Embed Size (px)
Citation preview
ISPITNI KATALOG
F I L O Z O F I J AM A T U R S K I I S P I T U G I M N A Z I J I
šKOLSKA 2010/2011. GODINA
Ispitni katalog pripremili:
Dr Savo Laušević, Filozofski fakultet NikšićMr Vlado Drekalović, Filozofski fakultet Nikšić
Živko Kekić, Gimnazija „Petar I Petrović Njegoš“, DanilovgradJasminka Milošević, Gimnazija „Slobodan Škerović“, Podgorica
Zorica Minić, Ispitni centar
Sadržaj
1. Uvod ....................................................................................................................................4
2. Pravila .................................................................................................................................5
3. Opšti ciljevi ispita ................................................................................................................6
4. Struktura ispita ....................................................................................................................7
5. Ispitni program ...................................................................................................................8
6. Oblici pitanja u testu ....................................................................................................... 12
7. Primjer testa sa shemom za bodovanje......................................................................13
7.1 Primjer testa .......................................................................................................13
7.2 List za odgovore .................................................................................................22
7.3 Rješenja .............................................................................................................23
8. Literatura.................................................................................……………………………...28
�
1. UVOD
Državna matura uvodi se školske 2010/11. godine u obrazovni sistem Crne Gore i predstavlja standardizovanu eksternu provjeru školskih postignuća učenika na kraju četvorogodišnjeg gimnazijskog obrazovanja. Na osnovu Zakona o gimnaziji (“Sl. list RCG”, br. 64/02 od 28. 11. 2002, 49/07 od 10. 08. 2007, “Sl. list Crne Gore”, br. 45/10 od 04. 08. 2010) maturski ispit se polaže eksterno, a za pripremu ispitnih materijala i sprovođenje procedure državne mature zadužen je Ispitni centar.
Provjeravaju se znanja, sposobnosti i vještine koje se zasnivaju na ključnim djelovima Predmetnog programa a treba da ih posjeduju učenici na kraju gimnazijskog školovanja. Ispitni katalog detaljno opisuje šta će se ispitivati na maturskom ispitu iz Filozofije u školskoj 2010/11. godini. Namijenjen je prvenstveno učenicima i nastavnicima, ali i ostalim učesnicima nastavnog procesa.
U Ispitnom katalogu su navedeni opšti ciljevi ispita, opisana je struktura ispita i kroz formu ispitnih ciljeva precizno je naveden sadržaj koji će se ispitivati. Dat je i primjer testa sa detaljnom shemom za ocjenjivanje.
5
2. PRAVILA
Svi učenici koji su izabrali Filozofiju kao obavezan predmet na maturi, polagaće ispit pismeno istog dana u isto vrijeme.Ispitni materijal će biti zapakovan u posebne sigurnosne koverte (PVC), koje će seotvoriti pred učenicima neposredno prije početka ispita.
Na ispitu nije dozvoljeno sljedeće lažno predstavljanje otvaranje ispitnih zadataka prije dozvoljenog vremena ometanje drugih učenika prepisivanje od drugog učenika korišćenje nedozvoljenog pribora oštećenje šifre na test-knjižici nepoštovanje znaka za završetak ispita
Dozvoljen pribor je: grafitna olovka i gumica, hemijska olovka.Učenikov rad mora biti napisan hemijskom olovkom.Tokom ispita nije dopuštena upotreba mobilnih telefona.Nakon ispita, testovi će biti vraćeni u Ispitni centar gdje će se vršiti ocjenjivanje.
6
3. OPšTI CILJEVI ISPITA
Cilj maturskog ispita iz Filozofije je:
→ provjera znanja i vještina stečenih u toku izučavanja predmeta Filozofija u opštoj gimnaziji koji su definisani kroz obrazovne standarde predmeta i ovim Katalogom
→ provjera znanja o tokovima filozofskom mišljenja→ provjera osposobljenosti za kritičko prosuđivanje o temeljnim pitanjima svijeta,
prirode i čovjekovog saznanja i djelovanja→ provjera osposobljenosti za otklanjanje predrasuda i za vođenje
argumentovanog dijeloga→ primjena osnovnih filozofskih pojmova na čovjeka, društvo, prirodu i ukupnu
duhovnost→ provjera osposobljenosti učenika za samoispitivanje
4. STRUKTURA ISPITA
Ispit traje 90 minuta.
Ispit sadrži dvije vrste zadataka: zadatke višestrukog izbora
Učenik od više ponuđenih odgovora bira jedan tačan.
zadatke otvorenog tipa Kod ovih zadataka rješenje može biti:
kratak odgovor – rješenje je riječ, prosta rečenica ili broj do koga se može doći nakon nekoliko povezanih koraka, duži odgovor – rješenje je opširnije i sastoji se iz više koraka.
Maksimalan broj bodova je 100. Zadatke bodujemo od 1 do 7 bodova u zavisnosti da li ima ili nema djelimičnog bodovanja. Netačno riješen ili neurađen zadatak ne donosi negativne poene.
U zadacima višestrukog izbora, tačno riješena stavka u zadatku donosi najčešće1 bod. Ukoliko je zahtjev složeniji i sastoji se iz više koraka, svaki će biti bodovan sa po 1 bodom, a ako je zahtjev jednostavniji, dvije stavke će biti bodovane 1 bodom. U zadacima otvorenog tipa boduje se svaki definisani korak. Zadatke ovog tipa bodujemo od 1 do 7 bodova.
Tip zadatka Broj zadataka Broj bodovaZadaci višestrukog izbora 15 - 20 1- 4
Zadaci otvorenog tipa 25 - 30 1- 7
Nastavno gradivo iz filozofije za 4. razred gimnazije podijeljeno je na 4 oblasti (područja). Izborni predmeti Logika (izučava se u 3. razredu) i Etika u IV razredu gimnazije biće predstavljeni kao oblasti. Tabelom je data zastupljenost sadržaja u strukturi ispita.
Redni broj Područje Zastupljenost
sadržaja
1. Šta je filozofija? 15%
2. Šta jeste ono „prvo”? 15%
3. Šta mogu znati? 15%
4. Šta treba da činim(o)? 15%
5. Logika 20%
6. Etika 20%
7
5. ISPITNI PROGRAM
Zadatak ispitnog programa je da provjeri koliko su ostvareni sadržaji i operativni ciljevi predmetnog programa.
1. šTA JE FILOZOFIJA?
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca zna da:1.1. odredi etimološki i esencijalno pojam filozofije1.2. prepozna najkrupnija filozofska pitanja i najvažnije filozofske discipline1.3. nabroji filozofske epohe i prepozna njihova krucijalna filozofska pitanja1.4. nabroji najvažnije filozofske škole1.5. ljudske pobude za filozofsko mišljenje(čuđenje, sumnja, čežnja za smislom)1.6. pravilno upotrebljava jezik filozofije (teorija, praksis, poesis, mudrost, saznanje, svijet, svijest...)1.7. objasni odnos filozofije i drugih oblika duhovnosti (mit, religija, nauka, umjetnost)1.8. odnos filozofije i njene istorije i njen smisao u modernom svijetu
2. šTA JESTE ONO „PRVO”?
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca zna da:2.1. definiše pojmove metafizike i ontologije2.2. probleme metafizike i ontologije i shvata značenje njihovih osnovnih pojmova
(apsolut, biće, bitak, esencija, akcidencija)2.3. je čovjek „metafizički žednik” i potrebu za metafizikom, 2.4. razlikuje osnovne pravce u ontologiji2.5. prepozna filozofe relevantne za ontologiju (Tales, Heraklit, Pitagora…)2.6. prepozna osnovna stanovišta klasične i moderne metafizike (Milećani, Elejci,
Heraklit, Platon, Aristotel, srednjevjekovlje, Dekart, Lajbnic, Hegel, Hajdeger, Sartr)
2.7. se služi izvornim tekstom i da interpretira jedan segment izvornog teksta2.8. napiše kraći esej o zadatom problemu
3. šTA MOGU ZNATI?
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca može da:3.1. odredi pojam gnoseologije i epistemologije3.2. razumije značenje osnovnih gnoseoloških pojmova: znanje, istina, nauka, metoda3.3. razumije najkrupnije gnoseološke probleme (šta saznanje jeste? da li je saznanje moguće? koji su izvori saznanja? gdje su granice saznanja?...)3.4. prepoznaje filozofe relevantne za gnoseologiju (Platon, Aristotel, Dekart, Lok,
Kant…)3.5. razlikuje osnovne pravce u gnoseologiji3.6. koristi naučnu metodologiju3.7. interpretira jedan segment izvornog teksta (po izboru)3.8. primijeni gnoseološka znanja na vlastito iskustvo
8
4. ŠTA TREBA DA ČINIM(O)?
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca može da:4.1. navede osnovna značenja praktične filozofije (etika, antropologija, aksiologija)4.2. prepozna filozofe relevantne za etiku, antropologiju, aksiologiju (Sokrat, Aristotel,
Mil, Levinas)4.3. objasni značenje osnovnih kategorija praktične filozofije4.4. obrazloži jednu etičku teoriju (po izboru)4.5. uporedi teorijske modele i praksu i da kritički prosudi primjere iz neposrednog
života4.6. kritički (a ne apologetski i kritizerski) posmatra živu političku praksu4.7. interpretira jedan segment izvornog teksta (po izboru)4.8. napiše kraći esej o zadatom problemu4.9. vrednuje validnost sopstvenih stavova4.10. dijagnostikuje pravno-politički poredak i institucije civilnog društva
5. LOGIKA
5.1. šTA JE LOGIKA?
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:5.1.1. prepoznaje logiku kao filozofsku discipinu5.1.2. izlaže istorijat logike5.1.3. pokaže razliku između mišljenja i misli5.1.4. razlikuje osnovne forme mišljenja i misli5.1.5. razlikuje empirijske od teorijskih nauka5.1.5. objasni značaj logike za svakodnevni život i nauku uopšte
5.2. PROBLEMI SAZNANJA
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:5.2.1. objasni vezu između saznanja i istinitog mišljenja5.2.2. objasni razliku između saznanja i znanja5.2.3. prepozna osnovne kriterijume saznanja i umije da ih primijeni na konkretnim primjerima5.2.4. razlikuje osnovne izvore saznanja i vrste saznanja koje iz njih proizilaze5.2.5. prepozna i objasni osnovne teorije istine
5.3. OBLICI MISLI - POJAM, SUD, ZAKLJUČAK.
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:5.3.1. odredi pojam pojma, njegov obim i sadržaj5.3.2. izloži neku klasifikaciju pojmova5.3.3. objasni značaj kategorija5.3.4. navede i objasni različite vrste odnosa među pojmovima5.3.5. primjenjuje na konkretnim primjerima znanja o pojmu5.3.6. razlikuje suđenje i sud
9
5.3.7. objasni strukturu suda5.3.8. uoči osnovna svojstva sudova i podjele koje se izvode na osnovu njih5.3.9. uoči odnose među sudovima5.3.10. primjenjuje logička znanja na konkretnim primjerima (istinitosne tablice veznici složenih sudova, vrste i svojstva sudova)5.3.11. objasni pojam zaključka i da razumije njegovu strukturu5.3.12. razlikuje posredan i neposredan zaključak5.3.13. obrazloži karakteristike i vrste neposrednog zaključivanja5.3.14. izloži strukturu deduktivnog zaključka5.3.15. objasni prirodu induktivnog zaključka i zaključka po analogiji5.3.16. prepoznaje logičke greške5.3.17. primjenjuje znanja o zaključku na konkretnim primjerima
5.4. LOGIKA NAUČNOG SAZNANJA
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:5.4.1. razlikuje naučno saznanje od drugih vrsta saznanja5.4.2. razlikuje opis, objašnjenje i predviđanje5.4.3. shvata pojam uzroka i naučnog zakona5.4.4. razumije i tumači naučni problem postavljanja hipoteza
6. ETIKA
6.1. ODREĐENJE ETIKE
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:6.1.1. prepozna etiku kao filozofsku disciplinu6.1.2. izloži antičku podjelu oblika djelatnosti6.1.3. objasni pojam djelanja6.1.4. razlikuje moralno od drugih oblika djelanja6.1.5. prepozna osnovne istorijske oblike morala6.1.6. objasni značaj etike za pojedinca i društvo
6.2. OSNOVNA ETIČKA PITANJA
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:6.2.1. odredi osnovna etička pitanja6.2.2. prepozna osnovne probleme vezane za pitanje o izvoru morala6.2.3. objasni povezanost moralnog djelovanja i slobode6.2.4. obrazloži antičko učenje o vrlini6.2.5. obrazloži povezanost pojmova slobode, moralnosti i individualnosti u modernoj filozofiji6.2.6. izloži strukturu moralnog karaktera6.2.7. razlikuje djelatne oblike moralnosti6.2.8. identifikuje opšte i konkretne svrhe moralnog djelanja u različitim filozofskim učenjima6.2.9. obrazloži pitanje o svrsi moralnog djelanja kao pitanje o biti moralnog fenomena6.2.10. odredi pojam moralnog principa i da objasni neke od najznačajnijih6.2.11. obrazloži povezanost etičkih pitanja sa pojmom ljudskih prava
10
6.3. ETIČKA STANOVIŠTA
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:6.3.1. razlikuje etička stanovišta s obzirom na sljedeće kriterijume: opravdanje moralnog djelovanja, različite formulacije moralne norme, procjena vrijednosti moralnog postupka6.3.2. izloži karakteristike datih stanovišta i da navede njihove najznačajnije zastupnike6.3.3. obrazloži najznačajnije distinkcije i pojmove u vezi sa datim stanovištima (determinizam - indeterminizam, autonomija - heteronomija morala, imoralizam i sl.)6.3.4. poveže data stanovišta sa istorijskim kontekstom i da procijeni njihov značaj za današnjicu
6.4. ETIČKO-RELIGIOZNA STANOVIŠTA
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:6.4.1. odredi pojmove religije i teologije6.4.2. navede i objasni komponente i različite funkcije religije6.4.3. obrazloži vjeru kao uslov moralnosti6.4.4. razlikuje i navodi karakteristike najdominantnijih religiozno-etičkih sistema (hrišćanstvo, islam, judaizam, budizam)6.4.5. objasni neke od temeljnih pojmova i principa datih učenja6.4.6. uoči razlike i sličnosti datih sistema sa određenim filozofsko-etičkim učenjima
6.5. PRIMIJENJENA ETIKA
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:6.5.1. objasni subjektivni i objektivni karakter moralnosti6.5.2. razlikuje teorijsku od primijenjene etike6.5.3. obrazloži značaj primijenjene etike6.5.4. izloži karakteristike nekih od najznačajnijih oblika primijenjene etike6.5.5. identifikuje i obrazloži potrebu za primjenom određenih oblika primijenjene etike u svojoj sredini
6.6. ETIČKE DILEME
Ispitni ciljevi:
Učenik/ca umije da:6.6.1. odredi pojmove etičke dileme i etičke spremnosti6.6.2. objasni razliku između legalnog i moralnog6.6.3. obrazloži proces donošenja moralnih odluka6.6.4. identifikuje i obrazloži etičke dileme na konkretnim primjerima i da otkrije moguća rješenja
11
6. OBLICI PITANJA U TESTU
Test sadrži sljedeće vrste zadataka:
A. zadatke višestrukog izboraUčenik od više ponuđenih odgovora bira jedan tačan i zaokružuje slovo ili broj ispred tog odgovora. Tu su i pitanja povezivanja u kojima je zadatak da se povežu pojmovi iz dvije paralelne kolone. U nekim se zadacima upisuju brojevi na linije ispred odgovarajućeg pojma, a u nekim se strelicama povezuju pojmovi. Pored svakog pitanja dato je uputstvo o načinu rješavanja. Odgovori na pitanja višestrukog izbora u kojima se traži zaokruživanje, prenose se na list za odgovore, koji se nalazi na strani 23.
B. zadatke otvorenog tipaKod ovih zadataka rješenje može biti:1. kratak odgovor – rješenje je riječ, prosta rečenica ili godina;2. duži odgovor – rješenje je opširnije i sastoji se iz više rečenica.
Sljedeća tabela pokazuje zastupljenost nivoa (osnovni[a], srednji[b], viši[v])u strukturi ispita
1. 2. 3. 4. 5. 6. Zastupljenost %
a a a a a a 25%
b b b b b b 50%
v v v v v v 25%
Osnovni nivo a
Srednji nivo a b
Viši nivo a b v
12
7. PRIMJER TESTA SA SHEMOM ZA BODOVANJE
7.1 PRIMJER TESTA
1. Ispod datih određenja filozofije navedi imena filozofa koji ih zastupaju.
1. Filozofija nije nauka, već aktivnost na razjašnjenju iskaza.
............................................................................................................................
2. Filozofija je nauka koja ispituje prve principe i uzroke stvarnosti.
............................................................................................................................
3. Filozofija predstavlja promišljanje stvari koje još uvijek nijesu pristupačne nauci.
............................................................................................................................3 boda
2. Dopuni sljedeće rečenice (boduju se samo potpuno tačne rečenice). 1. Nije sasvim sigurno da li je sebe prvi nazvao filozofom antički
mislilac ..........................................ili je to bio .................................................................
2. Egzistencijalno-antropološki izvori filozofije su:.......................................................................
...............................................................................................................................................................................
3. Zapadna filozofija se najprije javlja u .............................................................................. dijelu antičke Grčke.
4. Filozofija nastaje kao izraz pobune ......................................................................
protiv mythosa.4 boda
3. Šta znače sljedeći izrazi?
1. Theoria ...................................................................
2. Praxis ...................................................................
3. Mythos ...................................................................
4. Ethos ...................................................................
5. Empeiria ...................................................................5 bodova
13
4. Filozofskim disciplinama pridružite odgovarajuće probleme? a) ontologija 1. lijepo
b) logika 2. saznanje c) epistemologija 3. vrijednosti
d) etika 4. valjana misao
e) aksiologija 5. bog
f) estetika 6. biće
7. dobro6 bodova
5. „Filozofija je svoje vrijeme mislima obuhvaćeno.” rekao je:
1. Hegel2. Platon3. Jaspers
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
6. Osnovni element kosmosa za Talesa je (1)....................................................................., za Heraklita
je (2)....................................................................., za Anaksimena je (3)...............................................................,
a za Empedokla (4).....................................................................................................2 boda
7. Navedi tri tzv. „ontološka“ dokaza o Bogu:
1. .................................................................................................................................................................................
2. .................................................................................................................................................................................
3. .................................................................................................................................................................................3 boda
8. Sljedeći filozofi (napiši ime na prazno mjesto ispod datog određenja) smatraju da je čovjek je po prirodi „metafizički žednik“ jer:
1. su mu metafizička pitanja zadata samom prirodom njegovog uma
.............................................................................................................................................................
2. jer je njegova suština „ex –sistentia“, prevazilaženje postojećeg
....................................................................................................................................................................
2 boda
14
9. Sljedeće rečenice mogu biti tačne ili netačne. Upiši T za tačan odgovor na liniju pored odgovarajuće rečenice ili N za netačan odgovor.
1. Država je, prema Platonu, mjesto realizacije dobrog, lijepog i istinitog. .............
2. Svijet, prema Aristotelu, nastaje pod dejstvom četiri elementa. .............
3. Jedan od ciljeva Aristotelovog sistema je da dokaže ontološku vrijednost konkretnog, čulno opažljivog svijeta. .............
4. Anaksimandar i Demokrit govore o mogućnosti postojanja mnoštva svjetova. .............
5. Problem jednog i mnoštva javlja se prvi put u kosmološkom periodu antičke filozofije. .............
6. Engleski empiričari smatraju da je metafizika korijen svih nauka. .............6 bodova
10. Šta je dijalektika u Hegelovoj filozofiji?
1. metod 2. zakon stvarnosti 3. i jedno i drugo
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
11. Dopuni sljedeće rečenice.
1. Sam pojam supstancije Dekart definiše kao.............................................................................
....................................................................................................................................................................................
2. Supstanciju cjelokupnog unutrašnjeg iskustva Dekart naziva.........................................
a supstanciju spoljašnjeg svijeta naziva.............................................................................................
3. Spinoza supstanciju određuje kao....................................................................................................
4. Lajbnic Dekartu i Spinozi zamjera zbog toga što supstanciji pripisuju svojstvo
..................................................................................................................
5. U svom određenju supstancije, Lajbnic se vraća filozofu....................................................5 bodova
15
12. Dopuni sljedeće rečenice.
Srednjovjekovna rasprava o univerzalijama razvila se iz antičke opozicije između Platonove i Aristotelove filozofije.
1. Univerzalije u Platonovoj filozofiji odgovaraju pojmu ............................................................
a u Aristotelovoj filozofiji .......................................................................................................
2. Tokom srednjeg vijeka o ovom pitanju su formirana dva suprotstavljena
stanovišta: ......................................................................................... i ................................................................
3. Iz ovih stanovišta u novom vijeku razvila su se dva značajna pravca:
.............................................................................. i ............................................................................
4. Zanimljivo je da, posmatrajući njegovu filozofiju pod svjetlom ove rasprave,
Šopenhauer više zastupa ............................................................................. stanovište.4 boda
13. Poveži date filozofe sa njima pripadajućim određenjima:
a) Transcedentalni idealizam 1. Šeling
b) Objektivni idealizam 2. Hegel c) Subjektivni idealizam 3. Fihte
d) Apsolutni idealizam 4. Kant
5. Dekart
4 boda
14. Dopuni sljedeće rečenice:
1. Problem subjekt – objekt relacije u novovjekovnoj filozofiji prvi jasno formuliše
........................................................................................
2. Nove ciljeve nauke i saznanja uopšte u novovjekovnoj filozofiji formulišu
Dekart i Bekon kao ........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
3. „Esse est percipi“ smatra filozof ......................................................................................... 3 boda
16
15. Koji pojmovi Kantove filozofije odgovaraju sljedećim pojmovima?
1. trancendentno ........................................................................................
2. sintetičko ........................................................................................
3. a posteriori ........................................................................................
4. fenomen ........................................................................................4 boda
16. Što znači kritički misliti?
1. misliti logički ispravno 2. uočavati dobre i loše strane iste stvari, procjenjivati 3. razlikovati bitno od nebitnog, uočavati suštinske karakteristike neke stvari 4. ovo mišljenje obuhvata sve što je rečeno pod 1, 2, 3 5. ni jedno od gornja četiri odgovora
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
17. Dopuni sljedeće rečenice:
1. Čovjek je, po Aristotelu .........................................................................................
2. Čovjek je „biće-ka-smrti“, smatra ..........................................................................................2 boda
18. „Sloboda je spoznata nužnost“ u antici smatraju (1).............................................................................
a u novovjekovnoj filozofiji (2)..........................................................................................2 boda
19. U kakvom odnosu stoje pojmovi praktične filozofije i etike?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
1 bod
20. koje su tri antropološke pretpostavke djelanja?
1................................................................................................................................................................................
2. ..............................................................................................................................................................................
3. .............................................................................................................................................................................. 3 bod
21. Poveži djelatne oblike sa različitim shvatanjima opšte moralne svrhe. a) moralna norma 1. dobro b) vrlina 2. dužnost c) moralni zakon 3. vrijednost 4. poštenje
3 boda
17
18
22. Koji od sljedećih imperativa odgovara Kantovom kategoričkom imperativu? (Objasni):
1) Ako želiš dobru ocjenu iz vladanja, ne treba da bježiš sa časova. 2) Ako ne želiš lošu ocjenu iz vladanja, treba da se primjerno vladaš. 3) Moraš se primjerno vladati, bez obzira na ocjenu iz vladanja.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................2 boda
23. Poveži pojmove sa filozofima.
a) arête 1. Hegel b) imoralizam 2. Kant c) uzajamno djelovanje pravnog i moralnog djelanja 3. Niče d) deonta 4. Sokrat 5. Mil
4 boda
24. Kakva je religijska etika?
1. autonomna2. heteronomna
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
25. Odgovori na pitanje:
Aristotel je govorio da je srećan onaj život koji je vođen u skladu sa
umjerenošću. Kojim principom čovjek treba da se rukovodi da bi to postigao?
..................................................................................................................................................................................1 bod
26. Sljedeće rečenice mogu biti tačne ili netačne. Upiši T za tačan odgovor na liniju pored odgovarajuće rečenice ili N za netačan odgovor:
1. Moralne dileme uključuju sukob moralnih zahtjeva koji su jednako vrijedni, ali se ne mogu oba istovremeno izvršiti. ..............
2. Prema stanovištu etike vrline, moralnost predstavlja skup pravila koji određuje kako će se ljudi složiti između sebe. ..............
3. Teorije društvenog ugovora zastupaju stav da je uništenje vrsta rđavo po sebi, nezavisno od posljedica koje bi moglo da ima. ..............
3 boda
27. Koji su osnovni oblici misli i mišljenja?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................2 boda
28. Koji su nedostaci sljedećih definicija:
1. Nemoral je odsustvo morala.
......................................................................................................................................................................................
2. Skeptik je onaj ko je sklon skepsi.
....................................................................................................................................................................................
3. Refleksija je oblik spekulacije.
......................................................................................................................................................................................3 boda
29. Sljedeće rečenice mogu biti tačne ili netačne. Upiši T za tačan odgovor na liniju pored odgovarajuće rečenice ili N za netačan odgovor. 1. Dedukcija je uvijek misaoni hod od opšteg ka posebnom i pojedinačnom. .............
2. Kod analogije i indukcije konkluzija je problematičnog karaktera. ..............
3. Posredovanje u povezivanju pojmova u induktivnom zaključivanju najčešće vrši skup predmeta dok tu ulogu kod analogije vrši jedno ili više svojstava. ..............
3 boda
30. Kojim sve vrstama pripadaju navedeni sudovi s obzirom na modalitet?
1. Frida je slavna meksička slikarka.
...................................................................................................................................................................................... 2. Ukoliko maksimalna terapija ne zaustavi napredovanje glaukoma, hirurški zahvat je neminovan.
...................................................................................................................................................................................... 3. Totalna artroplastika kuka je vjerovatno jedna od najuspješnijih operacija kod bolesnika sa reumatoidnim artritisom.
...................................................................................................................................................................................... 4. Neke vrste sisara ne rađaju žive mlade.
......................................................................................................................................................................................4 boda
19
20
31. U kojem (tačno jednom) od sljedeća četiri odnosa stoje pojmovi „kocka“ i „umiljato“?
1. interferencija 2. disparatnost 3. ekvipolencija 4. kontrarnost
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
32. Odredi da li je sljedeće zaključivanje valjano i napiši obrazloženje.
Svi pjesnici su umjetnici. Neki Francuzi su fudbaleri. Dakle, svi Francuzi su pjesnici.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................4 boda
33. Da li su pojmovi Prirodni zakon i Naučni zakon istovjetni?
1. da 2. ne
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
34. Kojoj teoriji istine pripada stav da je istinito ono što je logički neprotivrječno ili imanentna skladnost mišljenja?
1. teoriji adekvacije 2. teoriji verifikacije 3. dijalektičkoj teoriji istine 4. teoriji koherencije 5. teoriji evidencije
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)1 bod
35. Dopuni rečenicu: Za osnivača logike smatra se (1)....................................................................................... čija su logička učenja iznijeta u djelu (2)......................................................................... 1 bod
36. Poređaj sljedeće pojmove po stupnju opštosti, počevši od najopštijeg:
.......... a) etika .......... b) filosofija .......... c) konsekvencionalizam .......... d) praktična filozofija .......... e) utilitarizam
(na Listu za odgovore označi tačan odgovor)2 boda
37. Napiši istinosnu tablicu konjuktivnog suda.
p q p i q
1 bod
38. Ko je autor takozvanih metoda za ispitivanje uzroka?
......................................................................................................................................................................1 bod
21
22
7.2 LIST ZA ODGOVORE
Filozofija
23
Filozofija
24
7.3 RJEšENJA
1. 1. Vitgenštajn2. Aristotel3. RaselZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 3 boda
2. 1. Pitagora, Heraklit2. sumnja, čuđenje, težnja za smislom postojanja3. jonskom (maloazijskom)4. logosZa svaki tačan odgovor po 1 bod (nepotpuni se ne priznaju) – ukupno 4 bodova
3. 1. umno, duhovno posmatranje,2. djelanje3. govorenje, kazivanje, riječ, mit4. običaj, navika,5. iskustvoZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 5 bodova
4. a) - 6) b) - 4) c) - 2) d) - 7) e) - 3) f) - 1) Za svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 6 bodova
5. Tačan odgovor je pod 1) Hegelukupno 1 bod
6. (1) voda, (2) vatra, (3) vazduh, (4) sva četiri elementa (vatra, zemlja, vazduh, voda)Za jedan tačan odgovor - 0 bodovaZa 2 i 3 tačna odgovora -1 bodZa 4 tačna odgovora - 2 boda
7.1) Bog postoji jer se savršeno biće ne može zamisliti kao nepostojeće2) Bog je najsavršenije biće koje se može zamisliti3) Bog ne bi bio savršen ako ne postoji – iz toga nužno slijedi da Bog postojiZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 3 boda
8. 1. Kant2. HajdegerZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 2 boda
9. 1) - T 2) - N 3) - T 4) - T 5) - T 6) - NZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 6 bodova
10. Tačan odgovor je pod 3. I jedno i drugo1 bod
11. 1. ono što za svoje postojanje ne zahtijeva ništa izvan sebe ili causa sui (uzrok same sebe)2. Res cogitans, misleća stvar, - misleća supstancija3. Deus sive natura, Bog ili priroda4. Protežnosti, materijalnosti5. AristoteluZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 5 bodova
12. 1. ideja, druga supstancija2. realizam i nominalizam3. racionalizam i empirizam4. realizamZa svaki tačan odgovor po 1 bod, a 4 -1bod – ukupno 4 boda
13. a) - 4) b) - 1) c) - 3) d) - 2)Za svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 4 boda
14.1. Džon Lok2. moć nad prirodom i napredak3. Džordž BarkliZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 3 boda
15. 1. transecendentalno2. analitičko3. a priori4. noumenZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 4 boda
16. tačan odgovor je pod 4. Ovo mišljenje obuhvata sve što je rečeno pod 1, 2, 3ukupno 1 bod
17. 1. ”zoon politikon”2. Martin HajdegerZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 2 boda
18. (1) stoici, (2) SpinozaSvaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 2 boda
19. U odnosu uključivanja: etika je dio praktične filozofije.1 bod
25
26
20. 1. Društvenost.2. Um i govor.3. Sposobnost razlikovanja dobra i zla.Za svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 3 boda
21. a) - 3) b) - 1) c) - 2)3 boda
22. 3. jer, prema Kantu, moralni postupak je moralan po sebi, moralno postupamo radi same moralnosti, a ne radi nekog drugog cilja.1 bod za tačan izbor i 1 bod za obrazloženje2 boda
23. a) - 4) b) - 3) c) - 1) d) - 2)Za svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 4 boda
24. Tačan odgovor je pod 2. Heteronomna1 bod
25. princip mjere ili zlatne sredine1 bod
26. 1) - T 2) - N 3) - NZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 3 boda
27. oblici misli: pojam, sud, zaključakoblici mišljenja: poimanje, suđenje, zaključivanje2 boda
28.1. Data defincija ne kaže ništa o datom pojmu već samo o onome što on nije.2. Definicija se kreće u krugu.3. Nejasno se objašnjava još nejasnijim, „obscurum per obscurius”.3 boda
29. 1) - N 2) - T 3) - T Za svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 3 boda
30. 1. asertorički2. apodiktički3. problematički4. asertoričkiZa svaki tačan odgovor po 1 bod – ukupno 4 boda
31. Tačan odgovor je pod 2. Disparatnost1 bod
32. Zaključivanje nije valjano (tačan odgovor nosi 1 bod). Obrazloženje može biti: postojanje četiri termina (1), ili nedostatak srednjeg termina (1), ili nepostojanje veze između premisa (1) i sl. (svako obrazloženje donosi još 1 bod).U slučaju da je samo utvrđena nevaljanost dobija se jedan bod. Ako se ne tvrdi valjanost, dalja obrazloženja se ne boduju. 4 boda
33. Tačan odgovor je pod 2. Ne 1 bod
34. Tačan odgovor je pod 4. Teoriji koherencije1 bod
35. (1) Aristotel, (2) Organon1 bod
36. a) - 3) b) - 1) c) - 4) d) - 2) e) - 5)Za jedan tačan odgovor - 0 bodovaZa 2 i 3 tačna odgovora -1 bodZa 4 tačna odgovora - 2 boda
37.p q p i q1 1 11 0 00 1 00 0 0
1 ili 0 boda
38. Džon Stjuart Mil1 bod
27
28
8. LITERATURA
Osnovna literatura:
Dr Laušević, S. Kosović, V.: Filozofija, Udžbenik za četvrti razred opšte gimnazije – Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2009.
Okvirni spisak literature za izborne predmeteLogika1. Kolarić, I.: Logika, autorsko izdanje, Zlatibor, 2002.2. Knjazeva – Adamović, S.: Logika u praksi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1975.3. Kron, A.: Logika, Beoletra, Beograd, 1998.4. Marković, M.: Logika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.5. Petrović, G.: Logika, Školska knjiga, Zagreb, 1985.6. Petronijević, B.: Osnovi logike, Beoletra, Beograd, 1990.7. Zaječaranović, G.: Logika, Prosveta, Niš, 1996.Etika1. Kider, R.: Etičke dileme, CID, Podgorica, 2006.2. Perović, M.: Uvod u etiku, Savez pedagoških društava Vojvodine, Novi Sad, 2003.3. Singer, P.: Uvod u etiku, Izdavačka knjižarnica Slobodana Stojanovića, Sremski Karlovci, 2004.
BILJEšKE
29
30
31
Vaka Đurovića bb, 81 000 [email protected], www.iccg.edu.me
