Izvodjenje drenaže i objekti

na drenažnom sistemu

UVODNA RAZMATRANJA Vlage u tlu najčešće nastaje od padavina i otopljavanja snega i leda,

kao i blizine vodotoka ili podzemnih voda. Uobičajena je vlažnost od padavina čije zadržavanje i kretanje zavisi od vrste i sastava tla.

Kapilarnost je prirodna pojava vlaženja čvrste materije pri čemu se voda u sitnim porama materije kreće u svim pravcima. Tipični porozni građevinski materijali su opeka, beton i drvo. Ukoliko dođu u dodir sa vlagom ona se širi kroz pore u svim pravcima i dokle god postoji dotok vlage ona će nastoja da ispuni sve prazne pore u materijalu.

Zaštita od vlage sprovodi se na dva načina koji mogu biti primenjeni

pojedinačno ili istovremeno, a to su :

- drenažom terena i

- zaptivanjem vodonepropusnim materijalima

DRENAŽA Drenaža je jednostavna, prirodna i relativno jeftina metoda zaštite

konstrukcija od vlage u zemljištu. Osnovni cilj drenaže je snižavanje prisustva vlage u zemljištu koristeći se gravitacionim kretanjem vlage. Drenaža podrazumijeva drenažni sistem koji sakuplja vodu i odvodi od objekta, na primer prema vodotoku ili slobodnoj površini ili padini. Pre razmatranja bilo kakve zaštite podzemnih konstrukcija, potrebno je pravilno rešiti odvođenje atmosferskih voda sa krova. Voda sa krova odvodi se olucna cevima, a dalje odgovarućim kanalom u ulični kolektor ili ako ne postoji, što dalje od objekta. U tom smislu je poželjno da zgrada ima betonski trotoar namjanje 1m širine i u nagibu 2%.

Podzemni drenažni sistem se sastoji od cevovoda, slojeva krupnijeg ili sitnijeg kamena kao i raznih drenažnih platana. Cevovod se sastoji od perforiranih plastičnih cevi minimalno 100mm. Kamen koji se upotrebljava ne sme sadržati pesak i druge sitne čestice. Drenažna platna su materijali koji propuštaju vodu a zadržavaju finečestice materijala, pesak i mulj.

Presek drenaže a) sa slojem krupnijeg kamena nasutog celom visinom uz podrumski zid b) kamenim nasipom i drenažnim platnom uz podrumski zid.

Izometrijska skica drenaže sa slojem krupnijeg kamena obavijenog filter platnom.

Izometrijska skica drenaže sa slojem krupnijeg kamena obavijenog filter platnom kao i drenažnim platnom uz

podrumski zid.

Zatvorena drenaža se može koristiti za:

- snižavanje nivoa infiltracionih podzemnih voda i podzemnih voda pod pritiskom

- za odvođenje površinskih voda kao i

- voda iz obradivog sloja zemljišta

Zatvorena drenaža se može podeliti prema različitim kriterijumima. Ona može da bude od sledećih materijala:

- keramičke cevi

- plastične cevi

- betonske i druge vrste cevi U odnosu na površinu terena drenaža se deli na:

- horizontalnu,

- vertikalnu i

- kombinovanu.

ODVODNJAVANJE ZEMLJIŠTA PODEZEMNOM DRENAŽOM

Vreste drenaže a)horizontalna b)vertikalna c)kombinovana-horizontalna i vertikalna

U zavisnosti od zemljišnih, hidrogeoloških uslova reljefa drenaižna mreža na mineralnim zemljištima može biti:

- sistematska,

- razređena u kombinaciji sa krtiečnom i

- delimična.

Prema dubini na kojoj se ugrađuju drenovi, drenaža se deli na:

- plitku, kad se drenovi nalaze na dubini od 0,80-1,00 m;

- srednje-duboku, kad se drenovi nalaze na dubini od 1,00 do 1,30 m;

- duboku, kad se drenovi nalaze na dubini većoj od 1,30 m.

Šema drenova u odnosu na vodonepropusnu podlogu a)savršen dren b)nesavršen dren

Horizontalna cevna drenaža:

1.Drenaža po dužini

2.Poprečna drenaža

3.Kosa drenaža

Drenaža keramičkim cevima

Keramičke cevi su pravilnog cilindričnog oblika, unutrašnjeg prečnika 50mm (retko 75 i 100 mm) (slika 2.4.). Najčešća duidna ovih cevi je 0,30-0,33 m, izuzetno i 0,50 m (kod nas je 0,33 m). Keramičke drenaže cevi se proizvode kržne ili višeugaone spoljne površine. U najvećem stepenu odgovaraju zahtevima meliorativnog građenja kružne keramičke cevi, a najmanje šestougaone. Osnovnim meliorativnim zahtevom pri proizvodnji keramičkih cevi javlja se održavnje vertikalnosti površine obloge prema osi cevi.

Građenje keramičke drenak sprovodi se kopanjem rova sa zadatim nagibom dna i oblaže se filtracionim materijalom. Keramička drenaža se koristi više od 160 godina u raznim krajevima sveta sa prečnicima koji su dosta mali.

Drenaža plastičim cevima

 

Bitan kvalitetan skok u oblasti dreniranja pojavio se zamenom keramčkih cevi plastičnim. Plastične cevi sve više zamenjuju keramičke cevi. Prva drenaža od plastičnih cevi primenjena je u SAD 1948. godine, a krajem 70-ih godina, zahvaljujući burnom razvoju industrije polimernih materijala postala je osnovni obliko drenaže u našoj i mnogim drugim zemljama širom sveta.

Po obliku mogu biti rebraste sa spoljne strane i glatke (slika 2.5.). Drenažne cevi od plastičnih materijala primenjuju se u obliku gotovih perforiranih cevi od polietilena velike gustine, gotovih rebrastih perforiranih cevi od polistirola kao i cevi od polivinila raznih debljina. Dužaina cevi je često jednaka duzini drena.

Način spajanja cevi dat je na slici 6.13. Regulacioni drenovi se obično spajaju sa kolektorom odozgo izuzev, ukoliko postoji opasnost taloženja oksida železa. Na mestima spajanja drenova treba primeniti fasonske elemente. Ako se kolektor nalazi znatno niže od regulacionog drena, treba predvideti paralelni sekundarni kolektor na visini regulacionog drena. Sekundarni kolektor treba da bude povezan sa primarnim kolektorom. Nije dozvoljeno ukrštanje regulacionih drenova sa vodoprijemnicima, putevima i sl.

MOGUĆNOSTI PRIMENE PLASTIČNIH I KERAMIČKIH DRENAŽNIH CEVI Jedna od bitnih prednosti drenže putem plastičnih cevi jeste to da,

plastične cevi, ne menjajući prečnik, mogu ostvariti relativno veću vodoprijemnu površinu, nu odnosu na keramičke cevi. Drenaža plastičnim cevima prima vodu pomoću perforacionih otvora koji su ravnomerno rasporedeni po obimu cilindrične površine, a njihova vodopropustijiva površina dostiže, za prečnik od 50 mm, oko 26 cm2/m, što je za 2,6-5,2 puta više od površine spojnih zazora između keramičkih cevi. Povećanje vodoprijemne površine dovodi do sniženja hidrauličkih otpora na kontaktu drenaže sa zemljištem i potpomaže povećanju vodoprijemne sposobnosti drenova, pa podzemna voda ulazi u plastične drenove ravnomernije. Usled ovoga plastični drenovi, prema vodoprijemnoj sposobnosti, malo se razlikuju od idealnog drena, naročito pri pravilno odabranom filteru i znatno nadmašuju keramičke drenove, čija je vodoprijemna površina dosta mala i neravnomerna. Prema tome, pri podjednakim uslovima, drenaža od plastičnih cevi ima intenzivnije iskorišćenje i delovanje na mestu gde je postavljena u odnosu na keramičke drenažne cevi, što znatno utiče na poboljšanje efikasnosti odvodnjavanja terena.

Uticaj prečnika cevi na celokupn drenažni sistem

Veći prečnik drenova je veoma povoljno i iz sledećih razloga:

- veliku vodopropusnu sposobnost drenova

- mogu se projektovati duže u odnosu na drenove manjeg prečnika

- javlja se mogućnost smanjenja njihovog minimalnog nagiba

- povoljna je zbog izvođenja drenažnih radova u savremenim uslovima

- smanjenje troškova celokupnog projekta drenaže zemljišta

Izvođenje postavljanja zaštitne membrane

IZVOĐENJE DRENAŽE NA OBJEKTIMA

Način postavljanja vodonepropusne membrane od bitumena ili modifikovanog bitumena na horizontalnoj (levo) i vertikalnoj podlozi

(desno).

Zaštita od kapilarne vlage kod prizemnog objekta

Zaštita od kapilarne vlage kod objekata sa podrumom

Zaštita od podzemne vode pod pritiskom

Zaštita od kapilarne vlage kod objekta sa podrumom (betonski zid koji nema ankere-nosače utemeljnim stopama. U ovom slučaju hidroizolacija se postavlja preko temelja a pre betoniranja zidova).

Zaštita od kapilarne vlage kod objekta sa podrumom (betonski zid sa ankerima u temelju. U ovom slučaju zaštita od uspinjanja kapilarne vlage rešena je zaštitnom trakom od Bentonitna gline).

Izvođenje zaštite od podzemne vode. (ovo je slučaj kod normalnog kosog iskopa temeljne jame, kada se vertikalni zaštitni slojevi izrađuju nakon zidova).

Izvođenje zaštite od podzemne vode ili kapilarne vlage u slučaju vertikalnog iskopa temeljna

Izvođenje zaštite od podzemne vode ili kapilarne vlage u slučaju vertikalnog iskopa temeljne jame.

ZAKLJUČNA RAZMATRANJA Na osnovu naučnih ispitivanja prema statističkim podacima za

područje građevinarstva, šteta na delovima građevinskih objekata koji su u kontaktu sa zemljom nalazi se na trećem mestu. Osnovni razlog za oštećenje zbog prodora vlage, naprimer na nivou podruma, je pogrešna procena očekivanog opterećenja vodom i pogrešan izbor zaštitnih mera koje iz toga proizilaze.

Voda koja kao talog pada na tlo, traži svoj put. Ukoliko brzo nestane i ne zadržava se, ne nastaje pritisak vode na građevinsku konstrukciju. Ako nataložena voda lagano otiče, onda pritisak na građevinsku konstrukciju deluje dotle dok se ona zadržava. Slično važi, kad podzemna voda u dobro propustljivim slojevima vrši pritisak na građevinsku konstrukciju. Obe varijante su relativno česte.

Zaštita građevinske konstrukcije od vlage je kompleksan zadatak. Međutim, on se lako rešava, ako se projektanti i izvođači okrenu sistemskom rešenju, koje uzima u obzir sve relevantne zahteve i detalje.