i̇şletme Ekonomi̇si̇ Vi̇ze Ders Notu

1 r. Gr. Mustafa ATE

Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

2013-2014 ETM VE RETM YILI GZ DNEM

EVRE MHENDSL

LETME EKONOMS DERS VZE NOTLARI

BLM 1.HTYA

htiya : ktisadi adan giderildiinde haz veren giderilmediinde organizmada tepkiye yol

aan arzu ve istekler btndr.

Sistem: Belirli bir organizasyonda btn oluturan paralarn ahenkli ileyiidir

Fiyat: Piyasada reticilerin mallarn satmaya raz olduklar tketicilerinde demeyi kabul

ettikleri bedeldir.

cret:Bir kiinin almas karlnda kendisine para yada mal cinsinden yaplan deme.

Teknoloji: Yeni mal, hizmet retimi veya imalat srelerinin, ynetim metodlarmn bulunmasna,

gelitirilmesine ya da pratik sorunlarn zmne ynelik uygulamal teknik bilgiler btn.

Zorunlu htiya: Asgari miktarda giderilmek suretiyle neslin devamn salayan

gereksinimlerdir. ncelik her zaman zorunlu ihtiyalardadr. nk zorunlu ihtiyalar insann

hayatn devam ettirebilmesi iin gereklidir. rnek;karn doyurma, giyinme, barnma,

tabiattaki tehlikeler gibi.

Lks htiya: htiyalarn bir blm de hayattan zevk/keyif almaya ynelik, hayat

kolaylatran ihtiyalardr. Zorunlu ihtiyalar tatmin edildike lks ihtiyalar belirmeye

balar.

htiyalarn ortak zellikleri:

Say bakmndan sonsuzdur

Kapasite itibariyle snrldr

Tekrarlanma

kame edilebilme

Fayda(raide): Bir mal veya hizmetin bir ihtiyac karlama derecesidir. Fayday lemeyiz

ama hissedebiliriz. nk fayda kiiden kiiye deiiklik gsterir ama fayda kyaslanlabilir.

rnek; tahtaya yaz yazmak iin kalem yada tebeirden birini semek gibi.

Zaman faydas

Mekan faydas

ekil faydas

ktisat:nsanlarn hayatlarnn maddi ihtiyaalarn dzenlemek.

ktisat biliminin amac:Sonsuz ihtiyalar kt kaynaklarla nasl salanacann

aratrlmasdr.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

BLM 2.KAYNAKLAR

Kaynak: Bir insann ihtiyacn gidermekte maddi varl olan nesneye kaynak denir.

2.1. MALLAR

Mal: Tabiatta fiziki varl olan ve insanlarn ihtiyalarn gidermeye yarayan nesnelerdir. Bir

maln iktisadi anlamda mal saylabilmesi insanlarn ihtiyalarna cevap vermesine baldr.

2.1.1.SERBEST MALLAR(EKONOMK DII)

Bol miktarda olan ve insanlarn sahiplenmesine gerek olmayan mallardr.

2.1.2.KTSAD MALLAR(EKONOMK)

nsanlarn sahiplendii ve kt miktarda bulunan mallardr.

stihlak (tketim);ktisadi anlamda mal veya hizmetin ihtiyac gidermek amacyla

tketilmesi veya yok edilmesidir.

Dayanksz tketim mallar; ksa srede tketilir. rnek:Gda,krtasiye

Dayankl tketim mallar; Uzun srede tketilir tekrar tekrar kullanlabilir.rnek:

Beyaz eya

stihsal (retim); Mallarn faydal hale getirilebilmesi iin hizmet elde etmek amacyla

harcanan abalar veya yaplan faaliyetler btnne denir.

Kaynaklar

Mallar

ktisadi

Serbest

Hizmetler

Amme(Kamu)

Sosyal

ktisadi


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

retim faaliyetlerini meydana getirmek iin birtakm unsurlarn bir araya getirilmesi gerekir.

Bunlara retim faktrleri denir.

Tabii Kaynaklar Yer alt yerst zenginlikleri. Hibir retim tabii kaynaklar olmadan

gerekleemez.

Emek: Tabii kaynaklarn, insanlarn faydalanabilecei bir mamule dnmesi iin insann bunu aln teriyle ilemesi gerekir, buna emek denir. Ama emek tek bana yeterli deildir.

Sermaye:Sermaye adn verdiimiz retim aralarna ihtiya vardr. Sermaye retimde

kullanlan retim aralar yada bunlara tahsil edilen kaynaklardr.

Mteebbis (Giriimci) nsan ihtiyalarn karlamak zere, asri kaynaklar olan

emek ve sermayeyi bir araya getirerek risk alan kiidir.

Mteebbisin ayrt edici zellikleri:

-leriyi grebilme -Gelecee ynelik plan

-Risk stlenme -Karar verebilme

-Cesaret gsterebilme -Yaratclk ve hrs

Teebbs (Giriim) : nsanlarn ihtiyalarn karlamak zere,retim faktrleri olan toprak emek ve sermayeyi sistemli ve bilinli bir ekilde bir araya getirerek oluturduu organizasyona giriim denir.

Malzemeler; retimi gerekletirmek veya rn elde etmek iin kullanlan mallardr.

Hammadde ;Hi ilenmemi veya ok az ilenmi retilecek rnn esasn

tekil eden malzemelerdir.

Mamul;malat srecinde ilem grm mallardr.

Yar mamul;malatna balanp henz tamamlanmam mallardr.

letme malzemeleri; Mamul ile ilgisi olmayan, faaliyetlerin yrtlmesinde

kullanlan malzemelerdir. (makine yalar)

Yardmc malzemeler;rne form vermek,mukavemet artrmak ,kalitesini

iyiletirmek amacyla gelitirilen malzemelerdir.

Ara mallar; retimde kullanlan ama daha nce bir tesiste ilenmi olan mallardr.

Yatrm(sermaye) mallar;Yatrm gerekletirmede kullanlan malllardr.

2.2.HZMETLER

Kii:zellikleri itibar ile bakalarndan ayrt edilebilen temsil kabiliyeti olan karar verebilen

sorumluluk stlenebilen varlk veya organizasyondur.

Gerek kii; nsanlar tanmlayan zelliklerin tmdr.

Tzel kii; Kendisine kiilik tanmlamas yapan kurum ve kurululara denir.

Hizmet; nsanlarn ihtiyalarnn bakalar tarafndan karlanmasdr.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

2.2.1. Amme hizmeti: Devlet tarafndan yurttalara sunulan hizmettir. Devlet bu hizmetinden

maddi bir ey beklemez.

rnek; eve gelen elektrik, harcadmz elektrik bedelini devlete deriz bu yzden amme

hizmeti deildir.

2.2.2. Sosyal hizmetler: Hizmetlerin bir ksm insanlara bedelsiz olarak devlet tarafndan

deil de gerek ya da tzel kiiler tarafndan sunulan hizmetler sosyal hizmetlerdir.

rnek; Kzlay Cemiyetinin yoksullara afete maruz kalanlara adr kurup, hastalk, yiyecek

temini yapmas. Yada Trk Eitim Vakfnn kabiliyetli genlerin eitim masraflarn

karlamas vb.

2.2.3. ktisadi hizmetler: Baz hizmetlerde sunulduunda karlnda bir bedel alnr.

rnek; seyahat ederken otelde kalma ve bedelini deme, bedelli renim grme vb.

BLM 3.SEKTR

Temel retim alanlarn ifade eder.

Ziraat sektr;Hububat ekimi,tarm

Ticaret sektr;Mallarn eitlenmesi,uzmanlama ve i konusunda gereksinimden

dolay ihtiya duyulup i blnmesi sz konusudur.

Sanayi sektr;Malzemelerin ilenerek piyasaya srlmesi,entegre tesislerin

kurulmas.

Hizmet sektr;Yeni bir sektr olmakla beraber emein yaplmasndan gelirlerin

artmas ve zamann srekli daralmas sebebiyle ortaya kmtr.

Kamu (devlet) sektr;retim aralarnn devletin mlkiyetinde oladuu devletin

retim yapt sektrdr.

zel sektr;retim faaliyetlerinin gerek kiiler yada gerek kiilerin

organizasyonlar tarafndan gerekletirildii sektrdr.

3.sektr; Mlkiyeti gerek yada devlete ait olmayan sektr tipidir.

BLM 4.LETME

letme:Mteebbisin mal ve hizmet salamak zereretim faktrlerini bir araya getirerek kar

salamak zere kurduu iktisadi organizasyonlardr.

Teebbs ile iletmenin fark: Teebbs retimi yapabilmek iin oluturulan iktisadi ve

sosyal bir organizasyondur. letme retimin meydana getirildii teknik, iktisadi ve sosyal bir

birimdir. Yani; teebbs ats altndaki retim birimleri iletmelerdir. Teebbs iletmeler

topluluudur. letmenin 3 zellii aada aklanmtr.

Teknik : Teknoloji kullanlarak retimin gerekletirilmesini ifade eder.

ktisadi: letme dediimiz birimler iktisadi fayda salamak iin kurulmulardr.

Sosyal Birim: letmenin bir evresi vardr ve iletmeler 3 temel elemandan oluur

bunlar; malzeme, makine ve emektir


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.1.LETMENN AMACI

4.1.1 iletmelerin Genel Amalar

a) Topluma hizmet: istihdam yaratma, mal ve hizmet retimi, toplum gelirine fayda v.s.

b) Sreklilik: letmeler bir anlk faaliyet iin kurulmamtr.

c) Uzun vadede kar: letmelerin ayakta durmasnn yegane artdr. Kar elde etmek

sermayenin korunmas iin bir zorunluluktur. Ama iletmeler srekli kar elde etmeyebilir.

nemli olan toplamda mutlaka kar elde etmektir.

4.1.2. letmenin zel Amalar

a) Toplum: lkenin milli gelirine katkdr. Gelir ne kadar ok artarsa blm o kadar adil

olur ve yaam standard artar. Gelir ne kadar azalrsa kavga o kadar byk olur. Bunun iin

yeni iletmeler kurulmaldr. Toplum ise istihdam yaratlmasn ister.

b) Devlet: Devlet iletmelerden toplumun btn beklentilerinin dnda kazan salayarak

vergi vermesini bekler.

c) Satclarn beklentileri: Srekli mal satmak ve mallarn karln tahsis etmek isterler

d) Alclar (mteriler): Memnuniyet beklerler. Alcy memnun edecek 3 temel zellik

vardr.

Tam zamannda retim: Bir maln ihtiya olduu anda retilmesi

Sfr hata: Kusursuz imalat ve alnan maln gnl rahatlyla kullanlabilecek olmas

Dk maliyet: Kullanm maliyetinin dk olmas beklenir. (otomobil alrken fiyat

dnda mr, yakt gibi baka zellikleri de gz nnde bulundurmak)

e) Personel: yi bir cret beklerler. yi bir cret, belirli artlar altnda hayat standardn belirli

bir seviyede tutacak bir gelire sahip olmaktr. iler ;

gvencesi

Gvenli ve salkl bir alma ortam

Sosyal gvenlik hizmetlerinin yeterli olmasn bekler

Sermayedar; kar ve baar bekler.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.2.LETMELERN SINIFLANDIRILMASI

4.2.1 letmelerin Byklk Bakmndan Snflandrlmas

a) Kk iletmeler

b) Orta iletmeler

c) Byk iletmeler

d) Dev iletmeler

Her iletmeyi ayn tr kriterlerle snflandrmak mmkn deildir. Eskiden iletmeler, sanayi

kurulular emek youn altndan ii says kriter alnarak snflandrlmtr. Ama

gnmzde emek youn allmadndan farkl kriterler kullanlmaktadr. Bykln

kriterleri;

altrd ii says

retim miktar

Kulland sermaye miktar

Haslat ve teknoloji, enerji kullanm olarak sralanabilir.

KK VE ORTA BYKLKTE LETMELERN

AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI

1) Sermayenin tabana yaylmas, ok fazla retici olmas ve gelir dalmnn toplumun kesimine yaylmas.

2) zellikler rekabet piyasalarnn olumas asndan nemlidir. nk ok sayda geni rekabet ortam oluturabilir.

3) Emek youn altklarndan, ok fazla istihdam yaratabilirler. zellikle isizliin youn olduu yerlerde istihdam oluur.

4) Maliyetleri ucuzdur. nk ii cretleri dktr ve maliyetleri aa der ama malzeme almlar byk iletmelere gre daha pahaldr. nk az miktarda malzeme alrlar. Malzemeyi yksek fiyatta almalarna ramen teknoloji maliyeti ve ii creti dk olduu iin maliyet ucuzdur.

5) Pratiktirler, ynetimi basittir, karar alma mekanizmas hzl ileyen bir yapya sahiptir.

1) Sermaye yaplar zayftr. Talep artsa bile retimi arttramazlar.

2) Uzun sre rekabete dayanamazlar. nk dayanabilmek iin sermaye byk olmal. RN; byk marketlerin almas ile kk maazalarn satlarnn dmesi ve kk esnafn, gc zayf olanlarn rekabet karsnda g duruma dmesi.

3) Modern retim teknolojilerinden faydalanamazlar. Her ne kadar yenilie ak olsalar bile bunu karlayamazlar.

4) Ynetim baarlar tamamen kiisel becerilere baldr. nk ynetim tekniklerinden faydalanamazlar. RN; ok iyi yazlm yapan bir bilgisayar mhendisinin ok iyi bir pazarlamas yoksa mteri yelpazesi genilemez.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

BYK LETMELERN

AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI

1) Gl bir sermaye yaplar vardr.

2) Rekabete uzun sre dayanrlar.

3) Modern retim tekniklerinden yararlanrlar.

4) Yenilik yapma yada yenilikten yararlanma

imkanlar vardr.

5) Kolayca sermaye destei salarlar.

1) Rekabet piyasas asndan byk bir risk tekil ederler.

2) Hantal brokersileri vardr ve karar alma uzun zamana alr.

3) rgt yapsnda atmalar yaanr.

4) Maliyet kklere gre olduka yksektir.

5) ktisadi glerini, siyasi otorite zerinde bask unsuru olarak kullanmaya ynelirler. Bu durum toplumun genel karlar yada devletin karlaryla eliebilir, lke ynetimini zor duruma sokabilirler. RN; ABD Liberal sistemi ayakta tutmak iin daima byk irketler ile savar.

6) Byk iletmeler kleri yalnz olmayabilir kerken peinden bir sr iletmeyi de srkleyebilir.

4.2.2 letmelerin Hukuki Yaplar Bakmndan Snflandrlmas

a) Kii letmeleri

b) irket (ortaklk) iletmeleri

c) Kooperatijler

d) Kamu iletmeleri

a) Kii letmeleri: Gerek kiiler tarafndan tzel olmayan herhangi bir alanda iktisadi

faaliyette bulunarak kazan elde etmek amacyla kurulan iletmelerdir. Bu tr iletmeler

bamsz alma, aile geimini salama gibi nedenlerle kurulurlar. Genelde uzun mrl

olmazlar baar veya mre gre sonlanabilir.

RN; Ko firmas uzun mrl bir kii iletmesidir. Kii iletmeleri risklidir ve maliyeti az,

kk apl iletmelerdir.

b) irket (ortaklk) iletmeleri; ki yada daha fazla kiinin daha gl sermaye oluturmak

iin bir araya gelmesidir.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.2.RKETLER

4.2.1. AD RKETLER

ki veya daha fazla gerek kii tarafndan iktisadi faaliyette bulunmak amacyla tzel kiiye

haiz olmakszn oluturulan irketler olup ortaklarn her biri irketi ynetme ve temsil etme

yetkisine sahiptir ve alacakllara kar her biri snrsz olarak sorumludur. Ortaklardan her biri

iletmeyi tek bana ynetme yetkisine sahiptir. Ortaklar arasnda ayr ayr ynetme ve teslim

hakk vardr. Sorumluluk her ortaa ayr ayr yklenmitir. Sorumluluk datlmaz. Adi

ortaklklar genelde aile bireyleri arasnda, sevgi ve saygyla ayakta durabilirler. Bu

ortaklklarn kurulmas iin iyi niyet, dostluk zorunludur. Gvenin, dostluun, sevginin ve

saygnn yok olmas bu iletmelerin sonunu getirir. Madde madde yazacak olursak;

- Adi irketlerin riski yksektir, - Ortaklar arasnda gven sarslrsa irketi ynetmek mmkn deildir, - Genellikle kk apl ileri yapmak iin kurulurlar, - Eer ticaret ortakl eklindeyse ortaklardan en az birinin adnn bulunmas gerekir, - Ticaret unvan bulunmak zorunda deildir, - Ortaklar kendi arasnda szleme yapabilirler. Szlemenin geerli olabilmesi iin

ortaklar tarafndan imzalanmas ve notere onaylatlmas gerekmektedir, - Szleme yapmak irket yapsn biraz daha salkl yapar, - Sermaye olarak menkul ve gayrimenkul varlklar koyulabilir.

4.2.2. TCAR RKETLER

Ortaklklar

Adi irketler

Ticari irketler

Kii irketleri

Sermaye irketleri

Ticari irketler

Kii irketleri

Kollektif irket Adi Komandit

irket

Sermaye irketleri

Limited irket Anonim irket Hisseli

komondit irket Kooperatif

irket


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.2.2.1.K RKETLER

1)Kolektif irketler

ki veya daha fazla gerek kii tarafndan bir ticaret faaliyetine bal olarak tzel kiilere haiz

olmakszn ve her ortan koyduu sermaye kadar hak talebi olan irketlerdir. Kolektif

irketlerin kurulular kolaydr, maliyetleri azdr, ynetimi basittir. Bu yzden kk irketler

genellikle kolektif irket olarak kurulurlar.

Ortaklarn sorumluluklar ortak olduklar sermaye oranyla snrl ama kendi

varlklaryla snrszdr. Ortaklar toplu halde ynetimden sorumludur.

Ortaklkta her bir ortan sermaye oran belirtilir.

Ortaklar arasnda yazl szleme yapma zorunluluu vardr. irketin ynetiminde

ortaklardan herhangi birinin snrlandrmas varsa szlemede belirtilmelidir.

Szlemede aksi belirtilmiyorsa ortaklar irketi birlikte ynetmek zorundadr.

irketlerin kaytlar ticaret sicili tarafndan tutulur. Bu kaytlarn amac, irketler hakknda

nc kiilere bilgi vermektir. Ticaret siciline tescil olan hususlar ayrca ticaret tescil

gazetesinde yaynlanmak zorundadr. irketlerin ad ticaret unvan olarak adlandrlr.

2)Adi Komandite irketler

Komandite Komanditer

-irkete sermaye ile katlr. -irketi ynetme ve temsil

yetkisine sahiptir.

-Ynetme-temsil yetki ve yetenei yoktur. -Btn mal varlyla irketten

snrsz sorumludur.

-Yetkisi ve sorumluluu koyduu sermaye ile snrldr.

Adi Komandite irketlerin riski fazla yoktur. Kii irket battnda sadece ortaya koyduu

sermayeyi kaybeder. Baka bir kayb yoktur. Komandite ortan tek kazanc salad kardr.

Komanditer ise irketi ynetir. Genelde komanditer ortaklar sermayenin byk payna

sahiptirler. Bu irketler genelde aile bireyleri arasnda kurulur.

Baba Komanditer olarak

ocuklar Komandite ortak


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.2.2.2.SERMAYE RKETLER

Belirli bir sermaye ile kurulurlar. Ortaklarn her biri koyduklar sermaye ile snrl sorumludurlar.

1) Anonim irketler

Sermaye irketleri arasnda en gelimi olandr. En az 5 veya daha fazla gerek veya tzel

kii tarafndan sermayenin tamam belli paylara blnm ve ortaklarn koyduklar sermaye

ile orantl olarak kurulmu irketlerdir.

En az 5 gerek veya tzel ortak gereklidir burada istisnalar devlete bal kurumlar

olabilir istisnalar iin sermayenin tamamnn hazineye bal olmas gerekir.

irket kurulduktan sonra ortaklardan biri payn dierine devredebilir.

Tamam belli ve paylara blnm sermaye ile kurulur.

Faaliyet alanlar snrl deildir.

Baz faaliyetler iin (bankaclk, sigortaclk v.s.) anonim irket kurmak arttr. RN;

bankaclk iin 100 ortak art vardr.

zin mercii Tic. ve San. Bakanldr, baz anonim irketler iinse Bakanlar Kuruludur.

Hisse senedi arz veya tahvil yoluyla sermayelerini arttrabilirler.

Ynetim organlar tarafndan ynetilirler; genel kurul, ynetim kururlu, denetim

kurulu

Sermaye artrm iin halka arzda bulunabilirler. (Halka ak anonim)

Kuruluu:

Szleme hazrlanr. Szlemede; ticaret unvan, ynetim art, sermaye miktar, hisse

says, hisse deeri, ortak says, ilk denetiler, ilk denetim kurulu, hangi ortak ne

kadar sermayeye sahip belirtilir.

irketin orta olmayanlar ynetimde grev alamazlar. Seilmi olsalar bile toplantya

katlamaz, imza atamazlar.

Szleme, ortaklar tarafndan imzalanr, noter tarafndan onaylanr. zin ise San. ve

Tic. Bakanlndan alnr. Her zaman izin verilmeyebilir, eksikler varsa giderilmesi

istenilebilir.

zin alndktan sonra kurucu ortaklar sermayenin tamamn taahht edip %20sini

derler

Sermaye bankada irket adna alan hesapta bloke edilir.

irket tescil edilir. Tescil gazetede yaynlanr ve faaliyete balar.

Faaliyete balandktan belli bir sre sonra sermaye miktarlarnn denmesi gerekir. Bu

srede denmeyen sermayeler iptal edilir. Sermayenin yaplacak i ile orantl olmas

gerekir. Anonim irketlerin asgari sermaye ile kurulmas zorunlu deildir. Var olan

sermaye ile vaat edilenin iin yaplp yaplamayacana baklr.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

Ortaklar sermayenin %10unu taahht ederler, %20sini derler ve sermayenin geri

kalan halka arz edilir.

2 ekilde kurulurlar ani ve tedricidir.

Ani kurulu: Ortaklar szlemede belirlenen sermayenin tamamn taahht ederler, en az

%20 sini derler, San. ve Tic. Bakanlndan izin alrlar ve tescil gazetesinden yaynlanr, 3

ay ierisinde de kalan sermaye denmek zorundadr. Sresi iinde denmeyen hisseler iptal

olur.

Tedrici kurulu:Ana sermayenin %10unu kurucular taahht eder, gerisi iin halka gidilir.

Yani kurucularn kararlatrlan sermayenin hepsini taahht etmelerine gerek yoktur.

Tedrici kurulmu irketlerde hisselerin hepsinin birden halka arz edilmesine izin verilmez. lk

arzda 1/3 arz edilir. Sermayenin tamam dendikten sonra kuruluu tamamlanr. Sermaye

piyasas kurulu bu irketleri srekli denetler. Aksaklk grrse ilemden men eder.

Ynetim:

Anonim irketler ynetim organlar tarafndan ynetilirler.

Umumi heyet (Genel kurul)

dare meclisi (Ynetim kurulu)

Murakp veya murakabe heyeti (Deneti veya denetim kurulu)

Olaan toplantlar en fazla 2 ylda 1, genel olarak ta ylda 1 kez davet veya ilan ile

gerekletirilir. Bu toplantya irketin ynetim kurulu iadeli taahhtl mektupla en az 7 gn

nceden davet edilir.

Ancak halka ak irketlerde bu toplantnn en az 2 gazetede belirtilmesi gerekir. Toplant

davetlerinde yer, gn, saat belirtilmelidir. Ancak irket gerek grrse ynetim kurulu,

murakp yada toplam hisselerin 1/3n elinde bulunduranlar tarafndan olaanst toplantya

davet edilirler.

irketin genel kurul toplantlarnda her bir ortak sahip olduu hisse orannda temsil edilir.

irketin genel kurulunda hkmet komiseri bulunmas arttr. irket toplantsn ynetim

kurulu bakan aar. Oy tespiti yaplr toplant iin yeterli say varsa toplantya geilir, yoksa

toplant en erken 1 ay sonraya ertelenir. Baz kararlarda en az %75 hisse temsili aranr.

(Sermaye arttrma, sermaye azaltma, tasfiye kararlar, irketi baka irketlerle birletirme gibi

kararlarda)

Toplantlarda divan seimi yaplr. Divan en az 3 kiiden oluur. Bunlar :

Divan bakan: Toplanty ynetir

Oy toplayc: Oylar toplar

Katip: Tutanak hazrlar ve toplanty not eder


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

Toplantda 1 ay nce muhasebe kaytlarnn da ortaklarn incelemesine alm olmas gerekir.

Hkmet komiseri divanla birlikte hazrlanan tutana imzalar.

Ynetim kurulu yeleri; bakan, bakan vekili ve ynetim kurulu yesi. Ynetim kurulu

bakann bakanlnda toplanr ve toplanma art ye saysnn yarsnn 1 fazlas olmas

gerekir. irketin ynetim kurulu yeleri en az 1 en fazla 3 yl iin seilirler ve tekrar

seilebilirler. Murakp irket faaliyetlerini genel kurul adna denetler, fikir belirtir ama

oylamaya katlamazlar. Genel kurul toplants yaplabilmesi iin en az 1 denetinin olmas

gerekir

2)Limited irketler

Limited irketler en az 2 en fazla 50 gerek veya tzel kii tarafndan belirli ve paylara

blnm sermaye ile bir ticaret unvan altndan kurulan tzel kiiye haiz olan, ortaklardan

her birinin koyduu sermaye ile sorumlu olduklar irketlerdir.

Ticaret unvannda faaliyet konusu belirtilir. Yapt faaliyet tr, irket tr de isimden sonra

belirtilmelidir. Limited irketi kurmak iin en dk sermaye 5000 TL olarak belirtilmitir.

Sermayenin tamam belirli, nceden kararlatrlm, tamam eit pay ve hisselere blnm

olmaldr.

Ortaklarn sorumluluklar koyduklar sermayeyle snrldr. Limited irketler daha kolay

kurulur ve ynetilir. Brokrasi daha azdr. Kurulum maliyeti daha azdr. Kararlar daha kolay

alnr.

Kuruluu:

irketi kuracak ortaklar bir araya gelir, kendi aralarnda irket szlemesi hazrlarlar,

ticaret unvan, faaliyet konusu, faaliyet yeri, sermaye miktar, ortaklarn kimlik bilgileri

ve pay oranlar bu szlemede belirtilir. Ynetimle ilgili dzenlemelere yer verilir,

ortaklar tarafndan imzalanr.

Ltd. irketler kurulurken ortaklar sermayenin tamamn taahht ederler. irket

kurulurken sermayenin %20si denmelidir.

Szleme imzadan sonra notere onaylattrlr.

Bu kurulular San. ve Tic. Bak.dan izne tabidir. Szleme tesciliyle irket tescili

salanm olur. Tic. Sicil gazetesinde yaynlanr. Burada ama 3. kiileri irketin

kuruluu, faaliyeti,sermayesi hakknda haberdar etmektir.

irket hissedarlar irkete taahht ettikleri sermayenin kalan ksmn derler.

Az sayda ortak varsa irket ortaklar tarafndan birlikte ynetilir. ayet szlemede

belirtilen bir ynetici/yneticiler varsa belirtilen kiiler tarafndan ynetilir.

Ortaklar 20den fazlaysa genel kurula gidilir, genel kurulda ortaklarn oy hakk

koyduklar sermaye miktar ile orantldr.

Ltd. irketlerde 20den fazla ortak varsa 1 deneti atanma zorunluluu vardr. Deneti

says 3e ularsa denetim kurulu oluturulur.

.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

3)Hisseli Komandit irketler

Adi komandit ve sermaye irketleri arasnda gei oluturur.Adi komandite benzeyen taraf

ortaklarn en az birinin komanditer olmasdr ve irket ynetme yetkisinin yannda alacaklara

kar sorumlu olmasdr. Komanditler sadece koyduklar sermayeden sorumludurlar. Sermaye

irketlerine benzeyen taraf ise komanditer ortaklarn koyduklar sermayenin limited irket

sermayesinden az olmamasdr.

Bu irketler sermaye piyasasna kota edilerek halka alabilirler. Sermayelerini arttrp bunu

tasarruf sahiplerine sunarlar. Halka alrlarsa genel kurul oluturmalar gerekir. irketin genel

mdr irket faaliyetlerini irket adna ynetir.

4)Kooperatifler

Kooperatifler ticaret kanununda sermaye irketi olarak belirtilmi olmakla birlikte 1968

ylnda yeniden dzenlenmilerdir. Demokratik bir kar rgtdr. Amac ise yeler arasnda

iktisadi dayanma salamaktr. yeler kooperatiften eit ekilde yararlanrlar. Kooperatiflere

yelik engellenemez tek istisna inaat irketleridir. Sadece bunlara snrl sayda ye alnabilir.

yeler kooperatif artlarna sadakatle bal olduklar takdirde kimse onlar yelikten atamaz.

Ancak yelik artlarn yerine getirmezlerse genel kurul kararyla yelikten kartlabilirler.

Kapitalist ve sosyalist lkelerde farkl biimlerde uygulamalar olmutur.

Kibultz: sraile baka lkelerden gelen halkn sraillilerle kaynamasn salamak amacyla

kurulan kooperatiftir.Trkiyede kurulan kooperatifler YAK, MEYAK, OYAK

Trkiyede kooperatifilik gelimesi tevik edilmitir. Daha ok retici ve tketicinin

kalknmas iin tevik edilmitir. En az 10 kooperatif bir araya gelerek birlik oluturabilirler.

(Fiskobirlik, Tari, Trakya birlik)

Kuruluu:

Kooperatifler gerek kiiler tarafndan kurulabilirler. Tzel kiiler ne kooperatif kurabilir nede

ye olabilirler. Burada tek istisna belediyelerdir.

San. ve Tic. Bakanlndan izne tabidirler. En az 7 kii olmaldr. Ynetim organlar

tarafndan ynetilirler. Genel kurulun toplanmas iin en az yardan bir fazla ye toplanmas

gerekmektedir. Btenin kabul genel kurulda gerekletirilir. En az 1 deneti olmas gerekir.

Denetinin ye olmasna gerek yoktur. Ancak ynetim kurulunun ye olmas arttr. Ynetim

kurulu yeleri 5 tanedir. Bunlar: bakan, bakan yardmcs, sekreter, muhasip, ye.

Sermaye irketlerinin Ortak zellikleri:

Belli ve eit paylara blnm sermaye ile kurulurlar.

Her ortak ortaklk kuruluunda koyduu sermaye orannda temsil hakkna sahiptir.

Ynetim organlar veya kendilerine yetki verilen ortaklar araclyla yrtlr.

Tescile tabidirler

Gerek veya tzel kiiler tarafndan kurulmulardr.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.3.RKETLERDE BYME OLGUSU

Yatay Byme: Ayn alanda faaliyetlerini geniletmek veya fazla retim yapmak.

Dikey Byme: Birbirine balantl alanlarda bymedir.

apraz Byme: Farkl alanlarda yaplan bymedir. Trkiyede byme byledir.

4.3.1 YATIRIM

Bir varlk yada kaynan gelir getirecek bir alana tahsisidir. letmelerin byme yollarndan

biridir.

retim alanlar asndan:

Otonom yatrmlar; Gelir getirmekten ziyade baka yatrmlar desteklemek yada toplumu

daha rahat yaatmak amacyla yaplr. Burada ama altyap oluturmaktr kazan 2. plandadr.

Uzun vadelidir. zel sermaye bu yatrmlara meyil etmez, genelde kamu kurulular ve

mahalli idareler tarafndan yaplr. (otoyollar, barajlar)

Reel yatrmlar:Fiili olarak retimde art salamak amacyla yaplr. (Fabrika kurmak)

Mali yatrmlar: retim art salamayan, yatrm aralarnn mlkiyetinin el deitirmesi

ile yaplan yatrmlardr. (arazinin el deitirmesi, fabrika hisselerinin el deitirmesi)

retim asndan:

Yeni yatrmlar: Bal bana yeni bir tesis kurulmas

Genileme yatrmlar: Var olan bir tesisin kapasitesinin, alannn arttrlmas.

Yenileme yatrmlar: Ekonomik yada teknolojik bir yatrmn srekliliinin salanmas

asndan yaplr.

Byme

Yatrm

1-Otonom

2-Reel

3-Mali

1-Yeni

2-Genileme

3-Tevsi

Birleme ve Anlamalar

1-Trstler

2-Holdingler

1-Karteller

2-Konsarsiyum


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.3.2.BRLEME VE ANLAMALAR

4.3.2.1.Birlemeler

Trstler: 2 veya daha fazla irket birlemeye karar verdiinde var olan yaplardan biri

korunur, dierlerine son verilir. Bir irketin hukuki varl korunur ve dierlerine son verilir.

Tekellemeye yol aar, irket tasarruf salar, sermayesi artar

Holdingler: Anonim irket olarak kurulur, birleen Bu tr irketlerde %30u ele geirince

irket ynetimi elde edilmi olur. Bu tr oluumlara holdingleme denir. Anlamalara

baldr. irketlerin hukuki varlklar devam eder fakat ekonomik bamszlklar kstlanr.

4.3.2.2.Anlamalar

Karteller: 2 veya daha fazla irketin ortak hareket etmesiyle oluan gizli anlamalardr.

Gizlidir nk kapitalist sistemlerde liberal politikalarn uygulanmas asndan engel tekil

eder. (Fiyat kartelleri, hammadde kartelleri) Kartellerin amac:

Rekabeti ortadan kaldrmak

Piyasaya hakim olmak

Datm kanallar ve hammadde kaynaklarn ele geirmek

Konsorsiyum: Bir ibirlii anlamasdr, gizlilik yoktur. Ekonomik ve hukuki varlk devam

eder. Ama firmalarn tek balarna yapamayacaklarn bir araya gelerek gerekletirmektir.

Genelde inaat sektrnde grlr.


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

4.4.LETME-EVRE LKS

letmeyi oluturan sistem elemanlar:

nsan

retim aralar

Malzeme

Yakn evre:

Mteri; Mal alr.

Satc;letmeye malzeme satar

Sermaye:letme iin sermayesini tahsis eder.

Uzak evre:

Toplum; letmeden istihdam yaratmasn mal ve hizmet retilmesini bekler

Rakipler; Ayn veya benzer malu retenlerdir.

Devlet;letme ile ilikisi alaca vergilerdir.Toplumda en st organizasyonu oluturur.

D evre:

Uluslar aras hukuk

Uluslar aras rekabet

Dnya pazar

Derste ilenen konular alnmtr.

Snav 75 dakika olup sorular szel olacaktr.

Gemi yllarda kan sorular belirtilmitir.

Baarlar


Pr

ep

ar

ed

by

Ah

me

t G

M

Documents

i̇şletme Ekonomi̇si̇ Vi̇ze Ders Notu