ﯽﺑﺎﯿﺷزرا و ﯽﺣاﺮﻃjhpm.ir/article-1-353-fa.pdf · 1-16 1393 ﺰﯿﯾﺎﭘ 4 هرﺎﻤﺷ 3 هرود ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رﺎﻤﯿﺑ

به نام خداوند جان و خردمجله مدیریت ارتقاي سالمت

پژوهشی انجمن علمی پرستاري ایران-علمیفصلنامه1393پاییز-) 12پیاپی (4شماره -سومدوره

ایرانپرستاريانجمن علمی: امتیازصاحب•دکتر محمدعلی حسینی: مسؤولمدیر•دکتر فریده یغمایی:سردبیر•جفیفرشته ن: سردبیرمعاون•4/4/1390مورخ 90/8067:مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمیشماره •10/12/1390مورخ :2251ISSN- 8614:شماره بین المللی نشریه چاپی•8/3/1391مورخ :2251e-ISSN- 9947:المللی نشریه الکترونیکیشماره بین•

318/100سیون نشریات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکیپژوهشی کمی-علمیشماره رتبه16/2/1391پژوهشی مورخ -رتبه علمی

):به ترتیب حروف الفبا(اعضاي هیأت تحریریه بهشتیدکتر طاهره اشک تراب، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید-پزشکی یاسوجعلومدانشگاهاستادیاردکتر اردشیر افراسیابی فر، -مدرستربیتدانشگاهدانشیارالحانی،فاطمهدکتر-توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاهآمار حیاتی استادیار،دکتر عنایت اله بخشی-، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دکتر مهرنوش پازارگادي-تهراندکتر حمید پیروي، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی-ندانشگاه علوم پزشکی تهرادکتر محمدعلی چراغی، دانشیار-توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاهدکتر محمدعلی حسینی، دانشیار-تهراندانشگاه علوم پزشکییده فاطمه حقدوست اسکویی، استاددکتر س-توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاهدانشیارخانکه،حمیدرضادکتر-شاهدپزشکیعلومدانشگاهدانشیارناهید رژه،دکتر-استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز،یفدکتر فرخنده شر-خوراسگان-، دانشیار دانشگاه آزاد اسالمی اصفهاندکتر حیدرعلی عابدي-اهللابقیهپزشکیعلومدانشگاهدانشیارعبادي،عباسدکتر-شهید بهشتیپزشکی دانشگاه علوماستاددکتر عباس عباس زاده،-

توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاهاستادیار،دکتر سادات سیدباقر مداح-دانشگاه علوم پزشکی تهراندانشیار، دکتر نعیمه سید فاطمی-توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاهردانشیا،دکتر مسعود فالحی خشکناب-دکتر لیال قلی زاده، استادیار دانشگاه فناوري سیدنی، استرالیا-توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاهی آمار حیاتدانشیار، دکتر مسعود کریملو-توانبخشیوبهزیستیعلومدانشگاه، استادیاردکتر سید حبیب اله کواري-علوم پزشکی شهید بهشتیدکتر سعاد محفوظ پور، دانشیار دانشگاه -پزشکی گنابادعلومدانشگاهاستادیار، دکتر علی محمد پور-مدرسربیتتدانشگاهدانشیار،دکتر عیسی محمدي-تهرانپزشکیعلومدانشگاهاستادیار،دکتر ندا مهرداد-تهرانپزشکیعلومدانشگاهاستاد، دکتر رضا نگارنده-، استادیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشیتبریزيدکتر کیان نوروزي-تهرانپزشکیعلومدانشگاهاستاد،دکتر علیرضانیکبخت نصرآبادي-شاهدپزشکیعلومدانشگاهدانشیار،کریمويهرويدکتر مجیده -بهشتیشهیدپزشکیعلومدانشگاهدانشیار،دکتر فریده یغمایی-

پگاه یغماییمهندس ، دکتر فریده یغمایی:انگلیسیویراستار•دکتر فریده یغمایی:فارسیویراستار•مهندس صادق توکلی:آراییصفحهوحروفچینی•صادق توکلیمهندس:جلدطراح•ایرانپرستاريعلمیانجمن:ناشر•دانشکده پرستاري و مامایی تهران-میدان توحیدتهران: نشانی•66592535: نمابروتلفن398/14195:پستیصندوق1419733171:کدپستی•

E-mail: [email protected] , Website: http://jhpm.ir.نمایه می شودSID, Magiran, Iran Medex, ISC, Google Scholarاین مجله در

1-139316پاییز 4شماره3دورهمدیریت ارتقاي سالمت

بیمارآموزش فرآیندبراي ثبت ساختارمند "بیمارفرم ثبت آموزش "طراحی و ارزشیابی 5محمود نصراصفهانی، 4سرور پرویزي،3منصوره زاغري تفرشی،2رسولیمریم*،1پروانه خراسانی

چکیدهوگیرندگانانونیحقوق قحفظوآموزشی، حمایتمداخالتصحتتعیینجهتمهم، ابزاريبیمارآموزش ثبت:مقدمه

.بودبیمارآموزش فرآیندبراي ثبت ساختارمند "بیمارفرم ثبت آموزش "و ارزشیابی طراحیاین پژوهش هدف. دهندگان خدمات استارائهانجام شده 1392تا 1390هاي طی سالاصفهان) س(در مرکز آموزشی درمانی الزهرا شناسی حاضر ي روشمطالعه:هامواد و روش

گیري هدفمند در سه گروه مرکزي، راهبردي و از طریق نمونهکارشناس و متخصص بالینی بودند که 256کنندگان شامل مشارکت. تاس-جمعقبل از اجرا ودوره نظرخواهی اولیه24فرم ثبت آموزش بیمار با و ارزشیابیدو مرحله طراحی. نمودندهمکاريبازخوردي /يفرآیند

ارزشیابی . انجام شدفرم اولیه آزمایشیماه اجراي9طی دوره نظرخواهی مجدد 6و گزارش 52مصاحبه و 11رصه، عدریادداشت49آوري .شده ادامه یافتها و تصویب فرم بازنگريها و مزایاي ثبت و اجراي آموزش بیمار تا اشباع دادهبا تحلیل محتواي کیفی قراردادي بازدارنده

هاي بدو ثبت آموزشجدول 4بیمار به همراهسربرگ مشخصاتیکبا به صورت ساختارمندموزش بیماري ثبت آفرم اولیه:هایافتهاجراي شده پس ازفرم بازنگري. طراحی شدبیمارآموزشفرآیندثبت اختصارات کامل زیرنویسباستون 9در ورود تا موقع ترخیص

و مراقبت در منزلبستري حینهايابی اولیه، آموزش موقع پذیرش و آموزشچهارجدول ارزیبه همراهتراختصارات کمشاملآزمایشیي ثبت و آموزش بیمارهابازدارنده. دارو، به کارت ترخیص منتقل شدهاي و توصیهطراحی .بودو پزشکانبالینی کارشناسان دو گروه توسط و آموزشیمهارت و محتواي کمککمبود نیرو، کمبود وقت، کمبود پیچیدگی و عدم آشنایی کارشناسان با فرم اولیه و همچنینشامل

.تبیین گردیدکد فرعی 43کد اصلی و 6در دو طبقه با بالینی کارشناسانو سازمان، بیمارانبرايمربوطهمزایاي طراحی شده می فرم . شدآموزش بیمارفرآیندکاملو اجرايتسهیل ثبتمنجر به،"ربیماثبت آموزش فرم"طراحی :گیرينتیجه

.تواند براي ثبت آموزش بیمار در دیگر مراکز درمانی مفید واقع شود.نوآوري سازمانیارزشیابی، ، ي ثبتها، فرممستندسازيثبت و ، آموزش بیمار: هاکلید واژه

28/7/1393: تاریخ پذیرش31/5/1392: تاریخ دریافت

.ستاري و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،تهران، ایراندانشجوي دکتراي پرستاري، دانشکده پر- 1)لوؤنویسنده مس(. دانشیار، دانشکده پرستاري و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران- 2

[email protected]:پست الکترونیکی

. شکده پرستاري و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایراناستادیار، دان- 3. دانشکده پرستاري و مامایی، مرکز تحقیقات آموزش علوم پزشکی،دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران، دانشیار- 4.زشکی اصفهان، اصفهان، ایران، دانشگاه علوم پ)س(سوپروایزر آموزش سالمت، مرکز آموزشی درمانی الزهرا- 5

و همکارانپروانه خراسانی...فرم ثبت آموزش"طراحی و ارزشیابی

1393پاییز4شماره 3دوره2مدیریت ارتقاي سالمت

مقدمهبین اعضاي تیم دائمیونوشتاريثبت گزارش، ارتباطی

ومراقبتوضعیتبارابطهدرمستند اطالعاتیکهاست مراقبت ابزاري پرستاريهايمراقبتثبت.دهدمیرائهامددجوسالمتی

درمانی ومداخالتارزشیابیصحت وتعیینجهتمهمحقوق حفظوتواند به منظور حمایتکه میاستمراقبتینیازهايابزار تعیینومبنابه کار رود وپرستاروبیمارقانونی

.)1(بیمار تلقی گرددترخیصبرنامهوآموزشیاي هاي حرفهنقشترین بیمار یکی از اساسیآموزش

کارشناسان بالینی و متخصصان گروه درمان و از جمله معیارهاي اخیر که در چند سال)2(هاست ق بیمار در بیمارستانمین حقوتأ

اجراي با این وجود .)3(بیشتر مورد توجه قرار گرفته استمحیطی و مسائل،به علت موانع متعدد فرديآموزش بیمار،

، )4-7(مرتبط با مدیریت سازمان در اکثر مراکز درمانی ایران و به همین )8-9(مورد توجه قرار گرفته هاکمتر از دیگر مراقبت

آموزش بیمار نیز به طور اصولی فرآیندنسبت ثبت و گزارش مشخصی براي فرآیندفرم یا ،به عبارت دیگر. نمی شوداداره

نشده معرفیثبت و گزارش آموزش بیمار در اکثر مراکز درمانی هاي مدیریتی از جمله ثبت فرآینددر حالی که ،)10(است

اند یکی از راهکارهاي تقویت آموزش تومی)11،3(بیمارآموزش نتایج مطالعه کالنتري و همکاران .بیمار در مراکز درمانی باشد

بیمارآموزش نشان دهنده عملکرد ضعیف پرستاران در ثبت اي که اکثر پرستاران آموزش خود را ثبت به گونه،است.)3(نمایندنمی

ي هایکی از ابزاربیمارآموزش ثبت و مستندسازي از طریق مدیریت ، به طوریکهحسابرسی مراقبت در بالین است

هاي مرتبط فرآیندهدایت، کنترل و اصالح ثبت آموزش بیمار، و طبق اصول. )12- 14(شودپذیر میامکانبیمار آموزشبا

الزم است )15،14،12،2(المللی آموزش بیماراستانداردهاي بینویهماهنگع ترخیص با تا موقهنگام پذیرش بیمار از آموزش

کارشناسان و متخصصان مختلف به صورتهمکاريیتمام،آموزشبار و پس از هر شدهانجام ) 2(ايچندرشته، روش، رسانه، نحوه محتواموضوع، زمان،از جملهجزییات

به صورت گیرنده دهنده و آموزش، آموزشبیمارآموزش ارزشیابیدر دو سال اخیر ).12-13(گزارش گردد مکتوب ثبت و

از طریق و تعالی خدمات بالینی ) 16(مراکز درمانی اعتباربخشی بهبود کیفیت هايمدلحاکمیت بالینی ومحورهاي استقرار

از آموزش بیمار حمایت نموده و معیارهایی براي آن در ،)17(با این وجود تا زمان اجراي این مطالعه ه است؛دشنظر گرفتهدر بیمارآموزش ثبت اجرا و براي گمشی هماهنفرم و خط

در این ارتباط . )10(مراکز درمانی کشور وجود نداشت)18, 19(اي هاي مداخلههاي ارزشمندي در قالب پژوهشتالش

هاي علوم پزشکی کشور از یا امور اجرایی در برخی دانشگاهجمله مشهد، تهران و اصفهان، منجر به استقرار فرم ثبت

مددجو در پرونده برخی مراکز درمانی شده/رآموزش به بیماجستجوي متون و مستندات قبل از اجراي مطالعهولی .است

و در طول مطالعه در نخستین و دومین کنگره ملی ) 1390(نشان داد که اکثر 1392تا 1391هايدر سالآموزش بیمار

گزارش خالی براي ثبت هاي موجود با دارا بودن ردیففرمدهی الزم براي ثبت کامل و بین مار، فاقد سازمانآموزش بی

آموزش بیمار از بدو بستري تا موقع ترخیص فرآینداي حرفههمچنین است و در ثبت مشخصات، آمادگی و شرایط بیمار و

،از سوي دیگر. ستاعینیت و انسجام الزم فاقد بخش ارزشیابی ش و گزارمعرفی شده در کتب ثبت هاي فرمطراحی فرم مطابقهاينیز به علت تفاوت) المللیمتون بین(ثبت آموزش بیمار

به ویژهنوع و ترکیب نیروها و نحوه ارائه خدماتمرتبط باکنونی هاي مذکور، براي کاربرد در شرایط اختصاصی بودن فرم

هاي موجود و فرمفرآیندبررسی . کشور ایران مناسب نیستدهنده همکاري نشان،آموزش بیمار در متون معتبربراي ثبت

آموزش بر مراقبت و درمان و سازماندهی گروهنشناساکارکلیه هاي یادگیري از هنگام پذیرش تا موقع برآینداساس اهداف و

یند آموزش بیمار از استانداردهاي اجراي فرآوترخیصو ثبت مشخصات )به صورت عینی(نیازسنجی تا ارزشیابی

در اصالحات اخیر . )15،2(ت اسگیرندهآموزشدهنده وآموزشو اعتباربخشی به هاي حاکمیت بالینینظام سالمت و برنامه

هااستقرار استانداردهاي آموزش بیمار در نظام خدمات بیمارستان



برنامه هماهنگ فقدانبا توجه به ،بنابراین.استتوجه شدهها، نیاز به کشوري در ارائه خدمات آموزش بیمار در بیمارستان

فرآینداحی فرم جامع و کامل براي ثبت و مستندسازي طراي تاکنون مطالعه. شود، بیش از پیش احساس میبیمارآموزش

ي مطالعهلذا. استدر این زمینه در کشور ایران گزارش نشده"بیمارفرم ثبت آموزش "و ارزشیابی طراحیحاضر با هدف

.گردیداجرابیمار، آموزش فرآیندبراي ثبت ساختارمند

مواد و روش هاتا تیرماه 1390از دي ماه ی، سشناي روشاین مطالعه

اصفهان انجام شده ) س(در مرکز آموزشی درمانی الزهرا ، 1392توسعهمبنی برشناسیمطالعات روشبر اساس تعریف . استبا به صورتی معتبر وهادادهدسترسی و سازماندهیهاي روش

هاي با کیفیت در دادهثبتطالعه براي این مدر ،)20(کیفیت"فرم ثبت آموزش بیمار"آموزش بیمار، اقدام به طراحی گزارش

پس از کسب مجوزهاي الزم از مسئوالن دو دانشگاه. گردیدعلوم پزشکی شهیدبهشتی و اصفهان، با رعایت مالحظات

و اخالقی از جمله توافق سازمان، کسب رضایت پیشروندهآوري جمعکنندگان بسته به تمایل مشارکتدریافت نظرات

گیري هدفمند، از طریق نمونهبدین منظور. انجام شدها دادهدر خصص پرستاري، پزشکی و پیراپزشکی، کارشناس و مت256

مرکزي پژوهشگروه-1: شامل،سه گروه سازماندهی شدندبه همراه کارشناس مسئول آموزش بیمار اول پژوهشگر شامل

علوم هاي عضو هیات علمی پرستاري از دانشگاه3و مرکز36شامل ي راهبرديکمیته- 2پزشکی شهید بهشتی و ایران

هايگروه-3، مدیران و کارشناسان مرکز لنفر از ذینفعان مسئورابط 40سرپرستار و سوپروایزر، 25شامل بازخوردي/ يفرآیند

اري و هاي مختلف پرستکارشناس شاغل در رده150آموزشی و . هاي مختلفاز بخشپیراپزشکی

پس از مرور متون و مستندات ملی و ،طراحیهمرحلدر آموزش بیمار فرآیندي اجرامستندسازي و مرتبط باالمللی بین

مشارکتهايهادآوري نظرات و پیشنبا جمع)2،12،15،17،21(طراحی ساختارمندبه شکلیچارچوب کلی فرم اولیه کنندگان

هاي پرونده، اي در قطع برگهتواند در یک برگه دو صفحهشد تا ببیمار آموزشفرآینداي از استانداردهاي ثبت و اجراي مجموعه

و با آسان اي از هنگام پذیرش تا موقع ترخیص را به گونه24کسب ماه با 6طی .کمترین نوشتار دستی در خود بگنجاند

هاي روهگوهاي راهبرديخواهی از کمیتهنظردوره24مشکالت احتمالی شناسایی و طی ، بازخوردي/يفرآیند

براي ورود به "ثبت آموزش بیمارفرم اولیه "،نسخه ویرایشدر به طور نمونه . شدمرحله اجراي آزمایشی تصویب

، با توجه به "فرم ثبت آموزش بیمار"هاي اولیه ویرایشا نیازسنجی آموزش بیمار و با هدف آشنایی کارشناسان ب

موضوعات مهم که در منشور حقوق بیمار ذکر شده بود، جدول3هاي یادگیري، در برآیندموضوعات مرتبط با آموزش و

و مراقبت در منزل، بستري حینهاي بدو ورود، آموزشبا عناوینجزییات مربوط به قد و . درج گردیدشده نویسبه صورت پیشدلیل فراهم به(BMI)نیي بدي شاخص تودهوزن و محاسبه

ي گیري وزن و قد صحیح در همهنبودن نیرو و شرایط اندازهسربرگ فرم ثبت آموزش حذف ها، ازي بخشمواقع و همه

کم تحرکی و مصرف (مواردي همچون رفتارهاي ناسالم . گردیدهاي مزمن غیرواگیر هاي مرتبط با بیماريو تشخیص) دخانیات

هاي قلبی عروقی، نارسایی پرفشاري خون، دیابت، بیماري(شایع همراه به / جهت ارجاع بیمار،)کلیوي، اختالالت چربی خون

بررسی و در سربرگ فرم درج شد تا بادفتر آموزش سالمت، ن مزمهايگذاري آن، امکان شناسایی اولویتعالمت

کارشناسان آموزش سالمت غیرواگیردار و ارائه آموزش توسط توسط یادگیريارزشیابینتایج ثبت اختصاري براي . فراهم شود

در متون و مورد استفاده المللی، اختصارات بیندهندهآموزشدر زیرنویس صفحه اول ،هاي مستندسازي آموزش بیمارفرم

.درج گردیدپس از دریافت مصوبه ، 1391از اواخر مهر ماهسپس

فرم در پرونده بیماران مبنی بر استقرار،مدارك پزشکیکمیتهفرم اولیه ثبت آموزش اجراي آزمایشی ، )22(در مرکز بستري

با همکاري مدیر خدمات مراقبتی و پرستاري، واحدهاي بیمار ریزي، پذیرش و مدارك پزشکی و کسب مدیریت و برنامه



هاي از بخشهاي پشتیبانی و درمان در مرکز، حمایت معاونت. ها گسترش یافتتمامی بخشبهسه ماه طیآغاز و داخلی

ماه 9فرم اولیه،هاي کیفی در حین اجرايآوري دادهجمعبه اشباع رسیدن نظرات اصالحی تا پس از آغاز اجراي فرم

با ارزشیابی ومطالعه ادامه یافت وکنندگان مشارکتي متنی محتوا. خاتمه یافت"فرم ثبت آموزش بیمار"بازنگري

دراشتیادد49هاي کیفی منتخب براي تحلیل، مشتمل بردادهها و بخشطی بازدید و کارشناسان ناظر بالینیپژوهعرصه اقدام

با هدف بررسی اي دقیقه35تا 5يمصاحبه11بیماران، پروندهانجام و نقاط قوت فرم ها و کاربرد آن موانع و مشکالت، مزایا

کاربرد فرم ثبت آموزش بیمار "مصاحبه با یک سوال کلی .شدشد و در راستاي پاسخ داده آغاز می"کنید؟ یرا چگونه ارزیابی م

بیشتر توضیح ":ازجملهمی شد، پرسیده شده سواالت کاوشگرآیا در حین کاربرد فرم به نتایج مثبت یا منفی "، "دهید

. "لطفا مثال بزنید"، "اید؟رسیدهپنج پرستار، دو هاي هفتگی با طی بازدیدبه این ترتیب

و یک هاي مختلف از بخشسه سرپرستاروسوپروایزرکارشناس تغذیه در جلسات نظارت بر عملکرد آموزش بیمار

گزارش 52طی جلسات ماهیانه آموزشی، همچنین.شدمصاحبه دو در ، رابطین و سوپروایزرها دهندهآموزشکارشناساناز کتبی

و "بیمارفرم ثبت آموزشمزایا و نقاط قوت "عنوان کلیمزایاي کاربرد فرم و نقاط قوتیا هبود نقاط قابل بومشکالت"

ي آوري گزارش هاجمعپس از . شددریافت"بیمارآموزشثبت به محتواي کیفیتحلیل، هامصاحبهدستنویس نمودن کتبی و

طراحی و ينتایج مرحلهدو بخش در و دستیقرارداديروش دونتایج مرحله ارزشیابی در .هدایت شدارزشیابیي مرحلهنتایج :با عنواندرونمایه اول ؛ خالصه گردیداصلیيمایهدرون

ثبت آموزش نقاط قابل بهبود در حین کاربرد فرم و مشکالت "نقاط "با عنوان مایه دوم نوکد اصلی و در6طبقه و 2در "بیمار6در دو طبقه با "آموزش بیمارثبت فرمکاربرد و مزایايقوت

. آمدبه دست فرعیکد43کد اصلی و پس از هماهنگی ، مطالعه جهت رعایت مالحظات اخالقی

با مسؤولین و کسب مجوزهاي الزم از شوراي پژوهشی با

. شددانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام مشارکت رسمیسایت و (صورت حضوري و غیرحضوريفراخوان مشارکت، به

آگاهانه در رضایتاطالع رسانی و) سیستم اطالعات بیمارستان.ماه دریافت شد6دو مرحله به فاصله

هاي تلفیق منابع و از روشبراي استحکام مطالعه از هاي مختلف ها، دریافت نظرات از گروهآوري دادههاي جمعروش

پژوهشگران و سایر ذینفعان سازمانی/ شامل طراحان فرمبازخوردي، سایرکارشناسان /هاي راهبردي و فرآینديکمیته(

مراقبت و آموزش بیمار در هر بخش، مسئوالن بالینی مسئول مشارکت طوالنی مدت . استفاده شد) ریزي و نظارت بالینیبرنامه

کنندگان و و ارتباط مداوم با مشارکتپژوهشگر در عرصه،با توسط مشارکت کنندگان فرایند اعتبارگروهی(متخصصان،

و استفاده از هاي طراحی شده در کمیته راهبردي تایید فرمهاي فرایندي و گروه(ن کنندگامشارکتنظرات اصالحی دیگر

را تامین ها مقبولیت و تاییدپذیري دادهو متخصصان، )بازخورديهاي فرمامکان کاربرد براي ایجادانتقال پذیري نتایج . دنمو

ي مشابه ، از هادر عرصهبراي ثبت آموزش بیمار طراحی شدهطین و مسئوالن آموزش هاي اولیه به رابمعرفی نسخهطریق

تهران و سایر مراکز سطح ،در اصفهان(بیمار مراکز مختلف تایید و همچنین ) در نخستین کنگره ملی آموزش بیمار(کشور

فرم اولیه ثبت آموزش (24روایی صوري و محتوایی ویرایش نفر از متخصصان از جمله مشاور و قایم 12با کسب نظر ) بیمار

در امور پرستاري، پزشکی مان و آموزشوزیر بهداشت، درمقام هاي پرستاري و مامایی دانشگاه اعضاي هیأت علمی دانشکده

علوم پزشکی شهید بهشتی، اصفهان، تهران، ایران، دانشکده پزشکی اصفهان و همچنین کارشناسان مسئول واحدهاي

هاي بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی آموزش در معاونت.گردیدفراهمدرمان مرکز اصفهان و معاون

یافته هامرحله طراحی نتایج

و بیمارآموزش ثبت فرم "فرم اولیه با عنوان تصویبدرج ترخیص برايبه همراه کارت) 1تصویر ("همراه

رسانی تاریخ و نحوه مراجعات و اطالعپرونده بیمار مشخصات



فرم ثبت "طراحیاول پس از ترخیص بیمار، از نتایج مرحله فرم شامل یک سربرگ براي درج این . بود"آموزش بیمار

اي، هاي زمینهمشخصات بیمار، تشخیص اصلی و تشخیصسطح تحصیالت و سواد، تمایل و روش ترجیحی بیمار براي

هاي آموزشثبتپس از آن چهار جدول برايودریافت آموزشهنگام پذیرش، حین بستري، مراقبت در منزل و آموزش

ثبتخالی براي ردیفبه همراه چند ترخیصمان زداروهاي/ نکات قانونی و ایمنی و تکمیل و تایید آموزش توسط بیمار

9هر جدولدر .بودو سرپرستار هنگام خروج از بخش همراهفرآیندشده از جزییاتات زیرنویسثبت اختصاربراي ستون

هدف گیرنده، شامل تاریخ، مدت آموزش و آموزشآموزشنیازهاي آموزشی رایج مطابق (ه مطلوب یادگیري وحیط

روش آموزش، ،رسانه/، کد محتوا)شدهنویس پیشصورت بهامضاي و مهرمحل و تکراردفعات ،ارزشیابی یادگیري

. در نظر گرفته شددهندهآموزششده هاي دریافتبازخورد،پس از اجراي آزمایشی فرم اولیه

. دورت مستمر تحلیل گردیبه صورت روزانه دریافت و به صنیاز به آموزش کارگاهی و ها نتیجه کلی از این تحلیل

بخشی براي افزایش دانش و مهارت پرستاران درونهاي آموزشو اصول اجراي ، برقراري ارتباط با بیماردرباره نحوه تکمیل فرم

تنوع و مبنی بر اتهمچنین نظرات و پیشنهاد. آموزش بیمار بودکم و عدم تناسب فضاي،شدهزیرنویستصاراتزیاد بودن اخ

با نیازهاي آموزشی بیمار در شده نویسموضوعات پیشنوزادان و کودکان، زایمان، روانپزشکی، (ترهاي تخصصیبخش

و بازنگريي فرمهامنجر به بازنمایی پیچیدگی)ویژه و اورژانس، اولیهفرمدر مجدد سري تغییرشش اعمال پس از .گردیدآن

هاي ي کمیتهر جلسات ماهانهدشده بازنگريهاي ویرایشهاي با نظرات تکمیلی گروهمطرح و،راهبردي آموزش بیمار

عدم ماه با توجه به 9پس از . گردیدصالح بازخوردي ا/يفرآیندفرم و ها حاصلاشباع داده،دریافت نظرات اصالحی جدید

یابی اولیه و ثبت فرم ارز"با عنوان ،30ویرایشدرشدهبازنگريهاي آموزش سالمت به ، توسط کمیته)2تصویر ("آموزش بیمار

.مورد تایید و تصویب قرار گرفتمرکز بیمار و مدارك پزشکی

بر ، بخش ارزیابی اولیه)2تصویر (شدهدر فرم بازنگريه شدتکمیلبالینی و اعتباربخشیاساس معیارهاي حاکمیت

تر موضوع آموزش ن ثبت دقیقبراي فراهم ساختن امکا.استبستري و حینهايجداول آموزشهاي تخصصی،در بخش

در فرم شدهنویسبدون ذکر موضوعات پیشمراقبت در منزلموضوعات آموزشیعناوین و راهنماي وادغام با یکدیگراولیه، ي انجام شده در مرکز و هابر اساس نیازسنجی(مهم

سرستون اصلی در، )میت بالینیي اعتباربخشی و حاکهابخشنامهو مراقبت بستري حینهاي ثبت آموزشيتفکیک شدهول اجد

درج کارشناسان بالینی و پزشکان دو گروه توسط در منزلوضعیت تغذیه اختصاصیبراي ثبت ارزیابیيموارد.گردید

زیرنویس با حفظ و توسط کارشناس تغذیه به سربرگ اضافه و ارزشیابی هاي یادگیري برآیند/مربوط به اهدافاختصارات

که باعث موضوعات آموزشییادگیري، دیگر اختصارات و،عالوه بر این.پیچیدگی ثبت در فرم اولیه شده بود حذف گردید

هاي الزم براي توصیههمراه داشتن به علت نیاز بیماران بهگیري پس از ترخیص شامل عوارض و عالیم خطر احتمالی، یپ

مالحظات دارویی،ول ثبت اجدجعه به پزشک و زمان و نحوه مراگیري و کارت پی"رنگی با عنوانکارت زرد ثبت این موارد به

منتقل شد تا به هنگام خروج ) 3تصویر ("هاي ترخیصآموزششودوي قرار داده همراهوبیمار از بیمارستان در اختیار بیمار

)23( .ارزشیابیيمرحلهنتایجمشکالت و نقاط قابل بهبود حین : مایه اولدرون

"بیمارفرم ثبت آموزش "کاربرد

مشکالت قابل رفع در کوتاه مدت (ن درونمایه در دو طبقه ایکد 6در ) ریزي طوالنی مدتو نقاط قابل بهبود نیازمند برنامه

شده از مهمترین مشکالت ابراز. اصلی به شرح ذیل خالصه شدکارشناسان و ناظران (ي بازخورد/هاي فرآینديسوي گروه

هاي کنندگان در کارگاه، که با افزایش آمار شرکت)بالینیهاي اصالحی توانمندسازي پرستاران در آموزش بیمار و کنترل

ناظران بالینی و آموزش و تمرین در یکی دو ماه اول مطالعه بر "شلوغی و پیچیدگی فرم ثبت آموزش بیمار"طرف شد، شامل



. بود"ن کارشناسان بالینی با نحوه تکمیل فرمآشنا بودنا"و هاي ثبت و اجراي آموزش بیمار از هاي مستخرج از بازدارندهکد

نقاط قابل بهبود از طریق "دهندگان که با عنوان نظر آموزش، "کمبود وقت"گذاري شد شامل نام"مدتریزي طوالنیبرنامه

کمبود "و "تخصص و مهارتکمبود"، "کمبود نیرو"به طور . ها بوددر بخش"رسانه کمک آموزشی هماهنگ/حتوام

:کنندگان بیان نمودندنمونه مشارکتدر بخش ما به دلیل شلوغ بودن نمی توان همه ... "

گزارش رابط ("...را پر نمود) ي فرم ثبت آموزش بیمار(هاآیتم).اورژانس

فرم خوبه راه افتادیم ولی گاهی وقت نداریم یا قادر به... ").گزارش رابط بخش جراحی عروق("...نیستیمآموزشبا بیمار شده ولی ) پرستاران(فرم باعث ارتباط بیشتر ما ... "

متأسفانه به دلیل زیاد بودن کارهاي مراقبتی، اگر هر روز شخصی در شیفت صبح مسئول آموزش بیماران باشد و فقط کار

).خلی قلبمصاحبه با رابط دا("آموزشی انجام دهد بهتر استهاي دهندگان نیاز به تمرین اصول و مهارتآموزش... "

در اکثر موارد فرم و . برقرري ارتباط موثر و آموزش بیمار دارندمحتواي آموزشی هماهنگ ندارند و گاهی اختالف نظر بین پزشک و پرستار و دیگر متخصصان در برخی موضوعات

گ شود و همه ها هماهنالزم است آموزش. آموزشی وجود داردبا یک متن معتبر ارائه شود که مورد توافق کارشناسان و

گزارش جلسه با کارشناسان آموزش ("...متخصصان باشد.)سالمتپرستاران بخش فرصت ندارند آموزش کاملی در مورد "

بیماري مزمن ارائه دهند، بخصوص براي بیماري مزمن نیاز به مورد برخی از مهارت و تجربه بیشتر هست که در این

کارشناسان بیمار یا خانواده را به کارشناس دفتر آموزش سالمت ارجاع می دهند ولی باز هم بسیاري از بیماران این فرصت را ندارند و بهتر است در داخل بخش توسط کارشناس تخصصی

تري بگیرند یا بعد از ترخیص پی که دوره دیده، آموزش کاملکافی و هماهنگی الزم برايگیري شود ولی اکنون نیروي

یادداشت عرصه پژوهشگر("اجرایی شدن این برنامه وجود ندارد).106س

نیازمند هايبازدارندهمشکالت و براي برطرف کردن به ؛هایی در مرکز پیشنهاد شدریزي طوالنی مدت برنامهبرنامه

هاي مختلف از کارشناس تا شرح وظایف ردهطور مثال هاي اجرا و ثبت آموزش بیمار مشیه خطسرپرستار به همرا

توسط کارشناسان بالینی و پزشکان به همراه در یک مجموعه هاي هاي آموزشی مورد نیاز متناسب با تشخیصحاوي و پمفلت

ها رایج بیماران در قالب یک مجموعه هماهنگ در تمامی بخشهاي موردي، آموزش کارگاهی توزیع گردید و در کنار آموزش

. ین و کارشناسان فعال هر بخش در اولویت قرار گرفترابطهاي اصالحی همچنین نظارت، آموزش درون بخشی و کنترل

براي . هاي نمونه ادامه یافتهمراه با تشویق افراد و بخشدر مطالعه موردي یک نتایج ، جایگزینی کمبود نیروي پرستاري

داخلی بخش4نیروي استاندارد مورد نیاز براي يمحاسبهمورده برایزنیاز طریق،اصفهان) س(مرکز آموزشی درمانی الزهرا

شوراي ونظامدفتر پرستاري معاونت درمانبهمسئولین مرکزنمونه یادداشت عرصه .گزارش گردیدمنطقه پرستاريعالی

:در این ارتباط عبارت است ازپژوهشگرهاي فصلی توانمندسازي پرستاران در کارگاهاجراي "

طرح نظارت واي هاي دورهش بیمار و متعاقب آن آموزشآموزبالینی، باعث کاهش موارد ثبت اشتباه یا کاذب آموزش در

ناظران بالینی .استهاي ابتدایی طرح شدهسبت به ماهپرونده ناز سويشده انکار آموزش ثبتموارد برخی ازاذعان دارند که

وار هاي نکتهآموزشمربوط به عدم اطالع بیمار از اجرايبیمار، بدون پرستاران که در حین دادن دارو یا مراقبت بودپرستاران

رسانه یا مقدمهدهنده یا بدون ذکرخود به عنوان آموزشمعرفیدر در این مواقع اگر آموزش . اندآموزش داده،کمک آموزشی

،و ارزشیابی هم انجام نشده باشدباشدیکی دو دقیقه ارائه شدهضمن .کرده استنآموزش دریافت کهور می کردهتصبیمار

تا کالس نباشد و در یک گروه ":گویندمیاینکه برخی بیمارانکه ضمن این. "یماآموزش گرفتهیمکن، احساس نمییمقرار نگیر

گیر مبتالیان به اختالالت مزمنهاي پیبراي ثبت کامل آموزش



رخی بهايیا آموزشمثل دیابت و بیماري قلبی عروقیهاي ویژه، اورژانس و هاي تخصصی از جمله بخشبخش

فرم ثبت اختصاصی با ونیاز به تمرین و مهارت بیشتر نوزادان متناسب با نیاز آموزشی آن امکان تغییر موضوعات آموزش

منجر بیمار،فرم ثبت آموزشاجراي در مجموع. ستها هبخشتنهایی بهبه افزایش کمیت و آمار آموزش پرستاران شده و

کردهبیمار را به خاطر برقراري ارتباط با پرستار بیشتر رضایتالزم در درمان و پیشگیريآموزشبیشتراثربخشیولی براي

آموزش در کنار نظارت بر آموزش توسط همه پرستاران، استریزي و تربیت رابطینصرف وقت، برنامهبا اصولی و کارآمد

"د توجه قرار گیردموربراي هر بخش آموزشی اختصاصی

طرح نظارت آموزش سالمت وجلسه با کارشناسانگزارش().بالینی بر آموزش بیمار

نقاط قوت و مزایاي کاربرد : ي دوممایهدرون"بیمارفرم ثبت آموزش "

در دو "بیمارفرم ثبت آموزش "نقاط قوت و مزایاي کاربرد مزایاي "و"شدههاي طراحینقاط قوت فرم": طبقه شامل

"دهندگانکاربردفرم ثبت آموزش بیمار از نظر ذینفعان و آموزش

خالصه شده 2و 1کد فرعی در جداول 43کد اصلی و 6در . است

)1390-1392(اصفهان ) س(بیمار در مرکز آموزشی درمانی الزهرا هاي طراحی شده براي ثبت آموزش فرمنقاط قوت:1جدول "بیمارفرم ثبت آموزش "يي اولیه و بازنگري شده نسخهدومزایاي مشترك هر

oایجاد نقشه مفهومی ذهنی از مراحل و موضوعات آموزشی در شکلی ساختارمند از موقع پذیرش تا ترخیصo یمارتعیین نیازهاي آموزشی، اهداف و سطح مطلوب یادگیري، محتوا، روش و ارزشیابی آموزش ب(ثبت کامل فرآیند آموزش بیمار(oهاي بیمار با اتالف وقت کمتر توسط تمامی کارشناسان امکان گزارش و بازیابی تمام آموزشo بیمار با شرایطی عینی و قابل اندازه گیري به صورتی ساده و سریع راهنماي ارزشیابی آموزشoدهندگان ثبت در ستون مربوطهامکان ثبت دفعات تکرار آموزش توسط آموزشoشده اي و جداول تفکیکساختار گزینهه دلیل ببه فرم الکترونیک،فرم هاي ثبت آموزش بیمارلقابلیت تبدی

)24ویرایش("بیمارفرم ثبت آموزش "مزایاي نسخه اولیه از o یمار شده در کتب آموزش بهاي بین المللی استانداردمشابه نمونه فرم(استفاده از تمامی اختصارات الزم براي ثبت آموزش بیمار(oمشخص شدن عناوین محتواهاي آموزشی مورد نیاز بیمار و مفید براي مقاصد آموزشی براي دانشجویان و کارکنانoگروهی/عملی و فردي/توضیحی(هاي آموزشی روشتفکیک و ثبت دقیق (oشده نویسموزشی پیشهاي الزم براي بیمار توسط کارشناسان با مشاهده مداوم موضوعات آتر آموزشکاملارائه و ثبت

)30ویرایش("بیمارفرم ثبت آموزش "شده از مزایاي نسخه بازنگريoارزیابی بهتر آمادگی و شرایط بیمار در ابتداي آموزشoبستري و مراقبت در منزل به علت اشتراکات موضوعیهاي حینادغام آموزشoهاي مختلف یري فرم براي کارشناسان در بخشپذجاي خالی بیشتر در محل نیازهاي آموزشی بیمار و انعطافo ارزیابی وضعیت تغذیه و امکان ثبت آموزش توسط کارشناسان تغذیه و سایر کارشناسان بالینیo جلب مشارکت پزشکان در آموزش و راهنمایی ایشان در مورد موضوعات مهم همچون تشخیصoگیري پس از ترخیص در جدول آموزش پزشکان شده درکارت پیهاي نکات دارویی و مراجعات و عالیم خطر ثبتثبت آموزش

و همکارانپروانه خراسانی...زشفرم ثبت آمو"طراحی و ارزشیابی


اصفهان ) س(در مرکز آموزشی درمانی الزهرا "بیمارفرم ثبت آموزش "مزایاي کاربرد مرتبط با کدهاي اصلی و فرعی:2جدول کنندگاننمونه عبارات مشارکتکدهاي مفهومی کدهاي اصلی

مزایا براي. 1سازمان

و جامع آموزشثبت کامل -بخشافزایش آمار آموزش-ايمشارکت بین حرفه-تکمیل عناوین آموزش بیمار-دفاع از حقوق بیماران-دفاع از حقوق کارشناسان-گذاريکاربرد براي تعرفه-کمک به کسب امتیاز در -

1391جشنواره حاکمیت بالینی کمک به کسب امتیاز درجه -

1392خشی یک عالی در اعتبارب

گزارش رابط ("...شود ثبت کردها را میآمار آموزش بیماران خیلی باال رفته، فرم جامع است و همه آموزش".)گوارش

گذارند یا پرستاران بخش ارجاع می دهند به کارشناس تا پزشکان بخش بیشتر دستور آموزش بیمار می.. ").رشناس آموزش سالمت در همودیالیزگزارش شفاهی کا("...تر بگیرد بیمار آموزش کامل

مورد نیاز حین و یا بعد از مورد آموزش15ها که باید حتماً تکمیل شود، پرسنل بخش تمام به خاطر فرم... ").گزارش رابط پذیرش نوزادان("دهندرا می) از جمله تست تیرویید(ترخیص مادر

ها و اجراي طرح نظارت بالینی، موارد ثبت اشتباه یا کاذب آموزش در پرونده مشیپس از آموزش، توزیع خط").187یادداشت عرصه پژوهشگر م ("هاي ابتدایی کمتر شده استنسبت به ماه

ستار دارد و براي براي دفاع از حقوق بیمار و پر) قانونی(گویند، فرم جنبه لگالمیعالوه بر مزایایی که پرسنل"ضمنا امتیازات خوبی در اثر مستندسازي . تواند به کار برودگذاري هم که قرار است در آینده اجرا شود میتعرفه

آموزش بیمار و خط مشی و مراحل آن در ارزشیابی حاکمیت بالینی و اعتباربخشی براي بیمارستان فراهم شد ).گزارش سوپروایزر بالینی("که به قول ارزیابان در منطقه نمونه بوده

مزایا براي . 2گیرنده خدمات

افزایش پرس و جوي-بیمار و همراه براي آموزش

افزایش دریافت آموزش همراه -و بیمار در بخش

مراجعینافزایش رضایت-کمک به اثربخشی آموزش در -

درمان با آموزش کاملتر بخشکمک به اثربخشی بیشتر -

بیمار به آموزش با ارجاع کارشناس تخصصی

هاي غیرضروري کاهش هزینه-بیمار

تسریع بهبودي بیمار-پیشگیري از عوارض -

کنند و از پرستار بخش درخواست آموزش می... خوانند میهاي جلوي تخت رابعضی همراهان با سواد برگه... ").یزر بالینیگزارش سوپروا("...کنندو به همین نسبت آموزش بیشتري دریافت می

دهد که رضایت بیماران و همراهان از آموزش بیمار پس از بیماران نشان مینتایج نظارت و نظرسنجی... ").106یادداشت عرصه پژوهشگر ("اجراي فرم و آموزش بدو پذیرش بیشتر شده است

وریدي خوب در آرنج -یانیبرایش یک فیستول شر. ماه که دکتر ب6بعد از . مریض با روند نارسایی مزمن... "فیستول ... ، در بخش آموزش نگرفته بود)آن موقع که فرم ثبت نبود( ولی... گذاشته بود براي همودیالیز آمد ،

) کاتتر دسترسی موقت(نرسیده بود و نتوانستیم همودیالیز انجام دهیم، مجبور شدند هزینه کنند و اکسس هاي بخش بیمار حاال دیگه دکتر. ه به او دادیم فیستول کارآیی پیدا کردبعد از یکی دوماه با آموزشی ک. بگذارند

گذارند و حتی برخی مستقیما بیمار را به من ارجاع براي بیماران دستور آموزش می...کنند را که عمل می.ها براي رسیدگی فیستول و هم آموزش نگهداري از فیستول را به بیمار بدهمدهند تا هم آموزش ورزشمی

مورد جلوگیري هاي درمانی بیچون به این تجربه رسیده اند که براي درمان مفیده و از عوارض و هزینه).گزارش شفاهی کارشناس آموزش سالمت در همودیالیز("کنهمی

مزایا براي. 3دهنده ارائه

خدمات

ارتباط بهتر پرستار با بیمار -افزایش اعتماد بین بیمار و -

پرستارساس رضایت از کار براي اح-

پرستارانافزایش مراعات و احترام -

همکاران حین آموزشافزایش اعتماد و عزت نفس -بهبود جایگاه حرفه –تر بیمارو همراه به دید مثبت-

کارشناسانافزایش احترام همکاران-تالش براي به روز ماندن -

دانش تخصصیهاي حین امکان ثبت آموزش-

توسط کارشناس تغذیهمشاوره

تر پرستار و بیمار شده، اعتماد تخصصی به کار پرستار و حس آموزش دادن باعث ارتباط بهتر و نزدیک...").گزارش رابط نفرولوژي("... رضایت از انجام کار براي پرستار ایجاد کرده

کند و شود و مرتباً نظرخواهی میگذارد و ارزش بیشتري قائل میدهم، بیمار بیشتر احترام میوقتی آموزش می").گزارش پرستارگوارش("شوداین مسئله باعث غرور و اعتماد به نفس من بعنوان پرستارمی

"در حالی که قبالً بیشتر پزشک را قبول داشتند.... کنند از پرستار بخش درخواست آموزش می....همراهان ... "

).گزارش سوپروایزر بالینی(آمدند ویزیت انجام می دادند یا فیزیوتراپ و مشاور تغذیه کارشان را زش اینترن و پزشک میقبال در حین آمو"

کنند؛ حتی برخی کردند و آموزش مختل می شد، ولی االن موقع آموزش بیشتر همکاران مراعات میشروع می)ایی کلیوي گزارش کارشناس آموزش در نارس("...پزشکان راند آن اتاق را می گذارد بعد از آموزش

تکمیل فرم و برنامه آموزش بیمار باعث شده ما برویم و مطالب را بخوانیم و هر روز اطالعاتمان را به روز ... ")گزارش رابط همودیالیز("بودن کنیم

حاال در جدول . رفتیم، جایی براي ثبت مشاوره در پرونده نداشتیمقبالً که براي مشاوره به بخش می").مصاحبه کارشناس تغذیه("کنیمبستري و مراقبت در منزل ثبت میهاي حینآموزش

بحثساختارمندهدف از مطالعه حاضر، طراحی و ارزشیابی فرم

براي این منظور با همکاري . آموزش بیمار بودفرآیندثبتبراي

ازمانی و کارشناسان داخل سازمانی و از پژوهشگران خارج سمرکزي گروهدر کنندگانشارکتسازماندهی سه گروه مطریق

بازخوردي، /يفرآیندهاي هاي راهبردي و گروه، کمیتهشپژوه



"بیمارفرم ثبت آموزش "طراحی و بازنگري تالش مستمر براي

دهنده عملکرد ناکافی هاي گذشته نشاننتایج پژوهش. انجام شدو به ویژه ) 3، 8، 9، 24، 28(پرستاران در ایفاي نقش آموزشی

در .)3(به بیمار بوده استشده هاي ارائهناکافی آموزشثبت تکمیل فرم براي پرستاران و کارشناسان نیزمطالعهاینابتداي

بود، که در کم شده هاي ثبتو آمار آموزشبالینی مشکل ثبت و اجراي آموزش بیمار هاي بعد، به تدریج بازخورد ماه

رم ثبت آموزش ف"اي و ساختارمند شکل گزینه.افزایش یافتولیمنجر به تسریع ثبت گردید، با آموزش و تمرین اولیه "بیمار

از بیمارآموزش فرآیندکامل مراحل جداول حاوي جزییات و زیرنویس نمودن تمامیهنگام پذیرش تا موقع ترخیص و

ثبت يپیشرفتههايفرممستخرج از متون معتبر واختصارات پیچیدگی منجر به،بیمارآموزش ت در فرم اولیه ثببیمارآموزش

بود که این بیمار شدهثبت آموزشاولیه و فشردگی فرم حروف اختصارياکثرحذف باشده بازنگريدر نسخهمحدودیتو اخل جداولدموضوعات آموزشینویس و پیشزیرنویس.برطرف شدباالنویس جداول ها بهانتقال آن

بیمار، وجود زش رغم درك مزایاي ثبت و اجراي آموعلییمار هاي اجرا و ثبت آموزش ببرخی مشکالت و بازدارنده

هاي حاصل از کمبود بازدارنده،به طور مثال.غیرقابل اجتناب بودو مشغله پرستاران در امور بالینی، به عنوان یک بازخورد نیرو

این برطرف کردناساسی به مسئوالن منتقل گردید، ولیاز و محدود بودن زمان مطالعه اختیاراتبا توجه به حیطهمشکل

متخصصان، کاربرد اصول رهبري . عهده پژوهشگران خارج بودراهبردهاي انگیزشی، آموزشی، تمرین و مدیریت از طریقو

و کاهش اثرات کمبود نیروو ایجاد تغییر جهتالگوسازي رادر این مطالعه .)44-49(اندتقویت توانمندي نیروها توصیه نموده

هاي قابل کنترل با راهکار توانمندسازي پرستاران در نیز بازدارندهانگیزش، وو تمرین در بخش برطرف گردیدهاي آموزشیدوره

افراد توانمندو تشویقاستعدادیابی و استفاده از رابطین آموزشی هاي تخصصی هر بخش در آموزشو الگوسازيبراي هماهنگی. نظر گرفته شد

زخوردهاي دریافتی از کارشناسان بالینی، کاربرد با توجه به باآموزش فرآیندفرم ثبت آموزش بیمار، منجر به تسهیل اجراي

تا موقع ترخیص هنگام پذیرش هاي بیمار و ثبت کامل آموزشهاي پرستاري ثبت گزارشمستندسازي و نیز به تون در م. گردید

اري به هاي آماده ثبت پرستفلوچارتهرچند.اشاره شده استبیمار در زدنی، امکان ثبت تفصیلی جزییات آموزش صورت تیک

دهنده و اختیار و ابتکار عمل آموزشنمودههر موضوع را محدودهمچون (ولی در شرایط کمبود وقت و نیرو ،کندرا کم می

در حداقل زمان ممکن امکان ثبت ، )شرایط فعلی مراکز درمانیکند که بر سرعت عمل راهم میرا فبا حداقل واژگان نوشتاري و

هر دو فرم،به اعتقاد طراحان.)14-21(افزایدو راحتی ثبت میفرآینداولیه و بازنگري شده، به استانداردهاي ثبت کامل و جامع

ات مهمموضوعنمودن نویسپیشبیمار نزدیک بودند و آموزش براي ایجاد در منزل، و مراقبت بستري حینجداول درآموزش

به ویژه در مورد نیاز بیماران آموزشیقشه ذهنی از محتواهايندر ، )2تصویر(شده بازنگريدر فرم .بودمفید مراحل اولیه تغییر،

هاي سایر کارشناسان آموزشبستري، حینول ثبت آموزش اجدکه منجر به ضمن ایناین تغییر، . اضافه شدان پزشکبالینی واي بودن آموزش فهاصل مهم مشارکتی و بین حررعایت

طبق گفته کارشناس مسئول گردید، )29(سالمت به بیمارارتقاي آموزش سالمت و کارشناس حاکمیت بالینی مرکز در

جشنوارهدر و در نتیجه موفقیت کیفیت خدمات آموزش بیمار و همچنین کسب امتیاز در 1391حاکمیت بالینی سال

. )30- 31(دموثر بو1392اعتباربخشی مرکز در سال اجرا و ثبت از نظر شده نقاط قوت و مزایاي درك"

شامل کدهاي کارآیی و اثربخشی هر دو فرم در "پرستارانتسهیل ثبت و افزایش آمار آموزش بیمار، اثربخشی بیشتر پرستار در درمان و پیشگیري با ایفاي نقش آموزشی، احترام، ارزش و

مار و همراهان، جلب مشارکت پرستار در نظر بیتصویر مثبت. دیگر کارشناسان در آموزش بیمار و مزایاي قانونی و اداري بود

در متون بیمارآموزش ي این تجارب با مزایاي به ثبت رسیدههمخوانی دارد و مطالعات ) 2، 15، 32، 33(بیمارآموزش معتبر

دي بنابراین با توجه به کاربر. )11، 34، 40(متعدد مؤید آن است



هاي نظرسنجیبودن مطالعه، آنچه از بخش ارزشیابی درمدنظر پژوهشگران بود، کسب تجربه و دانش شده انجام

کنندگان از نتایج مشارکت(tacit knowledge)ضمنیو رسیدن به خودآگاهی "فرم ثبت آموزش بیمار"ملموس اجراي

self awareness and(و هوشیاري consciousness (بود که آموزش بیمارفرآینداي درك مزایاي اجراي ، بر)41- 43(

بر اساس این پیش فرض، الگوي تغییر از طریق تجارب مثبتهاي رابطین آموزشی که در هر بخش براي هماهنگی برنامه

گمارده شده بودند و همچنین از طریق آموزش سالمت به کاردهندگان هاي مثبت درکارشناسان و آموزشگیري نگرششکل

نمودند، ها با دفتر آموزش سالمت همکاري میدر تمام بخشکهبه سایر کارشناسان مقاوم به تغییر منتقل و و روند تغییر و اشاعه

.نوآوري تسهیل گردید

نتیجه گیري نهاییفرآیندبراي تسهیل ثبت کامل "بیمارفرم ثبت آموزش "

مده در به دست آبا توجه به مزایاي و هآموزش بیمار مناسب بودنتایج این شودمیپیشنهاد، افزایش آمار آموزش به بیماران

و در بیمارستان آموزش بیمارخدمات توسعه براي مطالعه به عنوان الگویی عملی براي طراحی فرم هافرمشدنمعرفیمورد استفاده سایر مراکز درمانیآموزش بیمار در فرآیندثبت

مراکزو امکانات شرایط تالبته با توجه به تفاو.قرار گیرددر این مطالعهشده به کار گرفتهاست روشضروريدرمانی،

دریافت بازخورد و نظرات اصالحی از مشتمل بر تعدیل فرم با با رعایت مالحظات قانونی و ومراکزمسئوالن و کارکنان

شود در همچنین پیشنهاد می.به کار گرفته شوداخالقی مربوطه هاي راهبردي ، با تشکیل کمیتهنظام سالمتردمقیاس بزرگتر

، طراحی بازخوردي/ يفرآیندهاي و استفاده از نظرات گروه"ثبت آموزش بیمارفرم"سازي شده ازو بومیهماهنگ الگوي

رژانس، کودکان، او، هاي داخلی، جراحی، ویژهبخشبه تفکیک هاي اختصاصی براي و همچنین فرمنوزادان، زنان و زایمان

با توجه به .، مورد توجه قرار گیردنهاي مزمبیماريآموزش آموزش اجرا و ثبت اصولی تسهیلبرايدست آمده،نتایج بهافزایش دانش و مهارتبیمار، بهبود کیفیت آموزشبیمار و

تامین و هاي ضمن خدمتبا دورههمراه کارشناسان بالینی تعداد و ترکیب به تناسبنیروي انسانی کارآمد و با انگیزه

و وسایل کمک تکمیل امکانات.ضروریستبیماران بخشمعتبر مورد قبول آموزشیتامین محتواهاي کمکو آموزشی

آموزشی بیماران هر هايو هماهنگ با نیازمتخصصان بخش.شودمی توصیه مرکز

و قدردانیتشکرنویسنده اولدکتراي پرستاريرسالهاز این مقاله بخشی

شماره (پس از تایید در کمیته اخالق پژوهشکهاشدمی بدانشگاه علوم پزشکی با مشارکت) 1-1392- 11463-86

نویسندگان از تمامی مسئوالن و.شده استانجاماصفهان و همچنیناصفهان) س(کاران مرکز آموزشی درمانی الزهراهم

علوم هاي در دانشگاه محترم و اساتید کارشناسان، متخصصان جهت همکاري و و اصفهان ، تهران، ایرانبهشتیکی شهیدپزش

.نمایندارائه نظرات ارزشمندشان تشکر می

منابع1- Attarzadeh-Behbahani SAS, Yaghmaei F, AkhtarDansh N, AlaviMajd H. [Development

and psychometric evaluation of "Nurse Satisfaction of Report Writing Scale"]. Journal of

Health Promotion Management. 2012;1 (2):54-65 (Persian).

2- Bastable SB, Gramet P, Jacobs K, Sopczyk D. Health Professional as Educator:

Principles of Teaching and Learning. UK: Jones & Bartlett learning; 2011. Available from:http://books.google.com/books.



3- Kalantar S, Karegar- Najafi1 M, Abbaszadeh A, Sanagoo A, Borhani F. [Nurses’perception of performance of patient education]. Jentashapier: Ahvaz Journal of University of

Medical Sciences. 2011;2(4): 167-174 (Persian).

4- Vahedian-Azimi A, Alhani F, Hedayat K. [Barriers and facilitators of patient's

education: Nurses’ perspectives]. Iranian Journal of Medical Education. 2012;11(6):620-34

(Persian).

5- Aghakhani N, SharifNia H, Ranjbar H, Rahbar N, Beheshti Z. Nurses’ attitude topatient education barriers in educational hospitals of Urmia University of Medical Sciences.

Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2012; 17(1):12-5.

6- Abbasi M, Nowroozi M, Mehran N. [Patient education barriers from the viewpoint of

nurses and it's fascilitating factors in hospitals of Qom University of Medical Sciences].

Faslnameh Bimarestan. 2008;7(3):13-15 (Persian).

7- Mardanian-Dehkordi L, Salahshorian-Fard A, Mohammad-Aliha Z, Hoseini F.

[Assessment of nurses' perception of patient education, its facillitators and hinderances]. Iran

Journal of Nursing. 2005;17(40):18-28 (Persian).

8- Khezerloo S, Salehmoghaddam A, Mazloom SR. [Assessment of nurses professional

roles in hospitals affiliated to Mashhad University of Medical Sciences]. Hakim.

2012;15(4):346-51 (Persian).

9- Ghamari-Zare Z, Anoosheh M, Vanaki Z, Hagi-Zadeh E. [Quality of nurse's

performance and patients' satisfaction in cardiac care units]. Tabib-e Shargh. 2008;10(1):27-

36 (Persian).

10- Khorasani P, Rassouli M, Parvizy S, Zagheri-Tafreshi M, Nasre-Esfahani M.

[Challenges in development and implementation of a new documentation pro-forma for

patient education adapted for standard criteria and possible electronic documentation]. 1st

International Congress on Clinical Governance & Patient Safety; Tehran, Iran: Ministry of

Health, Treatment and Medical Education; 2013. p. 120. (Persian).

11- Heshmati-Nabavi F, Memarian R, Vanaki Z. [The effect of implementing Clinical

Supervision Model on the patient education outcomes]. Journal of Health Promotion

Managemnet. 2012;1(3):28-37 (Persian).

12- Hager L, Munden J. Complete Guide to Documentation. 2nd Edition. U.S.A:

Lippincott, Williams & Wilkins; 2008.13- Marrelli TM, Harper DS. Lippincott Manual of Nursing: Nursing Documentation

Handbook. 3rd Edition, Lippincott 2000.

14- Moreau D. Chart Smart: The A- to - Z Guide to Better Nursing Documentation:

Lippincott Williams & Wilkins; 2009.15- Bastable SB. Nurse as Educator: Principles of Teaching and Learning for Nursing

Practice 2nd Edition. Boston: Jones & Bartlett Publishers; 2009.16- Emami-Razavi H, Mohaghegh M, Karani H, et al. [A View on Accreditatin Criteria

in Iran]. Tehran: Markaz Nashre Seda; 2008 (Persian).



17- [Ministry of Health and Medical Education, Clinical Governance Criteria in

therapeutic Center 2012-2013] (Persian).

18- Farahani MA, Mohammadi E, Ahmadi F, Maleki M, Hajizadeh E, et al. [Effects of

organizational culture improvement model of patient education on anexiety and satisfaction

of patients with coronary artery disease]. Nursing Research. 2009;3(8-9):59-69 (Persian).

19- Heshmati-Nabavi F, Memarian R, Vanaki Z. [Clinical supervision system: A method

for improving educational performance of nursing personnel]. Iranian Journal of Medical

Education. 2008;7(2):1-9 (Persian).

20- Polit DF, Beck CT. Nursing Research: Generating & Assessing Evidence for Nursing

Practice. 8th Edition. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins Co; 2008.21- Stockslager JL, Duksta C, Eggenberger T, Haworth K, Mayer BH, et al. Charting

Made Incredibly Easy. 3rd Edition. U.S.A. Lippincott, Williams & Wilkins; 2006.22- Public Relation Affair of Al-Zahra hospital. News: Designing standard form for

documentation of patient education in Al-Zahra hospital-Isfahan 2012. Available from:

http://www.alzahra.mui.ac.ir/1389-06-13-07-02-36/716-390.html.

23- Nurseeducator-website-Admin. News: Revising "patient education documentation

form" and "discharge education and follow up card" in quality improvement cycle in Al-

Zahra teaching hospital 2013. Available from: http://www.nurseeducator.ir/?p=326.

24- Hekari D, Mohammad-Zadeh. [Assessing patient education status in nursing students

and clinical nurses in Tabriz hospitals and its' influential factors]. Medical Journal of Islamic

Azad University. 2010;20(1):58-63 (Persian).

25- Mobaraki A, Karimi Z. [The study of nursing students attitudes towards patients

training]. Dena Journal of Yasuj Nursing and Midwifery Faculty. 2006;1(3):61-8 (Persian).

26- Momeni E, Garmaznejad S, Hoseini M, Mohamadhoseini S, Malekzadeh J. [The

attitude of Yasouj hospital nurses towards patient education]. Dena Journal of Yasuj Nursing

and Midwifery Faculty. 2010;5(17-18):53-61 (Persian).

27- Moridi G, Khaledi S, Barfi M. [Nurses viewpoints on patient education inhibitory

factors and facilitators in Sanandaj, Iran]. Dena Journal of Yasuj Nursing and Midwifery

Faculty. 2010;4(15-16):43-52 (Persian).

28- Peyrovi H, Bahadori A, Ashghali-Farahani M, Haghani H. [Comparison of in-patients'

satisfaction with different domains of nursing care]. Quarterly Journal of Nursing

Management. 2013;2(1):59-66 (Persian).

29- Khorasani P. [Textbook of Community Health Nursing (1): Principles and Essentials

of Health and Primary Health Care]. 1st Edition. Iran, Isfahan: Islamic Azad University of

Najafabad Academic Publications; 2009 (Persian).

30- Jafari GE, Khalifegari S, Danaei K, DolatShahi B, Ramazani M, Rooh-Parvar R, et al.

[Standards of Hospitals Accreditation in Iran]. 2010. Tehran: Nashre Seda. (Persian).

31- Joint Commission International. Accreditation Standards For Hospital. 4th Edition, 2010.

32- Bastable SB. Essentials of Patient Education. Boston: Jones and Barllet Publishers.;

2006.



33- Smeltzer SC, Bare BG, Hinkle JL. Brunner and Suddarth's Textbook of Medical-

Surgical Nursing. 10th Edition, Lippincott Williams & Wilkins; 2010.34- Close A. Patient education: A literature review. Journal of Advanced Nursing.

1988;13(2):203-13.

35- Deccache A, Van-Ballekom K. From patient compliance to empowerment and

consumer’s choice: evolution or regression? An overview of the patient education in French

speaking European countries. Patient Education Counselling. 2010;78(1):282-7.

36- Idier L, Untas A, Koleck M, Chauveau P, Rascle N. Assessment and effects of

therapeutic patient education for patients in hemodialysis: A systematic review. International

Journal of Nursing Studies. 2011;48(12):1570-86.

37- Klang B, Björvell H, Berglund J, Sundstedt C, Clyne N. Predialysis patient education:

Effects on functioning and well-being in uraemic patients. Journal of Advanced Nursing.

1998;28(1):36-44.

38- Leino_Kilipi H, Johansson K, Heikkinen K, et al. Patient education and health related

quality of life. Journal of Nursing Care Quality. 2005;20(4):307-16.

39- Marcum J, Ridenour M, Shaff G, Hammons M, Taylor M. A study of professional

nurses' perceptions of patient education. Journal of Continuing Education in Nursing.

2002;33(3):112-8.

40- ZakeriMoghadam M, AlisgharPour M, Mehran A, Mohamadi S. [The effect of patient

education about pain control on preoperative anxiety in patients undergoing abdominal

surgery]. Journal of Nursing and Midwifery. 2009;15(4):13-22 (Persian).

41- Masters J. The History of Action Research. 1995 [cited 2014 Jul 7]. In: Action

Research Electronic Reader [Internet]. The University of Sydney, [cited 2014 Jul 7].

Available from: iopp.ru/pub/21sept06_M2.doc.

42- McNiff J, Lomax P, Whitehead J, Translated by Ahanchian. Action Research: Design,

implementation and evaluation. 6th Edition. Tehran: Foroozesh Publications; 2012.43- Streubert HJ, Carpenter DR. Qualitative Research in Nursing: Advancing the

Humanistic Imperative. 5th Edition. Philadelphia: Lippincott, Williams, Wilkins Co ; 2011.44- Huber D. leadership and Nursing Care Management. 3rd Edition. USA: Elsevier; 2006.45- Institute of Medicine. The Future of Nursing: Leading Change, Advancing Health.

Washington, DC: The National Academies Press; 2011.46- International Council of Nurses. Participation of nurses in health services decision

making and policy development: ICN Publications; 2007. Available from:

http://www.icn.ch/position statement.

47- Lucas B. Developing the role of the nurse in the orthopedic outpatient and pre-

admission assessment setting: a change management project. Journal of Orthopedic Nursing.

2002;6(3): 153-160.

48- Reineck K. Models of change. Journal of Nursing Administration. 2007;37(9):388-91.

49- Stocking B. Promoting change in clinical care. Quality in Health Care. 1992 (1):56-60.



هاپیوست

1391اصفهان ) س(در مرکز آموزشی درمانی الزهرا"بیمار و خانوادهثبت آموزش فرم "با عنوان فرم اولیه -1تصویر



1392اصفهان ) س(در مرکز آموزشی درمانی الزهرا"ارزیابی اولیه و ثبت آموزش بیمارفرم "با عنوانشدهبازنگريفرم :2تصویر



)1392(اصفهان)س(ادر مرکز آموزشی درمانی الزهر"ترخیصازو آموزش پسگیريکارت پی":3تصویر



Development and evaluation of "Patient Education Record" for structureddocumentation of patient education process

Khorasani P1, *Rassouli M2, Zagheri-Tafreshi M3, Parvizy S4, Nasr Esfahani M5

AbstractIntroduction: Documenting patient education (PE) in patient's records is an important

tool for validating educational interventions to support the legal rights of both patient and

clinical experts. The aim of this study was development and evaluation of a structured

"Patient Education Record" for complete documentation of PE process.

Materials & Methods: This methodological research, carried out in Alzahra University

Hospital in Isfahan (2012 to 2014). Through organizing three groups of central, steering and

feedback groups and purposeful sampling, 256 professionals and experts participated in this

study. Two stages of development and evaluation of the form was conducted with gathering

24 series of primary participants' feedbacks and viewpoints consisting 49 field notes, 11

interviews and 52 reports during 9 months pilot period accompanied with six series of

secondary feedbacks. Qualitative content analysis was done for evaluation of advantages and

inhibitors of the form until achieving data saturation and approval revised form.

Findings: Primary PE record, developed in a structured format with a header of patient's

profile, followed by four tables of educational services from admission to discharge time with

9 columns of subtitles for filling in full PE process through footnote abbreviations. Revised

form developed during pilot period, consists fewer abbreviations with four tables of initial

assessment as well as teaching records from admission to home care by both clinical

professionals and physicians. Drugs considerations and recommendations transferred to

discharge card. Education inhibitors consist of the complexity and disorientation of clinical

professionals with primary form as well as lack of time, manpower, skill and educational

media. Advantages of PE record for the organization, patients, and clinical experts were

explained in two categories, six axial codes and 43 secondary codes.

Conclusion: "Patient Education Record", facilitated complete documentation and

implementation of PE process. The developed form would be useful for recording patients'

education in other hospitals

Keywords: Patient education, Documentation, Evaluation, Records/Forms, Organizational

innovation.

Received: 22 August 2014 Accepted: 20 October 2014

1- PhD Candidate in Nursing, School of Nursing and Midwifery, Shahid Beheshti University of MedicalSciences, Tehran, Iran.2- Associate Professor, Department of Pediatric Nursing, School of Nursing and Midwifery, Shahid BeheshtiUniversity of Medical Sciences, Tehran, Iran. (Corresponding author)E-mail: [email protected] Assistant Professor, Department of Nursing Management, School of Nursing and Midwifery, ShahidBeheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.4- Associate Professor, Department of Pediatric Nursing, School of Nursing and Midwifery, Center forEducational Research in Medical Sciences(CERMS), Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.5- Bsc, Health Education supervisor, Alzahra University Hospital, Medical University of Isfahan, Isfahan, Iran.

Development and evaluation of "Patient Education Record" for structured documentation of pa-tient education process..............................................................................................................................92Khorasani P , Rassouli M, Zagheri-Tafreshi M, Parvizy S, Nasr Esfahani M

Correlation between organizational commitment and organizational citizenship behavior in Tehran welfare staff .................................................................................................................................93Jorbonian A, Makarem A, Hosseini MA, Bakhshi E

Performance evaluation of Bardaskan city health network: Using the model of the European Foun-dation for Quality Management (EFQM)...............................................................................................94Ebrahimipour H, Vafaee-Najar A, Zomorrodi niyat H, Emamian H

Correlation between discharge preparation and rehospitalization of premature newborns.............95Dashti E, Rassouli M, Khanali Mojen L, Puorhoseingholi A, Shirinabady Farahani A

To identify some factors effective on survival of the elderly living in nursing home using Copula Competing Risk Model: Bayesian approach..........................................................................................96Azadchehr MJ, Rahgozar M, Karimloo M, Adib Haj Bageri M

Correlation between health beliefs and breast cancer early detection behaviors among females re-ferring to health centers in Khoy city, Iran............................................................................................97Mokhtari L, Khorami Markani A, Habibpoor Z Social participation, barriers, and related factors in older people in Tehran.....................................98Darvishpoor Kakhki A, Abed Saeedi ZH, Abbaszadeh A

Developing a conceptual model of social determinants of health inequalities: A qualitative study..99Zaboli R, Malmoon Z, Seyedjavadi M, Seyedin H

Iranian NursingScientific Association

Journal of Health Promotion Management

Documents

ﯽﺑﺎﯿﺷزرا و ﯽﺣاﺮﻃjhpm.ir/article-1-353-fa.pdf · 1-16 1393 ﺰﯿﯾﺎﭘ 4 هرﺎﻤﺷ 3 هرود ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ رﺎﻤﯿﺑ