitzonderingen voor landbouwproducten, zoals:- geen verbod van of beperking op exportsubsidiesgeen verbod van of beperking op exportsubsidies- kwantitatieve beperkingen zijn in beginsel toegestaankwantitatieve beperkingen zijn in beginsel toegestaan- 1994: « Landbouwakkoord » - is nog maar een kader voor verdere 1994: « Landbouwakkoord » - is nog maar een kader voor verdere

onderhandelingen; doel is alle niet-tarifaire belemmeringen om te zetten in louter onderhandelingen; doel is alle niet-tarifaire belemmeringen om te zetten in louter tarifairetarifaire

- Afbouw van exportsubsidies, te beginnen met de lijst van het landbouwakkoordAfbouw van exportsubsidies, te beginnen met de lijst van het landbouwakkoord- Categorieën steunmaatregelen: groen (toegestaan), geel (af te bouwen), blauw Categorieën steunmaatregelen: groen (toegestaan), geel (af te bouwen), blauw

(toegestaan mits maatregelen voor productiebeperking worden genomen)(toegestaan mits maatregelen voor productiebeperking worden genomen)- July 2004 Decision: nadere belofte om subsidies voor landbouw en voor export July 2004 Decision: nadere belofte om subsidies voor landbouw en voor export

landbouwproducten af te bouwen.landbouwproducten af te bouwen. Art. XXV GATT: Naast de excepties die uit GATT zelf volgen kan de WTO met Art. XXV GATT: Naast de excepties die uit GATT zelf volgen kan de WTO met

akkoord 2/3 lidstaten een vrijstelling (waiver) toestaan.akkoord 2/3 lidstaten een vrijstelling (waiver) toestaan.-- Belangrijkste vrijstellingen zijn ten gunste van ontwikkelingslanden.Belangrijkste vrijstellingen zijn ten gunste van ontwikkelingslanden.-- Vrijstellingen geven ook bijkomende uitzonderingen inzake landbouwproducten.Vrijstellingen geven ook bijkomende uitzonderingen inzake landbouwproducten.

III. SPELREGELS (17)III. SPELREGELS (17) regels iz. ontwikk.landen regels iz. ontwikk.landen

GATT in 1964/1966 aangevuld met Deel IV (art. 36-38). Geen afdwingbare GATT in 1964/1966 aangevuld met Deel IV (art. 36-38). Geen afdwingbare verplichtingen, hooguit inspanningsverbintenissen t.g.v. handel en ontwikkeling verplichtingen, hooguit inspanningsverbintenissen t.g.v. handel en ontwikkeling van ontwikkelingslanden. Daarbij geldt voor gunstmaatregelen géén van ontwikkelingslanden. Daarbij geldt voor gunstmaatregelen géén verplichting tot reciprociteit.verplichting tot reciprociteit.

Uitgangspunten gepromoot door UNCTAD (vanaf 1968):Uitgangspunten gepromoot door UNCTAD (vanaf 1968):- Eenzijdig toegekende tariefvoordelen voor export van (half)afgewerkte Eenzijdig toegekende tariefvoordelen voor export van (half)afgewerkte

producten vanuit ontwikkelingslanden (door verlaagd tarief of nultarief) producten vanuit ontwikkelingslanden (door verlaagd tarief of nultarief) Sinds 1971 (uitgewerkt in Tokyo ronde) op GATT een veralgemeende Sinds 1971 (uitgewerkt in Tokyo ronde) op GATT een veralgemeende

vrijstelling t.g.v. ontwikkelingslanden die een « general system of vrijstelling t.g.v. ontwikkelingslanden die een « general system of preferences » (GSP) mogelijk maakte, de zgn. « enabling clause »:preferences » (GSP) mogelijk maakte, de zgn. « enabling clause »:

-- die voorkeursbehandeling van ontwikkelingslanden alsook reciproke die voorkeursbehandeling van ontwikkelingslanden alsook reciproke maatregelen tussen ontwikkelingslanden onderling toelaat onder bepaalde maatregelen tussen ontwikkelingslanden onderling toelaat onder bepaalde voorwaarden: geen nieuwe belemmeringen jegens andere staten; mits in voorwaarden: geen nieuwe belemmeringen jegens andere staten; mits in antwoord op reële noden van ontwikkelingslanden; kennisgeving aan antwoord op reële noden van ontwikkelingslanden; kennisgeving aan GATT/WTOGATT/WTO

- « Graduation rule »: doel om de voorkeursbehandeling langzaam af te schaffen« Graduation rule »: doel om de voorkeursbehandeling langzaam af te schaffen

III. SPELREGELS (18)III. SPELREGELS (18) regels iz. ontwikk.landen regels iz. ontwikk.landen

Effect wordt beperkt door de belangrijke uitzonderingen: Effect wordt beperkt door de belangrijke uitzonderingen: landbouwproducten, staal, enz.landbouwproducten, staal, enz.

Toepassing graduation rule leidde reeds tot verminderde voordelen voor Toepassing graduation rule leidde reeds tot verminderde voordelen voor « newly industrialised countries). Systeem wordt dus gedifferentieerder.« newly industrialised countries). Systeem wordt dus gedifferentieerder.

Toepassing 1: VS: Toepassing 1: VS: -- Trade Act 1974/1976: voorkeursbehandeling voor bepaalde soorten Trade Act 1974/1976: voorkeursbehandeling voor bepaalde soorten

producten die volgens de rules of origin afkomstig zijn uit een van de producten die volgens de rules of origin afkomstig zijn uit een van de begunstigde landen (de lijst daarvan is een politieke beslissing dikwijls begunstigde landen (de lijst daarvan is een politieke beslissing dikwijls gekoppeld aan het beleid van die landen op andere gebieden)gekoppeld aan het beleid van die landen op andere gebieden)

- Bijkomende maatregelen in African Growth & Opportunity Act 2000 Bijkomende maatregelen in African Growth & Opportunity Act 2000 (textiel)(textiel)

Toepassing 2: EU: Toepassing 2: EU: - GSP 1971/1995GSP 1971/1995- Lomé/Cotonou overeenkomstenLomé/Cotonou overeenkomsten

III. SPELREGELS (19)III. SPELREGELS (19) regels iz. ontwikk.landen - regels iz. ontwikk.landen -

EU systeem: GSPEU systeem: GSP GSP 1971/1995:GSP 1971/1995:- voorkeurtarieven (van - 15 % tot - 100 %) voor 4 categorieëen voorkeurtarieven (van - 15 % tot - 100 %) voor 4 categorieëen

goederengoederen- Gekoppeld aan engagementen van uitvoerlanden iz. Gekoppeld aan engagementen van uitvoerlanden iz.

drugsbestrijding, arbeidsvoorwaarden, milieunormendrugsbestrijding, arbeidsvoorwaarden, milieunormen- Voorbehoud van een noodclausuleVoorbehoud van een noodclausule- Graduatieprincipe (voor armste landen nultarief behalve voor Graduatieprincipe (voor armste landen nultarief behalve voor

wapens)wapens)

III. SPELREGELS (20)III. SPELREGELS (20) regels iz. ontwikk.landen - regels iz. ontwikk.landen -

EU systeem : ACPEU systeem : ACP Overeenkomsten met ACP-landen: Lomé, nu Cotonou (2000, in werking 2002)Overeenkomsten met ACP-landen: Lomé, nu Cotonou (2000, in werking 2002)- Vertrekpunt: geen invoerheffing op niet-landbouwproducten; gunstiger Vertrekpunt: geen invoerheffing op niet-landbouwproducten; gunstiger

tarieven voor landbouwproductentarieven voor landbouwproducten- Geen kwantitatieve beperkingen of maatregelen gelijke werking behalve (1) Geen kwantitatieve beperkingen of maatregelen gelijke werking behalve (1)

excepties ter bescherming van gezondheid, veiligheid, …. (2) excepties ter bescherming van gezondheid, veiligheid, …. (2) beveiligingsmaatregelenbeveiligingsmaatregelen

- Beperkte reciprociteit: EU landen zelfde voordelen geven als andere Beperkte reciprociteit: EU landen zelfde voordelen geven als andere industrielandenindustrielanden

- Strikte regels inzake de bepaling van oorsprong van de productenStrikte regels inzake de bepaling van oorsprong van de producten- Voordelen zijn gekoppeld aan engagementen inzake mensenrechten, Voordelen zijn gekoppeld aan engagementen inzake mensenrechten,

rechtsstaat, corruptiebestrijding ….rechtsstaat, corruptiebestrijding ….- Financiële faciliteiten, 2 soorten:Financiële faciliteiten, 2 soorten:• Grant facility, voor welbepaalde nodenGrant facility, voor welbepaalde noden• Investment Facility, vnl. voor private sectorInvestment Facility, vnl. voor private sector

III. SPELREGELS (21)III. SPELREGELS (21)

GrondstoffenovereenkomsteGrondstoffenovereenkomstenn Vormen onder voorwaarden een legitieme exceptie krachtens art. XX (h) GATT.Vormen onder voorwaarden een legitieme exceptie krachtens art. XX (h) GATT.

Algemeen: import- en exportbeperkingen met het oog op stabielere handel in Algemeen: import- en exportbeperkingen met het oog op stabielere handel in bepaalde grondstoffenbepaalde grondstoffen

Informele overeenkomsten: consultatieve lichamen voor overleg tussen Informele overeenkomsten: consultatieve lichamen voor overleg tussen producerende en verbruikende landen. Vaak georganiseerd door de FAO.producerende en verbruikende landen. Vaak georganiseerd door de FAO.

Formele marktregulering door een multilaterale overeenkomst tussen de Formele marktregulering door een multilaterale overeenkomst tussen de meeste producerende en vebruikende landen. De inhoud loopt nogal uiteen:meeste producerende en vebruikende landen. De inhoud loopt nogal uiteen:

-- regels inzake (eerlijke) mededingingregels inzake (eerlijke) mededinging- minimumprijzen (bv. zuivel)minimumprijzen (bv. zuivel)- exportcontole, buffervoorraden, enz.exportcontole, buffervoorraden, enz. UNCTAD streeft naar een « geïntegreerd programma » voor UNCTAD streeft naar een « geïntegreerd programma » voor

grondstoffenovereenkomsten. Daarvoor werd ook een « gemeenschappelijk grondstoffenovereenkomsten. Daarvoor werd ook een « gemeenschappelijk fonds » opgericht (in werking 1989, doch beperkte middelen).fonds » opgericht (in werking 1989, doch beperkte middelen).