Isqfijiet ii rabtu isimhom maz-Zejtun (2)

Din is-sena komplejna nahdmu fuq is-sett bandalori ta' Misrah Carlo Diacono. It-tema lihija marbuta ma' dan is-sett ta' ghaxar bandalori huma 1-lsqfijiet li b'xi mod rabtu isimhom maz-Zejtun. Din is-sena lestejn il-kumplament ta' sitt bandalori ohra li fuqhom insibu 1-armi ta' L-Isqfijiet:- Silas. Senator Mello de Noto, Mons. Domenico Cubelles, Mons. Gakbu Canaves, Mons.Anton Zahra O.P., Mons George Caruana u Mons. Emanuel Galea u ghaldaqstant ser naghtu ftittaghrif dwar kif dawn I-Isqfijiet rabtu isimhom ma' Beltna.

Mons. Senator Mello de NotoMons. Mello kien Spanjol u kien il-Papa Ewgenju IV li fit- 13 ta' Frar 1432 hatru bhala Isqof ta' Malta. Huwa kien resident! ill-Belt ta' Catania fi Sqallija,kif kienet id-drawa, f'dawk iz-zminijiet, minhabba il-biza' ta' 1-attakki tal-Furbani f'Malta.Fl-1436 huwa gie gewwa gziritna u fforma Kummissjoni ta' erba' kanoncital-katidral biex jigbrulu taghrif dwar liema kienu 1-prebendi, kanonikati,beneficcji u fuq kollox il-knejjes parrokkjali. Kien grazzi ghal dan id-do-kument, maghruf bhala "Rollo de Mello" li nafu fic-cert li fl-1436, iz-iejtunkien diga parrofica "Cappella Sancte Catarine".L-Isqof De Mello miet fl-1445.

Mons. Domenico CubellesMons. Cubelles kien sacerdot Spanjol. Huwa gie mahtur Isqof tal-Gzejjer IMaltin fl-1541, fi Sqallija. Huwa kien 1-ahhar rapprezentant ufficcjali ta'1-Inkwizizjoni Medjevali u fl- ewwel ghoxrin sena tieghu ma kellux it-tilu Ita' Inkwizitur. Huwa bena I-Palazz Episkopali fil-Birgu. FI1- 21 t'Ottubru I1561, bis-setgha tal-Papa Piju IV, waqqaf it-tribunal ta' 1-Inkwi/izzjonif'Malta. Kien il-bidu ta' 1-lnkwizizzjoni Rumana f'Malta u huwa kien1-ewwel minta serje ta' 62 Inkwizitur, Ii kienu kollha delegati tas-Sant' I

, Uffizzju. Cubelles kien 1-Isqof ta' zmien 1-Assedju 1-Kbir tal-1565.IKien 1-Isqof Cubelles li ried li 1-Purcissjoni ta' San Girgor issir nhar it- 12 I,ia' Marzu mill-Katidral ta' 1-Imdina, ghal knisja ta' Santa Katarina fiz-Zejtun. Fi zmien meta 1-Papa Pawlu III ried ilaqqa' il-konalju ekumeifku Ighal riforma fil-knisja, lid a ma setghax jaghmel dan minhabba inkwielbejn is-slaten insara. L-Isqof Cubelles ried Ii din il-purcissjoni issr ghal din ir-raguni, pero' il-purcissjoni tmur lura zmienqabel. Kien propju 1-Isqof Cubelles Ii ihda ta importanza lil din il-purcissjoni tradizzjonali.Huwa miet fl-1566, sena wara 1-Assedju 1-Kbir.

Mons. Gakbu CanavesMons Canaves Men sacerdot Spanjol. Huwa kien il-Gran Prijur ta'1-Ordni ta' San Gwann. Kien il-Papa Klement XI li fit- 30 t'Awwissu1713, innominah bhala Isqof ta' Malta. Huwa gie ikkonsagrat Isqofgewwa Ruma. In-numru ta' lajci li kienu qed jinghataw it-tonsura ujinqatghu minn taht il-Gran Mastru kien kawza ta' hafna tilwim. Ghalhekk is-Santa Sede' lill-Isqof wissietu biex, minghajr raguni serja majaghtix it-tonsura.L-Isqof Canaves kien wiehed Ii nhabb sewwa, ghax kellu karizma kifimur ma kulhadd.Fl-1720, wara 28 sena ta' xoghol kontinwu, il-bini tal-knisja parrok-kjali 1-gdida fiz-Zejtun kien mexa qatiegh u fil-fatt kienet tlesta x-xoghol tal-bini fil-forma ta' salib. L-Isqof Canaves kien bierek din il-knisjaU bdiet tintuza bhala 1-knisja parrokkjali.

t-aiiinal

Huwa miet fit- 3 ta' Gunju 1721.Kien 1-Isqof Cubelles li ried li 1-Purcissjoni ta' San Girgor issir nhar it-12 ta' Marzu mill-Katidralta' 1-Imdinjl ghal knisja ta' Santa Katarina fiz-iejtun. Fi zmien meta 1-Papa Pawlu 111 riedilaqqa' u-Eoncilju ekumeniku ghal riforma fil-knisja, izda ma setghax jaghmel dan minhabbiinkwiet bejn is-slaten insara. L-lsqof Cubelles ried li din il-purcissjoni issr ghal din ir-raguni.pero' il-purcissjoni tmur lura zmien qabel. Kien propju 1-Isqof Cubelles li ihda ta importanza ludin il-purcissjoni tradizzjonali.Huwa miet fl-1566, sena wara 1-Assedju 1-Kbir.

Mons. Anton Zahra P.P.I Mons Zahra twieled fiz-Zejtun, fl-inhaw ital-Bisqallin fil-bidu tas-(seklu sittax. Huwa haddan 1-Ordni Duminkan. Fi Sqallija^wara Hhuwa sar sacerdot, huwa gie mahtur Reggent ta' 1-lstudju Generali

I fil-kunvent ta' San Duminku, gewwa Palermo.Fl-1553, huwa sar segretrju tan-Nunzju Appostoliku Malti mis-

I Siggiewi, 1-Isqof Mons. Ambrog Buttigieg O.P. Fl-Orjent, fuq talbatal-Papa Gulju III, ta bidu ghal zjara pastorali fil-Lvant. Huwa zar is-

I Serbja, Babiloii ja, Armenja, Mawsitanja, is-Sirja, 1-Egittu, il-Libanu.Kaldej sal-Indja, fejn hemmhekk miet 1-lsqof Ambrog Buttigieg. Wara

[Ji-mewtta' 1-lsqof Buttigieg huwa baqa'jahdembi qlubij a fil-Provincjipta' 1-Orjent. B'rikonoxximent tal-hidma mwettqa minnu, fl-1564, il-|Papa Piju IV hatru Isqof ta' Vico qrib Napli.Fis- sena 1573 huwa zar art twelidu u kemm il-Kavallieri kif ukoll il-poplu Malti tawh merhba kbira u misthoqqa. Huwa miet fis-sena 1582.

I Fil-Muzew Parrokkjali insibu pittura ta' dan 1-Isqof Zejtuni, xogholil-pittur Zejtuni Guzeppi Caruana.

Mons. George CaruanaMons. George Caruana twieled f'tas-Sliema fl- 241' April 1882 bin iz-Zejtuni Amabile Caruana, likien izzewweg f'San Giljan lil Carmela xebba' Sammut.Huwa studja fll-Kullegg ta' Sant' Injazju gewwa San Giljan, lil-KuIlegg Capranica u fl-UniversitaGregorjana f'Ruma. Huwa kien ordnat sacerdot fit- 28 t'Ottubru 1905. Dun Gorg inhatar se-gretarju ta' Mons. Ambrog Agius OSB, Malti ta' Lixandra,li kien Delegat Appostoliku fil-Filippini. Wara huwa mar IBrooklyn fl-Istati Uniti, fejn serva bhala Vici u wara sar Kap-pillan fll-Parrocca ta' San Leo f'Corona, Queens. Matul it-tieni gwerra dinjija, huwa hadem fl-armata bhala kappillanfil-Panama u Puerto Rico. Fl-1919 huwa rritorna lura fl-IstatiUniti fejn hadem bis-shih biex ghen lil diversi emigrant Mai-tin li bdew jaslu fl-lstati Uniti. Fl-1921 huwa sar segretarju]tal-Kardinal Dogherty li kien Arcisqof ta' Philadelphia.F'April tas-sena 192i, il-Papa Benedittu XV innominah bh Iala Isqof tal-Peurto Rico u kien ikkonsagrat gewwa Rumaf'Ottubru ta' 1-istess sena. Huwa ha 1-pusses tad-Djocesi fl-1922. Fl-1925 huwa nhatar Arcisqof Titular! ta' Sebasta uDelegat Appostoliku ta' Antilles fil-Messiku. Fl-1927 inhatar jInter-Nunzju Appostoliku ta' Haiti, u f'Settembru ta' 1-1935Nunzju Appostoliku f Kuba.Fl-1936 kien mistieden gewwa i-Zejtun ghal festi li saru biexiffakru 1- SOOsena mit-twaqqif tal-Parrocca. Nhar il-festa,fil- 25 ta' Novembru, huwa mexxa Pontiflkal Solenni. Kienet Igurnata ta' xita kontinwa u ghalkemm 1-Arcipriet PacifikuMifsud kellu diffikulta jekk johrogtx il-Purcissjoni. 1-Isqof jCaruana kien heggu sabiex johrog il-Purcissjoni.F'nofsinhar kien sar pranzu f'giehu gewwa id-Domus u wara ghal habta tat- 3:OOPm huwa mexxaGhasar solenni wwara mexxa il-Purcissjoni. Wara d-dhul tal-Purcissjoni x-xita ghamlet qliel.L-Isqof Caruana rtira mis-servizz diplomatiku, u mar joqghod 1-Istati Uniti fejn miet fll- 25 ta'

'

Marzu 1951.Fil-Muzew tal-Parrocca insibu pittura tieghli H hija wkoll iffirmata minnu.

Mons. Emanuel GaleaMons Galea, twieled fl-Isla fl- 10 ta' Marzu 1891. Kien ordnat sacerdot fl-1915. Iggradwa mill-Univesrsita' ta' Malta fit-toelogija fl-1916 u mill-L'niversita Gregorjana ha d-dottorat fil-ligikanonika fl-1923. Bejn 1-1921 u 1-1931 kien jghallem il-letteratura Latina fls-Seminarju u bejn1-1930 u 1-1942 ghallem il-Ligi kanonika fl-Universita'.Huwa inhatar kanonku teologu fil-Bazilika ta' I-Isla fl-1923,segretarju ta' 1-Isqof Mawru Caruana bejn 1-1930 u 1-1940,Monsinjur tal-Katidral fl-1930 u Vrigarju Generali fl-1940.Fl-1942 huwa kieii mahtur mill-Papa Piju XII bhala Isqof ta'Tralles u awziljarju ta' 1-Isqof Mawru Caruana, u aktar tardta' 1-Arcisqof Mikiel Gonzi. Huwa qaddes l-ewwel Pontifikalbhala Isqof fil-Parrocca taz-Zejtun.Fl-l_933 hmva inhatar Direttur ta' 1-Istitut Gesu' Nazzarenufiz-Zejtun fejn dam f'din il-kariga sa' mewtu. Tul iz-zmientieghu bhala direttur, inbena it-tieni sular ta' 1-Istitut, jl-jKnisja ta' Gesu' Nazzarenu kif ukoll il-grotta tal-Madonnata' Lourdes li tinsab fl-istess Istitut.Huwa kellu wisq ghal qalbu 1-adorazzjoni ta' Gesu Sagra-mentat fil-kappella ta' 1-Ispirtu Ss_antu, id-Domus fiz-Zejtun,kif ukoll il-presepju ta' l-lstitut Gesu' Nazzarenu li sar fuqdisinn tieghu. Dan il-presepju ilu jsir ta' kull sena sa mill-1947. Huwa ghamel zmien twil jghix fiz-Zejtun u hafnaZwieten jiftakkru kemm 1-Isqof Galea kellu ghal qalbu is-Sa-grament tal-Qrar. Huwa mexxa il-funeral ta' l-ewwel Qad-?dis Malti, San Gorg Preca u hadem qatiegh fis-sehem tieghughal Koncilju Vatikan it-tieni. Huwa miet fiz-Zejtun fll- 21t'Awwissu 1974, fejn gie midfun fil-knisja li bena huwa stess,dik ta' Gesu' Nazzarenu. Fl-2003 1-Arcisqof ta' Malta Mons. Gu/.eppi Mercieca bed ail-process ta'beatifikazzjoni tieghu.Il-llum il-kamra tas-sodda fejn kien jorqod u l-Ufficcju tieghu fejn jinsabu diversi hwejjeg person-ali tieghu jinsabu mizmuma_b'ghozza kbira gewwa 1-Istitut Gesu' Nazzarenu.

IjFil-Knisja Parrokkjali taz-Zejtun insibu wkoll Kolletta tieghu li giet moghtija mis-Sur Josephpa via f'Awwissu 2(M19. Fiz-Zejtun insibu wkoll triq, li tinsab biswit 1-Istitut, li hija imsemmijaghalih.