ﯽﺒﻠﻗ ﺖﻣﻼﺳ و ﯽﻣﻼﺳا ﯽﮔﺪﻧز ﮏﺒﺳ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ …ciu.nahad.ir/article_304_8aa4d2aa29d5af9c78c4ff7306181ce6.pdf · 17 ﯽﻣﻼﺳا هﺎﮕﺸﻧاد

1394 زمستان/ چهارم، شماره پنجم سال/ 17در دانشگاه اسالمی فرهنگ

Culture in The Islamic University, 2016 (Winter) 17 , Vol. 5 , No.4

بیمبتنی بر سبک زندگی اسالمی و سالمت قل ۀمدل مداخل

محمدعلی بشارت١ ٢سیده اسماء حسینی؛ ٥اکبر نیک پژوه؛ ٤حسینعلی جاهد؛ ٣هادي بهرامی احسان

چکیده يمبتنی بر سبک زنـدگی اسـالمی و آزمـون اثربخشـی آن بـر ارتقـا ۀمداخل مدل هدف این پژوهش، طراحی :هدف

معـرض خطـر بیمـاري قلبـی بـود در سبک زندگی اسالمی، سالمت روانی، سالمت معنوي و رفتارهاي سالمت افراد .درمـانی یـک سـاعته گـروه ۀنفر از کارمندان بیمارستان قلب شهید رجایی در شش جلسـ 16در این پژوهش، :روش.

مقیـاس بهزیسـتی ،کنندگان مقیاس رفتارهاي ارتقادهندة سالمت دینی، مقیاس سالمت روانـی شرکت. شرکت کردند :هـا یافتـه . آزمون تکمیل کردنـد آزمون و پس المت را در مراحل پیشس ةمعنوي و نیمرخ سبک زندگی ارتقا دهند

شـناختی، بهزیسـتی تواند سبک زنـدگی، بهزیسـتی روان مبتنی بر سبک زندگی اسالمی می ۀنتایج نشان داد که مداخلنتیجـۀ :گیـري نتیجـه . دهدر معرض خطر بیماري قلبی را به صورت معنادار ارتقا د معنوي و رفتارهاي سالمت افراد

.کند هاي قلبی را تأیید می سبک زندگی اسالمی در پیشگیري از بیماري ۀاثربخشی مدل مداخلپژوهش،

.سبک زندگی اسالمی، سالمت روانی، سالمت معنوي، خطر بیماري قلبی، پیشگیري ۀمداخل :واژگان کلیدي

20/07/94: ؛ تصویب نهایی 19/12/93: دریافت مقاله.

تهران، بزرگراه چمران، پل گیشه : آدرس/ )نویسنده مسئول(شناسی و علوم تربیتی شناسی دانشگاه تهران، دانشکده روان استاد گروه روان. 1 Email: [email protected] / 021-88281515: نمابر/ دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

.شناسی سالمت دانشگاه تهران ي روانادانشجوي دکتر. 2 .شناسی و علوم تربیتی ناسی دانشگاه تهران، دانشکده روانش گروه روان دانشیار. 3 .)ره(واحد یادگار امام ،دانشگاه آزاد اسالمی رشته مدیریت آموزش عالی استادیار. 4

.دانشگاه علوم پزشکی ایران و متخصص طب پیشگیري و پزشکی اجتماعی، مرکزآموزشی، تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق شهید رجایی استادیار. 5

468 17در دانشگاه اسالمی فرهنگ

مقدمه) الفسازمان جهانی (شوند ن محسوب میاولین علت مرگ و میر در جها) CVD1(عروقی - هاي قلبی بیماري

هاي در حال توسعه رو به ردر کشو) CHD٣(بیماري کرونر قلب طی سالهاي اخیر، شیوع. )2012 2،بهداشتو مرگ و میر حاصل CHDبا توجه به این که در ایران شیوع . )2001 4و همکاران، جرمیلو -الپز(افزایش بوده است

ها به ویژه در افراد ، پیشگیري از این بیماري)1391اده، خواجوي کیا و زارعی، هکاري، محمدز(از آن رو به افزایش استدر صورتی که به عوامل . تواند به افزایش سالمت جامعه کمک زیادي کند میدر معرض خطر

توجه به عوامل . ندا ها قابل پیشگیري عروقی توجه شود، اکثر موارد این بیماري-هاي قلبی خطربیماريناسالم، نافعالی ۀچرا که عوامل خطر رفتاري مانند تغذی ؛ضرورت جدي دارد ،ی در این حوزهشناخت روان

. )2012سازمان جهانی بهداشت، (هاي قلبی و سکته نقش مهمی دارند در بیماري ،جسمی، مصرف دخانیات و الکلخیام (اهمیت بسیار است هاي پیشگیرانه داراي شناختی در پیشگیري اولیه از طریق برنامه توجه به عوامل روان

انواعسالم، فعالیت جسمی منظم و اجتناب از ۀتوان با راهکارهایی مثل تغذی می. )2013 ،و همکاران نکوئیسازمان (پیشگیري کرد ،2درصد از موارد بیماریقلبی زودرس، سکته و دیابت نوع 80دخانیات، حداقل از

روي ،داشتن سبک زندگی سالم ،در کل. اند هاي سبک زندگی از مؤلفه ،این سه راهکار. )2002جهانی بهداشت، در در این پژوهش روي سبک زندگی افراد. )2013 5،کارلسون و همکاران(مؤثر است عروقی -سالمت قلبی

.ها کار شده است عروقی به منظور پیشگیري از این بیماري-هاي قلبی معرض خطر بیماري

بر اساس دیدگاه آدلر، سبک زندگی . مطرح کرد 1900 ۀدهدر اوایل 7را آدلر 6مفهوم سبک زندگیگذاري که در کودکی پایه ،عبارت است از راهبردها و عقاید شخصی و منحصر به فرد هر کس

سبک زندگی شامل روشی است که فرد براي تغذیه، ورزش، استراحت، . )2015 8،مدرسه تخصصی آدلر(شوند میالگوهاي روابط ،سبک زندگی همچنین. زندگی خود دارد ؛واقعبازي، انجام کارها به طور کلی و در

یک سبک زندگی . کند اجتماعی، اوقات فراغت، خودانگاره، ارزشها و نگرشهاي فرد را منعکس میتواند سبک زندگی می. دهد خاص، انتخابهاي هشیار و ناهشیار فرد را براي یک نوع رفتار خاص نشان می

. )2012 9،ریپال(شوند، تحت تأثیر قرار دهد اي را که منجر به بیماري می هشناختی پای هاي زیستسازوکار

1. Cardio Vascular Diseases (CVD) 2. World Health Organization 3.Coronary Heart Disease (CHD) 4. Lopez-Jaramillo, Casas, Bautista, Serrano & Morillo 5. Carlson, Wändell, Gigante, Leander, Hellenius & et al. 6. Life Style 7. Adler 8. Adler Graduate School 9. Ripoll

469 مبتنی بر سبک زندگی اسالمی و سالمت قلبی ۀمدل مداخل

این پژوهش بر ارتقاي سبک . )2008سازمان جهانی بهداشت، (اند هاي قلبی نیز با سبک زندگی مرتبط بیماري .زندگی سالم تأکید دارد

شواهد در حال . دکنن را تبیین نمی عروقی- هاي قلبی تمام خطربیماري ،)پزشکی(عوامل خطر سنتیکنند، عروقی ایفا می-هاي قلبی بیماري اجتماعی در تکوین-افزایش در مورد نقش مستقلی که عوامل روانی

شناختی عمومی، استرس کاري، منبع کنترل و افسردگی با روابط استواري بین استرس روان. موجود استشناختی مهم در عوامل روان. )2013 1،نیالن و همکاران(دیده شده است عروقی-هاي قلبی خطربیماري

CHDهاي زیاد دارویی همچنین هزینه. )2013 و همکاران، خیام نکویی(افسردگی، اضطراب و استرس :،عبارتند ازاي مؤثر سبک زندگی را آشکار هاي مداخله عروقی ، نیاز به گسترش برنامه- هاي قلبی مدیریت بیماري

2کلینتاوس و همکاران،(نند همزمان، عوامل خطر متعدد را اصالح کنندتوا مداخالت میضمن اینکه این . دکن می

هاي مؤثر تغییر سیستم تجویز دارو به مداخالت سبک زندگی، رویکردي مناسب براي طراحی برنامه. )2011بر ارزش طراحی مداخالت جدید ،و این امر )2009 3،روزن و همکاران(و پایدار براي سالمت عمومی جامعه است

،توانند سالمت روانی و در نتیجه مداخالت سبک زندگی همچنین می. افزاید حوزه سبک زندگی میدر اي وسیع از فعالیتهایی که مستقیم و اشاره دارد به آرایه 4سالمت روانی. سالمت جسمی را افزایش دهند

اند، مربوط آمده هاي بهزیستی روانی که در تعریف سازمان جهانی بهداشت از سالمت غیرمستقیم به مؤلفهسالمت روانی به ارتقاي . حالتی از بهزیستی کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبود بیماري: است

بهزیستی، جلوگیري از اختالالت روانی و درمان و بازتوانی افرادي که تحت تأثیر اختالالت روانی قرار نیازمند سالمت روانی است و ،تن سبک زندگی سالمداش. )2014سازمان جهانی بهداشت، (اند، مربوط است گرفته

.تواند به افزایش سالمت روانی منجر شود متقابالً سبک زندگی سالم نیز می

،کلینتاوس و همکاران(ستاموجود عروقی- قلبی امروزه مداخالت سبک زندگی متنوعی مخصوص بیماران

. معرفی شده است5ماري شریان کرونرو اصالح سبک زندگی به عنوان درمانی جایگزین براي بی )2011تمرکز رویکرد اصالح سبک زندگی اساساً روي کنترل رژیم غذایی، ورزش بهینه، کاهش وزن و مدیریت

مداخالت . )2010 6،سرایماکوتا و همکاران(است بیماري شریان کرونراسترس با هدف مهار کردن عوامل خطر بسیاري از پژوهشها با . یکی از آنها آموزش است شوند که سبک زندگی به روشهاي مختلف اعمال می

توصیه به بیماران در مورد . )1992 1،؛ درایی72010همکاران،تیباود و -باکلین(اند موفقیت از روش آموزش استفاده کرده

1. Neylon & et al. 2. Cleanthous& et al. 3. Rosen & et al. 4. Mental Health 5. Coronary Artery Disease (CAD) 6. Srimahachota & et al. 7. Buclin- Thiebaud &et al.


دیویسو (شود کنندگان مراقبت سالمت استفاده می تغییر رفتار نیز رویکردي رایج است که توسط فراهم

عالوه بر آموزش و توصیه، فنون تغییر رفتار هم به منظور ایجاد سبک زندگی بهتر و ارتقاي . )2011 2،همکاراناي که به منظور بررسی در مطالعه. )2010 3،اریکسون و همکاران(گیرند سالمت بیماران مورد استفاده قرار می

غذیه انجام شد، تقریباً پژوهشهاي صورت گرفته در موضوع مداخالت تغییر رفتار در فعالیت جسمانی و تآرتینین و (.شناختی به منظور ارتقاي سطح تغییر استفاده کرده بودند-پژوهشها از راهبردهاي رفتاري ۀهم

)2010 4،همکاران

شرایط اجتماعی متفاوت منجر به انواع مختلف . سبک زندگی و جامعه نیز مهم است ۀتوجه به رابطهویتی خاص ،به افراد آن ،و زندگی در کشوري خاص )2006 ٥هندریکس و هچ،(شود زندگی می سبک

در نتیجه، . )1392موسوي گیالنی، (توانند بر اساس آن، سبک زندگی خاص خود را برگزینند بخشد که می می .دي دارراسیاهمیت ب ،سبک زندگی با وضعیت فرهنگی و اجتماعی خاص جوامع ۀتوجه به تعامالت دوجانب

اصالح و آموزش سبک زندگی مناسب انجام شده است، ولی این ةحوز تاکنون مطالعات فراوانی درتوجهی هایی محدود و بی کاهش دادن سبک زندگی به مؤلفه ،برند و آن ي رنج میمطالعات از نقصانی جد

همی بخش م. )2012 8،نمکارا؛ لیدین و ه2013 7،؛ گرستل و همکاران2012 6،نکارامهشیر و (بسیار مهم معنویت است ۀبه حیطسعی در پر حاضر پژوهش . ست مربوط به افکار و احساساتش در مورد ابعاد معنوي زندگی ،از نیازهاي فردمداخالت سبک زندگی ةهایی که در گذشته در حوز بنابراین، بر مبناي پژوهش. جدي دارد کردن این خأل

اسالمی نیز -خاص ایرانیاند و با تالش براي انتخاب بهترین روشها که با فرهنگ و مذهب انجام شدهسبک زندگی اسالمی مخصوص افراد در معرض خطر بیماري ۀهماهنگ باشند، در این پژوهش مدل مداخل

.قلبی طراحی، اجرا و آزمون شد

شگران را جلب کرده است هروزافزون پژو ۀاي حیاتی از سالمت انسان، عالق عد معنوي به عنوان مؤلفهبالمت معنوي عبارت است از حسی از ارتباط داشتن با دیگران، داشتن معنا و هدف س. )1995 9همکاران،هاوکز و (

و هدف، معنا براي تالش شامل معنویت ابعاد. )انمه(در زندگی و داشتن اعتقاد و ارتباط با یک قدرت متعالیاتصال به مثالً (، اتصال)است ساده مادي وجود از فراتر بودن انسان اینکه مثالً احساس( برتري و قتفو

1. Duryee 2. Davis & et al. 3. Eriksson& et al. 4. Artinian & et al. 5. Hendricks & Hatch 6. Share &et al. 7. Gerstel & et al. 8. Lidin, Ekblom-Bak & Hellènius 9. Hawks & et al.


معنا و . )2001 1،مولر، پلواك و رومانس(است) عدالت و دلسوزي مانندعشق،(و ارزشها) دیگران، طبیعت یا الوهیتسالمت معنوي نیز ياز اجزا ،یک واقعیت برتر و دیگران خود، به هدف درزندگی،خودآگاهی،اتصال

اضافه شدن بعد معنوي به ابعاد جسمی، سازمان جهانی بهداشت نیز. )1995هاوکز و همکاران، (شوند شمرده میبه عنوان حالتی دوبعدي توصیف 3بهزیستی معنوي. )2006 2،وندر(روانی و اجتماعی سالمت را پذیرفته است

یعنی به عنصر مذهبی اشاره ؛بعدي عمودي که بهزیستی در ارتباط با خدا یا قدرتی برتر است: شده استمعنوي و وجودي اشاره ۀیعنی به مؤلف ؛دف و رضایت از زندگی استبعد افقی که ناظر بر ه ،دیگري. دارد )2014 4،؛ نقل از درویري و همکاران1983 ،الیسون(.دارد

فردي . تحت تأثیر باورها و ارزشهاي اوست ،سبک زندگی هر فردتوجه به این نکته ضروري است که یند که در آن، زندگی دنیایی و لذت گز که باورها و ارزشهاي غیردینی دارد، سبک زندگی خاصی را برمی

فردي که باورهاي دینی دارد، سبک زندگی دینی دارد و در آن، . بردن در دنیا بیشترین اهمیت را داردرنگ و ،هاي سبک زندگی دینی مؤلفهۀهم. اي براي زندگی ابدي در آخرت است زندگی دنیا تنها مقدمه

توانند سبک زندگی دینی و غیردینی می. د استبوي دین دارد و تحت تأثیر دین و مذهب خاص فرسبک . ها نیز در بعد فکري و شناختی متفاوتند هاي به ظاهر مشترکی داشته باشند، اما در همان مؤلفه مؤلفه

زندگی اسالمی نوعی از سبک زندگی است که بر مبناي اصول، عقاید، آداب و رسوم مبتنی بر دستورات هاي بندي براي سبک زندگی اسالمی و اجزاي آن، تقسیم. گیرد شکل می) بر مبناي قرآن و سنت(اسالم

سبک زندگی دینی به این معناست که در هر موقعیت، . )1391؛ کاویانی، 1391جوادي آملی، (مختلفی بیان شده است )1392موسوي گیالنی، (.ها و مبانی دینی باشد آموزه ةروشی به کار گرفته شود که دربردارند

هر چه میزان : محدودي به موضوع سبک زندگی اسالمی پرداخته شده است بسیار يدر پژوهشهاتر تر و هرچه باالتر باشد، سبک زندگی سنتی و غیرمدرن تر باشد، سبک زندگی مدرن دینداري پایین

هاي مذهبی اسالمی انجام کنندگان یکی از جلسه در پژوهشی که بین شرکت. )1391نصرتی و ذوالفقاري، (شود میمهدوي کنی، (هاي مورد نظر در سبک زندگی رابطه وجود داشت غ و مؤلفههاي دینی مبلّ شد، میان آموزه

. گرایی غربی است گراي انقالبی متأثر از ارزشهاي انقالب اسالمی و نفی مصرف صولاسبک زندگی .)1387ط با جنس مخالف و مدگرایی، گسترش ارتبا :هایی چون تر با ویژگی اقشار مرفه ،سبک زندگیدر مقابل

بین التزام عملی به اعتقادات . )1384آزادارمکی و شالچی، (شود مشخص میتأثیرپذیري از جریانهاي جهانی مصرف سبک زندگی .)1391طینت، خوش(منفی وجود دارد ۀاسالمی و گرایش دانشجویان به مصرف مواد مخدر رابط

1. Mueller &et al. 2. Vender 3. Spiritual Well-being 4.Darvyri & et al.


ۀفرهنگی، نگرش دینی و نگرش جنسیتی رابط ۀیدینی دانشجویان در وضعیت متوسط قرار دارد و با سرماپژوهشی دیگر تأیید کرد که دین نقش تأثیرگذار بر کنش، انتخاب . )1393اصمی اصطهبانی و گروسی، (معنادار دارد

)1393گالبی و ساعی، (.مصرف فرهنگی و مادي دارد ةسبک زندگی و نحو

تجربیات معنوي قوي : تأیید شده است عروقی در پژوهشها-هاي قلبی مذهب و بیماري/معنویت ۀرابطندرجه، برگر و (عروقی است-هاي قلبی آگاهی دهندة در بیماري در زندگی عاملی محافظتی، مثبت و پیش

مسترز و (.معنویت باید به خوبی در مداخالت بالینی حساس به فرهنگ آمیخته شوند/ابعاد مذهب. )2013 1،توماس

)2013 2،هوکر

. شود غفلت می از آن، توجه به ابعاد معنوي نیز مهم است که متأسفانه اغلب در مداخالت سبک زندگیبعد مهم معنویت، به خصوص در جوامعی چون ایران که مذهب و در نتیجه معنویت در آنها نقشی پررنگ

آموزش : عاستنتایج پژوهشهاي مختلف در این زمینه نیز مؤید این مد. یابد می دارد، اهمیت ویژهی معنوي باعث کاهش تنیدگی روانی و افزایش تحمل پریشانی مادران داراي نوزادان نارس خودمراقبت

توان با دستیابی به با استفاده از مراقبت معنوي مبتنی بر مدل قلب سلیم می. )1393، کارانمهریحانی و (شود میرمستقیم به روند درمان آرامش و رهایی از فشارهاي روانی ناشی از بیماري، به سازگاري فرد و به صورت غی

رفتاري -درمان شناختی. )1392سعیدي طاهري، اسدزندي و عبادي، (و بهبود وضعیت سالمت او کمک کردو )1391، همکارانحمید و (شود محور باعث افزایش سازگاري زناشویی و سالمت روان زوجین می مذهب

)1390، همکارانحمید، و (.دهد افسردگی زنان مطلقه را نیز کاهش می

مراقبت ۀبرنام. مراقبت معنوي به منظور توجه به بعد معنویت در این پژوهش گنجانده شده است ۀبرنام. اند، به کار گرفته شده است پژوهش که در این زمینه روي بیماران قلبی انجام شدهچند معنوي قبالً نیز در

راقبتهاي ویژه قلب را کاهش بستري در بخش م CHDاضطراب بیماران ،مراقبت معنوي ۀمثالً برنامتواند اضطراب بیماران پس از عمل مذهبی می -مراقبت معنوي ۀبرنام. )1391،همکارانمؤمنی قلعه قاسمی، و (دهد می

همچنین رفتاردرمانی مبتنی بر . )1393بخشو همکاران، تاج(پس عروق کرونر قلب را کاهش دهد جراحی باي )1394، همکارانباقري، و (.ی زنان داراي همسر معتاد تأثیر معنادار داردمذهب، بر کاهش میزان استرس و افسردگ

و در این پژوهش، مداخلۀ سبک زندگی اسالمی ویژة افراد در معرض خطر بیماري قلبی طراحی شد معنویت و ۀتر کردن رفتارهاي آنها به معیارهاي متناسب با سبک زندگی اسالمی در زمین نزدیک ،هدف آن

.هاي قلبی بود به منظور پیشگیري از بیماري) غیردینی(اسالمی و رفتارهاي سالمت عمومی مترفتارهاي سالهاي پزشکی رایج به افراد در معرض خطر در زمینۀ رفتارهاي سالمت در این پژوهش عالوه بر توصیه

1. Nadarajah, Berger & Thomas 2. Masters & Hooker


این . جانده شد، رفتارهاي سالمت اسالمی نیز گن تغذیه و ترك سیگار و قلیان بیماري قلبی در زمینۀ ورزش،حفظ سالمتی، عوامل سالمت، دارو و درمان، عوامل شادابی و شکوفایی، آداب رفتارها شامل موضوعات

بود که همه برگرفته از آیات و روایات و منبع خوردن و آشامیدن، پرخوري و تفریحات سالم و ورزش .بود)1391جوادي آملی، (تکتاب مفاتیح الحیااصلی آن

نیز ارائه شدکهراقبت معنوي با هدف تقویت معنویت و نزدیکی بیشتر به پروردگار مۀ برنام همچنین :ذیل بودشامل موارد

اینکه افراد همیشه باوضو باشند و اگر نتوانستند وضو بگیرند، تیمم کنند؛: یهمیشگ طهارت. 1اگر . اده نماز شوندچند دقیقه قبل از اذان وضو گرفته، بر سجاده بنشینند و آم: افزایش کیفیت نماز .2

؛توانند نمازهایشان را در مسجد و به جماعت بخوانند میروزي حداقل ده دقیقه را به ذکر و یاد خداوند، دعا و مناجات با خداوند : افزایش ذکر و یاد خداوند .3

؛توصیه شد این زمان ترجیحاً قبل از اذان صبح یا قبل از اذان مغرب باشد. بگذرانندنهایتی که خداوند به او هر کس در زندگی خود به نعمتهاي بی: جه به نعمتهاي الهیافزایش تو .4

؛عنایت فرموده توجه بیشتري کندخواندن زیارت به روشهاي مختلف مثل حضور در مراسم ذکر اهل بیت و): ع(افزایش ارتباط با ائمه .5

را ) عج(ود با ائمه، به ویژه امام زماندر خانه و تصور کردن خود در حرم مطهر ایشان، ارتباط خ) ع(ائمه ؛افزایش دهند

؛روزانه دقایقی را به خواندن و تأمل در قرآن صرف کنند: گیري بیشتر از قرآن بهره .6 ؛اهللا انجام دهند سعی کنند همۀ کارهاي روزانه خود را به نیت قرب الی: توجه بیشتر به نیتها .7زندگی دنیایی و ابدي بودن زندگی آخرت توجه بیشتري داشته به گذرا بودن: توجه بیشتر به قیامت .8

؛باشند و براي آخرت نیز توشه برگیرند ؛اسیر دنیازدگی و روزمرگی نشوند: دوري از دنیازدگی .9

.سعی کنند همۀ عبادات خود را بهتر و با کیفیت باالتر انجام دهند: عبادات ۀافزایش کیفیت کلی .10

مراقبت معنوي، رعایت مواردي مقدماتی نیز به افراد توصیه شد که شامل ۀامراي موفقیت بیشتر برنباین برنامه مبتنی بر آیات و . بانی و دریافت روزي حالل بود حرفی و پرهیز از خطاي کالمی، چشم کم

.روایات اسالمی و مورد تأیید کارشناس دینی بود

تواند خطر ابتال به بیماري قلبی را میسؤال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا سبک زندگی دینی سبک زندگی اسالمی ۀدر افراد در معرض خطر کاهش دهد؟ براي پاسخ به این سؤال، یک مدل مداخل

.افراد در معرض خطر بیماري قلبی طراحی شد ةویژ


رفتارهاي سبک زندگی ناسالم شایع در مورد اهمیت و ضرورت این پژوهش نیز گفتنی است که و بخش اعظمی از رهنمودهاي پزشکی مربوط به تغییرات سبک زندگی، به )2008 1،وینبرگ و همکارانون (هستند

، موضوع سبک زندگی اهمیت دارد و در مطالعات مختلف اثرات )2012ریپال، (عنوان اولین خط درمان استافزایش طول ،)2009 2ان،همکارکینگ و (هاي قلبی مثبت فراوانی نظیر کاستن از بار بیماري و پیشگیري از بیماري

براي داشتن )2012 4،لوف و ولک(علل ۀو خطر کمتر مرگ و میر ناشی از هم )2010 3،کارلسون، تئوبالد و وندل(عمر 42عروقی در ایران مسئول -هاي قلبی همچنین با توجه به اینکه بیماري. است سبک زندگی سالم ذکر شده

درصد موارد بیماري 80توان با اصالح سبک زندگی حداقل از درصد از مرگ و میرها هستند و اینکه میاهمیت ،مدا، طراحی مداخالت سبک زندگی کار)2002سازمان جهانی بهداشت، (قلبی زودرس پیشگیري کرد

هاي درمانی ضمن اینکه مداخالت پیشگیرانه ارزش زیادي دارند و تا حد زیادي از هزینه. یابد باالیی می .کاهند می

مداخالتی که بیشتر (اند سبک زندگی عمومی طراحی شده ةمداخالت زیادي که در حوز با وجودکه دستورات اسالم را نیز در اي سبک زندگی ۀ، تاکنون هیچ مداخل)اند متمرکز بر اصالح ورزش و تغذیه

کند، همچنین با وجود اینکه دین در فرهنگ ایرانیان نقشی زیربنایی ایفا می .برگیرد، طراحی نشده است. اند شوند، برگرفته از فرهنگ غربی ها اجرا می همۀ مداخالتی که در حوزة پیشگیري از بیماري تقریباً

ضمن . طراحی مداخالت بومی، پذیرش این مداخالت در بین مردم و اثربخشی آنها را بیشتر خواهد کردتوان گفت که به طور خالصه می. افزاید گیري از دستورات ارزشمند اسالمی، بر غناي کار می اینکه بهره

هاي قلبی و اهمیت پیشگیري مؤثر از آنها و در کنار ضرورت اصلی انجام این پژوهش، شیوع باالي بیماري .محور بود آن، خأل پژوهشی جدي در حوزة مداخالت سبک زندگی دین

می بر سبک هدف اصلی این پژوهش، تعیین میزان اثربخشی مدل مداخله مبتنی بر سبک زندگی اسال. زندگی، سالمت روانی، سالمت معنوي و رفتارهاي سالمت افراد در معرض خطر بیماري قلبی بود

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، ۀمداخل: اول ۀفرضی: هاي این پژوهش به این شرح آزمون شدند فرضیهمبتنی بر سبک ۀمداخل: دوم ۀفرضی. بخشد سبک زندگی افراد در معرض خطر بیماري قلبی را بهبود می

ۀمداخل: سوم ۀفرضی. بخشد زندگی اسالمی، سالمت روانی افراد در معرض خطر بیماري قلبی را بهبود می ۀفرضی. بخشد مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، سالمت معنوي افراد در معرض خطر بیماري قلبی را بهبود می

.دهد می افراد در معرض خطر بیماري قلبی را ارتقامبتنی بر سبک زندگی اسالمی، رفتارهاي سالمت ۀمداخل: چهارم

1. Van Wayenburg& et al 2. King, Mainous III, Carnemolla & Everett 3. Carlson, Theobald & Wandell 4. Loef & Walach


روش) بهمچنین . آزمون بود پس -آزمون گروهه با پیش هاي پژوهشی آزمایشی تک طرح این پژوهش، از طرح

. شود هاي کاربردي محسوب می مداخله سبک زندگی اسالمی، این پژوهش از نوع پژوهش ۀبه دلیل ارائدر بین کارمندان بیمارستان قلب شهید . عرض خطر بیماري قلبی بودندآماري پژوهش، افراد در م ۀجامع

تحرکی، یعنی اضافه وزن یا چاقی، کم ؛رجایی تهران، از کسانی که دو یا چند عامل خطر مهم بیماري قلبیهاي خون، تغذیه ناسالم، استرس، مصرف سیگار یا قلیان، دیابت، باال بودن فشار خون، اختالل چربی

. خانوادگی بیماري قلبی داشتند، براي شرکت در پژوهش دعوت به عمل آمد ۀفسردگی و سابقاضطراب، ا، همین )1386گال، بورگ و گال، (نفر باشد 15حجم هر گروه باید حداقل ،از آنجا که در پژوهشهاي آزمایشی

نفر 16ن آزمون، به دلیل احتمال افت نمونه و به منظور افزایش توا. حجم در این پژوهش در نظر گرفته شدداشتن دو یا چند عامل خطر مهم بیماري قلبی، ،معیارهاي ورود به پژوهش. مورد مداخله قرار گرفتند

اختالالت روانی ۀسال، مبتال نبودن به هر نوع بیماري، نداشتن سابق 60تا 25تحصیالت حداقل سیکل، سن پزشکی ا و عدم مصرف همزمان داروهاي روانه شدید، توانایی جسمی یا روانی الزم براي تکمیل پرسشنامه

عدم تمایل به ادامه همکاري و به وجود آمدن مشکالت جسمانی که ،معیارهاي خروج از پژوهش. بودندفردي، از نظر ۀابتدا افراد طی مصاحببراي اجراي پژوهش،.کردند، بودند همکاري را ناممکن می ۀادام

توضیحات الزم به آنها ارائه سپس. در معرض خطر شناسایی شدندبررسی و افراد ،عوامل خطر بیماري قلبیدر این . درمانی برگزار شد گروه ۀاي یک ساعت شش جلسه ۀبرنام. مند وارد پژوهش شدند افراد عالقه و شد

جلسات ابتدا در مورد چگونگی سبک زندگی اسالمی به افراد آموزش داده شد و سپس با استفاده از فنون در . هاي آموزشی نیز به افراد داده شد جزوه. تی، به آنها در ایجاد تغییرات الزم کمک شدشناخ -رفتاري

به منظور رعایت اصول اخالقی پژوهش، رضایت. آزمون انجام شد آزمون و پس پیشه،اولین و آخرین جلس. به عمل آمد هاي ارائه شده با علم روز پزشکی دقت الزم براي تطابق آموزش. کتبی از افراد اخذ شد ۀنام

1جلسات در جدول ۀخالص. همچنین افراد به رازداري در مورد اسرار و مسائل شخصی یکدیگر ملزم شدند .آورده شده است

:استفاده شد ي ذیلدر این پژوهش از ابزارها

اطالعاتی نظیر سن، جنس، وضعیت ،ساخته محقق ۀاین پرسشنام :پرسشنامه اطالعات دموگرافیک .زندان، شغل، میزان تحصیالت و مذهب را سنجیدتأهل، تعداد فر


بشارت و (1سالمت دینی ةمقیاس رفتارهاي ارتقا دهند :سالمت دینی ةمقیاس رفتارهاي ارتقا دهند

ها و اي از رفتارها و عادتهاي شخصی مبتنی بر آموزه اي است که مجموعه گویه 16یک آزمون )1394حسینی، ششتا ) کمترین میزان عادت(صفراي از هاي هفت درجه را در اندازهاعتقادات مذهبی در زندگی روزمره

فرد در مقیاس رفتارهاي ارتقادهندة سالمت دینی ةحداقل و حداکثر نمر. سنجد می) بیشترین میزان عادت(سنجی مقیاس رفتارهاي ارتقادهندة هاي روان مقدماتی ویژگی ۀدر مطالع. شود محاسبه می 96از صفر تا . به دست آمد 88/0 ،نفري 93 ۀی، ضریب آلفاي کرونباخ براي پرسشهاي مقیاس در یک نمونسالمت دین

و 3روایی همگرا. کند یید میأدهندة سالمت دینی را ت مقیاس رفتارهاي ارتقا 2این ضریب، همسانی درونیزیستی مقیاس رفتارهاي ارتقادهندة سالمت دینی از طریق اجراي همزمان مقیاس به 4)افتراقی(تشخیصی

. مذکور محاسبه شد ۀدر مورد نمون )1388بشارت، (7و مقیاس سالمت روانی )1991 6،پالوتزین و الیسونبافورد، (5معنويها در مقیاس رفتارهاي ارتقادهندة سالمت آزمودنی ةنتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمر

و با ) >p 001/0( 49/0تا 37/0گی مثبت معنادار از همبست ،شناختی دینی با بهزیستی معنوي و بهزیستی رواناین نتایج، روایی همگرا . وجود دارد) >p 001/0( -33/0همبستگی منفی معنادار ،شناختی درماندگی روان

)1394بشارت و حسینی، (.کنند یید میأو تشخیصی مقیاس رفتارهاي ارتقادهندة سالمت دینی را ت

واکر، سچریست و (8نیمرخ سبک زندگی ارتقادهندة سالمت :المتدهندة س نیمرخ سبک زندگی ارتقا

سؤالی است و این را که فرد تا چه حد رفتارهاي سبک زندگی ارتقادهندة 52یک آزمون )1987 9،پندراین مقیاس فراوانی به کارگیري . سنجد اي لیکرت می هاي چهار درجه دهد، در اندازه سالمت را انجام می

عد رشد معنوي، روابط بین فردي، تغذیه، فعالیت ب ششدهندة سالمت را در ی ارتقارفتارهاي سبک زندگضریب آلفاي کرونباخ براي کل . کند گیري می پذیري سالمتی و مدیریت استرس اندازه جسمی، مسئولیت

خوب 10دهندة همسانی درونی به دست آمده که نشان 87/0تا 79/0و براي زیرمقیاسها از 94/0مقیاس سه هفته براي سنجش پایایی ۀها در دو نوبت با فاصل هاي آزمودنی ضرایب همبستگی بین نمره. اس استمقی

. دهندة پایایی بازآزمایی خوب مقیاس است به دست آمده که نشان 89/0محاسبه شده و عدد 11بازآزماییبک زندگی شخصی س ۀاین مقیاس از طریق روش تحلیل عاملی و اجراي همزمان با پرسشنام 12ةروایی ساز

1. The Religious Health Promoting Behaviors Inventory (RHPBI) 2. internal consistency 3. Convergent 4. Discriminant 5. Spiritual Well-Being Scale (SWBS) 6. Bufford, Paloutzian & Ellison 7. Mental Health Inventory (MHI) 8. Health Promoting Lifestyle Profile II (HPLP II) 9. Walker, Sechrist& Pender 10.Internal Consistency 11.Test-Retest Reliability 12. Construct Validity


)67/0 r = (همبستگی با وضعیت ۀنیز از طریق محاسب 1روایی مالك. به خوبی مورد تأیید قرار گرفته استروایی محتوایی و . مورد تأیید قرار گرفت) = r 49/0(و کیفیت زندگی ) = r 26/0(سالمتی ادراك شده

. )همان(ایایی و روایی مناسبی برخوردار استاین مقیاس از پ ،در کل. صوري نیز مورد تأیید قرار گرفته استمحمدیزیدي، (.سنجی خوبی را نشان داده است هاي روان ویژگی ،در پژوهشهاي داخلی نیز این مقیاس

)1390آقا و محمدیزیدي، پاکپورحاجیفرم کوتاه مقیاس و سؤالی 28یک آزمون )1388بشارت، (2مقیاس سالمت روانی :مقیاس سالمت روانی

شناختی و درماندگی است و دو وضعیت بهزیستی روان )1983 3،؛ ویت و ویر1385بشارت، (ی سالمت روانیسؤال 34ضرایب آلفاي کرونباخ زیرمقیاسهاي . سنجد اي لیکرت می هاي پنج درجه شناختی را در اندازه روان

91/0و 94/0رتیب به ت ،هاي بهنجار آزمودنی ةشناختی براي نمر شناختی و درماندگی روان بهزیستی رواندر دو نوبت با ها ضرایب همبستگی بین نمره. همسانی درونی خوب مقیاس هستند ۀمحاسبه شد که نشان

شناختی و این ضرایب براي بهزیستی روان. دو هفته براي سنجش پایایی بازآزمایی محاسبه شد ۀفاصل ۀمعنادار بودند که نشان > p 001/0و در سطح r= 89/0و r= 90/0شناختی به ترتیب درماندگی روان

ۀاین مقیاس از طریق اجراي همزمان پرسشنام روایی همزمان. بخش مقیاس است پایایی بازآزمایی رضایتکلی ةنتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمر. محاسبه شد )1972 5،گلدبرگ(4سالمت عمومی

همبستگی منفی معنادار ،شناختی یاس بهزیستی روانسالمت عمومی با زیرمق ۀها در پرسشنام آزمودنی)001/0, p <87/0- =r (همبستگی مثبت معنادار ،شناختی و با زیرمقیاس درماندگی روان)001/0 p

<,89/0= r (روایی تفکیکی . کنند روایی همزمان مقیاس سالمت روانی را تأیید می ،این نتایج. وجود داردشناختی محاسبه شناختی و درماندگی روان هاي بهزیستی روان قایسه نمرهمقیاس سالمت روانی از طریق م

شناختی و نتایج تحلیل عاملی تأییدي نیز دو زیرمقیاس بهزیستی روان. شد و مورد تأیید قرار گرفت )1388بشارت، (.شناختی را مورد تأیید قرار داد درماندگی روان

اي گویه 20یک آزمون )1982پالوتزین و الیسون، فورد،با(مقیاس بهزیستی معنوي: مقیاس بهزیستی معنويبهزیستی مذهبی، بهزیستی وجودي و بهزیستی ةاست و کیفیت زندگی معنوي ادراك شده را در سه حوز

بهزیستی مذهبی میزان . )2007 6،یوتسی و همکاران(سنجد اي لیکرت می هاي شش درجه معنوي کلی در اندازهاز زندگی و داشتن هدف سنجد و بهزیستی وجودي احساس رضایت خدا را میبخش فرد با ارتباط رضایت

اند که این مقیاس همسانی مطالعات متعدد تأیید کرده. )2014پالوتزین و الیسون، (گیرد در زندگی را اندازه می

1. Criterion Validity 2. Mental Health Inventory 3. Veit & Ware 4. General Health Questionnaire 5. Goldberg 6. Utsey, Bolden, Williams, Lee, Lanier & et al.


پژوهشی داخلی نیز به این مقیاس در. )2001 1،؛ جینا1991بافورد، پالوتزین و الیسون، (مناسبی دارد ةدرونی و روایی ساز) > 04/0p( - 31/0اجرا شد که ضریب روایی همزمان آن )SCL25(طور همزمان با مقیاس سالمت روانی

دهندة همسانی به دست آمد که نشان 89/0ضریب پایایی آن نیز با روش آلفاي کرونباخ . به دست آمدشناسی توسط چند متخصص روانهمچنین روایی محتوایی این مقیاس . درونی قابل قبول مقیاس است

در یک پژوهش داخلی . )1389عسگري، روشنی و آدریانی، (اند بررسی و سؤاالت مناسب و مرتبط ارزیابی شدهدهندة پایایی به دست آمد که نشان 91/0پایایی بازآزمایی نیز . دشدیگر نیز روایی صوري و محتوا تأیید

)1390ران، اکهمآقاحسینی، و (.بازآزمایی خوب مقیاس است

سبک زندگی اسالمی ۀشرح مختصر جلسات مدل مداخل :1جدول

برنامه جلسه

1

ارزیابی اولیه؛ خوشامدگویی؛ تنظیم دستور جلسه؛ آشنایی افراد گروه با یکدیگر؛ توضیح قوانین گروه؛ توضیح ساختار جلسات؛ رفتاري؛ بررسی انتظارات در مورد درمان؛ -راهبردهاي شناختی بازخورد در مورد ارزیابی اولیه؛ تنظیم اهداف کلی درمان؛ آشنایی با

.سازي؛ بازخوردبرنامه مراقبت معنوي؛ تکلیف منزل؛ خالصه

2 مرور جلسه گذشته؛ تنظیم دستور جلسه؛ بررسی تکالیف و ارائه بازخورد و تقویت؛ برنامه مراقبت معنوي؛ آموزش سبک زندگی سالم

.سازي؛ بازخوردیف منزل؛ خالصهاسالمی؛ آموزش پایش خود؛ تکل

3 گذاري؛ شروع مرور جلسه گذشته؛ تنظیم دستور جلسه؛ بررسی تکالیف و ارائه بازخورد و تقویت؛ برنامه مراقبت معنوي؛ آموزش هدف

.سازي؛ بازخوردبرنامه تغییر عادت؛ توضیح تغییر؛ افزایش انگیزه براي تغییر؛ تکلیف منزل؛ خالصه

4

ته؛ تنظیم دستور جلسه؛ بررسی تکالیف و ارائه بازخورد و تقویت؛ برنامه مراقبت معنوي؛ بررسی میزان پیشروي به مرور جلسه گذشقها؛ آموزش ترك گیري؛ آموزش استفاده از مشوسمت اهداف؛ بازخورد، تقویت و تشویق؛ آموزش حل مسئله؛ آموزش سرمشق

.سازي؛ بازخوردزل؛ خالصه؛ تکلیف من)آگاهی از عادت، نقض عادت(عادات ناسالم

5

مرور جلسه گذشته؛ تنظیم دستور جلسه؛ بررسی تکالیف و ارائه بازخورد و تقویت؛ برنامه مراقبت معنوي؛ بررسی میزان پیشروي به آموزش افکار خودآیند منفی؛ آموزش (سمت اهداف؛ بازخورد، تقویت و تشویق؛ تقویت خودکارآمدي؛ آموزش ترك عادات ناسالم

.سازي؛ بازخورد؛ تکلیف منزل؛ خالصه)اي شناختی؛ آموزش باورهاي بنیادین و آموزش ایجاد عادات خوبخطاه

6 مرور جلسه گذشته؛ تنظیم دستور جلسه؛ بررسی تکالیف و ارائه بازخورد و تقویت؛ برنامه مراقبت معنوي؛ بررسی میزان پیشروي به سمت

.لسات؛ آموزش پیشگیري از عود؛ تکلیف منزل؛ بازخورد؛ اختتامیه و ارزیابی دوماهداف؛ بازخورد، تقویت و تشویق؛ خالصه کل ج

ها یافته) جبررسی براي. شرکت کردندسال 42با میانگین سنی )ساله 48تا 32از ( نفر 16در این پژوهش تعداد

قابل 2ر جدول هاي آن د اسمیرنو استفاده شد که داده -ها از آزمون کولموگروف نرمال بودن توزیع داده .رها، در بین افراد گروه نرمال بوده استمتغی ۀها در هم مشاهده است و بیانگر این نکته است که توزیع داده

1. Genia

479 مبتنی بر سبک زندگی اسالمی و سالمت قلبی ۀمدل مداخلبراي گروههاي همبسته استفاده tهاي پژوهش، از آزمون همچنین به منظور بررسی معناداري فرضیه

.آورده شده است 4جدول و نتایج آزمون در 3رها در جدول خصوصیات توصیفی متغی. شد

Zاسمیرنو-نتایج آزمون کولموگروف :2جدول

رهامتغی SWBS1

SWBS2

HPLP1

HPLP2

RHPB1

RHPB2

MHIPW1

MHIIPW2

MHIPD1

MHIPD2

کولموگروف Zاسمیرنو-

48/0 09/1 84/0 49/0 58/0 65/0 62/0 61/0 67/0 42/0

Sig (2-tailed) 97/0 18/0 47/0 96/0 88/0 78/0 83/0 84/0 75/0 99/0

خصوصیات توصیفی نتایج گروه :3جدول

متغیر میانگین انحراف معیار89/13 68 RHBP1 1جفت 79/7 25/77 RHBP2 70/1 68/50 MHIPW1 2جفت 36/5 12/58 MHIPW2 84/8 25/34 MHIPD1 3جفت 21/7 87/33 MHIPD2

46/10 43/98 SWBS1 4جفت 55/10 37/110 SWBS2 29/0 36/2 HPLP1 5جفت 27/0 71/2 HPLP2

ر رها به جز متغیمتغی ۀسبک زندگی اسالمی بر کلی ۀشود، مداخل مشاهده می 4همانطور که در جدول ؛اول تأیید شد ۀهاي پژوهش، فرضی بر اساس یافته. شناختی تأثیر مثبت معنادار داشته است درماندگی روان

ی در ارتقاي سبک زندگی اسالمی در افراد در معرض خطر بیماري قلبی سبک زندگی اسالم ۀیعنی مداخلنیمی از . بهبود بخشیده است) p 05/0(موفق بوده و سبک زندگی اسالمی این افراد را به طور معنادار

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، سالمت ۀیعنی مداخل ؛هاي پژوهش تأیید شد دوم نیز بر اساس یافته ۀفرضی) p 01/0(شناختی افراد در معرض خطر بیماري قلبی به صورت معنادار در بعد بهزیستی روانروانی را

شناختی نتوانست منجر به کاهش معنادار درماندگی شود، عد درماندگی رواناما در ب. افزایش داده استصورت که به این ؛شود سوم هم تأیید می ۀهاي پژوهش، فرضی بر اساس یافته. هرچند آن را کاهش داد

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، سالمت معنوي افراد در معرض خطر بیماري قلبی را به طور ۀمداخلسبک ۀیعنی مداخل ؛کنند چهارم را نیز تأیید می ۀهاي پژوهش فرضی یافته. بخشد بهبود می) p 01/0(معنادار


راد در معرض خطر بیماري قلبی را رفتارهاي سالمت اف) p 01/0(تواند به طور معنادار زندگی اسالمی می .بهبود بخشد

براي گروههاي همبسته tنتایج آزمون :4جدول

انحراف استاندراد میانگین رمتغی t df Sig(2-tailed) RHBP2 - RHBP1 25/9 43/14 56/2 15 022/0 1جفت MHIPW2 - MHIPW1 43/7 25/5 66/5 15 001/0 2جفت MHIPD2 - MHIPD1 37/0- 17/6 24/0- 15 81/0 3جفت SWBS2 - SWBS2 93/11 02/8 94/5 15 001/0 4جفت HPLP2 - HPLP2 34/0 23/0 77/5 15 001/0 5جفت

گیري بحث و نتیجه) دمبتنی بر سبک زندگی اسالمی منجر به افزایش معنادار در ۀدر این پژوهش مشخص شد که مداخل

معنوي و رفتارهاي سالمت افراد در معرض خطر بیماري شناختی، سالمت سبک زندگی، بهزیستی روان :تبیین کرد لیذتوان به شرح هاي این پژوهش را می یافته. شود قلبی می

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، سبک زندگی ۀمداخل: اول را تأیید کردند ۀهاي پژوهشی فرضی یافتهابعاد سبک زندگی اسالمی را در بر ۀهم خلهاین مدا. بخشد افراد در معرض خطر بیماري قلبی را بهبود می

اما توانسته است سبک زندگی . گرفت و فقط شامل ابعاد معنویت و رفتارهاي سالمت اسالمی بود نمیپایبندي ، بهبود روابط افراد با خداوند ۀدر نتیج احتماالً. اسالمی کلی افراد را نیز به طور معنادار ارتقا دهد

.ها افزایش یافته است جنبه ۀی در کلیآنها به سبک زندگی اسالم

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، سالمت روانی ۀمداخل: دوم را نیز تأیید کردند ۀهاي پژوهشی فرضی یافتهاین یافته با نتایج . بخشد شناختی بهبود می افراد در معرض خطر بیماري قلبی را در بعد بهزیستی روان

هرچند . همسو است )2001؛ مولر و همکاران، 2008 2همکاران،؛ کرمادي و 2012 1و همکاران، السان(پژوهشهاي پیشین. سبک زندگی اسالمی کاهش یافت، اما کاهش آن معنادار نبود ۀشناختی در اثر مداخل درماندگی روان

کنندگان در این پژوهش طبق معیارهاي یکی از دالیل احتمالی این یافته ممکن است این باشد که شرکتبر اساس این . این اختاللها را نیز نداشته باشند ۀاختی نباشند و سابقنش زم بود مبتال به اختالل روانورود ال

شناختی خود در از نظر درماندگی روان احتماالًکنندگان از سالمت روانی برخوردار بودند و معیار، شرکتاین احتمال . سازد را منتفی می شناختی این وضعیت، کاهش درماندگی روان. ترین سطح قرار داشتند پایین

1. Olson, Trevino, Geske & Vanderpool 2. Carmody, Reed, Kristeller & Merriam


بیشتر مداخله یا ةشناختی مستلزم طول دور نیز مطرح است که در این شرایط خاص، کاهش درماندگی روان .تر باشد استفاده از مداخالت تخصصی

کرمادي و همکاران، (مطالعات قبلی. سبک زندگی اسالمی، معنویت است ۀاثربخشی مداخل ۀترین مؤلف مهم

اند که بین معنویت و مذهب با سالمت نشان داده )2001؛ مولر و همکاران، 2013، 2؛ السچش و کوئینگ2012 1،تانا؛ کری2008. اند پژوهشهاي متعدد آثار مثبتی براي سالمت معنوي ذکر کرده. جسمی و سالمت روانی رابطه وجود دارد

. )1995هاوکز و همکاران، (ضعیت خلقیاند، مانند ارتقاي و تنوعی از فواید براي سالمت هیجانی مطرح شدهو بین اعتقادات )1390خیدانی، (دانشجویان داراي نگرشهاي مذهبی از سالمت روانی بیشتري برخوردارند

هرچه میزان . )1389عسگري و همکاران، (بینی با سالمت معنوي دانشجویان رابطه وجود دارد مذهبی و خوشمعنویت و اعمال . )1388ظروفی، (شود می یزان سالمت روانی افزودهگرایش به اعمال مذهبی بیشتر باشد، بر م

بین سالمت معنوي و مذهب . )1389، و همکارانحجتی، (دنکن ایفا می مذهبی مانند دعا نقش مهمی در قبول بیماريش آموزش خودمراقبتی معنوي باعث کاهش استرس و افزای. )1390، همکارانبالجانی و (با امید رابطه وجود دارد

مراقبت معنوي باعث افزایش تجارب معنوي بیماران . )1393ریحانی و همکاران، (شود تحمل پریشانی میمحور باعث افزایش سازگاري زناشویی رفتاري مذهب -درمان شناختی. )1392سعیدي طاهري و همکاران، (دشو می

اضطراب بیماران قلبی را کاهش مراقبت معنوي ۀبرنام. )1391حمید و همکاران، (شود و سالمت روان زوجین میتواند اضطراب بیماران پس از عمل مذهبی می -مراقبت معنوي ۀبرنام. )1391مؤمنی قلعه قاسمی و همکاران،(دهد می

همچنین رفتاردرمانی مبتنی بر . )1393بخش و همکاران، تاج(جراحی باي پس عروق کرونر قلب را کاهش دهد. )1394باقري و همکاران، (ردگی زنان داراي همسر معتاد تأثیر معنادار داردمذهب، بر کاهش میزان استرس و افس

توانند به افزایش سالمت منجر شوند نیز در پژوهشها مورد بررسی اینکه معنویت و مذهب از چه طریقی میر، اي بهت معنویت و مذهب با نتایج سالمت بهتر شامل طول عمر بیشتر، مهارتهاي مقابله. قرار گرفته است

مولر و همکاران، (کیفیت زندگی مرتبط با سالمت باالتر و اضطراب، افسردگی و خودکشی کمتر رابطه دارند

مذهب هستند، سالمت /تعداد زیادي از پژوهشها نشان داده است که افرادي که بیشتر اهل معنویت.)2001معنویت در مواقع . )2012کوئینگ، (شوند تر سازگار می روانی بهتري دارند و با مشکالت سالمت سریع

دهد که بتواند به پرسشهاي کند؛ به زندگی فرد معنایی می گیري و فشار روانی به فرد کمک می تصمیمبینی، نگري، خوش کند؛ در فرد مثبت فلسفی خود پاسخ دهد؛ براي فرد حمایت اجتماعی فراهم می

دهد و احساس تسلط داشتن، ا افزایش میکند؛ توانمندي فردي ر امیدواري، انگیزش، معنا و هدف ایجاد میاند که این موارد در پژوهشها نشان داده. افزاید پذیرش، تحمل رنج و سازگاري با استرسها و مشکالت را می

)1389بوالهري، (.اجتماعی مؤثرند -بهبودي، بهزیستی و ارتقاي سالمت بیوفیزیولوژیک، ایمونولوژیک و روانی

1. Kharitonov 2. Lucchese & Koeing


السچش و (کند تسهیل مقابله و سازگاري براي فرد فراهم می جهتشناختی معنویت منابع روان/مذهب

ۀمقابل. )2012السان و همکاران، (کند بینی می مذهبی مثبت، سالمت روانی باالتر را نیز پیش ۀمقابل. )2013کوئینگ، جسمی، روانی مذهبی به معناي استفاده از عقاید یا اعمال مذهبی به عنوان راهی براي سازگاري با چالشهاي

شناختی که منابع روان. )2013السچش و کوئینگ، (آید، است و اجتماعی که بر اثر بیماري پزشکی به وجود میزاي زندگی از کاهش احتمال وقایع استرس: دشو میکند، شامل این موارد نیز معنویت فراهم می/مذهب

، فراهم کردن معنا و هدف براي )2014 1،پارك(، فراهم کردن معنا در زندگی)همان(طریق اثرگذاري بر رفتارهاافتند و الگودهی مثبت به افراد از طریق آوردن مثالهایی در زایی که در زندگی اتفاق می وقایع استرس

این فرایند، ۀنتیج. شوند رو و به طور مؤثر با آنها مواجه می هکتابهاي مقدس از افرادي که با مشکالتی روبمعنویت روي /شناختی مذهب این فواید روان. یشتر و هیجانهاي منفی کمتر استهیجانهاي مثبت ب ۀتجرب

دهند، را افزایش می CVخود سالمت ۀریز و خودکار که به نوب عملکردهاي ایمنی، التهابی، غدد درون CVمعنویت روي نتایج /درصد اثرات مذهب 50شناختی مسئول عوامل روان. گذارند تأثیر می

)2013وئینگ، السچش و ک(.هستند

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، سالمت معنوي ۀمداخل: سوم را تأیید کردند ۀهاي پژوهشی فرضی یافتهسعیدي طاهري و (این یافته با نتایج پژوهشهاي پیشین. بخشد افراد در معرض خطر بیماري قلبی را بهبود می

مراقبت معنوي نیز هست، ۀی شامل برنامسبک زندگی اسالم ۀاز آنجا که مداخل. همسو است )1392همکاران، .هددکنندگان در این مداخله را افزایش این برنامه توانسته است شاخصهاي سالمت معنوي شرکت

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی، ۀیعنی مداخل ؛چهارم را نیز تأیید کردند ۀهاي پژوهش فرضی یافتهمدي روشهاي مورد استفاده در اکار. دهد ارتقامیرفتارهاي سالمت افراد در معرض خطر بیماري قلبی را

تیباود و -؛ باکلین 2010اریکسون و همکاران، (این مداخله به منظور تغییر مثبت رفتارهاي سالمت در پژوهشهاي گذشته

این ، جهدر نتی. مورد تأیید قرار گرفته است )2012؛ لیدین و همکاران، 2012؛ شیر و همکاران، 1992؛ درایی، 2010همکاران، در جریان این مداخله . اند روشها در این پژوهش نیز موفق به ایجاد تغییرات مثبت در رفتارهاي سالمت شده

داده شد که این آگاهی در کنار آموزشهاي مؤثري که آگاهی نیز شان به افراد در مورد وضعیت جسمیتأثیر مثبت افزایش آگاهی افراد از . شدتواند منجر به ارتقاي رفتارهاي سالمت شده با اند، می دریافت کرده

)1388ئی، کریمی زارچی و نقی(.وضعیت خود بر سالمت آنها در پژوهشها نیز تأیید شده است

:استذیل پیشنهاد پژوهشی این مطالعه به پژوهشگران آینده شامل موارد

1. Park


نیـز در بـر طراحی مداخالت سبک زندگی اسالمی متنوعی که سایر ابعـاد سـبک زنـدگی اسـالمی را - گیرند؛

؛اجراي مداخله سبک زندگی اسالمی در جوامع پژوهشی متنوع -اثربخشـی ۀهـا و مقایسـ بررسی اثربخشی مداخله سبک زندگی اسالمی بـر پیشـگیري از سـایر بیمـاري -

.سبک زندگی اسالمی با سایر مداخالت سبک زندگی ۀمداخللیل اجراي این پژوهش در بین کارمندان به د: رو بود هروب هایی این پژوهش در اجرا با محدودیت

کنندگان، همچنین به دلیل محدودیتهاي زمانی شرکت. بیمارستان، تعمیم نتایج باید با احتیاط صورت گیرد .زمان جلسات فقط یک ساعت بود

مبتنی بر سبک زندگی اسالمی منجر به افزایش معنادار در ۀدر این پژوهش مشخص شد که مداخلشناختی، سالمت معنوي و رفتارهاي سالمت افراد در معرض خطر بیماري یستی روانسبک زندگی، بهز

هاي پیشگیري از بیماري ،توانند منجر به افزایش سالمت جسمی و در نتیجه همه این موارد می. شود قلبی میناسب اي بومی و م مبتنی بر سبک زندگی اسالمی به عنوان مداخله ۀمداخل ،در نتیجه. عروقی شوند-قلبی

، بهعروقی براي همه افراد جامعه-هاي قلبی هاي پیشگیرانه از بیماري تواند در برنامه براي ایرانیان، می خصوص افراد در معرض خطر بیماري قلبی به کار رود


منابعفصلنامه انجمن ایرانی . »شاپ مسجد و کافی: دو جهان ایرانی«). 1384(آزاد ارمکی، تقی و وحید شالچی -

.163-4:183 ش ،فرهنگی و ارتباطات مطالعات

سالمت معنوي «). 1390(زاده و ایرج اسودي کرمانی آقاحسینی، شیماسادات؛ آزاد رحمانی، فرحناز عبداله -

.7-3:12 ش ،مجله دانشگاه علوم پزشکی قم .»بیماران مبتال به سرطان و عوامل مرتبط با آن

ندگی دینی و عوامل مؤثر بر آن در بین دانشجویان سبک ز«). 1393(اصمی اصطهبانی، مریم و سعیده گروسی -

.515-4:538 ش ،فرهنگ در دانشگاه اسالمی. »دانشگاه شهید باهنر کرمان

مذهبی - درمانی معنوي بررسی اثربخشی روان«). 1394(نگار باقري، مرضیه؛ مهري اسمعیل چگنی و فرشاد مه -

ش ،مجله پژوهش در دین و سالمت. »د شهر ایالمبر کاهش استرس، اضطراب و افسردگی زنان داراي همسر معتا3:24-19.

بررسی ارتباط بین سالمت معنوي، «). 1390(بالجانی، اسفندیار؛ جواد خشابی، الهام امانپور و ندا عظیمی -

رستاري و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران پمجله دانشکده . »مذهب و امید در بیماران مبتال به سرطان .27-37:)3( 17 ش ،)حیات(

.11- 16 :16 ش ،فصلنامۀ دانشور رفتار.»(MHI)پایایی و اعتبار مقیاس سالمت روانی«). 1385(بشارت، محمدعلی -

ۀمجل. »لی مقیاس سالمت روانی در جمعیت ایرانیؤاس 28پایایی و روایی فرم «). 1388(بشارت، محمدعلی - .87-91 :54 ش ،علمی پزشکی قانونی

سنجی مقیاس رفتارهاي هاي روان بررسی مقدماتی ویژگی«). 1394(ماء حسینیبشارت، محمدعلی و سیده اس -

.]منتشر نشده[.»ارتقا دهندة سالمت دینی

.112-105 :14فصلنامه اخالق پزشکی، . سازي معنویت در مفهوم سالمت معنوي نهادینه). 1389(بوالهري، جعفر -ود فالحی خشکناب، اصغر رکوفیان صادقی قهرودي، مسع بخش، فرشته؛ محمدعلی حسینی، محسن تاج -

پس عروق مذهبی بر اضطراب بیماران پس از عمل جراحی باي -تأثیر مراقبت معنوي«). 1393(و مهدي رهگذر

.51-1:61 ش ،پژوهش توانبخشی در پرستاري. »کرونر قلب

.اسراء: قم. تمفاتیح الحیا). 1391(جوادي آملی، عبداهللا -

ارتباط «). 1389(نیا و گلبهار آخوندزاده نظري، سیدحمید شریف حجتی، حمید؛ مصطفی قربانی، رقیه -

.514- 2:521 ش ،اصول بهداشت روانی. »تداوم دعا با سالمت معنوي در بیماران تحت همودیالیز

بررسی اثربخشی «). 1390(زاده حمید، نجمه؛ کیومرث بشلیده، مجید عیدي بایگی و زهرا دهقانی -

،درمانی خانواده فصلنامه مشاوره و روان. »محور بر افسردگی زنان مطلقه اري مذهبترف-درمانی شناختی روان .54-1:64 ش


محور رفتاري مذهب - درمانی شناختی اثربخشی روان«). 1391(حمید، نجمه؛ مجید عیدي بایگی و مصطفی دهقانی -

.103-185:)10( 6 ش ،شناسی مطالعات اسالم و روان. »بر سازگاري زناشویی و سالمت روان زوجین

تأثیر التزام عملی به اعتقادات اسالمی از طریق سبک زندگی سالم بر گرایش «). 1391(اهللا طینت، ولی خوش -

.46-1:59 ش ،شناسی سالمت روان. »دانشجویان به مصرف مواد مخدر

فصلنامه .»بررسی نقش مذهب بر سالمت روانی دانشجویان دانشگاههاي استان ایالم«). 1390(خیدانی، لیلی - .63-3:82 ش ،هاي تازه در علوم تربیتی دیشهان

بررسی «). 1393(پور، محمد حیدرزاده، سید مهدي موسویو رضا مظلوم ریحانی، طیبه؛ زهره سخاوت -

. »تأثیر آموزش خودمراقبتی معنوي بر تحمل پریشانی مادران نوزادان نارس بستري در بخش مراقبت ویژه نوزادان .18-28:)97( 17 ش ،انمجله زنان، مامائی و نازائی ایر

تأثیر مراقبت معنوي مبتنی بر مدل قلب سلیم «). 1392(سعیدي طاهري، زهرا؛ مینو اسدزندي و عباس عبادي -

.45-53:)3( 1ش ، پرستاري روان. »معنوي بیماران مبتال به بیماري عروق کرونر ۀبر تجرب

اعمال مذهبی در بین دانشجویان دانشگاه آن با گرایش به ۀبررسی سالمت روانی و رابط«). 1388(ظروفی، مجید -

.143-4:156 ش ،شناسی و دین روان. »آزاد شبستر

بینی با سالمت اعتقادات مذهبی و خوش ۀرابط«). 1389(عسگري، پرویز، خدیجه روشنی و مهري آدریانی -

.27-39:ش ؟ ،شناسی هاي نو در روان یافته. »معنوي دانشجویان دانشگاه آزاد اهواز

.پژوهشگاه حوزه و دانشگاه: قم. سبک زندگی اسالمی و ابزار سنجش آن). 1391(محمد کاویانی، -

شیوع عوامل خطرساز بیماري شریان کرونري و تأثیر «). 1388(ئی اکبر و محمدرضا نقی کریمی زارچی، علی -

.157-3:162 ش ،مجله پزشکی کوثر. »هاي اصالح سبک زندگی راهنمایی

ی و کیفی در علوم تربیتی و روشهاي تحقیق کم). 1386(جویس گالگال، مردیت؛ والتر بورگ، و -

.دانشگاه شهید بهشتی و سمت: تهران. ترجمه زیر نظر احمدرضا نصر). جلد دوم(شناسی روان

اجتماعی مرتبط با آن ۀاي و زمین بررسی نقش دینداري در رفتار تغذیه«). 1393(گالبی، فاطمه و مرضیه ساعی -

.19- 2:28 ش ،دین و سالمت. »1393سال تبریزي در سال 15در شهروندان باالي

روایی و پایایی نسخه فارسی «). 1390(آقا، و بنفشه محمدیزیدي محمدیزیدي، عیسی؛ امیر پاکپورحاجی -

.103-21:113 ش ،مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. »سالمت ةپرسشنامه سبک زندگی ارتقا دهند

فصلنامه .»چیستی و چرایی سبک زندگی و نسبت آن با دین و مهدویت«). 1392(موسوي گیالنی،سید رضی - .123- 25:138 ش ،پژوهشی مشرق موعود-علمی

).ع(دانشگاه امام صادق: ناتهر. دین و سبک زندگی). 1387(مهدوي کنی، محمدسعید -


أثیر ت«). 1391(مؤمنی قلعه قاسمی، طاهره؛ امیر موسی رضایی، مهین معینی و همایون ناجی اصفهانی -

. »یک کارآزمایی بالینی:مراقبت معنوي بر اضطراب بیماران ایسکمیک قلبی بستري در بخش مراقبتهاي ویژه قلب ۀبرنام .554-10:564 ش ،)نامه سالمت روان ویژه(تحقیقات علوم رفتاري

فصلنامه .»تأثیر میزان دینداري بر سبک زندگی جوانان ایرانی«). 1391(نصرتی، شیما و ابولفضل ذوالفقاري - .101-14:117 ش ،پژوهش اجتماعی

سبک زندگی ۀمقایس«). 1391(هکاري، دیانا؛ رحمت محمدزاده، هنگامه خواجوي کیا و سهیال زارعی -

مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد . »1388-89هاي عروق کرونر با زنان غیرمبتال در سال زنان یائسه مبتال به بیماري .69-77: 1ش ، اسالمی

- Adler Graduate School (2015). “Alfred Adler Theory and Application”. Retrieved from: http://alfredadler.edu/about/theory.

- Aghahosseini, Sh.S.; A. Rahmani, F. Abdollahzadeh & I. Asvadi Kermani (2011). “Spiritual Health of Cancer Patients and Related Factors”. Qom University of Medical Sciences, 3: 7-12.

- Artinian, N.T.; G.F. Fletcher, D. Mozaffarian, P. Kris-Etherton, L.V. Horn, A.H. Lichtenstein & et al. (2010). “Interventions to Promote Physical Activity and Dietary Lifestyle Changes for Cardiovascular Risk Factor Reduction in Adults: A Scientific Statement from the American Heart Association”. Journal of American Heart Association, 122: 406-441.

- Asemi Estahbani, M. & S. Garrosi (2014). “Religious Lifestyle and Influencing Factors on it between Students of Shahid Bahonar of Kerman”. Journal of Culture in the Islamic University, 4: 515-538.

- Asgari, P.; Kh. Roshani & M. Adriyani (2010). “The Relationship of Religious Beliefs and Optimism with Spiritual Health of Students of Azad University of Ahvaz”. New Results in Psychology, 27-39.

- Azad Armaki, T. & V. Shalchi (2005). “Two Iranian World: Mosque and Coffee”. Journal of Iranian Community of Cultural Studies and Relationships, 4: 163-183.

- Bagheri, M.; M. Esmael Chegini & F. Mahnegar (2015). “Reviews of the Effectiveness of Religious, Apiritual and Mental Therapy on Stress Reduction, Anxiety and Depression in Women with Addicted Spous in Ilam City”. Journal of Research on Religion and Health, 3: 19-24.

- Baljani, E.; J. Kheshabi, E. Amanpoor & N. Azimi (2011). “Relationship between Spiritual Well-being, Religion, and Hope among Patients with Cancer”. Journal of Faculty of Nursing and Midwifery of Tehran University, 17: 27-37.

- Besharat, M.A. & S.A. Hosseini (2015). A Preliminary Study of the Psychometric Properties of Religious Health Promoting Behaviors. Unpublished.


- Besharat, M.A. (2006). “The Reliability and Validity of Mental Health Inventory (MHI)”. Journal of Daneshvar Raftar, 16: 11-16.

- Besharat, M.A. (2009). “The Reliability and Validity of the 28 Question of Mental Health Inventory in Iranian Population”. Journal of Forensic Medicine, 54: 87-91.

- Bolhari, J. (2011). Institutionalize spirituality in the sense of spiritual well-being. The Journal of Medical ethics, 14: 105-112.

- Buclin-Thiebaud, S.; Z. Pataky, V. Bruchez & A. Golay (2010). “New Psycho-Pedagogic Approach to Obesity Treatment: A 5-year Follow-up”. Patient Education Couns, 79: 333-337.

- Bufford, R.K.; R.F. Paloutzian & C.W. Ellison (1991). “Norms for the Spiritual Well-Being Scale”. Journal of Psychology and Theology, 19: 45-70.

- Carlson, A.C.; H. Theobald & P.E. Wandell (2010). “Health Factors and Longevity in Men and Women: A 26-year Follow-up Study”. Eur J. Epidemiol, 25: 547-551.

- Carlson, A.C.; P.E. Wändell, B. Gigante, K. Leander, M.L. Hellenius & U.D. Faire (2013). “Seven Modifiable Life Style Factors Predict Reduced Risk for Ischemic Cardiovascular Disease and All-Cause Mortality Regardless of Body Mass Index: A Cohort Study”. International Journal of Cardiology, 168 (2): 946-952.

- Carmody, J.; G. Reed, J. Kristeller & P. Merriam (2008). “Mindfulness, Spirituality, and Health-Related Symptoms”. Journal of Psychosomatic Research, 64: 393-403.

- Cleanthous, X.; M. Noakes, G.D. Brink worth, J.B. Keogh, G. Williams & P.M. Clifton (2011). “A Pilot Comprehensive Lifestyle Intervention Program (CLIP) - Comparison with Qualitative Lifestyle Advice and Simvastatin on Cardiovascular Risk Factors in Overweight Hypercholesterolemia Individuals”. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases, 21: 165-172.

- Darvyri, P.; M. Galanakis, A.G. Avgoustidis, S. Vasdekis, A. Artemiadis, X. Tigani & et al. (2014). “The Spiritual well-being Scale (SWBS) in Greek Population of Attica”. Psychology, 5: 1575-1582.

- Davis, M.F.; D. Shapiro, R. Windsor, P. Whalen, R. Rhode, H.S. Miller & et al. (2011). “Motivational Interviewing Versus Prescriptive Advice for Smokers who are not ready to Quit”. Patient Education Couns, 83:129-133.

- Duryee, R. (1992). “The efficacy of inpatient education after myocardial infarction”. Heart Lung, 21: 217-225.

- Eriksson, M.K.; L. Hagberg, L. Lindholm, E.B. Malmgren-Olsson, J. Osterlind & M. Eliasson (2010). “Quality of Life and Cost-Effectiveness of a 3-year Trial of Lifestyle Intervention in Primary Health Care”. Arch International Medicine, 170: 1470-1479.


- Gal, M.; W. Burg & J. Gal (2007). Quantitative and Qualitative Research Methods in Education and Psychology. Translation: A. Nasr. Tehran: SAMT, and Shahid Beheshti University.

- Genia, V. (2001). “Evaluation of Spiritual Well-Being Scale in Sample of College Student”. International Journal for Psychology of Religion, 11: 25-30.

- Gerstel, E.; Z. Pataky, C. Busnel, O. Rutschmann, I. Guessous, C. Zumwald & et al. (2013). “Impact of Lifestyle Intervention on Body Weight and the Metabolic Syndrome in Home-care Providers”. Diabetes & Metabolism, 39: 78-84.

- Golabi, F. & M. Saee (2014). “Survey the Role of Religion in Nutritional Behavior and Social Context Associated with it between the Citizens over 15 Years of Tabriz in the 1393 Year”. Journal of Religion and Health, 2: 19-28.

- Goldberg, D. (1972). The detection of psychiatric illness by questionnaire: A technique for the identification and assessment of non-psychotic psychiatric illness. London, New York: Oxford University Press.

- Hakari, D.; R. Mohammadzadeh, H. Khajavi Kiya & S. Zarei (2012). “Compare the Life Style of Postmenopausal Women with Coronary Artery Disease with Women who did in 1388-89”. Journal of Medical Sciences, Islamic Azad University, 1: 69-77.

- Hamid, N.; K. Belshideh, M. Eydi Baygani & Z. Dehghanizadeh (2011). “Survey of the Effectiveness of Religious Cognitive-Behavioral Psychotherapy of Depression of Divorced Women”. Journal of Consulting and Family Therapy, 1: 54-64.

- Hamid, N.; M. Eydibaygani &, M. Dehghani (2012). “The Effectiveness of Religious Cognitive-Behavioral Psychotherapy on Marital and Mental Health”. Journal of Studies of Islam and Psychology, 6: 103-185.

- Hawks, S.R.; M.L. Hull, R.L. Thalman & P.M. Richins (1995). “Review of Spiritual Health: Definition, Role, and Intervention Strategies in Health Promotion”. American Journal of Health Promotion, 9 (5): 371-378.

- Hendricks, J. & L.R. Hatch (2006). Handbook of Aging and the Social Sciences. Sixth Edition. Copyright © 2006 by Academic Press.

- Hojjati, H.; M. Ghorbani, R. Nazari, S.H. Sharifniya & G. Akhundzadeh (2000). “The Relationship of Continued Prayer and Spiritual Health in Patients Undergoing Hemodialysis”. Journal of Principles of Mental Health, 2: 514-521.

- Javadi Amoli. A. (2012). Mafatihol Hayat. Qom: Publication Center of Esra. - Karimi Zarchi, A.A. & M.R. Naghiee (2009). “The Prevalence of Risk

Factors for Coronary Artery Disease and the Effects of Lifestyle Modification Advices”. Medical Journal of Kowsar, 3: 157-162.

- Kaviyani, M. (2012). Islamic Lifestyle and its Scale. Qom: Research Institute of Howzah and University.


- Kharitonov, S.A. (2012). “Religion and Spiritual Biomarkers in both Health and Disease”. Religions, 3: 467-497.

- Khayyam-Nekouei, Z.; H. Neshat-Doost, A. Yousefi, M. Sadeghi & G. Manshaee (2013). “Psychological Factors and Coronary Heart Disease”. ARYA Atheroscler, 9 (1): 102-111.

- Khidani, L. (2011). “Assessment of the Role of Religion on Mental Health of Students of Ilam University”. Journal of New Ideas in Education, 3: 63-82.

- Khoshtinat, V.A. (2012). “Impact of Adherence to Islamic Beliefs through Healthy Lifestyle on University Students Tendency to Drug Consumption”. Journal of Health Psychology, 1: 46-59.

- King, D.E.; A.G. Mainous III, M. Carnemolla & C.J. Everett (2009). “Adherence to Healthy Lifestyle Habits in US Adults, 1988-2006”. Am J Med, 122: 528-534.

- Koenig, H.G. (2012). “Religion, Spirituality, and Health: The Research and Clinical Implications”. International Scholarly Research Network, Psychiatry, 1-33.

- Lidin, M.; E. Ekblom-Bak & M. Hellènius (2012). “Sedentary Time Decrease in Patients with Cardio Vascular Risk Factors Participating in a Structured Lifestyle Intervention Program”. Journal of Science and Medicine in Sport, 15: 188-264.

- Loef, M. & H. Walach (2012). “The Combined Effects of Healthy Lifestyle Behaviors on All-Cause Mortality: A Systematic Review and Meta-Analysis”. Preventive Medicine, 55: 163-170.

- Lopez-Jaramillo, P., Casas, J. P., Bautista, L., Serrano, N. C., & Morillo, C. A. (2001). “An integrated proposal to explain the epidemic of cardiovascular disease in a developing country: from socioeconomie factors to free radicals”. Cardiology, 96(1): 1-6.

- Lucchese, F.A. & H.G. Koeing (2013). “Religion, Spirituality and Cardiovascular Disease: Research, Clinical Implications, and Opportunities in Brazil”. Rev Bras Cir Cardiovasc, 28 (1): http://dx.doi.org/10.5935/1678-9741.20130015

- Mahdavi Kani, M. (2008). Religion and Lifestyle. Tehran: Publication of Emam Sadegh Alayhessalam University.

- Masters, K.S. & S.A. Hooker (2013). “Religiousness/Spirituality, Cardiovascular Disease, and Cancer: Cultural Integration for Health Research and Intervention”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 81 (2): 206-216.

- Mohammadi Zeydi, E.; A. Pakpoor Hajiagha & B. Mohammadi Zeydi (2011). “Validity and Reliability of the Persian Version of Health Promoting Lifestyle Questionnaire”. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 21: 103-113.


- Momeni Ghaleghasemi, T.; A. Mousa Rezaei, M. Moeni & H. Naji Esfahani (2012). “The Effect of Spiritual care Program on the Anxiety of Ischemic Heart Disease Patients Hospitalized in the Intensive Care Unit of the Heart: A Clinical Trial”. Journal of Researches of Behavioral Sciences, 10: 554-564.

- Mousavi Gilani, S.R. (2013). “How and why is the Lifestyle and its Relationship with Religion and Mahdism”. Journal of Mashreghe Moud, 25: 123-138.

- Mueller, P.S.; D.J. Plevak & T.A. Rummans (2001). “Religious Involvement, Spirituality, and Medicine: Implications for Clinical Practice”. Mayo Clinic Proceedings, 76 (12): 1225-1235.

- Nadarajah, S.; A. Berger & S.A. Thomas (2013). “Current Status of Spirituality in Cardiac Rehabilitation Programs: A Review of Literature”. Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation & Prevention, 33 (3): 135-143.

- Neylon, A.; C. Canniffe, S. Anand, C. Kreatsoulas, G.J. Blake, D. Sugrue & C. McGorrian (2013). “A Global Perspective on Psychosocial Risk Factors for Cardiovascular Disease”. Progress in Cardiovascular Disease, 55 (6): 574-581.

- Nosrati, S. & A. Zolfaghari (2012). “The Effect of the Religiosity of Iranian youth Lifestyle”. Journal of Social Research, 14: 101-117.

- Olson, M.M.; D.B. Trevino, J.A. Geske & H. Vanderpool (2012). “Religious Coping and Mental Health Outcomes: An Exploratory Study of Socioeconomically Disadvantaged Patients”. The Journal of Science and Healing, 8 (3): 172-176.

- Paloutzian & C.W. Ellison (2014). “Life advance: The home of the spiritual well-being scale”. Retrieved from: http://www.lifeadvance.com/spiritual-well-being-scale.html

- Park, C.L. (2014). “Meaning, Spirituality, and Health: A Brief Introduction”. Dio: 10.7213/revistapistispraxis.06.001.DS01.

- Reyhani, T.; Z. Sekhavatpoor, M. Heydarzadeh, S.M. Moosavi & R. Mazloum (2014). “Survey of the Effect of Education of Spiritual Self-Care on Distress Tolerance of Mothers of Premature Infants in Neonatal Intensive Care Unit”. Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility of Iran, 17: 18-28.

- Ripoll, R.M. (2012). “Lifestyle Medicine: The Importance of Considering all the Causes of Disease”. Rev Psiquiatr Salud Ment (Barc.), 5 (1): 48-52.

- Rosen, L.J.; O. Manor, D.L. Brody, D. Engelhard, R.A. Shtarkshall & D. Zucker (2009). “From Pills to Programs: Lessons from Medicine for Developing Effective Lifestyle Interventions”. Preventive Medicine, 49: 12-18.


- Saidi Taheri, Z.; M. Asadzandi & A. Ebadi (2013). “The Effect of Spiritual Health Based on Ghalb Salim Model on Spiritual Experience of Patients of Coronary Heart Disease”. Psychiatric Nursing, 1: 45-53.

- Share, B.; J. Kemp, G. Naughton, P. Obert & E. Aumand (2012). “Lifestyle Intervention Improves Cardio Vascular Disease Risk Factors in Young Overweight Women”. Journal of Science and Medicine in Sport, 15: 188-264.

- Srimahachota, S.; R. Wunsuwan, A. Siritantikorn, C. Boonla, S. Chaiwongkarjohn & P. Tosukhowong (2010). “Effects of Lifestyle Modification on Oxidized LDL, Reactive Oxygen Species Production and Endothelial Cell Viability in Patients with Coronary Artery Disease”. Clinical Biochemistry, 43: 858-862.

- Tajbakhsh, F.; M.A. Hosseini, M. Sadeghi Ghahroodi, M. Falahi Khoshknab, A. Rakoofian & M. Rahgozar (2014). “The Effect of Spiritual-Religious Care on Anxiety of Patients after Coronary Artery Bypass Surgery”. Journal of Rehabilitation Research in Nursing, 1: 51-61.

- Utsey, S.O.; M.A. Bolden, O. Williams, A. Lee, Y. Lanier & C. Newsome (2007). “Spiritual Well-Being as a Mediator of the Relation between Culture-Specific Coping and Quality of Life in a Community Sample of African Americans”. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38: 123-136.

- Van Wayenburg, C.A.M.; M.B.T. Lemiengre, A.H. Van Reenen-Schimmel, J.H.J. Bor, J.C. Bakx, W.A. Van Staveren, C. Van Weel & J.J. Van Binsbergen (2008). “Encounters for Common Illnesses in General Practice Increased in Obese Patients”. Fam Pract, 25: 93-98.

- Veit, C.T. & J.E. Ware (1983). “The Structure of Psychological Distress and Well-Being in General Population”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 51: 730-742.

- Vender, J.P. (2006). “Spiritual Health: The Next Frontier”. European Journal of Public Health, 16 (5): 457.

- Walker, S.N.; K.R. Sechrist & N.J. Pender (1987). “The Health-Promoting Lifestyle Profile: Development and Psychometric Characteristics”. Nurs Res, 36 (2): 76-81.

- World Health Organization (2002). “The Impact of Chronic Disease in the Islamic Republic of Iran”. Retrieved from: http://www.who.int/chp/chronic_ disease_report/en/

- World Health Organization (2008). “The Global Burden of Disease: 2004 update”. Geneva: WHO; 2008. Retrieved from: http://www.who.int/evidence/ bod

- World Health Organization (2012). “Cardio Vascular Diseases (CVDs)”. Retrieved from: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/


- World Health Organization (2014). “Health Topics: Mental Health”. Retrieved from: http://www.who.int/features/factfiles/Mental_health/en/

- Zoroofi, M. (2008). “Survey of Mental Health and its Relationship with Trends in Religious Practice among Shabestar Azad University Students”. Psychology and Religion, 4: 143-156.

Documents

ﯽﺒﻠﻗ ﺖﻣﻼﺳ و ﯽﻣﻼﺳا ﯽﮔﺪﻧز ﮏﺒﺳ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ …ciu.nahad.ir/article_304_8aa4d2aa29d5af9c78c4ff7306181ce6.pdf · 17 ﯽﻣﻼﺳا هﺎﮕﺸﻧاد