VRYSTAAT HOË HOF, BLOEMFONTEINREPUBLIEK VAN SUID-AFRIKA

Appélnommer : A14/2011In die appél tussen:-

MXOLISI EUGENE IAN NHLAYISI Appellant

en

DIE STAAT Respondent

CORAM: VAN ZYL, R et LEKALE, R

UITSPRAAK DEUR: VAN ZYL, R

GELEWER OP: 19 APRIL 2012_____________________________________________________

[1] Appellant het in die Landdroshof vir die distrik van Heilbron

tereggestaan op die volgende aanklagte:

1.1 Aanklag 1, oortreding van die bepalings van Artikel

65(1)(a) of (b), saamgelees met ander gepaardgaande

artikels van die Nasionale Padverkeerswet, No. 93 van

1996 (hierinlater na verwys as “die Wet”), synde

bestuur onder die invloed van sterk drank of

verdowingsmiddel wat `n narkotiese uitwerking het,

deurdat dit beweer is dat Appellant op of omtrent 30

Augustus 2009 te Morekostraat in die distrik van

Lindley, ‘n Nissan X-Trail voertuig aldus bestuur het.

In die alternatief tot aanklag 1, ‘n oortreding van Artikel

63(1) van die Wet, saamgelees met ander

aanverwante artikels, synde roekelose of nalatige

bestuur, deurdat dit beweer is dat appellant op

voormelde datum en plek die tersaaklike voertuig aldus

roekeloos of nalatig bestuur het.

1.2 Aanklag 2, oortreding van die bepalings van Artikel

51(1) van die Strafproseswet, Wet 51 van 1977

(hierinlater na verwys as “die Strafproseswet”), synde

ontsnapping uit bewaring, deurdat dit beweer is dat

appellant op of omtrent 30 Augustus 2009 en te die

distrik van Lindley wederregtelik en opsetlik ontsnap

het uit bewaring nadat hy wettiglik in hegtenis geneem

is.

1.3 Aanklag 3, regsverydeling, deurdat dit beweer is dat

appellant te voormelde datum en plek wederregtelik en

2

opsetlik regsverydeling gepleeg het, deurdat hy lede

van die Suid-Afrikaanse Polisiediens verhoed het om

hom te laat onderwerp aan bloedtoetse vir doeleindes

van die vasstelling van sy bloed-alkoholvlak.

[2] Volledigheidshalwe moet vermeld word dat hoewel die

beweerde oortredings plaasgevind het in die distrik van

Lindley, het die vervolging in die Landdroshof te Heilbron

plaasgevind in opdrag van die Direkteur van Openbare

Vervolgings. Mnr van Wyk, wie namens appellant opgetree

het in die hof a quo, sowel as in die appèl, het dan ook by die

aanvang van die verhoor in die hof a quo op rekord geplaas

dat appellant ook pertinent toestem tot die jurisdiksie van

Heilbron Landdroshof.

[3] Appellant het onskuldig gepleit op al die aanklagte teen hom,

ingesluit die alternatief tot aanklag 1. Mnr van Wyk het

namens appellant ingevolge die bepalings van Artikel 115(2)

(b) van die Strafproseswet, saamgelees met die bepalings

van Artikel 220 van die Strafproseswet, erken dat appellant

op 30 Augustus 2009 en te Morekostraat, ‘n openbare pad te

die distrik Lindley, ‘n motorvoertuig, synde ‘n Nissan X-Trail

3

bestuur het. Origens het appellant al die bewerings teen

hom ontken.

[4] Na sluiting van die Staat se saak het die verhoorhof, op

aansoek van Mnr van Wyk, ontslag in terme van Artikel 174

van die Strafproseswet aan appellant verleen ten opsigte van

aanklagte 2 en 3.

[5] Wat aanklag 1 betref, is appellant skuldig bevind op die

hoofaanklag op die basis dat hy bestuur het onder die

invloed van sterk drank. Appellant is daarop gevonnis tot die

betaling van ‘n boete van vyfduisend rand (R5 000-00) of ses

(6) maande gevangenisstraf, met ‘n verdere twaalf (12)

maande gevangenisstraf wat opgeskort is op sekere

voorwaardes. Appellant kom nou met verlof van die

verhoorhof in hoër beroep teen beide sy skuldigbevinding en

die opgelegde vonnis.

AGTERGROND GEBEURE:

[6] Appellant het op die dag van die voorval teen ongeveer

17h00 die middag op die hoofpad gery wat, onder andere,

vanaf Arlington na Petrus Steyn loop. Wanneer ‘n persoon

4

vanaf Arlington se rigting kom, loop hierdie hoofpad tussen

die dorp, Lindley, en die woongebied Ntha, synde waar die

onderhawige botsing plaasgevind het, deur. Daar draai dan

‘n pad na links op in die rigting van Ntha woonbuurt. Kort na

hierdie afdraai na links, is daar ‘n inglipbaan, of dan ‘n

sogenaamde “slip way” na links en aan die einde daarvan ‘n

toegeeteken, waar dit in ‘n pad aansluit wat parallel met

bogemelde hoofpad loop. Appellant het laasgenoemde

inglipbaan geneem en oor ‘n afstand van tussen 80 en 100

meter gery, totdat hy by bogemelde toegeeteken gekom het.

Toe hy by hierdie toegeeteken draai, het hy beheer oor sy

voertuig verloor en skuins teen ‘n sinkhuis aan die oorkant

van die pad waarin hy ingedraai het, gebots. Mnr Mofokeng,

synde die eerste staatsgetuie, was op daardie stadium die

bewoner van die sinkhuis. Dit is voortspruitend uit hierdie

botsing wat Appellant aangekla is op aanklag 1, sowel as die

alternatiewe aanklag daartoe.

[7] Nadat hierdie botsing plaasgevind het en Mnr Mofokeng, wie

nie die botsing gesien gebeur het nie, uit die huis gekom het

en na die voertuig beweeg het en daar sekere gebeure

plaasgevind het, het ene Mnr Nzimande die voertuig vanaf

5

die toneel wegbestuur, terwyl appellant ‘n passasier in die

voertuig was (hoewel daar ‘n dispuut is met betrekking tot die

vraag of appellant op daardie stadium agter in die bakkie of

as passasier links voor in die bakkie gery het). Onmiddellik

daarna het sekere polisiebeamptes, waaronder die tweede

staatsgetuie, Sersant Maartins, en die vierde staatsgetuie,

Konstabel Tsoenyane, op die toneel opgedaag en het Mnr

Mofokeng hulle meegedeel wat gebeur het. Hulle het in die

rigting van die dorp gery, waar hulle wel die voertuig van

appellant, met die bestuurder daarvan en appellant self ook

daarin, aangetref het. Die polisie het versoek dat hulle na

die toneel terugkeer, waarna die bestuurder aangedui het dat

hy verkies om nie verder betrokke te wees nie. Konstabel

Tsoenyane het toe appellant se voertuig terugbestuur na die

toneel, met appellant steeds binne die voertuig. Hier het

sekere gebeure plaasgevind, onder andere die beweerde

arrestasie van appellant, waarna appellant, Konstabel

Tsoenyane en ene Rooikop, synde die tolk van die plaaslike

Landdroshof, met appellant se voertuig gery het na die

plaaslike polisiestasie te Lindley, met Sersant Maartins en

ander polisiebeamptes in ‘n polisievoertuig agter hulle.

Volledigheidshalwe moet vermeld word dat dit in dispuut is of

6

Tsoenyane of Rooikop appellant se voertuig na die

polisiestasie bestuur het, maar is dit nie werklik relevant vir

doeleindes van hierdie uitspraak nie. By die polisiestasie het

daar weer sekere gebeure plaasgevind, waarna appellant

met sy voertuig vertrek het. Dit was die Staat se weergawe

dat aangesien appellant reeds op daardie stadium

gearresteer was, hy veronderstel was om by die polisiestasie

teenwoordig te bly sodat hy na Bethlehem geneem kon word

vir die trek van bloedmonsters vir doeleindes van die toets

van sy bloed-alkoholvlak, maar het appellant wederregtelik

en opsetlik op daardie stadium uit hierdie arres ontsnap met

die doel dat sodoende verhoed word dat voormelde

bloedmonsters van hom geneem kon word. Sersant

Maartins en ander polisiebeamptes het onmiddellik daarna

na appellant se huis gery, waar hulle, aldus die Staat se

weergawe, appellant se bakkie aangetref het, maar het

niemand die huis oopgemaak ondanks die feit dat hulle

geklop het aan die deur en toegang versoek het nie.

[8] Sommige van die staatsgetuies het getuienis gelewer met

betrekking tot appellant se toestand onmiddellik na die

plaasvind van die botsing, op grond waarvan dit beweer is

7

dat appellant onder die invloed van alkohol was ten tyde van

die plaasvind van die botsing. Ek sal hierinlater meer in

detail met hierdie getuienis handel. Hierteenoor is dit deur

appellant ontken dat hy enigsins onder die invloed van

alkohol verkeer het ten tyde van die plaasvind van die

botsing. Volgens sy weergawe het hy, toe hy by die

toegeeteken gedraai het, ‘n klapgeluid by die bande gehoor,

waarna die voertuig onder beheer uit geraak het. Hy het

probeer beheer uitoefen, deur onder andere rem te trap,

maar kon dit nie regkry om weer die voertuig onder beheer te

kry nie. Tog kon hy die voertuig sodanig beheer dat hy die

sinkhuis net effens en skuins getref het. Hy het daarna die

voertuig na Bethlehem Battery Sentrum geneem, waar hy

aan Mnr Radebe, synde die derde staatsgetuie, verduidelik

het wat gebeur het en versoek het dat hy ondersoek moes

instel wat die probleem met die voertuig was. Volgens hom

was hy op daardie stadium, na aanleiding van die

ondersoek, meegedeel dat die “lower control arm bushes”

van die voertuig geslyt was (hieinlater na verwys as “die

meganiese defek”), dat dit ‘n gevaar daargestel het en dat dit

so gou as moontlik herstel moes word.

8

[9] Soos vermeld, het die staat Mnr Radebe as ‘n getuie geroep.

Uit die totaliteit van sy getuienis, ingesluit kruisverhoor, blyk

dit dat sy deskundigheid nie in dispuut geplaas is nie. Hy het

verduidelik wat bedoel word met “lower control arm bushes”

en die werking daarvan. Volgens hom was dit aan die begin

van ‘n verweer- of slytasieproses, wat tot gevolg sou hê dat

die voertuig onstabiel kan ry, maar sou dit nie sodanig wees

dat dit tot gevolg het dat beheer bloot as gevolg daarvan oor

die voertuig verloor sou word nie. Wanneer rem getrap

word, sou dit ook nie op die padhouvermoë van die voertuig

enige effek hê nie. Ten tyde van sy getuienis is daar ook ‘n

verslag onder die briefhoof van Battery Sentrum ingehandig

as Bewysstuk “E”, waarvan die tersaaklike gedeelte as volg

lees:

“We checked the lower control arm bushes on the Nissan X-

Trail SGM915GP and we find that it need to be replaced as

soon as possible.”

BEVINDING T.O.V DIE MEGANIESE DEFEK:

[10] By bestudering van die oorkonde, blyk dit dat Mnr van Wyk

reeds ten tyde van sy betoog in die verhoorhof toegegee het

9

dat in die lig van die getuienis van die derde staatsgetuie,

Mnr Radebe, appellant se weergawe dat die rede waarom

hy beheer oor sy voertuig verloor het uitsluitlik te wyte is aan

die meganiese defek, nie kan opgaan nie.

[11] Ek het reeds in paragraaf 9 hierbo verwys na die kern van

Mnr Radebe se getuienis, voortspruitend waaruit ek tot die

volgende gevolgtrekkings kom:

11.1 Appellant se voertuig het inderdaad ten tyde van die

plaasvind van die ongeluk die meganiese defek gehad.

11.2 Die meganiese defek kon veroorsaak het dat die

voertuig onstabiel ry, maar sou nie die resultaat hê dat

daar slegs as gevolg daarvan, beheer verloor word oor

die voertuig nie.

11.3 Vanweë die feit dat die meganiese defek bestaan het

en dit wel onder sekere omstandighede ‘n klapgeluid

sal veroorsaak, kan die moontlikheid nie uitgesluit word

dat appellant wel onmiddellik voor die plaasvind van

die botsing sodanige klapgeluid gehoor het nie. Dit

10

gee ook ‘n redelike verduideliking vir die feit dat

appellant daarna die voertuig geneem het om

ondersoek te word na Battery Sentrum, waar

inderdaad gevind is dat die meganiese defek bestaan.

[12] Gevolglik meen ek dat Mnr van Wyk se voormelde

toegewing korrek gemaak is. Die verhoorhof het ook in sy

uitspraak verwys na bogemelde tersaaklike getuienis van

Mnr Radebe en het na my mening dus tereg bevind dat die

botsing nie veroorsaak was deur die bestaan van die

meganiese defek as sulks nie.

SUBMISSIES EN ALGEMENE REGSBEGINSELS:

[13] Die verhoorhof het sy uitspraak ingelei met die volgende:

“Die kernvraag wat hier beantwoord word is die volgende: Is

die ongeluk of botsing veroorsaak deur ‘n meganiese defek

aan die beskuldigde se motorvoertuig? Indien wel, moet hy

vrygespreek word. Of is dit veroorsaak omdat die beskuldigde

sy motorvoertuig bestuur het terwyl hy onder die invloed van

sterk drank was? Word die laaste vraag positief beantwoord

moet die beskuldigde skuldig bevind word.”

11

Ten opsigte van voormelde, het Mnr van Wyk betoog dat dit

aanduidend is daarvan dat die verhoorhof die geskilpunte

oorvereenvoudig het en daardeur nie behoorlik aandag

gegee het aan al die aspekte van die saak nie. Hy het met

respek aan die hand gedoen dat die verhoorhof ‘n denkfout

begaan het, deurdat hy deur voormelde benadering enige

ander redes wat kon bestaan vir die botsing reeds by die

aanvang van sy uitspraak uitgeskakel het en geen

oorweging daaraan geskenk het nie.

[14] Mnr van Wyk het voorts betoog dat dit blyk dat die

verhoorhof bloot vanweë die feit dat daar ‘n botsing

plaasgevind het, tot die gevolgtrekking gekom het dat dit was

vanweë die feit dat appellant onder die invloed van alkohol

verkeer het wat sy bestuursvermoë beperk het, sonder om

die geloofwaardigheid van die getuies en die betroubaarheid

van die getuienis hieromtrent behoorlik te evalueer en

sonder om die getuienis met betrekking tot die verdere

omringende omstandighede met betrekking tot die botsing,

behoorlik in ag te neem. In die verband het Mnr van Wyk

ook spesifiek daarop gewys dat dit blyk uit die verhoorhof se

uitspraak dat alwaar die hof met die staatsgetuies se

12

weergawes gehandel het wat betref hul getuienis met

betrekking tot die toestand van appellant wat alkohol betref,

die verhoorhof slegs met die getuienis in hoof gehandel het

en op grond daarvan tot sy bevinding gekom het, terwyl die

getuies se kruisverhoor glad nie in aanmerking geneem is in

die uitspraak nie.

Teenoor voormelde, het Mnr Mohlala, namens die Staat,

betoog dat dit uit die totaliteit van die getuienis die enigste

redelike afleiding is dat appellant te tyde van die plaasvind

van die botsing onder die invloed van alkohol was, welke sy

bestuursvermoë verminder of ingebeperk het en aanleiding

gegee het tot die botsing.

[15] By nalees van die verhoorhof se uitspraak, blyk dit inderdaad

dat die Landdros slegs met die tersaaklike getuies se

getuienis in hoof gehandel het en nie ook met hul getuienis

in kruisverhoor nie. Ek keer later na hierdie aspek terug.

[16] Dit is gemeensaak in die onderhawige geval dat daar geen

direkte getuienis is met betrekking tot die bewering dat

appellant alkohol ingeneem het nie. Wat dus deur die Staat

13

in die onderhawige geval bo redelike twyfel bewys moes

word vir doeleindes van ‘n skuldigbevinding, is dat appellant

onder die invloed van sterk drank was wat sy

bestuursvermoë verminder of ingeperk het. Die beginsels

hieromtrent word as volg saamgevat in SOUTH AFRICAN

CRIMINAL LAW & PROCEDURE, JRL Milton and NG

Cowling, Vol III, op p. 45, par G3 – 63:

“An accused may be considered to be under the influence of

intoxicating liquor, it has been held, if it is established that:

‘the skill and judgment normally required in the

manipulation of a motor car is obviously diminished or

impaired as a direct result of the consumption of

alcohol’.

This criterion would seem to involve a requirement that there

be an impairment of two faculties, namely those of skill, which

involves an element of physical ability, and judgment, which

involves an element of mental ability…..

In result then it is not necessary for the prosecution to prove

that the accused was drunk or incapable. On the other hand,

mere proof of consumption of intoxicating liquor is not per se

14

sufficient.

The evidence need not establish gross impairment of the

faculties; it is sufficient if they are in fact impaired. It must, on

the other hand, establish beyond reasonable doubt, the fact of

impairment and evidence of a lessor form (e.g. of a likelihood

of impairment) will not establish the offence.

The extent of the impairment of the accused’s faculties may be

established by the evidence of witnesses or by deduction from

the manner in which he drove the vehicle.”

[17] Die blote feit dat ‘n persoon wat alkohol ingeneem het

betrokke was in ‘n ongeluk, bewys nie dat hy onder die

invloed van alkohol bestuur het nie. In S v ADAMS 1983 (2)

SA 577 (A) is dit as volg op 586 G tot H beslis:

“By beoordeling van die korrektheid aldan nie van die appellant

se skuldigbevinding moet die getuienis in die saak natuurlik

kumulatief beskou word. Dit is so dat die blote feit dat iemand

wat sterk drank gebruik het in ‘n ongeluk betrokke raak op

sigself nie bewys daarstel dat hy onder die invloed van sterk

drank bestuur het nie. Watter afleiding die feit van die ongeluk

veroorloof, hang af van die besonderhede omstandighede van

elke geval wat ondermeer insluit die verduideliking, indien

15

enige, wat die bestuurder vir die ongeluk aanbied.”

Appellant se soberheidstoestand en bestuursvermoë:

[18] Dit is inderdaad so, soos toegegee deur Mnr van Wyk

alreeds in sy betoog ten tyde van die verhoor en ook soos

deur die verhoorhof bevind, dat appellant onmiddellik

voorafgaande die plaasvind van die botsing te vinnig gery

onder die heersende omstandighede. Op appellant se eie

weergawe het hy, nadat hy die inglipbaan binnegery het,

teen ‘n spoed van ongeveer 80 tot 90 kilometer per uur gery,

terwyl die spoedbeperking daar 60 kilometer per uur is. Die

verhoorhof het voortspruitend hieruit bevind dat appellant se

laasgenoemde bestuurswyse, tesame met die getuienis wat

betref sy soberheidstoestand onmiddellik na die plaasvind

van die botsing, aanduidend is daarvan dat appellant se

afwykende bestuurswyse deur teen daardie hoë spoed in

daardie omstandighede te ry, die gevolg was van die feit dat

hy onder die invloed van alkohol bestuur het wat sy

bestuursvermoë beperk het.

[19] Ten einde laasgenoemde bevinding te evalueer, is dit

gevolglik nodig om die getuienis met betrekking tot appellant

16

se soberheidstoestand onmiddellik na die plaasvind van die

ongeluk, te oorweeg.

[20] Dit is nou reeds geyk dat die gebrek aan mediese getuienis

in `n geval soos die onderhawige, nie fataal is vir die

staatsaak nie. ‘n Hof kan op die getuienis van slegs leke-

getuies wat betref ‘n persoon se soberheidstoestand in ‘n

geval soos die onderhawige, ‘n skuldigbevinding uitbring.

Hierdie aspek vorm dus nie deel van appellant se gronde

van appèl nie. In sodanige geval moet die leke-getuies se

getuienis egter aan sekere vereistes en standaarde voldoen.

In die verband is as volg vermeld in ALCOHOL, DRUGS &

ROAD TRAFFIC, Cooper et al, op p. 15:

“Thus, a Court will be justified in convicting on the evidence on

lay witnesses only if the facts deposed to by them establish a

clear picture of an obviously intoxicated person.”

In S v EDLEY 1970 (2) SA 223 (N) was dit ook ‘n geval waar

die appellant in ‘n botsing betrokke was waar hy te vinnig

gery het onder die heersende omstandighede en met ‘n

stilstaande, geparkeerde voertuig gebots het. Leke-getuies

17

het toe getuienis aangebied met betrekking tot daardie

appellant se soberheidstoestand onmiddellik na die

plaasvind van die botsing. Daar is toe, onder andere, as

volg op 226 A en verder beslis:

“Be that as it may, the question which is before us now is

whether, on the evidence I have briefly summarised, the State

succeeded in discharging the onus which rested upon it to

prove, not only that the Appellant had taken alcohol and was

under the influence of alcohol, but that, as a result of the

consumption of alcohol, his judgment or skill in the sense

explained in Rex v Spicer, 1945 AD 433, was affected by the

alcohol consumed by him… It is clear that in a proper case the

onus may be discharged by the State without the aid of

medical evidence at all. There are cases in which it may be

held – and indeed, it has not infrequently been held – on the

unsupported evidence of laymen who saw him at the relevant

time, that the guilt of the accused on such a charge has been

established. It seems to me that the more gross and manifest

the physical manifestations of intoxication noted by credible

and reliable laymen are, the more readily may medical

evidence be dispensed with and that the more equivocal the

physical manifestations or indications of intoxication may be,

the greater would be the need for the State to lead medical

evidence of the accused’s condition at the relevant time….. It

18

seems to me to be a matter of impossibility to infer with the

necessary degree of certitude that the alcohol which he

undoubtedly consumed, to judge by the smell of alcohol on his

breath, had effected him to the requisite degree. We cannot

say on his evidence, without the support of medical or other

scientific evidence, that his judgment was impaired, that his

skill was diminished or that he acted with a rashness which he

would not have displayed had he not had anything to drink.

These are possibilities – indeed, I would personally go so far

as to say that they are probabilities – but that is not enough, for

the onus is on the State to satisfy the Court beyond reasonable

doubt that the alcohol he consumed had that effect.

Mr Fourie, for the State, asked us to infer from the very act of

the collision, considered in conjunction with the other evidence

to which I have referred, that the alcohol did indeed affect the

appellant’s judgment or skill. It is not possible to draw that

inference in the circumstances of this case. It is undoubtedly a

factor which must be taken into consideration but, in the

circumstances of this case and having regard to the

moderation of the terms used by those who described the

accused’s condition, it is impossible to say that it is more likely

that the collision was caused as a result of the influence of

alcohol on the appellant than simply as a result of negligent

driving of which perfectly sober people have also been known

19

to be guilty….. It seems to me that the Magistrate ought to

have had a doubt and ought to have acquitted the appellant on

the main charge for want of proof that his judgment or skill was

affected by the alcohol he consumed.

Mr Gordon conceded that the appellant was clearly guilty of the

second alternative charge, that is, of negligent driving, and

indeed it is clear that he was so guilty. He gave no evidence

explaining the circumstance that he collided with a stationary

car and, indeed, there is nothing on the record to suggest any

innocent explanation. It is not possible to say at what speed he

was travelling but what emerges clearly from the evidence is

that he came around the corner at a speed which was

excessive in the circumstances and that he thereafter failed to

exercise sufficient care and failed to avoid colliding with the

motor car which was legitimately in the street, parked on the

correct side of the road. His negligence appears clearly from

the record.” (eie beklemtoning)

[21] Dit moet vermeld word dat die verhoorhof die getuienis van

die vierde staatsgetuie, Konstabel Tsoenyane, verwerp het

as ongeloofwaardig en onbetroubaar. Die verwerping van

hierdie getuie se getuienis word nie aangeveg deur appellant

nie. Na my mening het die verhoorhof tereg hierdie getuie

20

se getuienis verwerp en ag ek dit dus onnodig om verder

hiermee te handel.

[22] Dit laat dan slegs Mnr Mofokeng en Sersant Maartins se

getuienis wat betref appellant se soberheidstoestand. Wat

Mnr Mofokeng se getuienis betref, is die wesenlike aspekte

met betrekking tot sy getuienis in hoof die volgende:

22.1 Appellant het na die botsing probeer om die voertuig

aan te skakel, maar kon hy dit nie regkry nie.

22.2 Appellant kon nie praat nie, omdat hy aldus die

getuie, te sterk onder die invloed van drank was.

22.3 Appellant het ‘n bottel in die voertuig tussen sy bene

gehad en met beide hande vasgehou, hoewel die

getuie nie weet watter soort drank dit was nie, maar

volgens hom was dit wel ‘n drank- of bierbottel.

22.4 Appellant het ook op ‘n stadium met sy kop vooroor

gebuig gesit.

21

22.5 Die getuie het gemeen dat appellant onder die invloed

van drank was.

22.6 Volgens die getuie het appellant nooit met hom

gepraat nie, ook nie toe appellant die tweede keer

teruggekeer het na die toneel vanaf die dorp saam

met die polisie nie.

[23] Ten tyde van kruisverhoor, toe die geloofwaardigheid en

betroubaarheid van die getuie in die algemeen, sowel as die

geloofwaardigheid en betroubaarheid van sy waarnemings

en opinie getoets is, het die volgende uit sy getuienis geblyk:

23.1 Die getuie gebruik nie self alkohol nie. Volgens hom

sien hy dus gewoonlik persone wat onder die invloed

van alkohol verkeer in die straat verby loop en eien hy

sodanige persone aan die volgende twee punte,

synde dat hulle slingerend loop en dat hulle gereeld

urineer. Hy gee dan egter toe dat hy nie vir appellant

daardie dag gesien loop het nie en hom ook nie

gesien urineer het nie.

22

23.2 Die getuie kon glad nie getuig wat se soort

drankbottel dit was wat hy na bewering tussen

appellant se bene gesien het nie en blyk dit dat hy

inderwaarheid nie kan identifiseer of dit ‘n drank-,

water- of koeldrankbottel was nie.

23.3 Op die stadium wat Mnr Nzimande met appellant in

appellant se voertuig die toneel verlaat het, was daar

baie persone op die toneel wat opstandig en opruierig

was as gevolg van die voorval.

23.3 Toe die getuie aanvanklik onder kruisverhoor gevra is

hoe hy ‘n dronk persoon identifiseer, gegewe dat hy

nie self alkohol gebruik en derhalwe nie plekke soos

tavernes besoek nie, was sy antwoord dat hy die

bottel gesien het wat appellant tussen sy bene gehad

het.

23.4 Die getuie het nie die botsing gesien gebeur nie, maar

slegs die geluid van die bande gehoor en toe hy

uitgaan, het hy gesien dat appellant se voertuig reeds

in die sinkstruktuur vasgery het.

23

23.5 Anders as in sy getuienis in hoof, toe hy aangedui het

dat appellant geensins met hom kon praat nie, blyk dit

tydens sy kruisverhoor dat, volgens die getuie, hy wel

in gesprekke met appellant was toe appellant die

tweede keer op die toneel was saam met die polisie,

waartydens die getuie aangedui het dat aangesien

appellant aangebied het om vir die skade te betaal,

alles volgens hom reg en afgehandel was.

[24] Op die aanvaarding dat die getuie wel ‘n bottel tussen

appellant se bene gesien het, blyk dit dat hoewel hy nie eers

die bottel kan identifiseer nie, hy voortspruitend daaruit tot

die konklusie “gespring” het dat appellant onder die invloed

van alkohol is. Dit word verder bevestig deur die feit dat dit

duidelik blyk dat dit wat die getuie getuig hy gewoonlik ‘n

dronk persoon aan eien, nie ter sprake was in die

onderhawige geval nie. Aan die een kant getuig die getuie

ook dat appellant te sterk onder die invloed van drank was

om met die getuie te kon praat, maar aan die ander kant

getuig die getuie dat hy ‘n gesprek met appellant gehad het

waartydens hulle ooreengekom het dat appellant vir die

24

skade sal vergoed. Nie net het die getuie homself dus

weerspreek wat betref die vraag of hy met appellant ‘n

gesprek gevoer het, aldan nie, maar blyk dit verder dat sy

bewering dat appellant nie kon praat nie, derhalwe nie korrek

kan wees nie.

Die enigste aspekte wat oorbly, is sy bewering dat appellant

probeer het om die voertuig aan te skakel, maar dit nie kon

doen nie, en dat hy op ‘n stadium met sy kop afgebuig gesit

het. Dit is na my mening, onder die omstandighede, redelik

neutrale bewerings wat nie as fundering gebruik kan word vir

‘n afleiding bo redelike twyfel dat dit aanduidend is daarvan

dat appellant onder die invloed van drank verkeer het nie. In

ieder geval het appellant getuig dat hy geskok was na die

botsing, aangesien dit sy tweede botsing in `n kort tydperk

was en dat hy daarom aldus reageer het.

[25] By behoorlike evaluering van Mnr Mofokeng se getuienis, op

die wyse en basis soos uiteengesit in die regspraak waarna

ek reeds verwys het, blyk dit dus na my mening dat daar nie

werklik enige behoorlike fundering vir hierdie leke-getuie se

gevolgtrekking dat appellant onder die invloed van alkohol

25

was, is nie.

[26] ‘n Verdere aspek wat vermeld moet word, is dat die

verhoorhof in sy uitspraak vermeld het dat die vraag bestaan

waarom appellant se vriend die voertuig daar sou weg

bestuur het en waarom hulle die toneel verlaat het. Die

verhoorhof vermeld dan pertinent as volg:

“Ek weet daar was die weergawe van mense wat daar op die

ongelukstoneel saamgedrom het, ensovoorts, maar die vraag

staan steeds.”

Na my mening blyk dit dat die verhoorhof ‘n negatiewe

afleiding daaruit gemaak het dat ‘n ander persoon as

appellant die voertuig bestuur het en in besonder dat hulle

die toneel verlaat het. Dit blyk egter dat daar wel ‘n redelike

verduideliking hiervoor is. Soos reeds vermeld, het Mnr

Mofokeng self getuig dat daar ‘n samedromming van

persone was en dat hierdie persone opruierig was. Hierdie

getuienis is inderdaad ook deur Sersant Maartins in sy

getuienis bevestig, deurdat hy spesifiek getuig het dat dit

wat aanvanklik sy aandag op die tersaaklike toneel gevestig

26

het voor hy die radioberig daaromtrent ontvang het, juis die

feit dat daar ‘n klomp mense daar saamgedrom het, was.

Hy het ook spesifiek getuig dat op die stadium wat hulle

saam met appellant na die toneel teruggekeer het vanaf die

dorp, daar ‘n samedromming van ‘n klomp mense was en

dat hy gevrees het dat daar op daardie stadium ‘n bakleiery

sou uitbreek. Gevolglik kan daar na my mening nie ‘n

negatiewe afleiding daarvan gemaak word dat appellant-

hulle op daardie stadium die toneel verlaat het nie. Wat

betref die feit dat Nzimande die voertuig bestuur het eerder

as appellant, blyk dit dat appellant nie hieromtrent

gekruisverhoor is nie en dat hy gedurende herverhoor getuig

het dat dit was omdat hy bang was vir die persone wat op

die toneel was en wat met hom wou baklei. Onder hierdie

omstandighede en waar hierdie weergawe van appellant nie

onder kruisverhoor getoets is nie, meen ek dat daar nie

enige nadelige afleiding hieromtrent teen appellant gemaak

kan word nie.

[27] Wat Sersant Maartins se getuienis betref, het die volgende

tersaaklike aspekte uit sy getuienis in hoof geblyk:

27

27.1 Toe Sersant Maartins en ander polisiebeamptes op die

toneel opdaag, was die voertuig reeds van die toneel

verwyder. Hulle het egter daarna die voertuig in die

dorp opgemerk. Mnr Nzimande het die voertuig

bestuur, terwyl appellant agter in die voertuig gesit het.

Volgens die getuie het hy toe opgemerk dat appellant

se oë bloedbelope was en terwyl appellant na hulle

gekyk het, het hy sy kop baie beweeg. Dit het dus vir

die getuie voorgekom dat hy onder die invloed van

alkohol was.

27.2 Die getuie het nie self met appellant gepraat nie. Hy

het vir die ander polisiebeamptes gesê dat hulle aan

appellant moes oordra dat hulle na die toneel moet

teruggaan, waarna Mnr Nzimande uit die voertuig

geklim het en Konstabel Tsoenyane die voertuig

terugbestuur het na die toneel.

27.3 Terug by die toneel het appellant en Mnr Mofokeng

ooreengekom dat appellant die koste van die herstel

van die sinkhuis sal betaal. (Hierdie getuienis is

insgelyks weer weersprekend met Mnr Mofokeng se

28

getuienis, wie getuig het dat appellant sodanig onder

die invloed van drank was dat hy nie kon praat nie).

27.4 Hulle het egter desnieteenstaande besluit dat hulle nog

steeds gaan voortgaan en hom laat aankla vir

roekelose/nalatige bestuur. Toe hy gevra is om

laasgenoemde antwoord te verduidelik, het die getuie

sy getuienis uitgebrei en ook verwys na dronkbestuur

as `n moontlike aanklag. Vanweë hierdie besluit het hy

vir Konstable Xholara (wie intussen oorlede is) gevra

dat hy aan appellant moes tolk dat hy daarvoor

gearresteer word en dat hy saam met hulle na die

polisiestasie moes gaan.

27.5 Appellant het geweier om uit die voertuig te klim en

daarom het Sersant Maartins besluit om Konstabel

Tsoenyane saam met appellant na die polisiestasie te

laat ry ten einde te verseker dat hy daar uitkom. Op

daardie stadium het die hoftolk, Rooikop, intussen ook

daar opgedaag en aangedui dat hy die voertuig sou

terug bestuur na die polisiestasie, aangesien hy vir

appellant goed ken.

29

27.6 By die polisiestasie het appellant weggery terwyl die

getuie besig was om die administratiewe reëlings te

tref vir doeleindes van die vertrek na Bethlehem

Hospitaal ten einde ‘n bloedmonster vanaf appellant te

verkry.

27.7 Die getuie en van die ander polisiebeamptes is toe na

appellant se woning, waar hulle sy voertuig parkeer

gesien staan het, daarna aan die deur geklop het,

maar niemand het oopgemaak nie. Hulle het toe

teruggegaan na die polisiestasie.

[28] Ten tyde van kruisverhoor, synde weereens waartydens die

geloofwaardigheid en betroubaarheid van die getuie se

getuienis en waarnemings getoets is, en waarna die

verhoorhof glad nie in sy uitspraak verwys het nie, blyk die

volgende:

28.1 Hoewel die getuie toegee dat ontsnapping ‘n ernstige

voorval is, erken hy dat hy nie enige aantekening

daaromtrent in sy sakboekie gemaak het nie.

30

28.2 Daar is op geen stadium enige ontsnappingsdossier

ten opsigte van appellant geopen nie, ten spyte

daarvan dat die getuie beweer dat appellant op die

toneel van die voorval gearresteer was.

28.3 Daar is ook nie enige regsverydeling dossier teen

appellant geopen nie, ten spyte daarvan dat die getuie

beweer dat op die stadium wat appellant by die

polisiestasie weggery het, hy reeds onder arres was en

hy daar weggery het ten einde te verhoed dat daar ‘n

bloedmonster van hom geneem kan word.

28.4 Die getuie het geen ervaring van getuienis aflegging

ten opsigte van sake wat betref bestuur onder die

invloed van sterk drank nie en was hierdie sy eerste

saak daaromtrent.

28.5 Hy was nie naby genoeg aan appellant om te kan sê

dat hy na alkohol geruik het nie.

28.6 Die getuie het toegegee dat appellant se bloedbelope

31

oë ook vanweë ander redes kon wees.

28.7 Die getuie het toegegee dat persone wat in botsings

betrokke was normaalweg geskok is en dikwels anders

optree as normaal. Hy het egter ook getuig dat as ‘n

persoon aan skok ly, volgens dit wat hy al gesien het,

so ‘n persoon dan vinniger optree, terwyl die reaksies

van appellant meer vertraagde reaksies was.

28.8 Die getuie is met sy getuie verklaring gekonfronteer,

waarin hy vermeld het dat appellant sleeptong gepraat

het en na drank geruik het, terwyl hy in sy getuienis

getuig het dat appellant nooit met hom gepraat het nie

en hy nie na drank geruik het nie. Hierdie

teenstrydighede het die getuie probeer verduidelik deur

te getuig dat hy gehoor het hoe appellant met ander

mense gepraat het en voorts het Konstabel Tsoenyane

vir hom gesê dat die voertuig binne na drank ruik.

28.9 Die getuie is ook gekonfronteer met die feit dat hy nie

in sy verklaring vermeld het dat appellant gearresteer

was nie. Die getuie het bevestig dat dit nie in die

32

verklaring vermeld is nie, maar het geen verduideliking

daarvoor gegee nie.

28.10Hy is ook gekonfronteer met die feit dat daar nie in die

verklaring vermeld is dat appellant versoek was om uit

te klim en in die polisievoertuig te klim, wat hy geweier

het om te doen nie. Die getuie kon ook nie ‘n

verduideliking hieromtrent gee nie.

28.11In sy verklaring het die getuie ook vermeld dat Rooikop

by die polisiestasie vir appellant sy voertuig se sleutels

gegee het en appellant toe weggery het. Hierdie

bewerings het hy verduidelik op die basis dat hy dit nie

fisies gesien het nie, maar dat dit is wat Konstabel

Xholara hom meegedeel het.

[29] Wanneer appellant se getuienis ten opsigte van die

tersaaklike aspekte wat betref sy soberheidstoestand en

gepaardgaande relevante gebeure oorweeg word, blyk die

volgende:

29.1 Volgens appellant het hy die dag van die voorval

33

vanaf Mpumalanga teruggekeer en was hy op daardie

stadium slegs ongeveer dertig minute terug. Hy het

ontken dat hy enigsins onder die invloed van sterk

drank was.

29.2 Wat sy bloedbelope oë betref, het hy getuig dat hy

moeg was vanweë die feit dat hy vanaf Mpumalanga

teruggery het.

29.3 Wat betref die feit dat appellant vanaf die polisiestasie

weggery het, het hy getuig dat die polisie aan hom die

sleutels van sy voertuig oorhandig het en aan hom

gesê het dat hy maar kan ry.

[30] Alvorens ek die getuienis van appellant in samehang met die

getuienis van Sersant Maartins oorweeg, meen ek dit is

noodsaaklik om daarop te wys dat die verhoorhof by drie

verskillende geleenthede in sy uitspraak verwys het na

Sersant Maartins se getuienis dat appellant na bewering

weggery het vanaf die polisiestasie om te verhoed dat ‘n

bloedmonster van hom geneem word. Daar word dan ook

as volg deur die verhoorhof hieromtrent opgemerk:

34

“’n Terloopse opmerking is, alhoewel die beskuldigde

vrygespreek is op die ontsnappingsklagte, behoort hy op

hierdie stadium reeds te besef dat hy onder arres was.”

Na my mening het die verhoorlanddros fouteer deur hierdie

getuienis teen appellant in ag te neem terwyl appellant reeds

by sluiting van die Staat se saak ontskuldig bevind is op

beide die aanklagte van ontsnapping uit arres en van

regsverydeling. Daar kan nie aan die een kant (klaarblyklik)

bevind gewees het dat die staat nie hierdie aanklagte bo

redelike twyfel teen appellant bewys het nie, maar dan aan

die ander kant weer insgelyks dieselfde optrede wat die

Staat gepoog het te beweer ontsnapping en regsverydeling

daarstel, teen appellant te gebruik asof dit wel bewese is nie.

Hierdie aspek van die Staat se saak kon na my mening dus

geensins teen appellant gebruik gewees het nie.

[31] Wanneer die getuienis van Sersant Maartins evalueer word,

soos saamgelees met die van appellant, is ek van mening

dat gegewe die wesenlike weersprekings tussen Sersant

Maartins se getuienis en sy getuie verklaring wat betref die

35

beweerde basisse waarop die getuie van mening was dat

appellant onder die invloed van alkohol was, dit wesenlike

afbreuk doen aan hierdie getuie se geloofwaardigheid wat

appellant se beweerde soberheidstoestand betref. Hoewel

ek deeglik in ag neem dat die feit dat ‘n getuie leuenagtig

voorkom oor sekere aspekte, nie gebruik kan word as basis

vir ‘n gevolgtrekking dat hy in alle opsigte ook leuenagtig is

nie, meen ek dat waar hier in wese met ‘n leke-getuie se

getuienis gehandel word, gegewe die feit dat hy geen

ervaring van hierdie tipe oortredings en getuienis aflegging in

hierdie tipe sake het nie, dit noodsaaklik is dat so ‘n getuie

se getuienis geloofwaardig en betroubaar moet wees

alvorens dit geag kan word bo redelike twyfel bewys daar te

stel dat appellant onder die invloed van alkohol was. (Sien

weer die regspraak reeds na verwys in paragraaf 20 hierbo.)

Wat betref sy getuienis dat appellant se oë bloedbelope was,

is ek van mening dat appellant se weergawe hieromtrent,

synde dat dit was vanweë moegheid na sy reis vanaf

Mpumalanga, nie geag kan word nie redelik moontlik waar te

wees nie. Verdermeer, die blote feit dat appellant se kop na

bewering sou gesteier het, regverdig ook nie as die enigste

redelike afleiding dat appellant onder die invloed van alkohol

36

was nie.

[32] Gevolglik is ek van mening dat die Staat nie betroubare en

geloofwaardige leke-getuienis aangebied het wat bo redelike

twyfel bewys dat appellant onder die invloed van sterk drank

was ten tyde van die plaasvind van die botsing nie.

[33] Addisioneel tot voormelde, blyk dit in ieder geval dat die

verhoorhof vanweë die feit dat appellant beheer oor sy

voertuig verloor het en die botsing plaasgevind het,

“gespring” het tot ‘n konklusie dat dit gebeur het omdat

appellant se bestuursvermoë verminder of ingebeperk was

vanweë die feit dat hy, soos die verhoorhof bevind het, onder

die invloed van sterk drank was. Dit is egter nie die enigste

redelike afleiding dat die botsing plaasgevind het omdat

appellant se bestuursvermoë aangetas of beperk was nie. In

die verband het appellant op sy eie weergawe en soos

spesifiek deur die verhoorhof ook in sy uitspraak uitgewys,

teen ongeveer 80 tot 90 kilometer per uur gery in ‘n gebied

waar die spoedbeperking 60 kilometer per uur was.

Terselfdertyd het appellant ‘n toegeeteken genader, waar hy

wou draai, klaarblyklik sonder om spoed te verminder. Dit is

37

dus duidelik dat hy te vinnig gery het onder die heersende

omstandighede. Dit is dus ook `n redelike afleiding dat die

botsing kon plaasgevind het vanweë die hoë snelheid

waarteen appellant gery het. Dit kan verdermeer ook nie die

enigste redelike afleiding wees dat appellant te vinnig gery

het vanweë die feit dat sy bestuursvermoë ingeperk of

verminder was deur die inname van alkohol nie. Dit gebeur

tog daagliks dat bestuurders te vinnig ry onder heersende

omstandighede en dan beheer oor hul voertuie verloor,

sonder dat hulle onder die invloed van alkohol is en sonder

dat hul bestuursvermoë as gevolg daarvan ingebeperk is. In

hierdie geval is daar nog die addisionele feit dat hoewel dit

uit Mnr Radebe se getuienis blyk dat die meganiese defek

per se nie tot gevolg sou hê dat appellant beheer oor die

voertuig verloor nie, is dit gemeensaak dat die meganiese

defek wel daar was wat onstabiliteit by die voertuig kon

veroorsaak het. Alwaar appellant dus te vinnig gery het

onder die heersende omstandighede, is ek van mening dat

sy weergawe dat hy onder daardie omstandighede gerem

het, ‘n klapgeluid by die wiele gehoor het en toe beheer oor

die voertuig verloor het, redelik moontlik waar is.

[34] Gevolglik is ek van mening dat appellant se skuldigbevinding

38

op die hoofaanklag van aanklag 1, tersyde gestel moet word.

DIE ALTERNATIEWE AANKLAG VAN ROEKELOSE OF

NALATIGE BESTUUR:

[35] Die feit dat appellant die spoedgrens oorskry het, stel nie per

se bewys van nalatige bestuur daar nie. In SOUTH

AFRICAN CRIMINAL LAW & PROCEDURE, supra, op p.

36, par G3 – 50, word dit as volg gestel:

“Likewise the fact that an accused has not complied with

a statutorily imposed rule of the road or other

statutorily prescription in relation to the manneer of

driving a vehicle, will not per se establish that the accused has

driven negligently. At best a breach of a statutory duty is a

guide to the court in arriving at a conclusion as to

whether there has been negligence or not in any

particular case.”

[36] Die toets met betrekking tot die vraag of ‘n bestuurder op

nalatige wyse bestuur het, is as volg verwoord in REX v

WELLS 1949 (3) SA 83 (A) op 88:

“The test as to whether a person was guilty of negligence

39

in any given circumstances is the same in criminal as in

civil proceedings, viz., did that person exercise that

standard of care and skill which would be observed by

the reasonable man? See Rex v Meiring (1927 AD 41, at

p. 46) and Rex v Swanepoel (1945 AD 444, at p. 448).”

[37] Waar appellant op sy eie weergawe ongeveer 80 tot 90

kilometer per uur gery het in ‘n gebied waar 60 kilometer per

uur die snelheidsgrens was en hy teen daardie spoed ‘n

toegeeteken waar hy wou draai genader het sonder om

spoed te verminder, beheer oor sy voertuig begin verloor het

en gerem het, maar steeds nie die voertuig onder beheer

kon bring nie met die gevolglike botsing, is ek van mening

dat die totaliteit van die omstandighede bo redelike twyfel

bewys dat appellant die voertuig op nalatige wyse bestuur

het. Mnr van Wyk het dan ook hierdie toegewing reeds ten

tyde van sy betoog in die hof a quo op verantwoordelike

wyse tereg gemaak, welke toegewing hy ook ten tyde van

die aanhoor van die appèl herhaal het. Volledigheidshalwe

moet vermeld word dat dit nie deur Mnr Mohlala betoog was

dat indien die skuldigbevinding op die hoofaanklag tersyde

gestel sou word, appellant skuldig bevind behoort te word

40

aan roekelose bestuur nie. Met in agneming van die

bepalings van Artikel 63(2) en 63(3) van die Wet wat betref

die vasstelling van roekeloosheid of nalatigheid, is ek in ieder

geval van oordeel dat wanneer al die feitlike omstandighede

in ag geneem word, appellant slegs aan nalatige bestuur

skuldig bevind kan word en nie aan roekelose bestuur nie.

[38] Ek is gevolglik van oordeel dat appellant op die alternatiewe

aanklag tot aanklag 1, skuldig bevind moet word aan nalatige

bestuur.

VONNIS:

[39] Laasgenoemde bevinding het uiteraard tot gevolg dat daar

ook met die opgelegde vonnis ingemeng moet word, deurdat

appellant nou aan ‘n minder ernstige misdryf skuldig bevind

is.

[40] In terme van die bepalings van Artikel 89(5)(b) van die Wet is

die strafbepaling tot dien effekte dat iemand wat skuldig

bevind word aan nalatige bestuur, strafbaar is met ‘n boete

of met gevangenisstraf vir ‘n tydperk van hoogstens drie jaar.

Wat appellant se persoonlike omstandighede betref, is hy ‘n

41

staatsaanklaer van beroep en verdien hy ‘n bruto

maandelikse salaris van R17 000-00 en ‘n netto maandelikse

salaris van R14 000-00. Hy is getroud en sy eggenote is

werkloos. Appellant is die vader van drie kinders wie hy

versorg, en sorg hy ook vir ‘n verdere kind. Appellant was 38

jaar oud ten tyde van die pleging van die misdryf en is hy ‘n

eerste oortreder.

[41] Wat die aard en erns van die misdryf betref, is dit ‘n ernstige

oortreding. Dit is sodanige nalatige optrede van bestuurders

wat dikwels tot baie ernstige ongelukke en selfs

lewensverlies aanleiding gee. Gegewe dat appellant juis ‘n

staatsaanklaer van beroep is, behoort hy by uitstek deeglik

bewus te wees wat die potensiële gevolge van sodanige

nalatige gedrag kan wees en rus daar op hom ‘n swaar plig

om juis as voorbeeld vir die gemeenskap te dien wat die

nakoming van wet en orde betref. Verdermeer speel die

gemeenskap se belang in hierdie tipe oortredings ‘n baie

belangrike rol, aangesien die optrede waaraan appellant

skuldig bevind is, juis optrede is wat in belang van die

beskerming van die gemeenskap se eiendom en van hul

lewens, verbied word.

42

[42] Een van die belangrikste faktore wat in ag geneem moet

word by die oorweging van ‘n gepaste vonnis, is die graad

van nalatigheid van die appellant. Hierdie faktor, tesame

met die relevansie van ander faktore, is met verwysing na

gesag as volg uiteengesit in SOUTH AFRICAN CRIMINAL

LAW & PROCEDURE, supra, op p. 37, par G3 – 50:

“The principal factor to be considered in determining an

appropriate sentence in cases involving negligence in driving is

the degree of negligence displayed by the accused. In some

cases negligence is the result of a mere lapse of concentration

and, as such, merits a lighter punishment. On the other hand

negligence may take a form of deliberate risk-taking and as

such may deserve a severe punishment.

The consequence of the accused’s negligence in terms of

harm or damage to others is not germane, in that slight

negligence may produce calamitous consequences and gross

negligence may, fortuitously, cause no harm at all. The issue

is thus the nature of the degree of negligence and not the

consequences of the negligence.

As a general rule imprisonment is not an appropriate

punishment, especially for a first offender. Where aggravating

43

features are present a sentence of imprisonment without the

option of a fine may properly be imposed. Suspension of a

sentence of imprisonment on condition that the accused is not

convicted of negligent driving is potentially a harsh punishment

since negligence can exist in anything from ‘a momentary

lapse of attention to something akin to dolus’.”

[43] Volgens appellant se verduideliking het hy die spoed van 80

tot 90 kilometer gery het nadat hy by die inglipbaan ingedraai

het, aangesien die pad daar ‘n opdraande gevorm het en hy

sy spoed vermeerder het ter wille van die opdraande.

Hierdie snelheid, gegewe die spoedbeperking, is egter ‘n hoë

spoed en verdermeer is dit ‘n uiters hoë snelheid om teen te

ry wanneer ‘n toegeeteken, waar die bestuurder wil draai,

genader word. Dit blyk ook geensins uit appellant se

getuienis dat hy spoed verminder het toe hy die toegeeteken

genader het nie. Aldus die foto album en die plan daartoe,

Bewysstuk “G”, blyk dit dat daar remmerke daarop aangedui

is vanaf die punt wat die voertuig buite beheer geraak het tot

die punt wat die voertuig die pad verlaat het, as synde vier-

en-twintig meter. Van waar die voertuig die pad verlaat het

tot waar die sinkhuis getref is, is ‘n verdere sewentien meter.

Dit het tot gevolg dat die afleiding gemaak moet word dat

44

vanaf appellant beheer oor die voertuig begin verloor het en

rem getrap het, hy oor die totale afstand van een-en-veertig

meter steeds nie beheer oor die voertuig kon herwin nie.

Laasgenoemde scenario sou, na my mening, in isolasie

gesien, aanduidend daarvan gewees het dat appellant se

snelheid onder die heersende omstandighede sodanig hoog

was dat dit ‘n erge graad van nalatigheid daarstel. Vanweë

die feit dat dit egter vasstaan, soos reeds voorheen hierin

bevind, dat appellant se voertuig wel op daardie stadium die

meganiese defek gehad het wat die stabiliteit daarvan kon

beïnvloed het, temper dit die graad van appellant se

nalatigheid.

[44] Wanneer die elemente van strafoplegging en al die ander

bogemelde relevante feite en omstandighede op ewewigtige

wyse in ag geneem word, is ek van mening dat ‘n vonnis van

R2 000-00 of by wanbetaling twee maande gevangenisstraf,

‘n gepaste vonnis is.

[45] Gevolglik word die volgende bevele gemaak:

1. Appellant se appèl teen sy skuldigbevinding op die

45

hoofaanklag op aanklag 1 en die opgelegde vonnis, word

gehandhaaf.

2. Appellant se skuldigbevinding op die hoofaanklag op

aanklag 1 word tersyde gestel en vervang met `n

skuldigbevinding op die alternatiewe aanklag tot aanklag

1, en wel as volg:

“Appellant word skuldig bevind aan die oortreding van die

bepalings van Artikel 63(1), gelees met die bepalings van

Artikels 1, 63(2), 63(3), 69, 73, 89(1) en 89(5) van die Nasionale

Padverkeerswet, 93 van 1996, deurdat hy ‘n motorvoertuig op ‘n

openbare pad op nalatige wyse bestuur het.”

3. Appellant se opgelegde vonnis word tersyde gestel en

vervang met die volgende:

“Betaling van ‘n boete van Tweeduisend Rand (R2 000-00) of by

wanbetaling daarvan, twee maande gevangenisstraf.”

Laasgenoemde vonnis moet geag word opgelê te gewees

het op 17 September 2010.

46

_____________C. VAN ZYL, R

Ek stem saam:

______________L.J. LEKALE, R

Namens die Appellant Adv R van WykIn opdrag van:Lamprecht ProkureursSASOLBURG

Namens die Respondent: Adv M A MohlalaIn opdrag van:Direkteur van OpenbareVervolgingsBLOEMFONTEIN

47