KULLEĠĠ SAN NIKOLA

SKOLA MEDJA RABAT

EŻAMIJIET TA’ NOFS IS-SENA

SENA SKOLASTIKA 2016 – 2017

It-tmien sena L-Istorja Ġenerali Ħin: Siegħa u nofs

Isem: ______________________ Klassi: __________ Numru tar-reġistru: ______

___________________________________________________________

A. Ħares sew lejn dawn is-sorsi u aħdem kull taħriġ kif mitlub:

(5X1 = 5 marki)

Aqta’ linja taħt it-tweġiba t-tajba:

1. Sors A u Sors B qed juru xwieni: ( Torok, Rumani , Vikingi , Franċiżi ).

2. Il-ġifen f’sors A jissejjaħ ( luzzu , galjun , feluka , ‘longship’ ) proprju għax

kien twil u kapaċi jbaħħar b’veloċità kbira.

3. Minbarra l-imqadef il-ġifen f’Sors B qed ibaħħar bis-saħħa ta’ ( magna petrol

, pannelli solari , qlugħ wieħed kwadru , magni li jaħdmu bil-faħam ).

4. Il-ġifen f’sors A maħdum dejjaq u baxx biex ikun jista’ jbaħħar ( fix-xmajjar

, waqt tellieqa tar-Regatta , qalb is-silġ u l-‘icebergs’ , waqt xi maltempata ).

5. ( Sors A huwa , Sors B huwa , L-ebda sors m’hu ) primarju fil-fatt il-fdalijiet

tiegħu jinstabu fil-mużew Marittimu ta’ Oslo fin-Norveġja.

Marka

Sors A Sors B

paġna 1 minn 8

Kompli dawn il-frażijiet bi tweġiba qasira: (Total 5 marki)

6. Sors A kien jintuża għall-ġlied għax twil u dejjaq iżda l-poplu li ħadmu bena

iġfna oħra magħrufa bħala ‘Knarr Ship’ li kienu iqsar u aktar wiesa biex

______________________________________________________. (2)

7. Il-baħħara kienu jużaw l-iġfna f’Sors A u B biex jattakkaw il-villaġġi qrib ix-

xtut ta’ artijiet barranin biex minnhom jieħdu ______________________

______________________________________________________. (2)

8. Dawn ix-xwieni baħħru għal distanzi twal u saħansitra waslu sa

______________________________________________________. (1)

B. Mill-informazzjoni li tislet mis-sorsi u minn dak li taf dwar is-suġġett

aħdem kull taħriġ kif mitlub (total 15-il marka)

Liema minn dawn is-sors l-aktar li qed juri: (4X1 = 4 marki)

1. Ir-rabta tan-Normanni mal-Vikingi speċjalment fejn jinvolvi

t-tbaħħir.

2. Ħila ġdida fil-ġlied li n-Normanni kisbu hekk kif tħalltu

man-nies ta’ Franza.

3. L-użu ta’ kastelli maħduma mill-injam magħrufa wkoll bħala

‘Motte and Bailey castles’.

4. Il-mewt tar-Re Harold li skond l-għajdut intlaqat minn vleġġa

waqt il-ġlied kontra n-Normanni f’Hastings. paġna 2 minn 8

Sors C

Sors E

Sors D

Sors F

Sors

Sors

Sors

Sors

Wieġeb id-domandi u agħti eżempji fejn meħtieg:

5. Mil-liema fdal huma meħuda dawn s-sorsi It-tappizzerija ta’ Bayeaux

(Immarka t-tweġiba t-tajba) (1) Ċensiment ta’ Ġiliberto Abbate

Ir-rapport ta’ Malaterra

6. Mil-liema art telqu n-Normanni li jidhru f’sors E ?

________________________________________________________. (1)

7. Kontra liema pajjiż qed jiġġieldu n-Normanni f’sors D ?

________________________________________________________. (1)

8. Semmi żewġ artijiet li n-Normanni rebħu fil-Mediterran:

(Ma tistax terġa’ ssemmi l-artijiet ta’ tweġiba 6 u 7 ) (2)

u

9. Għaliex il-kastell f’sors F huwa mibni fl-għoli ?

___________________________________________________________

________________________________________________________. (3)

10. Semmi żvantaġġ kbir li għandu l-kastell tal-injam li jidher f’sors F:

___________________________________________________________

________________________________________________________. (3)

C. Qabbel il-kelma mat-tifsira t-tajba billi tikteb in-numru fejn meħtieġ.

(l-ewwel waħda mogħtija bħala eżempju) (5x1 = 5 marki)

1 Valhalla fil-bidu l-poplu tal-Vikingi kellu dan it-twemmin għax

kellu bosta allat

2 Odin hekk kif il-Vikingi tħalltu man-nies ta’ Franza bosta

minnhom saru …

3 Insara alla tas-sajjetti b’martell maġiku

4 ‘Runes’ 1 il-ġenna tal-Vikingi maħsuba bħala sala kbira fejn ix-

xalar ma jonqos qatt

5 Pagan alfabett tal-Vikingi magħmul minn sittax-il ittra

6 Thor missier l-allat Vikingi l-oħra

paġna 3 minn 8

D. Mill-informazzjoni li tislet mis-sorsi u minn dak li taf dwar is-suġġett

wieġeb id-domandi (total 15-il marka)

1. F’sors G jidher il-Konti Ruġġieru I riesaq lejn

il-belt kapitali ta’ Malta. X’kien jisimgħu din il-

belt ? (1)

2. Liema ġens kien qed jaħkem lill-gżejjer Maltin

qabel il-miġja tan-Normanni ?

(1)

3. Liema reliġjon kellhom il-Maltin meta l-Konti

wasal f’artna ? (1)

4. Semmi waħda mit-talbiet li għamel il-Konti lill-

Maltin biex ma jibdiex assedju fuq il-belt:

_____________________________________

_____________________________________

__________________________________. (2)

5. Sors H juri leġġenda marbuta mal-Konti

Ruġġieru I. Spjega fi kliemek x’tirrakkonta din

il-leġġenda:

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (3)

6. Xi provi hemm li din hija biss leġġenda u x’aktarx mhijiex mibnija fuq il-verità ?

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (3)

7. Sors G u Sors H huma sorsi sekondarji. Spjega fi kliemek xi jfisser sors

sekondarju u agħti eżempji biex issaħħaħ it-tifsira tiegħek:

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (4)

paġna 4 minn 8

Sors G

Sors H

Bdiewa Ħielsa

Re

1.

2.

3.

E. Imla l-vojt bi kliem mill-kaxxa hawn taħt. Kull kelma tista’ tintuża darba

iżda sitt tweġibiet biss huma tajbin. (6x1 = 6 marki)

qabar Iżlamiku Latina għażżiena Nisrani

Għarbija bieżla żgħira lapida Majmuna

Sors I hija ______________ magħrufa bħala l-

ġebla ta’ ______________. Skont it-tinqix bil-

lingwa _______________ , din it-tfajla kienet

_______________ f’ħajjitha iżda mietet ta’ eta’

_______________. Dan il-fdal jurina li t-twemmin

_________________ kien għadu mifrux sew fil-

gżejjer Maltin ferm wara l-miġja tan-Normanni.

F. Imla l-vojt fit-trijangolu hawn taħt biex turi l-klassijiet soċjali fis-Sistema

Fewdali. Ibda bl-aktar persuna/i li kellhom poter fuq nett u spiċċa bl-anqas

persuni li kellhom drittijiet fis-soċjetà Medjevali: (3x2 = 6 marki)

Is-Sistema Fewdali

G. Semmi dritt u dmir li kellhom uħud mill-karattri fis-Sistema Fewdali:

(L-ewwel waħda mogħtija bħala eżempju) (4X2 = 8marki)

Re

paġna 5 minn 8

Sors I

Dritt: jikkmanda fuq kulħadd u

jqassam l-artijiet lil min irid

Dmir: jieħu ħsieb u jiddifendi l-

poplu billi jiġbor armata

Servi

Agħżel karattru ieħor mis-Sistema Fewdali u ikteb dritt u dmir milli għandu

Karattru

H. Ħares sew lejn dan is-sors u wieġeb il-mistoqsijiet (total 5 marki)

Skont ir-Rapport ta’ Ġiliberto Abbate 1240 W.K. il-familji

fil-gżejjer Maltin kienu mqassma b’dan il-mod: Kull numru jfisser familja

Musulmana Insara Lhud Total

Malta 681 47 25 753

Għawdex 155 203 8 366

Total 836 250 33 1119

1. Liema twemmin kien l-aktar qawwi f’Għawdex ? (1)

2. Fejn kien hemm l-akbar numru ta’ familji Lhud ? (1)

3. Għaliex ir-Re Federiku II bagħat lil Ġiliberto Abbate biex jiġbor l-informazzjoni

dwar l-ammont ta’ familji fil-gżejjer Maltin u t-twemmin tagħhom ?

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (3)

paġna 6 minn 8

Dritt:

_________________________

_________________________

_________________________

________________________.

Dmir:

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________.

Dritt:

_________________________

_________________________

_________________________

________________________.

Dmir:

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________.

Sors J

I. Ħares sew lejn dan is-sors. Minn dak li qed tara u minn dak li taf dwar

is-Sistema Fewdali imla’ il-kaxxi vojta u wara wieġeb id-domandi. Agħti

eżempji biex issaħħaħ ir-risposti tiegħek: (total 15 –il marka)

(4X1 = 4 marki)

5. Imla’ l-vojt hawn taħt bi kliem li jagħmel sens:

Ġo medda ta’ art li tissejjaħ fewdu kont ssib numru kbir ta’ _______________

li jaħdmu fl-għelieqi, bosta ______________________ bħal-fran, mtieħen u

kappella kif ukoll _________________, fejn kien jgħix is-sid fewdali. (3)

6. Għaliex madwar il-fewdu spiss kien jinħass il-bżonn li jinbena xi sur jew ħajt

iffortifikat ?

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (2)

1.

3. 4.

2.

Knisja jew Kappella

Sors K

paġna 7 minn 8

7. X’vantaġġi kellhom dawk il-fewdi li minnhom kienet tgħaddi xmara bħal dik li qed

tara f’Sors K ?

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (2)

8. Immaġina li int trid tattakka s-swar ta’ fewdu jew ta’ kastell. Ikteb kif tagħmel

assedju filwaqt li żżomm f’moħħok l-armi li kienu jintużaw f’dak iż-żmien:

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

__________________________________________________________. (4)

J. Agħżel titlu wieħed biss u ikteb madwar mitt kelma dwaru. Agħti eżempji

ċari biex issaħħaħ il-kitba tiegħek. (15 –il marka)

1. Ikteb dak kollu li taf dwar il-Pesta s-Sewda, x’wassal biex din il-marda qerrieda

tibda, tinxtered u l-effetti koroh li ħalliet warajha. Spjega wkoll kif in-nies

ta’ dak iż-żmien pruvaw jeħilsu minn din il-marda.

(Dawn l-istampi jistgħu jkunu ta’ għajnuna)

2. Minħabba l-pożizzjoni ġeografika tal-gżejjer Maltin f’nofs il-baħar Mediterran,

spiss l-irħula viċin x-xtut ta’ artna kienu jiġu attakkati mill-pirati u s-sibien.

Immaġina li inti tgħix fiż-Żmien Nofsani, propju ġo villaġġ żgħir qrib il-baħar.

xi tħoss u x’tagħmel meta l-pirati jattakkaw il-villaġġ

x’effett iħallu l-attakki fuq in-nies, il-villaġġi u l-għelieqi

x’ideat li taħseb dwarhom biex issolvi din il-problema

(Dawn l-istampi jistgħu jkunu ta’ għajnuna)

paġna 8 minn 8

Spjega

fi kliemek: