تهیه و تنظیم:آقای دکتر غلامرضا عسگری و خانم سعیده میرزائی

اعتیاد: مواد مخدر به آن دسته از ترکیبات شیمیایی گفته می ش$$ود ک$$ه مص$$رف آنه$$ا باعث دگرگونی در سطح هوشیاری و عملکرد مغز می شود. این تعری$$ف داروه$$ای

اعتياد پديده اي اس$$ت ك$$ه ازقانونی مانند نیکوتین) که در سیگار یافت می شود(،

1

در جوامع بشري وجود داشته اس$$ت. در ح$$ال حاض$$ر ن$$يز ب$$ه م$$وازاتزمانهاي دور پيشرفتهاي علمي و افزايش غيرقابل ترديد سطح شعور و آگاهي م$$ردم همچن$$ان در حال گسترش ميباشد و هر ساله افراد زيادي را به دام خود ميكشد. اعتياد تنه$$ا جنبه فردي ندارد بلكه يك آسيب اجتماعي نيز محس$$وب ميش$$ود و علاوه ب$$ر تهدي$$د سلامت جسم و روان افراد بر جنبهه$$اي اجتم$$اعي و اقتص$$ادي جامع$$ه ن$$يز اث$$رات زيان آور و غيرقابل جبراني وارد مي سازد .ک$$افئین موج$$ود در قه$$وه، نوش$$یدنی

های معمولی ) نوشابه( ،و شکلات را نیز در بر میگیرد.

طبقه مجزای مواد را در بر می23 به طور کلی، اختلالات مرتبط با مواد گیرند: الکل، کافئین، حشیش، مواد توهم زا، مواد اشتنشاقی، مواد شبه

افیونی،مواد محرک،داروهای آرام بخش و خواب آور،توتون، مواد دیگر

صمیمیت و فضاي امن عاطفی

فرزندان براي رشد خود علاوه بر این که به رابطه و حضور والدین خود نیاز دارند، کیفیت این رابطه نیز بسیار مهم است ریشه این رابطه بر اساس پدیده

دلبستگی پیوند عاطفی است.

2

تحقیقات نشان داده اند، افرادي که دلبستگی ایمن ندارند، دچار اختلالات و آسیبهاي روانی متعددي می شوند و از آن جایی که اختلالات و بیماريهاي روانی از

جمله عوامل خطر زمینه اي مصرف مواد و اعتیاد است، خطر گرایش به مصرفمواد را بالا می برند.

از طرف دیگر، بسیاري از افرادي که دلبستگی هاي ناایمن دارند، امکان آن که در روابط اجتماعیِ دوران بزرگسالی هم دچار مشکلات متعددي شده و با بروز

شکست هاي عاطفی مکرر و روابط مختل بین فردي مستعد مصرف مواد و اعتیاد شوند، زیاد است.نکته بسیار مهم آن است که کیفیت حضور و ارتباط والدین با

فرزندان از کمیت آن مهم تر است.

به همین دلیل تنها مهم نیست که والدین مدت زمان مشخصی را براي فرزندان وقت بگذارند، مهم آن است که در طی زمانی که در کنار هم هستند، کیفیت رابطه

مثبتی داشته باشد.

از طرف دیگر، خانواده مهمترین محل براي حمایت عاطفی اعضاي خانواده ازیکدیگر است.

بنابراین بسیار مهم است که خانواده به هنگام سختی با پذیرش احساس و حمایت منطقی فرزندان را به سوي رفتارهاي سالم اجتماعی سوق دهند و فرزندان به

خاطر اشتباهاتشان طرد نشوند.

برخورد و ارتباط مثبت والدین با فرزندان و افزایش میزان حمایت اجتماعی، اثر تنشها و فشارهاي روانی فرزندان را در شرایط بحرانی و گذار از مقاطع مختلف

تحصیلی کنترل کرده و زمینه انحرافات رفتاري را کاهش می دهد.

3

تقريباً در كليه تحقيقات مرب$$وط ب$$ه اعتي$$اد از ويژگيه$$اي شخص$$يتي ب$$ه عن$$وان عاملي كه شخص را به س$$وي اعتي$$اد ميكش$$اند ن$$ام ب$$رده ش$$ده اس$$ت. ع$$دم رش$$د

شخصيتي عامل مهمي محسوب ميشود.

از ويژگيهاي برجسته معتادان به ويژگيه$$ايي همچ$$ون افس$$ردگي، احس$$اس تنش، ناامني، احساس بيكفايتي و اشكال در برقراري روابط گ$$رم و ط$$ولاني اجتم$$اعي ميتوان اشاره كرد. در مطالعات انج$$ام ش$$ده در زمين$$ه سببشناس$$ي وابس$$تگي ب$$ه مواد مخدر به عوامل رواني $ اجتماعي، ژنتيكي، زيستشناختي و فرضيههاي روان

پويايي اشاره شده است.

درصد وابستگان به مواد مخدر مبتلا ب$$ه ي$$ك اختلال روانپزش$$كي همزم$$ان٩٠حدود ميباش$$ند. ش$$ايعترين تشخيص$$هاي روانپزش$$كي هم$$راه ش$$امل اختلال افس$$ردگي اساسي، اختلالات ناشي از مصرف الكل، اختلال شخصيت ض$$د اجتم$$اعي و اختلال

درصد وابستگان به مواد مخدر حداقل يكبار در ط$$ول١٥اضطرابي ميباشد و حدود كشي ميكنند.عمر خود مبادرت به خود

4

از آنجا كه اعتياد موضوعي پيچيده و از نظر روانشناختي داراي ابعاد مختلف ميباشد، هر نوع برخورد و مبارزه با رشد بي رويه و خطرناك آن مستلزم اقداماتي فراگير و گسترده در ابعاد مختلف اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي

روانشناختي است.

مطالعه نشان داد كه بيشترين ويژگي روانشناختي در بين وابستگان به درصد( و بعد از اين٣٤ درصد( و افسردگي )٤٣ترياك و هروئين اضطراب )

٣٠ درصد(، اسكيزوئيد )٣٢ويژگيهايي نظ$ير صفات شخ$صيتي ضد اجتماعي ) درصد( نرخ بيشتري نسبت به بقيه خصوصيات داشتند.٢٧درصد( و ضعف رواني )

ه$مچنين يافتهها نشان دادكه راب$طه معنيداري بين نوع ماده مصرفي و سطح تحصيلات وجود دارد. از طرف ديگر مطالعات انجام شده توس$ط كاپ$لان و

درصد افراد معتاد به ترياك و شبه ترياك دچار٩٠س$ادوك نشان داده است كه نوعي اختلال روانپزشكي همزمان ميباشند كه شايعترين تشخيصهاي

روانپزشكي همراه شامل اختلال افس$ردگي اساسي، اختلال شخصيت میباشد.

شیوع

5

شیوع اختلالات مرتبط با مواد متفاوت است. به عنوان مثال: اختلال مصرف الکل شایع است.میزان اختلال مصرف حشیش در مردان بزرگسال بیشتر از زنان

تا14بزرگسال است.به طور کلی،میزان شیوع مصرف هر ماده در افراد سنین ساله نسبتا بالا است.28

:اختلالات مرتبط با مواد به دو گروه تقسیم می شود .اختلال مصرف مواد شامل وابستگی به مواد و سوء مصرف مواد1

اختلالات ناشی از مصرف مواد: شامل مسمومیت مواد، محرومیت مواد،.2 دلیریوم ناشی از مصرف مواد، زوال عقل پایدار ناشی از مواد، اختلال فراموشی

پایدار از مواد، اختلال سایکوتیک ناشی از مصرف مواد، اختلال خلقی ناشی از مصرف مواد،اختلال اضطرابی ناشی از مصرف مواد،اختلال کنشی جنسی ناشی از

.مواد و اختلال خواب ناشی از مواد

اختلالات ناشی از مصرف موادالف: مسمومیت مواد

6

مسمومیت مواد به اثرات روانی و جسمانی ناشی از مصرف اخیر مواد اطلاق می گردد. که با دفع مواد از بدن فرد برطرف می شود. آثار مسمومیت مواد در افراد

مختلف متفاوت است و به ماده مصرفی، مقدار مصرف شده، تحمل شخصی وفاصله زمانی از آخرین مصرف بستگی دارد.

ب: محرومیت مواد، محرومیت یا ترک نشانه ها و علایمی که به دنبال کم کردن یا قطع مصرف زیاد و مداوم یک ماده

بروز می کند بعد از بروز علائم نامطلوب محرومیت، فرد به منظور کسب آرامشیا اجتناب از این علایم برای استعمال مجدد مواد وسوسه می شود.

ج: اختلالات روانی ناشی از مصرف مواد گروهی از اختلالات روانی ب$$ا مص$$رف م$$واد مانن$$د: الک$$ل، م$$واد افی$$ونی، و غ$$یره رابطه دارد که شامل اختلال دلیریوم، زوال عقل، فراموش$$ی، اختلال س$$ایکوتیک،

خلقی، اضطرابی، کنشی جنسی و خواب می باشد.

مراحل اعتیاد این مرحله با تشویق دیگران، مخصوصاً دوستان ناباب، یا از -مرحله آشنایى:١

روى غرور و کنجکاوى خود فرد شروع می شود.-مرحله شک و تردید:در این مرحله فرد به مبارزه با امیال خود می پردازد.٢

7

-مرحله اعتیاد واقعى: در این مرحله علائم اعتیاد ظاهر گشته، فرد و زندگی وی٣را احاطه می کند.

انواع مواد مخدر

- توان افزا٣        - توهم زا٢        -سستی زا١

8

موادسستى زا  موادى هستند که مصرف آن بر روى سلسله اعصاب مصرف کننده اثر گذاشته و

در نتیجه فعالیت فکرى و بدنی او را سست نماید که شامل:

مانند: استحصالات الف: طبیعى، گیاه خشخاش، تریاک، شیره تریاک،

مرفین انند: هروئین، م ب: مصنوعى،

متادون، ترمتادون ، انواع و اقسامقرص هاى مسکن و آرام بخش

موادتوهم زا با مصرف این مواد فرد دچار اوهام حسى و بصرى می شود. این مواد را

هالوسینوژن می گویند که شامل: مانند: استحصالات گیاه شاهدانه، حشیش، بنگ، ماریجوانا، گراس، الف :طبیعى،

چرس؛ مسکالین، جو سیاه آفت زده، برخى از قارچ هاى حاوى مواد توهم زا، دانههاى نوعى نیلوفر وحشی

( ، دی اتیلD.M.T( ، دی متیل تریپتامین )L.S.Dمانند: ال.اس.دی) ب: مصنوعی،(D.E.Tتریپتامین )

موادتوانافزا

9

مصرف آن بر روى سلسله اعصاب تأثیر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنى مصرف کننده بیشتر و باعث هیجان می شود. این مواد به دو دسته تقسیم می

شوند که عبارتند از: مانند: برگ کوکا، کوکائین، کراک، برگ و ساقه برخى درختان مثل الف :طبیعی،

خات و ناسمانند: آمفتامین، متیل آمفتامین، ترکیبات آمفتامین ها ب :مصنوعی،

اثرات مواد مخدر در شرايط معمولي وقتي بشر از انجام دادن كاري لذت ببرد و به عبارتي ديگر پاداش بگيرد، از مناطق پاييني مغز او موادي به اسم دوپامين و نوراپي نفرين

ترشح مي شود و بر روي قشر و ساير مراكز حياتي آن اثر مي كند و احساس لذت و پاداش به او دست مي دهد و سعي در تكرار آن عمل دارد. يكي از آثار سوء مواد مخدر فعال شدن همين سيستم است. بنابراين كساني كه يكبار با اين مواد آشنا

مي شوند چون سيستم پاداش در مغز آنها تقويت شده، تمايلي شديد به تكرار

10

مصرف آن پيدا مي كنند. از بين مواد مخدر هروئين به سهولت در چربي حل مي شود. مغز انسان نيز مقدار زيادي چربي دارد و بنابراين در مقايسه با مرفين و مشتقات آن، هروئين پس از مصرف در زمان كوتاه تري روي مغز اثر مي كند.

كدئين نيز كه از مشتقات ترياك است به آساني در سيستم گوارش جذب شده و در بدن تبديل به مرفين مي شود. در يك مطالعه روشن شده است كه در معتادان،

يكي از آثار سوء مصرف مواد، كاهش جريان خون در بعضي از نواحي مغز است.

اثرات مواد مخدر بر مغز مهم ترين محل تاثير مواد مخدر بر مغز است. در مغز گيرنده هايي وجود دارد كه

گروه تقسيم مي شوند:٣اين مواد بر آن ها اثر مي كنند. اين گيرنده ها به -اثر بر برگيرنده هاي گروه اول سبب تنظيم و كاهش احساس درد، كاهش١

فعاليت مركز تنفس، يبوست و اعتياد مي شود -اثر برگيرنده هاي گروه دوم سبب كاهش احساس درد و افزايش حجم ادرار٢

مي شود-اثر مواد مخدر بر گيرنده هاي گروه سوم سبب كاهش احساس درد مي شود٣

اثرات مواد مخدر بر رفتار

- اين مواد حالت خمودگي ايجاد مي كنند يعني مي توانند بيداري بيش از حد بشر١ را كاهش دهند. بنابراين آنهايي كه كار فكري شديد، يكنواخت و خسته كننده مي

كنند با اولين آشنايي ها در معرض ابتلاي به اعتياد هستند، ابتدا ظاهرا آنها راآرام مي كند اما پس از مدتي قدرت مبارزه، كار و ثمر بخشي را از آنها مي گيرد.

- قسمت اعظم دردهاي بشر روانزاد است، انواع كمر دردها، پشت درد، سردرد،٢ دل دردهاي مزمن، دردهاي عضلاني و استخواني، مي تواند جنبه رواني داشته

11

باشد. كساني كه با مراجعه به پزشكان مختلف و استفاده از روش هاي مرسوم فرهنگي، تسكيني براي درد خود نمي يابند، در مقابل مواد مخدر بسيار آسيب

پذير هستند.

، بتا آندورفين ها كه مواد شبه مخدر درون زا هستند كاهش مي اعتياد - در مسير٣ يابد، زيرا با ورود مواد مخدر خارجي جاي شبه مرفين هاي مفيد و توليد شده در

بدن شخص را مي گيرد. بنابراين پس از ترك اعتياد و در حين آن كه مواد مخدر خارجي به بدن نمي رسد، مغز ديگر مواد شبه مرفين درون زا ترشح نمي كند، درد

و حالت روحي ناخوش و اضطراب و بي قراري در شخص زياد است كه البته پساز مدتي كه از ترك بگذرد مجدداً مغز مواد لازم را ترشح خواهد كرد.

اثرات مواد مخدر بر بدن

-مواد مخدر آن دسته از سلول هاي دفاعي بدن را كه مسئول از بين بردن١ مهاجمان به بدن هستند، كاهش مي دهند و نيز با كاهش فعاليت آن ها، مي توانند

سبب رشد سلول هاي سرطاني شوند. -تمامي داروهاي مخدر و روانگردان، مغز و نواحي مخ$تلف بدن را ت$حت تاثير٢

خ$ود ق$رار مي دهند و تعادل شيميايي بدن را بر هم مي زنند. عوامل اجتماعی مؤثر بر تداوم عدم سوء مصرف مواد مخدردر بین جوانان معتاد

به مواد مخدر صنعتی و سنتی: تصور درست جامعه از شیوع مصرف مواد مخدر، نابودی زندگيها، از بین رفتن

مشاغل و مهارتها، متلاشيشدن خانوادهها، آلوده شدن مدارس، افزایش جرایم، درصد مردم این09هزینه های گزاف اقتصادی در تمام زوایاست. به همین دلیل

پدیده را تهدید کنند حیات و امنیت اجتماعي دانستهاند. جوانی که گرفتار اعتیاد می شود ابتدا پنهان کاری و از برخورد مستقیم با افراد

اجتناب کرده و با عادی جلوه دادن رفتار و ظاهر خود، به مرور زمان گروهدوستان و همسالان خود را تغییر می دهد.

نوجوانان و جوانانی که دچار اختلاف فکری زیادی با والدین خود هستند و دائم گرفتار ترس و خشونت از سوی والدین بوده با شروع مدرسه و تحصیل در

 دانشگاه دچار آسیب بیشتری می شوند.

12

مواد مخدر صنعتی از جمله 'شیشه' و برخی روان گردان ها مثل 'گل' به دلیل  اینکه استعمال آن راحت، بدون بو، حمل آسان است افراد بیشتر به سمت آن

 گرایش پیدا می کنند. والدین باید به نیازهای فردی جوانان و نوجوانان بیشتر توجه کنند، زیرا آنان به دنبال زندگی در شرایط با آرامش و بدون دغدغه در کنار خانواده هستند. محبت

افراطی، عوامل محیطی، فرار از مشکلات، هیجانات کاذب، ضعف در مهارت های زندگی و مقابله ای به ویژه مهارت 'نه گفتن'، تاثیر پذیری از گروه دوستان از

 جمله عوامل روی آوری جوانان و نوجوانان به مواد مخدر است. فراهم بودن محیط امن با آرامش برای نوجوانان و جوانان بستر فراگیری علم و

دانش و ارتباط سالم با همسالان را در این قشر فراهم می کند و در صورتمحقق نشدن، به مواد مخدر روی می آورند

وجود پدید اعتیاد به مواد مخدر و پیامدهای آن بهدرستي در دل مردم هول و هراس ایجاد ميکند و همة خانواده ها را خواهان نوعي اقدام جمعي و اساسي

برای کنترل و پیشگیری آن ميسازد.

13

عوامل زمینه ساز اجتماعي مانند بیکاری و سرخوردگي، نبود برنامه های جایگزین در زندگي جوانان، عرضة فراوان، قیمت ارزان و دسترسي آسان به مواد مخدر،

محرکهای اصلي گرایش روزافزون جوانان شهری و روستایي به مواد مخدر شده است و نگراني ها را دامان ميزند. پشتیباني عمومي و بی قیدوشرط مردم از هر

نوع برنامة مبارزه با مواد مخدر در دو دهة گذشته نشانة بارز نگرانيها و هراس افراد و خانوادهها و کل جامعه نسبت به اشاعة روزافزون آلودگي به مواد مخدر

است یافته های پزشکي جدید، مکانیسم رواني و فیزیولوژیکي مصرف مواد مخدر را روشن ساخته است و نشان ميدهد که مسئلة ترک اعتیاد وجود ندارد بلکه قطع

مصرف مواد مطرح است.

14

چه موقع تاثیرپذیری از همسالان بیشتر از والدین است؟ بی تفاوتی والدین، کم اهمیت دانستن مشکلات فرزندان، تحقیر، توهین، سرزنش

و مواردي از این قبیل باعث می شود که فرزندان در لحظات بحرانی به سراغوالدین نیایند.

یکی از دلایلی که نوجوانان بیشتر مایلند با همسالان خود ارتباط باشند به این دلیل است که دوستان و همسالان به آنها توجه بیشتري نشان می دهند و بهتر

قادرند آنها را درك کنند. نوجوانان به جاي موضعگیري و یا قضاوت در مورد خوب و بد بودن رفتارهاي

همسالان، آنها را مورد پذیرش و حمایت قراردهند. در صورتی که فضاي عاطفی سرد، طردکننده، سرزنش آمیز و فاقد صمیمیت در

خانواده باشد، کیفیت رابطه والد/ فرزند به صورت قابل ملاحظه اي افُت می کند. در این شرایط میتوان انتظار داشت که محیط خانواده از یک محیط

محافظت کننده به یک محیط خطرزا براي سلامت روانی و اجتماعی فرزندان

15

تبدیل شده و زمینه انواع انحرافات رفتاري از جمله خطر گرایش به مصرف موادافزایش یابد.

بررسی رفتارهاي فرزندان در فواصل زمانی مناسب و به صورتپراکنده درمدرسه و سایر محیطها

نه تنها والدین باید انتظاراتی تعیین کنند و از فرزندان خود بخواهند که این�انتظارات

و قواعد را رعایت کنند )نظارت منفعل(، بلکه باید به صورت فعالانه در�محیط زندگی

فرزندان سرکشی و نظارت کنند و رفتارهاي آنان را در موقعی ها و�مکانهاي

مختلف مشاهده و بررسی کنند تا مشخص شود تا چه حد، واقعاً، به قواعد�و قوانین

16

خانوادگی پایبند بوده اند�

نظارت هوشمندانهچرا نظارت؟� دلیل نظارت بر فرزندانتان، کمک به آن ها براي سالم ماندن و دور نمودن�

آنها از خطرات احتمالی در جامعه است. تحقیقات نشان داده اند. اعمال نظارت از سوي والدین، باعث افزایش امنیت فرزندان میشود و�

کاهش خطر و آسیب به آنان در هر زمینه اي از زندگی را شامل خواهد شد. فرزندانی که والدینشان بر رفتار آنان کمتر نظارت دارند، احتمال بیشتري

دارد،که به مصرف مواد روي آورند

منظور از نظارت بر رفتار فرزندان چیست؟

17

مراقبت از این که:�-فرزندشان با چه کسی است؟�

-هر روز چه کارهایی انجام میدهد؟ -کجاست؟

- وقتش را با چه کسی می گذراند؟ - آیا بزرگتري مواظب آنها است؟

چه میزان نظارت لازم است؟ میزان دقیق نظارت بر فرزندتان، بستگی به فرزند دارد. برخی والدین فقط باید راهبردهایی را در مورد این که چه چیزي مجاز است تعیین کرده و براي این

که مطمئن شوند، فرزندشان از خطر دور مانده است، روزانه درباره آن بافرزندشان حرف بزنند.

براي فرزندي که دچار برخی مشکلات رفتاري شده است، ممکن است نظارت به مفهوم تعیین مقررات مشخص همچون ممنوع کردن بیرون رفتن با برخی

دوستان خاص باشد. در برخی موارد والدین نیاز دارند براي تعیین میزان نظارتی که فرزندشان نیاز

دارد، مشاوره حرفه اي دریافت کنند.

از چه زمانی باید اعِمال نظارت کرد؟اعِمال نظارت از اوایل کودکی شروع می شود و تا جوانی ادامه می یابد.�

18

نظارت همزمان با رشد فرزندان تغییر می کند.�نظارت پایدار در طی نوجوانی اساسی و مهم است.� نیاز نوجوانان به استقلال زمینه مناسبی برای رفتارهای ناسالم و خطرناک�

ایجاد می کند.

آیا اعِمال نظارت اثربخش است؟بله، تحقیقات نشان دادند:� والدین نوجوانان بزهکار در مقایسه با والدین نوجوانان سالم نظارت�

کمتری داشتند. نوجوانانی که باور دارند والدین شان رفتارهای خطرناک را قبول�

ندارند،کمتر اقدام به چنین رفتارهایی داشتند. سالگی مهم ترین عامل پیش بین مصرف13اعِمال نظارت در سن �

زودهنگام مواد است.

باورهای اشتباه در مورد نظارتسخت گیری، �وابسته کردن فرزندان به خانواده، �تنبیه بی دلیل فرزندان، �میدان ندادن به فرزندان، � بدبینی به دیگران،�

19

جلوگیری از رشد استقلال فرزندان، �ترسو بار آوردن فرزندان،�بی اعتمادی به جامعه،�ناتوان سازی، �بی اعتمادی به فرزند،�لوس کردن فرزندان، �وسواس در تربیت فرزندان،�ترس بی دلیل.�

دلیل گرایش جوانان به مواد مخدر چیست؟ رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران گفت: افرادی که نتوانسته اند به

درستی هیجانات خود را در دوران نوجوانی تخلیه کنند، خیلی زود دچار افسردگی و اختلالات روانشناختی همچون ترس، اضطراب می شوند، از نگاه این افراد

مصرف مواد مخدر موجب تسکین و کنترل اختلالات رفتاری اش می شود. در ارتباط با گرایش نوجوانان به مواد مخدر باید مجموعه عوامل را بررسی کنیم

و نمی توانیم تنها یک عامل یا یک بعد را برای این آسیب در نظر بگیریم.وی

20

افزود: در علل گرایش نوجوانان در مقطع دانش آموزی چند نکته مهم دخیل است: اول اینکه نوجوانان در سنین الگوپذیری هستند و به راحتی از اطرافیانشان الگو دریافت می کنند اما الگوهایی که در جامعه برای نوجوانان جذاب هستند الگوهای سالمی نیستند و متاسفانه بسیاری از الگوهای ناسالم و عبور از هنجارها و خط

قرمزها برای نوجوان پررنگ تر است به عنوان مثال با یک دروغ ساده از مرز اخلاقی عبور می کنند و به مرور دروغ گفتن برایشان هنجار می شود.این رفتار

نوجوانان ریشه در اصول تربیتی خانواده دارد، الگوهای ناسالم برای نوجوان قطعا از خانواده شروع می شود حالا ممکن است برخی از خانواده ها بگویند ما معتاد نیستیم چرا فرزندمان چنین شد ما در جواب می گوییم قرار نیست همه

معتاد باشند کافی است خانواده از یک مرز اخلاقی عبور کند و این نشان می دهد که خانواده با عبور از مرزهای هنجار موافق است و برای نوجوان این ذهنیت القا

می شود که عبور از هنجار مشروعیت دارد پس به سوی ناهنجاری سوق دادهمی شود.

نکته دوم، ویژگی های روانشناختی نوجوانان است، برای نوجوانی سن هیجانات و معادل سن طوفانی و سن هیجانی مطرح می شود و اگر هیجانات نوجوان به

درستی در فضای تعاملی و اجتماعی پیرامونش پاسخ های خود را دریافت نکند این به انبوهی از هیجانات که پاسخ مناسبی دریافت نکرده اند، تبدیل می شود و

نوجوان به سیر منفی و قهقرایی سوق داده می شود. وی افزود: خشونت، پرخاشگری در نوجوان شکل می گیرد و در نهایت به مصرف

مواد مخدر به عنوان مکملی برای این خیزش و یا تسکین دهنده ای برای کسب آرامش خود روی می آورد، معمولا افرادی که نتوانسته اند به درستی هیجانات خود

را در دوران نوجوانی تخلیه کنند و کودکی خوب و سالمی را پشت سر21

نگذاشته اند، خیلی زود دچار افسردگی و اختلالات روانشناختی همچون ترس، اضطراب و... می شوند، از نگاه این افراد مصرف مواد مخدر موجب تسکین و

کنترل اختلالات رفتاری اش می شود. رییس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران بیان داشت: نکته سوم اینکه اگر

نتوانیم سقف خانواده را به عنوان سقف ایمن برای کودک و نوجوانمان تعریف کنیم این نوجوان به زودی به دنبال سقف مطمئنی خواهد گشت، نگاه خانواده ها

به مسئله و چالش ها نگاهی هیجان مدار و عاری از دیدگاه های مسئله مدار است اینجاست که بچه ها با همان نگاه هیجان مدار رشد می کنند و نگاه هیجان مدار یعنی

اینکه حل مسائل و بحران ها با کوتاهترین و در دسترس ترین روش ممکن که متاسفانه مواد مخدر یکی از همین راه ها است به سرعت سبب تسکین موقت فرد

می شود. نباید از تبعیض هایی که در خانواده بین فرزندان و اعضای خانواده ها وجود دارد 

غافل شویم، همچنین توزیع نامناسب، نامتعادل و نامتوازن امکانات و فرصت ها و اینکه نگاه ها از بالا به پایین به نوجوان است از جمله علل گرایش نوجوان به سوی

اعتیاد است.

بیکاری و عدم غنی سازی اوقات فراغت از علل گرایش جوانان به مواد مخدر است: نبود شغل و بیکاری، عدم غنی سازی اوقات فراغت، نداشتن اطلاعات و آگاهی

نسبت به راه های مقابله با اعتیاد از عوامل گرایش جوانان به سمت وسوی اعتیادو روی آوردن آن ها به مواد مخدر صنعتی و شیمیایی است.

عدم آگاهی و اطلاعات افراد نسبت به راه های مقابله و پیشگیری از اعتیاد یکیدیگر از عوامل گرایش جوانان به سمت اعتیاد و مواد مخدر است.

22

یاس، ناامیدی و افسردگی ناشی از بیکاری را زمینه بروز سایر ناهنجاری های اجتماعی و آسیب های روانی دانست و افزود: لازم است در این راستا مهارت های شغلی و فنی که بتواند منجر به بروز استعدادهای جوانان شود را به آن ها آموزش

داد ارتقای سطح آگاهی خانواده ها نسبت به مضرات مواد مخدر را از دیگر عوامل

مقابله با مواد مخدر دانست و گفت: ابتدا باید آگاهی از ضرر و زیان های ناشی از اعتیاد به مواد مخدر در بین خانواده ها و جامعه نهادینه شود و سپس برنامه های

فرهنگی، قرآنی و ورزشی را به نحو احسن در طرح اوقات فراغت جوانان ونوجوانان گنجانید

علل گرایش جوانان به مواد مخدرعوامل مؤثر بر اعتیاد:–الف

- زمینه های خانوادگی: متأسفانه اغلب افرادی که در خانواده های معتاد متولد۱ می شوند و پرورش می یابند تکرار مصرف اعضای خانواده برایشان عادی شده و ترس از تجربه مصرف از آنها دور می شود. چون بین اعتیاد پدر و فرزند از لحاظ

ژنتیک رابطه ای مستقیم وجود ندارد بلکه عمل مصرف پدر برای فرزندان عادی می شود ولی اگر مادری در دوران بارداری معتاد باشد فرزند معتاد متولد می

شود که البته قابل علاج است ولی آنچه از نظر ما قابل اهمیت است اینکه واکنش های اجتماعی افراد خانواده معتاد بر اثر تکرار تثبیت شده و برای دیگر اعضاء

خانواده عادی می گردد و عادی مصرف دارو به سهولت گرایش به مصرف دیگر اعضاء خانواده کمک می کند البته نباید فراموش کرد که گاه مصرف والدین در

فرزندان تأثیر منفی می گذارد و ممکن است آنها را برای همیشه از مصرفداروی مخدر بیزار و گریزان کند.

23

- فقر مادی خانواده: بیشترین معتادان هر جامعه را افراد فقیر تشکیل می دهند۲ مثلا افرادی که در محله های شلوغ و پرجمعیت شهرهای صنعتی و تجاری زندگی می کنند. بیشترین درصد معتادین در شهر نیویورک هستند البته نمی توان گفت بین فقر و اعتیاد رابطه مستقیم وجود دارد چون در هر جامعه ای عده زیادی از مردم فقیرند ولی معتاد نیستند عللی که این افراد را به این راه می کشاند یکی

محرومیت های ناشی از فقر است که تنها راه فرار از این ناراحتیها را مصرف مواد مخدر می دانند. عامل دیگر تولیدکنندگان سعی می کنند عوامل توزیع را از

اینگونه افراد انتخاب کنند چون اولاً بعلت فقر تخصص و حرفه ای ندارند و در نتیجه بازار کارشان بی رونق است. عوامل تولید سعی می کنند اول آنها را معتاد

کنند و بعد از آنها برای فروش مواد مخدر استفاده نمایند چون کاری است بدون زحمت و با درآمد نسبتاً خوب و در عین حال به تخصص هم نیاز ندارند و بعد از

مدتی فروش و توزیع برای شناخت ناشی از فقر آموزشی که خود از فقر خانوادگی ناشی می شود علت دیگری برای کشش در این راه است. چون بین

میزان آگاهی و شناخت با حدود تحصیلات و اعتیاد مردم رابطه معکوس وجود داردو هنوز هم درصد افراد تحصیل کرده معتاد خیلی پایین است.

عوامل اجتماعی: یکی از مهمترین عوامل اعتیاد در دسترس بودن اوستدر دسترس بودن دارو:- ۱

چون چیزی که براحتی در اختیار مردم قرار گیرد گرایش به آن آسانتر صورت می گیرد در ایران به تجربه ثابت شده است که اجازه مصرف تریاک حتی طی

شرایطی خاص برای عده بخصوص به اعتیاد جوانان کمک کرده است. و چه بهتر که وزارت بهداری و بهزیستی نیز به این مشکل اجتماعی بیشتر توجه کند چون حتی گرفتن اجازه مصرف برای عده ای وسیله درآمد خاص شده است که هم به نابودی افراد جامعه کمک می کند و هم رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه را که بوجود نیروی انسانی کارساز نیاز دارد متوقف می نماید. در آمریکا ثابت شده

است که در زمان قانونی بودن مصرف سیگار و حشیش درصد معتادین بسیار بالا بوده است و یا در کشور نپال که مصرف حشیش و ماری جوانا و هروئین آزاد

است بالاترین رقم جذب توریست جوان را از جوامع صنعتی غرب دارد حتی برخی از دخترانی که به نپال می آیند مدت توقفشان طولانی می شود ممکن است

برای مواد مخدر تن به خود فروشی بدهند.

24

: اختلاف طبقاتی در هر جامعه به بی ایمانینابرابری اقتصادی و اجتماعی- ۲ بیشترین افراد آن جامعه نسبت به شرایط اقتصادی موجود منتهی می شود و همین بی ایمانی نسبت به شناخت اجتماعی در گرایش به اعتیاد تأثیر بسزایی

دارد. یکی از دلایل عمده ای که جامعه آمریکا بالاترین رقم معتادین را دارد وجود طبقات اجتماعی مختلف در آن جامعه است طبقاتی بودن آن جامعه تضاد

اجتماعی را زیاد می کند و شاید مواد مخدر راه درمان مناسبی در این زمینه برایمردم باشد.

:اوقات فراغت- ۳ اوقاتفراغتهمبهنوعیدرایجادشرائطبرایاعتیادنقشدارد.

لحظاتبیکاریوفراغتبرایهرانسانیوجوددارد. هرفرددرهرگروهسنیودرهرطبقهاجتماعیکهقرارداشتهباشد،ساعاتی را فارغ از

کار و امور جاری روزمره خود خواهد بود. این لحظات معمولا وقتی است که شخص از نظر فکری یا جسمی خسته و به استراحت و سرگرمی و به قول عامه مشغولیت نیاز دارد. این لحظات در گروه سنی بالا اغلب به مطالعه، استراحت،

میگذرد. اینگروه سنی و افرادی که تشکیل خانواده داده اند شاید…دید و بازدید و از نظر اوقات بیکاری مسئله ای نداشته باشند.

25

گر چه پیش بینی و برنامه ریزی برای این قبیل افراد نیز امری قابل توجه است–بخصوصنوجوانان–ولی طبقات سنی پائین

ازنظراوقاتفراغتمسائلومشکلاتزیادیدارند. درحالحاضر اوقات فراغت محصلین پس از خاتمه درس و مشق و تماشای تلویزیون و فوتبال در کوچه و خیابان است.

دختران محصل سرگرمی و امور اوقات فراغت خود را ظرف شستن، کمک به…مادر و

ذکرکردهاند،جوانانفارغالتحصیلیاجوانانکارگروکارمنداوقاتبیکاریراپرسهزدندرخیابان ها و حداکثر رفتن به سینما بیان داشته اند. جوانان و نوجوانان در اوقات فراغت

در معرض بد آموزیها و خطرات بسیاری قرار دارند، در رفتار بچه ها دقت کنید حرفهای زشت، شوخیها و حرکات زننده را از کوچه و در زمان فراغت فرا می گیرند. بررسی و توجه به رابطه اوقات فراغت و اعتیاد و نقش آن در گسترش یا پیشگیری از اعتیاد حائز اهمیت است. زیرا بررسیهای بعمل آمده نشان می دهد معاشرت با افراد معتاد و یا در مسیر دامهای گسترده

قرار گرفتن، در حین فراغت واقع می شود و از آنجائی که اغلب معتادین دوست دارند برای یافتن همدرد بیشتر بوجود آوردن محیط مناسب برای ادامه کارهای خود احساس امنیت، فراهم آوردن زمینه توجه توزیع کنندگان و رساندن مواد به منطقه و در موارد بسیاری لذت بیشتر افرادجدید را به اعتیاد بکشانند و در این

راه به کودکان، همسر و حتی، حیوانات هم رحم نمی کنند لزوم این توجه بیشتر احساس می گردد. وجود زمینه ها و شرائط مناسب برای گرایش به اعتیاد که

تشریح شده چنانچه با عدم کنترل والدین در مورد کودکان و همسران توأم باشد درصد موارد پیش آمدن اعتیاد عملی خواهد شد.۹۰در

ستیز والدین- ۴

وقتی محیط خانواده کانون و محیط مناسبی برای زندگی نباشد انسان سعی می کند. بیشترین اوقات خود را در خارج از خانواده بگذراند و این کار ارتباط او را با

دیگران که چون شکارچیان ماهری به دنبال شکار می گردند زیاد می کند و آنها پس از شناخت شکل شخص در نقش انسانی دلسوز و با توجه به مشکلات دیگران

ظاهر شده و برای فرار از این واقعیت تلخ او را به مصرف داروی مخدر دعوت می کنند و پس از چند بار مصرف معتادش می نمایند ولی پس از معتاد کردن

شخص دیگر از آنها بعنوان دوستی دلسوز خبری نیست. هر قدر ستیزه های خانوادگی بیشتر باشد احتمال کشش بطرف اعتیاد و دیگر انحرافات اجتماعی

بیشتر است.

26

- کنجکاوی۵ معتادان گاهی بدون هیچ گونه سوء نیت حالات نئشگی را برای دوستان خود

توصیف می کنند، اطلاعاتی را که جوانان از رسانه های گروهی و بعضی منابع مانند کتابهایی که در مورد مواد مخدر نوشته شده بدست می آورند موجب می

شوند تا تشویق گردند که شخصاً آنچه را که شنیده یا دیده و خوانده اید آزمایشکنند و بدین ترتیب امکانات آلودگی آنها فراهم می گردد.

- عدم وجود عقاید دینی۶ ایمان و عقاید محکم مذهبی مانند تکیه گاهی است که مؤمنان را در مقابل

ناملایمات و رویدادهای نامطلوب زندگی در پناه خود می گیرد. بی دینی و یا داشتن ایمان ضعیف موجب گمراهی است و نداشتن تکیه گاه فرد را آماده می

سازد تا به اعتیاد پناه برد.پاشیدگی نظام خانواده- ۷

هر گونه خلل که در سازمان خانواده و روابط عاطفی اعضای آن بوجود آید، در آینده اطفال تأثیر شگفت انگیزی دارد. تضاد فکری و معنوی والدین، کم توجهی آنان نسبت به فرزندان، کثرت اولاد، فوت یکی از والدین یا جدایی آنها، زندگی

کردن با ناپدری و یا نامادری، همگی موجب می شوند تا کودک در یک محیط عاطفی پرورش پیدا نکرده و از محبت والدین محروم بماند. در یک همه پرسی

برخی از معتادان علل گرایش به اعتیاد را وضع نابسامان و غیر طبیعی خانوادهدر دوران کودکیشان ذکر کرده اند.

- بیکاری۸

27

بیکاری و نداشتن حرفه به کمک عوامل مختلفی از جمله فشارهای اقتصادی ناشی از بیکاری وجود وقت آزاد روزانه، نبودن سرگرمیهای سالم و امکاناتی که بتوانند وقت و ساعات خالی افراد را پر نماید شخص را سوی الکل، قمار و سایر

فسادها سوق می دهد، ضرب المثل معروف است که بیکاری مادر فسادهاست. زمانی که جامعه ای با فقدان وسایل سرگرم کننده، باشگاهها، تربیت بدنی و

تفریحات سالم روبرو باشد، خطر اعتیاد برای افراد آن جامعه مخصوصاً کسانیکه به علل بدون شغل و حرفه اند همیشه وجود دارد.

فقر مالی- ۹ همانطور که فراهم بودن تمام امکانات زندگی گاهی موجب اعتیاد و انحراف از

مسیر عادی زندگی می گردد، فقر و تنگدستی نیز موجب ناراحتیهای مختلف گشته و مانع می شود تا اشخاص بعضی از امیال و غرایز اولیه خود را تشفی

دهند، در نتیجه فشار ناکامیهای فوق گاهی از راه اعتیاد تخلیه می گردد.

مشخصه اعتیاد- رفتار بی اراده:۱

زمانی که در خود احساس ضرورت برای انجام کاری بطور پیوسته دارید، چیزی بیش از یک عادت معمولی است. تکرار مداوم معمولاً تلاش برای کسب مجدد

شادی و نشاط اولیه است زمانی که تمایلات ایده آلیستی بر زندگی حاکم می شوند و انسان را درگیر مسائل جزئی وجود داشت نامربوط می کند. ممکن است

نشانه هایی از اعتیاد در انسان باشد.

28

- کمبود ارداده:۲ یکی از علائم و نشانه های رشد و کمال این است که بتوانیم برای رفتار هایمان

حد و حدود تعیین کنیم اگر خیلی نسبت به عادت هایمان احساس وابستگی کنیم و برای مهار آن ها قدرتی وجود نداشته باشد، احتمالش زیاد است که به آن رفتار

اعتیاد پیدا کرده باشیم.

- شانه خالی کردن از قبول مسولیت:۳ یکی از خصوصیت که بین همه معتادین متداول است این است که عادت خود را

تقصیر دیگران می اندازند نادیده گرفتن اهمیت مسائل، دروغ گویی به خانواده و دوستان و سرپوش گذاشتن روی خطاها و اشتباهات، همه و همه نشانه های این

است که رفتار فرد، بی اراده و بی اختیار است.- جایگزینی برای عادت های ناپسند:۴

تا به حال متوجه شده ایند که اعضای انجمن معتادین الکلی چقدر قهوه استفاده می کنند؟ یا اینکه چطور افرادی که به تازگی سیگار را ترک کرده اند برای ماهها

پیوسته آدمامس می جوند؟ این افراد یک نوع اعتیاد را با نوع دیگری جایگزینکرده اند چون این باعث قوت قلب آنها می شود

- تمایل به عادات ناپسند مختلف:۵ ممکن است فردی هر شب در غذا خوردن زیاده روی کند و بعد به بهانه داشتن

فشار و استرس بری رفع سوزش معده، داروی، آنتاسید استفاده کند، بدون اینکه بداند به

هر دو آن ها معتاد شده است. فردی که به کار اعتیاد دارد و شبها به روابط جنسی نامشروع پناه می برد، ممکن است برای توجیه کار خود بگوید که او برای ایجاد رابطه ای معقولاند تر وقت ندارد. اما این می تواند نشانه ای از تمایل وی

برای انجام اعمال ناسالم بصورت عادت باشد.- اصلیت خانوادگی:۶

فرزندان بالغ معتادین الکلی ممکن است به کلی از استفاده مشروبات الکلی امتناع کنند، اما ممکن است به چیز دیگری اعتیاد پیدا کنند. اعتیاد آنها می تواند در

ورزش یا کار بیش از حد باشد.- عدم اطمینان:۷

اعتیاد از هر نوعی که باشد، همواره با ناراحتی عدم اعتماد و نا امنی و ترس از شکست همراه است. نشانه دیگر آن عدم احساس تعهد است. فرد معتاد

انتخابهای نادرستی انجام می دهد و نمی تواند درک کند که ایجاد یک رابطه صادقانه و با اعتماد با دیگران و قبول تواناییها و ناتوانی هایش چقدر می تواند

برایش موثر باشد.

29

آیا اعتیاد یک نوع بیماری است ؟ اعتیاد یک » بیماری اجتماعی« است که در عوارض جسمی و روانی دارد و تا زمانی که به علل گرایش »بیمار« توجه اعتیاد به مواد مخدر یکی از مهمترین

مشکلات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی است که عوارض ناشی از آن تهدیدی جدی برای جامعه بشری محسوب شده و موجب رکود اجتماعی در زمینه های

مختلف می گردد. هم چنین ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی شده و بدین ترتیب سلامت

جامعه را بطور جدی به مخاطره می اندازد. تحلیل گران مسائل سیاسی و اجتماعی بر این باورند که در تهاجم و نفوذ

فرهنگی، پدیده مواد مخدر مهمترین عامل به تباهی کشیدن و انحطاط اخلاقی جوامع به شمار می رود. متأسفانه گسترش دامه مصرف مواد مخدر در جامعه

امروزی به حدی است که حتی قشر متفکر و تحصیل کرده را به سمت خود کشانده است. مبارزه با اعتیاد نیز قطعاً بیش از آنکه مأموریتی در راستای

وظایف مصرحه نیروی انتظامی باشد، اقدامی است استراتژیک در مقابله باابزرار نظام سلطه جهانی در انحطاط اخلاقی جوامع با اهداف خاص سیاسی.

اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه کن نخواهد شد. اما با تدبیر، اندیشه و تلاشی مخلصانه می توان آن را به کنترل درآورد. به امید روزی

که جامعه ای داشته باشیم که اگر هم در آن فرد معتادی وجود دارد، درصد نجاتخویشتن باشد.

گل" چیست؟

30

گل" همان ماری جوانای تغییر یافته است که از قسمت های مختلف گیاه شاهدانه بدست می آید. ماری جوانا که امروزه با نام های گوناگون شناخته می شود، نوع ۲۴طبی آن با نام "گل" وارد بازار ایران شده است. این گیاه با دارا بودن حداقل

درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول و مواد شیمیایی دارای اثرات اعتیادآور برای مصرف کننده است. آزمایش های به عمل آمده نشان می دهد که ماده موثر توهم

برابر قوی تر از حشیش است.100زای "گل"

 مصرف "گل" آثار مخرب هرچند گل در باور عمومی حتی کم خطرتر از حشیش و ماری جوانا معرفی شده است، می تواند آنقدر خطرناک باشد که با یک بار مصرف، فرد معتاد شود، چرا که

به طور مستقیم بخش های مسئول آرامش بخشی را در مغز فلج کرده و خودجایگزین آن می شود.

بنابراین با مصرف نکردن "گل"، فرد دچار اظطراب شدید، بی قراری، وحشت زدگی، تپش قلب شدید و... می شود، وقتی یک نفر تحت تاثیر این ماده به شکل

دیوانه وار رانندگی یا پرخاشگری می کند ممکن است دست به هر کاری بزند،کار هایی که باعث مرگ خودش یا نزدیکانش شود.

برخی از شایع ترین عوارض ماده مخدر گل عبارتست از:حرص و ولع مصرف،کاهش اشتها،مشکلات خواب،از دست دادن وزن،پرخاشگری و

عصبانیت،تحریک پذیری،بی قراری،کابوس های شبانه،توهم ذهنی، تغییر در درک رنگ و صدا، سرخی چشم ها،گیجی و بی توجهی به اطراف، تند شدن ضربان قلب و افزایش اضطراب،احساس تشنگی، خشک شدن و کف کردن بزاق دهان، آسیب

حافظه بلند مدت و حافظه کوتاه مدت البته آنچه در بالا قید شده است شامل عوارض کوتاه مدت مصرف این ماده مخدر

عوارض دیگری نیز به همراه داردکه میتوان است مصرف بلند مدت این ماده مخدر به ازدست رفتن حافظه،اختلالات یادگیری،نوسانات اخلاقی،کاهش میل جنسی

اشاره کرد.

31

مصرف "گل" درایران شیوع سرهنگ غلامحسین صفری، سرپرست پلیس مبارزه با مواد مخدر فرماندهی

انتظامی استان اصفهان در این باره به خبرنگار پایگاه خبری پلیس گفت: علی رغم مطالبی که در خصوص مضرات ماده مخدر "گل" ازسوی کارشناسان اعلام

امااین ماده امروز درایران آنقدر بازار پر رونقی پیدا کرده که براساس شده خدر مصرفی در میان آخرین شیوع شناسی اعتیاد در کشور، دومین ماده م

مصرف کنندگان مستمر مواد مخدر معرفی شده است.

دلایل گرایش جوانان به سمت استفاده از ماده مخدر "گل" چیست؟ وی با اشاره به پائین بودن سن مصرف کنندگان این ماده مخدر بی اطلاعی از

پیامدها وآسیب های ناشی از مصرف آن را دلیل گرایش جوانان به سمت آن عنوان کرد و گفت: علت این که بسیاری از جوانان به سمت ماده توهم زای "گل"

گرایش پیدا می کنند باور غلطی است که در مورد کم خطر بودن و عدم اعتیادآوری آن دارند و همین باور موجب شده است بسیاری از نوجوانان این ماده

را مصرف کنند و آسیب جدی ببینند. سرهنگ صفری به تبلیغات گسترده "گل" درشبکه های اجتماعی مانند

استفاده ازاین ماده برای به دست آوردن تلگرم،فیس بوکو... وترغیب جوانان به نشاط بیشتراشاره کردواظهارداشت: به طورمثال دیدن تصاویر وفیلمهای مربوط به خارج ازایران که تبلیغ مصرف گل بر روی لیوان، کلاه و لباس را نشان می دهد

ومیتواند زمینه سازمصرف درآنها شود. موجب کنجکاوی نوجوانان و جوانان شده

32

سروان "جمشید محمد نقی"کارشناس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان ، نیز در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری پلیس ، خنده های بی مورد و قرمز

راعلامت مشخصه مصرف "گل" دربین نوجوانان وجوانان عنوان کردو شدن چشم گفت: به همین علت اغلب مصرف کنندگان با خود قطره نفازلین همراه دارند

تااین قرمزی را پنهان کنند. پرخاشگری، وی از علائم رفتاری دیگر در بین مصرف کنندگان این ماده را شامل

عصبی شدن، افزایش اشتها، پایین آمدن حافظه و افت عملکرد شغلی و تحصیلیبیان کرد.

33

 والدین چگونه می توانند از گرایش فرزندانشان به این ماده جلوگیری کنند؟

والدین بهتر است ابتدا اطلاعات خود را در خصوص شناخت مواد اعتیادآور از جمله "گل"، بیشتر کرده و علائم مصرف ماده مخدر "گل" را از نظر فیزیکی

روانی و رفتاری بشناسند.توصیه پیشگیرانه )دوستانه( به جوانان و نوجوانان: 

-خطرات و عوارض مصرف مواد اعتیادآور را خوب بشناسید.١ اینکه ما قاطع بگو »نه«به هر کس که به تو مواد تعارف کرد محکم و  -٢

بتوانیم به دوست خودمون »نه« بگیم خودش یک هنر است. افراد خوش فکر هرتعارفى که مخالف سلامتى خودشان است براحتى رد مى کنند.

-جوابهایى از قبل براى اصرار زیاد اطرافیانتان آماده کنید. پیشاپیش به این٣ جمله ها فکر کنید »خیلى کیف داره«، »شنگول میشی«، »سرحال میشی« و اگر کمى تردید کنید میگن: »بچه ننه ای«، » ترسویی«، »اول تجربه کن بعد بگو بده«،

»هنوز مرد نشدی«، »پس چرا فلانى کشید و معتاد نشد؟ و …موادمخدر را حتى یک بار هم امتحان نکنید. -٤ از رفت و آمد در مکان هاى آلوده و دوستى با افراد مشکوک پرهیز کنید. -٥ میشود.-مواد اعتیادآور سم کشنده است که اثراتش به تدریج ظاهر٦ -به صحبتهاى پدر و مادرتان که خیرخواه ترین دوستان شما هستند اطمینان٧

کنید. ارتباطاتتان را با آنها محکم کنید. -با مطالعه، ورزش و تفریحات سالم براى اوقات فراغت خودتان برنامه ریزى٨ 

کنید. -آنهایی که موادمخدر را به جوانان معرفى میکنند، چهره اش فرقى با دیگران٩ 

ندارد. پس دوستان و نزدیکان خودتان را خوب بشناسید. بعضیها فکر می کنند با بقیه فرق دارند و هر وقت که اراده کنند مى توانند -١٠

مصرف مواد رو کنار بگذارند، در حالى که این طرز تفکر منجر به اعتیاد می شود. بیشترین تأثیر مخرب اعتیاد بر ارکان خانواده وارد مى آید، همانطورى که

مؤثرترین عامل پیشگیرى از اعتیاد نیز نهاد خانواده است.

توصیه پیشگیرانه به والدین:

34

-درباره مواد اعتیادآور )علل و عوامل مؤثر در مصرف مواد، خطرات، عوارض و١علائم آن( اطلاعات کافى کسب کنید.

-الگوى مناسبى براى فرزندان خود باشید و هرگز بر خلاف گفته خود عمل٢ننمائید.

فضایى ایجاد کنید که فرزندانتان در آن احساس آرامش کنند -٣

-به صحبت هاى فرزندانتان خوب گوش کنید. با لبخند، تکان دادن سر و استفاده٤ آنها را به…از جملات مثبت نظیر »چقدر جالب«، »من این را نمیدانستم« و

گفتن بیشتر تشویق کنید.-شرایطى ایجاد کنید که شما را محرم اسرار خود بدانند.٥-از فرزندانتان انتظار نداشته باشید آرزوهاى برآورد نشده شما را تحقق بخشند.٦ -با تقویت قدرت اعتماد به نفس، تصمیم گیرى و از بین بردن افسردگى وکم٧

رویى فرزندان، آنها را در برابر شرایط آسیب زا مقاوم سازید.

-وقت بیشترى را با فرزندانتان صرف کنید. با آنان به رستوران، پارک، کوه،٨

35

بروید. باتفاق آنان به موسیقى گوش دهید و از همه مهمتر به آنان…سینما و ابراز عشق کنید و بگویید که دوستشان دارید.

-سعى کنید حتى آهنگ صدایتان ملایم و دوستانه باشد.٩ -فرزندان خود را قبل از رسیدن به سنین بحرانى نسبت به مضرات و عواقب١٠

ویرانگر مصرف موادمخدر آگاه سازید.-آنان را بیش از اندازه و بطور اغراق آمیز نترسانید.١١ -آنان رابه مطالعه، ورزش و تفریحات سالم ترغیب نمائید و زمینه این امور را١٢

برایشان فراهم کنید. -زمان مناسبى را به گفتگو اختصاص دهید. چرا که فرزند شما ارزش نصایحتان١٣

را با ارزش زمانى که به آن اختصاص داده اید می سنجد.-بین فرزندانتان تبعیض قائل نشوید.١٤

آنها باید بر رفتار فرزندان خود و رفت و آمد آنان نظارت داشته باشند.تغییرات خلقی و رفتاری نوجوانان را جدی بگیرند و در خانه با فرزندانشان در خصوص عوارض مواد مخدر و به خصوص ماده گل صحبت کنند و به آنها آگاهی لازم را

ارائه کنند.والدین می بایست در خصوص تبلیغات فریبنده ای که در فضای مجازیو اینترنت در مورد عدم اعتیادآوری گل انجام می شود، فرزندانشان را آگاه کنند.

منابع: .-Catalano RF. (1998). A meta-analysis of predictors

36

of continued drug use during and after treatment for opiate addiction.Addiction: 93, 73-92. Guilfors Press.

-Lewinshon, P. M. (0997). Evaluation of cognitive diathesis stress models in predicting major depressive disorder in adolescents. Journal of Abnormal Psychology: 110, 203–215.

Kaplan H, Sadock B. Synopsis of psychiatry. 9th ed, New York, Williams and Wilkins, 2002 . ،( فرهنگ علوم اجتماعی، باقر ساروخانی، تهران، کیها0966بیرو، آلن ).

،( درآمدی ب$$ر جامع$$ه، حس$$ن به$$روان، ته$$ران، انتش$$ارات0971.رابرتسون، یان )9آستان قدس رضوی.

.ص$$دیق سروس$$تانی -آس$$یب شناس$$ی اجتم$$اعی، چ$$اپ اول، ته$$ران، انتش$$اراتدانشگاه تهران

067 $$- بررس$$ی مس$$ائل اجتم$$اعی5 ،شمار 0 تابستان و بهار ، 0991 ، ص 091 ایران،دور

عوامل اجتماعی مؤثر بر تداوم عدم سوء مصرف مواد مخدردر بین جوان$$ان معت$$اد2 ، شهرام زمانی سبزی 1به مواد مخدر صنعتی و سنتی سعید معیدفر

راهنمای اصول خودمراقبتی در اعتیاد ،وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی۱۳۹۷بهمن ۲۸ - جوان آنلاین -تاریخ انتشار:945916 منبع : کد خبر:

1377حمدوند م. اعتياد، سبب شناسي و درمان . انتشارات دانشگاه پيام نور ،.١٣٧٩ ،چاپ سوم، انتشارات رشد، ١-شريفي پ. راهنماي سنجش رواني. جلد

بررسي ويژگيهاي روانشناختي و شخصيتي جوانان وابسته به مواد مخدر افيوني ، حسين اكبري٢ ، عبدا... اميدي ١ ١ دكتر فاطمه عصاريان ١٣٧٩در شهر كاشان،

37

38