®

Armenian2016

Այս ձեռնարկը հասանելի է www.dmv.ca.gov կայքում:

Edmund G. Brown Jr., նահանգապետ Կալիֆոռնիայի նահանգBrian P. Kelly, Քարտուղար Կալիֆոռնիա նահանգի փոխադրումների գործակալությունJean Shiomoto, Տնօրեն Կալիֆոռնիա նահանգի Ավտոտրանսպորտի դեպարտամենտ

ՎԱՐՈՐԴԻ ՁԵՌՆԱՐԿCalifornia

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- i -

Կալիֆոռնիա նահանգի հարգելի համերկրացի,

2015 թ. մայիսին Կալիֆոռնիա նահանգի Ավտոտրանսպորտի դեպարտամենտը (California Department of Motor Vehicles, DMV) նշեց իր հանրային ծառայության 100-ամյակը: Հիրավի՜ ապշեցուցիչ է:

Հիմնադրումից ի վեր՝ ԱՏԴ-ն (DMV) կրել է բազմաթիվ փոփոխություններ և զարգացման անպատկերացնելի ճանապարհ է անցել: Դեպարտամենտը զարգացել է բնակչության աճի տեմպերին ու տեխնոլոգիաների, անվտանգության, նորարարության և ճանապարհային անվտանգության բնագավառների զարգացմանը համընթաց և շարունակում է անցումը դեպի իր գործունեության իրականացման նոր եղանակներ, որը մեկ նպատակ է հետապնդում՝ հաճախորդների սպասարկման բարելավում:

«Կալիֆոռնիայի վարորդի ձեռնարկը» (California Driver Handbook) գերազանց օրինակ է այն բանի, թե ինչպես է դեպարտամենտը հարմարվել այսօրվա կարիքներին ու ակնկալիքներին:

Հաճախորդների նախապատվությունները բավարարելու նպատակով՝ DMV-ն այժմ ձեռնարկը տրամադրում է տպագիր տարբերակով և նոր տեխնոլոգիական հնարավորություններով: Նույնիսկ գոյություն ունի DMV-ի «ծրագրային հավելված», որը ձեռնարկը և DMV-ի այլ տեղեկատվություն ներբեռնում է անհատական էլեկտրոնային սարքերի մեջ, ներառյալ ճանապարհային կանոնները սովորելու հետաքրքիր և զվարճալի եղանակներ՝ օրինակելի ստուգողական հարցարանների, տեսանյութերի և այլ ինտերակտիվ ինքնուսույցների միջոցով:

Մենք չպետք է մոռանանք, որ վարորդական իրավունքի վկայականը պատասխանատվություն ներառող արտոնություն է: Ուստի, հույժ կարևոր է սովորելու համար ժամանակ հատկացնել նախքան վարորդական իրավունքի վկայական ստանալու համար քննություն հանձնելը: Մենք գիտենք, որ քննությունն առաջին անգամ հանձնողների մոտավորապես կեսը տապալում է այն:

Անկախ այն բանից՝ մեքենան վարում եք աշխատանքի գնալու, երեխաներին դպրոց տանելու կամ նահանգի գեղատեսիլ ճանապարհներով ու մայրուղիներով ճանապարհորդելու համար, մենք ուզում ենք, որ դուք անվտանգ լինեք: Ուստի, խնդրում ենք օգտվել այն բազմաթիվ միջոցներից, որոնցով DMV-ն կարող է ձեզ օգնել իմանալ ճանապարհային երթևեկության կանոնները:

Անկեղծորեն Ձեր՝

BRIAN P. KELLY Քարտուղար Կալիֆոռնիա նահանգի փոխադրումների գործակալություն

- ii -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- iii -

2016 Թ. ՆՈՐ ՕՐԵՆՔՆԵՐ ..........................................VIIՈւր գրել ......................................................................viii

ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ DMV-Ի ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ........ IXՏեղական գրասենյակի աշխատանքային ժամերը . ix

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ .......................... 1Հրաժարում պատասխանատվությունից ...................1Անձի վերաբերյալ ճշգրիտ տեղեկություններ ...........1Հիմնական տեղեկություններ ......................................1

ԿԱԼԻՖՈՌՆԻԱՅԻ ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆ ................................................................. 2

Ո՞վ պետք է ունենա վարորդական իրավունքի վկայական: .....................................................................2

Կալիֆոռնիայի բնակիչները ..................................2Կալիֆոռնիայի բնակիչ հանդիսացող զինծառայողները (ԱՄՆ Զինված ուժեր) .............2Կալիֆոռնիայում տեղաբաշխված ոչ մշտաբնակ զինծառայողները ....................................................2Կալիֆոռնիայի նոր բնակիչները ..........................2Կալիֆոռնիա այցելող չափահասները .................2

ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՍՏԱՑՈՒՄ .................................................................... 3

Ինչ է պահանջվում հիմնական C կարգի վարորդական իրավունքի վկայականի համար դիմելիս ..........................................................................3Պահանջներ չափահասների թույլտվության նկատմամբ .....................................................................4Պահանջներ չափահասների վարորդական իրավունքի վկայականի նկատմամբ...........................4

ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ԿԱՐԳԵՐԸ .................. 6ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ .................................... 7

Որտե՞ղ հանձնել քննությունները: ...............................7Խաբեություն ..................................................................7DMV-ի քննությունները ................................................7

ՀԱՏՈՒԿ ԲԱԺԻՆ. ԱՆՉԱՓԱՀԱՍՆԵՐ .......................... 8Պահանջներ անչափահասների թույլտվության նկատմամբ .....................................................................8Անչափահասների թույլտվության սահմանափակումներ ..................................................9Պահանջներ անչափահասների վարորդական իրավունքի վկայականի նկատմամբ...........................9Բացառություններ. անչափահասների վարորդական իրավունքի վկայականի սահմանափակումներ ..................................................9Այլ նահանգների անչափահասներ ..........................10

Այլ նահանգների անչափահասների վարելու թույլտվություն .......................................................10Այլ նահանգների անչափահասների վարորդական իրավունքի վկայական ................10

Երթևեկության կանոնների խախտումներ .............10Դեռահասների մահեր ճանապարհատրանսպորտային պատահարների հետևանքով ...........................11

Ժամանակավոր վարորդական իրավունքի վկայականի դեմ իրականացվող միջոցառումներ .11

Ժամանակավոր վարորդական իրավունքի վկայականը պահելը .............................................11Սովորաբար դասերից բացակայողները. 13-18 տարեկան անձինք .......................................11

Անչափահասները և բջջային հեռախոսները ..........12

ՀԱՎԵԼՅԱԼ ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՍՏԱՑՄԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ........................................ 12

Կորցրած, գողացված կամ վնասված վարորդական իրավունքի վկայականի փոխարինում ...............................................................12Անվան փոփոխություններ ........................................12Վարորդական իրավունքի վկայականի նորացումներ ...............................................................12Նորացում փոստով կամ ինտերնետով ....................13Վարորդական իրավունքի վկայականի ժամկետի երկարաձգում............................................13Ձեր տիրապետության տակ գտնվող վարորդական իրավունքի վկայականը ....................13Հասցեի փոփոխություններ .......................................13Տեսողություն ...............................................................14Բժշկական տվյալների քարտ ....................................14Օրգանների և հյուսվածքների նվիրատվություն ....14Տեղեկություններ վետերանների նպաստների մասին ....................................................15

Ինչպե՞ս կարող եմ ստանալ «Վետերան» նշումը: ..............................................15

Գրանցվեք քվեարկելու համար .................................15Վարորդական իրավունքի վկայական չունեցող վարորդներ ..................................................................15Դիվանագիտական վարորդական իրավունքի վկայականներ .............................................................15Ինքնության (ID) քարտեր ..........................................16Անվճար ինքնության ID քարտեր ֆիզիկական և հոգեկան (P&M) հիվանդություն ունեցողների համար ..........................................................................16Ինքնության (ID) քարտի նորացում փոստով կամ ինտերնետով ...................16Վարորդական դպրոցներ .........................................16Տարեց վարորդների ծրագիրը ...................................17Հետիոտների պարտականությունները ...................17Նոր տեխնոլոգիական միջոցներ ..............................18

ՈՒՂԵՎՈՐՆԵՐԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ .....................18Ամրագոտիներ ............................................................18

Թյուր կարծիքներ ամրագոտիների մասին ........19Երեխաների անվտանգության համակարգ և հատուկ մանկական նստոցներ .................................20Անվտանգ երթևեկություն օդային բարձիկ ունեցող մեքենայով ....................................................20

Կողային հարվածներից պաշտպանող օդային բարձիկներ ...............................................21

Ավտոմեքենաներում հսկողությունից դուրս թողնված երեխաներ ...................................................21Շեղված ուշադրությամբ մեքենավարում ................21Վտանգներ շոգ եղանակին ........................................22

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

- iv -

ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ ...................... 22Երթևեկությունը կարգավորող լուսացույցներ .......22Հետիոտնային լուսացույցներ....................................23Ճանապարհային նշաններ ........................................23

ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐ ԵՎ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ....... 26Առաջնահերթ երթևեկության կանոններ .................26

Ընդհանուր տեղեկություններ .............................26Հետիոտներ ............................................................27Հետիոտնային անցումներ ...................................28Փոխհատումներ ....................................................28Օղակաձև հատումներ .........................................29Լեռնային ճանապարհներ....................................29

Թույլատրելի արագություններ .................................30Առավելագույն թույլատրված արագություն ......30Նվազեցված արագություններ .............................30

ՏԵՍՈՂԱԿԱՆ ՈՐՈՆՈՒՄ .......................................... 33Շրջակայքի զննում ......................................................33

Իմացեք, թե ինչ է կատարվում առջևում ............33Իմացեք, թե ինչ է կատարվում ձեր կողքերում .34Իմացեք, թե ինչ է կատարվում ձեր հետևում .....35

Որքա՞ն ճշգրիտ կարող եք կանգ առնել: ..................36

ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԳՈՏԻՆԵՐԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՒՄ .... 36Գծերի գույները ...........................................................36Երթևեկության գոտու ընտրությունը .......................37Երթևեկության գոտիները փոխելը ...........................37Վազանցի գոտիներ .....................................................38Ծառայողական կամ ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների (HOV) գոտիներ ......38Ձախ շրջադարձի կենտրոնական գոտիներ ............38Շրջանցման տարածքներ և գոտիներ .......................39Երթևեկության գոտու վերջը ցույց տվող գծանշումներ ...............................................................39Ընդհանուր երթևեկելի մասի հեծանվային գծանշումներ («Ուշադրությու՛ն, հեծանվորդ է» տիպի գծանշումներ)...................................................39Հեծանվուղիներ ...........................................................39

ՇՐՋԱԴԱՐՁԵՐ ........................................................... 40Աջ և ձախ շրջադարձերի օրինակներ.......................41Թույլատրված հետադարձեր ....................................42Արգելված հետադարձեր ...........................................43

ԿԱՅԱՆՈՒՄ ............................................................... 43Թեք ճանապարհին կայանելը ...................................43Զուգահեռ կայանում ..................................................43Ներկված եզրաքարերի մոտ կայանելը ....................44Արգելված կայանում ..................................................48Կայանման հատուկ կանոններ ................................48

ԻՆՉՊԵՍ ԱՆՎՏԱՆԳ ՎԱՐԵԼ ՄԵՔԵՆԱՆ .................. 49Ազդանշանում .............................................................49Ղեկակառավարում .....................................................49Ձայնային ազդանշան, ցոլալապտերներ և վթարային ազդանշաններ..........................................50

Ձայնային ազդանշան տվեք .................................50Ձայնային ազդանշան մի տվեք ............................50Միացրեք ցոլալապտերները ...............................50Օգտվեք վթարային ազդանշաններից ................51

Տեքստային հաղորդագրում և բջջային հեռախոսներ ...............................................................51

ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ ԴԻՐՔԱՎՈՐՈՒՄԸ ......................................................52

ՀԵՌԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՈՒՄ ........................52Ինչպես մեկ առ մեկ անցնել վտանգները ...........52Առավելագույն վտանգից խուսափում ...............52Վարորդների համար վտանգ ներկայացնող անձինք ...................................................................52

Երթևեկության հոսք մուտք գործելը և հոսքից դուրս գալը .....................................................52

Երթևեկության հոսք մուտք գործելու համար անհրաժեշտ տարածությունը..............................53Ճանապարհը հատելու կամ երթևեկությանը միանալու համար անհրաժեշտ տարածությունը ....................................................53Ճանապարհից դուրս գալու համար անհրաժեշտ տարածությունը..............................53

Այլ մեքենաներից անցնելը ........................................54Վազանցի համար անհրաժեշտ տարածությունը և արագությունը .......................54Վերադառնալու համար անհրաժեշտ տարածությունը ....................................................54

ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ԱՅԼ ՄԵՔԵՆԱՆԵՐԻ ՀԵՏ ՄԻԱՍԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿԵԼԸ ........................................................... 55

Մեծ բեռնատարներ (ավտոգնացքներ) և զբոսաշրջային մեքենաներ (ԶՄ) ...............................55

Արգելակում ...........................................................55Բեռնատարի վարորդի մեռյալ գոտիները. «Տեսադաշտի բացակայություն» .........................55Շրջադարձեր .........................................................55Մանևրայնություն .................................................55

Ավտոբուսներ, տրամվայներ և տրոլեյբուսներ .......56Արագընթաց ներքաղաքային գնացքներ..................57Հատուկ նշանակության մեքենաներ ........................57Դանդաղընթաց մեքենաներ ......................................58Համայնքային էլեկտրամոբիլներ (NEV) և ցածր արագության մեքենաներ (LSV) ...............................58Կենդանաքաշ փոխադրամիջոցներ .........................58Մոտոցիկլետներ .........................................................58Հեծանիվներ .................................................................59

Հեծանիվներ՝ երթևեկելի գոտում .........................61Կույր հետիոտներ .......................................................61Ճանապարհաշինարարներ և աշխատանքների իրականացման տարածքներ (կոնային գոտիներ) .....................................................62Կրկնակի տուգանքի գոտիներ ..................................63Վերադասավորում և մեքենայի ընթացքի դանդաղեցում ..............................................................63Վտանգավոր բեռներ փոխադրող մեքենաներ ........63Մեքենավարման կարևոր խորհուրդներ .................63Ձեր գործողությունները ճանապարհային խցանման ժամանակ .....................................................................63Ձեր գործողությունները ագրեսիվ վարորդների և ճանապարհներին դրսևորվող ագրեսիվ վարքի առկայության դեպքում ..............................................64

ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՀԱՏՈՒԿ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐ ........... 64Մեքենան դարձրեք տեսանելի ..................................64

- v -

Ինչ վիճակում է ճանապարհը ...................................64Ոլորաններ ...................................................................64Մեքենավարում ինտենսիվ երթևեկության պայմաններում ............................................................65Երթևեկության արագությունները ............................65Երթևեկության վտանգները .......................................65

Ջրապատ Ճանապարհ .........................................65Սայթաքուն Ճանապարհներ ...............................65Ուժեղ քամիներ .....................................................66Մեքենավարում մառախուղի պայմաններում ..66Մեքենավարում արևացոլքի պայմաններում ...66Մեքենավարում մթության պայմաններում .......67Մեքենավարում անձրևի կամ ձյան պայմաններում ......................................................67

Հեղեղված երթևեկելի մասեր .....................................70Մեքենավարում բլրապատ տեղանքում կամ ոլորանների վրա ...........................................70Երթևեկության ընդհատումներ ..........................70

Պատուհանների ու հայելիների մաքրությունը ......71Նստոցի և հայելիների հարմարեցումը ....................71Անվադողերի անվտանգություն ...............................71Այլ վտանգներ ..............................................................72Ինչ պետք է վարորդն անի, երբ ոստիկանը պահանջում է կանգ առնել ........................................72

ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐՈՒՄ ՁԵՌՆԱՐԿՎՈՂ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ ................................... 73

Տեխնիկական բնույթի խորհուրդներ .......................73Կողասահում սայթաքուն մակերևույթների վրա ...........................................73

Մեքենավարում ճանապարհի երթևեկելի հատվածից դուրս ........................................................73

Արագացմամբ կողասահում ................................73Լռված անիվներով կողասահում ........................73Արագարարի խափանում ....................................74Ղեկի մեխանիզմի փականք .................................74

Բախումը վթար չէ .......................................................74Բախումների պատճառները ...............................74Եթե դարձել եք ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից .......................................74Ինչպես հաղորդել բախման մասին ....................75

Խորհուրդներ անվտանգության վերաբերյալ .........75

ՎԱՐՈՐԴԻ ՊԱՏՐԱՍՏՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ....................76Տարեց վարորդի անվտանգությունը ........................76Լավ տեսողությունն անհրաժեշտ է բոլոր վարորդներին ..............................................................77Լսողություն .................................................................77Զգոնություն .................................................................77Դեղամիջոցներ ............................................................78Առողջություն և հույզեր .............................................78Ինչ հիվանդությունների մասին են պարտավոր զեկուցել բժիշկները ....................................................78

ՈԳԵԼԻՑ ԽՄԻՉՔՆԵՐ ԵՎ ԹՄՐԱՆՅՈՒԹԵՐ ............. 78Ոգելից խմիչքների կամ թմրանյութերի ազդեցության տակ մեքենա վարելը վտանգավոր է ..............................................................78Ալկոհոլի առկայությունը մեքենայում .....................79

Մինչև 21 տարեկան վարորդներ (ալկոհոլային խմիչքի առկայություն) .........................................79

Բոլոր տարիքների վարորդներ .................................83Արյան մեջ ալկոհոլի պարունակության (BAC) սահմանային արժեքները ..........................................83Ինքնին վարչական պատասխանատվություն .........83

Զրոյական հանդուրժողականություն մինչև 21 տարեկան վարորդների կողմից ալկոհոլի օգտագործման նկատմամբ: .................................84

Դատավճիռներ DUI-ի դեպքում ................................8421 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի վարորդներ. DUI ծրագրեր և սահմանափակ վարորդական վկայականներ .............................................................85Նշանակված վարորդների ծրագիր ..........................85

ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՕՐԵՆՔՆԵՐ ԵՎ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ............................................................... 86

Ինչ չի կարելի անել. ....................................................86Ինչ է պետք անել. .........................................................87

ՎԱՐՉԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐ .......................................... 88Ֆինանսական պատասխանատվություն .................88Ապահովագրական պահանջներ .............................88Ձեր անձնական գործում գրանցված ճանապարհատրանսպորտային պատահարները ..........................................................89Ճանապարհատրանսպորտային պատահարները, ապահովագրությունը և անչափահասները .......................................................89Տուգանային կտրոն .....................................................89Պաշտոնական անձին չենթարկվելը ........................89Վարորդական գործում նշվող տուգանային միավորներ ..................................................................90Դատավճիռը՝ հաճախել երթևեկության կանոնները խախտողների դպրոց............................90Վկայականի կասեցում կամ զրկում DMV-ի կողմից ............................................................90Վկայականի կասեցում՝ դատավորի որոշմամբ ......91Տվյալների գաղտնիություն ........................................91Ուրիշի գույքին վնասի պատճառում և գրաֆիտի. բոլոր տարիքային խմբերը .........................................91Արագության մրցավազքեր և անզգույշ վարում .....91Հրազենի առկայություն ..............................................91Տրանսպորտային միջոցի գրանցման պահանջներ .................................................................92

Կալիֆոռնիայի տրանսպորտային միջոցները ..............................................................92Այլ նահանգների տրանսպորտային միջոցներ ................................................................92

Խորհուրդներ մեքենայի առևանգումը կանխելու մասին .........................................................93

ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԱՐԱԳ ՓԱՍՏԵՐ ԵՎ ԱՅԼ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐ ................................................ 94

Մատչելի է առցանց ....................................................94Գիտելիքների ստուգման քննական հարցերի օրինակ 1 ......................................................................99Գիտելիքների ստուգման քննական հարցերի օրինակ 2 ....................................................................101

Ամեն ժամ Կալիֆոռնիայում զոհվում կամ մարմնականվնասվածք է ստանում մեկ հետիոտն:

Դանդաղեցրեք ընթացքը

Նայեք շուրջբոլորը

Մի վարեք անուշադիր

ԴԱ Է ԲՈԼՈՐԻՑՍ

ԿԱԼԻՖՈՌՆԻԱ ՆԱՀԱՆԳԻ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԳՐԱՍԵՆՅԱԿ ԵՎ ԿԱԼԻՖՈՌՆԻԱ ՆԱՀԱՆԳԻ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ԴԵՊԱՐՏԱՄԵՆՏ

Այս ծրագրի ֆինանսավորումն իրականացվել է Կալիֆոռնիա նահանգի Երթևեկության անվտանգության գրասենյակի դրամաշնորհով՝ Մայրուղիներում անվտանգ երթևեկության ազգային վարչության միջոցով:

ԿԱԼԻՖՈՌՆԻԱ ՆԱՀԱՆԳԻ ՀԵՏԻՈՏՆԵՐԻ ԵՎ ՀԵԾԱՆՎՈՐԴՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՈՒ

ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԾՐԱԳԻՐ

ՄԵ

ՔԵՆԱ

Ն ՎԱՐԻՐ ԱՅՆՊԵՍ, ԱՍԵՍ ՄԵՐ

ԿԱԽՎԱԾ

ՀԱՄԱՏԵՂ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐԻՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐԻ

ՀԱՄԱՏԵՂ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ

ԿՅԱ

ՆՔԸ Դ

ՐԱՆԻՑ Է ԿԱԽՎԱԾ:

- vii -

2016 Թ. ՆՈՐ ՕՐԵՆՔՆԵՐ

Ուժի մեջ է 2016 թ. հՈւնվարի 1-ից

Հեծանվի անդրադարձիչՄութ ժամանակ մայրուղիով կամ մայթով երթևեկող հեծանիվները պետք է հետևի մասում ունենան կարմիր անդրադարձիչ կամ անթարթ կամ թարթող կարմիր լույս՝ ներկառուցված անդրադարձիչով (Կալիֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգիրք (California Vehicle Code [CVC]) §21201):

Դանդաղընթաց մեքենաներԱյն տրանսպորտային միջոցները, որոնք ընթանում են երթևեկության հոսքից ցածր արագությամբ և շարժվում են վազանցի համար ոչ անվտանգ երկգոտի ավտոմայրուղով, պետք է դուրս գան երթևեկելի մասից դեպի շրջանցման համար հատկացված տարածք կամ այնպիսի տեղ, որտեղ բավարար տարածություն կա անվտանգ շրջանցման համար, եթե դրանց հետևում գոյացել է 5 կամ ավելի տրանսպորտային միջոցների շարք (CVC §21656):

Վարորդական իրավունքի վկայական վերականգնված իրավունքներով անձանց համար

ԱՏԴ-ն (DMV) պետք է անվճար վարորդական վկայական (ՎՎ (DL)) տրամադրի նախորդ վեց ամսվա ընթացքում մեղադրանքից արդարացված և նահանգային բանտից ազատված անձին (CVC §14903):

Էլեկտրական հեծանիվների դասերՍտեղծվել է էլեկտրական հեծանիվների երեք դաս: 3-րդ դասի (ժամում 28 մղոն (45 կմ/ժ) առավելագույն արագությամբ) էլեկտրական հեծանիվ շահագործողները պետք է լինեն 16 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի և պարտադիր կրեն հեծանվորդի սաղավարտ: Այդ էլեկտրական հեծանիվների դեպքում չկա ֆինանսական պատասխանատվություն, ՎՎ-ի (DL), գրանցման կամ համարանիշի պահանջ (CVC §§312.5, 12804.9, 21113 և 24016):

Հեծանվասայլակի ընդլայնված սահմանումՀեծանվասայլակի սահմանումն ընդլայնվել է և ընդգրկում է դրույթներ, որոնք թույլ են տալիս ուղևորների կողմից ոգելից խմիչքների օգտագործում մինչև 2020 թ. հունվարի 1-ը: Շահագործման և անվտանգության լրացուցիչ սարքավորումներ են պահանջվում նոր տեսակի հեծանվասայլակի համար (CVC §§467.5, 21215, 21215.5 և 23229):

Ուժի մեջ է 2016 թ. հՈւլիսի 1-ից

Կալիֆոռնիա նահանգում մշտաբնակության պահանջՍկզբնական վարորդական իրավունքի (DL) կամ ինքնության քարտի (ID) համար դիմողները պետք է ներկայացնեն Կալիֆոռնիա նահանգում մշտաբնակության բավարար ապացույց: DMV-ին արգելվում է սկզբնական DL կամ ID քարտ տալ Կալիֆոռնիա նահանգում մշտաբնակության բավարար ապացույց չներկայացրած անձին (CVC §12801.5):

- viii -

Ուժի մեջ է 2017 թ. հՈւնվարի 1-ից

Ճանապարհատրանսպորտային պատահարների մասին պարտադիր հաղորդման շեմի բարձրացում

Ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասին պարտադիր հաղորդման համար նվազագույն վնասի շեմը բարձրացվել է $750-ից մինչև $1000: Ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից տրանսպորտային միջոցի վարորդը, ում գույքին հասցվել է $1000-ից ավելի մեծ վնասներ, պարտավոր է DMV-ին ներկայացնել Կալ իֆոռնիայում տեղի ունեցած ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասին զեկույց (Report of Traf-fic Accident Occurring in California) (SR 1): DMV-ն ունի զեկուցման ենթակա չապահովագրված պատահարի համար պատժամիջոցներ կիրառելու լիազորություն (CVC §§1656.2, 1808, 1808.1, 12517.1, 13369, 13558, 16000, 16000.1, 16020.1, 16020.2, 16075, 16251, 16430 և 16434):

Մանկական նստոցի պահանջներԻ հավելումն երեխա ուղևորների անվտանգության համակարգի վերաբերյալ գոյություն ունեցող օրենքների՝ 2 տարեկանից ցածր տարիքի ցանկացած երեխա պետք է պաշտպանված լինի երեխա ուղևորների անվտանգության հետահայաց համակարգով, եթե երեխայի քաշը 40 ֆունտ (18 կգ) կամ ավելի չէ, կամ հասակը՝ 3’3” (99 սմ) կամ ավելի ցածր է (CVC §27360):

Ուր գրելԵթե դիտողություններ կամ առաջարկություններ ունեք այս հրատարակության վերաբերյալ, խնդրում ենք ուղարկել հետևյալ հասցեով՝

Department of Motor Vehicles Customer Communications Section, MS H165 PO Box 932345 Sacramento, CA 94232-3450

© Հեղինակային իրավունքը՝ Ավտոտրանսպորտի դեպարտամենտ, 2016 թ.Բոլոր իրավունքները պահպանված են

Այս աշխատանքը պաշտպանված է ԱՄՆ «Հեղինակային իրավունքի մասին» օրենքով: Այս աշխատանքի հեղինակային իրավունքը պատկանում է DMV-ին: Հեղինակային իրավունքի մասին օրենքն արգելում է՝ (1) հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործության վերարտադրությունը, (2) հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործության պատճենների տարածումը, (3) ածանցյալ ստեղծագործությունների պատրաստումը հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործության հիման վրա, (4) հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործության հրապարակային ցուցադրությունը կամ (5) հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործության հրապարակային կատարումը: Սույն հրատարակության բոլոր մասերի կամ որևէ մասի պատճենները ստեղծելու թույլտվության վերաբերյալ բոլոր հարցումներով դիմել հետևյալ հասցեով`

Department of Motor Vehicles Legal Office, MS C128 PO Box 932382 Sacramento, CA 94232-3820

- ix -

ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ DMV-Ի ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼՏեղական գրասենյակի աշխաՏանքային ժամերը

Երկուշաբթի 8:00-ից մինչև 17:00Երեքշաբթի 8:00-ից մինչև 17:00Չորեքշաբթի 9:00-ից մինչև 17:00Հինգշաբթի 8:00-ից մինչև 17:00

Ուրբաթ 8:00-ից մինչև 17:00Շաբաթ Փակ էԿիրակի Փակ է

Որոշ տեղական բաժանմունքներ կարող են ունենալ երկարացված ժամեր, իսկ մի քանիսը տրամադրում են միայն վարորդական իրավունքի վկայականի տրման կամ տրանսպորտային միջոցների գրանցման ծառայություններ: Պարզելու համար՝ արդյոք ձեր տեղական բաժանմունքն ունի երկարացված ժամեր, կամ տեղական բաժանմունքի տեղը գտնելու և ծառայությունների տարբերակներին տեղեկանալու համար, մտեք համացանց կամ զանգահարեք ստորև նշված անվճար հեռախոսահամարով:

Մտեք համացանց www.dmv.ca.gov հասցեով, որպեսզի՝

• պարզեք տեղական գրասենյակի հասցեն, աշխատանքային ժամերը, մեքենայով այցելելու ցուցումները և հեռախոսահամարները.

• պայմանավորվեք տեղական գրասենյակ այցելելու կամ մեքենավարման քննություն հանձնելու վերաբերյալ (բացի առևտրային մեքենաների վարման քննությունից).

• պատվիրեք անհատականացված համարանիշներ.• վարորդական վկայականի և ID քարտի տվյալներ.• տեղեկություններ ստանաք փոխադրամիջոցների և նավերի գրանցման վերաբերյալ.• համացանցից ձեռք բերեք ներբեռնելի ձևաթղթեր.• ծանոթանաք հրապարակումներին̀ ձեռնարկներին, գրքույկներին և քննական հարցերի օրինակներին.• ստանաք տարեց վարորդներին վերաբերող տեղեկություններ.• ստանաք անչափահաս վարորդներին վերաբերող տեղեկություններ.• տեսնեք ինտերնետային հղումներ դեպի այլ նահանգային և դաշնային գործակալությունների կայքէջերը.• նորացնեք ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը կամ տրանսպորտային միջոցի գրանցման

վկայականը:

Սովորական աշխատանքային ժամերին զանգահարեք 1-800-777-0133 հեռախոսահամարով, որպեսզի՝

• ձեռք բերեք կամ խնդրեք վարորդական իրավունքի վկայականների և մեքենաների գրանցման վերաբերյալ տեղեկություններ, ձևաթղթեր և հրատարակություններ.

• պարզեք գրասենյակների հասցեները և աշխատանքային ժամերը.• պայմանավորվեք մեքենավարման քննություն հանձնելու մասին. • խոսեք DMV-ի ներկայացուցչի հետ կամ խնդրեք նրան հետ զանգել:

Օրական 24 ժամ և շաբաթական 7 օր տրամադրվող ավտոմատացված ծառայությունից օգտվելու համար՝ զանգահարեք 1-800-777-0133 հեռախոսահամարով, որպեսզի՝

• վճարման ծանուցագրի վրա նշված նորացման տարբերիչ համարի (renewal identification number, RIN) միջոցով նորացնեք ձեր տրանսպորտային միջոցի գրանցման վկայականը: Կարող եք վճարել վարկային քարտով կամ էլեկտրոնային չեկով.

• պայմանավորվեք տեղական գրասենյակ այցելելու մասին:

Ձեզ հետ պարտադիր ունեցեք Ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը կամ ID քարտի համարը, տրանսպորտային միջոցի համարանիշը և (կամ) տրանսպորտային միջոցի նույնականացման համարը (ve-hicle identification number, VIN):

Խոսքի կամ լսողության խանգարումներ ունեցող անձինք կարող են զանգահարել անվճար 1-800-368-4327 հեռախոսահամարով, որպեսզի ստանան DMV-ի ծառայությունների հետ կապված աջակցություն: Այս համարով ստացվում և պատասխանվում են միայն այլ հեռատիպից մեքենագրված հաղորդագրությունները:

Հովանավորչական գովազդ տեղադրելն օգնում է հատուցել սույն հրատարակության ծախսերը: DMV-ն չի գովազդում կամ երաշխավորում գովազդող հովանավորների տրամադրած արտադրանքներն ու ծառայությունները, սակայն շնորհակալ է իրենց նշանակալի ներդրումների համար:Եթե ցանկանում եք գովազդ տեղադրել այս հրատարակության մեջ, խնդրում ենք զանգահարել Հրատարակչական գործունեության և գովազդման նահանգային դեպարտամենտի գրասենյակ 1-866-824-0603 հեռախոսահամարով:

- x -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- 1 -

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐհրաժարՈւմ պաՏասխանաՏվՈւթյՈւնիցՍույն ձեռնարկը ներկայացնում է «Կալիֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգրքում» (Califor-nia Vehicle Code (CVC)) համառոտ շարադրված օրենքների և կանոնակարգերի ամփոփումը: Ավտոտրանսպորտի դեպարտամենտը (DMV), իրավապահ մարմինները և դատարանները խստորեն հետևում են «Կալիֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգրքի» (California Vehi-cle Code) տառին ու ոգուն: CVC-ի և DMV-ի վճարների մասին տեղեկատվությունն առկա է առցանց՝ www.dmv.ca.gov կայքում: Կարող եք նաև գնել CVC-ի մեկ օրինակ DMV-ի ցանկացած տեղական գրասենյակում: Կալիֆոռնիայի վարորդի ձեռնարկում (California Driver Handbook) նշված վճարները ենթակա են փոփոխման:Սույն ձեռնարկը գլխավորապես վերաբերում է հիմնական C կարգի վարորդական իրավունքի վկայականին (DL): Վարորդական վկայականների և փոխադրագրերի այլ տեսակների մասին մանրամասն տեղեկությունների համար տես՝ «Կալիֆոռնիայի առևտրային վարորդի ձեռնարկ» (California Commercial Driver Handbook), «Զբոսաշրջային ավտոմեքենաների և կցասայլակների ձեռնարկ» (Recreational Vehicles and Trailers Handbook), «Շտապ օգնության վարորդների ձեռնարկ» (Ambulance Drivers Handbook), «Կալիֆոռնիայի ծնող-անչափահաս ուսուցողական ուղեցույց» (California Parent-Teen Training Guide) և «Կալիֆոռնիայի մոտոցիկլետի ձեռնարկ» (California Motorcycle Handbook):

անձի վերաբերյալ ճշգրիՏ ՏեղեկՈւթյՈւններԿալիֆոռնիայի վարորդական վկայականի կամ ID քարտի վրա նշված տեղեկությունների արժանահավատությունը, ամբողջականությունը և գաղտնիությունը առաջնահերթ նշանակություն ունեն կառավարության բոլոր մակարդակների, մասնավոր հատվածի և հասարակության համար:Շատ կարևոր է, որ այս փաստաթղթերը լինեն լիովին վավերական և ճշգրիտ: Կալիֆոռնիայի օրենսդրությունը պահանջում է, որ Կալիֆոռնիայի սկզբնական DL կամ ID քարտ ստանալու համար դիմող բոլոր անձինք ներկայացնեն Միացյալ Նահանգներում (ԱՄՆ) իրենց օրինական ներկայության ապացույց կամ ինքնությունը հաստատող և Կալիֆոռնիա նահանգում մշտաբնակության փաստաթուղթ: Վարորդական վկայականի կամ ID քարտի վրա կնշվի ձեր ճշգրիտ և ամբողջական անուն-ազգանունը, ինչպես նշված է ձեր օրինական ներկայությունը կամ անձը հաստատող փաստաթղթում:ԲԱՑԱՌՈՒԹՅՈՒՆ. 2016 թ. հուլիսի 1-ից սկսած՝ սկզբնական վարորդական վկայականի կամ ID քարտի համար դիմող բոլոր անձանցից կպահանջվի ներկայացնել Կալիֆոռնիա նահանգում մշտաբնակության բավարար ապացույց:

հիմնական ՏեղեկՈւթյՈւններԿալիֆոռնիայի վարորդական իրավունքի վկայականը ցույց է տալիս, որ նահանգը ձեզ թույլատրել է մեքենա վարել ընդհանուր օգտագործման ճանապարհներին: Դուք կարող եք վարորդական իրավունք ստանալու համար դիմել DMV-ի տեղական գրասենյակների մեծ մասում (տե՛ս էջ ix):Կալիֆոռնիայում առանց վավեր վարորդական իրավունքի մեքենա վարելը զանցանք է համարվում: Այդպես վարվելու դեպքում ձեզ կարող են դատական պատասխանատվության ենթարկել, ձեր տրանսպորտային միջոցը կարող է բռնագրավվել, և դուք կարող եք կանգնել դատարանի առաջ:Եթե ձեր վարորդական գործում չունեք նշանակալի խախտումների նշումներ, ապա DL կստանաք, երբ վճարեք դիմումի քննարկման համար սահմանված վճարումը, անցնեք գիտելիքների բոլոր անհրաժեշտ ստուգումները, ցույց տաք, որ ձեր ֆիզիկական և (կամ) հոգեկան վիճակը բավարար է, և ցուցադրեք անվտանգ մեքենավարման ձեր կարողությունը: Եթե որևէ հիվանդություն կամ հաշմանդամություն ունեք, ապա DMV-ն կարող է պահանջել վարման քննություն հանձնել: Հնարավոր է նաև, որ պահանջվի համապատասխան տեղեկանք բժշկից՝ ձեր ներկա առողջական վիճակի մասին:

- 2 -

ԿԱԼԻՖՈՌՆԻԱՅԻ ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ

ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆՈ՞վ պեՏք է Ունենա վարՈրդական իրավՈւնքի վկայական:Կալիֆոռնիայի բնակիչներըԿալիֆոռնիայի բնակիչները, ովքեր մեքենա են վարում ընդհանուր օգտագործման ավտոմայրուղիների վրա կամ օգտվում են հանրամատչել ի կայանատեղերից, պարտավոր են ունենալ Կալիֆոռնիայի վարորդական իրավունքի վկայական, բացի այն անձանցից, ովքեր̀• ԱՄՆ-ի կառավարության պաշտոնյա

կամ աշխատակից են և շահագործում են ԱՄՆ-ի կառավարությանը պատկանող կամ կառավարության վերահսկողության տակ գտնվող և դաշնային նպատակներին ծառայող տրանսպորտային միջոց՝ բացառությամբ ա ռ և տ րա յ ին փ ո խ ա դ րա մի ջ ո ց նե ր ի շահագործման դեպքերի.

• վ ա ր ո ւ մ կ ա մ շ ա հ ա գ ո ր ծ ո ւ մ ե ն ավտոմայրուղներում շահագործման կամ տեղափոխման համար չնախատեսված գյուղատնտեսական գործիքներ և մեքենաներ.

• ավտոմայրուղով վարում կամ շահագործում ե ն ա վ տ ո մ ա յ ր ո ւ ղ ի ն ե ր ի հ ա մ ա ր չնախատեսված տրանսպորտային միջոց:

Կալիֆոռնիայի բնակիչ հանդիսացող զինծառայողները (ԱՄՆ Զինված ուժեր)Եթե դուք գտնվում եք նահանգից դուրս̀ իսկական զինծառայության մեջ, և ունեք վարորդական իրավունքի Կալիֆոռնիայի վավեր վկայական, ապա ձեր և ձեր ամ ուսն ու Կալ իֆո ռնիա նա հանգ ի վարորդական իրավունքի վկայականն ուժի մեջ կլինի Կալիֆոռնիայից բացակայելու ամբողջ ժամանակամիջոցի ընթացքում ու ևս 30 օր զորացրումից հետո, եթե դուք պատվով զորացրվել եք Կալիֆոռնիայից դուրս: Այդ 30 օրվա ընթացքում ձեզ մոտ պահեք ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը և զորացրման կամ արձակման փաստաթղթերը (CVC §12817):Զանգահարեք 1-800-777-0133 համարով՝ զինված ուժերում ծառայող անձանց համար վկայականի երկարաձգման քարտ (DL 236) ստանալու համար, որը երկարաձգում է Կալիֆոռնիայի վարորդական իրավունքի վկայականի գործողության ժամկետը:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը վավերական չէ, եթե այն կասեցվել է, չեղյալ է հայտարարվել կամ հետ է կանչվել:

Կալիֆոռնիայում տեղաբաշխված ոչ մշտաբնակ զինծառայողներըԵթե դուք 18 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի եք, լրացուցիչ տեղեկությունների համար ծանոթացեք «Կալ իֆոռնիայի բնակիչները» և «Կալիֆոռնիա այցելող չափահասները» բաժիններին այս էջում: Զինծառայությամբ պայմանավորված երկարաձգման ենթակա վկայական ունեցողները պետք է կրեն իրենց հայրենի նահանգից ստացված փաստաթղթերը, ո ր պե ս զ ի տե ղակ ան ի ր ա վ ա պ ա հ մարմինները կարողանան պարզել նրանց կարգավիճակը:

Կալիֆոռնիայի նոր բնակիչներըԵրբ դուք դառնում եք Կալիֆոռնիայի բնակիչ և ցանկանում եք մեքենա վարել Կալ իֆոռնիայում, պետք է 10 օրվա ընթաց քում դ իմեք Կալ իֆո ռնիայի վարորդական իրավունքի վկայական ստանալու համար: Բնակության փաստը հաստատվում է տարբեր կերպ, ներառյալ հետևյալը՝• Կալ իֆոռնիայի ընտրություններում

քվեարկելու համար գրանցված լինելը. • Կ ա լ ի ֆ ո ռ ն իա յ ի ո րևէ ք ո լեջ ո ւ մ

կամ համալսարանում կրթության արտոնավճար վճարելը.

• տան սեփականատիրոջ գույքահարկից ազատման համար գրանցվելը.

• ցանկացած այլ արտոնություն կամ նպաստ ստանալը, որոնք սովորաբար չեն տրվում ոչ մշտաբնակներին:

Կալիֆոռնիա այցելող չափահասներըԻրենց հայրենի նահանգից կամ երկրից ստացած վավերական վարորդական իրավունքի վկայական ունեցո ղ 18 տարեկանից բարձր տարիքի այցելուները կար ո ղ են ա ռանց Կալ իֆո ռնիայի վարորդական իրավունքի վկայականի մեքենա վարել Կալիֆոռնիայում այնքան ժամանակ, քանի դեռ նրանց վկայականն ուժի մեջ է:

- 3 -

ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ

ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՍՏԱՑՈՒՄԵրբ դիմում եք Կալիֆոռնիա նահանգի սկզ բնական DL քարտ ստանալու համար, պետք է ներկայացնեք ձեր անձը, մշտաբնակությունը (եթե կիրառելի է), ծննդյան թվականը հաստատող ընդունելի փաստաթ ու ղ թ (փաստաթ ղ թե ր) և տրամադրեք սոցիալական ապահովության քարտի համարը (SSN), եթե այդ քարտից օգտվելու իրավունք ունեք: Ներկայացվող փաստաթուղթը (փաստաթղթերը)՝• պետք է լինի վավերացված պատճեն

կամ բնօրինակ փաստաթուղթ.• կարող է պարունակել խորը կնիք կամ

բնօրինակ դրոշմակնիք.• չպետք է լինի լուսապատճեն.• չպետք է լինի ինքնուրույն լամինացված

քարտ կամ փաստաթուղթ:Եթե ներկայացնեք երկրում օրինական ներկայությունը հաստատող փաստաթուղթ, ձեր DL / ID քարտի գործողության ժամկետը կ ա ր ո ղ է ա վ ա ր տ վ ե լ օ ր ի ն ա կ ա ն ներկայությունը հաստատող փաստաթղթի հետ նույն օրը: Եթե փաստաթղթում նշված անունը տարբերվում է վարորդական իրավունքի վկայագիր (DL) կամ ինքնության քարտ (ID) ստանալու դիմումի մեջ նշված անունից, ապա հարկավոր է ներկայացնել նաև ձեր ճշգրիտ և ամբողջական անուն-ազգանունը հաստատող որևէ ընդունելի փաստաթուղթ: Ձեզանից կվերցվեն նաև ձեր մատնահետքը, ստորագրությունը և լուսանկարը (տե՛ս «Ինչ է պահանջվում հիմնական C կարգի վարորդական իրավունքի վկայականի համար դիմելիս» բաժինը 3-րդ էջում): Վարորդական վկայականի կամ ID քարտի հետ կապված ցանկացած այլ գործարքի դեպքում անհրաժեշտ է ներկայացնել անձը հաստատող փաստաթուղթ՝ լուսանկարով:Ընդունելի փաստաթղթերի օրինակներ են՝ ԱՄՆ ծննդյան վկայականը, ԱՄՆ անձնագիրը, ԱՄ Ն Զինված ուժերի ինքնության քարտերը, հպատակագրման վկայականը, մշտական բնակչի քարտը, ինչպես նաև օտարերկրյա անձնագիրը վավերական I-94 ձևի հետ միասին: I-94-ի վավերականության ժամկետը պետք է 2 ամսից ավելի լինի, քան վարորդական իրավունքի վկայագրի/ինքնության քարտի (DL/ID) համար ներկայացված դիմումի ամսաթիվը:

Ճշգրիտ և ամբողջական անուն-ազգանունը հաստատող փաստաթղթերի օրինակները ներառում են̀ որդեգրման փաստաթղթերը, որոնք պարունակում են որդեգրումից հետո ձեզ տրված պաշտոնական անունը. անվանափոխության փաստաթղթերը, որոնք պարունակում են ձեր պաշտոնական անունը անվանափոխությունից առաջ և հետո. ամուսնության վկայականը. քա ղաքացիական զուգընկեր ության կազմումը հաստատող վկայականը կ ա մ գ ր ա ն ց մ ա ն փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ ը կամ դատարանի որոշմամբ տրված ամուսնալուծության վկայականը, որը պարունակում է ձեր պաշտոնական անունը:Ընդունելի փաստաթղթերի լրիվ ցանկը հասանելի է www.dmv.ca.gov կայքում կամ «Արագ փաստեր» (Fast Facts) գրքույկի «Վարորդական իրավունքի վկայականի դիմումի համար պահանջվող փաստաթղթեր» (Documents Required to Apply for a Driver License (FFDL 5A)) բաժնում:

ինչ է պահանջվՈւմ հիմնական C կարգի վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի համար դիմելիսC կարգի վարորդական իրավունքի վկայականի համար դիմելիս հարկավոր է՝• ներկայացնել լրացված և ստորագրված

վարորդական իրավունքի վկայականը կամ ինքնության քարտի դիմումի (DL 44) ձևը: Այդ դիմումը ստորագրելով` դուք համաձայնվում եք քիմիական թեստ հանձնել ձեր արյան մեջ ալկոհոլի կամ թմրանյութերի պարունակությունը պ ա ր զ ե լ ո ւ ն պ ա տ ա կ ո վ ՝ ը ս տ պաշտ ոնական ան ձի պա հանջ ի: Եթե հրաժարվեք ստորագրել այդ համաձայնությունը, ապա DMV-ն ձեզ թույլտվություն կամ վարորդական իրավունքի վկայական չի տա.

• ներկայացնել անձը, մշտաբնակությունը (եթե կիրառելի է) և ծննդյան թվականը հաստատող ընդունելի փաստաթուղթ (փաստաթղթեր).

• տրամադրել ձեր ճշգրիտ և ամբողջական անուն-ազգանունը.

• առկայության դեպքում, տրամադրել ձեր սոցիալական ապահովության համարը (social security number, SSN), որը էլեկտրոնային եղանակով կստուգվի Սոցիալական ապահովագրության վարչություն ում (S oc ia l S ecu r it y Administration, SSA).

- 4 -

• չհատուցվող գումար վճարել դիմումի համար: Վճարն ուժի մեջ է 12 ամիս և թույլ է տալ իս այդ ընթացքում 3 անգամ հանձնել գիտել իքների ստուգման թեստ(եր): Եթե դուք 3 անգամ ձախողեք գիտել իքների ստուգման թեստը և ( կամ) մեքենավարման քննությունը, ապա ձեր դիմումը անվավեր կճանաչվի, և կպահանջվի նոր դիմում ներկայացնել ու վճարում կատարել: Այդ վճարը նախատեսված է ուսումնական թույլտվության և վարորդական իրավունքի վկայականի համար, եթե 12 ամսվա ընթացքում համապատասխանեք այդ երկու փաստաթղթերի համար սահմանված պ ա հ ա ն ջ ն ե ր ի ն : Ե թ ե դ ի մ ո ւ մի ժամկետը լրանա, դուք պետք է կրկին ներկայացնեք փաստաթղթերը, վերստին կատարեք մուծումը և վերահանձնեք պահանջվող քննությունները.

• անցնել տեսո ղության ստուգ ում: Դուք պետք է կարողանաք անցնել տեսողության ստուգ ումը՝ ճշտող ոսպնյակներով կամ առանց դրանց, ունենաք 20 / 20 0 -ից ավել ի լավ տեսողության սրություն առնվազն մեկ աչ քի համար՝ չօգտագործելով երկօպտիկական հեռադիտակային ո ս պն յ ա կն ե ր կ ա մ ն մ ա ն ա տ ի պ երկօպտիկական սարքեր՝ տեսողության նվազագույն սրության չափանիշներին հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր («Կալ իֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգիրք», CVC §12805(b)).

• լուսանկարվել.• հանձնել բթամատի մատնահետքը.• ստորագրել:

պահանջներ չափահասների թՈւյլՏվՈւթյան նկաՏմամբԵթե դուք առնվազն 18 տարեկան եք, համապատասխան ում եք դ իմ ումի պ ա հ ա ն ջ ն ե ր ի ն և հ ա ն ձ ն ո ւ մ ե ք անհրաժեշտ քննությունները, ապա կարող եք Կալիֆոռնիայի ուսումնական թույլտվություն ստանալ:Մեքենա վարել սովորելու ժամանակ դուք պետք է ուսումնական թույլտվություն ունենաք: Ձեզ ուղեկցող վարորդը պետք է 18 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի լինի և ունենա Կալիֆոռնիայի վարորդական իրավունքի վավերական վկայական: Այդ անձը պետք է բավականաչափ մոտ նստած լինի ձեզ, որպեսզի կարողանա ցանկացած պահի իր ձեռքը վերցնել տրանսպորտային

միջոցի ղեկավարումը: Ուսումնական թույլտվությունը ձեզ իրավունք չի տալիս միայնակ մեքենա վարելու , անգամ վարորդական քննություն հանձնելու նպատակով մինչև DMV-ի տեղական գրասենյակ հասնելու համար:Եթե ցանկանում եք ստանալ պրոֆեսիոնալ վարորդի կրթություն և անցնել վարորդի ուս ուցման դասընթաց, կար դացեք «Վարորդական դպրոցներ» բաժինը 16-րդ էջում և «Տարեց վարորդների ծրագիր» բաժինը 17-րդ էջում:Ե թե դ ու ք մ ոտ ո ց իկլե տ վարե լու թույլտվություն ունեք, չեք կարող ուղևորներ տեղափոխել, պետք է այն վարեք միայն ցերեկային ժամերին, և չեք կարող դուրս գալ արագընթաց բազմագոտի մայրուղի:Մոտոցիկլետ վարելու թույլտվություն ստանալու համար դուք պետք է.• լինեք առնվազն 18 տարեկան.• բ ա վ ա ր ա ր ե ք դ ի մե լ ո ւ հ ա մ ա ր

անհրաժեշտ պայմանները.• անցնեք գիտելիքների ստուգում:

պահանջներ չափահասների վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի նկաՏմամբԵթե դուք երբեք վարորդական իրավունքի վկայական չեք ունեցել, ապա պետք է հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ե ք հ ե տ և յ ա լ չափանիշներին.• լինեք առնվազն 18 տարեկան.• բավարարեք վարորդական իրավունքի

պահանջները և պատրաստ լ ինելու դեպքում նշանակեք «ղեկի մոտ» կոչվող մեքենավարման քննություն հանձնելու օրը: Երբ գրանցվում եք մեքենավարման քննություն հանձնելու համար, ներկայացրեք ձեր ուսումնական թույլտվությունը.

• հանձնեք «ղեկի մոտ» մեքենավարման քննությունը: Քննությունը ձախողելու դեպքում պետք է վերահանձնման գ ումար վճարե ք ե րկ ր որ դ կամ հերթական քննության համար և նշանակեք մեքենավարման քննության մեկ այլ օր:

Եթե դուք այլ նահանգում կամ այլ երկրում ստացած վար որ դական իրավունքի վկայական ունեք, ապա պետք է̀• կատարեք ուսումնական թույլտվություն

ստանալու համար անհրաժեշտ բոլոր քայլերը.

- 5 -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- 6 -

• նա հանգ ից դ ուրս ստաց ած ձեր վարորդական իրավունքի գործող վկայականը ներկայացնեք DMV-ին: Այլ նահանգում ստացած վկայականը անվավեր կհամարվի և կվերադարձվի ձեզ, բացի այն դեպքից, եթե դիմում եք առևտրային վարորդական վկայականի (commercial driver license, CDL) համար:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Սովորաբար, այլ նահանգի կամ ԱՄՆ տարածքի վարորդական իրավունքի վկայական ունեցողներից մեքենավարման քննություն հանձնել չի պահանջվում: Սակայն DMV-ն կարող է «ղեկի մոտ» մեքենավարման քննություն պահանջել ցանկացած տիպի վարորդական իրավունքի վկայական ստանալու դիմումի համար: «Ղեկի մոտ» մեքենավարման քննությունները պարտադիր են այլ երկրում վարորդական իրավունքի վկայական ստացած անձանց համար:

ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ԿԱՐԳԵՐԸ

C կարգ ի վարորդական իրավունքի վկայական.• Ձեզ թույլատրվում է վարել՝

– 26000 ֆունտ (≈ 11,8 տոննա) կամ ավելի պակաս լրիվ զանգված (GVWR) ունեցող երկսռնի փոխադրամիջոց.

– 6000 ֆունտ (≈ 2,7 տոննա) կամ ավելի պակաս լ րիվ զանգված ունեցող եռասռնի փոխադրամիջոց.

– 40 ֆուտ (≈ 12 մ) կամ ավելի պակաս երկարության փակ ապրանքատար վագոն.

– 3-անիվ մոտոցիկլետ, որի 2 անիվները գտնվում են առջևում կամ հետևում.

– հ ա մ ա տ ե ղ օ գ տ ա գ ո ր ծ մ ա ն ո ւ ղև ո ր ա տ ա ր ֆ ո ւ ր գ ո ն , ո ր ը նախատեսված է 10-15 ու ղևոր տեղափոխելու համար, ներառյալ վարորդը:

Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն . Հ ա մ ա տ ե ղ օ գ տ ա գ ո ր ծ մ ա ն ո ւ ղ և ո ր ա տ ա ր ֆուրգ ոնի վարորդն իրավունք ունի աշխատելու C կարգի վարորդական ի ր ա վ ո ւ ն ք ի վ կ ա յ ա կ ա ն ո վ , բ ա յ ց պ իտի ու նեն ա բ ու ժ աքնն ու թ յ ու ն ը հ ա ս տ ա տ ո ղ փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ , ո ր ը համատեղ օգտագործման ուղևորատար փ ոխա դ րամիջ ոցնե ր շա հագ ործե լու դեպ քում պահանջվում է B կարգ ի վարորդական իրավունքի վկայականի համար: Բացի այդ, վարորդը համատեղ օգտագործման ուղևորատար ֆուրգոնում պետք է պահի կեղծ վկայության համար պատժի սպառնալիքի տակ ստորագրված հայտարարագիր, որ վերջին 5 տարվա ընթացքում ինքը պատասխանատվության

չ ի ենթարկվել անփույթ կերպով կամ անսթափ վիճակում մեքենա վարելու կամ վրաերթի ենթարկելու և փախուստի դիմելու համար (CVC §12804.9(j)):• Ձեզ թույլատրվում է քարշակել՝

– կցասայլ ի հետ միասին (եթե այն օգտագործվում է) 10000 ֆունտ (≈ 4,5 տոննա) կամ ավելի պակաս լրիվ զանգված ունեցող (GVWR) մեկ փոխադրամիջոց:

• Չբեռնված վիճակում առնվազն 4000 ֆունտ (≈ 1815 կգ) կշռող տրանսպորտային միջոցով թույլատրվում է քարշակել̀– 10000 ֆունտ (≈ 4,5 տոննա) կամ

դրանից պակաս լ րիվ զանգված ունեցող (GVWR) բնակելի կցավագոն կամ թամբավոր տուրիստական կցանք, եթե քարշակումը որևէ տիպի փոխհատուցում ստանալու համար չէ.

– ավել ի քան 10000 ֆունտ (≈ 4,5 տոննա), բայց 15000 ֆունտը (≈ 6,8 տոննա) չգերազանցող զանգվածով (GVWR) թամբավոր տուրիստական կցանք, եթե քարշակումը որևէ տիպի փոխհատուցում ստանալու համար չէ և ունի փոխադրագիր:

• Ֆերմերը կամ ֆերմերի աշխատողը կարող է վարել̀– 26000 ֆունտ (≈ 11,8 տոննա) կամ

ավելի պակաս լրիվ զանգված ունեցող (GVWR) ցանկացած շարժակազմ, եթե այն օգտագործվում է բացառապես գյուղատնտեսական աշխատանքների համար և վարձակալման կամ այլ տիպի փոխհատուցում ստանալու համար չէ:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. • C կարգի վարորդական իրավունքի

վ կ ա յ ա կ ա ն ո ւ ն ե ց ո ղ ն ե ր ի ն չ ի թույլատրվում քարշակել 1-ից ավելի տրանսպորտային միջոց:

• Չի թույլատրվում, որ մարդատար մեքենան՝ անկախ քաշից, քարշակի 1-ից ավելի տրանսպորտային միջոց:

• Չի թույլատրվում, որ չբեռնված վիճակում 4000 ֆունտից (≈ 1,8 տոննա) պակաս զանգվածով որևէ մեքենա քարշակի 6000 ֆունտ (≈ 2,7 տոննա) կամ ավելի համաքաշ ունեցող տրանսպորտային միջոց («Կալիֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգիրք», CVC §21715(b))

Վա ր ո ր դ ա կ ա ն վ կ ա յ ա կ ա ն ն ե ր ի և փոխադրագրերի այլ տեսակներ են՝• ոչ առևտրային A կարգ.• ոչ առևտրային B կարգ.• առևտրային A կարգ.• առևտրային B կարգ.• առևտրային C կարգ.

- 7 -

• մոտոցիկլետի M1 կարգ.• մոտոցիկլետի M2 կարգ:• Առևտրային փոխադրագրեր՝

– Առևտրային փոխադրագրեր՝– վտանգավոր նյութերի տեղափոխում.– ուղևորների փոխադրում.– ցիստեռնով փոխադրամիջոց.

• շտապ օգնության վարորդի վկայական.• դպրոցական ավտոբուսի փոխադրագիր.• քարշակ մեքենայի փոխադրագիր.• փոխադրումներ իրականացնողների

վե րապատրաստման վկայականի հավաստում.

• հրշեջի հավաստագիր:Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն . Ա ռ և տ ր ա յ ի ն վկայական ունեցող հրշեջները պետք է ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե ն « Բ ո ւ ժ զ ն ն ո ւ թ յ ա ն եզրակացություն» (Medical Examination Report (DL51)) 2 տարին մեկ անգամ: Ոչ առևտրային վկայական ունեցող հրշեջները կարող են ներկայացնել ինքնավկայագրող «Առողջության հարցաթերթիկ» (Health Questionnaire (DL 546)):

ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ

քննՈւթյան վայրը:Դուք կարող եք հանձնել տեսական քննություն, տեսողության ստուգում անցնել և մեքենավարման քննություն հանձնել DMV-ի տեղական գրասենյակներից մեծ մասում, որոնք վարորդական իրավունքի վկայականի ծ ա ռ այություննե ր են տրամադրում:Ժամանակ խնայելու համար հանդիպում նշանակեք առցանց՝ այցելելով www.dmv.ca.gov կայքը կամ սովորական աշխատանքային ժամերին զանգահարելով 1-800-777-0133 հեռախոսահամարով: Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո ՒՆ . Ք ն ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը հանձնելու համար բավարար ժամանակ տալու նկատառումից ելնելով՝ DMV-ն ժամը 16:30-ից հետո չի իրականացնելու գիտելիքների ստուգման կամ աուդիո քննություններ: Գիտելիքների ստուգման քննությունը և տեսողության ստուգումը պահանջվում են, երբ դուք դիմում եք նոր DL ստանալու կամ այն մեկ այլ՝ ավելի բարձր կարգի վկայականով փոխելու համար:

խաբեՈւթյՈւնՔնն ության ժ ամանակ օժ ան դակո ղ նյութերի օգտագործումը խստիվ արգելվում է: Այդպիսի նյութերը ներառում են հետևյալը, բայց չեն սահմանափակվում դրանցով` «Կալ իֆոռնիայի վարորդի ձեռնարկը» (California Driver Handbook), հուշաթերթիկներ կամ էլեկտրոնային հաղորդակցության սարքեր, օրինակ` բջջային հեռախոս, գրպանի համակարգիչ և այլն: Եթե գրավոր քննության ժամանակ օգտագործվի որևէ օժանդակող նյութ, ապա գրավոր քննությունը կգնահատվի «ձախողված»: DMV-ն նաև կարող է միջոցներ ձեռնարկել վարելու ձեր իրավունքի կամ քննության ընթացքում ձեզ աջակցող ցանկացած այլ անձի վարելու իրավունքի նկատմամբ:

DMV-ի քննՈւթյՈւններըՎՎ (DL) քննությունները ներառում են՝• տեսողության ստուգում (ստուգմանը

բերեք ձեր ակնոցը կամ հպումային ոսպնյակները).

• գիտելիքների ստուգման թեստ.• «ղեկի մոտ» մեքենավարման քննություն,

եթե դա պահանջվի: Մեքենավարման քննության անցկացման օրը պետք է նախապես նշանակված լ ինի : Մեքենավարման քննության համար բերեք՝– ձեր հին վարորդական իրավունքի

վկայականը կամ ուսումնական թույլտվությունը, եթե ունեք.

– վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ի վավերական վկայական ունեցող և առնվազն 18 տարեկան որևէ վարորդ.

– ա պ ա ց ո ւ յ ց ա յ ն մ ա ս ի ն , ո ր ավտոմեքենան պատշաճ կերպով ապահովագրված է:

ԿԱՐԵՎՈՐ ԴԻՏՈՂ ՈՒԹ ՅՈՒՆ. Եթե վարձակալված մեքենա եք օգտագործում, մեքենավարման քննության դիմորդը պետք է նշված լինի վարձակալության պայմանագրում: Պայմանագիրը չպետք է բացառի մեքենավարման քննությունները:

– տրանսպորտային միջ ոց , որի վարելն անվտանգ է, և որն ունի վավեր գրանցում: Ավտոմեքենայի արգելակման լապտերները, ձայնային ազդանշանը, կայանման արգելակը և շրջադարձի ազդանշանները պե տ ք է ս ա ր քին վ ի ճակ ո ւ մ լ ինեն: Տրանսպորտային միջոցի անվադողերը չպետք է մաշված լինեն և դրանց պահպանաշերտի

- 8 -

խորությունը ցանկացած 2 հարակից փորակներում չպետք է 1/32 դյույմից (մոտ 0,8 մմ) պակաս լինի: Վարորդի կո ղմի պատ ու հանի ապակ ին պետք է հնարավոր լինի իջեցնել: Հ ո ղմապակ ին պետք է ձեր և քննությունն ընդունող անձի համար ապահովի լիովին ազատ տեսադաշտ: Ավտոմեքենան պետք է առնվազն 2 հետահայաց հայելի ունենա (որոնցից մեկը պետք է լինի մեքենայի ձախ մասում` դրսի կողմից):

– Ձեզանից կպահանջվի ցույց տալ մե ք ե ն ա յ ի ց ո լա լա պ տ ե ր ն ե ր ը , ա պ ա կ ե մ ա ք ր ի չ ն ե ր ը , ապակետաքացուցիչը և վթարային լ ո ւ ս ա յ ի ն ա զ դ ա ն շ ա ն ն ե ր ի համակար գ ը : Դ ու ք պե տք է ցուցադրեք, թե ինչպես է գործում կայանման արգելակը:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Եթե ավտոմեքենան չհամապատասխանի վե րը նշ վա ծ պահանջներին, կամ դ ուք վարման քննության ժամանակ հրաժարվեք կապել ամրագոտիները, ապա մեքենավարման քննության անցկացման օրը կփոխվի: Մեքենավարման քննության ժամանակ չի կարելի օգտագործել տեխնոլոգիական մի ջ ո ց ն ե ր , օ ր ի ն ա կ՝ հ ե տ ա հ ա յ ա ց տեսախցիկներ և ինքնակայանման համակարգ: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար տե՛ս «Արագ փաստեր» (Fast Facts) գրքույկի «DMV-ի մեքենավարման քննություն» (DMV’s Driving Test ) բաժինը (FFDL 22), DMV-ի տեսանյութերը և քննական հարցերի օրինակները, որոնք մատչելի են առցանց՝ www.dmv.ca.gov կայքում:

ՀԱՏՈՒԿ ԲԱԺԻՆ. ԱՆՉԱՓԱՀԱՍՆԵՐ

պահանջներ անչափահասների թՈւյլՏվՈւթյան վերաբերյալԱնչափահաս է համարվում 18 տարին չ լ րաց ած անձը: Անչափա հասների դիմումները (վարորդական իրավունքի վկայականի կամ վկայականի կարգի փ ոփ ոխման վերաբերյալ) պետք է ստորագ րված լ ինեն նրանց ծն ո ղ ի (ծնողների) կամ օրինական խնամակալի (խնամակալների) կողմից: Եթե երկու ծ ն ո ղ ն ե ր ը կ ա մ խ ն ա մ ա կ ա լն ե ր ը ի ր ա կ ա ն ա ց ն ո ւ մ ե ն հ ա մ ա տ ե ղ խնամակալություն, նրանք երկուսն էլ պետք է ստորագրեն:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Անչափահասներին չ ի թույլատրվում աշխատել որպես վճարվող վարորդ և վարել աշակերտներ տեղափոխող դպրոցական ավտոբուս:Թույլտվություն ստանալու համար դուք պետք է.• լինեք առնվազն 15½ տարեկան, բայց 18-

ից ցածր տարիքի.• լ րացնեք վարորդական իրավունքի

վկայականի կամ ինքնության քարտի դիմումի (Driver License or Identification Card Application (DL 44)) ձևը.

• DL 44 ձևի վրա ունենաք ձեր ծնողի ( ծ ն ո ղ ն ե ր ի) կ ա մ խ ն ա մ ա կ ա լ ի (խնամակալների) ստորագրությունները.

• անցնեք գիտել իքների ստուգումը: Քննությունը ձախողելու դեպքում պետք է այն վերահանձնելուց առաջ սպասեք 7 օր (1 շաբաթ)՝ չհաշված քննության ձախողման օրը:

• Եթե դուք 15½-17½ տարեկան եք, ա ն հ ր ա ժ եշ տ կ լ ի ն ի ա պ ա ց ո ւ յ ց ներկայացնել առ այն, որ դուք՝– վար որ դական կ րթություն եք

ստացել (Վկայական վարորդական ուսուցումն ավարտելու մասին) ԿԱՄ

– ընդգրկված եք կամ մասնակցում եք ամբողջական վարորդական ուս ուց ման կամ վար որ դական վերապատրաստման հաստատված ծրագրին (Վկայական ամբողջական [դասարանային] վար որ դական ո ւ ս ո ւ ց մ ա ն և վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն վե րապատրաստման ծ րագ րին մասնակցելու մասին): Լրացուցիչ տեղեկությունների համար տե՛ս «Արագ փաստեր» գրքույկի «Ժամանակավոր վարորդական իրավունք» (Provisional Licensing) բաժինը (FFDL 19) www.dmv.ca.gov կայքում:

Ժ ա մ ա ն ա կ ա վ ո ր թ ո ւ յ լտ վ ո ւ թ յ ո ւ ն ը վավերական չէ, քանի դեռ չեք սկսել մեքենավարման դասընթացը վարորդ-հրահանգչի հետ կամ չեք դարձել 17½ տարեկան:Եթե դուք թույլտվություն ունեք և մտադիր եք մեքենա վարել Կալիֆոռնիայից դուրս, ապա անպայման ծանոթացեք տվյալ նահանգում կամ երկրում վարորդական իրավունքի վկայականներին ներկայացվող պահանջներին:ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Եթե դուք առնվազն 17½ տարեկան եք, կարող եք մեքենա վարելու թույլտվություն ստանալ̀ առանց ավարտելու վարորդական ուսուցման կամ վարորդական պատրաստության դասընթացները: Սակայն դ ուք չեք կարողանա վարորդական իրավունքի վկայական ստանալ մինչև 18 տարեկանը լրանալը:

- 9 -

անչափահասների թՈւյլՏվՈւթյան սահմանափակՈւմներՁեր թույ լտվությունն ուժի մեջ չէ այնքան ժամանակ, քանի դեռ չեք սկսել վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յ ա ն դասընթացը. թույլտվության վավերացման համար հարկավոր է հրա հանգ չ ի ստ որագ ր ությունը : Դուք պետք է մեքենավարման հմտություններ ձեռք բերեք Կալ իֆոռնիայի վարորդական իրավունքի վկայական ունեցող վարորդի՝ ծնողի, խնամակալի, վարորդ-հրահանգչի, կնոջ կամ ամուսնու կամ 25 տարեկանը լրացած որևէ այլ չափահասի օգնությամբ: Այդ անձը պետք է բավականաչափ մոտ նստած լինի ձեզ, որպեսզի կարողանա ցանկացած պահի իր ձեռքը վերցնել մեքենայի ղեկավարումը: Ժամանակավոր թույլտվությունը ձեզ թույլ չի տալ իս որևէ ժամանակ միայնակ մեքենա վարել՝ նույնիսկ վարորդական քննություն հանձնելու նպատակով մինչև DMV-ի տեղական գրասենյակ հասնելու համար:

պահանջներ անչափահասների վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի վերաբերյալԴուք պետք է̀• լինեք առնվազն 16 տարեկան.• ներկայացնեք վարորդական ուսուցումն

ու վարորդական պատրաստության դասընթացն ավարտելը հաստատող փաստաթուղթ.

• առնվազն 6 ամսով Կալ իֆոռնիայի կամ այլ նահանգի ուսումնական թույլտվություն ունեցած լինեք (տե՛ս «Այլ նահանգների անչափահասներ» բաժինը 10-րդ էջում).

• ո ւ ս ո ւ մն ա կ ա ն թ ո ւ յ լ տ վ ո ւ թ յ ա ն վ ր ա ո ւ ն ե ն ա ք ծ ն ո ղ ի ( ծ ն ո ղ ն ե ր ի ) կ ա մ խ ն ա մ ա կ ա լ ի (խնամակալների) ստորագրությունը (ստորագրությունները)̀ ի հաստատումն այն բանի, որ դուք վերահսկող անձի ուղեկցությամբ անցել եք 50-ժամյա մեքենավարման պրակտիկա (որից 10 ժամը՝ գիշերային ժամերին), ինչպես նկարագ րված է «Կալ իֆո ռնիայի ծնող-անչափահաս ուսուցողական ուղեցույցում» (California Parent-Teen Train-ing Guide (DL 603)): Այդ գրքույկը ստանալու համար այցելեք անչափահասների կայքը՝ www.dmv.ca.gov, կամ զանգահարեք 1-800-777-0133 համարով.

• հանձնեք «ղեկի մոտ» մեքենավարման քննությունը: Ձեր թույլտվության վավերության ընթացքում դուք ունեք մեքենավարման քննությունը հանձնելու

3 հնարավորություն: «Ղեկի մոտ» մեքենավարման քննությունը ձախողելու դեպքում պետք է վերահանձնման գ ումար վճարեք երկ ր որ դ կամ հերթական քննության համար և սպասեք 14 օր (2 շաբաթ)՝ չհաշված քննության ձախողման օրը, նախքան թույլ կտրվի վերաքննություն հանձնել:

Ժամանակավոր վարորդական իրավունքի վկայական ստանալուց հետո կարող եք միայնակ վարել մեքենան այնքան ժամանակ, քանի դեռ ձեր վարորդական գործում նշված չէ պատահար կամ երթևեկության կանոնների խախտում:Վարորդական իրավունքի վկայական ստանալուց հետո առաջին 12 ամսվա ընթացքում արգելվում է մեքենա վարել երեկոյան ժամը 11-ից մինչև առավոտյան ժամը 5-ն ընկած ժամանակամիջոցում և չի թույլատրվում 20 տարեկանը չլրացած ուղևորներ փոխադրել, եթե ձեզ չ ի ուղեկցում վարորդական իրավունքի վ կ ա յ ակ ան ո ւ նե ց ո ղ ծն ո ղ ը կ ա մ խնամակալը, վարորդական իրավունքի վկայական ունեցող 25 տարեկան կամ բարձր տարիքի որևէ վարորդ կամ լ իցենզավորված և հավաստագրված վարորդ-հրահանգիչը:1 8 տ ա ր ե կ ա ն դ ա ռ ն ա լ ո ւ ն պ ե ս ձ ե ր վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն վ կ ա յ ա կ ա ն ի «ժամանակավոր» նշումն ուժը կորցնում է: Դուք կարող եք շարունակել օգտվել ձեր լուսանկար ով ժ ամանակավոր վկայականից կամ գումար վճարել և ստանալ կրկնակ վկայական` առանց «ժամանակավոր» նշումի:

բացառՈւթյՈւններ. անչափահասների վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի սահմանափակՈւմներՕ րենքը թու յ լ է տալ իս հետևյալ բացառությունները, երբ հնարավոր չէ ապա հ ովե լ համապատասխ ան փ ո խ ա դ ր ո ւ մը և ան հ ր ա ժ եշ տ է , որ դուք վարեք մեքենան: Հետևյալ բ ա ց ա ռ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի դ ե պ ք ո ւ մ հարկավոր է ունենալ մեքենան վարելու անհրաժեշտությունը բացատրող և այդ անհրաժեշտությունը վերանալու թվականը ցույց տվող ստորագրված տեղեկանք (բացի այն դեպքերից, երբ անչափահասն ազատված է ծնողական խնամքից)՝• մե ք ե ն ա ն վ ա ր ե լ ո ւ բ ժ շ կ ա կ ա ն

անհրաժեշտություն, երբ փոխադրման այլ ընդունելի տարբերակներ չկան: Տեղեկանքը պետք է ստորագրի բժիշկը՝ նշելով ախտորոշումն ու ապաքինման մոտավոր ամսաթիվը.

- 10 -

• դպրոցական կամ դպրոցի կողմից թույ լատրված որևէ միջոցա ռում: Տեղեկանքը պետք է ստորագրի դպրոցի տնօրենը, դեկանը կամ նշանակված պաշտոնատար անձը.

• աշխատանքային անհրաժեշտություն, երբ տրանսպորտային միջոց վարելը մտնում է ձեր պարտականությունների մեջ: Տեղեկանքը պետք է ստորագրի գործատերը՝ հաստատելով աշխատանքի փաստը.

• ձեր մերձավոր հարազատներից որևէ մեկ ին մեքենայով տե ղափ ոխելու անհրաժեշտություն: Անհրաժեշտ է ձեր ծնողի (ծնողների) կամ իրավական խ ն ա մ ա կ ա լ ի ( խ ն ա մ ա կ ա լն ե ր ի) կողմից ստորագրված տեղեկանք, որտե ղ նշված կլ ինի մեր ձավոր հարազատին մեքենայով փոխադրելու անհրաժեշտ ության պատճա ռը և ավարտի հավանական ժամկետը:

ԲԱՑԱՌՈՒԹՅՈՒՆ. Այս պահանջները չեն վերաբերում ծնողական խնամքից ազատված անչափահասներին: Դուք պետք է մինչ այդ հայտարարություն արած լինեք ծնողական խնամքից ազատված լինելու մասին և DMV-ին ներկայացրած լինեք ֆինանսական պատասխանատվության մասին ապացույց (SR 1P)` ձեր ծնողի ( ծ ն ո ղ ն ե ր ի ) կ ա մ ե ր ա շ խ ա վ ո ր ի (երաշխավորների) ստորագրությունների փոխարեն:

այլ նահանգների անչափահասներԱյլ նահանգների բոլոր անչափահաս դիմորդները պետք է բավարարեն 3-րդ էջի «Ինչ է պահանջվում հիմնական C կարգի վարորդական իրավունքի վկայականի համար դիմելիս» բաժնում նշված պահանջները, ինչպես նաև պետք է ունենան ծնողի (ծնողների) և (կամ) իրավական խնամակալի (խնամակալների) ստորագրությունը «Վարորդական իրավունքի վկայականի կամ Ինքնության քարտի դիմումի» (Driver License or Identification Card Application, DL 44) ձևի վրա:

Այլ նահանգների անչափահասների վարելու թույլտվությունՎարելու թույլտվություն ստանալու համար դիմող այլ նահանգների անչափահասները պետք է բավարարեն 9-րդ էջի «Պահանջներ անչափա հասնե րի թ ու յ լտվ ու թ յ ան նկատմամբ» բաժնում նշված պահանջները: Բացի այդ, եթե դուք վարորդի կրթությունը և վարորդի ուսուցման դասընթացներն անցել եք այլ նահանգում (ոչ թե Կալիֆոռնիայում), ապա DMV-ն կարող է ընդունել այլ

նահանգի միջնակարգ դպրոցի կողմից լրացված «Կալիֆոռնիայից դուրս գործող միջնակարգ դպրոցների» (To Secondary Schools Other Than California Schools, DL 33) ձևը: Դուք կարող եք ձեռք բերել DL 33 ձևը DMV-ի ձեր տեղական գրասենյակից կամ զանգահարելով DMV-ին 1-800-777-0133 հեռախոսահամարով: Ուղարկեք DL 33 ձևը ձեր այլ նահանգի միջնակարգ դպրոցին և խնդրեք նրանց լրացնել ձևը և այն վերադարձնել ձեզ:

Այլ նահանգների անչափահասների վարորդական իրավունքի վկայականՁեզանից կպահանջվի ներկայացնել ձեր այլ նահանգի վարորդական իրավունքի վկայականը և հանձնել գիտել իքների ստ ուգման թեստ՝ որպես դ իմելու գործընթացի միա մաս: Սովորաբար, այլ նահանգի վարորդական իրավունքի վկայական ունեցողներից «ղեկի մոտ» մեքենավարման քննություն հանձնել չի պահանջվում: Սակայն DMV-ն կարող է «ղեկի մոտ» մեքենավարման քննություն պահանջել ցանկացած տիպի վարորդական իրավունքի վկայական ստանալու դիմումի համար:Ծ Ա Ն Ո Թ Ո ՒԹ ՅՈ ՒՆ . Կ ա լ ի ֆ ո ռ ն իա նահանգի օրենքների համաձայն՝ այլ նահանգների անչափահաս դիմորդները վարորդական վկայականի առաջին տարում կամ մինչև 18 տարեկան դառնալը ենթարկվում են բոլոր ժամանակավոր սահմանափակումներին:

երթեվեկՈւթյան կանՈնների խախՏՈւմներ 15-19 տարեկան վարորդների գրեթե 50 տոկոսը երթևեկության կանոնները խախտում է մեքենա վարելու առաջին տարվա ընթացքում:Ա մե ն ա տ ա ր ա ծ վ ա ծ խ ա խ տ ո ւ մ ը արագության գերազանցումն է, ինչը հաճախ մեքենան անկառավարել ի է դարձնում և կազմում է դեռահասների կողմից երթևեկության կանոնների բոլոր խախտումների շուրջ 50 տոկոսը:Երթևեկության կանոնները խախտելու դեպքում բախման հավանականությունը մեծանում է:

- 11 -

Դեռահասների մահեր ճանապարհատրանսպորտային պատահարների հետևանքով15-19 տարեկան վարորդներն ունեն երթևեկության կանոնների խախտման, բախումների և վնասվածքների ամենաբարձր ցուցանիշները բոլոր տարիքային խմբերի մեջ: Ճանապար հատրանսպորտային բախումները դեռահասների մահվան հիմնական պատճառն են: Եթե ձեր 18 տարեկանը դեռ չի լրացել, ապա մահվան ել քով պատահարի ենթարկվելու ձեր հավանականությունը «միջին» վարորդի ցուցանիշից մոտ 2½ անգամ բարձր է: իսկ վնասվածք ստանալու հավանականությունը միջին վարորդի ցուցանիշից բարձր է 3 անգամ:

ժամանակավՈր վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի դեմ իրականացվՈղ միջՈցառՈւմներԴեռահասները՝ որպես խումբ, միջին հաշվով երկու անգամ ավելի հաճախ են պատահարների ենթարկվում, քան չափահաս վարորդները, թեև նրանց կեսի չափ մղոններ են անցնում: Ըստ մղոնների̀ դեռահասների մասնակցությամբ ճանապարհատրանսպորտային բախումների տոկոսը 4 անգամ ավելի մեծ է, քան չափահաս վարորդների դեպքում:Ճանապարհատրանսպորտային պատահարների հետևանքով նոր վարորդների մահերը նրանց անփորձության, իրենց տրանսպորտային միջոցին լավ ծանոթ չլինելու և իրենց ու մեքենայի հնարավորությունները մինչև վերջ օգտագործելու ցանկության մահացու համակցություն են:

Ժամանակավոր վարորդական իրավունքի վկայականը պահելըDMV-ն կհետևի ձեր վարորդական գործին և որևէ բախման կամ խախտման դեպքում կձեռնարկի հետևյալ քայլերը.• Ե թե դ ուք ծ ան ու ց ում ստանաք

երթևեկության կանոնների խախտման մասին, բայց դատարան չներկայանաք, DMV-ն կկասեցնի ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի գործողությունը, մինչև դատարան ներկայանաք:

• Ե թե դ ուք ծ ան ու ց ում ստանաք երթևեկության կանոնների խախտման մասին, բայց տուգանքը չվճարեք, DMV-ն կկասեցնի ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի գործողությունը, մինչև վճարեք տուգանքը:

• Եթե 12 ամսվա ընթացքում «ձեր մեղքով» 1 բախում տեղի ունենա, կամ դուք մեկ անգամ մեղադրվեք երթևեկության կանոնների խախտման համար, DMV-ն զգուշացնող նամակ կուղարկի ձեզ:

• Եթե 12 ամսվա ընթացքում ձեր մեղքով երկրորդ բախումը տեղի ունենա, կամ դուք ևս մեկ անգամ մեղադրվեք երթևեկության կանոնների խախտման համար (կամ և՛ մեկը, և՛ մյուսը), ապա 30 օր իրավունք չեք ունենա մեքենա վարելու̀ առանց վարորդական իրավունք ունեցող ծնողի կամ առնվազն 25 տարեկան և վարորդական իրավունք ունեցող որևէ այլ անձի ուղեկցության:

• Եթե 12 ամսվա ընթացքում ձեր մեղքով երրորդ բախումը տեղի ունենա, կամ դուք երրորդ անգամ մեղադրվեք երթևեկության կանոնների խախտման համար (կամ պատահարների և խախտ ումների ընդհանուր թվով երեք դեպք գրանցված լինի), ապա ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի գործողությունը կկասեցվի 6 ամսով, և ձեզ 1 տարվա փորձաշրջան կնշանակվի:

• Ե թ ե փ որ ձ աշ րջ ան ու մ դար ձ յ ալ բախումներ լինեն ձեր մեղքով, կամ դուք նոր տուգանային միավորներ հավաքեք երթևեկության կանոնների խախտման համար, ապա ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի գործողությունը կրկին կկասեցվի: (Անչափահասների գ ո ր ծ ե ր ը ք ն ն ո ղ դ ա տ ա ր ա ն ի՝ երթևեկության կանոնների խախտման վերաբերյալ ընդունած դատավճիռները նույնպես զեկուցվում են DMV-ին):

• Եթե դուք մեղավոր եք ճանաչվել ալկոհոլի կամ վերահսկվող նյութերի օգտագործման համար և 13-21 տարեկան եք, դատարանը DMV-ին կկարգադրի 1 տարով կասեցնել ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի գործողությունը: Եթե վարորդական վկայական չունեք, դատարանը DMV-ին կկարգադրի հետաձգել վարորդական վկայականի համար դ իմելու ձեր իրավունքը: Հնարավոր է՝ նաև պահանջվի ավարտել ՎԱՏ (DUI) ծրագիր:

Ցանկացած սահմանափակում, կասեցում և փորձաշրջան կշարունակվի մինչև վերջ̀ ձեր 18 տարին լրանալուց հետո:Այլ, ավելի խիստ միջոցներ կարող են կիրառվել, եթե ձեր վարորդական գործը հիմք տա դրանց համար: Հիշեք. եթե ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը կասեցվի, կամ դուք զրկվեք այդ վկայականից, ապա Կալիֆոռնիայում մեքենա վարելու իրավունք չեք ունենա:

Սովորաբար դասերից բացակայողները. 13-18 տարեկան անձինքԴատարանը 1 տար ով կկասեցնի , կսահմանափակի, կհետաձգի կամ անվավեր կհայտարարի ձեր վարորդական իրավունքը, եթե դուք մեղադրվեք կանոնավոր կերպով դասերից փախչելու մեջ:

- 12 -

անչափահասները եվ բջջային հեռախՈսները• Օրենքն արգելում է, որ անչափահասը

մեքենա վարել իս օգտվ ի բջջային հե ռ ախ ոսից : Ե թե ձեր բ ջ ջային հեռախոսը զանգում է, մի պատասխանեք հեռախոսազանգին կամ տեքստային հաղորդագրությանը:

• Այս օրենքի խախտման համար նե րկ ա յ ա ց վ ա ծ մե ղա դ րան ք նե րի դեպքում նախատեսված են տուգանքներ:

Բ Ա Ց Ա Ռ Ո Ւ Թ Յ Ո ՒՆՆ Ե Ր. Բ ջ ջ ա յ ի ն հեռախոսից օգտվել թույլատրվում է արտակարգ իրավիճակում իրավապահ մ ա ր մի ն ն ե ր ի , ա ռ ո ղ ջ ա պ ա հ ա կ ա ն հաստատության, հրշեջ ծառայության կամ արտակարգ իրավիճակների այլ մարմինների հետ կապ հաստատելու համար:

ՀԱՎԵԼՅԱԼ ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՍՏԱՑՄԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

կՈրցրած, գՈղացված կամ վնասված վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի փՈխարինՈւմԵթե ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը կորել, գողացվել կամ վնասվել է, ապա հարկավոր է գնալ DMV-ի տեղական գրասենյակ, լ րացնել վարորդական իրավունքի վկայականի կամ ինքնության քարտի դիմումի ձևը (DL 44) և վճարել որոշակի գումար՝ այն վերականգնելու համար: Հարկավոր է նաև լուսանկար պարունակող և անձը հաստատող որևէ փաստաթուղթ ներկայացնել: Եթե DMV-ն չկարողանա հաստատել ձեր ինքնությունը, ապա ձեզ ժամանակավոր վկայական չի տրվի:Եթե դուք անչափահաս եք, ապա ձեր ծնողը (ծնողները) կամ խնամակալը (խնամակալները) պետք է ստորագրեն DL 44 ձևը: Եթե երկու ծնողները կամ խնամակալները իրականացնում են համատեղ խնամակալություն, նրանք երկուսն էլ պետք է ստորագրեն: Հենց որ վարորդական վկայականի նոր օրինակ տրվի, հին վկայականը կկորցնի ուժը: Եթե հետագայում գտնեք հին վկայականը, ոչնչացրեք այն:

անվան փՈփՈխՈւթյՈւններԵրբ դուք օրինական կերպով փոխում եք ձեր անունը ամուսնության կամ այլ պատճառներով, այն անպայման փոխեք նաև Սոցիալական ապահովագրության վարչությունում (ՍԱՎ (SSA)) նախքան DMV այցելելը:Ձեր վարորդական իրավունքի վկայականն անձամբ բերեք DMV-ի գրասենյակ̀ ձեր ամուսնության վկայականի կամ «իսկական լ րիվ անունը» հաստատող որևէ այլ ընդունելի փաստաթղթի հետ միասին (տե՛ս «Ինչպես ստանալ վարորդական իրավունքի վկայական» բաժինը 3-րդ էջում): Դուք պետք է լրացնեք Վարորդական իրավունքի վկայականի կամ Ինքնության քարտի դիմումի (DL44) ձևը և վճարեք պահանջվող գումարը: DMV-ն SSA-ից էլեկտրոնային եղանակով կստուգի ձեր անունը, ծննդյան ամսաթիվը և SSN համարը:Ձ ե զ ա ն ի ց կ պ ա հ ա ն ջ վ ի կ ր կ ի ն լուսանկարվել, տալ մատնահետք և ստորագրել: Ձեր հին վարորդական վկայականը կամ ID քարտը անվավեր կճանաչվի ու կարող է վերադարձվել ձեզ:

վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի նՈրացՈւմներՎարորդական վկայականի գործողության ժամկետը լրանալուց մոտ 2 ամիս առաջ DMV-ն ձեզ վկայականի նորացման մասին ծ ան ուց ում կու ղարկ ի ձեր գործում գրանցված հասցեով: Հետևեք ծանուցման մեջ նշված ցուցումներին: Եթե դուք վկայականի նորացման մասին ծանուցում չստանաք, մտեք համացանց կամ զանգահարեք և պայմանավորվեք վարորդական իրավունքի վկայականի նորացման հարցերով (տե՛ս էջ ix):Վարորդական իրավունքի վկայականի պահանջները բավարարած անձինք կարող են իրենց վկայականը նորացնել փոստով կամ առցանց` այցելելով DMV-ի կայքը www.dmv.ca.gov հասցեով:DMV-ն կարող է վարորդական վկայական տալ 5 տարի ժամկետով: Վարորդական վկայականի ժամկետն ավարտվում է ձեր ծննդյան օրը̀ վկայականում նշված տարում, եթե այլ բան սահմանված չէ: Արգելվում է մեքենա վարել վարորդական իրավունքի ժամկետանց վկայականով: Վարորդական իրավունքի վկայականի հետ կապված գործառնությունների շրջանակներ ում գ ուցե պահանջվ ի մեքենավարման քննություն հանձնել: Սոսկ տարիքի պատճառով մեքենավարման քննություններ չեն պահանջվում:

- 13 -

Եթե DMV-ն չկարողանա հաստատել ձեր ինքնությունը, ապա ձեզ ժամանակավոր վարորդական վկայական չի տրվի:Այլ տեսակի վկայականների մասին տեղեկանալու համար տե՛ս «Կալիֆոռնիայի ա ռևտրային վար որ դ ի ձե ռնարկը» (California Commercial Driver Handbook,), «Զբոսաշրջային ավտոմեքենաների և կցասայլակների ձեռնարկը» (Recreational Vehicles and Trailers Handbook,) կամ «Կալիֆոռնիայի մոտոցիկլետի ձեռնարկը» (California Motorcycle Handbook):

նՈրացՈւմ փՈսՏՈվ կամ ինՏերնեՏՈվԵթե ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի ժամկետը 2 անգամ անընդմեջ չի երկարաձգվել 5-ական տարով, ապա կարող եք իրավունք ունենալ, առանց գիտելիքների ստուգման թեստ հանձնելու, փոստով կամ ինտերնետով երկարաձգելու այն, եթե՝• ձեր ներկա վարորդական վկայականի

ժամկետը լրանում է մինչև 70 տարեկան դառնալը.

• ձ ե ր վար որ դական վ կայ ականը փորձնական չէ (CVC §14250).

• վերջին 2 տարվա ընթացքում դուք դատարան ներկայանալու կամ տուգանք վճարելու որևէ գրավոր խոստում չեք խախտել.

• վ ե րջ ին 2 տա րվ ա ըն թ ա ց ք ո ւ մ ձեր վարորդական իրավունքը չ ի կասեցվել՝ ձեր արյան մեջ ալկոհոլի պար ունակության ( ԱԱՊ ( BAC)) անթույլատրելի բարձր մակարդակի կամ ալկոհոլի հայտնաբերման նպատակով քիմիական կամ նախնական ստուգում չանցնելու կամ դրանից հրաժարվելու պատճառով.

• խախտ ումների պատ ճա ռ ով ձեր հավաքած ընդհանուր միավորների թիվը չի գերազանցում 1 միավորը:

վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականի ժամկեՏի երկարաձգՈւմԵթե դուք Կալ իֆոռնիայից դուրս եք գտնվում (մինչև 1 տարի ժամանակով), կարող եք անվճար դիմել վարորդական իրավունքի վկայականի գործողության ժ ամկետը 1 տարով երկարաձգելու խն դ րանքով, նախքան վկայականի ժամկետը կլրանա: Ձեր դիմումն ուղարկեք DMV-ին հետևյալ հասցեով՝ DMV, PO

Box 942890, Sacramento, CA 94290-0001: Դիմումի մեջ նշեք ձեր անունը, DL համարը, ծննդյան թվականը, Կալ իֆոռնիայում բնակության հասցեն և հասցեն նահանգից դ ուրս : Սա հմանափակ ժ ամ կետ ով վկայ ական ունեց ո ղ վար որ դնե րը երկարաձգման այս տարբերակից օգտվելու իրավունք չունեն:

ձեր ՏիրապեՏՈւթյան Տակ գՏնվՈղ վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականըՄ ե քեն ա վ ա րե լ ի ս վ ա ր ո ր դ ակ ան իրավունքի վկայականը պետք է միշտ ձեզ մոտ լինի: Դուք պետք է այն ցույց տաք բոլոր իրավապահներին, ովքեր կպահանջեն վկայականը: Եթե դուք բախման եք ենթարկվել, պետք է այն ցույց տաք պատահարի մեջ ներգրավված մյուս վարորդին (վարորդներին) (տե՛ս «Եթե դարձել եք ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից» բաժինը 74-րդ էջում):

հասցեի փՈփՈխՈւթյՈւններԵրբ դուք փոխում եք բնակության վայրը, 10 օրվա ընթացքում հայտնեք DMV-ին ձեր նոր հասցեն: Հասցեի փոփոխությունն անվճար է: Դուք կարող եք ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի, ID քարտի և տրանսպորտային միջոցի (միջոցների) համար հասցեի փոփոխության մասին DMV-ին հայտնել առցանց՝ www.dmv.ca.gov հասցեով: Այդ կայքից կարող եք նաև ներբեռնել «Հասցեի փոփոխություն» (Change of Address, DMV 14) ձևը և փոստով այն ուղարկել թերթիկի վրա նշված հասցեով կամ զանգահարել DMV-ին 1-800- 777-0133 համարով և խնդրել, որ ձեզ փոստով ուղարկեն DMV 14 ձևը։Հասցեն փոխել իս ձեզ վարորդական իրավունքի նոր վկայական կամ նոր ID քարտ չի տրվում:Կարող եք ձեր նոր հասցեն մեքենագրել կամ ձեռքով գրել թղթի փոքր կտորի վրա, ստորագրել ու թվագրել այն և ձեզ մոտ պահել (մի օգտագործեք կպչուն ժապավեն կամ ամրակներ) վարորդական վկայականի կամ ID քարտի հետ միասին:Եթե ձեր հասցեն փոխում եք տեղական բաժանմունքում, DMV-ի ներկայացուցիչը ձեզ կտա «Հասցեի փոփոխության քարտ» (Change of Address Card, DL 43), որը պետք է լրացնեք և ձեզ մոտ պահեք վարորդական իրավունքի վկայականի կամ ID քարտի հետ միասին:

- 14 -

Հ Ի Շ Ե Ց Ո Ւ Մ. Ա Մ Ն փ ո ս տ ա յ ի ն ծառայությունը վերահասցեագրում է DMV-ի որոշ թղթակցություն, սակայն ձեր պարտականությունն է համոզվել, որ DMV-ն իր մատյաններում ունենա ձեր ճիշտ փոստային հասցեն:

ՏեսՈղՈւթյՈւնDMV-ն պահանջում է, որ բոլոր վարորդները ս տ ո ւ գ ե ն ի ր ե ն ց տ ե ս ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը՝ օպտիկական ոսպնյակներով կամ առանց դրանց: Եթե դուք չեք համապատասխանում DMV-ի տեսողական չափորոշիչներին (20/40), ապա ձեզանից կպահանջվի դիմել ակնաբույժին: DMV-ի մասնագետը ձեզ կտրամադրի «Տեսողական բուժզննության եզրակացության» ձև (Report of Vision Examination, DL 62), որը ենթակա է լրացման ակնաբույժի կողմից: Եթե ձեր տեսողությունը 20/70-ից պակաս չէ, DMV-ն կարող է ձեզ տրամադրել վարորդական իրավունքի 30-օրյա ժամանակավոր վկայական, որը ձեզ ժամանակ կհատկացնի տեսողությունը ստուգելու համար:Վարորդական վկայականի համար դիմող բոլոր վարորդները պետք է ունենան առնվազն մեկ աչքի՝ 20/200-ից ավելի լավ տեսողության սրություն (լավագույնս շտկված), նախքան կտրվի վարորդական վկայականը: Արգելվում է ավել ի լավ տեսնող աչքի համար 20/200 տեսողության սրության չափորոշիչի բավարարման նպատակով օգտագործել երկօպտիկական հ ե ռ ա դ ի տ ա կ կ ա մ ն մ ա ն ա տ ի պ ոսպնյակներ:

բժշկական Տվյալների քարՏԶանգահարեք 1-800-777-0133 համարով՝ բժշկական տեղեկությունների քարտ (DL 390) ձեռք բերելու համար, որի վրա պետք է նշեք ձեր արյան խումբը, ալերգիաները, բ ժշկ ի ան ունը և այ լ բ ժշկական տեղեկություններ: Կարող եք այն ձեզ մոտ պահել վարորդական վկայականի կամ ID քարտի հետ միասին:

Օրգանների եվ հյՈւսվածքների նվիրաՏվՈւթյՈւնԴուք կարող եք գրանցվել ձեր մահից հետո ձեր օրգաններն ու հյուսվածքները փ ո խ պ ա տ վ ա ս տ մ ա ն ն պ ա տ ա կ ո վ նվ իրաբերելու համար: Երբ դիմում եք վարորդական վկայականի կամ ID քարտի համար կամ նորացնում եք այն, նշեք «Այո, ավելացրեք իմ անունը դ ոն որների ց ուց ակում» վան դակը վկայականի նորացման դիմումի մեջ, որպեսզի ձեր անունը գրանցվի «Կյանք նվիրեք. Կալ իֆոռնիայի օրգանների և հյուսվածքների դոնորների ցուցակ»-ում (Donate L i fe Ca l i for nia Organ Tissue Donor Registry): Եթե լրացուցիչ տեղեկատվության կարիք ունեք, նշեք «Ես չեմ ուզում գրանցվել այս անգամ» վանդակը և զանգահարեք Donate Life Cal i fornia, որի ներկայացուցիչները կարող են պատասխանել օրգանների և հյուսվածքների նվ իրատվությանը վերաբեր ո ղ ձեր բոլոր հնարավոր հարցերին: Վարորդական իրավունքի վկայականի նորացման ձևը կարող եք օգտագործել նաև ցուցակում ֆինանսական նվիրատվություն կատարելու համար՝ նշելով «$2 կամավոր նվիրատվություն՝ օ ր գ ա ն ն ե ր ի և հ յ ո ւ ս վ ա ծ ք ն ե ր ի դոնորությանը նպաստելու և այն խթանելու համար» վանդակը:Եթե դուք 13 տարեկանից բարձր եք և 18 տարեկանից ցածր, կարող եք գրանցվել Donate Life California-ում՝ պայմանով, որ ձեր ծնողը (ծնողները) կամ խնամակալը (խնամակալները) թույլատրում են այդ նվիրատվությունը:Դուք կարող եք օրգանների և հյուսվածքների նվիրատվության համաձայնությունը տալ Donate Life California կայքում: Սակայն ձեզ չի տրվի վարդագույն կետիկով նոր վարորդական իրավունքի վկայական կամ ID քարտ, քանի դեռ չեք նշել «Այո, ավելացրեք իմ անունը դ ոնորների ցուցակում» վանդակը վարորդական վկայական կամ ID քարտ ստանալու դիմումի մեջ, և DMV-ն չի իրականացրել նոր գործարքը (փոխարինում, նորացում, անվան փոփոխություն և այլն): Դա ձե՛ր պարտականությունն է՝ դիմել Donate Life California-ին, եթե ցանկանում եք փոխել կամ թարմացնել ձեր դոնորական կարգավիճակը կամ տեղեկությունները: Նվիրատվության ցուցակի, ձեր նվերին սահմանափակումներ ավելացնելու և նվիրատվության գործընթացի մասին լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար այցելեք Donate Life California կայքը donateLIFEcalifornia.org հասցեով կամ զանգա հարեք 1-8 6 6 -797-23 6 6 հեռախոսահամարով:

- 15 -

ՏեղեկՈւթյՈւններ վեՏերանների նպասՏների մասինԵրբևէ ծառայե՞լ եք ԱՄՆ Զինված ուժերում: Լրացուցիչ $5 վճարի դիմաց՝ DMV-ն մեր երկրին հպարտորեն ծառայած անձանց առաջարկում է իրենց վարորդական վկայականի կամ ID քարտի դիմերեսին «ՎԵՏԵՐԱՆ» բառը նշելու տարբերակ՝ ցույց տալու համար, որ իրենք ծառայել են ԱՄՆ Զինված ուժերում: Բացի այդ, DMV-ն վետերաններին կտա Կալիֆոռնիա նա հանգ ի Վետերանների գ ործերի դեպարտամենտ (California Department of Veteran Affairs) այցելելու ուղեգիր՝ որոշելու ԱՄՆ Զինված ուժերում ծառայելու արդյունքում նպաստներ ստանալու իրենց իրավունակությունը:

Ինչպե՞ս կարող եմ ստանալ «Վետերան» նշումը:• Ա յ ց ե լ ե ք Վ ա ր չ ա կ ա ն շ ր ջ ա ն ի

վ ե տ ե ր ա ն ն ե ր ի ս պ ա ս ա ր կ մ ա ն գրասենյակի աշխատողին (County Veteran Service Officer, CVSO)՝ ստանալու ստ որագ րվա ծ, հավաստագ րվա ծ Վ ե տ ե ր ա ն ի կ ա ր գ ա վ ի ճ ա կ ի վավերացման ձևը (Veteran Status Verification Form) (VSD-001):

• Լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար այցե լե ք DM V-ի կայք ը w w w. d mv. c a . gov հասց ե ով կամ կարդացեք «Արագ փաստեր» (Fast Facts) գրքույկի «Դուք վետերա՞ն եք» (Are You a Veteran?) բաժինը (FFDL 43):

Կալիֆոռնիա նահանգի Վետերանների գործերի դեպարտամենտի (California Department of Veterans Affairs, CalVet), CalVet Connect ծրագիրը կցանկանար, որ տեղեկատվություն ստանաք նպաստների վերաբերյալ, ինչպիսիք են՝ աշխատանքի տեղավորելը, բնակարանով ապահովելը, կ րթ ու թ յ ու ն և ա ռ ո ղ ջ ապա հական ծառայություններ տրամադրելը, որոնցից օգտվելու իրավունք գուցե դուք ունեք: Նշեք «Եթե դուք ծառայել եք, կցանկանայի՞ք տեղեկատվություն ստանալ նպաստների մասին, որոնցից օգտվելու իրավունք գուցե դուք ունեք:» վանդակը «Վարորդական իրավունքի վկայականի կամ ինքնության քարտի դիմում» (Driver License or Identi-fication Card Application) (DL 44) ձևում: DMV-ն ձեր անունն ու փոստային հասցեն կփոխանցի CalVet-ին, որպեսզի նրանք նպաստների մասին տեղեկատվություն փոխանցեն ձեզ:

CalVet-ի մոտակա գրասենյակի տեղը որոշելու համար, ձեր հեռախոսագրքում ստ ուգեք տե ղական կա ռավարման մարմինների ցուցակը կամ այցելեք C a l Ve t- ի ի ն տ ե ր ն ե տ ա յ ի ն կ ա յ ք ը www.cdva.ca.gov հասցեում կամ DMV-ի կայքը www.dmv.ca.gov հասցեով:

գրանցվեք քվեարկելՈւ համարԿարող եք գրանցվել քվեարկելու համար կամ թարմացնել քվեարկողի գրանցումը DMV-ում, երբ դիմում եք սկզբնական վարորդական վկայականի կամ ID քարտի համար, նորացնում եք ձեր վարորդական վկայականը կամ ID քարտը կամ փոստով կամ ինտերնետով փոխում եք ձեր հասցեն: Լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար այցելեք DMV-ի կայքը www.dmv.ca.gov հասցեով:

վարՈրդական իրավՈւնքի վկայական չՈւնեցՈղ վարՈրդներԱրգելվում է տրանսպորտային միջոցը փ ոխա ռ ության տալ մի անձի, ով վարորդական իրավունքի վկայական չունի, կամ ում վկայականի գործունեությունը կասեցված է: Եթե ոստիկանությունը նրան բռնի ձեր տրանսպորտային միջոցը վարելիս, ապա այն կբռնագրավվի 30 օրով (CVC §14607.6):Ա ռանց վավերական վար որ դական իրավունքի վկայականի կամ թույլտվության՝ ոչ ոք, անկախ տարիքից, իրավունք չունի մեքենա վարելու ավտոմայրուղու վրա կամ հանրային կայանատեղում: Օրենքը նաև սահմանում է, որ դուք չպետք է որևէ մեկին վարձեք, թույլատրեք կամ լիազորեք ձեր տրանսպորտային միջոցը վարել հանրային փողոցում կամ ավտոմայրուղու վրա, եթե նա չունի այդ կարգի տրանսպորտային միջոցի վարորդական իրավունք:Անձը պետք է լինի առնվազն 21 տարեկան, որպեսզի առևտրային փոխադրամիջոցների մեծ մասը վարձակալական հիմունքներով վարի միջնահանգային առևտրային նպատակներով:

դիվանագիՏական վարՈրդական իրավՈւնքի վկայականներՈչ մշտաբնակ անձինք, ովքեր ունեն ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտի կողմից տրված դիվանագիտական վարորդական իրավունքի գործող վկայական, ազատված են Կալ ի ֆ ո ռ նիա յի վար որ դական իրավունք ունենալու վե րաբե րյալ պահանջներից:

- 16 -

ինքնՈւթյան (ID) քարՏերDMV-ն ID քարտ է տալիս ցանկացած տարիքի իրավունակ անձանց: Առաջին անգամ ID քարտ ստանալու համար պետք է ներկայացնեք ձեր ծննդյան թվականը և երկրում օրինական ներկայությունը հաստատող որևէ փաստաթուղթ և հայտնեք ձեր ս ոցիալական ապա հ ովության SSN համարը (տե՛ս «Ինչպես ստանալ վարորդական իրավունքի վկայական» բաժինը 3-րդ էջում): ID քարտը վավերական է մինչև տրման ամսաթվին հաջորդած 6-րդ ծննդյան օրը: ID քարտի համար վճարվող գումարը կարող է զեղչվել, եթե բավարարում եք որոշակի պահանջներ՝ հասարակական օժանդակության հատուկ ծառայություններից օգտվելու համար: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար տե՛ս «Արագ փաստեր» (Fast Facts) գրքույկի «Կալ իֆոռնիայի Ինքնության քարտի նկատմամբ ներկայացվող պահանջներ» (Requirements for a California Identification Card) բաժինը (FFDL 6):ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Կառավարական կ ա մ շ ա հ ո ւ յ թ չ հ ե տ ա պ ն դ ո ղ կազմակերպություններն են որոշում, թե արդյո՞ք տվյալ անձը բավարարում է զեղչված գնով ID քարտ ստանալու պայմանները:Եթե դուք 62 տարեկան եք կամ ավելի, կարող եք անվճար ստանալ «տարեց քաղաքացու ID քարտ», որը վավերական է 10 տարի:

անվճար ինքնՈւթյան ID քարՏեր ֆիզիկական եվ հՈգեկան (P&M) հիվանդՈւթյՈւն ՈւնեցՈղների համարՖի զ իկական կամ հ ո գեկան (ՖՀ) հիվանդություններ ունեցող վարորդները սահմանափակ ժամկետով վարորդական ի ր ա վ ո ւ ն ք ս տ ա ն ա լ ո ւ հ ա մ ա ր ժամանակ առ ժամանակ կենթարկվեն բուժազննության կամ DMV-ում ավելի հաճախակի քննություններ կհանձնեն, քան նախատեսված 5 տարին մեկ անգամ: Այն վար որ դները, ով քեր որևէ ՖՀ հիվանդության պատճառով այլևս ի վիճակի չեն անվտանգ վարել, կարող են իրավունք ունենալ իրենց գործող վարորդական իրավունքի վկայականն անվճար փոխանակելու ID քարտի հ ե տ , ե թ ե հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ե ն որոշակի պահանջների: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար այցելեք www.dmv.ca.gov կայքը կամ զանգահարեք 1-800-777-0133 համարով:

ինքնՈւթյան (ID) քարՏի նՈրացՈւմ փՈսՏՈվ կամ ինՏերնեՏՈվ Հաճախորդները, ովքեր իրենց ID քարտերը փոստով կամ ինտերնետով նորացնելու իրավունք ունեն, ծանուցում կստանան իրենց ընթացիկ ID քարտի գործողության ժամկետի ավարտից մոտավորապես 60 օր առաջ: Զեղչված գնով ID քարտերը չեն կարող նորացվել փոստով կամ ինտերնետով:Ինքնությունը հաստատող (ID) քարտերի համար վճար է սահմանված (62 տարեկանից ցածր տարիքի հաճախորդներ). որևէ վճար չի գանձվում տարեց քաղաքացիների ID քարտերի համար (62 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի հաճախորդներ), եթե դիմում է ներկայացվում տարեց քաղաքացու ID քարտ ստանալու համար:

վարՈրդական դպրՈցներ Երբ դուք մեքենա վարել եք սովորում, հարկավոր է գտնել որակյալ դասընթաց որևէ հանրային կամ մասնավոր միջնակարգ դպրոցում կամ նահանգային արտոնություն ունեցող մասնագիտացված վարորդական դպրոցում:DMV-ն Կալ իֆոռնիայի տարածքում արտոնագրում է մասնագիտացված դպրոցներ և հրահանգիչներ, որոնք համապատասխանում են որակավորման խիստ չափանիշների: Դպրոցները պետք է քաղաքացիական պատասխանատվության ապահովագիր ունենան, պայմանագիր կնքեն ուսանողների հետ և լիակատար հաշվեմատյաններ ունենան, որպեսզի DMV-ն կարողանա ստուգել դրանք: Դպրոցի տրանսպորտային միջոցները պետք է ամեն տարի ստուգում անցնեն: Վարորդ-հրահանգիչները պետք է 3 տարին մեկ անգամ գրավոր քննություն հանձնեն կամ ներկայացնեն ճանապարհային ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն բ ն ա գ ա վ ա ռ ո ւ մ շարունակական կրթությունը հաստատող փաստաթուղթ: Եթե դուք օգտվում եք մասնագիտացված վարորդական դպրոցի ծառայություններից, ստուգեք վարորդ-հրահանգչ ի ID քարտը: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար այցելեք www.dmv.ca.gov կայքը կամ ընթերցեք «Արագ փաստեր» (Fast Facts) գրքույկի «Ինչպես ընտրել վարորդական դպրոց» (Selecting a Driving School) բաժինը (FFDL 33):

- 17 -

Տարեց վարՈրդների ծրագիրըՏարեց վար որ դների ծ րագ իրը 55 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի վարորդների համար նախատեսված 8-ժամյա դասընթաց է: Դասընթացն ընդգրկում է տարեց վարորդներին հատկապես հետաքրքրող բազմաթիվ թեմաներ: Այն անցկացնում են DMV-ի կողմից հաստատված դասավանդողները։ Լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար այցելեք DMV-ի կայքը:Ձեր ապահովագրական ընկերությունը կարող է զեղչեր տրամադրել այն անձանց, ովքեր ավարտում են այս դասընթացը և ավարտական վկայական են ստանում: Վկայականն ուժի մեջ է 3 տարի և կարող է նորացվել 4-ժամյա դասընթաց ավարտելու դեպքում:

հեՏիՈՏների պարՏականՈւթյՈւններըՀետիոտները (ներառյալ առողջարար վազքով զբաղվողները) պետք է տեղյակ լ ինեն երթևեկության պայմաններին: Զգուշացեք վարորդներից, քանի դեռ չեք համոզվել, որ փողոցն անցնելու իրավունքը ձերն է:Իմացեք, որ հիբրիդ մեքենաներն ու է լեկտրամոբիլները գ ործնական ում անաղմուկ են է լեկտրաէներգիայով աշխատելիս, և հնարավոր է, որ դուք չլսեք, թե ինչպես են դրանք մոտենում խաչմերուկին: Ճանապարհը զիջեք տրանսպորտային միջոցներին, երբ փողոցը հատում եք խաչմեր ուկներ ում և հետիոտնային անցումներ կամ նշաններ չունեցող հատվածներում:ՀԻՇԵ՛Ք. Եթե ձեր հայացքը հանդիպում է վարորդի հայացքին, դա դեռ չի նշանակում, թե նա զիջելու է ճանապարհը:Հանկարծակի մի՛ թողեք մայթեզրը կամ որևէ այլ ապահով տեղ և մի՛ քայլեք կամ վազեք դեպի տրանսպորտային միջոցի ընթացուղին այնպիսի հեռավորությամբ, որը կարող է վտանգավոր լ ինել ձեզ համար: Հետևեք այս կանոնին, նույնիսկ երբ գտնվում եք հետիոտնային անցումի վրա: Օրենքը պահանջում է, որ վարորդները միշտ ճանապարհը զիջեն հետիոտնին, բայց եթե վարորդը չկարողանա ժամանակին կանգնել՝ ձեզ վրաերթի ենթարկելուց խուսափելու համար, դուք շարունակում եք ենթակա լինել վրաերթի ենթարկվելու վտանգին:

Հետիոտները չպետք է շեղեն իրենց ուշադրությունը: Քայլելիս մի օգտագործեք ձեր բջջային հեռախոսը կամ էլեկտրոնային սարքերը: Տրանսպորտային միջոցների կամ այլ հետիոտների համար վտանգ չներկայացնելու համար, դուք պետք է միշտ տեղյակ լինեք, թե ինչ է կատարվում ձեր շրջակայքում:Մ ի շ տ հ ե տ և ե ք ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն լուսա ց ու յ ց նե րին : Դ ու ք պե տք է ենթարկվեք հետիոտնային երթևեկության կանոններին՝ խաչմերուկի անցումներում ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն լո ւ ս ա ց ո ւ յ ց ն ե ր ի կամ երթևեկությունը կարգավորող ազդանշանների առկայությունից կամ բացակայությունից անկախ (տե՛ս էջ 22 և 23): Վարորդները պարտավոր են ճանապարհային լուսացույցներով չ կ ա ր գ ա վ ո ր վ ո ղ խ ա չ մե ր ո ւ կ ո ւ մ , հետիոտնային անցման սահմաններում ճանապար հն անցնելու իրավունքը զիջել հետիոտներին՝ հետիոտնային անցման գծանշված լինելու կամ չլինելու հանգամանքից անկախ:Երբ վառվում է լուսացույցի կանաչ կամ “WALK” («ԱՆՑԵՔ») լույսը, նայեք ձախ, աջ, ապա կրկին ձախ և ճանապարհը զիջեք այն մեքենաներին, որոնք նախքան լուսացույցի լույսի փոխվելն արդեն խաչմերուկ էին մտել:Եթե ճանապարհային լուսացույցի լույսը սկսում է թարթել կամ փոխվում է “DON’T WALK” («ՄԻ ԱՆՑԵՔ») ազդանշանի կամ ձեռքը վեր բարձրացրած պատկերի, երբ դուք արդեն հատել եք բաժանարար գոտիով փողոցի մի մասը, ապա կարող եք շարունակել անցնել փողոցը:Փողոցն անցնել իս մի կանգնեք կամ լ րացուցիչ խ ոչըն դ ոտ մի ստեղծեք երթևեկության համար: Հետի ոտնային երթևեկությունը չ ի թույլատրվում ցանկացած վճարովի կամրջի կամ ավտոմայրուղու փոխհատումներում, եթե մայթը բացակայում է, և հետիոտների երթևեկությունը թույլատրող նշաններ չկան: Եթե մայթեր չկան, քայլեք դեմքով դեպի հանդիպակաց երթևեկությունը (տե՛ս 18-րդ էջում պատկերված նկարը): Մի քայլեք կամ վազեք այնպիսի արագընթաց բազմագոտի ճանապարհով, որտեղ հետիոտների երթևեկությունն արգելող նշաններ կան: Մի քայլեք կամ վազեք հեծանվային գոտիով, եթե մայթը բացակայում է:

- 18 -

Գիշերային ժամերին այնպես արեք, որ հնարավորինս տեսանելի լինեք՝ • կրելով սպիտակ, բաց գույնի կամ լույս

անդրադարձնող հագուստ.• կրելով գրպանի լապտեր:

նՈր ՏեխնՈլՈգիական միջՈցներՁեր տրանսպորտային միջոցը կարող է սարքավորված լ ինել զանազան նոր տեխնոլոգիական միջոցներով: Այն նաև կարող է ունենալ տեխնոլոգիա, որը թույլ է տալ իս բջջային հեռախոսով վարել խոսակցություններ կամ էլեկտրոնային սարքով երաժշտություն ունկնդրել: Այդպիսի տեխնոլոգիական միջոցների աճի պայմաններում, կարևոր է պահպանել ճանապարհի նկատմամբ ուշադրությունը և խ ո ւ ս ա փ ե լ մե ք ե ն ա վ ա ր ե լ ի ս ուշադրությունը շեղող հանգամանքներից: Ահա որոշ խորհուրդներ, որոնք կօգնեն նվազեցնել տեխնոլոգիական միջոցների առաջացրած ուշադրության շեղումները՝• մեքենա վարելու ընթաց քում մի

մուտքագրեք նավիգացիայի ցուցումներ.• մեքենա վարելու ընթաց քում մի

կարգավորեք երաժշտական կամ այլ էլեկտրոնային սարքեր.

• նավիգացիոն սարքերի պարագայում, հնարավորինս օգտվեք ձայնային նավիգացիայի գործառույթից:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Մեքենավարման քնն ության ժ ամանակ չ ի կարել ի օգտագործել տեխնոլոգիական միջոցներ, օրինակ՝ հետահայաց տեսախցիկներ և ի ն ք ն ա կ ա յ ա ն մ ա ն հ ա մ ա կ ա ր գ : Մեքենավարման քննության նպատակը մեքենա վարելու ձեր կարողության մեջ համոզվելն է:

ՈՒՂԵՎՈՐՆԵՐԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ամրագՈՏիներԱնվտանգության ամրագոտիները՝ ինչպես գոտկատեղի, այնպես էլ ուսի, կմեծացնեն ձեր փրկության հավանականությունը ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարների մեծ մասի ժամանակ: Ամրագ ոտինե րը պե տք է սարքին վ իճակում լ ինեն: Չի թույլատրվում մե քենան շ ա հագ որ ծե լ ըն դ հան ուր օգտագործման ճանապարհներին կամ մասնավոր սեփականություն հանդիսացող վայրերում, ինչպիսիք են հանրային ավտոկայանատեղիները, եթե դուք և ձեր բոլոր 8 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի ուղևորները կամ 4 ֆուտ 9 դյույմ (144,86 սմ) կամ ավելի բարձր հասակի երեխաները ամրացված չեք ամրագոտիներով: 8 տարեկան կամ ավել ի ցածր տարիքի կամ 4 ֆուտ 9 դյույմից ցածր հասակի երեխաները պետք է տեղավորված չեն դաշնային կանոնակարգերով հաստատված անվտանգության համակարգում:Դուք և բոլոր ուղևորները պետք է անվտանգության ամրագոտիներ կրեք, հակառակ դեպքում դուք և (կամ) ձեր ուղևորները կարող եք տուգանվել: Եթե ուղևորի տարիքը 16 տարեկանից ցածր է, դուք կարող եք տուգանվել, եթե նա չի ամրացրել իր ամրագոտին:Միշտ օգտագործեք ամրագոտիները (ներառյալ ուսի ամրագոտին) անգամ այն դեպքում, երբ տրանսպորտային միջոցն օդային բարձիկ ունի: Հին տրանսպորտային միջոցներում կարող եք տեղադրել անվտանգության ուսային գոտիներ կամ ամրագոտիներ: Նույնիսկ եթե վարելիս միայն գոտկատեղի ամրագոտին եք ամրացրել, ապա բախման ժամանակ ողջ մնալու ձեր հավանականությունը երկու անգամ ավել ի մեծ է, քան այն անձը, ով երթևեկում է առանց այդպիսի ամրագոտու: Իսկ եթե ամրացրել եք և՛ գոտկատեղի, և՛ ուսի ամրագոտիները, ապա ընդհարման դեպքում ողջ մնալու հավանականությունը 3-ից 4 անգամ ավելի մեծ է: Եթե ձեր տրանսպորտային միջոցը հանդերձավորված է գոտկատեղի ա մրա գ ոտի ով և ա ռ ան ձ ին ո ւ սի ամրագոտիով, ապա պարտադիր պետք է գործածեք և՛ գոտկատեղի, և՛ ուսի ամրագոտիները:

- 19 -

Հղ ի կանայք պետք է գ ոտկատեղ ի ամրագոտին ամրացնեն որքան հնարավոր է ցածր՝ որովայնի ներքևից, իսկ ուսի գոտին պետք է անցնի կրծքերի արանքով ու իջնի ներքև՝ որովայնի կողքից: Զ Գ Ո Ւ Շ Ա Ց Ո Ւ Մ. Ա մ ր ա գ ո տ ի ն ե ր ը ն վ ա զ ե ց ն ո ւ մ ե ն ը ն դ հ ա ր մ ա ն ժամանակ մեքենայից դուրս նետվելու հավանականությունը: Եթե գոտկատեղի ամրագոտու հետ միասին նաև ուսի ամրագոտի չտեղադրեք մեքենայի մեջ և դրանք չօգտագործեք, ապա որոշ բախումների ժամանակ կարող եք ծանր կամ մահացու վնասվածքներ ստանալ: Մ իայն գ ոտկատե ղ ի ամրա գ ոտ ու գ ո ր ծ ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մե ծ ա ց ն ո ւ մ է ողնաշարի և որովայնի վնասվածքներ ս տան ա լո ւ հա վ ան ակ ան ո ւ թ յ ո ւ ն ը , հատկապես՝ երեխաների: Հնարավոր է ուսի ամրագ ոտիներ ձեռք բերել վաճառակետերից, եթե տրանսպորտային միջոցն արդեն իսկ համալրված չէ այդ ամրագոտիներով:

Թյուր կարծիքներ ամրագոտիների մասինՎթարային փորձարկումներն ապացուցել են՝ ամրագոտիները կարող են նվազեցնել վնասվածքների և մահվան ել քերի քանակը: Դուք լսե՞լ եք հետևյալ մտացածին պնդումները:«Ամրագոտիները կարող են թակարդի վերածվել հենց մեքենայում»: Իրականում ամրագոտին արձակելը մի վայրկյան էլ չի տևում: Այս թյուր կարծիքը հաճախ հիմնավորում են հրդեհով բռնկված կամ խորը ջրի մեջ սուզված մեքենայի օրինակով: Ամրագոտին կարող է կանխել «անգիտակից վիճակում հայտնվելը»: Տեղյակ և գիտակից լ ինելու դեպքում մեծապես կաճի այդպիսի իրավիճակներում ողջ մնալու հավանականությունը:«Ամրագ ոտինե րն ան հրաժեշ տ են երկար ուղևորությունների ժամանակ, բ այ ց ե ս դ րանց կարիք ը չունե մ քաղաքում շրջել իս»: Մահացու ել քով բոլոր ճանապարհատրանսպորտային պատահարների կեսից ավելին տեղի է ունենում տնից մինչև 25 մղոն (≈ 40 կմ) հեռավորության վրա: Մի խաղացեք ձեր և ձեր ուղևորների կյանքի հետ: Ա մե ն ա ն գ ա մ մե ք ե ն ա վ ա ր ե լ ի ս ամրացրեք ամրագոտիները՝ անկախ ճանապարհորդության հեռավորությունից:

«Վթարի ժամանակ ոմանք հարվածից դուրս են թռչում մեքենայից ու չնչին ք ե ր ծ վ ա ծ ք ն ե ր ո վ ե ն պ ր ծ ն ո ւ մ » : Ընդհարման ժ ամանակ ողջ մնալու հավանականությունը 5 անգամ ավելի մեծ է, եթե բախումից հետո դուրս չեք շպրտվում մեքենայից: Ամրագոտին թույլ չի տա, որ դուրս նետվեք մեքենայից ու հայտնվեք մեկ այլ մեքենայի անիվների տակ:«Ես միայն խանութ եմ գնում: Կարիք չկա իմ փոքր երեխային տեղավորելու հատուկ մանկական նստոցում»: Տրանսպորտային միջոցների ընդհարումները մանկական մ ա հ ա ց ո ւ թ յ ա ն ա մե ն ա տ ա ր ա ծ վ ա ծ պատճառն են, որը հնարավոր է կանխել: Օրենքը պահանջում է, որ 8 տարեկանից ցածր տարիքի երեխաները, որոնց հասակը 4 ֆուտ 9 դյույմ (մոտ 145 սմ) կամ ավելի բարձր է, պատշաճ կերպով ամրացվեն համապատասխան ամրագոտիով, իսկ 8 տարեկանից փոքր և 4 ֆուտ 9 դյույմից (մոտ 145 սմ) ցածր հասակ ունեցող երեխաները ապա հ ով տե ղավորվեն դաշնային կ ա ն ո ն ա կ ա ր գ ե ր ո վ հ ա ս տ ա տ վ ա ծ անվտանգության համակարգում:Հետևյալ գծապատկերը լուսաբանում է, թե ինչ կարող է տեղի ունենալ տրանսպորտային միջոցների բախման դեպքում: Եթե ձեզ կողքից հարվածեն, ապա հարվածը ձեզ աջ ու ձախ կնետի: Անվտանգության ամրագոտիներն ու ուսի ամրագոտին ձեզ պահում են մեքենան կառավարելու համար ավելի լավ դիրքում և կարող են նվազագույնի հասցնել ծանր վնասվածքների հավանականությունը:Բախվելիս ձեր մեքենան կանգ է առնում, բայց դ ուք շարունակում եք նույն արագությամբ առաջ ընթանալ, մինչև բախվեք սարքերի վահանակին կամ հողմապակուն: Ժամում 30 մղոն (≈ 48 կմ) արագության դեպքում դա համարժեք է երեք հարկանի շենքի տանիքից վայր ընկնելուն:

- 20 -

երեխաների անվՏանգՈւթյան համակարգ եվ հաՏՈւկ մանկական նսՏՈցներՁեր երեխան պետք է պաշտպանված լինի կա՛մ երեխա ուղևորների՝ դաշնային կ ա ն ո ն ա կ ա ր գ ե ր ո վ հ ա ս տ ա տ վ ա ծ անվտանգության համակարգով, կա՛մ ամրագոտիով՝ նրա հասակից և տարիքից կախված:• 8 տարեկանից փոքր երեխաները

պետք է պատշաճ կերպով ապահով տեղավորված լինեն երեխա ուղևորների՝ դ ա շ ն ա յ ի ն կ ա ն ո ն ա կ ա ր գ ե ր ո վ հ ա ս տ ա տ վ ա ծ ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն համակարգում:

• 8 տարեկանից փոքր երեխաները կարող են գտնվել տրանսպորտային միջոցի առջևի նստոցում՝ դաշնային կան ոնակարգեր ով հաստատված անվտանգ ության համակարգ ում, հետևյալ հանգամանքների դեպքում.– հետևի նստոց գոյություն չունի.– հետևի նստոցները կողք նայող

հետգցովի նստոցներ են.– հետևի նստոցները հետահայաց

նստոցներ են.

– երեխա ուղևորների անվտանգության հ ա մ ա կ ա ր գ ը հ ն ա ր ա վ ո ր չ է պատշաճորեն տեղադրել հետևի նստոցում.

– հետևի բոլոր նստոցներն արդեն զբաղեցված են 7 տարեկան կամ ավելի փոքր երեխաներով.

– բ ժշկական նկատա ռ ումնե ր ով՝ երեխան չպետք է երթևեկի հետևի նստոցում նստած.

• Երեխային արգելվում է երթևեկել օ դային բ ար ձ իկով համալ րվա ծ տրանսպորտային միջոցի ա ռջևի նստոցում, եթե երեխան՝ – երեխան գտնվում է երեխա

ուղևորների՝ շարժման հակառակ ուղղությամբ տեղադրված անվտանգության համակարգում.

– երեխան 1 տարեկանից փոքր է.– կշռում է 20 ֆունտից (≈ 9 կիլոգրամ)

պակաս.• 8 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի

ԿԱՄ առնվազն 4’ 9” (1,45 մ) հասակի երեխաները կարող են օգտագործել դ ա շ ն ա յ ի ն չ ա փ ո ր ո շ ի չ ն ե ր ի ն համապատասխանող և պատշաճորեն տեղակայված ամրագոտիներ:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Երեխա ուղևորների ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն հ ա մ ա կ ա ր գ ի տեղադրումը կարելի է ստուգել՝ դիմելով տեղական իրավապահ մարմիններին կ ա մ հ ր շ ե ջ բ ա ժ ա ն մ ո ւ ն ք ն ե ր ի ն : Ե րեխայի մեծ անալուն զուգընթաց ստուգեք՝ արդյոք երեխա ուղևորների անվտանգության համակարգի չափերը համապատասխանում են ձեր երեխային:

անվՏանգ երթեվեկՈւթյՈւն Օդային բարձիկ ՈւնեցՈղ մեքենայՈվ Օդային բարձիկը՝ դա անվտանգության միջոց է, որը օգնում է ձեզ ավելի անվտանգ լինել, քան եթե միայն ամրացված լինեիք ամրագոտիով: Վարորդների մեծ մասը կարողանում է վերացնել կամ նվազեցնել օդային բարձիկ ի վտանգը՝ առանց օդային բարձիկները հանելու: Ամենամեծ վտանգը օդային բարձիկին շատ մոտ գտնվելն է: Բացվելու ժամանակ օդային բարձիկին առնվազն 10 դյույմ (≈ 25 սմ) տարածություն է հարկավոր: Մեքենան վարելիս օդային բարձիկից առնվազն 10 դյույմ հեռավորություն պահպանեք (այն պետք է չափել ղեկի կենտրոնից մինչև ձեր կրծոսկրը), եթե կարող եք դա անել՝ միաժամանակ լիովին կառավարելով ձեր մեքենան: Եթե չեք կարող նստել օդային

ՀԱՐՎԱԾՆԵՐ - Եթե կարմիր սլաքը լիներ ձեր մեքենային վարորդի կողմից հարվածող այլ մեքենա՝1 դուք նախ կշպրտվեիք դեպի վարորդի

կողային դուռը.2 այնուհետև «ետ կթռչեիք» և կշպրտվեիք դեպի

ուղևորի կողային դուռը:

ՄԵՔԵՆԱ ՎԱՐՈՐԴ

- 21 -

բարձիկից 10 դյույմ հեռավորության վրա՝ անվտանգությունը լիովին պահպանելով, խ որ հր դ ի համար դ իմեք մեքենան վաճառողին կամ արտադրողին և պարզեք, թե ինչ լրացուցիչ միջոցներով կարելի է հեռանալ օդային բարձիկից:Ուղևորները նույնպես պետք է նստեն ուղևորի օդային բարձիկից առնվազն 10 դյույմ հեռու:

Կողային հարվածներից պաշտպանող օդային բարձիկներԿողային հարվածներից պաշտպանող օդային բարձիկները չափահասներին լ ր ա ց ո ւ ց ի չ ա պ ա հ ո վ ո ւ թ յ ո ւ ն ե ն տրամադրում կողային բախումներից: Սակայն կողային օդային բարձիկի մոտ նստած երեխաները կարող են ենթարկվել լուրջ կամ մահացու վնասվածք ստանալու վտանգին: Քանի որ կողային բարձիկները տարբեր են լինում իրենց կառուցվածքով և գործողության եղանակով, ապա կողային բարձիկներ օգտագործելիս պետք է հաշվի առնեք դրանց բոլոր առավելություններն ու թերությունները, եթե երեխաներ եք փոխադրում: Կողային բարձիկի բացվելու պահին բարձիկին հենված երեխաները կարող են ծանր վնասվածք ստանալ: Իրենց տարիքին և քաշին համապատասխան և երեխա ուղևորների անվտանգության ճիշտ տեղադրված համակարգում երթևեկող երեխաներին ծանր վնասվածք ստանալու վտանգ չ ի սպառնում: Սովորաբար, այդ երեխաները կողային բարձիկի գործողության ուղղությամբ չեն գտնվում, երբ այն բացվում է:

ավՏՈմեքենաներՈւմ հսկՈղՈւթյՈւնից դՈւրս թՈղնված երեխաներԵրեխային ավտոմեքենայում առանց հսկո ղության թո ղել ը երբեք ճ իշտ գաղափար չի եղել:Արգելվում է մինչև 6 տարեկան երեխաներին մենակ թողնել ավտոմեքենայում:Դատարանը կարող է տուգանել այս օրենքը խախտողին և նրան ստիպել մասնակցել համայնքային ուսումնական ծրագրի: Բացի այդ, երեխային մեքենայի մեջ մենակ թողնելու համար DMV-ի և դատարանի պատիժները շատ ավելի խիստ են, եթե երեխան վնասվածք է ստանում, շտապ բժշկական օգնության կարիք է ունենում կամ զոհվում է:

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Երեխային կարելի է մեքենայում թողնել 12 տարեկան կամ ավելի մեծ երեխայի հսկողության տակ:

շեղված ՈւշադրՈւթյամբ մեքենավարՈւմ

Ցանկացած բան, որը ձեզ թույլ չի տալիս անվտանգ շահագործել տրանսպորտային միջոցը, ուշադրության շեղում է: Ստորև բերված են վարորդի ուշադրության 3 տեսակի շեղումներ՝• տեսողական - աչքերը չեն նայում

ճանապարհին.• իմացական - միտքը չի հետևում

ճանապարհին.• ֆիզիկական - ձեռքերը ղեկի վրա չեն:Պատահարների մոտավորապես 80%-ի և պատա հարների հանգեցնելու հնարավորությամբ իրավիճակների 65%-ի հիմքում ընկած է վարորդի ուշադրության որևէ տեսակի շեղում: Ըստ Մայրուղիներում անվտանգ երթևեկության ազգային վարչության (National Highway Traffic Safe-ty Administration, NHTSA) և Վիրջինիայի Պոլ իտեխնիկական տրանսպորտային ինստիտուտի (Virginia Tech Trans-portation Institute, VTTI) անցկացրած «10 0 ա վ տ ո մե քե ն ա նե ր ի ի ր ա կ ա ն մեքենավարման ուսումնասիրության» “100-Car Natural ist ic Driving Study” (2006) եզրակացության՝ վարորդները ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատա հարից ա ռ աջ 3 վայ րկ յ ան տևողությամբ ժամանակահատվածում առնվազն մեկ անգամ հայացքը հեռացրել են երթևեկելի մասից:Ա հ ա շ ե ղ վ ա ծ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ա մ բ մե ք ե ն ա վ ա ր ո ւ մ ա ռ ա ջ ա ց ն ո ղ և տրանսպորտային միջոցների բախումներին հանգեցնող որոշ գործողություններ՝• դյուրակիր սարքի (օրինակ՝ բջջային

հեռախոսի, երաժշտական սարքի) գործածում.

• ձեռքի մեկնում տրանսպորտային միջոցի ներսում որևէ առարկայի.

• տրանսպորտային միջոցից դուրս գտնվող առարկայի կամ իրադարձության դիտում.

• ընթերցանություն.• սննդի ընդունում.• կոսմետիկական (դիմահարդարման)

միջոցի գործածում:Մեքենավարման ընթացքում հանկարծակի կարող են փոխվել երթևեկել ի մասի պայմանները և մյուս վարորդների վարքը՝ ձեզ հակազդելու քիչ ժամանակ թողնելով կամ ընդհանրապես ժամանակ չթողնելով:

- 22 -

Մեքենան վարեք անվտանգ: Հիշեք՝ միշտ պետք է կենտրոնանալ մեքենավարման վրա, աչքերով հետևել ճանապարհին և ձեռքերը պահել ղեկի վրա:Պատա հարնե րի և ուշ ա դ ր ու թ յ ան շե ղումների վերաբերյալ հավել յալ տեղեկատվություն կարելի է գտնել «Արագ փաստեր» (Fast Facts) գրքույկի «Վարորդի ուշադրությունը շեղող գործոնները» (Driver Distraction) բաժնում (FFDL 28):

վՏանգներ շՈգ եղանակինԻնչպես նշվել է «Ավտոմեքենաներում հսկո ղու թ յ ու նի ց դ ու րս թ ո ղն վ ա ծ երեխաներ» բաժնում, օրենքն արգելում է անչափահաս երեխաներին առանց հսկողության թողնել մեքենայի մեջ (CVC §15620): Բացի այդ, նմանապես կարևոր է հիշել, որ երեխաներին կամ կենդանիներին շոգ մեքենայի մեջ մենակ թողնել ը վտանգավոր է և անօրինական: Արևի տակ մնալիս, նույնիսկ թեթևակի բացված պատուհանի դեպքում ջերմաստիճանը կարող է շատ արագ բարձրանալ կայանված մեքենայի ներսում: Մեքենայի ներքին ջերմաստիճանը կարող է բարձրանալ և դառնալ արտաքին ջերմաստիճանից մոտավորապես 40-50 աստիճան ավելի բարձր:Չափազանց մեծ ջերմային ազդեցությունը կար ո ղ է հանգեցնել ջ րազ րկման, ջե րմա յ ին հա րվ ա ծի և մա հվ ան : Կալ իֆո ռնիա նա հանգ ի Ք րեական օրենսգրքի (California Penal Code) §597.7 հոդվածն արգելում է որևէ կենդանի թողնել կամ պահել առանց հսկողության մնացած ավտոմեքենայի մեջ այնպիսի պայմաններում, որոնք շոգի պատճառով վտանգում են կենդանու առողջությունը կամ ինքնազգացողությունը: Հիշեք. եթե ձեզ համար շատ շոգ է, ապա շատ շոգ է նաև երեխաների և ընտանի կենդանիների համար:

ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ

երթեվեկՈւթյՈւնը կարգավՈրՈղ լՈւսացՈւյցներՀոծ կարմիր – Ճանապարհային լուսացույցի կարմիր լույսը նշանակում է “STOP” («ԿԱՆԳ ԱՌ»): Լուսացույցի կարմիր լույսի տակ կարող եք աջ շրջադարձ կատարել կանգ առնելուց հետո: Ճանապարհը զիջեք

հետիոտներին, հեծանվորդներին և վտանգ ներկայացնելու չափ մոտ գտնվո ղ տրանսպորտային միջոցներին: Աջ շրջադարձ կատարեք միայն այն ժամանակ, երբ այդ անելը վտանգ չի ներկայացնում: Շրջադարձ մի կատարեք, եթե նշված է «ԿԱՐՄԻՐ ԼՈՒՅՍԻ ՏԱԿ ՇՐՋԱԴԱՐՁՆ ԱՐԳԵԼՎՈՒՄ Է» (“NO TURN ON RED”):Կարմիր սլաք – Կարմիր սլաքը նշանակում է “STOP (ԿԱՆԳ ԱՌ)”: Տեղից մի շարժվեք, մինչև վառվ ի կանաչ լույսը կամ հայտնվի կանաչ սլաքը: Կարմիր սլաքի տակ շրջադարձ մի կատարեք: Թ ա ր թ ո ղ կ ա ր մի ր – Ճանապարհային լուսացույցի թ ա ր թ ո ղ կ ա ր մի ր լ ո ւ յ ս ը նշանակում է “STOP” («ԿԱՆԳ ԱՌ»): Կանգ առնելուց հետո կարող եք շարժվել, երբ դա ապահով է: Հետևեք ճանապարհի առավելության կանոններին:Հոծ դեղին – Ճանապարհային լուսաց ու յցի դե ղ ին լու յսը նշ անակում է “C AU T ION ” («ԶԳՈՒՅՇ»): Շուտով վառվելու է լուսացույցի կարմիր լույսը: Դեղին լույսը տեսնելիս կանգ առեք, եթե դա անվտանգ է: Եթե կանգ առնելն անվտանգ չէ, զգուշորեն անցեք խաչմերուկը:Դեղին սլաք – Դեղին սլաքը նշանակում է, որ շրջադարձ կատարելու «պաշտպանված» ժ ամանակը սպա ռ վում է : Պատրաստ եղեք հետևելու հաջորդ լուսային ազդանշանին, որը կարող է լինել լուսացույցի կանաչ կամ կարմիր լույս կամ կարմիր սլաք:Թարթող դեղին – Թարթող դեղին լուսային ազդանշանը ն ա խ ա զ գ ո ւ շ ա ց ն ո ւ մ է « Զ Գ Ո Ւ Շ Ո Ր Ե Ն Ա Ռ Ա Ջ ՇԱՐԺՎԵԼՈՒ» (“PROCEED WITH CAU-TION”) մասին: Խաչմեր ուկ մուտք գործելուց առաջ դանդաղեցրեք ընթացքը և ա չ ա լ ո ւ ր ջ ե ղ ե ք : Խ ա չ մե ր ո ւ կ ո ւ մ ճանապարհը զ իջեք հետիոտներին, հեծանվորդներին կամ ավտոմեքենաներին: Կարիք չկա կանգ առնել թարթող դեղին լուսային ազդանշանի տակ: Թ արթո ղ դե ղ ին սլաք – Ճանապարհային լուսացույցի այս ազդանշանը նշանակում է, որ շրջադարձերը թույլատրվում են (չպաշտպանված), բայց նախ պետք է ճանապարհը զիջեք հանդիպակաց երթևեկությանն ու հետի ոտներին, այնուհետև զգուշորեն առաջ շարժվեք:

- 23 -

Հոծ կանաչ – Ճանապարհը զիջեք դեռևս խաչմերուկում գտնվող բ ո լ ո ր տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն միջոցներին, հեծանվորդներին և հետիոտներին: Լուսացույցի կանաչ լույսը նշանակում է “GO” («ԳՆԱՑԵՔ»): Եթե ձախ շրջադարձ եք կատարում, ապա դա արեք միայն այն դեպքում, երբ շրջադարձը կ ա տ ա ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր բ ա վ ա ր ա ր տարածություն ունեք՝ առանց վտանգավոր ի ր ա վ ի ճ ա կ ս տ ե ղ ծ ե լ ո ւ ո ր և է փոխադրամիջոցի, հեծանվորդի կամ հետիոտնի համար: Մուտք մի գործեք խաչմերուկ, եթե չեք հասցնելու այն ամբողջությամբ հատել մինչև լուսացույցի կարմիր լույսի վառվելը: Խաչմերուկում խցանում ստեղծելու համար կարող եք տուգանվել:Կանաչ սլաք – Կանաչ սլաքը նշանակում է «ԳՆԱ ՑԵ Ք»: Դուք պետք է ընթանաք սլաքի ց ու յց տված ու ղղությամբ այն բանից հետո, երբ ճանապարհը զիջեք դեռևս խաչմերուկում գտնվող բոլոր տրանսպորտային միջոցներին, հեծանվորդներին և հետիոտներին: Կանաչ սլաքը թույլ է տալիս «պաշտպանված» շրջադարձ կատարել: Հանդիպակաց տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ն ե ր ը , հեծանվորդները և հետիոտները կանգ են առնում լուսացույցի կարմիր լույսի տակ այնքան ժամանակ, քանի դեռ կանաչ սլաքը չի վառվել:Ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն լ ո ւ ս ա ց ո ւ յ ց ի ա ն ս ա ր ք ո ւ թ յ ո ւ ն ( խ ա փ ա ն ո ւ մ ) – Երթևեկությունը կարգավորող լուսացույցը չի գործում և (կամ) լուսացույցի լույսերը չեն վառվում: Առաջ շարժվեք զգուշորեն, ասես խաչմերուկը բոլոր ուղղություններով կարգավորվում է “STOP” («ԿԱՆԳ ԱՌ») լուսային ազդանշանով:

հեՏիՈՏնային լՈւսացՈւյցներՀետիոտնային երթևեկության լուսացույցները պատկերում են հետևյալ օրինակներում նշվող բառերն ու պատկերները.«Անցեք» (“Walk”) կամ «Փողոցն անցնող մարդ» (“Walking Person”) պատկերող լուսացույցը նշանակում է, որ կարելի է փողոցը հատել:«Մի անցեք» (“Don’t Walk”) կամ «Բարձրացրած ձեռք» (“Raised Hand”) պատկերող լուսացույցը նշանակում է, որ չի թույլատրվում սկսել փողոցի հատումը:

Թ ա ր թ ո ղ « Մ ի ա ն ց ե ք » (“Don’t Walk”) կամ թարթող «Բարձրացրած ձեռք» (“Raised Hand”) պատկերող լուսացույցը նշանակում է, որ չի կարելի ս կ ս ե լ հ ա տ ե լ փ ո ղ ո ց ը , որովհետև լուսացույցի լույսը փոխվելու է: Եթե հետիոտնը սկսում է փողոցն անցնել այն բանից հետո, երբ լուսացույցի լույսը սկսում է թարթել, շարժվելուց առաջ սպասեք, մինչև հետիոտնը (հետիոտները) վերջացնի փողոցն անցնելը:Հ ե տ հ ա շ վ ա ր կ ո վ լ ո ւ ս ա ց ո ւ յ ց ն ե ր ը ցույց են տալիս, թե քանի վայրկյան է մնացել փողոցը հատելու համար: Այս լուսացույցները հետիոտներին թույլ են տալիս արագացնել քայլերը, եթե անցնելու ժամանակը մոտենում է ավարտին:Որոշ լուսացույցներ կարող են հաղորդել կարճ ձայնային ազդանշան, ծլվլոց կամ խոսքային հաղորդագրություն: Դրանց նպատակն է օգնել կույր կամ թույլ տեսողություն ունեցող անձանց անցնել փողոցը:Լուսացույցներից շատերի վրա հետիոտնի սեղմակոճակ կա, որը հարկավոր է սեղմել, որպեսզի ակտիվացվի «Անցեք» (“Walk”) կամ «Փողոցը հատող մարդ» (“Walk-ing Person”) լուսային ազդանշանը: Եթե հետիոտների համար նախատեսված ազդանշաններ չկան, ապա հետևեք ընդհանուր երթևեկությունը կարգավորող լուսացույցին:

ճանապարհային նշաններԵրթևեկության նշանի երկրաչափական ձևը և գույնը հուշում են, թե ինչպիսի տեղեկություն է այն պարունակում: Ահա՛ գործածվող հիմնական ձևերը:Կարմիր 8-անկյուն ԿԱՆԳ ԱՌ (STOP) նշանը ցույց է տալիս, որ դուք պետք է այս նշանը տեսնելուն պես լրիվ կանգնեցնեք մեքենան: Կանգ առեք սպիտակ սահմանագծի մոտ (փողոցի լայնքով ձգվող սպիտակ գիծ) կամ նախքան հետիոտնային անցում մուտք գործելը: Եթե փողոցում գծանշված չէ սահմանագիծ կամ հետիոտնային անցում, ապա կանգ առնեք նախքան խաչմերուկ մուտք գործելը: Առաջ շարժվելուց առաջ ստուգեք երթևեկությունը բոլոր ուղղություններով:

STOP

- 24 -

Warning Signs

- 78 -

Red and White Regulatory Signs

Highway Construction and Maintenance Signs

Guide Signs

Hazardous Loads Placards

White Regulatory Signs

Դանդաղընթաց տրանսպորտային միջոց

No U-turn (Հետադարձն արգելվում է)

No Left Turn (Ձախ շրջադարձն

արգելվում է)

No Right Turn (Աջ շրջադարձն

արգելվում է)

Վտանգավոր բեռների ցուցանակներ

Տեղեկատու-ցուցիչ նշաններ

Ավտոճանապարհի շինարարության և տեխնիկական սպասարկման նշաններ

Սպիտակ կարգավորող նշաններ

Կարմիր և սպիտակ կարգավորող նշաններ

- 25 -

Նախազգ�շացնող նշաններ

Լրաց�ցիչ տեղեկ�թյ�նների համար տե՛ս՝ www.dot.ca.gov

Slippery When Wet(Խոնավ և սայթաք�ն

ճանապարհ)

Merging Traffic(Խառը երթևեկ�թյ�ն)

Divided Highway(Բաժանարար

գոտիով երկկողմանի ճանապարհ)

Sharp Turn(Կտր�կ շրջադարձ)

Lane Ends(Գոտ� վերջ)

Two Way Traffic(Երկկողմանի երթևեկ�թյ�ն)

Traffic Signal Ahead(Առջև�մ լ�սաց�յց է)

Pedestrian Crossing(Հետիոտնային

անց�մ)

End Divided Highway(Բաժանարար

գոտիով երկկողմանի ճանապարհի վերջ)

Stop Ahead(Կանգնել առջև�մ)

Crossroad(Խաչմեր�կ)

Added Lane(Ավելացված գոտի)

Yield Ahead(Զիջել առջև�մ)

Directional Arrow(Ուղղ�թյան սլաք)

Curve(Կոր)

“T” Intersection(“T” փոխհատ�մ)

Winding Road(Ոլորապտ�յտ ճանապարհ)

Warning Signs 2

- 26 -

3-կողմ կարմիր ԶԻՋԻՐ (YIELD) նշանը ցույց է տալիս, որ ճանապարհը շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ո ւ ց ա ռ ա ջ հարկավոր է դանդաղեցնել մե ք ե ն ա յ ի ը ն թ ա ց ք ը և անհրաժեշտության դեպքում պատրաստ լ ինել կանգ առնելու՝ այլ տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ն ե ր ի ն , հեծանվորդներին և հետիոտներին թույլ տալով անցնել:Քառակուսի կարմիր և սպիտակ կարգավորող նշանը ցույց է տալիս, որ հարկավոր է հետևել նշանի ց ո ւ ց ո ւ մի ն : Օ ր ի ն ա կ՝ ՄՈՒՏՔ ՄԻ ԳՈՐԾԻՐ (DO NOT ENTER) նշանը ցույց է տալիս՝ չի կարելի մտնել այն ճանապարհը կամ իջատեղը, որտեղ նշանը տ ե ղ ա դ ր վ ա ծ է (սովորաբար, արագընթաց բազմագոտի ճանապարհից դուրս եկող իջատեղում): ՄՈՒՏՔ ՄԻ ԳՈՐԾԻՐ (DO NOT ENTER) նշանի կողքին կարող է տեղադրված լինել կամ չլինել նաև ՍԽԱԼ ՈՒՂՂՈՒԹՅՈՒՆ (WRONG WAY) նշանը: Եթե տեսնեք այդ նշաններից որևէ մեկը կամ երկուսը միասին, շարժվեք դեպի ճանապարհի եզրը ու կանգ առեք: Դա նշանակում է, որ դուք շարժվում եք երթևեկությանը հակառակ ուղղությամբ: Ապահով լինելու դեպքում հե տընթաց տվե ք կամ շ րջ վե ք և վերադարձեք այն ճանապարհը, որով ընթանում էիք: Եթե գիշերով ընթանաք երթևեկությանը հակառակ ուղղությամբ, ճանապարհի ցցուն անդրադարձիչները կարմիր լույս կանդրադարձնեն ձեր ցոլալապտերների լույսի ներքո:Կարմիր շրջանակ և այն հ ա տ ո ղ կ ա ր մի ր գ ի ծ պատկերող նշանը միշտ ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է « Ո Չ » : Շ ր ջ ա ն ա կ ի ն ե ր ս ո ւ մ պատկերված նկարը ցույց է տալիս, թե ինչ չի կարելի անել: Նշանը կարող է բառեր պարունակել կամ չպարունակել: Դեղին և սև շրջանաձև նշանը ցույց է տալ իս, որ դուք մոտենում եք երկաթուղային գծանցի:

DO NOT

WRONGWAY

ENTER

DO NOT

WRONGWAY

ENTER

R R

RAI L

ROADCROSSI N

GՍպիտակ ֆոնի վրա խաչաձև նշանը, որը ցույց է տալիս ԵՐԿԱԹՈՒՂԱՅԻՆ ԳԾԱՆՑ, նշանակում է, որ դուք պետք է նայե ք , լսե ք , ընթա ց ք ը դանդաղեցնեք և պատրաստ լինեք անհրաժեշտության դեպքում կանգ առնելու: Թույլ տվեք, որ գնացքներն անցնեն, նախքան կշարունակեք ձեր ընթացքը:5-անկյուն նշանը ցույց է տալ իս, որ մոտակայքում դպրոց կա: Կանգնեցրեք մեքենան, եթե հետիոտնային անցումով երեխաներ են անցնում:Շեղանկյունաձև քառանկյուն նշանը զգ ուշացն ում է ա ռ ջև ում հատ ուկ ճ ան ա պ ա ր հա յ ին պ ա յ մաննե ր ի և վտանգների մասին: Նախազգուշացնող նշաններից շատերը շեղանկյունաձև են:Սպիտակ ուղղանկյուն նշանը ցույց է տալիս, որ պահանջվում է ենթարկվել կարևոր կանոնների:Որ ոշ նախազգ ուշացն ո ղ նշաններ ունեն լուսարձակող դեղնականաչ ֆոն: Այդ նշանները նախազգ ուշացն ում են հետիոտներին, հեծանվորդներին, դպրոցներին, խաղահրապարակներին, դ պ ր ո ց ա կ ա ն ա վ տ ո բ ո ւ ս ն ե ր ի ն և դպրոցական ուղևորների նստեցման գ ոտիներին ա ռնչվո ղ պայմանների մասին: Հետևեք բոլոր նախազգուշացնող նշաններին՝ անկախ դրանց ձևից ու գույնից (օրինակները տե՛ս 24-րդ և 25-րդ էջերում):

ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐ ԵՎ

ԿԱՆՈՆՆԵՐառաջնահերթ երթեվեկՈւթյան կանՈններ

Ընդհանուր տեղեկություններԱռաջնահերթ երթևեկության կանոնները քաղաքավարության կանոնների և առողջ դատողության հետ միասին նպաստում են ճանապարհային երթևեկության անվտանգության մեծացմանը: Կարևոր է հարգել ուրիշների, հատկապես հետի ոտների, մոտ ոցիկլավարների և հ ե ծ ա ն վ ո ր դ ն ե ր ի ճ ա ն ա պ ա ր հ ի առավելության իրավունքը: Երբեք մի սպասեք, որ ուրիշ վարորդներ ճանապարհի առավելության իրավունք կտան ձեզ: Զիջեք երթևեկության առավելության ձեր իրավունքը, եթե դա օգնում է խուսափել բախումներից:

- 27 -

Ուրիշների ճանապարհի առավելությունը հ ա ր գ ե լ ը չ ի ս ա հ մ ա ն ա փ ա կ վ ո ւ մ այնպիսի իրավիճակներով, ինչպիսիք են խաչմերուկներում հետիոտներին զ ի ջ ե լ ը կ ա մ հ ե ծ ա ն վ ո ր դ ն ե ր ի և մ ոտ ոցիկլավարնե րի ճանապար հի առավելության իրավունքի նկատմամբ ուշադիր լ ինելը: Ավտովարորդները պետք է հարգեն ուրիշների առավելության իրավունքը՝ չխախտելով երթևեկության կան ոնները , օրինակ՝ «կանգ ա ռ » նշանի կամ լուսացույցի տակ կանգ չառնելը, արագությունը գերազանցելը, երթևեկության գոտիներում ոչ անվտանգ կե րպով վե րա դասավորվե լ ը կամ չթույլատրված շրջադարձեր կատարելը: Վիճակագրական տվյալների համաձայն՝ Կ ա լ ի ֆ ո ռ ն ի ա յ ո ւ մ ա ռ ա վ ե լո ւ թ յ ա ն իրավունքի խախտման պատճառով մեծ տոկոս են կազմում վնասվածքներով ուղեկցվող ճանապարհատրանսպորտային պատահարները:

ՀետիոտներՀ ե տ ի ո տ ն ե ր ի ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ո ւ ն ը լուրջ հարց է: Հետիոտնը մի անձ է, ով երթևեկում է ոտքով կամ օգտագործում է փ ո խ ա դ ր ա մի ջ ո ց ն ե ր , օ ր ի ն ա կ՝ անվաչմուշկներ, անվատախտակներ և այլն, բացառությամբ հեծանիվի: Հետիոտն է համարվում նաև այն հաշմանդամը, ով տեղաշարժվում է եռանիվ կամ քառանիվ հեծանվով կամ անվասայլակով:Կալ իֆո ռնիայում մա հաց ու ե լ քով բոլոր ճանապարհատրանսպորտային պատահարների մոտավորապես 22%-ի դեպքում մահացողը հետիոտնն է: Ուշադիր վարեք մեքենան, երբ մոտակայքում հետիոտներ կան, քանի որ նրանք կարող են հանկարծ հայտնվել ձեր ճանապարհին:Հետի ոտները կար ո ղ են վտանգ ի ենթարկվել կոմբինացված մեքենաների և էլեկտրամոբիլների մոտակայքում քայլելիս, քանի որ այդ տրանսպորտային միջոցները գրեթե անաղմուկ են աշխատում: Եղեք առավել զգոն հետիոտների կողքով մեքենա վարելիս:• Հարգեք հետիոտների առավելության

իրավունքը: Մեքենան միշտ կանգնեցրեք անկյուններում կամ հետիոտնային կամ այլ անցումների մոտ, նույնիսկ եթե անցումը ճանապարհի միջին մասում է, ճանապարհային լուսացույցներով կամ առանց լուսացույցների անկյուններում, անկախ այն բանից՝ անցումները ներկով գծանշված են, թե ոչ:

• Մի շրջանցեք հետիոտնային անցումի մոտ կանգնած ոչ մի մեքենա: Հնարավոր է, որ այդ պահին փողոցը հատում է որևէ հետիոտն, որին դուք չեք նկատում: Կանգ առեք և շարժվեք, երբ բոլոր հետիոտներն անցել են փողոցը:

• Երբեք մեքենան մի վարեք մայթով, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մայթը հարկավոր է հատել որևէ ուղեմուտք կամ նրբանցք մտնելու կամ այնտեղից դուրս գալու համար: Մայթը հատելիս միշտ զիջեք հետիոտներին:

• Մեքենան մի կանգնեցրեք հետիոտնային անցումում: Դրանով դուք վտանգում եք հետիոտներին:.

• Հիշեք. եթե հետիոտնը հայացքը ձեզ է ուղղում, ապա նա պատրաստ է փողոցը հատելու: Ճանապարհը զիջեք հետիոտնին:

• Տարեց, հաշմանդամ և փոքր երեխաների հետ անցնող հետիոտներին բավարար ժամանակ տվեք՝ փողոցը հատելու համար:

• Ենթարկվեք հետիոտներին վերաբերող նշաններին: Օրինակները ներառում են՝

ԿԱ ՐԵ Վ Ո ՐԷ. Կ ու յ ր հե տի ոտնե րն ապավինում են ձեր մեքենայի ձայնին, որով տեղեկանում են ձեր մեքենայի ներկայության մասին: Կարևոր է, որ մեքենան կանգնեցնեք հետիոտնային անցումից մինչև 5 ֆուտ (1,5 մետր) հեռավորության վրա: Կոմբինացված մեքենաների կամ էլեկտրամոբիլների վարորդները պետք է հատկապես տեղյակ լինեն, որ շարժիչի ձայնի բացակայության պատճառով կույր հետիոտնը կարող է ենթադրել, որ մոտակայքում ոչ մի մեքենա չկա: Հետևեք այս նշաններին՝• Երբ կույր անձը դադարեցնում է

ձեռնափայտի շարժումը և հետ է քաշվում խաչմերուկից, դա սովորաբար նշանակում է, որ կարող եք անցնել (կույր հետիոտների վերաբերյալ հավել յալ տեղեկատվություն կարելի է գտնել 61-րդ էջում):

- 28 -

Հետիոտնային անցումներՀետիոտնային անցումը փողոցի այն մասն է, որը նախատեսված է հետիոտների երթևեկության համար: Հետիոտնային անցում կա խաչմերուկների մեծ մասում՝ անկախ փ ո ղոցի գծանշված լ ինել-չլինելու հանգամանքից: Հետիոտնային անցումների մեծ մասը գտնվում է անկյուններում, սակայն հնարավոր է նաև, որ հետիոտնային անցում լինի փողոցի միջին մասում: Մինչև անկյունից շրջվելը նայեք՝ արդյոք փողոցը հատող հետիոտներ չկան: Գծանշված կամ ոչ գծանշված անցումներում հետիոտները ճանապարհի առավելություն ունեն: Թեև հետիոտները երթևեկության առավելություն ունեն, նրանք ն ույնպես պետք է հետևեն ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն կան ոններին: Հետի ոտնը չպետք է հանկարծակի թողնի մայթեզրը կամ այլ անվտանգ տեղ ու հատի տրանսպորտային միջոցի ուղին, քանի որ դա անմիջական վտանգ է ստեղծում: Ավելին՝ հետիոտնը չպետք է հետիոտնային անցումում գտնվել իս առանց անհրաժեշտության կանգ առնի կամ խոչընդոտ ստեղծի երթևեկության համար:Ե թ ե մե ք ե ն ա յ ո վ մ ո տ ե ն ո ւ մ ե ք հ ե տ ի ո տ ն ա յ ի ն ա ն ց մ ա ն ը , ա պ ա պահանջվում է զգուշություն ցուցաբերել և նվազեցնել արագությունը՝ հետիոտնի ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա պ ա հ ո վ ե լ ո ւ համար: Գուցե հարկ լինի կանգ առնել, որպեսզի համոզվեք, որ հետիոտնի անվտանգությունն ապահովված է, ինչպես շարադրված է CVC §21950 պարագրաֆում:Հետիոտնային անցումները հաճախ գծանշված են սպիտակ գծերով: Դպրոցների մոտ անցումները կարող են գծանշված լինել դեղին գծերով: Բնակելի թաղամասերում հետիոտնային անցումները հիմնականում գծանշված չեն:Որոշ հետիոտնային անցումներում տեղադրված են լինում թարթող լույսեր, որոնք զգուշացնում են հետիոտների հնարավոր անցման մասին: Անկախ այն բանից՝ լույսը թարթում է, թե ոչ, ուշադիր ստուգեք հետիոտների առկայությունը և պատրաստ եղեք կանգ առնելու:

ՓոխհատումներՓոխհատում է կոչվում ցանկացած վայր, որտեղ երթևեկելի մասի մի գոտի հատվում է մեկ այլ երթևեկելի մասի հետ: Փոխհատումները ներառում են հատվող փողոցները, երկրորդական փողոցները, ն ր բ ա ն ց ք ն ե ր ը , մ ո ւ տ ք ե ր ը դ ե պ ի արագընթաց բազմագոտի ճանապարհներ և ցանկացած այլ տեղ, ուր տարբեր մայրուղիներով կամ ճանապարհներով երթևեկող տրանսպորտային միջոցները հանդիպում են միմյանց:Փոխհատումով երթևեկելը երթևեկության առավել բարդ իրավ իճակն է, որին հանդիպում են ավտովար որ դները: Փ ո խ հ ա տ ո ւ մն ե ր ո ւ մ պ ա տ ա հ ո ղ ընդհարումները կազմում են բոլոր գրանցված վթարների 45%-ից ավել ին և մահացու դեպքերի 21%-ը՝ համաձայն Դ աշն ա յ ին ա վ տ ո ճ ան ա պ ա ր հնե ր ի վարչության (Federal Highway Administra-tion) տվյալների:• Այն փ ոխ հատ ումներ ում, որտե ղ

չկան “STOP” կամ “YIELD” նշաններ, դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը և պատրաստ եղեք կանգ առնելու: Ճանապարհը զիջեք այն մեքենաներին և հետի ոտներին, որ ոնք ար դեն խաչմերուկում են կամ հենց նոր են մտնում խաչմերուկ: Զիջեք նաև այն տրանսպորտային միջոցին կամ հեծ անվ ին, որը ձեզանից ա ռաջ է հասնում խաչմերուկ, կամ այն տրանսպորտային միջ ոցին կամ հեծանվին, որն ընթանում է ձեր աջից և խաչմերուկ է հասնում ձեզ հետ միաժամանակ:

• Ճ ա մ փ ա բ ա ժ ա ն ն ե ր ո ւ մ , ո ր տ ե ղ չ կ ա ն “ S T O P ” կ ա մ “ Y I E L D ” նշ ա ն ն ե ր , ճ ա ն ա պ ա ր հ ը զ ի ջ ե ք գլ խավոր ճանապարհով երթևեկող տրանսպորտային միջոցներին և հետիոտներին: Նրանք առավելություն ունեն:

• Ձ ա խ շ ր ջ ա դ ա ր ձ կ ա տ ա ր ե լ ի ս ճանապարհը զիջեք այն բոլոր մոտեցող տրանսպորտային միջոցներին, որոնք վտանգավորության աստիճանի մոտ են գտնվում: Բացի այդ, ուշադիր եղեք՝ մոտոցիկլավարներին, հեծանվորդներին և հետիոտներին նկատելու համար:Խ ո ր հ ո ւ ր դ ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն վերաբերյալ. Երբ սպասում եք ձախ շրջադարձ կատարելու, անիվներն այնքան ժամանակ ուղիղ պահեք, մինչև շրջադարձ կատարելն անվտանգ լինի: Եթե անիվները դեպի ձախ թեքված լ ինեն, և հետևից ձեզ որևէ մեքենա հարվածի, դուք կարող եք հայտնվել հանդիպակաց երթևեկության մեջ:

- 29 -

• Աջ շրջադարձ կատարելիս համոզվեք, որ չկան փողոցն անցնել ցանկացող հետիոտներ և ձեր կողքից ընթացող հեծանվորդներ:

• Բաժանարար գոտիով երկկողմանի ճանապար հնե րի կամ մի քանի ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն գ ո տ ի ո ւ ն ե ց ո ղ ավտ ոմայր ու ղ իների վ րա նայեք՝ արդյոք մեքենաներ չեն ընթանում այն գոտիով, որը դուք հատելու եք: Ձախ կամ աջ շրջադարձ կատարեք միայն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է:

• Երբ փոխհատման բոլոր անկյուններում կա «ԿԱՆԳ ԱՌ» նշան, նախ կանգ առեք, հետո հետևեք վերը թվարկված կանոններին:

• Եթե մեքենան կայանել եք ճանապարհի կո ղ քին կամ դ ուրս ե ք գալ իս կայանատեղից և այլն, զիջեք նորից ճանապարհ մտնող տրանսպորտային միջոցներին:

Օղակաձև հատումներՕղակաձև հատումը մի փոխհատում է, որտեղ երթևեկությունը շարժվում է անվտանգության կղզ յակի շուրջը ժ ա մ ա ց ո ւ յ ց ի ս լ ա ք ի ն հ ա կ ա ռ ա կ ուղղությամբ: Օղակաձև փոխհատում մտնող կամ այնտեղից դուրս եկող տրանսպորտային միջոցները պետք է ճանապարհը զիջեն երթևեկության բոլոր տեսակներին, ներառյալ հետիոտներին:Օղակաձև փոխհատմանը մոտենալիս՝• դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը.• ճանապար հը զ իջեք այն հատ ո ղ

հետիոտներին ու հեծանվորդներին.• նայեք, թե ինչ նշաններ և (կամ)

երթևեկելի մասի գծանշումներ կան, որոնք ձեզ ցուցումներ են տալիս կամ արգելում որոշակի գործողություններ կատարել.

• օղակաձև փոխհատում (դեպի աջ ու ղղությամբ) մուտք գործեք այն ժամանակ, երբ բավարար տարածություն կա երթևեկո ղ տրանսպորտային միջոցների միջև՝ հոսքին անվտանգ միախառնվելու համար.

• մեքենան վարեք ժամացույցի սլաքին հակառակ ուղղությամբ: Կանգ մի առեք և այլ տրանսպորտային միջոցներին մի շրջանցեք.

• ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն գ ո տ ի ն ե ր ո ւ մ վերադասավորվել իս կամ օղակաձև փոխհատումից դուրս գալիս միացրեք շրջադարձի ազդանշանները.

• եթե չհասցնեք դուրս գալ, շարունակեք պտտվել կղզյակի շուրջը, մինչև կրկին հայտնվեք ելքի մոտ:

Երթևեկության մեկ և մի քանի գոտի ունեցող օղակաձև հատում

Մեկից ավելի երթևեկության գոտի ունեցող օղակաձև խաչմերուկում մուտքի և ելքի գոտին ընտրեք ըստ ձեր ուղղության, ինչպես նշված է նկարում: Օրինակ՝• փ ո խ հ ա տ ո ւ մի ց ա ջ շ ր ջ ա դ ա ր ձ

կատարելու համար (կապույտ մեքենան) ընտրեք աջակողմյան գոտին և դուրս եկեք աջակողմյան գոտիով.

• ուղիղ գնալու համար (կարմիր մեքենան) ընտրեք ցանկացած գոտի և դուրս եկեք այն գոտիով, որով խաչմերուկ եք մուտք գործել.

• ձախ շրջադարձ կատարելու համար (դեղին մեքենան) ընտրեք ձախակողմյան գոտին և դուրս եկեք:

Լեռնային ճանապարհներԵրբ 2 մեքենա դեմ-հանդիման հանդիպում են զառիթափի վրա, որն այնքան նեղ է, որ նրանցից ոչ մեկը չի կարող անցնել, ապա զառիվայր ընթացող մեքենան պետք է զիջի ճանապարհը և այնքան հետընթաց տա, մինչև զառիվեր ընթացող մեքենան կարողանա անցնել: Զառիվայր ընթացող մեքենան բլրով հետընթաց շարժվելիս ավելի շատ է վերահսկում իրավիճակը:

- 30 -

թՈւյլաՏրելի արագՈւթյՈւններԿալիֆոռնիայում գործում է «Երթևեկության արագության մասին հիմնական օրենքը»: Այս օրենքով սահմանվում է, որ երբեք չի կարելի գերազանցել այն արագությունը, որն անվտանգ է տվյալ պայմաններում: Օրինակ՝ եթե թանձր մա ռախ ու ղ ի պայմաններում դուք ժամում 45 մղոն (72,5 կմ) արագությամբ ընթանում եք մի ճանապարհով, որում արագությունը սահմանափակված է ժամում 55 մղոնով (88,5 կմ), ապա կարող եք տուգանվել մե քեն ան « տվ յ ա լ պ ա յ մաննե ր ո ւ մ չափազանց արագ» վարելու համար: Ինչպիսին էլ լինի ճանապարհին նշված թու յ լատրե լ ի արագ ությունը , ձե ր արագությունը պետք է կախված լինի՝• այդ ճանապարհով ընթացող այլ

տրանսպորտային միջոցների քանակից և արագությունից.

• ճանապարհի մակերևույթի հարթ, անհարթ, կոպճապատ, թաց, չոր, լայն կամ նեղ լինելուց.

• ճանապարհի եզրերով ընթացող կամ փողոցը հատող հեծանվորդներից կամ հետիոտներից.

• անձրևի, մառախուղի, ձյան տեղումների, քամու կամ փոշու առկայությունից:

Առավելագույն թույլատրված արագությունԿալ իֆոռնիայի ավտոճանապարհների մեծ մասում առավելագույն թույլատրված արագությունը ժամում 65 մղոն (104,5 կմ) է: Թույլատրվում է մեքենան վարել ժամում 70 մղոն (112,5 կմ) արագությամբ այնտեղ, որտեղ դա նշված է: Եթե ճանապարհին այլ բան նշված չէ, երկգոտի չբաժանված ավտոմայրուղում և կցորդով մեքենաների համար առավելագույն թույլատրել ի արագությունը ժամում 55 մղոն (88,5 կմ) է:Յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր տ ա ր ա ծ ք ո ւ մ ճանապարհների վրա կարելի է տեսնել ա ր ա գ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս ա հ մ ա ն ա փ ա կ ո ղ այլ նշաններ, որոնք ցույց են տալ իս ճանապարհի տեսակը և երթևեկության ծանրաբեռնվածությունը: Արագությունը սա հմանափակո ղ բ ոլոր նշանները ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե ն ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն կատարյալ պայմաններ: Շինարարական աշխատանքների կատարման վայրերում սովորաբար ավելի փոքր արագություն է թույլատրվում:Մ եծ արագ ությունը մեծ ացն ում է արգելակման ճանապարհը: Որքան արագ եք ընթանում, այնքան քիչ ժամանակ ունեք՝ որևէ վտանգից կամ բախումից խուսափելու համար: Ժամում 60 մղոն (96,5 կմ) արագությամբ շարժման դեպքում հարվածի ուժը ընդամենը երկու անգամ չէ, որ մեծ է ժամում 30 մղոն (48,5 կմ) արագությամբ ընթանալիս առաջացած հարվածի ուժից, այլ՝ 4 անգամ:

Նվազեցված արագություններԻնտենսիվ երթևեկություն կամ անբարենպաստ եղանակային պայմաններԻ ն տ ե ն ս ի վ ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն կ ա մ ա ն բ ա ր ե ն պ ա ս տ ե ղ ա ն ա կ ա յ ի ն պայմաններում պետք է ավելի դանդաղ վարե լ: Սակայն , ե թե չափազանց դանդաղ վարելու դեպքում խանգարեք բնականոն և ընդունել ի ընթացքով շ ա ր ժ վ ո ղ ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն ը , ա պ ա հնարավոր է, որ ենթարկվեք դատական պատասխանատվության: Եթե ցանկանում եք մեքենան այլ տրանսպորտային միջոցներից ավելի դանդաղ վարել, ապա մի ընթացեք «Համար մեկ գոտիով» (արագ գոտի) (տե՛ս «Երթևեկության գոտու ընտրություն» բաժինը 37-րդ էջում): Երբ մեկ այլ մեքենա հետևից ընդհուպ մոտեցել է ձեզ և ցանկանում է ավելի արագ ընթանալ, պետք է տեղափոխվեք դեպի աջ:

Քարշակ ավտոմեքենաներ, ավտոբուսներ կամ ծանր բեռնատարներԵրբ դուք որևէ մեքենա կամ կցորդ եք քարշակում կամ վարում եք ավտոբուս կամ 3 կամ ավելի սռնի ունեցող բեռնատար, պետք է ընթանաք ամենաաջ գոտիով կամ դանդաղընթաց մեքենաների համար հատուկ նշված գոտիով: Եթե ոչ մի գոտի գծանշված չէ, և ձեր ընթացքի ուղղությամբ չորս կամ ավել ի գ ոտի կա, ապա թույլատրվում է մեքենան վարել միայն ճանապարհի աջ եզրին ամենամոտ երկու գոտիներից մեկով:

Երեխաների մոտակայքումՄեքենան դպրոցից 500-1000 ֆուտ (150-300 մետր) հեռավորության վրա վարելիս, երբ երեխաները դրսում են կամ հատում են փողոցը, թույլատրելի արագությունը ժամում 25 մղոն (≈ 40 կմ) է, եթե այլ բան նշված չէ ճանապարհին: Բացի այդ, եթե դպրոցի տարածքը ցանկապատված չէ, և երեխաները դրսում են, երբեք ժամում 25 մղոնից ավելի արագ մի վարեք: Որոշ դպրոցների տարածքները կարող են ունենալ ընդամենը ժամում 15 մղոն (≈ 24 կմ) արագության սահմանափակում: Դպրոցների, խաղահրապարակների, զբոսայգիների և բնակելի թաղամասերի մերձակայքում միշտ դանդաղ և զգույշ վարեք մեքենան, քանի որ երեխաները կարող են վազելով հանկարծակի հայտնվել փողոցում՝ ձեր դիմաց: Նկատի ունեցեք նաև, որ շատ երեխաներ դեռ բավականաչափ չեն զարգացրել արագության և տարածության գնահատման ունակությունը, որպեսզի փողոցն անվտանգ անցնեն մեքենաների արագ ընթացքի դեպքում:

- 31 -

Բոլոր տրանսպորտային միջոցները պետք է կանգ առնեն

Դպրոցների մոտակայքում ուշադիր եղեք, որպեսզի նկատեք՝• հեծանվորդներին և հետիոտներին.• դ պ ր ո ց ն ե ր ի մ ո տ ա կ ա յ ք ո ւ մ

անվտանգությունը հսկող պարեկին կամ փողոցային երթևեկությունը կարգավորողին: Անպայման հետևեք նրանց հրահանգներին: Փողոցային ե ր թ ևեկ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա ր գ ա վ ո ր ո ղ ի անվտանգության համար թույլ տվեք, որ նա ապահով կերպով հասնի փողոցի եզրին, և նոր միայն շարժվեք տեղից.

• կանգնած դպրոցական ավտոբուսները և փողոցը հատող երեխաներին: Որոշ դպրոցական ավտոբուսներ համալրված են դեղին փարոսիկով, որը թարթում է, երբ այն պատրաստվում է կանգ առնել և դուրս թողնել երեխաներին: Դեղին թարթող լույսը զգուշացնում է , որ դան դա ղեց նե ք մե քենայի ընթացքը և պատրաստվեք կանգ առնելու: Եթե թարթում են ավտոբուսի կարմիր լույսերը (որոնք գտնվում են ավտոբուսի վերևում առջևից և հետևից), ապա պետք է կանգ առնեք՝ անկախ ձեր ընթացքի ուղղությունից, մինչև երեխաներն ապահով կերպով հատեն փողոցը, որից հետո կարմիր լույսերը դա դար ում են թարթել: Օրենքն արգելում է տեղից շարժվել այնքան ժամանակ, քանի դեռ կարմիր լույսերը թարթում են (CVC §22454): Եթե կանգ չառնեք, կարող եք տուգանվել մինչև $1000, և ձեր վարորդական իրավունքը կարող է կասեցվել 1 տարով: Եթե դպրոցական ավտոբուսը գտնվում է երկկողմ կամ բազմագոտի (յուրաքանչյուր ուղղությամբ երկու կամ ավելի երթևեկության գոտի ունեցող) ավտոճանապարհի հակառակ կողմում, կարելի է կանգ չառնել:

Փակ տեսադաշտով խաչմերուկներՓ ա կ տ ե ս ա դ ա շ տ ո ւ ն ե ց ո ղ խ ա չ մե ր ո ւ կ ն ե ր ո ւ մ թ ո ւ յ լ ա տ ր ե լ ի արագությունը ժ ամում 15 մղոն է : Խ աչմեր ուկը համարվում է « փակ տեսադաշտով», երբ անկյուններից ոչ մեկում «կանգ առ» նշաններ չկան, և մինչև խաչմերուկը հատելը վերջին 100 ֆուտը (30 մետրը) անցնելիս երկու ուղղությամբ էլ առնվազն 100 ֆուտ հեռավորության վրա չեք տեսնում: Խաչմերուկների մոտ գտնվող ծառերը, թփերը, շինությունները կամ կայանված մեքենաները կարող են փակել ձեր կողային տեսադաշտը: Եթե տեսադաշտը փակված է, դանդաղորեն առաջ շարժվեք, մինչև կարողանաք տեսնել:

ՆրբանցքներՑանկացած նրբանցքում թույլատրել ի արագությունը ժամում 15 մղոն (≈ 24 կմ) է:

Երկաթուղիների մոտակայքումԵրկաթուղային գծանցից 100 ֆուտ (30 մետր) հեռավորության սահմաններում, որտեղ ի վիճակի չեք տեսնել 400 ֆուտ (120 մետր) հեռու գտնվող ռելսուղիները և՛ աջ, և՛ ձախ ուղղությամբ, թույլատրելի արագությունը ժամում 15 մղոն է: Դուք կարող եք ժամում 15 մղոնից ավելի արագ ընթանալ, եթե գծանցը կարգավորվում է ուղեփակոցներով, զգուշացնող ազդանշաններով կամ ազդարարի միջոցով:Ե րկաթու ղային գծ անցներ ում կամ գնացքների խաչադիպման կետերում՝

• նայեք և՛ աջ, և՛ ձախ ու ականջ դրեք մոտեցող գնացքի ձայնին: Գծանցներից շատերը բազմուղի են, ուստի դրանք հատելուց առաջ պատրաստ եղեք անհրաժեշտության դեպքում կանգ առնելու: Ռելսուղիները հատեք միայն հատուկ նախատեսված գծանցներում և միայն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է.

- 32 -

• նկատի ունեցեք, որ ցանկացած պահի, ցանկացած ուղղությամբ և ցանկացած գծով կար ո ղ է գնացք շարժ վել: Եթե երկաթգծերն անցնելուց հետո հարկավոր է կանգ առնել, ապա դա անելուց առաջ սպասեք, մինչև ձեր մեքենան ամբողջովին անցնի գծերից: Կանգնելուց առաջ համոզվեք, որ մինչև վերջ անցել եք բոլոր գծերը.

• երբեք մի կանգնեք երկաթգծերի վրա: Հիշեք, որ գնացքը չի կարող արագ արգելակել կամ գծից դուրս գալ: Երկաթգծի վրա կանգ առնելը վտանգում է ձեր կյանքը, և կարող եք մարմնական վնասվածքներ ստանալ կամ զոհվել.

• ուշադիր եղեք՝ նկատելու այն տրանսպորտային միջոցները, որոնք պետք է կանգ առնեն երկաթուղին հատելուց առաջ: Այդ տրանսպորտային միջոցներից են ավտոբուսները, դպրոցական ավտոբուսները և վտանգավոր բե ռներ փ ոխա դ ր ո ղ բեռնատարները.

• հիշեք, որ ճանապարհային լուսացույցի թարթող կարմիր լույսը նշանակում է «ԿԱ՛ՆԳ ԱՌ»: Կանգ առեք ամենամոտ գծից առնվազն 15 ֆուտ (≈ 4,5 մետր), բայց ոչ ավելի քան 50 ֆուտ (≈ 15 մետր) հեռավորության վրա, երբ գծանցը կարգավորող սարքերը գործում են կամ որևէ մեկը զգուշացնում է ձեզ, որ գնացք է մոտենում: Կանգ առեք, եթե տեսնում եք, որ գնացք է գալիս, կամ լսում եք մոտեցող գնացքի սուլոցը, շչակը կամ զանգը.

• երբեք մի անցեք իջնող ուղեփակոցի տակով կամ մի շ րջանցեք փակ ու ղեփակոց ը: Նախազգ ուշացն ո ղ կարմիր թարթո ղ լու յսերը ց ու յց են տալ իս, որ պետք է կանգնեք և սպասեք: Չշարունակեք անցումը երկաթու ղագծերի վ րայով, քանի դեռ կարմիր լույսի թարթումը չ ի դադարել, նույնիսկ եթե ուղեփակոցը բարձրանա: Եթե ուղեփակոցն իջեցված է, և դուք չեք տեսնում մոտեցող գնացքը, զանգահարեք երկաթուղային արտակարգ իրավիճակների նշված անվճար հեռախոսահամարով կամ 9-1-1: Պատրաստ եղեք հաղորդելու ձեր գտնվելու վայրի մանրամասն նկարագրությունը:

Արագընթաց ներքաղաքային գնացքների տարանցիկ երկաթուղային գծանցներԵրկաթու ղային գծանցների համար կիրառվող կանոնները վերաբերում են նաև արագընթաց ներքաղաքային գնացքների տարանցիկ երկաթուղային գծանցներին: Մ ի հատե ք ռե լս ու ղ ինե րը , մինչև հստակորեն չտեսնեք երկու ուղղությամբ և չհամոզվեք, որ որևէ արագընթաց ներքաղաքային փոխադրամիջոց չ ի մոտենում: Երբեք մի շրջանցեք իջեցված ուղեփակոցը կամ մի անցեք դրա տակով: Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո ՒՆ . Ա ր ա գ ը ն թ ա ց նե ր ք ա ղաք ային գն ա ց քնե րը շ ատ անաղմուկ են շարժվում և շատ ավելի շուտ են արագություն հավաքում, քան գնացքները:

Տրամվայների, տրոլեյբուսների և ավտոբուսների մոտակայքումԵրբ վազանցն անվտանգ է, վազանց կատարելու թույլատրելի արագությունը ժ ամում 10 մղոն (16 կմ ) է : Այս սահմանափակումը գ ործում է այն անվտանգ ության գ ոտիներում կամ խաչմերուկներում, որտեղ տրամվայի, տրոլեյբուսի կամ ավտոբուսի կանգառ կա, և երթևեկությունը կարգավորվում է իրավապահի կամ ճանապարհային լուսացույցի օգնությամբ: Անվտանգության գոտին նշված է ճանապարհին տեղադրված ուռուցիկ ելուններով կամ գծանշաններով և առանձնացված է լինում հետիոտների համար: Անվտանգության գոտիներ կարելի է տեսնել հիմնականում այն վայրերում, որտեղ երթևեկելի մասից օգտվում են և՛ տրամվայները կամ տրոլեյբուսները, և՛ մյուս տրանսպորտային միջոցները:

Գործարար կամ բնակելի թաղամասերԹույլատրելի արագությունը ժամում 25 մղոն (40 կմ) է, եթե այլ բան նշված չէ:

- 33 -

Կենդանիների մոտակայքումԵթե տեսնում եք կենդանու ն կ ա ր ո վ նշ ա ն (տ ե՛ս օրինակը), ուշադիր եղեք երթևեկել ի մասում կամ մոտակայքում հնարավոր կենդանիների նկատմամբ: Եթե երթևեկելի մասի մոտ կենդանիներ կամ ընտանի անասուններ եք տեսնում, դան դա ղեց րեք ընթաց քը և ա ռ աջ շարժվեք զգուշորեն: Անպայման հետևեք կենդանիների համար պատասխանատու անձի ցուցումներին: Ճանապարհին թ ա փ ա ռ ո ղ կ ե ն դ ա ն ի տ ե ս ն ե լ ի ս դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը կամ կանգ առեք, եթե դա ապահով է: Մի շեղեք ընթացքը, քանի որ կարող եք կորցնել մեքենայի կառավարումը և վթար առաջացնել: Զգուշացեք կենդանիների հանկարծակի շարժումներից, քանի որ նրանք անկանխատեսելի են և կարող են թափով դուրս գալ երթևեկելի մաս:

ՏԵՍՈՂԱԿԱՆ ՈՐՈՆՈՒՄշրջակայքի զննՈւմՇրջակայքը զննելը (չորս կողմը նայելը) ներառում է ձեր մեքենայի շուրջ անվտանգ տարածության պահպանումը: Երբ մեկ այլ վարորդ սխալ է թույլ տալիս, ձեզ ժամանակ է հարկավոր հակազդելու համար: Ձեր մեքենայի համար բոլոր կողմերից թողեք բավականաչափ տարածություն, որպեսզի հակազդելու ժամանակ ունենաք: Այդ տարածությունն անհրաժեշտության դեպքում տեղ կթողնի արգելակելու կամ մանևրելու համար:

Իմացեք, թե ինչ է կատարվում առջևումՎերջին պահի ստիպողական քայլերից խուսափելու և վտանգը շուտ նկատելու համար ուսումնասիրեք ճանապարհը 10-15 վայրկյան ձեզանից առաջ: Վտանգավոր է հայացքն անընդհատ անմիջապես մեքենայի առջև սևեռած պահելը: Բացի դիմացը նայելուց, ուշադիր եղեք նաև ձեր շուրջը գտնվող մեքենաների նկատմամբ:

ՈՒ՞ր է շարժվում կանաչ մեքենան:

Նայեք հայելիների մեջ: Իմացեք, թե ինչ է կատարվում ձեր հետևում, որպեսզի կարողանաք պատրաստ լինել առջևում կատարվող իրադարձ ություններին: Բավարար տարածություն պահպանեք ձեր և դիմացից ընթացող մեքենայի միջև, որպեսզի վտանգի դեպքում հակազդելու ժամանակ ունենաք:Շրջապատն ընկալեք ամբողջովին – Եթե նայեք միայն ճանապարհի միջին հատվածին, ապա չեք նկատի, թե ինչ է կատարվում ձեր կողքը և հետևում: Շուրջը զննելը թույլ է տալիս տեսնել՝• մե քենանե րը , մ ոտ ո ց իկլե տնե րը ,

հեծանվորդներին և մարդկանց, որոնք կարող են հայտնվել ճանապարհին, երբ դուք հասնեք նրանց.

• ա ռ ջ և ո ւ մ խ ն դ ի ր ն ե ր ի մ ա ս ի ն նախազգուշացնող նշանները.

• ցուցումներ տվող նշանները:

Ստվերագծված տարածքները ձեր հայելիներից թաքնված մեռյալ գոտիներն են:

Ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն գ ո տ ի ն ե ր ո ւ մ վերադասավորվելուց առաջ նայեք ձեր հետևի դիտահայելու մեջ՝ մոտակայքում գտնվող մեքենաներ հայտնաբերելու համար, և ուսի վրայով հետ նայեք՝ «մեռյալ գոտիները» ստուգելու համար: Մեռյալ գոտիներում կարող է «թաքնված» լինել մոտոցիկլավար, մեքենա կամ հեծանվորդ: Նայեք, թե ինչ է տեղի ունենում շուրջը, որպեսզի նկատեք, օրինակ, դեպի փողոց գլորվող գնդակը կամ կողքի մեքենայի բացվող դուռը:

- 34 -

Զգ ոն եղեք հնարավոր վտանգների նկատմամբ – Նայեք ձեր առջևից ընթացող մեքենայից այն կողմ: Հայացքը «նույն կետին հառած» մի պահեք: Շարունակեք շուրջը զննել: 2-5 վայրկյանը մեկ նայեք հետևի դիտահայելիների մեջ, որպեսզի իմանաք ձեր մոտակայքում գտնվող տրանսպորտային միջոցների դիրքը:Ա ր ա գ ը ն թ ա ց բ ա զ մ ա գ ո տ ի ճանապարհով երթևեկելիս պատրաստ ե ղեք երթևեկության պայմանների փոփոխությանը: Հետևեք այլ վարորդների ազդանշաններին : Ուշա դ իր ե ղեք, որպեսզի նկատեք ուղեմուտքերից կամ փոխհատումներից երթևեկության հոսքին միացող տրանսպորտային միջոցները: Պատրաստ ե ղե ք ճանապար հային պայմանների և երթևեկության հոսքի կտրուկ փոփոխությունների: Իմացեք, թե երթևեկության որ գոտիներն են ազատ, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում օգտվեք դրանցից:Դիմացի մեքենայի «պոչին մի՛ կպչեք»: Շատ վարորդներ իրենց առջևից ընթացող մեքենաներին հետևում են չափազանց մոտ («պոչից կպած») և չեն կարողանում տեսնել բավարար չափով հեռու, ինչը պարտադիր է, քանի որ առջևի մեքենան արդեն փակում է նրանց տեսադաշտը:Որքան ավել ի մեծ տարած ություն պահպանեք ձեր և դիմացից ընթացող մեքենայի միջև, այնքան ավել ի շատ ժամանակ կունենաք վտանգը գիտակցելու և դրանից խույս տալու համար:Եթե ինչ-որ մեքենա ձեր դիմացից շատ մոտ ընթանալով միախառնվում է երթևեկության հոսքին, ոտքը հեռացրեք արագարարի ոտնակից: Դա տարածություն կբացի ձեր և առջևի մեքենայի միջև, և դուք ստիպված չեք լինի կտրուկ արգելակել կամ փոխել երթևեկության գոտին:Ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարների մեծ մասը, որոնցում մեքենան բախվում է առջևից ընթացող մեքենային, տեղի է ունենում դիմացի մեքենայից ապահով հեռավորություն չպա հպանելու պատ ճա ռ ով: Նման պատա հարից խ ուսափելու համար կիրառեք «3 վայրկյանի կանոնը»՝ երբ ձեր դիմացից ընթացող մեքենան անցնում է որևէ կետի, օրինակ՝ ճանապարհային նշանի մոտով, հաշվեք՝ «հազար մեկ, հազար երկու, հազար երեք»: Դա տևում է մոտավորապես 3 վայրկյան: Եթե այդ կետն անցնեք նախքան հաշվելն ավարտելը, ուրեմն բավարար հեռավորություն չեք պահպանում առջևից ընթացող մեքենայից:Դուք պետք է նկատի ունենաք 4 կամ ավելի շատ վայրկյան, կամ երբ՝

• ձեր հետևում «պոչից կպած» մեքենա կա: Նման դեպքերում մեծացրեք տարածությունը և մի արգելակեք հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի : Ա ս տ ի ճ ա ն ա բ ա ր դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը կամ անցեք այլ գոտի՝ «պոչից կպած» մեքենայի հետ բախումը կանխելու համար.

• մեքենան վար ում եք սայթաքուն ճանապարհներով.

• ընթանում եք մոտոցիկլետի հետևից խոնավ կամ սառցապատ ճանապարհով, ճ ա ն ա պ ա ր հ ի մե տ ա ղ ա կ ա ն ծածկույթի վրայով (օրինակ՝ կամրջի ճաղաշարով, ռելսուղիներով և այլն) կամ կոպճապատ ճանապարհ ով: Այդպիսի մակերևույթներով երթևեկելիս մ ոտ ոցիկլավարնե րը կար ո ղ են հեշտությամբ վայր ընկնել.

• ձեր հետևից ընթացո ղ մեքենայի վարորդը ցանկանում է վազանց կատարել: Տարածություն թողեք ձեր մեքենայի դիմաց, որպեսզի վազանց կատարելուց հետո այդ վարորդը կարողանա վերադառնալ նույն գոտին և ընթանալ ձեր առջևով.

• կցորդ եք քարշակում կամ ծանր բեռ եք տանում: Հավելյալ քաշը դժվարացնում է մեքենան կանգնեցնելը.

• ընթանում եք մեծ տրանսպորտային միջոցների հետևից, որոնք փակում են ձ ե ր դ իմա ց ի տե սա դաշ տը : Տարածությունը մեծացնելով՝ դուք կկար ո ղանաք տեսնել մեքենայի շրջակայքը.

• երկաթու ղային գծանցը հատել իս տեսնում եք ավտոբուս, դպրոցական ավտոբուս կամ հատուկ ցուցանակով մե քենա : Այ դ տրանսպորտային միջոցները պետք է կանգ առնեն երկաթուղային գծանցներում.

• միանում եք արագընթաց բազմագոտի ճանապարհով ընթացող երթևեկության հոսքին:

Իմացեք, թե ինչ է կատարվում ձեր կողքերումԱմեն անգամ այնպիսի վայր հասնելիս, որտեղ մարդիկ կարող են հատել ձեր ճանապարհը կամ հայտնվել ձեր դիմաց, կամ որտե ղ երթևեկության գ ոտին հանդիպում է մեկ այլ գոտու, դուք պետք է նայեք ձեր մեքենայի աջ և ձախ կողմերը̀ համոզվելու համար, որ ոչ ոք չի մոտենում: Փ ոխ հատ ումներ ում, հետի ոտնային անցումներում և երկաթուղային գծանցների վրա միշտ նայեք ձեր երկու կողմերը:Փոխհատումներում՝ • նայեք և՛ մեկ, և՛ մյուս ուղղությամբ, եթե

անգամ հատող փողոցի վրա լուսացույցի կարմիր լույս է վառվում կամ կանգ առնելու նշան կա.

- 35 -

– նախ նայեք դեպի ձախ, քանի որ ձախից մոտեցող տրանսպորտային միջոցները ձեզ ավել ի մոտ են գտնվում, քան աջից մոտեցողները,

– հետո նայեք աջ– հետո մեկ անգամ ևս նայեք ձախ.

հնարավոր է, որ որևէ մեքենայի կամ հետիոտնի նկատած չլինեք առաջին անգամ.

• մի ապավինեք լուսացույցի լույսերին: Որ ոշ վար որ դներ անտես ում են լուսաց ու յցի լու յսերը : Նախքան խաչմերուկ մուտք գործելը նայեք ձախ, աջ և առաջ՝ մոտեցող մեքենաները տեսնելու համար:

Մ եքենայի յուրաքանչ յուր կո ղ քից «տարածական բարձիկ» պահպանելու համար հետևեք ստորև նշված քայլերին.• մի հայտնվեք մեկ այլ վարորդի մեռյալ

գոտում: Նա կարող է չնկատել ձեր մեքենան և երթևեկության գոտին փոխելիս բախվել ձեզ.

• բազմագոտի փողոցում աշխատեք այլ մեքենաների հետ անմիջապես կո ղ ք -կո ղ քի չ շ ար ժ վե լ՝ անկախ հ ա ն դ ի պ ա կ ա ց ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ երթևեկության առկայությունից կամ բացակայությունից: Հնարավոր է, որ մեկ այլ վարորդ, առանց կողքերը նայելու, զբաղեցնի ձեր գոտին կամ փոխի գոտիներն ու բախվի ձեզ: Ընթացեք այդ մեքենայից կա՛մ ավելի առաջ, կա՛մ ավելի հետ.

• հնարավոր և անվտանգ լինելու դեպքում տարածություն թողեք արագընթաց բազմագոտի ճանապարհ մուտք գործող տրանսպորտային միջոցների համար, նույնիսկ եթե ունեք ճանապարհի առավելություն.

• ա ր ա գ ը ն թ ա ց բ ա զ մ ա գ ո տ ի մայրուղու ելքի մոտ մի շարժվեք այլ տրանսպորտային միջոցների հետ կողք-կողքի: Որևէ վարորդ կարող է հանկարծ որոշել դուրս գալ մայրուղուց կամ ուղղությունը փոխել ետ դեպի մայրուղի.

• տարածություն պահեք ձեր մեքենայի և կայանված տրանսպորտային միջոցների միջև: Հնարավոր է, որ այդ պահին մեքենայի հետևից որևէ մեկը դուրս գա, մեքենայի դուռը բացվի կամ ինչ-որ մեքենա հանկարծ տեղից շարժվի.

• զգույշ եղեք մոտոցիկլետների կամ հեծանիվների մոտով անցնելիս: Միշտ մեծ տարածություն թողեք ձեր մեքենայի և մոտոցիկլետների կամ հեծանիվների միջև:

Իմացեք, թե ինչ է կատարվում ձեր հետևումՇատ կարևոր է ստուգելը, թե ինչ կա ձեր ետևում, նախքան՝• կվերադասավորվեք երթևեկության

գոտիներում: Ուսի վրայով հետ նայեք՝ համոզվելու, որ չեք փակում այն գոտիով ընթացող մեքենաների ճանապարհը, ուր ուզում եք մտնել.

• կիջեցնեք մեքենայի արագությունը: Արա գ ն այե ք հայե լ ինե րի մեջ: Հայել իների մեջ նայեք նաև այն ժամանակ, երբ պատրաստվում եք շրջադարձ կատարելու դեպի որևէ երկրորդական փողոց կամ մերձատար ուղի կամ մեքենան կայանատեղիում կանգնեցնելու.

• ցած կիջնեք երկար կամ զառիթափ ճան ապար հ ով: Զ գ ուշ ա ց ե ք մե ծ տրանսպորտային միջոցներից, քանի որ դրանք կարող են շատ կարճ ժ ամանակում մեծ արագ ություն հավաքել.

• հետընթաց կշարժվեք: Հետընթացը միշտ վտանգավոր է , որ ովհետև դժվար է տեսնելը, թե ինչ կա մեքենայի ետևում: Մեքենան կայանման տեղից հետընթացով դուրս գալիս՝– մեքենա նստելուց առաջ ստուգեք, թե

ինչ կա մեքենայի առջևում և հետևում.– իմացեք, թե որտեղ են գտնվում

ձեր երեխաները: Մեքենան տեղից շարժելուց առաջ համոզվեք, որ նրանք մեքենայից հեռու են և ամբողջությամբ ձեր տեսադաշտում.

– եթե մոտակայքում այլ երեխաներ կան, նախքան հետընթաց տալը համոզվեք, որ տեսնում եք նրանց.

– մի բավարարվեք միայն հայելիների մեջ հայացք գցելով կամ ձեր կողապակուց դուրս նայելով.

- 36 -

– հետընթաց տալուց առաջ շրջվեք ու հետ նայեք աջ և ձախ ուսերի վրայով: Ապահովության համար ևս մեկ անգամ աջ ու ձախ ուսերի վրայով հետ նայեք հետընթաց տալու ժամանակ.

– դանդաղ շարժվեք՝ որևէ ընդհարումից խուսափելու համար:

Հաճախակի ստուգեք ձեր հետևից ընթացող մեքենաները, որպեսզի նկատեք «պոչին կպած» որևէ մեքենա (որը կիպ մոտեցել է ձեր մեքենային): Եթե հետևից ընթացող մեքենան ապահով տարածություն չի պահպանում, զգու՛յշ եղեք: Նախքան կանգ առնելը աստիճանաբար արգելակեք մեքենան: Մի քանի անգամ թեթև սեղմեք ու բաց թողեք արգելակները՝ կ իպ ընթացող մեքենային զգուշացնելով, որ դանդաղեցնում եք մեքենայի ընթացքը:Հնարավորինս շուտ ազատվեք «պոչից»: Վե րա դասավորվե ք ե րթևեկութ յ ան գոտիներում և նրան թույլ տվեք վազանց կատարել, կամ դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը այնպես, որ ձեր և առջևից ընթացող մեքենայի միջև ստեղծվ ի բավարար տարածություն: Եթե դա չօգնի, շարժվեք դեպի կողնակն ու կանգ առեք, երբ անվտանգ կլինի՝ նրան թույլ տալով անցնել:

Որքա՞ն ճշգրիՏ կարՈղ եք կանգ առնել:Եթե ձեր ճանապարհին որևէ արգելք է հայտնվում, դուք պետք է ժամանակին նկատեք այն, որպեսզի կանգ առնեք: Եթե ձեր դողերն ու արգելակման համակարգը լավ վիճակում են, իսկ ճանապարհի ծածկը չոր է, ապա՝• ժամում 55 մղոն (≈ 88,5 կիլոմետր)

արագությամբ ընթանալու դեպքում մոտ 400 ֆուտ (120 մետր) տարածություն է հարկավոր՝ վտանգը նկատելու և մեքենան լրիվ կանգնեցնելու համար.

• ժամում 35 մղոն (≈ 56,5 կիլոմետր) արագությամբ ընթանալու դեպքում մոտ 210 ֆուտ (65 մետր) տարածություն է հարկավոր՝ վտանգը նկատելու և մեքենան լրիվ կանգնեցնելու համար:

Ձեր շարժման արագությունը հարմարեցրեք եղանակի և ճանապարհի պայմաններին (տե՛ս «Երթևեկության արագ ության մասին հիմնական օրենքը» «Արագության սահմանափակումներ» բաժնում, էջ 30): Միացրեք լապտերները ցերեկային ժամերին, եթե դժվար է ճանապարհը տեսնելը, կամ տեսանելիությունը 1000 ֆուտից (300 մետրից) ցածր է:

ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԳՈՏԻՆԵՐԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՒՄ

(1) Հոծ դեղին գիծ. վազանցն արգելվում է, եթե հոծ դեղին գիծը ձեր կողմում է:

(2) Կրկնակի հոծ գծեր. ԱՐԳԵԼՎՈՒՄ Է վազանցել:

(3) Ընդհատվող դեղին գիծ. կարելի է վազանցել, եթե այդ մանևրն անվտանգ լինի:

Երթևեկության գոտու գծանշման օրինակներ

գծերի գՈւյներըՀոծ դեղին գծերը նշում են երկկողմանի երթևեկությամբ ճանապարհի առանցքը:Ընդհատվող դեղին գծերը ցույց են տալիս, որ կարել ի է վազանց կատարել, եթե ընդհատվող գիծը ձեր շարժման գոտուն կից է:Երկու հոծ դեղին գծերը ցույց են տալիս, որ վազանցն արգելվում է: Երբեք մի շարժվեք այս գծերից ձախ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ՝• Ը ն թ ա ն ո ւ մ ե ք ծ ա ռ ա յ ո ղ ա կ ա ն

մե ք ե ն ա ն ե ր ի / ո ւ ղ և ո ր ա տ ա ր տրանսպորտային միջոցների (High Occupancy Vehicle, HOV) գոտիով, որը հատուկ մուտք ունի ձախ կողմում:

• շինարարական կամ այլ տեսակի նշանների միջոցով ցուցում եք ստանում շարժվելու ճանապարհի մյուս կողմով, քանի որ ձեր կողմը փակված կամ արգելափակված է:

Դուք իրավունք ունեք ձախ շրջադարձ կատարելու մեկ զույգ զուգահեռ կրկնակի գծերի վրայով, որպեսզի մուտք գործեք մերձատար ու ղ ի կամ դ ուրս գաք մերձատար ուղուց, կատարեք հետադարձ կամ մտնեք մասնավոր ճանապարհ կամ դուրս գաք մասնավոր ճանապարհից:Մ իմյ անց ից 2 կամ ավե լ ի ֆուտ հեռավորության վրա գտնվող և երկու շարքով ձգվող կրկնակի հոծ գծերը համարվում են արգելապատ: Մի շարժվեք այս արգել քի վրայով, մի հատեք այն, այդտեղից ձախ շրջադարձ կամ հետադարձ մի կատարեք, բացի այն տեղերից, որտեղ հատուկ բացվածքներ են արված (տե՛ս տրամագիրը):

- 37 -

B

Հոծ սպիտակ գծերը ցույց են տալ իս միև ն ո ւ յն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մբ ըն թ ա ց ո ղ երթևեկության գ ոտիները, օրինակ՝ միակողմ փողոցները:Ը ն դ հ ա տ վ ո ղ ս պ ի տ ա կ գ ծ ե ր ն ա ռանձնացն ում են երթևեկության գոտիները նույն ուղղությամբ երկու կամ ավելի գոտիներ ունեցող ճանապարհների վրա:Կրկնակի սպիտակ գծերը երկու հոծ սպիտակ գծեր են, որոնք նշում են երթևեկության գոտու արգելապատը ս ո վ ո ր ա կ ա ն օ գ տ ա գ ո ր ծ մ ա ն և նախընտրել ի օգտագործման գոտու, օրինակ՝ ծառայողական կամ ուղևորատար (HOV) փոխադրամիջոցների գ ոտու միջև: Այդ գ ոտիներ ում գտնվել իս երբեք մի վերադասավորվեք. սպասեք, մինչև մեկ ընդհատվող սպիտակ գիծ հայտնվի: Հնարավոր է, որ այդ զուգահեռ գ ծե րը տե սնե ք նաև արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վրա կամ մոտ՝ ուղեմուտքերում և իջատեղերում:

երթեվեկՈւթյան գՈՏՈւ ընՏրՈւթյՈւնըԵրթևեկության գոտիների մասին խոսելիս հաճախ համարակալում է օգտագործվում: Ձախակողմյան կամ «արագ» գոտին կոչվում է «1-ին գոտի»: «1-ին գոտուց» աջ ընկած գոտիները կոչվում են «2-րդ գոտի», «3-րդ գոտի» և այլն:Համարակալված երթևեկության գոտիների օրինակ

Շ ա ր ժ վ ե ք ա յ ն գ ո տ ի ո վ , ո ր տ ե ղ երթևեկության հոսքն ամենահամաչափն է: Եթե կարող եք երեք գոտուց ընտրել մեկը, ապա ընտրեք մեջտեղի գոտին, որն ունի ամենահամաչափ երթևեկության հոսքը: Ավելի արագ ընթանալու, վազանցելու կամ ձախ շրջադարձ կատարելու համար օգտվեք ձախ գոտուց: Եթե ցանկանում եք մեքենան ավելի դանդաղ վարել կամ մեկ այլ ճանապարհ մտնել կամ ճանապարհից թեքվել, ապա շարժվեք աջ գոտիով:

Ե թե ձեր ու ղղությամբ ըն դամենը երկու գոտի կա, ապա շարժվեք աջ գոտիով, որտեղ երթևեկության հոսքն ամենահամաչափն է:Գոտիները հաճախակ ի մի փոխեք: Հնարավորինս երկար մնացեք միևնույն գոտում: Եթե արդեն խաչմերուկ եք մտել, շարունակեք առաջ շարժվել: Եթե սկսում եք շրջադարձ կատարել, շարունակեք և ավարտեք շրջադարձը: Վերջին պահին կատարված փոփոխությունը կարող է ընդհարումների պատճառ դառնալ: Եթե չեք հասցրել շրջադարձ կատարել, շարունակեք ճանապարհն այնքան, մինչև կարողանաք անվտանգ և օրինական շրջադարձ կատարել:

երթեվեկՈւթյան գՈՏիները փՈխելըԳոտիները փոխել նշանակում է՝• մի երթևեկության գոտուց մյուսն անցնել.• ու ղեմուտքից մտնել արագընթաց

բազմագոտի ճանապարհ. • ճանապարհի եզրից կամ կողնակից

մտնել երթևեկության հոսքի մեջ:Նախքան գոտին փոխելը ազդանշան տվեք, նայեք բոլոր հայելիների մեջ և՝• ստուգեք երթևեկության առկայությունն

ու վիճակը ձեր ետևից ու կողքից.• նայեք ձախ կամ աջ ուսի վրայով՝

համոզվելու, որ ձեր ընտրած գոտին ազատ է.

• ստուգեք տրանսպորտային միջոցների, մոտոցիկլետների և հեծանիվների առկայությունը ձեր «մեռյալ գոտում».

• համոզվեք, որ հաջորդ գոտում ձեր մեքենայի համար բավարար տեղ կա:

- 38 -

վազանցի գՈՏիներՆախքան վազանց կատարելը նայեք ձեր դիմաց՝ ճանապարհի ու երթևեկության վիճակը գնահատելու համար, որը կարող է այլ տրանսպորտային միջոցներին ստիպել մուտք գործել ձեր գոտին:Վազանց կատարելու համար երբեք դուրս մի եկեք ճանապարհի ասֆալտապատ կամ բանուկ մասից և դուրս մի եկեք կողնակի վ րա: Բանուկ մասի եզրը կարող է սպիտակ գծանշում ունենալ ճանապարհի մակերևույթի վրա: Խաչմերուկներում, երկաթուղային գծանցներում կամ առևտրի կենտրոնների մուտքերի մոտ վազանց կատարելը վտանգավոր է:Վազանց կատարեք ձախից: Աջից վազանցը թույլատրվում է միայն այն դեպքում, երբ՝• բաց ավտոմայրուղու վրա պարզորոշ

կերպով նշված են ձեր ուղղությանը հա մըն թ ա ց ե րկ ո ւ կ ա մ ա վ ե լ ի երթևեկության գոտիներ.

• ձեր դիմացի վարորդը ձախ շրջադարձ է կատարում, և դուք վազանց կատարելու համար երթևեկելի մասից դուրս չեք գալ իս: Երբեք ձախից վազանց մի կատարեք, եթե դիմացի մեքենան ձախ շրջադարձի ազդանշան է տալիս:

ծառայՈղական կամ ՈւղեվՈրաՏար ՏրանսպՈրՏային միջՈցների (HOV) գՈՏիներ Ո ւ ղ և ո ր ա տ ա ր տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն միջոցների (High Occupancy Vehicle, HOV) գոտին հատուկ գոտի է, որը նախատեսված է միայն համատե ղ շա հագ ործ վո ղ մե ք ե ն ա ն ե ր ի , ա վ տ ո բ ո ւ ս ն ե ր ի , մոտոցիկլետների կամ շրջակա միջավայրի քիչ աղտոտումը նշող պատճենատիպով տրանսպորտային միջոցների համար: Ծառայողական փոխադրամիջոցների կամ ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների (High Occupancy Vehicle, HOV) գոտուց կամ ուղեմուտքից կարելի է օգտվել միայն այն դեպքում, երբ ձեր մեքենան տեղափոխում է այդ գոտու համար սահմանված նվազագույն թվով ուղևորներ, կամ եթե դուք վարում եք արտանետումների ցածր մակարդակ ունեցող տրանսպորտային միջոց, որի վրա պատճենատպված է DMV-ի կողմից տրված հատուկ նշան: Եթե շահագործում եք ցածր արտանետումներ ապահովող և (կամ) կոմբինացված մեքենա, կարող եք ազատվել ու ղևորատար վճարով ի գ ոտիներից (high occupancy toll, HOT) օգտվելու համար գանձվող բոլոր վճարներից: Մոտոցիկլետավարները կարող են օգտվել ծառայողական փոխադրամիջոցների կամ ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների (High Occupancy Vehicle, HOV) համար նախատեսված գոտուց, եթե այլ բան նշված չէ ճանապարհին:

Ուղեմուտքի մոտ կամ արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի երկայնքով տեղադրված ցուցանակների վրա նշված է լինում յուրաքանչյուր տրանսպորտային միջոցում գտնվող մարդկանց նվազագույն թիվը, որն անհրաժեշտ է ծառայողական փոխադրամիջոցների կամ ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների (High Occupancy Vehic le, HOV ) գ ոտի ով (գոտիներով) երթևեկելու համար: Դրանք թվարկում են նաև շաբաթվա այն օրերը և ժամերը, երբ գործում է ծառայողական փոխադրամիջոցների կամ ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների (High Occu-pancy Vehicle, HOV) գոտիներով երթևեկելու պահանջը: Այս գոտում ճանապարհի երթևեկելի հատվածի վրա ներկված են լինում շեղանկյուն նշան և «Carpool Lane» բառերը: Այս գոտիները նաև կոչվում են «ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների» (ՈՒՏՄ (HOV)) գոտիներ: Ծառայողական փոխադրամիջոցների կամ ուղևորատար տրանսպորտային միջոցների (High Occupancy Vehicle, HOV) գոտի մտնելու կամ դրանից դուրս գալու համար երբեք մի հատեք զուգահեռ կրկնակի հոծ գծերը: Դա արեք միայն հատուկ մուտքի և ելքի համար նախատեսված վայրերում:

BIKELANE

BIKELANE

ձախ շրջադարձի կենՏրՈնական գՈՏիներՁախ շրջադարձի կենտրոնական գոտին գտնվում է երկկողմանի փողոցի մեջտեղում և երկու կողմից գծանշված է երկուական գծերով: Ներքին գիծն ընդհատվող է, իսկ արտաքինը՝ հոծ: Եթե փողոցն ունի կենտրոնական շրջադարձի գոտի, դուք պետք է այն օգտագործեք, որպեսզի պատրաստվեք կամ կատարեք ձախ շրջադարձ, կամ որպեսզի պատրաստվեք կամ կատարեք թույլատրված հետադարձ (CVC §21460.5 (c)): Ձախ շրջադարձի կենտր ոնական գ ոտ ում կարել ի է շարժվել ընդամենը 200 ֆուտ (≈ 60 մետր): Սա սովորական երթևեկության գոտի կամ վազանցի գոտի չէ: Այս գոտուց ձախ շրջադարձ կատարելու համար ազդանշան տվեք, հետ նայեք և մեքենան վարեք ամբողջովին ձախ շրջադարձի

- 39 -

կենտրոնական գոտու ներքին մասով: Կանգ մի առեք, որպեսզի չփակեք ձեր հետևից ընթացող մեքենաների երթևեկությունը: Համոզվեք, որ երկու ուղղությամբ էլ գոտին ազատ է, և շրջադարձ կատարեք միայն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է: Ստուգեք՝ կա՞ն դեպի ձեզ շարժվող տրանսպորտային միջոցներ, որոնք պատրաստվում են ձախ շրջադարձ կատարել:Երկրորդական փողոցից կամ մերձատար ուղուց ձախ շրջադարձ կատարել իս ազդանշան տվեք և սպասեք, մինչև շրջադարձն անվտանգ լինի: Այնուհետև կարել ի է մտնել ձախ շրջադարձի կենտրոնական գոտի: Երթևեկության հոսքի մեջ մտեք միայն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է:

շրջանցման Տարածքներ եվ գՈՏիներԵրկու երթևեկության գոտի ունեցող ճանապարհների վրա երբեմն գծանշված են լինում հատուկ շրջանցման տարածքներ: Ձեր հետևից եկող մեքենաներին առաջ թողնելու համար շարժվեք դեպի այս տարածքները:Որոշ երկգոտի ճանապարհներ ունեն վազանցի գոտիներ: Եթե դուք դանդաղ շարժվում եք երկգոտի ավտոմայրուղով կամ ճանապարհով, որտեղ վազանց կատարելը վտանգավոր է, և 5 կամ ավելի շատ մեքենաներ են ձեզ հետևում, ապա պետք է մտնեք շրջանցման տարածքները կամ գոտիները, որպեսզի այդ մեքենաները կարողանան ձեզ շրջանցել:

երթեվեկՈւթյան գՈՏՈւ վերջը ցՈւյց ՏվՈղ գծանշՈւմներԱ ր ա գ ը ն թ ա ց բ ա զ մ ա գ ո տ ի ճանապարհների, ինչպես նաև որոշ քաղաքային փողոցների երթևեկության գ ոտիները, որոնք ավարտվում են, սովորաբար գծանշված են լինում հաստ ընդհատվող գծով: Եթե շարժվում եք այդպիսի ընդհատվող գծերով նշված գոտիով, պատրաստ եղեք ավտոմայրուղուց դուրս գալու կամ այն բանին, որ ձեր զբաղեցրած գոտին շուտով վերջանալու է: Հետևեք ճանապարհային նշանին, որը հրահանգում է ավտոմայրուղուց դուրս գալ կամ փոխել գոտին և այլն:

ընդհանՈւր երթեվեկելի մասի հեծանվային գծանշՈւմներ («ՈւշադրՈւթյՈւ՛ն, հեծանվՈրդ է» Տիպի գծանշՈւմներ)«Ուշադրությու՛ն, հեծանվորդ է» տիպի գծանշումները նշում են այն գոտիները, որ ոնք հեծ անվոր դները կար ո ղ են օրինականորեն զբաղեցնել:

Ընդհանուր ճանապարհի գոտիները հեծանվորդներին օգնում են ճիշտ դիրք զբաղեցնել ընդհանուր օգտագործման ճանապարհի երթևեկելի մասում: Դրանք նաև ավտովարորդներին զգուշացնում են հեծանվորդի դիրքի մասին, որը նա կարող է զբաղեցնել բանուկ երթևեկելի մասում:

հեծանվՈւղիներՀեծանվուղին հեծանվորդների համար նախատեսված երթևեկության գոտի է, որը գծանշվում է հոծ սպիտակ գծով՝ սովորաբար վերածվելով ընդհատուն գծի, որն ավարտվում է նախքան անկյանը հասնելը: Տարբերվելով հասարակ սպիտակ գծից, որը ցույց է տալիս ճանապարհի եզրը՝ հեծանվուղու լայնության նկատմամբ ներկայացվում են հատուկ պահանջներ, որոնք հեծանվուղին հստակորեն գծանշում են որպես հեծանվային արահետ:• Հեծանվուղուն պետք է վերաբերվել

նույն կերպ, ինչ մյուս երթևեկության գոտիներին:

• Մի՛ մտեք հեծանվուղի, եթե այդ գոտիով հեծանվորդ է երթևեկում:

• Մ ի՛ խ ոչ ըն դ ոտե ք հե ծ ան վ ա յ ին երթևեկությունը՝ նվազեցնելով հեծանվի անվտանգ անցման համար պահանջվող լայնությունը, որպես կանոն՝ 3-ից 4 ֆուտ (90-120 սմ):

- 40 -

Երբ աջ շրջադարձ եք կատարում անկյունից կամ այլ մերձատար ուղու մուտքից 200 ֆուտ (≈ 60 մ) հեռավորության սահմաններում, պետք է հեծանվուղի մտնեք միայն համոզվելուց հետ ո, որ հեծանվային երթևեկություն չկա, այնուհետև կատարեք շրջադարձը: Որևէ այլ ժամանակ մի ընթացեք հեծանվուղիով:Դուք կարող եք մեքենան կայանել հեծանվուղու վրա, եթե ձեր մեքենան չի փակում որևէ հեծանվորդի ճանապարհը և (կամ) այնտեղ տեղադրված չէ «Կայանումն արգելվում է» (“No Parking”) նշանը:Շարժիչով հեծանիվների՝ մոպեդների վարորդները պիտի զգուշորեն օգտվեն հեծանվուղիներից, որպեսզի խուսափեն հեծանվորդների հետ ընդհարումներից:

ՇՐՋԱԴԱՐՁԵՐՁախ շրջադարձեր - Ձախ շրջադարձ կատարելու համար շարժվեք դեպի կենտրոնական բաժանարար գիծը կամ զբաղեցրեք ձախ շրջադարձի գոտին: Սկսեք ազդանշանել շրջադարձից 100 ֆուտ (30 մետր) առաջ: Հետ նայեք ձախ ուսի վրայով և նվազեցրեք արագությունը: Կանգ առեք սահմանագծին չհասած: Նայեք նախ ձախ, ապա աջ, ապա կրկին ձախ և կատարեք շրջադարձն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է: Ձախ շրջադարձ կատարելիս չի կարելի ժամանակից շուտ թեքվել և «կտրել» հանդիպակաց ընթացող մեքենաների զբաղեցրած երթևեկության գոտու անկյունը:

Մ Ի “ԿՏՐԵՔ” ԱՆԿՅ�ՆԸ

Ձախ շրջադարձի օրինակ

Խորհուրդ անվտանգության վերաբերյալ. Երբ սպասում եք ձախ շրջադարձ կատարելու, անիվներն այնքան ժամանակ ուղիղ պահեք, մինչև շրջադարձ կատարելն անվտանգ լինի: Եթե անիվները դեպի ձախ թեքված լինեն, և հետևից ձեզ որևէ մեքենա հարվածի, դուք կարող եք հայտնվել հանդիպակաց երթևեկության մեջ:

Կարմիր լույսի տակ ձախ շրջադարձ կարելի է կատարել միայն միակողմանի փողոցից միակողմանի փողոց մտնելիս: Շրջադարձի ազդանշան տվեք և կանգ առեք գծանշված սահմանագծի մոտ, մինչև վառվի լուսացույցի կարմիր լույսը: Եթե սահմանագիծ չկա, կանգ առեք նախքան հետիոտնային անցում մտնելը: Եթե հետիոտնային անցում չկա, կանգ առեք նախքան խաչմերուկ մտնելը: Կարող եք ձախ շրջադարձ կատարել դեպի ձախակողմյան երթևեկությամբ միակողմանի փողոց, եթե շրջադարձն արգելող նշան չկա: Ճանապարհը զիջեք իրենց կանաչ լույսի տակ երթևեկող հետիոտներին, հեծանվորդներին կամ այլ տրանսպորտային միջոցներին:Աջ շրջա դարձեր - Աջ շ րջա դարձ կատարելու համար շարժվեք դեպի ճանապարհի աջ եզրը: Հեծանվային արահետի առկայության դեպքում այդ գոտին մտեք շրջադարձից ոչ ավելի, քան 200 ֆուտ (60 մետր) առաջ: Ուշադիր եղեք՝ նկատելու համար այն հեծանվորդներին և մոտոցիկլավարներին, որոնք կարող են հայտնվել ձեր մեքենայի և մայթեզրի միջև: Սկսեք ազդանշանել շրջադարձից 100 ֆուտ (30 մետր) առաջ: Հետ նայեք աջ ուսի վրայով և նվազեցրեք արագությունը: Կանգ առեք սահմանագծին չհասած: Նայեք աջ ու ձախ և կատարեք շրջադարձն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է: Մի կատարեք մեծ շառավղով շրջադարձ՝ մտնելով մեկ այլ գոտի: Շրջադարձն ավարտեք աջ գոտում:

Աջ շրջադարձի օրինակԼԱՅՆ ՇՐՋԱԴԱՐՁ ՄԻ ԿԱՏԱՐԵՔ

- 41 -

Ա ջ շ ր ջ ա դ ա ր ձ ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն լուսացույցի կարմիր լույսի տակ – Շրջադարձի ազդանշան տվեք և կանգ առեք գծանշված սահմանագծի մոտ, մինչև վառվի լուսացույցի կարմիր լույսը: Եթե սահմանագիծ չկա, կանգ առեք նախքան հետիոտնային անցում մտնելը: Եթե հետիոտնային անցում չկա, կանգ առեք նախքան խաչմերուկ մտնելը: Կարող եք աջ շրջադարձ կատարել, եթե շրջադարձն արգելող նշան չկա: Ճանապարհը զ իջեք իրենց կանաչ լույսի տակ երթևեկող հետիոտներին, մոտոցիկլավարներին, հեծանվորդներին կամ այլ տրանսպորտային միջոցներին:Աջ շրջադարձ դեպի շրջադարձի համար նախատեսված գոտիով ճանապարհ – Դուք առանց կանգ առնելու աջ շրջադարձի իրավունք ունեք, եթե այն ճանապարհը, ուր շրջադարձ եք կատարում, ունի տրանսպորտային հոսքերի միախառնում չթույլատրող երթևեկության գոտի, որը նախատեսված է աջ շրջադարձ կատարող տրանսպորտային միջոցների համար, և ազատ աջ շրջադարձն արգելող նշան չկա: Դուք իրավունք ունեք առանց կանգ առնելու առաջ շարժվելու, նույնիսկ եթե լուսացույցի կարմիր լույս կա խաչմերուկով ուղիղ ընթացող տրանսպորտային միջոցների համար նախատեսված կղզյակում: Եթե աջ շրջադարձի գոտու աջ մայթեզրին կա ճանապարհային լուսացույց կամ նշան, ապա պետք է հետևեք այդ լուսացույցի կամ նշանի ցուցումներին: Հետիոտնային անցման սահմաններում պետք է միշտ զիջեք հետիոտներին:

Շրջադարձն արգելված է կարմիր սլաքի դեպքում – Կարմիր սլաքի դեպքում արգելված է աջ կամ ձախ շրջադարձը:

աջ եվ ձախ շրջադարձերի ՕրինակներՏրամագրերում մեքենաների վրա նշված համարները համապատասխանում են այս էջերում բերված նախադասությունների համարակալմանը: Միշտ օգտագործեք շրջադարձի ազդանշանները:1. Ձ ախ շ րջ ա դար ձ ե րկկո ղմանի

երթևեկությամբ փողոցից: Շրջադարձը սկսեք ձախ գոտուց, որն ամենամոտն է փողոցի կենտրոնին: Շրջադարձն ավարտեք հատ ո ղ փ ո ղոցի մեկ կամ մյուս գոտում (ցույց է տրված սլաքներով), եթե դա անվտանգ է: Եթե ձախ շրջադարձի կենտրոնական գոտի կա, շրջադարձը կատարեք այդ գոտուց: Ձախ շրջադարձը կարելի է կատարել նաև մյուս գոտուց, եթե դա թույլատրող նշաններ կամ սլաքներ կան:

1

1

2*

2. Աջ շրջադարձ: Շրջադարձը սկսեք և ավարտեք աջակողմյան մայթեզրին ամենամոտ գոտում: Մի կատարեք մեծ շառավղով շրջադարձ՝ մտնելով մեկ այլ երթևեկության գոտի: Ուշադիր եղեք՝ նկատելու համար այն հետիոտներին, մ ո տ ո ց ի կ լ ե տ ա վ ա ր ն ե ր ի ն և հեծանվորդներին, որոնք գտնվում են ձեր մեքենայի և մայթեզրի միջև: Երբեմն ճանապարհային նշանները կամ ճանապարհի երթևեկելի հատվածի գծանշումները թույլ են տալ իս աջ շրջադարձ կատարել մեկ այլ գոտուց, ինչպես ցույց է տրված -րդ նկարում:

3. Ձախ շ րջա դարձ երկկո ղմանի երթևեկությամբ փ ո ղոցից դեպ ի միակողմանի փողոց: Շրջադարձը սկսեք այն գոտուց, որն ամենամոտն է փողոցի կենտրոնին: Շրջադարձն ավարտեք ցանկացած երթևեկության գոտում, որը բաց է և ապահով, ինչպես ցույց է տրված սլաքներով:

- 42 -

4. Ձ ախ շ րջ ա դար ձ միակո ղմանի փողոցից դեպի երկկողմանի փողոց: Շրջա դարձը սկսեք ամենաձախ գ ոտուց: Շրջադարձն ավարտեք մեկ կամ մյուս գոտում, որը բաց է և ապահով, ինչպես ցույց է տրված սլաքներով:

5. Ձ ախ շ րջ ա դար ձ միակո ղմանի փողոցից դեպի միակողմանի փողոց: Շրջադարձը սկսեք ամենաձախ գոտուց: Ուշադիր եղեք՝ նկատելու համար այն հետիոտներին, մոտոցիկլավարներին և հեծանվորդներին, որոնք գտնվում են ձեր մեքենայի և մայթեզրի միջև, քանի որ նրանք իրավունք ունեն ձախ շրջադարձ կատարելու համար օգտվելու ձախ շրջադարձի գոտուց: Շրջադարձն ավարտեք ցանկացած երթևեկության գոտում, որը բաց է և ապահով, ինչպես ցույց է տրված սլաքներով:

5

6

*

one way

6. Ա ջ շ ր ջ ա դ ա ր ձ մի ա կ ո ղ մ ա ն ի փողոցից դեպի միակողմանի փողոց: Շրջադարձը սկսեք ամենաաջ գոտուց: Անվտանգ լինելու դեպքում կարելի է շրջադարձն ավարտել ցանկացած գոտում: Երբեմն ճանապարհային ն շ ա ն ն ե ր ը կ ա մ պ ա տ վ ա ծ ք ի գծանշումները թույլ են տալ իս աջ շրջադարձ կատարել մեկ այլ գոտուց, ինչպես ցույց է տրված նկարում:

7. Ձախ շրջադարձ ճամփաբաժանում՝ մի ա կ ո ղ մ ա ն ի փ ո ղ ո ց ի ց դ ե պ ի երկկողմանի փողոց: Ուղիղ ընթացող տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ն ե ր ն առավելություն ունեն: Կարելի է և՛ աջ, և՛ ձախ շրջադարձ կատարել կենտրոնական գոտուց: Ուշադիր եղեք՝ ձեր շրջադարձի շրջագծի մե ջ հ ա յ տ ն վ ո ղ մե ք ե ն ա ն ե ր ը , մոտոցիկլետները և հեծանիվները նկատելու համար:

7

թՈւյլաՏրված հեՏադարձերՀետադարձը ետ շրջադարձն է փողոցում՝ ձեր եկած ճանապարհը վերադառնալու հ ա մա ր : Հ ե տ ա դ ա ր ձ կ ա տ ա ր ե լո ւ համար ազդանշան տվեք և զբաղեցրեք ամենաձախ գոտին կամ ձախ շրջադարձի կենտրոնական գոտին: Թույլատրված հետադարձ կարելի է կատարել՝• հատելով կրկնակի դեղին գիծը, երբ դա

անվտանգ և թույլատրված է.• բնակելի թաղամասում՝

– ե թե 2 0 0 ֆուտի (6 0 մե տրի) սա հմաններ ում ձեզ մոտեց ո ղ տրանսպորտային միջոցներ չկան.

– ե րբ ճանապար հային նշ անը , լուսացույցի լույսը կամ լուսացույցը ձեզ պաշտպանում է մոտեցող տրանսպորտային միջոցներից.

• խաչմերուկում լուսացույցի կանաչ լույսի կամ կանաչ սլաքի տակ, եթե ճանապարհի վրա չկա «Հետադարձն արգելված է» (“No U-turn”) նշան.

• բաժանարար գոտիով երկկողմանի ճանապարհի վրա, միայն այն դեպքում, երբ կենտրոնական բաժանարար գծի վրա գոյություն ունի բացվածք:

- 43 -

արգելված հեՏադարձերԵրբեք հետադարձ մի կատարեք՝• երկաթուղային գծանցների վրա կամ

դրանց մոտակայքում.• բաժանարար գոտիով երկկողմանի

ճ ա ն ա պ ա ր հ ի վ ր ա՝ հ ա տ ե լ ո վ բաժանարար գիծը, ճամփեզրը, հողի շերտը կամ երկու զուգահեռ կրկնակի գծերը.

• երբ դուք յուրաքանչյուր ուղղությամբ հստակորեն չեք տեսնում առնվազն 200 ֆուտ (60 մետր) հեռավորության վրա՝ ճանապարհի կորության, բլրի, անձրևի, մառախուղի կամ որևէ այլ պատճառով.

• այնտեղ, որտեղ ճանապարհի վրա տեղադրված է «Հետադարձն արգելված է» (“No U-turn”) նշանը.

• երբ այլ տրանսպորտային միջոցներ կարող են բախվել ձեզ.

• միակողմանի փողոցում.• հրշեջ կայանի դիմաց: Հետադարձի

համար երբեք մի օգտագործեք հրշեջ կայանի մերձատար ուղին.

• գ ո ր ծ ա ր ա ր թ ա ղ ա մ ա ս ե ր ո ւ մ : Տարածքները, որտեղ կան եկեղեցիներ, բնակարաննե ր , բ ազմաընտանիք բնակել ի միավորներ և հանրային շինություններ (բացի դպրոցներից), նույնպես համարվում են գործարար թաղամասեր: Հետադարձ կատարեք միայն խաչմերուկներում, եթե որևէ նշան այն չի արգելում, կամ այնտեղ, որտեղ հետադարձերի համար հատուկ բացվածքներ կան:

ԿԱՅԱՆՈՒՄթեք ճանապարհին կայանելըԵրբ մեքենան կայանում եք՝• թեք մերձատար ուղու վրա, այնպես

թեքեք անիվները, որ մեքենան փողոց դուրս չգա, եթե հանկարծ արգելակները չպահեն.

• զառիվայր ճանապարհի վրա, առջևի անիվները թեքեք դեպի եզրաքարը կամ ճանապարհի եզրը: Քաշեք կայանման արգելակը.

• զառիվեր ճանապարհի վրա, առջևի անիվները շրջեք եզրաքարին հակառակ ուղղությամբ և թույլ տվեք, որ մեքենան

մի քանի դյույմ հետ շարժվի: Անիվը պետք է թեթևակի հպվի եզրաքարին: Քաշեք կայանման արգելակը.

• զառիվեր կամ զառիվայր ճանապարհի վրա, որը եզրաքարեր չունի, այնպես թե քե ք անիվնե րը , որ մե քենան ճանապարհի կենտրոնից հեռանա, եթե հանկարծ արգելակները չպահեն:

զառիվայր զառիվեր եզրաքար չունեցող զառիվեր կամ զառիվայրՄիշտ գործի գցեք կայանման արգելակը և փոխանցման տուփը դրեք «կայանում» դիրքում:

զՈւգահեռ կայանՈւմԶուգահեռ կայանումը մեքենավարման հմտություն է, որը թույլ է տալիս կայանել ճանապարհին զուգահեռ՝ այլ կայանված տրանսպորտային միջոցների հետ մի շարքում: Ստորև նկարագրված քայլերը բացատրում են անվտանգ զուգահեռ կայանելու ձևը:1. Գտեք կայանատեղ: Փնտրեք ձեր

մեքենայից առնվազն 3 ֆուտով (≈ 90 սմ) ավելի երկար տարածություն: Երբ տեղ գտնեք, ազդանշանեք կայանելու մտադրության մասին:

2. Մ ե ք ե ն ա ն վ ա ր ե ք դ ե պ ի ա յ դ կայանատեղը կամ այն կայանատեղի դիմաց կանգնած տրանսպորտային միջոցի կողքով, ուր մտադիր եք կայանել: Մոտավորապես 2 ֆուտ (≈ 60 սմ) տարածություն թողեք տրանսպորտային միջոցի կամ հաջորդ տեղի միջև և կանգ առեք, հենց որ ձեր թափարգելը հավասարվի այդ տեղին: Նայեք հետևի դիտահայելու մեջ և ուսի վրայով հայացք գցեք, որպեսզի ստուգեք մոտեցող տրանսպորտային միջոցների առկայությունը: Ոտքը պահեք արգելակի վրա և մեքենան կանգնեցրեք հետընթաց դիրքում: Մի անջատեք ազդանշանը:

- 44 -

առաջ ու հետ քշել: Հիմա ձեր մեքենան պիտի լինի եզրաքարին զուգահեռ և դրանից ոչ ավելի, քան 18 դյույմ (46 սմ) հեռու:

Քայլ 3Հենց որ մեքենան կանգնի եզրաքարին զուգահեռ, քշեք առաջ, որպեսզի մեքենան կանգնեցնեք կայանատեղի մեջտեղում:

5. Ստուգեք վտանգների առկայությունը: Նախքան մեքենայի դուռը բացելը ստուգեք հայելիները և նայեք ուսի վրայով՝ որևէ վտանգ նկատելու համար:

ներկված եզրաքարերի մՈՏ կայանելըՏարբեր գույներով ներկված եզրաքարերը կայանման հետևյալ հատուկ կանոններն են թելադրում՝Սպիտակ – Կանգնեք միայն այնքան, որքան անհրաժեշտ է ուղևոր վերցնելու կամ իջեցնելու կամ փոստարկղը նամակ գցելու համար. Կանաչ – Կայանեք սահմանափակ ժ ա մ ա ն ա կ ո վ : Ժ ա մ ա ն ա կ ի սահմանափակումները նշված են լինում կանաչ գոտու կողքին տեղադրված նշանի կամ ներկված եզրաքարի վրա.Դեղին – Մի կանգնեք ավելի երկար, քան նշված է՝ ուղևորներ կամ բեռ վերցնելու կամ իջեցնելու համար: Սովորաբար պահանջվում է, որ ոչ առևտրային փոխադրամիջոցների վարորդները մնան մեքենայում.

Քայլ 1Մ ե քեն ան բե րե ք և կան գնե ց րե ք կայանատեղի դիմաց կանգնած մեքենայի կողքին:

3. Ոտքը հանեք արգելակման ոտնակից: Նախքան հետընթաց տալը ստուգեք հայելիները և նայեք ուսի վրայով՝ որևէ վտանգ նկատելու համար: Սկսեք հետընթաց կատարել մոտավորապես 45 աստիճան անկյան տակ:

4.

45°

Քայլ 2S-աձև հետընթաց կատարեք դեպի կայանատեղը:

Ուղղեք մեքենան: Սկսեք ղեկանիվը պտտել և հեռանալ եզրաքարից, երբ հետևի անիվը գտնվում է եզրաքարից 18 դյույմ (46 սմ) հեռավորության վրա: Ուղղվելու համար գուցե հարկ լինի

- 45 -

Կարմիր – Կանգառը կամ կայանումն արգելված է (ավտոբուսները կարող են կանգնել ավտոբուսների համար գծանշված կարմիր գոտում).Կապու յ տ – Կայ ան ու մը թ ո ւ յ լ ա տ ր վ ո ւ մ է մի ա յ ն հ ա շ մ ա ն դ ա մն ե ր ի կ ա մ նրանց վարորդների համար, որոնց մեքենայի վ րա կա հաշմանդամ անձանց կամ հաշմանդամ վետերաններին տրվող ցուցանակ կամ հատուկ համարանիշ: Հատուկ ցուցանակ կամ համարանիշ ունեցող մեքենայով երթևեկող հաշմանդամները կարող են անսա հմանափակ ժ ամանակով կայանել հատ ուկ տարած քներ ում, նույնիսկ եթե կայանման ժամանակը սահմանափակված է : Հաշմանդամի կայանման համար նախատեսված գոտուն կից ստվերագծված (շեղ գծերով) տարածքը կայանումն արգելող տարածք է: Այցելեք DMV-ի կայքը www.dmv.ca.gov հասցեում կամ զանգեք 1-800-777-0133 համարով՝ կայանման ցուցանակի կամ հատուկ համարանիշների դիմումի ձևը ստանալու համար: Սահմանված կարգավիճակն ունեցող անձինք կարող են դիմել փոստով կամ DMV-ի տեղական գրասենյակում: Հաշմանդամի կամ հաշմանդամ վետերանի համարանիշ ունեցո ղներին կտրվ ի փաստաթուղթ:

Ստվերագծված (շեղ գծերով) տարածքի օրինակ

Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն . Ց ո ւ ց ա ն ա կ ը չարաշա հ ո ղները կկորցնեն իրենց կայանման հատուկ արտոնությունները: Բ ա ց ի այ դ , ն ման չարաշ ա հ ու մը համարվում է զանցանք և պատժվում է մինչև $1000 տուգանքով, մինչև 6 ամիս բանտարկությամբ՝ շրջանային բանտում, կամ՝ երկու պատժամիջոցները միասին:Հ ա շ մ ա ն դ ա մի ց ո ւ ց ա ն ա կ ի կ ա մ համարանիշի չարաշահման օրինակներ են՝• ց ու ց անակ ի կամ համարանիշ ի

կորստի կամ գ ո ղության մասին հայտարարություն տալուց և այն գտնելուց հետո ցուցանակը կամ համարանիշը օգտագործելը՝ առանց գտնելու մասին հայտնելու.

• ց ու ց ան ակ ը կամ համարանիշ ը ը ն կ ե ր ն ե ր ի ն կ ա մ ը ն տ ա ն ի ք ի անդամներին փոխ տալ ը (նրանց հ ա շ մ ա ն դ ա մ լ ի ն ե լ - չ լ ի ն ե լ ո ւ հանգամանքից անկախ).

• ց ո ւ ց ա ն ա կն ե ր ի փ ո խ ա ն ա կ ո ւ մ ը ընկերների կամ ընտանիքի անդամների հետ.

• ց ու ց ան ակ ը կամ համարանիշ ը օգտագործելը, երբ անձը, որին այն տրվել է, ձեր մեքենայի մեջ չէ (հաշմանդամ երեխան կամ ընտանիքի անդամը, հաշմանդամ գործատուն և այլն).

• մահացած մարդու ցուցանակի կամ համարանիշի օգտագործումը:Ծ Ա ՆՈ ԹՈ ՒԹ ՅՈ ՒՆ. Դուք պետք է մա հաց ած հաշման դամ ան ձի ց ո ւ ց ա ն ա կ ը և հ ա մ ա ր ա ն ի շ ը վերադարձնեք DM V-ի տեղական գրասենյակ կամ ուղարկեք փոստով՝DMV PO Box 942869 MS D238 Sacramento, CA 94269-0001

- 46 -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- 47 -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- 48 -

արգելված կայանՈւմ Երբեք մի կայանեք կամ թողեք ձեր մեքենան՝ • այնտե ղ, որտե ղ տե ղա դ րված է

«Կայանումն արգելվում է» (“No Parking”) նշանը.

• գ ծ ա ն շ վ ա ծ կ ա մ չ գ ծ ա ն շ վ ա ծ հետիոտնային անցումների, մայթի վրա՝ մասամբ մայթը փակելով, կամ մերձատար ուղիների դիմաց.

• հաշմանդամների համար նախատեսված մայթի թեք հարթակից 3 ֆուտից (91,5 սանտիմետր) պակաս հեռավորության վրա կամ այն մայթեզրի դիմաց կամ վրա, որտեղից անվասայլակի մուտք կա դեպի մայթ.

• հաշմանդամների համար նախատեսված կայանման տարածքում, եթե դուք հաշմանդամ չեք և ցուցանակ կամ հաշմանդամի համարանիշներ չունեք.

• Հաշմանդամների համար նախատեսված կայանման տարածքի հարևանությամբ, եթե այն ստվերագծված է (շեղ գծերով) («Կալ իֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգիրք», CVC §22507.8(c)(2)):

• բանած գազեր չարտանետող և այդ մասին հատուկ պատճենատպված նշան կրող տրանսպորտային միջոցների կայանման կամ լիցքավորման համար նախատեսված տարածքում.

• թ ո ւ նե լո ւ մ կ ա մ կ ա մր ջ ի վ րա , բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա թույլատրող նշաններ կան.

• հրշեջ ջրածորանի կամ հրշեջ կայանի մերձատար ուղուց մինչև 15 ֆուտ (4,5 մետր) հեռավորության վրա.

• երկաթգծի վրա կամ դրանից մինչև 7½ ֆուտ (≈ 2,3 մ) հեռավորության վրա.

• անվտանգության գոտու և մայթեզրի միջև.

• «ե րկ ր որ դ շարքում կայանված » (կայանում փողոցում, երբ մայթեզրի մոտ կայանման համար թույլատրված բոլոր տեղերն արդեն զբաղված են).

• փողոցի հակադիր կողմում.• կարմիր եզրաքարի մոտ.

• արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վրա, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ՝– արտակարգ իրավիճակ է ստեղծվել.– իրավապահ անձը կամ հսկիչ սարքը

պահանջում է կանգ առնել.– կայանումը հատկապես թույլատրված

է: Եթե մեքենան (անգամ խափանված) կանգնեցված, կայանված կամ թողնված է լ ինում արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վ րա ավելի քան 4 ժամ, այն կարող է հեռացվել (CVC §22651(f)):

ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Եթե ստիպված եք կանգ առնել արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վրա, կայանեք երթևեկելի մասից ամբողջովին դուրս և մնացեք մեքենայի մեջ դռները փակ վիճակում, մինչև օգնությունը տեղ հասնի: Բավականաչափ տեղ թողեք ճանապարհի վրա, որպեսզի տրանսպորտային միջոցները կարողանան ազատորեն երթևեկել: Ձեր մեքենան պետք է երկու ուղղությամբ տեսանելի լ ինի առնվազն 200 ֆուտ (60 մետր) հեռավորությունից:

կայանման հաՏՈւկ կանՈններ • Երբ հարթ փողոցում մեքենան կայանում

եք եզրաքարերի երկայնքով, առջևի և հետևի անիվները պետք է մայթեզրին զուգահեռ լինեն և գտնվեն դրանից մինչև 18 դյույմ (45 սմ) հեռավորության վրա: Եթե ճանապարհը եզրաքարեր չունի, մեքենան կայանեք փողոցին զուգահեռ:

• երբեք մի լքեք ձեր մեքենան, քանի դեռ շարժիչն աշխատում է. կանգնեցրեք շարժիչը և գործադրեք կայանման արգելակը.

• երբ պատրաստ եք մեքենայից դուրս գալու, ուշադիր ստուգեք անցնող տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ն ե ր ի , հեծանվորդների և մոտոցիկլավարների առկայությունը: Վարորդի կողմի դռները բաց արեք միայն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է, և դուք չեք խանգարում երթևեկությանը: Դուռը հարկ եղածից ավելի երկար բաց մի թողեք:

- 49 -

ԻՆՉՊԵՍ ԱՆՎՏԱՆԳ ՎԱՐԵԼ ՄԵՔԵՆԱՆ

ազդանշանՈւմՄիշտ ազդանշան տվեք, երբ ձախ կամ աջ շրջադարձ եք կատարում, փոխում եք երթևեկության գոտիները, դանդաղեցնում եք ընթացքը կամ կանգ եք առնում. դա թույլ է տալիս, որ մյուս վարորդները, մոտոցիկլավարները, հեծանվորդները և հետիոտները իմանան ձեր մտադրությունը: Ազդանշան կարելի է տալ ձեռքով կամ մեքենայի լուսազդանշաններով: Եթե արևի պայծառ լույսի պատճառով դժվար է տեսնել լուսազդանշանները, ապա ազդանշան տվեք նաև ձեռքով:

ԱՋ ՇՐՋԱԴԱՐՁ

ԴԱՆԴԱՂԵՑՆԵԼ կամ ԿԱՆԳՆԵԼ

ՁԱԽ ՇՐՋԱԴԱՐՁ

Մոտոցիկլավարները հաճախ են ձեռքով ազդանշան տալիս, որպեսզի իրենք ավելի տեսանելի լինեն: Հեծանվորդները կարող են աջ շրջադարձի ազդանշան տալ՝ աջ թևով ուղիղ դեպի աջ ցույց տալով:Ազդանշան տվեք՝• շրջադարձի կետին հասնելուց առաջ

վերջին 100 ֆուտը (30 մետրը) անցնելու ընթացքում (ձախ կամ աջ շրջադարձ):

ԶԳՈՒ՛ՅՇ ԵՂԵՔ. անգամ եթե ազդանշան եք տալիս, դա չի նշանակում, թե այն տարածքը, որն ուզում եք զբաղեցնել, ազատ է.• ամեն անգամ երթևեկության մի

գոտուց մյուսն անցնելուց առաջ: Նայեք հայելիների մեջ, ուսի վրայով հայացք գցեք և ստուգեք մեռյալ գոտին, նախքան երթևեկության գոտիներում վերադասավորվելը.

• արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վրա մի գոտուց մյուսն անցնելուց առնվազն 5 վայրկյան առաջ.

• մայթեզրին մոտենալուց կամ դրանից հեռանալուց առաջ.

• շարժման ուղղությունը փոխելիս.• ն ու յնիսկ եթե շ րջակայքում այլ

տրանսպորտային միջոց չեք տեսնում: Հնարավոր է, որ չերևացող մեքենան հանկարծակի հայտնվի և հարվածի ձեզ:

• Եթե մտադիր եք շրջադարձ կատարել խ աչմե ր ո ւ կն ան ց նե լո ւ ց հե տ ո , ազդանշանը միացրեք խաչմերուկում: Եթե հարկ եղածից շուտ ազդանշանեք, ապա մյուս վարորդը կարող է կարծել, թե մտադիր եք շրջադարձը խաչմերուկում կատարել, և կարող է հայտնվել ձեր առջև:

Շրջադարձ կատարելուց հետո մի մոռացեք անջատել ազդանշանը:

ղեկակառավարՈւմՇարժման ուղղության կառավարում – Ժամանակակից մեքենաները շրջադարձ կատարելու համար շատ քիչ ջանքեր են պահանջում: Պատկերացրեք, թե ղեկը իրենից ներկայացնում է ժամացույցի թ վ ա տախ տակ, և ձ ե ռ քե ր ը դ րե ք ժամացույցի 9 և 3 թվանշանների վրա կամ մի փոքր ավելի ներքև՝ 8 և 4 թվանշանների շրջանում: Սրանք ձեռքերի նախընտրելի դիրքերն են, որոնք նվազեցնում են անիվը շատ կտրուկ պտտելու վտանգը:Արմ ունկ ի կամ ձե ռքի վնասված ք ստանալու վտանգը նվազեցնելու համար ձեռքերը անհրաժեշտ է դնել ղեկանվի ներքևի հատվածում՝ մատների հոդերը տե ղավորելով ղեկանվ ի արտաքին կողմից, իսկ բթամատերը՝ ղեկանվի հեցի երկայնքով:Մեքենայի ղեկավարում հետադարձ-առաջընթաց եղանակով (Pu l l-Push Steering) – Շրջադարձերի մանևրներ կատարելու համար հիմնականում օգտվեք հետադարձ-առաջընթաց ղեկավարման եղանակից: Մի ձեռքով ներս քաշեք ղեկը, իսկ մյուսով՝ սեղմեք: Արդյունքում մեքենայի ղեկավարումը կդառնա ավելի սահուն և կնվազեցվի կտրուկ շարժումներ անելու վտանգը, ինչը կարող է մեքենան դարձնել անկառավարել ի: Ձեռքերը և բթամատերը պահեք ղեկանվի արտաքին կողմից:

- 50 -

Ղեկավար ում «ձե ռքը ձե ռքի վ րա» եղանակով (Hand-Over-Hand Steering) – «Ձե ռքը ձե ռքի վ րա» ե ղանակով ղե կ ա վ ա ր ո ւ մը օ գ տ ա գ ո ր ծե ք ա յ ն դեպքերում, երբ ղեկակառավարման շարժումները վճռորոշ են, օրինակ՝• մեքենան կայանելիս.• կտրուկ աջ շրջադարձեր կատարելիս.• սահքն ուղղելիս: Մանևրը սկսելու պահին կատարեք արագ շարժումներ, այնուհետև՝ դանդաղ, սահուն շարժումներ անիվն ուղղելիս:Ղեկավարում մեկ ձեռքով (One-Hand Steering) – Օգտագործեք մեկ ձեռքով ղեկավարման եղանակը, երբ՝• կատարում եք հետընթաց մանևրներ,

որոնք չեն պահանջում ամբողջական ձախ կամ աջ շրջադարձեր.

• մեքենայի կառավարման ֆունկցիաները օգտագործում եք տեղեկատվություն ստանալու, անվտանգության կամ հարմարավետության համար:

ձայնային ազդանշան, ցՈլալապՏերներ եվ վթարային ազդանշաններ

Ձայնային ազդանշան տվեք• միայն ե րբ դա ան հրա ժ եշ տ է

ընդհարումներից խուսափելու համար. • այլ վարորդների հետ «տեսողական

հաղորդակցում» ստեղծելու համար: Ձ ա յ ն ա յ ի ն ա զ դ ա ն շ ա ն տ վ ե ք՝ զգուշացնելու այն վարորդին, որը կարող է շրջադարձ կատարել ձեր դիմացից և բախում առաջացնել.

• նեղ լեռնային ճանապարհների վրա, որտեղ չեք կարող տեսնել առնվազն 200 ֆուտ (60 մետր) հեռու:

Ձայնային ազդանշան մի տվեք• եթե մեքենան կամ հեծանվորդը դանդաղ

է շարժվում, և դուք ուզում եք, որ նա արագացնի ընթացքը կամ մի կողմ քաշվի: Հնարավոր է, որ վարորդը կամ հեծանվորդը ի վիճակի չէ անվտանգ կերպով ավելի արագ ընթանալ՝ հիվանդ, մոլորված, թունավորված լինելու կամ մեքենայի մեխանիկական խնդիրների պատճառով.

• այլ վարորդներին նախազգուշացնելու համար, որ նրանք սխալ են գործել: Ձեր մեքենայի շչակից նրանք կարող են նոր սխալներ թույլ տալ կամ զայրանալ և պատասխանել նույն կերպ.

• որովհետև դ ուք բարկացած կամ նյարդայնացած եք.

• հետիոտներին, հեծանվորդներին կամ մոտոցիկլավարներին ազդանշանելու համար, եթե դա անհրաժեշտ չէ բախումից խուսափելու համար: Հիշեք, որ ձեր շչակը շատ ավելի բարձր է հնչում մեքենայից դուրս:ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Ազդանշան տալը կարող է հանկարծակիի բերել մյուս վարորդներին: Ավել ի անվտանգ է դանդաղեցնել ընթացքը կամ կանգ առնել, քան ազդանշան տալ:

Միացրեք ցոլալապտերները• երբ ամպոտ է, անձրև կամ ձյուն է գալիս

կամ մառախլապատ է: Եթե եղանակային պայմանները պահանջում են միացնել ապակեմաքրիչները, ապա, ըստ կարգի, պետք է միացնեք նաև ցոլալապտերների մոտարձակ լույսը.

• ցրտաշունչ առավոտներին, երբ այլ մեքենաների ապակիները կարող են սառույցով պատված կամ «քրտնած» լինել.

• ցանկացած ժամանակ, երբ պայմանները (ամպեր, անձրև, ձյուն, փոշի, ծուխ, մառախուղ և այլն) թույլ չեն տալիս տեսնել մյուս տրանսպորտային միջոցները: Հնարավոր է, որ այլ մեքենաների վարորդները նույնպես դժվարանան ձեզ տեսնել.

• փոքր գ յու ղական կամ լեռնային ճանապարհներին, նույնիսկ արևոտ օրերին: Դա մյուս վարորդներին օգնում է տեսնել ձեզ և խուսափել ճակատային բախումից.

• երբ անհրաժեշտ է գրավել մեկ այլ վարորդի ուշադրությունը:

- 51 -

Օգտվեք վթարային ազդանշաններիցԵթե առջևում ընդհարում եք տեսնում, այդ մասին զգուշացրեք ձեր հետևից եկող վարորդներին՝ միացնելով վթարային թարթալապտերները կամ 3-4 անգամ արգելակի ոտնակը արագ սեղմելով: Մեքենայի ընթացքը դանդաղեցնելիս կամ կանգ առնելիս կարող եք նաև ձեռքով ազդանշան տալ:Երբեք կանգ մի առեք ճանապարհին, եթե դա անհրաժեշտ չէ անվտանգության կամ օրենքի պահանջը կատարելու նկատառումներով: Եթե անհրաժեշտ է կանգ առնել, սկսեք մեքենան արգելակել նախապես՝ ի ազդանշան ձեզ հետևող ավտոմեքենաներին: Եթե ճանապարհին ձեր մեքենան խափանվի, այնպես արեք, որ մյուս վարորդները տեսնեն այն: Եթե մեքենան խնդիրներ ունի և հարկավոր է կանգ առնել, հետևեք ստորև նշված կանոններին՝• եթե հնարավոր է , դ ուրս եկեք

ճանապարհի երթևեկելի մասից.• եթե չեք կարող ամբողջապես երթևեկելի

մասից դուրս գալ, կանգնեք այնպիսի մի տեղ, որ մարդիկ կարողանան տեսնել ձեզ և ձեր մեքենան հետևի կողմից: Մի կանգնեք հենց բլրի կամ ոլորանի վրա.

• եթե չեք շարժվում, միացրեք վթարային թարթալապտերները: Եթե մեքենան վթարային թարթալապտերներ չունի, կարող եք փոխարենը շրջադարձի ազդանշան տալ.

• անվտանգ լինելու դեպքում բարձրացրեք ծալով ի թափքածածկը՝ վ թարային կանգառի մասին ազդանշանելու համար.

• հնարավորինս շատ զգ ուշացն ո ղ նշաններ ցույց տվեք այլ վարորդներին: Վթարային լուսազդանշանները կամ եռանկ յունի ցուցանակները դրեք մեքենայից 200-300 ֆուտ (60-90 մետր) հետ: Դա այլ վարորդներին բավարար ժամանակ կտա, անհրաժեշտության դեպքում, երթևեկության գոտիներում վ ե ր ա դ ա ս ա վ ո ր վ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր : Լուսազդանշաններն օգտագործել իս շատ զգույշ եղեք: Դրանք կարող են հրդեհի պատճառ դառնալ, հատկապես երբ գտնվում են դյուրավառ հեղուկների մերձակայքում.

• եթե վթարային լուսազդանշաններ չունեք, հետևեք վերը թվարկված կանոններին և մնացեք մեքենայի մեջ, մինչև օգնությունը ժամանի: Զգույշ եղեք և մնացեք երթևեկելի մասից դուրս:

ՀԻՇԵ՛Ք. Մի՛ փորձեք փոխել մեքենայի դողը, եթե դրա համար ստիպված եք լ ինելու կանգ առնել ճանապարհի երթևեկելի գոտում:

ՏեքսՏային հաղՈրդագրՈւմ եվ բջջային հեռախՈսներՉի թույլատրվում ավտոմեքենա վարել, երբ օգտագործում եք էլեկտրոնային անլար հաղորդակցության սարք՝ տեքստային հաղորդագրություններ, ակնթարթային հաղորդագրություններ և էլեկտրոնային նամակներ գրելու, ուղարկելու կամ կարդալու համար, եթե 18 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի չեք և չեք օգտագործում է լեկտրոնային անլար կապի սարք՝ այնպես նախագծված ու կազմաձևված, որ հնարավոր լինի այն աշխատեցնել ձայնով և ձեռնազատ ռեժիմում՝ մեքենան վարելիս տեքստային հաղորդակցության միջոցներ թելադրելու, ուղարկելու կամ լսելու համար:Չ ն ա յ ա ծ ձ ե ռ ն ա զ ա տ ս ա ր ք ե ր ի օգտագործումը թույլատրված է (սա չ ի վերաբերում անչափահասներին), վարորդները չպետք է շեղեն իրենց ուշադրությունը, որպեսզի կենտրոնանան անվտանգ երթևեկության վրա: • Օգնության կանչեք միայն արտակարգ

իրավիճակներում:• Ե թ ե ձ ե ր բ ջ ջ ա յ ի ն հ ե ռ ա խ ո ս ը

զանգում է, մի պատասխանեք: Թող կանչերը վերահասցեավորվեն դեպի ձայնային փոստարկղ, եթե ունեք այդ հնարավորությունը:

• Եթե ձեզ անհրաժեշտ է զանգահարել, ապա դա անելուց առաջ մեքենան անվտանգ դուրս հանեք ճանապարհից և կանգ առեք:

• Հե ռ ախ ոսային խ ոսակց ու թ յ ունը ավարտեք հնարավորինս արագ կամ, հնարավորության դեպքում, խնդրեք, որպեսզի կանչը կատարի ձեր ուղևորը:

Բջջային հեռախոսից մի օգտվեք՝• վ տ ա ն գ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն

պայմաններում.• ուշադրությունը շեղող զրույցի բռնվելու

համար:ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ. Անչափահասներն իրավունք չունեն բջջային հեռախոս օ գ տա գ ո ր ծե լո ւ , բ ա ց ի ծ ա յ րա հե ղ ա ն հ ր ա ժ ե շ տ ո ւ թ յ ա ն դ ե պ ք ե ր ի ց (լ րացուցիչ տեղեկությունների համար տե՛ս «Անչափահասները և բջջային հեռախոսները» բաժինը 12-րդ էջում):

- 52 -

ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ

ԴԻՐՔԱՎՈՐՈՒՄԸհեռավՈրՈւթյան պահպանՈւմԻնչպես մեկ առ մեկ անցնել վտանգներըԴիցուք, ձեր ձախ կողմից հանդիպակաց մեքենա է մոտենում, իսկ աջ կողմից՝ հեծանվով երեխա: Մեքենայի և երեխայի արանքով անցնելու փոխարեն՝ վտանգները հաղթահարեք հերթով: Նախ՝ դանդաղեցրեք ընթացքը և թույլ տվեք, որ մեքենան ձեզնից անցնի: Երկրորդ՝ տեղափոխվեք դեպի ձախ՝ երեխային անցնելու համար ապահով տարածություն ստեղծելով:

Առավելագույն վտանգից խուսափումԵրբեմն ճանապարհի երկու կողմում կարող է վտանգ լ ինել միաժամանակ: Օրինակ՝ աջ կողմում կարող են կայանված մեքենաներ լ ինել, իսկ ձախ կողմում՝ հանդիպակաց մեքենաներ: Այդ դեպքում լավագույն բանը, որ կարել ի է անել, «առավելագույն վտանգից խուսափելն է»: Շարժվեք հանդիպակաց և կայանված ավտոմեքենաների արանքով:Եթե մի վտանգը մյուսից ավելի մեծ է, ապա ավելի շատ տարածություն թողեք ավելի վտանգավոր իրավիճակի համար: Ենթադրենք, ձախ կողմում հանդիպակաց մեքենաներ կան, իսկ աջ կողմում՝ հեծանվով երեխա: Ավելի հավանական է, որ հանկարծակի շարժումներ կատարի հենց երեխան: Հետևաբար, դանդաղեցրեք ը ն թ ա ց ք ը և , ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ո ւ ն ը պա հպանելով, հնարավորինս շատ օգտագործեք ձեր գոտու ձախ հատվածը, մինչև անցնեք երեխային:

Վարորդների համար վտանգ ներկայացնող անձինքՄեծացրեք հեռավորությունը ձեր և նույն գոտիով ընթացող տրանսպորտային միջոցների միջև՝ ավելի մեծ «տարածական բարձիկ» ապահովելով այն վարորդների համար, ովքեր հավանական վտանգ են ներկայացնում: Վտանգ ներկայացնող անձինք են՝• այն վարորդները, որոնք չեն կարող

տեսնել ձեզ, որովհետև շենքերը, ծառերը կամ այլ մեքենաներ փակում են նրանց տեսադաշտը.

• մերձատար ուղիներից կամ կայանման հրապարակներից հետընթաց կատարող վարորդները.

• ձեզ վազանցող վարորդները, երբ դա անում են ճանապարհի կորացման վրա կամ հանդիպակաց տրանսպորտային մի ջ ո ց ն ե ր ի ա ռ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն պայմաններում.

• այն վարորդները, որոնք որևէ այլ մեքենայից, հետիոտնից, հեծանվորդից, արգելքից խուսափելու համար կամ միացող երթևեկության գոտիների պատճառով ստիպված են զբաղեցնել ձեր գոտին.

• այն հետիոտները, որոնց տեսադաշտը փակված է դեմքի առաջ պահած հովանոցով կամ աչքերին քաշված գլխարկով.

• շեղված ուշադրությամբ մարդիկ, օրինակ՝– առաքիչները.– շինարար բանվորները.– շեղված ուշադրությամբ (օրինակ՝

հ ե ռ ա խ ո ս ո վ զ ր ո ւ ց ո ղ կ ա մ տեքստային հաղորդագրություն գրող) հետիոտները.

– երեխաները, ովքեր հաճախ առանց նայելու փողոց են վազում.

– բ ջ ջային հե ռախ ոսներ ով կամ ո ւ ղ և ո ր ն ե ր ի հ ե տ զ ր ո ւ ց ո ղ վարորդները.

– մեքենա վարել իս երեխաներով զ բ ա ղվո ղ, սն ու ն դ ըն դ ու ն ո ղ կամ քարտեզն ուսումնասիրող վարորդները.

• շփոթված կամ մոլորված մարդիկ, օրինակ՝– զբոսաշրջիկները, հաճախ՝ բարդ

խաչմերուկներում.– այն վարորդները, ովքեր տների

համարներն են փնտրում կամ առանց ակնհայտ պատճառի դանդաղեցնում մեքենայի ընթացքը:

երթեվեկՈւթյան հՈսք մՈւՏք գՈրծելը եվ հՈսքից դՈւրս գալըԱմեն անգամ, երբ ճանապարհ եք մուտք գործում, ազդանշան տվեք և համոզվեք, որ անվտանգ կերպով երթևեկել ի գ ոտի մտնելու համար բ ավարար տարածություն կա: Դուք պետք է հաշվի առնեք արդեն ճանապարհով երթևեկող տրանսպորտային միջոցները և իմանաք, թե որքան տարածություն է ձեզ հարկավոր՝ երթևեկությանը միանալու, ճանապարհը հատելու, ճանապարհ մուտք գործելու և ճանապարհից դուրս գալու համար:

- 53 -

Երթևեկության հոսք մուտք գործելու համար անհրաժեշտ տարածությունըԱրագընթաց բազմագոտի ճանապարհ մուտք գ ործեք գ ոյություն ունեցող երթևեկության արագությանը հավասար կամ մ ոտ արագ ությամբ ( հիշե՛ք , որ բազմագոտի մայրու ղ իների մեծ մասում առավելագույն թույլատրել ի արագությունը ժամում 65 մղոն կամ 105 կիլոմետր է): Բազմագոտի մայրուղու երթևեկությանը միանալիս կանգ մի առեք, եթե դա բացարձակ անհրաժեշտություն չէ: Արագընթաց բազմագոտի ճանապարհով ընթացող տրանսպորտային միջոցներն առավելություն ունեն:Այլ երթևեկություն մուտք գործելու համար ձեզ առնվազն 4 վայրկյանի չափ ազատ տարածություն է հարկավոր, ինչն ընդամենը 2-ական վայրկ յանի հեռավորություն է ապահովում ձեր և մյուս մեքենայի միջև: Անվտանգ լինելու դեպքում վերադարձեք «3 վայրկյանի կանոնին» (տե՛ս «Դիմացի մեքենայի «պոչին մի՛ կպչեք»» բաժինը 34-րդ էջում).• մի փորձեք խցկվել չափազանց փոքր

տարածքի մեջ: Բավականաչափ մեծ տարածական բարձիկ թողեք ձեզ համար.

• ո ւշ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն դ ա ր ձ ր ե ք ձ ե ր շ ո ւ ր ջ ը գ տն վ ո ղ մե քեն անե ր ին : Օգտվեք հայելիներից և շրջադարձի ազդանշաններից: Ե րթևեկության գոտիներում վերադասավորվելուց կամ երթևեկության հոսքին խառնվելուց առաջ գլուխը շրջեք և ուսի վրայով արագ ետ նայեք: 3 վայրկյանի չափ տարածություն թողեք ձեր և ձեր առջևից ընթացող մեքենայի միջև: Համոզվեք, որ ան հրաժեշտ ության դեպ քում կկարողանաք անվտանգ կերպով կանգ առնել.

• ե թե հարկավոր է արագընթաց ավտոմայրուղու մի քանի գոտի հատել, դրանք հատեք հերթով: Եթե սպասեք մինչև բոլոր գոտիներն ազատվեն, ապա կարող եք երթևեկության խցանումներ առաջացնել կամ բախման վտանգ ստեղծել:

Ճանապարհը հատելու կամ երթևեկությանը միանալու համար անհրաժեշտ տարածությունըԵրբ լրիվ կանգառքից հատում եք կամ մուտք եք գործում քաղաքային ճանապարհ կամ ավտոմայրուղի, ձեզ բավականին մեծ տարածություն է հարկավոր (երկու ուղղությամբ մոտեցող տրանսպորտային միջոցներից), որպեսզի այլ մեքենաների արագությանը հավասար արագություն հավաքեք: Հարկավոր տարածությունը հավասար է մոտավորապես՝

• ք ա ղ ա ք ի փ ո ղ ո ց ն ե ր ո ւ մ ե ր կ ո ւ խ ա չ մե ր ո ւ կ ն ե ր ի մի ջ և ե ղ ա ծ հեռավորության կեսին.

• ա վ տ ո մ ա յ ր ո ւ ղ ո ւ վ ր ա՝ ե ր կ ո ւ խաչմեր ուկների միջև ե ղած ո ղ ջ հեռավորությանը:

Երթևեկության գոտիները հատելիս կամ շրջադարձ կատարելիս համոզվեք, որ առջևում կամ ձեր մեքենայի կողքերում չկան ձեր ընթացուղին խոչընդոտող տրան սպ որտա յ ին միջ ո ց նե ր կ ա մ մարդիկ: Հակառակ դեպքում կարող եք հայտնվել խաչմերուկում, հանդիպակաց երթևեկության հոսքի դիմաց:Նույնիսկ լուսացույցի կանաչ լույսի տակ մի սկսեք հատել խաչմերուկը, եթե ձեր ճանապարհը փակող մեքենաներ կան:Ձախ թեքվելիս մի սկսեք շրջադարձը՝ հույսը դնելով միայն այն բանի վրա, որ մոտեցող մեքենան միացրել է աջ շրջադարձի ազդանշանը: Հնարավոր է, որ այդ մեքենայի վարորդը մտադիր է հենց ձեզանից հետո շրջադարձ կատարել, կամ որ ազդանշանը միացված է մնացել նախորդ շրջադարձից հետո: Սա հատկապես ճիշտ է մոտոցիկլավարների վերաբերյալ: Հաճախ նրանց լուսազդանշանները չեն անջատվում ինքնաբերաբար: Ընթացքը շարունակելուց առաջ սպասեք, մինչև մյուս վարորդը սկսի փաստացի շրջադարձ կատարել:

Ճանապարհից դուրս գալու համար անհրաժեշտ տարածությունըԵրբ մտադիր եք դուրս գալ արագընթաց բազմագոտի մայրու ղուց, ձեզ շատ ժամանակ տվեք դրա համար: Դուք պետք է հստակորեն իմանաք մայրուղու՝ ձեզ հարկավոր ելքի, ինչպես նաև դրան նախորդող ելքի անվանումը կամ համարը: Անվտանգ ելքի համար՝• ազդանշան տվեք, ուսի վրայով հայացք

գցեք և երթևեկության գոտիները փոխեք մեկ առ մեկ, մինչև հայտնվեք անհրաժեշտ գոտում՝ մայրուղուց դուրս գալու համար.

• դ ուրս գալու ձեր մտա դ ր ության մասին ազդանշանեք ելքին հասնելուց մոտավորապես 5 վայրկյան առաջ.

• հ ա մ ո զ վ ե ք , ո ր ը ն թ ա ն ո ւ մ ե ք երթևեկության գոտուց դուրս գալու համար հարմար արագ ությամբ՝ ոչ շատ արագ (որպեսզի չկորցնեք կառավարումը), ոչ էլ շատ դանդաղ (որպեսզ ի երթևեկության հ ոսքը շարունակվի առանց խոչընդոտի):

- 54 -

այլ մեքենաներից անցնելը

Վազանցի համար անհրաժեշտ տարածությունը և արագությունըՎազանց կատարելուց առաջ միշտ ազդանշան տվեք: Մի սկսեք վազանցը, մինչև համոզված չլինեք, որ բավարար չափով տարածություն ունեք՝ մինչ այդ զբաղեցրած գոտին վերադառնալու համար:Երկգոտի ճանապարհների վրա աշխատեք չանցնել այլ մեքենաներից, այդ թվում՝ մոտոցիկլետներից ու հեծանիվներից, քանի որ դա վտանգավոր է: Ամեն անգամ վազանց կատարելիս դուք մեծացնում եք բախվելու հավանականությունը: Սակայն հեծանվորդին վազանցելիս համբերատար եղեք: Դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը և նրան վազանցեք միայն այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է՝ հնարավորության դեպքում նվազագույնը 3 ֆուտ (մոտ 90 սմ) հեռավորություն պահպանելով ձեր տրանսպորտային միջոցի և հեծանվորդի միջև: Մի վազանցեք հեծանվորդին, եթե դա անվտանգ չէ, և հեծանվորդին մի սեղմեք դեպի ճանապարհի եզրը:Մայրուղու վ րա թույլատրել ի 50-55 մղոն/ժամ (80-88,5 կմ/ժ) արագությամբ ը ն թ ա ն ա լ ի ս ա ն վ տ ա ն գ վ ա զ ա ն ց կատարելու համար 10-12 վայրկյանի չափ տարած ություն է հարկավոր հանդիպակաց երթևեկության արանքում: Ժամում 55 մղոն (88,5 կմ) արագության դեպքում մեքենան ավելի քան 800 ֆուտ (250 մետր) տարածություն է անցնում 10-12 վայրկյանում: Նույն տարածությունն է անցնում նաև հանդիպակաց մեքենան: Դա նշանակում է, որ ձեզ հարկավոր է ավելի քան 1600 ֆուտ (մոտ 500 մետր) կամ մոտավորապես ⅓ մղոն՝ ապահով վազանց կատարելու համար: Դժվար է ⅓ մղոն կամ դրանից առավել հեռավորության վրա պատկերացում կազմել հանդիպակաց տրանսպորտային միջոցների արագության մասին:

Դուք պետք է որ ոշեք՝ բ ավարար տարածություն ունե՞ք վազանց կատարելու համար, երբ մոտենում եք՝• հանդիպակաց մեքենայի.• բլրի կամ ոլորանի.• փոխհատման.• ճանապարհային արգելքի:Վազանցն արգելվում է՝• եթե մոտենում եք բլրին կամ ոլորանին

և չեք կար ո ղ նկատել մոտեցո ղ ավտոմեքենան.

• խաչմերուկներից 100 ֆուտից (մոտ 30 մետրից) պակաս հեռավորության վրա:

Շարժ վո ղ մեքենայի արագ ությունն իրականից ավել ի ցած ր է թվում: Բ ա վ ա կ ա ն ա չ ա փ հ ե ռ ո ւ գ տ ն վ ո ղ մեքենան սովորաբար կանգնած է թվում: Իրականում, եթե արդեն տեսնում եք, թե ինչպես է մեքենան մոտենում ձեզ, ապա, հավանաբար, այն չափազանց մոտ է, որպեսզի մտածեք վազանց սկսելու մասին:

Վերադառնալու համար անհրաժեշտ տարածությունըՆ ա խ ք ա ն ձ ե ր շ ա ր ժ մ ա ն գ ո տ ի ն վերադառնալը համոզվեք, որ վտանգավոր լինելու չափ մոտ չեք այն մեքենային, որից քիչ առաջ անցաք: Դա կարելի է անել, օրինակ՝ ձեր մեքենայի ներսում գտնվող հետևի դիտահայելու մեջ այդ մեքենային նայելով: Եթե հետևի դիտահայելու մեջ մեքենայի երկու ցոլալապտերներն է լ երևան, ապա դ ուք բ ավարար տարածություն ունեք՝ ձեր շարժման գոտին վերադառնալու համար: Հույս մի դրեք այն բանի վրա, որ բավարար ժամանակ ունեք՝ միանգամից մի քանի մեքենայի վազանց կատարելու համար, կամ որ մյուս վարորդները տեղ կբացեն ձեզ համար:

- 55 -

ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ԱՅԼ ՄԵՔԵՆԱՆԵՐԻ ՀԵՏ

ՄԻԱՍԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿԵԼԸմեծ բեռնաՏարներ (ավՏՈգնացքներ) եվ զբՈսաշրջային մեքենաներ (զմ)Մեծ բեռնատարի կամ զբոսաշրջային մե ք ե ն ա յ ի հ ե տ ը ն դ հ ա ր մ ա ն հավանականությունը նվազեցնելու համար դուք պետք է ծանոթ լինեք ավտոգնացքի ֆիզիկական բնութագրերին և մանևրման ձևին:

ԱրգելակումՄեծ բեռնատարը կանգնեցնելու համար ավելի երկար ժամանակ է հարկավոր, քան նույն արագությամբ ընթացող մեքենաները: Ժամում 55 մղոն (88,5 կ իլոմետր) արագ ությամբ ընթացող մարդատար ավտոմեքենան կանգնեցնելու համար հարկավոր է միջին հաշվով 400 ֆուտ (120 մետր) տարածություն: Սակայն ն ույն արագ ությամբ ընթացո ղ մեծ բեռնատարը կանգնեցնելու համար կարող է պահանջվել գրեթե 800 ֆուտ (240 մետր): Մի ընթացեք մեծ բեռնատարի առջևով և հանկարծակի դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը կամ կանգ առեք: Բեռնատարի վարորդը չի կարող այնքան արագ մեքենան կանգնեցնել, որ չբախվի ձեզ:

Բեռնատարի վարորդի մեռյալ գոտիները. «Տեսադաշտի բացակայություն»

Ստվերագծված տարածքները վարորդի մեռյալ գոտիներն են:

Մարդատար մեքենաների վարորդները թյուրիմաց աբ ար կարծ ում են , թե բեռնատարի վարորդը ճանապարհն ավելի լավ է տեսնում, քանի որ ավելի բարձր է նստած: Չնայած բեռնատարի վարորդն ավելի լավ առջևի տեսադաշտ ու ավելի մեծ հայելիներ ունի, այնուամենայնիվ,

նա նաև ունի մեծ մակերեսով մեռյալ գոտիներ, և ձեր մեքենան կարող է կորչել այդ մեռյալ գոտիներում: Բեռնատարի փակ տեսադաշտում մնալով՝ դուք վարորդին մանևրելու և վթարային իրավիճակից խուսափելու հնարավորություն չեք տալիս: Ընդհանրապես, եթե բեռնատարի վարորդին չեք տեսնում նրա կողային հայելու մեջ, ապա նա է լ ձեզ չ ի տեսնում: Այս մեռյալ գոտիները հաճախ կոչվում են “NO ZONE” («ՏԵՍԱԴԱՇՏԻ ԲԱՑԱԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆ»):

ՇրջադարձերԵրբ որևէ տրանսպորտային միջոց շ րջ ա դար ձ է կատար ում , հե տևի անիվներն ավելի կարճ տարածություն են անցնում, քան առջևի անիվները: Որքան երկար է մեքենան, այնքան մեծ է այդ տարբերությունը շրջադարձի ժամանակ մեքենայի շարժման հետագծում: Ահա թե ինչու ավտոգնացքների վարորդները հաճախ ստիպված են լինում մեծ շրջան վերցնել՝ աջ շրջադարձ կատարելու համար: Երբ շարժվում եք մեծ բեռնատարի հետևից, վազանց կատարելուց առաջ նայեք նրա շրջադարձի ազդանշաններին: Եթե թվում է, թե բեռնատարը ձախ է թեքվում, ապա կրկին ստուգեք շրջադարձի ազդանշանները. հնարավոր է , որ բեռնատարն իրականում կատարում է աջ շրջադարձ, բայց մինչ այդ մեծ շրջան է վերցնում:

ՄանևրայնությունԲեռնատարները այնքան մանևրային չեն, որքան մարդատար մեքենաները: Մ ե ծ բ ե ռ ն ա տ ա ր ն ե ր ն ո ւ ն ե ն արգելակման և թափառքի ավել ի մեծ ճանապարհ: Բեռնատարներին ավել ի մեծ տարած ություն է հարկավոր շրջադարձերի համար, և դրանք ավելի ծանր են: Նշանների բացակայության պայմաններում այդ տրանսպորտային միջոցները պետք է երթևեկեն ճանապարհի աջ գոտիով կամ ճանապարհի աջ եզրին հնարավորինս մոտ: Մեկ ուղղությամբ 4 կամ ավելի գոտիներ ունեցող բաժանարար գոտիով ավտոմայրուղիների վրա այդ տրանսպորտային միջոցները կարող են երթևեկել նաև աջ գոտուց անմիջապես դեպի ձախ գտնվող գոտիով:Մեծ բեռնատարների հարևանությամբ ե րթ ևեկե լ իս խ ուսափե ք հե տևյ ալ սխալներից:• Փ ո ղոց ում կամ ավտ ոմայր ու ղու

վ րա բե ռնատարի ճանապար հը մի կ տ ր ե ք՝ ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ց դ ո ւ ր ս գ ա լո ւ կ ա մ շ ր ջ ա դ ա ր ձ

- 56 -

կատարելու համար: Բեռնատարի ճանապարհը կտրելը վտանգավոր է: Օրինակ՝ ճանապարհաշինական աշխատանքների կատարման միագոտի տարածքում բեռնատարը շրջանցելու փ որ ձ ը բե ռնատարի վար որ դ ին կզրկի անվտանգ տարածությունից և վտանգի կենթարկի ձեզ և այլ ան ձանց: Ճանապար հաշ ինական աշխատանքների կատարման տարածք մուտք գործելիս դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը և մտեք այն ժամանակ, երբ ձեր հերթը գա: Ճանապարհից դուրս գալու նպատակով մի արագացրեք մեքենայի ընթացքը՝ բեռնատարը շրջանցելու համար: Ընդհակառակը՝ դանդաղեցրեք և դուրս եկեք բեռնատարից հետո. դուք ընդամենը մի քանի վայրկյան կկորցնեք:

• Բեռնատարը վազանցելիս մի հապաղեք և երկար ժամանակ նրա կողքով մի ընթացեք: Մեծ բեռնատարից միշտ անցեք ձախ կողմից, և վազանցից հետո շարժվեք նրա դիմացով: Մի՛ հապաղեք: Այլապես բեռնատարի համար խիստ կդժվարանա, եթե անհնարին չլինի, մանևրել ճանապարհին որևէ արգելք հայտնվելու դեպքում:

• Բեռնատարին շատ մոտիկ կամ «պոչին կպած» մի ընթացեք: Եթե բեռնատարի հետևից այնքան մոտ եք ընթանում, որ չեք կարողանում տեսնել բեռնատարի կողային դիտահայել իները, ապա բեռնատարի վարորդն իր հերթին չի կարող տեսնել ձեզ և որևէ կերպ իմանալ, որ դուք շարժվում եք իր հետևից: Վտանգավոր է ընթանալ բեռնատարի կամ ցանկացած այլ տրանսպորտային միջոցի հետևից՝ առանց ապահով տարածություն պահպանելու, քանի որ դրանով դուք նվազեցնում եք անվտանգ կերպով մանևրելու սեփական հնարավորությունը, եթե դիմացից ընթացող մեքենան հանկարծ կտրուկ արգելակի:

• Մ ի թ ե ր ա գ ն ա հ ա տե ք մ ո տե ց ո ղ ավտոգնացքի չափերն ու արագությունը: Մեծ չափերի պատճառով՝ երբեմն այն խաբուսիկ տպավորությունն է ստեղծվում, թե մեծ ավտոգնացքն ա վ ե լ ի դ ա ն դ ա ղ է շ ա ր ժ վ ո ւ մ : Բեռնատար և մարդատար մեքենաների մասնակցությամբ բախումների մեծ մասը տեղի է ունենում փոխհատումներում, երբ մարդատար մեքենայի վարորդը չի պատկերացնում, թե որքան մոտ է բեռնատարը կամ որքան արագ է այն ընթանում:

ավՏՈբՈւսներ, Տրամվայներ եվ ՏրՈլեյբՈւսներՄեքենան մի վարեք անվտանգության գ ոտ ու միջով: Այն նախատեսված է հետիոտների համար և նշված է ճանապարհին տեղադրված ուռուցիկ ելուններով կամ գծանշաններով:Երբ մարդիկ տրամվայ կամ տրոլեյբուս են նստում կամ իջնում այնպիսի վայրում, որտեղ անվտանգության գոտի չկա, մեքենան կանգնեցրեք տրամվայի կամ տրոլեյբուսի մոտակա դռան կամ հարթակի հետևում և սպասեք, մինչև մարդիկ ապահով տեղ հասնեն:Ե րբ ավտ ոբ ուսը, տրամվայը կամ տրոլեյբուսը կանգնած է անվտանգության գոտում կամ խաչմերուկում, որտեղ երթևեկությունը կարգավորվում է պաշտոնական անձի կամ լուսացույցի միջոցով, դուք կարող եք շրջանցել ժամում 10 մղոնը (16 կիլոմետրը) չգերազանցող արագությամբ:Երբեք ձախից մի վազանցեք արագընթաց ներքաղաքային գնացքը կամ տրամվայը՝ անկախ վերջինիս շարժման մեջ կամ կանգնած լինելու հանգամանքից: ԲԱՑԱՌՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ.• երբ գտնվում եք միակողմանի փողոցում.• երբ ռելսուղին այնքան մոտ է աջ

ճամփեզրին, որ հնարավոր չէ աջից շրջանցել.

• երբ ճանապար հային ոստիկանը պահանջում է, որ դուք ձախից շրջանցեք:

- 57 -

արագընթաց ներքաղաքային գնացքներԱ ր ա գ ը ն թ ա ց ն ե ր ք ա ղ ա ք ա յ ի ն գնացքներն ունեն նույն իրավունքներն ու պարտականությունները հանրային օգտագործման ճանապարհներին, ինչ մյուս տրանսպորտային միջոցները: Չնայած բոլորը պետք է հետևեն երթևեկության միևնույն կանոններին, արագընթաց ներքաղաքային գնացքները, իրենց չափերի պատճառով, հատուկ վերաբերմունք են պահանջում:Արագընթաց ներքաղաքային գնացքների հարևանությամբ երթևեկելիս պահպանեք ս տ ո ր և ն շ վ ա ծ ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն կանոնները:• Տ ե ղ յ ա կ ե ղ ե ք ա ր ա գ ը ն թ ա ց

ն ե ր ք ա ղ ա ք ա յ ի ն գ ն ա ց ք ն ե ր ի երթուղիներին: Շենքերը, ծառերը և այլ օբյեկտներ փակում են տրամվայի վարորդի տեսադաշտը:

• Երբեք շրջադարձ մի կատարեք մոտեցող արագընթաց ներքաղաքային գնացքների առջևից:

Այո Ոչ

Շրջադարձ մի կատարեք արագընթաց ներքաղաքային գնացքների առջևից:

• Ապահով հեռավորություն պահպանեք ա ր ա գ ը ն թ ա ց ն ե ր ք ա ղ ա ք ա յ ի ն գնացքից, եթե այն երթևեկում է ավտոտրանսպորտի հետ միևնույն փողոցով:

Անվտանգության գոտիները գծանշված են սպիտակ կետագծերով:

• Արագընթաց ներքաղաքային գնացքի գծերը հատելիս ստուգեք՝ արդյոք այն չի մոտենում: Շրջադարձը կատարեք միայն այն ժամանակ, երբ ճանապարհային լուսացույցը թույլ է տալիս դա անել:

Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո ՒՆ . Ա ր ա գ ը ն թ ա ց ներքաղաքային գնացքները կարող են խանգարել ճանապարհային լուսացույցին: Տեղից մի շարժվեք, մինչև լուսացույցի լույսը ցույց տա, որ կարելի է շարունակել:

հաՏՈւկ նշանակՈւթյան մեքենաներԴուք պետք է ճանապարհը զ իջեք ոստիկանական, հրշեջ, շտապ օգնության և շչակ ու կարմիր փարոսիկներ ունեցող այլ հատուկ նշանակության մեքենաներին: Շարժվեք դեպի ճանապարհի աջ եզրը և կանգ առեք, մինչև նրանք անցնեն: Սակայն երբեք կանգ մի առեք խաչմերուկում: Եթե հատուկ նշանակության մեքենա տեսնելիս գտնվում եք խաչմերուկում, ավարտեք խաչմերուկով անցումը և շարժվեք դեպի ճանապարհի աջ եզրն ու կանգ առեք, եթե դա անվտանգ է: Հատուկ նշանակության մեքենաները հաճախ շարժ վում են փողոցի չթույլատրված մասով, որպեսզի շարունակեն իրենց ընթացքը: Երբեմն նրանք իրենց ընթացու ղ ին փակող վարորդներին բարձրախոսի օգնությամբ հրահանգում են ազատել ճանապարհը:Ճանապարհը զիջեք հատուկ նշանակության մեքենաներին:

Դուք պետք է ենթարկվեք պաշտոնական անձի կամ հրշեջի տված ցանկացած ցուցմանը, հրամանին կամ ազդանշանին, ն ու յնիսկ ե թ ե ա յն խ ախ տ ու մ է երթևեկության նշանները, ազդանշանները կամ կանոնները:Արգելվում է 300 ֆուտից (90 մետրից) ավել ի մոտենալ հրշեջ ծառայության, ոստիկանության, շտապ օգնության կամ այլ արտակարգ իրավիճակների ծառայության մեքենայի, որը ունի շչակ և առկայծող փարոսիկներ (CVC §21706):Եթե հետաքրքրասիրությունից դրդված մոտենաք հրդեհի, բախման կամ այլ աղետի վայրին, ձեզ կարող են ձերբակալել: Կողմնակի դիտորդները խանգարում

- 58 -

են ոստիկանության, հրշեջների, շտապ օգնության անձնակազմի, փրկարարների կ ա մ ա ր տ ա կ ա ր գ ի ր ա վ ի ճ ա կ ի ն արձագանքող այլ աշխատակիցների կարևոր աշխատանքին:

դանդաղընթաց մեքենաներՈր ոշ տրանսպորտային միջ ոցնե ր նախատեսված չեն երթևեկության սովորական արագությամբ ընթանալու համար:Գյուղատնտեսական տրակտորները, լ ծ ա ս ա յ լե ր ը և ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ի տեխնիկական սպասարկման մեքենաները սովորաբար շարժվում են ժամում 25 մղոն (40 կմ) կամ ավելի ցածր արագությամբ: Դանդաղընթաց մեքենաների հետևի մասում նարնջագույն կամ կարմիր եռանկյունի նշան կա: Այն նման է ներքևի նկարում պատկերված նշանին: Ուշադիր եղեք՝ այդ մեքենաները նկատելու համար, և կարգավորեք արագությունը, նախքան կհասնեք նրանց:

Դանդաղընթաց մեքենա

Ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ց ե ք ն ա և , ո ր մե ծ բեռնատարները, հեծանվորդները և փոքր, անբավարար հզորությամբ մեքենաները արագությունը կորցնում են երկար կամ շեշտակի վերելքով բլրի վրա և ավելի երկար ժամանակ են պահանջում, որպեսզի արագություն հավաքեն, երբ միանում են երթևեկության հոսքին:Ը ն դ հ ա ն ո ւ ր օ գ տ ա գ ո ր ծ մ ա ն ճանապարհներով թույլատրված է նաև որոշ այլ տիպի շարժիչավոր դանդաղընթաց փ ո խ ա դ ր ա մի ջ ո ց ն ե ր ի , օ ր ի ն ա կ՝ անվասայլակների, մոտոռոլ լերների, համայնքային էլեկտրամոբիլների (NEV) և գոլֆամոբիլների երթևեկությունը: Ձեր արագությունը հարմարեցրեք նրանց:

համայնքային էլեկՏրամՈբիլներ (NEV) եվ ցածր արագՈւթյան մեքենաներ (LSV) Կալ իֆոռնիայի որոշ քաղաքներում, հատկապես այն քաղաքներում, որոնք գտնվում են ծերանոցների կամ գոլֆի խաղահրապարակների մոտակայքում, ճանապար հնե րին գ ու ցե նկատած լ ինեք գոտիներ կամ նշաններ, որոնց վրա նշված է NEV USE ONLY կամ NEV ROUTE: Նման նշաններ կամ գ ծ անշ ու մնե ր տե սնե լու դե պ ք ու մ զգ ուշացեք ճանապարհ ով դան դաղ ընթացող տրանսպորտային միջոցներից: Համայնքային էլեկտրամոբիլների (NEV) և ցածր արագության մեքենաների (LSV) օգտագործումը սահմանափակ է այն ճանապարհների վրա, որտեղ թույլատրելի արագությունը գերազանցում է ժամում 35 մղոնը (CVC §385.5 և §21260): Համայնքային է լեկտրամոբիլները (NEV ) և ցածր արագության մեքենաները (LSV) կարող են զարգացնել մինչև ժամում 25 մղոն առավելագույն արագություն:Գրանցված NEV-ների և LSV-ների տերերը պետք է բավարարեն ֆինանսական պատասխանատվության օրենքների պահանջները և վարորդական իրավունքի վկայական ունենան այդ մեքենաների շահագործման համար:

կենդանաքաշ փՈխադրամիջՈցներՁիաք արշ սայ լե րը , ինչպե ս նաև ձի կամ որևէ այլ կենդանի հեծած անձինք ավտոմեքենաների հետ նույն ճանապարհով երթևեկելու իրավունք ունեն: Ձիերին խրտնեցնելը կամ անասուններին խ ուճապ ի մատնել ը երթևեկության կանոնների խախտում է համարվում: Դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը կամ կանգ առեք, երբ դա անհրաժեշտ է, կամ երբ դա պահանջում է հեծյալը կամ հովիվը:

մՈՏՈցիկլեՏներՄոտոցիկլավարները նույն իրավունքներն ու պարտականություններն ունեն, ինչ ավտովարորդները: Թեև երթևեկության կան ոնները բոլորի համար ն ույնն ե ն , մ ո տ ո ց ի կ լ ա վ ա ր ն ե ր ն ա վ ե լ ի մեծ վտանգի են ենթարկվում, քանի որ մ ոտ ոց իկլե տնե րը արտակարգ տեխնիկական հատկություններ են պահանջում և դժվար նկատելի են: Այդ պատ ճա ռ ով, մ ոտ ոցիկլավարներից շատերը լապտերները վառ են պահում անգամ ցերեկային ժամերին:

- 59 -

Մոտ ոցիկլետի ուրվագ իծն ա ռջևից կամ ետևից՝ լինի այն 2 կամ 3 անիվանի շատ ավելի փոքր է, քան մարդատար ավտոմեքենայի ուրվագիծը: Վարորդների մեծ մասն ակնկալում է ավել ի խոշոր մեքենաներ տեսնել ճանապարհներին և չի նկատում մոտոցիկլավարներին:Մ ո տ ո ց ի կ լ ա վ ա ր ն ե ր ը կ ա ր ո ղ ե ն բազմաթիվ միջոցներ ձեռնարկել, որպեսզի երթևեկության մյուս մասնակիցները ավելի հեշտ նկատեն իրենց ներկայությունը.• կրել վառ գույնի բաճկոն, ժիլետ կամ

սաղավարտ. • արտացոլող նյութեր կրել իրենց

սաղավարտի կամ հագուստի վրա.• գ ոտին փոխելու կամ շրջադարձ

կատարե լու ժ ամանակ միացնե լ շրջադարձի ազդանշանները.

• ընթացքը դանդաղեցնելուց առաջ թարթել արգելակման լու յսեր ով, որպեսզի մյուս վարորդները ավելի հեշտ նկատեն մոտոցիկլետը:

Մոտ ոցիկլավարի ա ռ ավելությունը հարգելու և նրա հետ նույն ճանապարհով անվտանգ երթևեկելու համար հետևեք ստորև նշված կանոններին.• ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն գ ո տ ի ն ե ր ո ւ մ

վերադասավորվելիս կամ բանուկ փողոց մտնելիս ստուգեք մոտոցիկլետների առկայությունը: Նաև հայել իների մեջ նայեք: Մոտոցիկլետը փոքր է և կարող է հեշտությամբ թաքնվել տրանսպորտային միջոցի մե ռյալ գոտիներում.

• մոտոցիկլետի հետևից ընթանալ իս 4 վայրկ յանի չափ տարածություն պահպանեք: Այդ տարածությունը ձեզ հարկավոր է, որպեսզի խուսափեք մոտոցիկլավարին հարվածելուց, եթե նա հանկարծակի արգելակի կամ վայր ընկնի մոտոցիկլետից: Սովորաբար, մոտոցիկլետները կարող են կանգ առնել ավելի արագ, քան մարդատար ավտոմեքենաները.

• մ ո տ ո ց ի կ լ ե տ ի ն թ ո ւ յ լ տ վ ե ք ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յ ա մ բ զ բ ա ղ ե ց ն ե լ ե րթևեկու թ յ ան գ ոտին : Չ նայ ա ծ արգելված չէ մոտոցիկլավարի կողքին միևն ույն երթևեկության գ ոտի ով ընթանալ ը՝ այն ուամենայնիվ, դա անվտանգ չէ.

• երբեք չփորձեք շրջանցել մոտոցիկլետը նույն երթևեկության գոտում, որով նաև դուք եք երթևեկում.

• շրջադարձ կատարելուց առաջ ստուգեք մոտոցիկլետների առկայությունը և գնահատեք դրանց արագությունը.

• ուշադիր ստուգեք մոտոցիկլավարների առկայությունը, նախքան կբացեք ճանապարհային երթևեկության կողմի դռները կամ աջ շրջադարձ կկատարեք.

• հիշեք, որ ճանապարհի այն պայմանները, որոնք ձեզ շատ չեն անհանգստացնում, կարող են լուրջ վտանգ ներկայացնել մ ո տ ո ց ի կ լ ա վ ա ր ն ե ր ի հ ա մ ա ր : Փոսորակները, կոպիճը, թաց կամ ս ա յ թ ա ք ո ւ ն մ ա կ ե ր և ո ւ յ թ ն ե ր ը , ճանապարհի երթևեկել ի հատվածի կարերը, երկաթուղային գծանցները և անհարթությունները կարող են մոտոցիկլավարին ստիպել հանկարծակի փոխել շարժման արագությունը կամ ուղղությունը: Եթե տեղյակ եք այդ պայմանների ազդեցություններին և մեքենան վարում եք զգուշորեն և ուշադիր, ապա կարող եք օգնել մոտոցիկլավարներին նվազագույնի հասցնե լ իրենց վնասված քնե րն ու մա հաց ու ե լ քով վ թարները: Մոտոցիկլետների անվտանգության մասին լ րացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար դիմեք Կալիֆոռնիայի Մոտոցիկլավարների անվտանգության ծ ր ա գ ր ի ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ի ն 1-877-RIDE-411 հեռախոսահամարով կամ այցելեք www.californiamotorcyclist.com կայքը:

հեծանիվներՀ ե ծ ա ն վ ո ր դ ն ե ր ը ճ ա ն ա պ ա ր հ ը ավտ ոմեքենաների հետ համատեղ օգտագործելու իրավունք ունեն: Շատ մա ր դ ի կ ն ա խ ը ն տ ր ո ւ մ են երթևեկել հեծանվով, որովհետև այն կարող է թեթևացնել երթևեկությունն ո ւ ն վ ա զ ե ց ն ե լ օ դ ի ա ղ տ ո տ ո ւ մ ը : Հ ե ծ ա ն վ ո ր դ ն ե ր ը նույնպես պարտավոր են պահպանել երթևեկության կանոնները՝ ճիշտ ինչպես ա վ տ ո վ ա ր ո ր դ ն ե ր ը : Հ ե ծ ա ն վ ո ր դ ի պարտականությունները ներառում են՝• ենթարկվել բոլոր ճանապարհային

նշաններին և լուսացույցի լույսերին.• հ ե ծ ա ն վ ա վ ա ր ե լ փ ո ղ ո ց ա յ ի ն

երթևեկության ուղղությամբ.• ազդանշանել երթևեկության գոտիներում

վերադասավորվելիս կամ շրջադարձ կատարելիս.

• ճանապարհը զիջել հետիոտներին.

- 60 -

• սաղավարտ կրել (18-ից ցածր տարիքի դեպքում).

• թույլ տալ, որ ավելի արագ ընթացող տրանսպորտային միջոցները վազանցեն, երբ դա անվտանգ է.

• մութ ժամանակ կրել համապատասխան անդրադարձիչ հագուստ.

• մշտապես լինել տեսանելի (օրինակ՝ երբեք մի խուսավարեք կայանված տրանսպորտային միջոցների միջև).

• հեծանվորդների խմբի հետ երթևեկելիս ընթանալ մեկ շարքով.

• հեծանվավարել աջ եզրաքարին կամ երթևեկելի մասի եզրին հնարավորինս մոտ, բայց՝ ոչ մայթով.

• ձախ և աջ շրջադարձերը կատարել նույն կերպ, ինչ մյուս վարորդները՝ օգտվելով շրջադարձերի միևնույն գոտիներից: Եթե հեծանվորդն ուղիղ է գնում, ապա նա պետք է զբաղեցնի միջանցիկ երթևեկության գոտին՝ փոխանակ ընթանալու մայթեզ րի կո ղ քով և խոչընդոտելու աջ շրջադարձ կատարող մեքենաների երթևեկությունը.

• ունենալ ID.Հեծանվորդները չպետք է հեծանիվը վարեն երթևեկելի մասով, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հեծանիվը ապահովված է արգելակով, որը հեծանվորդին թույլ կտա մեկ անիվով արգելակել և կողասահելով կանգ առնել չոր, հարթ և մաքուր ծածկի վրա:Մութ ժամանակ հեծանվորդները պետք է խուսափեն մուգ գույնի հագուստ կրելուց և ունենան հետևյալ հանդերձանքը՝• դիմացի լապտեր, որն արձակում է 300

ֆուտ (≈90 մետր) հեռավորությունից տեսանելի սպիտակ լույս.

• հետևի կարմիր անդրադարձիչ կամ անթարթ կամ թարթող կարմիր լույս՝ ներկառուցված անդրադարձիչով, որը տեսանելի է 500 ֆուտ (≈150 m) հեռավորությունից.

• 200 ֆուտ (≈ 60 մետր) հեռավորությունից տեսանել ի սպ իտակ կամ դե ղ ին անդրադարձիչ յուրաքանչյուր ոտնակի, հեծանվորդի կոշիկների կամ կոճերի վրա:

Հեծանվորդներն ունեն ճանապարհով երթևեկելու իրավունք և կարող են՝• օ ր ի ն ակ ան ի ր ա վ ո ւ ն ք ո ւ նեն ա լ

երթևեկելու գ յուղական վայրերով ա ն ց ն ո ղ ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ի որոշակի հատվածներում, որտեղ այլընտրանքային երթուղի չկա.

Շրջադարձեր հեծանվորդների համար

Հատուկ գոտիներ ունեցող խաչմերուկներ

• շարժվել դեպի ձախ՝ կայանված կամ շարժ վո ղ մեքենայից, հեծ անվ ից, կենդանուց անցնելու կամ ապարների մնացորդները կամ այլ արգել քներ շրջանցելու համար.

• ի րեն ց ըն տ ր ո ւ թ յ ա մբ , շ ա ր ժ վ ե լ միակողմանի փողոցի ձախ մայթեզրի կամ ճամփեզրի մոտով:

- 61 -

Հեծանիվներ՝ երթևեկելի գոտումԵ րթևեկել ի գ ոտ ում հեծ անվոր դ ին վա զ ան ց ե լ իս դ ու ք պե տք է ձ ե ր տրանսպորտային միջոցի և հեծանվորդի միջև ա ռնվազն 3 ֆ ուտ (մ ոտ 1 մետր) տարած ություն պա հպանեք, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա կարող է այլ վտանգ առաջացնել: Նման դեպքերում դանդաղեցրեք ընթացքը և վազանցեք հեծանվորդին, եթե դա անելն անվտանգ է:

Ճիշտ է Սխալ է

Հեծանվորդները կարող են զբաղեցնել գոտու կենտրոնը, երբ պայմանները, օրինակ՝ նեղ գոտին կամ վտանգավոր ճանապարհը, ոչ անվտանգ են դարձնում ընթացքը մի դիրքով, որը կարող է տեղ թողնել տրանսպորտային միջոցների վազանցի համար: Որևէ դանդաղընթաց տրանսպորտային միջոցի կամ հեծանվի առկայության դեպքում վարորդները միշտ պետք է անվտանգ հեռավորություն պահպանեն: Անվտանգ լինելու դեպքում հեծանվորդները պետք է տեղափոխվեն մի դիրք, որը տրանսպորտային միջոցներին թույլ կտա վազանց կատարել: Հիշեք. հեծ անվոր դնե րն իրավունք ունեն ճանապարհը համատեղ օգտագործելու այլ վարորդների հետ: Հեծանվորդներն ունեն նույն իրավունքներն ո ւ պ ա ր տակ ան ո ւ թ յ ո ւ ն նե ր ը , ի նչ ավտովարորդներն ու մոտոցիկլավարները: Հարգեք հեծանվորդների ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ո վ հ ե տ և ն ր ա ն ք ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ա յ լ վ ա ր ո ր դ ն ե ր ի հ ե տ համատեղ օգտագործելու ի ր ա վ ո ւ ն ք ո ւ ն ե ն : Հեծանիվները կարող են ավել ի արագ ընթանալ, քան դուք կարծում եք: Հեծանվորդի առջև շրջադարձ մի կատարեք, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ շրջադարձն անվտանգ կատարելու համար բավականաչափ

ժամանակ ունեք: Ահա մի քանի կարևոր նկատառումներ, որոնք վարորդներն ու հեծ անվոր դները պ իտի հիշեն : Ավտովարորդները պետք է՝• միշտ ուշադիր ստուգեն հեծանվորդների

առկայությունը, նախքան կբացեն ճանապարհային երթևեկության կողմի դռները կամ շրջադարձ կկատարեն.

• հեծանվորդների համար բավարար տեղ թողնեն, որպեսզի նրանք, մեքենայի դռները երթևեկության կողմից բացելու դեպքում, կարողանան խուսափել բախումից.

• շարժ վեն դեպ ի ճամփեզ րը կամ հեծանվային արահետը, միայն երբ դա անվտանգ է.

• չփորձեն հեծանվորդին վազանցել շ ր ջ ա դ ա ր ձ կ ա տ ա ր ե լ ո ւ ց անմիջապես առաջ: Ապահով մտեք համապատասխան գոտին, երբ դա թույլատրվում է, այնուհետև կատարեք շրջադարձը.

• մե ք ե ն ա ն չվ ա ր ե ն հ ե ծ ա ն վ ա յ ի ն արահետով, եթե չեն պատրաստվում շրջադարձ կատարելու խաչմերուկի կամ մերձատար ուղու մոտ, և մինչև շրջադարձը եղած հեռավորությունը 200 ֆուտից ավելի չէ.

• ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն գ ո տ ի ն ե ր ո ւ մ վերադասավորվելիս կամ երթևեկության հոսքի մեջ մտնելիս հայացքով ստուգեն հեծ անվոր դների ա ռկայությունը: Հեծանվորդները փոքր օբյեկտներ են, և հնարավոր է , որ չերևան տրանսպորտային միջոցի մե ռյալ գոտում.

• զգույշ լինեն, երբ մոտենում են որևէ հեծանվորդի կամ նրանից անցնում են երկգոտի ավտոմայրուղու կամ արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վրա:

կՈւյր հեՏիՈՏներԱյն հետիոտները, որոնք շարժվում են ուղեկցորդ շների օգնությամբ կամ կարմիր ծայրով կամ առանց ծայրի սպիտակ ձեռնափայտերով, միշտ ճանապարհի առավելություն ունեն: Այդ հետիոտները մասամբ կամ լրիվ կույր են: Երբ ձեր մոտակայքում գտնվում են այդպ իսի հետի ոտներ, չափազանց զգույշ եղեք շրջադարձ կատարելիս կամ հետընթաց տալ իս, հատկապես եթե վարում եք անաղմուկ կոմբինացված մեքենա:Ա հա ո ր ոշ խ ո ր հ ո ւ ր դ նե ր՝ կ ո ւ յ ր հետիոտներին օգնելու համար:

- 62 -

ճանապարհաշինարարներ եվ աշխաՏանքների իրականացման Տարածքներ (կՈնային գՈՏիներ)Խիստ ուշադիր եղեք այն վայրերում, որտեղ ճանապարհաշինական ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ե ն ընթանում: Նշանները և տ ե ղ ե կ ա տ ո ւ ց ո ւ ց ա ն ա կ ն ե ր ը զգ ուշացն ում են, որ առջևում բանվորներ, դանդաղընթաց սարքավորում և երթևեկության համար փակ գոտիներ կան: Կոնաձև, գլանաձև կամ այլ նշանները ձեզ կուղղորդեն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն տե ղամասի միջով: Դան դա ղեց րեք մեքենայի ընթաց քը և պատրաստ եղեք այն ավել ի դանդաղեցնելու կամ կանգ առնելու, եթե ձեր ճանապարհին շինարարական տեխնիկա հանդիպի: Վե րա դասավորվե ք հնարավորինս շուտ, երբ դա կարելի է անել անվտանգ կերպով՝ առանց հատելու կոնաձև կամ գլանաձև արգելանշանների գիծը: Ճանապարհաշինական աշխատանքների ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն տ ա ր ա ծ ք ն ե ր ո ւ մ , որտեղ գոտիները նեղ են կամ կողնակը փակված է, զգուշացեք հեծանիվներից և դ րանց ա ռկայության դե պ քում «համատեղ օգտագործեք ճանապարհը»: Ո ւ ղ ղ ո ր դ վ ե ք ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի իրականացման տեղամասի արագության սահմանափակումով և արագության սահմանափակման նախազգուշացնող նշաններով:Աշ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն տեղամասերում մահերի և վնասվածքների ա մե ն ա տ ա ր ա ծ վ ա ծ պ ա տ ճ ա ռ ը ընդհարումներն են հետևից շարժվող մե ք ե ն ա ն ե ր ի հ ե տ : Ի ր ա կ ա ն ո ւ մ , ճանապարհաշինական աշխատանքների կատարման վայրերում զոհված մարդկանց մե ծ ա մ ա ս ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա զ մ ո ւ մ ե ն վարորդները և հետիոտները: Ձեր և ձեր ուղևորների անվտանգության համար մի մ ո ռ ա ց ե ք զ գ ո ւ շ ո ր ե ն ա ն ց ն ե լ ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն տարածքը, դանդաղեցնել մեքենայի ընթացքը, ձեր և դիմացից ընթացող մեքենայի միջև լրացուցիչ տարածություն թո ղնել, արագ վերա դասավորվել, պատրաստ լ ինել մեքենայի ընթացքը հանկարծակի դանդաղեցնելուն կամ կանգ առնելուն, ուշադիր լինել՝ վերջին պահին մի գոտուց մյուսն անցնող վարորդներին նկատելու համար, և աշխատեք մեքենան ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն տեղամասում վարել իս թույլ չտալ ուշադրության շեղումներ: Ուշադրության շեղումները ներառում են ձեր ձեռնազատ բ ջ ջ ային հե ռ ախ ոսը , տե ք ստային

• Լուսացույցի կամ «կանգ» նշանի մոտ մեքենան մի կանգնեցրեք հետիոտնային անցումից ավելի քան 5 ֆուտ (1,5 մետր) հե ռավոր ության վ րա, եթե չկա ա ռ աջ ըն թ ա ց ը ս ա հման ա փակ ո ղ «կանգ» շերտ (գիծ): Կույր հետիոտներն ապավինում են ձեր մեքենայի ձայնին, որով տեղեկանում են ձեր մեքենայի ներկայության մասին, ուստի կարևոր է, որ մեքենան կանգնեցնեք հետիոտնային անցումից մինչև 5 ֆուտ (1,5 մետր) հեռավորության վրա: Կոմբինացված մեքենաների կամ էլեկտրամոբիլների վարորդները պետք է հատկապես տեղյակ լ ինեն, որ, շարժիչի ձայնի բացակայության պատճառով, կույր հետիոտնը կարող է ենթադրել, որ մոտակայքում ոչ մի մեքենա չկա: Հետևեք այս նշաններին՝ երբ կույր անձը դադարեցնում է ձեռնափայտի շարժումը և հետ է քաշվում խաչմերուկից, դա սովորաբար նշանակում է, որ նա պատրաստ չէ հատելու ճանապարհը և դուք կարող եք անցնել:

• Կանգ առեք բոլոր հետիոտնային անցումների մոտ, որտեղ հետիոտներ են սպասում: Սպասեք, մինչև կույր հետիոտնը անցնի փողոցը:

• Մեքենան մի կանգնեցրեք հետիոտնային անց ման մեջ տե ղում: Դա կու յր հետիոտնին ստիպում է շրջանցել ձեր մեքենան և դուրս գալ հետիոտնային անցման սահմաններից դուրս՝ դեպի երթևեկելի մաս:

• Կույր հետիոտնին բանավոր ցուցումներ մի տվեք: Նախքան փողոցը հատելու որոշում կայացնելը կույր հետիոտնը ունկնդրում է բոլոր մեքենաների ձայները:

• Աջ շրջադարձ մի կատարեք` առանց նախապես ճանապարհը ստուգելու: Նախքան շրջադարձը սկսելը ստուգեք հետի ոտների, հատկապես կու յր հետիոտների, կամ տրանսպորտային միջոցների առկայությունը: Կույր հետիոտները, որոնց լույսը կանաչ է, չեն ակնկալում, որ վարորդը աջ շրջադարձ կկատարի իրենց առջևից: Շրջադարձը կարող է ապակողմնորոշել կույր հետիոտնին և նրա համար ստեղծել փողոցը հատելու ժամանակ մեկ այլ աջ շրջադարձ անող մեքենայի կողմից հարված ստանալու վտանգ:

• Ձայնային ազդանշան մի տվեք կույր հետիոտն տեսնելիս: Կույրը գաղափար չունի, թե ինչու եք ազդանշան տալիս, և կարող է վախենալ ազդանշանի ձայնից:

• Մի փակեք մայթը:

- 63 -

հաղորդագրություններ կարդալ-ուղարկելը և GPS ու զվարճանքի համակարգեր աշ խ ա տ ե ց ն ե լ ը : Աշ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի ի ր ա կ ա ն ա ց մ ա ն տ ե ղ ա մ ա ս ո ւ մ երթևեկության կանոնների խախտման համար նախատեսված տուգանքները կարող են կազմել $1000 և ավել ի: Ճանապարհաշինական աշխատանքներ կատարող բանվորին վրաերթի ենթարկելու համար մեղադրվող անձնավորությունը կարող է տուգանվել $2000-ի չափով կամ ա զ ատա զ րկվե լ մինչև մեկ տարի ժամկետով:Ո ւ շ ա դ ի ր հ ե տ և ե ք ճանապար հին և ձ եզ շրջապատող մեքենաներին: Աշխատանքները դիտելու համար կանգ մի առեք կամ մեքենայի ընթացքը մի դանդաղեցրեք: Ենթարկվեք ա շ խ ա տ ո ղ ն ե ր ի (ազդարարների) հատուկ նշաններին և ցուցումներին: Ա շ խ ա տ ա ն ք ա յ ի ն տե ղա մա սե ր ո ւ մ մե քեն ան զ գ ո ւ յ շ վարելը մեծացնում է այլ վարորդների, հետիոտների, հեծանվորդների և շինարար-բանվորների անվտանգությունը:

կրկնակի ՏՈւգանքի գՈՏիներՃ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարների հետևանքով առաջացած վնասվածքների և մահվան դեպքերի աճի պատճառով, որոշ ճանապարհներ ստացել են «Անվտանգության մեծացման ն պ ա տակ ով կ րկն ակ ի տ ո ւ գ ան քի գոտիների» կարգավիճակ: Այդ գոտիներում, ինչպես նաև ավտոմայրուղիների այն հատվածներում, որտեղ բանվորների ներկայությամբ ճանապարհաշինական կամ տեխնիկական սպասարկման աշխատանքներ են իրականացվում, խախտումների համար նախատեսված տուգանքները կրկնապատկվում են (CVC §42010):

վերադասավՈրՈւմ եվ մեքենայի ընթացքի դանդաղեցՈւմՆա հանգային ավտ ոմայր ու ղ ինե րի կ ա մ ա ր ա գ ը ն թ ա ց բ ա զ մ ա գ ո տ ի ճանապար հների վ րա ճամփեզ րին կ ա ն գ ն ա ծ վ թ ա ր ա փ ր կ ա ր ա ր ա կ ա ն մեքենայի կամ դեղին նախազգուշական լուսազդանշանները թարթող բեռնատար քարշակ ի կամ վ թարային թարթող լ ո ւ ս ա զ դ ա նշ ա ն ն ե ր ը կ ա մ դ ե ղ ի ն նախազգուշական լուսազդանշանները մի ա ց ր ա ծ և Ա վ տ ո տ ր ա ն ս պ ո ր տ ի դեպարտամենտին (CalTrans) պատկանող մեքենայի մոտենալիս վարորդները պետք է վերադասավորվեն (եթե դա անելն

անվտանգ է) և դանդաղեցնեն իրենց մեքենայի ընթացքը: Օրենքի նպատակն է կ րճատել մա հերի թիվը վ թարի ենթարկված կամ վնասվածքներ ստացած վարորդներին կամ ճանապարհաշինական աշխատանքներում ընդգրկված մարդկանց օգնություն ցույց տվող պաշտոնյա ան ձանց , ք արշ ակո ղ մե քենանե րի վարորդների, շտապ օգնության բժիշկների, Կալ իֆոռնիայի Ավտոտրանսպորտի դ ե պ ա ր տ ա մե ն տ ի ( C a l T r a n s ) աշխատակիցների և այլ փրկարարական ծ ա ռայությունների անձնակազմերի շրջանում: Զգույշ եղեք, եթե պահանջվում է վերադասավորվել գոտիներում:

վՏանգավՈր բեռներ փՈխադրՈղ մեքենաներ

Hazardous Load Placards

Բե ռնատարի վ րա շե ղանկ յունաձև նշանը ցույց է տալիս, որ բեռնատարով փոխադրվող բեռը (գազ, պայթուցիկ նյութեր և այլն) հնարավոր վտանգ է պար ու ն ակու մ : Կալ ի ֆ ո ռնիայի մայրուղիների պարեկային ծառայության (California Highway Patrol, CHP) կամ հրշեջ ծառայության աշխատակիցները գիտեն, թե ինչ պետք է անել, եթե բեռը հանկարծ թափվի կամ արտահոսի: Այս նշանը կրող մեքենաները պարտավոր են կանգ առնել երկաթուղային գծանցների մոտ, գծերը հատելուց առաջ:

մեքենավարման կարեվՈր խՈրհՈւրդներԱնվտանգ մեքենավարումը պահանջում է անձնական պատասխանատվություն, երբ ղեկի մոտ նստած բանեցնում եք ձեր առողջ դատողությունը, ռեֆլեքսները, փորձը և ողջամտությունը: Անվտանգ մեքենավարման մյուս կարևոր տարրը քաղաքավարությունն է: Մի՛շտ եղեք քաղաքավարի:

ձեր գՈրծՈղՈւթյՈւնները ճանապարհային խցանման ժամանակԸստ Կալ իֆոռնիայի Երթևեկության անվտանգության գրասենյակի (California Off ice of Traf f ic Safety (OTS))՝ ձեր մեքենավարման սովորությունների մեջ կատարված փոքրիկ փոփոխությունները կարող են նպաստել երթևեկության սովորական խցանումների քանակի նվազեցմանը:

Վտանգավոր բեռների ցուցանակներ

- 64 -

Մեքենան վարելիս խուսափեք հետևյալ պահվածքից՝• ավելորդ հետաքրքրասիրությունից, երբ

դանդաղեցնում եք մեքենայի ընթացքը՝ ավտովթար կամ որևէ արտասովոր իրադարձություն կամ երևույթ դիտելու համար.

• դիմացի մեքենայի «պոչին կպչելուց», երբ ապահով տարածություն չեք պա հպան ում դ իմացից ընթացո ղ մեքենայից.

• ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն գ ո տ ի ն ե ր ը ո չ անհրաժեշտաբար փոխելուց, երբ անընդհատ վերադասավորվում եք արագընթաց մայրուղու երթևեկության գոտիներում.

• ա ն ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , ո ր ն առաջանում է ուտելուց, սեփական արտաքինին հետևելուց, բջջային հեռախոսով զրուցելուց, տեքստային հաղորդագրություններ փոխանակելուց, թերթ կարդալուց և այլն.

• անխնամ վ իճակում գտնվող կամ խափանումներով աշխատող մեքենա վարելուց, կամ երբ բենզինը վերջանում է ճանապարհի կեսին:

ձեր գՈրծՈղՈւթյՈւնները ագրեսիվ վարՈրդների եվ ճանապարհներին դրսեվՈրվՈղ ագրեսիվ վարքի առկայՈւթյան դեպքՈւմԱգրեսիվ վարումը և ագրեսիվ վարքը դրսևորվում են, երբ ծանրաբեռնված ճանապարհները, շտապողականությունը և անհամբերությունը պատճառ են դառնում, որ վարորդներից մեկը զայրագին հակազդի մեկ այլ վարորդի գործողություններին: Ա գ ր ե ս ի վ մե ք ե ն ա վ ա ր ո ւ մի ց և ճանապարհներին դրսևորվող ագրեսիվ վարքից խուսափելու համար՝• շատ ժամանակ նախատեսեք ձեր

ժամանման վայր հասնելու համար.• մի կտրեք այլ մեքենաների ճանապարհը.• դանդաղ մի ընթացեք ձախակողմյան

(արագ) գոտիով.• ապահով հեռավորություն պահպանեք

դիմացից ընթացող մեքենայից.• ան հարկ ի ժեստեր մի արեք այլ

վարորդներին.• ձայնային ազդանշանն օգտագործեք

միայն խիստ ան հրաժեշտ ության դեպքում:

Կանխեք հնարավոր վիճաբանությունը՝• աշխատելով չնայել զայրացած վարորդի

աչքերին.• զ ա յ ր ա ց ա ծ վ ա ր ո ր դ ի ն շ ա տ

տարածություն տալով:Լրացրեք 69 էջում ներկայացված հարցաթերթիկը՝ որոշելու, թե ինչպիսի վարորդ եք դուք:

ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՀԱՏՈՒԿ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐ

մեքենան դարձրեք ՏեսանելիՎարորդի մեռյալ գոտիները պատկերված են 33-րդ էջի նկարում: Եթե նայեք միայն հայել իների մեջ, չեք կարող տեսնել այդ մեռյալ գոտիներում գտնվող տրանսպորտային միջոցները: Շրջեք գլուխը՝ ստուգելու համար, թե արդյո՞ք այդ մեռյալ գոտիներից որևէ մեկում մեքենա կա: Երկար ժամանակ մի մնացեք մեկ այլ վարորդի մեռյալ գոտում: Հնարավորինս արագ հետ մնացեք այդ մեքենայից կամ վազանցեք այն:

ինչ վիճակՈւմ է ճանապարհըՈրքան արագ եք ընթանում, այնքան ավելի անկառավարել ի է դառնում մեքենան: Սահմանված թույլատրելի արագությամբ ընթանալու փոխարեն՝ կարգավորեք ձեր արագությունն ըստ ճանապարհային կամ այլ պայմանների, որոնք կարող են ազդել մեքենայի անվտանգ շահագործման վրա: Օրինակ՝ պե՞տք է ժամում 35 մղոն (≈ 56 կմ) արագությամբ (սահմանված թույլատրելի արագությամբ) անցնել սառցապատ լեռնային ճանապարհի վարընթաց ոլորանը: Անփորձ վարորդներից շատերն իրենց արագությունը չեն կարգավորում ըստ ճանապարհի վիճակի, ինչի պատճառով նրանք ավել ի շատ են ենթարկվում «անվերահսկելի» պատահարների, քան փորձառու վարորդները:

ՈլՈրաններՈլորանների վրա մեքենան գտնվում է հզոր կենտրոնախույս ուժի ազդեցության տակ, ինչը հատկապես վտանգավոր է, երբ ճանապարհը սայթաքուն է: Անձրևը, ցեխը, ձյունը, սառույցը կամ կոպիճը սայթաքուն են դարձնում ճանապարհը: Եթե ոլորանի մուտքի մոտ նշված չէ թույլատրելի արագությունը, հարկավոր է հաշվի առնել, թե որքան կտրուկ է ոլորանը, և ընտրել համապատասխան արագություն: Դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը մինչև ոլորան մուտք գործելը: Դուք չգիտեք՝ ինչ կարող է լինել առջևում (լռված շարժիչով մեքենա, ճանապարհատրանսպորտային պատահար և այլն): Ոլորանում արգելակելը կարող է կողասահում առաջացնել:

- 65 -

մեքենավարՈւմ ինՏենսիվ երթեվեկՈւթյան պայմաններՈւմԻնտենսիվ երթևեկության պայմաններում դանդաղ վարեք մեքենան, որպեսզի հասցնեք այն կանգնեցնել արգելակման ճանապարհի սահմաններում:Որպես ընդհանուր կանոն՝ մեքենան ավելի դանդաղ վարեք՝• Ավտոկայանատեղիներում և քաղաքի

կենտրոնական մասում:• ի ն տ ե ն ս ի վ ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա մ բ

ճանապարհներին.• ե րբ տե սն ում ե ք ձե ր ա ռ ջևից

ընթացող մի քանի մեքենաների ետևի կանգ-ազդանշանները.

• նեղ կամուրջների վրա և թունելներում.• վճարովի ճանապարհների վերահսկման

հրապարակներով անցնելիս.• դպրոցների, խաղահրապարակների և

բնակելի տարածքների մերձակայքում:

երթեվեկՈւթյան արագՈւթյՈւններըԸնդհարումների հավանականությունն ավել ի մեծ է, երբ տրանսպորտային միջոցներից մեկը ճանապարհով ընթացող այլ մեքենաներից ավելի արագ կամ ավելի դանդաղ է շարժվում:Եթե դուք այլ մեքենաներից ավել ի արագ եք շարժվում, ապա մեծացնում ե ք ճանապար հատրանսպորտային պ ա տ ա հ ա ր ի մե ջ ը ն կ ն ե լ ո ւ հնարավոր ությունը : Թ ու յ լատրե լ ի արագ ության գերազանց ումը շատ ժամանակ չի տնտեսում:Այլ մեքենաներից ավելի դանդաղ ընթանալը կամ հանկարծակի կանգ առնելը կարող է լինել նույնքան վտանգավոր, որքան թույլատրելի արագության գերազանցումը, եթե ոչ ավելի վտանգավոր, քանի որ դուք կարող եք ընդհարումներ առաջացնել հետևից շարժվող մեքենաների հետ կամ ստիպել, որ այլ վարորդներ թեքվեն ճանապարհից՝ ձեր մեքենային բախվելուց խուսափելու համար: Եթե գտնվում եք արագընթաց գոտում և նկատում եք, որ աջ գոտիով ընթացող մեքենաները վազանցում են ձեզ, կամ մեքենաների շարք է կազմվել ձեր ետևից, լավագույն գործողությունը աջ գոտի տեղափոխվելն է, երբ դա անելն անվտանգ է, և թույլ տալը, որ այդ մեքենաներն անցնեն:

երթեվեկՈւթյան վՏանգները

Ջրապատ ՃանապարհԴանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը, երբ ճանապարհի վրա շատ ջուր կա: Հորդառատ անձրևի պայմաններում 50 մղոն/ժամ (80 կմ/ժ) կամ ավելի մեծ արագ ությամբ ընթանալ իս դ ո ղերը կար ո ղ են ամբ ո ղ ջ ապե ս կտրվե լ ճանապարհից, և մեքենան կշարժվի ջրի վրայով կամ կենթարկվի «ջրասահքի»: Այդ ժամանակ շարժման ուղղության աննշան փոփոխությունը կամ քամու թեթև պոռթկումը կարող է առաջացնել մեքենայի կողասահում: Եթե մեքենան սկսի սահել, մի արգելակեք, այլ աստիճանաբար իջեցրեք արագությունը:

Սայթաքուն ՃանապարհներԱնձրևի առաջին իսկ նշանների դեպքում դան դա ղեցրեք մեքենայի ընթացքը, հատկապես չորային եղանակից հետո: Այդ ժամանակ է, որ ճանապարհների մեծ մասը դառնում է առավել սայթաքուն, որովհետև ճանապարհի յուղն ու փոշին դեռ չեն հասցրել մաքրվել: Սայթաքուն ճանապարհի վրա անվադողերը կորցնում են անհրաժեշտ կառչելիությունը: Շարժվեք ավելի դանդաղ, քան չոր ճանապարհի վրա: Մեքենայի արագությունը կարգավորեք հետևյալ կերպ՝• թաց ճանապարհի վրա ընթացեք ժամում

5-10 մղոն (8-16 կմ) ավելի դանդաղ.• տոփանված ձյունածածկույթի վրա

կիսով չափ նվազեցրեք արագությունը.• սա ռ ց ապատ ճանապար հի վ րա

դանդաղեցրեք ընթացքը մինչև սողալու աստիճան:

Որոշ ճանապարհների մակերևույթները թաց ժամանակ ավելի սայթաքուն են, քան այլ ճանապարհներ, և սովորաբար ունենում են նախազգուշացնող նշաններ: Ահա մի քանի հայտանիշեր, որոնք կօգնեն որոշել, թե որ ճանապարհներն են սայթաքուն.• ցուրտ, խոնավ օրերին ծառերի կամ

շենքերի ստվերները կարող են թաքցնել սառույցի շերտերը: Ճանապարհի այդ հատվածներն առաջինն են սառչում և վերջինը չորանում.

• կ ա մ ո ւ ր ջ ն ե ր ը և ո ւ ղե ա ն ց ն ե ր ը սովորաբար ճանապարհի մնացած մասից ավելի շուտ են սառչում: Դրանք կարող են թաքցնել սառույցի շերտերը.

- 66 -

• երբ շոգ եղանակին սկսում է անձրև գալ, ճանապարհը կարող է շատ սայթաքուն լ ինել ա ռաջ ին մի քանի ր ոպեի ընթացքում: Տաքությունից ասֆալտի յուղը դուրս է գալ իս մակերևույթ: Դրանից ճանապարհը սայթաքուն է դառնում, մինչև յուղը լվացվում է ճանապարհի մակերևույթից:

Ուժեղ քամիներՈւժեղ քամիները կարող են մեքենա վարել իս լուրջ վտանգ ներկայացնել, հատկապես խոշոր ավտոմեքենաների, բ ե ռ ն ա տ ա ր ա վ տ ո մե ք ե ն ա ն ե ր ի , զ բ ո ս ա շ ր ջ ա յ ի ն մե ք ե ն ա ն ե ր ի և կցորդներով ավտոմեքենաների դեպքում: Ուժեղ քամիների ժամանակ մեքենա վարելիս կարելի է ձեռնարկել հետևյալ նախազգուշական միջոցները.• Իջեցրեք մեքենայի արագությունը:

Դանդաղ ընթացքը թույլ է տալիս ավելի հեշտ կառավարել տրանսպորտային միջոցը և քամու ուժեղ պոռթկման դեպքում արձագանքելու ավելի շատ ժամանակ է ապահովում:

• Ձեռքերով ամուր բռնեք մեքենայի ղեկը: Քամու ուժեղ պոռթկումներն անկանխատեսել ի են, և եթե դուք մեքենայի ղեկը ամուր չեք պահում, նման պոռթկումների արդյունքում ղեկը կարող է դուրս փախչել ձեր ձեռքերից:

• Զգույշ եղեք: Նայեք առաջ և զգուշացեք ճանապարհի վրա առկա կողմնակի առարկաներից: Ուժեղ քամիները կարող են ավտոմայրու ղու, կամ նույնիսկ անմիջապես ձեր ուղու վրա կողմնակի առարկաներ նետել: Նայելով առաջ, դուք ավել շատ ժամանակ եք ունենում ճանապարհային վտանգներից խուսափելու համար:

• Մի օգտագործեք «կռուիզ կոնտրոլ» համակարգը: Այդ դեպքում, քամու անսպասելի պոռթկումների ժամանակ դուք կարող եք լիարժեք կառավարել գազի ոտնակը:

• Ձե ռ ն ա ր կե ք կ ա ն խ ա զ գ ո ւշ ա կ ա ն միջոցներ: Սպասեք, մինչև փոթորիկը հ ա ն դ ա ր տ վ ի : Ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն նպատակներով խորհուրդ է տրվում մոտենալ ճանապարհի եզրին և կանգ առնել:

Մեքենավարում մառախուղի պայմաններումՄ ա ռ ա խ ո ւ ղ ի պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ մեքենավարման վերաբերյալ լավագույն խորհուրդը ՉՎԱՐԵԼՆ Է: Եթե հնարավոր է, հետաձգեք ուղևորությունը, մինչև մա ռ ախ ու ղը ց րվ ի : Սակայն , եթե ու ղև որ ությունն ան հետա ձ գել ի է , ուրեմն շարժվեք դանդաղ, միացրեք ապակեմաքրիչները և օգտագ ործեք ցոլալապտերների մոտարձակ լույսը: Մա ռ ախ ու ղն ան դ րա դար ձ ն ու մ է ցոլալապտերների հեռարձակ լույսն ու կուրացնում վարորդին:Երբեք մեքենան մի վարեք միայն կայանման կամ հակամառախուղային լույսերով: Մեծացրեք տարածությունը դիմացից ընթացող մեքենայի ու ձեր միջև և այնպիսի արագությամբ ընթացեք, որ կարողանաք մեքենան կանգնեցնել առջևում տեսանելի տարածության մեջ: Աշխատեք չհատել երթևեկության գոտիները կամ վազանց չկատարել, եթե դա խիստ անհրաժեշտ չէ : Փորձեք լսել այն մեքենաների ձայնը, որոնք չեք կարող տեսնել: Անհրաժեշտության դեպքում լավագույն տեսանելիություն ապահովելու համար օգտագործեք ապակեմաքրիչներն ու ապակետաքացուցիչը:Եթե մառախուղն այնքան թանձրանա, որ հազ իվ տե սնե ք ճանապար հը, ամբողջովին դուրս եկեք ճանապարհից, միացրեք վթարային լուսազդանշանները և սպասեք, մինչև եղանակային պայմանները բարելավվեն:

Մեքենավարում արևացոլքի պայմաններումԱրևացոլքը կարող է շատ վտանգավոր լ ինե լ մե քենավարման ժ ամանակ: Հետևյալ խորհուրդները կարող են օգնել հաղթահարել արևացոլքի ազդեցությունը.• հողմապակին ներսից և դրսից պահեք

մաքուր.• համոզվեք, որ հողմապակու մաքրիչները

լավ աշխատանքային վիճակում են, իսկ ապակեմաքրիչ հեղուկը լիքն է.

• կրեք բևեռացած արևային ակնոց.• բավարար տարածություն պահպանեք

ձեր մեքենայի և շրջապատում առկա տրանսպորտային միջոցների միջև.

- 67 -

• ավտոմեքենայի հովարը նույնպես պետք է զերծ լինի այն ամենից, ինչը կսահմանափակի օգտագործումը, և պետք է լինի սարքին վիճակում.

• խիստ ուշադիր եղեք հետիոտների ն կ ա տ մա մբ : Հ ն ա ր ա վ ո ր է , ո ր դժվարությամբ տեսնեք նրանց.

• փ որ ձ ե ք խ ուսափե լ արևա ծ ագ ի և մայրամուտի ժ ամերին մեքենա վարելուց:

Մեքենավարում մթության պայմաններումԳիշերով մեքենան ավելի դանդաղ վարեք, քանի որ ճանապարհն այնքան էլ լավ չի երևում, և դուք ավելի քիչ ժամանակ կունենաք՝ վտանգի դեպքում արգելակելու համար: Այնպիսի արագությամբ ընթացեք, որ կարողանաք մեքենան կանգնեցնել ձեր լապտերների լուսավոր ության սահմաններում:Գիշերով անձրևի ժամանակ մեքենա վարել իս միացրեք ցոլալապտերների մոտարձակ լույսը: Մեքենան վարելիս մի՛ օգտագործեք միայն կայանման լույսերը:Որքան հնարավոր է, բաց տեղանքում կամ քաղաքի մութ փողոցներում մեքենան վարեք հեռարձակ լույսերը միացրած, եթե դա արգելված չէ: Հեռարձակ լույսերով մի կուրացրեք մյուս վարորդներին: Անհրաժեշտության դեպքում փոխեք մոտարձակ լույսի: Եթե դիմացից ընթացող վարորդը չի անջատում հեռարձակ լույսը՝• ուղիղ մի նայեք հանդիպակաց լույսերին.• նայեք դեպի ձեր երթևեկության գոտու

աջ եզրը.• դիմացից մոտեցող մեքենային հետևեք

աչքի ծայրով.• մի փորձեք «պատժել» դիմացից եկող

վարորդին՝ միացած թողնելով ձեր պայծառ լույսերը: Այդպես վարվելու դեպքում երկուսդ էլ կարող եք կուրանալ շլացուցիչ լույսերից:

Գիշերային ժամերին մեքենա վարելիս հիշեք.• հետիոտներին և հեծանվորդներին

գիշերը շատ ավելի դժվար է նկատել, ուստի աչալուրջ եղեք.

• գիշերը մոտոցիկլետները տեսնելը նույնպես ավելի դժվար է, քանի որ դրանց մեծ մասը մեկ հետևի լապտեր ունի.

• ճանապարհաշինական աշխատանքները կարող են կատարվել գիշերային ժամերին: Նվազեցրեք արագությունը ա վ տ ո մ ա յ ր ո ւ ղ ի ն ե ր ի ա յ ն հատվածներում, որտեղ շինարարական աշխատանքներ են կատարվում.

• պայծառ լուսավորված որևէ վայրից դուրս գալուց հետո մեքենան դանդաղ վարեք այնքան ժամանակ, մինչև ձեր աչքերը հարմարվեն մթությանը.

• երբ մեկ լույս ունեցող մեքենա է ձեզ մոտենում, տեղաշարժվեք ըստ հնարավորին դեպի աջ: Դա կարող է լինել հեծանիվ կամ մոտոցիկլետ, բայց կարող է լինել նաև մեկ բացակայող լապտեր ունեցող մեքենա:

Մեքենավարում անձրևի կամ ձյան պայմաններումՃանապարհի երթևեկել ի հատվածը մեծ մասամբ առավել սայթաքուն է այն ժամանակ, երբ անձրևը կամ ձյունը նոր է սկսվում, քանի որ յուղն ու փոշին դեռ մաքրված չեն լ ինում: Դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը անձրևի, մանրամաղ անձրևի կամ ձյան առաջին նշանների դեպ քում: Մ իաց րեք հ ո ղմապակու մաքրիչները, ցոլալապտերների մոտարձակ լույսը և ապակետաքացուցիչը:Ուժգին անձրևախառն փոթորկի կամ ձյունամրրիկի ժամանակ հնարավոր է, որ ճանապարհի տեսանելիությունը 100 ֆուտից (30 մետրից) ավելի չլինի: Եթե չեք կարողանում տեսնել 100 ֆուտից ավելի հեռու, ապա անհնար է մեքենան անվտանգ վարել ժամում 30 մղոնից (48 կիլոմետրից) ավելի մեծ արագությամբ: Գուցե հարկ լինի ժամանակ առ ժամանակ կանգ առնել և ցեխը կամ ձյունը մաքրել հողմապակու, առջևի ու հետևի լապտերների վրայից:Ձ յունած ածկ տարած քով վարել իս մե ք ե ն ա յ ո ւ մ ո ւ ն ե ց ե ք հ ա ր կ ա վ ո ր քանակությամբ շղթաներ և համոզվեք, որ դրանք համապատասխանում են տանող անիվների չափերին: Սովորեք, թե ինչպես են տեղադրում շղթաները, նախքան դրա անհրաժեշտությունը կառաջանա:

Ինչպես անվտանգ վարել մեքենան՝ www.dmv.ca.gov

Շարունակաբար ՆԱՅԵՔ ձեր կողքերը և ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐԵՔ շրջակայքը՝ ՎՏԱՆԳՆԵՐԻՑ ԽՈՒՍԱՓԵԼՈՒ համար:

®

ԴՈՒՔ ԱԳՐԵՍԻ՞Վ ՎԱՐՈՐԴ ԵՔ:(նշեք համապատասխան վանդակը)՝

ԴՈՒՔ Այո Ոչայլ մեքենաներին վազանցում եք միայն ձախից................................................................

խուսափում եք վազանցի գոտիները խցանելուց.........................................................

ճանապարհը զիջում եք ավելի արագ ընթացող մեքենաներին՝ տեղաշարժվելով դեպի աջ. ..........................................................

ըստ հնարավորին աջ եք պահում. ..............

անվտանգ հեռավորություն եք պահպանում այլ մեքենաների հետևից ընթանալիս. ......................................................

պատշաճ տարածություն եք ապահովում վազանց կատարելուց հետո նախորդ գոտին վերադառնալիս. .................................

ամպամած, անձրևոտ, թույլ լուսավորության պայմաններում օգտագործում եք ցոլալապտերները. ..........

ճանապարհը զիջում եք հետիոտներին......

ամբողջովին կանգ եք առնում «կանգ առ» նշանների մոտ.. ...............................................

կանգ եք առնում լուսացույցի կարմիր լույսի տակ. .......................................................

փոխհատումներին և հետիոտներին մոտենում եք ցածր արագությամբ. ..............

քառակողմ խաչմերուկներում հետևում եք ճանապարհը զիջելու կանոններին. ............

եթե հանգամանքները թույլ են տալիս, երթևեկում եք նշված թույլատրելի արագությունից ցածր արագությամբ. .........

ճանապարհաշինական տեղամասերում ընթանում եք ավելի դանդաղ........................

պահպանում եք գոյություն ունեցող պայմաններին համապատասխանող արագություններ..............................................

շրջադարձ կատարելիս և երթևեկության գոտիներում վերադասավորվելիս միացնում եք շրջադարձի ազդանշանները. ..

անհրաժեշտության դեպքում տեսողական հաղորդակցում եք ստեղծում և հայտնում եք ազդանշան տալու ձեր մտադրության մասին. ...............................................................

ընկալում եք ուրիշների մտադրությունները. ........................................

ԴՈՒՔ Այո Ոչձայնային ազդանշանն օգտագործում եք միայն ըստ անհրաժեշտության. ...................

խուսափում եք ցոլալապտերների հեռարձակ լույսն անհարկի օգտագործելուց ................................................

ճանապարհը զիջում եք հատուկ նշանակության մեքենաներին՝ տեղաշարժվելով դեպի աջ. ...........................

խուսափում եք ցոլալապտերները թարթելուց. ........................................................

հետադարձը կատարում եք դանդաղ և շրջահայացորեն. .............................................

ճանապարհային վթարների մոտակայքում պահպանում եք պատշաճ արագություններ..............................................

խուսափում եք անվայելուչ ժեստերին պատասխանելուց. ..........................................

խուսափում եք այլ վարորդներին մարտահրավերներ նետելուց. ......................

փորձում եք ագրեսիվ վարորդների հետ գործ չունենալ. .................................................

կենտրոնանում եք մեքենան վարելու վրա և ձեր ուշադրությունը չեք շեղում կողմնակի գործողություններով:. .................

ԴՈՒՔ ԽՈՒՍԱՓՈՒ՞Մ ԵՔ՝ Այո Ոչքնկոտ վիճակում մեքենա վարելուց. ...........

աջ շրջադարձի գոտին փակելուց. ...............

մեկից ավելի կայանման տեղ զբաղեցնելուց. ..................................................

հաշմանդամների համար նախատեսված տեղում կայանելուց. .......................................

ձեր կողքին կայանված մեքենային դռնով խփելուց. ............................................................

մեքենան վարելիս բջջային հեռախոսից օգտվելուց. .........................................................

զրուցելու նպատակով ճանապարհի երթևեկելի մասում կանգնելուց. ...................

հարևան մեքենաներին ձեր բարձրաձայն երաժշտությամբ նեղություն պատճառելուց: .................................................

Գնահատեք ինքներդ ձեզ.ՀԱՇՎԵՔ «ՈՉ» ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐԻ ՔԱՆԱԿԸ

(1-3) ԱՆՎՏԱՆԳ ՎԱՐՈՐԴ(4-7) ԱՆՎՏԱՆԳ ՎԱՐՈՐԴ

(8-11) ՄԱՍԱՄԲ ԱԳՐԵՍԻՎ ՎԱՐՈՐԴ (12+) ԱԳՐԵՍԻՎ ՎԱՐՈՐԴ

- 70 -

հեղեղված երթեվեկելի մասերԵրթևեկել ի մասում չափազանց շատ ջրի առկայությունը կարող է հեղեղման պատ ճա ռ դա ռնալ: Դա կար ո ղ է տեղի ունենալ աստիճանաբար կամ հանկարծակի: Հեղեղը վտանգավոր է և կարող է վտանգավոր լինել կյանքի համար: Կարևոր է հասկանալ երթևեկելի մասում ջրի առկայությունից բխող ռիսկերը: Հեղեղված երթևեկելի մասի վտանգներից են՝• ճանապարհից տրանսպորտային միջոցի

քշվել-տարվելը.• լողացող բեկորներ և աննկատել ի

վտանգներ.• երթևեկելի մասի փլուզում.• տրանսպորտային միջոցի խափանում

(օրինակ՝ շարժիչ ի հանգում կամ արգելակի անսարքություն).

• է լեկտրահար ում, եթե հեղեղումն ուղեկցվում է էլեկտրահաղորդման գծերի տապալմամբ:

Եթե հե ղե ղված երթևեկել ի մաս է հան դ իպում, լավագ ու յն որ ոշումը այլընտրանքային երթուղի գտնելն է: Գուցե հնարավոր լինի աչքաչափով որոշել ջրհեղեղի խորությունը. այն կարող է լինել խորը և անցնելու համար վտանգավոր: Եթե հեղեղված երթևեկելի մասով անցնելուց բացի այլ տարբերակ չունեք, անպայման դանդաղ ընթացեք: Ջրի միջով անվտանգ անցնելուց հետո դանդաղորեն և զգուշորեն ստուգեք արգելակների աշխատանքը՝ համոզվելու, որ դրանք ճիշտ են գործում:

Մեքենավարում բլրապատ տեղանքում կամ ոլորանների վրաԵրբեք չեք կարող իմանալ, թե ինչ կա շեշտակի վերել քով բլ րի կամ կտրուկ ոլորանի մյուս կողմում: Երբ հասնում եք բլ րի կամ ոլորանի, դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը, որպեսզի կարողանաք կանգ առնել վտանգի դեպքում: Դուք պետք է այնքան դանդաղ շարժվեք, որ կարողանաք անմիջապես կանգ առնել:Ամեն անգամ, երբ որևէ բլուր կամ ոլորան փակում է ձեր տեսադաշտը, մտածեք, որ դիմացը մեկ այլ մեքենա կա: Վազանց կարելի է կատարել տեսադաշտը փակող բլրից կամ ոլորանից առնվազն ⅓ մղոն (կես կիլոմետր) հեռավորության վրա, քանի որ

անվտանգ վազանց կատարելու համար ձեզ առնվազն այդքան տարածություն է հարկավոր:Ոլորանին կամ բլրի գագաթին հասնելիս մի շարժվեք ճանապարհի ձախ մասով, որովհետև չեք կարող բավականաչափ հեռու տեսնել՝ համոզվելու համար, որ վազանց կատարելն անվտանգ է:

Երթևեկության ընդհատումներ Իրավապահ մարմինները երթևեկության ըն դ հատ ումներն օգտագ ործում են, որպեսզի՝ • դան դա ղեցնեն կամ կանգնեցնեն

ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը՝ ճ ա ն ա պ ա ր հ ը վտանգազերծելու համար.

• ձ ե ռ ն ա ր կ ե ն ա ր տ ա կ ա ր գ իրավ իճակներ ում իրականացվո ղ գործողություններ.

• կանխեն ճանապարհատրանսպորտային պատահարները թանձր մառախուղի կ ա մ ա ր տ ա ս ո վ ո ր ի ն տ ե ն ս ի վ երթևեկության պայմաններում:

Երթևեկության ընդհատման ժամանակ ոստիկանը միացնում է հետևի վթարային լուսազդանշանները, դանդաղեցնում մեքենայի ընթացքը և շարժվում գալարաձև՝ մի երթևեկելի գոտուց մյուսն անցնելով: Երթևեկությունն ընդհատելու հարցում ոստիկանին օգնելու համար հետևեք ստորև նշված կանոններին.• մի ա ց ր ե ք վ թ ա ր ա յ ի ն թ ա ր թ ո ղ

ազդանշանները՝ առջևում վտանգի առկայության մասին մյուս վարորդներին նախազգուշացնելու համար.

• սկսեք դան դա ղորեն նվազեցնել մեքենայի արագությունը։ Կտրուկ մի դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը, եթե դա անհրաժեշտ չէ բախումից խուսափելու համար։ Արագությունը իջեցրեք մինչև դիմացից ընթացող պարեկային մեքենայի արագությունը՝ մի ա ժ ա մ ա ն ա կ ա ն վ տ ա ն գ հեռավորություն պահպանելով նրանից.

• մի փորձեք վազանցել պարեկային մեքենային։ Մի արագացրեք մեքենայի ընթացքը, քանի դեռ պարեկային մեքենան չի անջատել իր վթարային լուսազդանշանները, և ա ռ ջև ում երթևեկության պայմանները թույլ չեն տվել վերա դա ռնալ բնական արագությունների։

- 71 -

պաՏՈւհանների Ու հայելիների մաքրՈւթյՈւնըՀողմապակին և կողքի պատուհանները ներսից և դրսից մաքուր պահեք: Կեղտոտ պատուհանի վրա ընկնող արևի պայծառ լույսը կամ ցոլալապտերների լույսը դժվարացնում են տեսնելը: Նախքան մեքենան վարելը բոլոր պատուհաններից մաքրեք սառույցը, եղյամը կամ ցողը:Ա պ ա հ ո վ ե ք ձ ե ր և մ յ ո ւ ս ն ե ր ի տեսանելիությունը: Անձրևի կամ ձյան ժամանակ վարել իս հնարավոր է, որ անհրաժեշտ լինի երբեմն կանգ առնել և ցեխը կամ ձյունը մաքրել հողմապակու, առջևի ու հետևի լապտերների վրայից:

նսՏՈցի եվ հայելիների հարմարեցՈւմըՆախքան անվտանգության գոտին կապելը հարմարեցրեք նստոցը: Այն պետք է բավականաչափ բարձր լինի, որպեսզի տեսնեք ճանապարհը: Եթե նստոցը բարձրացնելուց հետո էլ ճանապարհը տեսանելի չէ, օգտագործեք նստոցի բարձ:Տեղից շարժվելուց առաջ ուղղեք հետևի և կողքի դիտահայել իները: Եթե ձեր մեքենան ունի ցերեկային/գիշերային հայել ի, սովորեք, թե ինչպես են այն օգտագ ործում: Գիշերային դիրքում հայելին մասամբ կլանում է հետևից եկող մեքենաների լապտերների կուրացուցիչ լույսը՝ մեծացնելով տեսանելիությունը:

անվադՈղերի անվՏանգՈւթյՈւնԱնվադողերն անվտանգ մեքենավարման կարևոր բաղկացուցիչ են: Նախքան ավտոմեքենան վարելը համոզվեք, որ անվադողերն ունեն համապատասխան դողածածկանի պահպանաշերտ և օդի ճնշում: Որոշ մեքենաների վարորդներ գուցե ձեզ զգուշացնեն, երբ ձեր անվադողի ճ ն շ ո ւ մ ը կ ա մ պ ա հ պ ա ն ա շ ե ր տ ի խորությունը փոքր լինի: Նույնիսկ այդպիսի օգնության դեպքում կարևոր է իմանալ, թե ինչպես ձեռքով ստուգել մեքենայի անվադողի ճնշումն ու պահպանաշերտը: Ահա մի քանի պարզ խորհուրդներ, որոնք կօգնեն լավ վիճակում պահել անվադողերը.

• Կարելի է 1 սենթանոց մետաղադրամ օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լ ա ն վ ա դ ո ղ ի պահպանաշերտը ստուգելու համար:– Մետաղադրամն այնպես բռնեք, որ

տեսնեք Աբրահամ Լինքոլնի գլուխը: Պետք է մետաղադրամը պահեք մատների արանքում, որպեսզի գլուխը նայի ձեզ ու ամբողջովին տեսանելի լինի:

Եթե տեսնում եք Լինքոլնի գլխի կատարը, ուրեմն նոր անվադողերի ժամանակն է:

– Մետաղադրամը՝ գլուխը ներքև ուղղված, մտցրեք դողածածկանի պա հպանաշերտի ամենախ որը ակոսի մեջ:

– Եթե գլուխն ամբողջովին տեսանելի է , ապա հարկավոր է փ ոխել անվադողերը:

• Օգտագործեք անվադողի ճնշաչափ:– Մեքենայի ձեռնարկի ներսում կամ

դռան ներքին եզրի մեջ պետք է որ տեսնեք «ֆունտ-ուժ քառակուսի դյույմի վրա» (PSI) ցուցիչը: PSI-ն անվադողերի մեջ օդի ճնշման չափումն է:

– Երբ անվադողերը սառն են, օգտվեք ճնշաչափից, որպեսզի պարզեք անվադողերի PSI ցուցմունքը:

– Կարգավորեք անվադողի ճնշումը, որպեսզի այն համապատասխանի արտադրողի՝ ձեր մեքենայի համար խորհուրդ տրվող PSI արժեքին:

- 72 -

այլ վՏանգներԳազային շարժիչով աշխատող բոլոր տրանսպորտային միջոցները ածխածնի մենօքսիդ են արտադրում: Ածխածնի մենօքսիդը թունավոր, անհոտ գազ է, որն արտազատվում է տրանսպորտային միջոցի արտանետիչ խ ո ղովակ ից: Ածխածնի մենօքսիդով թունավորման ախտանիշներից են՝ հոգնածություն, հորանջում, գլխապտույտ, սրտխառնուք, գլխացավ և (կամ) զնգոց ականջներում: Կարող եք կանխել ածխածնի մենօքսիդից թունավոր ումը՝ կան ոնավորապես ստուգելով արտանետման համակարգը: Բացի այդ, շարժիչը գործարկել իս, մեքենան վարել իս կամ կայանված ժամանակ շարժիչը միացրած թողնելիս պատուհանը թողեք մասամբ բաց: Երբեք մի գործարկեք շարժիչը, երբ գարաժի դուռը փակ է:

ինչ պեՏք է վարՈրդն անի, երբ ՈսՏիկանը պահանջՈւմ է կանգ առնելՑույց տվեք, որ նկատել եք ոստիկանին՝ միացնելով աջ շրջադարձի ազդանշանը: Միացված ազդանշանը ոստիկանին թույլ է տալիս հասկանալ, որ դուք նկատել եք իր ներկայությունը: Ոստիկանը կարող է անհանգստանալ, եթե զգա, որ իրեն չնկատելու եք տալիս, և կարող է մտածել, որ դուք իրեն չենթարկվելու պատճառ ունեք կամ ձեզ վատ եք զգում:

Տեղաշարժ վեք դեպ ի ճանապարհի աջ կողնակը: Ոստիկանը պարեկային մեքենայով ձեզ կառաջնորդի։ Մի շարժվեք դեպի կենտրոնական բաժանարար գոտի: Կանգ մի առեք արագընթաց բազմագոտի մայրուղու կենտրոնական բաժանարար գոտում կամ երկգոտի ճանապար հի հակա դ իր կո ղմ ում։ Դա ինչպես վարորդին, այնպես է լ ոստիկանին ենթարկում է հանդիպակաց երթևեկության հետ բախվելու վտանգին:

Արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի վրա տեղափոխվեք դեպի ճանապարհի աջ կողնակը, նույնիսկ եթե գտնվում եք ծառայողական փոխադրամիջոցների/HOV գոտում։ Հնարավորության դեպքում

կանգ առեք լավ լուսավորված վայրում։ Տեղափոխվեք ճանապարհի երթևեկելի մասից հնարավորին չափ հեռու: Օրվա մութ ժամերին փորձեք ավել ի լավ լուսավորված վայր գտնել, օրինակ՝ փողոցային կամ մայրուղու լույսերով լուսավորված վայր, մոտակա ռեստորան կամ տեխնիկական սպասարկման կայան:

Ավ արտե ք բ ջ ջ ա յ ին հե ռ ախ ոս ով խոսակցությունը և անջատեք ռադիոն: Ձեր ողջ ուշադրությունն է հարկավոր, որպեսզի ոստիկանը ձեզ կանգնեցնելու և զրույց ունենալու վրա նվազագույն ժամանակ ծախսի:

Մնացեք մեքենայի մեջ, եթե ոստիկանն այլ բան չի կարգադրում: Երբեք դուրս մի եկեք մեքենայից, եթե ոստիկանը նման կարգադրություն չի անում: Ոստիկանի պահանջով մեքենան կանգնեցնելու ժամանակ ոստիկանի առաջնահերթ խնդիրներն են ձեր և ձեր ուղևորների անվտանգությունն ու իր՝ ոստիկանի անվտանգությունը: Մեծ մասամբ ձեզ և ձեր ուղևորների համար ամենից ապահովը մեքենայի մեջ մնալն է: Առանց ոստիկանի կարգադրության մեքենայից դուրս գալը կարող է մեծացնել որևէ անցնող տրանսպորտային միջոցի կողմից վրաերթի ենթարկվելու վտանգը և (կամ) ավելացնել ոստիկանի՝ իր նկատմամբ սպառնալիք զգալու աստիճանը:

Ձեր և ուղևորների ձեռքերը պետք է լինեն պարզորոշ տեսանելի դիրքում, օրինակ՝ ղեկանվի վրա, ծնկներին և այլն: Ոստիկանի պահանջով մեքենան կանգնեցնելու ժամանակ վարորդի և բոլոր ուղևորների ձեռքերը չտեսնելը ոստիկանի մ ոտ մեծ ացն ում է սպա ռնալ իքի զ գ ա ց ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ի ր ա վ ա պ ա հ մարմինների աշխատակցի նկատմամբ բռնության կիրառմամբ կատարվող հանցավոր գործողությունների մեծ մասը տեղ ի է ունենում ձեռքերի օգնությամբ, օրինակ՝ հրազենով կամ սուր առարկայով: Եթե ձեր պատուհանները մգացված են, խորհուրդ է տրվում բացել պատուհանները աջ կողնակի վրա մեքենան կանգնեցնելուց հետո, և նախքան ոստիկանը կսկսի խոսել ձեզ հետ:

- 73 -

ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐՈՒՄ

ՁԵՌՆԱՐԿՎՈՂ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ

Տեխնիկական բնՈւյթի խՈրհՈւրդներ

Կողասահում սայթաքուն մակերևույթների վրաՍովորաբար անվտանգ ճանապարհը կարող է վտանգավոր դառնալ, երբ սայթաքուն է դառնում: Սառույցը և տոփանված ձյունածածկույթը կարող են մեքենայի սահելու պատճառ դառնալ, հատկապես եթե մեքենան շատ արագ եք վարում կամ ընթանում եք զառիվայր ճանապարհով: Եթե մեքենան սկսի սահել՝• թուլացրեք գազի ոտնակը.• մի արգելակեք, և• ղեկանիվը պտտեք կողասահման

ուղղությամբ:Եթե սայթաքուն մակերևույթի վ րա կորցնում եք մեքենայի կառավարումը, փորձեք գտնել մի բան, որը կարող է կանգնեցնել մեքենան: Փորձեք այնպես անել, որ մեքենայի գոնե մի անիվը հայտնվի ճանապարհի չոր պատվածքի կամ կողնակի վրա: Հնարավոր է, որ մեքենան կանգնեցնելու համար ստիպված լինեք դանդաղորեն մոտենալ ձյունաթմբի կամ թփերի:Ս ա յ թ ա ք ո ւ ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ի վ ր ա կողասահումը կանխելու համար՝• մեքենան վարեք դանդաղ և ավելի մեծ

հեռավորություն պահպանեք առջևից ընթացող մեքենայից.

• դանդաղեցրեք մեքենայի ընթացքը, երբ մոտենում եք ոլորաններին և փոխհատումներին.

• խուսափեք կտրուկ շրջադարձերից.• խուսափեք կտրուկ արգելակումից:

Մեքենայի ընթացքը դանդաղեցնելու կամ կանգ առնելու համար մի քանի անգամ թեթևակի սեղմեք արգելակը (մի սեղմեք արգելակների հակաբլոկավորման համակարգը).

• կտրուկ զառիվայր ճանապարհի վրա արգելակեք շարժիչով.

• խուսափեք հատկապես սայթաքուն հատվածներից , օրինակ՝ սա ռ ցե կղզյակներից, թաց տերևներից, յուղից կամ խոր ջրափոսերից:

Եթե արգելակները խոնավանան, չորացրեք դրանք՝ միաժամանակ թեթևակիորեն սեղմելով գազի և արգելակի ոտնակները, որպեսզի մեքենան շարժվի՝ հաղթահարելով արգելակային կոճղակների ճնշումը: Դա արեք միայն այնքան ժամանակ, մինչև արգելակները չորանան:

մեքենավարՈւմ ճանապարհի երթեվեկելի հաՏվածից դՈւրս

Եթե անիվները ճանապարհի երթևեկելի հատվածից թեքվում և դուրս են գալիս կողնակի վ րա, ամուր բռնեք ղեկը, ոտքը թուլացրեք արագարարի (գազի) ոտնակի վրա և մեղմորեն արգելակեք: Ձեր հետևից ընթացող երթևեկությունը ստուգելուց հետո հանգիստ վերադարձեք ճանապարհի երթևեկելի հատվածի վրա: Չի կարելի ղեկավարումը կարգավորելու համար կտրուկ քաշել կամ պտտել ղեկը: Դրա հետևանքով կարող եք հայտնվել հանդիպակաց երթևեկության մեջ:

Արագացմամբ կողասահումԱրագացմամբ կողասահումը սովորաբար տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ տանող անիվները կորցնում են կառչելիությունը ճանապարհի մակերևույթի հետ: Սահող մեքենայի կառավարումը չկորցնելու համար մի սե ղմեք արգելակները: Թուլացրեք գազի ոտնակը և ուղղեք առջևի անիվները, մինչև մեքենան սկսի ուղղվել:

Լռված անիվներով կողասահումՍովորաբար, այս տիպի կողասահումն առաջանում է, երբ մեծ արագության ժամանակ ուժգին սեղմում եք արգելակը, և մեքենայի անիվները լռվում են: Մեքենան կսահի՝ անկախ այն բանից, թե որ կողմ կթեքեք ղեկը: Անիվները բլոկավորումից հանելու համար ոտքը վերցրեք արգելակի ոտնակից: Այնուհետև ուղղեք առջևի անիվները, մինչև մեքենան սկսի ուղղվել: Եթե ձեր մեքենան չունի

- 74 -

չլռվող արգելակներ, և դուք սկսում եք լռված անիվներով կողասահել, ոտքն աստիճանաբար դրեք արգելակի ոտնակին, մինչև անվտանգ արագություն ձեռք բերեք մեքենավարումը շարունակելու համար: Սակայն, եթե սեղմում եք արգելակի ոտնակը և այն հասնում է հատակին, արագորեն մղեք արգելակի ոտնակը՝ ճնշում ստեղծելու համար: Արգելակները մղելու ընթացքում մեքենան փոխեք ավելի ցածր կամ չեզոք փոխանցման՝ ընթացքը դանդաղեցնելու համար: Այնուհետև փորձեք կանգ առնելու համար օգտագործել վթարային կամ կայանման արգելակը: Աստիճանաբար դանդաղեցրեք ընթացքը, մինչև արագությունն անվտանգ լ ինի ճանապարհը շարունակելու համար:

Արագարարի խափանումԵթե արագարարը խափանվի, դուք պետք է՝

1. անցնեք արագության փոխանցման տուփի չեզոք դիրքին.

2. արգելակեք.

3. ուշադիր հետևեք ճանապարհին.

4. փնտրեք երթևեկության հ ոսքը շրջանցող այլընտրանքային երթուղի կամ այլ ելք.

5. մյուս վարորդներին նախազգուշացնեք ձայնային ազդանշանի և վթարային լուսազդանշանի միացման միջոցով.

6. փորձեք ավտոմեքենան անվտանգ կերպով հանել ճանապարհից.

7. կանգնեք և անջատեք վառոցքը: ԶԳՈՒՇԱՑՈՒՄ. մեքենայի շարժման ընթացքում վառոցքն անջատելը կարող է արգելափակել ղեկանիվը, և դուք այլևս չեք կարողանա կառավարել մեքենան):

Ղեկի մեխանիզմի փականքԵրբ շարժիչն աշխատում է, երբեք մեքենայի վառոցքը մի դրեք «փակ» (“lock”) դիրքի վրա, այլապես ղեկանիվը կարգելափակվի, և դուք կկորցնեք մեքենայի կառավարումը:

բախՈւմը վթար չէ«Վթարը» չնախատեսված իրադարձություն է, որը տեղի է ունենում առանց որևէ մեկի մեղքի կամ անփութության: Սակայն երթևեկության դեպքում դա շատ հաճախ այդպես չէ:Ե թ ե ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ն վ թ ա ր ա յ ի ն լուսազդանշանները միացրած մեքենա տեսնեք, իջեցրեք ձեր արագությունը: Հնարավոր է, որ առջևում ընդհարում կամ որևէ այլ պատահար է տեղի ունեցել: Եթե որևէ մեկը խնդրի, կանգնեք և օգնություն ցույց տվեք, եթե ոչ՝ զգուշորեն առաջ շարժվեք:Հնարավորության դեպքում աշխատեք ընդհարման կողքով չանցնել: Տուժածներն ավելի արագ օգնություն կստանան, եթե այլ մեքենաներ օգնության ճանապարհը չփակեն: Եթե ստիպված եք ընդհարման կո ղ քով անցնել, մի դան դա ղեցրեք մեքենայի ընթացքը կամ կանգ մի առեք պարզապես դիտելու համար: Այդպես դուք կարող եք մեկ այլ վթարի պատճառ դառնալ: Մեքենան վարեք զգուշորեն՝ ուշադրությամբ հետևելով ճանապարհին գտնվող մարդկանց:

Բախումների պատճառներըՃանապարհատրանսպորտային պատահարների ամենատարածված պատճառներն են՝• վարորդի ուշադրությունը շեղող

գործոնները.• բարձր արագությունը.• ճանապարհի հակառակ կողմով

շարժվելը.• սխալ տեղից շրջադարձ կատարելը.• ճանապարհի առավելության

կանոնները խախտելը.• «կանգ առ» ազդանշաններն ու

ճանապարհային նշաններն անտեսելը:

Եթե դարձել եք ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակիցԵթե դարձել եք ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից՝• դուք պետք է կանգ առնեք: Հնարավոր

է, որ ինչ-որ մեկը վնասվածք ստացած լինի և ձեր օգնության կարիքն ունենա: Կանգ չառնելու դեպքում ձեզ կարող են դատապարտել «պատահարի վայրից փախուստի դիմելու» համար և խստորեն պատժել.

• եթե տուժածներ կան, զանգահարեք 9-1-1.

- 75 -

• եթե որևէ մեկը վնասվածք չի ստացել կամ չի զոհվել, մեքենան դուրս բերեք ճանապարհի երթևեկելի մասից.

• Ձե ր վ ա ր ո ր դ ակ ան ի ր ա վ ո ւ ն քի վկայականը, տրանսպորտային միջոցի գրանցման քարտը, ֆինանսական պատասխանատվությունը հաստատող փաստաթուղթը և ներկա հասցեն ցույց տվեք պատահարի մասնակից վարորդին կամ անձանց կամ իրավապահ մարմնի ներկայացուցչին.

• եթե որևէ մեկը վնասվածք է ստացել կամ զոհվել է, ապա դուք (կամ ձեր ապա հ ովա գ րական գ որ ծ ակալ ը , մի ջ ն ո ր դ ը կ ա մ օ ր ի ն ա կ ա ն ներկայացուցիչը) պետք է բախումից հետո 24 ժամվա ընթացքում գրավոր զեկույց ներկայացնեք ոստիկանությանը կամ Կալ իֆոռնիայի մայրուղիների պարեկային ծառայությանը (California Highway Patrol, CHP).

• դուք (կամ ձեր ապահովագրական գործակալը, միջնորդը կամ օրինական ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց իչ ը) պե տ ք է 10 օրվա ընթացքում գրավոր զեկույց ներկայացնեք DMV-ին.

• եթե դուք հարվածել եք կայանված մեքենայի կամ որևէ այլ գույքի, ձեր անունը, հեռախոսահամարը և հասցեն գրեք թղթի կտորի վրա և այն թողեք մեքենայի մեջ կամ հուսալի կերպով փակցրեք մեքենային կամ վնասված գույքին: Ճանապարհատրանսպորտային պ ա տ ա հ ա ր ի մ ա ս ի ն հ ա յ տ ն ե ք քաղաքային ոստիկանությանը, իսկ եթե տվյալ վայրը չմիավորված տարածքի կարգավիճակ ունի՝ CHP-ին.

• եթե ձեր մեքենան կայանված ժամանակ տեղից շարժվում և հարվածում է մեկ այլ մեքենայի, փորձեք գտնել այդ մեքենայի տիրոջը և միջադեպի մասին վերը նշված կարգով հայտնեք իշխանություններին.

• եթե դ ուք վնասված ք կամ մա հ եք պատճառում որևէ կենդանու, զ ա ն գ ա հ ա ր ե ք կ ե ն դ ա ն ի ն ե ր ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ա ն մ ո տ ա կ ա կազմակերպություն, ոստիկանություն կամ CHP: Մի փորձեք տեղից շարժել վնասվածք ստացած կենդանուն կամ հեռանալ՝ թողնելով, որ վ իրավոր կենդանին սատկի:

Ինչպես հաղորդել բախման մասինԵթե դարձել եք ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից, այդ մասին հայտնեք DMV-ին 10 օրվա ընթացքում, եթե՝• ավելի քան 750 ԱՄՆ դոլարի վնաս է

հասցվել որևէ անձի գույքին.• որևէ մեկը վնասվածք է ստացել (կարևոր

չէ, թե ինչ աստիճանի) կամ զոհվել է:

Յուրաքանչյուր վարորդ (կամ վարորդի ապահովագրական գործակալը, միջնորդը կամ օրինական ներկայաց ուցիչ ը) պետք է զեկույց ներկայացնի DMV-ին՝ լ րացնելով «Կալ իֆոռնիայում տեղի ունեցած ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասին զեկույցի» ձևը (Report of Traffic Accident Occurring in California, SR 1): Այցելեք www.dmv.ca.gov կայքը կամ զանգահարեք 1-800-777-0133 հեռախոսահամարով և խնդրեք ձեզ ուղարկել SR 1 ձևը: CHP-ն կամ ոստիկանությունը այդ զեկույցը չ ի ներկայացնի ձեր փոխարեն:Դուք կամ ձեր ներկայացուցիչը պետք է ներկայացնեք այդ զեկույցը՝ անկախ այն բանից՝ ընդհարումը տեղի է ունեցել ձեր, թե ուրիշի մեղքով, անգամ եթե այն տեղի է ունեցել մասնավոր սեփականություն հանդիսացող տարածքում:Ձեր վարորդական իրավունքը կկասեցվի՝• եթե չներկայացնեք զեկույցը.• մինչև 4 տարով՝ եթե համապատասխան

ապահովագրական ծածկույթ չունեք: Վարորդական իրավունքի կասեցման վե րջ ին 3 տարվա ըն թ ա ց ք ու մ ձ ե ր վար որ դական վ կայ ականը կարող է վերադարձվել ձեզ, եթե ներկայացնեք Կալիֆոռնիա նահանգի ապահովագրական վկայական (Cali-fornia Insurance Proof Certificate, SR 22), և այն ուժի մեջ մնա այդ 3 տարվա ընթացքում:

խՈրհՈւրդներ անվՏանգՈւթյան վերաբերյալԸստ CHP-ի տվյալների՝ եթե ձեր մեքենան խափանվում է արագընթաց բազմագոտի մայրուղու վրա՝ • ապահով կերպով այն տեղափոխեք

դեպի աջ կողնակը: Լավագույն դեպքում մեքենան կայանեք հեռախոսախցիկի մոտ, եթե հնարավոր է (հեռախոսային խցիկները առկա են յուրաքանչ յուր քառորդ մղոնից 2 մղոնը մեկ).

• եթե պետք է դուրս գաք մեքենայից, դուրս եկեք աջ կողմից՝ երթևեկությունից հեռու.

• օգնություն կանչելուց անմիջապես հետո վերադարձեք ձեր մեքենան, նստեք աջ կողմից (երթևեկությունից հեռու) և ամրացրեք ամրագոտիները.

• մն ա ց ե ք մե ք ե ն ա յ ի ն ե ր ս ո ւ մ ՝ ամրագոտիները կապած, մինչև ձեզ օգնության հասնեն:

- 76 -

Որոշ հանգամանքներում (երբ կողնակի համար բավարար տեղ չկա, կամ երբ գոյություն ունի արգելափակոց կամ արագընթաց բազմագոտի ճանապարհի գոտիներից ու ձեր մեքենայից ապահով հեռավորության վրա մնալու տարածք), դուրս եկեք մեքենայից և կանգնեք մեքենայից հեռու: Ձեր հայեցողությամբ օգտագործեք վթարային թարթող լույսերը՝ ըստ եղանակային պայմանների: Այդ լույսերը կարող են օգտակար լ ինել, սակայն կարող են նաև գրավել հարբած վարորդների ուշադրությունը:CHP-ի Ավտոմայրուղիների սպասարկման պարեկախումբը (Freeway Service Pa-trol, FSP) աշխատանքի գնալ-գալու ժամանակամիջոցում մատուցում է անվճար ճանապար հային ծ ա ռայություններ արտակարգ իրավ իճակներում: Եթե մնացել եք արագընթաց բազմագոտի ճանապարհին ձեր տրանսպորտային միջոցի անսարքության պատճառով, ապա FSP-ն՝• ձեզ կառաջարկի մի գալոն վառելանյութ,

եթե այն վերջացել է. • ձեր մեքենայի «շարժիչը կգործարկի

արտաքին հոսանքի աղբյուրից», եթե մարտկոցը «նստած» է.

• կլիցքավորի ձեր ռադիատորը և կփակի խողովակների անցքերը.

• կփոխի թողած դողը:FSP-ի ծրագիրը՝• չ ի կարող ձեր մեքենան քարշելով

հասցնել մինչև ավտոմեքենաների մ ա ս ն ա վ ո ր վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն ծառայություն կամ ձեր բնակավայրը.

• չ ի կարող խորհուրդ տալ դիմել ք ա ր շ ա կ մ ա ն ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր մ ա տ ո ւ ց ո ղ ը ն կե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն կ ա մ թ ա փ ք ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն արհեստանոցներին.

• չի քարշակում մոտոցիկլետներ. • օ գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն չ ի տ ր ա մ ա դ ր ո ւ մ

ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի մասնակից մեքենաներին, եթե դա չի կարգադրվում CHP-ի կողմից.

• ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասին չի զեկուցում CHP-ին:

Եթե FSP-ն չկարողանա աշխատեցնել ձեր մեքենան, այն անվճար կքարշակվի դեպի CHP-ի կողմից հաստատված վայր: FSP-ն ձեզ կտրամադրի նաև լրացուցիչ օգնության կոնտակտային տվյալներ: CHP-ն կտեղեկացնի ավտոակումբին կամ քարշակման ծառայությանը:

FSP-ն սպասարկում է հետևյալ տարածքները՝• Վ ա լ ե յ ի վ ա ր չ ա կ ա ն տ ա ր ա ծ ք՝

(Val ley Division) – Սակրամենտո մայրաքաղաքային շրջանը և Թրեյսիի շրջանը.

• Գոլդեն Գեյթի վարչական տարածք՝ (G olde n Gate D iv i s ion) – Սան Ֆրանցիսկոյի ծովածոցի շրջանը.

• Կենտրոնական վարչական տարածք՝ (Central Division) – Ֆրեզնոյի շրջանը.

• Հարավային վարչական տարածք՝ (South-ern Division) – Լոս Անջելեսի ավազանը.

• Ներքին վարչական տարածք՝ (Inland Di-vision) – Ռիվերսայդի շրջանը.

• Սահմանային վարչական տարածք՝ (Bor-der Division) – Սան Դիեգոյի և Օրինջի շրջանները.

• Առափնյա վարչական տարածք՝ (Coastal Division) – Մոնտերեյի և Սանտա Կրուզի շրջանները:

Զանգահարեք 1-800-TELLCHP (835-5247) համարով՝ տեղեկանալու համար, թե արդյոք FSP-ն գործում է այն վայրում, որտեղ գտնվում եք դուք, ինչպես նաև՝ FSP-ին դիմելու կարգի մասին տեղեկություններ ստանալու համար:

ՎԱՐՈՐԴԻ ՊԱՏՐԱՍՏՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆԸ

Տարեց վարՈրդի անվՏանգՈւթյՈւնըDMV-ն հատուկ ձեռնարկ է հրատարակել տարեց վարորդների համար: Այցելեք w w w.dmv.ca .gov կայքը՝ «Անվտանգ մեքենավարման ձեռնարկ տարեց անձանց համար» (Senior Guide for Safe Driving (DL 625)) գրքույկը դիտելու կամ ներբեռնելու համար, զանգահարեք 1-800-777-0133 համարով՝ խնդրելու, որ այդ գրքույկի մի օրինակ ուղարկվի փոստով, կամ դիմեք «Տարեց վարորդների օմբուդսմեն» ծրագրի (Senior Driver Ombudsman Program) տարածքային ներկայացուցիչներին՝Los Angeles and Central Coast Counties (310) 615-3552Sacramento and Northern California Counties (916) 657-6464Orange and San Diego Counties (714) 705-1588San Francisco, Oakland, and Bay Areas (510) 563-8998

- 77 -

լավ ՏեսՈղՈւթյՈւնն անհրաժեշՏ է բՈլՈր վարՈրդներինՄեքենան անվտանգ վարելու համար լավ տեսողություն է հարկավոր (տե՛ս «Տեսողություն» բաժինը 14-րդ էջում): Եթե դուք լավ չեք տեսնում, ապա չեք կարող ճիշտ գնահատել հեռավորությունները կամ նկատել վտանգը և խուսափել դրանից: Բացի այդ, դուք պետք է նաև լավ «կողմնային» տեսողություն ունենաք, այսինքն՝ կարողանաք տեսնել նաև «աչքի պոչով», որպեսզի նկատեք ձեր կողքից մոտեցող տրանսպորտային միջոցները, երբ նայում եք ձեր դիմաց՝ ճանապարհին:Հնարավոր է, որ դուք լավ տեսնեք և, այնուամենայնիվ, չկարողանաք ճիշտ գնահատել տարածությունը: Դուք պետք է լավ տարածական զգացողություն ունենաք, որպեսզի կարողանաք գնահատել, թե ինչ հեռավորության վրա եք գտնվում այլ տրանսպորտային միջոցներից: Շատ մարդիկ, ովքեր լավ են տեսնում ցերեկը, տեսողության խնդիր ունեն գիշերը: Ոմանք վատ են տեսնում աղոտ լուսավորության պայմաններում: Ուրիշները կարող են լուրջ խնդիրներ ունենալ այն ժամանակ, երբ ցոլալապտերների լույսը կուրացնում է նրանց աչքերը:Ստուգեք ձեր տեսողությունը մեկ կամ երկու տարին մեկ անգամ: Դուք կարող եք կասկած անգամ չունենալ կողմնային տե ս ո ղու թ յ ան կամ տարա ծ ական զգացողության հետ կապված խնդիրների մասին, քանի դեռ աչքերի բուժստուգում չեք անցել:

լսՈղՈւթյՈւնԼսողությունը շատ ավելի կարևոր դեր է խաղում մեքենա վարելիս, քան շատերը կարծում են: Ձայնային ազդանշանը, շչակը կամ արգելակող մեքենայի դողերի ճռռոցը կարող են զգուշացնել վտանգի մասին: Երբեմն կարող եք լսել մեքենայի ձայնը, բայց չտեսնել այն, հատկապես եթե այն գտնվում է ձեր մեռյալ գոտիներում:Նույնիսկ սուր լսողություն ունեցողները չեն կարող լավ լսել, երբ բարձր միացված է ռադիոն կամ CD նվագարկիչը: Մեքենա վարելիս արգելվում է երկու ականջները միաժամանակ փակել ականջակալներով կամ ականջախցաններով:

Լսողության հետ կապված խնդիրները, ինչպես վատ տեսողությունը, կարող են ա ռ աջանալ աստի ճանաբ ար և աննկատ: Պարբերաբար ստուգեք ձեր լսողությունը: Խուլ կամ լսողության խանգարումներ ունեցող վարորդները կարող են հարմարեցնել անվտանգ մեքենավարման սովորությունները՝ ավելի շատ ապավինելով իրենց տեսողական զգայարանին և այդ կերպ փոխհատուցելով լսողության կորուստը:

զգՈնՈւթյՈւնՀոգնած ժամանակ մարդու զգոնությունը թուլանում է: Վարորդներից շատերի մոտ գիշերային ժամերին զգոնությունը թուլանում է, սակայն ցերեկային ժամերին հոգնած վիճակում մեքենա վարելը կարող է նույնքան վտանգավոր լինել: Հնարավոր է, որ չկարողանաք տեսնել վտանգները կամ արագորեն հակազդել այնպես, ինչպես կհակազդեիք հանգիստ և զգոն վիճակում. ուստի ավտ ով թարի ենթարկվելու հավանականությունը կարող է մեծանալ:Հոգնածության ախտանիշները ներառում են հետևյալը՝ • Դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր՝ կ ա պ վ ա ծ

կենտրոնանալու կամ աչ քերը բաց վիճակում պահելու հետ:

• Դժվարություններ՝ կապված գլուխն ուղիղ վիճակում պահելու հետ:

• Վ ե ր ջ ի ն մի ք ա ն ի մ ղ ո ն ն ե ր ի երթևեկության վերաբերյալ հիշողության բացակայություն:

• Հաճախակի վերադասավորումներ, դ ի մ ա ց ի մե ք ե ն ա յ ի ց ա պ ա հ ո վ հեռավորության չպահպանում կամ ճանապարհային նշանների չնկատում:

• Դանդաղ արձագանքում, կտրուկ և հանկարծակի շարժումներ:

Երկար ուղևորության ժամանակ չհոգնելու համար՝• ճանապարհ ընկնելուց առաջ գիշերը

ինչպես հարկն է քնեք.• մի ընդունեք այնպիսի դեղեր, որոնք

կարող են քնկոտություն առաջացնել.• շատ երկար մի մնացեք ղեկին, աշխատեք

ուշ գիշերով մեքենա չվարել.• կանոնավոր կերպով կանգ առեք

հանգստանալու, նույնիսկ եթե հոգնած չեք.

- 78 -

• անընդհատ հայացքը տեղափոխեք ճանապարհի մի մասից մյուսը: Նայեք մոտիկ և հեռու, աջում և ձախում գտնվող առարկաներին.

• փորձեք մաստակ ծամել կամ երգել ռադիոյի կամ CD նվագարկչի հետ.

• իջեցրեք պատուհանի ապակին և թարմ օդ շնչեք:

• հերթափոխեք վարորդներին:Եթե դուք ձեզ մշտապես հոգնած եք զգում և օրվա ընթացքում հաճախակի ննջում եք, դիմեք ձեր բժշկին՝ քնի խանգարման ստուգում անցկացնելու համար:

դեղամիջՈցներՀիշեք, որ բ ոլոր դե ղամիջոցները՝ դե ղատ ոմս ով տրվո ղ, թե ազատ վաճառվո ղ, հնարավոր վտանգ են պարունակում և կարող են բացասաբար ազդել մեքենավարման վ րա: Ազատ վաճառվող դեղերը, որոնք ընդունում եք մրսածության կամ ալերգիաների դեմ, կարող են քնկոտություն առաջացնել և ազդել մեքենա վարելու կարողության վրա: Եթե դուք անպայման պետք է դեղ ընդունեք մեքենա վարելուց առաջ, հարցրեք ձեր բժշկին կամ դեղագործին, թե ինչ տիպի ազդեցություններ է այն գործում: Ձեր ընդունած դեղամիջոցների գործած ազդեցությունների մասին տեղյակ լինելը ձեր պարտավորությունն է:Նախքան կորոշեք մեքենա վարել, մի՝• խառնեք տարբեր դեղեր, եթե ձեր բժիշկը

նման ցուցում չի տվել.• ընդունեք այլ անձի համար նշանակված

դեղեր.• խառնեք դեղերը ոգելից խմիչքի հետ

(դեղատոմսով տրվող, թե ազատ վաճառվող):

առՈղջՈւթյՈւն եվ հՈւյզերՁեր բնավորությունն ազդում է ձեր մեքենավարման ոճի վրա: Թույլ մի տվեք, որ հույզերն ազդեն մեքենավարման անվտանգության վրա: Մեքենա վարելիս ե ղե ք ա ռ ա վ ե լա պե ս շ ր ջ ա հա յ ա ց , դրսևորեք առողջ դատողություն և քաղաքավարություն: Հետևեք անվտանգ մեքենավարման կանոններին:

Ձեր բժշկի հետ քննարկեք առողջության խնդիրները, օրինակ՝ վատ տեսողության, սրտի հե տ կապված խն դ իրնե րի , շաքարախտի կամ ընկնավորության հետ կապված հարցերը և հետևեք նրա խորհուրդներին: Եթե դուք այնպիսի մի հիվանդություն ունեք, որը կարող է ազդել ձեր անվտանգ մեքենավարման կարողության վրա, այդ մասին հայտնեք DMV-ին:

ինչ հիվանդՈւթյՈւնների մասին են պարՏավՈր զեկՈւցել բժիշկներըԲժիշկները և վիրաբույժները պարտավոր են զեկուցել 14 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի այն հիվանդների մասին, որոնց մոտ ախտորոշվել են գիտակցության կորուստներ, Ալցհեյմերի հիվանդություն կամ հարակ ից այլ խանգարումներ (Առողջապահության և անվտանգության օրենսգիրք, California Health & Safety Code [CHSC] §103900):Թեև օրենքը չի պարտադրում, ձեր բժիշկը կարող է DMV-ին զեկուցել նաև այլ կարգի հիվանդությունների մասին, որոնք, նրա կարծիքով, կարող են ազդել ձեր անվտանգ մեքենավարման կարողության վրա:

ՈԳԵԼԻՑ ԽՄԻՉՔՆԵՐ ԵՎ ԹՄՐԱՆՅՈՒԹԵՐ

Ոգելից խմիչքների կամ թմրանյՈւթերի ազդեցՈւթյան Տակ մեքենա վարելը վՏանգավՈր էՈգել ից խմիչ քները և թմրանյութերը թուլացնում են մարդու դատողական ունակությունները: Դատողականության կամ առողջ դատողության թուլացումն ազդում է այն բանի վրա, թե ինչպես եք դուք արձագանքում ձեր լսածին և տեսածին: Ոգելից խմիչքների կամ թմրանյութերի ազդեցության տակ վտանգավոր է նաև երթևեկության մեջ քայլել կամ հեծանիվ վարել:Ոգելից խմիչքների մասին վերն ասվածի մեծ մասը վերաբերում է նաև թմրամիջոցներին: Ոգելից խմիչքների ազդեցության տակ մեքենա վարելու մասին Կալիֆոռնիայում գործող օրենքը տարածվում է նաև թմրամիջոցների ազդեցության տակ մեքենա վարելու վրա: Այն վերաբերում է «ոգելից խմիչքների և (կամ) թմրանյութերի ազդեցության տակ մեքենա վարելուն»: Եթե ոստիկանը կասկած է ունենում, որ

- 79 -

դուք տրանսպորտային միջոցը վարում եք թմրանյութերի ազդեցության տակ, նա իրավունք ունի պահանջելու, որ դուք արյան կամ մեզի ստուգում անցնեք: Ստուգումներից հրաժարվող վարորդների վարորդական վկայականն ավելի երկար ժամանակով կկասեցվի կամ չեղ յալ կհայտարարվի:Ցանկացած դեղի օգտագործումը (օրենքը տարբերություն չի դնում դեղատոմսով տրվող, ազատ վաճառվող կամ արգելված դեղերի միջև), որը բացասաբար է ազդում անվտանգ մեքենավարման ձեր կարողության վրա, արգելված է: Եթե համոզված չեք, արդյոք տվյալ դեղամիջոցն ազդեցություն կունենա ձեր վարելու ունակության վրա, հարցրեք ձեր բժշկին կամ դեղագործին կամ կարդացեք դեղի տուփի վրայի զգուշացնող պիտակը: Ահա որոշ փաստեր.• մրսածության, խոտատենդի, ալերգիկ

հիվանդությունների դեմ կամ նյարդերը կամ մկանները հանգստացնելու համար ընդունած դեղերի մեծ մասը կարող է քնկոտություն առաջացնել.

• դեղերը միասին կամ ոգելից խմիչքի հետ ընդունելը կարող է վտանգավոր լինել: Շատ դեղեր անկանխատեսելի կո ղմնակ ի ազդեց ություններ են առաջացնում ոգել ից խմիչ քի հետ միասին ընդունելու դեպքում.

• խթանիչ հաբերը, հոգեխթանիչները կամ նիհարեցնող հաբերը կարող են մի առ ժամանակ ավելի զգոն դարձնել վարորդին: Սակայն կարճ ժամանակ անց դրանք կարող են մարդու մոտ ա ռ ա ջ ա ց ն ե լ ն յ ա ր դ ա յ ն ո ւ թ յ ո ւ ն , գլ խապտ ույտ և կենտր ոնաց ման կորուստ: Այդ դեղերը կարող են նաև տեսողության վրա ազդել:

Մեքենա վարելուց առաջ արգելվում է ընդունել ցանկացած դեղ, որը «կարող է ա ռաջացնել քնկոտ ություն կամ գլխապտույտ»: Որևէ դեղ ընդունելուց առաջ անպայման կարդացեք պիտակի վրա գրվածը, որպեսզի իմանաք այդ դեղի ազդեցությունները:

ալկՈհՈլի առկայՈւթյՈւնը մեքենայՈւմՕ ր ե ն ք ը խ ս տ ո ր ե ն պ ա տ ժ ո ւ մ է տրանսպորտային միջոցով ալկոհոլ ի փոխադրումը՝ անկախ այն բանից, թե դուք ավտոմայրուղու վրա եք գտնվում, թե ոչ: Ցանկացած տեսակի տրանսպորտային միջոցում ցանկացած քանակությամբ ոգելից խմիչք օգտագործելն արգելվում է:

Տրանսպորտային միջոցում առկա թունդ ոգել ից խմիչքի, գարեջրի կամ գինու տարան պետք է լինի լիքը, կնքված և չբացված: Հակառակ դեպքում այն պետք է գտնվի մեքենայի բեռնախցիկում կամ այնպիսի մի տեղում, որտեղ ուղևորներ չեն նստում: Ձեռնոցների արկղիկում բաց ոգել ից խմիչք պահելն առանձնապես խստորեն է արգելվում:Օրենքը չի տարածվում ավտոբուսում, տաքսու մեջ, զբոսաշրջային մեքենայում կամ բնակելի ավտոֆուրգոնում գտնվող այն ուղևորների վրա, որոնք չեն վարում մեքենան:

Մինչև 21 տարեկան վարորդներ (ալկոհոլային խմիչքի առկայություն)Եթե ձեր 21 տարին չի լրացել՝• չ ի թույլատրվում ձեր մեքենայով

սպիրտային խմիչք, գարեջուր կամ գինի տեղափոխել, եթե ձեզ չի ուղեկցում ձեր ծնողը կամ որևէ այլ անձ՝ օրենքով սահմանված կարգով, իսկ տարան լիքը, կնքված և չբացված չէ.

• եթե ձեր մեքենայում ոգել ից խմիչք հայտնաբերվի, մեքենան կարող է առգրավվել մինչև 30 օրով: Դատարանը կարող է ձեզ տուգանել մինչև $1000-ի չափով և կա՛մ 1 տարով կասեցնել ձեր վարորդական իրավունքը, կա՛մ պահանջել, որ DMV-ն 1 տարով հետաձգի ձեր առաջին վարորդական վկայականի հանձնումը, եթե դուք դեռ վարորդական վկայական չեք ստացել.

• դուք 1 տարով կզրկվեք վարորդական իրավունքից, եթե մեղադրվեք կա՛մ արյան մեջ 0 ,01% կամ դ րանից բարձր ալկոհոլի պարունակությամբ (blood alcohol concentration (BAC)), կա՛մ ալկոհոլ ի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ (Driving Under the Influence (DUI)) մեքենա վարելու համար: Առաջին խախտման դեպքում ձեզանից կպահանջվի ավարտել լիցենզավորված DUI ծրագրի կրթական բաժինը: Նույն խախտումը կրկին թույլ տալու դեպքում ստիպված կլինեք մասնակցել ավելի երկարատև DUI ծրագրի և չեք ունենա DUI-ին հաճախելու համար տրվող սահմանափակ վարորդական իրավունք:ԲԱՑԱՌՈՒԹՅՈՒՆ. Դուք կարող եք փակ տարաներով ոգելից խմիչքներ փոխադրել, եթե աշխատում եք որևէ մեկի մոտ, ով վաճառակետից դուրս սպ իրտային խմիչ քների վաճա ռք իրականացնելու թույլտվություն ունի:

Ճանապարհային ոստիկանությանը հայտնեք՝

ճշգրիտ տեղը

մակնիշը և մոդելը

համարանիշը

Զանգահարեք 911

Մեկ զանգը կարող է կյանք փրկել:

Եթե հարբած վարորդ եք տեսնում ճանապարհին, զանգահարեք 911:

Հաղորդեք հարբած վարորդների մասին

- 81 -

Ստ

ացի

ր D

Ui

Ում

պեր

ի քա

նակը

վա

րելի

ս 10

012

014

016

018

020

022

024

0

0Ա

.00

.00

.00

.00

.00

.00

.00

.00

Միա

յն ա

նվտ

անգ

սահմ

անա

յին

արժ

եքը

Ի.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0

1Ա

.06

.05

.04

.04

.03

.03

.03

.02

Վա

րորդ

ակա

ն Ի

.07

.06

.05

.04

.04

.03

.03

.03

2Ա

.12

.10

.09

.07

.07

.06

.05

.05

Ի.1

3.1

1.0

9.0

8.0

7.0

7.0

6.0

6

3Ա

.18

.15

.13

.11

.10

.09

.08

.07

Ի.2

0.1

7.1

4.1

2.1

1.1

0.0

9.0

8

Օրե

նքով

արգ

ելվա

ծ չա

փով

հա

րբա

ծ 4

Ա.2

4.2

0.1

7.1

5.1

3.1

2.1

1.1

0Ի

.26

.22

.19

.17

.15

.13

.12

.11

5Ա

.30

.25

.21

.19

.17

.15

.14

.12

Ի.3

3.2

8.2

4.2

1.1

8.1

7.1

5.1

4

Դանդաղեցրեք ընթացքը և անցեք անվտանգ:

որն անհրաժեշտ է պահպանել հեծանվորդին վազանց կատարելիս:

ՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐԻ

- 83 -

բՈլՈր Տարիքների վարՈրդներԱրգելվում է մեքենա վարել ցանկացած տիպի ալկոհոլ (ներառյալ դեղամիջոցները, օրինակ՝ հազի հեղուկ դեղախառնուրդը) մեծ քանակությամբ օգտագործելուց, որևէ դեղ (այդ թվում՝ դեղատոմսով) ընդունելուց կամ ալկոհոլն ու դեղերը որևէ համակցությամբ օգտագործելուց հետո, ինչը կարող է ազդել մեքենա վարելու ձեր ունակության վրա:

արյան մեջ ալկՈհՈլի պարՈւնակՈւթյան (BAC) սահմանային արժեքներըՈչ ոք իրավունք չունի տրանսպորտային միջոց վարելու, երբ՝• BAC-ը 0,08% է կամ ավելի բարձր, եթե

անձն առնվազն 21 տարեկան է.• BAC-ը 0,01% է կամ ավելի բարձր, եթե

անձի 21 տարին չի լրացել.• BAC-ը 0,01% է կամ ավելի բարձր, եթե

անձը ցանկացած տարիքի է և գտնվում է DUI փորձաշրջանում.

• BAC-ը 0,04% է կամ ավել ի բարձր, առևտրային վարորդական իրավունքի վկայական (CDL) պահանջող ցանկացած մեքենայի դեպքում՝ անկախ այն բանից, թե CDL տրվել է տվյալ վարորդին, թե ոչ:

Եթե դուք կալանվել կամ ձերբակալվել եք ալկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) համար, DMV-ն կարող է կիրառել վարչական գործողություններ, որոնք ուղղված են ձեր վարորդական իրավունքի դեմ: Միևնույն մեղադրանքի համար դատարանը կարող է նաև այլ միջոցներ ձեռնարկել: DMV-ի ձեռնարկած միջոցն առնչվում է միայն ձեր վարորդական իրավունքին: Դատարանի որոշումը կարող է ներառել տուգանքի վճարում, բանտարկում, վարորդական վկայականի կասեցում և մասնակցություն ալկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) ծրագրին:Ալկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տ ա կ մե ք ե ն ա վ ա ր ե լ ո ւ ( D U I ) կապակցությամբ դատավճիռ ստանալու դեպքում, DMV-ն կձեռնարկի լրացուցիչ միջոցներ՝ ձեր վարորդական իրավունքը կասեցնելու կամ չեղ յալ ճանաչելու ուղղությամբ:Նմանատիպ դրույթներ (Կալ իֆոռնիա ն ա հ ա ն գ ի «Ն ա վ ա կ ա յ ա ն ն ե ր ի և ն ա վ ա գ ն ա ց ո ւ թ յ ա ն օ ր ե ն ս գ ի ր ք » (California Harbors and Navigation Code) տարածվում են նաև ցանկացած նավ,

սահանավ, ջրադահուկներ, ջրային մոտոցիկլետներ կամ նմանատիպ այլ տեխնիկա շահագործողների վրա: Այս մեղադրանքները գրանցվում են ձեր վարորդական գործի մեջ, և դատարանը հաշ վ ի է ա ռն ում այ դ «նախկ ին մե ղա դ րանքները», երբ դատավճ ի ռ է կայացն ում անսթափ վ իճակում ավտոտրանսպորտային միջոց վարելու (DUI) վերաբերյալ: Այս մեղադրանքները հաշվի են առնվում նաև այն ժամանակ, երբ, ավտոտրանսպորտային միջոցը վարելու ընթացքում թույլ տրված խախտումների պատճառով, որոշվում է վարորդական իրավունքի վկայականի կասեցման կամ զրկման տևողությունը, ինչպես նաև ձեր իրավունքների վերականգնման պայմանները:

ինքնին վարչական պաՏասխանաՏվՈւթյՈւնԵ ր բ դ ո ւ ք մե ք ե ն ա ե ք վ ա ր ո ւ մ Կալիֆոռնիայում, դուք համաձայնվում եք անցնել շնչառության կամ արյան, իսկ որոշ դեպքերում նաև մեզի ստուգում, եթե ձեզ ձերբակալում են ոգելից խմիչքների, թմրանյութերի կամ դրանց համատեղ ազդեցության տակ մեքենա վարելու համար:Ձերբակալման դեպքում իրավապահ մարմնի ներկայացուցիչը կարող է վերցնել ձեր վարորդական վկայականը, ձեզ տրամադրել վարորդական իրավունքի ժ ամանակավոր վկայական՝ 3 0 օր ժամկետով, ինչպես նաև վկայականի կասեցման հրաման տալ: Դուք կարող եք 10 օրվա ընթացքում վարչական լսում պահանջել DMV-ում: Ձերբակալումն իրականացնող պաշտոնյա անձը կարող է պահանջել, որ դուք արտաշնչման կամ արյան ստուգում անցնեք: Դուք իրավունք չունեք ստուգումն ընտրելուց կամ անցնելուց առաջ խորհրդակցելու փաստաբանի հետ:Իրավապահ մարմնի ներկայացուցիչը կարող է ձերբակալել ձեզ (CVC §23152 կամ §23153), եթե արյան մեջ ալկոհոլի պարունակությունը (BAC) 0,08% կամ ավել ի բարձր լ ինի: Եթե ոստիկանը բավարար հիմքեր ունենա կարծելու, որ դուք գտնվում եք ոգելից խմիչքների և թմրադեղերի համատեղ ազդեցության տակ, բայց արդեն անցել եք ալկոհոլի նախնական ստուգում (preliminary alco-hol screening, PAS) և (կամ) շնչառության ստուգում, նա կարող է ձեզանից պահանջել նաև արյան կամ մեզի ստուգում անցնել, որովհետև շնչառության ստուգումը ցույց չի տալիս թմրադեղերի առկայությունը:

- 84 -

Եթե դուք հրաժարվեք անցնել արյան և (կամ) մեզի պահանջվող ստուգումը, ապա մերժումը կարող է հանգեցնել ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի կասեցման: Նույնիսկ եթե հետագայում փոխեք ձեր կարծիքը և համաձայնվեք անցնել ստուգումը, ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը կարող է կասեցվել երկու պատճառով էլ, չնայած այդ երկու գործողությունները կիրականացվեն զուգահեռաբար:

Զրոյական հանդուրժողականություն մինչև 21 տարեկան վարորդների կողմից ալկոհոլի օգտագործման նկատմամբ:Եթե դուք դեռ 21 տարեկան չկաք, դուք պետք է անցնեք շնչառության ստուգում, ալկոհոլ ի նախնական ստուգում (pre-liminary alcohol screening, PAS) կամ այլ քիմիական ստուգումներից որևէ մեկը: Եթե ալկոհոլի նախնական ստուգումը (PAS) ձեր արյան մեջ 0,01% կամ ավելի բարձր ալկոհոլ ի պարունակություն (BAC) հայտնաբերի, ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը կարող է կասեցվել 1 տարով:Եթե ալկոհոլի նախնական ստուգումը (PAS) ձեր արյան մեջ 0,05% կամ դրանից բարձր ալկոհոլի պարունակություն (BAC) հայտնաբերի, ապա ոստիկանը կարող է պահանջել, որ դուք արտաշնչման կամ արյան ստուգում անցնեք:Ե թ ե դ րանի ց հե տ ո ան ցկա ց վա ծ ստուգման արդյունքում ձեր արյան մեջ 0,05% կամ դրանից բարձր ալկոհոլ ի պարունակություն (BAC) հայտնաբերի, ապա ոստիկանը ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի կասեցման հրաման կտա և կձերբակալ ի ձեզ ալկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) համար («Կալ իֆո ռնիայի տրանսպորտային օրենսգիրք», CVC §23140):

դաՏավճիռներ DUI-ի դեպքՈւմԵթե դ ուք մե ղա դ րվում եք ոգել ից խմիչքների, թմրանյութերի կամ դրանց համատեղ ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) համար, և ձեր արյան մեջ ալկոհոլ ի պարունակությունը (BAC) բարձր է, ապա դատարանը կարող է ձեզ դատապարտել մինչև 6 ամսով ազատազրկման և $390-$1000 տուգանքի (գումարած տուգանքի մոտ եռապատիկը պատժի գնահատման համար)՝ առաջին անգամ դատապարտվելու դեպքում: Ձեր տրանսպորտային միջոցը կարող է տուգանային հրապարակ տարվել, որի դեպքում դուք պետք է վճարեք նաև տուգանային հրապարակի հետ կապված ծախսերը:

Առաջին անգամ մեղադրվել իս ձեր վարորդական վկայականի գործողությունը կկասեցնի 6 ամսով և, նախքան այն վերականգնելը, կպահանջի, որ դուք մասնակցեք ալկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) ծրագրին, ներկայացնեք Կալ իֆոռնիա նահանգի ապահովագրական վկայական (California Insurance Proof Certificate, SR 22) և կատարեք բոլոր անհրաժեշտ վճարումները: Ծրագրի տևողությունը կախված է ձեր գործի հանգամանքներից: Եթե ձեր BAC-ը 0,15% կամ ավելի բարձր է, և դուք մինչ այդ արդեն որևէ այլ տիպի խախտում կատարել եք կամ հրաժարվել եք քիմիական ստուգում անցնել, ապա դատարանը կարող է պարտադրել, որ դուք 9-ամսյա կամ դրանից ավելի երկար տևողությամբ ծրագրի մասնակցեք: Եթե ձեր BAC-ը 0,20% կամ ավելի բարձր է, և դատարանը պահանջում է, որ դուք անցնեք ուժեղացված վերականգնողական DUI ծրագիրը, ապա ձեր վարորդական վկայականի գործողությունը կկասեցվի 10 ամսով: Դատարանը նաև կարող է ձեզ պարտադրել, որ ձեր տրանսպորտային միջ ոց ի մեջ տե ղա դ րե ք վա ռ ոց քի արգելափակման սարք (ignition interlock device, IID): Վառոցքի արգելափակման սարքը (IID) թույլ չ ի տալ իս գործի գցել տրանսպորտային միջոցը, եթե ձեր արտաշնչած օդ ում ալկոհոլ է հայտնաբերում: Եթե ձեր DUI-ի հետևանքով ինչ-որ մեկը վնասվածք ստանա, ապա վարորդական իրավունքի կասեցման ժամկետը կկազմի 1 տարի:Ուժի մեջ լինելով 2010 թ. հուլիսի 1-ից մինչև 2017 թ. հուլիսի 1-ը՝ բոլոր առաջին անգամ և կրկնական DUI իրավախախտներից, որոնք դատապարտվել են Ալամեդա, Լոս Անջելես, Սակրամենտո կամ Թուլարե վարչաշրջաններում, պահանջվում է կոնկրետ սահմանված ժամանակաշրջանի համար IID տեղադրել ու պահպանել իրենց սեփականությունը հանդիսացող և շահագործվող բոլոր տրանսպորտային միջոցների վրա ու վճարել $45 վարչական ծառայության վարձ՝ իրենց վարորդական իրավունքը վերականգնելու համար (CVC §23700):Լուրջ վնասվածքների կամ մահվան դեպքում ձեր դեմ կարող է քաղաքացիական հայց հարուցվել: Ալկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) բոլոր մեղադրանքները 10 տարի կպահվեն DMV-ի գրանցամատյաններում: Եթե այդ ժամանակամիջոցում դուք կ ր կ ի ն խ ա խ տ ո ւ մն ե ր կ ա տ ա ր ե ք , դատարանը և (կամ) DMV-ն ավելի խիստ պատժամիջոցներ կկիրառեն ձեր դեմ:

- 85 -

Թույլատրված մակարդակից ցածր BAC-ը չի նշանակում, որ դուք կարող եք անվտանգ կերպով մեքենա վարել: Նույնիսկ արյան մեջ թույլատրելի մակարդակից ցածր ալկոհոլի պարունակության դեպքում համարյա բոլոր վարորդներն ունենում են վարորդական կարողությունների վատթարացում: Ձեր մեքենան կանգնեցնելու պահին ձեր ոչ այնքան սթափ վիճակը բավական է, որպեսզի դուք մեղադրվեք DUI-ի մեջ՝ նույնիսկ առանց BAC-ը չափելու:

21 Տարեկան եվ ավելի բարձր Տարիքի վարՈրդներ. DUI ծրագրեր եվ սահմանափակ վարՈրդական վկայականներԱլկոհոլի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) ծրագիրն ավարտելը պարտադիր է անսթափ վիճակում մեքենա վարելու մեջ մեղադրված բոլոր անձանց համար:Ընդհանրապես, եթե դուք 21 տարեկանն անց եք և ընդգրկվում եք ալկոհոլ ի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) որևէ ծրագրում, ն ե ր կ ա յ ա ց ն ո ւ մ ե ք Կ ա լ ի ֆ ո ռ ն ի ա նահանգի ապահովագրական վկայական (Cal i fornia Insurance Proof Cer t i f i-cate, SR 22) և վճարում եք վկայականի սահմանափակման և վերաթողարկման համար պա հանջվո ղ գ ումարները, ապա DM V-ն ձեզ սա հմանափակ վարորդական իրավունքի վկայական կտա, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը CDL է: Ալկոհոլ ի կամ թմրանյութի ազդեցության տակ մեքենա վարելու (DUI) համար առաջին դատավճռի դեպքում ձեզ կարող է տրամադրվել սահմանափակ վարորդական իրավունքի վկայական՝ դեպի աշխատանքի վայր և հետ երթևեկելու, զբաղվածության ժամանակահատվածում օգտագործելու և դեպի DUI ծրագրի անցկացման վայր և հետ երթևեկելու համար: Սակայն, եթե դատարանը որոշի, որ դուք վտանգ կներկայացնեք « ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն ե ր թ և ե կ ո ւ թ յ ա ն անվտանգության» կամ «հասարակական անվտանգության» համար, ապա կարող է DMV-ին կարգադրել ձեզ չտրամադրել սահմանափակ վարորդական իրավունքի վկայական: Ձեր դեմ հարուցված այլ մեղադրանքներ նույնպես կարող են հիմք հանդիսանալ, որ դուք սահմանափակ վարորդական իրավունքի վկայական չստանաք:Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն . Ա ռ և տ ր ա յ ի ն վարորդները վարելու իրավունքից զրկվում են 1 տարով և չեն կարող ձեռք բերել սահմանափակ CDL ՝ առանց ոչ առևտրային վարորդական իրավունքի վկայական

ստանալու: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար տե՛ս «Կալիֆոռնիայի առևտրային վարորդի ձեռնարկը» (California Commer-cial Driver Handbook) [DL 650]:DUI-ի համար երկրորդ և դրան հաջորդող դատավճիռների դեպքում տուգանքներն ավելի մեծ կլինեն, ներառյալ վարորդական իրավունքի վկայականի կասեցումը 2 տարով կամ զրկումը մինչև 4 տարով: Այն բանից հետո, երբ լրանա վարորդական իրավունքի վկայականի կասեցման կամ զրկման սահմանված ժամկետը, և դուք մասնակցեք կամ ավարտեք DUI ծրագրի մի մասը, ձեզ կարող է սահմանափակ վարորդական իրավունքի վկայական տրվել, որը թույլ կտա մեքենայով ցանկացած տեղ գնալ, եթե դուք՝• ձեր տրանսպորտային միջոց ում

տեղադրեք վառոցքի արգելափակման սարք (IID).

• համաձայնվեք առանց IID-ի որևէ տրանսպորտային միջոց չվարել.

• համաձայնվեք ավարտել նշանակված DUI ծրագիրը.

• ներկայացնեք SR 22.• վճարեք վարորդական իրավունքի

վկայականի վերաթո ղարկման և սահմանափակման համար գանձվող վճարները:

նշանակված վարՈրդների ծրագիրՆշանակված վարորդների ծրագիրը (Designated Driver Program) անսթափ վ իճակում տրանսպորտային միջոց վարելու դեմ ուղղված արդյունավետ միջոցառում է: Այս ծրագիրը խրախուսում է , որ զ բ ոսախնջ ու յ քի ժ ամանակ մասնակ իցներից մեկը հրաժ արվ ի խմիչքից, որպեսզի պատասխանատու լինի մյուս անձին կամ անձանց անվտանգ փոխադրելու համար:Որպես նշանակված վարորդ մասնակցելու համար անձը պետք է՝• լինի առնվազն 21 տարեկան և ունենա

գործող վարորդական վկայական.• լինի 2 կամ ավելի հոգանոց խմբի անդամ

և սպասավորին բանավոր հայտնի, որ ինքն է նշանակված վարորդը.

• հ ր ա ժ ա ր վ ի ո գ ե լ ի ց խ մի չ ք ն ե ր օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լ զ բ ո ս ա խ ն ջ ո ւ յ ք ի ընթացքում.

• չունենա այլ թերություններ, որոնք կար ո ղ են խանգարել անվտանգ մեքենավարմանը.

• հասկանա, որ ղեկավարությունն իրեն իրավունք է վերապահում ցանկացած ժամանակ հրաժարվելու ցանկացած անձի սպասարկելուց:

- 86 -

ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՕՐԵՆՔՆԵՐ ԵՎ

ԿԱՆՈՆՆԵՐինչ չի կարելի անել.• Երբեք մի ծխեք, երբ մեքենայում

անչափահաս կա: Դուք կարող եք տուգանվել մինչև 100 ԱՄՆ դոլարի չափով.

• մի նետեք կամ թողեք կենդանիներին ավտոմայրուղու վրա: Այս հանցանքը պատժվում է մինչև $1000 տուգանքով, 6 ամիս բանտարկությամբ, կամ երկուսը միասին.

• մի օգտվեք բջջային հեռախոսից՝ ա ռ ա ն ց ձ ե ռ ն ա զ ա տ ս ա ր ք ի (անչափա հասնե րին վե րաբե ր ո ղ լ ր ա ց ո ւ ց իչ տե ղեկ ո ւ թ յ ո ւ ն նե ր ի ն ծանոթացեք «Անչափահասները և բջջային հեռախոսները» բաժնում, էջ 12).

• մի վարեք տրանսպորտային միջոց, ե ր բ օ գ տ ա գ ո ր ծ ո ւ մ ե ք ա ն լա ր հաղորդակցության սարք՝ տեքստային հա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ննե ր գ րե լո ւ , ուղարկելու կամ կարդալու համար.

• մե ք ե ն ա վ ա ր ե լ ի ս մի կ ր ե ք ականջակալներ կամ ականջախցաններ երկու ականջներում միաժամանակ.

• մի վարեք մեքենան՝ իրերով կամ մարդկանցով այնքան ծանրաբեռնված, որ կորցնեք կառավարումը կամ չտեսնեք ձեր դիմացը կամ կողքերը.– ա ր գ ե լ վ ո ւ մ է վ ա ր ե լ ո ր և է

տրանսպորտային միջոց , որը փ ոխ ա դ ր ու մ է վտան գավոր , անապահով և անվտանգությանը սպառնալ իք ներկայացնող բեռ (C VC 24 0 0 2(a)) : Ա ն ապա հ ով բեռները (սանդուղքներ, դույլեր և թույլ ամրացված առարկաներ պիկապ բեռնատարների թափքում) կարող են վտանգ ներկայացնել ավտովարորդների, հատկապես մոտոցիկլետների համար, երբ դրանք ընկնեն երթևեկելի մասի վրա.

• մ ա ր դ ա տ ա ր մե ք ե ն ա յ ո ւ մ կ ա մ մեքենայի վ րա մի տե ղափ ոխեք որևէ իր, որը դուրս է գալ իս ձախ ցայտապաշտպանների եզրագծից, կամ 6 դյույմից (15,2 սմ) ավելի է դուրս գալիս

աջ ցայտապաշտպանների եզրագծից: Մեքենայի հետևի թափարգելից ավելի քան 4 ֆուտ (122 սմ) դուրս եկող բեռան վրա պետք է ամրացված լինի 12 դյույմանոց (30,48 սմ) կարմիր կամ նարնջագ ույն ֆլու որեսցենտային քառակուսի դրոշակ, իսկ գիշերային ժամերին 2 կարմիր լամպ վառվի.

• որևէ մեկին թույլ մի տվեք երթևեկել ձեր մեքենայի այն մասում, որը նախատեսված չէ ուղևորների համար.

• որևէ մեկին թույլ մի տվեք երթևեկել ձ ե ր մե քեն ա յ ի բ ե ռ ն ա խ ց իկ ո ւ մ : Մեղավորները (ինչպես վարորդը, այնպես էլ բեռնախցիկում գտնվող անձը կամ անձինք) կտուգանվեն.

• որևէ մեկին թույլ մի տվեք երթևեկել պիկապի կամ այլ տիպի բեռնատարի թափքում, եթե այնտեղ նստոցներ չկան, և երթևեկողը չի օգտվում նստոցներից ու ամրագոտուց.

• մի փոխադրեք կենդանիներ պիկապի կամ այլ տիպի բեռնատարի թափքում, եթե կենդանու անվտանգությունն ինչպես հարկն է ապահովված չէ: Ար դ յունքում կարել ի է կանխել կենդանու անկումը, դուրս ցատկումը կամ մեքենայից դուրս շպրտումը.

• երեխաներին կամ կենդանիներին մենակ մի թողեք շոգ մեքենայի մեջ (տե՛ս «Ավտոմեքենաներում հսկողությունից դուրս թողնված երեխաներ» բաժինը 21-ր դ էջում և «Վտանգներ շոգ եղանակին» բաժինը 22-րդ էջում).

• մի ք արշակե ք որևէ մեկ ին , ով գտնվում է հեծանվի վրա, կառքի մեջ, անվաչմուշկների, գլաչմուշկների, դահուկների, սահնակի, խաղալ իք մեքենայի, անվատախտակի վրա և այլն.

• մի աղտոտեք ճանապարհի եզրը: Տուգանքը 1000 ԱՄՆ դոլար է, և ձեզ կարող են ստիպել հավաքել ձեր թափած աղ բը: Ճանապարհը կեղտոտելու համար ստացած տույժերը նշվում են ձեր վարորդական գործում.

• մի կ րե ք բ ա վ ակ ան աչա փ լա յն աղեղնակով ակնոց, որը թույլ չի տալիս պարզորոշ տեսնել կողքերը.

• մի վ ա ր ե ք տ ե ս ա մ ո ն ի տ ո ր ո վ հ ա մ ա լ ր վ ա ծ մե ք ե ն ա , ե թ ե մոնիտորը տեսանելի է վարորդին և ցուցադրում է ավտոմեքենայի մասին

- 87 -

տե ղեկ ո ւ թ յ ո ւ ննե ր ի ց , աշ խ ա ր հ ի քարտեզներից, արտաքին մե դ իա նվագարկչից (MP3) և արբանյակային ռադիոտեղեկատվությունից տարբեր այլ պատկերներ.

• մի տվեք ձայնային ազդանշան, եթե դա վտանգի մասին զգուշացնելու համար չէ.

• մեքենայից մի նետեք ծխախոտ, սիգար կամ այլ բոցավառվող կամ այրվող առարկաներ.

• հրազենից մի կրակեք ավտոմայրուղում գտնվել իս կամ ճանապար հային նշանների վրա.

• մի փ ա կե ք ձ ե ր տ ե ս ա դ ա շ տ ը՝ հողմապակու, հետին կամ կողային ապակիների վրա նշաններ կամ այլ առարկաներ կպցնելով: Հայելուց առարկաներ մի կախեք: Հողմապակուն կ ա մ պ ա տ ո ւ հ ա ն ի ն ս ո ս ն ձ վ ո ղ պ իտակները և այլ ա ռարկաներ թույլատրվում են միայն՝

– 7 քառակուսի դյույմ (45,16 սմ2) մակերեսով տարածքի մեջ՝ կա՛մ ու ղև որի կո ղմի հ ո ղմապակու ստորին անկյունում, կա՛մ հետևի պատուհանի ստորին անկյունում.

– 5 քառակուսի դյույմ (32,26 սմ2) մակերեսով տարածքի մեջ՝ վարորդի կո ղմի հ ո ղմապակու ստ որին անկյունում.

– վ ա ր ո ր դ ի հ ե տ և ի կ ո ղ ա յ ի ն պատուհանների վրա.

– 5 քառակուսի դյույմ (մոտ 32 սմ2) մակերեսով տարածք, որը գտնվում է ձեր հողմապակու կենտրոնական հատվածի վերևում և նախատեսված է ճան ապար հա յին հարկե րի հավաքագ րման է լեկտր ոնային սարքի համար.

• ցանկացած տիպի տրանսպորտային միջոցով մի մտեք բնական արգելանոցի տարածք (CVC §38301.3).

• մի վարեք մգացված պաշտպանական ապակիներով մեքենա: Եթե ձեր մաշկը զգայուն է արևի ճառագայթների նկատմամբ, ապա ցերեկվա ժամերին երթևեկել իս կարող եք օգտագործել հանովի արևապաշտպան ապակիներ՝ պայմանով, որ համապատասխան տեղեկանք ունենաք ձեր բժշկից.

• մի խոչընդ ոտեք կամ խանգարեք թաղման թափորին: Թաղման թափորին մասնակցող մեքենաներն առավելություն ունեն , և եթե դ ուք միջամտեք, խանգարեք թաղման արարողությանը կամ խոչընդոտ ստեղծեք թափորի ճանապարհին, ապա ձեզ կարող են դատարան կանչել (CVC §2817): Հուղարկավորությունը ղեկավարվում է ճ ա ն ա պ ա ր հ ա յ ի ն ո ս տ ի կ ա ն ի կողմից: Թափորին մասնակցող բոլոր մեքենաների հողմապակիների վրա հատուկ նշաններ կան, և դրանց բոլորի ցոլալապտերները միացված են.

• հ ա ն ր ա յ ի ն փ ո ղ ո ց ո ւ մ կ ա մ ավտոմայրուղու վրա ինքներդ մի վարեք և երեխաներին էլ թույլ մի տվեք վարել «մինի-մոտոցիկլետ» (pocket bike): Դրանք արտադրված կամ նախատեսված չեն ավտոմայրուղիով երթևեկելու համար և չեն համապատասխանում ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յ ա ն դ ա շ ն ա յ ի ն չափորոշիչներին:

• մի շահագործեք այնպիսի մեքենա, որն ունի տեսողական կամ էլեկտրոնային ա ր տա դ ր ան ք կ ա մ ս ա ր ք , ո ր ը խ ոչ ը ն դ ո տ ո ւ մ է հ ա մա ր ա ն իշ ի ընթերցումը կամ ճանաչումը.

• չ ի կարել ի որևէ կերպ փոփոխել համարանիշը:

ինչ է պեՏք անել.• դուք պետք է շարժվեք հնարավորին

չափ աջակողմյան մասով, երբ գտնվում եք նեղ լեռնային ճանապարհի վրա: Եթե չեք կարող տեսնել ձեր առջև առնվազն 200 ֆուտ (≈ 60 մ) հեռավորությամբ, ձայնային ազդանշան տվեք.

• դուք պետք է միացնեք ցոլալապտերները մայրամուտից 30 րոպե անց և միացված վիճակում պահեք մինչև արևածագից 30 րոպե առաջ.

• դուք պետք է դեպի ձեզ շարժվող մեքենայից մինչև 500 ֆուտ (≈ 150 մետր) և ձեր առջևից ընթացող մեքենայից մինչև 300 ֆուտ (≈ 90 մետր) հեռավորության վ րա հե ռ ար ձակ լու յսը փ ոխե ք մոտարձակ լույսի.

• դուք պետք է միացնեք ցոլալապտերները, եթե ձյունը, անձրևը, մառախուղը, փոշին կամ ցածր տեսանելիությունը (մինչև 1000 ֆուտ կամ 300 մետր) անհրաժեշտ են դարձնում ապակեմաքրիչների օգտագործումը.

- 88 -

• ե թ ե դ ա ր ձ ե լ ե ք ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի մասնակից, դուք պետք է դուրս գաք ճանապարհի երթևեկելի մասից (եթե մեքենան հնարավոր է տեղից շարժել), երբ դա անվտանգ է: Իրավապահ մարմինները կարող են քարշակել կամ տուգանային հրապարակ տանել ձեր մեքենան, եթե այն մնացել է անապահով վայրում և վտանգում է երթևեկության անվտանգությունը:

ՎԱՐՉԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐֆինանսական պաՏասխանաՏվՈւթյՈւնԿալիֆոռնիայի «Պարտադիր ֆինանսական պատասխանատվության մասին» օրենքը (California Compulsory Financial Responsibility Law) պահանջում է, որ յուրաքանչյուր վարորդ և յուրաքանչ յուր ավտոտրանսպորտային միջոցի սեփականատեր կրի մշտական ֆինանսական պատասխանատվություն (քաղաքացիական պատասխանատվության ա պ ա հ ով ա գ ր ո ւ մ ) : Գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ նի ֆինանսական պատասխանատվության 4 ձև՝• ա վ տ ո տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ի

սեփականատիրոջ քաղաքացիական պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յ ա ն ապահովագրություն.

• DMV-ի հաշվին ներդրված ավանդ $35000-ի չափով.

• Կալ իֆոռնիայում գործունեություն իրականացնելու իրավունք ունեցող որևէ ընկերության կողմից տրամադրված երաշխավորագիր 35000 ԱՄՆ դոլարի չափով.

• D M V - ի կ ո ղ մի ց տ ր վ ա ծ ինքնաապահովագրման վկայագիր:

Մեքենա վարելիս դուք պետք է միշտ ունենաք ֆինանսական պատասխանատվությունը հաստատ ո ղ փաստաթու ղ թ և այն ցույց տաք պաշտոնական անձին, երբ նա ձեզ կանգնեցնում է ստուգման նպատակով, կամ երբ դարձել եք ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի մասնակից: Այս օրենքը խախտելու համար ձեզ կարող են տուգանել կամ առգրավել ձեր մեքենան:

ապահՈվագրական պահանջներ Օրենքը սահմանում է, որ դուք պետք է ֆինանսական պատասխանատվություն կրեք մեքենա վարելիս ձեր կատարած գործողությունների և ձեզ պատկանող բ ո լ ո ր ա վ տ ո տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն միջ ո ց նե րի համար : Վար որ դնե րի մեծ մասը նախընտրում է ունենալ քաղաքացիական պատասխանատվության ապահովագրություն՝ որպես ֆինանսական պատասխանատվությունը հաստատող փաստաթուղթ: Եթե դուք դառնաք այնպիսի մի ճանապար հատրանսպորտային պատահարի մասնակից, որի համար ձեր

ապահովագրական ընկերությունը չի վճարում, կամ եթե դուք ապահովագրված չեք, ապա ձեր վարորդական վկայականի գ ործ ունե ությունը կկասեցվ ի: Ե թե վարորդի ինքնությունը չ ի պարզվել, ապա ճանապարհատրանսպորտային պ ա տ ա հ ա ր ի մե ջ ն ե ր գ ր ա վ վ ա ծ տ րան ս պ ո րտա յ ին միջ ո ց ի տի ր ոջ վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն վ կ ա յ ա կ ա ն ի գործունեությունը կկասեցվի:Ա պ ա հ ո վ ա գ ր ա կ ա ն վ ճ ա ր ո ւ մն ե ր ի ն վ ա զ ա գ ո ւ յ ն գ ո ւ մ ա ր ը * , ո ր ը պե տք է վճարվ ի յ ու րաք անչ յ ու ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի դեպքում, կազմում է՝• 15000 ԱՄՆ դոլար մեկ մարդու մահվան

կամ մարմնական վնասվածքի համար.• 30000 ԱՄՆ դոլար մեկից ավել ի

մարդկանց մահվան կամ վնասվածքների համար.

• 5000 ԱՄՆ դոլար գույքին հասցված վնասի համար:

Ն ա խ ք ա ն ա պ ա հ ո վ ա գ ի ր գ ն ե լ ը զ ա ն գ ա հ ա ր ե ք 1 - 8 0 0 - 9 2 7 - H E L P հեռախոսահամարով՝ հաստատելու, որ ձեր գործակալը կամ միջնորդը և ապա հ ովագ րական ընկե ր ությունը լ իցենզավորված են Կալ իֆոռնիայի Ապահովագրության դեպարտամենտի (California Department of Insurance) կողմից:Եթե դուք հյուր եք Կալիֆոռնիայում կամ վերջերս եք տեղափոխվել այստեղ, նկատի ունեցեք, որ այլ նահանգներում գործող ոչ բոլոր ապահովագրական ընկերություններն ունեն Կալիֆոռնիայում գործունեություն իրականացնելու թույլտվություն: Նախքան այստեղ կսկսեք մեքենա վարել, հարցրեք ձեր ապահովագրական ընկերությանը՝ ար դ յո՞ք դ ուք ապա հ ովագ րված ե ք Կ ա լ ի ֆ ո ռ ն ի ա յ ո ւ մ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ ճանապարհատրանսպորտային պատահարի դեպքում: Եթե Կալիֆոռնիայում դառնաք ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից, ապա ստորև նշված բոլոր 3 պայմանները պետք է բավարարվեն, որպեսզի ձեր վարորդական իրավունքի վկայականի գործողությունը չկասեցվի:1. Ձեր ապահովագիրը պետք է այս

բաժնում նշված գումարին հավասար կամ այն գե րա զ ան ց ո ղ վճար նախատեսի մարմնական վնասվածքի և գույքին հասցված վնասի համար:

2. Ձեր ապահովագրական ընկերությունը պետք է լ իազորագիր տրամադրի՝ DMV-ին արտոնելով հանդես գալ որպես Կալիֆոռնիայի տարածքում ի ր ա վ ա կ ա ն ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր տրամադրող իր գործակալը:

* Ցածր գներով ավտոմոբիլային ապահովագրեր մատչելի են Alameda, Contra Costa, Fresno, Imperial, Kern, Los Angeles, Orange, Riverside, Sacramento, San Bernardino, San Diego, San Francisco, San Joaquin, San Mateo, Santa Clara, և Stanislaus վարչական շրջաններում: Խնդրում ենք դիմել ձեր ապահովագրական գործակալին:

- 89 -

3. Դուք պետք է մեքենան ապահովագրած լ ինե ք ն ախ ք ան Կ ա լ ի ֆ ո ռ ն իա գալ ը : Այն բ անից հե տ ո , ե րբ տրանսպորտային միջոցը գրանցվի Կալիֆոռնիայում, դուք չեք կարող նորացնել այլ նահանգում ստացած ձեր ապահովագիրը:

ձեր անձնական գՈրծՈւմ գրանցված ճանապարհաՏրանսպՈրՏային պաՏահարներըD M V- ն պ ա հ պ ա ն ո ւ մ է ս տ ո ր և նշ վ ա ծ ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ց ս տ ա ց վ ա ծ տե ղեկատվությունը յուրաքանչ յուր ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի վերաբերյալ.• իրավապահ մարմիններ, եթե զեկուցող

աշխատակ իցը չ ի հայտն ում, որ պատահարը տեղի է ունեցել ուրիշի մեղքով.

• դուք կամ ճանապարհատրանսպորտային պատահարին մասնակից մյուս կողմը, եթե որևէ մեկին ավելի քան 750 ԱՄՆ դոլարի վնաս է հասցվել, կամ եթե որևէ մեկը վնասվածք է ստացել կամ զոհվել է:

Նշանակություն չունի, թե ով է ընդհարման մեղավորը. DMV-ն պարտավոր է պահել այդ տեղեկությունները:

ճանապարհաՏրանսպՈրՏային պաՏահարները, ապահՈվագրՈւթյՈւնը եվ անչափահասներըԵթե դուք 18 տարեկան չկաք, ձեր ծնողը (ծնողները) կամ խնամակալը (խնամակալները) պետք է ստորագրի ձ ե ր վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ի վկայականի դիմումը և ֆինանսական պատասխանատվություն ստանձնի ձեր մեքենավարման համար: Երբ դուք դառնում եք 18 տարեկան, ձեր ծնողի (ծնողների) կամ խնամակալ ի (խնամակալների) պարտավորությունն ինքնաբերաբար ավարտվում է:Ե թ ե դ ա ր ձ ե լ ե ք ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պ ա տ ա հ ա ր ի մ ա ս ն ա կ ի ց , ձ ե ր ծ ն ո ղ ը ( ծ ն ո ղ ն ե ր ը ) կ ա մ խ ն ա մ ա կ ա լ ը ( խ ն ա մ ա կ ա լ ն ե ր ը ) կարող է քաղաքացիական կարգով պատասխանատվության ենթարկվել վնասների համար, իսկ դուք կարող եք տուգանվել: ԲԱՑԱՌՈՒԹՅՈՒՆ. Ձեր ծնողը (ծնողները) կամ խնամակալը (խնամակալները) կարող է ցանկացած ժամանակ չեղյալ հ ա յ տ ա ր ա ր ե լ ձ ե ր վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն վկայականը, քանի դեռ դուք անչափահաս եք:

ՏՈւգանային կՏրՈնԵթե պաշտոնական անձը ձեզ կանգնեցնում է և պատասխանատվության է ենթարկում երթևեկության կանոնների խախտման համար , դ ու ք փաստաթ ու ղ թ ե ք ստորագրում՝ խոստանալով ներկայանալ ճանապարհատրանսպորտային դատարան: Դատարանում կարող եք ձեզ մեղավոր կամ անմեղ ճանաչել, կամ կարող եք վճարել սահմանված տուգանքը: Տուգանք վճարելը հավասարազոր է մեղքն ընդունելուն:Եթե դուք անտեսեք տուգանային կտրոնը և չկատարեք դատարան ներկայանալու ձե ր խ ոստ ումը , ապա դատարան չներկայանալու (failure to appear, FTA) փաստը կգրանցվի ձեր վարորդական գործի մեջ: Եթե դուք չվճարեք տուգանքը (failure to pay, FTP), դատարանն այդ մասին կտեղեկացնի DMV-ին, և այդ փաստը նույնպես կգրանցվի ձեր վարորդական գործի մեջ: Դատարան չներկայանալու (FTA) կամ տուգանք չվճարելու (FTP) 1 դեպքն անգամ բավական է, որպեսզի DMV-ն կասեցնի ձեր վարորդական վկայականի գործողությունը: Կասեցումն ավարտելու և վարորդական վկայականը նորից ստանալու համար ստիպված կլինեք վճարել $55:Ամեն անգամ, երբ ձեզ մեղավոր են ճանաչում երթևեկության կանոնների խախտման համար, դատարանն այդ մասին տեղյակ է պահում DMV-ին, և այդ փաստը գրանցվում է ձեր վարորդական գործի մեջ: Խախտումների համար ներկայացված մեղադրանքների մասին այլ նահանգներից ստացված տվյալները նույնպես գրանցվում են ձեր վարորդական գործի մեջ:

պաշՏՈնական անձին չենթարկվելըԱվտոմեքենա շահագործող ցանկացած անձ, ով միտումնավոր կերպով փախուստ է տալիս կամ փորձում է խույս տալ իր պարտական ությունները կատար ո ղ պաշտոնական անձից, կատարում է զանցանք, որի համար կարող է պատժվել առավելագույնը 1 տարի բանտարկությամբ՝ շրջանային բանտում (CVC §2800.1):Եթե անձը մեղավոր է ճանաչվում ոստիկանի կո ղմից հետապն դվելու ընթացքում որևէ մեկին ծանր մարմնական վնասվածք հասցնելու համար (CVC §2800.3(a)), ապա նա դատապարտվում է՝• 3, 5 կամ 7 տարվա բանտարկության՝

ն ա հ ա ն գ ա յ ի ն բ ա ն տ ո ւ մ , կ ա մ ա ռ ա վ ե լ ա գ ո ւ յ ն ը 1 տ ա ր վ ա բանտարկության՝ օկրուգային բանտում.

• 2000 ԱՄՆ դոլարից ոչ պակաս, բայց 10000 ԱՄՆ դոլարը չգերազանցող տուգանքի.

• և՛ տուգանքի, և՛ բանտարկության:

- 90 -

Եթե անձը մեղավոր է ճանաչվում ոստիկանի կո ղմից հետապն դվելու ընթացքում որևէ անձի սպանության համար, ապա փախուստի դիմած անձը դատապարտվում է առնվազն 4-ից 10 տարվա բանտարկության՝ նահանգային բանտում (CVC §2800.3(b)):

վարՈրդական գՈրծՈւմ նշվՈղ ՏՈւգանային միավՈրներDMV-ն վարում է երթևեկության կանոնների խախտման համար ձեզ ներկայացված մեղադրանքների և ձեր մասնակցությամբ տեղի ունեցած ճանապարհատրանսպորտային պ ա տ ա հ ա ր ն ե ր ի բ ո լ ո ր դ ե պ ք ե ր ի գրանցամատյան, որը բաց է հանրության առաջ: Յուրաքանչյուր գրանցում պահվում է ձեր վարորդական գործի մեջ 36 ամիս կամ ավել ի երկար ժամանակով՝ խախտման տեսակից կախված:Անփույթ վարորդների դաստիարակման համակարգը (Negligent Operator Treatment Sys tem, NOT S) հիմնված է անփ ույթ վարորդի միավորների վրա և բաղկացած է համակարգչային մշակման ենթարկված նախազգուշական նամակների և վարորդական իրավունքի դեմ կիրառված աճողական պատժամիջոցների շարքից:Դուք կարող եք համարվել անփույթ վարորդ, եթե ձեր վարորդական գործում գրանցված ը ն դ հ ան ո ւ ր « մի ա վ ո ր նե ր ի հ աշ ի վ ը » համապատասխանի ստորև նշվածներից որևէ մեկին՝• 4 միավոր 12 ամսում.• 6 միավոր 24 ամսում.• 8 միավոր 36 ամսում:Ահա որոշ խախտումների օրինակներ, որոնց համար 1 միավոր եք ստանում՝• դատվածություն երթևեկության կանոնների

խախտման համար.• ձ ե ր մե ղ ք ո վ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ

ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարներ:

Ահա որոշ խախտումների օրինակներ, որոնց համար 2 միավոր եք ստանում՝• տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ի

անզգ ու յշ վար ում կամ փախ ուստ ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի դեպքի վայրից.

• մե ք ե ն ա վ ա ր ո ւ մ ա լ կ ո հ ո լ ի կ ա մ թմրամիջոցների ազդեցության տակ (DUI)

• տրանսպորտային միջոցի վարում, երբ վարորդական իրավունքի վկայականը կասեցված է կամ չեղյալ է հայտարարված:

Եթե դուք 12 ամսում հավաքեք 4 միավոր, ձեզ կզ րկեն վարորդական իրավունքի վկայականից: Առևտրային տրանսպորտային միջոց վարել իս կատարած խախտման համար տրվում է սովորաբար գնահատվող միավորներից 1½ անգամ ավելի միավոր: Միավորների հաշվարկի մասին ավել ի

մանրամասն տեղեկություններ ստանալու համար տե՛ս «Կալիֆոռնիայի առևտրային վարորդի ձեռնարկը» (Commercial Driver Handbook) (DL 650):

դաՏավճիռը՝ հաճախել երթեվեկՈւթյան կանՈնները խախՏՈղների դպրՈցԵ ր բ վ ա ր ո ր դ ը դ ա տ ա կ ա ն պատասխանատվության է ենթարկվում երթևեկության կանոնների 1 միավորանոց խախտման համար, դատավորը կարող է վարորդին առաջարկել երթևեկության կանոնները խախտողների դպրոց (traffic vi-olator school) հաճախելու հնարավորություն: Առևտրային վարորդական իրավունքի վկայական (CDL) չունեցող վարորդները կարող են դպրոց հաճախել մեկ անգամ 18-ամսյա ժամկետում, որպեսզի իրենց վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն գ ո ր ծի ց ք ո ղ ա ր կ վ ի խախտման մասին գրանցումը: Դպրոցը դ ա ս ը ն թ ա ց ի ա վ ա ր տ մ ա ն մ ա ս ի ն էլեկտրոնային եղանակով զեկուցում է դատարանին: Թղթային ավարտական վկայականներն այլևս չեն գործածվում զեկուցման նպատակներով, սակայն ուսանողը դպրոցից կստանա ավարտման մասին տեղեկանք:Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն . Ե ր բ ա ռ և տ ր ա յ ի ն վ ա ր ո ր դ ը դ ա տակ ան պատասխանատվության է ենթարկվում ոչ առևտրային փոխադրամիջոց վարելու դեպքում, վարորդը կարող է իրավասու լինել հաճախելու երթևեկության կանոնները խախտ ո ղնե րի դպ ր ո ց : Լրա ց ու ց իչ տեղեկությունների համար տե՛ս DMV-ի կայքը www.dmv.ca.gov հասցեում:

վկայականի կասեցՈւմ կամ զրկՈւմ DMV-ի կՈղմիցԵթե չափազանց շատ միավորներ հավաքեք անփույթ մեքենավարման համար, DMV-ն ձեզ 1 տարով փորձնական ժամկետ կնշանակի (որը ներառում է վարորդական իրավունքի կասեցում 6 ամսով) կամ չեղյալ կհայտարարի ձեր վարորդական իրավունքը (տե՛ս «Վարչական միջոցներ» բաժնում ընդգրկված թեմաները, էջ 88–93): Վարորդական իրավունքի վկայականի կասեցման կամ զրկման հրամանում նշվում է դատական կարգով գործի լսում պահանջելու ձեր իրավունքի մասին:Կ ա ս ե ց մ ա ն կ ա մ զ ր կ մ ա ն ժամանակաշրջանի վերջում կարող եք դիմել վարորդական իրավունքի նոր վկայական ստանալու համար և պետք է ֆինանսական պատասխանատվությունը հաստատող փաստաթուղթ ներկայացնեք:

- 91 -

DM V-ն չե ղ յալ կհայտարարի ձեր վարորդական իրավունքի վկայականը, եթե դուք մեղադրվեք տրանսպորտային մի ջ ո ց ն ա ն զ գ ո ւ յ շ վ ա ր ե լո ւ կ ա մ ճ ա ն ա պ ա ր հ ա տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն պատահարի դեպքի վայրից փախուստի դիմելու մեջ, որի հետևանքով որևէ մեկին մարմնական վնասվածք է հասցվել:

վկայականի կասեցՈւմ՝ դաՏավՈրի ՈրՈշմամբԴատավորը կարող է կասեցնել հետևյալ խախտումներում մեղադրվող անձի վարորդական իրավունքի վկայականը՝• արագ ության սա հմանափակման

վերաբերյալ կանոնների խախտում կամ անզգույշ մեքենավարում.

• տրանսպորտային միջոցի վարում ալկո հ ոլ ի կամ թմրամիջ ոց նե րի ազդեցության տակ (DUI)

• փախուստ պատահարի վայրից.• որևէ բնակավայրից 1000 ֆուտից (305

մետր) պակաս հեռավորության վրա անպարկեշտ վարք և պոռնկություն մեքենայի մեջ.

• հարձակում որևէ վարորդի, ուղևորի, հեծանվորդի կամ հետիոտնի վրա, եթե հանցանքը տեղ ի է ունեցել ավտոմայրուղու վրա (ճանապարհներին դրսևորվող ագրեսիվ վարք).

• երկաթուղային գծանցի մոտ կանգ չառնելը, եթե պահանջվում է կանգ առնել.

• ծ անր քրե ական հանց անք կամ մանր հանցագործություն՝ կապված իրավապահ մարմնի աշխատակցից փախուստ տալու հետ:

Անկախ տուգանային միավորների հաշվից՝ տրանսպորտային միջոցի օգտագործմամբ կատարվող լուրջ հանցանքներից շատերը խստ որեն պատժ վում են, օրինակ՝ տուգանքներով և (կամ) բանտարկությամբ: Եթե դուք ձեր տրանսպորտային միջոցն օգտագործեք որպես զենք, ապա ձեզ կարող են մշտապես զրկել վարորդական իրավունքի վկայականից:

Տվյալների գաղՏնիՈւթյՈւնՁեր վարորդական գ ործում նշված տեղեկությունների մեծ մասը բաց է հասարակության համար: Ձեր բնակության հասցեն կարող են տեսնել միայն լիազորված գործակալությունները: Ձեր փոստային հասցեն, եթե այն տարբեր է բնակության հասցեից, պակաս սահմանափակված է:

Վարորդի ֆիզիկական և հոգեկան վիճակի մասին տեղեկությունները գաղտնի են պահվում:Դուք կարող եք DMV-ի ցանկացած տեղական գրասենյակից ստանալ ձեր վարորդական գործի պատճենը՝ վճարելով և ան ձը հաստատ ո ղ վավերական փաստաթուղթ ներկայացնելով:

Ուրիշի գՈւյքին վնասի պաՏճառՈւմ եվ գրաֆիՏի. բՈլՈր Տարիքային խմբերըԿալիֆոռնիա նահանգի օրենսդրությունը դատարաններին թույլ է տալիս մինչև 2 տարով կասեցնել բարբարոսական արարք կատարելու, ներառյալ գրաֆիտի անելու համար մեղադրվող անձի վարորդական իրավունքի վկայականը: Եթե դ ուք մեղադրվել եք և վարորդական իրավունքի վկայական չունեք, դատարանը կարող է մինչև 3 տարով հետաձգել վարորդական իրավունքի վկայականի հանձնումը՝ մե ք ե ն ա վ ա ր ե լ ո ւ պ աշ տ ո ն ա կ ա ն թույլտվության ամսաթվից հաշված:

արագՈւթյան մրցավազքեր եվ անզգՈւյշ վարՈւմԱնձը, ով մեղադրվում է տրանսպորտային միջոցն անզգույշ վարելու կամ արագության մրցավազ քի մասնակցելու մեջ, որի պատճառով մարմնական վնասվածք է հասցվել մեկ այլ անձի, ենթակա է՝• բանտարկության՝ շրջանային բանտում

կամ նահանգային բանտում առնվազն 30 օրից մինչև 6 ամսով.

• տուգանքի՝ $220-ից մինչև $1000.• և՛ տուգանք, և՛ բանտարկություն

(«Կալ իֆոռնիայի տրանսպորտային օրենսգիրք», CVC §23104(a)):

հրազենի առկայՈւթյՈւնԴատարանը՝• կկասեցնի կամ չեղյալ կհայտարարի

ապօրինի զենք կամ զ ինամթերք կրելու մեջ մեղադրվող ցանկացած ա ն չ ա փ ա հ ա ս ի վ ա ր ո ր դ ա կ ա ն իրավունքը.

• պատժամիջոցներ կկիրառի հրազենի կ իրա ռ մամբ օ րինազանց ու թ յ ուն կատարած անչափահասի վարորդական իրավունքի նկատմամբ:

- 92 -

ՏրանսպՈրՏային միջՈցի գրանցման պահանջներՍտորև բերված է Կալ իֆոռնիայում տրանսպորտային միջոցների գրանցմանը ներկայացվող պահանջների հակիրճ ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Մ ա ն ր ա մ ա ս ն տեղեկությունների համար այցելեք DMV-ի կայքը www.dmv.ca.gov հասցեով:

Կալիֆոռնիայի տրանսպորտային միջոցներըԵրբ դ ուք նոր կամ օգտագ ործված տրանսպորտային միջոց եք գն ում Կալ ի ֆո ռնիայում լ իցենզավորված վա ճա ռ ամիջն որ դ ից , նա ձեզանից գանձում է տրանսպորտային միջոցի օգտագործման հարկի գումարը՝ այն գրանցելու և սեփականության վկայականը ձևակերպելու համար: Օգտագործման հարկ ի գ ումարը փ ոխանց վում է Կայունացման խորհրդին:Փոխանցման և գրանցման վճարներն ու փաստաթղթերն ուղարկում է DMV-ին, ինչը ձեզ տալիս է տրանսպորտային միջոցը ժամանակավորապես վարելու թույլտվություն: Սովորաբար, գնման օրվանից հետո 6-8 շաբաթվա ընթացքում դուք, անհրաժեշտության դեպքում, ստանում եք տրանսպորտային միջոցի գրանցման քարտը, համարանիշները, պ ի տակնե ր ը և սե փ ակ ան ո ւ թ յ ան իրավունքի վկայականը (Certificate of Title):Եթե վաճառամիջնորդը մասնակցում է «Գործարար համագործակցության ավտոմատացում (Business Partner Automa-tion, BPA) ծրագրին, նա կամ նրա գրանցման ծա ռայությունը մշակում է DM V-ի փաստաթղթերն ու հաճախորդին է տալիս գրանցման քարտը, համարանիշները և պիտակները:Ե թե դ ուք մասնավոր ան ձ ից ե ք տրանսպորտային միջոցը ձեռք բերում կամ գն ում, ապա պարտավոր եք սեփականության իրավունքի փոխանցումը ձևակերպել 10 օրվա ընթացքում: DMV-ին ներկայացրեք հետևյալ փաստաթղթերը՝• պատշաճ կերպով ստորագրված և

լ րացված Կալ իֆոռնիա նահանգի Սեփականության իրավունքի վկայական (California Certificate of Title) կամ տրանսպորտային միջոցի անձնագրի պատճենը կամ ոչ-թղթային ձևաչափով անձնագիրը ստանալու դիմումի (Appli-cation for Duplicate or Paperless Title) ձև (REG 227).

• վկայական արտանետած գազերի թունավորության աստիճանի մասին, եթե դա պահանջվի.

• տրանսպորտային միջոցի օգտագործման հարկի վճարում, եթե պահանջվի.

• դիմում ճամփաչափի ցուցմունքների տրամադրման համար (Odometer Mile-age Disclosure Statement), եթե կիրառելի է.

• տ ր ա ն ս պ ո ր տ ա յ ի ն մի ջ ո ց ի համապատասխան վճարները:

Երբ դուք վաճառում կամ փոխանցում եք տրանսպորտային միջոց, այդ մասին տեղյակ պահեք DMV-ին 5 օրվա ընթացքում: Դուք կար ո ղ եք ա ռցանց լ րացնել «Տրանսպորտային միջոցի փոխանցման և պարտավորությունից ազատման» ձևը (No-tice of Transfer and Release of Liability (REG 138)), ներբեռնել և ուղարկել լրացրած ձևը կամ զանգահարել DMV-ին 1-800-777-0133 հեռախոսահամարով և խնդրել այդ ձևն ուղարկել փոստով:

Այլ նահանգների տրանսպորտային միջոցներԱյլ նահանգ ում կամ արտերկ ր ում գրանցված տրանսպորտային միջոցները պետք է գրանցվեն Կալիֆոռնիայում ձեր՝ Կալիֆոռնիայի բնակիչ դառնալուց կամ այնտեղ աշխատանքի անցնելուց հետո 20 օրվա ընթացքում (բնակության վերաբերյալ տեղեկություններ ստանալու համար տե՛ս էջ 2):Ծ Ա Ն Ո Թ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն . Ե թ ե դ ո ւ ք Կալ իֆո ռնիայի բնակ իչ եք և ն որ տրանսպորտային միջոց, բեռնատար կ ա մ մ ո տ ո ց ի կ լ ե տ ( ն ե ր ա ռ յ ա լ դիզելային վառելիքով աշխատող որոշ տրանսպորտային միջոցներ) եք ձեռք բերում մեկ այլ նահանգից, համոզվեք, որ այն համապատասխանում է օդի աղտոտման մասին Կալ իֆոռնիայում գործող օրենսդրության պահանջներին, այլապես անհնար կլինի այն գրանցել այստեղ: DMV-ն չ ի կարող ընդունել տրանսպորտային միջոցը Կալիֆոռնիայում գրանցելու դիմումը, եթե տրանսպորտային միջ ո ց ը չ ի հա մա պ ա տա սխ ան ո ւ մ գ րանց ման պա հանջնե րին (C H S C §§43150-43156):Ոչ մշտաբնակ զ ինծառայողները և նրանց կանայք (ամուսինները) կարող են իրենց տրանսպորտային միջոցը շահագործել Կալ իֆոռնիայում՝ իրենց ն ա հան գ ո ւ մ տրվ ա ծ վ ա վ ե րակ ան համարանիշներով կամ մինչև իրենց վերջին ծառայության վայրը հանդիսացող նահանգի կողմից տրված համարանիշների վավերականության ժամկետի ավարտը: Նրանք կարող են նորացնել իրենց նահանգում տրված համարանիշները, նախքան դրանց ժամկետը կավարտվի, կամ տրանսպորտային միջոցը գրանցել Կալիֆոռնիայում:Ա յ լ ն ա հ ա ն գ ո ւ մ ձ ե ռ ք բ ե ր վ ա ծ տրանսպորտային միջոցը Կալիֆոռնիայում գրանցելու համար անհրաժեշտ են՝

- 93 -

• լ րացված և ստորագրված դիմումի ձև սեփականության իրավունքի կամ գրանցման համար (Application for Title or Registration, REG 343).

• տրանսպորտային միջոցի ստուգման վ կ ա յ ա կ ա ն՝ լ ր ա ց վ ա ծ D M V- ի , իրավապահ մարմինների գործակալի կամ ավտ ոսիր ո ղնե րի ակումբի աշխատակցի կողմից.

• տրված սեփականության իրավունքի վկայական և (կամ) այլ նահանգում վերջին անգամ տրված գրանցման քարտ, եթե սեփականության իրավունքի վկայականը ներկայացված չէ.

• վկայական արտանետած գազերի թունավորության աստիճանի մասին, եթե դա պահանջվի.

• վկայական զանգվածի ստուգման մ ա ս ի ն ( մի ա յ ն ա ռ և տ ր ա յ ի ն փոխադրամիջոցների համար).

• տրանսպորտային միջոցի գրանցման համապատասխան վճարումները և օգտագործման հարկը, եթե կիրառելի է.

• լ րա ց վա ծ դ իմ ու մ ճամփաչափի ցուցմունքների տրամադրման համար, եթե կիրառելի է:

Եթե տրանսպորտային միջոցը գնված է վաճառամիջնորդից, որը մասնակցում է «Գործարար համագործակցության ավտ ոմատաց ում» ( Bu s i ne s s Pa r t-ner Automation, BPA) ծրագրին, ապա փաստաթղթերը կարող են DMV-ին տրամադրվել վաճառամիջնորդի կողմից:

խՈրհՈւրդներ մեքենայի առեվանգՈւմը կանխելՈւ մասինՄիացյալ Նահանգներում յուրաքանչյուր 21 րոպեն մեկ մեքենա են առևանգում: Մեքենաների ա ռևանգ ումը ծ ախսի տակ է գցում զոհին և ավելացնում է ապահովագրական վճարները: Բացի այդ, մեքենայի գողերը առևանգված մեքենան հաճախ օգտագործում են այլ հանցագ ործ ություններ կատարելու համար:Մեքենաների առևանգումներն ավել ի հաճախ են կատարվում այնպ իսի վայրերում, որտեղ օրվա ցանկացած ժամանակ մեծ թվով մեքենաներ են կայանված լինում երկար ժամանակով, օրինակ՝ ա ռևտրի կենտր ոններ ում, քոլեջների տարածքում, մարզական մի ջ ո ց ա ռ ո ւ մն ե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ , կ ի ն ո թ ա տ ր ո ն ն ե ր ի մ ո տ և մե ծ բ ն ա կ ա ր ա ն ա յ ի ն հ ա մ ա լ ի ր ն ե ր ի տարածքում:

Ահա որոշ խորհուրդներ, որոնք կարող են ձեզ օգնել, որպեսզի խուսափեք մեքենայի առևանգման զոհ դառնալուց: Խ որ հ ու ր դ նե րին հե տևե լով՝ դ ու ք կար ո ղ եք նվազագ ույնի հասցնել մեքենայի առևանգման զոհ դառնալու հավանականությունը:• Երբեք մի թողեք՝

– մեքենան գործող շարժիչով և առանց հսկողության, նույնիսկ եթե մեկ րոպեով պետք է խանութ մտնեք.

– բանալիները վառոցքի մեջ.– բանալիները կողպված ավտոտնակի

մեջ կամ բանալիների թաքստոցում.– թ ա ն կ ա ր ժ ե ք ի ր ե ր , օ ր ի ն ա կ՝

դ րամապանակներ, դ յուրակ իր համակարգ իչներ և այ լ իրեր տեսանելի տեղում, նույնիսկ եթե մեքենայի դուռը փակ է: Դրանք դրսից չերևացող տեղում դրեք.

– անձի հաստատման փաստաթղթերը, օրինակ՝ տրանսպորտային միջոցի սեփականության վկայականը կամ վարկային քարտը՝ մեքենայի մեջ:

• Միշտ՝– բարձրացրեք ապակիները և փակեք

մեքենայի դռները, նույնիսկ եթե այն կայանում եք ձեր տան դիմաց.

– մեքենան կայանեք բանուկ, լավ լուսավորված վայրերում, երբ դա հնարավոր է.

– մե ք ե ն ա յ ի ա ռ և ա ն գ մ ա ն մասին անմիջապես հայտնեք ոստիկանությանը:

• Խորհուրդներ.– Մեքենայի մեջ տեղադրեք այնպիսի

մե խ ա ն ի կ ա կ ա ն ս ա ր ք , ո ր ն արգելափակում է ղեկը, ղեկասյունը կամ արգելակները:

– Մտածեք առևանգված մեքենաների ո ր ո ն մ ա ն հ ա մ ա կ ա ր գ կ ա մ հակահափշտակ իչ սարք ձե ռք բերելու մասին, հատկապես եթե ձեր մեքենայի մակնիշը հաճախակի առևանգվող մեքենաների խմբին է պատկանում:

– Ե րբ դ ուք ստիպված եք ձեր բանալին թողնել մեքենան լվացողի, սպասարկողի կամ մեքենագործի մոտ, թողեք միայն վառոցքի բանալին:

– Թղթի կտորի վրա արտագրեք ձեր համարանիշն ու մեքենայի մասին տվյալները և դրանք միշտ պահեք ձեզ մոտ, այլ ոչ թե մեքենայի մեջ: Ոստիկանությանն անհրաժեշտ կլինեն այդ տեղեկությունները, եթե ձեր մեքենան առևանգեն:

- 94 -

ՎԱՐՈՐԴԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԱՐԱԳ ՓԱՍՏԵՐ ԵՎ ԱՅԼ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐ

մաՏչելի է առցանց• FFDL 3 Վարորդական իրավունքի վկայականի լրացուցիչ վերանայում նշանակելու

գործընթաց (Driver License Secondary Review Referral Process)• FFDL 5 Կալիֆոռնիայի վարորդական իրավունքի վկայական (Requirements for a

California Driver License)• FFDL 5A Վարորդական իրավունքի վկայականի դիմումի համար պահանջվող

փաստաթղթեր (Documents Required to Apply for a Driver License)• FFDL 6 Կալիֆոռնիայի Ինքնության քարտի նկատմամբ ներկայացվող պահանջներ

(Requirements for a California Identification Card)• FFDL 7 Ինչպես պատրաստվել և դիմել Կալիֆոռնիա նահանգի վարորդական իրավունքի

վկայական ստանալու համար (How to Prepare and Apply for a California Driver License)• FFDL 8 Սոցիալական ապահովության համար (Social Security Number)• FFDL 8A Սոցիալական ապահովության համարի լրացուցիչ պահանջներ (Social Security

Number Supplemental Requirements)• FFDL 10 Հավանաբար անվտանգ վարորդ (Potentially Unsafe Driver)• FFDL 14 Տեսողության չափորոշիչներ (Vision Standards)• FFDL 15 Վարորդի գործի տեղեկությունների պահպանումը (Retention of Driver Record

Information)• FFDL 16 Տրանսպորտային միջոցների բախումներ (Vehicle Collisions!)• FFDL 19 Վարորդական իրավունքի ժամանակավոր վկայականի տրամադրում

(Provisional Licensing)• FFDL 22 DMV-ի մեքենավարման քննություն (DMV’s Driving Test)• FFDL 24 Անձնական տվյալների հափշտակում (Identity Theft)• FFDL 25 Անձնական տվյալների կեղծում (Identity Fraud)• FFDL 26 Վարորդի անվտանգության վերաբերյալ վարչական դատալսման գործընթաց

(Driver Safety Administrative Hearings Process) • FFDL 27 DMV-ի վերաքննության գործընթացը (DMV’s Reexamination Process)• FFDL 28 Վարորդի ուշադրությունը շեղող գործոնները (Driver Distractions)• FFDL 29 Դաշնային պահանջներ վտանգավոր նյութերի փոխադրման վերաբերյալ

(Federal Hazardous Materials Requirements)• FFDL 31 Վառոցքի արգելափակման սարքեր (Ignition Interlock Devices)• FFDL 32 Երկրում օրինական ներկայություն սահմանափակ ժամկետով (Limited Term

for Legal Presence)• FFDL 33 Ինչպես ընտրել վարորդական դպրոց վարորդական ուսուցման և վարորդական

վերապատրաստման համար (Selecting a Driving School for Driver Education and Driver Training)

• FFDL 34 Արագ փաստեր օրգանների և հյուսվածքների նվիրատվության մասին (Fast Facts on Organ & Tissue Donation)

• FFDL 35 Տրանսպորտային միջոցի վարում ալկոհոլի կամ թմրամիջոցների ազդեցության տակ - վարորդական իրավունքի վկայականի անհապաղ կասեցում կամ զրկում. 21 տարեկան և ավելի բարձր տարիքի վարորդներ (Driving Under the Influence - Immediate Driver License Suspension or Revocation: Drivers Age 21 and Older)

• FFDL 36 Տրանսպորտային միջոցի վարում ալկոհոլի կամ թմրամիջոցների ազդեցության տակ - վարորդական իրավունքի վկայականի անհապաղ կասեցում. մինչև 21 տարեկան վարորդներ (Driving Under the Influence - Immediate Driver License Suspension: Drivers Under Age 21)

• FFDL 37 Ճանապարհով այլ մեքենաների հետ միասին երթևեկելը (Sharing the Road)• FFDL 40 Շաքարախտը և մեքենավարումը (Diabetes and Driving)• FFDL 41 Վարորդի՝ իր անկախ մեքենավարումը պահպանելու ուղեցույց (Helping Driv-

ers Maintain Their Driving Independence)• FFDL 42 Հրշեջի հավաստագրման վերապատրաստման դասընթացներին ներկայացվող

պահանջներ (Firefighter Endorsement Training Requirements)• FFDL 43 Դուք վետերա՞ն եք (Are You a Veteran?)• FFDL 44 Վառոցքի արգելափակման սարքի (IID) փորձնական ծրագիր (Ignition Interlock

Device (IID) Pilot Program)• FFDMV 17 Ինչպես են հրապարակվում կամ օգտագործվում DMV-ում գրանցված ձեր տվյալները

(How Your DMV Information Is Shared or Used)• Անվտանգ մեքենավարման ձեռնարկ տարեց անձանց համար (Senior Guide for Safe Driving (DL 625))• Կալիֆոռնիայի ծնող-անչափահաս ուսուցողական ուղեցույց (California Parent-Teen

Training Guide (DL 603))• Մեքենավարման լ րացուցիչ գնահատմանը նախապատրաստվելու ու ղեցույց

(Preparing for Your Supplemental Driving Performance Evaluation (DL 956))• Մեքենավարման քննության չափանիշները (Driving Test Criteria (DL 955))

«Անվտանգության

երեք ֆուտի մասին» օրենքՎարորդը, որը

պատրաստվում է շրջանցել

հեծանվորդին, պետք է դա անի

առնվազն 3 ֆուտ

տարածության վրա, բացառությամբ այն

դեպքերի, երբ դա հնարավոր չէ երթևեկության

կամ ճանապարհային պայմաններից ելնելով:

Նման դեպքերում

վարորդը պետք է դանդաղեցնի

մեքենայի ընթացքը՝ հասցնելով այն

խելամիտ ու անվտանգ արագության,

և կատարի վազանցը միայն վտանգներ

չստեղծելու պայմանով:

ՆԿԱՏԻ ՈՒՆԵՑԵՔ.

ԱՅՍ ՕՐԵՆՔՆ ՈՒԺԻ

ՄԵՋ Է ՄՏԵԼ 2014 Թ.

ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻՑwww.dmv.ca.gov

Իմացեք հեծանվորդների անվտանգության և հետաքրքրություն ներկայացնող այլ թեմաների մասին

լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար՝ www.dmv.ca.gov

ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԲԱՆԱՁԵՎԵՐ՝ՇԵՂՎԱԾ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅԱՄԲ ՎԱՐՈՐԴՆԵՐ և

ՇԵՂՎԱԾ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅԱՄԲ ՀԵՏԻՈՏՆԵՐ

®

www.dmv.ca.gov 1-800-777-0133

ՄԵՌՅԱԼ ԳՈՏԻՆԵՐունեն ոչ միայն բեռնատար ավտոմեքենաները

Բոլոր տրանսպորտային միջոցներն ունեն այդպիսի գոտիներ: Որտե՞ղ են գտնվում ձեր տրանսպորտային

միջոցի մեռյալ գոտիները:

ՑԱՆԿԱՑԱԾ ՎԱՅՐՈՒՄ, ՑԱՆԿԱՑԱԾ ԺԱՄԱՆԱԿ,

ՑԱՆԿԱՑԱԾ ՍԱՐՔՈՎDMV-ի հարմար, ժամանակ խնայող առցանց և

շարժական ծառայություններ:

1-800-777-0133 հեռախոսահամար կամ DMV-ի շարժական ծրագիր

www.dmv.ca.gov

®

- 99 -

գիՏելիքների սՏՈւգման քննական հարցերի Օրինակ 11. Ճանապարհաշինական աշխատանքների իրականացման տարածքով երթևեկելիս

դուք պետք է՝ա. դանդաղեցնեք մեքենայի ընթացքը՝ բանվորների աշխատանքը դիտելու համար.բ. կրճատեք տարածությունը դիմացից ընթացող մեքենայի ու ձեր միջև.գ. զգուշորեն անցնեք ճանապարհաշինական աշխատանքների իրականացման

տարածքը և ավելորդ հետաքրքրություն չցուցաբերեք աշխատանքների նկատմամբ:

2. Անկյունից աջ շրջադարձ կատարելու համար դուք՝ա. իրավունք չունեք մտնելու հեծանվուղի.բ. պետք է հեծանվուղի մտնեք միայն այն ժամանակ, երբ շրջադարձից առաջ կանգ

եք առնում.գ. պետք է հեծանվուղի մտնեք շրջադարձ կատարելուց առաջ:

3. Եթե լուսացույցը չի աշխատում, դուք պետք է՝ա. կանգ առնեք և շարժվեք այն ժամանակ, երբ դա անվտանգ է.բ. կանգ առնեք խաչմերուկ մուտք գործելուց առաջ և նախ ճանապարհ տաք մյուս

բոլոր տրանսպորտային միջոցներին.գ. դանդաղեցնեք մեքենայի ընթացքը կամ կանգ առնեք միայն անհրաժեշտության

դեպքում:

4. Հետիոտնը հատում է ձեր երթևեկության գոտին, բայց գծանշված հետիոտնային անցում չկա: Դուք պետք է՝ա. համոզվեք, որ հետիոտնը տեսնում է ձեզ, բայց շարունակեք առաջ ընթանալ.բ. զգուշորեն շրջանցեք հետիոտնին.գ. կանգ առնեք և հետիոտնին թույլ տաք հատել փողոցը:

5. Միշտ ամրացրեք անվտանգության գոտին՝ա. եթե տրանսպորտային միջոցը 1978 թվից հետո է արտադրված.բ. եթե լիմուզինի մեջ չեք գտնվում.գ. եթե տրանսպորտային միջոցն անվտանգության գոտի ունի:

6. Մեծ բեռնատարի դիմաց լրացուցիչ տարածությունն անհրաժեշտ է՝ա. այլ վարորդներին, որոնք մուտք են գործում արագընթաց բազմագոտի մայրուղի.բ. բեռնատարի վարորդին, որպեսզի հասցնի կանգնեցնել մեքենան.գ. այլ վարորդներին, երբ նրանք ցանկանում են դանդաղեցնել մեքենայի ընթացքը:

7. Ճանապարհները սայթաքուն են դառնում անձրևը սկսելուց անմիջապես հետո: Երբ ճանապարհը սայթաքուն է, դուք պետք է՝ա. խուսափեք կտրուկ շրջադարձերից և կտրուկ արգելակումներից.բ. ստուգեք անիվների կառչելիությունը զառիվեր ճանապարհով բարձրանալիս.գ. կրճատեք տեսադաշտի տարածությունը ձեր տրանսպորտային միջոցի առջև:

8. Ճանապարհատրանսպորտային պատահարներն ավելի հաճախ տեղի են ունենում, երբ՝ա. բոլոր տրանսպորտային միջոցները շարժվում են գրեթե նույն արագությամբ.բ. երթևեկության մի գոտին ավելի արագ է շարժվում, քան մնացած գոտիները.գ. տրանսպորտային միջոցներից մեկը երթևեկության հոսքից ավելի արագ կամ

դանդաղ է շարժվում:

ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐ. 1գ, 2գ, 3ա, 4գ, 5գ, 6բ, 7ա, 8գ

- 100 -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

- 101 -

գիՏելիքների սՏՈւգման քննական հարցերի Օրինակ 21. Երբ կանգնած վիճակից մուտք եք գործում երթևեկության հոսք (եզրաքարից

հեռանալիս), դուք՝ա. պետք է 200 ֆուտ (61 մ) տարածության վրա ընթանաք այլ մեքենաներից ավելի

դանդաղ.բ. բավականին մեծ տարածության կարիք ունեք՝ երթևեկության հոսքի արագությանը

հավասարվելու համար.գ. պետք է սպասեք, մինչև առաջին երկու մեքենաներն անցնեն, ապա մտնեք

երթևեկության գոտի:2. Վազանց կատարելուց հետո ձեր զբաղեցրած երթևեկության գոտին վերադառնալն

անվտանգ է, եթե՝ա. անմիջապես ձեր աջ կողմում չեք տեսնում տրանսպորտային միջոցներ.բ. տեսնում եք մեքենայի լուսարձակ լապտերները ձեր հետևի դիտահայելիների մեջ.գ. անցել եք մյուս մեքենայի առջևի թափարգելը/բամպերը:

3. Միացրեք մոտարձակ լույսերը հանդիպակաց տրանսպորտային միջոցների համար, կամ երբ դուք գտնվում եք տրանսպորտային միջոցից մինչև 300 ֆուտ (91,5 մ) հեռավորության վրա, եթե՝ա. դուք մոտենում եք հետևից.բ. այն մոտենում է ձեզ հետևից.գ. դուք արդեն անցել եք այդ մեքենայից:

4. Եթե արագընթաց բազմագոտի մայրուղու վրա տեսնում եք շինարարական աշխատանքների մասին զգուշացնող նարնջագույն նշաններ և կոներ, դուք պետք է՝ա. դանդաղեցնեք մեքենայի ընթացքը, որովհետև առջևում գոտին վերջանում է.բ. պատրաստ լինեք առջևում աշխատողների և սարքավորումների հանդիպելու.գ. վերադասավորվեք և շարունակեք երթևեկել նույն արագությամբ:

5. Բնակելի թաղամասերում հետադարձեր կարելի է կատարել՝ա. միակողմանի փողոցում կանաչ սլաքի ուղղությամբ.բ. երբ մոտակայքում մոտեցող տրանսպորտային միջոցներ չկան.գ. հատելով մի զույգ կրկնակի հոծ դեղին գծերը:

6. Դուք համաձայն եք քիմիական ստուգում անցնել՝ ձեր արյան, արտաշնչած օդի կամ մեզի մեջ ալկոհոլի պարունակությունը չափելու համար՝ա. միայն եթե ալկոհոլ եք օգտագործել.բ. ցանկացած ժամանակ, երբ մեքենա եք վարում Կալիֆոռնիա նահանգում.գ. միայն ճանապարհատրանսպորտային պատահարի մասնակից լինելու դեպքում:

7. Կանաչ սլաքի դեպքում դուք պետք է՝ա. խաչմերուկում ճանապարհը զիջեք ցանկացած տրանսպորտային միջոցի, հեծանվի

կամ հետիոտնի.բ. հետիոտներին ճանապարհ տաք միայն խաչմերուկում.գ. առաջ շարժվելուց առաջ չորս վայրկյան սպասեք:

8. Գիշերային ժամերին վատ լուսավորված փողոցում մեքենա վարելիս դուք պետք է՝ա. մեքենան վարեք բավականին դանդաղ, որպեսզի կարողանաք կանգ առնել ձեր

լուսարձակ լապտերներով լուսավորված տարածքի սահմաններում.բ. միացնեք ձեր հեռարձակ լույսերը, որպեսզի ավել ի լավ տեսնեք առջևի

տրանսպորտային միջոցները.գ. սարքերի վահանակը պահեք վառ լուսավորված, որպեսզի այն ավելի տեսանելի

լինի մյուս վարորդներին:

ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐԻ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՕՐԻՆԱԿՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ԱՅՑԵԼԵՔ WWW.DMV.CA.GOV ԿԱՅՔԸ:

ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐ. 1բ, 2բ, 3ա, 4բ, 5բ, 6բ, 7ա, 8ա

- 102 -

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

ՆՇՈՒՄՆԵՐ

ԿԱՊԵՔ ԱՄՐԱԳՈՏԻՆ ԿԱՄ ՏՈՒԳԱՆՎԵՔ

Mail to:

Address:

City, State, ZIP Code:

DL 600 ARMENIAN (REV. 1/2016)