İŞYERLERİNDE İŞYERLERİNDE

ELEKTRİK KAZALARI ELEKTRİK KAZALARI

veve

ALINMASI GEREKLİ ALINMASI GEREKLİ

GÜVENLİK TEDBİRLERİGÜVENLİK TEDBİRLERİ

İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanıİş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı

Salih Latif GÜLTEKİNSalih Latif GÜLTEKİN

ELEKTRİĞİN ELEKTRİĞİN

İNSAN VUCÜDUNA İNSAN VUCÜDUNA

ETKİLERİETKİLERİ

İnsan vücudunun direnci, temas İnsan vücudunun direnci, temas yerindeki derinin direnci ile vücudun iç yerindeki derinin direnci ile vücudun iç direncinden oluşur. Derinin direnç direncinden oluşur. Derinin direnç değeri, temas yerindeki derinin değeri, temas yerindeki derinin durumuna göre bir kaç yüz ohm ile bir durumuna göre bir kaç yüz ohm ile bir kaç milyon ohm arasında değişir.kaç milyon ohm arasında değişir.

Kuru ve nasırlı derinin direnci çok Kuru ve nasırlı derinin direnci çok büyüktür.büyüktür.

İnce, rutubetli, sıyrılmış derinin direnci İnce, rutubetli, sıyrılmış derinin direnci düşüktür.düşüktür.

Temas yerindeki derinin delinmesi Temas yerindeki derinin delinmesi halinde geçiş direnci birdenbire düşer, halinde geçiş direnci birdenbire düşer, geriye vücudun iç direnci kalır.geriye vücudun iç direnci kalır.

Kalbin hata akım devresi üzerinde Kalbin hata akım devresi üzerinde bulunması halinde yabancı hata bulunması halinde yabancı hata

akımının bir kısmı kalp üzerinden akımının bir kısmı kalp üzerinden geçerse kalp adaleleri kasılır ve kalbin geçerse kalp adaleleri kasılır ve kalbin kumanda sistemi bozulur. Kalp her ne kumanda sistemi bozulur. Kalp her ne

kadar atmaya devam ederse de bu kadar atmaya devam ederse de bu artık düzenli değildir. artık düzenli değildir.

Kalbin hata akım devresi üzerinde bulunması Kalbin hata akım devresi üzerinde bulunması halinde yabancı hata akımının bir kısmı kalp halinde yabancı hata akımının bir kısmı kalp üzerinden geçerse kalp adaleleri kasılır ve üzerinden geçerse kalp adaleleri kasılır ve kalbin kumanda sistemi bozulur. Kalp her ne kalbin kumanda sistemi bozulur. Kalp her ne kadar atmaya devam ederse de bu artık kadar atmaya devam ederse de bu artık düzenli değildir. düzenli değildir.

İnsan vücudu içindeki akım yolunun önemi çok İnsan vücudu içindeki akım yolunun önemi çok büyüktür. Zira insan vücudunun direnci bu büyüktür. Zira insan vücudunun direnci bu akım yoluna bağlıdır.akım yoluna bağlıdır.

En tehlikeli durum, akımın sol elden girip En tehlikeli durum, akımın sol elden girip göğüsten çıkmasıdır. Akımın tesir süresi 1 sn. göğüsten çıkmasıdır. Akımın tesir süresi 1 sn. dir. dir.

Tesir tarzı bakımından akım, Tesir tarzı bakımından akım,

4 akım şiddeti 4 akım şiddeti

bölgesine ayrılmıştır.bölgesine ayrılmıştır.

1. BÖLGE1. BÖLGE Akım sadece hissedilir. Ölüm tehlikesi Akım sadece hissedilir. Ölüm tehlikesi

yoktur.yoktur. Yaklaşık 1,2 mA parmak uçları ile Yaklaşık 1,2 mA parmak uçları ile

dokunulduğunda hissedilir.dokunulduğunda hissedilir. 0,01 mA akımın hissedilme sınırı, elde 0,01 mA akımın hissedilme sınırı, elde

gıdıklama, karıncalanma olur.gıdıklama, karıncalanma olur. 1-5 mA elde uyuşma hissi, elin ve 1-5 mA elde uyuşma hissi, elin ve

kolun hareketi zorlaşır. kolun hareketi zorlaşır. Kadınlarda 6 mA, erkeklerde 9 mA el Kadınlarda 6 mA, erkeklerde 9 mA el

adalelerinde kasılmaya sebep olur adalelerinde kasılmaya sebep olur

5-15 mA tutulan cisim henüz 5-15 mA tutulan cisim henüz bırakılabilir. Elde ve kolda kramp bırakılabilir. Elde ve kolda kramp başlar. Tansiyon yükselir.başlar. Tansiyon yükselir.

15-25 mA Tutulan cisim kendiliğinden 15-25 mA Tutulan cisim kendiliğinden bırakma mümkün değildir. Kalbin bırakma mümkün değildir. Kalbin çalışmasının etkilenmesi az olur.çalışmasının etkilenmesi az olur.

II. BÖLGEII. BÖLGE

Tansiyon yükselir, teneffüs zorlaşır. Tansiyon yükselir, teneffüs zorlaşır. Kalp düzensiz çalışır. Kısa süreli Kalp düzensiz çalışır. Kısa süreli çarpmalar, korku ve şok tesiri yapar, çarpmalar, korku ve şok tesiri yapar, fakat zararlı değildir. Kalp durması fakat zararlı değildir. Kalp durması olabilir. Kısa sürede ortadan kalkarsa olabilir. Kısa sürede ortadan kalkarsa ve gerekirse suni teneffüs yapılarak, ve gerekirse suni teneffüs yapılarak, normal durum sağlanır.normal durum sağlanır.

Eğer elektrik çarpmasının süresi uzun Eğer elektrik çarpmasının süresi uzun olursa mesela 30 sn. den sonra hasta olursa mesela 30 sn. den sonra hasta şuurunu kaybeder. Bundan sonra ölüm şuurunu kaybeder. Bundan sonra ölüm baş gösterir. Eğer suni teneffüs baş gösterir. Eğer suni teneffüs yaptırılmazsa, akım tesiri kalmasa bile, yaptırılmazsa, akım tesiri kalmasa bile, 4 dakika gibi bir zamanda beyinde 4 dakika gibi bir zamanda beyinde hayat merkezleri felç olur; ya vücutta hayat merkezleri felç olur; ya vücutta kısmi felç veya bitkisel hayat baş kısmi felç veya bitkisel hayat baş gösterir. Ya da hasta ölür. Buna beyin gösterir. Ya da hasta ölür. Buna beyin ölümü denir. Bazı kimselerde 50 mA’ ölümü denir. Bazı kimselerde 50 mA’ den sonra bayılma meydana gelir.den sonra bayılma meydana gelir.

III. BÖLGEIII. BÖLGE

En tehlikeli bölgedir. Akımın belirli bir En tehlikeli bölgedir. Akımın belirli bir süre tesir etmesi halinde kalp bundan süre tesir etmesi halinde kalp bundan zarar görür. Ölüm baş gösterir. Buna zarar görür. Ölüm baş gösterir. Buna kalp ölümü denir.kalp ölümü denir.

Kazazedeyi suni teneffüsle kurtarmak Kazazedeyi suni teneffüsle kurtarmak mümkün olmaz. Bununla beraber, bu mümkün olmaz. Bununla beraber, bu bölgelerin sınırları kesin olmadığından bölgelerin sınırları kesin olmadığından ve akımın tesir tarzı şahıslara göre ve akımın tesir tarzı şahıslara göre büyük farklar gösterdiğinden, daima büyük farklar gösterdiğinden, daima kurtarma tedbirleri uygulanmalıdır. kurtarma tedbirleri uygulanmalıdır.

İnsan vücudunun direnci mesela 1000 İnsan vücudunun direnci mesela 1000 ohm olduğu kabul edilirse, normal 220 ohm olduğu kabul edilirse, normal 220 V şebeke geriliminde insan V şebeke geriliminde insan vücudundan 220 mA gibi bir akım vücudundan 220 mA gibi bir akım geçer ki, bu da III. bölgeye isabet eder. geçer ki, bu da III. bölgeye isabet eder. 0,3 Sn.den sonra daha uzun bir süre 0,3 Sn.den sonra daha uzun bir süre tesir ettiği takdirde bu akım, ölümle tesir ettiği takdirde bu akım, ölümle sonuçlanan kalp fibrilasyonuna yol sonuçlanan kalp fibrilasyonuna yol açar.açar.

IV. BÖLGEIV. BÖLGE

Daha çok yüksek gerilim kazalarına Daha çok yüksek gerilim kazalarına söz konusu olarak yapılan deneyler söz konusu olarak yapılan deneyler sonucunda tehlikeli fibrilasyonlar III. sonucunda tehlikeli fibrilasyonlar III. bölgede baş gösterdikleri halde IV. bölgede baş gösterdikleri halde IV. bölgede rastlanmamıştır.bölgede rastlanmamıştır.

- Tansiyon yükselir.- Tansiyon yükselir. - Akciğer şişer,- Akciğer şişer, - Şuur kaybolur.- Şuur kaybolur. - Kalp üzerinden geçmeyen büyük akımlar, - Kalp üzerinden geçmeyen büyük akımlar,

vücutta yanmalara sebep olur.vücutta yanmalara sebep olur. - Ark yüzünden meydana gelen elektrik - Ark yüzünden meydana gelen elektrik

yanıkları çok tehlikeli olur.yanıkları çok tehlikeli olur. Yanık yaraları hem çok zor iyileşir, Hem de Yanık yaraları hem çok zor iyileşir, Hem de

böbreklerin normal çalışmasını engeller.böbreklerin normal çalışmasını engeller. Beynin ölüm süresi maksimum 4 ile 5 Beynin ölüm süresi maksimum 4 ile 5

dakikadır.dakikadır.

ELEKTRİKTİK KAZALARINI ÖNLEMEELEKTRİKTİK KAZALARINI ÖNLEME

1-Yalıtma1-Yalıtma - Koruyucu yalıtma,- Koruyucu yalıtma, - Üzerinde durulan yerin yalıtılması,- Üzerinde durulan yerin yalıtılması, 2-Küçük Gerilim Kullanma,2-Küçük Gerilim Kullanma, 3- Çift Yalıtma3- Çift Yalıtma 4- Koruyucu Ayırma4- Koruyucu Ayırma

5- Sıfırlama,5- Sıfırlama,

6- Koruma (Gövde) Topraklaması,6- Koruma (Gövde) Topraklaması,

7- İşletme Topraklaması,7- İşletme Topraklaması,

8- Kaçak akım rölesi montajı8- Kaçak akım rölesi montajı. .

İZOLASYON:İZOLASYON:

Amaç, dokunma geriliminin insan Amaç, dokunma geriliminin insan vücudundan geçmesini önlemektir. Bu vücudundan geçmesini önlemektir. Bu nedenle dokunulması gereken nedenle dokunulması gereken anahtarlar, prizler, sigortalar, şalterler, anahtarlar, prizler, sigortalar, şalterler, buat ve besleme kabloları vb. gibi buat ve besleme kabloları vb. gibi gereçler yalıtkan olan fiber porselen, gereçler yalıtkan olan fiber porselen, PVC, plesiglas, kauçuk gibi PVC, plesiglas, kauçuk gibi malzemelerden oluşur ve yapılırlar.malzemelerden oluşur ve yapılırlar.

Koruyucu yalıtma:Koruyucu yalıtma: Normalde gerilim Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası altında olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların sonucu elektriklenebilen parçaların izoleli yapılmasıdır.izoleli yapılmasıdır.

Elektrik işlerinde kullanılan penseler, Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzer kargaburunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun şekilde yalıtılmış ve el aletleri, uygun şekilde yalıtılmış ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları, ve diğer temizlik araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden yapılmış akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olmalıdır. olmalıdır.

Üzerinde durulan yerin yalıtılması:Üzerinde durulan yerin yalıtılması:

Yerleri değişmeyen sabit elektrikli Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makina ve araçlarla, elektrik panolarının makina ve araçlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara, lastik paspas taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir. korunma önlemidir.

Bu korunma önlemi, herhangi bir Bu korunma önlemi, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karşı elektrik kaçağında insanı toprağa karşı yalıttığı için elektik çarpılması yalıttığı için elektik çarpılması gerçekleşmez.gerçekleşmez.

KÜÇÜK GERİLİM KULLANMA:KÜÇÜK GERİLİM KULLANMA:

Burada amaç, normal şebeke gerilimini Burada amaç, normal şebeke gerilimini insan vücuduna zarar vermeyecek insan vücuduna zarar vermeyecek gerilim değerlerine düşürerek gerilim değerlerine düşürerek kullanmaktır. Bir yalıtım hatasında kullanmaktır. Bir yalıtım hatasında elektrik çarpmasının etkili olmaması elektrik çarpmasının etkili olmaması için, elektrikli araçların 42 volt ve daha için, elektrikli araçların 42 volt ve daha düşük gerilimle çalıştırılmasıdır. düşük gerilimle çalıştırılmasıdır.

Bu işlem çalışma yerinin dışında Bu işlem çalışma yerinin dışında yerleştirilen girişi 220 volt , çıkışı 16-24-yerleştirilen girişi 220 volt , çıkışı 16-24-42 volt olan bir transformatör yardımıyla 42 volt olan bir transformatör yardımıyla elde edilir. Bu yöntem özellikle seyyar elde edilir. Bu yöntem özellikle seyyar lambaların dar ve iletken yeri bulunan lambaların dar ve iletken yeri bulunan kazan gibi yerlerle, ıslak ve nemli kazan gibi yerlerle, ıslak ve nemli yerlerde kullanılması halinde başvurulan yerlerde kullanılması halinde başvurulan bir korunma yöntemidir.bir korunma yöntemidir.

Bu devredeki fişler aynı yerde Bu devredeki fişler aynı yerde bulunabilecek daha yüksek gerilimli bulunabilecek daha yüksek gerilimli prizlere uymayacak türden seçilmelidir.prizlere uymayacak türden seçilmelidir.

ÇİFT YALITMA:ÇİFT YALITMA: Bu yöntem özellikle seyyar el Bu yöntem özellikle seyyar el

aletlerinde kullanılmakta olan bir aletlerinde kullanılmakta olan bir güvenlik önlemidir. Cihazlar dıştan güvenlik önlemidir. Cihazlar dıştan içe iki defa ı yalıtılmıştır. Bu tür içe iki defa ı yalıtılmıştır. Bu tür seyyar el aletlerinde uluslararası seyyar el aletlerinde uluslararası kodlara göre UL veya iç içe iki kare kodlara göre UL veya iç içe iki kare işareti mevcuttur. Seyyar elektrikli işareti mevcuttur. Seyyar elektrikli el aletleri alındığında özellikle bu el aletleri alındığında özellikle bu işaretlerin bulunup bulunmadığına işaretlerin bulunup bulunmadığına bakılmalıdır.bakılmalıdır.

KORUYUCU AYIRMA:KORUYUCU AYIRMA: Bu güvenlik önlemi de özellikle seyyar Bu güvenlik önlemi de özellikle seyyar

el aletlerinde başvurulan bir yöntemdir. el aletlerinde başvurulan bir yöntemdir. 500 volta kadar olan çalışmalarda 500 volta kadar olan çalışmalarda rahatlıkla kullanılabilen birebir tabir rahatlıkla kullanılabilen birebir tabir edilen bir transformatör yardımıyla elde edilen bir transformatör yardımıyla elde edilen küçük gerilim veya akımda edilen küçük gerilim veya akımda çalışma şeklindeki bir önlemdir. çalışma şeklindeki bir önlemdir. Özellikle şantiyelerdeki çalışmalarda bu Özellikle şantiyelerdeki çalışmalarda bu yöntemle çalışmaya başvurmalıdır. yöntemle çalışmaya başvurmalıdır.

SIFIRLAMA:SIFIRLAMA:

Elektrikli makina ve araçların gövde Elektrikli makina ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. iletkenine bağlanmasıdır.

KORUMA (GÖVDE) KORUMA (GÖVDE) TOPRAKLAMASI:TOPRAKLAMASI:

Koruyucu hat iletkeni kullanılarak Koruyucu hat iletkeni kullanılarak başvurulan en önemli yöntem koruma başvurulan en önemli yöntem koruma topraklaması veya gövde topraklaması veya gövde topraklamasıdır.topraklamasıdır.

Gerilim altında bulunmayan veya gerilimi Gerilim altında bulunmayan veya gerilimi tehlikeli olmayan tesisat kısımlarına, tehlikeli olmayan tesisat kısımlarına, geçebilecek herhangi bir kaçak elektrik geçebilecek herhangi bir kaçak elektrik akımı nedeniyle bu kısımlarda iletken akımı nedeniyle bu kısımlarda iletken hale gelen ve el, ayak gibi kısımların hale gelen ve el, ayak gibi kısımların dokunabileceği yakınlıkta bulunan dokunabileceği yakınlıkta bulunan kısımlarda tehlikeli bir gerilim oluşmasını kısımlarda tehlikeli bir gerilim oluşmasını engellemek için alınan güvenlik engellemek için alınan güvenlik önlemidir. Böylelikle oluşan zararlı ve önlemidir. Böylelikle oluşan zararlı ve tehlikeli akımın büyük bir kısmı toprak tehlikeli akımın büyük bir kısmı toprak üzerinden, çok az ve zararlı olmayan üzerinden, çok az ve zararlı olmayan kısmı da dokunan kişi üzerinden toprağa kısmı da dokunan kişi üzerinden toprağa geçer ve tehlike durumu ortadan kalkar.geçer ve tehlike durumu ortadan kalkar.

Yapılacak olan topraklama açık ve Yapılacak olan topraklama açık ve gözle görülebilir,kontrol edilebilir gözle görülebilir,kontrol edilebilir şekilde yapılmış olmalıdır. Topraklama şekilde yapılmış olmalıdır. Topraklama elemanlarının niteliği ve boyutları elemanlarının niteliği ve boyutları oluşabilecek en büyük kaçak elektrik oluşabilecek en büyük kaçak elektrik akımını toprağa iletebilecek şekilde akımını toprağa iletebilecek şekilde seçilmiş ve hesaplanmış olmalıdır.seçilmiş ve hesaplanmış olmalıdır.

KAÇAK AKIM RÖLESİ:KAÇAK AKIM RÖLESİ:

Tüketici devrede, gelen ve giden Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eşit olmadığı akımların birbirlerine eşit olmadığı durumlarda, devreyi otomatik olarak durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Yani insan kesen bir koruma cihazıdır. Yani insan vücudundan bir akım geçmesi halinde vücudundan bir akım geçmesi halinde dönen akım, gelen akıma eşit dönen akım, gelen akıma eşit olmayacak ve elektrik devresi olmayacak ve elektrik devresi kesilecektir. kesilecektir.

-Dağıtım tablolarında işletme sırasında -Dağıtım tablolarında işletme sırasında meydana gelebilecek her türlü meydana gelebilecek her türlü zorlamalara dayanıklı yalıtkan ve madeni zorlamalara dayanıklı yalıtkan ve madeni malzeme kullanılacaktır.malzeme kullanılacaktır.

-Dağıtım tabloları mekanik zorlanmalara, -Dağıtım tabloları mekanik zorlanmalara, rutubete, ısınma ve ateş almaya karşı rutubete, ısınma ve ateş almaya karşı yeter derecede dayanıklı olacaktır.yeter derecede dayanıklı olacaktır.

-Dağıtım tablolarının etrafı yabancı -Dağıtım tablolarının etrafı yabancı cisimlerin girmemesi için ve akım taşıyan cisimlerin girmemesi için ve akım taşıyan noktaların dokunmaya karşı örtünmüş noktaların dokunmaya karşı örtünmüş olacaktır.olacaktır.

-Dağıtım tablolarında, gerek ön ve -Dağıtım tablolarında, gerek ön ve gerekse arka taraflarda gerilim altında gerekse arka taraflarda gerilim altında bulunan kısımlara dokunmaya engel bulunan kısımlara dokunmaya engel olacak gerekli önlemler alınmış olacak gerekli önlemler alınmış olacaktır.olacaktır.

-Yalıtkan maddelerden yapılmış olsalar -Yalıtkan maddelerden yapılmış olsalar bile, dağıtım tablolarında ve bağlantı bile, dağıtım tablolarında ve bağlantı kutularında güvenlik hattının kutularında güvenlik hattının bağlanması ve dağıtımı için tertibat bağlanması ve dağıtımı için tertibat olacaktır.olacaktır.

TAŞINABİLİR TAŞINABİLİR

ELEKTRİKLİ EL ALETLERİNDE ELEKTRİKLİ EL ALETLERİNDE

ALINACAK GÜVENLİK ÖNLEMLERİALINACAK GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Taşınabilir (Seyyar) elektrikli el Taşınabilir (Seyyar) elektrikli el aletleri,işletmelerde her aşamada aletleri,işletmelerde her aşamada kullanılan el matkapları seyyar kullanılan el matkapları seyyar lambalar, elektrikli testereler, bileme, lambalar, elektrikli testereler, bileme, taşlama ve yüzey temizleme vs. gibi taşlama ve yüzey temizleme vs. gibi elektrikli el aletleridirler. elektrikli el aletleridirler.

Bu aletlerin kendilerine kablo fiş ve Bu aletlerin kendilerine kablo fiş ve çalıştırma düğmeleri ile tutuş ve duruş çalıştırma düğmeleri ile tutuş ve duruş biçimleri ile çalışma yapılan yerlerde biçimleri ile çalışma yapılan yerlerde gerekli önlemler alınmadıkça cihazlar gerekli önlemler alınmadıkça cihazlar seyyar olduğundan ve devamlı olarak seyyar olduğundan ve devamlı olarak elle tutulduğundan çeşitli iş kazaları elle tutulduğundan çeşitli iş kazaları oluşabilir. İstatistiksel olarak en fazla oluşabilir. İstatistiksel olarak en fazla elektrik kazaları bu tür cihazlardan elektrik kazaları bu tür cihazlardan kaynaklanmaktadır. Çünkü; cihazlar kaynaklanmaktadır. Çünkü; cihazlar çalışan elektrik kaçağı devresini çalışan elektrik kaçağı devresini hemen tamamlamaktadır.hemen tamamlamaktadır.

Yüksek Gerilimde Yüksek Gerilimde

Güvenlik ÖnlemleriGüvenlik Önlemleri

Yüksek gerilim tesisatı üzerinde Yüksek gerilim tesisatı üzerinde herhangi bir çalışmaya girişmeden herhangi bir çalışmaya girişmeden önce,tesisat gerilimsiz durumu önce,tesisat gerilimsiz durumu getirilmelidir. Daha sonra gerilim getirilmelidir. Daha sonra gerilim yokluğunu kontrol etmek ve yokluğunu kontrol etmek ve topraklama-kısa devre etme topraklama-kısa devre etme tedbirlerine başvurmak gereklidir.tedbirlerine başvurmak gereklidir.

Topraklama-kısa devre etme işlemi, Topraklama-kısa devre etme işlemi, çalışılacak yerde, burası ile akım çalışılacak yerde, burası ile akım kaynağı arasında yapılmalıdır. Çalışılan kaynağı arasında yapılmalıdır. Çalışılan tesisatın birden çok kaynaktan ring tesisatın birden çok kaynaktan ring hatlarla beslenmesi halinde iki taraftan hatlarla beslenmesi halinde iki taraftan da topraklama ve kısa devre da topraklama ve kısa devre uygulanmalıdır.uygulanmalıdır.

DEVRENİN KESİLMESİ:DEVRENİN KESİLMESİ:

Üzerinde çalışılacak hattın devresinin Üzerinde çalışılacak hattın devresinin kesilmesi,hat üzerinde bulunan güç kesilmesi,hat üzerinde bulunan güç

şalterlerinin ve ayırıcıların açılmasıyla şalterlerinin ve ayırıcıların açılmasıyla sağlanır. Bu iş yapılırken bu cihazların sağlanır. Bu iş yapılırken bu cihazların sonradan kapatılma ihtimaline karşı sonradan kapatılma ihtimaline karşı kilitleme tertibatı bulunmalı, ayrıca kilitleme tertibatı bulunmalı, ayrıca

kartlama yapılmalıdır.kartlama yapılmalıdır.

GERİLİM KONTROLU:GERİLİM KONTROLU:

Bir tesisat kısmında çalışmaya Bir tesisat kısmında çalışmaya başlamadan evvel, devresi kesilmiş başlamadan evvel, devresi kesilmiş hatta gerilim olmadığına kanaat hatta gerilim olmadığına kanaat getirmek şarttır.getirmek şarttır.

Hattın gerilim altında bulunup Hattın gerilim altında bulunup bulunmadığını tespit etmek için çeşitli bulunmadığını tespit etmek için çeşitli usuller vardır. Devrenin açık olup usuller vardır. Devrenin açık olup olmadığını gerilim kontrol aletleriyle olmadığını gerilim kontrol aletleriyle neon lambalı ıstanka,ve faz kalemi ile neon lambalı ıstanka,ve faz kalemi ile gerilim yokluğu tespit edilmelidir.gerilim yokluğu tespit edilmelidir.

TOPRAKLAMA-KISA DEVRE ETME:TOPRAKLAMA-KISA DEVRE ETME:

Gerilim yokluğu kesin olarak tespit Gerilim yokluğu kesin olarak tespit edildikten sonra,sıra topraklama ve kısa edildikten sonra,sıra topraklama ve kısa

devre etme işlemine gelir.Devre dışı devre etme işlemine gelir.Devre dışı edilmiş tesisat kısımları üzerinde edilmiş tesisat kısımları üzerinde

topraklama ve kısa devre etmede topraklama ve kısa devre etmede kullanılan iletkenler ve klemeslerin kısa kullanılan iletkenler ve klemeslerin kısa

devre akımlarının dinamik ve termik devre akımlarının dinamik ve termik etkilerine dayanabilecek şekilde olması etkilerine dayanabilecek şekilde olması

şarttır.şarttır.

Topraklama kısa devre etme işlemleri Topraklama kısa devre etme işlemleri çalışma yerinin mümkün olduğunca çalışma yerinin mümkün olduğunca

yakınında ve bu yeri besleyecek bütün yakınında ve bu yeri besleyecek bütün kollar üzerinde olmalıdır.Daima ilk kollar üzerinde olmalıdır.Daima ilk önce topraklama,sonra kısa devre önce topraklama,sonra kısa devre

etme işlemi yapılmalıdır. Her iki işlem etme işlemi yapılmalıdır. Her iki işlem için iyi yetişmiş elemanlar istihdam için iyi yetişmiş elemanlar istihdam

edilmeli,bu elemanlar yalıtkan eldiven edilmeli,bu elemanlar yalıtkan eldiven kullanmalıdır.kullanmalıdır.

İki taraftan beslenen ring hatlarında İki taraftan beslenen ring hatlarında çalışıldığında hattın iki ucundaki çalışıldığında hattın iki ucundaki

istasyonda devreyi açmak, istasyonda devreyi açmak, topraklamak, ve kısa devre etmek topraklamak, ve kısa devre etmek

lazımdır. Ring hatlarda önce hattın bir lazımdır. Ring hatlarda önce hattın bir ucundaki kesici ve ayırıcı açılır. ucundaki kesici ve ayırıcı açılır.

Kilitlenir, kartlanır. Diğer yönden hat Kilitlenir, kartlanır. Diğer yönden hat beslenmeye devam ettiğinden kısa beslenmeye devam ettiğinden kısa devre topraklama yapılmaz. Sonra devre topraklama yapılmaz. Sonra

ikinci taraftaki kesici açılır,topraklama, ikinci taraftaki kesici açılır,topraklama, kısa devre işlemleri yapılır.kısa devre işlemleri yapılır.

Eğer üzerinde çalışma yapılacak hat Eğer üzerinde çalışma yapılacak hat bir yer altı kablosu ise,akımın bir yer altı kablosu ise,akımın

kesilmesini müteakip kablonun bütün kesilmesini müteakip kablonun bütün iletkenleri kısa devre edilip topraklanır. iletkenleri kısa devre edilip topraklanır. Bu şekilde kapasitif boşaltma yapılır. Bu şekilde kapasitif boşaltma yapılır. Aksi halde gerilim kesilse bile kablo Aksi halde gerilim kesilse bile kablo

tehlikeli olmaya devam eder.tehlikeli olmaya devam eder.

Özetlemek gerekirse, yüksek gerilimli Özetlemek gerekirse, yüksek gerilimli tesisatta yapılacak çalışmalarda insan tesisatta yapılacak çalışmalarda insan hayatının tehlikelerden korunması için hayatının tehlikelerden korunması için alınacak güvenlik tedbirlerinin başında, alınacak güvenlik tedbirlerinin başında, tesisatın geriliminin kesilmesi, bu tesisatın geriliminin kesilmesi, bu durumun çalışma süresince emniyetle durumun çalışma süresince emniyetle devam ettirilmesi gereklidir.devam ettirilmesi gereklidir.

ELEKTRİK İŞLERİNDE KİŞİSEL ELEKTRİK İŞLERİNDE KİŞİSEL KORUNMA ARAÇLARIKORUNMA ARAÇLARI

Kişisel korunma araçları öncelikle, iyi Kişisel korunma araçları öncelikle, iyi yalıtılmış olmalı ve yalıtma işlemi, yalıtılmış olmalı ve yalıtma işlemi, kullanılan gerilim değerine uygun kullanılan gerilim değerine uygun

olmalıdır. Alçak gerilimde kullanılan olmalıdır. Alçak gerilimde kullanılan yalıtkan koruyucu yüksek gerilimde yalıtkan koruyucu yüksek gerilimde

kullanılamaz.kullanılamaz.

1) Yalıtkan Baret (Kask veya 1) Yalıtkan Baret (Kask veya güvenlik şapkası)güvenlik şapkası)

Başlıca kullanma yerleriBaşlıca kullanma yerleri - Elektrik santralleri- Elektrik santralleri

- Trafo bakım ekipleri- Trafo bakım ekipleri - Hat bakım ekipleri- Hat bakım ekipleri

2) Yalıtkan eldiven2) Yalıtkan eldiven AG ve YG yalıtkan eldivenleri üzerinde AG ve YG yalıtkan eldivenleri üzerinde

bulunan kullanma gerilim değerleri ile bulunan kullanma gerilim değerleri ile yalıtkanlık özelliklerine dikkat edilmelidir.yalıtkanlık özelliklerine dikkat edilmelidir.

- Çatlama,- Çatlama, - Yırtılma,- Yırtılma,

- Delik olmamalı,- Delik olmamalı, - Eldivenler kutular veya koruma - Eldivenler kutular veya koruma torbalarında muhafaza edilmelidir.torbalarında muhafaza edilmelidir.

- Keskin, sivri eşya ile temas etmesi - Keskin, sivri eşya ile temas etmesi önlenmelidir.önlenmelidir.

3) Hat ve trafo bakım ekiplerinde 3) Hat ve trafo bakım ekiplerinde ayrıca mekanik çalışmalarda ayrıca mekanik çalışmalarda kullanılmak üzere deri eldiven,kullanılmak üzere deri eldiven,

- Trafo ve santrallerde akü tesislerinde - Trafo ve santrallerde akü tesislerinde akü işlerinde lastik eldiven akü işlerinde lastik eldiven kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

4) Emniyet kemeri4) Emniyet kemeri

Emniyet kemerleri, kromlu kösele Emniyet kemerleri, kromlu kösele kayışlardan, veya keten pamuk veya kayışlardan, veya keten pamuk veya uygun diğer malzemelerden yapılmış uygun diğer malzemelerden yapılmış olmalıdır.olmalıdır.

- En az 12 cm genişliğinde ve 6 mm - En az 12 cm genişliğinde ve 6 mm kalınlığında, taşıma yükü 1150 kg. kalınlığında, taşıma yükü 1150 kg. olacak şekilde imal edilmelidir.olacak şekilde imal edilmelidir.

- Kesik kusurlu olmamalı, perçin ve - Kesik kusurlu olmamalı, perçin ve dikişleri sağlam olmalıdikişleri sağlam olmalı

5) Yalıtkan ayakkabı5) Yalıtkan ayakkabı

6) Tozluk6) Tozluk Elektrik direklerindeki gibi Elektrik direklerindeki gibi

tırmanılan yerleretırmanılan yerlere

7) Önlük7) Önlük Trafo istasyonları ve santral Trafo istasyonları ve santral

merkezlerindeki akü tesislerinde, merkezlerindeki akü tesislerinde, asit işlerinde çalışan işçilere asit işlerinde çalışan işçilere dayanıklı önlük verilmelidir.dayanıklı önlük verilmelidir.

8) Gözlük8) Gözlük

a) Santrallar ve trafo merkezlerindeki akü a) Santrallar ve trafo merkezlerindeki akü tesislerinde asit doldurma ve boşaltma tesislerinde asit doldurma ve boşaltma işlerinde çalışan işçilere verilecek işlerinde çalışan işçilere verilecek gözlüğün yan taraflarının da kapalı gözlüğün yan taraflarının da kapalı olmasında fayda vardır.olmasında fayda vardır.

b) Hat bakım ekiplerinde çalışan işçilere b) Hat bakım ekiplerinde çalışan işçilere kışın karlı yerlerde çalışmaları halinde kışın karlı yerlerde çalışmaları halinde verilmesi gereken kar gözlüğü verilmeli verilmesi gereken kar gözlüğü verilmeli

9) Kulak Tıkacı9) Kulak Tıkacı

-Elektrik santrallerinde gaz, buhar ve -Elektrik santrallerinde gaz, buhar ve su türbünlerinin bulunduğu yerlerde su türbünlerinin bulunduğu yerlerde kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

-Yada bu kısımda çalışan işçiler, -Yada bu kısımda çalışan işçiler, gürültüden belli oranda izole edilmiş gürültüden belli oranda izole edilmiş çift kapı ve pencereli odalarda çift kapı ve pencereli odalarda bulundurulmalıdır.bulundurulmalıdır.

10)10) Koruyucu giyim eşyasıKoruyucu giyim eşyası

İş elbisesi, Gerilimli hücrelere girmede, İş elbisesi, Gerilimli hücrelere girmede, gerilim altında yapılan çalışmalarda gerilim altında yapılan çalışmalarda elbiselerin ıslak ve yağlı olmamalarına elbiselerin ıslak ve yağlı olmamalarına dikkat edilmelidir.dikkat edilmelidir.

11) Neon Lambalı Istanka:11) Neon Lambalı Istanka: Her kullanmadan önce, kontrol Her kullanmadan önce, kontrol

edilmelidir.edilmelidir. Kusursuz olmalı.Kusursuz olmalı.

Rutubetli ve kirli olmamalı,Rutubetli ve kirli olmamalı, Istanka izolatörü temiz ve çatlaksız Istanka izolatörü temiz ve çatlaksız

olmalıdır.olmalıdır.

12) Yalıtılmış Tabure12) Yalıtılmış Tabure Dahili ve harici tip olmak üzere iki Dahili ve harici tip olmak üzere iki

kısımdır. Kullanmadan evvel;kısımdır. Kullanmadan evvel; -Tabure ayaklarının yere aynı zamanda -Tabure ayaklarının yere aynı zamanda

bastıklarından,bastıklarından, -İzolatörlerinin temiz ve iyi durumda -İzolatörlerinin temiz ve iyi durumda

bulunduğundan,bulunduğundan, -Tabure üst kısmının, topraktan yeteri -Tabure üst kısmının, topraktan yeteri

kadar uzak bulunduğundankadar uzak bulunduğundan

emin olunmalıdır.emin olunmalıdır.

13) Tırmanma Mahmuzu13) Tırmanma Mahmuzu Kayış ve tokaları sık sık kontrol Kayış ve tokaları sık sık kontrol

edilmelidir.edilmelidir.

14-Çalışma Alanı Yasaklama 14-Çalışma Alanı Yasaklama işaretleriişaretleri

15-Uygun Yangın Söndürme Cihazları15-Uygun Yangın Söndürme Cihazları

16-Suni Solunum Cihazı (Büyük 16-Suni Solunum Cihazı (Büyük Tesislerde)Tesislerde)