JaneEyre,CharlotteBrontë©2007,CanSanatYayınlarıLtd.Şti.Tümhaklarısaklıdır.Tanıtımiçinyapılacakkısaalıntılardışındayayıncınınyaz ılıizniolmaksız ınhiçbiryollaçoğaltılamaz .

1.basım:20074.basım:Eylül2013,İstanbulE-kitap1.sürümOcak2014,İstanbulEylül2013tarihli4.basımesasalınarakhaz ırlanmıştır.

Yayınahaz ırlayan:SeçkinSelvi

Kapaktasarımı:AyşeÇelemDesign

ISBN9789750720291

CANSANATYAYINLARIYAPIM,DAĞIT IM,T İCARET VESANAYİLTD.ŞT İ.HayriyeCaddesiNo:2,34430Galatasaray,İstanbulTelefon:(0212)2525675/2525988/2525989Faks:(0212)2527233www.canyayinlari.comyayinevi@canyayinlari.comSertif ikaNo:10758

CHARLOTTEBRONTË

JANEEYRE

ROMAN

İngilizceaslındançeviren

NihalYeğinobalı

CHARLOTTEBRONTË,1816’daİngiltere’ninYorshirebölgesinde,Thornton’dadoğdu.KendisigibiromancıolanAnneveEmilyBrontë’ninkız kardeşidir.FransızcaveAlmancaöğrenmeküzereEmily’ylebirliktegittiğiBrüksel’dekibiryatılıokuldageçirdiğigünler,Charlotte’uedebiyatayöneltenbirdönümnoktasıoldu.Üçkız kardeş,şiirleriniortakbirkitaptayayımladılar.Charlotte’un1847’deyayımlananilkromanıJaneEyrebüyükbirbaşarıeldeetti.ErkekkardeşiPatrickBranwellilekız kardeşleriAnneveEmily’yibirbiriardınayitirenCharlotte,Shirley(1849)adlıkitabınıtekbaşındakaldığıevindetamamladı.YayıncısınınkonuğuolarakgittiğiLondra’dapekçokyazarlatanışmaolanağıbuldu.1853’teVilletteadlıromanınınyayımlanmasınınardından,dinadamıolanbabasınınyanındagörevyapanArthurBellNicholls’laevlendi.Emmaromanınayenibaşladığısırada,hamileliğindeortayaçıkanağırbirhastalıkyüzünden1855’teHaworth’taöldü.

NİHALYEĞİNOBALI,1927’deManisa’dadoğdu.ArnavutköyAmerikanKız Koleji’nibitirdiktensonraNewYorkEyaletÜniversitesi’ndeedebiyatöğrenimigördü.GençKızlaradlıilkromanını,VincentEwingadınıverdiğisözdeAmerikalıbiryazarınimzasıylayayımladı.1950’deyayımlananbukitap,hâlâbasımyapmaktadır.ArdındanSitem,MaziKalbimdeBirYaradır,BelkiDefne,GazeladlıromanlarıveCumhuriyetÇocuğuadlıanıkitabınıyayımladı.Yeğinobalı,çoksayıdayazarınklasikveçağdaşyapıtlarınıdilimizekazandırdı.

W.M.Thackeray’ayazarınsaygılarıyla

I

Ogünyürüyüşyapmakolanaksızdı.Gerçisabahleyinoyapraklarıdökülmüşfidanlıktabirsaatkadardolaşmıştık,amaöğleyemeğindensonra(konuğuolmadığızamanlarMrs.Reed,öğleyemeğinierkenyerdi)dışarıdaesensoğukkışrüzgârıberaberindeöylekaranlıkbulutlar,öyleiliklereişleyenbiryağmurgetirmiştiki,dışarıdagezmekartıksözkonusuedilemezdi.

Bu,benimcanımaminnetti.Uzunyürüyüşlerisevmezdim;helesoğuk,nemlihavalarda,alacakaranlığınayazında,ayakveelparmaklarımdonmuş,dadıBessie’ninazarlarındaniçimkararmış,Eliza,JohnveGeorgianaReed’dengüçsüzolmaktandautanmışbirdurumdaevedönmekbenimiçinherzamançokacıolurdu.

OdediğimEliza,JohnveGeorgianaşimdioturmaodasında,ateşbaşındakibirkanepeyeuzanmışyatanannelerininçevresinisarmışlardı.Mrs.Reed(bukezağlayıpkavgaetmeyen)çocuklarıylaçevriliolarak,çokmutlugörünüyordu.Aralarınakatılmayıbanayasaklamıştı.Beniöyleayrıtutmakzorundakalışıonudaüzüyormuş.Amabenimdahainsancanlısı,dahaçocuksubirhuy,dahaşirin,neşelitutumlar,yanişöyledahaazsinsi,daharahatbirtutumedinmekiçincanlabaşlaçalıştığımıBessie’denduyuncayayadakendigözüylegörünceyekadarbeniyalnızcayaşamlarındanhoşnut,mutluçocuklarınhakkıolanayrıcalıklardanyoksunbırakmakzorundaymış.

“Bessienediyor,benneyapmışımyani?”diyesordum.“Jane,büyüklerinekarşılıkveren,sorusorançocuklardanhoşlanmamben.Hemböyle

küçücükbirçocuğunbüyüklerindenadetahesapsormasınemüthişşey!Oturbirköşeye.Doğrudürüstkonuşamayacaksandasus.”

Oturmaodasınabitişikbirküçükkahvaltıodasıvardı.Sessizceorayasüzüldüm.Buradabirkitaprafıvardı.Elime(bolresimliolmasınadikkatederek)birkitapaldım.PencereniniçinetırmanıpayaklarımıtoplayarakTürklergibibağdaşkurupoturdum,kırmızıkalınperdelerideçekinceikikatlıbirgizliliğe,kuytuluğakavuşmuşoldum.

Perdeninkızılrenklikıvrımlarısağımdakimanzarayıkapatıyordu.Solumdaise,benioiçkarartıcıkasımgünündenkoruyan,amaayırmayansaydampencerecamlarıvardı.Aradabirelimdekikitabınyapraklarınıçevirirken,dışarıdakikışgünününmanzarasınıgözdengeçiriyordum.Karşıdabulutlarlasislerinyarattığısolukbirperde,önümdeıslakçimler,rüzgârıntokatladığıağaçlar,uzunşiddetliesintilerinönündenkaçarcasınadalgalananaralıksızbiryağmur...

Gözlerimikitabımaçevirdimgene;ThomasBewick’inHistoryofBritishBirds’tü.1Bukitabınmetnigenelliklebenipeksarmazdı,amabaşlangıçtabirtakımsayfalarvardıkioçocukyaşımdabileokumadanpekgeçemezdim.Bunlardenizkuşlarınınyaşadıklarıyerleri,yalnızonlarınbulunduğu“ıssızkayaları,kıyıları”LindenessyadaNazedenilenvegüneyucundanKuzeyBurnu’nakadaradacıklarlabenekliolanNorveçkıyılarınıanlatanbölümlerdi:

KuzeyOkyanusugenişburuntularlaKaynar,enkuzeydekiThule’danbaşlayıpOçıplak,ıssızadalarınçevresindeVeAtlantikdalgalarıDöverfırtınalıHebrideskıyılarını.

Laponya,Sibirya,Spitzbergen,NovaZembla,İzlanda,Grönlandgibiyerlerinıssızkıyılarınıanlatanbölümleredegözatmadanedemezdim.“KuzeyKutupbölgesininuçsuzbucaksızufukları,kasvetlitenhalıklardanoluşmaoıssızülkeler...Okar,buzdeposukiyüzyıllarcasürenkışlarınbirikintisiolan,dağdağüstüneyükselentepelerdecamlaşankırılmazbuztabakalarıkutbuçevirir,aşırısoğuğunkatmerlisertliğinibüsbütünartırır.”Buölümbeyazlığındakibölgelerikendikafamdacanlandırırdım.Çocukkafalarındayüzenbütünyarıanlaşılmışfikirlergibisilik,amagenedetuhafbirşekildeetkili.Bubaşlangıçsayfalarındakiyazılardahasonrakianlatımlarlabirleşerekkitabınresimlerineanlamkatardı.Dalgalarıgöklereçıkanbirdenizdentekbaşınayükselenbirkaya,ıssızbirkıyıyaçarpıpkalmışharapbirgemi,çizgiçizgibulutlarınarasındangörünenvebatmaküzerebirgemiyiseyreden,buzgibisoğuk,hastagibisolgunbiray...

Birmezarlıksahnesivardıkineanlamageldiğinipekbilemezdim.Üstüyazılıbirmezartaşı,yüksekbirkapısı,ikiağacı,ufkukapatanyıkıkbirduvarıvardı;yeniyükselenincebirayakşamsaatinimimlergibiydi.

Durgundenizinüzerindehareketsizduranikigemiyibirer“hayaletgemi”sayardım.Hırsızınarkasındakitorbayıyereçivileyenifritinresminiyseçarçabukgeçerdim;çünkü

bubanadehşetverenbirşeydi.Birkayanınüzerindetekbaşınaoturmuş,uzaktakibirdarağacınınçevresindeki

kalabalığıseyredenokara,boynuzluşekildeöyle.Herresimbiröyküanlatıyordu.Benimhenüziyicegelişmemişkafamladuygularımiçin

çokzamangizemliolmaklabirlikteherzamanilgiçekicibulduğumöyküler.Bessie’ninbazenkışakşamlarında,keyfiyerindeolduğuzamananlattığımasallarkadarilgiçekici.BöylegecelerdeBessieütümasasınıçocukodasındakiateşinbaşınakurar,bizimdebununçevresindeoturmamızaizinverirdi.BiryandanMrs.Reed’indantelfarbalalarını,gecebaşlıklarınınfırfırlarınıütülerkenbiryandandabizimheyecanlıdikkatimizi,eskimasallardan,bumasallardanbileeskidestanlardan,türkülerdenalınmaaşkveserüvenöyküleriylebeslerdi.(BuöykülerdenbazılarınınPamela2gibi,MorelandLorduHenry3gibiromanlardanalınmaolduğunusonradankeşfedecektim.)

KucağımdaBewick’inkitabıylapencereniniçindeoturmuş,sayfalarıkarıştırırkenmutluydum...Yanikendimcemutlu.Tekkorkumbuzevkiminyarıdakesilmesiydikinitekimçokgeçmedenbudaoldu.Kahvaltıodasınınkapısıaçıldı.

JohnReed’insesi“Pöhsana,EkşiSurat!”diyebağırdı.Sonrasustu.Odadakimseciklerigörememişti.

“Necehennemdebukız?”dedi.Sonra,kızkardeşlerineseslendi:“Lizzy,Georgy...Janeburadadayok.Annemesöyle;dışarı,yağmurunaltınaçıkmışgaliba.”

“İyikiperdeyiçekmişim,”diyedüşündüm,Johngizlendiğimyeribulmasındiyedebütünyüreğimleduaettim.Onakalsabulamazdıdaçünkünekafasıişlekti,nedegörüşükeskin.AmaElizakafasınıkapıdanuzatıruzatmaz,“Pencereniniçindedirbesbelli,Jack,”dedi.Bendehemenortayaçıktım;çünkübuadıgeçenJack’ınbenisürükleyerekdışarıçıkarması

ödümükoparanbirşeydi.Çekingenliğinverdiğibirterslikle,“Neistiyorsun?”diyesordum.JohnReed,“NeistiyorsunKüçükbey,söylebakalım!”dedi.Sonrabirkoltuğakurularak,

“Berigelmeniistiyorum,”dedi,benimgidipönündedurmamıistediğinibelirtenbirişaretyaptı.

JohnReedondörtyaşındabirokulçocuğuydu.Bendendörtyaşbüyük(benancakonyaşındaydım),yaşınagöredeiri,tıknazdı.Cildidonuk,sağlıksız,oablakyüzününçizgilerikaba,kollarıbacaklarıetli,elleriayaklarıkocamandı.Herzamanoburluketmektensindirimibozukolduğuiçingözlerifersiz,yanaklarıdasarkıksarkıktı.Şusıradaokuldaolmasıgerekirdi,ama“bünyesininnazikliğiyüzünden”anacığıonubirkaçaylığınaevdealıkoymuştu.ÖğretmeniMr.Miles,onaevindendahaazpastaşekerlemegelseçocuğunturpgibiolacağınısöylüyordu,gelgelelimanasınınyüreğibutürlüsertdüşüncelerikaldırmıyor,oğlununsolukbenzininyafazlaçalışmaktanyadaevözlemindenolduğunainanmakgibiincedüşünceleriyeğliyordu.

Johnannesiylekızkardeşlerinipeksevmez,helebenihiççekemezdi.Nehaftadaiki-üçkeznedegündebir-ikikez.Durmadanüzer,cezalandırırdıbeni,canımdanbezdirirdi.Vücudumdakihersinironunkorkusuylaayaktaydı,oyaklaştığızamankemikleriminüzerindekiherbirdirhemettitrer,kasılırdı.İçimdeuyandırdığıyalınkorkununaklımıbaşımdanaldığızamanlarolurdu;çünküonungözdağları,dayaklarıkarşısındasığınabileceğimhiçbirkimsemyoktu.HizmetçilerbenimtarafımıtutarakKüçükbey’ikızdırmakistemezlerdielbet,Mrs.Reed’indebukonudagözükör,kulağısağırdısanki.Onunbanavurduğunugörmez,sövüpsaydığınıduymazdı;oysaJohn’unarasırabuişleriannesiningözleriönündeyaptığıdaolurdu.Hoş,çoğunluklaannesininarkasındanyapardıya!

John’unherbuyruğunaboyuneğmeyealışıkolduğumiçingidipönündedurdum.Şöylebirüçdakikayıbanadiliniçıkartmaklageçirdi.Kökündenkopartırcasına,çıkarabildiğikadarçıkarıyordudilini.Benonunçokgeçmedenbanavuracağınıbiliyordum.Korkuyordumbundan,genedebanabirazsonravuracakolançocuğuniğrençliğini,çirkinliğinidüşünmektenkendimialamıyordum.Aklımdangeçenleriyüzümdenmiokudunedir...Birdenhiçsesiniçıkarmadan,patlatıverditokadı.Sendeledim,sonradengemiyenidenkazanıncabirkaçadımgeriyegittim.

JohnReed,“Bubirazönceannemekarşılıkverdiğiniçin,”dedi.“Perdelerinarkasınasinsisinsigizlendiğiniçin!Hemdedeminbanaöylekötükötübaktığıniçin...Senisıçanseni!”

JohnReed’inhakaretlerinealışıkolduğumiçinkarşılıkvermekaklımabilegelmezdi.Benimkaygımşimdibuhakaretiyüzdeyüzizleyecekolantokadadayanabilmekti!

“Neyapıyordunperdeninardında?”diyesordu...“Kitapokuyordum.”“Gösterkitabı.”Pencereyegidipkitabıgetirdim.“Bizimkitaplarımızıellemeyehakkınyoksenin.Meteliksizsin.Bizimelimize

bakıyorsun,annemöylediyor.Beşparanyokmuşdünyada.Babanparamarabırakmamışsana.Aslındasokağaçıkıpdilenmengerekirmiş,amabizimgibikibaraileçocuklarıylabiraradaoturuyor,bizimleyemekyiyorsun.Üstünbaşındaanneminkesesindenyapılıyor.Benşimdisanaöğretirimbenimkitaplarımıkarıştırmasını!Benimyaonlar!Bütünevbenimsayılır,nasılolsabüyüyüncebenimolacak.Gitkapıönündedurbakalım...Aynalarla

pencerelerdenuzak.”Onundediğigibiyaptım.Niyetininneolduğunuöncesezmemiştim.Kitabıkaldırıp

nişanalarakatmayahazırlandığınıgörünce,elimdeolmadanbirçığlıkkopardım,yanakaçtım.Gelgörkiyeterderecedeçabukdavranamamıştım.Kitaphavadauçarakbanaçarptı.Yereyuvarlanırkenbaşımıkapıyavurupyarmışım,kanlaraktı.Çokdaacıyordu.Duyduğumkorkuartıkdoruğaulaşıpaşmış,yerinibaşkaduygularabırakmıştı.

“Hain,zalimçocuk!”diyebağırdım.“Katilsayılırsınsen...Köletüccarıgibisin...TıpkıeskiRomaimparatorlarınabenziyorsun!”

Goldsmith’inRomaTarihi’niokuduğumiçinNeron,Caligulagibiimparatorlarüstünebilgiedinmiş,içimdenbirtakımbenzetişleryapmış,amabukıyaslamalarıböyleyükseksesleortayavurabileceğimiaklımınucundanbilegeçirmemiştim.

Oğlan,“Ne!Ne!”diyehaykırdı.“Nelerdiyorbukızbana?Eliza,Georgiana,işittinizmi?Annemesöyleyeyimdegörürsünsen,amaönce...”

Okgibiüzerimeatıldı.Saçlarımı,omzumukavradığınıhissettim.Bütünhırsıylaabanmıştıüzerime.Onugerçektenbirkatil,birdespotolarakgörüyordumşimdi.Başımdanakanbirkaçdamlakanınboynumasızdığınıhissettim.Canımınacısıçokşiddetliydi,biraniçinkorkumabileüstüngelmişti.Çılgınadönereksavunmayabaşladım.Neleryaptım,bilmiyorum.John,“Sıçan!Sıçan!”diyebağırdı,sonraavazıçıktığıkadarhaykırdı.Yardımyakınındaydı:Eliza’ylaGoeorgianakoşupyukarıdananneleriniçağırmışlardı.Mrs.Reedyanımızageldi,peşindendeodahizmetçisiAbbotileBessie.Biziayırdılar.

Birinin,“Amanyarabbi!CadılargibisaldırmışKüçükbey’e!”dediğiniduydum.Biride,“Ömrümdeböyleşirretlik,böyleyırtıcılıkgörmedim,”diyordu,SonraMrs.Reed,“Kırmızıodayakapatıp,kapıyıüstündenkilitleyin!”diyebuyurdu.İkiçiftelbenihemenkavradı,üstkatataşıdı.

1.(İng.)İngiltereKuşlarınınTarihçesi.Bukitapbiri1797,diğeri1804yılındaolmaküzereikiciltolarakbasıldı.KitaptaalıntılanandizelerJamesThomson’ın“TheSeasons”(Mevsimler)(1730)adlışiirindenalınmıştır.(Y.N.)

2.SamuelRichardson’ınromanı(1740).(Y.N.)

3.HenryBrook’unTheFoolofQualityadlıkitabınınJohnWesleytaraf ındankısaltılmışbaskısı(1781).(Y.N.)

II

Yukarıçıkıncayakadardirendim.Bu,şimdiyekadaryapmadığımbirşeydi.BessieileMissAbbot’unhakkımdazatenvarolankötüdüşünceleribüsbütünpekişti.İşingerçeğişukikendimikaybetmişdurumdaydım.YadaFransızlargibi,“Kendimindışındaydım,”demekbelkidahayerindeolur.Biranlıkbirbaşkaldırınınbenidahailkbaştanenağırcezalarauğratmışolduğununfarkındaydım.Başkaldıranbütünkölelergibibende,durumnasılsaumutsuzolduğuiçinçarpışmayısonkerteyekadargötürmeyekararlıydım.

“Tutşununkollarını,MissAbbot.Kudurmuşkedilerebenziyor!”Odahizmetçisi,“Ayıp!Ayıp,MissEyre!”diyebağırıyordu.“İnsanhiçKüçükbey’evurur

mu?Velinimetininoğlu!Efendinosenin!”“Efendimmi?Nedenefendimoluyormuş?Hizmetçimiyimben?”“Yo!..Hizmetçidendahabileaşağısın;çünkügeçiminisağlamakiçinçalıştığındayok.

Hadibakalım,oturşurayadaişlediğingünahlarıdüşün,taşın!”ŞimdibeniMrs.Reed’insöylediğiodayagetiripbiriskemleninüzerineoturtmuşlardı.O

saatyaygibiyerimdenfırlamayakalkıştım.İkiçiftelbenihemenceciktuttu.Bessie,“Usluusluoturmazsanbağlarızha!”dedi.“MissAbbot,banajartiyeriniversene.

Bukızbenimkinişıpdiyekoparıratar.”MissAbbototombulbacağındanadıgeçennesneyiçıkarmaküzeredöndü.Onların

beniböylekıskıvrakbağlamayahazırlanmaları,bunundabenibüsbütünküçükdüşüreceğinibilmekheyecanımıbirazyatıştırmıştı.

“Çıkarmaonları!”diyebağırdım.“Usluoturacağım.”Sözümesenetolarakdaoturduğumiskemleyeellerimlesımsıkıyapıştım.Bessie,“Helebiroturmadagörürsün!”dedi.Gerçektenyatışmayabaşladığımkanısınavarıncadaelleriniüzerimdençekti.Şimdio

da,MissAbbotdakollarınıkavuşturmuş,kuşkudolu,karanlıkbakışlarlabenisüzüyorlardı.Sankiaklımıoynattığımakanaatgetirmişlerdi.

SonundaBessieodahizmetçisinedönerek,“Şimdiyekadarhiçböylebirşeyyapmamıştı,”dedi.

Bununkarşılığı,“Amabuondanumulurdu,”oldu.“Hanımefendiyekaçkeresöyledimbuçocukiçindüşüncelerimi...Hanımefendidebanahakverdi.Samanaltındansuyürütensinsininbiri.Buyaştabukadariçindenpazarlıklıçocukbengörmedimdoğrusu.”

Bessiebunakarşılıkvermediamaçokgeçmedenbanadönerek,“MissEyre,senMrs.Reed’eminnetborçlusun,bunuaklındatutmangerekir,”dedi.“Onunelinebakıyorsun.Bugünsenikapıdışarıetseyoksullareviniboylarsın.”

Bunakarşılıksöyleyeceksözümyoktu.Zatenbunuilkkezdeduyuyordeğildim.Yaşamımınilkanılarıarasındabutürdokundurmalarvardı.Bu“elebakmak”takazasıkulağımdaanlamıbelirsizbirtekerlemeolupçıkmıştı.Beniiçimdenyıkan,burnumundireğinisızlatan,genedeancakyarımyamalakanlayabildiğimbirtekerleme.

MissAbbotdaarayakarışarak,“Hanımefendiseninkendiçocuklarıylabirarada

yetişmeneizinveriyorsayüreğininiyiliğinden,yoksakendinievinküçükhanımlarıyla,küçükbeyleriylebirayartutmandoğruolmaz...”dedi.“Onlarbüyüyüncebüyükservetlerekonacaklar,seninsezırnığınolmayacak.Onuniçinbanadasanahaddinibilmek,onlarıhoşnutetmeyeçalışmakdüşer.”

Bessiehiçdehaşinolmayanbirsesle,“Busöylediklerimizseniniyiliğiniçin,”diyeekledi.“Senişeyarar,güleryüzlü,uslubirçocukolmayaçalışırsanbelkiburasıseninevinolur.Amacadalozlukeder,kabadavranırsanhanımefendisenikesinkovarevinden.”

MissAbbot,“ZatenböyleçocuklarıönceTanrıcezalandırır,”dedi.“BöylekıyametlerikopardığıbirsıradabirdebakarsınTanrıonuncanınıalıvermiş.Ozamanahretinhangibölmesinegideracaba?Gel,Bessie,onukendihalinebırakalımartık.İyikiTanrıbanaonunkigibibirtaşyürekvermemiş.MissEyre,yalnızkaldığınzamangüzeldualaroku;çünküpişmanlıkgetiriptövbeetmezsenbelkiTanrıBababubacadanaşağıkötübirşeyininipsenikaçırmasınagözyumar.”

Dışarıçıkıpkapıyıkapadılar,kilitlediler.Kırmızıodapekseyrekolarakkullanılanbirodaydı.“Hiçkullanılmayan”dadiyebilirim.

AncakGatesheadKonağı’nabirkonukakınıolupdaherodadanyararlanmakgerektiğizamanaçılırdı.Oysaburasımalikâneninengeniş,enşahaneodalarındanbiriydi.Ortada,oturaklımaundireklerüzerinekurulmuş,kızıldamaskoperdelikaryolabirtapınakgibiduruyordu.Güneşliklerihepinikduranikibüyükpenceredekızıldamaskoperdelerinkatları,kıvrımlarıarasındayarıyarıyagizlenmişgibiydi.Halıkırmızıydı.Yatağınayakucundakimasayakızılörtüörülmüştü.Duvarlarpembeyeçalantatlı,açıkkahverengi;elbisedolabı,tuvaletmasası,sandalyelerdehepkoyucilalıeskimaundandı.Bütünbukoyurenklerinarasında,yatağayığılmışduranyastıklarlakargibiyatakörtüsübembeyazparlayarakgözüalıyordu.Önündeayakdayayacaktaburesiyleyatağınbaşucunayerleştirilmişolan,üzeriyastıklarladolubeyazkoltuğubensolgunbirtahtabenzetirdim.

Buodasoğuktu;çünküşöminesiseyrekyakılırdı.Sessizdi;çünküçocukodalarıylamutfakbölümündenuzaktı.Azkullanılmasındandoğaniçkarartıcıbirhavasıdavardı.Burayayalnızcacumartesidencumartesiye,eşyanınüzerinebirhaftaiçindesessizcebirikmişolantozusilmeküzereortahizmetçisigirerdi.Birdekırkyıldabir,Mrs.Reedgelerekelbisedolabındakigizligözüaçar,içindekilerigözdengeçirirdi.Bugözdeçeşitlievrak,Mrs.Reed’intakıkutusu,ölmüşkocasınınminyatürresmiduruyordu.İştekırmızıodanınesrarı...Bütünşahaneliğinekarşınonuboşveıssızbırakanbüyününaslı,busonsözlerimdegizlidir.

Mr.Reedölelidokuzyıloluyordu,sonnefesinideiştebuodadavermişti.Yakınlarıonunölüsünübuodadaziyaretetmiş,tabutugenebuodadançıkmıştı.Ogünbugündürdekasvetlibirkutsallıkhavasıburayafazlagirilipçıkılmasınıönlemişti.

BessieileacıdilliMissAbbot’unbenioturttuklarıyer,mermerlişömineninyanındaalçakbirpuftu.Karyolaönümdeyükseliyordu.Sağımdatahtalarınıncilasıyeryer,hafifçeışıldayanyüksek,koyurenkdolapdikiliyordu;solumdadaoperdeleregömülüpencereler.İkipencerearasındakikocamanbiraynayatağınobomboşşatafatınıyansıtıyordu.Kapıyıüzerimdenkilitleyipkilitlemediklerindenemindeğildim.Yerimdenkalkacakyüreğibuluncagidipbaktım.Neyazıkkievet!Hiçbirzindanbundandahasıkıkilitlenmişolamazdı.Geridönerkenaynanınönündengeçmekzorundaydım.Bakışlarımelimdeolmadanbüyülenmişgibi,aynanınderinliklerindegezindi.Buhayaldoluboşluktaherşeyolduğundandahasoğuk,dahakaranlıkgörünüyordu.Çevredekihareketsizliğiniçindenkorkununpırıltılıgözleriyle,bembeyazyüzüylebanabakanoküçük,tuhafşekildegözümegerçekbirhayalet

gibigöründü.OnuBessie’ningeceleyinanlattığıöykülerde,bozkırlarınkuytuluklarında,geceningeçsaatlerinekalmışyolcularıngözünegörünenoyarıperi,yarışeytanecinnilerebenzettim.Dönüpgeneiskemlemeoturdum.

Körinançlarınverdiğikorkuiçimedüşmüştü,amakorkununmutlakzafersaatigelmemiştihenüz.Kanımhâlâkaynıyor,başkaldırmışköleöfkesiacıbirgüçlecesaretimiayaktatutuyordu.Kafamdandahızlaakıpgeçenanılarşudakikadakiacıklıdurumdayenilmemiönlüyordu.

JohnReed’inbütünotaşyüreklidespotlukları,kızkardeşlerininumursamazlığı,annelerininbütünsoğukluğu,hizmetçilerinbütünhaksızlıkları,heyecanlıdüşünceleriminarasından,bulanıkbirkuyunundibindekikaraçamurgibiyüzeçıkıpdalgalanıyordu.Neden?..Nedenhepbanaacıçektiriyorlardı,hepbanayükleniyorlar,benisuçluyorlar,herdakika,hepcezayaçarptırıyorlardı?Biryaptığımıbilebeğendiremeyecekmiydimonlara?Gözegirmeyeçalışmaknedenhepboşunaydı?Dikkafalı,bencilElizasaygıgörüyor;şımarık,nispetçi,kaprisli,küstah,edepsizGeorgianaherkestenyüzbuluyordu.Güzelliğiopembeyanakları,altınrenklibukleleriyleherbakanıbüyüler,onunhersuçununbedeliniödergibiydi.John’ucezalandırmakşöyledursun,davranışlarınagemvurmakbilekimseninaklındangeçmezdi.İstediğikadargüvercinlerinboğazınısıksın,civcivleriöldürsün,köpeklerikoyunsürüsününüzerinesalsın,limonluktakienbulunmazmeyvelerikoparsın,engözdeçiçekleriyolsun!İstediğikadarannesine“karı”desin.Çokzamanannesinin(kenditeninebenzeyen)donukesmerrengiylealayeder,isteklerineaçıkçakarşıgelir,ipeklielbiseleriniyırtıpparalardıbile.Genedeanasının“kuzu”suydu.Banagelince,birsuçişleyeceğimdiyeödümkopar,bütüngörevlerimiyerinegetirmeyeçalışırdım.Genedeadımhaşarıya,yaramaza,ekşisuratlısinsiyeçıkmıştı.Hepbulaflarıduyuyordumsabahtanöğleye,öğledentaakşamlaradeğin.

Düşerkenbaşımıçarptığımyerhâlâkanıyor,acıyordu;amabenidurupdururkenhaincedövdüğüiçinJohn’uazarlayanolmamıştı.Onunnedensizhoyratlığındankorunmakiçinkendimisavundumdiyebenherkestenazarişitmiştim.

Buacıdurumunkışkırtmasıyla,geçicideolsayaşındanileribirgüçleişleyenkafam,“Haksızlıkbu...Haksızlık!”diyordu.Aynıkışkırtmanınetkisiylegerileniradembudayanılmazbaskıdankurtulmakiçinolmayacakçareleryaratıyordu.Evdenkaçmakgibiyada,bunubeceremezsem,birdahahiçbirşeyyiyipiçmeyerekkendimiöldürmekgibi!

Okaranlıkikindisaatleriboyuncaruhumöylesinebunaldıki!Kafamkargaşaiçinde,bütünduygularımayağakalkmış,amaiçimdekibusavaşöylekoyubirkaranlık,öylekörbirbilgisizlikiçindegeçiyorduki!..Çünküiçimdenhiçdurmaksızınyükselenosoruya,“Nedenacıçekiyorum?”sorusuna,hiçamahiçbirkarşılıkbulamıyordum.Gelgelelimşimdi,aradakişuncayılınardından,buyanıtıaçıkçagörebiliyorum.

GatesheadKonağı’ndabenbiruyumsuzluköğesiydim.Evhalkındankimseyebenzemiyordum.Mrs.Reed’le,onunçocuklarıyla,hizmetçileriylearamdahiçbirortakyönyoktu.Gerçionlarbenisevmiyorlardı,amaaslıaranırsabenimdeonlarısevdiğimyoktu.Onlarındaböylekendiaralarınakarışmayan,neyaradılış,neyetenek,nedeeğilimyönündenkendilerinebenzemeyen,aykırı,yabancıbirvarlığıbağırlarınabasmalarıbeklenemezdielbet.Onlaragöre,benişeyaramaznesneninbiriydim.Onlaragörebiryararıolmayan,zevkvermeyen,hareketlerikarşısındadikleşen,düşünceleriniküçümseyen,tatsızbirvarlık!..Biliyordumki,güler,söyler,kaygısız,şımarık,tatlıdilli,oyuncuçocuğunbiriolsaydım–genekimsesiz,parasızbileolsam–varlığımMrs.Reed’eokadarağırgelmeyecekti.

Çocuklarıbenikendilerinedahayakınbularakbenimseyeceklerdi,hizmetçilerdeçocukodasındaişlenenhersuçubanayüklemeyialışkanlıkedinmeyeceklerdi.

Günışığıkırmızıodadançekilmeyebaşlamıştı.Saatdördügeçmiş,bulutlugünyeriniiçkarartıcıbiralacakaranlığabırakmaktaydı.Yağmurunhâlâdurupdinlenmeksizinpencerelerevurduğunu,rüzgârınarkadakiağaçlarınarasındauluyupdurduğunuduyabiliyordum.Gitgideheryanımbuzkesildi,ozamancesaretimdeeldengitti.Sönenöfkeninküllenenkorlarıüzerineherzamankiezik,kuşkulu,kimsesiz,üzüntülüduygularımıslakıslakdüşmeyebaşladı.Hepsidebanagünahkârdiyorlardı.Gerçektegünahkârolmayayımsakın?Dahademinkendimiaçbırakaraköldürmeyitasarlamışdeğilmiydim?Budüşüncegerçektengünahtı.ÖlsembileCennet’egidebilecekdurumdamıydımsanki?SonraGatesheadKilisesi’ninmahzenindekikabirpekmiözenilecekbiryuvaydı?Mr.Reed’inokuytuyerdeyattığınısöylüyorlardı.BöyleceaklımagelenMr.Reed’igitgideartanmüthişbirkorkuyladüşünmeyebaşladım.Onuanımsayamamaklabirlikteözdayım–anneminağabeysi–olduğunu,benianasız,babasızbiryavruolarakkaldığımzamanevinealdığını,sonsaatindekarısından,benikendiçocuklarıylabirtutupyetiştireceğinedairsözaldığınıbiliyordum.Mrs.Reedherhaldebusözündedurduğukanısındaydı,kendinegöredurmuşdasayılırdı.Amakendikanındanolmayan,kocasınınölümündensonraaralarındahiçbirbağkalmayanbiryabancıyıgerçektensevmesineolanakvarmıydı?Zorlaverdiğibirsözyüzündenkendini,sevmediğifazlalıkbirçocuğaanalıketmedurumundabulmak,kimseyesokulmayanbiryabancıyıherankendiailesininarasındagörmekonakimbilirnasılangaryagibigelmişti!

Birdenaklımaçokgaripbirşeygeldi.Mr.Reedsağolsaydıbanaiyibakardı,şefkatgösterirdi.Bundanhiç,amahiçkuşkumyoktu.Şuandaoturduğumyerdenobeyazyatağa,gölgelikaranlıkduvarlarabakarken,arasıragözlerimi,elimdeolmaksızın,odonukdonukışıldayanaynayaçevirirken,birşeyleranımsamayabaşladım.Sonistekleriyerinegetirilmediğiiçinhuzurakavuşamayanölülerin,haksızlığauğrayanyakınlarınınöcünüalmak;haksızlıkyapanıcezalandırmakiçinyeryüzünedöndükleriniişitmiştim.SakınMr.Reed’in,kızkardeşininçocuğunakarşıişlenenkötülükleryüzündenazapiçindeolanruhuşuandayerini(isterkilisemahzenindeolsun,isterölüleringittiğiobilinmezülkede)bırakarakşuodadagözleriminönündebelirivermesin?Aşırıbirüzüntübelirtisigösterirsembeniavutmayakalkışandoğadışıbirsesduyulacakyadakaranlıklariçindebelirenbirheyulagaripbiracımaylabanadoğrueğilecekdiyekorkumdangözyaşlarımısildim,hıçkırıklarımıbastırdım.Düşünülünceavutucugibigelenböylebirşeyingerçekleşirsedehşetvericiolacağınıbiliyordum.Bütüngücümlebudüşünceyikafamdansavmayaçalıştım.Sakinvecesurolmayaçabaladım.Saçlarımıgözlerimdeniterekbaşımıkaldırdım,cüretleçevreme,karanlıkodayabakındım.İştetambusıradaduvardabirışıkkıpırdandı.Acabapanjurlarınarasındaniçerisızanayışığımıydı?Hayır,hayır...Ayışığıdurağandır.Oysabu,kıpırdıyordu.Gözleriminönündetavanadoğrukaydı,tepemdetitremeyebaşladı.Buışığınçimliktengeçenbirininelindekifenerdeniçerisızmışolacağınışimdikestirebiliyorum.Amaoandadehşetvericiolaylarakendimihazırlamış,heyecandanbitkindurumdaykenbusüzülenışığıbaşkadünyalardangelenbirhayalinhabercisisandım.Yüreğimsökülürcesineçarpmayabaşladı,kanbaşımaçıktı.Kulaklarımabiruğultudurdoldukibubanakanatçırpışıgibigeldi.Yanımdabirşeylerinvarlığınıseziyordum.Üzerimdebirağırlıkvardı,solukalmaktagüçlükçekmeyebaşlamıştım.Sonundadayanamazoldum,kapıyadoğruatılaraktokmağıçılgıncasarsmayabaşladım.Dışkoridorlardankoşuşanayaksesleriyaklaştı.Anahtar

kilittedöndü;BesiileMissAbbotiçerigirdiler.Bessie,“Hastamısın,MissEyre?”diyesordu.Abbot,“Bunekorkunçgürültü!”diyesöylendi.“Kulaklarımınzarıpatladınerdeyse!”“Alınbeniburadan!Alıngötürün!”diyehaykırıyordum.Bessie,“Neden?Biryanınıfalanmıincittin?”diyesordu.“Yoksabirşeylermigördün?”“Birışıkgördüm.Hortlakgeleceksandım.”Bessie’ninellerinisımsıkıtutmuştum.Odaeliniçekemedi.Abbot’saburunkıvırarak,“Mahsusbağırmıştırbukız,”dedi.“Hemdeneçığlıktıo!Çok

kötübirağrısı,sancısıolsaydıbelkihoşgörürdük,amasaltbiziburayagetirmekiçinyaptı.Benbilmezmiyimbuyaramazınnumaralarını!”

Birbaşkasesbuyurganlıkla,“Neleroluyorburada?”diyesordu.Mrs.Reed,başlığınınbağlarıçözük,eteklerihışırdayarakkoridordanyaklaştı.

“Abbot...Bessie,yanılmıyorsamJaneEyre’ikırmızıodayakapayındiyeemirverdimsize.Benkendimgelinceyekadardayanınakimsegirmesin,dedim.”

Bessie,“Çokkötüçığlıkattıda,hanımcığım,”diyeözürdiledi.Hanımıyalnızca,“Bırakonu,”diyeyanıtladı.“Bessie’ninelinibıraksana,çocuk!Bu

hilelerleburadankurtulacağınıhiçsanma.Dalaveredennefretederimben...Heleçocuklarda!Butüroyunlarınişeyaramayacağınısanagöstermekboynumunborcudur.Şimdibuodadabirsaatkalacaksın.Ozamandaancakçokusluduracağına,sözdinleyeceğineyeminetmekkoşuluylabırakacağımseniburadan.”

“Yenge,lütfenacıyınbana!Acıyınbana!Bağışlayınbeni!Dayanamıyorum!Başkabircezaverin!Ölürümsonra...”

“Susbakayım!Buağlayıpsızlamalarçokiğrenç!”Onagerçektenöylegeliyordubesbelli.Benonungözündebüyümüşdeküçülmüş

numaracınınbiriydim.Kişiliğimincadalozluktan,hınzırlıktan,ikiyüzlülüktenoluştuğunagerçekteninanıyordu.

Bessie’yleAbbotçekilipgitmişlerdi.BenimgitgidedahaçılgınlaşanhıçkırıklarımdanbıkıpusananMrs.Reedbaşkacakonuşmadanbeniiçeriitti,kapıyıüzerimdenkilitledi.Onuneteklerinihışırdatarakhızlauzaklaştığınıduydum.Çokgeçmedenayaksesleriduyulmazoldu.Bendebirtürkrizgeçirmişolsamgerek:Bayılmışım.

III

Bundansonrailkayrımladığımşuoldu:Müthişkorkulubirdüşgörmüşümgibibirduyguylauyandımvekarşımda,üzerikalınkaraçubuklarlaçizgili,korkunçbirkızılpırıltıgördüm.Seslerdegeliyordukulağıma...Esenrüzgâryadaakansusesinekarışarakboğuklaşmışabenzeyenkofkonuşmalar.Heyecan,kuşku,herşeyisaranbirdehşetduygusukafamıkarmakarışıkediyordu.Çokgeçmedenbirininbanadokunduğunuduydum.Birisibanasarılmış,doğrulupoturtmuştu.Şimdiyekadarkimseninbenibukadarsevgiyletutupkucakladığınıanımsamıyordum.Başımıbirşeyeyasladım.Birininkolumuydu,yoksabiryastıkmıydıbilmem.Ama,içimrahatlamıştı.

Beşdakikakadarsonraüzerimdekişaşkınlıkbulutusıyrılmayabaşladı.Kendiyatağımdabulunduğumu,karşımdakikızılaydınlığınçocukodasındakişöminedeyananateşolduğunualgıladım.Vakitgeceydi;masanınüzerindebirşamdanyanmaktaydı.Bessie,elindebirleğen,yatağınayakucundaduruyordu;başucumdakisandalyeyeoturmuşolanbirbeydeüzerimedoğrueğilmişti.

Odadabiryabancı,GatesheadKonağı’ndan,Mrs.Reed’inakrabalarındanolmayanbiribulunduğunuanlayıncaiçimesözleanlatılmazbirferahlamadoldu.Benibirikanadınınaltınaalmışdakoruyormuşgibiiçimiyatıştıranbirinanç.GerçiBessie’ninvarlığıbana,örneğinAbbot’unkindendahaazbatıyorduama,genedeşimdionasırtımıçevirdim,başucumdakibeyinyüzünüsüzdüm.Tanımıştımonu.EczacıMr.Lloyd.Arada,hizmetçilerhastalanıncaMrs.Reedonuçağırırdı.Kendisiveçocuklarıhastalandığızamansadoktorgetirirdi.

Mr.Lloyd,“E,kimimben,bilbakalım!”dedi.Adınısöyledim,aynızamandaonaelimideverdim.Gülümseyerekelimituttu.

“İyileşiyoruzdemektir,”dedi.Sonrabenigeneyatırdı,Bessie’yedönerekogecehiçrahatsızedilmememiçinsıkılamalardadabulunupertesigüngenegeleceğinisöyleyerekoradanayrıldı.Pektasalandımbuna.Orada,başucumdaoturduğusürecekendimiöylegüvende,öylesahiplihissetmiştimki!Onundışarıçıkıpdakapıyıarkasındankapadığınıgörünceodada,içimdegenekararmışgibioldu,yüreğimanlatılmazbirüzüntününağırlığıylaezildi.

Bessieoldukçasevecenbirsesle,“Uykunvarmı,MissEyre?”diyesordu.Karşılıkvermeyigözealamadım;çünküyanlışbirşeysöylerimdesertbirsözişitirim

diyekorkuyordum.“Uyumayaçalışırım,”dedim.“Birşeyleriçmekistermisin?Yoksakarnınaçmı?”“Yok,Bessie,eksikolma,istemem.”“Öyleysebengidipyatayım;çünküsaatonikiyigeçti.Geceleyinbiristediğinfalan

olursahemenbeniçağır.”Buneharikabiryakınlıktı!Bundanyüreklenerek,“Bessie,neyimvarbenim?Hasta

mıyım?”diyesordum.“Kırmızıodadaağlamaktanhastadüşmüşolacaksın.Ama,korkma,çabucakiyileşirsin.”

Bessieçocukodasınayakınolanhizmetçilerbölümünegitti.“Sarah,geldeseninleçocukodasındayatalım,”dediğiniduydum.“Bugecebuzavallıçocuklayalnızkalmaktanödümkopuyor:Nemegerek,belkiölüverirfalan.Öylenöbetgeçirmesipekgaripdoğrusu.Acababirşeylermigördüorada?Hanımdabirazfazlasertdavrandıdoğrusu.”

Sarahdaonunlagitti.Yattılar.Uykuyadalmadanönceyarımsaatfiskosettiler.Arasırasözlerikulağımaçalınıyordu,bundandaonlarınkonuştuğuanakonuyuaçıkçaçıkarıyordum.

“Yanındanbirşeygeçmiş...Tepedentırnağabeyazlariçinde...Sonragözdenyitmiş.”“Arkasındadakocamanbirkaraköpek...”“Odanınkapısınahızlıhızlıüçkezvurulmuş.”“Kiliseavlusunda,onunmezarınıntamüstündebirışık...”Sonundaikisideuyuyakaldılar.Ateşde,şamdandasöndü.Benseogeceninuzun

saatlerinitüylerürperticibiruyanıklıkiçindegeçirdim.Kulaklarım,gözlerim,kafamkorkununetkisiyletetikteydi...Ancakçocuklarınbilebileceğibirkorku.

Bukırmızıodaolayındansonrauzunsürenyadaşiddetlibirhastalıkfalanolmadı.Yalnızcasinirlerimsarsıntıgeçirmiştikibununtitreşimlerinibugünedekduyumsarım.Evet,Mrs.Reed;seninyüzündenazişkenceçekmedimben.Genedesenibağışlamamgerekir.Çünküneyaptığınıbilmiyordun.Yüreğimiparçaparçaettiğinhaldesaltbenimkötühuylarımıdüzelttiğinisanıyordum.

Ertesigünöğleüzerikalkıpgiyinmiş,omzumabirşalalmış,çocukodasındakişömineninbaşındaoturmaktaydım.Vücutçagüçsüz,kırıkdökükbuluyordumkendimi.Ama,enbüyükyakıntımsözleanlatılmazbirruhperişanlığıydı.Gözlerimdendurupdurupsessizyaşlarboşanmasınayolaçanbirçöküntü.Yanağımdakituzludamlalardandahabirinisilmedenöbürüyuvarlanıyordu.Oysamutluolmamgerekirdi;çünküReedailesindenhiçkimseyoktuortalıkta.Çocuklarıylaanneleriarabayabinipgezmeyegitmişlerdi.Abbotbaşkabirodadadikişleuğraşıyordu.Çevrededolaşarakoyuncaklarıkaldıran,çekmeceleridüzeltenBessie’ysearasırabanapekalışıkolmadığımbirsevgiylebirşeylersöylüyordu.Durmadanazarlanmaya,başımınetininyenmesinealışıkolduğumiçinbudurumunbencebircennethuzurusayılmasıgerekirdi.Gelgelelim,sinirlerimöylesinehırpalanmıştıkiartıkhiçbirhuzurunbeniyatıştırmasına,hiçbirşeyinbanamutlulukvermesineolanakyokgibiydi.

Bessiemutfağainerekparlakrenklibirçinitabaküzerindebanameyveliçörekgetirmişti.Butabağınüzerindegülgoncalarıylakahkahaçiçekleriarasınakonmuşdurancennetkuşuresmieskidenberibenihayranbırakırdı.Kaçkezbutabağıelimealıpdaresmeyakındanbakabilmekiçinyalvarmıştımama,buayrıcalığahiçbirzamanlayıkgörülmemiştim.İşte,budeğerlitabakşimdibenimelimeverildi,üzerindekinefisyuvarlakçöreğiyememiçindericadabulunuldu.Boşagidenbirlütuf!Uzunzamanözlemlebeklenilençoğulütufgibi...Çokgeçkalmıştı.Çörekboğazımdangeçmiyordu,cennetkuşununtüyleriyleçiçeklerinrenkleridetuhafbirşekildesolukgörünüyordugözüme.Tabağıelimdenbıraktım.Bessiekitababakmakisteyipistemediğimisordu.“Kitap”sözühemencecikcanlandırırgibioldubeni;kitaplıktanGulliver’inSeyahatleri’nigetirmesiiçinonayalvardım.Bukitabıkaçkezdönedöne,bayılarakokumuştum.Oradayazılanlaragerçektenolmuşgözüylebakıyordum.Bunlarımasallardandahailginçbuluyordum;çünkümasalecinnilerini,yüksükotuyapraklarının,çanbiçimiçiçeklerin,mantarlarınaltında,duvarköşelerindekisarmaşıklarınarasındaboşyerearayıpdurduktansonraiçleracısıbirsonucavarmıştım:Periler,ecinnilerİngiltere’denayrılmış,ormanlarındahasık,dahayaban,

insanlarındahaazolduğuuzakülkeleregöçetmişlerdi.OysaGulliverkitabındakiLilliput,Brobdingnagülkeleri,beniminancımagöre,yeryüzününelletutulur,gözlegörülürparçalarıolduğundangünlerdenbirgünuzunbiryolculuğaçıkarakoralaraulaşabileceğimdenhiçkuşkumyoktu.Lilliput’takioküçücüktarlalarlaevleri,ağaçları,minnacıkinsanları,ufacıkineklerlekoyunları,kuşları,Brobdingnag’dakiormanboyumısırtarlalarını,canavarazmanıkedileri,köpekleri,kulegibiinsanlarıkendigözlerimledegörebilecektim.Genede,gözbebeğimolanbukitabışimdielimeverdiklerizaman–yapraklarıçevirerekoharikaresimlerdebenişimdiyekadarbüyülemektenhiçgerikalmamışolançekiciliğiaradığımzaman–gözümeherşey,karanlık,ürperticigöründü.Devadamlaririkemikliifritleriandırıyorlardı,cücelersehainveürkünçcinleri.Gulliver’egelince,korkunç,tehlikeliülkelerinyüzügülmezyolcusuydu.Dahafazlabakmayadayanamayarakkitabıkapadım,masanınüzerine,bitirilmemişdurançörektabağınınyanıbaşınakoydum.

Bessieartıkodayıtoplayıptozlarıalmayıbitirmişti.Ellerinideyıkadıktansonra,pekşahane,ipekli,atlaskumaşparçalarıyladoluküçükbirçekmeceyiaçtı.Georgiana’nınbebeğiiçinyenibirşapkayapmayabaşladı.Biryandandaeskibirşarkıtutturmuştu:

Başıboşdolaşırken,Çokeskiden,çokeskiden.

Buşarkıyıkaçkezdinlemiştim,hemdeseverek;çünküBessie’ninçoktatlıbirsesivardı.Dahadoğrusubanatatlıgelirdi.Ama,şimdisesinigenetatlıbulmaklabirlikte,şarkınınhavasıbanasözleanlatılamayacakkadarhüzünlügeldi.Arada,işinedaldığısıralardaşarkınınnakaratınıalçaksesle,uzatarakyineliyordu:“Çokeskiden,çokeskiden...”sözleribircenazeilahisininenhüzünlüezgisiniandırıyordu.

Bessieşimdibirbaşkaşarkıtutturmuştu,buşarkıgerçektenkederliydi:

Dizimbükük,ayaklarımkanıyor.Önümdekidağlarıssız,yoluzun;Güneşbatmış,karanlıklarhertarafıbasıyorIssızyoluüzerindebukimsesizçocuğun.

Kimlersaldıbenibuıssızyere?Bozkırlarınüzerindekayalaryığınyığın.İnsanoğluacımıyor,meleklerkanatgere,Issızyoluüzerindebukimsesizçocuğun.

Uzaklardanuzağatatlıbiryelesiyor,Tekbulutyokgöklerde,ışılışılyıldızlar.UluTanrıacımışdaışığınıtutuyor,Issızyoluüzerindebukimsesizçocuğun.

BataklarasaplansamdayolumuşaşırarakÖnümügöremeyipsendelesem,düşsemde,Gamyemem,TanrıBabamvarbenikurtaracak,Vebağrınabasacak,buyetimisondemde.

İştebudüşüncebanagüç,kuvvetveren.Evimyıkık,darmadağınolsada,BiryuvamvarGöklerdebekleyen.Huzuraerecekbuyetimensonunda,orada!

Bessieşarkıyıbitirince,“Hadi,hadiJane,ağlamasana!”dedi.Ateşe“Yanmasana!”demeklebirdibu.Ama,Bessiebenimiçimikemirenonmazacıyıneredenbilsin?

Lloydogüngenegeldi.Çocukodasınagirerken,“Ne!Demekkalktıkbile?”dedi.“Ee,Bessie,hastamıznasıl?”

Bessiebenimçokçabukiyileşmekteolduğumusöyledi.“Öyleolsadahaneşelidururdu.Gelbakayımyanıma,MissJane.AdınJane,değilmi?”“Evetefendim.JaneEyre.”“Ee,senağlamışsınya,MissJaneEyre.Banasöylermisinnedenağladığını?Biracıyan,

ağrıyanyerinmivar?”“Hayır,efendim.”Bessie,“Hanımlaarabagezmesineçıkamadığıiçinağlıyordur,besbelli,”dedi.“Yokcanım!Okadarbebekdeğilya!”Bendeöyledüşünüyordum.Gerçekolmayanbirsuçlamaylaonurumkırılmışolduğu

içinhemenyanıtladım:“Benömrümdeağlamadımöyleşeyleriçin!Zatenarabaylagezmesinihiçsevmem.

Üzgünolduğumiçinağlıyorum.”Bessie,“Amansende,Jane!Lafadabak!”diyesöylendi.İyiyüreklieczacıbirazşaşalamışgibiydi.Karşısındaduruyordum;gözlerinihiç

kırpmadanyüzümedikti.Gözleriufak,grimsimaviydi.Pekparlakdeğildiama,şimdigörsemkeskinbakışlıolduklarınıhemenanlardım.Yüzüdesertçizgiliolmaklabirlikteiyiinsanolduğunubelliediyordu.Beniuzunuzunsüzdüktensonra,

“Dünnedenhastalandınöyle?”diyesordu.Bessiegenearayakarışarak,“Düştüdeondan,”dedi.“Düştümü?Bebekmibukız?Yürümesinibeceremiyormu?Sekiz-dokuzyaşlarındaolsa

gerek.”Bengene,busözlergururumadokunduğuiçindobradobra,“Benidövdülerdeondan

düştüm,”dedim.Sonra,“Amahastalanmamınnedenibudeğil,”diyeekledim.Mr.Lloydbirtutamenfiyeçekmekteydi.Enfiyekutusunuyelekcebinesokarkenyüksek

sesleçalınanbirçıngırak,hizmetçilerinyemeksaatinibildirdi.Mr.Lloydbuçıngırağınniçinçalındığınıbiliyordu.

“Bessie,gidebilirsin;siziçağırıyorlar,”dedi.“BendesendönünceyekadarMissJane’eöğütveririm.”

Bessie’ningözüarkadakalmaklabirliktegitmesizorunluydu;çünküGatesheadKonağı’ndayemeklerintamvaktindeyenmesineçokdikkatedilirdi.

BessiegidinceMr.Lloydbanadönerek,“Düşmektendeğilsenedenhastalandın?”diyesordu.

“Hortlaklıbirodayakapadılarbeni...Gecekaranlığınakadar.”Adamınhemgülümseyip,hemdekaşlarınıçattığınıgördüm.“Hortlakha?Yoksagerçektenbebekmisinsen?Hortlaktankorkuyorsundemek?”“DayımMr.Reed’inhortlağındankorkuyorum.Dayımbenikapadıklarıodadaöldü,

cenazesioradankalktı.NeBessie,nedebaşkahiçkimsekaranlıktansonragirmezleroraya,zordakalmadıkça.Beniorayayanımabirmumbilevermedenkilitlemekçokbüyüktaşyüreklilik.Öylekiömrümoldukçaunutmayacağım.”

“Saçma!Seniböyleüzendebuha?Bugündüzaydınlığındadakorkuyormusun?”“Yo...Ama,çokgeçmedengeceolacakgene.Hemzatenmutsuzumben...Çok

mutsuzum,başkanedenleryüzünden.”“Nasılyani?Banaanlatabilirmisinbunlardanbirkaçını?”Busoruyadörtbaşımamurbirkarşılıkverebilmeyinasılistiyordum!Ama,

verebileceğimkarşılığıtasarlayıpkurabilmeknekadargüçtü!Çocuklarınduygularıgüçlüdür,gelgelelimduygularınıçözümleyemezler.Duygularınçözümlemesidüşüncelerinibirölçüdeetkilesebilevardıklarısonucusözlebelirtmesinibilemezler.Beriyandan,derdimipaylaşarakhafifletmekiçinelimegeçenbuilkvetekfırsatıkaçırmaktandakorkuyordum.Kaygılıbirduralamadansonraverecekkarşılıkbulabildim.Doğruolmasınadoğruama,genedeyetersizbirkarşılık:

“Birkezneanam,nebabamvar,nedebirkardeşim.”“Çokiyiyüreklibiryengenledayınınçocuklarıvarya.”Geneduraladım,sonrabeceriksizcebirkarşılıkdahaverdim:“Ama,JohnReedbenidövdü;yengemdekırmızıodayakilitledi.”Mr.Lloydikincikezolarakenfiyekutusunuçıkardı.“GatesheadKonağıçokgüzelbirkonakdeğilmisence?Böylegüzelbirevdeoturduğuna

şükretmiyormusun?”“Benimevimdeğilki,efendim.Abbotdadiyorkibenimburadaoturmayahizmetçiler

kadarbilehakkımyokmuş.”“Laf!Böyleşahanebirkonağıbırakıpgitmekisteyecekkadaraptaldeğilsindirbesbelli.”“Gidecekbaşkabiryerimolsaydısevesevegiderdim.Ama,büyüyünceyekadarhiçbir

yeregidememki.”“Belkigidebilirsin...Kimbilir!Mrs.Reed’denbaşkaakrabanvarmı?”“Sanmıyorum,efendim.”“Babatarafındankimseyokmuyani?”“Bilmiyorum.Birkeresindeyengemesormuştum.‘BelkiEyresoyadınıtaşıyanyoksul,adi

akrabalarınvardırama,benimbilgimyok,’dedi.”“Böylebirilerivarsaonlarınyanınagitmekistermisin?”Düşündüm.Yoksullukyetişkinleriçinçekicibirşeydeğilseçocuklariçinhiçdeğildir;

çünkü,“yoksulluk,”deyinceçocuklarçalışkan,temiz,dürüst,efendikişileridüşünmez.Busözcükonlarınaklınapartalkılıklar,açlık,soğuk,kabasabadavranışlar,bayağılıklar,kötülüklergetirir.Benimiçindeyoksullukdemekaşağılıkdemekti.

“Hayır,”dedim.“Yoksulkimselerinçocuğuolmakistememben.”“Senihoştutsalardaistemezmisin?”“Hayır”gibilerdenbaşımısalladım.Yoksullarıninsanınasılhoştutabilecekleriniaklım

almıyordu.ArasıraGatesheadköyündekapıönlerindeçocuklarınıemzirirken,çamaşıryıkarkengördüğümyoksulkadınlarıdüşündüm.Onlargibikonuşupyaşamak,bilgisizkalmak!Yok,yok;özgürlüğümüböylepahalıyasatınalacakkadarkahramandeğildim.

“Ama,akrabalarınpekyoksulmubakalım?İşçifalanmıbunlar?”“Nebileyim!Yengemdiyorkibabamınakrabalarıvarsabiledilencitabakasındanolsalar

gerekmiş.Bendedilenciliketmeyiistemem,elbet.”

“Okulagitmeyiistermisin?”Genedüşündüm.Okulunnasılbirşeyolduğukonusundapekbirbilgimyoktu.

Bessie’ninarasıradediklerinebakılırsaokulgençhanımlarıniyicekibar,incebilgiliolmayıöğrendikleribiryermiş.JohnReed’seokuldannefretediyor,öğretmendenkonuşurkenağzaalınmayacakşeylersöylüyordu.Ama,benJohnReedgibidüşünenbirideğildim.Bessie’ninokuldakisıkıdisiplinüstüneanlattıkları(bizimkonağagelmedenönceçalıştığıevinkızlarındanduymuştubunları),birazürkütücüolmaklabirliktegençkızlarınokuldaedindikleribilgiler,hünerlerbanapekçekicigelirdi.Bessieeskievindekiküçükhanımlarınyaptıklarıgüzelmanzara,çiçekresimlerini,tığlaördükleriçantaları,okuyupanladıklarıFransızcakitaplarıöylebiröverdiki,dinledikçebendebugençhanımlargibiolmayaözenirdim.Hemsonraokulagitmektambirdeğişiklikolurdubenimiçin.Uzunbiryolculuk,bukonaktanbüsbütünuzaklaşmak,yenibiryaşantınınbaşlangıcıdemekolurdu.

“Hemdeçokisterimokulagitmeyi,”diyedüşüncelerimidilegetirdim.Mr.Lloydayağakalkarak,“Bakalım...Hiçbelliolmaz!”dedi.Sonrakendikendine,

“Çocuğahavaveyerdeğişikliğigerek,”diyesöylendi.“Sinirleribozulmuş.”Bessieşimdigerigelmişti.Tambusıradaçakıldöşeliyoldaarabasesiduyuldu.Mr.Lloyd,“GelenHanımefendimi,Bessie?”diyesordu.“Gitmedenönceonunla

konuşmakistiyorum.”Bessieonukahvaltıodasınaaldı.Sonuçlaragöretahminyürütmekgerekirse,iyiyürekli

eczacıbenimokulagönderilmemisalıkvermişolmalı.Anlaşılan,Mrs.Reeddebuöğüdüöpüpbaşınakoymuş!BirgecebenyattıktansonraBessie’yleAbbotçocukodasındadikişdikiyorlardı.Benimuyuduğumusanmışolsalargerekkibukonuyuaçtılar.Abbot’un,“Böylehuysuz,terbiyesizbirçocuktankurtulacağınaHanımefendisevinmişbayağı,”dediğiniduydum.“Öyleherdakikaherkesisinsisinsigözetleyen,samanaltındansuyürütürgibiduranbirkız!”

HerhaldeAbbotbenimbirtürminikkundakçıolduğumainanıyordu.OgeceAbbot’unBessie’yesöyledikleribanabaşkabirkonudadaşimdiyekadar

bilmediğimşeyleriöğretti.Babamyoksulbirpapazmış,annembugencikendilerineayargörmeyenyakınlarınınsözünüdinlememiş,babamlaevlenmiş.DedemMr.Reedkızınınbusözdinlemezliğineöylesinirlenmişkionumirasındanyoksunbırakmış.Evlendiklerindenbiryılkadarsonragenişbirendüstrimerkezindepapazlıkedenbabamoradakiyoksulişçilerigezerken,odolaydasalgınolantifüseyakalanmış;annemedehastalıkgeçmiş,birayaraylaikisideölmüşler.

BuöyküyüdinlerkenBessieşöylebirgöğüsgeçirdi,“ZavallıJane’einsanınacıyasıgeliyor,”dedi.

Abbotbuna,“Evet,”diyekarşılıkverdi.“Şöyleşirin,tatlıbiryavruolsaydıinsanıniçisızlardı,kimsesizdiye.Ama,öylesıçangibibirşeyki,doğrusuinsanonaısınamıyor.”

Bessie,“Kendinisevdirtemiyor,”diyeAbbot’ahakverdi.“OnunyerindeGeorgianagibigüzelbirçocukolsainsanıniçiparçalanırdı.”

Abbotheyecanla,“Ah,bayılırımGeorgiana’ya!”dedi.“Necanayakınşey!Ouzunuzunlüleler,omavigözler,opembeyanaklar...Yapma

bebekgibimübarek!Bessiebe,canımşöyleeritilmişpeynirlibiryemekçekiyor.”“Benimdecanımıçektirdin!..Heleközlenmişsoğandaolsa!Hadi,gelgidipyapalım.”Dışarıçıktılar.

IV

BiryandanMr.Lloyd’labenimaramda,biryandandaBessie’yleAbbotarasındageçenbukonuşmalarbanaumutvermişti.Buumutdaiçimdeiyileşmeisteğiuyandırdı.Yakındabirdeğişiklikolacakgibiydiyaşantımda.Kimseyebirşeysöylememeklebirliktebunuçokistiyor,dörtgözlebekliyordum.Ama,budeğişiklikgelmekbilmedibirtürlü.Günler,haftalargelipgeçti.Sağlıkdurumumeskihalinibulmuştuama,benimaklımdançıkmayankonuyahiçkimsedeğinmiyorduartık.Mrs.Reedarasırabanasertsertbakmaklabirliktepekazkonuşuyordu.Hastalığımdanberikendiçocuklarındanbeniayırançizgiyibüsbütünbelirginbirhalegetirmişti.Kendibaşımayatıpkalkayımdiyebanaküçükbiryüklükgöstermiş,bütünyemeklerimiyalnızyememi,bütünvaktimiçocukodasındageçirmemibuyurmuştu.Kuzenlerimsehepsalonda,oturmaodasındaydılar.Yengeminbeniokulagöndermektenhiçlafaçmamasınakarşınbenimleaynıçatıaltındayaşamayaartıkpekdayanamayacağınıiçgüdümleseziyordum.Banabaktığızamangözlerindebelirensoğuklukherzamankindendahaşiddetli,dahaköklüolupçıkmıştıartık.

ElizaileGeorgiana,aldıklarıuyarıüzerineolsagerek,benimleellerindengeldiğinceazkonuşuyorlardı.Johnbenigördüğüyerdediliniyanağınınaltınasokuşturuyordu.Birseferindebenidövmeyedekalkıştıama,bentıpkıgeçenseferkigibiderinbiröfkeyle,çılgınisyanduygularınakapılarakosaatonasaldırdım.Odabenidövmektenvazgeçmeyiyeğtuttu,sövgülersavurarakbendenkaçtı.“Bukızbenimburnumuparçaladı!”diyeyeminlerediyordu.

Gerçektendeonunkocamanburnunayumruğumunvargücüylevurmuştum.Onunyabuyumruktanyadabenimbakışlarımdaniyiceyılmışolduğunugörünceiçimdenbuüstünlüğümüsonunakadargötürmekgeldi.Amao,anacığınınyanınasığınmıştıbile.Zırılzırılağlayarak,“OpisJaneEyre’in,”diyesözebaşlayıpyabankedilerigibinasılsaldırdığımıanlatmayabaşladığınıduydum.

Annesienikonuhaşinbirsesleonunsözünükesti:“Banaondansözetme,John!Onunyanınagitme,dedimsana.Onunlauğraşmaya

gelmez.Nesenin,nedekızkardeşlerininonunlaarkadaşlıketmesiniistemiyorum.”Merdiventırabzanındanaşağıeğilerek,hiçdüşünmedenbirdenbirebağırdım:“Onlarbenimlearkadaşlıketmeyelayıkdeğillerki!”Mrs.Reedoldukçairi,tıknazbirkadındı,amabutuhaf,küstahçasözleriduyuncakeklik

gibimerdivendenyukarıçıktı;fırtınagibibenialıpçocukodasınasoktu,yatağımınyanınaelleriyleezercesinebastırarak,hışımdolubirsesle,“Haddinvarsaakşamakadarburadankalk,akşamakadarağzınıaçıptekbirsözsöyledegörelim!”dedi.

Bennedediğimin,neyaptığımınpekfarkındaolmadan,“Dayımsağolsaydısizenederdiacaba?”diyebağırdım.Farkındaolmadandiyorum;çünküdilimbusözleriirademinizniolmaksızınsöylergibiydi.İçimden,benimirademaltındaolmayanbirşeykonuşuyordusanki.

Mrs.Reedyavaşça,“Ne?”diyesöylendi.Herzamansoğuk,sakinbakangrimavigözleri

korkulubirifadeylebulutlandı.Elinikolumdançekti,gözlerinibanadikti.Sankibenimçocukmuyoksaifritmiolduğumagerçektenkararveremiyordu.Artıkokyaydançıkmıştı.

“DayımCennet’te,”dedim.“Sizinbütünyaptıklarınızıgörebiliyor.Aklınızdangeçenleriokuyor.Annemlebabamdaöyle.Sizinbeninasılbütüngünhapisgibituttuğunuzu,nasılölmemiistediğinizibiliyorlar.”

Mrs.Reedçokgeçmedenkendinitoparladı.Beniomzumdantutupzangırdatıncayakadarsarstı;kulaklarımıacıtıncayakadarçekti,sonrateksözsöylemedençıkıpgitti.Bessieçokgeçmedenonuneksikliğinitamamlayarakbanatambirsaatsürenbirvaazverdi.Buvaazladünyanınenkötüruhlu,enkendinibilmezçocuğuolduğumuaslakuşkugötürmeyecekbiçimdekanıtlamışoldu.Onunsöylediklerineyarıyarıyainanırgibiydim;çünkügerçektendeiçimdeyalnızcakötüduygularınkabardığınıduyumsayabiliyordum.

Kasım,aralık,ocakayınındayarısıgeçti.Noelde,yılbaşıdaGatesheadKonağı’ndaheryılkibayramhavasıylakutlanmıştı.Armağanlarverilmiş,akşamyemekleri,eğlentilerdüzenlenmişti.Benimbunlarınhiçbirinekatılmamaizinyoktuelbette.Mevsimeğlencelerindenbenimteknasibim,hersabahGeorgiana’ylaEliza’nıngiyinişiniseyretmek,onlarınbürümcükgibielbiselergiyipbellerinekırmızıkuşaklarbağlayarak,saçlarıözenebezenekıvrılıplüleyapılmış,salonainişlerinigörmekti.Sonradaaşağıdangelenpiyanoilearpsesini,uşaklarıngelipgeçişini,konuklaraikramdabulunulduğunubelirtentabakçanakşakırtılarını,salonkapılarıaçılıpkapandıkçakulağımagelenkonuşmalarıduymaktı.Buuğraşıdanbıktığımzamanmerdivenbaşındankalkar,çocukodasınınyalnızlığına,sessizliğinedönerdim.Budabanabirazhüzünverirdi,genedemutsuzsayılmazdım.Doğruyusöylemekgerekirse,insaniçinekarışmayahiçteşnedeğildim;çünkünasılolsabanaaldırışedenolmuyordu.HelebirBessiebenimlearkadaşlıketse,saatlerimihanımlarla,beylerledolubirodada,Mrs.Reed’inürkütücübakışlarıaltındageçirmektenseBessie’ylebaşbaşageçirmekdahahoşumagidecekti.AmaBessieküçükhanımlarıgiydiriphazırladıktansonrahemençocukodasındandahacanlıolanmutfakbölümüneyadakâhyakadınınodasınagider,çoğunluklaşamdanıdaalıpgötürürdü.Bende,bebeğimdizimde,şöminedekiateşsönmeyeyüztutuncayakadaroturur,arasıra,loşodadakendimdendahakötübirvarlığınbulunupbulunmadığınainançgetirmekiçinçevremebakınırdım.Sonraşöminedekikorlarsönükbirkırmızırenkalınca,düğmelerimi,kuşaklarımıelimdengeldiğikadarçözerekçarçabuksoyunur,soğuktan,karanlıktankaçınmakiçinkaryolamasığınırdım.Karyolamabebeğimidealırdımherzaman.Herinsanbirilerini,birşeylerisevmeyigerekser.Bendesevilmeyedahalayıkbirilerinden,birşeylerdenyoksunolduğumiçin,küçükbirkorkulukkadarpartal,solukolanbuzavallıoyuncağısevipbağrımabasmaklaavunuyordum.Şimdidüşünüyorumda,buküçükoyuncağıokadargülünçbiriçtenliklesevişime,onunerdeyseyarıcanlı,duygulusayışımaşaşıpkalıyorum.Onugeceliğiminarasınasarıpsarmalamadıkçabenideuykututmazdı.Ancakonusıcakkoynumdasoğuktankoruyuprahatettirdiğimeinançgetirincebenimdeiçimrahatederdi.

Konuklargitsin,merdivenlerdeBessie’ninayaksesiduyulsundiyekulakkesilmişbeklerkensaatleröyleuzungelirdikibana!KimiakşamlarBessie’ninyüksüğünü,makasınıfalanalmakiçinaradageldiğiolurdu.Arasıradayiyecekbirşeylergetirirdibana.Börek,çörekgibi.Benbunlarıyerkenoyatağımınucunaoturur,sonradayorganımıkıstırırdı.İkikeresindebeniöperek,“İyiuykular,Jane,”bilededi.BöyleiyiliğiüzerindeolduğuzamanBessiegözümedünyanınentatlı,engüzel,ensevecenyaratığıgibigörünürdü.Keşkehepböylegüleryüzlü,tatlıdilliolsa,benihiçazarlayıptartaklamasa,hiçüzüpsuçlamasa,diye

bütünvarlığımladilektebulunurdum.BessieLeecevherlibirkızolsagerekti;çünküheryaptığıiştebecerikliydi.Öyküanlatmaktadaolağanüstübiryeteneğivardı;dahadoğrusu,anlattığımasallarınüzerimdekietkisindenbenböylebirsonuççıkarmıştım.Yüzünü,yapısınıdoğruanımsıyorsam,güzeldide.Benimaklımdakarasaçlı,koygungözlü,güzelçizgili,düzgüntenli,incebirgençkadınolarakkalmış.Ama,çabuköfkelenen,dakikasıdakikasınauymayanbiryaradılışıvardı.Dürüstlük,haklılıkkonusundakidüşüncelerideeksikti.HerşeyekarşınbenonuGatesheadKonağı’ndakibaşkahiçkimseyedeğişmezdim.

Ocakayınınonbeşi,sabahsaatdokuzsularıydı.Bessiekahvaltıyainmiş,kızlarsahenüzannelerininyanınaçağırılmamışlardı.Elizakalın,bahçelikhırkasıylaşapkasınıgiyiyordu,gidiptavuklarınayemverecekti.Buonunpeksevdiğibirişti.Heleyumurtalarıkâhyakadınasatıpaldığıparalarıistiflemekkeyfinekeyifkatardı.Eliza’nınticaretebüyükeğilimivardı,heleparabiriktirmektebirtaneydi.Buyetenekleryalnızcatavuk,yumurtaalışverişindedeğil,bahçıvanlaçiçektohumları,kökler,dallarkonusundayaptığıamansızpazarlıklardadakendinigösteriyordu;çünküannesibahçıvanabuyrukvermişti:Elizakendipayındannesatmakistesehepsialınacaktı.Elizadaöylebirtüccardıkiiyikârgetireceğinibilsekafasındakisaçıbilesatardı!Buyoldankazandığıparayagelince,bunlarıöncepaçavralara,kâğıtparçalarınasarıpköşebucağagizliyordu.AmabugömülerdenbazılarınıortahizmetçisiortayaçıkarıncaElizagününbirindeparacıklarınıyitirmektenkorktu,anasınaemanetetmeyerazıoldu.Yalnız,tamtefecilergibifaizleveriyordu;hemdeyüzdeelli-altmışgibibirfaizle.Herüçaydabirfaizianasındanistiyor,küçükbirdefterdedebüyüktitizliklehesaptutuyordu.

Georgianaaynakarşısındayüksekbiriskemleyeoturmuş,buklelerininarasınatavanarasındakikonsoldabulduğuyapmaçiçekleri,solmuştüyleritakmayadalmıştı.Bendekendiyatağımıyapıyordum;çünküBessie,“Bendönenekadaryatağınyapılmışolsun!”diyesıkılamıştı.(ZatenBessieartıkbeniçokzamanbirtüryamakolarakkullanıyor,odayıtoplamak,tozalmakfalangibiişleryaptırıyordu.)Yorganımıseripgeceliğimikatladıktansonra,pencereniniçindeyayılmışduranresimlikitaplarlabebekevieşyalarınıdüzeltmekiçinilerlemiştimki,Georgiana’nın,“Benimoyuncaklarımailişme!”diyeverdiğisertbirbuyrukbunuengelledi.Miniciksandalyeler,aynalar,omasaltabaklarıylabardaklarıGeorgiana’nınmalıydı.Sonrayapacakbaşkaşeybulamadığımiçin,pencerecamınakırağınınişlediğibuzdançiçeklerihohlayarakeritmeyekoyuldum.Böylececamda,dışarıyıgörebilecekkadarbiryeraçarakbahçeyebaktım.Kalınbirkırağıtabakasıaltındaherşeyhareketsiz,taşkesilmişgibiydi.

Bupenceredenkapıcıeviylearabayolugörünüyordu.Tampencereleripeçeleyenogümüşibuzçiçeklerinierittiğimsıradabahçekapısınınaçıldığını,birarabanın,içerigirdiğinigördüm.Arabanınyoldanyukarıçıkışınıumursamadanseyrettim.GatesheadKonağı’nabirçokarabagelirdi,amahiçbirisibeniilgilendirecekbirkonukgetirmezdiki!Arabaevinönündedurdu.Kapıçıngırağıyükseksesleçalındı.Geleniiçeriyealdılar.Bütünbunlarbeniilgilendirmediğiiçinçokgeçmeden,pencereönündekikirazağacınınçıplakdalınakonmuşötenküçük,açbirserçegözümeçarptı.Ekmeklesüttenibaretolankahvaltınınkalıntılarıhâlâmasanınüzerindeduruyordu.EkmektenbirlokmakopararakkırıntılarıpervazakoymaküzeretampencereyiaçıyordumkiBessiemerdivenlerdenyukarıkoşarakçıktı,odayagirdi.

“Jane,çabukönlüğünüçıkar!Neyapıyorsunburada?Elini,yüzünüyıkadınmıbusabah?”

Busorularakarşılıkvermedenöncepencereyibirazdahaiteledim;çünkükuşçağızınkarnınıdoyurmakistiyordum.Pencereaçıldı.Ekmekkırıntılarınınbirazınıpervaza,birazınıdakirazdalınaserpiştirdim.

Sonrapencereyikapayarak,“Yok,Bessietozalmayıdahayenibitirdim,”dedim.“Ahsenihaylaz,başbelasıçocuk!Neişlerkarıştırıyordungene?Yüzünkıpkırmızı

kesildiğinegörebirmaymunlukyapıyordunbesbelli.Pencereyinedemeyeaçıyordunyani?”Neysekikarşılıkvermekderdindenkurtuldum.Bessieokadartelaşlıydıkikarşılıkfalan

beklemedenbenisuyunbaşınasürükledi.Yüzümü,ellerimisabunlukabahavluylainsafsızca(şükürlerolsunkısaca)ovaladı.Saçlarımısertfırçaylayolagetirdi,önlüğümüçıkardı,sonrabeniapartoparmerdivenbaşınagetirerek,hemenaşağıinmemi,kahvaltıodasındabenibeklediklerinisöyledi.

Kiminbeklediğini,Mrs.Reed’inoradaolupolmadığınısoracaktım,amaBessiegitmiş,çocukodasınınkapısınıdakapamıştı.Ağırağırmerdivendenaşağıyaindim.HemenhemenüçayvardıkiMrs.Reed’inhuzurunaçağırılmamıştım.Buncazamandırçocukodasındandışarıadımatmadığımiçinyemekodaları,salonlargözümdedehşetbölgeleriolupçıkmıştı.Bubölgelerdenbirineayakbasmakdüşüncesiödümükopartıyordu.

Şimdiaşağıdakitaşlığainmiştim.Karşımdakahvaltıodasınınkapısıyükseliyordu.Korkudantitreyerekduraladım.Haksızcezalarınyarattığıkorkubeniogünlerdeöylezavallı,ödlekbiryaratıkyapıpçıkmıştıki,çocukodasınadönmektende,karşıdakikapıdaniçerigirmektendekorkuyordum.Ondakika,yüreğimağzımdaikircikiçindedurdumorada.Sonra,kahvaltıodasınınçıngırağıhızlaçalınarakbanakararımıverdirtti.İçerigirmekzorundaydım.

İçimden,“Benigörmekisteyenkimolabilir?”diyesorarakkapınınağırtokmağınıikielimledöndürdüm.Tokmakbirkaçsaniyebanadirendi.“İçerideyengemdenbaşkakiminlekarşılaşacağımacaba?Kadınmıerkekmi?”Tokmakdöndü,kapıaçıldı,içerigiripyerlerekadareğildiktensonrabaşımıkaldırdığımzamankarşımda...kapkarabirdirekgördüm!Dahadoğrususopayutmuşgibidimdikayaktaduranoinceuzun,kürkceketlibiçimilkbakıştabanaöylegöründü.Ouzunbedeninüzerindekiasıksurat,sütunlarüzerinebaşlıkdiyedikilenoymamaskeleriandırıyordu.

Ocakbaşında,herzamankiyerindeoturmaktaolanMrs.Reedyaklaşmamiçinbanaeletti.İlerledim.Yengembeniotaştanyapılmışabenzeryabancıyaşusözlerletanıttı:

“İştesizebuçocukiçinbaşvurmuştum.”Yabancıadam(evet,bubirerkekti),başınıyavaşyavaş,benimdurduğumyöneçevirdi.

Çalıgibikaşlarınınaltındanmeraklabakangrimavigözleriylebenisüzdüktensonrakalınbirsesveağır,ciddibirkonuşmayla,“Ufaktefekmiş,”dedi.“Yaşıkaç?”

“On.”Adaminanmazlıkla,“Okadarvarmı?”dedi.Benibirsüredahasüzdü,sonra,“Adınne,

küçükkız?”diyesordu.“JaneEyre,efendim.”Busözlerisöylerkenbaşımıkaldırıpbakmıştımona.Gözümeuzunboylubirbeygibi

göründüama,benpekufacıktım,belkideondan.Adamınyüzçizgilerideiriydi;yüzüde,yapısıdaaynıderecedehaşin,soğukduruyordu.

“Ee,JaneEyre,söylebakalım,uslubirçocukmusunbari?”Buna“Evet”demeninolanağımıvardı?İçindeyaşadığımküçükdünyabukonudaböyle

düşünmüyordu.Sesimiçıkarmadım.Mrs.Reedbenimyerime,başınınanlamlıbirsallanışıyla

karşılıkverdi,sonra,“Bukonudanekadarazkonuşursakokadariyiolursanıyorum,Mr.Brocklehurst,”dedi.“Vahvah,üzüldümdoğrusubuna.Onunlabirkonuşalımbakalım.”Adamdimdik

durmaktanvazgeçipeğilerekMrs.Reed’inkarşısındakikoltuğaoturdu.“Gelburaya,”dedi.Halınınüzerindenyürüdüm.Adambenitamkarşısınaaldı.Şimdikendiyüzümlebir

hizadagörüyordumya,neyüzdüo!Nekocamanbirburun!Nefırıngibibirağız!İriiri,çıkıkçıkıkdişler!

“Dünyadayaramazbirçocukkadarüzücühiçbirmanzarayoktur,”diyesözebaşladı.“Heleyaramazbirkızçocuğu.Senkötükimselerinöldüktensonranereyegittiklerinibilirmisin?”

Benhemenbilinenkarşılığıyapıştırdım:“Cehennem’egiderler.”“Ya,Cehennemnedir?Bunubiliyormusun?”“İçindeateşleryananbiruçurum.”“Buuçurumuniçinedüşüpsonsuzadekyanmakistermisin?”“İstemem,efendim.”“ÖyleyseCehennem’egitmemekiçinneyapmangerekir?”Birandüşündüm.Yazıkkisonundaverdiğimkarşılıkbeğenilmedi:“Hepsağlıklıolup

ölmememgerekir.”“Hepsağlıklıolmakseninelindemiki?Hergünsendenbileküçükkaççocukölüyor!

Dahabirkaçgünöncebeşyaşındabiryavrugömdüm.UslubirçocukolduğuiçinruhuşimdiCennet’te.Ama,korkarımseniöbürdünyayaçağırdıklarızamanaynıyeregidemeyeceksin.”

Onunbukorkusunugiderebilecekdurumdaolmadığımiçinyalnızcagözlerimiindirdim,halınınüzerinebasılıduranobirçiftkocamanayağadiktim,oradançokuzaklardaolmakdileğiylederinderiniçimiçektim.

“Umarımböyleiçiniçekmenpişmanlıkbelirtisidirdeşubüyükgönüllüvelinimetinesıkıntıverdiğiniçintövbeediyorsundur.”

İçimden,“Velinimet!Velinimet!”diyordum.“HepsideMrs.Reediçinvelinimetim,diyorlar.Eğerböyleysevelinimetpekkorkunçbirşeyolsagerek.”

Adam,“Hersabah,herakşamduaediyormusun?”diyesordu.“Evet,efendim.”“İncil’iniokuyormusun?”“Bazen.”“Severekmiokuyorsun?Tadınavarıyormusun?”“Bazıyerleriniseviyorum,efendim.”“İlahilerBölümü’nüdeseviyorsundur,umarım?”“Sevmiyorum,efendim.”“Sevmiyormusun?Neacışey!Benimbiroğlumvar,sendenküçükamatamaltıilahiyi

ezberebiliyor.‘Hangisiniistersin:Zencefilliçörekmi,yoksailahiezberlemekmi?’diyesorduğumuzda,‘ilahiezberlemekisterim.Meleklerilahiokur!Bendeyeryüzündebirmelekolmakistiyorum,’diyor.Ozamandaçocukyaşındaböyledindarolmanınödülüolarakkendisineikitanecevizveriyoruz.”

Ben,“İlahilerpekheyecanlıdeğil,”diyegörüşümübelirttim.“Budaseningünahkârruhluolduğunugösterir.Tanrı’yaduaetmelisinkideğiştirsin

seninburuhunu.Yepyeni,tertemizbirruhbağışlasınsana.Otaştanyüreğinialsındayerineetten,yufkagibiyürekversin.”

Bentambuyürekdeğiştirmeişininnasılyapılacağıkonusundabirsorusormaküzereydimki,Mrs.Reedlafakarışarakbanaoturmamısöyledi,sonrakendisikonuşmayabaşladı.

“Mr.Brocklehurst,sizeüçhaftaönceyazdığımmektuptabukızınyaradılışının,huylarınıngönlümegöreolmadığınıçıtlatmıştım.OnuLowoodOkulu’na4alırsanızveöğretmenleridebukızagözkulakolmalarıiçinsıkılarsanızsevinirim.Heleenbüyükkusuruolanyalancılığınakarşıtetiktebulunsunlar.Jane,bunuseninyüzünekarşısöylüyorumkiMr.Brocklehurst’üdealdatmayafalankalkışma.”

TevekkelideğilMrs.Reed’denokadarkorkupnefretediyordum!Benitacanevimdenvurmasınıpekiyibiliyordu.Onunyanındahiçbirzamanrahat,mutluolamıyordum.Nekadarsözdinlesem,onuhoşnutbırakmakiçinnekadarcanlabaşlaçabalasamgenedeboşunaydı.Teködülümbutürsözleroluyordu.Heleşimdibiryabancınınönündeyapılanbusuçlamabenicanevimdenyaralamıştı.Hayalmeyalalgılıyordumkiyengemgideceğimyerdekiyeniyaşantımıdaşimdidenzehiretmekteydi.Gerçioandaduygularımıbelirtecekdurumdadeğildim,amaönümdeuzananyolaonunşimdidennefretvezulümtohumlarınıserptiğinisezinleyebiliyordum.Mr.Brocklehurst’ünbakışlarıkarşısında,sevimsiz,içtenpazarlıklıbirçocukolupçıktığımıgörürgibiydim.Banayapılanbukötülüğüdüzeltmekiçinelimdennegelirdiki?

“Hiçbirşey,”diyedüşünerekhıçkırıklarımıbastırmayaçalıştım,duyduğumacınınyararsızkanıtlarıolanbir-ikidamlagözyaşınıçarçabuksildim.

Mr.Brocklehurst,“Birçocukiçinyalancılıkgerçektendeüzücübirkusurdur,”dedi.“Oateşdolu,kaynarkatrandoluuçurumuniçindeyalancılarınözelbiryerivardır.Ama,sizhiçmeraketmeyin,Mrs.Reed,gözkulakoluruzbizona.MüdiremizMissTempleilede,ötekiöğretmenlerledebenkonuşurum.”

Velinimetim,“Onunkendidüzeyine,geleceğineuygunbirşekildeyetiştirilmesiniistiyorum,”dedi.“Yaniişeyaramalı...Yanihaddinibilmeli.Tatilleregelince,izinverirsenizbunlarıdaLowood’dageçirsin.”

Mr.Brocklehurst,“Kararlarınızçokyerinde,hanımefendi,”dedi“Haddinibilmek,alçakgönüllüolmakHıristiyanlarayaraşırbirerdemdir,heleLowoodöğrencileriiçinözellikleuygundur.Onuniçinbenöğrencilerdebuerdemingeliştirilmesineherkesinbüyükönemvermesinisöylerdururum.Öğrencilerimindünyanınenbüyükgünahlarındanbiriolangururlarınıkırmanıneniyiyollarınıbellemişimdir.Dahageçengünöylebirşeyoldukibualandakazandığımbaşarıyıçoktatlıbirbiçimdeispatladı.OrtancakızımAugusta,annesiylebirlikteokuluziyaretegelmişti.Döndüğüzaman,‘Ah,babacığım,Lowood’dakikızlarınnasıldasessiz,sadebirhallerivar!’dedi.‘Kulaklarınınarkasınadoğrutaranmışsaçları,ouzunönlükleri,entarilerininönündekiceplerleadetafakirfukaraçocuklarınabenziyorlar!’dedi.Sonrada,‘Benimleanneminelbiselerineöylebirbakışlarıvardıki...Sankiömürlerindehiçipekligörmemişlersanırdınız!’dedi.”

Mrs.Reed,“Bututumunuzuçokbeğendim,”dedi.“Bütünİngiltere’yiarasamJaneEyregibibirçocuğasizinkindendahauygunbirdüzenbulamazdım.Bentutarlıolmayıseverim,sayınMr.Brocklehurst...Yaşamınheryönübirbiriyletutarlıolmalı.Bunuherzamansöylerim.”

“TutarlıolmakHıristiyanlıködevlerindenbirincisidir,hanımefendi.LowoodOkulu’ndaherşeyinbirbiriyletutarlıolmasınadikkatedilmiştir:Basityemekler,sadekıyafetler,gösterişsizbirdöşeme,sağlambiryaşayış.Okulunda,okuldakilerindeiçindebulundukları

koşullarişteböyledir.”“Mükemmel,beyefendi.ÖyleysebuçocuğunöğrenciolarakLowood’aalınacağına,orada

kendisınıfına,maddidurumunauygunbirbiçimdeyetiştirileceğinekesingözüylebakabilirmiyim?”

“Bakabilirsiniz,hanımefendi.Onuoseçkinçiçeklerbahçesineyerleştireceğiz.Kendisinegösterdiğimizbubüyüklütuftanötürübizeminnettarkalır,umarım.”

“Öyleysekendisiniilkfırsattagönderirim,Mr.Brocklehurst;çünkü,neyalansöyleyeyim,çekemezhalegeldiğimbusorumluluktanbiranöncekurtulabilmeyiçokistiyorum.”

“Kuşkusuz,hanımefendi,kuşkusuz.Şimdiartıkizniniziisteyeceğim.BenBrocklehurstKonağı’naancakbir-ikihaftasonradöneceğim;çünküsevgilidostumBaşdiyakozdahaöncedünyadabırakmıyorbeni.Ama,buaradaMissTemple’a,‘Yeniöğrencigeliyor,’diyehabersalarımkibukızgittiğizamanbirgüçlükçekmesin.Hoşçakalınefendim.”

“Gülegüle,Mr.Brocklehurst.Hanımınıza,kızlarınızAugustaileTheodora’yaveBroughtonBrocklehurstBeyefendi’yeçokselamsöyleyinbenden.”

“Başüstüneefendim...Sanagelince,küçükkız,alsana‘ÇocukRehberi’diyebirkitap.Dualarederekokubunu.Hele‘YalancılıkhuyunadadanmışolanMarthaG.ninmüthişaniölümü’diyebirbölümüvar,bunuözellikleoku.”

BöylediyerekMr.Brocklehurstelime,kabıeldedikilmişincecikbirkitaptutuşturdu,sonrakoşaradımlarlaarabasınabinerekgitti.

Mrs.Reed’lebaşbaşakalmıştık.Sessizlikiçindebirkaçdakikageçti.Odikişdikiyor,bendeonuseyrediyordum.Busıradayengemotuzaltı-otuzyediyaşlarındaolsagerekti.Uzunboyludeğildiama,sağlamyapılı,genişomuzlu,güçlüydü.Tıknazdıamaşişmandeğil.Büyükçebiryüzüvardı.Elmacıkkemikleriçıkık,alnıbirazdar,çenesidegeniş,sivrice.Ağzı,burnudüzgünsayılırdı.Tenidonukesmer,saçıysalepiskayayakınsarıydı.Demirgibisağlambirbünyesivardı,hastalıkonunsemtinehiçuğramazdı.Titiz,akıllıbirevhanımıydı.Evinin,mülkününyönetiminiiyiceelinealmıştı.Ancakkendiçocuklarızamanzamanonunotoritesinemeydanokur,onualayaalıpküçükdüşürürlerdi.Mrs.Reediyigiyinirdi;güzelgiyiminigösterecekhavasıdavardı.

Onunkoltuğundanbeş-onadamötede,alçakbirtabureninüzerindeoturduğumyerdenyapısınısüzüyor,yüzçizgileriniinceliyordum.ElimdeYalancınınaniölümünüanlatankitapçıkvardı.Bunubirders,gözdağıolsundiyeokumamısalıkvermişlerdi.Birazönceolupbitenler,Mrs.Reed’inbenimiçinMr.Brocklehurst’esöyledikleri,aralarındageçenkonuşmanınözüvebiçemikafamdahenüz,bütünacılığıylacapcanlıydı.Söylenilenhersözkulaklarımanasılçarpmışsaduygularımıdaöyleetkilemişti,şuandadaiçimdeateşlibirkin,biröfkemayalanıpkabarmaktaydı.

Mrs.Reedgözleriniişindenkaldırdı,gözgözegeldik;parmaklarınınçevikdevinimleridurdu.

“Dışarıçık,çocukodasınadön!”diyebuyurdu.Yabakışlarımyadabaşkabirşeysinirinedokunmuştuanlaşılan;çünkübaskıaltındatutulmaklabirlikteşiddetinibelliedenbircansıkıntısıylakonuşmuştu.Ayağakalktım,kapıyadoğruyürüdüm.Sonragenedönüpgelerekodayıgeçtim,yengeminyakınındadurdum.

Konuşmadanedemeyecektim.İyiceezmişlerdibeni.Mutlakabirkarşılıkvermeliydim...Ama,nasıl?Hasmımakarşılıktabulunabileceknecirmimvardıki?Yinedebütüngücümütopladım,doğrudandoğruyasaldırıyageçtim:

“Yalancıdeğilimben.Olsamsizisevdiğimisöylerdim,amasevmiyorumişte.Dünyadaen

sevmediğimsizsiniz,birdeoğlunuzJohnReed.Şuyalancılıkkitabınagelince,kızınızGeorgianaReed’eversenizdahaiyiolur;çünküyalansöyleyenodur,bendeğilim.”

Mrs.Reed’inelleriişininüzerindekıpırtısızduruyor,obuzgibigözleri,kanımıdondururcasına,benimgözleriminiçinebakıyordu.Sonundabirçocukladeğilde,yetişkinbirhanımlakonuşuyormuşgibi,“Başkabirdiyeceğinvarmı?”diyesordu.

Ogözler,osesiçimdekiolancakiniayağakaldırmıştı.Baştanayağatitreyerek,tutamadığımbirheyecanlaürpererekkonuştum:

“İyikisizbenimsoyumdangelmeakrabadeğilsiniz.Ölünceyekadaryengedemeyeceğimsize.Büyüdüğümzamandagelipgörmeyeceğimsizi.Sizisevipsevmediğimisoranolursa,bananasıldavrandığınızısorarlarsaanlatacağım.Sizinadınızıbileanmakistemediğimisöyleyeceğim.Banaetmediğitaşyüreklilikkalmadı,diyeceğim.”

“Böylebirşeyisöylemeyenasılcüretedebilirsinsen,JaneEyre?”“Nasılmıcüretedebilecekmişim...Nasıl,ha?İşindoğrusubudaondan,Mrs.Reed!Siz

sanıyorsunuzkibenduygusuzum;hiçsevgisiz,güleryüzsüzyaşayabilirimsanıyorsunuz.Ama,yaşayamam.Sizdeacımakdiyebirşeydeyok.Benikırmızıodayanasılittiniz...Nasılhoyratça,kabacaittiniz,beniorayanasılkapadınız!Dehşetiçindekıvrandığımhalde,boğulacakgibiolarak,‘Acıbana,acıbana,yenge!’diyeyalvardığımhaldekilitledinizbeni...Bunuölünceyekadarunutmayacağım.Hemdebucezayıbananedenverdiniz?Çünküohainoğlunuzbenidövmüştü...Hiçyoktan.Banasoranlaraolupbitenleriolduğugibianlatacağım.Herkessiziiyibirkadınsanıyorama,kötüyüreklisinizsiz,taşyürekli.Asılyalancısizsiniz!”

Dahasözlerimibitirmedeniçimgenişlemiş,ozamanadeğinbilmediğimbirtuhafözgürlük,zaferduygusuylahafifleyipcoşmayabaşlamıştı.Gözlegörünmezbirzincirkopmuştusanki,çırpınmalarımınsonucuolarakummadığımbirözgürlüğekavuşmuştum.Buduygumyersizdesayılmazdı;Mrs.Reedürkmüşgibigörünüyordu.Dikişidizindenaşağıkaymış,ellerinihavayakaldırmış,oturduğuyerdeöne,arkayasallanıyordu;hattayüzüağlamaklıbirifadeyleburuşmuştu.

“Jane...Yanlışınvar.Neoldusanaböyle?Nedenöylezangırzangırtitriyorsun?Birazsuiçmekistermisin?”

“Hayır,istemem,Mrs.Reed.”“Başkabirşeyistemezmisiniz,Jane?İnanbana...Benseniniyiliğiniistiyorum.”“Sizmi?Nemünasebet!Mr.Brocklehurst’ebenimkötüyaradılışlı,yalancıolduğumu

söylediniz.Bendegittiğimyerdesizinnasılbirinsanolduğunuzu,bananeleryaptığınızısöyleyeceğim.”

“Jane...Senanlamazsınböyleşeyleri.Çocuklarınkusurlarınıdüzeltmekgerek.”Bentiz,yabanılbirsesle,“Amabenyalancıdeğilim!”diyehaykırdım.“Ama,haşarısın,Jane...Bunusendekabuledersin.Hadibakalım,şimdiodanagitdecici

kızlargibiyat,dinlenbiraz.”“Bensizincicikızınızfalandeğilim.Yatmakdaistemiyorum.Çokricaederim,Mrs.Reed,

benihemenokulagönderin;çünkübuevdenartıktiksiniyorum.”“Hemengöndereceğimokula,”diyemırıldandı,sonradikişinitoplayarakçabucakdışarı

çıktı.Yalnızkalmıştımşimdi...Zaferbendeydi.Şimdiyekadaryapmışolduğumençetin

savaştıbu...Kazandığımdailkzafer.Halınınüzerinde,deminMr.Brocklehurst’ündurmuşolduğuyerdebirsüredurdum,fatihlereyaraşanşuyalnızlığımıntadınıçıkardım.İlkönceleri

kendikendimegülümsüyor,sevinçtenuçuyordum.Ama,buateşlikıvancınyürekvuruşlarımıhızlandırmasıylasönmesibiroldu.Birçocukbüyükleriylebenimkavgaettiğimgibikavgaetsin,öfkesiningemiazıyaalmasınaizinversindesonradanvicdanazabına,korkuyakapılmasın,olanaksız!Mrs.Reed’ekarşıgeldiğimsıradakapıldığımduygularıbirormanyangınınabenzetebiliriz.Alevli,canlı,kavurupyutucubiryangın.Ormanınyangındansonrakikapkara,mahvolmuşhalidebenimkavgadansonrakiduygularımabenzer.Yarımsaatlikbirsessizlikvedüşünmebana,yaptığımişinçılgınlığını,nefretedipnefretbulduğumbuevdekidurumumunacıklıtablosunugöstermeyeyaramıştı.

Ömrümdeilkolaraköçalmanıntadınıduyuyordum.Bu,ilkiçildiğizamankanıkaynatıpbaşıdöndürenkokulubirşarababenziyordu.Sonradanağzımdabıraktığıpaslı,madenî,buruklezzetbanazehirlenmişimgibibirduyguverdi.ŞimdigidipMrs.Reed’denseveseveözürdileyebilirdim.Ama,yarıdeneyimlerimsayesinde,yarıiçgüdülerimlebiliyordumkibuonunbendenikikatnefretleyüzçevirmesineyolaçacak,böylecebenimyaradılışımdakibütünateşliduygulardayenidenalevlenecekti.

Bağırıpçağırmaktandahaiyibirişyapmaya,üzgünlükten,öfkedendahaazkötüduygularduymayaihtiyacımvardı.Birkitapaldımelime.BirtakımArapmasalları.Oturdum,okumayaçalıştımamaokuduğumdanhiçbirşeyanlayamıyordumki!Herzamanseverekokuduğumsayfalarlagözleriminarasınaşimdidüşüncelerimgiriyordu.Kahvaltıodasınıncamlıkapısınıaçtım.Fidanlıkpekkıpırtısızdı;eriteceknegüneşnederüzgârolmadığıiçinomüthişdonhâlâbahçeyeegemendi.Elbisemineteğinibaşıma,kollarımaörterekkoruluğunkuytuyerlerindeşöylebiryürüyüşeçıktım.Amasessizağaçlar,yerleredökülmüşkuruçamkozalakları,rüzgârlarzevkvermedibana.Birçitkapısınayaslanaraküzerindeartıkkoyunlarıngezinmediği,otlarısararmış,kavrulmuşbomboştarlalarabaktım.Kurşunrenklibirgündü.Karyağacağınıbelliedenpuslubirgökherşeyinüzerinetentegibigerilmişti;durupdurupkarserpeliyordu.Donmuştoprağın,bembeyazkırağıkaplıçayırlarınüzerinekonankartanelerierimedenkalıyordu.Bende,kıyasıyadertlibirçocuk,oradadurmuş,kendikendime,“Neyapacağımbenşimdi?Neyapacağım?”diyefısıldıyordum.

Ansızındupdurubirsesin,“Jane,nerelerdesin?Yemeğegelsene,”diyeçağırdığınıduydum.

Bessie’ydibu.İyibiliyordumama,yerimdenkımıldamadım.Dadınınçevikayakseslerikoruyolundahafifçekoşarakyaklaştı.

“Seniyaramazseni!İnsançağırılıncagelmezmi?”GerçiBessieçoğuzamanolduğugibigenebanabirazkızgındıama,benimaklıma

sardırmışolduğumdüşüncelerinyanındaonunvarlığınedeolsasevindiricikalıyordu.DahadoğrusuMrs.Reed’learamdageçençatışmadakazandığımzaferdensonra,onungelipgeçicikızgınlığınaaldırışedecekhalimyoktu.İçimdenonungençliğiyle,neşesiyleavunmakgeliyordu.Gidipboynunasarıldım.

“Kuzum,Bessie’ciğim,n’olurazarlamabeni!”dedim.Buonunşimdiyekadarbendenhiçgörmemişolduğubirkorkusuzluk,açıkyüreklilikti.

Nedensehoşunagitti.Yüzümebakarak,“Sentuhafbirçocuksun,Jane,”dedi.“Kimselerebenzemeyen,yalnızbiryaratık.Nasıl,okulagidiyorsundeğilmi?”

“Evet,”gibilerdenbaşımıeğdim.“ZavallıBessie’yibırakıpgiderkenağlamayacakmısın?”“Bessiebenisevmiyorki!Heppaylıyorbeni.”“Acayip,ürkek,utangaçbirşeysindeondan.Dahayürekli,dahaatılganol.”

“Ya!Dahaçokdayakyemekiçin,değilmi?”“Nemünasebet!Gerçibirazgadreuğramıyordadeğilsinya!Annemgeçenhaftabeni

görmeyegeldiğindesöyledi.‘Bukızınyerindebenimçocuklarımdanbiriolsaydıdayanamazdım,’diye.Ama,hadiartık,geliçeri.Hemsanaiyibirhaberimvar.”

“Hiçsanmıyorum,Bessie.”“Ammaçocukha!Odanedemek?Nedenöyletasalıgözlerlebakıyorsunsenbana?

Sahideniyihaberimvarişte.Hanımlaçocuklarıbugünakşamçayınabiryereçağrılılar.Seninlebenbaşbaşaçayiçeceğiz.Aşçıyaricaedeceğim,küçükbirpastayapsınsana.Sonrabirlikteseninçekmecelerinigözdengeçireceğiz;çünküseninbavullarınıbenhazırlayacağım.Hanımseninbirkaçgünekadargitmenikararlaştırmış.Hangioyuncaklarıalmakistiyorsanonlarıdaseçersin.”

“Bessie,sözver.Bengidinceyekadarazarlamacayok!”“Peki,sözveriyorum.Ama,sendeusluduracaksın,bendendekorkmayacaksın.Azıcık

sertkonuştumdiyehemenürkme.İnsanıntepesiatıyor.”“SendenbirdahahiçkorkacağımısanmıyorumBessie;çünküsanaçokalıştım.Şimdi

artıkyenigittiğimyerdekiinsanlardankorkacağım.”“Onlardankorkarsansevmezlerseni.”“Seninbenisevmediğingibi,öylemi,Bessie?”“Bensenisevmiyordeğilimki,Jane!Seniötekilerinhepsindençokseverimbelkide.”“Seviyorsanbilehiçgöstermiyorsun.”“Ah,senişeytan!Bugünseninkonuşmanbiledeğişmiş.Nerdengeldibucüret,buaçıklık

sana?”“Nasılolsayakındaayrılıyorumsenden.Hemzaten...”Mrs.Reed’learamdageçenlerdensözedecektimama,düşününcebirşeysöylememeyi

dahadoğrubuldum.“Demekbendenayrılacağınabukadarseviniyorsun?”“Hiçdesevinmiyorum,Bessie.Heleşusıradabasbayağıüzülüyorum.”“Şusıradaymış!Basbayağıymış!Küçükhanımcığımnedeserinkanlıkonuşuyor!Şusırada

sendenbiröpücükistesemvermezsinbana!‘Şusıradaolmaz!’dersinbesbelli.”“Hemdeseveseveöperimseni.Eğsenebaşını.”Bessieeğildi.Kucaklaşıpöpüştük.Sonraiçimyatışmışolarakonunpeşindenevegittim.

Öğledensonrayıhuzuriçindegeçirdik.AkşamdaBessiebanaengüzelmasallarınıanlattı,entatlışarkılarınısöyledi.

Benimhayatımdabile,böyle,güneşinparladığızamanlaroluyordu.

4.BrontëkardeşlerdendördününgönderildiğiCowanBridgeOkulumodelalınarakbetimlenmiştir.CharlotteBrontë’ninMariaveEliz abethadlarındakiikikardeşiookuldahastalanmışveevedöndüktensonraölmüşlerdir.(Y.N.)

V

Ondokuzocaksabahı,saatbeşiyenivuruyordu,Bessieelindebirmumlabenimyattığımyüklüğegeldi,beniçoktankalkıpgiyinmişdurumdabuldu.Bendahaogelmedenyarımsaatöncekalkmış,batanayındarpenceredeniçerivuranışığındagiyinmiştim.GatesheadKonağı’ndanosabahsaataltıdabahçekapısınınönündengeçecekbirpostaarabasıylaayrılıyordum.BusaatteBessie’denbaşkakalkanolmamıştı.Bessieçocukodasındakişömineyiyakmıştı.Şimdidebenimiçinkahvaltıhazırlamayabaşladı.Yolheyecanıiçindeyemekyiyebilençocukpekazdır;bendetıkanmıştım.Bessiebanahazırladığısıcaksütleekmektenbirazyememiçinüstelediysedeboşuna!Sonundabirkâğıdabirkaççöreksarıpçantamakoydu.Bileklerimekadarinenuzunpaltomlabaşlığımıgiymemeyardımetti,kendisidebirşalasarınarakbenimledışarıyaçıktı.Mrs.Reed’inyatakodasınınönündengeçerkenBessie,“Gidiphanımlavedalaşmazmısın?”diyesordu.

“Yok,Bessie.Dünsenakşamyemeğineindiğinzamanyengembenimbaşucumageldi.Busabahkendisinide,çocuklarıdarahatsızetmemegerekolmadığınısöyledi.Onuniyiliklerinihiçunutmamamı,yadsımayıpömürboyuonaminnettarkalmamıtembihetti.”

“Yasennededin,Jane?”“Hiiiç!Yorganıyüzümeörttüm,onasırtımıçeviripduvaradöndüm.”“Ayıpetmişsin,Jane.”“Hiçdeayıpetmedim,Bessie.Seninhanımınbanaiyilikdeğil,kötülüketti.”“AmanJane!Demeböyle!”Girişholündengeçipsokakkapısındandışarıçıkarken,“Elveda,Gateshead!”diye

bağırdım.Aybatmıştı,ortalıkzifirîkaranlıktı.Bessie’ninelindekifenerinışığııslakmerdiven

basamaklarının,çamurluyolunüzerindeoynuyordu.Kırağıçözülmüştüama,kışsabahıayazmıayaz,soğukmusoğuktu.Arabayolundahızlıhızlıilerlerkendişlerimbirbirinevuruyordu.Kapıcıevindeışıkvardı:Kapıcınınkarısıocağınıdahayeniyakmaktaydı.Düngecegetirilmişolansandığım,iplebağlıolarakkapıdaduruyordu.Altıyabirkaçdakikakalmıştı.Saataltıyıvurduktanazsonra,uzaktanuzağatekerleksesleripostaarabasınınyaklaştığınıbildirdi.Kapıyagittim,arabanınlambalarının,karanlıklariçindenhızlayaklaşmasınıseyrettim.

Kapıcınınkarısı,“Kendibaşınamıgidiyor?”diyesordu.Bessie,“Evet,”dedi.“Nekadaryolgidecek?”“Yetmiş-seksenkilometre!”“Pekdeuzakmış!Mrs.Reedkızcağızıbukadaruzunyolayalnızgöndermektennasıl

oluyordakorkmuyor?”Araba,kapınınönündedurdu.Dörtatıvardı,içideyolcudoluydu.Arabacıda,muhafız

dabana,“Çabukol!”diyebağırdılar.Sandığımalınıpyukarıçekildi.Bessie’yesarılmış,öpüpduruyordum.Kollarımıonunboynundançözdüler.Benikaldırıparabayabindirenmuhafıza

Bessie:“Amanha,iyibakkızımıza!”diyeseslendi.Muhafız,“Meraketme,”dedi.Kapıpatdiyevurulupkapandı.Birses,“Tamam!”diyebağırdı;kalktık.İşteböyleceBessie’dendeGateshead’dendebeniayırdılar,bilinmeyenbiryeredoğru

salıverdiler.Gittiğimyergözümdeuzakmıuzakveçokdagizemliydi.Yolculuktanaklımdapekazşeykaldı.Yalnızgününbirtürlübitmekbilmediğini,sanki

yüzlercekilometrelikyolgittiğimizisanıyorum.Birçokkasabadangeçtik.Bunlardanbirinde(çokbüyükbirkasabaydı)arabadurdu.Atlarıçözdüler,yolculardaöğleyemeğiyemekiçinindiler.Muhafız,benikucağındabirhanagötürdü,yemekyedirmekistediama,hiçiştahımolmadığıiçinbenikoskocamanbirsalondatekbaşımabıraktı.Busalonunikiucundabirerşömine,tavanındanaşağıyasarkanbiravize,yukarıdadakırmızıperdelibirbalkonvardı.Salondauzunzamangezindim,durdum.İçimdesonsuzbirgariplikduyuyor,birilerigelipdebenikaçırıverecekdiyemüthişkorkuyordum.ÇocukkaçıranhaydutlarınhünerleriBessie’ninşöminebaşımasallarındasıksıkgeçtiğiiçinonlarınvarlığınaiyiceinanırdım.Sonundamuhafızgelipbenialdı.Genearabayabindirildim.Muhafızkendiyerinegeçipokofsesliborusunuöttürdü.L.kasabasınıntaşsokaklarıboyuncasarsılarakyoladüzüldük.

Öğledensonrayağmurbaşladı,birdehafifsisbastırdı.AlacakaranlıkinmeyebaşladığızamanGateshead’denartıkiyiceuzaklaşmıştık.Kasabalardangeçmiyordukartık.Çevreninmanzarasıdeğişmiş,ufukboyuncakocaman,boztepelerkümelenmişti.Havaiyicekararırkenormanlarlakaranlıklaşmışbirvadiyegeldik.Geceleyin,çevregörünmezolduktançoksonralarakadar,ağaçlararasındadelicehırıldayanazgınrüzgârınsesiniişittimdurdum.

Busesninnigibigelmişolsagerekkisonundauyuyakalmışım.Ama,dalalıpekçokolmadanarabanınbirdenduruşuylauyandım.Arabakapısıaçılmış,hizmetçiyebenzerbiribelirmişti.Lambalarınışığındaonunyüzünü,entarisinigörebiliyordum.

“BuradaJaneEyreadındabirkızçocuğuvarmı?”diyesordu.“Evet,”dedim.Ozamanbenikucaklayıpindirdiler.Sandığımıdayerebıraktılar.Arabahemenkalkıp

uzaklaştı.Uzunzamanoturmaktanheryanımtutulmuş,arabanınsarsıntısı,tangırtısıbaşımı

sersemetmişti.Birazkendimitoparlamayaçalışarakçevremebakındım.Heryeryağmur,rüzgâr,karanlıkiçindeydi.Genede,karşımdabirduvarveaçıkbirkapıolduğunuhayalmeyalseçebildim.Yenikılavuzumlabirliktebukapıdangirdim.Kadınkapıyıarkamızdankapadı,kilitledi.Şimdiçokpencereli,pencerelerininkimisiışıklıbirevyadaevlergörünmüştü(çünküyapıiyiceuzun,yaygındı).Şakırşakıryağmuraltındageniş,çakıllıbiryoldanilerledik.Evinkapılarındanbiriaçıldı,biziiçerialdılar.Sonrahizmetçikadınbenibirkoridordangeçirerekşöminesiyananbirodayagötürdü,buradabenitekbaşımabırakıpgitti.

Ocakbaşınageçipuyuşmuşparmaklarımıateşteısıttım,sonraçevremebakındım.Şamdanfalanyoktuamaşöminedekialevlerinışığıkâğıtkaplıduvarları,halılarlaperdeleri,pırılpırılmauneşyalarıyeryeraydınlatıyordu.Birsalonduburası.Gateshead’dekikonağınsalonukadargeniş,şahaneolmamaklabirlikterahat,oturaklısayılırdı.Benduvardakibirtablonunkonusunuçıkarmayaçalışıyordumkikapıaçıldı,elişamdanlıbirisiiçerigirdi;peşindendebirikincikişi.

Öndenyürüyeniuzunboylu,karasaçlı,karagözlübirhanımdı;benzisoluk,alnıgeniş.

Ciddibiryüzü,dimdikbirduruşuvardı.Omzundakişal,vücudunubirazgizliyordu.Elindekişamdanımasanınüstünebırakarak,“Çocukdahapekküçükmüş;yalnızbaşınayolculukedecekyaştadeğilmiş,”dedi.

Biranbenidikkatlesüzdü,sonra,“Hemenyatsaiyiolacak,pekyorgungörünüyor,”diyeekledi.Eliniomzumakoyarak:

“Yorgunmusun?”diyesordu.“Biraz,efendim.”“Karnındaaçtır,besbelli.MissMiller,yatırmadanönceyemekverinona.Yavrucağım,

annendenbabandanbuilkayrılışınmı?”Öksüzolduğumuanlattımona.Annemlebabamınnezamanöldüklerini,yaşımı,adımı,

okumayazma,birazdadikişbilipbilmediğimisordu.Sonraparmağıylayavaşçayanağımadokunarak,“Umarımusludurursun,”dedi,beniMissMiller’lebirliktedışarıgönderdi.

Uzunboyluhanımyirmidokuz-otuzyaşlarındagörünüyordu.MissMiller’seondanbirkaçyaşdahaküçükgibiydi.Uzunboyluhanımınsesi,tutumu,kişiliğiüzerimdeiyibiretkibırakmıştı.MissMillerdahasıradanbirinsandı.Yüzüdidinmektençökmüşgibigörünüyorsadayanaklarıkırmızıkırmızıydı.Yapılacakbirsürüişiolaninsanlargibitelaşlı,acelecibirhalivardı.Biröğretmenyardımcısınabenziyordukigöreviningerçektenbuolduğunusonradanöğrendim.

Oönde,benarkada,girintili,çıkıntılıgenişbiryapınıniçindeodadanodaya,koridordankoridorageçtik.Ensonundayapınınbukesimindehükümsürenmutlak,sıkıcısessizliktensıyrılarak,birçoksesinuğultusunuduyduk.Birazsonraiçindedokuzdanyirmiyekadarheryaştabirsürükızbulunangeniş,uzunbirodayagirdik.Odanınherbirucundaçamtahtasındankocamanikişermasavardı.Herbirininüzerindebirçiftmumyanmaktaydı,kızlardabumasalarınçevresindekisıralaraoturmuşlardı.Mumlarınölgünışığındabukızlarsayılamayacakkadarkalabalıkgöründügözüme;oysa,gerçekteseksendençokdeğillerdi.Hepsidebirbirineeş,garipbiçimli,kahverengikabakumaştanentarilergiymiş,önlerineupuzunönlüklerbağlamışlardı.Dersçalışmasaatiolduğuiçinkızlarbirgünsonrakiödevlerinihazırlamaklauğraşıyorlardı.Birazönceduyduğumuğultuonlarınhepsininbirdenderslerinimırıldanarakyineleyişlerindenkaynaklanıyormuş.

MissMillerbanakapıyanındabirsırayaoturmamiçineletti.Sonraouzunodanınbaşköşesineilerleyerek,“Sınıfbaşkanları,derskitaplarınıtoplayın,kaldırın!”diyeseslendi.

Dörtayrımasadanuzunboyludörtkızayağakalktılar,kitaplarıtoplayarakkaldırdılar.MissMillergenebuyrukverdi:

“Sınıfbaşkanları,yemektepsilerinigetirin!”Ouzunboylukızlardışarıçıktılar.Birsüresonra,herbirininelindebirtepsi,geldiler.

Tepsilerde,içlerindeneolduğunuanlayamadığımtabaklar,birsürahisu,birdebardakvardı.Tabaklarkızlaradağıtıldı.Susayanlarbardaklarıortaklaşakullanaraksuiçiyorlardı.Sıramgelincebendeiçtim;çünküsusamıştım,amayorgunluktan,heyecandanyiyecekhalimkalmadığıiçin,yemeğedokunmadım.Yalnız,şimdibunundilimlereayrılmışincebiryulafçöreğindenibaretolduğunugörebiliyordum.

Yemekbitince,MissMillerdualarokudu,kızlarikişerikişeryukarıçıktılar.Artıkyorgunluktanbitikdurumdaolduğumiçin,yatakhaneninnasılbiryerolduğunuayrımlamadımbile.Yalnız,aşağıdakisınıfgibi,upuzunbirodaydı.OgecelikMissMiller’inyatağınıpaylaşacakmışım.Soyunmamadayardımetti.Yattığımzaman,uzunbirsıraoluşturanyataklarabaktım.Heryatağaçarçabukikikızgiripyatıyordu.Odanıntekışığıon

dakikaiçindesöndürüldü.Sessizliğin,zifirîkaranlığıniçinde,uyuyakalmışım.Geceçabukgeçti.Öyleyorgundumkirüyabilegörmedim.Yalnızbirkezuyandım,

rüzgârınçılgıngibiestiğini,yağmurunsağanaklarlayağmaktaolduğunuduydum.MissMillergelipyanımayatmıştı.Gözlerimibirdahaaçtığımdayüksekseslebirçıngırakçalıyordu.Kızlarkalkmış,giyinmekteydiler.Şafakhenüzsökmemişolduğuiçinodayıbir-ikilambanınışığıaydınlatmaktaydı.Bendeistemeyeistemeyekalktım.Acıbirsoğukvardı,titremektendoğrudürüstgiyinilemiyordu.Amaelimdengeleniyaptım.Başıboşduranbirleğen,ibrikbuluncadayıkandım.Bupekçabukolmadı;çünküodanınortasındasehpalarüzerindeduranleğenveibriklerdenheraltıkızabirtanedüşüyordu.Çıngırakgeneçaldı.Herkesikişerikişersıraoldu.Böyle,sıralarlamerdivenlerdenindik,ölgünmumışığıylaaydınlatılmışsoğukdersliğegirdik.BuradaMissMillergenedualarokudu,sonra,“Sınıflaryerlerine!”diyeseslendi.

Dersliktebirkaçdakikacurcunahükümsürdü.BuaradaMissMiller,durmadan,“Susun!Yavaş!”diyebağırıyordu.

Ortalıkyatıştığızamanbütünkızların,dersliktekidörtmasanınbaşınakonmuşolanbirersandalyeninönünde,bireryarımdaireoluşturmuşolduklarınıgördüm.Herkızınelindebirkitapvardı.Masalarınüzerinde,henüzboşduransandalyelerinönündeİncil’ebenzerkocamanbirerkitapduruyordu.Şimdidersliğekalabalığınyarattığıalçak,belirsizbirmırıltıyladolubirsessizlikçökmüştü.MissMillerbirsınıftanöbürünegiderekbumırıltıyısusturmayaçalışıyordu.

Uzaktabiryerdebirçıngırakçaldı,bununhemenardındandaiçeriyeüçhanımgirdi.Herbiribirmasanınbaşınageçereksandalyeyeoturdular.DördüncüsandalyeyedeMissMillergeçti.Kapıyaenyakınolanbumasanınbaşınaçocuklarınenküçükleritoplanmıştı.Benidebuilksınıfaçağırdılar,enarkayaoturttular.

Dersbaşladı.Günlükduayinelendi,sonraİncil’densureler,ayetlerokundukibubirsaatsürdü.Buişbittiğindeşafaksökmüşbulunuyordu.Ohiçyorulmakbilmeyençıngırakbirdördüncükezçaldı,sınıflargenesırasırayemekhaneyegötürülerekkahvaltımasalarınaoturtuldular.Yemekyiyeceğimizianlayıncaöylebirsevindimki!Birgünöncehemenhemenhiçbirşeyyememişolduğumiçinşimdiaçlıktanhastagibiydim.

Yemekhanebasıktavanlı,karanlık,kocamanbirodaydı.İkiuzunmasanınüzerinedizilmiştaslardansıcakbirşeylerindumanıtütmekteydi.Yazıkkibudumanlarınkokusuhiçdeiştahaçıcıdeğildi.Kokuyuheralanınhoşnutsuzluklayüzburuşturduğunugördüm.İlkönceoturan,enyükseksınıfınöğrencisiuzunboylukızlardan,“Rezalet!Çorbanıngenedibinitutturmuşlar!”diyefısıltılaryükselmeyebaşlamıştı.

Birses,“Susun!”diyebağırdı.BuMissMillerdeğilde,asılöğretmenlerdenbiriydi.Şıkgiyimliolmaklabirliktebiraz

somurtkanduran,ufacık,esmerbirhanımdı.Bukadınmasalardanbirininbaşınageçti.Öbürmasanınbaşınadadahatombulbirhanımoturdu.Gecegördüğümhanımıgözlerimleboşyerearıyordum;görünürlerdeyoktu.BenimoturduğummasanınayakucundaMissMiller,ötekimasanınayakucundadagarip,yabancıgörünüşlü,yaşlıcabirkadınoturuyordu.(BununFransızcaöğretmeniolduğunusonradanöğrendim.)Uzunbirduaokundu.İlahisöylendi,sonrabirhizmetçininöğretmenleriçinçaygetirmesiylekahvaltıyabaşlandı.

Kurtgibiaç,açlıktandaartıkyarıbaygındurumdaolduğumiçin,önümdekiçorbadan,tadınamadınaaldırışetmeksizin,birkaçkaşıkiçtim.Gelgelelim,ilkaçlığımgeçince,tabağımdakişeyiniçbulandırıcıbirlapaolduğunuayrımsadım.Dibitutmuşçorbadayanık

patatesgibiberbatbirnesnedir;insanaçlıktanölsebilebirkaçkaşıkyediktensonrakusacağıgelir.Kaşıklarağırağırkalkıpiniyordu.Kızlarınçorbayıtattıklarını,yutmayaçabaladıklarınıgörüyordum.Ama,herbiridebuçabadanhemenvazgeçti.Dahakimsekahvaltıetmeden,kahvaltısonaermişti!Bizenasipolmayannimetleriçinşükrandualarıokunduktansonrabirilahidahasöylendi,yemekhanedendersliğeaktarmayapıldı.Yemekhanedenensonçıkanlardanbiridebendim.Öğretmenlerdenbirininçorbataslarındanbirinialıptadınabaktığınıgördüm.Öğretmenhanımötekiöğretmenlerebaktı.Hepsininyüzündehoşnutsuzlukokunuyordu.Sonra,içlerindenbiri,otombulolanı,“Berbatbirşey!Neayıp!”diyefısıldadı.

Dersçeyreksaatsonrabaşladı.Buonbeşdakikasüresincederslikteşahanebircurcunakoptu.Anlaşılan,buçeyreksaatboyuncayüksekseslekonuşupgülüşmeyeizinvardı,kızlardabuayrıcalıktanyararlanıyorlardı.Bütünlafbirazöncekikahvaltıüzerineydi.Herkesçorbayıyerindibinebatırmaktabirlikolmuşgibiydi.Zavallılar!Tekavuntularıbuydu.OdadaMissMiller’denbaşkaöğretmenyoktu.Büyükkızlardanbirçoğuonunçevresinisarmış,ciddi,asıkyüzlekonuşuyorlardı.Lafarasındakaçkez“Mr.Brocklehurst”adıgeçti.MissMillerbunuduyuncapaylargibibaşınısallıyorduama,kızlarınyaygınöfkesinegemvurmayapekkalkmıyordu:Besbelli,odapaylaşıyordubuöfkeyi.

Dersodasındakisaatdokuzuvurunca,MissMillerkızlarınyanındanayrıldı,odanınortasınagiderek,“Susun!Herkesyerliyerine!”diyebağırdı.

Disiplinkendinigösterdi.Ohayhuyiçindekikalabalıkbeşdakikadadüzenegirdi.BabilKulesi’niandırangevezeliklersessizliğegömüldü.Öğretmenlerdeyerlerinialmışlardıama,genedeherkesbirşeylerbeklergibiydi.Odanınikiduvarıboyuncauzanansıralaradizilmişseksenkız,kımıldamadan,dimdikoturuyorlardı.Tuhaf,hattagülünçbirgörünüşüvardıbutopluluğun.Herkızınsaçıarkayadoğrutaranmıştı,kimsedetekbirlülebileyoktu.Yüksekdaryakalıklıkahverengielbiselergiymişler,önlerinede,iştorbasıniyetine,torbaceplerasmışlardı.Hepsinindeayağındayünçorap,madentokalı,köyişikunduralarvardı.Bukılığabürünmüşseksenkızdanenazyirmisiyetişkinkızlardı.Bukılıkonlarınüzerindehiçdeiyidurmuyor,engüzellerinebilebiracayiplikveriyordu.

Biryandankızlarıseyrederken,arasıradaöğretmenlerisüzüyordum.Hiçbiritamolarakhoşumagitmemişti.Tombulolanıbirazkabaca,esmerolanıbirazsertçe,yabancıyabenzeyenisoğuk,acayipti.MissMiller’egelince–zavallıcık–morarmış,çökmüş,bitkinbirgörünümüvardı.Gözlerim,böyleyüzdenyüzedolaşıpdururken,bütünkızlar,aynızamandayaylarınabasılmışgibi,ayağakalktılar.

Neolmuştu?Birbuyrukfalanverildiğiniduymadığımiçin,şaşırmıştım.Bendahaneolduğunuanlamadan,kızlargeneyerlerineoturmuşlardıbile.Ama,şimdibütüngözlerbirnoktayaçevrilmişolduğuiçinbendeoyanabaktımveogecebenikarşılamışolankadınıgördüm.Uzunodanınöbürucundakişömineninönündedurmuş(odanınikiucundadabirerşöminevardıçünkü),ciddibakışlarla,sessiz,kızlarısüzüyordu.MissMiller,ilerleyerek,onabirşeylersordu,aldığıkarşılıküzerinegeneyerineoturduktansonra,“Üstsınıfbaşı,coğrafyakürelerinigetir!”diyebuyurdu.

Kızbubuyruğuyerinegetiredursun,yenigelmişolanhanımyavaşyavaşodanınöbürbaşınadoğruyürüdü.Onunbugidişinetakılanbakışlarımdakitapınmayabenzerhayranlıkhâlâiçimdedir!Şimdi,böyle,gündüzaydınlığındabakıncagörmüştüm:Buhanımuzunboylu,beyaztenli,pekbiçimlibirkadındı.Kalemleçizilmişgibiince,uzunkirpiklerleçevrili,iyilikdolukoyuelagözleriogenişalnınınbeyazlığıylaçelişiyordu.Çokkoyukestane

rengisaçlarıda,gününmodasınagöre,şakaklarınınüzerindenyuvarlaklülelerlekıvrılmıştı(kırkmanın,lüleliperçeminmodasıyoktuogünlerde).Moryünlüdenyapılmışolanelbisesidegününmodasınauygun,İspanyolişisiyahkadifeşeritlerlesüslenmişti.Kuşağındaaltınbircepsaatiparıldıyordu(bunlarosıralardaşimdikigibiayağadüşmemişti).Okurlarım,tabloyutamamlamakiçin,bunlarakibar,inceyüzçizgileri,birazsolukamapekdurubirten,sultanlargibibiryürüyüş,biredaeklerlerseMissTemple’ındışgörünüşükonusunda,sözlerinverebileceğikadardoğrubirizlenimedinmişolurlar.Sonradan,kiliseyegiderkentaşıyayım,diyebanaverdiğiduakitabınıniçsayfasındakiyazıdanonuntamadınınMariaTempleolduğunuöğrenecektim.

LowoodOkulu’nunmüdürü(evet,MissTempleokulunmüdürüydü),masalardanbirininüzerinekonanikiküreninbaşınageçerek,enüstsınıfıçevresinetopladı,coğrafyadersivermeyebaşladı.Ötekisınıflardaöğretmenlerininçevresinetoplandılar.Tarih,dilbilgisifalanbirsaatkadarsürdü.Bundansonra,yazıdersi,aritmetikdersibaşladı.MissTemple’labüyükkızlardanbirkaçıdamüzikdersiverdiler.Herdersinsüresisaatlebelirtilmişti.Ensonundasaatonikiyiçaldı.Müdireayağakalktı.

“Öğrencilerebirsöyleyeceğimvar,”dedi.Derssonucurcunasıkopmayabaşlamışkenonunsesiyleduruldu.“Busabahsizeöylebirkahvaltıverilmişkiyiyememişsiniz,”diyordu.“Karnınızaçolsagerek.Hepinizepeynir,ekmekdağıtılmasıiçinemirverdim.”

Öğretmenleronaşaşkınlıklabakargibiydiler.MissTempleonlaraaçıklamayapargibibirsesle,“Sorumluluğukendiüzerimealıyorum,”dedi,çıktıgitti.

Birazsonrapeynir,ekmeklergetirilerekdağıtıldı,bütünokulunkarnıdoydu,yüzügüldü.Bukezde,“Bahçeye!”diyebuyrukverilincekızlarbaşlarınabasmabağcıklıkabasababirerhasırşapkagiydiler,omuzlarınabirergripelerinaldılar.Bendeöylegiyindim,onlarlabirlikteaçıkhavayaçıktım.

Bahçededikleriyergenişbiravluydu.Hertürlümanzarayıkapatansondereceyüksekduvarlarlaçevriliydi.Biryanındabirsundurmauzanıyordu;avlununortasındadabirbirindengenişyollarlaayrılmışküçükküçükbölmelervardı.Bunlar,çiçek,bitkifalanyetiştirmeleriiçinöğrencilereverilmişti,heröğrencininbirbölmesivardı.Çiçeklerledoluşuncagüzelleşecekleribelliydiama,şimdi,ocakayınınsonyarısında,herşeysoğuktankavrulmuş,yağışlardançürümüş,bozbiryıkıntıhalindeydi.

Oradadurmuş,dörtbiryanımabakınırkenürperiyordum.Açıkhavayaçıkılacakgibibirgündeğildi.İyiceyağışlıdeğilsedesapsarı,sisgibiinen,birahmakıslatan,havayıkarartmıştı,yerlerdehâlâbirgünöncekisağanaklarınçamuruylavıcıkvıcıktı.

Kızlarıngürbüzolanlarıkoşuşarakhareketlioyunlaroynuyorlardı;solukbenizli,zayıfolanlarıiseyağıştan,soğuktankorunmakiçinsundurmayasığınmışlardı.Sisotitreyenvücutlarınaişledikçebirçoğudakofkoföksürüyordu.

Ozamanakadarhiçkimseylekonuşmamıştım.Benimleilgilenendeyoktu.Yapayalnızduruyordumbahçede.Ama,buyalnızlığaalışıktım,pekağırımagitmiyordu.Sundurmanındireklerindenbirinedayanıpgripelerinimeiyicesarındım;benidışarıdanısıransoğuklaiçeridenkemirenaçlığıunutmayaçalışarak,kendimiçevreyiseyretmeye,biryandandadüşünmeyeverdim.Düşüncelerimçokbelirsiz,bölükpörçükolduğuiçinyazmayadeğmez.Neredeolduğumunbilepekfarkındadeğildimhenüz.

Gatesheadde,geçmiştekiyaşantımdaölçülemezuzaklıklarınardındakalmışgibiydi.Bugünümbelirsiz,yabancıydı,geleceğimüzerinedehiçbirbildiğimyoktu.Manastıravlusunabenzeyenbahçeye,sonradaokulyapısınabaktım.Bu,yarısıgriveeski,yarısıda

epeyyeniolankocamanbiryapıydı.Yatakhaneyledersliğikapsayanyenibölümdekilisemsibirhavayaratankafesli,oymalıpencerelervardı.Kapınınüzerindekitaşbirlevhadaşöyleyazıyordu:

LowoodKurumu–BubölümMS...yılında,buildeoturanBrocklehurstKonağı’ndanNaomiHursttarafındanonarıldı.

Sizinışığınız,insanlarınönündeöyleparlasınki,iyiişlerinizigörerekgöklerdekiBaba’nızıyüceltsinler.(KutsalKitap,YeniAhit,Matta,5:16)

Busözcüklerikaçkezüstüsteokudum.Birşeyleranlatmalarıgerektiğiniseziyordumama,anlamlarınıiyicekavrayamıyordum.“Kurum”sözcüğününneanlamageldiğiniçıkarmaya,ilkcümleyle,sonrakisurearasındabirbağlantıkurmayaçalışıyordumkiarkamdabiröksürüksesiduyarakbaşımıçevirdim.Yakınımdakitaşsıralardanbirindebirkızınoturduğunugördüm.Başınıeğmiş,okuduğukitabakendiniiyicevermişgibiydi.Durduğumyerdenkitabınadınıgörebiliyordum:HabeşistanPrensiRasselas’ınHikâyesi.5Buadıyadırgadım,buyüzdendehoşumagitti.Kızbirsayfayıçevirirkenbaşınıkaldırıncabenhemen,“Kitabınsürükleyicimibari?”diyesordum.“Senbitirincebendeokuyabilirmiyim?”diyesormayadaniyetlenmiştim.

Kız,birkaçsaniyeduralayıpbenisüzdüktensonra,“Benbeğendim,”dedi“Neüstüne?”diyesordum.Böyle,biryabancıylakonuşmayınasılgözealabildiğimipekanlayamıyorum;

yaradılışıma,huylarımaaykırıbirşeydibu.Ama,onunyaptığıişikendimeyakınbulmuştumgaliba;çünkübendeokumayıpekseverdim.Yalnız,benimalışıkolduğumkitaplardahahafif,çocuksuşeylerdi.Ağıryapıtlarıdahaneanlayabiliyordum,nedetadınavarıyordum.

Kızkitabıbanauzatarak,“İstersenbakabilirsin,”dedi.Baktım.Şöylebirkarıştırıncabukitabınhiçdeadıkadarçekiciolmadığınakarar

verdim.Benimçocuksubeğenimegöresıkıcıydıbiraz.Periler,inlercinlerleilgilibirşeyyoktuiçinde.Sıkyazılarlakaplıolansayfalarıdagözalıcıresimlerdenyoksundu.Kitabıgeriverdim.Kızhiçsesiniçıkarmadanaldı.Genedeminkigibidalıpgitmeyeniyetliydibesbelli.

Yenidencesaretimitoplayarak,“Şukapınınüstündekitaşlevhadayazılanlarınanlamınedir,banasöyleyebilirmisin?”diyesordum.“LowoodKurumunedir?”

“İçindebulunduğunyer.”“Neden‘Kurum’diyorlar,öyleyse?Ötekiokullardanbirbaşkalığıvarmı?”“Birbakımabirhayıryuvasıdırburası.Sen,ben,hepimizbağışlageçinençocuklarız.Sen

dekimsesizolsangerek.Yababanyadaananölmüşbesbelli,öyledeğilmi?”“İkisidebençokküçükkenölmüşler.”“İşteböyle...Buradakikızlarınhepsiannebabalarındanyabiriniyadaikisinibirden

yitirmişler.Burasıda,kimsesizçocuklarınokuduğubiryuva.”“Hiçparavermiyormuyuz?Parasızmıbakıyorlarbize?”“Velilerimizherbirimiziçinyıldaonbeşaltınöderler.”“Öyleyse,nedenbağışlageçiniyormuşuz?”“Hembakım,hemdeokumagiderlerimiziçinonbeşaltınyetmezdeondan.Gerikalanı

bağışolaraktoplanıyor.”“Kimlerden?”

“Budolaylardaki,Londra’dakibirtakımiyilikseverhanımlarlabeylerden.”“NaomiBrocklehurstkimmiş?”“Levhadayazıyorya.Binanınbuyenibölümünüyaptıranhanım.Oğludaokulu

yönetiyor.”“Neden?”“Okulunmutemedi,idaremüdürüdeondan.”“Yanibubinaouzunboyluhanımın...Hanikolundasaativardı,bizepeynirekmek

verilmesinisöyledi,onundeğilmi?”“MissTemplemı?Yokcanım!Keşkeonunolsaydı!OheryaptığıişiçinMr.

Brocklehurst’ehesapvermekzorunda.Bütünyiyeceklerimizi,giyeceklerimiziMr.Brocklehurstalır.”

“Buradamıoturuyoroda?”“Yok,üçkilometrekadarötede...Genişbirköşklerivar.”“İyibiradammıbari?”“Kendisipapazmış,iyilikişlerinipeksevermiş.”“Ouzunboyluhanım...MissTemplemıdedin?”“Evet.”“Yaötekiöğretmenlerinadlarıne?”“Kırmızıyanaklısı,MissSmith.Evişi,biçkidikişderslerinebakar.Bizbütün

giydiklerimizikendimizdikeriz...Elbise,pelerin,herşey.Okarasaçlı,ufaktefekolanı,MissScatcherd.Tarihiledilbilgisiöğretir,ikincisınıfınezberlerinidinler.Omzunaşalsaran,belinesarıbirkurdeleylemendilbağlayandaMadamPierrot’tur.Fransa’nınLislekentindengelme,Fransızcaöğretmeni.”

“Severmisinöğretmenlerini?”“Ehişte...Kötüsayılmazlar.”“OufarakesmerolanıylaoMadame...Şeyiseviyormusun?Adınısöyleyemiyorumsenin

gibi.”“MissScatcherdçabuköfkelenir...Kızdırmamayabak.MadamPierrotdakötüinsan

değildir.”“Ama,MissTemplehepsindeniyi...Değilmi?”“Çokiyidir...Çokdaakıllı.Hepsindenüstündüro;çünküonlardançokdahabilgilidir.”“Çoktandırburadamısınsen?”“İkiyıldır.”“Kimsesizmisinsende?”“Anamyok.”“Seviyormusunokulu?”“Senbirazfazlasorusoruyorsun.Artıkyetti.Şimdikitabımıokumakistiyorum.”Tamosıradaöğleyemeğiçıngırağıçaldı.Herkesiçerigirdi.Yemekhaneyidoldurankoku

kahvaltısırasındagönlümüzübulandırankokudandahaiştahaçıcıdeğildi.Yemekikitanekocaman,kalaylıkazanıniçindeydi.Bukazanlardandışarıyayanıketyağıkokan,koyubuharlarfışkırıyordu.Yemeğin,biraradapişirilmişlezzetsizpatateslerleneidüğübelirsiz,pasrenklietparçalarındanibaretolduğunugördüm.Bunesnedenherkızaoldukçabolsayılabilecekbiröğünverildi.Yiyebildiğimkadarınıyedim.İçimdende,“Acababütünyemeklerböylemiçıkacak?”diyegeçiriyordum.Yemektensonrahemendersodasınageçtik.Derssaatbeşekadarsürdü.

Öğledensonradikkatedeğerbirtekşeyoldu:SundurmadakonuşmuşolduğumkızıMissScatcherdtarihdersindenkovdu,cezaolarakdaodanınortayerindeayaktatuttu.Bucezaçokyüzkızartıcıgibigeldibana.Heleböylebüyükbirkıziçin!Çünkü,onüç-ondörtyaşlarındagösteriyorduzavallı.Üzüntüden,utançtan,kahroluyorsandım.Ama,şaşılacakşey,neağladı,nedeyüzükızardı.Ciddigenedesakin,gittiodanınenortasındadurdu;bütüngözlerdeonunüzerinde.

Kendikendime,“Nasıloluyordabukadarsakin,bukadardirençlidayanabiliyorbuduruma?”diyordum.“Onunyerindebenolsaydım,yeryarılsadaiçinegeçsem,derdimyüzdeyüz.Ama,onun,cezasındançokdahabaşkabirşeydüşünüyorgibibirduruşuvar;buradaolmayan,gözlegörülmeyenbirşey.Hani,gözüaçıkdüşgörmekderlerya...Şimdiodaböylegözüaçıkdüşmügörüyoryoksa?Gözleriniyeredikmişama,baktığıyerigörmediğinekalıbımıbasarım.Gözlerikendiiçine,kendiyüreğineçevrilmişsanki...Şimdikidurumunudeğildegeçmiştenanımsadıklarınıdüşünüyorgibi.Nasılbirkızacababu?Uslumu,yoksayaramazmı?”

Saatbeşibirazgeçebiryemekdahaverdilerbize.Küçükbirtaskahveyleyarımdilimdeçavdarekmeği.Ekmeği,kahveyiiştahlagövdeyeindirdimama,birokadardahaolsageneyiyipiçebilirdim...Karnımhâlâaçtıçünkü.Yarımsaatoyundansonragenedersbaşladı.Sonragenebirerbardaksuylabireryulafçöreğiverdiler.Dualarımızıettik,yattık.

Lowood’dakiilkgünümişteböylegeçti.

5.1709-1784yıllarıarasındayaşayanveXVIII.yüzyılınikinciyarısındaİngiliz edebiyatınınenönemliyazarlarındanolanSamuelJohnson’ınuzunöyküsü.(1759).(Y.N.)

VI

Ertesigüngeneaynıbiçimdebaşladı:Lambaışığındakalkıpgiyindik.Yalnız,busabahyıkanmatörenindenvazgeçmekzorundaydık;çünküibriklerdekisulardonmuştu.Gecehavadönmüş,pencerearalıklarındanıslıkçalarakiçerigirenkeskinbirkuzeydoğurüzgârıbiziyataklarımızdatitrettiğigibisularıdabuzaçevirmişti.

Birbuçuksaatsürenouzunduafaslı,İncilfaslıdahasonaermedenbensoğuktanöleyazmıştım!Neysekisonundakahvaltızamanıgeldi.Busabahçorbadibinitutmamıştı,yenilebilecekdurumdaydıamagelgörkipekazdı.Nasıldaazıcıkgeldibanatabağımdakiçorba!Birokadardahaolmasınıisterdim.

Osabahbenidördüncü(yanienküçük)sınıfageçirdiler,ötekikızlaraverdikleriişleri,görevleribanadaverdiler.ŞimdiyedeğinbirseyirciolarakbaktığımLowood’dakiyaşamaartıkbendeetkinolarakkatılıyordum.Ezberepekalışıkolmadığımiçindersleröncebanauzun,zorgeldi.Sonrabirkonudanöbürüneatlamakdakafamıkarıştırıyordu.ÖğledensonrasaatüçsularındaMissSmithelimebirdikişveripsakinbirköşeyeoturtuncasevindim.Elimeiki-üçmetreuzunluğundabirkumaş,birdeiğneyleyüksüktutuşturdu;kumaşınucunubastırmamısöyledi.

Busaattekızlarınçoğudikişdikmekteydi.Yalnız,MissScatcherd’insınıfıhâlâdersgörmekteydi.Ortalıksessizolduğuiçinyaptıklarıdersi,kızlarınsöylediklerini,öğretmeninbeğenenyadaazarlayansözleriniduyabiliyorduk.Yapılanders,İngilteretarihiydi.Öğrencilerinarasında,birgünöncesundurmadaarkadaşolduğumkızdagözümeçarpmıştı.Dersinbaşlangıcındaenöndeoturduğuhaldeyaptığıbiryanlışyadabirdikkatsizlikyüzündenenarkayagönderilmişti.Ama,buradabileMissScatcherd’indurmadangözünebatıyor,öğretmenheponaşuyollusözlersöylüyordu:

“Burns!..”Buokuldakikızlartıpkıerkekokullarındakigibisoyadlarıylaçağırılıyorlardı.“Burns...Ayağınıyanbasmışsın,lütfenhemenayağınıiçeridoğruçevir...Burns,çenenineçirkinkaldırıpduruyorsunöyle!İndirbakayım!..Burns...Çokricaederimkaldırşukafanı.Böyleduramazsınbenimkarşımda.”

Birkonuikikezokunduktansonrakitaplarkapatılıyor,kızlarasorusoruluyordu.Ders,KralI.Charles’ınhükümdarlığınınbirdönemiyleilgiliydi.Gemilere,gemiağırlıklarına,gemivergilerineilişkinbirtakımbilgilervardıkikızlardançoğuöğrenememişgibiydiler.Ama,sıraBurns’egelincebütünpürüzlerortadankalkıyordu.Bukızbütündersiyutmuşgibihersorununkarşılığınıhemencecikveriyordu.

BenbunlarıgördükçeMissScatcherd’inona,dikkatindenötürü,“Aferin!”diyeceğiniumuyordumama,öğretmen,tersine,birdenbire,“Senipiskız,seni!”diyebağırdı.“Busabahtırnaklarınıtemizlememişsin!”

Burnsbunakarşılıkvermedi,onunbusessizliğibenişaşırttı.Kendikendime,“Busabahtırnaklarınıtemizleyemediğigibiyüzünübileyıkayamadığını;çünküsularındonmuşolduğununedensöylemiyor?”diyedüşündüm.

BusıradaMissSmithelimebirçileyünverdi.Kendisiyünüyumakyapıpsararkenara

sırabenimlekonuşuyor,dahaönceokulagidipgitmediğimi,dikiş,örgübilipbilmediğimisoruyordu.Onuniçin,MissScatcherd’innedeyipneyaptığınıbirsüreizleyemedim.Kendiyerimedöndüğümzamandaöğretmen,Burnsdenilenkızabenimduyamamışolduğumbirbuyrukvermişbulunuyordu.Burnshemenyerindenkalktı,dışarıda,içinekitapkonulanbiryüklüğegitti.Birazsonraelindeküçükbirçalısüpürgesiyledöndü.Buürkünçgörünüşlüaracısaygılıbirdizkırışıylaöğretmeneuzattı;sonra,öğretmeninsöylemesinibeklemeden,hiçsesiniçıkarmadan,yakasınıaçtı.Öğretmendehemenonunensesine,elindekiküçükçalısüpürgesiyle,sertçebirvurdu.Burns’üngözündetekbirdamlagözyaşıbelirmedi.Benbilebugörüntükarşısındaboşunaumarsızbiröfkeyleellerimtitrediğiiçindikişimibırakmıştım;oysaonunodalgınyüzününtekbirçizgisiolsundeğişmişdeğildi.

MissScatcherd,“Kaşarlanmışkız!”diyebağırdı.“Seninpasaklılığınıdüzeltmeyeolanakyok!Kaldırşunuyerine!”

Burnsbubuyruğadaboyuneğerekçalısüpürgesinigenedolabagötürdü.Geridönüşündedikkatlesüzdümonu.Mendilinitamosıradacebinesokmaktaydı;solgun,zayıfyanağındagözyaşlarınıniziışıldıyordu.

BenceLowood’dakigünlerinentatlıbölümüakşamüzerkioyunsaatiydi.Saatbeşteiçilenkahveyleyenilenbirparçaekmek,açlığıgidermesebileinsanıngücünütazeliyordu.Uzundersgünününüzerimizdekibaskısıgevşiyor,hattadersodasıbilesabahkindendahasıcakoluyordu;çünkühenüzyanmamışolanmumlarınyerineışıkversindiye,şöminedekiateşinbirazdahaalevliyanmasınagözyumuluyordu.Bukızılışıklıalacakaranlık,herkafadanbirsesyükselişi,böyleöğretmenlerinizniyleazabilmekinsanapektatlıbirözgürlükduygusuveriyordu.

MissScatcherd’inBurnsadındakiöğrencisiniçalıdemetiyledövdüğügününakşamıbengenesıraların,masaların,gülüpsöyleyenkümekümekızlarınarasındadolaşıyordum.Arkadaşsızdımamayalnızlıkçekmiyordum.Pencerepervazlarınınüstünedahaşimdidenkarbirikmeyebaşlamıştı.Kulağımıcamadayayıncadışarıdakifırtınanınüzgüniniltisiniiçeridekopanneşelicurcunadanayırtedebiliyordum.

Sıcakbiryuva,sevecenbirannebabadanayrılmışolsam,ayrılıkacısıbanabelkiençokbusaattekoyardı.Rüzgârıniniltisiiçimeüzgüverir,kızlarıngürültüpatırtısıdabaşımışişirirdi.Oysaşimdiikisidebirtuhafheyecanveriyorduiçime.Ateşligibiydim,üzerimdedebirgözünübudaktansakınmazlıkvardı.İstiyordumkirüzgârdahaçılgıncaessin,karanlıkbüsbütünbassın,içeridedekıyametkopsun.

Sıralarınüstündenatlayıpmasalarınaltındanemekleyerekşöminelerdenbirininyanınagittim.Orada,alevlerinönündekiyüksektelsiperinönünedizçökmüşdurumda,adıBurnsolankızıbuldum.Sessiz,dalgın,kendinibütünüylekitabınaveripçevresiniunutmuşolarak,ateşindonukışığındaokuyupduruyordu.

Arkasındanyaklaşarak,“HâlâHabeşistanPrensiRasselas’ınHikâyesimibuokuduğun?”diyesordum.

“Evet,”dedi.“Bitirmeküzereyim.”Beşdakikasonradakitabınıkapadı.Sevindimbuna.İçimden,“Şimdibelkionu

konuşturabilirim,”diyerekyere,onunyanıbaşınaoturdum.“Adınnesenin...Burns’tenbaşka?”“Helen.”“Uzaklardanmıgeliyorsun?”“Haylikuzeyedüşenbiryerdengeliyorum.İskoçyasınırınayakın.”

“Dönecekmisingeneoraya?”“Umarım;ama,geleceğihiçkimsekesinliklebilemezki!”“Lowood’danayrılmakiçincanatıyorsundur,sanırım.”“Yo,neden?BeniLowood’aöğrenimgöreyimdiyegönderdiler.Bunueldeetmeden

ayrılırsamaptallıkolur.”“Amaoöğretmen...MissScatcherdsanaöylekötüdavranıyorki!”“Kötümü?Hiçdedeğil.Serttir,titizdiro;benimkusurlarımıelbethoşgörmez.”“Seninyerindeolsambendeonuhoşgörmem.Karşıgelirimona.Oçalıdemetiylebana

vursaydı,elindenkaptığımgibiyüzünekarşıçat!diyekırıverirdim.”“Banaöylegeliyorkihiçdeböylebirşeyyapmazdın.Ama,yapsaydınMr.Brocklehurst

seniokuldankovardı.Budayakınlarıniçinbüyükbirüzüntüolurdu.Yakınlarına,çevrendekilerezararıdokunacakbirdüşüncesizlikyapmaktansa,sendenbaşkakimseyiincitmeyecekbircezayakatlanmakbinkeredahaiyidir.Hemzatenİncildebizekötülüğeiyiliklekarşılıkvermemizisöylüyor.”

“Ama,dayakyemek,sonrakalabalıkbirodanınortayerinedikilipbeklemekbanayüzkızartıcıbirşeygibigeliyor.Hemsenartıkbüyümüşsünde.Bensendendahaküçüğümama,genededayanamam.”

“Dayanmakboynumunborcudur,mademkikaçınılmazbirşey!Mademkialnımızayazılmış,çekeceğiz.Yazgımızolanbirşeyeçekememdemeksaçmalık.”

Dinledikçeşaşırıyordum.Bu“yazgıyaboyuneğme”işinikafamalmıyordubenim.Heleonunkendiniezenkişiyitemizeçıkarmasınıhiçanlayamıyor,hiçhaklıgörmüyordum.Bununlabirlikte,HelenBurns’ünherşeyebenimkavrayamadığımbiraçıdanbaktığını,onunhaklı,benimhaksızolabileceğimideseziyordum.Yalnız,osıradabunlarıincelemeyeniyetimyoktu.

“Deminkusurlarınıanlatıyordun,Helen,nedirbunlar?Bencesençokiyibirkızsın.”“Öyleysebendendersal,görünüşegöreyargıyürütme.MissScatcherd’indediğigibi,ben

pasaklınınbiriyim.Dikkatsizim,kurallarıunutuveriyorum,dersçalışacağımakitapokuyorum,düzenlideğilim.Kimizamanaşırıprogramlıbiryaşayışadayanamayacakmışımgibigeliyor.BütünbunlardaMissScatcherd’ınsinirinedokunuyor;çünkükendisiherzamantertipli,düzenli,dakik,titizdir.”

“Aynızamandahuysuz,taşyürekli,”diyeekledim.AmaHelenBurnsbanahakvermedi.Sessizceduruyordu,“MissTempledasanaMissScatcherdkadarsertdavranıyormu?”diyesordum.

MissTemple’ınadıgeçinceHelen’inociddiyüzündeyumuşakbirgülümseyişbelirdi.“Oiyiliksimgesidir,”dedi.“Herhangibirkıza,okulunenkötüöğrencisibileolsa,sert

davranmakonaacıverir.Benimkusurlarımıgörürama,incitmedensöylerbana.Beğenilecekbirşeyyaptığımzamandahakettiğimdendahacömertçeöverbeni.ÇokkusurlarımolduğununbirkanıtıdaşukiMissTemple’ınomantıklı,oyumuşaksözleribilebenidüzeltemiyor,onunokadardeğerverdiğimövgüsözlerininhatırıiçinbiledahadikkatli,dahatitizolamıyorum.”

“Tuhafşey!”dedim.“Dikkatliolmakbencekolaybirşey.”“Seniniçinkolaybirşeyolduğunahiçkuşkumyok.Senibusabahdersdinlerken

gördüm,pekdikkatliydin.MissMillerdersanlatırkensenindikkatinindağıldığıhiçolmadı.Benimdikkatimherandağılıveriyor.MissScatcherd’idinleyipbütünsöyledikleriniiçimesindireceğimyerdeçokzamansesinibileduymazoluyorum.Birdüşedalıyorumsanki.

KimileyingeneNorthumberland’daymışımgibigeliyor.Deepden’deevimizinyakınındanakanküçükdereninşırıltısınıduyargibioluyorum.Sonra,dersekalkmaksırasıbanagelince,benineredeyseuykudanuyandırmalarıgerekiyor.Söylenilenlerinhiçbiriniduymamışolduğumiçindeöğretmeninsorduğunakarşılıkveremiyorum,elbette.”

“Oysabugünnegüzelkarşılıkveriyordun!”“Rastlantı!Okuduğumuzkonubirrastlantıolarakilgimiçektideondan.Deepden’i

düşünüpdüşlerkuracağımyerdeKralI.Charles’ıdüşünüyordum.Haktanırolmakisteyenbiradamınnasılbirçokkerelerokadarhaksız,düşüncesizişleryapabildiğinimerakediyordum.‘Bütündürüstlüğüne,vicdanlıoluşunakarşın,krallıkayrıcalıklarındanötesinigörememesineyazık!’diyordum.Birazuzağıgörebileymiş,çağınıngidişinikavrayabileymiş!Genedeseviyorumonu,sayıyorum;acıyorumona...Bircinayetekurbangidişine...Zavallıkral!Evet,evet,dünyanınenkötüdüşmanıymışonunkiler.Haklarıolmadankandökmüşler.Onuöldürmelerinecüret!”

Helenkendikendinekonuşuyorduşimdi.Benimonuanlayamayacağımı;çünkübukonuylailgilipekazşeybildiğimiunutmuşgibiydi.Onukendidüzeyimeindirmekiçin:

“MissTemple’ındersindededikkatindağılıyormu?”diyesordum.“Yo...Dahadoğrusu,pekaz;çünkübenimdikkatimiçekipdüşlerimidağıtacakşekilde

konuşmasınıbiliyor.Onundilibanasonderecetatlıgeliyor.Öğrettiğişeylerde,çoğuzamantambenimöğrenmekistediğimşeyler.”

“Yani,MissTemple’ındersindeiyibiröğrencisin?”“Evet...Kendiliğinden,hiççabagöstermedeniçimdengeleniyapıyorum.Buyollaiyi

olmakbirhünerdeğilbence.”“Bencebüyükhüner!Demekkisanaiyilikyapanlarakarşısendeiyisin.Bende

böyleyim.Acımasız,haksızolanlaradaiyidavranır,boyuneğersek,kötülerefırsatvermişoluruz.Bukezkötülerhiçbirşeydenkorkmadıklarıiçiniyiolmayaçalışmazlar,gitgidedahakötüolurlar.Bizeyokyerevuranlarabizdevargücümüzlevurmalıyız.İnanıyorumbenbuna.Hemöyleyamanvurmalıyızkioinsanadersolsundaoişibirdahayapmasın.”

“Büyüdükçedüşünüşünüdeğiştirirsinumarım.Şimdilik,minicik,cahilbirkızsın.”“Ama,benşöyledüşünüyorum,Helen:Yaranmakiçinelimdengeleniyaptığımhalde

beniilledesevmeyenkimseleribendesevmemeliyim.Benihaksızyerecezalandıranlarakarşıgelmeliyim.Doğalbirşeybu;benisevenlerisevmekkadaryadahakettiğimcezayaboyuneğmekkadardoğal.”

“Bunlartanrısızyabanılkişilerinilkeleridir.Hıristiyanlar,uygaruluslarbenimsemezlerbunu.”

“Nasılyani?Anlamıyorum.”“Nefretiyenebilmekiçineniyiyol,nefret,öfkedeğildir.Nasılkiöçalmakdaaçılan

yaralarısarmaz.”“Öyleyseneyapmalı?”“İncil’iokuyupHz.İsa’nındediklerini,yaptıklarınıanlamalı.Onunsözleriniyasa,

davranışlarınıörnekbellemeli.”“Nediyoro?”“Düşmanlarınısev.Sanasövenesenhayırduaet;seninefretlehorgöreneiyilikyap.”“OzamanbenimdeMrs.Reed’isevmemgerekirama,yapamambunu.JohnReed’ede

hayırduaetmemgerekirkibudaolanaksız!”BukezdeHelenbendenaçıklamayapmamıistedi.Bendeçektiğimacıların,güttüğüm

kinlerinöyküsünü,dilimindöndüğünceanlatmayabaşladım.Duygularımcoşmuş,içimdengeldiğigibi,acıdillekonuşuyor,sözlerimisakınmayayadayumuşatmayahiçkalkışmıyordum.

Helenbenisonunakadarsabırladinledi.Ozamanbirşeylersöyleyeceksandımama,hiçbirşeydemedi.Bensabırsızlıkla,“Ee!..Mrs.Reedtaşyürekli,kötüyüreklibirkadınsayılmazmı?”diyesordum.

“Sanakarşıkötüdavranmışsakuşkusuzseninkişiliğinisevmediğiiçindir.NasılkiMissScatcherddebenimkişiliğimihiçbeğenmiyor.Ama,sendeonunsanaherdediğini,heryaptığını,nasılinceinceanımsıyorsunya!Onunhaksızlıklarıseninduygularınınüzerindenederinizlerbırakmış!Oysabenduygularımınüzerindeböylebiriztaşımıyorum.Yengeninkötülüğünü,bununsendeuyandırdığıateşliöfkeyiunutabilsendahamutluolmazmısın?Benceyaşamçokkısa.Günlerimizikingütmekle,bizeyapılankötülüklerinçetelesinitutmaklageçirirsekçokyazık!Budünyadahepimizin,herbirimizinbirsürükusuruolduğusugötürmez.Ama,birgüngelecek,umarımyakındabirgün,bukusurlarıölümlübedenlerimizdebırakıpsıyrılacağız.Buetyüküylebirliktebütüngünahlarımız,bayağılıklarımızüzerimizdendüşecek.Geriyeruhunkıvılcımıkalacakyalnız...Elletutulmayanyaşamözü;Tanrı’dankoptuğuzamankikadarsaf,genegeldiğiyeredönecek.Belkideinsandandahayüksekbirvarlığaruhverecekbukez.Belkibasamakbasamakyücelecek,birzamanlarsolukinsanruhunuoluşturanbuöz,sonunda,meleklerinparılparılruhlarıolarakyükselecek.Bununtersiolması,yaniTanrı’dankopanyaşamözününinsanruhundancanavarruhunainereksoysuzlaşmasıolamaz,değilmi?Yok,yok,inanmambenbuna.Benimbambaşkabirinancımvar.Kimseöğretmedibuinancıbana,bendekimsecikleresöylemem;ama,dörtellesarılırımona...Ondahuzurbulurum;çünküherşeyeumutkaynağıdırbuinanç.Ölümübirboşluk,birkorkukaynağıolmaktançıkarır,birhuzurkaynağı,yücebiryuvayapıpçıkar.Hemsonrabuinançsayesindebensuçluileişlediğisuçuöylegüzelayırtedebilirimki!İşlenensuçtannefretbileetsemsuçluyuyürektenbağışlayabilirim.Buinançsayesindeöçalmaisteğiduyupdatedirginolmam.Kötülükbulmakpekokadarağırımagitmez,haksızlığauğramakbeniiçimdenyıkmaz.Benhepgözlerimibuömrünsonunadikmişolarakhuzuriçindeyaşarım.”

Helen’inherzamaneğikduranbaşıbucümleyibitirirkenbirazdahaönünedoğrudüşmüştü.Onunartıkbenimlekonuşmakistemediğini,kendidüşüncelerinedalmakistediğinibakışındananladım.Ancak,düşünmesinepekfırsatbırakmadılar.Sınıfbaşkanlarındanbiri,iriyarı,kababirkız,çokgeçmedenyanımızageldi,sertbirCumberlandağzıyla,“HelenBurns...Şuandagidipçekmecenidüzelt,dikişinitopla!”diyebağırdı“YoksaMissScatcherd’içağırıpgösteririmha!”

DalmışolduğuhayallerinuçupgitmesiyleHeleniçiniçekti,hemenyerindenkalkarak,karşılıkvermeden,hiçgeciktirmeden,verilenbuyruğuyerinegetirdi.

VII

Lowood’dageçirdiğimilkmevsimkocabirçağgibigeldibana...Hemdealtınçağıfalandeğil.Yenikurallara,alışılmamışgörevlerekendimiuydurabilmemingüçlükleriyleçarpışmaktanörülmüşsıkıntılıbirçağdıbu.Kurallara,görevlereuyamamakkorkusubeniyeniyaşantımınnesnelgüçlüklerindendahabileçokhırpalıyorlardı.Oysabugüçlüklerdeyabanaatılacakcinstendeğildi.

Ocak,şubat,martaylarındadizboyukarlar,karlareridiktensonraaşılmazdurumagelenyollar,kiliseyegitmekdışında,bahçeyeçıkmamızıengelliyordu.Genede,hergününbirsaatinibahçeiçinde,açıkhavadageçirmekzorundaydık.Giyimimizbizibukarakışsoğuğundankorumakiçinyeterlideğildi.Çizmemizfalanolmadığıiçinkarlarpabuçlarımızıniçinegirerekeriyordu.Eldivensizellerimizde,ayaklarımızgibi,soğuktandonupuyuşuyor,çatlayıpyaraoluyordu.Herakşamayaklarımınmorarıpşişmesiyleçektiğimacıyıvesabahlarıbuşiş,acıyan,kaskatıkesilmişayaklarıpabuçlarasokmanınişkencesiniçokiyianımsarım.

Sonra,verdikleriyiyeceklerinazlığıdabirişkenceydi.Büyümeçağındakiçocuklarıniştahınasahipolduğumuzhaldebizeancakenmarazlıhastalarayetecekkadaryemekveriliyordu.Bubesinkıtlığındandoğanbirkötüdavranışdaküçüköğrencilerinyaşantısınıbüsbütüngüçleştirmeyeyarıyordu.Açlıktankuduranbüyükkızlarfırsatbuldukçaküçükkızlarıyakandırıpyadakorkutarakyemekleriniellerindenalmayabakıyorlardı.Kaçkezçaysaatindedağıtılanopahabiçilmezyarımdilimçavdarekmeğiniikiiriyarıkızarasındabölüştürmekzorundakaldım!Tasımıniçindekikahveninyarısınıdabirüçüncükıza,isteristemezverdiktensonra,banakalanbirkaçyudumu,açlığınşiddetiylegözlerimdenfışkıranyaşlarakatıkederekiçiyordum.

Kışpazarlarıiçsıkıcı,içkarartıcıgünlerdi.İkibuçukkilometrekadaryolyürüyerek,velinimetimizinpapazlıkettiğiBrocklebridgeKilisesi’negitmekzorundaydık.Üşümüşolarakyolaçıkıyor,buzkesmişolarakkiliseyevarıyor,ayinsırasındasoğuktankımıldayamazdurumlaradüşüyorduk.Yoluzunolduğuiçinöğleyemeğineokuladönmemizeolanakyoktu.İkiayinarasındabizleresoğuketleekmekdağıtıyorlardıkibunlardaokuldakiyemeklerkadarkıttı.

İkindiayinininsonundarüzgârtutanbirtepeyolundanokuladönüyorduk.Kuzeyebakankarlıtepelerinüzerindenesenkeskinkışrüzgârıbıçakgibi,yüzlerimizinderilerinikesiyordu.MissTemple’ınbizimbüzülmüş,sürüklenenkaraltılarımızınyanıbaşındahafif,çevikadımlarlayürüdüğünügörürgibiyim.Soğukrüzgârındalgalandırdığıdamalıkumaştanpelerinineiyicesarınır,bizeörnekolarakmoralimizigüçlendirmeyeçalışır,bizi–kendideyimiyle–“yiğitaskerlergibi”ilerlemeyeözendirirdi.Ötekiöğretmenlerçoğuzamankendileriperişandurumdaolduklarıiçin,zavallıcıklar,başkalarınayürekvermeyiakılbileetmezlerdi.

Ah,okuladönerkenşöminelerdekiateşinışığı,sıcaklığınasıldagözlerimizdetüterdi.Amaküçükkızlarabudanasipolmazdı;çünküşöminelerinikisinindeçevresindebüyük

kızlarhemencecikçiftesıralaroluştururlardı.Onlarınardındandaküçükçocuklarbirbirlerinesokularakdurur,açlıktançırpıgibizayıfolankollarınıönlüklerininaltınasokuşturarakısınmayaçalışırlardı.

Pazarakşamlarıçaysaatindeufakbiravuntuyakavuşurduk:Yarımdilimyerinebütünbirdilimekmekverilirdi,hemdeüzerinde,incenefisbirtereyağıtabakasıyla...Bu,birKutsalPazarGünü’ndenöbürKutsalPazarGünü’nekadardörtgözlebeklediğimizcennettaamıydı!Bucömertlikörneğidiliminyarısınıkendimealıkoymayıçoğunluklabaşarıyorsamdaöbüryarısınımutlakabüyükkızlardanbirinevermekzorundakalıyordum.

Pazarakşamlarıİncil’densayfalarezberlemekle,bunlarıezbereokumakla,MissMiller’inokuduğuuzunvaazlarıdinlemeklegeçiyordu.MissMiller’inbastırmayıbirtürlübaşaramadığıesnemeleronundayorgunolduğunugösterirdi.Çoğupazarakşamlarıbeş-altıküçükkızİncil’denbölümlersahnelerler,uykugözlerindenaktığıiçinçokzamanyarıbaygınyeredüşerlerdi.Budurumdauygulananyöntembuçocuklarıcezaolarakodanınortayerinedikmekti.Aradadizleritutmazolduğuiçinhepsideüstüsteyereyıkılırlardı.Ozamansınıfbaşkanlarıonlarıkaldırır,kendikullandıklarıyüksekiskemleleresırtlarınıdayayarakdikdurmayazorlarlardı.

Mr.Brocklehurst’ünziyaretlerinedeğinmedimhenüz.GerçektendebeyefendimizbenimLowood’agelişimdenhemenhemenbiraysonrayolculuğundandöndü.BelkidedostuBaşdiyakoz’unyanındakikonukluğunuuzatmıştı...Bilmem.Bildiğim,onunyokluğubenimcanımaminnetti.Onungelmesiniistemeyişiminözelnedenleriolduğunusöylememegerekyok,sanırım.Ama,neyazıkkisonundageldi.

Birgünöğledensonra(ben,Lowood’ageleliüçhaftakadaroluyordu)elimdebirküçüktaştahtayla,oturmuş,uzunbirbölmeişlemininsonucunuçıkartmayaçalışırken,dalgınlıklapencereyedoğrukaldırdığımgözlerimtamosıradadışarıdangeçmekteolanbirkaraltıyatakıldı.Ouzun,kemiklibiçimi,içgüdümletanıdımsanki!İkisaatsonradabütünokul,öğretmenlerlebirlikteayağakalkıncaböylesaygıylakiminkarşılandığınıanlamakiçingözlerimikaldırıpbakmakgereğinibileduymadım.Uzunadımlardersliğiölçergibiyürüdü.Birdakikasonra,kendisideayağakalkmışolanMissTemple’ınyanında,birzamanlarGatesheadKonağı’nınşöminesininönündedikilmişduranokapkaradirekbelirdi.Şimdiben,cesaretimitoplayarak,bumimariyapıtıyangözlesüzdüm.Evet,yanılmamıştım.Mr.Brocklehurst’tübu.Uzun,darpaltosununbütündüğmeleriniiliklemiş,eskisindendahazayıf,dahadik,sırıkgibiduruyordu.

Bugörüntükarşısındaçöküntüyeuğramamiçinözelnedenlervardı.Mrs.Reed’inogünbenimkişiliğimüstünehaksızcasöylediğisözler,Mr.Brocklehurst’ündebenimkötühuylarımıhemmüdürehemdeöğretmenlerebildireceğinesözvermesihâlâbelleğimdeydi.İlkandanberionunbusözünüyerinegetirmesinikorkuiçindebeklemiştim.Gözlerimyoldaydıhep.Buadamgelecek,geçmişimeilişkinyanlışbilgilerlebenitemellibir“kötüçocuk”olarakdamgalayacaktı.Nitekimçıkıpgelmiştiişte!MissTemple’ınyanındadurmuş,kulağınabirşeylerfısıldıyordu.Benimkötülüğümüaçıkladığındanhiçkuşkumyoktu.Bende,işkencegibibirkaygıylaMissTemple’ıngözlerinebakıyor,heranbukoygunbakışlarıntiksintiyle,horgörüşlebendenyanadönmesinibekliyordum.Kulaklarımdakirişteydi.Oturduğumyeröndeolduğuiçinçokdikkatedinceadamındedikleriniduymayabaşladım.Busayedede,hiçdeğilsebirsüreiçin,kaygıdankurtuldum.

“Lowton’danaldığımiplik,işinizigörürsanıyorum,MissTemple.Tambasmagömlekdikmeyeuygungibigeldibana.İğnelerideonagöreseçtim.MissSmith’esöyleyin,dikiş

iğnesiiçinmakbuzhazırlamayıunuttumama,önümüzdekihaftagönderirim.Sonra,kesinlikle,öğrencibaşınabireriğnedenötedağıtmasın.Fazlasınıverirsenizdeğerbilmez,yitiriverirler.Ha,hanımefendi,sırasıgelmişkenyünçoraplaradadahabirözengösterilirseçoksevinirim.Songelişimdemutfakbölümününavlusunaçıktım,oradakiiptekuruyançamaşırlarıgözdengeçirdim.Birsürüsiyahyünçorapvardıkihiçeldengeçmemişlerdi.Üzerlerindekideliklerçoktandıryamayüzügörmediklerinibelliediyordu.”

Adamsustu.MissTemple,“Söylediklerinizyerinegetirilecektir,efendim,”dedi.“Ha,hanımefendi,çamaşırcıkadınınsöylediğinegörekızlardankimilerinehaftadaiki

keztemizbluzveriliyormuş.Oysagereğihaftadaancakbirkezdir.”“Efendim,durumusizeanlatabileceğimisanıyorum.Agnes’leCatherineJohnstonegeçen

perşembeLowton’dakibirarkadaşlarınaçayaçağrılıydılar.Buyüzdentemizbluzgiymelerineizinverdim.”

Mr.Brocklehurst,“peki”gibilerdenbaşınısalladı.“Neyse...Buseferliküzerindedurmayacağım.Ama,bugibişeylerpekyinelenmesin

lütfen.Sonra,benişaşırtanbaşkabirşeydahavar:Kâhyakadınlahesaplarıgözdengeçirirkenbaktım...Sonikihaftaiçindeikikezkızlarapeynirekmektenoluşanbiröğleyemeğiverilmiş.Bunasılolur?Yönetmelikyönergesinebakıncaöğleyemeğidiyebirşeygöremiyorum.Buyeniliğikimçıkardı...Kiminizniyle?”

MissTemple,“Ondanbensorumluyum,efendim,”dedi.“Ogünçıkankahvaltıokadarkötüydükiçocuklaryiyemediler.Bendeonlarınakşamyemeğinekadaraçgezmelerinidoğrubulmadım.”

“Hanımefendi,birdakikanızıricaedeceğim.Biliyorsunuzkibukızlarınyetiştirilmesindeuyguladığımilkeonlarılükse,rahataalıştırıpşımartmakdeğil,dayanıklı,sabırlı,azlayetinenkişileryapmaktır.Boğazkonusunda,herhangibiryemeğinbozulması,çokyadaazpişmesigibiufaktefekkazalarolsabile,bukazayıkapatmakiçinkızlaraherzamankindendahanefisbirşeylervermekgerekmez.Böyleyapılırsaöğrencilerinmaddeselvarlıklarışımartılmış,buokulunamacıunutulmuşolur.Böylebirkazaoldumubundançocuklarınruhunuyüceltmekamacıylayararlanmalı,çocuklarıgeçiciyokluklarakarşıdayanıklıolmayaalıştırmalıdır.Hattaböyledurumlardakısabirdemeçvermekpekyerindeolur.AklıbaşındabiröğretmenbufırsatınimetbilerekilkHıristiyanlarınçektiklerinden,azizlerinçilelerinden,UluPeygamberimizinpeşindengelenlere,‘Çarmıhlarınızıalındapeşimdengelin!’deyişinden,insanoğlununsaltekmekledoymayıpTanrısözünedeaçolduğunusöylemesindendemvurabilir.Peygamberimiz,‘Nemutlubenimuğrumaaçlık,susuzlukçekeceklere!’demiş...Busözleröğrencileresöylenebilir.Sizbusübyanlarınmidesinedibinitutmuşlapayerinepeynirekmekverdiğimizzamanbelkigünahkâr,ölümlübedenlerinibesleyebilirsiniz...Ama,ölümsüzruhlarınınasılaçbıraktığınızıbirdüşünsenize!”

Mr.Brocklehurstgenesustu.Epeyduygulanmıştıbesbelli.İlkzamanlargözleriniyereindirmişolanMissTempleşimditamkarşıyabakıyordu.Herzamanmermergibirenksizolanyüzüşimdimermerinsoğukluğuna,donukluğunadabürünmüşgibiydi.Heleağzınıöylebirsımsıkıkısmıştıkiaçabilmekiçinbirtaşçımalasıgereklisanırdınız.Alnıda,zamanla,çatıkkaşlıbiryontununalnınabenzemişti.

BuaradaMr.Brocklehurstşömineninönünde,elleriarkasında,kurumlubiredaylaokulugözdengeçirmekteydi.Birdenşöylebirirkildi,gözlerinikırpıştırdı.Sankigördüğübirşeyonubeynindenvurmuşyadagözlerinikamaştırmıştı.Müdireyedoğrudönerekozamana

kadarkullanmamışolduğuacelebirkonuşmayla,“MissTemple,MissTemple,o...Okızneöyle...Okıvırcıksaçlıkız?”diyesöylendi.“Kızılsaçlı,hemdekıvırcık...Hemdeçepeçevrekıvırcık!”

Bastonunuuzatarakbutüylerürperticigörüntüyüişaretetti.MissTemplesondereceyavaş,sakin,“JuliaSevern,”dedi.“JuliaSevern’seneolmuş,efendim?JuliaSevern’sesaçınedenkıvırcık?Buokulun

bütünamaçlarını,ilkelerininedenhiçesayıyorböyle?Burasıdindarcayönetilenbirhayıryuvasıdır...Böylekuzugibikıvırkıvırgezilirmi?”

MissTemplebirazöncekindendahayavaş,dahasakinbirsesle,“Julia’nınsaçıkendindenkıvırcık,”dedi.

“Kendindendemek!Ama,bizherşeyikendihalinebırakacakdeğilizsanırım.BenbukızlarınTanrı’yayakınolarakbüyümeleriniistiyorum.Hemnedirbusaçlarınuzunluğuböyle?Saçlarınbaşlarayapışık,dümdüz,yalınolmasınıistiyorum,diyekaçkezsöyledim.MissTemple,bukızınsaçıiyicekısaltılmalı.Yarınbirberbergönderirim.Zatensaçlarıfazlauzunolanbaşkakızlardagörüyorumarada.Şuuzunboylukız,lütfensöyleyinyüzünüduvaradoğrudönsün.Enüstsınıftakibütünkızlarasöyleyin...Hepsiyüzleriniduvaradönsünler.”

MissTemple,elindeolmadangülümsediğinigizlemekistergibi,mendilinidudaklarınınüzerindengeçirdi.Ama,istenilenbuyruğuverdi,enüstsınıftakikızlardakendilerindenistenilenşeyikavrayabildiklerizamanayağakalkıpduvaradoğrudöndüler.

Oturduğumsıranınüzerinebirazarkayadoğruyaslanarakonlarınbakışlarını,yüzkıpırtılarınıgörebiliyordum.BunlarıMr.Brocklehurst,neyazıkkigöremiyordu.Görebilseydiodaalgılardıkibukızlarındışkalıplarınadilediğibiçimiverebilmekiçinneyaparsayapsın,içdünyalarınınüzerindekietkisikendisininsandığındançokdahaazdı.

Mr.Brocklehurstşimdibucanlımadalyonlarıntersyönlerinigözdengeçirdi,sonrakararıbildirdi:

“Bütünbutopuzlarbozulacak!”MissTemplekarşıgelirgibibirkıpırdandı.Adam,“Hanımefendi,”diyekonuşmasınısürdürdü.“BenöylebirEfendi’ninkuluyumki

O’nunegemenolduğuülkebudünyadadeğildir.Benimkutsalgörevimbukızlarıniçindekibütündünyevizayıflıkların,tutkularınbaşınıezmek,onlaraterbiyeöğretmektir;süslenippüslenmekdeğil!Oysakarşımızdakibugençkızlardanherbirininsaçıörgülü!Busaçlarıkibirvegururkendielleriyleörmüşsanki!Tekrarediyorum,bütünbunlarkesilecek!Birdüşünsenizebunekadarzamanıboşaharcamaktır,ne...”

Mr.Brocklehurst’ünkonuşmasıburadakesildi;çünküiçeriyeüçziyaretçihanımgirmişti.Keşkebirazöncegelipdegiyimkuşamkonusundakisöylevidinleselermiş!Çünküüçüdekadifeler,ipekliler,kürkleriçinde,şahanekılıklarabürünmüşlerdi.Buüçhanımdanikisi(onaltı-onyediyaşlarındagüzelgüzelkızlar),ozamanpekmodaolan,devekuşutüyüylesüslü,gümüşikürkşapkalargiymişlerdi.Buşıkşapkalarınaltındandaözenlekıvrılmış,gürsarıbuklelertaşmaktaydı.Dahabüyükolanüçüncühanımçevresikürklü,ağır,pahalıbirkadifeşalabürünmüş,alnınada,Fransausulü,buklelibirtakmaperçemdüşürmüştü.

MissTemplebuhanımlarısaygıylakarşıladı.Onlaraseslenişinden,bunların,Mr.Brocklehurst’ünkarısıylakızlarıolduklarınıanladık.Kendileriodanınbaşköşesindekionurkoltuklarınaoturtuldular.Meğeronlardaailereisiylebirliktegelmişler.Mr.Brocklehurstkâhyakadınlahesapgörür,çamaşırcıyısorguyaçeker,müdürenutukatarken,karısı,kızları

dayukarıdakiodalarladolaplarıdenetlemişler.ŞimdiüçübirdenyatakhanelerdedolaplardansorumluolanMissSmith’eçeşitlidüşüncelerini,kınamalarınıbildirmeyebaşladılar.Ama,benimonlarıdinleyecekgücümyoktu;çünküdikkatimibambaşkabirsorunçekipbağlamıştı.

Şudakikayakadar,Mr.Brocklehurst’leMissTemple’ınkonuşmalarınakulakverirken,biryandandakendikişiselgüvenliğimisağlamakiçinönlemleralmaktangerikalmıyordum.Kendimigözdengizlemeyidebununiçintekçaresayıyordum.Buamaçlaiyicearkayabüzülmüş,bölmeişlemleriyleuğraşıyormuşgibiyaparakküçüktaştahtamıyüzümünönünedoğrututmuştum.Böylece,sonunakadarkimseningözüneçarpmamayıbaşarabilirdim...Ohınzırtaştahtaelimdenkaymasaydı!Tahtanınçattdiyeyeredüşmesiylebütüngözlerbenimüzerimeçevrildi.Artıkherşeyinbitmişolduğunubiliyordum.İkiyebölünentahtamıalmaküzereayağakalkarkenkendimienkötüolasılıklarahazırlıyordum.Nitekimkorktuğumbaşımageldi.

Mr.Brocklehurst,“Dikkatsizbirkız!”dedi.Sonrada,“Ha,şuyeniöğrenciymiş,”diyeekledi.Dahabensolukbilealmadano,“Bukızailişkinbirçiftsözümvar,unutmayayım,”diyemırıldandı.Sonrayükseksesle(ah,neyüksekgeldibusesbana!)“Taştahtasınıkırançocukburayagelsin!”dedi.

Banakalsayerimdenbilekımıldamazdımama,büyükkızlardanikisibenitutupayağakaldırdılar;öne,korkunçyargıcımadoğruitelediler.SonraMissTemplebeniyavaşçaelimdentuttu,yargıcımıntamönünekadarçekti.Busıradafısıltıyla,

“Korkma,Jane,kazaolduğunubengördüm.Cezayemeyeceksin,”dedi.Buşefkatdolufısıltıyüreğimebirhançergibisaplandı.İçimden,“Birkaçdakikasonrada

beniyalancısanarakkötügörecek,”diyordum.Reed,BrocklehurstveOrtakları’nakarşıbiröfkeateşidamarlarımıtutuşturdu.BenbirHelenBurnsdeğildim!

Mr.Brocklehurst,sınıfbaşkanlarındanbirininüzerindenkalkmışolduğuyüksekbiriskemleyigöstererek,“Getirinşuiskemleyi!”dedi.Getirdiler.“Şuçocuğuoturtunoraya.”

Beniorayaoturttular.Kimler?Bilmiyorum.Ayrıntılarıalgılayacakdurumdadeğildim.BenşimdiyalnızMr.Brocklehurst’ünburnuylaaynıdüzeyeyükseldiğimi,onunlaaramdayarımmetrekadarbiruzaklıkkaldığını,aşağılardaiseturuncu,moripeklilerlegümüşrenklitüylerindalgalandığınıgörebiliyordum.Mr.Brocklehurstşöylebiröksürerekboğazınıayıkladı.Sonraailesinedöndü.

“Hanımlar,”dedi,“MissTemple,öğretmenler,çocuklar...Bukızıhepinizgörüyormusunuz?”

Görmezolurlarmıydıhiç!Onlarıngözlerini,kavrulantenimde,ateşyakmakiçinkullanılanbüyüteçlergibiduyumsuyordum.

“Görüyorsunuzya,dahayaşıpekküçük.Görünüşolarakdasıradanbirçocuktipivarüzerinde.UluTanrıonadahepimizeverdiğibiçimivermeklütfundabulunmuş.Onundamgalıbirkişiolduğunubelirtecekbirtekkusuru,sakatlığıyok.KiminaklınagelirkiŞeytandahabuyaştanonukendinekulolarak,yardımcıolarakseçmiş?Ama,üzülereksöylemekzorundayımki,işinaslıneyazıkki,böyle.”

Birduraklama.Benbuaradakendimitartıyor,artıkolanınolduğunu,karşılaştığımgüçdurumdankaçamayacağımagöre,başımagelenedirençledayanmamgerektiğinidüşünüyordum.Siyahmermerdenyontulmuşabenzeyendinadamı,duygulubirdillekonuşmasınısürdürdü:

“Sevgiliyavrularım...Üzücü,içleracısıbirolaybu;çünküsizlereşunusöylemekle

görevliyimkiTanrı’nınküçükkullarındanbirinebenzeyenbuçocuk,aslındasürüdenayrılmışbirkuzudur.Onakarşıtetiktebulunmanız,onabenzememeyeçalışmanız,gerekirseondankaçınmanız,onunlaoynayıpkonuşmaktansakınmanızgerekir.Öğretmenler,onadikkatediniz;herhareketinigözaltındatutunuz,hersözünüiyitartınız,ruhunukurtarabilmekiçinvücudunuhırpalayınız.Kurtarmakolasımıdır,bilmiyorumya!Çünkübukız(söylemeyedilimvarmıyor)buçocuk,birHıristiyanülkesindeyaşadığıhalde,dinsizlerinçocuklarından,putatapanlardanbinbeter...Çünküyalancı!”

Genebirduralamaoldu.Şimdibenkendimiiyicetoparlamışolduğumiçin,BrocklehurstHanımlarınceplerindenmendilleriniçıkararakgözlerinegötürdükleriniveanneleri,“Vahvah!”diyeönearkayasallanırkenkızların,“Amannekorkunç!”diyemırıldandıklarınıduyabiliyordum.Brocklehurstkonuşmasınısürdürdü:

“Onunyalancıolduğunuvelinimetininkendisinden,onubiröksüzyavruolarakbağrınabasan,kendiçocuğugibiyetiştireniyiyürekliinsan,dinibütünhanımefendidenduydum.Busefilkız,yengesindengördüğüiyiliklere,cömertliğeöylekorkunç,öylemüthişbirnankörlüklekarşılıkvermişkivelinimetisonundaonukendiçocuklarındanayırmakzorundakalmış;çünkübuhainkızınomasumyavrularakötülükaşılayacağındankorkmuş.İşte,böylece,bukızı,yolagelsin,diyeburayagönderdi.NasılkieskizamanlardaYahudileraralarındakihastalarıBethesdaHavuzları’nınçırpıntılısularınagönderirlermiş.Sayınmüdür,öğretmenler,yalvarırımsize,bukızınçevresindekisularındurulmasınaizinvermeyiniz!”

BudokunaklıkapanışsözlerindensonraMr.Brocklehurstpaltosununenüstdüğmesinidüzelterekailesinebirşeylermırıldandı.Onlardaayağakalktılar,MissTemple’ıeğilerekselamladılar,sonrayüksekziyaretçilerimizşahanebiredayladışarıçıktılar.Yargıcımtameşiktearkasınadönerek:

“Kıziskemleninüstündeyarımsaatdahakalsın,”dedi.“Akşamakadardakimsekendisiylekonuşmasın.”

İşteböyle...Oyüksekyerdekalakalmıştım.Benkicezaolarakodanınortayerinedikilmeyedayanamayacağımısöylemiştim,şimdibuutançdireğininüzerindedünyayateşhiredilmekteydim.Duygularımsözleanlatılmaz!Ama,tamiçimdenkabaranbirdalgasoluğumukeser,gırtlağımadüğümlenirken,öğrencilerdenbirkızyerindenkalkarakyanımdangeçti,geçerkendegözlerinikaldırıpbanabaktı.Negaripbirışıkyanıyordubugözlerde.Sankiölmeküzereolanbirköleninönündenbiraziz,birevliyageçmiş,kendiruhgücünüzavallıköleyeaşılamıştı.İçimdenkabarançılgınduygularıbastırdım,başımıdimdikhavayakaldırdım.HelenBurns(evet,oydu),MissSmith’eelindekidikişleilgili,sudanbirsorusordu,böylehiçyoktanyerindenkalkıpsorusorduğuiçinazaryedi,geneyerineoturdu.Bukezyanımdangeçerkengülümsedibana.Ama,negülümseyiş!Şimdibilegörürgibioluyorum.Biliyorumkibugülümseyişyücebirruhun,gerçekbiryiğitliğinbelirtisiydi,onunoinceyüzündekigüçlüçizgileri,oçukurabatmışmavigözlerinibirmelekyüzügibiaydınlatmıştı.OysaosıradaHelenBurnskolunda“pasaklı”etiketinitaşıyordu.DefterinikirlettiğiiçinMissScatcherd’inonukuruekmeklesadesuyamahkûmedişininüzerindendahabirsaatyageçmiş,yageçmemişti.İnsanyaradılışıkusurludur.Enparlakyıldızlarınbileüzerindelekelervardır.MissScatcherd’inkigibigözleryıldızlarınparlaklığınıgörmezlerdeancakbuufaktefeklekeleriseçerler.

VIII

Dahabenimyarımsaatlikcezasüremdolmadansaatbeşivurdu.Bütünokulçayiçmekiçinyemekhaneyegitti.Bendeiskemlemdenaşağıinmekgözüpekliğinigösterdim.Alacakaranlıkiyideniyiyebastırmıştı.Birköşeyesinipyereoturdum.Şusaatekadarbaşımıdiktutmuşolanruhgücüerimeyebaşlamıştı.Tepkikendinigösterdi,çokgeçmedenöylesinekarşıgelinmezbirüzgübenipençesinealdıkiyüzükoyunyerekapandım,ağlamayabaşladım.HelenBurnsyanımdadeğildiartık.Tekbaşımakalıncakapıpkoyuverdimkendimi,gözyaşlarımtahtalarııslatmayabaşladı.

OysabenLowood’agelinceokadariyiolmaya,öyleçokşeyöğrenmeyekararvermiştimki!Birsürüarkadaşedinecek,herkesinsaygısını,sevgisinikazanacaktım.Hattagözlegörülürilerlemelergöstermiştimbile!Dahabusabahsınıfbirincisiolmuştum.MissMillerbenicandanövmüş,MissTempledehoşnutluklagülümsemiş,ayrıcasözvermişti:Dahaikiayböyleilerlemegösterirsemkendisibanaresimdersiverecek,Fransızcaöğrenmemedeizinverecekti.Sonra,öğrenciarkadaşlarımladaaramiyiydi.Yaşıtlarımbenikendileriylebirtutuyorlar,büyükkızlardabenipeköyleeskisigibiezmiyorlardı.Gelgelelim,şuandageneyıkılmış,ayaklaraltındaçiğnenmiştim.Birdahaayağakalkıpbaşımıkaldırabilecekmiydim?“Hiçbirzaman!”diyedüşünüyor,bütünvarlığımla,“Ölsem!”diyordum.

Benböyleyükseksesle,kesikkesik“Ölsem!”diyeağlarkenbirisiiçerigirerekbanadoğruyaklaşmıştı.Silkinerekdoğruldum.GelengeneHelenBurns’dü.Sönmeküzereolanateşinışığındaonuhayalmeyalseçebiliyordum.Kahvemleekmeğimigetirmişti.

“Hadi,yebiraz,”dediBenkahveyide,ekmeğideittim.Tekbiryudum,tekbirkırıntıbileboğazıma

dizilecekmişgibigeliyordu.Helenbanabakıyordu.Şaşıyordubelkide;çünküneyapsamyenemiyordumüzüntümü,yükseksesleağlayıpduruyordum.Helenyanıbaşıma,yereoturarakkollarınıdizlerinesarıpbaşınıkollarınadayadı,hiçsesiniçıkarmadı.İlkkonuşanbenoldum.

“Helen...Herkesinyalancıbildiğibirkızınyanındaniçinduruyorsun?”“Herkesmidedin,Jane?Nemünasebet!Sanayalancıdenildiğiniyalnızcaseksenkişi

duydu.Dünyadayüzmilyonlarcainsanvar.”“Bananeomilyonlardan!Benimtanıdığımseksenkişibeniküçükgörüyorya...Senona

bak!”“Jane,yanılıyorsun.Bukonudaseniküçükgörentekbirkişibileyoktur,buna

inanıyorum.Birçoklarıdasanaacıyorlardır.”“Mr.Brocklehurst’ünodediklerindensonranasılacırlar?”“Tanrıdeğilya!Hattabeğenilen,büyükbiradambiledeğil!Kimseciklersevmezonu

burada;kendinisevdirmekiçinhiçbirşeyyapmazki!Oseniözellikleövüp,göklereçıkarsaydıburadabirçokkişisana,(gizliyadaaçıkolarak)düşmankesilirdi.Şimdikızlarınçoğu,gözealabilseler,gelipseninderdineortakolurlar.Belkibirkaçgünpekyanınasokulanolmazama,içlerindesanakarşıgizlibiryakınlıkvar.Herzamankigibiiyibirinsanolmayı

sürdürürsenonlardabuduygularınıyakındageneortayavururlar...Hemdebukezeskisindendahaaçıkolarak.HemJane...Başkabirşeydahavar...”

Helenduralamıştı.Elimionunelinevererek,“Oneymiş,Helen?”diyesordum.Helenparmaklarımıısıtmakiçinağırağırovuşturarak,“Bütündünyasendennefretedip

senikötüdiyetanısabileseninkendivicdanınrahat,suçsuzolduğusürecehiçarkadaşsızkalmazsın,”dedi.

“Yok...Kendivicdanımrahat,”dedim.“Bunubiliyorumama,yetmiyorbubana.Başkalarıdabenisevmezsebenölmeyiyaşamayayeğtutarım.Sevilmemek...Yapayalnızlık...Bunlaradayanamamartık,Helen!İnanbana;senden,MissTemple’dan,gerçektensevdiğimkişilerdenbirazsevgibulabilmekiçinkolumunkırılmasınabileseveseverazıolurum...Azgınboğalarınboynuzunaatarımkendimi.Çifteatanatlarınayağıaltınagiderdururum...Nallarıgöğsümüparalasagamyemem...”

“Sus,Jane!İnsansevgisiniçokbüyütüyorsungözünde.Aşırıateşlisin.Kendinitutmasınıbilemiyorsun.Şuvücudunuyaratıpiçinecankoyanoyüceelseniniçin,kendiölümlüvarlığındanveseningibiölümlüolanötekivarlıklardançokdahabaşkaavuntularbağışlamıştır.Budünyanın,insanoğlunundışındagözlegörülmeyenbirdünya,birderuhlartayfasıvar.Bugizlidünyabizidörtbiryanımızdankuşatmışdurumdadır.Oruhlardabizimbaşımızdanöbettedir;çünküonlarabizlerikorumagöreviverilmiştir.Bizlerbudünyadaacıdan,utançtanölsekbile,herkesingözündendüşsek,lanetlerialtındaezilsekbile,meleklerbizimçektiklerimizigörür,masumsakbizimmasumluğumuzuanlarlar.Örneğin,senşimdimasumsun.Mr.Brocklehursthiçdüşünmeden,utanmadançokbilmişliketti.Mrs.Reed’denduymuşolduklarınısöyleyiverdi.Oysa,seninduygulubakışlarından,tertemizalnındandürüstlük,içtenlikakıyor.Bumasumluğununödülünügöreceksin.Tanrıbiziiyiceödüllendirmekiçinruhumuzuntenimizdenayrılmasınıbekliyor.Öyleyseüzüntüyenedenkaptıralımkendimizi,mademkiömürkısa,ölümdemutluluğagidenbiryoldur?”

Bunakarşılıkvermedim.Helenbeniyatıştırmıştı;gelgelelimbanaverdiğihuzurdaanlatılmazbirhüzüntortusudavardı.Okonuştukçaiçimiyasbürümüştü,amabuyasınnedeninibilemiyordum.Konuşmasıbitincesoluksoluğakalmıştı.Kurukuruöksürdübiraz.Bunuduyuncabiraniçintasalarımıunuturgibioldum,içimdeonakarşıbelirsizbirkaygıduydum.Başımıonunomzunayaslayarakkolumubelinesardım.Odabenikendinedoğruçekti;böylecehiçkonuşmadandurduk.

Bizböylebirbirimizesarılalıpekçokolmamıştıkiodayabirbaşkasıdahagirdi.Hızlananrüzgârınkarabulutlarıitmesiyleayortayaçıkmış,penceredeniçeridolanışığı

bizede,yaklaşankaraltınınüzerinedevurmuştu.BununMissTempleolduğunuosaattanıdık.

“Senibulmayageldim,JaneEyre,”dedi.“Odamagelmeniistiyorum.MademHelenBurnsdeburada,odagelsin.”

Ayağakalkıpdışarıçıktık.Müdireninpeşinedüşerekkıvrımlıkoridorlardangeçtik,birdemerdiventırmanarakonunodasınavardık.Şömineharılharılateşyanıyordu,odanındaiçaçıcıbirgörünümüvardı.MissTemple,HelenBurns’üşömineninyanındakialçakkoltuğaoturttu,kendisiöbürüneoturdu,benideyanınaçağırdı.Başınıeğipyüzümebakarak:

“Fırtınadindimiartık?”diyesordu.“Ağlayarakderdiniboşaltabildinmi?”“Bununolanağıvarmı?”“Neden?”“Haksızyeresuçlandımdaondan.Şimdisiz,başkalarıherkesbenikötübileceksiniz.”

“Davranışlarınnasılsabizseniöylebileceğiz,kızım.İyibirçocukolmayısürdürürsenbizihoşnutbırakırsın.”

“Sahimi,MissTemple?”MissTemplekolunuomzumadolayarak,“Sahiya!”dedi“Şimdisöylebana,Mr.

Brocklehurst’unvelinimetdediğihanımkim?”“Mrs.Reed,dayımınhanımı.Dayımölünce,benideonaemanetetmiş.”“Demekkendiliğindenbağrınabasmamışseni?”“Hayır,efendim,istemeyerekyapmışbuişi.Hizmetçilerdenkaçkezduydum:Dayım

ölümdöşeğindeonayeminettirmişbanaölünceyedeğinbakmasıiçin.”“Jane,belkibilirsin;bilmiyorsandabensanasöyleyeyim,birinsanaherhangibirsuç

yüklendiğizaman,savunmasınadaizinverilir.Senideyalansöylemeklesuçladılar.Elindengeldiğikadarsavunkendini,dinliyorum.Doğruolarakanımsadığınherşeyianlatama,kendindenhiçbirşeykatmadığıngibihiçbirşeyideabartma.”

Kendikendimeyeminettim.Sondereceölçülükonuşacak,herşeyiolduğugibianlatmayaçokdikkatedecektim.Söyleyecekleriminbirbirinitutmasıiçinbirandüşünüpkafamıtoparladım,sonraçocukluğumunacıklıöyküsünütümüyleanlattım.Heyecandanbitikolduğumiçin,buhüzünlükonuyuişlerkenağzımdansözlerherzamankindendahasakinçıkıyordu.Helen’inhınç,kinduygularıüstünesöylediklerinianımsıyor,öykümeherzamankindendahaazateş,barutkatıyordum.Böyleölçülü,yalıtılmışolarakanlatılınca,başımdangeçenlerdahaaklayakıngeliyorduKonuştukçaMissTemple’ınbenimhersözümeinandığınıseziyordum.

BuaradageçirdiğimkrizdensonraMr.Lloyd’unbenigörmeyegelişinideanlatmıştım;çünkübenimiçinhâlâbirkarabasanolanokırmızıodaolayınıhiçunutamıyordum.Bunuanlatırkenkendimitutamayıpheyecanakapıldığımdagerçekti;çünküMrs.Reedoçılgınbağışlanmaisteğimireddederek,beniokaranlık,hortlaklıodayaikincikezkapadığızamaniçimedolanacının,korkununanısıhiçbirşekildeyumuşamıyor,sönükleşmiyordu.

Anlatacaklarımbitmişti.MissTemplebeniuzunbiransesçıkarmadansüzdü.Sonra,“Mr.Lloyd’unadınıuzaktanuzağaduydum,”dedi.“Onamektupyazacağım.Vereceğikarşılıkseninanlattıklarınıtutarsa,seniyalancılıkdamgasındanherkesinönündekurtaracağım.Ama,benimgözümdesendahaşimdidentemizeçıkmışdurumdasın,Jane.”

Kolunuomzumdançekmeyereköptübeni.Böyle,onasokulmuşoturmaknegüzeldi.Onunyüzüne,elbisesine,üzerindekibirkaçsüseşyasına,obeyazalnınınikiyanındakiparlakbuklelerine,ışılışılgülümseyenokoygungözlerinebakmak,banaçocukçabirkıvançveriyordu.

MissTemplesonradaHelenBurns’edönerek“Sennasılsınbuakşam,Helen?”diyesordu“Çoköksürdünmübugün?”

“Pekhergünkükadaröksürmedimsanıyorum,efendim.”“Yagöğsündekiacı?”“Birazdahaiyi.”MissTempleayağakalkarakHelen’inelinitutupnabzınıyokladı.Yenidenyerinedönüp

oturduğuzamanhafifçeiçiniçektiğiniduydum.Birandalgındurdu,sonragenekendinitoparlayarakneşeylekonuştu:

“Sizikinizdebenimkonuğumsunuzbuakşam,”dedi.“Sizeikramdabulunmamgerek.”Çıngırağıçaldı,içerigirenhizmetçiye,“Bendahaçayımıiçmedim,Barbara,”dedi.“Lütfen

tepsimiburayagetiriver.Buikiküçükhanımiçindetabak,bardakkoy.”

Çokgeçmedençaytepsisiiçerigetirildi.Oparlakçayibriğiyleporselenfincanlar,tabaklar,şömineninönündekiküçük,yuvarlakmasanınüzerindenedegüzelduruyordu!Çaylakızarmışekmeğinkokusunasıldaağızsulandırıyordu!Ama,neyazıkki(karnımacıkmayabaşlamıştı)tabağınüzerindeçokazekmekvardı.BunuMissTempledaanlamıştı.

“Birazdahaekmekletereyağıgetiremezmisin,Barbara?”dedi.“Üçkişiyeyetmezbu.”Barbaragitti,azsonragenegeldi.“Efendim,Mrs.Hardendiyorki,gerektiğikadargöndermiş.”ŞunubelirtmemgerekkikâhyaMrs.HardentamMr.Brocklehurst’üngönlünegörebir

kadındı:Yarıdemirden,yarıkorsekemiğindenyapılmış!MissTemple,“Zararıyok,Barbara,neyapalım,bizdebununlaidareederizartık,”dedi.

Barbaradışarıçıkıncadagülümseyerek,“İyibirrastlantıolarakbugünelimdeşudurumukapatacakolanaklarvar,”dedi.

Helen’lebenimasayaoturtupönümüzebirerbardakçaylainceama,nefisbirerparçakızarmışekmekkoydu.Sonrakalktı,kilitliduranbirçekmeceyiaçtı,içindenkâğıdasarılıbirpaketçıkardı.Birazsonragözlerimizinönündeoldukçabüyükbirsusamlıçörekduruyordu.

“Sizegeceiçinbundanbirerparçaverecektimama,mademkiekmeğimizyetmeyecek,bizdeşimdiyeriz,”dedi.

Sonraçöreğicömertçedilmeyebaşladı.Oakşamcennettaamıyedik,cennetnektarıiçtiksanki!Cömertçesunulannefis

yiyeceklerleaçlığımızıgiderirkenevsahibimizinyüzündebelirentatlıgülümseyişşölenimizinbelkientatlıyönüydü.Çayfaslıbitiptepsikalktıktansonrageneşömineninbaşınaoturduk.MissTemple,Helen’lebenimaramdaydı.Helen’lekonuşmayabaşladı.Onlarınkonuşmasınıdinleyebilmekgerçekbironurdu.

MissTemple’ındavranışlarıhepöylesinedingin,hareketleriöylesineağırbaşlı,konuşmasıöyleyalınveinceydikionunyanındainsanınheyecandankendiniunutması,coşmasıolanaksızdı.Onuseyredipdinleyenlerinduyduğuhayranlıkherzamançekingenlikleyoğrulur,gemlenirdi.Şusıradabenimdeonakarşıolantutumumböyleydi.Nevarki,HelenBurns’ünkarşısındaafallayıpkalmıştım.

Canacankatançaylaçörek,şöminedekiparlakateş,çoksevilenmüdireninvarlığıHelen’inruhundakibütüncevherleriuyandırmıştısanki.Şuakşamakadarhepkansız,solukgördüğümyanaklarıalalyanıyor,gözleridalgınbirışıklaparlıyordu.RuhununcevheridışarıvurdukçaHelen’ingözleriMissTemple’ınkindenbiledahagüzelolupçıkıyorgibiydi.Negözlerininrenginde,nekirpiklerininuzunluğunda,nekaşınınçizgisindeydibugüzellik...Saltanlam,bakış,ifadegüzelliğiydi.

Sonra,Helen’inruhududaklarındandadışarıtaşargibiydişimdi.Öylebirdildökülüyordukibududaklardan,kaynağıneresidir,bilemiyordum.Böylesaf,böylecoşkun,böyleparlakbirpınarıiçinesığdırmayaondörtyaşındabirkızınyüreğiyetermiydiacaba?Benimiçinunutulmayacakolanogecede,Helen’inkonuşmasınıdinledikçeiçimedoğdukibukız,başkalarınınuzunbirömürboyuncayaşadıklarıhayatıkısacıkbirsüreyesığdırmayaçalışmaktadır.

MissTempleileHelenhiçduymamışolduğumşeylerdenkonuşuyorlardı:Tariholmuşçağlar,uluslar,uzakülkeler,doğanınkeşfedilmişyadaedilmemişgizleri.Kitaplarüzerinedekonuşuyorlardı.Nedeçokkitapokumuşlardı!Kafalarınıniçindenebüyükbilgihazinelerivardı!Sonra,birçokFransızismi,yazarıdayakındantanıyorlardı!HeleişLatinceyegelinceduyduğumşaşkınlık,hayranlıkdoruğunaulaştı.MissTemple,Helen’e,“Arasırabirazzaman

ayırıpdababandanöğrendiğinLatinceyeçalışıyormusun?”diyesorduveraftanbirkitapindirerekHelen’eVergilius’tanbirsayfaokuyupİngilizceyeçevirmesinisöyledi.Helendeonundediğiniyaptı.Arkadaşımınokuduğuherahenklicümleüzerinegözlerimbirazdahafaltaşıgibiaçılıyordu!Helensayfayıdahayenibitirmiştikiyatmasaatinibildirençıngırakçaldı.Gecikmekolmazdı.MissTempleikimizidekucaklayıpbağrınabastı.

“Tanrı’yaemanetolun,çocuklarım!”Helen’ibirazdahafazlabastıbağrına;birazdahaisteksizliklebıraktı.Bakışlarıkapıya

kadarHelen’iizledi;Heleniçinbirkezdahagöğüsgeçirdi.GözlerindenbirdamlayaşaktıysabudaHeleniçindi.

YatakhaneyeulaşıncaMissScatcherd’insesiniduyduk.Çekmecelerigözdengeçiriyordu.Helen’isertbirazarlakarşıladı,onungüzelkatlamamışolduğueşyalardanüç-beştanesiniertesigünomzunaiğneleyeceğinisöyledi.

Helenbunaalçaksesle,“Eşyalarımgerçektendeçokdağınık,”dedi.“Niyetimdüzeltmektiama,unuttum.”

ErtesisabahMissScatcherdbirkartonparçasınınüzerineiriharflerle“Pasaklı”diyeyazdı.Helen’inoiyilikle,zekâylaışıldayangenişalnınamuskagibisardı.Helendebunuhaklı,yerindebircezasayarakakşamakadarsabırlahiçkızmadantaşıdı.AkşamüzeriMissScatcherdyatakhanedençıkarçıkmazHelen’inyanınakoştum;alnındakikâğıdıçekipkopararakateşeattım.Helen’induymadığıhınç,öfkebütüngünbenimiçimdeyanıptutuşmuş,kocaman,sıcaksıcakgözyaşlarıbütüngünyanaklarımıdağlamıştı;çünküonunböyleyazgısınaboyuneğişibenimiçimidayanılmazbiracıyladolduruyordu.

YukarıdaanlattığımolaylardanbirhaftakadarsonraMissTemple,Mr.Lloyd’ayazmışolduğumektubunakarşılıkaldı.Eczacınınyazdıklarıdabenimanlattıklarımıtutuyormuş!MissTemplebütünokulubirarayatoplayarakJaneEyreiçinortayaatılansöylentileriincelettiğini,bunlarıntümüyleasılsızolduğunubildirmeklemutlulukduyduğunusöyledi.Ozamanöğretmenlerelimisıkıpbeniöptüler,öğrenciarkadaşlarımınsıralarıarasındadabirhoşnutlukmırıltısıdolaştı.

Böylece,buağıryüktenkurtulmuşolarakyenibircoşkuyla,hergüçlüğüyenmekkararıylaçalışmalarımasarıldım.Çokçalışıyor,çalıştığımölçüdedebaşarıkazanıyordum.Belleğimyaradılıştangüçlüolmamaklabirlikte,işlendikçegelişti;çalışmakzekâmıdakeskinleştirdi.Birkaçhaftasonrabirüstsınıfageçmiş,ikiayavarmadandaresim,Fransızcaderslerimebaşlamışbulunuyordum.İlkresmimiçizmemle(bubirköyeviydi,duvarlarıda,eğrilikbakımındanPisaKulesi’yleyarışırgibiydi),Fransızcaetre6fiilininilkikiçekiminiöğrenmemaynıgünerastlar.

Ogeceyatağagirince,herzamankieğlencemi,yanikafamdasıcaksıcakfırındapatatesten,beyazekmekletazesüttenoluşmuşbirBarmecideşöleni7canlandırmayıunuttum.Bununyerine,kafamda,bundansonraçizeceğimresimlericanlandırarakeğlenmeyebaşladım.Karanlıktabunlarıgözlerimlegörürgibiydim.Hepsieliminemeğiolan,rahatlıklaçizilmişevler,ağaçlar,resimgibikayalar,yıkıntılar,tarladaCuyp’unkilergibi8

inekler,henüzaçmamışgülgoncalarınınüzerindetitreşennazlıkelebekler,kırmızıkirazlarıgagalayankuşlar,tazesarmaşıkdallarıarasındakuşyuvaları,yuvalarıniçlerindekiincigibiyumurtalar.Sonra,kendikendime,ogünMadamPierrot’nungöndermişolduğuküçükFransızcabiröykükitabını,acababirgüngelipİngilizceyeçevirebilecekmiyim,diyededüşünüyordum.Dahabusorununkarşılığınıveremedenuykuyadaldım.

SüleymanPeygambernegüzeldemiş:

Sevgidolubirotamdakisebzeyemeği

Nefretdolubirortamdakibesilidanadanyeğdir.9

ŞimdiartıkbütünyoksunluklarınakarşınLowoodOkulu’nuGatesheadKonağı’nınlüksüne,görkemine,dünyadadeğişmezdim.

6.Olmak.(Ç.N.)

7.BinbirGeceMasalları’ndaBarmecideailesindenbirprens,birdilenciyez iyafetçekeramadilencininönünekoyduğubütüntabaklarboştur.(Y.N.)

8.AlbertCuyp(1620-1691).ManzararesimlerindeinekleresıksıkyerverenHollandalıressam.(Y.N.)

9.KutsalKitap,EskiAhit,Süleyman’nÖzdeyişleri,15:17.(Y.N.)

IX

Şudavarki,Lowood’dakiyoksunluklar,dahadoğrusugüçlüklerazalmayabaşlamıştı;çünkübahargeliyordu...Hattagelmiştibile.Kışınkırağılarıçözülmüş,karlarıerimiş,keskinrüzgârlarıyumuşamıştı.Ocakayınınkeskinayazındabuzkesipşişenzavallıayaklarım,nisanıntatlısoluklarıylaeskidurumunadönmüştü.Sabahlar,gecelerkutuplarıandıransoğuklarıyladamarlarımızdakikanıdondurmuyorduartık.Bahçedekioyunsaatinedahakolaydayanabiliyorduk,hattakimigüneşligünlerdedışarıçıkmakkıvançbileveriyor,içimiziaçıyordu.Obozrenkliçiçektarhlarıüzerindebeliren,hergeçengünbirazdahaartanyeşilliklerebaktıkçainsanaöylegeliyordukigeceleriUmutbubahçededolaşmakta,hergünbirazdahaparlakizlerbırakmaktadır.Yapraklarınarasındançiçeklerbaşlarınıuzatmışlardı:kardelenler,çiğdemler,çuhaçiçekleri,altıngözlühercaimenekşeler.Perşembegünleri(öğledensonralarıtatilolduğumuziçin),şimdiyürüyüşlereçıkıyor,yolboyundakiçitlerinarasındadahabilegüzelçiçeklerbuluyorduk.

Sonra,okulbahçesininyüksekdikenliduvarlarınınardındada,ancakufuklarınsınırladığıbüyükbirdoyum,birmutlulukkaynağıkeşfetmiştim.Derinbirvadiyiçevirensoyluduruşlu,yeşillikli,gölgelidağlar,cilalıkarataşlarüzerindenparılparılakan,durubirdere.Kışmevsimininkurşundandökülmüşebenzeyengöğüaltında,dondankatılaşmış,karlarlakefenlenmişolarakgördüğümzamanbumanzaragözümenasılbambaşkagörünmüştü!Ozamanbumortepelerarasında,gündoğusurüzgârlarınındalgalandırdığıölümkadarsoğuksislerdolaşır,yamaçlardanaşağıyuvarlanaraksonundadereninüzerindekibuzlubuğularakarışırdı.Deredetaşmış,kabarmış,kudurmuşgibiormanıikiyeböler,gökyüzünüçağıltılıbirsesledoldururdu.Deligibiyağanyağmurun,savrulantipininuğultusudaçokzamanbuçağıltıyakarışırdı.Ormansa,kışınsırasıraiskeletlerdenibaretkalırdı.

Nisanilerleyerekmayısavardı...Parlak,dinginbirmayıs.Mavigök,ılıkgüneş,batıdan,güneydenesentatlırüzgârlaraysonunakadarsürdü.Bitkileriyideniyiyefışkırmıştışimdi.LowoodKoruluğusaçlarınıçözüpsaçmışgibiherşeyçiçeklere,yeşilliğeboğuldu.Ulukaraağaçların,dışbudakların,meşeleriniskeletleribüyükbirgörkemlecanbuldu.Heryerdenfundalar,fidanlarfışkırdı,köşebucaklarbinbirçeşityosunlakaplandı,yabaniçuhaçiçekleriyerlerdeacayipgüneşlergibiaçtı,yayıldı.Buçiçeklerinsoluksarıyapraklarının,kuytu,gölgeköşelerdeışıkgibiyandığınıgörüyordum.Fırsatbuldukçadadoyadoyaiçimesindiriyordumdoğanınbugüzelliğini...Gözlerdenuzak,özgür,yalnız...Çünküokulyaşantısındagörülmedik,alışılmadıkbirşeyolanbuözgürlüğün,sefanınbirnedenivardı,kişimdisırabunuanlatmayageliyor.

Derekıyısındakibuormanlık,tepelikvadiyisizeanlattığımzamanhoşunuzagitti,değilmi?Güzelbiryerdi,bunakuşkuyok...Ama,sağlığauygunbiryerolupolmayışıayrıbirsorun.

Lowood’uniçindekurulmuşolduğuormanlıkvadiçokzamanbirrutubetyatağıydı.Rutubetindoğurduğubirsürümusibet,bahardahavanınısınmasıylaKimsesizlerYuvası’na

sızmayabaşladı.Sislerinnemlisoluğuylaiçeriüflenentifüs,tıklımtıklımdoluolanyatakhaneyledersliğisarmış,dahamayısayıgelmedenokulunbirbölümünühastanehalinegetirmişti.

Hepyarıaçgezmek,bakımsızlık,savsaklanmışsoğukalgınlıklarıLowoodöğrencilerininçoğunuzayıfbırakarakmikropkapmalarınıkolaylaştırmıştı.Seksenkızdankırkbeşiaynızamandayatağadüştü.Böylecesınıflarparçalandı,disiplingevşedi.Sağlıkdurumlarıiyiolanbiravuçkızaşimdihemenhemensınırsızbirözgürlüktanınmıştı;çünküdoktoraçıkhavanın,süreklihareketinçokgerekliolduğundadiretiyordu.Zatençocuklarlailgilenipmeşgulolmayakimseninzamanıyoktuki!MissTemplekendinitümdenhastalaravermişti.Koğuştandışarıyaancakgecedengeceye,birkaçsaatdinlenebilmekiçinçıkıyordu.Kendilerinibumikropyuvasındançekipalabilecekakrabaları,yakınlarıbulunantalihlikızlarıneşyalarınınhazırlanmasıdaöğretmenlerinçoğuvaktinialıyordu.Birçokkız,hastalıklarıiyiceilerlemişolduğuiçinevlerineancakölmeküzeregidiyorlardı.Birçoklarıokuldaölüyor,sessiz,sedasız,çabucakgömülüyorlardı.Çünkütifüstenölenleribekletmeyegelmiyordu.

İşteböyle...Hastalık,felaketLowood’uniçineyerleşmiş,ölümvefalıbirkonukolupçıkmıştı.Lowood’unçatısınınaltındakaramsarlık,korkukolgezer,odalarda,koridorlardahastanekokularıburamburamtüter,şuruplarlahaplarölümünamansızakışınıyenmeyeboşyereçalışırken,dışarıda,ogözalandağlarlaogüzelimormanlarınüzerindemayısayınınbulutsuzgüneşiparılparılparlıyordu.Lowoodbahçesideçiçeklerleışılışılyanıyordu.Hatmilerağaçboyuyükselmiş,zambaklar,laleler,gülleraçmıştı.Öbeklerinçevreleripembe,kırmızıyapraklı,katmerlipapatyalarlaşenlenmişti.Nesringüllerindensabahakşamhavayaelmakokusugibi,baharatkokusugibihoşbirkokuyayılıyordu.Yazıkkibutatlıkokulu,rengârenkgüzelliklerLowood’dakilerdençoğununişineyaramıyordu.Arasıra,küçükbirtabutunüzerinisüslemeküzerebirdemetoluşturuyorlardı,okadar.

Ama,bende,sağlıklıolanarkadaşlarımdamanzaranın,mevsiminbütüngüzelliklerinintadınıdoyadoyaçıkarıyorduk.Sabahtanakşamadeğin,salıveriyorlardıbizidışarı.Çingenelergibibaşıboş,ormandageziyorduk.Dilediğimiziyapıyor,gözümüzünbaktığıheryeregidiyorduk.

Yaşamkoşullarımızdadüzelmişti.Mr.Brocklehurst’leailesiartıkLowood’unsemtineuğramadığıiçinhesaplarpeköyleinceincegözdengeçmiyordu.Hastalıkkorkusuoasıksuratlı,sertkâhyakadınıdauzaklaştırmıştı.LowtonDispanseri’ninbaşhemşiresionunyerinegeçmiş,yaşantımızadahabirbollukgetirmişti.Zatendoyurulacakinsansayısıdaazalmıştı.Hastalarçokazyemekyediğiiçinkahvaltıtaslarımızartıkhepdolugeliyordu.Çoğuzamanolduğugibi,doğrudürüstyemekhazırlamayavakitbulamayıncayenikâhyabizeyabüyükbirdilimbörekyadakalınbirdilimekmeklepeynirveriyordu.Bizdebunlarıalıpormanagidiyorduk.Hepimizinençoksevdiğiköşelerimizvardı,buralaraçekiliyor,tıkabasakarnımızıdoyuruyorduk.

Benimensevdiğimyer,dereninsularıarasındanbembeyaz,kupkuruyükselendüzgün,genişbirkayaydı.Burayaancak,yalınayaksularıniçindenyürüyerekulaşabiliyordum.Kayatambenimlebirkişiyidaharahatçaoturtacakbüyüklükteydi.Osıradabenimenyakınarkadaşım,MaryAnnWilsonadındazeki,uyanık,keskingörüşlübirkızdı.Değişikfikirli,esprilibirkızolduğuiçin,birdeyanındarahatettiğimiçinonunarkadaşlığınıseviyordum.Bendenbirkaçyaşbüyükolduğuiçinbilgiliydide;görüpgeçirdiğişeylerüstüneanlattıklarınıdinlemekhoşumagidiyordu.Merakettiğimbirçokşeyionasorup

öğreniyordum.Odabenimkusurlarımıhoşgörüyor,dilediğimgibikonuşmamaizinveriyordu.O,öyküanlatmakkonusundadoğuştanyetenekliydi,benimdeherşeyiincelemekisteyenbirkafamvardı.Obildikleriniöğretmeyiseviyordu,bendesorusormayı.Buyüzden,pekgüzelgeçiniyor,konuşmalarımızdanbüyükbiryararsağlamasakbilebüyükzevkalıyorduk.

Peki,buaradaHelenBurnsnerelerdeydi?Butatlıözgürlükgünlerininiçinonunlageçirmiyordum?Unutmuşmuydumonu?Yoksaonunosaf,üstünarkadaşlığındanusançgetirecekkadarbasitbirkızmıydım?Öyleya,deminsözünüettiğimMaryAnnWilsonbenimilkarkadaşımkadarasilruhludeğildi.Oancakeğlendiriciöyküleranlatmasını,ilginç,bazendeaçıksaçıkdedikodularetmesinibiliyordu.OysaHelen,kendisiylekonuşmakmutluluğunaerenkimselereçokdahasoyluduygular,fikirleraşılayabilecekolanbirinsandı.

Evet,sevgiliokuyucum,benbunlarıbiliyor,sezinliyordum.Gerçikusurları,noksanlarıçok,erdemleriazolanbirinsandımama,genedeHelenBurns’denusançgetirmiş,onakarşıömrümünenderin,engüçlü,encandansevgisini,saygısınıbeslemektenbiranbilevazgeçmişdeğildim.Başkatürlüolmasınaolanakyoktuki!Helendebanakarşıherzamansessiz,uysal,vefalıbirdostolmuştu.Öylebirdostlukkibirkezbileherhangibirhuysuzluklazedelenmiş,herhangibirkavgaylasarsılmışdeğildi.

Ama,Helenhastaydıosıralar.Haftalarvarkionubizdenuzaklaştırmış,yukarıkatta,bilmediğimbirodayakapamışlardı.Duyduğumagörehummadanyatankızlarınbulunduğuhastanebölüğündedeğilmiş;çünküonunderditifüsdeğil,veremmiş.Benbilgisizliğimdenveremi,zamanla,bakımlayüzdeyüzgeçenhafifbirhastalıksanıyordum.

Helen’insıcak,güneşligünlerdebirkaçkezMissTemple’ınyanındaaşağıyainipbahçeyeçıkmasıbenimbuinancımıdoğrulargibiydi.Ama,bahçeyeçıktığızamanbileHelen’inyanınagitmemeizinvermediler.Onuancakderslikpenceresindengörebildim;odayarımyamalak;çünkükızcağıziyicesarıpsarmalanmışolarakuzakta,sundurmanınaltındaoturuyordu.

HaziranbaşlarındabirakşamMaryAnn’lebenormandageçsaatekadarkaldık.Herzamankigibiherkestenayrılıpdolaşmıştık.Okadaruzağagitmişizkiyolumuzuşaşırdık.Tekbaşınabirköyevivardı,oradadomuzyetiştirenbirkarıkocayaşıyordu.Yolumuzuonlarasormakzorundakaldık.Geridöndüğümüzzamanayçıkmıştı.Bahçekapısındabirkısrakduruyordukibunundoktorunkısrağıolduğunuanladık.MaryAnn,Mr.Batesakşamınbusaatindeçağrıldığınagöre,hastalardanbirininçokağırlaşmışolacağınıilerisürdü.Oiçerigirdi,benbirkaçdakikadahabahçedekalarakormandangetirdiğimköklerikendiçiçeköbeğimediktim.Sabahabırakırsamsolacaklarındankorkuyordum.Buişbittiktensonradabirazoyalandımbahçede.Çiydüştükçeçiçeklerdenöyletatlıbirkokuyükseliyorduki!Durgun,ılık,öylegüzelbirakşamdıki!Batıdahâlâyanangünbatımınınkızıllığıyarıniçindeaçık,güzelbirgünumduruyor,doğudaaybütüngörkemiyleyükseliyordu.Bütünbunlarıbirçocukgözüylegörüyor,gördüklerimdenkendimcezevkalıyordumkiaklımabirden,şimdiyekadarhiçdüşünmediğimbirşeygeldi:

“Böylebirakşamdahastadöşeğindeyatmak,ölümtehlikesiylekarşıkarşıyabulunmaknehazin!Budünyaöylegüzelki!Buradanayrılıpbilmediğimizbambaşkabirdünyayagöçmekzorundakalmakçokacıolsagerek!”

İştebununüzerinekafam,içindekiCennet’e,Cehennem’eilişkinfikirlerikavramakuğrunailkolarakciddibiratılımyaptı.Veilkolaraksersemleyipafallayarakduraladı.İlkolarakarkasına,önüne,yanlarına,yukarıya,aşağıyadoğrubakıp;dipsiz,sonsuzbirboşlukla

sarılıolduğunualgıladı.Tutunabileceğiteknoktaoandabulunduğunoktaydı:şimdikizaman.Gerikalanıntümü,şekilsizbulutlardan,dipsiz,uçsuzbucaksızboşluklardanibaretti.Buhiçliğin,buboşluğuneşiğindesendeleyerekdüşmekdüşüncesikarşısındaiçimürperdi!

Buyenidüşünceleredalmışgitmişkensokakkapısınınaçıldığınıduydum.Mr.Batesdışarıçıktı.Yanındadabirhastabakıcıvardı.Hastabakıcıdoktorugeçirdiktensonrayenideniçerigirmeküzereydikihemenyanınakoştum.

“HelenBurnsnasıl?”diyesordum.Hastabakıcı,“Durumuağır,”dedi.“Mr.Batesonuyoklamayamıgeldi?”“Evet.”“Peki,nededi?”“Aramızdapekuzunzamankalmayacak,dedi.”Bucümleyibirgünönceduysaydım‘Helen,Northumberland’dakievinegidecek’

anlamınaçekerdim,onunölmeküzereolduğuaklımınköşesindenbilegeçmezdi.Amaşimdihemenanlamıştım.AçıkçakavradımkiHelenBurnsbudünyadakiensongünleriniyaşamaktadır,ruhlardünyasınagöçmeküzeredir...Böylebirdünyavarsaeğer!Öncebeynimdenyıldırımlavurulmuşadöndüm.Sonraderinbiracıbürüdüiçimi,dahasonradabirözlem...Onumutlakagörmekiçinbiristek.Hangiodadayattığınısordum.

Hastabakıcı,“MissTemple’ınodasında,”dedi.“Gidipgörebilirmiyim?”“Yok,yavrum,olmaz.Hemzatensenartıkiçerigir.Çiyyağarkendışarıdakalınmaz...

Hummayayakalanırsınyoksa.”Hemşireönkapıyıkapadı,bendedersliğegidenyankapıdaniçerigirdim.Tamvaktinde

girmişim:Saatdokuzdu,MissMilleröğrencilereyatmalarınısöylüyordu.Belkiikisaatsonra,onbirsularıydı,–benihiçuykututmamıştı–yatakhanedeki

sessizlikten,bütünarkadaşlarımınderinuykularadalmışolduklarınıkestirerek,usulcayerimdenkalktım;geceliğiminüzerineentarimigiydim,yalınayak,sessizcedışarısüzülüpMissTemple’ınodasınayollandım.Binanıntaöbürucundaydıburasıama,yolunubiliyordum.Koridorpencerelerindeniçerivuranduruyazmehtabınınaydınlığıdaodayıkolaycabulmamayardımetti.Sıcaksirke,kâfurukokularıburnumaçarpıncahummalılarınodasınayaklaştığımıanladım.Bütüngecenöbettutanhemşirebeniduyacakdiyekorkumdankapınınönündençarçabukgeçtim.Elegeçipgerigönderilmektenödümkopuyordu;çünküHelen’igörmeli...Helenölmedenönceonukucaklayıpöpmeli,onunlakonuşmalıydım.

Merdivendenaşağıinipaltkatınbirbölümünügeçerek,hiçsesçıkarmadanbirkaçkapıyıaçıpkapadıktansonrakarşımabirmerdivendahaçıktı.Bunutırmandım,tamkarşımdaMissTemple’ınodasınıbuldum.Anahtardeliğinden,kapınınaltındandışarıyaışıksızıyordu.Ortalıktaderinbirsessizlikvardı.Yaklaşıncakapınınaralıkdurduğunugördüm.Sıcakhastaodasınabiraztemizhavagirsindiyeolsagerek.Duraksayacakdurumdadeğildim...İçimdensabırsızlıktaşıyor,bütünduygularım,bütünvarlığımişkenceiçindekıvranıyordu.Kapıyıiterekbaşımıiçeriuzattım.Helen’iarayangözlerimölümlekarşılaşmaktankorkuyordu.

MissTemple’ınkaryolasınınyanıbaşında,onunbeyazperdeleriyleyarıyarıyaörtülmüşbirçocukyatağıduruyordu.Bahçedebenimlekonuşmuşolanhastabakıcıda,birkoltuğaoturmuş,uyuyordu.Masanınüzerinde,dibineyaklaşmışbirmumçevreyeölgünbirışık

serpmekteydi.MissTemplegörünürlerdeyoktu.Sonradanonunhastanebölümündeateştenbayılanbirhastanınbaşınaçağrılmışolduğunuöğrendim.İçerigiripilerledim,yatağınyanındaduraladım.Elimleperdeyitutmuştumama,açmadanöncekonuşmayıyeğledim;çünküiçimdehâlâbirölüylekarşılaşmakkorkusuvardı.

“Helen?”diyefısıldadım.“Uyuyormusun?”Helenkımıldadı,perdeyiaçtı,yüzünügördüm:Solmuş,zayıflamıştı,genedesonderece

sakindi,hattaeskisindenokadarazfarklıgörünüyordukibütünkorkumosaatyokoldu.Helenoherzamankiyumuşak,tatlısesiyle,“Sahisenmisin,Jane?”diyesordu.İçimden,“Yok,hayır,Helenölmeyecek,”diyordum.“Yanılıyorlar.Yoksaböylesakindurup

konuşabilirmiydi?”Yatağınüzerineeğilipöptümonu.Alnıbuzgibiydi.Yanakları,ellerihemzayıf,hemde

buzgibisoğuktu.Ama,geneeskisigibigülümsedibana.“Nedengeldin,Jane?Saatonbirigeçti.Birazöncesaatbaşınıvuruyordu.”“Senigörmeyegeldim.Çokhastaolduğunuduydumda,seninlekonuşmadanuyku

tutmadı.”“Benimlevedalaşmayageldinanlaşılan.Tamdavaktindegeldingaliba.”“Biryeremigidiyorsun,Helen?Evinemigidiyorsun?”“Evet,uzaktakievime.Ensonyuvama.”“Yok,Helen,hayır!”İçimburkularaksustum.BengözyaşlarımıiçimeakıtmayaçabalarkenHelen’ibir

öksürükkrizitutmuştu.Neysekihastabakıcıuyanmadı.ÖksürüğükesilinceHelenbirkaçdakikabitkinyattı.Sonra,“Jane,ayacıklarınçıplak,”

diyefısıldadı.“Yatdabenimyorganımıörtün.”Onundediğiniyaptım.Kolunuomzumunüstüneattı,bendeonasokuldum.Uzunbir

sessizliktensonra,Helen,fısıldayarak,“Çokmutluyum,Jane,”dedi.“Benimöldüğümüöğrenincesakınüzülme.Üzülecekbirşeyyokçünkü.Nasılolsahepimizöleceğiz.Beniöldürenhastalıkdaağrılı,sancılıbirşeydeğil.Yumuşak,yavaşbirşey.İçimderahat.Arkamdabenimyokluğumapekağlayacakkimsebırakmıyorum.Birtekbabamvardünyada;odageçenlerdeevlendi...Pekaramazbeni.Böylegençyaşımdaölmekledünyadaçokacıçekmektenkurtulmuşoluyorum.Zatendünyadapekbaşarıkazanacakyetenekleryoktubende;hepbeceriksizlikyapıpduracaktımnasılolsa.”

“Amanereyegidiyorsun,Helen?Görebiliyormusungittiğinyeri?Biliyormusun?”“İnanıyorum.İnancımvar:Tanrımagidiyorum.”“Tanrınerdedir?Tanrınedir?”“Seni,beniyaratan,yarattığınıdaaslayoketmeyecekolangüçtür.BenO’nunkudretine

hiçkoşulsuzinanıyor,iyiliğinesorgusuzsualsizgüveniyorum.BüyükangelipçatsındabeniO’nakavuştursun,O’nubanagöstersindiyesaatlerisayıyorum.”

“Helen,Cennetdiyebiryerinvarolduğuna,ölünceruhlarımızınorayagideceğineinanıyorsundemek?”

“Birbaşkadünyaolduğunainanıyorum.Tanrı’nıniyiolduğunainanıyorum.Ruhumuhiçkaygısızteslimedebilirimona.Tanrıbenimbabam;benimarkadaşım.Tanrı’yıseviyorumben.O’nundabenisevdiğineinanıyorum.”

“Bendeölüncesanayenidenkavuşacakmıyımyani,Helen?”“Sendebenimleaynımutluülkeyegeleceksin.Evren’inBabasısenidekarşılayacak;

bundanhiçkuşkumyok,sevgiliJane.”

Benhâlâsorusoruyordumamaşimdiiçimden,kendikendime,“Neredebuülke?Gerçektenvarmı?”diyesoruyordum.

Helen’edahasıkısarıldım.Banaherzamankindendahayakındısanki.Onuhiçbırakamayacakmışımgibigeliyordu.Yattığımyerdenyüzümüonunomzunagömmüştüm.

BirazsonraHelensonderecetatlıbirsesle,“Nekadarrahatım!”diyemırıldandı.“Osonöksürükyordubenibiraz.Uykumgeldi.Ama,sakınyanımdangitme,Jane.Hoşumagidiyorseninböyleyanımdaolman.”

“Hepburadakalacağım,benimbirtaneHelen’im.Kimsealamazbeniseninyanından.”“Rahatmısın,canım?”“Evet.”“İyiuykular,Jane.”“Sanadaiyiuykular,Helen.”Beniöptü.Sonraçokgeçmeden,ikimizdeuyumuşuz.Uyandığımzamansabaholmuştu.

Alışıkolmadığımbirkımıltıuyandırdıbeni.Gözlerimiaçıpbaktım:Birisininkucağındaydım.Hastabakıcıbenikollarınaalmış,yatakhaneyegötürüyordu.Yatağımdangizlicekaçtığımiçinazaryemedim.Herkesbaşkabirşeylerleuğraşıyordu.Sorduğumbirsürüsorukarşılıksızkaldı.BirkaçgünsonraöğrendiğimegöreMissTemple,şafaksökerkenodasınadönüncebenioküçükyatakta,yüzümHelen’inomzunagömülü,kollarımboynunasarılıbulmuş.Benuyuyormuşum,Helen’seölmüş.

Helen’inmezarı,BrocklebridgeKilisesi’ninavlusundadır.Ölümündensonratamonbeşyılbumezar,üzeriniotbürümüşbirtümsektenibaret

kaldı.Şimdibaşucundagrimermerdenbirtaşyükseliyor.TaşınüzerindeHelen’inadıyazılı,birdeResurgam10sözcüğü.

10.(Lat.)Dirileceğim.(Y.N.)

X

Şuönemsizyaşantımınolaylarınışimdiyekadarpekuzunuzunanlattım.Ömrümünilkonyılınahemenhemenonbölümayırdım.Oysabuyazdığım,düzenlibiryaşamöyküsüolmayacakki.Ancakilgiçekeceğinibildiğimanılarıcanlandırmakniyetindeyim.Bundandolayı,ömrümünsekizyıllıkbirsüresinihemenhemensessizsedasızgeçiştiriyorum.Zincirinhalkalarınıbirbirinebağlamakiçinbirkaçsatıryeterdeartarbile.

Tifüssalgını,Lowood’ukasıpkavurmagöreviniyerinegetirdiktensonrayavaşyavaşçekilipgitti.Nevarkigitmedenönceşiddetiyle,kurbanlarınınçokluğuyla,herkesindikkatiniöksüzleryurdununüzerineçekmişti.Felaketinnedenlerisoruşturuldu,çorapsöküğügibiortayaçıkanbirtakımgerçeklerdeherkesiiyicekızdırdı.Okulunkurulduğuyerinsağlığazararlıoluşu,çocuklaraverilenyiyeceklerinkıtlığı,kötülüğü,yemeklerinhazırlanmasındakullanılanmikroplu,pissu,öğrencileringiyecekveyatakdurumlarınınsefilliği...Bütünbunlarortayadöküldü.Bunlarınortayaçıkmasıda,Mr.Brocklehurstiçingururkırıcıolmaklabirlikteyuvaiçinçokhayırlısonuçlarverdi.

Oildeoturanlardanbirçokzengin,iyilikseverkişi,dahaiyibiryerde,dahaelverişlibiryapıkurulmasıiçinbağışlardabulundu.Yeniyönetmeliklerhazırlandı,yiyecek,giyecekkonusundadüzeltimleryapılarakokulungeliribiryönetimkurulunaverildi.Servetbakımından,aileyönündençokgüçlüolduğuiçinaradanatılamayanMr.Brocklehurstkurumunmutemediydi,amaşimdionayardımedendahagenişgörüşlü,dahaanlayışlıkişilervardı.Mr.Brocklehurstmüfettişlikgörevinideartıksertliklesağduyuyu,hesaplainsanlığı,dürüstlüklesevgiyibiraradayürütebilenkimselerineşliğindeyapıyordu.BöyleceçekidüzenesokuluncaLowoodOkuluzamanlagerçektenyararlı,insancabirkurumolupçıktı.Bundansonradahasekizyılkaldımbuçatınınaltında.Altıyılöğrenci,ikiyıldaöğretmenolarak.İkibakımdandaokulunönemine,değerinetanıklıkedebilirim.

Busekizyılboyuncayaşantımtekdüzegeçtiamamutsuzdeğildim;çünküdolu,hareketlibiryaşamdıbu.Önümdegüzelbiröğrenimfırsatıvardı.Dersleriminbirçoğunuseviyor,hepsindeparlamakistiyordum.Öğretmenlerimin,helesevdiğimöğretmenleringözünegirmektenduyduğumbüyükkıvançdabeniileridoğruitiyordu.Önümeçıkanfırsatlardaniyiceyararlanmasınıbildim.Zamanlaenüstsınıfınbirincisioldum,sonradaöğretmenliklegörevlendirildim.İkiyılistekleyaptımbuişi,amasonradeğişmeyebaşladım.

BütünbudeğişikliklerboyuncaMissTempleokulunmüdürüolarakkalmıştı.Bendekültürümünönemlibölümünüonunyolgöstermesineborçluydum.Onunvarlığı,dostluğubenimiçinherzamanbiravuntukaynağıolmuştu.Anam,eğitimcim,dahasonradaarkadaşımolaraksevmiştimonu.Derken,evlendi.Böylebirkadınahemenhemenlayıksayılabilecekkadarüstünbiradamolanpapazkocasıylauzakbiriletaşındı.Böyleceondanyoksunkaldım.

MissTemple’ıngittiğigündensonrabendeeskiJaneEyreolmaktançıktım.Bütünhuzurum,Lowood’ubirdereceyekadargözümdebiryuvayapıpçıkanhertürlütatlıbağonunlabirliktesilinipgitmişti.Onunkişiliğinden,huylarındançokşeylerkapmış,kafamı

dahauyumlu,yüreğimidahadüzenliduygularladoldurmuştum.Ödev,disiplinilkelerineadamıştımkendimi.Sessizsedasızdım;hayatımdanhoşnutolduğumainanıyordum.Herkesingözünde,çoğuzamandakendigözümdebenkendineyeten,iradesahibibirisiydim.

Amayazgı,PapazNasmythkılığındabenimleMissTemple’marasınagirdi.Evlenmetörenindenazsonra,müdiremizinsırtındayolkılığıylapostaarabasınabindiğinigördüm.Arabanınyokuşutırmanıptepeninöbüryanındagözdenyitişiniseyrettim,sonrakendiodamaçekildim.Onundüğünüonurunaverilenyarımgünlüktatilinbüyükbölümünüorada,tekbaşımageçirdim.

Dolaşıpduruyordumodamıniçinde.Öncesandımkiyalnızcayitirdiğimarkadaşayanıyorum,buboşluğugidermekiçinbirçarearıyordum.Düşünceleriminsonundaçevremebakıpdagüneşinbatmış,çoktanakşamolmuşolduğunugörüncebirşeyindahafarkınavardım.Busaatlerarasındabendebirdeğişimolmuştu.KarakterimdeMissTemple’dankapmaolannevarsaeriyipgitmişti.Dahadoğrusu,yanındaykeniçimedoldurduğumdinginhavayıoalıpgötürmüştü.Benşimdigenekendidoğaldurumumadönmüş,içimdeeskiateşliduygularınkıpırdanışınıhissetmeyebaşlamıştım.Dayandığımbirdestekçekilivermişgibideğilde,banabiçimverenbiramaçortadankalkmışgibiydi.Yitirdiğimşeyhuzurduyabilmeyeteneğideğildi.Banahuzurverenkaynakkurumuştu.

KaçyıldırbütündünyamLowood’danibaretolmuş,bütünyaşantımLowood’unkurallarıyla,düzeniylesınırlanmıştı.Şimdiisegerçekdünyanınçokgenişolduğunuanımsıyordumgene.Bugenişliğiniçineatılmak,hayatıntehlikeleriarasındayaşamanıngerçekbilgisiniaramakcesaretinigösterenkimseleri,çeşitlikorkular,umutlar,serüvenler,heyecanlarbekliyordu.

Gidippenceremiaçtım,dışarıbaktım.İştebinanınikikanadı,iştebahçe,işteLowoodyamaçlarıvetepelerleçevriliufuk.Bakışlarımbütünengelleriaşarakbuuzak,mavitepeleretakıldı.İçimititretenşey,bunlarıaşmakisteğiydiişte!Onlarınkayalı,fundalıklısınırlarıiçindekalannevarsazindanmış,sürgünmüşgibigeliyorduşimdibana.Dağlardanbirininçevresindekıvrılan,ikidağarasındakiuçurumlubirvadininiçindegözdenyitenbeyazyolunçizgisinibakışlarımlaizledim.Bunudahaötelerekadargörebilmekiçinnasılcanatıyordum!Oyoldanbirarabaiçindegelişimi,obayırlardanaşağıalacakaranlıktainişimianımsıyordum.Lowood’ailkgeldiğimgündenbuyanakocabirçağgeçmişgibiydi.OgünbugündürdeLowood’danayrılmamıştım.Bütüntatillerimokuldageçmişti.Mrs.ReedbenibirkezbileGateshead’eçağırmamış,neo,nedeevhalkındanbaşkabiri,benibirkezbilegörmeyegelmemişti.Dışdünyadannemektupla,nedeziyaretçiylebirhaberalabilmiştim.Okulkuralları,okulgörevleri,okulalışkanlıkları,okuldüşünüşleri,okulsesleri,okulyüzleri,okulsözleri,okulkılıkları,okulyaşamınınsevgileri,nefretleri...Dünyakonusundabenimbildiğimbundanibaretti.

Şimdiiseartıkbunlarlayetinemeyeceğimihissediyordum.Sekizyılınalışılagelmişdüzenindenyarımgündegınagelivermişti.Özgürlükistiyordum,soluğumkesilircesine!Özgürlüğümekavuşmakiçindudaklarımdanbirduakoptu,esenhafifrüzgârladağılıpgitti.Bukezdahaalçakgönüllübirdilektebulundum.Değişiklik,heyecanistedim.Buduadaboşluğakarıştı.Yarıçılgınca,“Tanrım!”diyebağırdım,“öyleyseşimdikindenbaşka,yenibirkölelikbağışlabana!”

Tambusıradaakşamyemeğiiçinçalanzilbeniaşağıyaçağırdı.Düşünceleriminyarıdakopanzinciriniörmeyiancakyataktasürdürebildim.Ama,buradabileyatakodamıpaylaşanöğretmenarkadaş,sonugelmeyenhavadansudankonuşmalarıylabeni,tazelemeyecan

attığımdüşüncelerdenuzaktuttu.Biruyusadaçenesikapansadiyeduaediyordum.Penceredendışarıbakarkenkafamıdoldurandüşüncelerebirdönebilsem,biresingelipbeniferahlatacaktısanki.

EnsonundaMissGrycehorlamayabaşladı.İriyarıbirkadındı;şimdiyekadaronungenzindençıkanezgilerhepcanımısıkmıştı.Ama,bugecehorultununilkdavudinotasınısevinçlekarşıladım.Kurtulmuştumartık!Yarıunutulmaküzereolandüşüncemyenidencanlanıverdi.

“Yenibirkölelik!Boşbirfikirdeğilbu!”dedimkendikendime.(İçimdensöylemiştimbunu;kendikendimeyüksekseslekonuşmakhuyumyoktuçünkü.)“Boşbirfikirolmadığıbelli;çünküpeköylesarmıyorinsanı.Özgürlük,heyecan,sefasürmekgibisözlerebenzemiyor.Bunlargerçektenparlaksözlerama,benimiçinsözdenibaretkalmakzorundalar.Bundandolayıdaöylesinekof,geçiciki,kulakvermekbileboş.Ama,kölelik!İştegerçekolanbu.Buradasekizyılhizmetettim;şimdibütündileğimbaşkabiryerdehizmetetmek.Kendiirademlebukadarbirşeyibaşaramayacakmıyım?Aklayakındeğilmibu?Evet!Evet!Hiçdeulaşılmayacakbirerekdeğil.Birdezekâmbuereğegidenyolubulacakkadarişlekolsa!”

Zekâmıişletebilmekiçinyataktadikilipoturdum.Havaayazdı.Omzumabirşalaldım;genevargücümledüşünmeyekoyuldum:

“Neistiyorum?Yenibiryerde,yenikimselerarasında,değişikkoşullaraltındayenibirgörev!Gözümüdahayüksekleredikmeninboşunaolduğunubildiğimiçinistiyorumbunu...Ama,insanyenibirişnasılbulur?Eşe,dostabaşvurarakelbet.Benimseeşim,dostumyok.Ama,başlarınınçaresinekendileribakmakzorundaolan,kimbilirdahakaçeşsiz,dostsuzkimsevardır.Onlarneyapıyorlarböylebirdurumda?”

Bilemiyordum.Karşılıkbulamıyordumbusoruya.Birçıkaryolbulsun,hemdeçabuktarafından,diyebeynimebuyrukverdim.Beynimfırılfırılişlemeyebaşladı.Şakaklarım,bütünkafamzonkluyorduama,belkibirsaatboşunayoruldubeynim:Çabalarınınhiçbirürünüolmadı.Boşunadidinmekyüzündenateşlenmişimgibikalktım,odadadolaştım.Perdeyiaçarakyıldızlarabaktım;biransonrasoğuktantitreyerekgeneyatağımasokuldum.

Biriyilikperisiaradığımesinibusıradayastığımabırakıvermişolsagerek:Tambaşımıyastığakoyarken,kendiliğinden,gayetdoğalolarakgeliverdiaklıma:

“İşarayanlarilanverir.SendeHeraldgazetesineilanver.”“Amanasıl?Hiçbirbilgimyokkibukonuda.”Şimdiartıksorularınyanıtlarıpürüzsüz,çabucakdiziliyordukarşıma:“İlanla,ilanparasınıbirzarfiçindeHeraldgazetesininmüdürünegönderirsin.İlkfırsatta

Lowton’danpostalarsınbunu.KarşılığıLowtonPostanesi’ndeJ.E.adınapostrestantgöndermelerinisöylersin.Mektubuattığındanbirhaftakadarsonradagider,karşılıkgeldimi,diyesorarsın,artıkonagöredavranırsın.”

Kafamdabutasarıyıiki-üçkezyineledim.Sonrakafamaiyicesindirerekçokaçık,işlekbirbiçimverdim,rahatlamışolarakuykuyadaldım.

Güneşlebirkalktım;okuluuyandıranzilçalıncayakadarbenilanımıhazırlayıpzarflamış,adresideyazmışbulunuyordum.İlandaşöyledemiştim:

“Öğretmenlikdeneyimiolan(öyleya,ikiyıldıröğretmendeğilmiydim?)gençbayan,çocuklarıondörtyaşındanküçükaileninyanındaişaramaktadır.(Benancakonsekizindeolduğumagörekendiyaşımayakınolanöğrencilerineğitiminiüzerimealamayacağımıdüşünüyordum.)Kendisiöğrencilerine,İngilizgeleneklerinegöresağlambireğitim

göstermeklebirlikteFransızca,resim,müzikderslerideverebilir.(Sevgiliokuyucu,şimdipekyetersizkaçanbulisteoçağdaaranılanöğrenimkonularınıazçokiçinealıyordu.)LowtonPostanesi’ndeJ.E.postrestantolarakyazınız.”

Bukâğıtbütüngünçekmecedekilitlikaldı.Çaydansonrayenimüdürdengerekkendim,gereköğretmenarkadaşlarımiçingörülecekufaktefekişlerimolduğunusöyleyerek,Lowton’agitmekiçinizinistedim.İzinhemencecikverildi,yolaçıktım.Üçkilometrelikbiryoldubu;ayrıcayağışlıbirakşamdıama,neysekigünleroldukçauzundu.Birkaçdükkânagirdimçıktım,mektubupostaneyeverdim,hızınıartırmışolanyağmurunaltındaokuladöndüm.Üstümbaşımsırılsıklamamaiçimrahattı.

Ondansonrakihaftapekuzungeldibana,genedebütündünyevişeylergibibudasonaerdi.Tatlıbirgüzgünününsonundakendimi,yayaolarak,geneLowtonyolundabuldum.Sırasıgelmişkensöyleyeyim:Pekgüzelbiryoldubu;derekıyısından,vadininentatlıkıvrımlarınıizliyordu.Amaogünbenmanzaranıngüzelliğindençokgitmekteolduğumküçükköydebelkidebenibeklemekteolanmektuplarıdüşünüyordum.Gerçektenvarmıydıacababanamektup?

Bukezköyeinmekiçinbulduğumbahanebirçiftayakkabıısmarlamaktı.Onuniçinöncebuişiyapıpbitirdim.Sonradaosakin,tertemizsokakçığıgeçerekpostaneyeyürüdüm.Postaneyi,gözündebağaçerçeveligözlük,ellerindesiyaheldiven,yaşlıbirhatunkişiişletirdi.

“J.E.adınagelmişmektupvarmı?”diyesordumKadıngözlüğününüzerindenbenisüzdü,sonrabirçekmeceaçarakiçinikarıştırmaya

başladı.Öylesineuzunuzunkarıştırdıkibenimdeumutlarımsönmeyebaşladı.Sonunda,birzarfbulupçıkardı,gözlüğüylebelkibeşdakikaincelediktensonratezgâhınüzerindenbanauzattı.Buaradabendenyanagenemeraklı,kuşkulubirbakışfırlatmaktangerikalmadı.Zarfınüzeri“J.E.ye”diyeyazılıydı.

“Yalnızcabirtanemivar?”diyesordum.Hatunkişi,“Başkayok,”dedi.Mektubucebimeatarakokulunyolunututtum.Hemenaçıpokumamınolanağıyoktu;

çünküsaatsekizekadarokuladönmüşolmamgerekiyordu,şimdiysesaatyedibuçuktu.Okuldadabirsürüişbenibeklemekteydi:Çalışmasaatindekızlarınbaşında

nöbetçiydim.Ondansonraduaokumak,yatmalarınabakmakdabanadüşüyordu.Kızlarıyatırdıktansonraöğretmenlerlebiraradayemeğeoturdum.SırabizimyatmamızageldiğizamanbileMissGryce’tankurtulmamaolanakyoktu.Şamdanımızdaazıcıkbirmumkalmıştı;kadınbumumeriyipsönünceyekadarkonuşacakdiyeödümkopuyordu.Neysekibirazönceyemişolduğuokkalıyemekonauykuilacıgibigeldidedahabensoyunmamıbitirmedenohorultuyabaşladı.Dahaiki-üçsantimlikmumvardı.Mektubumuçıkardım.ÜzerineFharfibasılmışolanbalmumudamgayısöküpaçtım.Mektupkısaydı.

GeçenperşembegünüHeraldgazetesineilanverenJ.E.söylediğideneyimegerçektensahipsekarakteriyleyeterliliğiüstünedetatminedicireferanslargönderebilirsekendisineonyaşındanküçükbirkızçocuğununmürebbiyeliği,bunakarşılıkdayıldaotuzsterlinverilebilir.J.E.ninreferanslarını,adını,adresini,dahabaşkabilgileriaşağıdakiadresegöndermesiricaolunur:Mrs.Fairfax,Thornfield,...ilinde,Millcotedolaylarında.

Mektubuuzunuzungözdengeçirdim:Yazıbirazeskistil,birazdatitrekçeydi...Yaşlıbirhanımınyazısıgibi.Busevindirdibeni;çünküböyle,kimseyedanışmadanbirişeatılmakla

başımıderdesokabileceğimidüşünmüş,gizlidengizliyekorkupdurmuştum.Herşeydenöncebu,şöyledürüstbiratılımiçinkötübirbaşlangıçsayılmazdı.Mrs.Fairfax’ıgözümünönündecanlandırırgibioluyordum:Başındadulbayanlarıngiydiğibirbüzgülübaşlık,sırtındauzunsiyahelbise;belkisoğukbirhanımama,kabahiçdeğil.İngilizkibarlığınınortayaşlıbirörneği.Thornfield!BuadMrs.Fairfax’inköşkününadıydıbesbelli!Gerçiaklımdanköşküntamplanınıçizmeninyoluyoktuama,derlitoplu,pırılpırılbiryerolduğunakalıbımıbasabilirdim.

MillcoteKasabası’nagelince...İngiltereharitasınıgözümdecanlandırıncabuldum.BurasıLondra’ya,şimdiiçindebulunduğumücrataşraköşesindençokdahayakındıkibudahoşumagitti.Hayat,hareketdolubiryerleregitmekiçincanatıyordum.Millcotebüyükçebirırmağınkıyısında,dokumacılığıylaünsalmış,genişbirkasabaydı.Civcivlibiryerolsagerekti.Olsun,dahaiyi!Hiçdeğilsetambirdeğişiklikolurdubenimiçin.Uzunfabrikabacalarını,dumanbulutlarınıdüşündükçepeköylekendimdengeçmiyordumama,“Thornfield,kasabadanhayliuzaktaolsagerek,”diyeavunuyordum.

Mumunsondamlasıdaeridi...Fitilsöndü.Şimdiartıkbundansonrakiadımlarıatmakgerekiyordu.Tasarılarımıartıkyalnız

kendimesaklayamazdım;uygulayıpbaşarıyaulaştırabilmekiçinçevremdekilereaçmamgerekiyordu.Öğletatilindemüdürünkarşısınaçıktım;şimdielimegeçeninikikatıücretle(Lowood’dakigelirimyıldaonbeşsterlindi)yenibirişönerisialdığımısöyleyerekbukonuyubirtoplantısırasındaMr.Brocklehurst’eaçmasını,banareferansveripvermeyeceğiniöğrenivermesiniricaettim.Müdürbenimaracılığımıüzerinealmakiyiliğinigösterdi.ErtesigündurumuMr.Brocklehurst’eaçmış.Oda,velimolmasıdolayısıyla,Mrs.Reed’ekonuyubildirmekgerektiğinisöylemiş.Böyleceyengemebirmektupyazıldı.Oda,“JaneEyredilediğigibiyapsın,benonunişlerinekarışmaktanyıllaröncevazgeçtim,”diyekarşılıkgönderdi.

Bumektupbütünkurulüyelerinidolaştı,banasonderecebunaltıcıgelenbirgecikmedensonra,dilediğimişegirebilmemiçinresmenizinverildi.Ayrıca,Lowood’dahemöğrencihemdeöğretmenolarakherzamaniyitanındığımiçinokulyöneticilerininhemkarakterimindürüstlüğüne,hemdeöğretmenolarakyeteneğimetanıklıkedenbirtavsiyemektubuhazırlayacaklarıdabildirildi.

Tavsiyemektubunuhemenhemenbiraysonraaldım,birkopyasınıhemenMrs.Fairfax’epostaladım.Kadında,bunakarşılıkgönderdiğimektupta,beniişealdığını,Thornfield’dekimürebbiyelikgörevimeonbeşgünsonrabaşlayabileceğimibildirdi.

Artıkhazırlıklaradalmıştım.Buonbeşgünçarçabukgeçti.Giyipçıkaracaklarım(ihtiyacımıkarşılamaklabirlikte)pekçokolmadığıiçinsandığımı(sekizyılönceGateshead’dengetirmişolduğumsandık),songünhazırladım.

Sandığımbağlanmış,adımyazılıkartbaşucunaçivilenmişti.YarımsaatsonragelipLowton’agötüreceklerdi.Bendeertesisabaherkenbirsaattepostaarabasınabinmeküzereköyegidecektim.Siyahyünlüyolesvabımla,şapkamı,eldivenimi,manşonumufırçalayıphazırlamış,unutulanbirşeyolmasındiyeçekmecelerimibaştanaşağıgözdengeçirmiştim.Sonra,yapacakbaşkaişkalmayıncaoturdum,dinlenmeyeçalıştım.Ama,bütüngünayaktakalmışolduğumhalde,dinlenmekolasımıydıki!Heyecanımçokaşırıydı.Bugeceömrümünbirsayfasıkapanıyor,yarınbiryenisiaçılıyordu.Buaradauyumakdaolasıdeğildi.Birsayfadanöbürünegeçildiğiniyanangözlerimleizlemeliydim!

Ben,dahamezarındarahatedememişbirhayaletgibiortalardadolaşıpdururkenbir

hizmetçiyanımayaklaşarak,“Aşağıdasizigörmekisteyenbirivar,efendim,”dedi.“Hamalolsagerek,”diyedüşündüm.“Kim?”diyesormaksızın,hemenaşağıkoştum.

Öğretmenlerinoturmaodasıyadaarkasalondenilenodanınönündengeçiyordumkiyarıaralıkdurankapıdandışarıbirifırladı.

“A!İşteo!Gerçektentakendisi!”diyebağırarakyolumukesti,ellerimesarıldı.Baktım:İyibiryerinhizmetçisigibigiyinmiş,gençbirkadın.Karakaşları,karagözleri,

pembeyanaklarıylapekdegüzeldi.Banabiryerdentanıdıkolanbirsesle,genetanıdıkbirgülümseyişle,“E,kimimben?”diyesordu.“Yoksabenitanımadınmı,MissJane?”

Ozaman,boynunaatıldım,deligibibirsevinçleonuöpmeyebaşladım.Yalnızca,“Bessie!Bessie!Bessie!”diyebiliyordum.

Oda,hemağlıyor,hemgülüyordu.İkimizbirliktesalonagirdik.Şömineninbaşındakareligömleklepantolongiymiş,üçyaşlarındabiroğlançocukdurmaktaydı.Bessiehemen,“Benimoğlan,”dedi.

“Demekevlendin,Bessie?”“Evet...Handiysebeşyıloluyor.ArabacıRobertLeaven’laevlendim;Bobby’denbaşka

birdekızımvar;adınıJanekoydum.”“Gateshead’dedeğilmisinartık?”“Kapıcıevindeoturuyoruz.Eskikapıcıgittide.”“Ee!Nasıllarbakalım?Uzunuzunanlatbana;ama,oturönce.Bobby,sendegelip

dizimeoturmazmısın?”Bobbyyanyangelipanasınasokulmayıyeğledi.Bessie,“Pekuzunboyluolmamışsın,iridedeğilsin,MissJane,”dedi.“Buradaiyi

beslenmiyorsunuz,besbelli.Elizasendenbirbaşdahauzun;Georgiana’yagelinceseninikikatıneder,doğrusu!”

“Georgianaçokgüzelolmuşturdeğilmi,Bessie?”“Biriçimsu!GeçenkışannesiyleLondra’yagitmişti,herkesbayılmış.Gençbirlordda

âşıkolmuşonaama,ailesibizimküçükhanımlaevlenmesinerazıgelmemişler.Bununüzerine,neolsabeğenirsin?LordlaGeorgianakaçmayakararvermezlermi?Ama,işanlaşılıncakaçamadılar.OnlarıElizaeleverdi.Kızkardeşinikıskandıbesbelli.Şimdiikisieviniçindekediköpekgibi,heranhırgürediyorlar.”

“Ee!PekiJohnReedneâlemde?”“Doğrusu,opeköyleannesinindilediğigibiçıkmadı.Liseyegittiama...Nasıldiyorlar

ona...Hani...Belgealdı.Sonrahukukçalışıpdavavekiliolsunistediler.Gelgelelim,öylehaylaz,öylebaşıboşbirgençkibanakalırsapekadamedemeyecekleronu.”

“Görünüşbakımındannasıl?”“İyiceuzunboylu.Kimilerionuçokyakışıklıbuluyorlarama,dudaklarıköftegibi.”“YaMrs.Reed?”“Hanımefendidıştanbakılıncaiyigörünüyor,endamıdayerindeama,bence,rahatı

huzuruyok,John’untutumlarınaüzülüyor...Küçükbeysugibiparaharcıyor.”“Seniburayayengemmigönderdi,Bessie?”“Yok,canım,nemünasebet!Nezamandırsenigörmekistiyordum.Sendendehaber

geldi;uzakyerleregidiyormuşsun,dediler.Bende,bariulaşamayacağımızyerleregitmedengidipbirgöreyim,dedim.”

Bengülerek,“Ama,galibasenidüşkırıklığınauğrattım,Bessie,”dedim;çünküonunbakışlarındasaygıvardıama,hayranlıkbulunmadığınıayrımsayabiliyordum.

“Yok,canım,hiçdedeğil!Pekkibarsın,nemegerek,hanımefendilergibisin.Bendezatendahafazlasınıummamıştımki...Çocukkendeöyleahımşahımgüzeldeğildin.”

Bessie’ninbusözlerindekiaçıklıkkarşısındagülümsemektenkendimialamadımama,üzülmedimdersemyalan.Onsekizyaşındaykenherkeshoşagitmekister;hoşagidecekbirgörünüşüolmadığınıdüşünmekdeinsanıpeksevindirmez,sanırım.

Bessieavuntuniyetine,“Seninşimdionparmağındaonhünervardır,MissJane,”dedi.“Neleröğrendinbakalım?Piyanoçalıyormusun?”

Salondabirpiyanovardı.Bessiegidipkapağınıaçtı,sonrabendenoturupbirşeylerçalmamıistedi.Birkaçvalsçaldım.Hayrankaldı.Coşarak,“Mrs.Reed’inkızlarıbununyarısıkadarçalamıyorlar!”dedi.“Benhepderdimzaten,senonlardandahaakıllı,dahabilgiliolacaksın,diye.Resimdeyapıyormusun?”

“Ocağınüzerindeasılıresmibenyaptımişte,Bessie.”Suluboyabirmanzararesmiydibu.İşegirmemdeyardımettiğiiçin,şükranımı

belirtmeküzeremüdürearmağanetmiştim;odabunuçerçeveletipasmıştı.“Gerçektenpekgüzel,MissJane!Bizimküçükhanımlarınçizdiğiresimlerbununyanına

bileyaklaşamaz.Onlarınresimhocasınınyaptığıresimlerkadargüzelbu.Fransızcadaöğrendinmi?”

“Öğrendimya,Bessie...Okuyupyazmasınıda,konuşmasınıda.”“Nakışdikiş?”“Elbette.”“Tambirhanımefendiolupçıkmışsın,MissJane!Biliyordumbenzaten!Akrabaların

sanayardımetselerde,etmeselerdehayattailerlersinsen.Ha,sanabirşeysoracaktım.Babanınakrabalarından,yaniEyre’lerdenhiçhaberaldınmı?”

“Hiçbirhaberalmadımömrümde.”“Hani,biliyormusun,bizimhanımheponlarınçokyoksul,ayaktakımıkişiler

olduklarınısöylerdi.Yoksulolmasınayoksuldurlarbelkiama,kibarlıktabenceReed’lerdengerikalıryanlarıyok.Bundanyediyılkadarönceydi,konağaMr.Eyrediyebirigelipsenisordu.Hanımdaburadaolmadığınısöyleyinceadampeküzüldü;çünküseniarayacakvaktiyokmuş;yabancıbirülkeyegidiyormuş,gemisidebir-ikigünekadarkalkacakmış.Pekkibarbirhalivardı.Babanınkardeşiymiş,galiba.”

“Hangimemleketegidiyordu,Bessie?”“Binlercekilometreuzaktabiradaymış.Şarapyapıyorlarmışorada.Başuşakadını

söylediydiama...”“Maderiaolmasın?”“Tamam,oişte.Takendisi.”“Gitti,demek?”“Evet,birkaçdakikayadurdu,yadurmadı.Bizimhanımpeksoğukdavrandıona.

Sonradanda,‘esnaftakımı’falandedi.BenimRobert’egöreamcanşaraptüccarıymış.”“Olabiliryadabirşaraptüccarınınyanındaçalışıyordur.”Bessie’ylebenbelkibirsaatdahaoturupeskigünleriandık.SonraBessiegitti.Onu

ertesisabahLowton’da,benarabayıbeklerkengenegördümbirkaçdakikaiçin.Sonraayrıldık,herbirimizkendiyolumuzagittik:O,kendisiniGateshead’egötürecekolanarabayayetişmekiçinvadiyedoğruyürüdü,bendebeniMillcotedolaylarındakiyeniişime,yeniyaşantımagötürecekolanpostaarabasınabindim.

XI

Birromanınyenibölümü,birsahneoyunununyenibirperdesinebenzer.Sevgiliokurum,bukezperdeyiaçtığımzamankendiniziMillcote’takiGeorgeHanı’nınbirodasındavarsayacaksınız.Duvarlar,çoğuhanduvarlarıgibi,iriiriçiçeklikâğıtlarlakaplı.Yerdekihalı,eşyalar,şömineninrafındakisüsler,duvarlardakiresimler(örneğinKralIII.GeorgeileGallerPrensi’ninportreleri,Wolfe’unölümünüyansıtanbirtablo)hep,çoğuhanodalarındagörülentürden.Bütünbunlarıtavandansarkanbirgazlambası,şöminedeharılharılyananateşaydınlatıyor.Bende,ateşinbaşında,sırtımdapelerinim,başımdaşapkam,oturmaktayım.Manşonumlaşemsiyemmasanınüzerindeduruyor,bendetamonaltısaat,birkasımgünününayazınıyemişolmakyüzündeniliklerimeişleyensoğuğunacısınıçıkarmaya,uyuşanellerimi,ayaklarımıyenidencanlandırmayaçalışıyorum.Lowton’dansabahakarşısaatdörtteayrılmıştım.Millcotekasabasındakialanınsaatişusıradaakşamınsekizinivurmakta.

Değerliokurum,şusıradagerçirahatımadiyecekyok,amaiçimhiçrahatdeğil.Postaarabasıburadadurduğuzaman,benikarşılamayaçıkmışbirisinibulacağımıummuştum.Uşağınbenimiçingetiripkapıyadayadığıtahtamerdivendenaşağıinerkenkaygıyladörtbiryanımabakınıyor,birisininbenimadımıçağırmasını,beniThornfield’egötürecekbiraraçgörebilmeyibekliyordum.Yoktugörünürlerdeböylebirşey.Birgarsona,“JaneEyre’iarayanoldumu?”diyesorduğumzamanda,“Hayır,”dedi.Beniözelbirbeklemeodasınagötürmesiniricaetmektenbaşkaçarebulamadım.İşteşimdideburada,kafamıkarıştıranbirsürükuşku,korkuiçindebekliyordum.

Genç,gözüaçılmadıkbiriiçin,dünyadahertürlübağlarınıkoparmışolarakyapayalnızkalmak;gideceğiyereulaşıpulaşamayacağındaneminolmadığıgibi,geldiğiyeredönmesiniengelleyenbirçokkoşullarbulunduğunubilmek...Sonderecegaripbirduygu.Serüvenolasılığıbuduyguyutatlılaştırır,gururateşideısıtır,amasonundakorkuürpertisitedirgineder.Aradanyarımsaatgeçipdehâlâbirarayan,sorançıkmayıncabenimiçimdekikorkudaötekiduygularıbastırdı.Sonunda,çıngırağıçalmayakararverdim.

Gelengarsona,“BuyakınlardaThornfielddiyebiryervarmı?”diyesordum.“Thornfieldmi?Bilmiyorum,efendim.Gidipyazıhaneyesorayım.”Garsongitti,gitmesiylegerigelmesidebiroldu.“SizinadınızEyremi,efendim?”“Evet.”“Sizibirbekleyenvarmış.”Hemenfırladımyerimden,manşonumlaşemsiyemikaptığımgibihanıntaşlığına

koştum.Açıkdurankapıdabirisibekliyordu.Sokaktakihavagazılambasınınışığındatekatlıbirarabaseçtim.

Kapıdakiadambenigörünce,biryandaduransandığımıişaretederekkısaca,“Busizinolsagerek,”dedi.

“Evet.”

Adamsandığıkaldırıpkendiarabasınakoydu.Bendebindim.Adamkapıyıkapamadanönce,“Thornfieldburadannekadaruzaklıkta?”diyesordum.

“Onkilometrekadar.”“Nekadarzamandavarırızoraya?”“Birbuçuksaatsürer.”Adamarabanınkapısınımandalladı,kendiyerinegeçti,yolaçıktık.Ağırağır

ilerliyorduk,bendedüşünmekiçinbolbolzamanbuluyordum.Yolculuğumunsonunabukadaryaklaştığımaseviniyordum.Pekşıksayılamazsadarahatolanarabadaarkamayaslandım;artıkkaygılarımdayatışmışolarak,kendimidüşüncelerimeverdim:

“ArabaylauşağıngösterişsizgörünüşlerinebakılırsaMrs.Fairfaxpekşatafatlıbirhanımefendiolmasagerek.Dahaiyi.Ömrümdeancakbirkezşatafatlıkimselerinyanındayaşadım,bubenimiçincehennemazabıoldu.Acabaküçükkızındanbaşkakimsesivarmı?Geçimli,iyibirkadınmıacaba?Öyleyseyüzdeyüzhoşnutbırakırımonu,elimdengelençabayıgösteririm.Amaneyazıkkiinsanınelindengeleniyapmasıherzamanderdedermanolmuyor.Lowood’dabunaazmettim,kararımdadurdum,çevremihoşnutbırakmayıbaşardım.Yalnız,anımsıyorum,Mrs.Reed’inevindeyken,ağzımlakuştutsamyaranamazdım.UmarımMrs.FairfaxbirikinciMrs.Reeddeğildir,amaöyleyseyanındakalmakzorundadeğilimya!Genebirilanverir,başkabirişararım.Acabadahanekadaryolumuzkaldı?”

Pencereyiindiripdışarıbaktım.Millcote’ugeridebırakmıştık.Işıklarınbolluğunabakılırsa,hatırısayılırbüyüklüktebiryerolsagerekti...Lowton’dançokdahabüyüktü.Lowood’ahiçbenzemeyenbirbölgedeolduğumuzugörebiliyordum.Dahaazgüzelamadahakalabalık;dahaazromantikamadahayaşamdolu,dahaheyecanverici.

Yollarçamurlu,havapusluydu.Arabacıatınırahvanyürütüyordu.Birbuçuksaatdediğiyolculukenaşağıikisaatsürdü,sanıyorum.Sonundaadambaşınıarkayadöndürerek,“Thornfield’depekbirşeykalmadı,artık,”dedi.

Genedışarıbaktım:Birkiliseninönündengeçiyorduk.Kiliseninalçak,genişkulesinigördüm,çanınınçeyreksaatiçaldığınıduydum.Yamaçlarındibindedebirköyünyerinibelirtenbirkümeışıkgözümeçarptı.Ondakikasonraarabacıindi,ikikanatlıbirbahçekapısınıaçtı.İçerigirdik.Kapıarkamızdantangırdayarakkapandı.Şimdibirarabayolunda,ağırağır,yokuştırmanmayabaşlamıştık.Derken,birevinupuzuncephesigöründü.Bircumbanınperdeleriarasındandışarıyamumışığıvuruyordu.Evingerikalanheryanıkaranlıktı.Arabadışkapınınönündedurdu.Kapıyıbirhizmetçikızaçtı.Bendearabadanindim,içerigirdim.

Kız,“Şöylebuyurmazmısınız,hanımefendi,”dedi,bendeonunpeşinedüşerekdörtköşebirtaşlıktangeçtim.Dörtbiryandayüksekyüksekkapılarvardı.

Kızbenibirodayaaldı.Buradakişamdanlarlaateşinışığı,ilkönce,ikisaattirkaranlığaalışmışolangözlerimikamaştırdı.Bukamaşmageçincekarşımdasonderecetatlı,şirinbirtablogördüm.

Küçük,sevimli,yuvagibibiroda;neşeyleyananateşinbaşındayuvarlakbirmasa,yüksekarkalıklı,eskimodabirkoltuk,bukoltuktaoturan,ufaktefek,derli-toplu,yaşlıbirhanım;başındadulhanımlarıngiydiğigibifırfırlıbirbaşlık,üzerindesiyahipeklielbise,kargibibirpatiskaönlükle,tambenimgözümdecanlandırdığımgibiydiMrs.Fairfax;yalnız,çokdahasade,dahayumuşakgörünüşlü.Elindebirörgüvardı,ayaklarınındibinedeiribirkedikıvrılıpyatmıştı.Kısacası,bu“rahatyuva”tablosununhiçbireksiğiyoktu.

Yeniişegirenbirmürebbiyeniniçinirahatlatmakiçinbundandahaiyisiolamazdı.Ne

insanıezecekbirtantana,neçekingenlikverecekbirgörkemvegösteriş!Beniçerigirerkenyaşlıhanımayağakalktı,sonderecekibar,içtenbirtutumlabenikarşılamaküzereilerledi.

“Nasılsınızkızım?Korkarımyollardanyorgundüştünüz.BizimJohndaöyleağırsürerkiarabayı!Üşümüşsünüzdür;şöyle,ateşinbaşınagelin.”

Ben,“Mrs.Fairfaxsizsiniz,değilmi?”diyesordum.“Evet.Oturun,kızım!”Benikendikoltuğunaoturttu,sonrapelerinimialıpşapkamınbağcığınıçözmeye

başladı.Bukadarzahmetegirişmesindiyericaettim.“Zahmetolurmuhiç!Sizinellerinizsoğuktandonmuştur.Leah,birazbaharlı,limonlu

sıcakşarapyap.Birkaçtanedesandviçhazırlayıver.Al,kilerinanahtarlarını.”Mrs.Fairfaxcebinden,tamhanımhanımcıkevkadınlarınayaraşırbiçimdebirdemet

anahtarçıkararakhizmetçikızaverdi.Sonrabanadöndü.“Haydi,canım,ateşesokulunbiraz.Sandığınızıyanınızdagetirdiniz,değilmi?”“Evet,efendim.”“Gidipsöyleyeyimde,odanızataşısınlar.”Hızlıadımlarladışarıçıktı.İçimden,“Benikonukyerinekoyuyor,”diyordum.“Böyle

ağırlanacağımıhiçummamıştımdoğrusu!Soğukluk,resmilikummuştumyalnızca.Mürebbiyelerinhortutulmalarıkonusundaişittiğimşeylerehiçuymuyorbudurum,amasevinmeyebaşlamakiçinvakitdahapekerken.”

Mrs.Fairfaxgerigeldi.Masanınüzerindeduranörgüsüylebirkaçkitabıkendieliylekaldırarak,Leah’nıngetirdiğitepsiyeyeraçtı,yiyecekleribanagenekendieliyleuzattı.Şimdiyekadarkimsedengörmemişolduğumbuilgikarşısındabirazutanmaktankendimialamıyordum.Helebuilgiyibenimpatronum,işverenimolankişidengörmek!Nevarkionunyaptığıişiyakışıksızsaymadığıbelliydi.Bendebukibarlığıdoğalkarşılamayakararverdim.

Banasunulanlarıyiyipiçtiktensonra,“Kızınızıbuakşamgörmekmutluluğunaerecekmiyim?”diyesordum.

İyiyüreklihanımkulağınıbanadoğruyaklaştırarak:“Nedediniz,kuzum?Kulağımbirazağırişitirde!”dedi.Soruyudahayükseksesle

yineledim.“Kızımmı?Ha,AdelaVarens’ıdemekistiyorsunuz.SizinöğrencinizAdela’dır.”“Sahimi?Kızınızdeğildemek?”“Yokcanım!Çolukçocuğumyokbenim.”Bukezde,AdelaVarens’ınonunnesiolduğunusormakistedim,amaçoksorusormanın

ayıpsayıldığınıanımsayaraksustum.Nasılolsaöğrenirdimsırasıgelince.Mrs.Fairfaxkarşımageçipoturdu,kediyidekucağınaalarak,“Geldiğinizeöylesevindim

ki!”dedi.“Neiyi...Artıkeviniçindebircanyoldaşımolacak.İnsanacanyoldaşıherzamangerek.GerçiThornfieldşahanebirkonaktır;sonzamanlardabirazbakımsızkaldıysadaeski,şereflibiryerdir,amabilirsiniz,kışgünlerinde,engüzelevdebileyalnızkalıncainsanıniçinebirgariplikçöker.Yalnızkalmaktansözediyorum.Leahçokiyikızdır,oda,Johndanamuslukimselerdir,amanedeolsahizmetçi,uşak...İnsanonlarlakafadengiolamaz.Sonra,aradabirazpaybırakmakgerek,yoksasaymazlarinsanı.Geçenkışpeksertgeçti,hatırlarsınız.Karyapmazsa,yağmuryadafırtınayapıyordu.Takasımdanşubatsonunakadarkapımızıpostacıdanbaşkabirinsançalmadıdesemyerivar.Hergecekukumavlargibibirbaşımaoturmaktanruhumakaralarbastı.AradaLeah’yıçağırtıpkitapokutuyordum,

amazavallınınbuiştenhoşlandığınıhiçsanmıyorum;sıkıcıbuluyorbunu.Neyse,bahar,yazgeldidebiraziçimizaçıldı.Güneşçıkıpgünleruzamayabaşlayıncadahabirbaşkaoluyornedeolsa.DerkenbugüzbaşındadaAdelaVarens’ladadısıçıkageldiler.Çocukgelinceeviniçişenleniveriyordoğrusu.Şimdisizdegeldiniz,artıkkeyfimediyecekyok!”

Konuşmalarınıdinledikçebuhanımaiyicekanımkaynamıştı.Sandalyemibirazdahaonunyakınınaçektim:“Umarımarkadaşlığımsizidüşkırıklığınauğratmaz,”dedim.

“Sizibugecedahafazlatutmayayım,”dedi.“Vakitgeceyarısınıbuldu,sizdesabahtanberiyollardasınız;iyiceyorgunsunuzdur.Ayaklarınızısındıysaodanızıgöstereyimsize.Kendiodamınyanındakinisiziniçinhazırlattım.Küçükbiryer,amaöndekiokocamanodalardandahaçokseveceğinizidüşündüm;büyükodalargüzeldöşenmişfalan,amaöyleıssız,sıkıcıhavalarıvarki,benhiçsevmiyorum.”

Bukadarincedüşünceliolduğuiçinonateşekkürlerettim.Uzunyolculukbenigerçektendebitkindüşürmüşolduğundan,odamaçekilmeyehazırolduğumusöyledim.Mrs.Fairfaxşamdanıalıpönümedüştü,dışarıçıktık.Kadın,öncegidiptaşlıkkapısıkapalımı,diyebaktı;sonraanahtarıkapınınüzerindenalarakönümsıramerdivendenyukarıçıktı.Basamaklar,tırabzanlarmeşedenyapılmıştı.Merdiveninyanındadayüksek,kafeslipencerelervardı.Bumerdivende,yukarıdayatakodalarınınönündengeçenuzunçekmebalkondaorayaevdençokbirkilisehavasıveriyordu.Merdivende,çekmebalkondabirmahzenayazıduyuluyor,insanıniçibiryalnızlık,birıssızlıkduygusuylakararıyordu.Odamagiripdaburasınınsadedöşenmişolduğunugörüncegerçektensevindim.

Mrs.Fairfaxbanatatlıbirsesleiyigecelerdileyipçekildiktensonra,kapımıkapadım,rahatçaçevremebakındım.Küçükodamınşirin,neşelihavasıaşağıdakioloş,genişmerdivenledışarıdakiuzun,soğukkoridoruniçimdeuyandırmışolduğuürpertiyigeçirmişti.Yorgunlukla,kaygıylageçenuzunbirgününsonunda,sağsalim,güvenlibirsığınağakavuşmuşolduğumudüşündüm,içimdenbirminnetdalgasıyükseldi.YatağınyanınadizçökerekTanrı’yaduaettim.Dizleriminüstündedoğrulmadanönce,bundansonradabendenyardımınıesirgememesi,banahaketmediğimhaldevermişolduğuşufırsatalayıkolabilmekkudretinibağışlamasınıdiledim.Hemyorgun,hemmutluolduğumiçin,çokgeçmedenderinbiruykuyadalmışım.Uyandığımdagüneşdoğmuştu.

Canlımavikretonperdelerinarasındansüzülüpduvardakikâğıtlarlayerdekihalıyıaydınlatangüneşışığında,küçükodamınöylesineiçaçıcı,Lowood’unçıplaktahtazeminli,kireçbadanalıodalarındanokadarbambaşkabirgörünüşüvardıkibaktıkçayüreğimsevinçtencoşuyordu.Dışgörünüşlergençlerinüzerindebüyüketkibırakır.Banadaöylegeldikiönümdeartıkdahagüzelvedikenleri,güçlüklerikadargülleri,doyumlarıdabulunanyenibiryolbaşlamaktadır.Yerdeğişikliği,önümdeaçılanumutkapısıbütünvarlığımıuyandırmış,coşturmuşgibiydi.Tamolarakbilemediğimbirtakımgüzelşeylergelecektibaşımasanki...Bugün,yarın,önümüzdekihafta,gelecekayolmasabile,günlerdenbirgün.

Kalktım,özenlegiyindim.Bütüngiyeceklerimsonderecebasitolduğuiçinsadegiyinmekzorundaydım,amagenedederlitoplugiyinmeyedikkatederdim.Kılıkkıyafetimealdırışetmemekbenimyaradılışımdayoktu;tersine,görünüşümeelimdengeldiğinceçekidüzenvermeye,güzelolmasamdahoşagitmeyeçalışırdım.Dahagüzelolmadığımayanardımarada;gülgibiyanaklara,kirazdudaklara,çekmeburunlaraözenirdim.Uzunboylu,heykelyapılı,şahanebirkadınolmadığımatasalanırdım.Böyleufacıktefecikverenksiz,yüzününçizgileridüzensizvekeskinolmakbirbahtsızlıkmışgibigelirdibana.

Buisteklerim,üzüntülerimnedenilerigeliyorduacaba?Kimbilir!Bunutamolarakbilemiyordum,amabirnedenivardıelbet;hemdeaklayatkın,pekdoğalbirnedeni.

Herneyse,saçımıgüzelcefırçaladım,siyahelbisemigiydim.Buelbiseokulformasıgibipekyalındı,amahiçolmazsavücudumapekiyioturuyordu.Tertemiz,bembeyazyakalığımıdadüzelttiktensonra,kılığımınMrs.Fairfax’inkarşısınaçıkabilecek,yeniöğrencimidekendimdenkaçırmayacakkadardüzgünolduğunainançgetirdim.Penceremiaçtım,tuvaletmasamın,herşeyindüzenliolupolmadığınabaktıktansonra,dışarıçıktım.

Yatakodalarınınönündengeçenbalkonbiçimiuzunkoridorunöbürucunavarınca,meşetahtasındanyapılmaokayganbasamaklardanaşağı,taşlığaindim.Birdakikaduralayarak,duvardakiresimlerebaktım.(Aklımdakaldığınagöre,bunlardanbiriderisibakırrengi,sert,asıkyüzlübiradamın,öbürüdeperukasıpudralı,incigerdanlıklıbirkadınınresmiydi.)Tavandantunçbirlambasallanıyordu,biryandadakocamansarkaçlıbirsaatvardı.Saatinkutusupekinceoymalımeşedendi;zamanla,elleneellene,abanozgibikapkarakesilmişti.Herşeypekgörkemligeldibana.Amabengörkemdenenşeyeöyleyabancıydımki!

Yarısıcamlıolansokakkapısıaçıkduruyordu.Dışarıçıktım.Güzelbirgüzsabahı...Yenidoğmuşgüneşsararmışağaçların,hâlâyemyeşilolantarlalarınüzerinetazeışıklarınıserpmişti.Çimliğedoğruyürüyerekdöndüm,konağıncephesinebaktım.Üçkatlı,öylepeksaraygibiolmasadahatırısayılırderecedebüyükbiryapıydıbu.Birsoylusaraylınınmalikânesideğilde,kibarbirbeyefendinintaşradakieviolduğubelliydi.Tepesindekimazgallıkulelerevebirmasalhavasıveriyordu.

Bugricepheninarkayanındakuşluklargörünüyordu;buralarayuvayapmışolankargalardagaklayarakuçuşuyordu.Sonra,çimliğin,korununüzerindenuçarak,çitleayrılmışgenişbirçayırlığagidipkondular.Buçayırlıktabirsırayaşlı,uludikenliağaçlar,akasyalaryükselmekteydi.Meşeağaçlarıkadarkalın,güçlü,boğumboğum.Buağaçlar,Thornfield11

Malikânesi’ninadınıneredenaldığınıbelliediyordu.Dahageridetepelervardı.Lowood’unçevresindekidağlarkadaryüksek,yalçındeğildi

butepeler;vadiyidünyadanayıransetlerebenzemiyorlardıoradakilergibi;genedeıssız,ürperticibirgörünümlerivardı,ThornfieldMalikânesi’niMillcotegibicivcivlibiryerinbudenliyakınında,insanınummadığıbiryalnızlığa,dinginliğegömergibiydiler.Evleriağaçlariçinegömülübirköyceğizbutepelerdenbirininyamacınatırmanırcasınakurulmuştu.OdolaylarınkilisesiThornfield’edahayakındı.Bahçekapısındanyanabakılınca,yamaçlardanbirininardından,eskiyapılıçankulesigörülebiliyordu.

Budurgunmanzaraylatemiz,tatlıhavayıiçimesindirerekkargalarınçığırışlarınızevkledinliyor,konağınogeniş,gricephesinebakarak,“Mrs.Fairfaxgibiyalnızbirkadıncağıziçinnedekocamanbiryer!”diyedüşünüyordumkibuyalnızkadıncağızkapıdabelirdi.

“Ne!Kalkmışsınızbile!”dedi.“Erkencisinizbakıyorum.”Onadoğruilerledim.Beniyanağımdanöptü,elimisıktı.“Nasıl,Thornfield’ibeğendinizmi?”diyesordu.Çokbeğendiğimisöyledim.“Evet,güzelyerdir,doğrusu,”dedi.“Yalnız,zamanlaharapdüşmesindenkorkuyorum.Mr.

Rochester’ınaklınaeserdegelipburayatemelliyerleşirseobaşka...Yada,hiçolmazsadahasıkgelipgiderse.Böylebüyükmülklerinsahiplerininbaşındaolmalarıgerekir.”

“Mr.Rochestermı?”dediniz.“Odakim?”Kadıngayetsakin,“Buranınsahibi,”dedi.“AdınınRochesterolduğunubilmiyor

muydunuz?”Elbetbilmiyordumya!Onunvarlığındanhaberimbileyoktu.Yaşlıkadınonunvarlığını

herkesiniçgüdüsüyleöğrendiğibirevrenselgerçeksayıyordusanki.“Burasısizinsanıyordumben,”dedim.“Benimmi?Tanrıseniniyiliğiniversin,çocuk!Ammafikirha!Burasıbenimmiş!Kızım,

benburanınyalnızcakâhyasıyım;çekipçevireni.Hoş,Rochester’larlaannetarafındanuzakakrabaolurumya!Dahadoğrusu,kocamakrabasıydıonların.KendisişuarkayamaçtakiHayköyününpapazıydı.Şugörünenkiliseonunkilisesiydi.Mr.Rochester’ınannesideFairfax’lerdendi.Kocamınikincigöbektenamcakızıolurdu;amabenbuakrabalıkyüzündenhiçbirzamanherhangibirhakgütmemişimdir.Bunudüşünmembile.Kendimiancakbirkâhyaolarakgörürüm.Efendimçoknaziktir;bendebundanbaşkabirşeybeklemem.”

“Yaçocuk...Yaniöğrencim?”“Mr.Rochester’ınvasiliğineemanetedilmişbirkız.Mr.Rochesterdabendenbir

mürebbiyebulmamıistedi.Kızınburadayerleşmesinitasarlıyorbesbelli.İştegeliyorkız...YanındadaBonnedediğidadısı.”

Bilmeceböyleceçözülmüşoluyordu.Buiyiyüreklicandandulkadıncıkyüksekbirhanımefendideğil,benimgibi,çalışanbirinsanmışmeğer.Onubenimgözümdendüşürmedibu;tersine,dahabilesevindim:Demek,aramızdakieşitlikgerçekmiş...Onunalçakgönüllülüğündendoğmadeğil.Dahaiyiya!Durumumdahadarahatlamıştı.

Benbunlarıdüşünürken,yanındadadısıyla,birküçükkızçimlerinüzerindenkoşakoşageldi.Öğrencimebaktım,obenidahagörmemişti.Yaşıpekküçükmüşmeğer.Yedi-sekizyaşlarındaancakvardı.İnceyapılıydı.İnceçizgiliufacıkbiryüzü,lülelülebelinekadarinengürsaçlarıvardı.

Mrs.Fairfax,“Günaydın,Adela,”dedi.“Gelsenimürebbiyenhanımlatanıştırayım.Kendisiseninakıllı,hünerlibirhanımolarakyetişmenisağlayacak.”

Kızdadısınadöndü,benigöstererek,“C’estlàmagouvernante?”12diyesordu.Dadısı,“Maisoui,certainement,”13dedi.BenonlarınFransızcakonuştuklarınıduyunca,“Yabancımıbunlar?”diyesordum.“Dadıyabancı.AdeladaAvrupa’dadoğmuş,altıayöncesinegelinceyekadardaoradan

hiçayrılmamış.Burayailkgeldiğindehiçİngilizcebilmiyordu,şimdiçatpatderdinianlatabiliyor.BenpekanlayamıyorumçünküsıkışıncaFransızcakarıştırıveriyor.Amasenonunnedediğinikolaycaanlarsınsanırım.”

NeysekibenFransızcayıbirFransızkadınındanöğrenmiştim.MadamPierrotileherfırsattaFransızcakonuşmayabakmıştım,yediyıldırdahergünkendikendimeFransızcaçalışıyordum.Öğretmenimintelaffuzunaelimdengeldiğikadaröykünüyor,konuşmamıilerletmeyeuğraşıyordum.BuyüzdenFransızcayıişlekvedüzgünolarakkonuşabiliyor,Adela’yıanlamaktagüçlükçekmeyeceğimisanıyordum.

Kız,mürebbiyesiolacağımıöğrenincegelipelimisıktı.Birliktekahvaltıodasınadoğruyürürkenonakendidiliylebirkaçşeysöyledim.Bunlaraöncekısakısakarşılıklarverdi,amamasayaoturduktanvebenioirielagözleriylebelkiondakikakadarincelediktensonrabirdenaçılarakgevezeliketmeyebaşladı:

“Neiyi!SizbenimdilimiMr.Rochesterkadargüzelkonuşuyorsunuz!”diyeünledi.“Onunlakonuştuğumgibikonuşabileceğimsizinle.Sophiedekonuşabilecek.Çoksevinecekbuna.Buradaonundilindenhiçanlayanyok.Mrs.Fairfaxİngiliz.Sophiebenimdadım.

Benimlebirliktedenizyoluylageldi...Kocamanbirgemiyle.Geminintütenbirbacasıvardı.Aman,netütüyordu!Benideniztuttu,Sophie’yide,Mr.Rochester’ıda.Mr.Rochestersalondediklerigüzelbirodada,kanepeüzerindeyatıyordu.Sophie’ylebenimbaşkabirodadaufacıkyataklarımızvardı.Benbirseferindeazdahadüşüyordumyatağımdan,rafgibibirşeydiçünkü.Şey,matmazelsizinadınızne?”

“Eyre...JaneEyre.”“Eğrmi?Öf!Söyleyemiyorum!Neyse,gemimizsabahleyin,dahagüneşdoğmadan,büyük

birkenttedemirattı...Kocamanbirkent!Kapkaraevlerivardı,dumaniçindeydi.Benimgeldiğimogüzel,temizkentehiçbenzemiyordu.Mr.Rochesterbenigemininmerdivenindenkucağındaindirdikaraya.Sophiedepeşimizdengeldi.Hepimiz,birarabayabindiğimizgibi,kocaman,çokgüzelbirevegittik,bundandahagüzel,dahabüyükbirevdi.Oteldiyorlardı.Nerdeysebirhaftakaldıkorada.Sophieilebenhergünparkdenilenağaçdolu,genişbiryeşillikyerdegezmeyegidiyorduk.Oradabendenbaşkadahabirdoluçocukvardı.Sonrabirhavuzdavardı.İçindegüzelgüzelkuşlaryüzüyordu.Benonlaraekmekkırıntısıatardım.”

Mrs.Fairfax,“Böylebıcırbıcıröttüğüzamananlayabiliyormusunonu?”diyesordu.Pekiyianlıyordum;çünküMadamPierrot’nunhızlı,akıcıkonuşmasınaalışıktım.Yaşlıhanımcağız,“Annesine,babasınailişkinbirşeylersorsanaona,”dedi.“Onları

hatırlıyormuacaba?”“Adela,”diyesordum,“deminsözünüettiğinogüzel,tertemizkentteykenkiminyanında

otururdun?”“ÇokeskidenannemleotururdumamaoMeryemAna’nınyanınagitti.Annembana

dansedipşarkısöylemesini,şiirlerokumasınıöğretirdi.Birsürübeyefendi,hanımefendiannemigörmeyegelirlerdi;bendeonlarınönündedansederdimyadadizlerineoturupşarkısöylerdim.Çokseverdimbunu.Sizedebirşarkısöyleyeyimmi?”

Adelakahvaltısınıbitirmişti,onuniçinbanahünerlerindenbirörnekgöstermesineizinverdim.Yerindenkalkarakgelipdizimeoturdu;sonraominikellerinihanımhanımcıkbiredaylakucağındadevşiriplülelülesaçlarınıarkayaattı,gözlerinitavanakaldırarakbiroperaaryasısöylemeyebaşladı.Terkedilmişbirkadınınşarkısıydıbu.Kadınsevgilisininvefasızlığınayanıpyakıldıktansonragururunuimdadaçağırır.Hizmetçisine,enparlakmücevherleriyleenşahanegiysilerinigetirmesinisöyler.Niyetiogecekibalodavefasızsevgilisininkarşısınaçıkmak,kendisinibırakmışolmasınınumurundabileolmadığınaonu,şen,şuhdavranışlarıylainandırmaktır.

Birçocukşarkıcıiçinböylebirkonuseçilmişolmasınıyadırgadım,amagösterininamacıbesbelliki,ateşliaşk,kıskançlıkezgilerininböyleçocuksubirdillesöylenmesindekiçelişkiydi.Büyükbirçiğlikgibigeldibubana.

Adelaşarkıyı,nemegerek,iyiokuyordu,ifadesindedeyaşınınbütünsaflığıvardı.Bitirincedizimdenyereatladı.

“Şimdi,sizebirazşiirokuyacağım,matmazel,”dedi.Şöylebirçalımsatarak,LaLiguedesRats:FabledeLaFontaine14diyeokumayabaşladı.Buparçayıvurgulara,duraklamalaradikkatederek,öyleakıcıbirsesle,öyleuygunhareketlerlesöyledikiyaşınagöregerçektenşaşırtıcıydı,büyükbiremekle,özenleyetiştirilmişolduğunugösteriyordu.

“Sanaannenmiöğretmiştibuparçayı?”diyesordum.“Evet,”dedi.“Annemböylesöylerdi,‘Qu’avez-vousdonc?Luiditundecesrats;parlez!’15

Elimikaldırtırdı...Şöyle...Sorusorarkensesimiyükseltmeyiunutmayayımdiye.Şimdidedansedeyimmisize?”

“Yok,bukadarıyeterartık...Peki,annenMeryemAna’nınyanınagittiktensonrasenkiminyanındakaldın?”

“MadamFrederic’lekocasınınyanında.Madambanabakardı,amaakrabamızdeğildi.Belkideyoksuldu;çünküevianneminevigibişahanedeğildi.Çokkalmadımorada.Mr.Rochestergelipsordu,‘Benimleİngiltere’yegeliporadaoturmakistermisin?’diye.Bende,‘Peki,’dedim;çünküMr.Rochester’ıdahaöncedentanıyordum.Beniçokseverdi.Hepgüzelelbiseler,oyuncaklarfalanarmağanverirdibana,amagörüyorsunuzya,durmadısözünde.Beniİngiltere’yegetirdi,amakendisiçıktıgitti.Artıkhiçgörmüyorumonu.”

KahvaltıdansonraAdelailebenkitaplığaçekildik.Mr.Rochesterburasınınokulodasıolarakkullanılmasınıtembihetmiş.Kitaplardançoğucamlıdolaplariçindekilitliydi,amadolaplardanbiriaçıkbırakılmıştı;bununiçindeilköğretimiçingerekliherşeyvardı.Derskitaplarındanbaşkabirçokedebiyat,şiir,biyografi,gezikitapları,birkaçtanederomanbırakılmıştı.Mr.Rochesterbunlarımürebbiyeninokumabeğenisinikarşılamakiçinyeterlibulmuştu,anlaşılan.Neyalansöyleyeyim,şimdilikbunlarbanayeterdeartardıbile.Lowood’dazorluklaelegeçirdiğimkırıntılarlaölçülüncebukitaplıkbireğlence,birbilgihazinesisayılırdı.Buodayaaynızamandaoldukçayeni,güzelseslibirküçükpiyano,resimçizmekiçinbirsehpa,birçiftdecoğrafyaküresikonulmuştu.

Öğrencim,çalışmayapekmeraklıdeğilsedesözdinleyenbirkızdı.Şimdiyekadardüzenliçalışmayahiçalışıkolmadığıiçinonuilkbaştanpeksıkmanındoğruolmayacağınıdüşündüm.Uzunuzunkonuştumonunla;ufaktefekbirkaçşeyöğrettim,vakitöğleyeyaklaşıncadadadısınınyanınasalıverdim.Sonradayemeksaatinekadarsehpabaşınageçerekderstekullanılmaküzereküçükbirkaçresimçizmeyekararverdim.

ResimdefterimlekalemlerimialmakiçinyukarıyaçıkarkenMrs.Fairfaxbanaseslendi:“Sabahdersinizbittigaliba!”Genişkapılıbirodadaydı.Kapıaçıkdurduğuiçin,banasesleninceyanınagittim.Geniş,

şahanebirsalonduburası:Morperdelerlekoltuklar,yerdebirTürkhalısı,cevizkaplamaduvarlar,biryandarenklicamlardanyapılmakocaman,zenginvitraylıbirpencere,nefisoymalarlasüslü,yüksekbirtavan.Mrs.Fairfaxbirbüfeninüzerindeduran,ince,morumtırakmermervazolarıntozunualmaktaydı.

Dörtbiryanımabakınarak,“Negüzeloda!”diyehafifçebağırdım.Ömrümdebununyarısıkadarbilegüzelbiryergörmemiştim!

“Evet,yemeksalonuburası.Birazgüneş,havagirsindiyepencereleriaçtımda!Kullanılmadıkçaheryerküflenipgidiyor.Karşıdakioturmasalonunagirincemahzenegirmişgibioluyorinsan.”

Mrs.Fairfaxpencerenintamkarşısınadüşen,koyukırmızıperdelerlebezenmişbirkemerigösterdi.İkiyassıbasamakçıkarakkemeringerisinebaktım;birperilerülkesinigörmüşgibioldum.Gördüğümmanzaratoygözlerimiöylesinekamaştırdı!Amaaslındaiçiçeduransonderecegüzelikisalondanibarettiburası.Yerlereparlakçiçekçelenkleriyleörneklenmiş,bembeyazhalılarserilmiş,kargibibeyazboyalıtavandaüzüm,asmadalıoymalarıylasüslenmişti.Kızılkaplamalıkoltuklar,kanepeler,örtülüsedirlerbubeyazlıklarlaşahane,ışılışılbirçelişmeyaratıyordu.BeyazmermerşömineninüzerindekisüslerdekankırmızıBohemyakristalindendi.Pencerelerinarasındakibüyükaynalarbukar,ateşkarışımınıyansıtıyordu.

“Bravosize,Mrs.Fairfax,salonlarnekadardabakımlı,”dedim.“Nebirdamlatoz,nedeeşyalarınüzerindeörtüvar.Havalarböyleayaz,rutubetliolmasainsanbusalonlarınhergün

kullanıldığınısanır.”“Eksikolma,MissEyre,amaMr.Rochesterburayapekseyrekolmaklabirlikteher

zamanhabersizgelir.Heryeriörtüleregömülübulmak,gelincebirdehazırlıktelaşıylakarşılaşmakonunsinirinedokunur.Bunuanlayıncaheryeriherzamanhazırtutmayıdahadoğrubuldum.”

“Mr.Rochestersinirli,titizbiradammı?”“Çokdeğil,amanedeolsayüksektabakanınbeğenileriondadavar.Herişindebunlara

uygunolarakçekilipçevrilmesinibekler.”“Severmisinizonu?Sevilenbirinsanmıdır?”“A,elbet!Rochesterailesioldumolasısevilmiş,sayılmıştır.Budolaylardagözle

görülebilentopraklarınhemenhemenhepsi,hatırlanamayacakkadareskidönemlerdenberi,Rochesterlarındır.”

“Amatoprakmoprakbiryana,severmisinizonu?Kendisinisevipbeğenirmisiniz?”“Benkendimseverim,beğenirimonu.Topraklarınıkiralayanköylülerdeonudürüst,

haksever,açıkellibirbeysayarlar.Yalnızaralarındahiçbirzamançokkalmamıştır.”“Amahiçbirvasfıyokmu?Yaniyaradılışbakımındannasılbirinsan?”“Yaradılışıkusursuzsanırım.Birazhuysuzsayılabilirbelki...Herkesebenzemeyen

huylarıvardır.Çokgezdi,dünyanınbirçokyerlerinigördü.Çokdazeki,bilgiliolduğunusanıyorum.Nevarki,onunlaoturupuzunuzunkonuştuğumdaoldudiyemem.”

“Nasılhuysuz?”“Bilmem...Anlatmakkolaydeğil.Öylegözebatarbiryanıyok,amainsanlakonuşunca

ortayaçıkar.Örneğinsözlerişakamı,yoksaciddimi;birşeyesevindimi,üzüldümübilemezsin.Kısacası,onuiyiceanlamakolanaksız.Dahadoğrusu,benanlayamıyorum,amaneçıkar...Birişverenolarakolağanüstüiyidir.”

Onunda,benimdeişverenimizolanadamhakkındaMrs.Fairfax’tenedindiğimbilgibununlakaldı.Kimiinsanlarkarakterincelemesini,karşılarındakiinsanın,eşyanıncanalıcıyönlerinigörüpanlatmasınıhiçbilemezler.Butatlıhatunkişidebunlardandıbesbelli.Sorduklarımonuşaşırtıyordu,amabirsonuçeldeedemiyordum.Mr.RochesteronungözündeMr.Rochester’dıişte:Kibarbirbeyefendi,mülk,topraksahibibiradam,birişveren...Hepsibukadar.Bundandahafazlasınıöğrenipbilmekdeistemiyor,benimbuadamınkişiliğikonusundadahakesinfikirleredinmekisteyişimebesbellişaşıyordu.

Yemeksalonundançıkıncabanabütünevigezdirmeyiönerdi.Bendeonunarkasındanyukarılaraçıktım,aşağılaraindim.Biryandandahayranlığımıbelirtipdurdum;çünküheryergerçektentertipli,zevkli,gözdoldurucuydu.Önebakanbüyükodalarözellikleşahanegeldibana.Üçüncükattakiodalardankimileridebasık,loşolmaklabirlikte,bireskizamanhavasıtaşıdıklarıiçinilgimiçekti.Birvakitleraltkatodalarındadurandöşemelerzamanzaman,modalardeğiştikçe,enüstkatataşınmış.Şimdibuodalarındarpencerelerindeniçerivuransolgunışıkbelkiyüzyılöncedenkalmayatakları,meşedencevizdenyapılmaaynalıdolapları,sırasıradikarkalı,darantikasandalyeleriaydınlatıyordu.Bunlardandahabileantikaolan,üzerlerindekiyarısiliknakışlarıişlemişparmaklarınikikuşaköncetoprağakarıştığıiskemleler.BütünbuandaçlarThornfield’eeskidenkalmabirevhavasıveriyordu,biranılartapınağı.Bukuytuyerleringündüzgözüyleloşluğu,sessizliği,değişikdekorlarıpekgüzeldi,amageceleyinogenişkaryolalardayatmakdüşüncesibenihiçsarmıyordu.Buyataklardankimininmeşedenyapılmakapılarıvardı.Kimisiağırişlemeliperdelerleçevriliydi.Bunakışlardasonderecegaripçiçekler,dahagaripkuşlar,hepsindendahagarip

insanlarsergilenmişti.Ayınsolgunışığındabunlarkimbilirdahanekadargaripgörünürdü!“Buodalardahizmetçiler,uşaklarmıoturuyor?”diyesordum.“Hayır.Onlarınarkada,dahaküçükodalarıvar.Buralardakimseoturmuyor.Thornfield

perilibirköşkolsaydı,hayaletleriştebuodalardadolaşırdı,diyesigeliyorinsanın.”“Gerçektendeöyle,amahayaletmayaletyokburadademek.”Mrs.Fairfaxgülümseyerek,“Benimbildiğimkadarıylayok,”dedi.“Eskilerdenkalmahayalet,hortlaköykülerideyokmu?Hiçolmamışmı?”“Olmamışsanırım.OysaRochesterlar’ınbirzamanlaroldukçaateşli,hareketlibiraile

olduğunusöylerler,amabelkidebuyüzden,şimdimezarlarındarahatyatıyorlardır.”“Evet,”diyemırıldandım,“Shakespearenedemiş:‘Hayatınateşlisıtmasındansonrarahat

uykularda...’16Şimdinereyegidiyorsunuz,Mrs.Fairfax?”ÇünküMrs.Fairfaxyenidenyürümeyebaşlamıştı.

“Çatıya.Gelipmanzarayabakmakistermisin?”Geneonunpeşindendaracıkbirmerdiventırmanaraktavanarasına,oradandabir

duvarmerdivenivetavandeliğiyoluylaçatıyaçıktım.Şimdiartıkkargalarlaaynıdüzeydeydim.Onlarınyuvalarınıgörebiliyordum.Kulemazgallarınınüzerindeneğiliptaaşağılarabakınca,malikânenintopraklarınıharitagibigörebiliyordum:Yeşilkadifeçimlik,konağıngriduvarlarınınçevresineserilmiş;parkkadargenişolantarlayüzyıllıkağaçlarıylanoktalanmış;şimdiçıplak,bozdurankorulukbakımsızbiryollaikiyeayrılmış,yeşilyosunlubahçekapısınınyakınındakikilise,yol,oıssıztepeler...Hepsigüzgüneşindedinlenirgibi.Ufuktanufuğauzanan,beyazsedefbulutlarladamarlanmış,koyumavi,dostbirgökyüzü.Manzaranınhiçbirolağanüstüyönüyoktu,amaherşeyiyleinsanısarıyordu.Geridönüpdeiçerigirdiğimzamançevremigöremedimsanki.Omavihavakubbesininparlaklığındansonratavanarasımahzengibikaranlıkgeldi.

Mrs.Fairfaxtavanarasıkapağınımandallamakiçinbirangeridekalmıştı.Benelyordamıylatavanarasınınkapısınıbuldum,odarmerdivendenaşağıinmeyebaşladım.Bumerdiven,üçüncükatınönbölümüylearkabölümünübirbirindenayırandar,basık,loşbirkoridorainiyordu.Biranoyalandımburada.Karşıuçtakitekküçükpenceresiyle,ikiyanındakiikisıra,kapalı,küçük,kapkarakapılarıylaburası,MaviSakal’ınşatosundakibirkoridoruandırıyordu.

Usulcayürümeyebaşlamıştımkibirses–böyletenha,ıssızbiryerdenhiçumulmayacakbirses–çarptıkulağıma:Birisigülüyordu.Garipbirgülüştübu.Keskin,ciddi,neşesiz.Durdum.Sesdekesildiamabiraniçin.Sonra,bukezdahayüksekolmaküzere,yenidenbaşladı.İlkseferindepekaçık,belirliysedeyavaşçıkmıştı.Şimdiisetekbiryerdengeldiğihaldeboşodalarınhepsindebirdençınlargibiyankılanantizkahkahalarlayükselmişti.Busesingeldiğiodayıelimlegösterebilirdim.

“Mrs.Fairfax!”diyeseslendim(çünküşimdionunmerdivendenindiğiniduyuyordum).“İşittinizmiokahkahaları?Kimdirbu?”

Kadın,“Hizmetçilerdenbiriolsagerek,”dedi.“BelkideGracePoole’dur.”Bengene,“Amaişittinizmiogülüşü?”diyesordum.“Evet.Açıkça.Çokzamanişitirimzaten.GracePoolebubölmededikişdiker.Arada

Leahilebirarayagelirler.Başbaşaoluncapekgürültüederler.”Gülüşgeneduyuldu...Yavaş,hecehece.Sonra,acayipbirmırıltıylasonbuldu.Mrs.Fairfax,“Grace!”diyebağırdı.GerçekbirGrace’inortayaçıkacağınıhiçummuyordumdoğrusu;çünküömrümdehiç

duymadığımkadaracı,üzgün,yadırganırbirgülüştübuduyduğum.Vakitöğlevakti,heryerparlakgüneşliolmasaydıbirtakımkorkularakapılabilirdim,

amaşaşkınlığabilekapılmaklaneaptallıkettiğimianlamaktagecikmedim.Banaenyakınolankapıaçılarakdışarıbirhizmetçiçıktı.Otuzlakırkyaşarasında,

tıknaz,kütyapılı,kızılsaçlı,kaba,sıradanyüzlübirkadın.Bundandahaazromantik,dahaazhayaletebenzerbirkimsedüşünülemezdi!

Mrs.Fairfax,“Fazlagürültüoluyor,Grace!”dedi.“Tembihleriunutma.”Grace,sesçıkarmadan,dizkırarakiçeriçekildi.Mrs.Fairfax,“Leah’yadikişlerinde,evişlerindeyardımetmesiiçintutuyoruzonu,”diye

anlattı.“Ufaktefekkusurlarıvarsadaiyiçalışıyor.Ha,sahi,yeniöğrencindenhoşnutkaldınmıbaribusabah,hanımkızım?”

LafböyleceAdela’yadöndüveaşağıdakiaydınlık,ferahbölümevarıncayakadardasürdü.SofadaAdelakoşarakyanımızageldi.

“Mesdames,vousetesservies!”diyebağırdı.“J’aibienfaim,moi!”17

Mrs.Fairfax’inodasındakurulmuşolanmasada,öğleyemeğininhazır,bizibeklediğinigördük.

11.(İng.)Dikentarlası.(Ç.N.)

12.(Fr.)Bubenimmürebbiyemmi?(Y.N.)

13.(Fr.)Evetya,elbette.(Y.N.)

14.(Fr.)“FarelerBirliği”LaFontaine’inbirmasalı.(Ç.N.)

15.(Fr.)“Nenvar,yahu?”dedionafarelerdenbiri.“Söyle!”(Y.N)

16.Macbeth,perde3,sahne2.(Y.N.)

17.(Fr.)Yemekhaz ır,bayanlar.Benimkarnımçokacıktı.(Y.N.)

XII

ThornfieldMalikânesi’neilkgelişiminsessizsedasızlığı,sakinliği,buradarahataereceğimibellietmişti.Konağıda,konaktakileridegitgidedahayakındantanımambubelirtileriyalanlamadı.Mrs.Fairfax’intıpkıilkgöründüğügibiolduğunuanladım:Genişyürekli;iyihuylu,oldukçaokumuş,görgülü,ortadüzeydezekâsıolanbirhanımdı.Öğrencimdehayatdolubirçocuktu.Birhaylişımartılmış,başıboşbırakılmışolduğuiçinuçarılıkettiğioluyordu,amaolduğugibibenimelimebırakılmıştı,onunöğrenimiiçinhazırladığımtasarılarabirkarışandayoktu.Bundandolayıçokgeçmedençocukufaktefekhevesleriniunuttu;sözdinleyen,lafanlayanbiröğrenciolupçıktı.Kendisinialışılmışçocukölçülerindenbirsantimbileyukarıyaçekecekherhangibirolağanüstüyeteneği,ayırtedicibirözelliği,beğeni,duygukonularındaüstünbirgelişimiyoktu,amaalışılmışçocukölçülerininaşağısınadüşürecekbireksiği,kusurlu,kötüyönüdeyoktu.Derslerindeortabirilerlemegösteriyor,banakarşı–pekderinolmasada–canlıbirsevgibesliyordu.Onunşengevezelikleri,benihoşnutetmekiçingiriştiğiçabalar,saflığıdabenionabağlıyordu;böyleceikimizdebirbirimizdenvedurumumuzdanhoşnuttuk.

Lafaramızda,bütünçocuklarımeleksayan,çocukeğitimiyleuğraşanlardandaçocukluğuyarıkutsaltutmalarınıbekleyenbirtakımciddikişilerbenimyukarıdakullandığımdilisoğuk,duygusuzbulacaklardır.Nevarki,benbukitabıneannebababencilliğiniokşamak,nebeyliklaflarıyansıtmak,nedebirtakımyapmacıklarıayaktatutmakiçinyazıyorum:Yalnızgerçeğisöylüyorumben.Adela’nıniyiliğiyle,öğrenimiylecandanilgileniyor,kendisinekarşıdayumuşakbirsevgibesliyordum.Mrs.Fairfax’ekarşıda,banagösterdiğiiyiliktenötürüminnetduyuyor,onunbanakarşıduyduğuölçülüsevgi,saygıoranında,duygularının,zekâsınınortalamadüzeyioranındabendeonuseviyor,onunlabirlikteolmaktantatalıyordum...

Arasıra,konakdolaylarındakendibaşımayürüyüşyaptığımsıralarda;bahçekapısınagidipdışarıdakiyolabaktığımsıralarda;kimileyinAdeladadısıylaoynar,Mrs.Fairfaxdekilerdereçelyaparkenüçkatmerdivençıkıpçatıyaulaşarakçevremdekitarlalara,tepelere,ufkabaktığımsıralarda;ufukçizgisinidelipgeçecekveduyupokuduğumhaldehiçgörmediğimhayatdoluyerlere,büyükkentlereerişebilecekbirgörümgücününözleminiduyuyordum.Böylezamanlardaşimdikindendahahareketlibiryaşamsürmek,kendimgibikimselerledahaçokhaşırneşirolmak,buradabulduğumdandahaçeşitlitiplerletanışmakistiyordum.Mrs.Fairfax’in,Adela’nıniyiliklerinindeğerinibilmezdeğildim,amadünyadadahabaşka,dahacanlıbirtakımiyiliklerindevarolduğunainanıyor,varlığınainandığımşeylerigörmekiçindecanatıyordum.

Bunlarıduyuncabenibirçoksuçlayançıkacaktır...Varsınsuçlasınlar!Bananankörbilediyeceklerdirbelki,amaneyapayım,elimdedeğildibu.Huzursuzlukbenimmayamdavardı,aradaöylesinedepreşiyordukiacıveriyordubana.Böylezamanlardatekavuntumüçüncükatkoridorunda,osessizlik,tenhalıkiçinde,gözlerdenırak,biraşağı,biryukarıyürümek,hayalimdecanlananparlakdüşleribaşıboşbırakıvermekti.Bol,parlak,renkrenktidüşlerim.

Burada,bırakırdımyüreğimi–içimitasaylaburksabileyaşamlagenişleten–coşkunheyecanlarlaçarpsın!..Engüzelide,içimdenbirsesinanlattığısonugelmezbirmasalıdinlerdim.Hayaliminyarattığı,durmadandaanlattığıbirmasalkigündelikyaşantımdacanımçektiğihaldebulamadığımhareketle,heyecanla,ateşvetutkuylakaynaşırdı.

İnsanlardinginlikleyetinmelidir,demekboşunadır;hareketisteronlar,bulamayıncadayaratırlar.Benimkindendahadurağanbirhayatayazgılıolanmilyonlarcakişivardır,hepsidebunabaşkaldırmışdurumdadır.Yeryüzündekiinsankitlelerininarasında,siyasalbaşkaldırılardanbaşkadahaneisyanlarınkaynaştığınıancakTanrıbilir!

Helekadınlarınçoğunluklapeksakinolduklarınainanılır,amakadınlardatıpkıerkeklergibiduygusahibidir.Erkeklergibionlardazekâlarını,yetenekleriniişletmekiçinbiruğraş,eylemalanınagereksinmeduyarlar.Üzerlerindekibaskıpekağır,sürdükleriyaşampekdurgunolursaacıduyarlarbundan,zarargörürler.Onlardandahaayrıcalıklıolanerkeklerin,“Kadınlaryemekpişiripçorapörmekle,piyanoçalıpnakışişlemekleyetinsin,”demeleridarkafalılıktır!Birkadın,geleneklerinkendisiiçinyeterlisaydığışeylerdendahafazlasınıyapmak,öğrenmekisterseonukınamak,alayaalmakdüşüncesizliktir.

Böyle,tekbaşımaüçüncükattagezinirkenGracePoole’ungülüşünüduyduğumçokolurdu.Hepaynıgülüş...İlkduyduğumzamantüylerimiürpertmişolanhepoyavaş,alçak“hah-hah-hah”sesleri.Sonra,bugülüşlerindendahadaacayipolananlaşılmazmırıltılarınıdaduyuyordumonun.Kimigünlersessizduruyordu,kimigünlerdeiseöyleseslerçıkarıyordukihiçbiranlamveremiyordum.Kimizamandaonugörüyordum:Elindebirleğen,birtabakyadabirtepsiyleodasındançıkıpmutfağainiyor,çokgeçmedendönüyordu.Çoğuzaman(ah,romantikokurlarım,gerçeğisüslemedensöylediğimiçinbenibağışlayın),mutfaktanbirtestişarapgetiriyordu.ÇıkardığıoacayipseslerinuyandırdığımerakıGracePoole’ungörünüşüherseferindebastırıyordu.Sert,kabaçizgileri,donuktavırlarıyla,ilgiyiçekipmimlenebilecekhiçbiryönüyoktu.Onukonuşturabilmekiçinbirkaçgirişimdebulundum,amaazkonuşanbirinsanabenziyordu;kısacık,teksözlüyanıtlarlabütünçabalarımıyarıdabırakıyordu.

Evdekiöbürkişiler,yaniJohn’lakarısıLeah,FransızdadıSophie,namuslu,iyikimselerdi,amahiçbirözellikleriyoktu.Sophie’yleFransızcakonuşuyorduk.Ülkesiyleilgilisorularsoruyordumonaarada;amabirşeyianlatıptanımlamaktahiçyeteneklideğildi.Çoğunluklaöylesudan,öylekarışıkkarşılıklarveriyordukiinsanısorusorupsoracağınapişmanediyordu.

Ekim,kasım,aralıkgeldi,geçti.OcakayındabirgünöğledensonraMrs.Fairfax,Adelaadınabirtatilricaetti;çünküçocuğunnezlesivardı.Adeladaburicayıöyleateşliyalvarmalarlayineledikikendiçocukluğumdatatillerinnekadardeğerliolduğunuanımsayıprazıoldum.Bukonudabirazesneklikgöstermenindeiyibirşeyolduğunudüşünüyordum.

Çoksoğuksadagüneşli,rüzgârsızbirgündü.Kocabirsabahkütüphanedekapalıoturmaktanruhumsıkılmıştı.Mrs.Fairfaxdeosabahbirmektupyazmış,gidipbirpostayaatanolsa,diyebekliyordu.Böylece,pelerinimlebaşlığımıgiydim,mektubuHayPostanesi’negötürmeyiönerdim.Buüçkilometrelikyolkışgünüiçiniyibiryürüyüşolacaktı.Adela’yıMrs.Fairfax’inocağınınbaşındakiküçükkoltuğaoturttum;ensevdiğitaşbebeğinielineverdim(bunuçoğuzaman,parlakkâğıdasarılıolarakbirçekmeceyesaklardım),bundansıkılırsadiyebirdemasalkitabıgetirdim;onun,“Revenezbientot,mabonneamie,machèreMlle.Jeannette”18tembihinebiröpücüklekarşılıkverdim,sonrayoladüzüldüm.

Yerlertamtakırdonuk,havahiçkımıltısız,yolumbomboştu.Isınıncayakadarhızlıhızlıyürüdüm,sonraadımlarımıağırlaştırdım.Gününbusaatinde,böyletekbaşımayürümektenduyduğumzevkiiçimesindirmekistiyordum.Saatüçtü...Benkulenindibindengeçerkençansaatbaşınıvurdu.Busaatingüzelliğiyaklaşanakşamda,ufkayaklaşmış;solgunlaşmışolangüneşinışıklarındaydı.ŞimdiThornfield’denbirbuçukkilometrekadaruzaklaşmış,birkıryolunasapmıştım.Buyolyazınyabangülleriyle,güzünfındıklarıyla,böğürtlenleriyleünlüydü.Şimdibilegüllerinyapraksıztomurcuklarımercangibiışıldıyordu,amakışınbuyolunbaşlıcagüzelliğibüsbütüntenhaoluşunda,çıplakdallarınaltında,tambirdinginlikiçindeuzanışındaydı.Rüzgâressebileburadanduyulmazdı;çünküçevredeçırılçıplakdalları,yolunortasınadöşenmişolanyıpranmışbeyaztaşlarkadardurağandı.Bukeçiyolununikiyanında,gözalabildiğine,yalnızbomboştarlalaruzanıyor,arasıraçalılarınarasındakıpırdaşanküçücük,kahverengikuşlardökülmesiniunutmuştektükkuruyapraklarıandırıyordu.

BuyolHay’ekadarhepyokuşyukarıtırmanıyordu.Yarıyolagelincetarlakıyısındakibirçitkapısınınüzerineoturdum.Pelerinimeiyicebürünüpellerimidemanşonumasokuncahavadakikeskin,dondurucuayazıhiçduymazoldum.Yolunüzerinikaplayanincebuztabakasısoğuğunşiddetinigösteriyordu.Oturduğumyerden,şimdiaşağılardakalmışolanThornfield’igörebiliyordum.Griduvarlı,surlu,hisarlıkonakaşağıdakivadininengözebatanyeri,sankimerkeziydi.Koruları,kuşluklarıbatıyadoğruuzanıyordu.Güneşağaçlarınarasınasarktı,sonradallarınardındakıpkızıl,dupdurubattı.Batıncayakadarbekledim,sonradoğudanyanadöndüm.

Doğudakitepeninüzerindenşimdiayçıkıyordu.Henüzbirbulutçizgisigibisolgundu,amaheranbirazdahaparlaklaşıyordu.Haykoyunuseyredergibiydi.Köyceğizinağaçlarınarasınagömülüduranbacalarındangökyüzünemavimtırakdumanlaryükseliyordu.Henüzbirbuçukkilometrevardıaramızda,genedeakşamınmutlaksessizliğindeköyünhafifyaşamkımıltılarınıişitebiliyordum.Kulağımasuçağıltılarıdageliyordu...Hangivadilerden,hangiçayyataklarından?Bilemiyordum,amaHayköyününgerisindebirçoktepevardı,bunlarınaralarındakivadileriiplikgibiişleyenbirçokdereolsagerekti.Akşamsessizliğiiçindeenyakındakilerkadarenuzaktakisularındaşırıltısıduyulabiliyordu.

Birden,haşinbirsesbunazlı,buincecikşıpırtılarlafısıltılarıbastırdı.Hemçokuzaktangelenhemdeaçıkçaduyulankesin,süreklibirpatırtıylabirmadenselşakırtı.Biratgeliyordu.Yolunkıvrımlarıonuhenüzgözdengizlemeklebirliktegitgideyaklaşmaktaydı.Bençitkapısındaninipyolumagitmekniyetindeydim,amayolokadardardıkiyerimdekaldım,atıngelipgeçmesinibekledim.Pekgençtimogünlerde,hayalimdepekgüçlüydü.Çocuklukmasallarındankalma,kimirenklikimikaranlıkbirçokanıkafamıdoldururdu.Buanılarınkimileriuyandıklarızamançocukluktabulunmayanbircanlılıkveaçıklıkkazanırlardı.Şimdidegitgideyaklaşannalseslerinidinler,alacakaranlıktaatıngörünmesinibeklerken,aklımaBessie’ninanlattığıbirtakımmasallargeliyordu.Bumasallardaİngiltere’ninkuzeybölgesindeyaşayanGytrash19diyebirifrittensözedilirdi.Buifritbirat,katıryadakocamanbirköpekbiçimdeıssızyollardakolgezer,kimizamangecikmişyolcularınkarşısınaçıkarmış.Nasılkibuatdaşimdibenimkarşımaçıkmaküzereydi!

İyiceyaklaşmışolmaklabirliktehenüzgörünmemişti.Derkennalşakırtılarındanbaşkabirçalıhışırtısıduydum...Fındıkağaçlarınındibindenkoskocabirköpekçıkageldi.Karalıbeyazlırengiyleağaçlarınarasındahemengözeçarpıyordu.Bessie’ninGytrash’ınıngirdiğikalıplardanbirinetıpatıpuygundu.Uzuntüyleriyle,kocamankafasıyla,aslangibibir

yaratık.Neysekiyanımdanhiçsesiniçıkarmadan,başınıbilekaldırmadangeçti,gitti.Oysabenonuntuhaf,doğadışıgözlerleyüzümebakacağındankorkmuştum!

Köpeğinpeşindendeatgöründü...Sırtındabinicisiyle,iribirküheylan.Bubinici,buinsan,büyüyüosaatbozdu;çünküGytrash’ınüzerinekimsebinemezdi.Hepyalnızgezerdio.Yok,yok,Gytrashfalandeğil,Millcote’akestirmedengidenbiryolcuydubu.Önümdengeçtigitti.Bendeöbüryanadoğruyolumagittim.Birkaçadımgitmiştimkiayakkaymasınıandıranbirhışırtı,“Tanrıbelasınıversin!Nehaltetmelişimdi?”diyebirbağırışduyarakdöndüm:Atda,binicisideyereyığılmışlardı.Taşlarıcilalayanbuztabakasınınüzerindekaymışlardıbesbelli.Öndenilerlemişolanköpekşimdiyaylananadımlarlakoşarakgeldi,efendisiyleatıyerdegörünceloştepeleriçınlatarakhavlamayabaşladı.Sesideboyunabosunauygunolarakkalın,gürdü.Atlabiniciyi,çevrelerindedolaşarak,kokladı,sonrakoşarakbenimyanımageldi.Elindentekgelenbuydu;çünkügörünürdebendenbaşkaimdatisteyecekkimseyoktu.Onunçağrısınaboyuneğerekyolcuyadoğruyürüdüm.Oşimdikendiniatınınaltındankurtarmayaçabalamaktaydı.Çabalarıgüçlüolduğuiçinpekfazlaincinmediğinikestirdim;genede,“Yaralımısınız,efendim?”diyesordum.

Galibasövüyorduamabundanpekemindeğildim.Birşeylermırıldandığıiçinsorduğumudoğrudanyanıtlamadı.

Bengene,“Birşeyyapabilirmiyim?”diyesordum.Adam,“Şöylebiryanaçekilin,”diyereköncedizüstüdoğruldu,sonraayağakalktı.Bendeyanaçekildim.Bundansonraatıayağakaldırmakiçinbirasılma,çekelemedir

başladıkibununyanısırayükselenpatırtılarla,şakırtılarlabirliktekişnemeler,havlamalardabeniepeyöteyeuzaklaştırdı.Genedeoradanayrılmadım.Sonundaatayağakaldırıldı,köpekde,“Sus,Kılavuz!”diyebirbuyruklasusturuldu.Yolcueğilerekbacağıylaayağını,sağlamolupolmadıklarınıanlamakistergibiyokladı.Peksağlambulmamışolsagerekkitopallayarak,birazöncebenimoturduğumçitkapısınadoğruyürüdü,oturdu.

İçimdengalibaillebirişeyaramakgeliyordu(belkideişgüzarlık!).Geneadamınyanınayaklaştım.

“Yaralıysanız,yardımaihtiyacınızvarsayaThornfield’denyadaHay’denyardımgetirebilirimefendim.”

“Eksikolmayın.Yardımsızdagidebilirim.Kırıkçıkıkfalanyok,yalnızcaayağımburkulmuş,sanıyorum.”

Yolcugeneayağakalkıpyürümeyeçalıştı,amaböyleyapmasıyla,elindeolmadan,“Ah!”diyeinlemesibiroldu.

Ortalıkhâlâbirazaydınlıktı,aydagitgideparlamaktaolduğuiçinonuaçıkçagörebiliyordum.Kürkyakalı,çelikkopçalıbirbinicipelerininebürünmüştü.Ayrıntılarınıgörememeklebirlikte,onunortaboylu,genişomuzluolduğunuseçmiştim.Sertçizgili,çıkıkalınlı,esmerbiryüzüvardı.Çatıkkaşları,gözlerioandaöfkelibirçaresizlikpüskürmekteydi.İlkgençliğinigeridebırakmışsadaortayaşavarmamıştıhenüz,otuzbeşyaşlarındagösteriyordu.Ondankorkmuyordum;yalnız,yabancıolduğuiçin,çekiniyordum,utanıyordumbiraz.Masalkahramanlarınabenzeyenyakışıklıbirgençolsaydıböylekarşısınageçerek,banayüzvermediğihaldesorularsormaya,istemediğihaldeyardımönermeyedünyadacesaretedemezdim.Ömrümdeyakışıklıbirgençerkeklenegörüşmüşlüğüm,nedekonuşmuşluğumvardı.Uzaktanuzağa,güzellik,zariflik,naziklik,çekicilikgibiniteliklerekarşıezberebirhayranlıkduyuyordum,amabunlarıbirerkektetoplanmışolarakkarşımdagörsem,benimruhumahiçbiryöndentanıdıkolmadıklarını

içgüdümlesezer,onlardankaçınırdım.Ateşten,yıldırımdan,yaniparlakolmaklabirliktecanayakınolmayanşeylerdenkaçargibikaçınırdım.Hattabuyolcubanagüleryüzle,tatlıdillekarşılıkvermişolsa,yardımönerimisüslüteşekkürlerlegeriçevirmişolsa,geneyolumagider,önerilerimiyinelemekgereğiniduymazdım,amaonunasıksuratlı,kabalığakaçantutumlarıbanarahatlıkveriyordu.Elinisallayarakgitmemiişaretettiğizamanbilehiçyerimdenkımıldamadım.

“Bugeçsaatte,buıssızyerdesizibırakıpgitmemolasıdeğil,efendim.Atınızabinebilecekdurumdaolduğunuzugörmekistiyorum.”

Ozamanadambanabaktı.Ondanöncedoğrudürüstbakmamıştıbile.“Banakalırsasizindeevinizdeolmanızgerekirbusaatte,buralardabiryerde

oturuyorsanız,”dedi.“Neredesizineviniz?”“Aşağıdakivadide,uzakdeğil.Zatenayışığındagecegeçvakityalnızdolaşmaktan

korkmamben.GerekirsesizeyardımçağırmakiçinsevesevekoşarımHayköyüne.Zatenorayagidiyorum,postaneyemektupvereceğim.”

“Aşağıdakivadidemioturuyorsunuz?Yanişukuleli,mazgallıevdemi?”Adam,Thornfield’igösteriyordu.Ayşimdikonağınüzerinebembeyaz,buzlubir

aydınlıkserpmekteydi.Batıufkununkızıllığıyanında,kocabirgölgeleryığınınıandırankoruluğunönündekonak,solgun,apaçıkgözeçarpıyordu.

“Evet,efendim,”dedim.“Kiminevibu?”“Mr.Rochester’ın.”“Mr.Rochester’ıtanıyormusunuzsiz?”“Hayır,kendisinihiçgörmedim.”“Buradaoturmuyordemek?”“Oturmuyor.”“Neredeolduğundanhaberinizvarmı?”“Yok.”“Konaktahizmetçifalandeğilsiniz,elbet.Olsaolsa...”Adamduralayarakbakışlarını

giysilerimdedolaştırdı.Herzamankigibisadegiyinmiştim:Siyahyünpelerin,siyahkürkşapka.Adambenimneolabileceğimibilemezgibiydi.

Yardımınakoşarak,“Mürebbiyeyim,”dedim.“Ha,mürebbiye!Tühbe,unutmuşum!Mürebbiyedemek!”Adamkılıkkıyafetimigene

şöylebirsüzdü.Bir-ikidakikasonradaçittenkalktı;amaayağınınüstünebastığızamanyüzücanacısıylaburuştu.

“Siziyardımistemeyegönderemem;amazahmetolmazsasizkendinizbanabiryardımdabulunabilirsiniz,”dedi.

“Elbette,efendim.”“Bastongibikullanılabilecekbirşemsiyenizfalanyok,değilmi?”“Yok.”“Öyleyse,lütfenatımınyularındantutupburayagetirmeyeçalışın.Korkmazsınızya?”Tekbaşımaolsambiratınyanınasokulmaktankorkardım;amabanasöylenenşeyleri

yapmayıdaseverdim.Manşonumuçitinüzerinebırakarakkocaküheylanayaklaştım.Yularınıtutmayaçalıştım.Huysuzbirhayvandı,yaklaştırmadıbeni.Durmadangirişimleryapıyordum,amaboşuna!Hayvanınyerieşeleyenönayaklarındandaödümkopuyordu.Yolcubirsüredurupbiziseyretti,sonragüldü:

“Görüyorum,dağMuhammed’egitmeyecek,”dedi.“Onuniçin,tekyapabileceğimizşeyMuhammed’indağagitmesineyardımetmek.Burayagelmeniziricaedeceğim.”

Gittim.“Kusurumabakmayın,”dedi.“İhtiyaçyüzünden,sizdenyararlanmakzorundayım.”Elini,

bütünağırlığıylaomzumakoydu,banaadamakıllıdayanarak,topallayatopallayaatınadoğruyürüdü.Yularıtutartutmazhayvanaegemenoldu,sıçrayarakeyereçıktı.Buaradayükünüburkulanayağınavermekzorundakaldığıiçinyüzüacıdanburuşmuş,dişlerialtdudağınageçmişti.Eyereoturunca,“Şimdidebanakırbacımıveriverin,lütfen,”dedi.“Orada,çalılarınaltındaduruyor.”

Kırbacıarayıpbuldum.“Teşekkürler.Şimdiartıkkoşupomektubupostalayın,sonradaelinizdengeldiğince

çabuk,evinizedönün.”Üzengisiyleşöylebirdokununcaatirkilipgeriledi,sonradörtnalaileriatıldı.Köpekde

onunpeşindenkoştu,üçübirdengözdenkayboldular...

YabandaesençılgınyellerdeSavruluşugibifundaların...20

Manşonumubıraktığımyerdenalarakkendiyolumagittim.Ufakbirolaygeçmiş,sonradakapanıpsonaermişti.Neönemli,neromantik,nedeilginçolmayanbirolaydıbu.Genede,tekdüzegeçenhayatımıntekbirsaatinedeğişiklikgetirmişti.Biribenimyardımımıgereksinmiş,yardımımıistemişti;bendeyardımetmiştimona.Birişeyarayabildiğimiçinseviniyordum.Yaptığımişhernekadarufak,geçicideolsabirhareket,“canlı”birişti;benise“cansız”yaşamaktanbunalmışdurumdaydım.Gördüğümyeniyüzdeanılarımıngalerisineasılmışyenibirtablogibiydi;oradaasılıolanötekitablolarınhepsindenbaşkaydı:Birkez,tambirerkekyüzüolduğuiçin;ikincisi,esmer,güçlüvesertolduğuiçin.

Hayköyünegidipdemektubupostayaatarkenbuyüzügörürgibiydim.Dönüşte,yokuşaşağıevedoğruhızlıhızlıyürürkenyolcununyüzühepgözleriminönündeydi.Oçitkapısınagelincebirandurdum,dörtbiryanımabakınarak,kulakkabarttım:Olura,belkigeneyoluntaşlarıbiratınnalsesleriyleçınlar,pelerinebürünmüşbiryolcuylaGytrash’ıandıranbirköpek,geneönümeçıkardı.Amabukezyalnızcaçalılarlaçitleri,ayadoğrudümdüz,kıpırtısızyükselensöğütağaçlarınıgörebiliyordum.Thornfield’inçevresindekikoruluktadurupdurupdolaşanrüzgârınhışırtısıhafiftenhafifekulağımageliyordu.Konaktanyanabakıncaönpencerelerinbirindeışıkgördüm.Bu,geçkaldığımıansıttıbana;aceleyleyürüdüm.

Yenideniçerigirmeyihiçcanımistemedi.Konağıneşiğindengirmekdemekdurgunyaşantımadönmekdemekti.Osessiztaşlıktangeçmek,loşmerdivenitırmanıpyalnızodamaçıkmak,sonradaosakin,serinkanlıMrs.Fairfax’inyanınagitmek,onunla,yalnızcaonunlabaşbaşakalmakdemek,yürüyüşsırasındakapıldığımhafifheyecanıbütünbütünsöndürmekdemekti.Yaşamalanıarayanduygularımın,zekâmınüzerine,hiçdeğişmeyen,durağanbiryaşayışınzincirlerinivurmakdemekti.Buöylebiryaşayıştıkiaslındabirayrıcalıkolanrahatının,güvenliğininbiledeğerinibilemezolmayabaşlamıştım;çünkücanımsıkılıyordu.Tamosıradabenialsalardayarınıbelirsiz,zorbiryaşamıniçineatıverseleryeriydi,doğrusu.Oandabanabatanrahat,çetinsavaşımlararasında,kimbilirnasılburnumdatüterdi!Evet!Çokrahatbirkoltuktaoturmaktanusanmışbiradamınçıkıp

kötühavadaçokuzunyolyürümesikadarzararlıbirşeyolurdubu.Amaodurumdaoadamınyerindenkalkıphareketetmekistemesinekadardoğalsabenimbirdeğişikliközlememdeaynıderecedoğaldı.

Sokakkapısındaoyalandım,çimenlikteoyalandım,evinönündekitaşlıktabiraşağı,biryukarıdolaştımbiraz.Camlıkapılarınkapaklarıörtülmüştü,içerisinigöremiyordum.Gözlerimbukaranlık,sıkıcıevdenkaçarakönümdeuçsuzbucaksızuzanangökyüzünedoğruçevrildi.Üzerindebirbulutlekesibilebulunmayanuçsuzbucaksızbirkoyumavilik...Tepelerinüstündeyükselenaysankiaşağısınıseyrediyor,sonragökyüzünündoruğunuhedefalıyordu...Sonsuzderinliklerin,ölçülmezuzaklıklarınkapkaranlığıylaışıldayanbirdoruk...Ayınçevresindetitreşenyıldızlaragelince,benimyüreğimdetitriyorduonlarlabirlikte.Onlarabaktıkçadamarlarımdakikanateşkesiliyordu.Enufakşeylerdüşlerimizidağıtmayayarar.İçeridekisofadasaatinvurmasıbanayetti.Ayın,yıldızlarınyanındandönerekyankapılardanbiriniaçtım,içerigirdim.

Sofakaranlıktı,amamerdivenlerindibinedoğrupespembebiraydınlıkvurmuştukibu,okocamanyemeksalonununaçıkdurançiftkanatlıkapısındantaşmaktaydı.Şöminedegürbirateşyanıyor,mermerlerlepirinçkorkuluklara,morperdelerlecilalıeşyalarasonderecetatlıbiraydınlıkserpiyordu.Buaydınlıktaateşinbaşındabirkaçkişininoturduğudagörülmekteydi.Yalnızbunlarınkimolduğunuseçemedim.Neşeylebirbirlerinekarışanseslergeldikulağıma.BunlarınarasındaAdela’nınsesiniayırtedergibioldumyalnızca.Sonrakapıkapandı.

HemenMrs.Fairfax’inodasınakoştum.Oradadaateşyanıyordu,amaortalıktanebirşamdanvardı,nedeMrs.Fairfax.Odadakitekvarlık,halınınüzerindedimdikoturmuş,ciddiciddişöminedekiateşiseyredenuzuntüylü,kocaman,siyahbeyazbirköpekti.TıpkıkıryolundakiGytrash’abenziyordu.Öylesinebirbenzeyişki,“Kılavuz!”diyerekonadoğruyaklaştım.Buyaratıkyerindenkalkıpgeldi,benişöylebirkokladı.Başınıokşadım.Odakocamankuyruğunusalladı.Amanedeolsa,onunlayalnızkalmakbirazürkütüyordubeni.Burayanasılolupdageldiğinibilemiyordum.Çıngırağıçaldım.Birşamdanistemek,buziyaretçikonusundahesapsormakistiyordum.Leahiçerigirdi.

“Kiminköpeğibu?”diyesordum.“Beyefendi’ylebirliktegeldi.”“Kiminle?”“Beyefendi’yle.YaniMr.Rochester.Birazöncegeldide.”“Öylemi?Mrs.Fairfaxonunyanındademek?”“Evet.Adeladaorada.Yemekodasındalar.Johndahekimçağırmayagitti.Beykaza

geçirmiş.Atıdüşüncekendisinindeayakbileğiincinmiş.”“Hayyolundamıdüşmüşatı?”“Evet.Yokuşaşağıgelirkenbuzdaayağıkaymış.”“Öylemi?Banabirmumgetirirmisin,Leah?”Leah,mumugetirdi.OnunarkasındanMrs.Fairfaxdeiçerigirdi,haberiyineledi.Dr.

Carter’ındageldiğini,şimdiMr.Rochester’ınyanındaolduğunusöyledi.Sonra,çayhazırlanmasınısöylemekiçintelaşlagenedışarıçıktı.Bendesoyunmaküzerekendiodamagittim.

18.(Fr.)Çabukgelin,sevgilidostumMatmazelJeannette.(Y.N.)

19.Kuzeyİngilterefolklorundahayvankılığındakihayalet.(Y.N.)

20.ThomasMoore’unSacredSongs(KutsalŞarkılar)eserindenalıntı.(Y.N.)

XIII

Mr.Rochesterhekiminsözünüdinleyerekolsagerek,ogeceerkenyatmış.Ertesisabahdaerkenkalkmadı.Aşağıyaancakişiçinindi.Vekilharcıylakiracılarındanbirkaçıgelmişler;onunlakonuşmakistiyorlarmış.

Adelailebanakitaplıktangöçmekdüşmüştüşimdi.Mr.Rochesterkonuklarınıhergünburadakabuledecekmiş.Üstkattakiodalardanbirindeateşyakılmıştı.Kitaplarımızıorayataşıdım,buodayıderslikolarakhazırladım.OsabahThornfield’indeğişmiş,bambaşkabiryerhalinegelmişolduğunugörüpanlamaktagecikmedim.Okilisesessizliğiartıkyokolmuştu;konağıniçihersaatkapıvuruşlarıyla,çıngıraksesleriyleçınlıyordu.Sofadandasıksıkadımlaryürüyüpgeçiyor,yeniyeni,değişikdeğişikseslerduyuluyordu.Konağıniçindedışdünyadanbirrüzgâresiyordu.Sahiplibirevdişimdiburası.Benkendimbudurumueskisineyeğtutuyordum.

OgünAdela’nınaklınaderssokmakkolayolmadı.Kafasınıkitaplaraveremiyordubirtürlü.Mr.Rochester’ıgörebilmekumuduylakapıyakoşup,tırabzandanaşağıbakıpduruyordu.Sonrada,durmadan,aşağıkatainmekiçinbahaneleryaratıyordu.Amabenonunniyetininkitaplığagitmekolduğunuanlayacakkadarkurnazdımelbet;onuoradaistemediklerinibiliyordum.Sonunda,birazkızdım,yerindenkalkmasınıyasakladım.Küçükkızbukezdehiçaralıksız,monami21dediğiMösyöEdouardFairfaxdeRochester’dansözetmeye,“Acabanegibiarmağanlargetirdi?”diyetahminleryürütmeyebaşladı;çünkügeceMr.Rochester,bavullarıMillcote’tangeldiğizaman,eşyalarınarasındabirküçüksandıkçıkacağını,busandığıniçindekişeylerinAdela’yıilgilendireceğinidokundurmuş!Adelaşöylediyordu:

“Etceladoitsignifierqu’ilyauralà-dedansuncadeaupourmoi,etpeut-êtrepourvousaussi,mademoiselle.Monsieuraparlédevous:ilm’ademandélenomdemagouvernante,etsiellen’étaitpasunepetitepersonne,assezminceetunpeupâle.J’aiditqu’oui:carc’estvrai,n’est-cepas,mademoiselle?”22

Öğrencimle,herzamankigibigeneöğleyemeğimiziMrs.Fairfax’inodasındayedik.Öğledensonrafırtınaylakarışıkkaryağdığıiçinsaatlerimizidersliktegeçirdik.KaranlıkoluncaAdela’nınderslerinibırakıpaşağıkoşmasınaizinverdim;çünküaşağıyaazçokbirsessizlikçökmüştü,kapıdaartıkçalınmadığıiçinMr.Rochester’ınserbestolduğunutahminediyordum.Yalnızbaşımakalıncapencereyedoğruyürüdüm.Dışarıdagözgözügörmüyordu.Alacakaranlık,karheryerisararakçimliktekitaflanlarıbilegözdengizlemişti.Perdeyiindirdim,geneateşbaşınadöndüm.

Parlakkorlararasında,birresimdegördüğümRenkıyısındakiHeidelbergŞatosu’nunhayaliniyaratmayabaşlamışgibiydimkiMrs.Fairfaxiçerigirerekbenimyaratmaktaolduğumateştenmozaiğidağıttı.Buyalnızlıkdakikalarımıdoldurmayabaşlamışolankaramsar,tatsızdüşüncelerimidedağıttı.

“Mr.Rochestersenide,öğrencinidebuakşamsalondaçayaçağırıyor,”dedi.“Gidebilirsençokmemnunolacak.Bütüngünişleribaşındanaşkınolduğuiçinsizleriçağırtamadı.”

“Onunçaysaatinezamandır?”diyesordum.“Altıda.Buraya,kentdışınageldiğizamanlarerkenyer,erkenyatar.Hanımkızım,

elbisenideğiştirseniyiolacak.Bendeodanageleyimdesanayardımedeyim.Şumumudaalalım.”

“Elbisemideğiştirmekgerekirmi?”“Evet,dahaiyiolur.Mr.Rochesterburadaolduğuzamanlarbenakşamleyindaharesmî

birşeylergiyerim.”Butörenbirazaşırıresmîgibigeldibana.Genede,odamagittim,Mrs.Fairfax’in

yardımıylasiyahyünelbisemiçıkarıpsiyahipeklielbisemigiydim.Zatengiyebileceğim“daharesmî”tekelbisembuydu.Birdelamebirgiysimvardı;amaLowood’danedinmegiyimkuşamölçülerinegörebunupekgösterişlibuluyor,ancakbalolarafalangiyebileceğimidüşünüyordum!

Mrs.Fairfax,“Birdeiğneister,”dedi.MissTemple’inayrılıkarmağanıolantekbirküçükinciiğnemvardı.Bunudataktım,

aşağıyaindik.YabancılaraalışıkolmadığımiçinböyleresmîolarakMr.Rochester’ınkarşısınaçağırılmakbenimiçinkolaydeğildi.Mrs.Fairfax’inyemekodasınabenimönümdengirmesinisağladım.MorperdelerişimdiinikdurankemerinaltındanogüzeloturmasalonunageçerkendeMrs.Fairfax’ingölgesinesığındım.

Masanınüzerinde,şömineninönündebirerçiftmumyakılmıştı.Ocaktagürülgürülyananateşinönünde,ışığın,sıcağınsefasınısürercesine,Kılavuzuzanmıştı,Adeladaonunyanındadizçökmüşduruyordu.Mr.Rochesterkanepelerdenbirininüzerineyarıuzanmış,ayağınınaltınabirşiltekonmuştu.Adelaileköpeğebakıyordu;şömineateşitamyüzünevurmuştu.Okömürgibi,gürkaşlarından,düzkarasaçlarınındüşmesiylebüsbütündörtköşegörünenoçıkıkalnındantanıdımyolcumu!Güzelliktençokruhsağlamlığınıbelirtenburnunu,sinirli,huysuzolduğunugösterengenişburundeliklerini,sertçizgiliçenesini,avurtlarınıtanımıştım...Evet,iyicesertçizgili,sertifadeliydibuyüz,bundanhiçkuşkunuzolmasın.Şimdipelerinsizgördüğümyapısıdayüzünündörtköşeçizgilerineuyuyordu.“Pehlivanyapılı”dediklerianlamdaiyibirbedensayılırdıbu:Boylu,inceolmamaklabirliktegenişomuzlu,darkalçalıydı.

Mr.Rochester,Mrs.Fairfax’lebenimiçerigirdiğimizinfarkındaydıbesbelli,amabizimleilgilenmekiçindengelmiyorolsagerekti;çünkübaşınıbilekaldırmakzahmetinekatlanmadı.

Mrs.Fairfax,herzamankiserinkanlılığıyla,“SizeJaneEyre’igetirdim,efendim,”dedi.Mr.Rochestergözleriniçocuklaköpektenayırmaksızınşöylebirbaşınıeğdi,“Otursun,”

dedi.Buzoraki,resmîbaşselamında,sesininresmîolmaklabirliktesabırsızlıkifadeeden

tonunda,“JaneEyre’igetirmişsenbananeyani?Şuandaonunlagörüşmekistemiyorum,”dergibibirşeyvardı.

Hiçsıkılmadangeçipoturdum.Birsalonadamınınnazikliğiylekarşılansamelimayağımdolaşırdısanırım;çünkübenkendim,incehareketlerle,çıtkırıldımsözlerlekarşılıkvermeyibeceremezdim.Oysaböylesertbirtutumbenihiçbiryükaltındabırakmıyordu;tersine,butuhaftutumlarkarşısındasakin,terbiyeliolmakbirçeşitüstünlüksağlıyordubana.Sonra,bukarşılayıştakituhaflıkmerakımıdauyandırıyordu.“Bakalımbuadambundansonraneleryapacak?”diyeilgiylebekliyordum.

Oiseheykelgibidavranmaktadirendi.Nekımıldıyornedekonuşuyordu.Mrs.Fairfax

birimizdenbirimizinsöyleşiyiyürütmesinizorunlusayargibiydi.Onuniçin,kendisikonuşmayabaşladı.Herzamankigibiiyi,uslu,geneherzamankigibibirazbeyliksözlerleefendisinibütüngünçokçalıştığıiçinavuttu,biryandanayağıacırkenböyleişlerininçokolmasınıncanınısıktığınısöyledi;gösterdiğisabrı,metinliğiövdü.Aldığıtekyanıtşuoldu!

“Hanımefendi,birazçayistiyorum.”Kadıncağızhemençıngırağıçaldı,çaytepsisigetirildiğizamandabardakları,kaşıkları,

tabaklarıtitizlikleçabukçabukdüzenlemeyebaşladı.Bende,Adeladamasabaşınagittik,amaefendimizkanepesindenkalkmadı.

Mrs.Fairfaxbana,“Mr.Rochester’abardağınıuzatırmısın?”dedi.“Adelabelkiçayıdöker.”

Söylenileniyaptım.Mr.RochesterbardağıelimdenalırkenAdelabenimadımabiristektebulunmakiçinzamanınuygunolduğunudüşünmüşolsagerekkihemensordu:

“N’est-cepas,monsieur,qu’ilyauncadeaupourMademoiselleEyredansvotrepetitecoffre?”23

Mr.Rochestersertçe,“Cadeaux’dan24sözedenkim?”diyesordu“Sizdebirarmağanmıumuyordunuz,MissEyre?Armağanalmaktanhoşlanırmısınız?”

Okoygun,karanlık,keskingözleriyleyüzümüsüzdü.“Bilmemki,efendim,”dedim.“Armağanalmakkonusundabildiğimpekaz;ama

genelliklearmağandenenşeyhoşagider.”“Genelliklemi?Yasizinhoşunuzagidermi?”“Bunasizinkabuledebileceğinizbirkarşılıkverebilmemiçinbirazdüşünmemgerekir,

efendim.Armağandenilenşeyinbirçokyönlerivardır...Öyledeğilmi?Armağankonusundabirgörüşbelirtmedenöncedebütünbuyönlerinhepsinihesabakatmakgerekmezmi?”

“MissEyre,sizAdelagibitekyanlıdüşünmüyorsunuz.Obenigörürgörmezhemen‘Armağan!’diyeyaygarayıbasıyor.Sizisebinderedensugetiriyorsunuz.”

“KendimiAdelagibihaksahibiolarakgörmüyorumdaondan.Oaranızdakiyakınlığa,gelenekleregüvenerekisteklerdebulunabilir;çünküonaeskidenberiarmağanlarvermekhuyundaolduğunuzusöylüyor.Benisearmağanistemekiçinbirnedenarayacakolsambulamam;çünküsizeyabancıyım,armağanıhakedecekbirşeydeyapmışdeğilim.”

“Aşırıalçakgönüllülüktaslamayın,kuzum!Adela’yısınavdangeçirdim,onaçokemekvermişolduğunuzugördüm.Zekibirkızdeğil,aşırıbiryeteneğideyok;amakısazamandamüthişilerlemiş.”

“Efendim,işteşimdiarmağanımıverdinizbana.Çokteşekkürederim.Öğretmenlerinençoközledikleriarmağandırbu:Öğrencilerininövülmesi!”

Mr.Rochester,“Hımm,”dedi.Sonraçayınıhiçsesçıkarmadaniçti.TepsikaldırıldıktansonraMrs.Fairfaxelindeörgüsüylebirköşeyeyerleşmişti.Adelada

elimdentutmuş,beniodadadolaştırarakkonsolların,dolaplarınüzerindekigüzelkitapları,süslerigösteriyordukiefendimizbanaseslendi:

“Ocakbaşınagelin!”İsteristemezonaboyuneğdik.Adelakucağımaçıkıpoturmakistedi,amaKılavuz’la

oynamasıiçinbuyrukaldı.“Demeküçaydırevimdeoturuyorsunuz?”“Evet,efendim.”“Ondanönceneredeydiniz?”“...ilindekiLowoodOkulu’nda,efendim.”“Ha!Birhayıryuvası.Nekadarkaldınızorda?”

“Sekizyıl.”“Sekizyılha!Hayatasımsıkısarılmışolsanızgerek!Banaöylegelirkiböylebiryerde

değilsekiz,dörtyılgeçirmekbileensağlamyapılarınhesabınıgörmeyeyeter!Tevekkelideğil!Böylebiryüzünasıledinmişolduğunuzaşaştımbende!DünakşamHayYolu’ndakarşımaçıkıverdiğinizzamanaklımaperimasallarıgelmiştinedense,nerdeyse,“Atımıbüyüledinizmi?”diyesoracaktım.Genedekuşkulanıyorumya!Neyse,annenizbabanızkimsizin?”

“Anambabamyok,efendim.”“Hiçbirzamandayoktu,besbelli!Anımsayabiliyormusunuzonları?”“Hayır.”“Bendeöyledüşünmüştüm.Demekoçitkapısındaoturmuş,gelmelerini

bekliyordunuz?”“Kimi,efendim?”“Yeşillergiymişperileri...Ayaydınlığı,tamonlarıngönlünegörebirgeceydi.Sizin

toplantınızıniçinemigirdimkiyolumunüzerineoTanrı’nınbelasıbuzuserdiniz?”Başımıikiyanasalladım.Bendeonungibipekciddikonuşarak,“Yeşilperiler,

İngiltere’denayrılalıbelkiyüzyılvar,”dedim.“NeHayYolu’nda,nedebaşkakıryollarındaonlarınizinerastlanıyorartık.Neyazın,negüzün,nedekışın,aynedenliparlarsaparlasın,onlarıntoplantılarınıhiçaydınlatamayacakartık!”

Mrs.Fairfaxörgüsünübırakıpkaşlarınıkaldırmış,“Budanebiçimkonuşma?”diyeşaşargibiydi.

Mr.Rochester,“Ee,hernekadarannebabanızıtanımasanızbilehısım,akrabanızvardırsanırım,”diyekonuşmasınısürdürdü.“Amca,teyzefalangibibirşeyler?”

“Varsabilebenhiçgörmedim.”“Yaeviniz?”“Yok.”“Kardeşlerinizneredeoturuyorpeki?”“Kardeşimyokki!”“Burayagelmenizikimsalıkverdi?”“İlanverdim.Mrs.Fairfaxdeilanımakarşılıkyazdı.”ŞimdiartıkbukonuşmamızaakılerdirebileniyiyürekliMrs.Fairfax,“Evet,”diyearaya

karıştı.“Şanseseriolarakböylebirseçimyaptığımiçindeoturupkalkıpduaediyorum.MissEyrebenimiçindeğerbiçilmezbirarkadaş,Adelaiçindetitiz,sevecenbiröğretmenoldu.”

Mr.Rochester,“Onuövmekiçinhiçzahmetetmeyin,”dedi.“Övüpgöklereçıkarmalarbenimaklımıçelemez.Kendiyargımıkendimveririmben.Bukız,işebenimatımıdüşürmeklebaşladı.”

Mrs.Fairfax,“Efendim?”dedi.“Bileğiminincinmesionunyüzünden.”Kadıncağızınafallamışgibibirbakışıvardı.“MissEyre,sizhiçkentteoturdunuzmu?”“Hayır,efendim.”“Sosyalhayatahiçkatıldınızmı?”“YalnızcaLowood’dakiöğrencilerle,öğretmenlerlebiraradaoldum...Birde

Thornfield’deoturanlarla.”“Çokkitapokudunuzmu?”

“Bulabildiklerimiokudum.Bunlardaçokdeğildi.Ağırkitaplardasayılmazdıpek.”“Yanibirrahibehayatıyaşamışsınız.Dinkonusundabilginizçokderindir,yüzdeyüz.

SanırımLowood’uyönetenBrocklehurstdepapazdır;değilmi?”“Evet,efendim.”“SizLowoodkızları,onatapardınızherhaldedeğilmi?”“Nemünasebet!”“Ammaserinkanlısınızha!Nemünasebetmiş!Nasılolur?Birçömez,ustasıolana

tapınmazmı?”“BenMr.Brocklehurst’tennefretederdim,buduygularımdayalnızdadeğildim.Sertbir

adamdıro.Kendinibirşeysanır;herişeburnunusokar.Saçımızıkısacıkkestirirdi.Tutumlulukolsundiyeucuziplik,kötüiğnealdırtırdı.Bunlarladikişdikeceğiz,diyebizimdecanımızçıkardı.”

KonuşmanınakışınıgenekavrayabilmişolanMrs.Fairfax,“Tutumlulukdeğil,aldatmacaymışo,”diyegörüşünübelirtti.

“Dahayönetimkurulukurulmadanönce,yönetimitekbaşınaelindebulundurduğuzamanlardabiziaçlıktanöldürürdü.Sonrahaftadabiruzunuzunnutukçekerekcansıkıntısındanpatlatırdı.Akşamlarıdakendiyazdığıkitaplarıokurdubize.Tanrı’nıngazapları,kanlıölümlerüstüneolanbuokuduklarıöyleödümüzükoparırdıki,yatağımızayatmaktankorkardık.”

“Lowood’agittiğinizdekaçyaşındaydınız?”“Onyaşlarında.”“Oradadasekizyılkaldığınızagöreşimdionsekizyaşınızdasınız,öylemi?”“Evet.”“Görüyorsunuzya,hesapneyararlışey!Hesapolmasayaşınızıtaşçatlasaçıkaramazdım.

Birinsanınyüzüyleyüzçizgileri,böylesizinkilergibi,birbirineiyiceaykırıoluncayaşınıkestirmekdegüçoluyor...Eee,Lowood’daneleröğrendinizbakalım?Piyanoçalabiliyormusunuz?”

“Biraz.”“Elbet.Basmakalıpbirkarşılıktırbu.Şimdikitaplığagidin...Yani,lütfen,demek

istiyorum.Böylehepbuyururcasınakonuşmamıbağışlayın.Yap,dediğimşeyinyapılmasınaalışığım.Tekbiryenikimseiçinalışkanlıklarımdanvazgeçmembirazgüç.Evet,elinizebirmumalıpkitaplığagidin.Kapıyıaçıkbırakın.Piyanobaşınaoturun,birşeylerçalınbana.”

Kitaplığagittim,onundedikleriniyaptım.Birkaçdakikasonra,“Yeter!”diyeseslendi.“Gerçektendebirazçalabiliyorsunuz,herhangibirokulkızıgibi.Belkiçoğundaniyiamagenedepekiyideğil.”

Piyanoyukapatıpsalonadöndüm.Konuşmasınısürdürdü:“Adelabanabusabahbirkaçresimgösterdi.Bunlarısizinyaptığınızısöyledi.Kendi

yapıtınızolupolmadığınıbilmiyorum.Öğretmeninizyardımetmişolsagerek.”“Hiçdedeğil!”dedimhemen.“Ha!Onurunuzadokundubu!Peki,içindekiresimlerinkendielinizinemeğiolduğuna

yeminedebilirsenizdosyanızıgetirinbana.Amaboşyereyeminetmeyin;çünkübentaklitleriayırtedebilirim.”

“Öyleysebenhiçbirşeydemeyeyimdesizkararverin.”Resimdosyamıkitaplıktanalıpgetirdim.

“Masayayaklaşın,”dedi.

Dosyayımasayagötürdüm.AdelaileMrs.Fairfaxderesimlerebakmakiçinyaklaştılar.Mr.Rochester,“Başımadoluşmayınböyle!”dedi.“Benbaktıktansonraresimlerielimden

alabilirsiniz,amayüzlerinizibanayaklaştırmayın.”Sonraresimleriincedeninceyegözdengeçirmeyebaşladı.Üçtanesinibiryanaayırdı;öbürlerini,baktıktansonra,eliyleitiverdi.“Mrs.Fairfax,bunlarıöbürmasayagötüründeAdelailebakın...SizdeJaneEyre,geneyerinizeoturun,sorduklarımakarşılıkverin.Buresimlerintekbireldençıkmışolduğubelli.Sizinelinizmibu?”

“Evet.”“Yabunlarıyapacakzamanıneredenbuldunuz?Enikonuzaman,düşünceürünü

bunlar.”“Lowood’dageçirdiğimikitatilsırasındayapmıştım.Başkaişimyoktu.”“Neredenkopyaçektinizbunları?”“Kendikafamdan.”“Şusıradaomuzlarınızınüstündegördüğümşukafadanmı?”“Evet,efendim.”“Bukafanıniçindedahabunlarabenzerbaşkamalzemevarmı?”“Vardır,sanırım...Hattaumarımkidahaiyileribilevardır.”Resimleriönüneserdi,genetekertekeralıpgözdengeçirdi.Buarada,sevgiliokurum,

bendesizeburesimlerinneüstüneolduğunuanlatayım.Sözebaşlarkenbunlarınpeköyleparlakşeylerolmadığınıbelirteyimhemen.Konularkafamdaçokaçıkolarakcanlanmıştı.Onlarıçizgiyedökmedenönce,hayalgözüylegördüğümzaman,gerçektenolağanüstüçarpıcıydılar,amaeliminustalığıdüşgücümeerişememiş,herseferinde,kafamdacanlananşeylerinancaksolgunbirerportresiniçizmiştim.

Suluboyaydıburesimler:Birincisiazgınbirdenizinüzerindealçaktanuçuşankızılbulutlarıgösteriyordu.Uzaktakiherşeysisleriçindeydi,öndedekarafalangörünmüyordu.Bulutlarınarasındansızanbirışıkbatıkbirgemidireğinekonmuşiri,siyahbirbalıkçılkuşununüzerinevurmuştu.Kuşunkanatlarıköpüklerlebeneklenmişti,gagasındadaüstümücevherlibiraltınbileziktutuyordu.Bumücevherleripaletimdekienparlakrenklerle,elimdengeldiğincegözalıcıbirbiçimdeçizmiştim.Boğulmuşbirkadınınölüsüdireğinaşağısındakiyeşilsularıniçinegömülmekteydi.Ölününaçıkçagörülentekyeri,bembeyazkoluydukibilezikişteburadankayıpdüşmüşyadakoparılıpalınmıştı.

İkinciresminönplanındayalnızcaloşbirtepegörülüyordu.Üzerindekiçimenler,yapraklar,rüzgârvarmışgibiyanyatmıştı.Tepeningerisinde,yukarılaradoğru,alacakaranlığınkoyumavisinebürünmüşgökyüzüuzanmaktaydı.Bugöğedoğruda,eldengeldiğinceyumuşak,dumanlırenklerleçizilmişbirkadınbüstüyükseliyordu.Kadınınsolgunalnıbiryıldızlataçlanmıştı.Yüzününçizgilerisankibirbuğutabakasınınaltındangörünmekteydi.Gözleriyabanıl,koygundu;saçlarıfırtınabulutlarıgibikapkara,perişan,omuzlarınadökülmüştü.Boynundaayışığınıandıransolukbirışıkçizgisivardı.AkşamYıldızı’nınbirsimgesiolanbukadınbaşınınçevresindekibulutlarınkıyısındadaaynıhafifışıltıgözeçarpmaktaydı.

Üçüncüresimkutupgöklerinidelipgeçenbirbuzlutepeyigösteriyordu.Ufuktakutupışıklarısık,solukmızraklargibisıralanmıştı.Enöndeiseyerden,ufkubüsbütünuzakmışgibigösterenbirkafa,devçapındabirkafayükselmiş,buztepesinedoğrueğilipyaslanmıştı.Alındabirleşen,kafayıdestekleyenikiinceel,yüzünaşağıbölümünükürktenbirpeçeyleörtmekteydi.Kemikgibibembeyaz,kansızbiralın,çukurabatmış,donuk,bomboşbakan,

umutsuzluklacamlaşmışolanbirçiftgöz,kafanınortadakalantekyüzçizgileriydi.Şakaklarınüzerinde,sarıkbiçimisarılmışkaraörtülerinbulutgibidumanlı,uçucukıvrımlarıarasındabeyazalevdenbirhalkaışıldıyor,sankikızılımtırakışıklarlakıvılcımlanıyordu.Busolukay“birkraltacınınbenzeri”ydi,tacınkonduğubaşda,“biçimiolmayanbiçim.”25

Mr.Rochesterazsonra,“Buresimleriçizerkenmutlumuydunuz?”diyesordu.“Kendimivermiştimburesimlere.Evet,mutluydumda!Kısacasıbunlarıçizmekbenim

içinömrümünenderindoyumlarındanbirineerişmekoldu.”“Bupekbirşeysöylemez;çünküömrünüzündoyumyönündenkısırolduğunusiz

kendinizsöylediniz.Amabutuhafrenklerikaralarkensanatçılarıbarındıranbirdüşlerülkesindeyaşadığınızainanabilirim.Hergünuzunuzunoturuyormuydunuzbunlarınbaşında?”

“Yapacakişimyoktu;çünkütatilzamanıydı.Sabahtanöğleye,öğledenakşamadeğinotururdumbunlarınbaşında.”

“Buateşliçalışmalarınızınsonuçlarıhoşnutbırakırmıydısizi?”“Negezer!Kafamdacanlandırdıklarımlaelimdençıkanlararasındakibenzemezlik

kahrederdibeni.Aklımdangeçenleriçizgiyedönüştürmeyidünyadabeceremezdim.”“Pekokadardadeğil.Hayallerinizitamolarakgerçekleştiremesenizbilebiryeredek

çizmişsiniz.Tamolarakcanlandırmanızayetecekteknikbilgileriniz,deneyiminizyokmuş.Amagençbirliselikızdanhiçumulmayacakresimlerbunlar.Konularıbüyülüsanki.BuAkşamYıldızı’nıngözlerinidüştegörmüşolacaksınız.Hembukadarduru,hemdeböylekaranlıkyapmasınınasılbecerebildiniz?Okapkaraderinliklerdekigizlianlamnediröyle?Sonrasizerüzgârınresminiçizmesinikimöğretti?Şugökte,butepeninbaşındaharılharılesenbirrüzgârolduğubelli.HeleLatmos’u26neredegördünüz?ÇünkübudaLatmos...Peki,kaldırınbunları.”

BendahadosyanıniplerinitamolarakbağlamamıştımkiMr.Rochestersaatinebakarak,birden,“Dokuzolmuş!”dedi.“Adela’yışimdiyekadarçoktanyatırmanızgerekmezmiydi,MissEyre?Haydi,götüründeyatırın.”

Adelagidiponuöptü.Mr.RochesterbunaengelolmadıamakızcağızKılavuz’uöpmüşolsaydı,köpekdeancakbukadarsevinirdi;belkidahabileçok!

Efendimiz,“Şimdihepinizeiyigecelerdilerim!”diyerekeliylekapıyadoğru,bizdenusandığını,gitmemiziistediğinibelirtenbirişaretyaptı.Mrs.Fairfaxörgüsünütopladı,bendosyamıaldım.Efendiyidizkırıpselamladık,karşılığındabuzgibibirbaşselamıaldık,böylecehuzurdançekildik.

Adela’yıyatırdıktansonraMrs.Fairfax’inodasınagittiğimzaman,“Mr.Rochester’ınolağanüstühuysuzolmadığınısöylemiştinizMrs.Fairfax,”dedim.

“Yani,huysuzmu?”“Benceöyle.Dakikasıdakikasınauymuyor,herşeyidepatdiyesöyleyiveriyor!”“Doğru.Biryabancınıngözlerinebelkiöylegörünür,amabenonundavranışlarına

alışığım,üzerindebiledurmam.Sonra,birazsinirli,huysuzolsadahoşgörürüm.”“Neden?”“Birkere,onunyaradılışıbu.Kimseninelindedeğildiryaradılışı.Sonrada,adamcağızın

canınısıkan,sinirlerinibozanbirsürüderdivardır,elbet.”“Nederdi?”“Birkezailesorunları.”

“Kimsesiyoktuhani?”“Şimdiyok,amaeskidenvardı.Ağabeyinibirkaçyılönceyitirdi;yanikendisimülkün

başınageçelipekçokolmuyor.Toputopudokuzyıl.”“Dokuzyılazzamandeğil.Ağabeyinebukadardüşkünmüydükihâlâarkasındanyas

tutuyor?”“Yo!Onudemekistemedim.Anladığımagöreağabeyiylearasındabiranlaşmazlık

varmış,Mr.RowlandRochesterbizimMr.EdwardRochester’akarşıpekhakçadavranmamış.Galibababasınıdakendindenyanaçekmiş.İhtiyarMr.Rochesterpekparagözmüş,aileninmülkünübölmekistememiş,amagenedeMr.Edward’ındaaileninşanınayaraşırbirservetiolsunistiyormuş.Onuniçin,Mr.EdwardRochesterdahaçokgençkenbaşınabirtakımçoraplarörülmüş,birsürüişleraçılmış.YaniihtiyarMr.Rochester’labüyükoğluMr.Rowland,illeservetsahibiedeceğizdiyeMr.Edward’ıçoküzüntülüişleresokmuşlar.İşingirdisiniçıktısınıbenbilmiyorumelbetteamaadamcağızçokçekmiş,sonundaartıkdayanamamış.Uysal,hoşgörürbirinsandadeğildir.Babasına,ağabeyineküserekyıllaryılıköksüzbirömürsürdü.AğabeyivasiyetnamebırakmadanölünceThornfieldMalikânesi’ninbaşınaMr.Edwardgeçti,amahiçbirgelişindeonbeşgündençokkaldığınısanmıyorum.Doğrusu,böylebucakbucakkaçmasınadahiçşaşılmazya.”

“Nedenkaçsınmış?”“Belkideruhunusıkıyordurbuev.”Benimsorduğumaüstünkörübirkarşılıktıbu.Dahaaçık,dahakesinbirkarşılık

beklerdim.Mrs.Fairfax,efendisinindertleriningerçeknedenleriüstünedahaayrıntılıbilgivermeyiyaistemiyorduyadabilgiverecekdurumdadeğildi.Kendisinindepekbirşeybilmediğini,sözlerininçoğununsalttahminolduğunuilerisürdü.Besbellibenimbukonuyukapatmamıistiyordu.Bendekapadım.

21.(Fr.)Dostum.(Ç.N.)

22.(Fr.)Demekkioradabenimiçinbirarmağanvar;belkisiz iniçindevardır,matmazel.Beyefendisizdendesöz etti:Mürebbiyemiz inadınısordubana,Ufaktefek,oldukçainceyapılı,biraz saz beniz libirkız ,değilmi,diyesordu.Bende,evet,dedim;çünkü,doğrusubu,öyledeğilmi,matmazel?(Y.N.)

23.(Fr.)Osiz inküçüksandıktaMatmazelEyreiçindebirarmağanvar,değilmi,efendim?(Y.N.)

24.(Fr.)Armağan.(Y.N.)

25.JohnMilton’ın,KayıpCennetadlıünlüeserinden“ölüm”tasviri.(Y.N.)

26.BatıAnadolu’dabugünküBeşparmakDağı.MitolojiyegöreAvTanrıçasıDianasevgilisiAy’labuluşmayaorayagelirdi.(Ç.N.)

XIV

OndansonrakigünlerdeMr.Rochester’ıpekazgördüm.Sabahlarıişleriçokoluyordu.ÖğledensonralarıdayaMillcote’tanyadayakınlardan,birçokbeyleronugörmeyegeliyor,kimizamanyemeğekalıyorlardı.AyakbileğiatbinebilecekkadardüzelinceMr.Rochestersıksıkatgezintilerineçıkmayabaşladı.Belkidekendineyapılanziyaretlerekarşılıkveriyor,gecegeçsaatleredeğindedönmüyordu.

OgünlerdeAdela’yıbilepekazçağırttıyanına.Benimleolanyakınlığıysataşlıkta,merdivendeyadaçekmebalkondaarasırabirkarşılaşmaktanibaretkalmıştı.Ozamanlarda,yanımdanpeksoğuk,gururlubirtavırlageçerekbenibiryabancıgibi,bellibelirsizbirbaşeğişiyle,gülmezbirbakışlaselamlıyordu;aradadakibarbircandanlıklagülümseyipeğiliyordu.Onunruhsaldurumundakibudeğişimlerbenigücendirmiyordu;çünkübudeğişimlerinbenimlehiçilgisiolmadığınıbiliyordum.Duygularındakikabarışlar,çekilişleronunyalnızcakendisininbildiğinedenlerdenilerigeliyordu.

Birgünyemeğekonuğuvardı;benimresimdosyamıistetti.Resimlerimikonuklarınagösterecektianlaşılan.BeylerMillcote’takibirtoplantıyakatılmayagitmişler,ama(bunuMrs.Fairfaxsöyledi)havayağışlı,soğukolduğuiçinMr.Rochesteronlarlabirliktegitmekistememiş.Beyleringidişindensonraefendiçıngırağıçaldı.Adelailebeniaşağıyaistediğinibildirenbirhabergeldi.Adela’nınsaçlarınıfırçaladım,kılığınaçekidüzenverdim.Bendezatenherzamankigibiöylederlitoplu,öylesadeydimki,örgülüsaçlarımakadarhiçbirşeyimiyenidendüzeltmemegerekyoktu.AşağıyainerkenAdelapetitcoffre’unun27gelipgelmediğinimerakediyordu;çünkübiryanlışlıksonucusandıkhenüzgelmemişti.Adela’nınumutlarıboşagitmedi.Yemekodasınagirincemasanınüzerindegördükonu:Küçük,mukavvabirkutu.Adelabunuiçgüdüsüyletanımışgibiydi.Masayadoğrukoşarak,

“Maboîte!Maboîte!”28diyebağırdı.Mr.Rochester’ınokalın,alaycısesi,şömineninyanındakikoltuğunderinliklerinden,

“Evet,işteboîte’ıngeldi,eyParis’inözkızı...Alşunudabirköşeyeçekil!Kutununkarnınıdeş,içinidışarıçıkar,birgüzelsefasınısürartık!”diyeyükseldi.“Yalnızsakınha,buanatomikişleminayrıntılarıylacanımısıkmabenim!Kutununiçorganlarınailişkingörüşfalanbelirtme.Ameliyatlarınısessizlikiçindeyürüt.Tiens-toitranquille,enfant;comprends-tu?”29

Adela’yaböylebiruyarıdabulunmanınpekgereğiyokgibiydi;çünküçocukgömüsünüalmış,birkanepeyeçekilmiştibile.Kutununipiniçözmekteydi.Buengeliortadankaldırıpbirkaçtabakagümüşrengiipekkâğıdıdaaçtıktansonrayalnızca,“OhCiel!Quec’estbeau!”30diyebağırdı,sonrakutuyukendindengeçercesineseyredaldı.

Efendimizbukez,“MissEyreoradamı?”diyerekoturduğuyerdeyarıdöndü,kapıyadoğrubaktı.Benhâlâeşikteduruyordum.“Ha,oradamısınız?Yaklaşınşöyle...Şurayaoturun.”Kendikoltuğunayakınbirsandalyeçekerek,“Çocuklarınmasumgevezeliklerindentatalmamben,”dedi.“Yaşlıbirbekârolduğumiçinonlarınbıcırdamalarıhiçbirtatlıanıuyandırmazbende.Bütünbirakşamıbirveletlebaşbaşageçirecekolsam,dayanamam,

çıldırırım.Geriyealmayınosandalyeyi,MissEyre.Tambenimkoyduğumyerdedursun...Yanilütfen,demekistiyorum.ŞunaziklaflarınTanrıbelasınıversin!Herzamanunutuyorum.Herneyse,çocuklarlabirlikteolmaktanhoşlanmadığımgibitemizyürekli,basitihtiyarhanımcıklaradapekbirdüşkünlüğümyoktur...Dedimdeaklımageldi.Oncağızıihmaletmeyegelmez.NedeolsaFairfax’tir,evlenmeyoluylabileolsa.Kandakanıçekerderler.”

ÇıngırağıçalarakMrs.Fairfax’içağırttı.Odaçokgeçmedenelindeörgüsüyleçıkageldi.“İyiakşamlar,hanımefendi.Sizibirhayırişiiçinçağırdım:Adela’nınarmağanları

konusundabenimlekonuşmasınıyasakladım.Oda,konuşmazsaçatlayacak.Neolur,onunlakonuşmak,onudinlemeklütfundabulunun.Bu,hayatınızdaişlediğinizenbüyüksevapolacaktır.”

NitekimAdela,Mrs.Fairfax’igörürgörmezhemenyanınaçağırdı;onunkucağınıboîte’ındançıkanporselenden,fildişinden,mumdanyapılmahazinelerledoldurdu.Biryandanda,oyarımyamalakİngilizcesiyleaçıklamalardabulunuyor,coşkunsevincinibelirtiyordu.

Mr.Rochester,“Artıkiyibirevsahibinedüşenödevimiyerinegetirdim,”dedi.“Konuklarımıbirarayagetirerekbirbirlerinieğlendirmelerinisağladım.Şimdidekendikeyfimidüşünmeyehakkazandımsayılır.MissEyre,sandalyenizibirazdahaöneçekin.Hâlâçokgerilerdesiniz.Sizigörebilmemiçinşukoltuktakiyerimideğiştirmemgerekkibenimdebunahiçniyetimyok.”

Denileniyaptım.Dahagölgedekalmayıyeğlerdimya,Mr.Rochester’ınöylebirdoğrudandoğruyabuyuruşuvardıki,onaboyuneğmekpekdoğalmışgibigeliyorduinsana.

Dediğimgibi,yemeksalonundaydık.Yemeksırasındayakılanlambaodayışenliklibiraydınlığaboğmuştu;şöminedekiyüksekalevlerdupduru,kıpkırmızıyanıyor,oşahanepencerelerdeki,pencerelerdendahaşahaneolankemerdekimorperdelerağırkıvrımlarlayerlereiniyordu.Adela’nınalçakseslekonuşmasıdışında,(haddinemidüşmüşyüksekseslekonuşsun!)herşeysessizdi;kışyağmurununcamlaraçarptığıduyuluyordu.

DamaskokaplıkoltuktakurulmuşoturanMr.Rochestereskihalinehiçbenzemiyordu.Şimdidahaazsertgörünüyordu;yüzüdahaazasıktı.Dudaklarındabirgülümseyişvardı,gözlerideparlıyordu.Bundaşarabınetkisiolupolmadığınıbilemiyordum,amaolabilirdi.Kısacası,“akşamlık”haliüzerindeydi.Sabahkisoğuk,donuktavırlarındançokdaharahat,dahacandan,kendinidahabirbırakmış.Amaherşeyekarşıngenesert,genehaşindi,işte!Oiri,haşmetlibaşınıkoltuğunkabarıkarkasınayaslamış,ateşinışığıokayadanoyulmayüzüne,oirikoygungözlerinevurmuş...Gerçektendekocaman,koygungözlerivardı;gizlianlamlı,güzelgözler.Derinliklerindearasırabirdeğişimoluyordukibupekbiryumuşamasayılmazsabilegenedeinsanınaklınayumuşaklığıgetiriyordu.

Belkiikidakikadıroateşiseyrediyor,bendeonusüzüyordumkibirdenbaşınıçevirdi,gözlerimiyüzündeyakaladı.

“Beniinceliyorsunuz,MissEyre,”dedi.“Nasıl,yakışıklıbuluyormusunuzbeni?”Düşünecekzamanımolsaydıbusoruyadahaalışılmışbiçimdeincelikli,terbiyeli,lastikli

birkarşılıkverirdimsanıyorum.Nevarki,düşünmeyevakitkalmadannasılsaağzımdankaçıverdi:

“Hayır,efendim.”“Bakhele!Vaycanınabe!Netuhafşeysinizsiz!Sizdebirnonnette31havasıvar.Kendi

halindehanımkızcağızlargibiağırbaşlı,ciddi,sade;ellerinizikucağınızdadevşiriyor,

gözleriniziyeredikipoturuyorsunuz(yanidelipgeçercesineinsanınyüzünebakmadığınızzamanlar).Sessizsedasız,kendidünyanızda.Amabirisisizesorusorduğuzamanyadakarşılıkverilmesigerekenbirşeysöylediğizaman,şıpdiyekonduruveriyorsunuzkarşılığını.Apaçık,dobradobra!Bunasılişböyle?”

“Efendim,düşünmedenkonuştum.Özürdilerim.Diyecektimkiinsanlarıngörünüşlerikonusundaayaküstüfikiryürütmekkolaydeğildir.Beğenilerçokdeğişir;güzellikönemlideğildir;buyollubirşeylersöylememgerekirdi.”

“Hiçdegerekmezdiişte!Güzellikönemlideğilmiş!Küçükhanımınyediğinaneyebak!İlkhareketiniyumuşatmak,benisözümonayatıştırmakadınabiriğnedahabatırıyorbana.Hadi,hadi,söyleyinbakalım,neymişbendebulduğunuzkusur?Elim,ayağım,ağzım,burnumyerindedeğilmi?”

“Mr.Rochester,ilksöylediğimigerialmamaizinverin.Kasıtlıkonuşmakistemedim.Sadecebirdilsürçmesioldu.”

“Olduysacezasınıçekinbakalım.Hadi,kötüleyinbeni.Sözgelişi,alnımhoşunuzagitmiyormu?”

Alnınınüzerineyanolarakdüşenokapkarasaçlarınıkaldırdı.Alnının,zekâbelirtisiolduğusöylenengenişliği,çıkıklığıyerindeydi.Amasevgi,iyilikbelirtisiolduğunainanılanalınyüksekliğipekfazladeğildi.

“Söyleyinbakalım,hanımefendi,aptalmıymışım?”“Aptalolmaktançokuzaksınız,efendim.Amakusurabakmazsanızbendesizebirşey

soracağım.İnsanlarısevermisiniz?”“Alsana!Sırtımıokşamaknumarasıylabirhançerdaha.‘Çocuklarlayaşlıhanımların

sohbetindenhoşlanmıyorum,’dedimdiye!Yok,küçükhanım,öyleamanamaniyilikseverbirinsandeğilimdiramavicdansahibiyimdir.”

Şakaklarındakivicdanbelirtisiolduğusöylenençıkıntılarıgösterdi.Gerçektendebuçıkıntılarondaadamakıllıbelirliydi,kafasınınüstkısmınagözlegörünürbirgenişlikveriyordu.“Zatenbirzamanlariyiyürekliydim,ilkelbirbiçimdedeolsa.Sizinyaşınızdaykenduygulubirinsandım.Kimsesizlere,savunmasızlara,bahtsızlarakolkanatolayımisterdim.Amasonrafelektenyemediğimsille,tokatkalmadı;hatta,‘Felekbeniyumruklayarakyoğurdu,’bilediyebilirim.Böylece,bendeşimdisert,dayanıklıolmaklaövünüyorum.Amanedeolsabenliğiminözündehâlâyumuşakkalmışbirşeyvar.Sertkabuğumdakibirkaççatlağıniçindendebuözhâlâdışarıvuruyor.Nasıl,benimiçinumutvarmıdersiniz?”

“Neumudu,efendim?”diyesordum.“Sertkauçuktanyenidenvekesinolarakyumuşaketedönüşebilmeumudu.”İçimden,“Gerçektendeşarabıçokkaçırmışgaliba,”diyedüşünüyor,butuhafsoruya

nasılkarşılıkvereceğimibilemiyordum.Onundeğişebilmekyeteneğindeolupolmadığınıbenneredenbilebilirdim?

“ÇokşaşırmışgibibirifadenizvarMissEyre.Bennasılyakışıklıdeğilsem,sizdehiçgüzeldeğilsiniz,amabuşaşkınhalyaraşıyorsize.Ayrıcaişedeyarıyor;çünküokeskingözleriniziyüzümdedolaştırmanızaengelolupbakışlarınızıhalınınüzerindekiçiçekleresaplıyor.Onuniçin,sizşaşırmayadevamedin!Bugeceiçimdenaçıksözlüolmak,birileriylekonuşmakgeliyorgençbayan.”

Böylediyerekyerindenkalktı,kolunuşömineninmermerinedayayıpdurdu.Buduruşuyüzügibiyapısınıdaaçıkçaortayavuruyordu.Göğsüoderecegeniştikibacaklarıkısakalıyordusanki.Kuşkusuz,birçoklarıonuçirkinbiradamsayardı.Yalnız,duruşundaöyle

doğalbirgurur,davranışlarındaöylebirrahatlık,kendidışgörünüşünekarşıöylebirumursamazlık,herhangibirdışçirkinliğigiderecekbaşkaerdemleri,kudretleriolduğunailişkinöylegüvenli,adetaküstahbirinançokunuyordukionabakan,onunlabirlikteolaninsandaisteristemezonunbuumursamazlığınıpaylaşıyor,onungüvenciyleinancınaortakoluyordu.

“Açıksözlüolmak,birileriylekonuşmakgeliyoriçimdenbugece.Sizionuniçinçağırttım.Ateşleavizeninarkadaşlığıyetmedibana.Kılavuzdayetmezdi;çünkübunlarınhiçbirinikonuşamaz.Adelabunlardaniyiysedegeneistenilendüzeyinçokaşağısındakalır.Mrs.Fairfaxdeöyle.Amainanıyorumkisizistersenizbanauyabilirsiniz.Siziburayaçağırttığımilkgecebenişaşırtmıştınız.Ondansonrasiziunuturgibioldum.Başkaişlersiziaklımdansildi.Amabugecerahatımabakmakniyetindeyim.Gerekli,ivediişlerikafamdansilipyalnızhoşumagidenşeylerlevakitgeçireceğim.Sizikonuşturmak,sizeilişkindahaçokşeyöğrenmekdehoşumagidecek.Onuniçin,hadibakalım,konuşun!”

Konuşacağımyerdegülümsedim.Hemdepeköyleuysal,yumuşakbirgülüşdeğildibu.“Konuşun!”diyeüsteledi.“Nehakkında,efendim?”“Neisterseniz!Konuyuseçmeyide,işlemeyidesizebırakıyorum.”Bendeoturduğumyerden,hiçsesimiçıkarmadım.“Benimsaltkonuşmak,gösteriş

yapmaküzerebirşeylersöyleyeceğimisanıyorsa,yanlışinsanseçtiğinianlayacak,”diyedüşünüyordum.

“Susuyorsunuz,MissEyre.”Genedesusuyordum.Başınıbanadoğrueğdi,tekbirşimşekgibibakışlagözlerimin

derinlerinedaldı,sanki.“İnatmıbu?”diyemırıldandı.“Hemdesinirlenmişgaliba.Amapekdoğaldeğilmi?

İstediğimigülünç,adetaküstahbirbiçimdeortayavurdum.MissEyre,özürdilerimsizden.İşinaslışuki...Birçırpıdasöyleyipkurtulayım.Sizebendenaşağıymışsınızgibidavranmakistemiyorum.Dahadoğrusu,ancaksizdenyaşçayirmiyıl,deneyimbakımındandayüzyılbüyükolduğumiçinkendimdebirüstünlükhakkıgörüyorum.Budayasaldır.Adelaolsa,“Etj’ytiens,”32derdi.Şimdideişteyalnızca,tekbuüstünlüğüme,buhakkımasığınaraksizdenricaediyorum.Benimlebirazçeneçalmakiyiliğindebulunun.Hepbirnoktayaçakılıkalmaktançivigibipaslanan,zehirlenendüşüncelerimidağıtınbiraz.”

Biraçıklamadabulunmuş,adetaözürdilemiştibenden.Bualçakgönüllülüğünündeğerinibilmezdeğildim.Bildiğimidekendisindengizlemeyecektim.

“Elimdengeldiğikadarsizieğlendirmeyehazırım,efendim,”dedim.“Canıgönüldenhazırım.Amakonuyubenbulamam;çünküsizineyinilgilendireceğinibennerdenbileyim?Sizbanasorularsorun,bendekarşılığınıvereyim,elimdengeldiğince.”

“Pekiöyleyse.Birincisişu:Deminsaydığımnedenleryüzündensizekarşıbirazdediğidedik,birazbuyurgan,birazhoyratolmayahakkımolduğunukabulediyormusunuz?..Yani,sizinbabanızolacakyaştaolduğumiçin?Kırkçeşitmillettenbirsürüadamlaçeşitlideneyimleredindiğim,dünyanınyarısınıgezdiğimhaldesiztekbirevde,hiçdeğişmeyeninsanlararasında,durgunbiryaşamsürmüşolduğunuziçin.”

“Siznasılistersenizöyleolsun,efendim.”“Sorduğumunkarşılığıdeğilbu.Dahadoğrusuçokkaçamakolduğuiçininsanınsinirini

oynatanbirkarşılık!Dahaaçıkkonuşun.”“Saltbendendahabüyükolduğunuz,bendençokyergördüğünüziçinbanabuyurmaya,

sözgeçirmeyehakkınızolduğunainanmıyorum,efendim.Üstünlüksavınızdahaklıolupolmayışınız,yaşınızdan,deneyimlerinizdenyararlanabilmederecenizebağlıdır.”

“Hımm!..Kesinkonuşuyor!Amabusavıkabuledemem;çünkübenyaşımdandadeneyimlerimdendepekazyararlanmış,dahadoğrusu,bunlarıkötüyekullanmışbirinsanım.Herneyse,üstünlüksorununubiryanabırakalım.Amaherşeyekarşınbenimarasırasizebuyurganlıketmemigücenmeden,kırılmadan,kızmadankabuletmenizgerekiyor.Razıoluyormusunuz?”

Gülümsedim.“Mr.Rochester,gerçektengaripbirinsan,”diyedüşündüm.“Buyruğununaltınagireyimdiyebanayıldatıkırtıkır30sterlinsaydığınıunutuyor.”

Obenimyüzümdenuçupgidenifadeyihemenyakalayarak,“Gülümsemekiyi,hoş,”dedi.“Amasorduğumadakarşılıkverin.”

“Efendim,işgördürmekiçinparaylatuttuklarıkimselerinbuyrukalıncakırılıpgücenmeolasılıklarınıdüşünmekzahmetinekatlanacakpekazişverenvardır,diyordumiçimden.”

“Paraylatutulmuşkimselerha!Demeksizbenimparaylatutulmuşadamımsınız,öylemi?Ha,öyleya,maaşsorununuunutmuştum.Peki,böyleparasalaçıdanolsun,sizebirazdespotluketmemeizinvarmı?”

“Hayır,efendim,oaçıdandeğil.Amabudurumuunuttuğunuziçin,sizinelinizebakanbirininonurunadeğerverdiğiniziçinyürektenizinveriyorumdespotluketmenize.”

“Birsürükuru,beylik,resmîlafları,lakırdılarısöylemedengeçersembununterbiyesizliktenilerigelmediğineinanabilecekmisiniz?”

“Doğallığı,candanlığıhiçbirzamanterbiyesizliksaymayacağımısanıyorum,efendim.Bunlardanilkikisini(doğallığı,içtenliği)severimben.Öbürüneise,özgürdoğmuşolanhiçbiryaratıkbaşeğmez,hattabirmaaşuğrunabile!”

“Boşlaf!Özgürdoğanlarınçoğubirmaaşuğrunaherşeyebaşeğerler!Onuniçinsizkendiadınızakonuşun!Koyucahilolduğunuzkonulardafikiryürütmeyekalkışmayın.Yalnızbusözünüzdenötürü(yanlışbirsözolmaklabirlikte),kutlarımsizi.Sözünözükadarsöylenişinidekutlarım.Açıkyürekli,candanbirifadenizvardı;böylebirifadeyeinsanpekazrastlıyor.Tersineinsannezamanaçıkkonuşsasahtecilik,soğuklukbuluyoryadakalınkafalı,kötüniyetlikişilerinsanıniçtenliğinihemenyanlışanlıyor.Okuldanyeniçıkmışüçbinmürebbiyekızınarasındabanasizindeminkisözlerinizisöyleyebileceküçtanebilebulunamazdı.Yok,yok,niyetimsizipohpohlamakdeğil.Çoğunluktanayrıbirkalıbadökülmüşsenizbusizinhünerinizdeğilki!Doğayapmışbuişi.Hemzatenbengalibasonuççıkarmaktaçokaceleediyorum.Öyleya,belkisizindeötekilerdengerikalıryanınızyoktur;belkişubirkaçolumluyönünüzekarşılıkçekilmezkusurlarınızvardır...Şudakikadaneredenbilebilirim?”

İçimden,“Belkisenindeçekilmezkusurlarınvardır,”diyegeçirdim.Tambenböyledüşünürkenbakışlarımızkarşılaştı.Aklımdangeçeniokudusanki;düşüncemisözlebelirtmişimgibikarşılığınıverdi:

“Elbet,elbethaklısınız.Benimdebirdolukusurumvar.Biliyorumbunu...Hafifletmekniyetindeolmadığımadainanın.Tanrıbilir,başkalarınınkusurlarınakarşıaşırıtitizdavranmayahiçhakkımyok.Geçmişimdeöyleolaylarvardıki,öyledavranışlar,öyleyaşantı...Düşününcekomşumuhorgöreceğimyerdekendikendimiyerindibinebatırmakgerekir.Yirmibiryaşındaykenkötüyolasaptımben.Dahadoğrusu,yanlışyöneitildim.Çünkükötüişyapançoğuinsangibibendesuçunyarısınışanssızlığa,tersrastlantılarayorarım.Ogünbugündürhenüzdoğruyolubulabilmişdedeğilim.Oysabambaşkabir

insanolabilirdimben.Sizinkadariyi,lekesiz,çokdahaolgunbirinsanolabilirdim.Sizingönülhuzurunuza,rahatvicdanınıza,tertemizanılarınızaöyleimreniyorumki!Ah,küçükkız,lekesiz,safanılarnepahabiçilmezbirhazine...Nasıldupdurubirdoyumkaynağıdır,öyledeğilmi?”

“Peki...Sizonsekizyaşındaykenanılarınıznasıldı,efendim?”“İyiydiozaman...Duruydu,temizdi.Kirliakıntılarkarışarakanılarımıbulanık,bataklık

birgöledönüştürmemiştidaha.Onsekizimdeykensizineşinizdimbuyönden...İyiceeşit.Doğabeniiyibirinsanolayımdiyeyaratmış,MissEyre.Hemdeoldukçaiyibirinsan.Amagörüyorsunuzya,pekdeiyibirinsandeğilim.‘Görmüyorum,’diyeceksiniz.Gözlerinizdeböylediyenbirbakışokuyorum.(Sırasıgelmişkenkulağınızıbükeyim:Gözlerinizdekiifadeyedikkatedin;çünkübenbakışlarınanlamınışıpdiyekavrayıveririm.)Herneyse,kötü,hainbirinsandadeğilim.Kötülükkonusundasivrildiğimisanmayın.Yalnızcabayağı,beylikbirgünahkuluyumben.İşigücüolmayan,ciğeribeşparaetmeyenbütünzenginlerindünyadanpayalabilmekiçindenediklerihertürlübayağı,zavallısefahatçeşitlerindekaşarlanmışım...Bütünbunlarısizeitirafedişimeşaşıyormusunuz?Öyleyseşunubilinkigelecektesizbütündostlarınızın,istesenizde,istemesenizdesırortağıolacaksınız.Sizin,kendiderdinizidökmektençok,dertdinlemeyisevdiğiniziherkessezecek.Sonrasizinonlarıkusurbulmak,işledikleriyanılgılarlaalayetmekiçindeğilde,içtengelmebiranlayışla,sevgiyledinlediğinizidesezecekler.Buanlayış,sevgi,gösteriştenuzakolduğugibisondereceavutucugelecekonlara.”

“Neredenbiliyorsunuz,bütünbunlarınasılkestirebiliyorsunuzefendim?”“Çokiyibiliyorum.Onuniçindedüşüncelerimibirgünceyeyazargibirahatlıkla

konuşabiliyorumsizinyanınızda...Bana,‘Yaşamkoşullarını,kötürastlantılarıyenmesinibilseydin,’diyeceksiniz.Gerçektendeyenebilmeliydim,amagörüyorsunuzkiyenemedim.Feleğinsillesiniyiyinceserinkanlıkalabilecekkadarolgundavranamadım.Çaresizliğekapıldım,sonradayozlaştım.Öylekişimdidangalakbirserseriçıkıpdaipesapagelmez,pislaflarlagönlümübulandıracakolsa,‘Benonungibideğilim,’diyeövünmek,kendimdeüstünlükgörmekartıkelimdedeğil.Onunlabirdüzeydeolduğumuitirafetmekzorundakalıyorum.Keşkedahaazimliolabilseymişim!Tanrıbilirnekadarpişmanolduğumu!Şeytanauymakisterseniz,sonraçekeceğinizvicdanazabındankorkun,MissEyre.Vicdanazabıbirzehirdir.”

“Pişmanlıkgetiriptövbeetmenindebununpanzehiriolduğunusöylüyorlar,efendim.”“Amadeğil.Belkiyolagelmek,düzelmektirpanzehir,kibendedüzelebilirim.Buna

yetecekkadargücümirademdevar.Amabunlarıdüşünmekneyeyarar,insanbenimgibiikikolubağlı,sırtıkambur,başıbelalıolduktansonra...Hemzatengerçekmutlulukbanatemelliharamolduğunagöredünyanınkeyfiniçıkarmayahakkımvarsayılır.Çıkaracağımdazaten;nepahasınaolursaolsun.”

“Ozamandahadayozlaşmışolacaksınız,efendim.”“Olabilir,amabelkideolmam;taze,safbirdoyumkaynağıbulabilirsem!İştebende

bunubulacağım...Arılarınkırlardantopladığıbalkadartaze,tatlı,tertemizbirmutlulukkaynağı.”

“Neolsaağzınızıburar,efendim.Acıgelirsize.”“Neredenbiliyorsunuz?Hiçdenedinizmiki?Nekadarciddi,nekadarağırbaşlıbir

halinizvar!Oysabukonudaişteşukadınbaşıbiblokadarcahilsiniz.”Ocağınüzerindekibibloyuelinealmıştı.“Banavaazvermeyehakkınızyok,toy

küçükhanım,”dedi.“Dahayaşamınkapısındaniçerigirmemişsiniz,içeridekigizemlerdenhaberinizbileyok!”

“Bensizeyalnızkendisözleriniziyineledim,efendim.Hataişlenincevicdanazabıçekildiğini,bunundabirzehirolduğunusöyledinizya.”

“Peki,amaşimdihataişlemektensözedenkim?Biraniçinaklımdangeçenşeyinbirhataolduğunuhiçsanmıyorum.Benceşeytandürtmesideğildegökteninmebiresinbu...İçaçıcı,avutucubirdüşünce.Bunuçokiyibiliyorum.Şeytandeğilbanabudüşünceyiveren;yadaşeytansa,melekkılığıgiymiş.Gönlümegirmekisteyenkonukböylesidilberolursa,kapıyıaçmakgerekgibigeliyorbana.”

“Güvenmeyin,efendim;gerçekbirmelekdeğildir.”“Genesoruyorum:Neredenbiliyorsunuz?Karanlıklardangelenbirhaberciile‘Sonsuz

Işık’ınbirtemsilcisinihangiiçgüdüyleayırtedebilirsinizsiz?Baştançıkartanladoğruyolugöstereninasılayrımlayabilirsiniz?”

“Yüzünüzdenbildim,efendim.Aklınızagelendüşüncedensözederkenyüzünüzallakbullaktı.Bunakapılırsanızbüsbütünmutsuzolacağınızdankorkarım.”

“Hiçdedeğil!Dünyanınentatlı,endostdüşüncesidirbuaklımagelen.Zatensizbenimvicdanımınbekçisiolmadığınızagörecanınızıhiçüzmeyinbenimiçin...Buyur,gel,güzelyolcum,giriçeri!”

Busonsözleriancakkendisiningördüğübirhayallekonuşurgibisöylemişti.Sonrakollarınıuzattı,bugözlegörülmeyenvarlığıbağrınabasargibiyaptı.

Genebanadönerek,“İşteyolcuyualdımiçeri!”dedi.“Onunkılıkdeğiştirmişbirtanrıolduğunainanıyorum.Dahaşimdideniyiliğidokundubana.Şimdiyedekbirtüryangınyeriolangönlümbundanböylebirtapınakolupçıkacak.”

“Neyalansöyleyeyim,sizihiçanlayamıyorumşimdi.Nekarşılıkvereceğimibilemiyorum;çünküipinucunukaçırdım.Bildiğimtekbirşeyvar:Demindilediğinizkadariyibirinsanolmadığınızı,bunaacındığınızısöyledinizbana.Anlayabildiğimbirşeydahavar:Acıanılarınızındünyayısizezehirettiğiniilerisürdünüz.Banaöylegeliyorkiçalışırsanızzamanlakendigönlünüzegörebiriyiinsanolabilirsiniz.Düşüncelerinizidavranışlarınızıdüzeltmekiçinkesinkararverirsenizçokgeçmedenyeni,tertemizbiranılardağarcığınızolur;bunlarıvicdanazabıduymaksızınrahatçaanabilirsiniz.”

“Haklıbirdüşünce,doğrubirlaf,MissEyre.Bendeşudakikadanbaşlayarakvargücümlecehenneminyolunudöşemeyebaşlıyorum.”33

“Efendim?”“Yani,taşkadardayanıklıolduğunainandığımiyiniyettemelleriatıyorum.Bundan

sonrabambaşkadostluklarkuracağım,bambaşkaişlerleuğraşacağım.”“Vedahaiyiöylemi?”“Evet,dahaiyi...Çokdahaiyi.Banainanmazgibisiniz,amabenkendikendime

inanıyorum.Amacımınneolduğunu,bunaniçinulaşmakistediğimibiliyorum.Şuanda,hemereğimin,hemdeamaçlarımındoğruolduğunadairbiryasaçıkarıyorum.EskiMedlerlePerslerinkikadardeğişmezbiryasa.”

“Amaolamaz,efendim.Mademkiyasalkılmakiçinyeniyasaçıkartmakgerekiyoröyleyseereğiniz,amaçlarınızdoğruolamaz.”

“Amadoğruonlar,MissEyre.Mutlakayenibiryasagerektirmelerinekarşınhepsidedoğru.Olağanüstü,alışılmadıkdurumlariçinolağanüstü,alışılmadıkkurallargerekir.”

“Tehlikelibirilkeyebenziyorbu,efendim;çünküinsanbuilkeninkötüye

kullanılabileceğinihemengörüyor.”“Anlamlıkonuşanbilge!Gerçektenöyledir,amabenyeniçıkardığımyasayıkötüye

kullanmayacağıma.Evtanrılarımınüzerineyeminediyorum.”“Nedeolsainsansınız,yanılabilirsiniz.”“Sizdeöyledeğilmi?Neçıkaryanibundan?”“SizindediğiniztürdenyasalarıyaratmakkudretiancakkusursuzolanTanrı’yaemanet

edilebilir.İnsanolan,yanılabileceğinibilenkişilerböylebirkudretibenimsemeyeyeltenmemelidirler;yanidenenmemiş,yepyenibirdavranışiçin,‘Doğrudur!’deyipdesonradoğrusaymayahaklarıyoktur.”

“Doğrudur!Tamistediğimsözcükler.Bilmişgibisöylediniz.”“Doğruolurumarım,”diyerekayağakalktım.Benitümüylekaranlıktabırakanböylebirtartışmayısürdürmekyararsızgeliyordu

bana.Zatenkarşımdakiadamınkişiliğine,hiçolmazsaşimdilik,akılerdiremediğiminfarkındaydım.Butürcahilliklerinverdiğibellibelirsizbirgüvensizlikduygusunadakapılmıştım.

“Nereyegidiyorsunuz?”“Adela’yıyatırmaya.Uykusaatigeçti.”“Bendenkorkuyorsunuz;çünküsfenksgibikonuşuyorum.”“Bilmecegibikonuştuğunuzbirgerçek,efendim.Nevarki,şaşalamaklabirliktehiçde

korkmuyorum.”“Korkuyorsunuzişte.Bencilliğinizpotkırmaktankorkuyor.”“Potkırmaktankorktuğumdoğrudur.Saçmasapankonuşmayahiçniyetimyok.”“Saçmasapankonuşsanızbilebunuöyleciddi,öyleağırbaşlıyaparsınızkibendeyanılır,

sizinçokakıllıcalaflarettiğinizisanırım.Kuzum,MissEyre,sizhiçgülmezmisiniz?Karşılıkvermekzahmetinekatlanmayın:Güldüğünüzüpekseyrekgörüyorum,amasırasındapekdeşenşatırgülmesinibiliyorsunuz.İnanınbana,yaradılıştanasıkyüzlü,donukdeğilsiniz,nasılkibendeyaradılıştanhain,kötüdeğilim.Lowood’unbaskısı,üzerinizdehâlâazçokseziliyor.Yüzünüzügülmezleştiriyor,sesinizialçaltıyor,hareketleriniziyavaşlatıyor.Ağabeyiniz,hattababanızyerindekibirerkeğinyanındaaşırıneşeylegülmekten,aşırıserbestkonuşmaktan,aşırırahatdavranmaktançekiniyorsunuz.Amaöylesanıyorumkizamanlabenimyanımdarahatolmasınıöğreneceksiniz;nasılkibensizinyanınızdakurallarabağlı,resmîdavranmasınıbaşaramıyorsam.Zamanlasizindeifadeniz,sözleriniz,davranışlarınızşimdigözealamadığınızorandacanlı,çeşitliolacak.Zamanzamanbirkafesinsıkdemirparmaklıklarıarasındanbirgaripkuşgörürgibiyim:Canlı,huzursuz,kararlı,tutsakbirkuşvariçeride.Birözgürkalabilsehemenhavalanacak!Hâlâniyetinizgitmekmi?”

“Saatdokuzuvurdu,efendim.”“Boşverin,canım.Bekleyinbirdakika.Adela’nınuykusuyokdaha.Böylesırtımateşe,

yüzümodayadönükotururkengözlemcilikrahatoluyor.SizinlekonuşurkenbenAdela’yıdaizlemektengerikalmadım.Onumeraklaincelememinkendimcenedenlerivar.Bunlarıbirgünsizebelki–hayır,mutlaka–söylerim.Herneyse,ondakikaönceAdelasandığındanküçük,pembebirelbiseçıkardı.Elbiseyiaçarkenyüzü,başıdönmüşgibiaydınlandı.Züppelikkanındavaronun;kafasına,iliklerinekadarişlemiş.“Ilfautquejel’essaie!”diyehaykırdı,“etàl’instantmême!”34Odadandışarıfırladı.ŞimdiSophieilebirlikteelbisesinideğiştirmekte.Birkaçdakikasonraiçeriyegirecek.Ozamangöreceğimmanzarayışimdiden

biliyorum.BirzamanlarperdeaçılıncakarşımdagördüğümCélineVarens’ınküçükbirkopyası!Herneyse,şimdiiçerigirecek,benienyumuşakduygularımınenyumuşakyerindenvuracak.İçimedoğuyorbu.Bekleyinbakalım...İçimedoğanşeydoğruçıkacakmı?”

ÇokgeçmedentaşlıktaAdela’nınoküçücükayaklarınınsekerekkoştuğuduyuldu.Çocuk,tıpkıvasisininkestirmişolduğugibibambaşkabirkılığabürünmüşolarakiçerigirdi.Birazöncesırtındaolankahverengielbisegitmiş,yerinegülrengisatendenbirelbisegelmişti.Bununeteğipekkısa,olabildiğikadardagenişti.Kızınalnınıgoncalardanyapılmabirçelenksüslüyordu;ayaklarındaipekçoraplarlaminicik,beyazsatensandaletlervardı.

Adelaönedoğruilerleyerek,“Est-cequemarobevabien?Etmessouliers?Etmesbas?Tenez,jevaisdanser!”35diyehaykırdı.

Sonraetekleriniaçarakkayargibiadımlarlabizedoğrugeldi.Mr.Rochester’ınçevresinde,ayakparmaklarınınucunabasarakhafifçebirdaireçizdi,sonraonunayaklarınındibindetekdizininüstüneçökerek,“Monsieur,jevousremerciemilefoisdevotrebonté,”dedi.Ayağakalkarak,“C’estcommecelaquemamanfaisait,n’est-cepas,monsieur?”36diyesordu.

Mr.Rochesterbunakarşılıkvererek,“Hemdetıpatıp,”dedi.“Odacommecela37diyediye,benimsapasağlamİngilizişipantolonumuncebindensapasağlamİngilizaltıncıklarınıdeveyapardı.Ah,MissEyre...Benimdebaşımdangeçtitoyluk.Birzamanlartoyluktabensizinşuhalinizdenhiçgerikalmazdım,inanın.Neyse,ömrümünbaharıgeçti,amaelimdeşuFransızçiçeğikaldıyadigâr.Kimizamaniçimdenonukoparıpatmakdagelmiyordeğil;çünküartıkonacanverenkökünancakaltıntozuylagübrelenebilecek,değersizbirkökolduğunuanladım.Buköktendoğangoncayıdatamolaraksevemiyorumbuyüzden...Helebuakşamkigibitambiryapmaçiçeğebenzediğizamanlar!Katoliklertekbirhayırişleyerekbüyük,küçükbirçokgünahlarınınborcunuödemekhuyundadırlar.Bendebuçiçeğiböylebiramaçlabüyütüyorumişte.Günlerdenbirgünbunlarınhepsinianlatırımsize.İyigeceler!”

27.(Fr.)Küçüksandık.(Y.N.)

28.(Fr.)Kutum!Kutum!(Y.N.)

29.(Fr.)Sesinçıkmasın,çocuk.Anlıyormusun?(Y.N.)

30.(Fr.)AmanTanrım!Negüzelşey!(Y.N.)

31.(Fr.)Küçükrahibe.(Y.N.)

32.(Fr.)Bundadaayakdiriyorum.(Y.N.)

33.“Cehennem’inyolu,iyiniyetlerledöşenmiştir,”deyişinebirgönderme.(Ç.N.)

34.(Fr.)Şunubirgiyipdeneyeyim!Hemdeşimdi!(Y.N.)

35.(Fr.)Elbisemyakışmışmı?Ayakkabılarım?Çoraplarım?Bakın,şimdidansedeceğim!(Y.N.)

36.(Fr.)Yaptığınız iyiliktendolayısizebinkez teşekkürederim,efendim.Annemböyleyapardı,değilmi,efendim?(Y.N.)

37.(Fr.)Böyle.(Y.N.)

XV

GerçektendeMr.Rochesterbirgünbuolayıbanaanlattı.BiröğledensonraAdelailebahçededolaşırkenonarastladık.AdelaKılavuz’laoynamayabaşladı.Mr.Rochesterdabana,onlarıgörebileceğimizyerde,ikiyanıkayınağaçlıuzunbiryoldadolaşmamızıönerdi.

SonrabanaAdela’nınCélineVarensadındabirFransızoperetdansözününkızıolduğunusöyledi.Birzamanlarbukadınıgrandepassion38diyetanımladığıbiraşklasevmiş.Célinedebuateşliaşkadahabilebüyükbirateşlekarşılıkverirgibiymiş.Mr.Rochester,onunkendisine,çirkinliğinekarşın,tapındığınainanıyormuş.Kenditailled’athlète’ini39enzarifApollonheykellerinebileyeğtuttuğunusanıyormuş.

“Evet,MissEyre,buFransızperisininbenimgibibirİngilizcanavarınısevmesigururumuöylebirokşamıştıkionubiroteldairesineyerleştirdim.Zengin,rahat,parlakbirdüzenkurdumonuniçin...Uşakları,arabaları,kürkleri,dantelleri,elmaslarıyla.Kısacasıbütünaptalâşıklargibibende,alışılmışolanyollardankendimiuçurumasürüklemeyebaşladım.Rezilliğe,sefilliğegidenyenibiryolçizecekkadardaaklımyokmuşmeğer!Sersembirsadakatleherkesingeçtiğiyoldangeçmişim,sayısızayakizlerininaşındırdığıizdenbirparmakbileayrılmamışım.Güngeldibütünötekibudalaâşıklarınsonucunauğradımelbet.Bunuhaketmiştim.“BirakşamCéline’ehabersizolarakuğramıştım.Dışarıdaymış.Sıcakbirgeceydi,bendeParissokaklarındadolaşmaktanusanmıştım.Onuniçin,giyinmeodasındaoturuponubeklemeyekoyuldum.Onunvarlığıylakutsallaşmışolanhavayıiçimesindirmekbanamutlulukveriyordu.Yok...İşibüyütüyorum.Onunortamındahiçbirzamankutsaldiyebilecekbirhavabulmuşdeğilimdir.Amamisk,amberkarışımıbirkokutaşardıvarlığından...Bukokuile,birdelimonlukçiçeklerininkokularıylaneredeyseboğulmaküzereydimkibalkonkapısınıaçıpdışarıçıkmayıakılettim.Ayvardı,sokaklardakigazlambalarıdayanmıştı...Herşeydurgun,sessiz.Balkondabirkaçkoltukvardı.Bunlardanbirineoturdum,birsarmasigarasıçıkardım...İzinverirsenizşimdideyakayımbirtane.”

Buradabirduralamaoldu:Sigaraçıkarılıpyakıldı.Mr.Rochestersigarayıdudaklarınagötürdükten,güneşsiz,buzgibihavayaHavanatütünündenbirtutamdumanüflediktensonraanlatmasınısürdürdü:

“Ogünlerdebenşeker,şekerlemegibişeyleridepekseverdimMissEyre.Böylece,biryandancroquant40tıkınırkenbiryandandaaşağıdakişıkcaddelerdenoperayadoğrugidenarabalarıseyrediyordumkikentgecesininışıltısıiçindehemengözeçarpankapalıbirarabagözümeilişti.BirçiftnefisİngilizatınınçektiğibuarabayıCéline’ebenarmağanetmiştim.Gezmektendönüyordu.Yaslandığımdemirparmaklıklarınardındayüreğimsabırsızlıklaçarpmayabaşlamıştı,elbet...Arabaotelkapısındadurdu,içindensevdiğimkadınindi.Gerçigenişbirpelerinebürünmüştü,ama(böylesıcakbirhazirangecesindepelerinenegerekvardı,bilmemya),arabadanaşağıatlarkeneteğininaltındançıkanominicikayağıonutanımamiçinyettidearttıbile.Balkondaneğilerek,ancakaşkınkulağınınduyabileceğibirsesle,“Monange”41diyemırıldanmaküzereydimkiarabadanbiridahaindi.Budapelerinlerebürünmüştü,amabukezkaldırımabasanayakbirmahmuzşıkırtısıylaötmüştü,

otelinportecochére’nin42altındangeçenbaşta,birsubayşapkasıvardı...“Sizömrünüzdehiçkıskançlıkduymadınız,değilmi,MissEyre?Duymadınızelbette;

sormamabilegerekyok,âşıkolmadınızki!Buikiduyguyudabundansonratanıyacaksınız.Ruhunuzuyuyordaha.Onuuyandıracaksarsıntıolmamış.Sanıyorsunuzkibütünyaşamşimdiyekadargençlikyıllarınızıngeçipgittiğigibisakinsakinakıpgeçecek.Gözleriniz,kulaklarınıztıkalıolarakkendiniziakıntıyabırakmışsınız;nesulardanyükselenkayalarıgörüyorsunuznedebukayalarındibindekaynayanburuntularıduyabiliyorsunuz.Amaelbetsizde–mimkoyunbusözlerime–birgünırmağınkayalıkbirgeçidinegeleceksiniz.Buradayaşantınızıntümakışıaltüstolacak,köpükler,uğultulariçindekeşmekeşeboğulacak.Yayaşantınızınsivriuçlarınaçarpılarakparamparçaolacaksınızyadayüksekbirdalgasiziyukarıdanaşırarakdurgunsularaulaştıracak...Benimşimdikidurumumgibi...

“Seviyorumböylegünleri;buçelikgökyüzünüseviyorum,çevreninşudontutmuşhalindekisertliği,yalınlığı,hareketsizliğiseviyorum.Thornfield’iseviyorum.Eskitarihçesiyle,ücralığıyla,şuihtiyardikenağaçları,griboyalıyüzü,sarısarıpencereleriyle.Oysayıllarvarkibuevidüşünmektenbiletiksintigetirmiştim;kocamanbirmikropyuvasıymışgibibucakbucakkaçardımburadan.Hâlâdabirbakımaöylebir...”

Dişlerinigıcırdatıpsıkaraksustu.Yürümektendevazgeçmiş,çizmesiyledonuktoprağavurmayabaşlamıştı.Sankikorkunçbirdüşünceonukavramış,öylekıskıvraktutmuştukiyerindenbilekımıldayamıyordu.

Böyleduraladığısırada,yolunucunagitmiş,geridönmekteydik;konaktamkarşımızdaydı.Gözlerinievinkulelerinedoğrukaldırdı,ömrümdeneozamanakadar,nedeondansonragörmediğimdikbirbakışfırlattı.Okapkarakaşlarınınaltındairiiriaçılmışdurangözlerindebiranacı,utanç,öfke,sabırsızlık,tiksinti,nefretbirbirinegirergibioldu.“Bakalımhangimizüstünçıkacak?”diyeyapılanbuçarpışmakorkunçtu.Derken,birazsonrabambaşkabirduyguyükseldi,hepsindenüstüngeldi:Sert,alaycı,umursamazbirifade;iradeli,azimlibirbakışdeminkikaynaşmayıyatıştırdı,karşımdakiyüzübirheykelyüzünebenzetti.

“DeminsustuğumsıradaalınyazımlabirpazarlıkyapıyordumMissEyre.Şukayınağacınındibindedurmuştuişte...BozkırlardaMacbeth’inkarşısınaçıkancadıkarılargibibiracuze.Parmağınısallayarak,‘Thornfield’iseviyorsunha!’dedi;sonrakıpkızılharflerlehavayabirşeyleryazdı:Evinöncephesine,enüstkatladahaaşağıdakikatpencerelerininarasındakiduvara,ateştenhiyerogliflerle,‘Elindeysesev!Haddinedüşmüşsesev!’diyeyazdı.

Bende,‘Seveceğimişte!’diyekarşılıkverdim.‘Haddimedüşmüşsevmek!’dedimona.”Mr.Rochesterburadadüşünceyle,tasayladuraladı:“Sözümdededuracağım.Eyub’dakiLevyatangibi,43mutluluk,iyilik(evet,iyilik)bulmakuğruna,önümeçıkanbütünengelleriyıkacağım.Bundanöncesindende,şimdiolduğundandadahaiyibirinsanolmakistiyorum.”

TambusıradaAdela,elindetopuyla,onadoğrukoştu.Mr.Rochestersertçe,“Koşgitbeçocuk,uzakdurbenden!”diyebağırdı.“Yadagit,Sophie’yibul.”

Sonrasessizlikiçindegeneyürümeyebaşlayıncaonayarıdakesilmişolankonuyuanımsatmayacesaretettim:

“Efendim,CélineVarensiçerigirdiğizamansizdebalkondanayrıldınızmı?”Peksırasızkaçanbusorumdanötürüefendiminbenipaylayacağındankorkuyordum;

amatersine,oasıkyüzlüdalgınlığındanuyanarakgözlerinibanaçevirdi,yüzündekigölgedağılırgibioldu...

“Ha,Céline’iunutmuştum!Neyse,öykümüzüanlatmayabakalım.Büyüleyicisevgilimin,

yanındaböylekavalyeyledöndüğünügörüncebirhışırtı,hafifbirıslıksesiduyargibioldum.Kıskançlığınyeşilyılanıayışığındakıvrımkıvrımçözülüpbaşınıkaldırarakyeleğimdeniçerigirdi,ikidakikaiçindeyüreğimeerişipbaşladıkemirmeye!”

Efendimöyküsünügeneyarıdakeserek,“Tuhaf!”diyesöylendi.“Bütünbunlarıanlatmakiçindertortağıolaraksiziseçmempektuhaf,küçükhanım.Helesizinbeniböyleistifinizibozmadandinlemeniz:Benimgibibirerkeğinsizingibisaf,gözüaçılmamışbirkızaoperadadansözolansevgilisininserüvenlerinianlatmasıdünyanınenolağanşeyiymişgibidinlemeniztuhaftandatuhafbirşey.Amabusontuhaflıkilktuhaflığıaçıklamayayarıyor.Sizebundanöncedesöylemiştimbirkez:Ciddiliğinizle,sessizliğinizle,anlayışınızla,yakınlığınızlasizherkesinsırortağıolmaküzereyaratılmışsınız.Hemzatenkarşımdakikafayı,ruhuyakındantanıyorum.Anlattıklarımdanmikropkapmayacakkadarsağlambirruhbu...Kimselerebenzemeyen,eşsizbirruh.Zatenbenimniyetimdeonakötülüketmekdeğil.Amaböylebirniyetimolsabilebaşaramazdım...Sizinlebennekadarçokkonuşursakokadariyi.Bensiziçökertemem,oysasizbenimruhumutazeleyebilirsiniz.”

Efendimböylecekonudanayrıldıktansonrageneöyküsünedöndü,“Balkondanayrılmadım.Besbellikionungiyinmeodasınagelecekler;pusukurayımonlara,diyedüşünüyordum.Böylece,elimikapınıniçinesokupperdeyiörttüm;yalnıziçerisinigözetlememeyetecekbiraralıkbıraktım.Sonrakapıyıdaçektim,amaâşıklarınateşlisözleriniişitebilecekkadararaladım.Tamosıradabizimkilergeldiler!Gözlerimiperdearalığınauydurmaktagecikmedim.Céline’inodahizmetçisiiçerigiripbirlambayakarakmasanınüstünebıraktı,sonradışarıçıktı.Böyleceodadakiçiftiartıkaçıkçagörebiliyordum.İkisidepelerinleriniçıkarmıştı.LaVarenssatenler,elmaslariçindegözalıyordu(bunlarınhepsibenimarmağanımdıelbet),kavalyesininsırtındadasubayüniformasıvardı.Tanıyordumonu.Kontunvanınıtaşıyangençserserinintekiydi.Kibarlarçevresindearasırakarşılaşırdık.Beyinsizin,ahlaksızınbiri.Onuoderecehorgörürdümkinefretfalanetmekaklımınucundanbilegeçmezdi.Kıskançlıkyılanınınzehirakıtandişi,onutanıdığımdakikadakırıldı;çünküaynıdakikadaCéline’ekarşıduyduğumaşkdapüfdiyesönüvermişti.Beniböylebirrakiplealdatabilecekolankadınsevilmeyelayıkdeğildemekti.Yalnızcaküçümsenmeyelayıktı.Beriyandanonakanmış,aldanmışolanbenimgibibirinidahabilefazlaküçümsemekgerekti!

“Konuşmayabaşladılar.Konuşmalarıbenibüsbütünrahatlattı:Uçarı,saçmasapan,duygusuzbirkonuşma.Hepparadan,çıkardandemvuruyorlar,insanıkızdıracaklarıyerdebezdiriyorlardı.Masanınüzerindekartvizitimduruyordu.Bunugörünce,bukezdebenielealdılar.Benigerçektenyerindibinebatıracakzekâdan,nüktedenikisideyoksundular,amaobayağıdilleriyle,kabasözlerlebenibirhayliyerdiler.HeleCélinebenimçirkinyönlerimianlatırkenpekcoştu!Oysa,benimbeautémâle44dediğitipimiateşlihayranlıksözleriyleövüpgöklereçıkarmakonunhuyuydu.Bubakımdansizdengeceylegündüzkadarfarklıydı.Dahaikincikonuşmamızdasizbana,patdiyebeniyakışıklıbulmadığınızısöylediniz.Buzıtlıkozamanbenimgözümeçarpmıştı.”

Adelagenekoşarakyanımızageldi:“Johngeldi,efendim.Diyorkivekilharcınızgelmiş,sizinlegörüşmekistiyormuş.”“Ya?Öyleysekısakesmemgerekiyor...Şöyleki,balkonkapısınıaçarakbastırdımonları.

Céline’eartıkkanadımınaltındaolmadığını,oteldenayrılmasınısöyledim.Harcamalarınıkarşılamakiçinbirkeseparaverdimona,çığlıklarını,ayılıpbayılmalarını,yeminlerini,çırpınmalarınıhiçdikkatealmayarakKont’laBolonyaOrmanları’ndabuluşmayı

kararlaştırdım.Ertesisabahonunladüelloetmekonurunaerdim.Civcivkanadıgibigüçsüzolanozavallı,bembeyazcılızkollarınınbirindebirkurşunbıraktım,artıkhepsindenkurtulmuşolduğumudüşünereksevindim.AmaşansabakınkiLaVarensaltıayöncedünyayaAdela’yıgetirmişti.Onunbenimkızımolduğunusöylüyordu.Belkideöyledir,amaonunyüzündebenimgibihaşinbirbabanınhiçbirizinigöremiyorumdoğrusu.Kılavuzbanadahaçokbenziyorondan.Neyse,ayrılmamızdanbirkaçyılsonraCélinekızınıneredeysesokağabırakarakİtalya’yakaçtı,birşarkıcıylamı,çalgıcıylamıne!BenAdela’nınbakımınıboynumaborçbilmedim.Şimdidebilmem;çünkübabasıfalandeğilim.Amazavallıküçükşeyinsüründüğünüduyuncadayanamayıpyanımaaldım.OnuParissokaklarınınçamurundan,lağımlarındankurtararakgetiripburaya,birİngilizbahçesinediktim,temizvesağlamyetişsindiye.Mrs.Fairfaxdeonuneğitimiiçinsizituttu.AmaşimdionunbirFransızşarkıcınınnikâhdışıçocuğuolduğunuöğrenincebelkionabaşkagözlebakarsınız.Bugünlerdenbirgünkarşımaçıkıpkendinizebaşkabiryerbulduğunuzusöyleyeceksiniz,‘Sendekendineyenimürebbiyeara,’diyeceksinizbelkide.Ha?”

“Yok...Neannesinin,nedesizinsuçlarınızdanAdelasorumlututulamaz.Benseviyorumonu.Şimdideonunbirbakımakimsesizolduğunuöğrenmişbulunuyorum.Annesibırakıpgitmiş,babasıbelirsiz!Artıkonabüsbütündörtellesarılırımben.Zenginbiraileninşımarıkçocuğununasılyeğleyebilirim?Mürebbiyesinibaşbelasısayaröylesi.Oysa,böyleküçükbiröksüz,mürebbiyesinearkadaşolarakbağlanır.”

“Ya?Demekbuaçıdangörüyorsunuzkonuyu?Herneysebenimartıkiçerigirmemgerek.Sizdegirin,havakararıyor.”

BenAdela’ylaveKılavuz’labirliktebahçedebirazdahaoyalandım.Çocuklakoşupyarıştım,topoynadım.İçeriyegiripüstümüzdekileribaşımızdakileriçıkarıncaonudizimeoturttum;belkibirsaatböyle,dilediğigibigevezeliketmesineizinverdim.Çocukçağızbirazfazlaüzerinedüşülüncehemenşımarıveriyor,besbelliannesindenaldığı,İngilizterbiyesineuymayanhafifliğiortayavuruyordu.Amabuakşambunlarıbilehoşgördüm.Çokiyiyönleridevardı,bugecedeiçimdenheponuniyiliklerinigörmekgeliyordu.Yüzünde...BakışlarındaMr.Rochester’abenzeyenbirşeyleraradım,bulamadım.Neçizgi,neifade,nedetavırvedavranışbakımındanhiçbiryakınlıkbelirtisiyoktu.Yazık!Mr.Rochesteronukendinebenzetebilseydidahaçokdeğerverirdi!

Ancakogece,uyumakiçinkendiodamaçekilinceMr.Rochester’ınanlattığıöyküyürahatçadüşünebilecekfırsatıbulabildim.Belkide,onundediğigibi,öykününkonusundaolağanüstübiryönyoktu.ZenginbirİngilizgencininbirFransızartistineolanaşkı,ondangördüğüihanet,sosyeteçevresindegündelikşeylerolsagerekti.Genedeefendiminartıkhuzurakavuştuğunu,evindeyenibirdoyumbulduğunuanlatırkenkapıldığıaşırıheyecanhiçkuşkusuzpektuhaftı.Buolayıkafamdameraklaepeyevirdim,çevirdim,hiçbiranlamveremediğimiçinbirazsonrabıraktım.Bukez,efendiminbanakarşıolantutumunudüşünmeyebaşladım.Benidertvesırortağıolarakgörmesisessizliğime,ağzımınsıkılığınakarşıbirövgüydü.Benbunuböylegörüyor,buanlamdabenimsiyordum.Şusonhaftalardabanakarşıdavranışları,ilkgünlerdekinegöredahatutarlıydı.Beniartıkhiçbirzamanbirselamlageçiştirmiyor,insanınkanınıdonduranokibirlihavalarabürünmüyordu.Karşısınaçıktığımzamanburastlantıdanhoşlanmışgibidavranıyor,illabirçiftsözediyor,dahası,aradagülümsüyordubile.Resmîolarakhuzurunaçağırıldığımzamandabeniöylecandankarşılıyordukigerçektenbendeonuoyalayıpeğlendirmekyeteneğibulunduğuna,buakşamgörüşmelerinibanakarşıincelikolsundiyedeğilde,kendiistediğiiçindüzenlediğine

enikonuinanıyordum.Gerçeğiararsanızbenpekkonuşmuyordum,amaonunanlattıklarınıkeyifle,zevkle

dinliyordum.Pekkonuşkandı.Önümeserdiğiyenidüşünceleri,yenitablolarıbendesevinçlebenimsiyor,önümdeaçtığıyepyeniufuklardaonuyürektenizliyordum.Davranışlarındakirahatlıkbenimdeçekingenliğimigideriyordu.Ölçülü,kibarolduğukadarcandanolanodostçaaçıksözlülüğü,açıkyürekliliğibenionabağlıyordu.Bazen,efendimdeğilmişdeakrabammışfalangibigeliyordubana.Hâlâbuyurgan,serttavırlıydı,amaağırımagitmiyordububenim.Bununbiralışkanlıktanibaretolduğunubiliyordum.Yaşantımaeklenenbuyenilik,budeğişiklikbeniöylesevindiriyor,öylemutlukılıyordukikendiyaşımda,kendikafamdabaşkadostlarözlemektenvazgeçmiştim.Yaşamyenidoğmuşbiraykendolunayolmayabaşlamıştısanki.Yaşantımdakiboşluklardolmuştu.Sağlıkdurumumbiledüzelmişti;dahatoplamış,dahagüçlenmiştim.

YaMr.Rochester’ıçirkinbuluyormuydum?Hayır,sevgiliokuyucum!Onakarşıduyduğumgönülborcumun,birliktegeçirdiğimizbirçoktatlıdakikalarınsonucuolarak,şimdionunyüzünügörmekençokhoşlandığımbirşeyoluvermişti.Onunbirodadakivarlığışöminedekiateştendahaçokcankatıyorducanıma.Genedekusurlarınıunutmuşdeğildim;unutamazdımki!Çokzamangözümünönüneseriyordubunları.Gururlu,alaycı,bencildi;hertürlüdüzeysizdavranışakarşıdapekacımasızdı.Kafamınderinlerindekibirdüşünceylebiliyordumkibanakarşıgösterdiğibüyükyumuşaklıkbaşkalarınagösterdiğihaksızsertliklerledengekuruyordu.Sonra,pekdehuysuzdu,nedenilerigeldiğianlaşılamayacakkadarhuysuz.Kendisineyüksekseslekitapokumamiçinbeniçağırttığızamanlarçokkezonukitaplıktabaşınıkollarınayaslamıştekbaşınaotururbulurdum.Başınıkaldırıncadasuratınıasmış,sankiuğursuzbirsomurtuşlayüzününkapkarakesilmişolduğunugörürdüm.Yalnız,onunbuasıkyüzünün,hoyratlığının,eskidenyaptığıserseriliklerinhepsininzalimbirşanssızlıktanilerigeldiğineinanıyordum.(Eskidendiyorumçünküşimdidurulupoturmuşabenziyordu.)Onunyaradılışbakımındandahaiyieğilimli,dahayüksekruhlu,dahaincebeğenilibirinsanolduğuna,sonradanyaşamkoşullarının,eğitimtarzının,alınyazısınınonukötüyollaraittiğineinanıyordum.Şusıradabirazkarışık,bozukdurumdabileolsaruhmayasınınçoküstdüzeydeolduğunainanıyordum.Onunbilmediğiderdiylebendedertleniyordum;buderdedermanolabilmekiçinniceözverilerekatlanabilirdim.Bunuaçıkçasöyleyebilirim.

Artıkşamdanımısöndürüpyatağımayatmıştım,amauyuyamıyordumki!Ağaçlıyoldadurupda,yazgısının,ona,“HaddinvarsaThornfield’demutluol!”deyişinianlatırkenyüzündebelirmişolanifadegözleriminönündengitmiyordubirtürlü.Kendikendime,“Nedenmutluolamayacakmış?”diyordum.“Onubuevdensoğutannedir?Yakındageneayrılacakmıburadan?Mrs.Fairfaxonunhergelişindeonbeşgündençokkalmadığınısöylemişti.Bukezikiaydırburada.Giderseevinruhusöner,gerçekten.Düşün:Baharda,yazın,güzünoburadayok!Güzelhavalar,güneşbilenekadarsönükgelirkimbilir!”

Budüşüncelerdensonrauykuyadaldımmı,dalmadımmı,bilmiyorum.Yalnız,tamtepemdeymişgibigelengarip,ağlamaklıbirmırıltıüzerine,sıçrayarakuyandım.Mumusöndürdüğümepişmanolmuştum:İyicezifirîkaranlık,içkarartıcıbirgeceydi,benimdekeyifsizliğimüzerimdeydi.Yataktadoğrulupoturarakkulakkabarttım:Seskesilmişti!Yenidenuyumayaçalıştım,amayüreğimkaygıylaatıyordu;rahatımkaçmıştı.Sofanıntaöbürucundansaatsabahınikisinivurdu.Tamosıradaodakapısınadokunulurgibioldu.Sankidışarıdakikaranlıkkoridordaelyordamıylailerlemeyeçalışanbirininparmakları

kapıyasürünüpgeçmişti.“Kimo?”diyeseslendim.Karşılıkgelmedi.Korkudanbuzkesildim.Sonrabirdenaklımageldi:“Kılavuzolabilirdibu.Kimikezmutfakkapısıaçıkkalınca

köpekyukarıçıkar,sahibininkapıeşiğineyatardı.Kaçsabahonunoradayattığınıgörmüştüm.Budüşünceyleazçokyatışarakgeneyattım.Sessizliksinirlerisakinleştirir.Şimdidebütünevderinbirsessizliğebürünmüşolduğuiçin,çokgeçmedengeneuykumgelmeyebaşladı,amaogecebanauykunasipdeğilmiş.Tatlıbirdüştamkulağımındibinekadarsokulmuşken,ilikleridonduranbirolaylaödüpatlayarakkaçtı.

Şeytansıbirgülmesesiduyulmuştu...Alçak,boğuk,derinbirgülüş,sankiodakapımıntamanahtardeliğinde!Karyolamınbaşucukapıyadoğruydu;onuniçin,bugülenifrityatağımındibindeymiş,hattayastığımınyanıbaşınakadarsokulmuşgibigeldibana.Kalktım,bakındım,birşeygöremedim.Bendahabakınırken,oilikleridonduransesyenidenduyuldu.Kapınınöbüryanındangeldiğineartıkemindim.İlkişimkalkıpkapıyıiçeridensürgülemekoldu.Sonragene,“Kimo?”diyebağırdım.

Gurultugibi,iniltigibibirsesduyuldu.Çokgeçmedende,koridorboyunca,üçüncükatmerdivenlerinedoğrugidenayaksesleriduydum.Geçenlerdebumerdivenağzınakapıyaptırmışlardı.Bukapınınaçılıpkapandığınıduydum;sonrageneortalığıbirsessizliksardı.

“GracePoolemuydubu?Bukadın,cinlereperileremikarışmışyoksa?”diyedüşündüm.Taşçatlasatekbaşımakalamayacaktımartık.Mrs.Fairfax’inyanınagitmekistiyordum.Acelegiyinipşalımabüründüm,ellerimtitreyetitreyesürmeyiçektim,kapıyıaçtım.Dışarıda,koridordakiyolluğunüzerindeyananbirşamdanduruyordu.Şaşalattıbubeniamaasıl,ortalığın,sisiçindeymişgibi,dumanlakaplıoluşunaşaştım.Bumavimtırakdumanhalkalarınınneredençıktığınıanlamakiçinsağasolabakınırkenburnumadakeskinbiryanıkkokusugeldi.

Birgıcırtı:Aralıkbırakılmışbirkapıdangeliyordu.BukapıMr.Rochester’ınodakapısıydı;dumanlarda,bulutgibi,oradandışarıtaşmaktaydı.Mrs.Fairfaxde,GracePoolda,ogülmesesideaklımdansiliniverdi.Birandaodadaniçeridalmıştımbile!Yatağınçevresindealevdendilleroynaşıyordu.Karyolanınperdeleritutuşmuştu;buateşledumanlarınortasındadaMr.Rochester,derinuykularadalmışkımıldamadanyatmaktaydı.

“Uyanın!Uyanın!”diyehaykırdım.Onudasarstım.Amao,birşeylermırıldanarak,öbüryanınadöndü.Dumandansersemlemiş,yarıbaygındurumdaydı.Yitirilecekbirtekdakikabileyoktu;çünküşimdiyatakçarşaflarıdaalevalmıştı.Hemenleğenibriğindurduğuyerekoştum.Neysekileğengeniş,ibrikbüyüktü,ikisidesudoluydu.Bunlarızorluklakaldırıpgetirdim,yataklaiçindeyatanınüzerinebocaettim.Sonraodamakoşupsürahimidegetirdim,onudayatağınüzerineboşalttım.Böylece,şilteyebileişlemişolanalevlerisöndürmeyi,Tanrı’nındayardımıylabaşardım.

Sönenateşincızırtısı,boşalıncaelimdenatıverdiğimiçinkırılansürahininşangırtısı,herşeydençokda,üzerinehızlabolboldöktüğümsularensonundaMr.Rochester’ıkendinegetirmişti.Odakapkaranlıktı,amaonunuyandığınıanladım:Kendisinigölgibisuyuniçindebuluncaşimdiyedeğinhiçduymadığımsövgüsözlerisavurmayabaşlamıştı.

“Selmibastıevi?”diyehaykırdı.“Hayır,efendim.Yangınçıktı,”dedim.“Kalkınartık,kalkın!Yanıyorsunuz,söndürdüm

sizi.Gideyimsizeşamdangetireyim.”“DünyadakibütünİyiSaatteOlsunlaradına...JaneEyremibu?”diyesöyledi.“Neyaptın

senbanabüyücücadıkız?Odadakimvarsendenbaşka?Benisuylaboğmayamıkalktın

yoksa?”“Gideyimsizeşamdangetireyim,efendim.Sizde,neolur,kalkınartık.Biribirşeyler

yapmayakalkmış,amakimdir,nedir,bununekadarçabukbulursanızokadariyiolur.”“Tamam!Kalktımişte.Tehlikeliamahemenşimdişamdangetirsen...Benceikidakika

bekledesırtımdakiıslakşeylerideğiştireyim...Kurubirşeykaldıysa!Neyse,hırkamıslanmamış.Şimdi,koş!”

Koştum,balkonlukoridordayanmaktaolanşamdanıgetirdim.Efendim,şamdanıelimdenalıpyukarıdoğrututtu,baştanbaşayanıpkömürolmuşyatağı,sırsıklamolmuşçarşafları,yerdesuiçindeyüzenhalılarıgözdengeçirdi.

“Nedirbu?Kiminişibu?”diyesordu.Olupbitenikısacaanlattım:Koridordangelenoacayipgülüş,üçüncükatadoğruçıkan

ayaksesleri,benibuodayaçekendumanlarlaoyanıkkokusu,içerigirdiğimdeodanındurumu,elimegeçirdiğimsularlayatağıtufanaboğuşum.Obüyükbirciddiyetlebenidinliyor,benanlattıkçadayüzündeşaşkınlıktançokkaygıbeliriyordu.Bensustuktansonrabirsüreodakonuşmadı.

“Mrs.Fairfax’içağırayımmı?”dedim.“Mrs.Fairfaxmi?Yok,yok...Nediyeçağıracakmışsınonu?Neyararıolabilirki?Bırak,

bozmauykusunu.”“Öyleyse,Leah’yıçağırayım,John’lakarısınıdauyandırayım.”“Yok,yok!Durdurduğunyerde.Omzundaşalınvar,üşürsenşubenimpelerinidealırsın.

Oturşukoltuğa...Hah,şöyle!Pelerinibensarayımomzuna.Şimdiayaklarınıdaşuiskemleyedayakisularıniçindeıslanmasın.Benbirkaçdakikaiçinseniburadabırakıpgidiyorum;şamdanıdaalacağım.Bendönünceyekadarkımıldamayerinden.Çıtçıkarmayacaksın.Üçüncükatabirgitmemgerek.Unutma:Biryerekımıldamak,kimseyideçağırmakyok!”

Gitti.Uzaklaşanışığınarkasındanbaktım:Balkonlukoridordanusulusulgeçti,merdivenkapısınıelindengeldiğikadarsessizceaçtı,arkasındankapadı,ışıkgörünmezoldu.Zifirîkaranlıktaydımşimdi.Kulağımkirişteydiamabirşeyduymuyordum.Aradançokuzunbirzamangeçti.Bekleyebekleyebıktım.Üzerimdepelerindevardı,amahâlâüşüyordum.Zaten,oradakalmamdabiryarargörmüyordumçünkünasılolsaeviayağakaldırmamakyönergesinialmıştım.Mr.Rochester’ıkızdırmayıgözealarakayağakalkmaküzereydimkikoridorunduvarınagenehafifbirışıkvurdu,sonrakilimüzerindeonunçıplakayaklarınınsesiduyuldu.İçimden,“Umarımodur,dahakötübirşeydeğildir!”diyordum.

İçerigirdi.Benziatmıştı,yüzüdeasıkmıasık!Şamdanıelyıkamayerininüzerinekoyarken,“Durumuanladım,”dedi.“Sandığımgibiymiş.”

“Neymiş,efendim?”Mr.Rochesterbunakarşılıkvermedi.Kollarınıgöğsündekavuşturmuş,gözleriniyere

dikmiş,öyleduruyordu.Birkaçdakikasonra,biraztuhafbirsesle,“Yatakodanınkapısınıaçıpdışarıbakıncabirşeygördünmüydü?”diyesordu.“Belkisöyledindi,amaunuttum.”

“Hayır,efendim.Yalnız,yerdekişamdanıgördüm.”“Amatuhafbirgülmeişittin,öyledeğilmi?Bugülüşüyadaonabenzerinidahaöncede

duymuştunbesbelli,ha?”“Evet,efendim.Konağındikişlerinidikenbirkadınvar.GracePoolediye...Ogülüyor

öyle.Pekgaripbirinsan.”“Tamüstünebastın!GracePoole...İyibuldun.Dediğingibide,pekgaripbirinsandıro...

Hemdefazlasıyla.Herneyse,gereğinidüşüneceğimbenbuişin.Buaradabirşeye

seviniyorum:Bugeceolupbitenlerisenden,bendenbaşkabilenyok.Sendesersemkafalıbirboşboğazolmadığınagöre,kimseyebirşeysöylemezsin.Yatağınbudurumunabenbirkulpuydururum.Senartıkkendiodanadön.Bensabahakadarkitaplıktakikanepedeyatacağım.Nasılolsahizmetçiler,uşaklarikisaatekadaruyanırlar.”

Kapıyadoğruyürüyerek,“İyigeceler,efendim,”dedim.Mr.Rochesterşaşırmışgibiydi.Nedenşaşırdığınıanlayamamıştım;çünküdahaşimdi

gitmemisöylemiştibana.“Ne?”diyehaykırdı.“Hemenşimdimigidiyorsun,hemdebubiçimde?”“Gidebileceğimisöyledinizya,efendim?”“Evet,amadoğrudürüstvedalaşmadandeğil...Teşekküryollubir-ikiçiftlafetmeden

değil...Kısacası,böylekupkurugidilmezelbette.Senbenimcanımıkurtardın,yahu...Korkunç,acıbirölümdenkurtardınbeni!Şimdide,ikiyabancıymışızgibi,çekipgitmeyekalkıyorsun.Eliniverbanahiçdeğilse!”

Eliniuzatmıştı.Bendeelimiverdim.Öncebireliyle,sonraikieliylebirdenkavradıelimi.

“Canımıkurtardın,Jane.Sanakarşıbukadarbüyükbirborçaltındaolmakbenimiçinmutluluktur.Dahabaşkabirşeydiyemem.Yeryüzündesendenbaşkahiçbircanlıyakarşıböylebirborçaltındaolmayadayanamazdım.Senbaşka.Sanakarşıborçluolmakbiryükgibigelmiyorbana,Jane.”

Duraladı,banabaktı.Dudaklarındagözlegörülürcesinesözlertitreşiyorgibiydi:Gelgelelimsesiçıkmıyordu.

“Geneiyigecelerdilerim,efendim,”dedim.“Ortadaneborçvar,nedeyük.”“Biliyordumzatenbirgün,herhangibiryoldanbanabiriyilikedeceğini,”dedi.“Seni

dahailkgördüğümdegözlerindenanlamıştımbunu.Gözlerindeogecegördüğümobakış,ogülüş...”Geneduraladı.Sonrasözününarkasınıçabukçabukgetirdi:“Ogecegözlerindegördüğümbakışın,gülüşüniçimisevinçledoldurmasıboşunadeğilmişmeğer!Koruyucumeleklerdiyebirşeykulağımaçalındıydı.Enuydurmamasallardabilebirgerçekpayıvardır.Yüzünebakmayakıyamadığımiyilikperimbenim...İyigeceler!”

Sesindegaripbirgüç,bakışındabirgaripateşvardı.“İyikiuyumuyordum,bunaşükrediyorum,”dedim;gidiyordum.“Ne?Gerçektengidiyormusun?”“Üşüdüm,efendim.”“Üşüdünmü?Öyleya.Ayaklarındasubirikintisiiçinde.Peki,gitöylese.Jane...Githadi!”Amaelimihâlâelindetutuyordu;bendeçekipalamıyordum.Birhiledüşündüm.“Mrs.Fairfaxgeliyorgaliba,efendim,”dedim.“Peki,gitbakalım,”dedi.Elimibıraktı,bendekaçtım.Yenidenyatağımayattım,amauyumakaklımdanbilegeçmedi.Sabahadek,kaygı

dalgalarıylasevinçdalgalarınınbirbirinikovaladığıcoşkun,huzursuzbirdeniziniçindeçırpınıpdurdum.Kimizamanbuçılgındalgalarınarasındancennetkadargüzelbirkıyıgörürgibioluyordum.Arasırapalazlananumutrüzgârıruhumubirhayhuyiçindebukıyıyadoğrusürüklüyordu.Nevarki,düşlerimdebileerişemiyordumbukıyıya.Karadan,tersyöndenesenbirrüzgârbeniherseferindegeriitiyordu.Usherzamanduyguhummasınakarşıdireniyor,sağduyuherzamantutkununkulağınıbüküyordu.Yerimdeyatamayacakkadarhuzursuzolduğumiçingünağarırağarmazayağakalktım.

38.(Fr.)Büyüktutku.(Y.N.)

39.(Fr.)Atletikyapısını.(Y.N.)

40.(Fr.)Krokan,gofret.(Y.N.)

41.(Fr.)Meleğim.(Y.N.)

42.(Fr.)Arabakapısı.(Y.N.)

43.KutsalKitap,EskiAhit,EyubKitabı’ndaLevyatan,birdeniz canavarıveTanrı’nınyaratmagücününsimgesidir.(Y.N.)

44.(Fr.)Erkekgüzeli.(Y.N.)

XVI

BuuykusuzgeceninertesigünündeMr.Rochester’ıhemgörmekistiyor,hemdegöreceğimdiyekorkuyordum.Onunsesiniduymakistiyordumgene,amaonunlagözgözegelmektenkorkuyordum.Sabahsaatlerinde,heranonunyolunabaktım.Dersodasınasıksıkgelmekhuyundadeğilsede,aradabirkaçdakikaiçinuğradığıolurdu.Banadabusabahmutlakauğrarmışgibigeliyordu.

Sabahsaatleriherzamankigibigeçti.Adela’nınderslerinindinginliğinibozacakhiçbirşeyolmadı.Yalnız,kahvaltıdanbirazsonraMr.Rochester’ınodasındanyanabirtakımgelipgitmeler,Mrs.Fairfax’leLeah’nın,aşçıkadının(yaniJohn’unkarısının),John’unsesleriniduydum:“TanrıkorumuşdaBeydiridiriyanmamış!”;“Uyurkenmumuyanarbırakmaktehlikelidir!”;“Sürahiyiakıledebilmesineiyiolmuş!”;“Amakimseyiuyandırmayışınaşaşıyorum!”;“Umarımkütüphanedeyatmaktansoğukalmamıştır!”gibikonuşmalarkulağımaçarpıyordu.

Buşaşkınlık,heyecandolukonuşmalaratemizlik,çalışmagürültülerideekleniyordu.Öğleyemeğiiçinaşağıyainerkenodanınönündengeçtim;açıkdurankapıdaniçerisininyenidendüzenekavuşmuşolduğunugördüm.Yalnızkaryolanınperdeleri,örtülerialınmıştı.Leahpencerebaşında,dumandankararmışcamlarıovuşturmaktaydı.Ona,neolupbittiğineilişkinbirşeylersormaküzereydimkibirazilerleyinceodadabirinindahabulunduğunugördüm:Yatağınbaşucundaoturmuş,yeniperdelerehalkalardikenbirkadın.BukadınGracePoole’danbaşkasıdeğildi.Herzamankigibi,kendihalinde,yüzügülmez;kahverengielbisesi,damalıönlüğü,boynundakibeyazmendili,başındakibüzgülübaşlığıyla,oradaoturuyordu.Kendiniişinevermiş,düşünceleredalmışgibibirhalivardı.Sertgörünüşlüalnında,yüzününgösterişsizçizgilerinde,birgeceönceadamöldürmeyekalkışmışolanbirindenumulabilecekherhangibirçılgınlık,solgunlukyadaöfkeyebenzerhiçbirşeyyoktu.Hemdeöldürmeyekalkıştığıkişionuizleyerekinindekıstırmışvebesbellide,cinayettasarlamaklasuçlamıştı.Afallayıpkaldımonugörünce...Küçükdilimiyuttumsanki!Gözlerimhâlâüzerindeykenodabaşınıkaldırdı.Neirkildi,nedesolupsarararakyadakızararakbirheyecan,suçlulukyadakorkubelirtti.Herzamankidonuk,durguntavrıyla,

“Günaydın,Küçükhanım,”dedi;yenibirhalkaylabirazdahaşeritalarakdikişinedöndü.İçimden,“Onubirsınavaçeksem,”dedim.“Buderecebüyükbirsoğukkanlılığıinsanınkafasıalmıyordoğrusu!”

“Günaydın,Grace,”dedim.“Birşeylermiolmuşburada?Deminhizmetçilerinbirşeylerkonuştuklarınıduydumda!”

“Beyefendidüngeceyataktakitapokuyormuş.Mumunusöndürmedenuyuyakalmış.Perdelertutuşmuş.Şükürlerolsun,ateştahtalarageçmedenuyanmışdaibriğindekisuylayangınısöndürebilmiş.”

Benalçaksesle,“Tuhafbirolay!”dedim.Sonragözlerimionunyüzünedikerek,“Mr.Rochesterkimseyiuyandırmamışmı?”diyesordum.“Kıpırtılarınıhiçduyanolmamışmı?”

Gracegenebaşınıkaldırıpbanabaktı.Hembukezgözlerindebiranlayış,birbilgiçlik

vargibiydi.Benisankisakınganlıklasüzdübiran.Sonra,“Biliyorsunuz,hizmetçilerinyattığıbölüköyleuzaktakipekbirşeyduyamazlardı,”dedi.“Mr.Rochester’aenyakınolanMrs.Fairfax’lesizinodanız.Mrs.Fairfax,‘Birşeyduymadım,’diyor.İnsanlaryaşlanıncaçoğukereuykularıdaağırlaşıyor.”GracePooledurakladı,sonrayapmacıkbirilgisizlikle,genedekasıtlı,anlamlıbirsesle,“Amasizgençsiniz,Küçükhanım,”dedi.“Uykunuzpeköylederinolmasagerek.Acabasizhiçbirgürültüfalanduymadınızmı?”

Leahhâlâpencerecamlarınısiliyordu.Oişitmesindiyesesimialçaltarak,“Duydum,”dedim.“ÖnceKılavuzsandımamaköpekgülemezki!Bensebirkahkahaduymuştum,eminimbuna;hemdegaripbirkahkaha!”

GracePoolebirsapiplikalıpbalmumuyladikleştirdi,titremeyenbirelleipliğiiğneyegeçirdi,sonradakılıkıpırdamadan,“Beyefendininböylebirtehlikeiçindeykenkahkahaatabileceğinihiçdeaklımkesmiyor,Küçükhanım,”dedi.“Belkidüşgörmüşsünüzdür.”

Birazhırslanarak,“Düşfalangörmedim!”dedim.Kadınınböyleyüzsüzcesoğukkanlıdavranışıtepemiattırmıştı.

GracePoolebanabaktıgene.Gözlerindedeodeminkisakıngan,bilgiç,ölçüpbiçenbakışvardı.“Birkahkahasesiduyduğunuzubeyefendiyesöyledinizmi?”diyesordu.

“Busabahhenüzonunlakonuşacakfırsatolmadı.”“Düngecekapınızıaçıpdışarıbakmayıdüşünmedinizmi?”GracePoolebenisorguyaçeker,ağzımdanlafalmayaçalışırgibiydi.Birdendüşündümki

kendisininmarifetlerinibildiğimiyadaondankuşkulandığımıanlarsakorkunçoyunlarındanbirinidebanaoynamayakalkışabilirdi.Dikkatli,tetikdavranmayı,doğrubularak,“Bakmadım,üstelikkapımıiçerdenkilitledim,”dedim.

“Hergeceyatarkenkapınızıkilitlemekhuyundadeğilmisinizyani?”İçimden,“Canavar!”diyordum.“İblis!Huyumusuyumuöğrenmeyeçalışıyorkionagöre

planyapsın!”Öfkemgenesağduyumdanbaskınçıktı;sertçebirkarşılıkverdim:“Şimdiyekadarsürgüyüihmaletmiştim.Gerekgörmüyordumbuna.Thornfield

Malikânesi’ndetehlikeolabileceğiniyadarahatsızedilebileceğimiaklımabilegetirmemiştim.Amabundansonra(bukelimeleriüzerlerinebasaraksöylemiştim)kapımıiyicekilitlemedenyatıpuyumayıgözealamayacağım.”

GracePoole,“İsabetedersiniz,”dedi.“Gerçibudolaylarsonderecegüvenliklidir.Konağındakuruldukurulalıhırsızyüzügördüğünühiçduymadım.Oysa,gümüşdolabındabinlerceliradeğerindegümüşeşyaolduğunuherkesbilir.Sonra,büyükbiryerolmasınakarşın,Beyefendipekuzunkalmadığıiçin,hizmetçiuşaksayısıoldukçaazdır.Beyefendigeldiğizamanbile,bekârolduğuiçin,pekfazlahizmetgerektirmez.Amabenşunainanırımkikorkuludüşgörmektenseuyanıkyatmakhayırlıdır.Kapıyıkilitlemekatladevedeğilya!İnsanınsürgüyüçekipherhangibirkötülüğekarşıgüvendeyatmasıiyidir.BirçokkimsecanlarınımallarınıTanrı’yaemanetederler,amabenceinsanönceönleminialmalı,sonraTanrı’yagüvenmeli.”

GracePoole,onuniçinpekuzunsayılabilecekolankonuşmasınıburadakesti.Sonderecesakin,hanımhanımcıkbirifadeylekonuşmuştu.Benonunbuolağanüstüsoğukkanlılığının,ikiyüzlülüğününkarşısındadilimtutulmuşgibikalakalmıştımkiaşçıkadıniçerigirdi.

“Hizmetçilerinyemeğihazırlanıyor,Mrs.Poole,geliyormusunuz?”diyesordu.“Yok.Benimşarabımlabirazdaturtaveriverin;tepsimealıpgötürürüm.”“Etistemezmisiniz?”

“Birlokma.Birtadımlıkdapeynirolsun,yeter.”“Yanişastapeltesi?”“Şimdilikzahmetetme.Çaysaatindenöncegenegeleceğim.Ozamankendim

hazırlarım.”AşçıbaşıbukezbanadönerekMrs.Fairfax’inbenibeklediğinisöyledi;bendeoradan

ayrıldım.YemekteGracePoole’unkişiliğiyle,Thornfield’dekiyerininbilmecesiylekafamöylesine

doluyduki,Mrs.Fairfax’inperdeyangınıkonusundasöylediklerikulağımapekgirmedibile.“Graceosabahnedenhemenpoliseteslimedilmedi,hiçolmazsanedenişindenkovulmadı?”diyekendikendimesorupduruyordum.DüngeceMr.Rochesteronunsuçluluğunukabuletmişgibiydi.Bunuaçığavurmasınıönleyenhangigizemlinedenlervardıacaba?Nedenbanada,“Kimseyebirşeysöyleme,”demişti?Tuhafşeydidoğrusu!Cesur,gözüpek,gururlu,haşinbirbeyefendi,kapısındaçalışanlarınenönemsizlerindenbirininelindenedenseoyuncakgibiydi.Öylesinebiroyuncakkibuinsanonuöldürmeyekalkıncabilebeyefendionu,cezalandırmakşöyledursun,açıkçasuçlayamıyordu!

Gracegenç,alımlıbirkadınolsaydıMr.Rochester’ınonakarşızayıfdavranmasındabaşkanedenlerarayabilirdim.Amayaşınıbaşınıalmışhaliyle,osert,donukyüzüyleinsanonaböylebirşeykondurmayıdüşünmüyordubile.“Yalnızbirzamanlarodagençtielbet,”diyedüşündüm.“Efendisiyleaşağıyukarıyaşıtolsagerek.Mrs.Fairfaxbirkeresindebanaonunyıllardanberikonaktabulunduğunusöylememişmiydi?Sanmamkigençkendegüzelolsun,amabelkigüzelliğiaratmayacakbirkişiliği,zekâsıvardı.Mr.Rochesterdeğişikşeylerisevenbiradam.Grace’indeenazındandeğişikbirkişiliğiolduğuortada!Mr.Rochestergibikendibaşınabuyruk,ateşlikimselerintürlüesintileriolur.YabirgençlikhevesiyüzündenyakasınıGrace’inelinekaptırmışsa?Ogün,bugündürdeGrace’ekarşıgelmeyigözealamıyorsa?”

DüşünceleriminbunoktasınagelinceGrace’inodüz,tıkızyapısı,oalımsız,yavan,hattakabasabayüzügözümünönündeöyleaçıkçacanlandıki,“Yok,olamaz!”diyedüşündüm.“Bukuşkularımınaslıolamaz!”Amaiçimizdebizimlekonuşanogizlisesbukezde,“SendegüzeldeğilsinamaMr.Rochester’ınsenibeğendiğiniumuyorsun,”diyefısıldadı.“Çokzamanonunsenibeğendiğinisezergibioluyorsun.Heledüngece...Anımsasanaonunosözlerini!Obakışını,osesinianımsa,hadi!”

Hepsinidepekiyianımsıyordum.Osözler,obakış,osesşimdigenebütünaçıklığıylakafamdacanlanmışgibiydi.Busıradadersodasınadönmüşbulunuyordum.Adelaresimçiziyordu.Eğilipkalemineyönverdim.Çocukirkilerekbaşınıkaldırıpbanabaktı.

“Qu’avez-vous,mademoiselle?”45dedi.“Vosdoigtstremblentcommelafeuille,etvosfouessontrouges;maiscommedescerises!”46

“Eğilinceateşbastıbesbelli,”dedim.Oresimçizmeyisürdürdü,bendedüşünmeyi.İlkişimGracePoolekonusundakikötü

varsayımıkafamdankovmakoldu.İğrendirmiştibeni.Kendimionunlaölçüyor,birbirimizdenfarklıolduğumuzugörüyordum.BessieLeavenbenimtambirhanımefendiolduğumusöylemişti;busözleripekdedoğruydu:Hanımefendiydimben.HeleşimdiBessieilegörüştüğümüzzamankindendahadagüzelleşmiştim;çünküyaşantımazevk,umutkatılmışolduğuiçinyüzümederenkgelmiş,vücudumdolmuştu.Yaşamdolu,canlı,neşelibirkızoluvermiştim.

Penceredendışarıyabakarak,“Akşamoluyor,”diyedüşündüm.“BugüneviniçindeMr.

Rochester’ınegördüm,nededuydum.Amaakşamolmadangörüşürüzsanırım.Busabahonunlakarşılaşmaktankorkuyordum,amaşimdibunuistiyorum;çünkübuncasaattirbekleyişiminboşaçıkmasısonundasabrımıtüketti.”

HelealacakaranlıkiyicebasıpdaAdela,Sophie’yleoynamayagidince,isteğim,sabırsızlığımbüsbütünarttı.Aşağıdakiçıngırakçalınacakdiyekulağımkirişteydi.AradaMr.Rochester’ınayaksesinibileduyargibioluyor,onuniçerigirivermesinibekleyerekkapıyadoğrudönüyordum,amakapıaçılmıyordubirtürlü;penceredendeyalnızkaranlıklargörülüyordu.Nevarki,işiştengeçmişsayılmazdıhenüz.Efendimçoğukezbenisaatyedilerde,sekizlerdeçağırtırdı;şimdisaataltıbileolmamıştı.Bugece,onasöyleyecekbirsürüşeyimolduğuşusırada,onugörmeumutlarımboşaçıkacakdeğildiya!GracePoole’unlafınıaçmakistiyordumgene.Bakalımnediyecekti!Onaaçıkçasormakistiyordum.“DüngecekikorkunçolayınGrace’inbaşınınaltındançıktığınainanıyormusunuz?İnanıyorsanızonunhainliğininedengizlitutuyorsunuz?”Bumerakımsinirinedokunacakmış...Varsındokunsun!Onuöncesinirlendiripsonrayumuşatmanıntadınıalmıştımben.Enbüyükzevklerimdenbiriydibu,yanılmazbiriçgüdüdeçoğukez,beniaşırıilerigitmektenkorurdu.Birsınırvardıkibundanöteyehiçbirzamangeçmezdim,amatambusınırınüzerindeustalığımıdenemekçokhoşumagiderdi.Sıradasaygıdaenufakbirkusurişlememeklebirliktehiçbirkorkuya,çekinmeyedekapılmaksızın,onunlafikirtartışmalarınagirişir,bireşitolarakçatışabilirdim.Bundanoda,bendehoşnuttuk.Derkenmerdivenlerbirayaksesiylegıcırdadı,Leahgöründü;nevarki,Mrs.Fairfax’inbeniçayaçağırdığınıbildirdiyalnızca.BendeMrs.Fairfax’inodasınayollandım.AşağıyainmekleMr.Rochester’ahiçolmazsabirazdahayaklaşacağımıdüşünerekseviniyordum.

Yanınavardığımzamaniyiyürekli,Mrs.Fairfax,“Karnınacıkmıştır,hanımkızım,”dedi.“Öğleyemeğindeokadarazyedinki!Bugünbirazhastasıngaliba.Yüzünkızarmış,ateşligibibirhalinvar.”

“Yok,iyiyim.Turpgibiyim,Tanrı’yaşükür.”“Öyleyseiştahlıyiyerekkanıtlabunu.Çaydanlığıdoldururmusun,zahmetolmazsa?Ben

şuşişimdekisırayıbitiripçıkarıvereyim.”Şişiniçıkarıncayerindenkalkarakperdeyiindirdi.Perdeyişimdiyedeğinindirmeyişi

gündüzışığındaneldengeldiğinceyararlanmakiçinolsagerekti;oysaalacakaranlıkşimdiyerinikoyubirkaranlığabırakmaktaydı.Camdandışarıbakarak,“Bugeceyıldızlarpekparlakdeğil,amahavaaçık,”dedi.“Mr.Rochesteryolculukiçiniyibirgünseçmiş.”

“Yolculukmu?BiryeremigittiMr.Rochester?Hiçbilmiyordum.”“Kahvaltıdankalkarkalkmazyolaçıktı.Leas’egitti,Mr.Eshton’unmalikânesine.

Millcote’tanonbeşkilometrekadarötede.Anladığımagöreoradakalabalıkbirarkadaştoplantısıvarmış:LordIngram,SirGeorgeLynne,AlbayDent,filanfalan.”

“Efendimizbugecedönermi?”“Yok,nebugece,nedeyarıngecedönmezartık.Benceenaşağıbirhafta,belkidedaha

çokkalır.Bukibarkişilerbirarayagelinceşıklıklarına,neşelerine,sefalarına,eğlencelerine,lükslerinesonyoktur.Onuniçinbirbirlerindenayrılmaktahiçaceleetmezler.Böyletoplantılardaözelliklebeylerdahaelüstündedir.HeleMr.Rochestertoplulukiçindeöyleneşeli,öylecanlıdırkiherkesingözbebeğidir.Helehanımlarbayılırlarona!Tipinebakılınca,hanımlarıngözdesiolabileceğibelkipekumulmaz,amaüstünlüğüvezarifliği,belkideparası,soyusopubirazçirkinceolduğunuunutturuyorolsagerek.”

“Leas’dehanımlardavarmı?”

“Birincisi,Mrs.Eshton’laüçkızıvar...Hemüçüdezarifmizarif!SonraIngram’larınkızlarıBlanche’laMaryvar:Sonderecegüzelkızlardırdoğrusu.Blanche’ıbundanaltı-yediyılöncegörmüştüm.Onsekizindeydiozaman.Buraya,Mr.Rochester’ınverdiğibirNoelbalosunagelmişti.Yemeksalonunuogecegörmeliydin!Öyleşahanesüslenmiş,öyleşıkırşıkıraydınlatılmıştıki!Ellikadarçağrılıvardısanıyorum...Hepsideilimizinenilerigelenailelerinden.BlancheIngramdageceninkraliçesiydisanki.”

“Onugördümdediniz,Mrs.Fairfax.Nasılbirhanım?”“Evet,gördümonu.Yemeksalonununkapılarıardınakadaraçılmıştı.Noelgünüolduğu

içinhizmetçilerin,uşaklarınsofadadurup,hanımlarlabeylerinsöylediğişarkılarıdinlemelerineizinverilmişti.Mr.Rochesterbenimsalonagirmemiözellikleistedi.Bendekuytubirköşeyeoturuponlarıseyrettim.Ömrümdeböyleşahanebirmanzaragörmemiştim.Hanımlarınkılıklarıharikaydı.Çoğu–helegençolanlar–güzel,alımlıydılaramaBlancheIngramgeceninkraliçesiydi...Orasısugötürmez!”

“Nasıldı?”“Uzunboylu...Nefisbirgöğsü,genişyuvarlakomuzlarıvardı.Uzun,kuğugibibir

boyun,duruesmerbirten.Soyluyüzçizgileri,birazMr.Rochester’ınkilergibi,iri,kapkaragözlerivardı.Gözleritakındığıelmaslarkadarparlaktı.Sonrasaçlarıdaöylenefistiki...Kuzgunsiyahı.Pekdegüzelbirbiçimvermişti:Kalınörgülertaçgibitoplanmış,sonrayanlardanaşağılülelersarkıtılmış...Öylesineuzun,öylesineparılparıllülelerbenömrümdegörmemiştim!Tepedentırnağabeyazlariçindeydi.Omzunakehribarrengibirşalsarıpgöğsününaltındanbağlamış,püsküllüuçlarınıtadizlerinedoğrusalıvermişti.Başındadageneorenkbirçiçekvardı;okapkarabuklelerarasındahemengözeçarpıyordu.”

“Herkesonahayrandıbesbelli,öyledeğilmi?”“Elbette!Hemdeyalnızgüzelliğiiçindeğil.Hünerliydide.Şarkısöyleyenhanımlardan

birideoydu.Beylerdenbiripiyanodaeşlikettiona.SonraMr.Rochester’labirliktebirdedüetyaptılar.”

“Mr.Rochestermı?Onunsesiningüzelolduğunubilmiyordum.”“Sahimi?Efendimizinpekgüzelbirbassesivardır,müzikkonusundadaçokince

zevklidir.”“YaBlancheIngram?Onunsesinasıldı?”“Zengin,durubirses.Çokgüzelşarkısöylüyordu.Onudinlemekzevktidoğrusu.

Sonradanpiyanodaçaldı.BenmüziktenanlamamamaMr.Rochesteranlar.OnundaBlancheIngram’ınpiyanoçalışınıçokbeğendiğiniduydum.”

“Bukadargüzel,hünerli,görgülüolanbuhanımefendi...Henüzevlideğildemek?”“Öylegörünüyor.Anladığımagöreneonun,nedekızkardeşininfazlabirservetleri

yokmuş;İhtiyarLordIngramherşeyibüyükoğlunabırakmış.”“Amaservetsahibibirbeyefendininçıkıpdaonaâşıkolmayışınaşaşarım.Mr.Rochester

sözgelimi.Zengindeğilmi?”“Çokzenginhemde.AmaBlancheIngram’laaralarındaepeyyaşfarkıvar.Mr.Rochester

kırkyaşınamerdivendayadı,BlancheIngramdahayirmibeşinde.”“Neçıkaryani?Aralarındadahabilebüyükyaşfarkıolançiftlerehergünrastlanıyor.”“DoğruamaMr.Rochester’ınaklındanböylebirşeygeçirdiğinihiçsanmıyorum...Ama

senhiçbirşeyyemiyorsunya...Dahaboğazındantekbirlokmageçmedi.”“Okadarsusamıştımkitıkandımadeta.Birbardakçaydahaverirmisiniz?”BengenedeMr.Rochester’ladilberBlanche’ınevlenmeleriolasılığınadeğinecektimki

Adelaiçeriyegirdi;sözbaşkakonularageçti.Yenidenyalnızkaldığımzaman,öğrendiğimşeylerigözdengeçirdim,gönlümüniçinebakarakduygularımı,düşüncelerimiinceledim.Sonrabunlarınarasından,hayallerinsınırsız,yolsuzizsizboşluklarınadoğrukaçmışolanlarınıdisiplinineliyletutmaya,sağduyunungüveniliryuvasınakapatmayaçalıştım.Kendikurduğummahkemedeöncebellekifadeverdi;ogecedenberibeslemekteolduğumumutları,dilekleri,duygularıhattasonikihaftadıriçindebulunduğumruhdurumumuaçıkladı.Sonramantıkortayaçıktı;herzamankiserinkanlılığıyla,süslenmemiş,düpedüzbiröyküanlattı:Benimgerçekleresırtçeviripdüşlerekendimikaptırmışolduğumudabelirtti.Sonundaben,kendikendiminyargıcıolarak,şöylehükümverdim:YeryüzündeJaneEyre’dendahabüyükbirsersemyaşamamış,kendinitatlıyalanlarlakandırıpşerbetmişgibiağuyutanbudereceşahanebirbudalagörülmemiştir!

“Senmi?”dedimkendikendime.“Mr.Rochester’ıngözdesisenolacaksınha?Senonunhoşunagideceksin?Senonuniçinönemlisinha?Defol!Sersemliğinbenitiksindiriyor!Onunarasıraettiğiiltifatlar,gösterdiğiyakınlıklarkarşısındakeyiftendörtköşeoldun.Oysa,bunlaryüksekailedengelmebirsalonadamınınyanındaçalışanbirine,birtoygencekarşıgösterdiğisıradanbiralçakgönüllülüktenibaretti.Hangicesaretlekapıldınbuumuda?Zavallıahmaksersem!Hiçdeğilsekendiiyiliğiniçinbilemedinmikafanıişletmesini?Busabahkendikendinedüngecekisahneyiyineleyipdurdun.Örtyüzünüdeutanbari!Oseningözleriniövenbirşeysöylemişti,değilmi?Aptalçocuk!Gözlerininoçipilkapaklarınıaç;açdakendiyerebatasısersemliğiniolduğugibigör.Sendenherbakımaçokyüksekolan,seninleevlenmeyiaklınınucundanbilegeçirmesineolanakbulunmayanbirerkeğinpohpohlamalarıseninneişineyarar?Birkadının,içindegizli,yasakbiraşkınalevlenmesinegözyummasıdaçılgınlıktır;çünküböylebiraşkortayaçıkmazsa,karşılıkgörmezsekendisinibesleyenyüreğiyiyipbitirir;ortayaçıkardakarşılıkgörürseinsanıvahşibataklıklarasürüklerkibunlardandakurtuluşyoktur.

“Şimdideçarpıldığıncezayıdinle,eyJaneEyre!Yarınaynayıkarşınaalıptebeşirlekendiresminiolduğugibiçizeceksin...Hiçbirkusuruyumuşatmadan,hiçbirsertçizgiyiatlamadan,hiçbireğriliğidüzeltmeden.Altınada,‘Kimsesiz,Alımsız,ParasızPulsuzBirMürebbiyeninPortresi’diyeyazacaksın.Sonradayontulmuşbirfildişiparçasıalacaksın(resimkutundahazırvarbirtane);paletindeentaze,enince,endururenklerikarıştıracaksın,enduyarlı,devetüyüfırçalarındanbiriniseçeceksin,hayalindecanlandırabileceğinengüzelyüzübüyükbirdikkatleçizeceksin.Enyumuşakgölgelerle,entatlırenklerledolduracaksınbunu;BlancheIngram’ınMrs.Fairfax’tenduyduğuntanımınauyarak,kapkarabukleleriyle,şarktipigözleriylefalan.Ağlamak,sızlamak,duygularınakapılmak,yüreğiyanmakgibişeyleristememha!Sanaanlatılanşahane,uyumluçizgileridüşün:EskiYunanheykelleriniandıranoboyun,ogöğüs,oyuvarlakkollar,obiçimlieller.Elmasyüzüklerlealtınbileziklerideunutma!Giyiminideaslınauygunolarakçiz:Bürümcükgibidanteller,ışılışılsatenler,şıkbirşal,başındadabirgül.Buportreyede‘Blanche:İyiYetişmiş,SoyluBirHanımefendi’adınıver,ilerideMr.Rochester’ınsenibeğendiğinisanacakolursanbuikiresmiçıkarır,karşılaştırırsın.Kendikendinedeşöyledersin:“Mr.Rochesteristesebusoyluhanımefendiningönlünükazanabilir.Öyleyseböyleadısanıbelirsiz,beşparasızbirkızıciddiolarakbeğenmesiolasımı?”

Kendikendime,“Peki,yapacağım!”diyeazmettim,bukararıverincederahatlayarakuyuyakaldım.Sonradasözümdedurdum.Mumboyaylakendiportremiçizmemebir-ikisaatyetti.DüşürünüBlanceIngram’ınfildişiminyatürünüdeon-onbeşgündebitirdim.

Gerçektennefisbiryüzoldu.Kendiresmimleburesimarasındakizıtlıkdairademibütünbütünpekiştirmeyeyetecekkadarbüyüktü.Çokyararıdokundubuişinbana.Hemelimlekafamıoyaladı,hemdegönlümesilinmeyecekbirbiçimdedamgalamakistediğimduygularadahabirgüç,birkalıcılıkkazandırdı.

Duygularımızorlabaskısıaltınakoyduğumbusağlamdisiplinçokgeçmedenmeyvelerinivermeyebaşladı.Busayededirkiondansonrakiolaylarıonurlubirdinginliklekarşılayabildim.Oysabuolaylarlakendimihazırlamadankarşılaşmışolsaydım,değildinginolmasını,dingingörünmesinibilebeceremezdim.

45.(Fr.)Neniz var,matmazel?(Y.N.)

46.(Fr.)Parmaklarınız yaprakgibititriyor,yanaklarınız dakıpkırmız ı,amakiraz gibikırmız ı!(Y.N.)

XVII

Aradanbirhaftageçti;Mr.Rochester’danhiçhaberyoktu.Ongünoldu,hâlâgelmedi.Mrs.Fairfax,“Leas’dendoğrudandoğruyaLondra’ya,oradandaAvrupa’yagider,biryılgörünmezsehiçşaşmam,”diyordu.Kaçkezböylebirdenbirebeklenmedikbirşekildeçıkıpgittiğiolmuş.Bunuduyuncaiçimebirgaripürperti,bireziklikdoldu.Düpedüzdüşkırıklığınauğramaktankendimialamadım.Amasonundaaklımıbaşımadevşirip,verdiğimkararlarıanımsayarakduygularımıhemenhizayagetirdim,bugeçicizayıflığıyendim.Mr.Rochester’ınyapıpettikleribenizerreceilgilendirmezmişgibi,merakduymayapaydosettim.Buaradaaşağılıkbirkölezihniyetiylekendimihorgördüğümüsanmayın.Yalnızşöyledüşündüm:“SeninThornfield’inefendisiyletekilişkinyaptığıngörevekarşılıkmaaşınıalmaktan,sanagösterdiğisaygıyı,yakınlığıöpüpbaşınakoymaktanibarettir.Onunda,ikinizinarasındabundandahabaşkabirilişkidüşünmediğinekalıbınıbasabilirsin.Buyüzdensensenoldaonuinceduygularınınereğiyapma.Nemutluluk,nedeacıduyonunuğruna.Sanagöredeğilo.Senkendinegörekişilerarabul.Gönlünün,canınınbütüngücüylehissettiğibiraşkıböylebirarmağanıistemeyen,değerinibilmeyecekolanbirineverme...Onurluol.”

Gündelikişlerimisakinsakinsürdürüyordum,genededurupaklımdankimişeylergeçiyordu.Thornfield’denayrılmamiçinnedenlerolduğunudüşünüyor,elimdeolmadanilanlartasarlıyor,bulabileceğimyeniyerlerüstünetahminleryürütüyordum.Budüşünceleregemvurmakiçinhiçbirnedengörmedim.İsterlersefilizsürüpmeyveverebilirlerdi.

Mr.Rochester’ıngidişindenikihaftasonraydı;postacıMrs.Fairfax’ebirmektupgetirdi.Hanımcağızzarfınüstünebakınca,“Efendimizden!”dedi.“Dönüpdönmeyeceğinişimdiöğreneceğiz.”

O,zarftakibalmumunuaçıpmektubuokuyadursun,bendekahvemdenbiryudumaldım(kahvaltıdaydıkçünkü),kahvesıcaktı,yüzümübirdenbasanateşdalgasınıbunayordum.Amaelimnedentitriyordu,kahveninyarısınınedentabağadöktüm...Orasınıdüşünmekartıkpekişimegelmedi.

Mrs.Fairfax,mektubuhâlâgözlüğününönündetutarak,“Aradayaşantımızınpekdurgunoluşundanyakınırım,amaiştecivcivlibiryaşamsürmekfırsatınakavuşuyoruz,”dedi.“Hiçolmazsabirsüreiçin.”

DudaklarımdanbirsoruçıkmasınaizinvermedenönceAdela’nınçözükduranönlüğünübağladım,tabağınabirçörekdahakoyupkupasınıyenidendoldurdum,ancakondansonrahiçoralıdeğilmişimgibi,“Mr.Rochesterbuyakınlardadönmüyorya?”dedim.

“Hemdepekyakındadönüyor.Üçgünekadardediğinegöreönümüzdekiperşembe.Hemdeyalnızgelmiyor.Leas’dekikibartakımınınçoğunuyanındagetiriyormuş.Engüzelyatakodalarınınhazırlanmasını,kütüphaneylesalonlarındüzeltilmesinisöylüyor.Millcote’takiGeorgeHanı’ndan,dahabaşkabulabildiğimyerlerdenmutfakiçinyedekyamaklaralacakmışım.Hanımkonuklarkendiodahizmetçilerini,beylerdeuşaklarınıgetireceklerinegöre,evimizdoluptaşacakdemektir.”

Kahvaltısınıacelebitirerek,işebaşlamaküzereapartopargitti.Buüçgün,Mrs.Fairfax’indediğigibi,iyicecivcivligeçti.BenThornfield’dekibütün

odalarıngıcırgıcırtemiz,mumgibiderlitopluolduğunusanırdım;yanılmışım!Temizlikiçinüçkadıntutuldu.Böylesineyerfırçalama,duvarsilme,halıdövme,ayna,lambacilalama...Böylesineçarşaf,kuştüyüyorganhavalandırmabenömrümdeozamanadeğingörmemiştim...Ondansonradagörmedim!BütünbutelaşarasındaAdeladeliyedönmüştü.Yapılanhazırlıkları,gelecekolankonuklarıdüşünmekonusevinçten,heyecandansarhoşaçevirmişgibiydi.İlle“tuvalet”lerini(elbiselerineböylediyordu),gözdengeçirsin,modasıgeçmişolanlarıyenilesin,giyebileceklerinihavalandırsındiyeSophie’ninbaşınınetiniyiyordu.Amakendisiodalardaciritatıpyataklarınüzerindesıçramaktan,şöminelerdegürülgürülyananateşlerinönündehavalansındiyeserilenşiltelerin,yastıklarınüzerindeyatıpyuvarlanmaktanbaşkabirişyapmıyordu.Okulödevlerindenkurtulmuştu;çünküMrs.Fairfaxbenideaskerealmışdurumdaydı.Bütüngünkilerdeaşçıkadınlaonayardımediyor(yadaayakbağıoluyor);börek,çörek,pastayapmasını,hindileri,avkuşlarınıdoldurupdikmesini,tatlıtabaklarınınüstünüsüslemesiniöğreniyordum.

Kafileperşembegünüakşamüzeri,saataltıdamasayaoturmaküzerebekleniyordu.Buaradakorkuludüşgörmeyevakitbulamadım.Adela’danbaşkaherkeskadarneşeli,çalışkanolduğumainanıyordum,amagenedearasıraneşeminsöndüğüoluyordu;kuşku,kuruntu,ürküntüdoluhavalarakapılmaktankendimialamıyordum.Heleüçüncükatmerdiveninönündekikapının(bukapısonzamanlarhepkilitliduruyordu),yavaşyavaşaçıldığını,GracePoole’undışarıçıktığınıgörünce!Hanım,hanımcıkbaşlığı,beyazönlüğü,boynundamendiliylekoridorboyuncasessizceilerliyor,arıkovanıgibiişleyen,altıüstünegelmişyatakodalarındanbirinekafasınıuzatarakişçikadınlara,örneğinocakızgaralarınıovmak,mermertemizlemek,duvarüzerindekilekelerisilmekleilgilibirazöğütveriyor,sonragenegeçipgidiyordu.Böylece,gündebirkezmutfağainipyemeğiniyiyor,ateşbaşındaufakbirpipotüttürüyor,sonraelineşarapsürahisinialarak,oiçkarartıcıüçüncükattabaşınıdinlemeyegidiyordu.Yirmidörtsaatinyalnızbirsaatiniaşağıdaarkadaşlarınınarasındageçiriyordu.Ömrününbütüngerikalansaatleriüçüncükattakibasıktavanlı,meşeatkılıbirodada,dikişininbaşındageçiyordu...Zindandabirmahpuskadaryapayalnız!İşinenacayipyönüşuydukievdeonungidişgelişlerinimerakedipyadırgayanbendenbaşkakimseyokgibiydi.Onunevdekiyerini,işinikonuşan,tekbaşınakapanıkyaşamasınaacıyankimseyoktu.YalnızbirkezLeahiletemizlikçikadınlardanbirininGraceüstünekonuştuklarınıduydum.Leahbenimanlamadığımbirşeysöylemişti.Temizlikçikadında,“Amadolgunmaaşalıyordur,değilmi?”diyesordu.

Leah,“Evet,”dedi.“Keşkebenimmaaşımdaokadardolgunolsaydı!Yüksünlükgetirmiyorumha...Thornfield’decimrilikyokturamabenimaldığım,Grace’inaldığınınbeştebirietmez.Oaldığınınbirbölümünüdebiriktiriyor.HerdörtaydabirMillcote’takibankayagidiyor.Dahaşimdiden,iştenayrılsaömrününsonunakadarbakımınısağlayacakparasıolmuştursanıyorum.Amaişinealışmışolsagerek.Dahayaşıdakırkbileyok.Gücükuvvetiyerinde,doğrusu.İşindenayrılmazdaha.”

Kadın,“İyiçalışıyor,sanırım,”dedi.Leahanlaşılmazbirifadeyle,“Neyapmasıgerektiğinibiliyor...Ondandahaiyisi

bulunamazdoğrusu,”dedi.“Oparayabile,onunyerinidolduracakinsankolaykolaybulunmaz.”

“Haşunubileydin!Benimşaştığımşey,Beyefendinasıloluyorda...”

Temizlikçikadınsözünüsürdürecektiya,tamosıradaLeahdönüpbenigördü,hemenkadınıdürttü.

Kadının,“Bununhaberiyokmu?”diyefısıldadığınıduydum.Leah,“hayır”gibilerdenbaşınısalladı,lafdaburadakesildi.Bütünbunlardanbenimçıkarabildiğimteksonuçşuoldu:ThornfieldMalikânesi’ndebirsırvardı,benimbusırrıöğrenmemedebilebileengelolunuyordu.

Perşembegünügeldiçattı.Bütünişlerbirakşamöncedenbitmişti.Halılarserilmiş,yatakperdeleriaçılmış,kargibibeyazçarşaflarseriliptuvaletmasalarıhazırlanmış,eşyalarcilalanmış,vazolarayığınyığınçiçeklerkonmuştu.Yatakodalarıda,salonlardainsanelindengelebileceğikadariçaçıcıverenklibirdurumasokulmuştu.Sofagıcırgıcırtemizlenmişti.Merdivenintırabzanıylabasamakları,okocasaat,aynaparlaklığındacilalanmıştı.Yemekodasındakibüfe,bardakların,tabaklarınışıltısıylaparılparıldı.Salonlarınherköşesindesıcakülkelerdeyetişençiçeklerleyüklüvazolargözalıyordu.

Öğledensonraoldu:Mrs.Fairfaxbayramlıksiyahipeklilerini,eldiveninigiydi,altınsaatinitaktı.Konuklarıbuyurediphanımlaraodalarınıgöstermekfalanonadüşüyorduçünkü.Adeladaillegiyinipkuşanmaksevdasındaydı.Benonunhemenogünkonuklarlatanışmayafırsatbulabileceğiniummuyordum,genedegönlühoşolsundiyeSophie’ninonaokısaboleteklielbiselerindenbirinigiydirmesineizinverdim.Banagelince,sırtımıdeğiştirmeyegerekyoktu;çünküdersodasındanayrılmamagerekolmayacaktı.Buodaşimdibenimiçingerçekbirsığınakolmuştu.Ilık,dinginbirbahargünüydü....Martsonundayadanisanbaşında,yazınhabercisigibiparılparılyükselenoazbulunurgünlerdenbiri.Şimdigünsonaermekteydiamahavahâlâılıktı,bendedersodasında,pencereleraçıkolarakçalışıyordum.

Mrs.Fairfax,eteklerihışırdayarakiçerigirdi.“Geçoldu,”dedi.“İyikiyemeğiMr.Rochester’ındediğindenbirsaatsonrasıiçintasarlamıştım.Saatşimdialtıyıgeçiyor.John’ubahçekapısınagönderdim,bakalımyoldanbirgelenvarmı?OradanMillcoteyolununbüyükbirbölümügörülebiliyor.”Pencereyegiderek,“Hah,işteJohn!”dedi.Sonradışarıeğilereksordu:“E,John,nehaber?”

John,“Geliyorlar,efendim,”dedi.“Ondakikayakadarburadaolurlar.”Adelahemenpencereyekoştu.Bendeonunyanınagittim,amayanda,perdeyisiper

alarak,görünmedengörebilecekbirşekildedurmayadikkatettim.John’undediğiondakikapekuzungeldibize.Sonundatekerleksesleriduyuldu;arabayolundadörtatlıbelirdi,onlarınardındandaikiaçıkaraba.Arabalardanuçuşantüller,dalgalananuzunşapkatüyleritaşıyordu.Atlılardanikisigenç,yakışıklı,parlakgörünüşlüerkeklerdi.Üçüncüsü,MesruradındakisiyahatınınüzerindeMr.Rochester’dı.Kılavuzonunönündenkoşupduruyordu.Yanındadageneatüstündebirkadınvardı.İkisienöndeydiler.Kadınınmorbinicigiysisinineteğiyerlerisüpürürgibiydi.Şapkasınıntülürüzgârdaupuzundalgalanıyordu;tülünkıvrımlarınakarışarakaradanışılışıltaşangür,kuzgunisiyahsaçlarıvardı.Mrs.Fairfax,“BlancheIngram!”diyemırıldandı,sonraaşağıya,onlarıkarşılamayakoştu.

Kafilearabayolunundönemecinidolanarakçokgeçmedenköşeyidöndü,gözdenyitti.Adelaaşağıyainmekiçinyalvarmayabaşlamıştı,amabenonudizimeoturttum;neşimdi,nedebaşkabirzamankonuklarınyanınagitmeyiaklınagetirmemesini,çağrılmadangiderseMr.Rochester’ınçokkızacağınıanlattım.Birazağlayıpsızlanmaktangerikalmadınevarki,benimkaşlarımıiyiceçattığımıgörüncegözlerinisilmeyerazıoldu.Şimdisofadanneşeligidipgelmesesleritaşmayabaşlamıştı.Beylerinkalınsesleriylehanımlarınbillursesleri

büyükbiruyumlabirbirinekarışıyor,ThornfieldMalikânesi’ninefendisinin,kibarvegüzelkonuklarınahoşgeldinizdiyenoderinsesi,yüksekçıkmamaklabirliktebütünötekiseslerinarasındanayırtedilebiliyordu.Derken,hafifçecikayakseslerimerdiveniçıktı,balkonlukoridordaçevikadımlarlayürüdü,alçaksesleneşeligülüşmelerduyuldu.Kapılaraçıldı,kapandı,sonrabirsüreiçin,sessizlik.KulakkesilerekbütünkımıltılarıizlemişolanAdela,“Elleschangentdetoilettes,”47diyegörüşünübelirtti,şöylebirgöğüsgeçirdi:“Chezmaman,quandilyavaitdumonde,jelessuivaispartoutausalonetàleurschambres;souventjeregardaislesfemmesdechambrecoifferethabillerlesdames,etc’étaitsiamusant:Commecelaonapprend.”48

“Karnınacıkmadımı,Adela?”“Maisoui,mademoiselle.Voilàcinqousixheueresquenousn’avonspasmangé.”49

“Şimdiherkesodasındaykenbenbirkoşuaşağıyainipyiyecekbirşeyleralabilirim.”Sığınağımdansakınasakınadışarıçıktım,dosdoğrumutfağainenbirarkamerdiven

seçtim.Mutfakdünyasındaherşeyateşten,telaştanoluşmaydı.Çorbaylabalıkhemenhemenhazırdurumdaydı;tencerelerininbaşındadörtdönenaşçıkadındahapatladı,hapatlayacakgibiydi!Hizmetçilerinodasındakiocağınbaşındaikiarabacıylaüçuşakvardı.Odahizmetçileriyukarıdahanımlarınyanındaolsalargerekti.Millcote’tantutulmuşolanyenihizmetçilerde,çevrededörtdönüyorlardı.Bukarmaşanınarasındakendimebiryolaçaraksonundakilerevardım.Buradanbirsöğüşpiliç,birfrancala,birkaçpasta,tabak,çatal,bıçakaldım.Buganimetlerleçarçabukgeridöndüm.Tamyukarıdakibalkonlukoridoravarmış,arkamerdiveninkapısınıkapamaküzereydimkigitgideyükselenbirmırıltıbanahanımkonuklarınodalarındançıktıklarınıbildirdi.Dersliğeulaşabilmemiçinmutlakaonlarınkapılarınınönündengeçip,elimdeyiyeceklerleyakalanmamkaçınılmazdı.Buyüzden,merdivenbaşındaduraladım.Penceresizolduğuiçinloştuburası...Helegüneşbattığı,alacakaranlıkbasmayabaşladığıiçinadamakıllıloştu.Şimdiodalar,içlerindekigüzelvarlıklarıbirerbirerdışarıvermeyebaşlamışlardı.Hepsidealacakaranlıktaışılışılyanıpsönenelbiseleriyleuçargibi,şenşakrakdışarıçıktılar.Biranneşeli,tatlı,alçakseslerlekonuşarakkoridorunbaşında,hepbiraradadurdular.Sonra,hemenhemenbirdağyamacındanaşağıkayanpırıltılıbirsiskadarsessiz,merdivendenindiler.Onlarıböylehepbiraradagörünce,ömrümdeilkkezgözümünönünde,soyluluk,zariflikdünyasınabakanbirpencereaçılmışgibioldu.

Adela’yıaralıkbıraktığıderslikkapısındandışarısınıgözetlerkenbuldum.İngilizceolarak,“Negüzelhanımlar!”diyebağırdı.“Ah,onlarınyanmagidebilsem!AcabaMr.Rochesteryemektensonrabiziçağırtırmıdersiniz?”

“Çağırtacağınıhiçsanmıyorum.Mr.Rochester’ınşimdibizidüşünecekzamanıyok.Bugecekonukhanımlarıunutsenartık.Belkiyarıngörebilirsin.Şimdiyemeğiniye.”

Karnıçokacıkmıştı.Piliçlepastalarbirsüreonundikkatinikendiüzerlerinetopladılar.İyikimutfağainipbuyağmayıyapmışım,yoksaAdelada,bende,yemeğimizipaylaşanSophiedeaçkalacakmışız;çünküaşağıdakilerokadarmeşguldülerkibiziunutmuşlardı!Beylerlehanımlarıntatlılarınaancaksaatdokuzdansonrasırageldi.Saatondabileuşaklarhâlâtepsilerle,kahvefincanlarıylakoşuşupduruyorlardı.Adela’nınherzamandandahageçsaatekadaroturmasınaizinverdim;çünküaşağıdakapılaraçılıpkapanır,koşuşmalar,giripçıkmalarolurkengözüneuykugirmeyeceğinisöylüyordu.Hemsonra,tamosoyunmuşkenMr.Rochester’dançağrıgelmesiolasılığınıdaunutmuyor,“Etalorsqueldonimage!”50diyordu.

Sabrıtükeninceyekadarmasalanlattımona.Sonra,birdeğişiklikolsundiye,koridora

çıkardım.Sofadakiavizeyakılmıştı,tırabzandanaşağısarkarakuşaklarıngelipgeçmesiniseyretmekonupekeğlendiriyordu.Geçsaattesalondanmüziksesitaşmayabaşladı.(Piyanomuzsalonagötürülmüştü.)Şarkılarıdinlemekiçinmerdiveninenüstbasamağınaoturduk.Birazsonraçalgınınzenginnotalarınabirşarkısesikarıştı.Şarkıyısöyleyenbirhanımdı,sesidepekgüzeldi.Busolodansonrabirdüetbaşladı;sonradasalondakilerhepbirağızdanneşelibirşarkısöylediler.Şarkılarınarasınıgülüşlükonuşmalardolduruyordu.Uzunzamandinledimbuşarkıları,sonrabirdenalgıladımkiaklım,fikrimsalondantaşansesleriincelemekte,bukarmakarışıkezgilerinarasındanMr.Rochester’ınsesiniseçipçıkarmaktaydı.Bunubaşardığımzamanda,uzaktanuzağa,onunsöylediğiheceleribirbirineekleyereksözlerinianlamayaçalışıyordum.Saatonbirivurdu.BaşınıomzumadayamışoturanAdela’yabaktım:Gözkapaklarıağırlaşmıştı.Bununüzerine,onukucağımaaldım,götürüpyatırdım...Konuklaryatakodalarınaçekildiklerizamansaatbiregeliyordu.

Ertesigündehavagüzeldi;konuklarodolaylardakigüzelmanzaralıbiryeregezmeyegittiler.Kimiatla,kimiarabayla,öğledenhemensonrayolaçıktılar.Onlarınhemgidişini,hemdönüşünüseyrettim.BlancheIngramgeneatbinmiştekkadındı;Mr.Rochesterdaatınıgeneonunyanındasürüyordu.Buikisiötekilerdenbirazayrıgidiyorlardı.Budurumu,benimlebirliktepenceredenbakmaktaolanMrs.Fairfax’egösterdim.

“Mr.Rochester’ınonunlaevlenmeyidüşünmediğinisöylemiştiniz,”dedim.“Amagörüyorsunuzya,onuötekihanımlardanayırdığıgüngibiortada.”

“Öyleolsagerek.Blanche’ıçokbeğendiğikuşkugötürmez.”“Odaonubeğeniyorbesbelli,”dedim.“Bakın,nasılbaşınıonayaklaştırıyor,gizligizlibir

şeylerkonuşurgibi.Ah,birdeyüzünügörebilseydim!Görmeknasipolmadıdaha.”Mrs.Fairfax,“Bugecegörebileceksin,”dedi.“Adela’nınhanımlarlatanıştırılmayıne

kadardilediğiniMr.Rochester’a,lafarasındasöylemiştim.‘Yemektensonrasalonagelsinöyleyse;JaneEyredeonunyanındabulunsun,’dedi.”

“Nezaketolsun,diyesöylemiştir.Benimgitmemegerekyoksanırım.”“Benseninkalabalığapekalışıkolmadığını,birsürüyabancıiçineçıkmayıbelkide

istemeyeceğinibelirttim,amao,herzamankikesinliğiyle,hemen,‘Saçma!İtirazedersebenimbunuözellikleistediğimisöylersiniz.Dahadadirenirsebenimgeliponuzorlagetireceğimibildirin!’dedi.”

“Onubuderecezahmetesokmam,”diyegülümsedim.“Başkaçareyoksagiderimamahiçcanımistemiyor.Sizoradabulunacakmısınız,Mrs.Fairfax?”

“Yok,bengelmeyeyimdiyericaettim:Beyefendidericamıkabuletti.Bencebuişinentatsızyönüokadarinsanıngözüönündeiçeriyegirmektir;bensanabundannasılkaçınabileceğiniöğreteyim.Salonadahaboşken,konuklarmasadaykengirersin.Şöyleayakaltıolmayan,kuytubirköşeseçersinkendine.Beylerşaraplarınıbitiriphanımlarınyanınageldiktensonrapekkalmasandaolur...Canınistemiyorsa.Mr.Rochesterseninoradaolduğunugörsün,sonrausulcakaçargidersin.Kimseciklerfarkınavarmaz.”

“Buinsanlarburadauzunzamankalacaklarmıdersiniz?”“Bilemediniki-üçhafta.Dahauzunkalmazlar.SirGeorgeLynngeçenlerdeMillcote’ta

milletvekiliseçildi.Paskalyatatilindensonraparlamentoyagidecek.Mr.Rochesterdaonunlagider,sanırım.Zatenbukezböylesiuzunkalışınaşaşıyorum.”

Öğrencimlebirliktesalonagideceğimizsaatyaklaştıkçabirazheyecanakapılmaktankendimialamıyordum.OakşamkonukhanımlarlatanışacağınıöğrendiktensonraAdelabütüngünsevincindenuçmuştu;ancakgiyinmetörenibaşlayıncaduruldu.Buişinönemi

onuhemenağırlaştırdı.Lüleleriyapılıppembesatenelbisesininkuşağıbağlandığı,parmaksızdanteleldivenlerielinegeçirildiğizamanartıkküçükhanımınciddiliktenyanınavarılmıyordu.Ona,“Elbisenibozma!”diyeuyarıdabulunmayagerekmivar?Hazırlanmabitince,eteğiburuşmasındiyeelbisesinikaldıraraksandalyesininüzerinedikkatletünedi,benhazırlanıncayadeğindeyerindenkımıldamayacağınıbildirdi.Benimhazırlanmamdaiştenbiledeğildi!MissTemple’ındüğünüiçinyapmışolduğum,sonrahiçgiymediğimlameelbisemisırtımageçirerekteksüseşyamolaninciiğnemitakmakçokkısasürdü.Sonraaşağıindik.

Neysekisalonagidentekyolyemekodasındangeçmiyordu;yankapıdangirdik.Salonubomboşbulduk.Mermerlişöminedealevlibirateşsessizsessizyanmakta,masalarısüsleyennefisçiçeklerinyanısıraşamdanlaryapayalnızbirgörkemleparlamaktaydı.Kemerinperdeleriindirilmişti.Gerçibuincecikbirduvaroluşturuyordu,genedemasabaşındakileröyleusulseslerlekonuşuyorlardıkisözleriayırtedilemiyor,ancakhuzurvericibirmırıltıkulağaçarpıyordu.HâlâciddiliğindenhiçbirşeyyitirmemişolanAdela,gösterdiğimiskemleyehiçsesçıkarmadanoturdu.Bendemasalardanbirininüzerindenbirkitapalarakpencereniniçinegidipoturdum.Kitabıokumayaçalıştım.Adelaiskemlesinialıpgeldi,ayağımındibineoturdu.Çokgeçmedendizimidürttüğünüduydum.

“Nevar,Adela?”“Est-cequejenepuispasprendreuneseuledecesfleursmagnifiquesmademoiselle?Seulement

pourcomplétermatoilette.”51

“Adela,tuvaletinipekfazlaönemsiyorsunsen.Amabuseferlikizinvar.Birçiçekalabilirsin.”

Vazolarınbirindenkendielimlebirgülalarakkuşağınailiştirdim.Küçükkızsonsuzbirmutluluklaiçiniçekti.Sankienbüyükmuradınaermiştiartık!Gülümsemektenkendimialamadım,bunuonagöstermemekiçindebaşımıçevirdim.BuküçükParisliningiyimkuşamakarşıdoğuştangelenderindüşkünlüğündehemgülünç,hemdeiçsızlatıcıbirşeyvardı.

Osıradakulağımızabirtakımyumuşakhışırtılar,patırtılargeldi.Kemerinperdelerisıyrıldı,yemeksalonugöründü.Billuravizeuzunyemekmasasınınüzerindekişahanetatlıtakımınıngümüşleriylebillurlarıüzerineışığınıserpmekteydi.Hanımlarkafilesikemeredoğruilerleyipsalonageçti.Perdeonlarınarkasındankapandı.Toputopusekizkişiydileramatoplucaiçerigirerlerkennedensesayılarıdahaçokmuşgibigeldi.Kimileriiyiceboyluydu;çoğubeyazlargiymişti,hepsinindesırtındakileröylebol,uzun,katkattıkionlarıdahaboyluposlugösteriyordu.Sislerarasındanbakılıncaayındahabüyükgörünmesigibi.Ayağakalkıpdizkırarakselamladımonları.Birkaçıbaşlarınıeğerekkarşılıkverdiler,ötekileryalnızcayüzümebaktılar.

Salonundörtbirköşesinedağılıverdiler.Hareketlerindekiuçucuhafiflikle,uyumugörünceaklımauzuntüylübeyazkuşlargeldi.Kimikanepelerin,puflarınüzerineyarıuzanırcasınabıraktılarkendilerini;kimimasalarınüzerineeğilerekçiçekleri,kitaplarıgözdengeçirmeyebaşladılar.Birkaçışömineninetrafındatoplandı.Hepsideduru,açıkamaalçakseslerlekonuşuyorlardıkibuonlarınhuyugibiydi.Adlarınısonradanöğrendim;amasizlereonlarınhepsinibirdenilkbaştantanıştırmamdahaiyiolur.

ÖnceMrs.Eshton’laikikızı...Mrs.Esthonbesbellibirzamanlarpekgüzelbirkadınmış.Yaşınagörehâlâdagüzeldi.KızlarınınbüyüğüAmyufarakçaydı.Gerekyüz,gerekdavranışyönündensaf,çocuksubirhali,şipşirinbiryapısıvardı.Beyazgeceelbisesiylemavikuşağı

doğrusupekyakışmıştı.KardeşiLouisadahauzun,dahazarifyapılıydı.Fransızlarınminois-chiffonné52dedikleritürdenpekgüzelbiryüzüvardı.Kardeşlerinikisidezambakgibibeyaztenli,sarışındılar.

LadyLynnkırkyaşlarında,irikıyım,tıknazbirhatunkişiydi.Sopayutmuşgibidimdik,iyicekibirliduruyordu;yanardöneratlastançokşatafatlıbirgeceelbisesigiymişti.Değerlitaşlarla,mavitüylerlesüslübirtacınaltındasiyahsaçlarıparılparıldı.AlbayDent’inhanımıdahaazgösterişliydi,amadahakibarbuldumonu.Dalgibibiryapısı,renksiz,tatlıbiryüzü,sarısaçlarıvardı.Siyahatlasesvabıylaşahanedantelşalı,incisüsleribenimzevkimiLadyHazretleri’ningökkuşağınıandırırşatafatındandahaçokokşadı.Amaaralarındaençokgözeçarpanüçü(belkideenuzunboyluolduklarıiçin),AnneLadyIngram’lakızları–BlancheveMary–idi.Üçüdekadıniçinpekuzunsayılacakorandaboyluydular.Annekırk-elliyaşarasındagösteriyordu.Endamıhâlâkıvrak,saçları(hiçolmazsamumışığında)hâlâsiyahtı.Dişlerinindehâlâçokdüzgünolduğugörülüyordu.Yaşınagöreşahanebirkadınolduğusugötürmezdi...Yanigörünüşbakımından;amatavırlarındanveyüzünden,dayanılmazbirkibirveküstahlıkakıyordu.EskiRomalılarıandıranyüzçizgileri,sütungibiuzun,düzgünbirboynuvardı.Yalnız,banaöylegeldikiifadesindekikendinibeğenmişlikyüzününçizgilerinibilebozmuş,renginikarartmış,çirkinleştirmişti.Buaşırıkibiryüzündençenesidehephavada,boynudimdikti.Gözlerikeskin,sertbakıyordu:Mrs.Reed’ingözlerinianımsattıbana.Konuşurkenağzını,dudaklarınıiddialıbirşekildeezipbüzüyordu.Sesikalın,konuşmasıpektumturaklı,pekukalacaydı.Kısacası,çekilmezbirkadın!Kızılkadifebirelbisegiymiş,başınadaaltınsırmaişlemelibirHintkumaşındantürbansarınca,gerçekbirkraliçedebdebesinebüründüğüneinanmıştıbesbelli!

Blanche’laMaryaynıboydaydılar...Servigibiuzun,kıvrak.Maryboyunagörezayıftı,amaBlanche’ınyapısıDianaheykelleriniandırıyordu.Onuözelbirilgiylesüzdüğümükestirebilirsiniz.ÖncegörünüşününMrs.Fairfax’intanımınauyupuymadığını,sonradabenimyaptığımminyatürebenzeyipbenzemediğinigörmekistiyordum.Üçüncüolarakda–söylemedenedemeyeceğim–onunMr.Rochester’ıngönlüneuygunbirkadınolupolmadığınıçıkartmayaçalışıyordum.Dışgörünüşbakımındanhembenimçizdiğimresme,hemdeMrs.Fairfax’intanımınatıpatıpuyuyordu.Oşahanegöğüs,oyuvarlakomuzlar,okuğuboyun,okaragözlerlekapkara,lülelülesaçlaryerindeydi.Amayüzü?Yüzüannesininkinebenziyordu;onundahagenç,dahaçizgisizbirkopyası:aynıdaracıkalın,aynıçekmeburun,aynıkibirliifade.Yalnız,annesininkikadarazametli,donukbirkibirdeğildibu.Blanchedurmadangülüyordu.Gülüşüalaycıydı;odolgun,kıvrımlı,küstahdudaklarınınbükülüşüdeöyle!

Aşırızekâlıkimselerinkendilerinibeğenmişolduğunusöylerler.BlanceIngramaşırızekâlımıydıbilmem,amakendinibeğenmişti,hemdesonderece,orasıyüzdeyüz.YumuşakbaşlıMrs.Dent’lebitkilerüzerindetartışmayatutuştubirara.Mrs.Dentbukonuyuincelememiş;ancakçiçekleri,“helekırçiçeklerini”çoksevdiğinisöylüyordu.Blanche’ınisebitkilerkonusundagenişbilgisivarmış.Çiçeklerin,bitkilerinbilimseladlarınıfiyakalıbirtutumlasayıpdökmeyebaşladı.Çokgeçmeden(amiyanedeyimle)Mrs.Dent’i“işlettiğini”,yanionunbilgisizliğinialayaaldığınıayrımsadım.Belkibu“işletme”yipekzekiceyapıyordu,amabununbirnezaket,iyihuybelirtisiolmadığıortadaydı.SonraBlancheIngrampiyanoçaldı;çalışışahaneydi.Şarkısöyledi;sesienfesti.AnnesiyleFransızcakonuştu;düzgünbirşiveyledoğru,akıcıolarakkonuşuyordu.Mary’ninifadesiablasınınkindendahadingin,dahaaçıktı.Çizgileridedahayumuşak,tenininrengidahabeyazdı.(Blanchebirİspanyolkadar

esmerdi).AmaMaryablasıkadarcanlıdeğildi.Yüzifadelerindedeğişkenlik,gözlerindebirparlaklıkyoktu.Ağzınıaçıpbirşeysöylemiyordu.Birkezbiryerbulupoturdumurafakonmuşheykelgibikalıyordu.Ingramkardeşlerinikisidelekesizbeyazlargiymişlerdi.

Ee,BlanceIngram’ınMr.Rochester’ınseçebileceğitiptebirkızolduğunainançgetirmişmiydim?Henüzkararveremiyordum:Efendimizinkadıngüzelliğikonusundakizevkinibilmiyordumki!Azametli,şahanetipleriseviyorsaBlanchetamonagöreydi;ayrıcaiyiyetişmiş,hünerliveyaşamdoluyduda.Hemenhemenhererkeğinonahayranolabileceğinidüşünüyordum.Efendimindeonahayranolduğunahemenhemenemindim.Ensonkuşkukalıntılarınıdaortadankaldırmakiçinonlarınikisinibiraradagörmekgerekiyordu.

Sevgiliokuyucularım,buaradaAdela’nınusluusluayaklarımındibindeoturupdurduğunusanmayınha!Nemünasebet!Hanımlariçeriyegirdiğizamanodahemenkalkıponlarıkarşılamış,sondereceresmibirreveransyapmış,büyükbirciddilikle,“Bonjour,mesdames,”53demişti.

BlancheIngramdaonaalaycıbiredaylabakmış,“A!Kuklasanki!”demişti.LadyLynn,“Mr.Rochester’ınkorumasındakiçocukolsagerekbu,”demişti.“Hanibize

anlattığışuküçükFransızkızı.”Mrs.Dentsevecenlikleçocuğunelindentutmuş,yanağınabiröpücükkondurmuştu.

AmyileLouisaEshtonaynıanda,“Ah,neşirinşey!”diyebağırmışlar,kızıbirkanepeyealıportalarınaoturtmuşlardı.Adeladaşimdiorada,ikisininarasında,Fransızcayadaoyarımİngilizcesiylecıvıldayıpduruyor,yalnızcaEshtonkızkardeşlerideğil,LadyLynn’leMrs.Eshton’udaoyalayaraktamgönlünündilediğinceşımartılıyordu.

Derken,kahvelergeliyor,yemekodasındaşarapiçmekteolanbeylersalonaçağırılıyor.Benloşbirköşede(bugündüzgibiaydınlanmışodadaloşlukdiyebirşeyyokya!),perdeninkıvrımlarıylayarıgizlenmişolarakoturmaktayım.Kemerinperdelerigeneaçılıyor:Beylergöründü.Hanımlargibibeylerindeböyletoplumanzarasıinsanıbirhoşediyordoğrusu.Hepsidesiyahlargiyinmiş.Çoğuuzunboylu,hayligenç.HenryileFrederickLynngerçektendeparlak,filintagibidelikanlılar;AlbayDentdegözdolduranaskertavırlı,mertbirerkek.BölgeYargıcıMr.Eshtontambirbeyefendi.Saçlarıbembeyaz,amakaşları,bıyıklarıhâlâsimsiyah.Budaonatiyatrolardaolgunsoylurollerineçıkanoyuncularınhavasınıveriyor.GençLordIngramdakızkardeşlerigibiserviyapılı,onlargibiyakışıklı;nevarkiMarygibicansız,uyuşuk,ilgisizbirgenç.

Yaefendimnerede?İşte,enarkadangeliyor.Kemerdenyanabakıyordeğilim,amagenedegörüyorumiçerigirdiğini.Dikkatimielimdekitığlara,ördüğümağçantayavermekiçinçabalıyorum.İstiyorumkisaltelimdekiişidüşüneyim.Kucağımdakigümüşiboncuklarlaipekipliklerdenbaşkabirşeygörmesingözüm.Neyleyimkiyalnız,apaçıkonugörüyorum;isteristemezonunlasongörüşmemizaklımageliyor.Onaçokdeğerverdiğibirhizmettebulunmuştum,odaelimielininiçindehapsederekgönlünündolmuş,taşmaküzereolduğunubelliedengözlerleyüzümebakmıştı,yüreğinidolduranduygulardabenimdepayımolduğunusezdirtmişti.Oandaonanekadaryakındım.Buaradadurumlarımızıdeğiştirecekneolmuştukişimdiböylesineuzak,böylesineyabancıydıkbirbirimize?Okadaryabancıkişusıradaonungelipbenimlekonuşmasınıbeklemiyordumbile!Bendenyanabirkezbilebakmadankarşıköşeyeoturmasını,oradakihanımlarlakonuşmayabaşlamasınıdahiçyadırgamadım.Dikkatiniohanımlaraverdiğini,baksamdafarkınavarmayacağınıanlaranlamaz,gözlerim,elimdeolmadan,onunyüzünegitti.Gözlerimiyönetemezoldum.Kirpiklerimillekalkmakta,gözbebeklerimkarşıdanonasaplanmaktadireniyordu.Bakıyor,

bakmaktandaderinbirkıvançduyuyordum.Keskingenedeiçimiburanbirduyguydubu.Biraltınkiucusipsivriçelik.Öylebirzevkkisusuzluktanölmeküzereolanbiradamınsongücüyleulaştığıkuyununağuluolduğunubilebilegenedesuyundandoyasıya,minnetleiçmesigibibirşey.

Tevekkelideğil,“Gönülkimiseversegüzelodur,”dememişler!Efendiminosoluk,esmerrengi,dörtköşe,çıkıkalnı,gürkarakaşları,derindenbakangözleri,kayadanyontulmuşuandırırçizgileri,osert,gülmezdudakları–saltazim,karar,iradegücübelirtenbuyüz–güzellikkurallarınagörehiçdegüzelsayılmazdı,amabenimgözümdegüzeldendeüstündü.Benitümüylesarıpegemenliğialtınaalanbiretkisi,birbüyüsüvardıkiduygularımıirademinelindenalıyor,kendikudretinetutsakediyordu.Hiçistememiştimonusevmeyi;yüreğimdekiaşktohumlarınıgörürgörmezsöküpatmakiçinçokçalışmıştım...Okurumbunubiliyor.Amaşimdi,onuyenidengördüğümşuilkandagönlümdekitohumlarcanlanıvermiş,yemyeşil,dipdirifilizsürmüştü.Efendim,yüzümebilebakmadankendisinisevmeyezorluyordubeni.

Onukonuklarıylaölçmeyebaşladım.TambirersalonadamıolanLynn’lerinneşesi,kibarlığı,LordIngram’ınruhsuzzarifliği,hattaAlbayDent’inseçkinaskermertliğikaçparaederdiefendiminTanrıvergisibirkudret,canlılık,özgürlükyansıtantavırlarıyanında?Salondakiötekierkeklerintipleri,ifadeleri,tavırlarıbanahiçbirşeysöylemiyordu.Oysaçoğunluğunonlarıyakışıklı,çekici,kerliferlikişilerolarakgöreceği,Mr.Rochester’ıdahaşin,yüzügülmezbulacağıbelliydi.Ötekierkekleringülümsediğini,kahkahalarlagüldüğünügörüyordum.Birhiçtibubenimgözümde!Birmumunışığındabileonlarıngülüşündendahaçokruhbulunabilirdi.Birçıngıraksesionlarınkahkahalarındandahaanlamlıydı.Amaefendimingüldüğünübirgörmeyeyim:Yüzününosertçizgileriyumuşak,gözlerihemparlak,hemderin,bakışlarıhemkeskin,hemtatlıolupçıkıyordu.ŞuandaLouisaveAmyilekonuşmaktaydı.Benimruhumudelipgeçenobakışlarıonlarınböyleserinkanlılıklakarşılamalarınaşaştım.Benonlarınbubakışlarkarşısındakızarıpbozaracaklarını,gözleriniyereindireceklerinisanırdım.Öteyandan,onlarınböylehiçetkilenmeyişlerineseviniyordumda.“Benimgözümlegörmüyorlaronu,”diyedüşünüyordum.“Onlardanbirideğilo,banabenziyor,bundaneminim.Onaruhçayakın,tanıdıkbuluyorumkendimi.Yüzünün,davranışınındilindenbenanlıyorum.Aile,servetdurumlarımızbizibirbirimizdendünyalarkadarayırıyorsada,benimgönlümde,kafamda,kanımda,sinirleriminözündebenionunlakaynaştıranbirşeylervar.Birkaçgünönce,aramızdakitekbağlantınınondanaldığımmaaşolduğunudüşünenbenmiydim?Onuancakişverenimolarakgörmektenbaşkabirdüşünceyikendikendimebenmiyasakladım?Doğayıyadsımaksayılırbu!İçimdenekadariyi,has,güçlüduyguvarsakendiliğindenonunçevresindetoplanıyor.Biliyorum,duygularımıgizlememzorunlu;umutlarımıkırmak,onunbeniönemsemeyeceğinimimlemekzorundayım;çünkü“onabenziyorum”dediysembu,bendedeonungibietkileyicikudret,büyüleyicikişilikvar,anlamınagelmez.Yalnız,“Onunlaortaklaşakimideğerölçülerimizveduygularımızvar,”demekistiyorum.Kısacası,onunlaömürboyuayrıkalmakzorundaolduğumuzu,kendikendimedurmadanyinelemeliyim.Amasolukaldığım,düşünüphissettiğimsüreceonusevmemekdeelimdedeğil.

Kahvelerdağıtılıyor...Beylersalonagireliberihanımlartarlakuşugibişakraklaştılar.Konuşmalarneşeli,hızlıgidiyor.AlbayDent’leMr.Eshtonsiyasettenkonuşurlarkeneşlerionlarakulakveriyor.Burnuhavadaikisoyluhanım–LadyLynn’leLadyIngram–başbaşahoşbeşetmekteler.SirGeorge(sahionuanlatmayıunutmuşum)iriyarı,çokdinçgörünen

birtaşrasoylusu.Elindekahvefincanı,buikihanımınönünde,ayaktaduruyor,aradabirlaflarınakarışıyor.FrederickLynn,MaryIngram’ınyanınaoturmuş,nefisbirkitaptakiresimlerigösteriyor.Maryresimlerebakıparadagülümsüyor,amahemenhemenhiçkonuşmuyor.Uzunboylu,durguntavırlıLordIngramkollarınıkavuşturarakoufacıktefecik,cıvılcıvılAmyEshton’unoturduğukoltuğunarkasınayaslanmış.Amybaşınıkaldırıpkaldırıponabakıyor,serçegibişakıyıpduruyor.OnundaLordIngram’ıMr.Rochester’dandahaçokbeğendiğibelli.HenryLynn,Louisa’nınayaklarıdibindekibirpufaçöreklenmiş.Adeladaonunyanında.HenryAdela’ylaFransızcakonuşmayaçabalıyor,Louisadaonunyanlışlarıylaalayediyor.AcabaBlanche’akimkavalyelikedecek?Obirmasabaşındatekbaşına,pekzarifbirduruşlabirresimalbümününüzerineeğilmiş.Peşindengelinsindiyebeklergibibirhalivar,amapekfazladabeklemeyesabrıyok.Kendieşinikendisiseçiyor.Mr.Rochester,Eshton’larınyanındanayrıldı,şömineninbaşında,tıpkıBlanchegibitekbaşınadurmakta.Blancheşömineninöbüryanınayaslanarakonunkarşısınageçiyor.

“Mr.Rochester,benimbildiğimsizçocuksevmezdiniz?”“Sevmemya!”“Öyleyseşuküçükkuklayı,”Adela’yıgösterdi,“kanadınızınaltınaalmaknerdenaklınıza

geldi?Neredenbuldunuzonu,kuzum?”“Benbulmadım...Başımakaldı.”“Yatılıokulagönderseydinizbari.”“Bütçemelvermiyor.Yatılıokullarateşpahası.”“Haydicanım...Sankimürebbiyetutmadınızmıona?Deminyanındaöylebirisivardı...

Gittimi?Yo,işteoradahâlâ...Perdeninarkasında.Onamaaşveriyorsunuzelbet.Bencebudahapahalıyagelir;çünküüstelikyemeleri,içmeleri,barınmalarıdasizinüzerinizde.”

Böylecebenimlafımedilinceefendiminbanabakacağındanürkmüştüm(yoksabunuummuşmuydum?);elimdeolmayarakgölgelerebirazdahasığındım,amaobendenyanabakmadıbile.Gözlerinitamkarşısınadikmiş,umursamazlıkla,“Üzerindehiçdüşünmedim,”diyordu.

“Elbette!Sizerkeklerişintutumluluk,akılyanınınezamandüşünürsünüzki!Mürebbiyekonusundaannemkonuşsundadinleyin.Maryilebenküçüklüğümüzdebelkion-onikimürebbiyeeskittik.Yarısıiğrenç,obur,yarısıgülünç,topudabaşbelasıasalaklardı.Öyledeğilmi,anne?”

“Birşeymidedin,canımıniçi?”LadyIngram’ıngözününnurudeminsöyledikleriniyineledi.“Biriciğim,mürebbiyeadınıanmabana!Lafıbilesinirimedokunuyor,inan!Onların

yetersizliği,kaprisleriyüzündenömrümçürüdü,nerdeyse!Tanrıyaşükür,onlarlabirişimkalmadıartık.”

Mrs.Dentonunkulağınaeğilipbirşeylerfısıldadı.OnunlanetlediğicinstenbirininsalondabulunduğunubelirtmişolacakkiLadyHazretleri,“Tantpis!”54dedi.“Dersolsunona!”Sonradahayavaşolarakgenedebenimduyabileceğimbirsesleekledi:“Gördümonu:Beninsansarrafıyımdır.Onunyüzündedeotakımınbütünkusurlarıokunuyor.”

Efendimyükseksesle,“Neymişbukusurlar,hanımefendi?”diyesordu.LadyIngramtürbanınıüçkez,kâhinlergibigizemlesallayarak,“Bunusizesonragizli

olaraksöylerim,”dedi.“Ozamanakadarbenimmerakımgeçmişolur.Şimdiyanıtistiyormerakım.”“Blanche’asorun.Osizedahayakın.”

“Aman,buişibanayükleme,anne!Mürebbiyetakımıiçinsöylenecektekbirsözümvar:HepsiTanrı’nıncezası!Ama,sakınsanmayınkibenonlarınelindençokçektim.Dahailkbaştanberi,onlarasolukaldırtmamayaçalışmışımdır.Bizim,Theodore’laMissWilson’lara,Grey’lere,MadamJoubert’lereoynamadığımızoyunmukalmıştı?Maryoldumolasıçoktembelolduğuiçinbuoyunlarıntadınıçıkarıphakkınıveremezdi.EneğlencelisiMadamJoubert’ti.MissWilsonzavallı,marazlıbirşeydi;sulugözlüödleğinbiri;yani,kısacası,onunladidişipyenmeyebiledeğmezdi.Mrs.Grey’sekabaveruhsuzdu;neyapsaetkinlemez!Ama,zavallıMadamJoubert’in,onuçılgınaçevirdiğimizzamannasılkıyametlerikopardığıhâlâgözleriminönündedir.Çayımızıdöker,tereyağlıekmeğimiziufalar,kitaplarımızıtavanafırlatırdık.Cetvellerimizisıralaraçarparak,maşayışöminedemirlerininüstündetangırdatarakçalgıçalardık.Theodore,oeğlenceligünlerimizianımsarmısın?”

LordIngramağırağırkonuşup,sözleriniçekipuzatarak,“Elbetteeeanımsıyorum,”dedi“Zavallıçalısüpürgesi!‘Ahsizler,kötüçocuklar,’diyehaykırırdı.Ozamanbizdeona,‘Senkaracahilliğinlebizimgibizekâküplerinedersöğretmeyenasılcüretedebiliyorsun,’diyekonferansgeçerdik.”

“Hemdenasıl!Sonra,Tedo,anımsıyormusun,haniseninMr.Viningdiyeirinsuratlıbirözelöğretmeninvardı...Şupapazbozuntusudediğimiz,MissWilson’laomaskara,hadlerinibilmeden,âşıkolmuşlardıbirbirlerine.Dahadoğrusubizeöylegeldiydi;çünkügözsüzüpbakışmalarını,iççekmelerinifalanaşkolarakyorumluyorduk.Bunutümdünyayayaymaktandagerikalmadık.Bukonuyubirmanivelagibikullanarakeviniçindebizeağırlıkverenoikiyüküalaşağıediverdik.Anneciğimizdurumusezersezmezuygunsuzolaraknitelendirdi.Öyledeğilmi,validem?”

“Elbetöyle,engüzelim!Yerdengöğekadardahaklıydım;bunubilesin.İyiyönetilenbirevdemürebbiyelerleözelerkeköğretmenlerarasındabiranlaşmaolmasınadünyadaolanaksağlanamaz.Bununyüzlercenedenivardır.Birinci...”

“Güzelanneciğim,bizeacıdasayıpdökmebunedenleri,inanınhepimizezberebiliyoruz:Masumçocuklaraörnekolur;akıllarındağılıpgörevlerinsavsaklanmasınayolaçar;anlaşmaolarakbaşlayanşeykarşılıklıdayanışmayadönüşürseburunlarbüyür,işverenekarşıküstahlıkdoğar;işinucukazankaldırmaya,kıyametlerkopmasınakadardayanır.IngramParkBaronesiIngram,doğrusöyledimmi?”

“Zambağımbenim,seninyanlışsöylediğingörülmüşmüdürzaten?”“Öyleysebaşkasözegerekyok.Yenikonularageçelim.”AmyEshtonbusözleriyaduymadığıyadaumursamadığıiçinoyumuşak,çocuksu

sesiylelafakarıştı:“Louisa’ylabendemürebbiyemizleşakalaşırdık,amaöyleiyibirinsandıkiherşeyihoşgörürdü.Hiçbirtürlüsinirlendiremezdikonu.Bizehiçkızmazdı.Öyledeğilmi,Louisa?”

“Hiçbirzaman.Bizdedilediğimiziyapardık.Masasını,işsepetini,çekmecelerinikarıştırır,altüstederdik.Öyleiyihuyluydukineistesekverirdibize.”

BlanceIngramalaycıbirküstahlıkladudakbükerek,“Şimdiartıkgelmişgeçmiş,bütünmürebbiyelerinanıları,öykülerianlatılacakdemektir,”

dedi.“Böylebirfelaketiönlemekiçinbengenekonuyudeğiştirmemiziöneriyorum.Mr.Rochester,benimbuönerimidestekliyormusunuz?”

“Destekliyorum,hanımefendi;sizinherönerinizidesteklediğimgibi.”“Öyleyse,sorumluluğuüzerimealıyorum.SigniorEduardo,bugecesesinizkıvamında

mı?”“DonnaBianca,sizemredinkıvamagelsin.”“Öyleyse,signiorsizehükümdarlıkemrinibildiriyorum.Ciğerlerinizikörükleyip,

gırtlağınızıyağlayın,sestelleriniziayarlayın;çünküsizigöreveçağıracağım!”“BöyleilahîbirMary’ninkarşısındaRizzioolmayıkimdilemez?”“Rizzio’nuncanıcehenneme!”BlancheIngramogürsaçlıbaşınışöylebirarkayaatarak

piyanoyadoğruyürüdü.“BenimkanımcakemancıDaviduyuşuk,miskinherifinbiriymiş;karaBothwell’idahaçokbeğeniyorumben.Bencebirazşeytanlık,iblislikerkeğintuzubiberidir,başkatürlüsübirişeyaramaz.TarihçilerdeJamesHepburnkonusundaneyargıdabulunurlarsabulunsunlar,banaöylegeliyorkitambenimgönlümegörevahşi,hoyrat,ateşlibirefeymişo!Karşımaçıksaseveseve‘evet’diyebileceğimbirerkek.”55

Mr.Rochester,“Beyler,işittiniz!”diyebağırdı.“İçinizdenhanginizençokBothwell’ebenziyor,dersiniz?”

AlbayDent,“Birbenzeyenimizvarsaodasensin,”dedi.Mr.Rochester,“Amanefendim,iltifatınız,”diyekarşılıkverdi.Buaradaokarbeyazeteklerinişahanebiredaylayayarakgururlubirzarifliklepiyano

başınageçmişolanBlancheIngram,büyükbirustalıklabirprelütçalmayabaşlamıştı.Biryandandakonuşuyordu.Bütünçalımıüstündegibiydibugece.Hemsözleriyle,hemdedavranışlarıylaçevredekilerinhayranlığınıkazanmaklakalmayıpafallatarakbaşlarınıdadöndürmekniyetindeolduğubelliydi.Zekâsı,nükteleri,cüretiylegözkamaştırmayakararvermişti.Biryandanpiyanosunuçalarkenbiryandanda,“Ah,bugünündelikanlılarındanöylebezdimki!”diyordu.“Zavallıpısırıkşeyler!Beybabalarınınbahçekapısındandışarıbiradımatacakhalleriyok;hattahanımanalarındanizinalmadan,anneciklerininelindentutmadanbahçekapısınakadarbilegidemezler.Akılları,fikirleriyüzleriningüzelliğini,ellerininbeyazlığını,ayaklarınınzarifliğinikorumakta.Sankierkekleringüzelliklebirilişkisivarmışgibi!Sankigüzellikyalnızkadınınözelhakkı,kadınınyasalmirası,mülküdeğilmişgibi!Çirkinbirkadınındoğanınyüzkarasıolduğunukabulederim,amaerkekleregelince...Onlarlütfenyalnızgüçlü,yiğitolmaklayetinsinler.Onlarınidealişuolsun:Avlan,atbin,dövüş!Gerisiincirçekirdeğinidoldurmaz.Benerkekolsaydımböyledüşünürdüm.”Birduralamaoldu.Kimsedensesçıkmadığınıgörünce,Blanche,“Nezamanaklımaeserdeevlenirsem,”diyesözlerinisürdürdü,“süslenip,kırıtmaktabanarakipolacakbirkocaseçmeyehiçniyetimyok.Kocam,benimzıttımolaraktamamlayacakbeni.Tahtımdolaylarındarakipyaşatmamben.Kayıtsızşartsız,ancakbanatapınılmalı.Kocamaynadakikendiyansımasınadeğilde,banahayranolmalı...Mr.Rochester,şimdişarkısöyleyinartık.Bendesiziniçinpiyanoçalacağım.”

Efendim,“Buyruğunuzubekliyorum,”dedi.“İştebirkorsanşarkısı.Benimkorsanlarabayıldığımıbilindeonagöreconspirito56

söyleyin.”“MissBlancheIngram’ındudaklarındandökülenbuyruklarbirsürahisulusütebileruh

katar.”“Dikkatliolunama...Benihoşnutbırakmazsanızböyleşeylerinnasılsöyleneceğini

göstererekrezilederimsizi!”“İnsanıkötüşarkısöylemeyekışkırtıyorsunuz!Şimdiartıksizihoşnutbırakmamaya

çalışacağım.”“Gardez-vous-enbien!57Kasıtlıolarakkötüsöylersenizonagörebircezayaçarptırırım

sizi.”“Yalvarırımyumuşakyürekliolun;çünküsizöylebircezaverebilirsinizkibunahiçbir

insanoğludayanamaz.”Gençhanım,“Ah-ha!Odaneymiş?”diyesordu.“Açıklayın.”“Özürdilerim,hanımefendi;açıklamayanegerekvar?Sizinbirkaşçatmanızidam

cezasıylabirdir...Bunuanlayacakkadarzekisiniz.”Blanchegene,“Şarkısöyleyin!”diyebuyurdu,piyanonuntuşlarınadokunarakbüyükbir

canlılıklaşarkıyaçalgıylaeşliketmeyebaşladı.Ben,“Sıvışıpgitmenintamsırası,”diyedüşündüm.Amaosıradayükselenezgilerbenim

yerimdenkalkmamıengelledi.Mrs.Fairfax,efendimizingüzelsesliolduğunusöylemişti.Öyleymiş:Kadifegibi,genedegüçlübirbassesivardı,bunakendiduygularını,kişilikgücünüdekatıyor,kulaktanyüreğebiryolbularakinsanıtuhafheyecanlaraboğuyordu.Derin,çınlayıcıezgilerinensonuncusudaduyulmazoluncaya,şarkısüresincekesilmişolankonuşmasesleriyenidenyükselinceyekadarbekledim.Sonrakuytuköşeciğimdenayrıldım,bereketversinçokyakındaolanyankapıdandışarısüzüldüm.Burasıdarbirgeçitsofayaçıkıyordu.Bugeçitteykensandaletiminbağınınçözülmüşolduğunugördüm.Bağlamakiçinmerdivendibindedurdum.Tamosıradayemeksalonununkapısıaçılıpkapandı.Beylerdenbiriçıktı.Çarçabukdoğrularakdöndüm...Onunlayüzyüzegeldim.Efendimdibu!

“NasılsınJane!”diyesordu.“Çokiyiyim,efendim.”“Deminyanımagelipnedenkonuşmadınbenimle?”Busoruyuonaasılbenimsormam

gerektiğinidüşündüm,amaonakarşıbuteklifsizliğigöstermektençekindim.“Sizirahatsızetmekistemedim,efendim,”dedim.“Çokmeşguldünüz.”

“Benimyokluğumdaneleryaptınbakalım?”“Hepaynışeyler.Adela’yadersçalıştırdımherzamankigibi.”“Biryandandaiyicesararıpsolmuşsun.Senigörürgörmezfarkettimbunu.Neyinvar

bakalım?”“Hiçbirşeyimyok,efendim.”“Beniboğmanaramakkaldığıgecesoğukmualdınyoksa?”“Hiçdedeğil.”“Haydi,salonadönöyleyse.Çokerkengidiyorsun.”“Yorgunum,efendim.”Rochesterbiranyüzümebaktı:“Birazdaüzgünsün.Derdinnedir?Söylebana.”“Hiç.Hiçbirderdimyok,efendim.Üzgünfalandadeğilim.”“Bendediyorumkiüzgünsün;hemöylesinekidokunsamgözlerindenyaşgelecek...İşte,

geldibile!Kirpiklerininarasındaışıldıyor.Birtanesideaşağıyadoğrukaydı.Vaktimolsaydı,birdeuşaklardanbirigörüpdelafedecekdiyeödümkopmasaydı,benbuişiniçyüzünümutlakaöğrenirdim.Herneyse,bugecelikerkendençekilmeneizinveriyorum.Yalnızşunubilkikonuklarımkaldığısüreceherakşamsalonainmenibekliyorum.Benimisteğimbu...Gözardıedeyimdeme.Hadi,şimdigitdeSophie’yiyolla,Adela’yıalsın.İyigeceler,benim...”Dudağınıısıraraksustu,sonrabirdendönerekyanımdanayrıldı.

47.(Fr.)Elbisedeğiştiriyorlar.(Y.N.)

48.(Fr.)Anneminyanındayken,konukgelinceonlarınpeşindengiderdim,salona,odalarınakadar;çoğuzamanhizmetçilerinhanımlarıgiydirmeleriniseyrederdim.Öylehoştuki!İnsanböyleöğreniyor.(Y.N.)

49.(Fr.)Acıktı,matmazel!Beş-altısaatvarkiyemekyemedik.(Y.N.)

50.(Fr.)Ozamanneyaz ıkolur!(Y.N.)

51.(Fr.)Bugüzelçiçeklerdenbirtanealamaz mıyım,matmazel?Sırftuvaletimisüslemekiçin.(Y.N.)

52.(Fr.)Naz ik,küçükyüz .(Y.N.)

53.(Fr.)İyigünler,hanımlar.(Y.N.)

54.(Fr.)Dahaiyiya!(Y.N.)

55.Rizz io,Hepburn:DavidRizz io,İskoçyaKraliçesiMary’ninsekreterivebüyükolasılıklaâşığıydı.Kraliçe’ninikincikocasıLordDarnleyonuöldürttü.AmaDarnleyde,sonradanMary’ninüçüncükocasıolacakolanBothwellLorduJamesHepburn’unemriyleöldürüldü.(Y.N.)

56.(İt.)Canlı,ruhlu.(Y.N.)

57.(Fr.)Sakınha!(Y.N.)

XVIII

ThornfieldMalikânesi’ndeyaşamşimdipekneşeligeçiyordu,hemdesonderecehareketli.Çatısınınaltındageçirdiğimdinginlik,tekdüzelik,tenhalıkdoluoilküçaydannasıldabambaşkaydışimdi!Artıkevinhavasındahiçbirüzüntü,sıkıntıkalmamıştı;sabahtanakşamadeğinheryercıvılcıvılyaşamkaynıyordu.Birzamanlarçıtçıkmayanbalkonlukoridordan,içlerindeincintopoynayanönodalardannezamangeçsenizmutlakaşıkodahizmetçileriyleyadaikidirhembirçekirdekuşaklarlakarşılaşıyordunuz.

Mutfak,kiler,hizmetçilerinbölüğü,sofalardaöyle,yaşamvehareketdoluydu.Ancakgüzelbahargünlerininmavigökleri,tatlıgüneşiiçeridekileribahçeyeçektiğizamansalonlarbomboşkalıyordu.Havabozupdabirkaçgünsürekliyağmuryağıncabileeviniçindekineşebulutlanmadı.Açıkhavaeğlencelerininsonaermesinekarşılıkeviçindedüzenleneneğlentilerdahacanlandı,çeşididahabollandı.

İlkakşam,yenibireğlenceönerildiğinde,neyapacaklarınımerakettim.“Sessizoyun”oynamaktankonuşuyorlardı,amabenbununneolduğunubilmiyordum.Uşaklarçağrılıpyemekmasalarıyanlaraçekildi,kemerinkarşısınabiryarımçemberyaparakdizildi.Mr.Rochester’laötekibeylerbuişegözkulakolurkenhanımlardayukarıkataçıkıpiniyor,hizmetçileriniçağırıyorlardı.Mrs.Fairfax’ideçağırdılar;evdeşal,tuvalet,örtügibinelerbulunabileceğinisordular.Üçüncükattakikimieskidolaplarkarıştırıldı,içlerindekieskidenkalmakasnaklı,simliiçetek,satenyelek,dantelyakagibişeyler,odahizmetçilerininkucağında,yığınyığınaşağıyataşındı.Sonrabunlardanişeyarayacakolanlarseçilerekbüyüksalonaalındı.Busıradaefendimizhanımlarıyanınatoplamış,kenditakımındanolacaklarıseçiyordu.

MissIngram,“Benim,elbette,”dedi,sonraEshton’larınkızlarıylaseçti.Birdebendenyanabaktı.Birrastlantıylayakınındaydım;çünküMrs.Dent’inbileziğininaçılmışolanklipsinikapatıyordum.“Sendeoynarmısın?”diyesordu.“Hayır”dergibibaşımısalladım.Odaüstelemedi.Tutturacakdiyepekkorkmuştumamaherzamankiköşemeçekilmemeizinverdi.

Efendimletakımıperdeninarkasınageçtiler.AlbayDent’inbaşkanlığındakiöbürtakımdahilalbiçimidizilmişolansandalyeleregeçipoturdular.Mr.Eshtonbuaradabenigörmüştü.Sanırımbenidearalarınaalmalarınıönerdi;amaLadyIngramhemenbunakarşıgeldi.“Yok,yok,pekaptalbirhalivar;aklıermezbuoyuna,”dediğiniduydum.

Çokgeçmedenbirçıngırakçalındı,perdekalktı.KemerinaltındaSirGeorgeLynn’iniriyarıyapısıbeyazbirçarşafabürünmüşolarakduruyordu.Önündekimasadaaçıkbirkitapvardı,yanındada,Mr.Rochester’ınpelerininebürünmüş,elikitaplı,AmyEshtongörülüyordu.Dışarıdanbirisiçıngırağıneşeyleşıngırdattı,vasisinintakımınakatılmakiçindirenmişolanAdela,kolundakisepetiniçindendörtbiryanaçiçeklersaçarakilerledi.OnunarkasındandaBlancheIngram’ınbeyazlargiymişşahaneendamıgöründü:Başındauzunbirduvak,alnındagüldenbirçelenk.YanındadaMr.Rochestergeliyordu.Masayayanaştılar.Yeredizçöktüler.BeyazlargiymişolanMrs.Dent’leLouisaEshtondaonlarınarkasında

yerlerinialdılar.Dilsizoyunugibibirtörenyapıldıkibununbirnikâhpantomimiolduğunuanlamakpekkolaydı.

SonundaAlbayDent’letakımıbir-ikidakikafısıldayarakgörüştüler.Albay,“Gelinbu!”diyebağırdı.

Rochestereğilerekonuselamladı,perdeindi.Yenidenaçılıncayakadarepeyzamangeçti.Bukezgeçenseferkindendahaayrıntılıhazırlanmışbirsahneortayaçıktı.Dahaöncede

söylediğimgibi,oturmasalonunayemekodasındanikibasamaklaçıkılıyordu.Şimdiikincibasamağınüzerinde,birazgeridekocamanbirmermerteknegözümeçarptı.Bununlimonluktangetirildiğinianladım;çünküheporada,yabancıbitkilerarasındadurur,içindemercanbalıklarıyüzerdi.Getirilmesiçokzahmetliolmuşolsagerekti;çünkühemkocaman,hemdepekağırdı.Butekneninyanıbaşında,birhalınınüzerineoturmuşolarak,Mr.Rochestergörülüyordu;şallarabürünmüş,başıtürbanlı,okoygungözleri,esmerteni,birPagan’ıandıranyüzçizgileri,bukostümebütünüyleuymuştu.TambirArapsultanınıandırıyordu.Derken,ortayaMissIngramçıktı.OdaŞarkstilindegiyinmişti:belindekırmızıkuşak,başındaişlemeliörtü.Ogüzel,dökmekollarıçıplaktı.Birkolunubaşındazariflikletaşıdığıtestiyitutmakiçinkaldırmıştı.Yapısı,yüzü,rengi,edasıylaTevrat’taadıgeçenİsrailoğullarıprensesleriniandırıyordu;canlandırdığıkişidebunlardanbiriolsagerekti.Tekneyegidipeğilerektestisinidolduruyormuşgibiyaptı,sonragenebaşınınüzerinekoydu.Kuyubaşındakiadamşimdionunkarşısınadikilmişbirşeyleristergibiydi.Kadıntestisiniindirerekonabirazsuverdi.58Adamdabununüzerinemaşlahınınkoynundanbirkutuçıkarıpaçtı,içindekinefisbileziklerleküpelerigözönüneserdi.Kadınşaşkınlık,hayranlıkbelirtti.Adamyeredizçökerekbutakılarıonunayaklarıdibineserdi.Kadınınyüzü,davranışlarıinanmazlıklasevinçyansıtıyordu.Adambileziklerionunkollarına,küpelerikulaklarınageçirdi.BuEliyezer’leRebeka’nıncanlandırılmasıydı.Sahneyitamamlamakiçinbirdevelereksikti!Karşıtakımgenebaşbaşaverdi.Besbellibusahneninsimgelediğisözcükyadaheceninneolduğundabiranlaşmayavaramamışlardı.TemsilcileriolarakAlbayDent“tabloyubütünü”ylericaetti,bununüzerineperdegeneindi.

Perdeninüçüncüaçılışındasalonunancakbirbölümügöründü,gerikalanyerlerkoyurenkli,kabadokuluperdelerleörtülmüştü.Mermerhavuzgörünürlerdeyoktu.Onunyerindetahtabirmasaylabiriskemleduruyordu.Bütünşamdanlarsöndürülmüş,eşyalarıyalnızcaölgünbirfenerışığıaydınlatmaktaydı.Busefilmanzaranınortayerinde,yumruklarınıdizinedayamış,gözleriniyeredikmiş,biradamoturuyordu.Kirpasiçindekiyüzüne,kavgadaparalanmışabenzeyenyırtıkpırtıkkılığıylayüzündekikorkunçifadeye,başındakikabakıllı,fırçagibiperukayakarşınefendimitanıdım.Yerindenkımıldayıncabirzincirşakırdadı.Ellerikelepçeliydi.

AlbayDent,“Bridewell!”59diyebağırdı;bilmecedeçözülmüşoldu.Oyuncularkostümleriniçıkarıpkendikılıklarınabüründüktensonrayemeksalonuna

döndüler.Mr.Rochester’laBlancheIngramyanyanaydılar.Blancheonunrolyapmayeteneğiniövüyordu:“Biliyormusunuz...Yarattığınızüçroldenençoksonuncusundabeğendimsizi.Ah,dahaöncekiçağlardadünyayagelmişolaymışsınızneharikabirkibarhaydutolurmuşsunuz,kimbilir!”

EfendimyüzünüBlanche’adoğrudönerek,“Yüzümdekibütünislerçıkmışmı?”diyesordu.

“Neyazıkkievet!Pekdeyazıkolmuş!Eşkıyalıksizepekyaraşmıştıdoğrusu!”“Demekyolkesenhaydutlarakarşısempatinizvarsizin?”

“Birİtalyanhaydutbulamazsamİngilizkahramanarazıolurum.AmaDoğulubirkorsanıhepsineyeğtutarım,doğrusu!”

“Benneolursamolayım,sizbenimkarımolduğunuzuaklınızdançıkarmayın.Dahabirsaatönce,bütünbutanıklarınhuzurundanikâhkıyıldı.”Blanchekıpkırmızıkesildi;kıkırkıkırbirgüldü.

Mr.Rochester,“ŞimdiDent,sırasizde,”dedi.AlbayDent’intakımı,perdearkasınaçekilirkenMr.Rochester’ıntakımıdaboşalansandalyelereyerleşti.Blanchebaşkanınsağınageçti,ötekilerdeikiyanadizildiler.Benoyuncularıseyretmiyordumartık;perdeaçılsındiyesabırsızlanmıyordum.Dikkatimseyircileretakılmıştışimdi.Demindenberiperdelerdenayrılmayangözlerimişimdidesandalyelerdenyanadikmiştim.AlbayDent’letakımınegibisahnelercanlandırdılar,hangisözcükleriseçtiler...Unuttumgitti.Yalnız,hersahnedensonrakigörüşmelerhâlâbelleğimde:Mr.Rochester’ınBianche’tan,onundaMr.Rochester’danyanadöndüğünü,Blanche’ınbaşınındaMr.Rochester’danyanaiyiceeğildiğinigörürgibioluyorum.Öylekisaçlarıonunomzuna,hattayanaklarınadeğiyordu!Fısıldaşmalarıkulağımda,bakışmalarıhâlâaklımdadır;bugörüntününiçimdeuyandırdığıduygularıbilehâlâanımsarım.

Söylemiştimsize,efendimielimdeolmadansevmeyebaşladığımı.Sevmektenvazgeçmekelimdedeğildiartık.İstediğikadarobenimvarlığımıbileunutmuşolsun;saatlersaatiaynıodadabulunduğumuzhaldebanabirkezbilebakmasın.İstediğikadarbanaeteğininucuylabiledokunmaktankaçınan,benişöylebirgörsepisbirşeygörmüşçesinehemenbaşınıçevirenanlışanlıbirhanımefendiyekendinikaptırmışolsun...Onusevmektenvazgeçmekelimdedeğildi.İstediğimkadaronunbuhanımefendiyleyakındaevleneceğindeneminolayım;istediğimkadarbundanohanımefendinindehergünbirazdahaeminolduğunu,iyicegururlandığınıbileyim;istediğimkadarefendimingününhersaatindebukadınakuryaptığınıgöreyim...Evet,alışılmışyollubirkuryapmakdeğildibu;çünküefendimumursamazdavranıyor,kendisikızınüstünedüşeceğine,üstünedüşülmesinibekliyordu.Nevarkionunbuumursamazlığı,bukendinegüveniBlanche’ıbüsbütünsarar,büyülergibiydi.

Budurumdaüzüntü,umutsuzlukyaratacakçokşeyvardı,amasevgiyiazaltıpsöndürecekhiçbirşeyyoktu.Düşünürsenizkıskançlıkyaratacakçokşeylerdevardıbudurumda...Yani,benimkonumumdabirkızBlanchegibibirkadınıkıskanmakküstahlığınıgösterebilirse!Amabenkıskanmıyordumonu;dahadoğrusu,pekseyrekkıskanıyordum.Çektiğimacınınadınakıskançlıkdenemezdi;çünküBlanche’ıkıskanmayadeğmezdi.Benimkıskançlığımıuyandırabilecekdüzeydedeğildio.Sözleriminbirbirinitutmayışınıbağışlayın,amadediklerimiçtendir.Blanchegözalıcıbirşeydi,ama“has”değildi.Görünüşbakımındangüzeldi,birçokparlakyeteneklerivardı;genederuhuyoksul,gönlüyaradılıştançoraktı.Gönlününtoprağındakendiliğindenbitmişhiçbirçiçekaçmıyor,hiçbirdalzorlamadanmeyvevermiyordu.İyiyürekliolmadığıgibigerçektenzekidedeğildi;kitaplardaokuduğuağdalıcümleleriyineliyordu,hiçbirkonudakendiliğindenbirgörüşüyoktu.Çokduyguluolduğunuilerisürüyor,aslındaanlayış,acımanedirbilmiyordu.Sevecenlik,dürüstlük,bağlılıkdiyebirşeyyoktuonda.ZavallıAdela’yanedensehiçkanıkaynamamıştı,onuyokyereitelemekleduygusuzluğunu,taşyürekliliğiniçokzamanortayavuruyordu.KızcağızonasokulacakolsaBlanchehemenkırıcıbirsözleonuitiyor,kimikezodadankovuyor,onakarşıhepsoğukvehoyratdavranıyordu.Onunkişiliğininbubelirtilerinibenimgibiizleyen,hemdedikkatle,amansızca,hiçbirşeyikaçırmadanizleyenbaşkagözlerdevardı.Evet,damatadayıMr.Rochester,evlenmekniyetindeolduğukadınısürekligözhapsindetutuyordu.İşte

benidinmezişkencelereboğanacıdaonunbudikkatli,tetiktetutumundan,Blanche’ınbütünkusurlarınınbilincindeoluşundan,onakarşıenufakbirateşliduyguduymayışındankaynaklanıyordu.

Görüyordumkiefendimonunlaaile,mevkiuğruna,belkideunvanınınhatırıiçinevlenecekti.OnunBlanche’agönlünükaptırmışolmadığından,Blanche’tadabupahabiçilmezhazineyikazanabilecekerdemlerbulunmadığındanemindim.İştebuyduişinpüfnoktası...İnsanınkafasındadüğümlenen,burgugibibeynioyansorun,gitgideyükselerekbenliğisaranhummaateşibuydu:BlancheIngram,Mr.Rochester’ıbüyülemegücündenyoksundu!

Zaferihemenkazanmışolsaydı,Mr.Rochesterhemenvurulupbütünvarlığıylaonabağlansaydı,bendebahtımaküser,karalarbağlar,onlarıaklımdansilmeyebakardım.BlancheIngramiyi,yüksekruhlu,kişiliksahibi,duygulu,sevecen,aklıbaşındabirkadınolsaydı,ikiyırtıcıkaplanlaaynızamandamüthişbirboğuşmayatutuşmakzorundakalırdım:kıskançlıkkaplanıileumutsuzlukkaplanı.Amasonra,yüreğimparçaparçaoluptükenmişbirdurumda,bukadınakarşısaygı,hayranlıkbeslemektenkendimialamazdım.Onunüstünlüğünü,efendimelayıkolduğunukabuleder,ömrümünsonunakadarhuzurakavuşurdum.O,Mr.Rochester’anekadarlayıkolursabenimhuzurumdaoderecederin,saygımoderecebüyükolurdu.Şimdiisedurumbambaşkaydı.

BlancheIngram’ınefendimibüyülemekiçingiriştiğiçabaları,buçabalarınnasılherkezboşagittiğinigörüyordum.Kendisiiseboşunauğraştığınınfarkındabileolmadanattığıherokunereğeisabetettiğinisanıyor,bubaşarısındanötürükurumundanyanınavarılmıyordu.Onunbukibirlikendinibeğenmişliği,gözünükamaştırmakistediğikişiyigitgidesoğutmakta,uzaklaştırmaktaydı.İştebütünbunlarıgördükçe,hemsüreklibirheyecaniçinde,hemdeamansızbirbaskıaltındakalıyordum.ÇünkübenyalnızBlancheIngram’ınbaşarısızlığauğrayışınıgörmeklekalmıyor,onunbaşarıyaulaşmakiçinneyapmasıgerektiğinidebiliyordum.Efendimeisabetetmedenhepayaklarıdibinedüşen,birişeyaramayanoklar,biliyordumki,dahaustabirelleatılmışolsa,ogururluyüreğintamortasınasaplanabilir,osertbakışlıgözlerindesevda,ohaşin,alaylıyüzündebiryumuşamayaratabilirdi;hatta,dahabilegüzeli,silahfalankullanmaksızın,sessizsedasızbirelegeçirmeseferberliğibaşarıylasonuçlanabilirdi.

“Bukadınonabudereceyaklaşmakmutluluğunasahipolduğuhalde,nedendahaçoketkilemiyoronu?”diyekendikendimesoruyordum.“Onugerçektensevmiyordaondan!Duygularıgerçekbiraşkdeğil!Onugerçektensevseböyledurmadangülümsemek,anlamlıbakışlarfırlatmak,budereceözentilinazlar,böylehesaplıcilveleryaratmakgereğiniduymaz.Banaöylegeliyorkibukadınsaltonunyanındasessizceoturupdahaazişveyapmaklaonungönlünedahaçokgirebilirdi.Bütünparlaklığıylaonubüyülemeyeçalıştıkçaonunyüzüdonuyor,sertleşiyor...Benseonunyüzündenebambaşkaifadelergörmüşümdür!Nevarkibuifadelerkendiliğindendoğmuştu;yapmacıklarla,hesaplıoyunlarlayaratılmışdeğil!Onunsorduklarınadoğalkarşılıklarverdikçe,yerinde,sırasında,yapmacıksızkonuştukçayüzündekiifadetatlılaşır,dahayumuşar,neşelenir,birgüneşgibiinsanıniçiniısıtırdı...Bukadınyaevlendiktensonraonuhoşnutetmesininasılbecerecek?Onlarınbuişiyürütebileceklerinihiçsanmıyorum.Oysabanakalırsabuişpekgüzelbaşarılabilir,efendimleevlenenkadındayeryüzününenmutlukadınıolabilir.Bütünvarlığımlainanıyorumbuna...”

BuaradaMr.Rochester’ınkazanç,unvanhatırıiçinevlenmektasarısınıyerecekanlamda

birşeysöylemişdeğilimhenüz.Onunböylebirniyetbeslediğiniilksezdiğimzamanşaşaladım.Kendineeşseçerkenböylesinebayağıamaçlarbeslemeyecekbirerkeksanırdımbenonu.Amadurumu,ikitarafınkonum,eğitim,öğrenim,çevreseviyelerinidüşündükçekendimigitgidedahahaksızbuluroldum.Mr.Rochesterda,BlancheIngramda,taçocukluklarındanberiruhlarınaişlemişolandüşünüşyöntemlerine,geleneklere,inançlarauygundavranıyorlardıbesbelli;buyüzdendebenonlarıkınayamazdım.Bütünyüksektabakadaaynıinançlargeçerliydi,onlarınbutürlüdüşünüşlerindebenimakılerdiremediğimbirtakımnedenlerolsagerekti.Genede,banaöylegeliyordukibenMr.Rochestergibibirbeyefendiolsam,ancaksevebileceğimbirkadınıkendimeeşolarakalırdım.Böylebirevliliğinbirerkeğevereceğimutluluköylesinegüngibiortadaydıki,çaresiz,“Benimhiçbilmediğimbirtakımsakıncalarıdaolsagerek,”diyedüşünüyordum.Sakıncalarıolmasadünyaâlembenimdüşündüğümgibidavranırdı.Şudavarkisonzamanlardaefendimekarşı,saltbukonudadeğil,bütünkonulardabüyükbirhoşgörüduymayabaşlamıştım.Onunbirzamanlarhiçgözümdenkaçmayankusurlarınıunuturolmuştumşimdi.Öncedenonunkişiliğininbütünyönleriniincelemeye,iyiyönlerikadarkötüyönlerinidegörmeye,ikisinihakçatartarakdengelibiryargıyavarmayaçabalardım.Şimdiysehiçbirkötüyöngörmüyordumonda.Eskidensinirimedokunanalaycılığıylabeniirkiltenhaşinliğişimdibanayalnızcanefisbiryemeğeçeşnikatanbaharatgibigeliyordu:Varlıklarıçokbelirginolarakduyulmuyordu,amaortadankalksalararkadabiryavanlıkbırakırlardı.

Sonrabaşkabirşeydahavardı:DikkatlibirisiMr.Rochester’ıngözlerindearasıraanlaşılmaz,bilmecelibirifadeninbelirdiğiniayrımsardı,amayarıaçılanbuürkütücüuçurum,dahainsanderinliğiniölçecekvakitbulamadan,kapanıverirdi.Düşmancabirbakışmıydıbu,yoksaacımıbelirtiyordu?Biriçtenpazarlığınmı,yoksaumutsuzluğunmuifadesiydi?Eskidenbubakışkarşısındatitrerdim...Yanardağlararasındadolaşırkenbirdenbireyerinsarsıldığınıduymuş,yarıldığınıgörmüşçesine.Bugizemliifadeyiefendimingözlerindehâlâgördüğümoluyordu.Hergörüşümdedeyüreğimçarpıyordu,amakorkuyladeğil!Şimdi,çekinipkaçmakşöyledursun,cesaretimitoplamak,uçurumunderinliklerinikeşfetmekiçincanatıyordum.“NemutluBlanche’a!”diyedüşünüyordum.“Çünküoileridebuuçurumurahatrahatgörüptanımak,gizlerinikeşfetmek,bilmecesiniçözmekfırsatınıbulacak!”

Buarada,benyalnızefendimleileridekarısıolacakkadınıgörüpdüşünür,yalnızonlarınkonuşmasınakulakverir,yalnızcaonlarındavranışlarınıönemserken,topluluğunötekikişilerikendieylemleriniveeğlencelerinisürdürmekteydiler.LadyLynnileLadyIngramciddikonuşmalaryapmayısürdürüyorlardı.İkikocamankuklagibiotürbanlıbaşlarınısallayıpduruyor,yüzüklüellerini,yaptıklarıdedikodununcinsinegöre,karşılıklışaşkınlık,öfkeyadadehşetanlatımlarıylakaldırıpaçıyorlardı.OsakinMrs.Dent,iyihuyluMrs.Eshton’laarkadaşlıkediyorduvebuikihanımınarasırabananazikbirgülüş,tatlıbirkaçsözbağışladıklarıdaoluyordu.SirGeorgeLynn,AlbayDent,Mr.Eshtonbirarayagelince,politika,memleketsorunlarıyadayönetimişleriüstünekonuşuyorlardı.LordIngram,AmyEshton’laflörtediyor,Louisa,LynnBeyefendilerinbiriyleşarkısöyleryadapiyanoçalarkenMaryIngramdaLynnBeyefendilerdenöbürününnazikkonuşmalarınabaygınbiredaylakulakveriyordu.Aradahepsinin,sözleşmişlergibi,kendiyaptıklarıişibırakarak,başaktörleaktrisidinleyipseyretmeyebaşladıklarıdaoluyordu;çünkü,nedeolsa,topluluğaruh,cankatanMr.Rochester’dı,birde,onunlayakınilişkisiyüzünden,BlancheIngram.Mr.Rochester

salondanbirsaatayrıkalsın,konuklarınüzerinegözlegörülürbirdurgunlukçökergibioluyor,sonraoiçeriyegirergirmezkonuşmayenibaştancanlanıyordu.

OnunişiçinMillcote’agittiği,geçsaatleredeğindedönmeyeceğibirgün,topluluğacankatan,neşeverenvarlığınıneksikliğiözellikleduyulmayabaşlamıştı.Havayağışlıydı.Halköyününötesindekibiralanageçenlerdeçadırkurmuşolançingenelerigidipgörmekiçinsabahtanverilmişolankararbuyüzdensuyadüşmüştü.Beylerdenkimisiahırlara,atlarabakmayagitmişlerdi.Delikanlılarlagençkızlarınkimisidebilardooynamaktaydılar.LadyIngramveLadyLynnavunmayolunukâğıtoynamaktabulmuşlardı.Mrs.Dent’leMrs.Eshton’unhoşbeşetmeçabalarınıkaba,kısakarşılıklarlayarıdakesenBlancheIngramöncepiyanodakendikendine,alçakseslebirkaçromantikşarkıçalıpsöylemiş,sonradakitaplıktanbirromanalıpgelerekgururlubirbezginliklekendinibirkanepeyebırakarakayrılığınbitiptükenmezsaatlerinibuyoldageçirmeyehazırlanmıştı.Salon,hattabütünevsessizlikiçindeydi.Yalnızarasıra,yukarıdanbilardooyuncularınınşakrakseslerigeliyordu.

Alacakaranlıkbasmayabaşlamış,akşamyemeğiiçinhazırlanmakzamanınıngeldiğinisaathabervermiştikisalonunpenceresinde,benimyanıbaşımdaoturmaktaolanküçükAdelabirden;“VoilàMonsieurRochester,quirevient!”60diyebağırdı.Benbaşımıçevirdim,BlancheIngramokgibiyerindenfırladı,herkesbaşınıönündekiiştenkaldırdı.Arabayolununıslakçakıllarıüzerindetekerlekgıcırtıları,nalşakırtılarıduyulmuştu.Birarabayaklaşmaktaydı.

Blanche,“Evearabayladönmesininsebebineolaki?”diyesöylendi.“GiderkenMesrur’a(yağızat)binmişdeğilmiydi?Kılavuzdayanındaydı.Onlarıneyaptıacaba?”Ouzunboyu,katkatetekleriylepencereyeöyleyaklaşmıştıkibenbelkemiğimkırılacakmışçasınaarkayadoğrukaykılmakzorundakalmıştım.Blancheoheyecanlabenigörmemiştibile.Beniayrımsadığızamanşöylebirdudakbüktü;başkabirpencereyegeçti.

Arabadurdu,sürücüsükapıyıçaldı,uzunyoldangeldiğikılığındananlaşılanbirerkekarabadanindi.Mr.Rochesterdeğildibu...Uzunboylu,şıkgiyimlibiradamdı,biryabancı.

Blanche,“Aman,nekadarsıkıcı!”diyesöylendi.SonraAdela’yadönerek,“Maymunçocuksende!”diyeçocukçağızıpayladı.“Elâlemeyanlışbilgiveresindiyemioturttularsenipencereye!”Suçluymuşumgibibendenyanadaöfkelibirbakışfırlattı.

Taşlıktankonuşmaseslerigeliyordu.Çokgeçmedenouzunboyluyolcusalondaniçerigirdi.HanımlarınenyaşlısıolmasıdolayısıylaLadyIngram’ıselamladı.

“Birazvakitsizgelmişimgaliba,hanımefendi,”dedi.“DostumMr.Rochesterevdedeğilmiş.Yalnız,çokuzakyoldangeliyorum.Mr.Rochester’ınçokeski,yakınarkadaşıolmamadagüvenerek,izinverirseniz,onungelmesiniburadabekleyeceğim.”

Tavırlarıkibardı;yalnızkonuşmasıbirazyabancıgibigeldibana.Yabancıağzıylakonuşmuyordu,amayüzdeyüzİngilizgibidekonuşmuyordu.Mr.Rochester’layaşıtgibigörünüyordu:Otuzbeş-kırkyaşlarında.Benzipeksoluktu,amaçokyakışıklıbirerkeksayılırdı...Heleilkbakışta.Dahayakındaninceleyince,insanonunyüzündesevimsiz...Hayır,sevimsizdeğil,amagenedepekhoşagitmeyenbirşeylerbuluyordu.Yüzçizgileridüzgünsedeaşırıgevşekti;gözleriiri,biçimliydi,amaruhsuz,boşbirbakışıvardı...Dahadoğrusu,banaöylegeldi.

Akşamyemeğiiçingiyinmesaatiningeldiğinibildirençıngıraksalondakileridağıttı.Yabancıyıbundansonramasadagördüm.Rahatbirhalivardı;yalnızyüzüşimdidahaçoksinirimedokunuyordu.Hemkararsız,hemcansızbirifadesivardı.Bakışlarıçevrededolaşıpduruyordu,amaherhangibiramaçladeğil.Budaonaşimdiyekadarkimsedegörmediğim

garipbirhavaveriyordu.Yakışıklıbiradamdı,sevimsizdedeğildi;öyleyken,genede,nedense,müthişbirtiksintiveriyordubana.Oderisidüzgün,yumurtabiçimiyüzde,oçekmeburunda,oaldudaklıufacıkağızdahiçbirgüç,azimifadesi,oboşkestanerengigözlerdedehiçbiretkileyicikişilikbelirtisiyoktu.

Herzamankiköşemde,oturduğumyerdenseyrediyorumonu.Şöminebaşındakibirkoltuğaoturmuştu,üşüyormuşgibidekoltuğuboyunaateşeyaklaştırıpduruyordu.Şömineninrafındakilambalarınışığıdatamyüzünevurmuştu.Elimdeolmadan,Mr.Rochester’lakarşılaştırıyordumonu.Buikierkeğinarasındayırtıcıbiratmacaylabesilibirkazkadarbüyükbirzıtlıkgörüyordum.AdamMr.Rochester’ıneskibirdostuolduğunusöylemişti.Garipbirarkadaşlıkolsagerektibu...Tevekkelideğil,eskiler,“Zıtkutuplarbirbiriniçeker,”demişler!

Beylerdenbirikisideyabancınınyakınındaoturuyordu.Konuşmalararasırakulağımaçarpıyordu.Duyduklarımıöncelerianlayamadım;çünküdahayakınımdaoturanLouisaEshton’laMaryIngram’ıngevezeliklerikulağımaçarpanbölükpörçükcümlelerinanlaşılmasınaengeloluyordu.İkisideonun“erkekgüzeli”olduğunakararvermişlerdi.Louisayabancının“pektonton”olduğunu,ona“bayıldığını”söylüyordu;Marydeonun“hokkagibiağzıylaciciburnunu”tamkendigüzellikölçüsüneuygunbulduğunubildiriyordu.

Louisa,“Yaşualnındakisoyluluğa,yüceliğebak!”diyemırıldandı.“Nededüzgün!Bende,çatıkalınlarıhiçsevmemzaten.Bubeyinbakışlarıylagülüşleridetatlımıtatlı!”

NeysekiosıradaMr.HenryLynn,çingenelerinkonakyerinekadaryapılacakyürüyüşiçinbirkararvermeküzere,kızlarısalonunöbürucunaçağırdıdabenderahatladım.Dikkatimişöminebaşındakonuşulanlaraverebilirdimartık.Çokgeçmeden,yabancınınsoyadınınMasonolduğunu,İngiltere’yeyeniayakbastığınıöğrendim.Sıcakbirülkedengeliyormuş.Yüzününsolukluğu,ateşesokuluşu,eviniçindebilepaltosunuçıkarmayışıbundandıbesbelli.BirsüresonrakulağımaçalınanJamaika,Kingston,SpanishTowngibiadlardandaonunAntiller’dengeldiğinianladım.Mr.Rochester’lailkkezJamaika’datanışıpdostolduklarınıöğrenincedeşaşırıpkaldım.Mr.Masonarkadaşınınoülkedekicehennemsıcaklarını,kasırgalarını,yağmurlarınıhiçsevmediğinianlatıyordu.Rochester’ınçokyergezmişolduğunubiliyordum.Mrs.Fairfax’tenduymuştumbunu.Yalnız,benonunancakAvrupa’dadolaştığınısanmıştım,kendisidebanadahauzakyerlerigezipgördüğüneilişkinhiçbirşeysöylemişdeğildi.

Busıradagarip,beklenmedikbirolaydüşüncelerimidağıttı:Mr.Mason,birininkapıyıaçmasıüzerinetitremeyebaşlamış,ocağabirazdahakömüratılmasınıistemişti.Kömürügetirenuşak,dışarıçıkarken,Mr.Eshton’ınyanındaduraladı,alçakseslebirşeylersöyledi.Benyalnız“ihtiyarkadın”,“belalıbirşey,”sözleriniseçebildim.

Yargıç,“Söyleona,basıpgitmezsehapseatarım!”diyordu.AlbayDent,“Yok,yok,dur...Sakınkovma!”diyearayakarıştı.“Belkibizibirazeğlendirir,

beEshton!Öncehanımlaradanışalımbakalım.”Sesiniyükseltti:“Hanımlar,çingeneobasınıgörmeyegitmeyitasarlıyordunuz.Obanınkocakarılarındanbirigelmiş,şusıradahizmetçilerinbölüğündeymiş,‘kibartakımının’yanınagelipfalbakmakiçinayakdiriyormuş.Nedersiniz,görmekistermisinizonu?”

LadyIngram,“ÇokyaşayınAlbayım!”diyesöylendi.“Böyleadibirdolandırıcıyıburayagetirmeyidüşünmezsinizsanırım.Hemenkovun,gitsin!”

UşakSam,“Ama,birtürlübaşımızdansavamıyoruzkiLadyHazretleri,”dedi.“Kimseyi

dinlemiyor.ŞimdiMrs.Fairfaxonunyanında.Gitmesiiçinyalvarıpduruyor,amakocakarışömineninkenarınabirsandalyeatıpkurulmuş,burayagelmesineizinçıkmadan,şuradanşurayakımıldamayacağınısöylüyor.”

Mrs.Eshton,“Neymişistediği?”diyesordu.“Beylerlehanımlarınfalınabakmak,efendim.Taşçatlasabunuyapacağınayemin

ediyor.”Eshtonkızkardeşlerbirağızdansordular,“Nasılbirşey?”“Çirkinmiçirkin,efendim.Kömürcüçırağıgibidekapkara!”FrederickLynn,“Gerçekbirbüyücükarıolsagerek!”diyesöylendi.“Hemengelsin

buraya!”Erkekkardeşide,“Elbette!”diyeonundüşüncesinekatıldı.“Böylebireğlencekaçırılırmı

hiç!”Mrs.Lynn,“Aklınızımıkaçırdınızsiz,evlatlarım!”diyehaykırdı.LadyIngramHazretleride,“Benböylehokkabazlıklarahiçgelemem!”diyelafakarıştı.TambusıradaBlancheIngram’ınoküstahsesi,piyanonunbaşından,“Öylebirgelirsiniz

ki!”diyeyükseldi.Blancheodakikayakadarpiyanobaşındanotakitaplarınıgözdengeçiriyormuşgibisessizoturuyordu.İskemlesinidöndürdü.“Falımabaktırmakgeliyoriçimden.Sam,söyleoacuzeye,gelsin!”

“SevgiliBlanche,birdüşünsene...”“Evet,evet,düşünüyorum,amagenededediğimdedik!Sam,çabukol!”Kız,erkekbütüngençler,“Evet,evet,gelsin...Çokeğleniriz!”diyebağırıştılar.Uşakhâlâduralıyordu,“Pekyabanbirgörünümüvarda,”diyemırıldandı.Blanche,“Git!”diyeemretti;adamdagitti.Şimdiherkesibirheyecandıralmış,yaylımateşigibişakalaşmalar,gülüşmelerheryanı

sarmıştıkiSamdöndügeldi.“Çingenekarısışimdidegelmiyor,”diyebildirdi.“Avamtabakasınınayağınagitmekona

düşmezmiş.Tekbaşınabirodayaalacakmışımdadanışmakisteyenlerbirerbireronunyanınagideceklermiş.”

LadyIngram,“İştegördünyaprensesimBlanche!”diyesöylendi.“Haddinibilmeyenbirkocakarıbesbelli.N’olursözdinle,benimmelekkızım!Yoksa...”

Melekkız,anasınınsözünükeserek,Sam’e,“Kütüphaneyealonu!”diyeemirverdi.“Onunsöyledikleriniavamtabakasınınönündedinlemekdebanadüşmez.Kendisiylebaşbaşakalmakistiyorum.Kütüphanedeşömineyanıyormu?”

“Yanıyor,efendim.Yalnız,bukadın...Öylekılıksızki.”“Kessesini,kalınkafalı!Benimdediğimiyapsen!”Samgeneçekildi.Merak,heyecan,neşedalgalarıdasalonuyenidensardı.Uşakbirkaç

dakikasonradöndügeldi.“Kadınsizleribekliyor,”diyebildirdi.“Kendisinigörmeyeilköncekimingideceğinide

bilmekistiyor.”AlbayDent,“Hanımlardanbirigirmedenönceşunabenbirbaksamiyiolacak,”dedi.

“Sengitokocakarıyasöyle,birbeygeliyor,de.”Samgitti,genegeldi,“Efendim,çingenekarısıbeyleriistemiyormuş.‘Hiçboşuna

yorulupkarşımaçıkmasınlar,diyor.’Uşakburadagülmemekiçinkendinizortuttu.“Genç,bekârhanımlardanbaşkasınıdaistemiyor.”

HenryLynn,“Vaycanına!Ağzınıntadınıbiliyormuş!”diyegüldü.

Blanche,ağırağırayağakalktı:“Öncebengidiyorum.”Sesiniduyanonubiravuçaskerönündeumutsuzbirsavaşaatılanbiröndersanırdı!Annesi,“Birtanem,güzelim,durbiraz,düşün!”diyebağırdıysadakız,şahanebir

sessizlikiçindeonunyanındansüzülüpgeçti,AlbayDent’inaçtığıkapıdankitaplığagirdi.Salonşimdidahabirsessizleşmişti.LadyIngram,lecas’ya61uygunbirdavranışolduğunakararvermişgibi,elleriniovuşturupduruyordu.Maryoçingenekadınınyanınaçıkmayadünyadacesaretedemeyeceğinisöylüyor,AmyileLouisaEshtonusulcakıkırkıkırgülüşüyorlardı,amaürkmüşgibidebirhallerivardı.

Dakikalarpekyavaşgeçiyordu.Tamonbeşdakikasonrakitaplıkkapısıyenidenaçıldı;BlancheIngram,kemerinaltındangeçerekyanımızageldi.

Gülecekmiydiacaba?İşialayamıvuracaktı?Bütüngözlerheyecanlıbirmeraklaonaçevrilmişti.Blanchebütünbakışlarısoğuk,yüzvermezbirtavırlakarşıladı.Neheyecanlıgörünüyordu,nedeneşeli.Dimdik,donuk,ilerledi,hiçsesiniçıkarmadan,eskiyerinegeçipoturdu.

LordIngram,“Peki,Blanche?”dedi.Mary,“Kadınnededi?”diyesordu.Eshtonkardeşlerde,“Nasıldı?Bildimi?Sahidenfalcımı?”diyesoruyorlardı.BlancheIngrambütünbunlara,“Sakinolun,dostlarım,üstümevarmayınöyle!”diye

karşılıkverdi.“Çokmeraklı,çoksafkişilermişsinizdoğrusu!Annembaşta,hepinizbuişeöylebirönemveriyorsunuzkibukadınınşeytanlaişbirliğiyapangerçekbirbüyücüolduğunainanmışgibisiniz.Bensebuçingenekarısıylagörüştüm.Çingenelerinbeylikyöntemiyle,elfalınabaktı,butürlüfallardasöylenenbeylikşeylerisöyledi.Bendehevesimialmışoldum.ArtıkMr.Eshtonbukocakarıyıyarınsabahgerçektenhapseatsaiyiolurbence.”

Bunlarısöylediktensonraelinebirkitapalıparkasınayaslandı,başkahiçbirşeysöylemedi.Yarımsaatkadargözhapsindetuttumonu.Kitabınıntekbiryaprağınıçevirmediğigibi,yüzüdekarardıkçakararıyor,ifadesinedahabirhoşnutsuzluk,düşkırıklığınabenzerbirasıklıkgeliyordu.Falcıdanişinegelirşeylerduymadığıbelliydi.Uzunsürenbusessizliğinden,keyifsizliğindenanlaşıldığınagörede,herkesekarşıinanmazlık,ilgisizlikbelirtmesinekarşın,falcınınsöylediklerinegereğindençokönemvermekteydi.

Buarada,MaryIngram’laAmyveLouisaEshtontekbaşlarınagidemeyeceklerinisöylüyorlar,amailledegitmekistiyorlardı.AradaelçilikyapanSamyoluylabirgörüşmeyegirişildi.ZavallıSamsalonlakitaplıkarasındaokadarçokgidipgeldikibacaklarıağrımışolsagerekti.Neyse,ensonunda,odabüyükgüçlüklerle,içeridekititizfalcıdanüçkızınbiraradagelmelerineizinçıktı!OnlarınziyaretiBlanche’ınkikadarsessizgeçmedi:İçeridendurupdurup,küçükçığlıklargeliyordu.Yirmidakikasonra,kızlarkapıyıolancahızlarıylaaçıpdışarıfırladılar,korkudanakıllarıbaşlarındangitmişgibikoşarakyanımızageldiler.

Hepsibirdenbirbirininsözünükeserek,“Bukadıncinlerekarışmışgerçekten!”diyeanlatmayabaşladılar.“Öyleşeylersöylediki!Herşeyimizibiliyor!”

Beylerintelaşlaçektiklerikoltuklarasoluksoluğakendilerinibırakıverdiler.Dahaçokbilgiistenmesiüzerinede,falcınınonlarataçocukluklarındaneleryapıpettiklerinianlattığını,evlerindekikitapları,süsleri,hısımakrabadan,eşdosttanaldıklarıarmağanlarıbilebildiğinisöylediler.Falcıkadınonlarındüşüncelerinibileokumuş!Herbirininkulağınadünyadaençoksevdiğikişininadınıfısıldamış,enbüyükmuratlarınınneolduğunudasöylemiş!Bukezbeylerbusonikikonuüzerindebirazdahafazlaaydınlanmakiçin

direttiler,amakızlaronlarınbuyalvarmalarınakıkırkıkırgülerek,kırıtıpçığlıklaratarakkarşılıkverdiler.Annelerkızlarınınheyecanlarınıyatıştırmakiçinyelpazeleriniuzatır,uyarılarakulakasmadıklarıiçinyenidenazarlaragirişirlerkenbabalargülüşüyor,gençbeylerdeherbuyruğahazırolduklarınıyineleyipduruyorlardı.Bukargaşanınortayerinde,gözlerimlekulaklarımıntamkarşımdakimanzarayadikilmişolduğubirsırada,yanıbaşımda,“Öhem!”diyehafifbiröksürmeduydum,dönüpbakıncaSam’igördüm.

“Kusurabakmayın,Küçükhanım,çingenekarısısalondabekârbirhanımdahabulunduğunusöylüyor,onunladagörüşmedengitmeyeceğineyeminediyor.Bencebusöylediğisizolsanızgerek,başkasıkalmadıçünkü.Nediyeyimona?”

“A,giderim!”dedim.İyicedepreşenmerakımıgidermekiçinkarşımaçıkanbubeklenmedikfırsatbeniçoksevindirmiştidoğrusu.Kimsenindikkatiniçekmeden(herkesfalcınınyanındanensonçıkanoüçkızınbaşınatoplanmıştıçünkü),içerigirdim,kapıyıdaarkamdanusulcakapadım.

Sam,“İstersenizsizisofadabekleyeyim,Küçükhanım,”diyordu.“Korkarsanız,seslenirsiniz,benhemengelirim.”

“Yok,Sam,senmutfağagit.Korkmamben.”Gerçektende,hiçkorkmuyordum;yalnız,sonderecebüyükbirmerakveheyecaniçindeydim.

58.KutsalKitap,EskiAhit,Yaratılış,24:18(Rebeka,“İçefendim,”diyerekhementestisiniindirdi,içmesiiçinonauzattı.)(Y.N.)

59.Adı“GelinkuyusuZindanı”anlamınagelenEskiLondra’dabirhapishane(Y.N.)

60.(Fr.)İşteMr.Rochestergeliyor!(Y.N.)

61.(Fr.)Durum.(Y.N.)

XIX

İçerigirdiğimdekitaplıksessiz,dingindi;Sibylla62–gerçekbirSibylla’ysayani–şömineninkenarındakibirkoltuğakeyfincekurulmuşoturuyordu.Sırtındakırmızıbirpelerin,başındadasiyahbirşapkavardı...Yollubirmendilleçenesininaltındanbağlanmış,genişkenarlıbirçingeneşapkası.Masaüzerindesönükbirşamdanduruyordu.Kadınateşedoğrueğilmiş,elindekiduakitabınabenzerufakbirkitabıalevlerinışığındaokurgibiydi;çoğuyaşlıkadınlargibideokurkenmırıldanıyordu.Bengirinceokumasınıkesmedi:Bitirecekbiryerivardıanlaşılan.

Ocağınönündekihalınınüzerindedurdum;ellerimiateşetuttum.Salondaşöminedenuzaktaoturduğumiçinüşümüştümbiraz.Çoksoğukkanlıydım;zatençingeneningörünüşündehiçdeinsanıtelaşaverecekbirşeyyoktu.Şapkasınınkenarıyüzünüyarıyarıyagölgedebırakıyordu,amagenedebunungaripbiryüzolduğubelliydi.Yağlı,karabirderisivardı;şapkanınaltındandacadısaçınabenzerkarmakarışıkperçemlertaşmaktaydı.Gözlerinicüretle,dikbirbakışlagözlerimintaiçinedikti.Sonra,bakışıkadarkeskin,yüzününçizgilerikadarkababirsesle,“Ey,gelbakalım,”dedi.“Demekfalbaktırmakistersinha?”

“Bencehavahoş,teyze,”dedim.“Senistersenbakfalıma.Amaöncedensöyleyeyim:Öyleşeylereinanmamben.”

“Tamsendenumulacakbirküstahlıkbu.Bekliyordumzatenbenbunu.Kapıdaniçerigirdiğindeayaksesindenanladım.”

“Öylemi?Kulaklarınkeskinmiş,öyleyse.”“Keskindirya!Gözlerimdekeskindir,beynimde.”“Bumeslektehepsigereksana.”“Elbet...Heleseningibimüşterilerlebaşedebilmekiçin!Kız,sennedentiriltiril

titremiyorsunkarşımda?”“Üşümüyorumdaondan.”“Nedenbenzinkülgibiolmuyor?”“Hastadeğilimdeondan.”“Nedenfalbaktırmıyorsunbana?”“Aptaldeğilimdeondan.”Kocakarıbaşınıeğerek,“Kehkeh!”diyebirgüldü.Sonra,kısacık,kapkarabirpipo

çıkarıpyaktı,tüttürmeyebaşladı.Birsürebununkeyfinisürdüktensonra,ikibüklümduransırtınıdoğrulttu;piposunuağzındançekti,gözleriniateşedikerektanetanekonuştu:

“Üşüyorsun,hastasın,aptalsın!”“Kanıtla!”diyeçıkıştım.“Birkaçsözcükyeterbuna:Üşüyorsun;çünküyalnızsın,içindegömülüduranateşihiçbir

insanınyakınlığıalevlendirmiyor.Hastasın;çünküduygularınengüzeli,insanoğlunabağışlananentatlı,enyüceduygusendenuzakduruyor.Aptalsın;çünküoncaacıçekerkengenedemutluluğuyanınaçağırmaktankaçınıyorsun;onunsenibeklediğiyeredoğrubir

adımatmayabileyanaşmıyorsun.”Kocakarıgeneokısa,karapiposunuağzınagötürdü,fosurfosurtüttürmeyebaşladı.“Benimbukonaktaçalışarakekmeğimikazandığımıbiliyorsun,”dedim.“Senin

söylediklerinbukoşullaraltındayaşayanherhangibirineuyabilir.”“Bukoşullaraltında,diyorsun.Güzel,amatıpkıtıpkısınabukoşullaraltındayaşayan

başkabirinidahabulbakalım.”“İstersenbinlercekişibulabilirsinkolayca.”“Birtanedahabulamazsın.Seninhaberinyokamasenkimselerebenzemeyenbir

durumdasın.Mutluluğunçokyakınındasın...Evet,eliniuzatsanyetişebilecekkadaryakın.Bütünhammaddelerhazır...İşbunlarıbirbirinekatmakiçinbiradımatmanabakıyoryalnızca.Yazgıbuhammaddeleribirbirindenuzaktutmuşbiraz;amabirkezbirleştirdinmiartıkmutluluğunsonuyok.”

“Bilmecelişeylerianlayamamben.Ömrümdetekbirbilmeceçözmüşdeğilim.”“Dahaaçıkkonuşmamıistiyorsanavucunugösterbana.”“Paradaistersinelbette,değilmi?”“Elbetteya!”Birşilinverdim;cebindençıkardığıbirçorabıniçinekoydu,çorabınağzınabirdüğüm

çalıpgenecebinesokuşturdu.Sonrabanaelimiuzatmamıbuyurdu.Suratınıavucumadoğrueğdi,elimitutmadan,avucumugözleriyleincelemeyebaşladı.

“Çizgilerinçokince,”diyesöyledi.“Böyleavuçtanhiçbirşeyçıkaramamben.Zatenavuçdediğinnedirki!İnsanınyazgısıavucundayazılıdeğildir.”

“Bendeofikirdeyim,”dedim.“İnsanınyazgısıyüzündeyazılıdır.Alnında,gözlerininuçlarında,gözleriniçinde,ağız

çizgilerinde.Dizçökdebaşınıbanadoğrukaldır.”“Şimdigerçeğeyaklaşmayabaşladık!”dedim.“Bugidişleçokgeçmedensanainanmaya

başlayacağım.”Birkaçadımötesindedizçöktüm.Kadınateşieşeledi,korlardanbirışılpırıltısıyükseldi.

Ogerideolduğuiçinyüzübüsbütünkaranlıktakalmış,benimyüzümseaydınlanmıştı.Yüzümübirsüresüzdüktensonra,“Banabuakşamnegibiduygularlageldiğinibilmekisterdim,”dedi.“İçeridekisalonda,kibartakımındankişiler,kuklaperdesininüzerindekigörüntülergibiçevrendekıpırdarken,saatlersaatinelerdüşünür,nelerhissedersin,bilmekisterdim.Okişilergerçekteninsandeğildehayalolsalar,sendenancakbukadaruzakkalabilirler!”

“Salondaotururkençoğuzamanyoruluyorum;aradauykumgeliyor;amahiçbirzamanüzüntüduymuyorum.”

“Öyleyseseniayaktatutan,geleceğeilişkinkulağınatatlışeylerfısıldayangizlibirumudunvardemek.”

“Hiçdedeğil!Benimenparlakumudumparabiriktiripgününbirindeküçükbirkiraevindebirokulaçmak.”

“Birruhubeslemeyeyetecekbesindeğilbu!Opencereniniçindeotururken...Görüyorsunya,seninhuylarınıbile,biliyorum...”

“Hizmetçilerdenöğrenmişsinizdir.”“Hah!Kendinikurnazsanıyorsun!Kimbilir,belkidehizmetçilerdenöğrenmişimdir.

Doğruyusöylemekgerekirsebirtanesiyledostluğumvardır:GracePoole.”Buadıduyuncairkildim.“Ya!..Öyledemek?”diyedüşündüm.“Buişiniçindegerçekten

debirşeytanlıkvar,desene!”Karşımdakituhafyaratık,“Telaşakapılma,”dedi.“GracePoole’agüvenilebilir...Ağzısıkı,

sessizsedasızkendihalinde.Kimolsagüvenebilirona.Amadediğimgibi:Opencereniniçindeoturduğunsırada,açacağınokuldanbaşkahiçbirşeydüşünmezmisin?Çevrenidoldurankişilerdenhiçbirisiyleilgilendiğinolmazmı?İncelediğintekbiryüzyokmu?..Davranışlarınıhiçolmazsameraklaizlediğintekbirinsan?”

“Bütünyüzleri,bütündavranışlarıincelemektenhoşlanırımben.”“Herhangibiriniötekilerdenayırtettiğinolmazmıhiç?Biryadaikikişi?”“Olurelbet!İkikişinindavranışları,bakışlarıbiröyküanlatırgibiysebunuseyretmeye

bayılırım.”“Hangiöyküyebayılırsınençok?”“Öykülerinçeşidipekboldeğildirki!”diyegüldüm.“Hepaynıkonuüzerinekurulur

bunlar:Kuryapmalar,umutlar,verilensözler,sonundahepaynıfelaket:Yani,evlenme.”“Butekdüzekonuhoşunagitmiyorgaliba?”“Hiçilgilendirmiyorbeni.Hiçbirşeysöylemiyorbana.”“Hiçbirşeysöylemiyormu?Tutkibirhanımefendivar...Genç,yaşamdolu,kanlıcanlı,

çekici,güzel,soysopsahibi,zengin.Buhanımkızdabirbeyefendiningözlerininiçinebakıyor.Tutkisendebubeyi...”

“Evet,bendebubeyi...”“Tanıyor,belkide...Beğeniyorsun.”“Benburadakibeyleritanımıyorum.Hiçbiriylearamdatekbirkonuşmageçmedigibibir

şey.Onlarıbeğenmeyegelince...Hepsideyaefendi,kalantorbeyleryadagenç,cerbezeli,yakışıklı,şen.Amaonlarıngözlerininiçinekimistersebakabilir.Bubakışlarbenizerreceilgilendirmez.”

“Buradakibeyleritanımıyorsunha?Hiçbiriylearandahiçkonuşmageçmediha?Yabuevinefendisi?”

“Kendisişimdiburadadeğilki?”“Deryalargibibirsöz!Kurnazcabirkaçamak!EvinefendisibusabahMillcote’agitti.Bu

geceyadayarındönecek.Demekevdençıkarçıkmazsenintanıdıklarınınlistesindendeçıkıyor...Handiyseyeryüzündensiliniyor,öylemi?”

“Yok,amaseninaçtığınkonununMr.Rochester’laneilgisivar,anlayamıyorum.”“Beyleringözününiçinebakanhanımlarıkonuşmuyormuyduk?Şusonzamanlardada

Mr.Rochester’ıngözlerininiçineokadarçokbakılıyorkizavallıgözlerdolmuş,taşıyorsanki!Hiçayrımsamadınmıbunu?”

“Konuklarındanyakınlık,iltifatgörmekMr.Rochester’ınhakkıdır.”“Hakkıolduğuhiçkuşkusuz!Ama,hiçdikkatetmedinmi,bukonaktakisongünlerde

söylenenaşk,evlilikmasallarındanencanlısı,enhareketlisiMr.Rochesterüstünedir?”“Dinleyeninmerakıanlatanındilinehızverir,”dedim.Kendikendimekonuşurgibi

söylemiştimbunu.Çingenekadınıntuhafkonuşmaları,oacayipsesi,davranışıbenibirdüşdünyasınadaldırmışgibiydi.Kadınındudaklarındandökülenhercümlebenibiröncekindendahaçokşaşırtıyordu.Öylekisonundabirgizemağıylasarılmışgibioldum.Haftalardanberigönlümünbaşucundaoturanbirgörünmezruhbütünduygularımıizlemişdebiryanayazmıştısanki.

Çingenekadın,“Dinleyeninmerakı!”diyebenimsözlerimiyineledi.“Evet,Mr.Rochestersaatlersaatioturuyor,onefisdudaklarınanlattığınımerakla,hevesledinliyor.Odudakların

daböylebirdinleyiciyebirçokşeyleranlatmaktanbüyükzevkduyduğubellioluyor.Mr.Rochesterkendisiniböylehergünoyalayıpeğlendirdiğiiçinohanımaçokminnettargörünüyor.Hiçayrımsamadınmısenbunu?”

“Minnettarmı?Benonunyüzündeminnetifadesigördüğümüanımsamıyorum.”“Demekkibakıyor,inceliyorsun!Peki,minnetifadesigörmedinseneifadesigördün

bakalım?”Sesimiçıkarmadım.“Aşkifadesigördün,değilmi?Geleceğidüşününceonunevlendiğini,aldığıkızınçok

mutluolduğunugördün.”“Hıh!Okadardauzunboyludeğil!Seninbüyücülüğünherzamansökmüyordemek!”“Negördünbakalımöyleyse?”“Seniilgilendirmez.Benburayasorusormayageldim,sorguyaçekilmeyedeğil.Mr.

Rochester’ınevleneceğikesinmiyani?”“Evet.DilberBlancheIngram’la.”“Yakınzamandamı?”“Görünüşebakılırsaböylebirsonuççıkarılabilir.Sonderecemutluolacaklarındanda

hiçkuşkumyok.Senbundankuşkuduyuyorsun,amabuküstahlığındanötürüsanacezavermekgerek.Böylealımlı,akıllı,hünerlibirhanımısevmemekMr.Rochester’ınelindeolamaz.Hanımdaonuseviyordur.Onunkendisinisevmesedekesesinisevdiğibelli.Rochester’larınservetini,mülkünüdüşündükçeağzınınsuyuakıyor,bunubiliyorum.Ama(Tanrıgünahımıbağışlasın),birazöncehanımkızabukonudaöylebirşeysöyledimkibütünkeyfikaçtı.Suratındandüşenbinparçaolacakneredeyse!Mr.Rochester’ınkulağınıbükmekisterim:Dikkatliolsun.Kızımızınkarşısınadahazengin,dahavarlıklıbiristeyençıkarsabeyimizinpabucudamaatıldıdemektir!”

“Ama,teyzeciğim...BurayaMr.Rochester’ınfalınıdinlemeyegelmedimben.Kendifalımabaktırmayageldimoysasenbanahiçbirşeysöylemiyorsun.”

“Seninfalındahaoturmamış.Yüzünebaktımda...Birçizgiöbürününzıddınısöylüyor.Alınyazınsanabirölçümutlulukbağışlamış...Bukadarınıbiliyorum.Amabunubuakşamburayagelmedendebiliyordum.Yazgın,seninmutluluğunudikkatleayırmışbirköşeye.Eliniuzatıpdabunukavramaksanabakıyor.Bunuyapacakmısın?Benimincelediğimsoruniştebu!Genedizçökbakayımşuhalınınüstüne.”

“Uzunetme,ama!Ateşyakıyorbeni.”Dizüstüçöktüm.Çingenekadınbanadoğrueğilmedi.Arkasınayaslanaraksüzdü

yüzümü.Biryandandamırıldanıyordu:“Alevyanıpsönüyorgözlerinde.Çiytanelerigibiışıldıyor,bakışlarınifadesidurmadan

değişiyor.Gülmediğiyerdeüzgün.Gözkapaklarıbelirsizbiruykuylaağırlaşmışki,buyalnızlığınverdiğihüznübelirtir.Şimdidekaçıyorbugözlerbenden.Pekincelenmeyegelemiyorlar.Busonuçlarındoğruluğunualaylıbirbakışlayadsımayayelteniyor;duygulu,üzgünolduğunuüstlenmeyeyanaşmıyor.Amabuonur,buçekingenlikbenimdüşüncelerimikesinleştirmeyeyarıyor.Beğendimbugözleri.Dudaklaragelince;aradagülmektenhoşlanıyor.Beynindekidüşünceleriortayavurmaktanhiçkorkmuyor,amagönülleilgilideneyimlerkonusundasessizkalacağınısanırım.Biçimli,ifadeli,anlamlıbirağızbu.Yalnızlıkiçinyaratılmışdeğil!Çokkonuşupçokgülmesigerekenbirağız.Başlıcakonusunundainsansevgisiolmasıgerek...Buağızdaiyi.

Yüzçizgilerindeaçıkbirşansıönleyecektekşeyolarakyalnızcaşualnıgörüyorum.Bu

alınsanki:‘Yaşamkoşullarıveonurumgerektirsebenyalnızdayaşayabilirim.Mutlulukalabilmekiçinruhumusatmamagerekyok!’diyor.‘Bütündışnimetlerbendenuzaktutulsayadakarşılığındabenimveremeyeceğimbirfiyatistensebile,içimdeTanrıvergisiöylebirzenginlikvarkibeniyaşatmayayeter,’diyor.Evet,bualındiyorki:‘Benimiçimdekiussımsıkıdurur,dizginlerideelindetutar.Duygularıngemiazıyaalarakkorkunçuçurumlaradoğrusürüklenmesineolanakvermez.Tutkularaslındaçılgındır;bırakırsantozudumanakatarlar.İsteklerdekendihallerinekalsa,birsürüboşhayallere,kofumutlarakapılırlar.Amabenimiçimdekiushertartışmadaensonsözüsöyler.Kasırga,deprem,yangıngelipgeçebilirbaşımdan...Amabenvicdanınbuyruklarınıyorumlayanoyavaş,serinsesingösterdiğiyoldanayrılmam.’İşteböylediyorseninalnın...Aferinsana,alın!Senindüşüncelerinesaygıgöstereceğim.Bentasarılarımıkurdum.Bencehaklıdır,doğrudurbutasarımlar;çünkükurarkenvicdanınbuyruklarına,usunöğütlerinekulakverdim.Sunulanmutlulukkadehindetekbirutançtortusu,tekbirpişmanlıktadıbulunursaruhlarnasılsöner,renklernasılhemensolar,biliyorum.Özveri,acıduygular,uygunsuzişler...Banagöredeğil!Mutlulukvermekistiyorum,kanlıgözyaşlarınınakmasınayolaçmakdeğil.Mutlulukekipgülücük,sevgi,tatlısözbiçmekistiyorum...

Amayeter!Birtürmutlulukcinnetigeçirdimdesayıklıyorumgaliba.Şimdi,şudakikayıadinfinitum63uzatabilmeyinekadaristerdim!Amacesaretimyok!Şuânakadarkendimipekiyiçekipçevirdim.Kendikendimeverdiğimsözlereuygundavrandım.Dahailerigidersemirademindışınaçıkabilirim.Ayağakalk,JaneEyre...Yanımdangitartık.Oyunbitti,perdekapanıyor!”

Neredeydim?Uyanıkmıydım,yoksauyuyormuydum?Düşmügörmüştüm?Hâlâdüşmügörüyordum?Kocakarınınsesideğişivermişti.Konuşması,davranışı,herşeyioandabanaaynadagördüğümkendiyüzümkadar,kendisesim,konuşmamkadartanıdıktı.Ayağakalktım,amagitmedim.Ondanyanabaktım.Ateşikarıştırıpalevlendirdim,genebaktım.O,mendiliyleşapkasınıyüzüneyaklaştırıpörttü,eliyleçıkıpgitmemiimledi.Şöminedeparlayanateş,uzananeliniaydınlatmıştı.Şimdidikkatkesilmiş,gözlerimi,birşeylerkeşfedebilmekiçindörtaçmışolduğumdan,bueliosaatayrımsadım.Acuzeelifalandeğildibu!Kalın,güçlüparmaklarıyladinçbireldi;serçeparmağındagenişbiryüzükışıldıyordu.Önedoğrueğilerekbaktım;şimdiyekadarbelkiyüzlercekezgörmüşolduğumtaşıtanıdım.Kadınınyüzünebaktımgene.O,şimdibaşınıöteyanaçevirmekşöyledursun,tersine,şapkasını,mendilinideçıkarıpatmış,yüzünüileriuzatmıştı.

Otanıdıkses,“Peki,Jane,tanıyabildinmibeni?”diyesordu.“Birdeşukırmızıpeleriniçıkarırsanız,efendim...”“Bağıdüğümolmuşda...Yardımetbana.”“Koparın,gitsin.”“Pekiöyleyse...‘Açıl,kilitaçıl!’64”Efendim,çingenekılığındansıyrılarakortayaçıkıverdi.“Kusurabakmayınamaefendim...

Bunetuhafişböyle!”“Amaiyibaşardımdeğilmi?Doğrusöyle?”“Ötekihanımlarakarşıdurumuiyikıvırdınızsanırım.”“Sanakarşıkıvıramadım,öylemi?”“Banakarşıbirçingenekadıngibidavranmadınızki!”“Negibidavrandımöyleyse?Kendimgibimi?”“Odadeğil...Anlaşılmazbirtutumtakındınız.Kısacası,yanılmıyorsambenimağzımdan

lafalmayaçalışıyordunuz,efendim.Saçmasapanşeylersöylüyordunuzkibenilerigerikonuşayımdiye.Hiçdedürüstbirdavranışdeğilbu,efendim.”

“Benibağışlıyormusun,Jane?”“Birdüşünüptaşınmadansöyleyemem.Kendimipekgülünçbirdurumasokmamışsam

sizihoşgörmeyeçalışırım.Amadoğrudeğildibuyaptığınız.”“Hiçmeraketme,Jane...Pekusturuplukonuştun...Dikkatli,suyasabunadokunmadan,

sağduyululaflarettin.”Konuşmamızıaklımdangeçirincebendebusonucavardım.Avutucubirdüşünceydibu.

Yalnıznevarki,görüşmemizintabaşlangıcındanberitetikteydim,işiniçindebiroyunsezergibiolmuştum.Çingenelerin,falcılarınbusözdekocakarıgibikonuşmadıklarınıbiliyordum.Sonra,onunsesinideğiştirmeye,yüzünüsaklamayaçalışmasıdagözümdenkaçmışdeğildi.Ancak,GracePoole’dankuşkulanmıştımben...Ocanlıbilmece,ogizleringizi!Mr.Rochesteraklımınucundanbilegeçmemiştidoğrusu.

“E,nelerdüşünüyorsunböyle,arpacıkumrusugibi?”diyesordu.“Ociddigülümseyişneanlamageliyor?”

“Şaşkınlık,efendim.Sizeşaşıyorum,dahaçokda,aldanmadığımiçinkendikendimikutluyorum...Artıkgidebilirim,değilmi?”

“Yok,kalbirdakika.Şusalondakilerneleryapıyor,anlat.”“Çingenekadınıkonuşuyorlardır,sanırım.”“Oturbiraz.Nelerdediklerinibilmekisterim.”“Pekkalmasamiyiolur,efendim.Saatonbiregeliyorolsagerek.Ha...Bakın,şimdi

aklımageldi...BugünsizgittiktensonraThornfield’ebiryabancıkonukgeldi.Haberinizvarmıbundan?”

“Yabancımı?Yo...Kimacaba?Benimhiçbirbeklediğimyoktu.Gittimisonra?”“Hayır,efendim.Sizinçokeskidostunuzolduğunu,buyakınlığınızagüvenereksiz

gelinceyekadarbekleyeceğinisöyledi.”“Bakhele!Peki,kimmiş,söyledimi?”“Mr.Mason’muş,efendim.AntilAdaları’ndangeliyormuş.Jamaika’dakiSpanish

Town’dan,yanılmıyorsam.”Efendimyanıbaşımdaduruyordubusıra.Benibirsandalyeyeoturtmakisteyerekelimi

tutmuştu.Bengelenyabancınınadınısöylersöylemezparmaklarıbirkasıntıylabileğimesımsıkıyapıştı,dudaklarındakigülümseyişdondu,soluğubirdenkesilirgibioldu.

“Hastamısınız,efendim?”diyesordum.“Jane,beynimdenvuruldumben...Beynimdenvuruldum,Jane!”dedi.Sendeliyordu.“Banayaslansanız,”dedim.“Birkezdahadayanmıştımseninomzuna,Jane.Bırakgenedayanayım.”“Elbet,efendim.Kolumadagirin,isterseniz.”Oturdu,benideyanınaoturttu.Elimiiki

eliarasınaalmış,ovuşturuyor,sonderecedertli,tasalıbirifadeyleyüzümebakıyordu,“Küçükarkadaşımbenim!”dedi.“Issızbiradadaseninlebaşbaşaolmakisterdim.Dertlerimden,öfkelerimden,korkunç,iğrençanılarımdansıyrılabilmekisterdim.”

“Sizebiryardımdabulunabilirmiyim,efendim?Sizehizmetedebilmekiçinömrümüfedaederim.”

“Jane...Yardımgerekiyorsabunusendendileyeceğim.Bunainanabilirsin.”“Teşekkürederdimefendim.Neyapılacağınısöyleyinbana.Elimdengeldiğince

başarmayaçalışırım.”

“Öyleyse,banayemeksalonundanbirkadehşarapgetiriver.Herkesmasayaoturmuşolsagerekşimdi.Bakbakalım,Masondaonlarlamı,neleryapıyor,gelbanaanlat.”

Yemeksalonunagittim,onundediğigibiherkesiyemektebuldum;yalnız,masabaşındadeğildiler.Yemekaçıkbüfeolarakhazırlanmıştı;herkestabakları,bardaklarıellerinde,kümekümedağılmıştı.Herkesinkeyfiiyiceyerindegörünüyordu,gülüşüpkonuşmalaryolundaydı.Mr.MasondaşömineninyanındaAlbayDentvekarısıylakonuşmaktaydı;onundaherkesgibişenşakrakbirhalivardı.Birbardağaşarapdoldurdum(BlancheIngram’ınbeniçatıkkaşlasüzdüğünügördüm;haddimedüşmeyenbirişyaptığımısanıyorduanlaşılan!)genekitaplığadöndüm.Efendiminodeminkikorkunçsolgunluğugeçmiş,eskisert,azimlihaligerigelmişti.Bardağıelimdenalarak,“Seninsağlığınaiçiyorum,İyilikPerisi!”dedi.“Jane,neyapıyoriçerdekiler?”

“Gülüşüpkonuşuyorlar.”“Tuhafbirhaberalmışgibiciddi,meraklı,şaşkınbirdurumlarıyokmu?”“Hiçyok,efendim.Şakalaşmalar,kahkahalargırlagidiyor.”“YaMason?”“Odaneşeliydi.”“Bütünosalondakilertekvücutolarakgelipbenimyüzümetükürselersenneyapardın,

Jane?”“Elimdengelseonlarıkapıdışarıederdim,efendim.”Mr.Rochesterşöylebirgülümsedi:“Yadabenşimdisalonagirsem,onlarbanasoğuk

soğukbaksalar,aralarındaalaylıbirşeylersöyleseler,sonrabirerbirerbenibırakıpgitseler...Ozamanneyapardın?Sendeonlarlagidermiydin?”

“Nemünasebet,efendim!Öylebirdurumdasizinyanınızdakalmakbelkidahahoşumagiderdi.”

“Beniavutmakiçinmi?”“Evet,efendim,siziavutmakiçin...Elimdengeldiğince.”“Yasenibenimyanımdakalmaktanalıkoyanbiryasakçıkarsalar?”“Böylebiryasaktanbenimhaberimbileolmaz.Olsadavızgelirbana!”“Demek,herkesinsenikınamasınabenimuğrumagöğüsgererdin,öylemi?”“Bağlılığımıhakedenherhangibirdostumiçinyapardımbunu,efendim.”“Şimdigenesalonadön.UsulcaMason’ınyanınasokul.Benimgeldiğimi,onugörmek

istediğimikulağınafısılda.Al,burayagetironu.Ondansonragidebilirsin.”“Peki,efendim.”Onundediğiniyaptım.Salondakilerinşaşkınbakışlarıarasında,aralarındangeçerek

Mason’ınyanınagittim;diyeceğimidedim,sonraonunönündenyürüyüpdışarıçıktım.Onakitaplığıgösterdim,benyukarıçıktım.Geçbirsaatte(benyatalıepeyoluyordu),konuklarınyatakodalarınaçekildikleriniduydum.Efendiminsesinitanıdım.“Şuradan,Mason,işteseninyatakodan,”diyordu.Neşelikonuşmuştu.Onunbuşensesiiçimirahatlattı,çokgeçmedenuykuyadaldım.

62.YahudiveHıristiyaninanışındakabulgören,yakıngeçmişteyaşanmışolaylarıbilerekgüvenkazanan;sonradageleceğeilişkinkehanetlerdebulunanmitolojikkahraman,kâhin.(Y.N.)

63.(Lat.)Sonsuzadeğin.(Y.N.)

64.Shakespeare’inKralLearoyunundanbirreplik.(Y.N.)

XX

Herzamanhemperdeleri,hemdegüneşliğiörter,öyleyatarım,ogeceunutmuşum.Dolunaybütünparlaklığıylayükselip(güzel,açıkbirgeceydi),pencereminkarşısınagelince,oşahanebakışlarıbeniuyandırdı.Geceninbugeçsaatindeuyanıpgözlerimiaçıncaayınbillurgibiduru,gümüşibeyaztekerleğinigördümkarşımda.Güzeldi,amayabancıbirdünyanınayıgibiydi.Yatağımdayarıdoğruldum,güneşliğiindirmekiçinelimiuzattım.

Tanrım!Onehaykırıştıöyle!ThornfieldMalikânesi’nibirboydanbirboyadolaşanyabanıl,keskin,tizbirbağırış

geceninbütünsessizliğini,durgunluğunuikiyeböldüsanki.Nabzımdurmuş,yüreğimatmazolmuş,uzanankolumtutularakhavadakalakalmıştı.

Çığlıkduyulmazoldu,sonrasessizlik...Zatenbukorkunççığlığıatanyaratığınikikezüstüstehaykırmasınaolanakyoktu:Enıssızdağbaşındakienmüthişcanavarınboğazındanbileböylebirhaykırışarkaarkayaikikezkopamazdı!Bubiçimbağıranyaratığın,birdahabağırabilmekiçinbirsüredinlenmesigerekirdi!

Üçüncükattanyükselmiştibuçığlık...Yukarıdangelmişti.Orada–evet,benimodamınhemenüzerinde–şimdibirboğuşmaolduğunuduyuyordum.Çıkanseslerebakılırsakıyasıyabirboğuşmaydıbu.Yarıboğukbirses,çabukçabuk,“İmdat!İmdat!İmdat!”diyebağırdı.

“Gelenyokmu?”Tavandangelenpatırtılarbuaradaboğuşmanınbütünkorkunçluğuylasürüpgittiğinibelliediyordu:“Rochester!Rochester!Tanrıaşkınagel!”

Birodakapısıaçıldı.Koridordaayakseslerikoşuştu...Dahadoğrusuuçtu.Yukarıdakipatırtılarabirüçüncükişininayaksesieklendi.Birşeydüştüyere,sonrabirsessizlik.Dehşettenelimayağımtitrerken,genedebirşeylergeçirdimsırtıma,dışarıçıktım.Herkesuyanmış,herodadankorku,şaşkınlıkseslerigeliyordu.Kapılarbirerbireraçılmaya,kafalardışarıuzanmayabaşladı.Sonrakoridorürkmüş,meraklanmışkonuklarladoldu.Beylergibihanımlardayataklarındançıkıpdışarıuğramışlardı.Dörtbiryandan:“Ah,neydio?..Kimyaralandı?..Neoldu?..Birışıkyaksanıza!..Yangınmıvar?..Eşkıyamıbastı?..Nereyekaçsak?..”çığlıklarıbirbirinekarışıyordu.Ayışığıolmasazifirîkaranlıktakalacaktık.Herkesneyaptığınıbilmedenöteyeberiyekoşuyordu.Kimisidebirbirinesokuluyordu.Sendeleyenler,ağlayanlar...Biranababagünü!..

BiraraAlbayDent,“Rochesterhangicehennemde?”diyebağırdı.“Yatağındabulamıyorum.”

Bunakarşılıkefendimin,“Geliyorum!Geliyorum!”diyensesiduyuldu.“Sakinolun.Durunbiraz!”

Balkonlukoridorunkapısıaçılarak,içeriyeelindebirşamdanlaMr.Rochestergirdi.Yukarıkattangeliyordu.Hanımlardanbirikoşarakonunkolunasarıldı.MissIngram’dıbu.

“Çokfecibirşeyoldu,sanırım,”diyordu.“Amane?Söyleyinbize!Kötüdeolsaanlatın.”Mr.Rochester,“İyi,amabeniçekiştiripboğmamanızkoşuluyla!”dedi.Eshtonkız

kardeşlerşimdionasarılmışlardı,ikianneLadyde,genişsabahlıklarıiçinde,pupayelkenikigemi,onadoğruyaklaşmaktaydılar.

Mr.Rochester,“Hiçbirşeyyok!Hiç!”diyebağırdı.“KuruGürültü65oyunununprovasınıyapıyoruz.Hanımlar,uzakdurunbenden,yoksakarışmamha!”

Gerçektendetehlikelibirhalgelmiştiüzerine;okaragözleriateşpüskürüyordu.Belirlibirçabaylasakinleşerek,“Hizmetçilerdenbirikâbusgörmüş...Durumbundanibaret!”diyeanlattı.“Sinirli,kuruntulubirkadındır.Rüyasınıgerçeksanıphortlakfalangördüğünüsanmışolacakkikorkudankrizlergeçirmiş...Şimdi,çokricaediyorum,hepinizodalarınızaçekilipyatın;çünküortalıkyatışmadıkçakadıncağızlameşgulolmamızaolanakyok.Beyler,birzahmet,sizörnekolunhanımlara.BlancheIngram,yersizkorkularakapılmayacakkadaryiğitolduğunuzuherkesegöstermektençekinmezsinizsanırım.Amy,Lousia,çiftekumrularımbenim,hadiyuvanızadönünartık.Hanımefendiler,sizlerdebusoğukyerdebirazdahaoyalanırsanızüşütüphastaolursunuz.”

İşteböyle,hemrica,hemdebuyrukla,efendim,konuklarınınodalarınadönmelerinisağladı.Bensebuyrukbeklememiş,nasılkimsedenhabersizdışarıçıkmışsam,geneöylekimseyegörünmedenodamagirmiştim.Amayatmadım.Yenibaştan,dikkatlegiyindim.Oçığlıktansonrakiboğuşmapatırtılarını,imdatseslerinibendenbaşkaduyanolmamıştıbesbelli;çünkügürültütambenimüstümdekiodadangelmişti.Onuniçin,benkonağadehşetsalanolayın,birhizmetçiningördüğükâbustanibaretolmadığından,efendiminbunusaltkonuklarınıyatıştırmakiçinuydurduğundanemindim.Böylece,herhangibirivedidurumdahazırbulunabilmeküzeregiyindim.Sonra,uzunzamanpencerebaşındaoturaraksessizsessizbahçeyi,ayıngümüşlediğitarlalarıseyrettim.Birşeylerbekliyordum,amane?Bunubendebilmiyordum.Ogaripçığlığı,oboğuşmaları,imdatçağırışlarınımutlakabirikinciolayizleyecekmişgibigeliyorduiçime.Amayok...Eviniçiniyenibaştansessizlik,sakinlikkapladı.Bütünmırıltılar,kıpırtılaryavaşyavaşdindi,birsaatiçindeThornfieldMalikânesi’negenebirçölsessizliğiçöktü.Buaradaayufkadoğrusarkmış,batmaküzereydi.Soğukta,karanlıktaoturmaktanbıkmıştımartık.Öylece,giysilerimleyatağınüzerineuzanıpyatmayakararverdim.Pencerebaşındanayrılıpusulcakaryolamadoğruyürüdüm.Tamayakkabılarımıçıkarmaküzereeğilmiştimkibirel,sakınarak,usulca,kapıyıtıklattı.

“Benimiistediniz?”diyeyavaşçasordum.Beklemekteolduğumses,yaniefendiminsesi,“Uyanıkmısın?”diyesordu.“Evet,efendim.”“Giyinikmisin?”“Evet.”“Öyleyse,sessizcegel.”Sessizcedışarıçıktım.Mr.Rochester,elindebirşamdanlakoridordaydı.“Sanaihtiyacım

var,”dedi.“Şöylegel.Yavaşyürü,telaşetmekisesçıkmasın.”Pabuçlarımınaltıinceydi.Yolkilimininüzerindebirkedisessizliğiyleilerledim.Efendim

koridorboyuncasessizcesüzülerekmerdivenitırmandı,ouğursuzüçüncükatınbasık,karanlıkkoridorundadurdu.Bendeonunyanıbaşındadurdum.

“Odandasüngervarmı?”diyefısıldayaraksordu.“Var,efendim.”“Naneruhufalandavarmı...Baygınlığakarşı?”“Var.”“Git,ikisinial,gel.”Dönüplavabodansüngeri,çekmecelerinbirindennaneruhunuelyordamıylabuldum,

geneyukarıkataçıktım.Mr.Rochesterkoridordabeklemekteydi.Elindetuttuğuanahtarlao

ufak,koyurenkkapılardanbirineyürüdü,anahtarıdeliğegeçirdi,durupbanadoğrudöndü:“Kangörmekfenalıkverirmisana?”

“Peksanmıyorum.Şimdiyekadarhiçgörmedimama.”İçimürpermiştibunusöylerken;amafenalıkgelmemiştiüzerime.

“Senverbanaelini,”dedi.“Birdeseninbayılmanıgözealamam.”Elimielineverdim.“Sıcacık,titremeyenbirel,”dedi.Anahtarıçevirdi,kapıyıaçtı.

Buodayıdahaöncedende,Mrs.Fairfax’inbanaevigezdirdiğigüngördüğümüanımsıyorum.Duvarlarındanakışlıperdelervardı.Perdelerdenbirişimdiaçılmış,arkadagizliduranbirkapıortayaçıkmıştı.Bukapıaçıktı,içodadandışarıbirışıkvuruyordu,köpekkavgasınıandıranhırıltılı,homurtulubirsesdegeliyordu.Mr.Rochesterelindekişamdanıbırakarakbana,“Birdakikabekle,”dedi,odayageçti.

Onungirişinibirkahkahakarşıladı.ÖnceyüksekbaşlayanbukahkahagitgidealçalarakGracePoole’unoünlü,şeytansı“hah-hah”ıylasonbuldu.İçerideovardıdemek!Birininalçakseslebirşeylersöylediğiniduydum.SonraMr.Rochesterçıktı,arakapıyıardındankapadı:“Gel,Jane.”

Kapalıperdelerleodanınönemlibölümünügözdengizleyenkocamankaryolanınöbüryanınadolandım.Karyolanınbaşucundakikoltuktabiradamoturuyordu.Giyinikti,amaceketsizdi,hiçkımıldamıyordu.Mr.Rochesterşamdanıonunyüzünedoğrukaldırdı,bucansızgibigörünensolukyüzde,ogüngelmişolanyabancıyı,yaniMr.Mason’ıtanıdım.Kollarındanbirininyeninindekanabulanmışolduğunugördüm.

Mr.Rochester,“Şamdanıtutuver,”dedi.Benşamdanıelimealıncaogidiplavabodanbirleğensugetirdi.“Şamdanıbırak,leğenitut.”

Dediğiniyaptım.Efendim,süngerialıpsuyabatırarakoölüyüzünebenzeyenyüzüıslattı.Naneruhunuistedi,yabancınınburundeliklerinedoğrututtu.ÇokgeçmedenMr.Masongözleriniaçtı,yavaşçainledi.Mr.Rochesteronungömleğiniaçtı;yabancınınkolu,omzusargıiçindeydi,sargılarınarasındandadurmadankanlarsızıyordu.Efendimbunlarısildi.

Masonmırıltıyla,“Tehlikevarmı?”diyesordu.“Yokcanım!Küçükbirsıyrık.Kendiniböylebırakıverme,oğlum!Dayanbiraz.Şimdi

kendimgidipdoktorgetireceğimsana.Yarınsabahakadarburadangidebilecekdurumageleceğiniumuyorum...Jane!”

“Efendim!”“Senibir,belkideikisaatiçinbubeyinbaşındabırakacağım.Kangeldikçeböylesilersin

süngerle.Baygınlıkgeçirecekolursa,şusehpanınüzerindekibardağıdudaklarınadayar,naneruhunudakoklatırsın.Herneolursaolsunonunlakonuşmayacaksın...Sende,Richard,konuşmayakalkarsanhayatınlaoynamışolursun.Helebirağzınıaç...Kendiniyor,heyecanlan...Başınageleceklerebenkarışmam.”

Zavallıyaralıgençinledi.Konuşmakşöyledursun,yerindenkımıldayacakgücüyokgibiydi.Ölümkorkusuyadabaşkabirkorkuonufelceuğratmıştısanki.Efendim,şimdikanlanmışolansüngerielimeverdi,bendesargılardansızankanlarısilmeyebaşladım.Efendimbiransüzdübeni.Sonra,“Unutma!Konuşmakyok!”diyerekdışarıçıktı

Anahtarınkilittedöndüğünüişitince,onunayakseslerideuzaklaşarakduyulmazoluncaiçimbirtuhafoldu.Böylece,kendimiüçüncükatta,bukatıngizemliodalarınınbirindehapisolarakbuldum.Önümdesolgun,kanlıbirgörüntüvardı;canavarbirkatildenbenibirtekkapıayırmaktaydı.İştebukandondurucuydu!Başkaherşeyekatlanabilirdim,amaGrace

Poole’unkapıyıkırıpüstümeatıldığınıdüşündükçetüylerimdikendikenoluyordu.Çaresiz,nöbetitutacaktım.Karşımdakibuadamı–buölüyüzünü,konuşmasıyasakolan

bumasmavi,kıpırtısızdudakları–birkapanıpbiraçılan,kimikezçevrededolaşıpkimikezbenimüzerimesaplananbukorkuylacamlaşmışgözleri,çaresizseyredecektim.Elimileğendekikanlısuyabatırıpçıkararak,durmadansızankanları,çaresiz,silecektim.Gitgideeriyenmumunışığınınsönükleştiğini,işlemeli,antikaperdelerinüzerindekigölgelerinuzayışını,okocaman,eskikaryolanınperdeleriarasında,karşımdakidevboyludolabınkapılarıüzerindegaripkaraltılarıntitreyişini,çaresiz,görecektim.

Dolabınüzerineİsa’nınonikiHavarisininportreleridonukrenklerle,asıkyüzlerleçizilmişti,üzerlerindedesiyahbirçarmıhagerilmişHz.İsayükselmekteydi.DurmadandeğişenışıkgölgeoyununagörebiransakallıhekimLukakaşlarınıçatar,derkenYuhanna’nınuzunsaçlarıürperir,sonrahainYahuda’nınşeytanabenzeryüzücanlanırgibioluyordu.

Bütünbunlarınarasında,kulaklarımdakirişteydi.İçodadakiyaratığın(canavarmıydı,yoksaifritmi?)kıpırtılarınadurmadankulakkabartıyordum.Mr.Rochester’ıngiripçıkmasındansonraortalıkyatışmışgibiydi.Ogeceyalnızca,uzunaralıklarla,üçsesduydum:keskinbirgıcırtı,oköpekhomurtusunabenzerhırıltınınkısabiryinelenmesi,derinbirinsaniniltisi.

Sonra,kendidüşüncelerimderahatvermiyordubana.Buücramalikânedeyaşayanbunebiçimbircanavardıkionuevinefendisibileçıkarıpatamıyordu?Bunebiçimbiresrardıkigeceninenıssızsaatlerindekimizamanateş,kimizamandakanhalindepatlakveriyordu?Sıradanbirkadınınyüzünü,gövdesinitaşıyanbunebiçimyaratıktıkibazenalaycıbirifritin,bazenazgınbirköpeğin,bazendeleşyiyenyırtıcıbirkuşunsesleriniçıkarıyordu?Şimdiüzerineeğilmişolduğumbuadam–bubasmakalıp,kendihalindeyabancıkişi–budehşetağınanasılolmuşdadüşmüştü?Okudurganyaratıkonanedensaldırmıştı?Sonra,buadam,aşağıdaodasındamışılmışıluyumasıgerekirkengeceninbusaatindeevinbubölümündenearıyordu?Mr.Rochester’ınonaaşağıdabirodaverdiğiniduymuştum...Öyleyken,nedençıkmıştıbukata?Şimdideuğradığımüthişsaldırıyakarşınnedenhiçöfkelenmiyordu?Efendiminbuişiörtbasetmeçabasınanedenböylesesçıkarmadanboyuneğiyordu?Efendiminbuişiörtbasetmeyeçalışmasınedenilerigeliyordu?Birkonuğusaldırıyauğramış,dahaöncedekendicanınakastedilmişti;oisebusaldırılarınikisinidegizlitutmak,unutturmaksevdasındaydı.SonrayabancınınsankiMr.Rochester’ınbuyruğualtındaolduğunudagörüyordum.Efendiminüstüniradesikonuğunungevşekliğinitümüyleçekipçeviriyordu.Aralarındageçenbirkaçsözcükbenimbunuanlamamayetmişti.EskidenberiMason’ınsessizyaradılışının,Mr.Rochester’ınetkisialtındakaldığıbellibirşeydi.Öyleyse,Mason’ıngeldiğiniduyuncaefendiminkapıldığıtelaş,üzüntünedendi?Birsözüyleçocukgibiçekipçevirebildiği“başınavur,ağzındanlokmasınıal”yaradılışlıadamınyalnızcaadınıduymakbileacababundanbirkaçsaatönceonunedenyıldırımlavurulmuşadöndürmüştü?“Jane,beynimdenvuruldumben!Beynimdenvuruldum,Jane!”derkenkihali,okülgibibenzihiçgözümünönündengitmiyordu.Omzumayaslanankolununnasıltitrediğiniunutamıyordumbirtürlü.Efendiminazimliruhunu,güçlügövdesinibuderecesarsan,sudanbirşeyolamazdı!

Gecesaatleriuzadıkçauzuyor,durmadankanyitirenhastaminleyerekayılıpbayılıyor,nesabaholmakbiliyor,nedebirimdatgeliyordu.İçimden,“Nezaman?”diyesorupduruyordum.BardağıkaçkezMason’ınobembeyazdudaklarınadayadım,naneruhunukaç

kezkoklattım.Çabalarımboşagidergibiydi.Yabedensel,yaruhsal,yakanyitimiyadaherüçübirden,adamcağızıhızlabitkindüşürmekteydi.Öyleiniminiminliyorduki,öyledebitkin,perişan,kendindengeçmişbirhalivardıkiölmeküzereolmasındankorkuyordum.Onunlakonuşmamdayasaktı!

Derkenmumtamameneriyipsöndü.Ozaman,pencereperdelerininkıyısındasolgunışıkçizgilerigördüm:Şafaksökmeküzereydi!Azsonrataaşağıdan,avludakikulübesinden,Kılavuz’unhavladığınıduydum,umutlarımyenidencanlandı.Boşunadadeğil!Beşdakikasonrakapıdaanahtarındöndüğünüduydum;uzunnöbetiminsonaerdiğinianladım.Bunöbetikisaattençoksürmüşolamazdı,amabanahaftalarkadaruzungelmişti!

Mr.Rochesteriçerigirdi.Yanındadaalıpgetirmeyegittiğidoktorvardı.“Banabak,Carter,eliniçabuktutacaksın,”dedi.“Yarayısarıpsarmalamak,hastayıaşağıindirmekfalaniçinsanatoputopuyarımsaatveriyorum.”

Doktor,“Amahastayerindenkaldırılabilecekdurumdamı?”diyesordu.“Hiçkuşkunolmasın.Ciddibirşeydeğil.Yalnızsinirlerizayıf.Moralvermekgerekona.

Hadibakalım,işbaşına.”Mr.Rochesterpencereninperdelerini,kalıngüneşlikleriaçarakiçeriyeışıkdolmasınısağladı.Sabahınnedereceyakınolduğunugörüncehemsevindim,hemşaşırdım.Pespembeışınlargündoğusununuraboğmayabaşlamıştı.EfendimpencereyiaçtıktansonraMason’ladoktorunyanınayaklaştı,arkadaşına,“Ey,arkadaş,nasılsınbakalım?”diyesordu.

Masonölgünbirsesle,“Dişişeytan...Bitirdibeni!”dedi.“Yokcanım!Sıkdişini!İkihaftasonraizibilekalmaz!Şimdibirazkanyitirdindeondan.

Carter,söyleşunadurumundabirtehlikeolmadığını.”Dr.Cartersargılarıçözmüştü.“Bunurahatbirvicdanlasöyleyebilirim,”dedi.“Yalnız,

keşkeburayadahaöncegelebilmişolsaydım.Ozamanbukadarkanyitirmezdi.Ama...Budanesi?Omuzdabıçakyarasındanbaşkaizlerdevar...Dişizlerivar!”

Mason,“Isırdıbeni!”diyesöylendi.“Rochesterbıçağıonunelindenalınca,dişişeytan...Sırtlangibiparaladıbeni.”

Mr.Rochester,“Fırsatvermeyecektin,”dedi.“Osaatalaşağıedecektinonu.”Mason,“Amabudurumdanasılyapabilirdimböylebirşeyi?”dedi.Sonraürpererek,

“Of...Çokkorkunçtu!”diyeinledi.“Hiçdeummamıştım.Başlangıçtaöylesakinduruyorduki!”

“Bensanasöyledim!Yanınagittiğinzamantetiktebulun,dedimsana.Hemsonrasabahakadarbekleyipbenimlegidebilirdin.Geceleyin,hemdetekbaşınaonunlagörüşmeyekalkmakaptallıktanbaşkabirşeydeğil!”

“Belkibiryararımdokunur,diyedüşünmüştüm.”“Düşündünha!Bunlarıdinlemekbiletepemiattırıyor.Benimsözümüdinlememenin

cezasınıçekiyorsun,besbellidahadaçekeceksin.Onuniçin,başkacabirşeysöylemeyeceğim.Carter,gözünüseveyim,eliniçabuktutbiraz!Güneşhandiysedoğacak.Buradanuzaklaştırmalıyızbuadamı!”

“Şimdi,beyefendişimdi!Omzunusardımbile.Kolundakişuyarayadabakmamgerek.Kadındişleriniburayadageçirmişolmalı.”

Mason,“Kanımıiçti!”diyesöyledi.“Yüreğiminkanınıemipkurutacağınısöylüyordu.”Efendiminürperdiğinisezdim.Pekbelirlibirtiksinti,dehşet,nefretifadesiyüzünün

çizgilerinisankiallakbullaketti:“Sus,Richard,sus;aldırmasenonundelisaçmalarınıyineleyipdurma.”

“Keşkeunutabilsem!”“Buradanuzaklaşıruzaklaşmazunutursun.SpanishTown’adöndüğünzamanonu

ölmüşbilevarsayabilirsin.Dahaiyisihiçaklınagetirmezsin,olurbiter.”“Bugeceyiunutabilmekolasız!”“Hiçdedeğil!Azıcıkcanlanbeadam!İkisaatöncehayatındanumudukesmiştin.Bak

şimditurpgibisin,inanolsun.Bıcırbıcırdakonuşuyorsun.Bak,Carteryaralarınıgüzelcesardı.Bendesenibirdakikadagiydirir,kuşatırım.Jane…”Efendimburayadöndüğündenberiilkkezbanabaktı.“Şuanahtarıalıpbenimyatakodamagit,dosdoğrugiyinmeodamageç.Elbisedolabımınüstçekmecesiniaç.Temizbirgömleklebirdeboyunbağıçıkar,burayagetir.Amaçabuktarafından!”

Gidiponundediklerinibuldum,yukarıyagötürdüm.“Şimdideyatakperdesininarkasınagitkibenbuadamıgiydireyim,”dedi.“Yalnızdışarıçıkma.Sanaihtiyacımolabilir.”Onunbudediğinideyaptım.“Jane,aşağıyaindiğindehiçbirkimsegördünmü,duydunmu?”diyesordu.

“Hayır,efendim.Çıtbileyoktuortalıkta.”“Richard,senigizliceçıkaracağızburadan.Eniyisibu...Hemseniniçin,hemde

şuracıktakibahtsızyaratıkiçin!Onunsırrınıelevermeyeyimdiyeyıllardırsavaşıyorum.Buyüzdenherşeyinortayaçıkmasınıistemem...Carter,yardımetdeyeleğinigiydirelimşunun.Kürklüpelerininineredebıraktın?BuTanrı’nıncezasısoğukmemlekettekürksüzdışarıçıkarsandonarsınsen.Odandamıdedin?Jane,koşMr.Mason’ınodasına...Benimodamınyanındakioda...Oradabirpeleringöreceksin.Algetir.”

Genekoştum;içi,kenarlarıkürkolankocamanpelerinialarakyukarıyagetirdim.Mr.Rochesteryorulmakbilmiyordu.

“Seninyapacağınbaşkabirişdahavar,Jane,”dedi.“Genebenimodayakoşacaksın.Ayağındakadifeterlikoluşuneiyi!Busıradatüygibisessizbirulakgerekbana!Tuvaletmasamınortaçekmecesiniaçıporadakiküçükcamtüplekadehigetireceksin.Amaçabuk!”

Bengenekoştum,geneistenilenlerialıpgetirdim.“Güzel!Şimdi,doktorbey,izinverirsenizhertürlüsorumluluğuüzerimealarak,hastayakendiilacımdanvereceğim.BukalpilacınıbanaRoma’da,birİtalyanşarlatansatmıştı.Öylerastgelekullanılacakbirşeydeğil,amayerinde,zamanındabirebirdir.Örneğinşimdi.Jane...Birazsu,lütfen.”

Kadehibanauzattı;bendeyarıyarıyasudoldurdum.“Tamam.Şimdidetüpünağzınııslat.”Islattım.Tüpüniçindekikızılrenklisıvıdankadeheonikidamladamlattı,sonrakadehiMason’auzattı.“İçbakalım,Richard.Buiksirsanabirkaçsaatiçinyürekverecekkibudasendeolmayanbirşey!”

“Amazararlıbirşeyolmasın?Tahrişfalanetmesinsakın?”“İçbeadam!İçşunu!İç!”Masonbuyruğaboyuneğdi;çünkükarşıgelmeninboşolduğubelliydi.Adamcağızartık

giyinmişti.Benzihâlâkülgibiysedekanrevaniçindedeğildiartık.Mr.Rochesteronunilacıiçtiktensonraüçdakikakadaroturmasınaizinverdi.Sonrakolunagirdi:“Şimdiartıkayağakalkabileceğinekalıbımıbasarım.Birdenebakalım.”Yaralıadamayağakalktı.“Carter,öbürkolunadasengirşunun.Kalbiniferahtut,Richard.Moralinibozma.Yürübakayım...Aferinsana!”

Mason,“Sahidendahaiyiceyim,”dedi.“Bendedimsana.Şimdi,Jane,senbizimönümüzdenşöylebirarkamerdivenedoğru

seyirt,bakayım.Yansofanınkapısınıaç.Avludabirfaytongöreceksin.Belkideavlunun

hemendışındabekliyordur;çünküsessizgelmesinisöylemiştim.Bufaytonunsürücüsünesöyle,hazırolsun,geliyoruz.Ha,Jane,ortalıktabirilerivarsamerdivenbaşınagel,şöylebiröksür.”

Buaradasaatbeşegelmişti;güneşdoğmaküzereydi.Amamutfakhâlâsessiz,karanlıktı.Yansofanınkapısısürmelenmişti,elimdengeldiğikadarsessizceaçtım.Avludasessizlikiçindeydi,amakapılarardınakadaraçıkduruyordu;kapıönündede,atlarıyla,sürücüsüylehazırbekleyenbirarabavardı.Gidiparabacıyabeyleringelmeküzereolduğunusöyledim.“Peki”gibilerdenbaşsalladı.Dörtbiryanıdikkatlegözdengeçirdim,dinledim.Hertaraftasabahsaatininsessizdinginliğimışılmışıldı.Hizmetçibölümününpencerelerindekiperdelerdahaaçılmamıştı.Çiçeklerlebembeyazkesilmişmeyveağaçlarınınavluduvarındansarkançelenkçelenkdallarıarasındaminicikkuşlaryeniyenicıvıldaşmayabaşlıyorlardı.Ahırdanaradabiratlarınyeriteptikleriduyuluyordu.Başkacasessedayoktu.Şimdibeylerdegörünmüştü.BirkolunaMr.Rochester’ın,öbürkolunadadoktorungirmişolduğuMasonoldukçarahatyürürgibiydi.Onlarınyardımıylaarabayabindi,Carterdaarkasından.

Mr.Rochesterdoktora,“İyibakhastamıza,”diyesıkıladı.“Tamiyileşinceyekadarevindealıkoy.Birkaçgünekadargeliryoklarımonu.Richard,nasılsınbakalım?”

“Temizhavabenicanlandırdısanki.”“Carter,şupencereyiaçıkbırak.Nasılolsarüzgârfalanyok.Haydibakalım,gülegüle,

Richard.”“Rochester...”“Evet?Neistiyorsun?”“Onaiyibak,Rochester.Kimseincitmesinonu.Sakın...”Masonburadahıçkırahıçkıra

ağlamayabaşladı.“Elimdengeleniyapıyorumben.Hepyaptım,bundansonradayapacağım!”Mr.

Rochesterböylediyerekkapıyıkapadı,arabakalktı.Efendimavlukapısınıkapayıpdemirlerken,“Yapacağım,amaTanrıacısadabuişebirsonverse!”diyesöylendi.Kapıyıkapadıktansonra,dalgınbirtavırla,yavaşyavaş,meyvebahçesininduvarındakibirkapıyadoğruyürüdü.Bendeartıkişimbittisanarakevedoğrudönmüştümkionunbanaseslendiğiniduydum:

“Jane!”Kapıyıaçıpdurmuş,benibekliyordu.“Gelbirkaçdakikaşutazeliğintadınıçıkaralım,”dedi.“Evbirzindandanfarksız.Öylegelmiyormusanada?”

“Banasaraygibigeliyor,efendim.”“Gözlerindehâlâtoyluğunbüyüsüvardaondan,”dedi.“Bubüyügözlerinikamaştırıyor.

Yaldızlarınaslındaçirkef,atlasörtülerindeörümcekağıolduğunuseçemiyorsun.Seninmermersandığınşeyleradibirerkayaparçası,cilalımaungördüklerinkerestedenibaret.”Şimdigirmişolduğumuzküçükbahçeyigösterdi.“Amaburadaherşeysahici,herşeytemizvegüzel!”

İkiyanıtaflanlıdarbiryolasaptı.Yolunbiryanındaelma,armut,kirazağaçları,öbüryanındadahertürlübahçeçiçeğivardı:Hatmiler,hüsnüyusuflar,papatyalar,hercailer,kadifeçiçekleri,çeşitli,tatlıkokulufundalarlabiraradaydı.Hepsidegeçirdiğimiznisanyağmurlarından,güneşligünlerdensonrabunefisbaharsabahında,taptaze,pırılpırıl,kıyasıyagüzeldiler.Güneş,bulutbeneklidoğuufkundayenidoğmuş,ışıklarıçiyli,çiçeklimeyvedallarınınarasından,sessiz,dinginbahçeyollarınavurmuştu.

“Jane,birçiçekalırmısın?”Efendimyarıaçılmışbirgoncagülkopararakbanauzatmıştı.

“Teşekkürederim,efendim,”dedim.“Şugünündoğuşuhoşunagidiyormu,Jane?Yüksek,ışıklıbulutlarıylaşugökyüzü?Şu

durgun,tatlıhava?”“Hemdeçokhoşumagidiyor,efendim.”“Çokacayipbirgecegeçirdin,Jane.”“Evet,efendim.”“Sapsarıkesildinbuyüzden.SeniMason’labaşbaşabırakıpgittiğimzamankorktun

mu?”“İçodadanbiriçıkacakdiyekorktum.”“Kilitledimbenorasını.Anahtarıdacebimde.Benbuevinçobanıolduğumagöre,

kuzularımdanbirini,hemdegözbebeğimi,okurtinininönünde,öylecebırakıpgidemezdim.Yok,Jane,güvenlikönlemlerinialmıştım.”

“Gracegeneburadamıoturacak,efendim?”diyesordum.“Neyazıkkievet.Amasenüzmetatlıcanınıbununiçin.Çıkaraklından.”“Oburadakaldıkçasizinhayatınıztehlikedesayılırda!”“Korkmasen.Benkendimikorumasınıbilirim.”“Dünakşamsiziürkütentehlikedeartıkgeçtimi,efendim?”“Masonburadangitmedikçekesinliklebilemem;hattaozamanbile.Ah,Jane,benim

içinyaşamak,biryanardağağzındadurmakdemek.Heranyeryarılıpalevlerfışkırabilir.”“Mr.Masonsizinhersözünüzüdinleyenbirinsanabenziyor,efendim.Onasözünüzün

geçtiğibesbelli.Size,dünyadakarşıgelemez,bilebilezararveremez.”“Yok,Masonsözümdençıkmazbenim;bilebilededünyadazararvermez.Ama

bilmeden,iyiniyetle,gününbirindeağzındankaçırdığısırasız,yersizbirsözlebeni...Mutluolmakfırsatındanömürboyuyoksunbırakabilir.”

“Söyleyinona,dikkatlidavransın.Korkunuzukendisineaçın,tehlikeninnasılönlenebileceğinideöğretin.”

Mr.Rochesteracıacıgüldü.Elimikavradıbirden,sonragenebirdenbirebıraktı.“Ah!Küçükbudala!Busenindedikleriniyapabilsemzatentehlikekalmazki!Oandayokolur.Mason’lailktanıştığımızdanberi,‘Şunuyap!’dedimmihemencecikyapar.Amatekbirsorunvarkiokonudabuyrukverememona!‘Richard,banazararvermektenkaçın!’diyemem;çünküobanazararverebileceğinibilmemelidir.Buzorunlu...Şaşkınadöndüğünbelli.Şimdi,dahadaşaşalatacağımseni.Senbenimküçükarkadaşımsın,değilmi?”

“Sizeyardımcıolmak,yerindebulduğumherdilediğiniziyerinegetirmekbenimiçinbirmutluluk,efendim.”

“Tamam.Biliyorumzaten.Banayardımettiğin,benimişimikolaylaştırdığınzaman,benimiçin,benimlebirlikteçalıştığınzamanlarseningözlerinde,yüzünde,hattayürüyüşünde,duruşundakatıksızbirhoşnutlukbuluyorum.Amabaknediyorsun...kibutamsendenbeklenilenbirsöz.‘Yerindebulduğumherdileğiniz,’diyorsun;çünküsanadoğrubulmadığınbirşeybuyursamkeklikgibiseyirtmezsinöyle,hamarathanımlargibiyardımetmezsinbana.Gözlerinöyleparlamaz,yanaklarınpembeleşmez.Şimdibenimdostumolansen,sapsarıkesilerekyavaşça,‘Yok,efendim,olanaksızbu,’dersin.‘Yapamambudediğinizi;çünküyanlışbirşey,’dersin.Durağanbiryıldızgibiçakılıpkalırsınyerinde...Kımıldatabileneaşkolsun!Birşeysöyleyeyimmisana:Senindebeniincitebilme,banazararverebilmegücünvarelinde.Amazayıfyönümüsanagösteremiyorum;çünküvefalıdostolmaklabirliktetekbirhareketinlebeniyıkabileceğindenkorkuyorum.”

“Mr.Mason’ınsiziyıkmaolasılığıbenimsiziyıkmaolasılığımlabirsehiçkorkunuzolmasın,efendim!Tehlikeyokdemektir.”

“Umarımböyleolsun!Jane,gelşuköşeyeoturalım.”Köşedediğiyerduvarın,içisarmaşıkkaplı,kemerlibiroyuntusuydu.Burayatahtadanbirsırakonmuştu.Efendimsırayaoturdu,banadayerbıraktı,amabengeçipkarşısında,ayaktadurmayıyeğledim.“Otur!”dedi.“Sıradaikimizedeyervar.Yoksabenimyanımdayeralmaktankaçınıyormusun?”Bunakarşılıkgidiphemenonunyanınaoturdum.Duralamanınyanlışkaçacağınısezmiştim.“Şimdi,küçükdostum...Güneş,çiytaneleriniiçer;bueskibahçedekiçiçeklerbirerbireruyanıpaçılır,kuşlarmısırtarlalarındanyavrularınınkahvaltısıiçinyemtoplar,erkenciarılarsabahtelaşınagirişirken...Sanabirörnekvereceğim.Anlatacağımdurumukendibaşınagelmişsayacaksın.Yalnız,önceyüzümebak,söylebana,rahatmısın?Senialıkoyduğum...Benimyanımdakaldığıniçintedirginfalandeğilsinya?”

“Yok,efendim,çokrahatım.”“Öyleyse,Jane,düşgücünüyardımaçağır,kendiniiyiterbiyealmışbirhanımkızdeğil

deküçüklüğündenberialabildiğineşımartılmış,atakbirdelikanlısay.Sonra,yabancıbirülkeyegittiğini,ogurbeteldebüyükbirhataişlediğinidüşün.Buhatanıntürü,nedenişlendiğiüzerindedurma;yalnız,yaptığınişinsonuçlarınınseniömrününsonunakadarizleyeceğini,hiçyakanıbırakmayarakhayatınızindanedeceğinidüşün.Bak...Suçişlemektensözetmiyorumha!Kandökmekyadainsanıyasalarkarşısındahesapvermeyezorlayabilecekbirsuçdeğilbenimsöylediğim.Hata,diyorumyalnızca...Herneyse,buhatanınsonucuolarakçektiğinsıkıntılarazamanla,taşçatlasa,dayanamazoluyorsun.Birazferahlayabilmek,rahatbirsolukalmakiçinbirtakımyollarabaşvuruyorsun.Buyaptığınişlerpeksıradanişlerdeğilsedeyasagözündesuçsayılamayacak,tümüyleyasalişlerdir.Amahâlâmutsuzsun;çünkühayatındahaeşiğindeykenumudunsönmüşdurumda.Dahaöğleolmadanseningüneşinbatmış;sanaöylegeliyorkibirdahadahiçdoğmayacak.Layıkolmadığın,tatbulmadığınbirtakımilişkilerleoyalanıyor,oradanorayagezereksürgündehuzur,eğlencedemutlulukarıyorsun...Zekâyıkörleten,duygularısöndürenruhsuz,bedenseleğlenceleridemekistiyorum.

“Yıllarsüren,kendiisteğinleatıldığınbirsürgündensonra,ömrünçürümüş,ruhunçökmüşolarakyurduna,yuvanadönüyorsun.Yepyenibirisiyletanışıyorsun...Amanerede,nasıl...Boşver!Buyabancıdayirmiyıldırarayıpdabirtürlübulamadığıntemiz,aydınlıkruhubuluyorsun...Lekesiz,tortusuz,tertemiz,taptaze,sapsağlambirruh.Builişkicanınacankatıyor,yenidenhayatveriyorsana.Gene,çokeskisigibi,dahaiyibirinsanolmayabaşladığınıhissediyorsun.Duygularınsaflaşmaya,isteklerinyücelmeyebaşlıyor.Yaşamayayenidenbaşlamak,ömrününgerikalanyıllarını,insanlığadahayaraşırbirbiçimdegeçirmekistiyorsun.İştebunaulaşabilmeniçinönündebirengelvar.Nevicdanın,nedeaklınkabuletmediği,saltgelenekselanlamdabirengel.Bencesendemin,anlattığımamacınaulaşabilmekiçinbuengeliatlayıpgeçmektehaklımısın,değilmisin?”

Vereceğimkarşılığıbekleyereksustu.Nediyebilirdimki!Oandabiriyilikperisigelsedekulağımadoğru,işeyararbirsözfısıldasa!Negezer!Yalnızcasarmaşıklarınarasındakirüzgârfısıldıyordu.Ağaçtepelerindedekuşlarötüşüyordu,amabuötüşler,nekadartatlıolursaolsunbanahiçbirşeysöylemiyordu.

Efendimsorusunuyineledi:“Yersizyurtsuzdolaşarakbirsürügünahlarişlemişolanbuadamşimdipişmanlıkgetirmiş,huzurarıyor.Buhuzurakavuşupyaşamayenidendoğabilmekiçindebuiyi,temiz,güleryüzlüyabancıyadörtellesarılmakistiyor.Buuğurda

kendiniçevresininyergilerineaçıkbırakmaktahaklımı,değilmi?”Ensonunda,“Efendim,”dedim,“birsürgününhuzuru,birgünahkârıntövbegetirmesi

hiçbirzamanbaşkabirinsanabağlıolmamalıdır;çünküinsandenilenşeyölümlüdür.Sonra,filozoflarınbileyanlışdüşündüğü,dindarlarınbilekötülükyaptığıdagörülmüştür.Birinsan,ruhunundirliğiiçinhiçbirzamanbaşkabirinsanoğlunagüvenmemelidir.Dünyadahataişleyipacıçekenlerdoğruyoladönmekiçingüç,acılarınıgiderebilmekiçinşifaarıyorlarsagözlerinidahayükseklereçevirmelidir.”

“AmaTanrı’nınbuişiçinkullandığıbiraraçgerekmezmi,Jane?Artıkbubilmecelikonuşmayıbırakalım.Buncayıldırsefahat,huzursuzlukiçinde,bedenselzevklerpeşindekoşanben,ensonundabeniiyiedebilecekşifayıbulduğumainanıyorum.Tanrıbanabirinsankılığındagönderdibuşifayı.Buinsanda...”

Sustu.Kuşlarhâlâötmekte,yapraklarhafifhafıfhışırdamaktaydı.Mr.Rochester’ınsöyleyeceğiadıduyabilmekiçinonlardasusupduracaklargibigeldibana.Susmayışlarınaşaştım,amasussalarçokbeklemekzorundakalacaklarmış;çünküefendiminsessizliğidakikalarcasürdü.Sonunda,lafınınsonununedengetirmiyordiyemerakedipbaşımıkaldırdım.Odaheyecanlabanabakıyordu.

“Küçükdostum,”dedi.Sesideğişivermişti.Yüzüdebaştanbaşadeğişerekyumuşaklığını,ciddiliğiniyitirmiş,hoyrat,alaycıbirifadeyebürünmüştü.“BenimBlancheIngram’aolandüşkünlüğümügörmüşsündür.Onunlaevlensembenigıcırgıcır,yepyenibirinsanyaparçıkarmıdersin?”Ayağakalktı,bendenkarşılıkbeklemedenyolunsonunakadaryürüdü.Yenidenyanımadöndüğündebirşarkımırıldanmaktaydı.Tamkarşımdadurarak,“Jane,”dedi.“Jane,sabahlarakadarnöbettuttun...Solgunsun.Uykusuzbıraktığımiçinlanetokumuyormusunbana?”

“Lanetokumakmı,efendim?”“Öyleyseverelini!Nesoğukparmakların!Düngecedahasıcaktılar!Jane,gerekirsegene

nöbettutarmısınbenimle?”“Nezamanihtiyacınızolursa,efendim.”“Örneğin,düğünümdenöncekigece,biliyorum,hiçuykugirmeyecekgözüme.Ogece

benimlesabahakadaroturupbanacanyoldaşıolmayasözverebilirmisin?Sanasabahakadardilbernişanlımıanlatırım.Onuartıksendegördün,tanıyorsun.”

“Evet,efendim.”“Eşsizbirkızo,öyledeğilmi,Jane?”“Evet,efendim.”“Küheylangibikız,Jane!Boyluboslu,yapılı,kanlıcanlıbiresmergüzeli!Saçlarıdane

gür!EskiKartacakadınlarınındasaçlarıböyleydiherhalde...Vaycanına!Bak,Dent’leLynnkalkmışlardaahırlaradoğrugidiyorlar!Haydisenşuçitkapısındanfidanlığagit,Jane.”

Benbiryanagittim,efendimöbüryana.Onunavluyagirdiğizamanneşeyle,“Masonhepinizdenerkencidavrandıbusabah,”dediğiniduydum.“Gündoğmadanyolaçıktı.Onugeçirmekiçinsaatdörttekalktım.”

65.Shakespeare’inbirkomedisi.(Y.N.)

XXI

Kimiolaylarındahaöncedeninsanıniçinedoğmasınetuhafşeydir!Gaiptengelenbelirtiler,önsezilergibişeylerdeöyle.Helebuüçününbirarayagelişi,insanoğlununhenüzçözemediğibirgizdir.“Malumoluş”larlaömrümdealayetmemişimdir;çünkübutürsonderecegaripşeylerbenimbaşımadagelmiştir.İnsanusunadurgunlukverenönseziolaylarınınsahiciliğineinanırım;gaiptengelenbelirtilerde,kimbilir,belkidoğanıninsanoğlunaverdiğiipuçlarıdır.

HenüzaltıyaşındabirçocukkenbirgeceBessieLeaven’ınMarthaAbbot’a,“Rüyamdaküçükbirçocukgördüm,”dediğiniduymuştum.“Rüyadaçocukgörmeksıkıntıyaişarettir...İnsanınyakendisineyadayakınlarına.”Busözleriunuturgiderdim,amaertesigünkübirolayonlarıbirdahasilinmemecesinebelleğimekazıdı:ErtesigünBessie’yievine,küçükkızkardeşininölümdöşeğininbaşınaçağırdılar.Şusonzamanlardabuolayı,Bessie’ninosözlerinisıksıkansıyordumçünkübirhaftavarkihemenhergeceninuykusubanaberaberindebirçocuklurüyagetiriyordu.Küçükbirçocukbazençimenliktepapatyalararasındaoynuyor,bazenderekıyısındaelleriylesularıçırpıştırıyordu.Birgeceağlayanbirçocukgörüyordum,öbürgecegülenbirçocuk.Çocukbirbanasokuluyor,birbendenkaçıyordu.Amanasılolursaolsun,neolursaolsun,yedigecedir,düşlerülkesinehergirişimdebirküçükçocukbenikarşılamaktangerikalmıyordu.Böyletekbirdüşüncenin,tekbirimgenintuhafbirbiçimdeyinelenişihiçhoşumagitmiyordu;öyleki,yatmazamanıgeldiğizaman,geneoçocukbanagörünecekdiyeenikonuürkerolmuştum.Oayaydınlığıgecede,Mason’ınkopardığıçığlıkdabenibuhayaletçocuklauğraştığımbirrüyadanuyandırmıştı.

Ertesigünöğledensonra,beniMrs.Fairfax’inodasındabirisininbeklediğinisöyleyerekaşağıyaçağırdılar.İndiğimde,benibekleyeninbirerkekolduğunugördüm.Giyiminden,zenginbiryerinuşağıolduğuanlaşılıyordu.Yasbelirtisiolaraktepedentırnağakaralargiymişti;elindetuttuğuşapkasınınçevresinedesiyahbirşeritgeçirilmişti.

Adam,beniçerigirinceayağakalkarak,“Sizbenihatırlamazsınız,Küçükhanım,”dedi.“RobertLeaven’ımben.Bundansekiz-dokuzyılönce,sizGatesheadKonağı’ndaykenbendeMrs.Reed’inarabacısıydım.Hâlâoradaçalışıyorum.”

“O!Robert,hoşgeldin,nasılsın?Senihatırlamazolurmuyumhiç!AradabeniGeorgiana’nınalkısrağındagezdirirdin.YaBessieneâlemdebakalım?Bessie’yleevlendinsen,değilmi?”

“Evet,efendim.Teşekkürederim,eşimçokiyi.İkiaykadaröncebanabirbebekdahaverdi.Üççocuğumuzolduşimdi.Analarıda,çocuklardaçokiyi,şükürlerolsun.”

“Yakonaktakiler?Onlardaiyidirleryaumarım,Robert?”“NeyazıkkiiyideğillerKüçükhanım.Şusıradabüyükbiryasiçindelerhepside!”BenRobert’insırtındakisiyahgiysiyebakarak,“Umarımölenfalanyoktur?”dedim.Odaşapkasınınçevresindekisiyahşeridebakarak,“Mr.Johnsizlereömür,”dedi.“Dün

haftasıydı.Londra’dakievindeölmüş.”

“Johnmu?”“Evet.”“Annesineyapıyorpeki?”“Nedesem,MissEyre...Sıradanbirölümolmadıbu.Mr.Johnpekbaşıboşyaşıyordu.

Heleşusonüçyıldırpektuhafbirgidiştutturmuştu.Ölümüdepekacıoldudoğrusu.”“OnunpekiyiçıkmadığınıBessiesöylediydi.”“İyiçıkmamakdalafmı!Bundankötüçıkamazdıki!Sağlığını,servetinideenberbat

arkadaşlar,enadikadınlararasındaharcayıptüketti.Borcabattı,hapsegirdi.Annesiikikezkefiloluphapistenkurtardıonu.AmaMr.Johnçıkarçıkmazgeneeskiyaşayışına,oserseriarkadaşlarınınarasınadönüyordu.Zekâsıdapekparlakdeğildizavallının.Aralarınakatıldığıobıçkınlaronuöylebirdolandırmışlarkianlatamam.ÜçhaftakadarönceGateshead’egeldi.Hanımefendininherşeyionunüstüneyapmasınıistiyordu.Hanımefendiyapmadıbunu.ZatenMr.John’unyüzündenzavallıhanımıngeliripekazalmıştı.BöyleceMr.JohnLondra’yaeliboşdöndü.Derkenölümhaberigeldi.NasılöldüğünüTanrıbilirartık.Kimidiyorkikendicanınakıymış!”

Sesimiçıkaramadım.Bunekötühaberdi!RobertLeavenanlatmasınısürdürdü:“Hanımefendininzatenuzunzamandırsağlıkdurumubozuktu.Şişmanlamıştı,amagüçsüz,kofbirşişmanlıktıbu.Parakayıpları,büsbütünyoksulkalmakkaygısıonumahvediyordu.Oğlununbubiçimölümhaberipekbeklenmedikbirsıradageldi...Hanımcağızainmeindi.Üçgünkonuşmadanyattı.Geçensalıbiraziyiliğedöndü.Birşeylersöylemekistergibibirhalivardı.Bessie’yeişaretleryapıp,mırıldanıpduruyordu.Bessieonun,sizinadınızısöylediğiniancakdünsabahçıkartabildi.‘Jane’igetir...JaneEyre’igetir.Onunlakonuşmakistiyorum,’diyormuş.Bessieonunaklınınbaşındaolupolmadığındanemindeğil.Belkihiçbiranlamıyoktubusözlerin.AmagenedeBessiedurumuMissEliza’ylaMissGeorgiana’yasöylemiş,siziçağırtmalarınısalıkvermiş.Küçükhanımlaröncebununüzerindedurmamışlar,amaanneleriöylehuzursuzmuş,‘Jane!Jane!’diyeöyledurmadansayıklıyormuşkisonundaBessie’ninsözünütutmuşlar.BenGateshead’dendünayrıldım.Hazırolabilirsenizyarınsabaherkendenyolaçıkalım,Küçükhanım.”

“Elbethazırolurum,Robert.Yengeminyanınagitmemşartgibigeliyorbana.”“Banadaöylegeliyor,efendim.Bessiedesizinbiziboşçevirmeyeceğinizdenemindi

zaten.Amabenimlegelebilmekiçinizinalmanızgerekecek,değilmi?”“Evet.Hemengidipyapayımbuişi.”RobertLeaven’ıhizmetçilerinbölümünegötürüpJohn’lakarısınaemanetettim,sonra

Mr.Rochester’ıaramayaçıktım.İlkkattakisalonlarınhiçbirindeyoktu.Avluda,ahırda,bahçededebulamadım.Mrs.Fairfax’eonugörüpgörmediğinisordum.Gördüğünü,galibaBlancheIngram’labilardooynamaktaolduğunusöyledi.Bendehemenbilardoodasınakoştum.İçeridentoplarıntıkırtısı,konuşmaseslerigeliyordu.EfendimleBlancheIngram,Eshtonkızkardeşler,kavalyelerioyunadalmışlardı.Böylebirkalabalığıniçinegirmekyürekisteyenbirşeydidoğrusu;amabenimişimdesavsaklanmayacakkadarönemliydi.Bilardoodasınagirdim,BlancheIngram’ınyanındaduranefendimedoğruyürüdüm.

TamosıradaBlanchedöndü,kibirlibirtavırlabanabaktı.Gözleri“Busefilsürüngennearıyorburada?”diyesorargibiydi.Benalçaksesle,“Mr.Rochester,”dedim.

Blancheiçindenbenikovmakgeliyormuşgibibirhareketyaptı.Oandakihalihepgözümünönündedir:Pekzarif,pekgözalıcıydı.Gökmavisiipeklidenbirsabahelbisesivardısırtında,saçlarınınarasınadaincebirmaviörtüdolamıştı.Oyunbaşındapekneşeli

olanogururluyüzündeşimdisinirlibircansıkıntısıokunuyordu.Efendimedönerek,“Şukişisizimiçağırıyor?”diyesordu.

Efendimbu“kişi”ninkimolduğunugörmekiçindöndü.Benigörünceyüzünütuhafbirbiçimde,ogarip,anlaşılmazifadelerindenbiriyleburuşturdu;sopasınıelindenattı,benimpeşimsıradışarıçıktı.Dersodasınagirdik.Mr.Rochesterarkamızdankapıyıkapayıpsırtınıdayayarak,“Ey,nevar,Jane?”diyesordu.

“Özürdilerim,efendim...Bir-ikihaftalıkbirizinistiyorum.”“Neiçin?Nereyegideceksin?”“Hastabirhanımınyanınagideceğim...Beniçağırtmış.”“Hastabirhanımmı?Nerdebuhanım?”“Gateshead’de,efendim…ilinde.”“Ne?Amayüzkilometrelikyolorası!Bukadaruzakyoldaninsançağırtanbuhanım

kimolaki?”“Mrs.Reed,efendim.”“Gateshead’liReed’lerdenmi?OranınyargıcıolanbirMr.Reedvardı.”“BuhanımişteoMr.Reed’inhanımı,efendim.”“Peki,seninneyinoluyor?Nerdenbiliyorsunonu?”“Mr.Reedbenimdayımdı,efendim.Anneminağabeyi.”“Baksenhele!Hiçsöylemedinsenbunubana!Hepkimsesizolmaktandemvururdun.”“Banasahipçıkacakkimsemyokdaonuniçin,efendim.Reeddayımçoktanöldü;karısı

dabenievindenattı.”“Neden?”“Yoksuldum;onunüzerineyükoluyordumdaondan.Zaten,benihiçsevmezdi.”“Dayınınçocuklarıvardı,amadeğilmi?Kuzenlerinolmalısenin.SirGeorgeLynndaha

dünGateshead’libirReed’densözediyordu.Londra’nınbirnumaraserserilerindenbiriymiş,geçenlerdeölmüş.LordIngramdageneGateshead’libirGeorgianaReedtanıyormuş.BirkaçmevsimönceLondra’nınenbeğenilenkızlarındanbiriymiş.”

“SirLynn’ındediğigibi,JohnReedölmüş,efendim.Kendinimahvettiğigibiailesinideborcabatırmış.Kendiniöldürdüğüsöyleniyormuş.Buacıhaber,annesiniöylesarsmışkikadıncağızainmeinmiş.”

“Çokyazıkamaonaseninneyararındokunabilirki,Jane?Saçmabirfikirbu!Benolsamihtiyarbirkadınıgörmekiçinyüz-yüzellikilometrelikyolgitmem.Belkisengidinceyekadarkadıncağızölürbile.Hemzatensenievindenatmışbirzamanlar.”

“Evet,amaoçokeskidendi,efendim.Ozamandurumlarbambaşkaydı.Şimdi,budurumdaonunsonisteğinekarşıgelirsemiçimrahatetmezki!”

“Nekadarkalacaksın,orada?”“Olabildiğinceaz,efendim.”“Yalnızcabirhaftakalacağınasözver.”“Sözvermesemdahaiyi;belkisözümüyerinegetiremem.”“Amaneolursaolsungeleceksin,oradatemellikalmankesinliklesözkonusudeğil...

Öyledeğilmi?”“Yok,mutlakadöneceğim,efendim.”“Peki,seninyanındakimgidecek?Okadaryoluyalnızbaşınagidemezsin.”“Hayır.Yengemarabacısınıgöndermiş.”“Güvenilirbiradammıbu?”

“Evet,efendim.Aileninçokeskibiremektarı.”Efendimdüşündü.Sonra,“Nezamangitmekistiyorsun?”diyesordu.“Yarınsabaherkenden.”“Peki,amaparaistersin.Parasızyolaçıkamazsınki!Elindedepekbirparaolduğunu

sanmıyorum.Dahaaylığınıvermedimçünkü.”Gülümsedi.“Şuandakaçparanvar,Jane?”Çantamıçıkardım;pekcılızbirşeydibu.“Beşşilinimvar,efendim.”Efendim,paraçantamıalıpavucunaboşalttı,paranınazlığıkarşısındagüldü.Sonra

cüzdanınıçıkardı,banabirkâğıtparauzatarak,“Al,”dedi.Bubirellisterlindi.Onunsabanaancakonbeşsterlinborcuvardı.Bozukparam

olmadığıiçinüstünüveremeyeceğimisöyledim.“Paranınüstünüistemiyorumsenden;bunusendebiliyorsun,”dedi.“Seninhakkınbu.”Aylığımdanfazlasınıalamayacağımısöyledim.Öncesuratastı;sonra,aklınabirşey

gelmişgibi,“Doğru,pekdoğru!”dedi.“Şusıradaelinefazlaparavermememdahaiyi.Elindeellisterlininolursabelkiüçaykalırsın.Alsanabironluk.Çokparadeğilmibu?”

“Evet,efendim.Şimdisizbanabeşsterlinborçlusunuz.”“Dönüncealırsın.Benşimdiseninbankansayılırım.Senindebankadakırksterlininvar.”“Mr.Rochester,hazırelimefırsatgeçmişkensizebirbaşkaişkonusundandasözetmek

istiyorum.”“İşkonusumu?Merakettim...Anlat.”“Efendim,banayakındaevlenmeküzereolduğunuzuazçokkesinolarakbildirdiniz.

Değilmi?”“Evet.Neolmuş?”“SizevleninceAdelayatılıokulagitmeli,efendim.Bunungerekliolduğunusizde

görüyorsunuzdur.”“YaniAdela,karımınayağınadolaşmamalı,yoksakarımonuçiğneyipgeçer...Öyledeğil

mi?Mantıklıbirfikir.Hiçkuşkusuz,Adelayatılıokulagitmeli,sende...Cehennemindibine,öylemi?”

“Hiçsanmam,efendim.Amakendimebaşkabirişaramamşart.”Efendimhemgarip,hemdegülünçbirtavırla,“Elbet!”dedi.Uzunuzunyüzümebaktı.

Sonra,“Mrs.Reed’lekızlarındansanayenibiryerbulmalarınıricaedeceksin,öylemi?”diyesordu.

“Hayır,efendim.Akrabalarımlaaramdabuderecebiryakınlıkyokkionlardanböylebirricadabulunabileyim.Gazeteyeilanveririm.”

O,“Haltedersin!”diyehomurdandı.“Heleböylebirşeyyapmayakalkış,gösteririmbensana!Tüh,onsterlinyerinetekbiraltınverseymişimkeşkesenineline!Kuzum,Jane,dokuzsterlinigeriverbana.İhtiyacımvarbuparaya.”

“Benimdeöyle!”diyerekellerimleparaçantamıarkamasakladım.“Dünyadageriverememparanızı.”

“Cimriseni!Üçkuruşubendenüstüntutuyorsun.Hiçolmazsabeşsterlinimigeriver.”“Beşsterlindeğil,beşşilinbilevermem.Beşsentbilevermem.”“Öyleyseparayıuzatbirgöreyim.”“Yokefendim,güvenememsize.”“Jane!”“Efendim.”“Birteksözverbana.”

“Tutabileceğimhersözüvermeyehazırım,efendim.”“İlanvermeyeceğine,yenibirişbulmaksorununubanabırakacağınasözver.Zamanı

gelincebensanayenibirişbulurum.”“Sevesevesözveriyorum,efendim.Yalnızsizdebanasözverin:Gelinhanımbueve

girmedenbende,Adeladaburadanuzaklaşmışolacağız.”“Peki,peki!Sözveriyorum...Şimdi,senyarıngidiyorsun,öylemi?”“Evet,efendim,erkenden.”“Akşamyemeğindensonrasalonagelecekmisin?”“Hayır,efendim.Yolhazırlığıyapacağım.”“Öyleyseşimdivedalaşıyoruz,öyledeğilmi?”“Öyleolsagerek.”“İnsanlarbirbirleriylenasılvedalaşır,Jane?Nasılyapılırbutören?Öğretbana.Pek

bilmemçünkü.”“Birbirlerine,hoşçakal,gülegüle,derler,efendim...Yadabeğendikleribaşkabirveda

sözcüğüseçerler.”“Söyle,öyleyse.”“Şimdilikhoşçakalın,Mr.Rochester.”“Peki,bennediyorum?”“Gülegülediyorsunuz,efendim.”“Şimdilikgülegüle,MissEyre...Bukadarcıkmı?”“Evet.”“Banagörepeksoğuk,pekkuru,pekresmîböylevedalaşmak.Bendahabaşkabirşeyler

arıyorum.Butörenedahabirşeylerkatmak.Sözgelimitokalaşsak...Amabudayetmez.Jane,yanisen,hoşçakal,demekleyetiniyorsun,öylemi?”

“Bencebuyeter,efendim.Yürektengelentekbirsözcükledeinsanbirçoksözsöylemişkadardostlukbelirtebilir.”

“Olabilir.Amapekbomboş,soğukbirlaf...Hoşçakal!”İçimden,“Dahakaçzamanduracak,böyle,sırtınıokapıyadayamışolarak?Bengidip

bavulumuhazırlamakistiyorum,”diyordumkiakşamyemeğinihaberverençıngırakçaldı,odabirden,tekbirsözsöylemedendöndü,gitti.Ogeceonubirdahagörmedim;ertesisabahdaodahakalkmadanbizyolaçıktık.

GatesheadKonağı’nınmüştemilatına,mayısınilkgününde,ikindiüzerisaatbeşteulaştım.Önceorayagirdim.İçerisimumgibidüzenli,tertemizdi.Pencerelerebeyazperdelerasılmıştı.Yerlerlekesizdi;ocağınönündekidemirızgara,uzunmaşapırılpırılcilalıydı;ocaktadadumansız,gürbirateşyanıyordu.Bessieocakbaşınaoturmuş,enküçükyavrusunuemzirmekteydi.KüçükRobert’laküçükJanedebirköşedesessizceoynamaktaydılar.

BeniçerigirinceBessie,“Tanrısendenrazıolsun!”dedi.“Geleceğinibiliyordumzaten.”Onuöperek,“Elbet,Bessie,”dedim.“Çokgeçkalmadıkya?Mrs.Reednasıl?Umarım

sağdır?”“Evet,sağ.Aklıdabirazdahabaşında,şükürlerolsun.Doktoronundahabir-ikihafta

dayanabileceğinisöylüyoramasonundakurtulabileceğindenhiçumuduyok.”“Bugünlerdehiçbendensözettimi?”“Dahabusabahsenianıyor,‘Gelse,’deyipduruyordu.Şimdiuyuyor...Dahadoğrusuon

dakikaönce,benkonaktaykenuykudaydı.Çoğugünleröğledensonralarıüzerinebir

uyuşuklukgeliyor;ancakaltıda,yedideuyanıyor.İstersenbirazdinlenburada,Küçükhanım.Sonragideriz.”

Robertgelmişti.Bessieuyuyançocuğunubeşiğeyatırarakgidipkocasınıkarşıladı.Sonrailleoradakalıpçayiçeyimdiyeüsteledi.Solgun,bitkingöründüğümüsöylüyordu.Onunönerisinisevinerekkabulettim;beniçocukkensoyduğugibişimdidepelerinimi,şapkamıalmasınahiçsesimiçıkarmadım.Onunhamarathamaratortalıktadolaşmasınıseyrettikçeeskigünleraklımageliyordu.Çaymasasınıeniyiporselentakımıylakuruyor,ekmekdilimleyipkızartıyor,aradada,çocuklarınıeskidenbanayaptığıgibi,hafifçetokatlayıpiterekyolagetiriyordu.BellikiBessie’nintezcanlılığıylagüzelliğikadaroçabucakparlayanöfkesidehâlâyerliyerindeydi!

Çayhazırlanıncakalkıpmasabaşınageçmekistedim.Bessiehepoeskidadıhaliylebeni,“Oturoturduğunyerde!”diyepayladı.Çayımıocakbaşındaiçecekmişim!Önümeyuvarlakbirsehpaüzerindeçayımlakızarmışekmeğimiverdi.Tıpkıeskigünlerde,çocukodasındabenimutfaktançalınmışçörekböreklebeslediğigibi!Bendegülümsedimvegenetıpkıeskigünlerdekigibionaboyuneğdim.Bessie,Thornfield’demutluolupolmadığımı,evinhanımınınnasılbirinsanolduğunusordu.Evdeyalnızbeyefendibulunduğunusöylediğimzamanda,“İyibirbeymibuadam?Kendisindenhoşnutmusun?”diyeöğrenmekistedi.Bendeevinbeyinin,hayliçirkinsede,tambirbeyefendiolduğunu,banakarşınazikdavrandığını,yaşantımdanhoşnutolduğumuanlattım.Sonraonasongünlerdekonaktakalmaktaolankibarkonukları,aralarındadüzenlediklerieğlencelerianlatmayabaşladım.BunlarıBessiemerakladinliyordu,tamonunzevkinegöreşeylerdi.

Bukonuşmalararasındabirsaatgeçipgitmişti.Bessiebanapelerinimi,şapkamıyenidengiydirdi,birliktedışarıçıkıpkonağadoğruyürüdük.Ondanhemenhemendokuzyılönce,şimdiçıktığımızşuyokuşuindiğimzamandaBessieilebirlikteolduğumuanımsıyordum.Karanlık,sisli,soğukbirocaksabahı,benibarındırmakistemeyenbuevden,yüreğimacı,kindolu,sürgünegidergibiayrılmıştım.Tauzaklardaki,bilmediğimbiryere,Lowood’unsoğukkoynunaatılmıştım...İşteşuanda,karşımdageneobeniistemeyenevinçatısıyükseliyordu,buradanasılkarşılanacağımhenüzbelirsizdi,içimhâlâacıduygularladoluydu.Kendimihâlâyeryüzündeyersizyurtsuzhissediyordum.Yalnız,bütünbunlarakarşın,şimdikendimeolangüvenimçokdahagelişmişti,herhangibirdüşmanlıklakarşılaşmakolasılığıbeniartıkiçimdenyıkmıyordu.Uğradığımhaksızlıklarınaçtığıokanayanyaralardakapanmış,içimdenfışkıranöfke,hınçalevlerisönmüştü.

Bessieönümedüşüpkonağagirerken,“Öncesabahsalonunagideceksin,MissJane,”dedi.“Küçükhanımlaroradaolacaklar.”

Birazsonrakendimisalondabuldum.Herşey,bütüneşyalar,Mr.Brocklehurst’ünilkkarşısınaçıktığımzamankigibiydi.Şömineninönündebilehâlâaynıhalıseriliduruyordu.KitapraflarınadoğrubakıncaBewick’inHistoryofBritishBirdsadlıikiciltlikkitabınınüçüncüraftakieskiyerindedurduğunu,Gulliver’inSeyahatleriileBinbirGeceMasalları’nındahemenonunüstündeolduğunuseçergibioldum.Cansızşeylerolduğugibiduruyordu;yalnızcanlılartanınmayacakkadardeğişmişti.

Karşımdaikigençhanımvardışimdi.Bunlardanbiriuzunboyluydu...HemenhemenBlanchIngram’ınboyundavardı,amaiyicedezayıftı;solukbenizli,sert,soğuktavırlı.Birrahibehavasıseziliyorduüzerinde.Düz,daretekli,kolalanmışbeyazyakalıelbisesininaşırıyalınlığı,sımsıkıarkayataranmışolansaçlarınındüzlüğü,göğsüneastığıucuhaçlı,karaboncukkolyenindinselgörüntüsübuhavayıdahadavurguluyordu.Gerçibuupuzun,kara

kurukadınlaeskidentanıdığımçocukarasındahiçbirbenzerlikyoktu;amabununElizaolduğundakararkıldım.ÖtekinindeGeorgianaolduğukuşkukaldırmazdı;nevarki,benimaklımdakalanGeorgiana...Onbiryaşındakiotüygibi,perigibikızçocuğudeğil!Bu,sonunakadaraçmışirigülleriandıran,etinedolgunbirtazeydi!Yapmabebeklergibisarışın,güzelçizgili,baygınmavigözlü,sarıbukleli.Onunsırtındakielbiseninrengidesiyahtı,yalnıztarzıablasınınkindenöyledeğişik,öylesineyumuşak,dahabiçimliydiki,ablasınırahibeyebenzetenkaralaronatambirsalonkadınıhavasıveriyordu.Kızkardeşlerinikisindedeanalarındanalmışolduklarıtaraflarvardı.KarakuruEliza’daannesininbalrengigözleri;yuvarlakyapılıpembe-beyazGeorgiana’dadaannesininçenesi,avurtçizgileri.Annesininkinegörebelkibirazdahayumuşaktıonunçenesi,genedeoyuvarlacık,yumuşacıkyüzüneanlatılmazbirkatılıkveriyordu.

Beniçeriyegirincehanımlarınikisidekalktılar,beni“MissEyre”olarakkarşıladılar.Elizahiçgülümsemedensertbirsesle,“Hoşgeldiniz,”dedi,sonrageneyerineoturarakgözleriniateşedikti.Beniunutmuşgibiydi.Georgianaise,“Hoşgeldiniz”sözlerine,yolculuğuma,havalarailişkinbirtakımbasmakalıpsözlerekledi.Yayvanyayvan,ağırağırkonuşuyor,biryandandagözününucuylabenisüzerektepedentırnağaölçüpbiçiyordu.Bakışlarışimdieskiyünpeleriniminsolukkıvrımlarında,sonraşapkamındüzkurdelesindeoyalanıyordu.Gençhanımlar,ağızlarınıhiçaçmadan,insana“rüküş”demesiniiyibilirler!Şöylebirtepedenbakış,soğukçabirtavır,umursamazbirses,onlarınbukonudakiduygularını,nesözle,nedehareketlekabalıketmeyegerekkalmadan,açıkçaortayavurur.Nevarki,isteraçık,isterkapalıolsun,hiçbiralaybenieskisigibiezemezdiartık.İkidayıkızınınarasındaotururkenkendikendimeşaşıyordum:Birisinintümumursamazlığı,öbürününyarıalaylıhallerikarşısındaöylesinerahatvesakindimki!NeEliza’nınaldırmazlığıbenikahrediyornedeGeorgiana’nıntepedenbakışıelimiayağımadolaştırıyordu.Aslında,benimaklımfikrimbambaşkaşeylerdeydi.Şusonaylardaiçimde,onlarınuyandırabileceğindençokdahaşiddetliduygularuyanmıştı.Onlarınhiçbirzamanuyandıramayacağıkadarderin,keskinacılar,mutluluklartatmıştımben.Şimdiartıkbanakarşınasıldavranırlarsadavransınlar,vızgelirdi!

Birazsonra,serinkanlılıklaGeorgiana’yabakarak,“Mrs.Reednasıl?”diyesordum.BöyledoğrudandoğruyasorusormakbenimhaddimedüşmezmişgibiGeorgianaşöyle

birtafralıtutumtakındı:“Mrs.Reedmi?Ha,anneciğimisoruyorsun!Çokhasta,yazık!Kendisinibugece

görebileceğinihiçsanmıyorum.”“Gidiponabenimgeldiğimisöyleyiverirsençoksevinirim,”dedim.Georgianabirirkiliş

irkildi,sonraomavigözleriniöfkeyleiriiriaçtı.“Kendisibenigörmeyipekistemiş,biliyorum,”dedim.“Onundileğinihiçgeciktirmedenyerinegetirmekisterdim.”

Eliza,“Annemakşamleyinrahatsızedilmektenhoşlanmaz,”dedi.Bendeayağakalktım,şapkamlaeldivenlerimiçıkardım;gidipBessie’yibularakMrs.

Reed’inbenibugecekabuledipetmeyeceğinisordurtacağımısöyledim.Dışarıçıktım.Bessie’yibulupyengemegönderdiktensonrabaşkagerekliişleregiriştim.Eskidenbenkendibaşımabuyrukdavranmaktançekinirdim.Biryılöncekonağadönsemdebubiçimkarşılansamhemenertesisabahçıkıpgitmeyekararverirdim.Şuandaböylebiraptallıkyapmayahiçniyetimyoktu.Yengemigörmekiçinbuncayoldangelmiştim.Onunyanındakalmamşarttı...İyioluncayayadaölünceyekadar.Kızlarınınkibirine,sersemliğinegelince,bunlarıunutmalı,hiçoralıolmamalıydım.Kâhyakadınıbulupbirodaistedim.Bir-ikihafta

kalacağımısöyledim.Bavulumuyukarıtaşıttım;kendimdeodamaçıkarkensahanlıktaBessie’ylekarşılaştım.

“Hanımefendiuyanık,”dedi.“Seningeldiğinibildirdim.Gel,bakalımsenitanıyacakmı?”Oçokiyibildiğimodayagidebilmemiçinbiryolgösterenegerekyoktu!Eskidenkaçkez

azarişitmekyadacezayemekiçinçağırılırdımbuodaya!Bessie’ninönüsıraçabucakyürüdüm.Usulcaaçtımkapıyı.Masanınüzerindegölgeliklibirlambayakılmıştı;çünküortalıkkararmayabaşlıyordu.İştekehribarrenkliperdeleriylegeneoeski,dörtsütunlu,kocakaryola!İştetuvaletmasası,koltuk,işlemediğimsuçlariçinafdilememgerektiğizamanüstünedizçöktüğümiskemle!Gözlerimkoltuğunbirköşesinekaydı.Orada,birzamanlarödümükoparandeğneğinoincecikkaraltısınıgörecekgibioldum.Karyolayayaklaştım.Perdeleriaraladım,üstüsteyığılmışduranyastıklaradoğrueğildim.

Mrs.Reed’ihiçunutmamıştım.Çokiyitanıdığımyüzüneşimdiheyecanlabaktım.İyikiinsanınöçalmaistekleri,öfkeleri,hıncı,nefretizamanlasönüyor,unutuluyor.Benbukadındanhınçla,nefretledopdoluolarakayrılmıştım.Şimdiyanınadöndüğümsıradaduyduğumtekşey,onunçektiğibüyükacılarakarşıbirtüracıma,bütünkırgınlıklarıunutupbağışlamak,barışıpdostçakarşılanmakiçinbüyükbirözlemdi.

Ezberebildiğimoyüziştekarşımdaydı;herzamankigibisert,inatçı;gözlerdekiohiçbirşeyineritemediğibuz,odespotça,buyurganlıklabirazkalkmışdurankaşlar!Buyüzbenimüzerimekaçkezkorku,nefretyağdırmıştı.Ohaşinçizgilerigördükçeçocukluktakikorkularımın,üzüntüleriminanısınasıldayenibaştancanlanıyordu!Genedeeğilipöptümonu.Odabanabaktı.

“JaneEyremibu?’“Evet.Nasılsınız?’Birzamanlaronunadınıbirdahaağzımaalmayacağımayeminetmiştim.Şimdibu

yeminibozmayıgünahsaymıyordum.Parmaklarımelinikavramıştı.Odabenimelimisevgiylesıksanasılsevinecektim!Ama,katıhuylaröylekolaykolayyumuşamaz.Köklüsoğukluklarıngiderilmesidepeköylekolaydeğildir.Elinielimdençekti,yüzünübirazyanadoğruçevirerekhavanınpekılıkolduğunusöyledi.Sonraobuzgibibakışlarınıüzerimedikti.Onunbanailişkindüşüncelerinin,duygularınınhiçdeğişmediğini,hiçbirzamandadeğişmeyeceğiniosaatanladım.Sevgininparlatamadığı,gözyaşlarınınyumuşatamadığıomermergözlerinbakışındananlıyordumki,yengembenihepkötübirinsanolarakgörmeyekararlıydı.İyiolduğumainanmak,onayücebirkıvançvermezdiki!Yanılmışolmakonuancakküçükdüşürür,ağırınagiderdi!

Önceiçimburkuldu.Sonraöfkelendim.Sonradabukadınıyolagetirmek,onukişiliğine,iradesinekarşınegemenliğiminaltınaalmakiçinbirazimduydum.Gözlerimyaşdolmuştu...Tıpkıçocukkenkigibi.Kaynaklarınageridönsünlerdiyebuyurdumonlara.Yatağınbaşucunabirsandalyeçektim,oturdum;hastakadınadoğrueğildim,“Beniçağırmışsınız,”dedim.“Bendegeldim.Sizindurumunuzuiyiceanlayıncayakadardabaşınızdakalmayaniyetimvar.”

“A,elbet!”dedi.“Kızlarımlagörüştünmü?”“Görüştüm.”“Söyleonlara;aklımdabirkaçşeyvar...Bunlarıseninlekonuşuncayakadarburada

kalmanıistiyorum.Bugeceçokgeç.Sanasöyleyeceklerimaklımagelmiyor.Amabirşeyvardı...Durbakayım...”Dalgınbakışları,peltekkonuşması,birzamanlarokadargürbüzolanyapısınınşimdinasılyıkıntıyadöndüğünübelliediyordu.Hafifçekımıldayarak,yorganınıüzerineçekmeyeçalıştı.Dirseğimyorganınbirköşesinibastırmıştı.Sinirlendi.“Doğruotur!”

diyebenipayladı.“Bırakyorganıdacanımısıkmabenim!JaneEyremisinsen?”“JaneEyre’im.”“Oçocuğunbanaverdiğisıkıntılarakimselerinanmaz.Başımakaldıbenim...Öylebir

yük!Hergün,hersaatkızdırırdıbeni...Oanlaşılmazhuyları,birdentaşıpköpürmeleri,herkesidurmadangözetlemesiyle.Büyümüşdeküçülmüşgibihallerivardı.İnanolsun,birkeresindedeligibi,ifritgibiçıkıştıbana.Benömrümdeböylekonuşan,böyledavranançocukgörmedimdi!Onubaşımdansavıncasevindim,doğrusu.Lowood’danasılidareettileronuacaba?Hummagörülmüştüorada...Öğrencilerinbirçoğuölmüşlerdi.Janeölmediamabenöldüdedim.İstedimonunölmesini.”

“Çokgaripbiristek,Mrs.Reed.Nedenbukadarnefretediyorsunuzbukızdan?”“Onunannesindendenefretetmiştim,oldumolası;çünkükocamıntekkızkardeşiydi,

gözününbebeği.Yoksulbirpapazlaevlenincebütünaileokadınıdışladı,amabenimkocamonlarakarşıgeldi.Okadınınölümhaberigeldiğizamandakocamdelilergibiağladı.İlleçocuğuyanımızaaldırtalım,diyedirendi.Oysaben,çocuğubirsütnineninevinever,parasınıgönder,diyeyalvarmıştım.İlkgördüğümansevmedimonu...Marazlı,zırıltılıbirşeydi.Başkaçocuklargibibağırıpağlamaz,beşiğindesabahakadarzırlardururdu.Kocampekacırdıona.Kucaklar,pışpışlardı,kendiçocuğugibi.Kendiçocuklarıylaokadarküçüklüklerindehiçmeşgulolmamıştıya...Odabaşka!İlle,bizimkendiçocuklarımızdabusığıntıyasokulsun,güleryüzgöstersinister,yırtınırdı.Benimyavrularımsaoveledigörmeyebiledayanamıyorlardı.Bununezamanortayavursalarbabalarıküplerebiniyordu...Sonhastalığındadurupduruposığıntıyıistetti,yanındanayırmadı.Ölümündenhemenbirsaatönce,banayeminbileettirtti...Opisşeyievimdenhiçayırmayacağımdiye!Yoksullaryuvasındanbirpiçgetiripelimevereydidahaiyiydibence!..Amakocamzayıfkarakterlibiradamdı,yaradılıştanzayıf.John’umhiçbabasınaçekmemiş...Çokseviniyorumbuna.Johnbanayadadayılarınaçekmiş...SapınakadarGibson!..Ah,oparamektuplarıylabaşımınetiniyemektenbirvazgeçse!..Onaverecekparamkalmadıartık.Yoksulolupçıkacağızbugidişle.Zatenşimdibilehizmetçilerinyarısınayolveripevinbirbölümünükapamamgerek;yadakirayavermeli.Bunadünyadakatlanamam;amabaşkatürlünasılgeçineceğiz?Geliriminüçteikisiipoteködemelerinegidiyor.Johndaöyleçokkumaroynuyorki...Hepdekaybediyor,zavallıoğlumbenim!Dolandırıcıların,hilebazlarınelindekaldı!Battı,mahvoldu,rezilolduJohn...Kendideöylefeciçöktü,değiştikigördüğümzamanonunadınautanıyorum,inanolsun!”

Yengemaşırıheyecanlanmıştı.KaryolanınöbüryanındaduranBessie’yedönerek,“Benartıkgitsemiyiolacak,”dedim.

“Öyle,Küçükhanım.Çoğuakşamlarböylekonuşuyor.Sabahlarıdahasakinoluyor.”Ayağakalktım.Yengem,“Dur!”diyebağırdı.“Birdiyeceğimdahavar.Johnkorkutuyor

beni...‘Kendimiöldürürüm,seniöldürürüm!’deyipduruyorhep.Aradarüyalarımagiriyor:Boğazıkesilmişyadasuratışişmiş,morarmış.Öylebirçıkmazdayımki!Dertlerimöyleyüklüki!Neyapmalı?Neredenparabulmalı?”

Bessieonayatıştırıcıbirilaçvermeyeçalıştı;bunuzorluklayapabildi.Mrs.Reedbirazduruldu,uyuklamayabaşladı.Yanındanayrıldım.Onunlabirdahaancakongünüaşkınbirzamansonragörüşebildim.Hepuyuşukbirhaldeyatıyor,sayıklıyordu.Doktor,heyecanlanma,demişti.Bende,GeorgianaveElizaileelimdengeldiğinceiyigeçinmeyeçalışıyordum.Başlangıçtabuzgibisoğukdavrandılarbana.Elizakocabirgün,nebana,nekızkardeşinetekbirsözsöylemedenoturupdikişdikiyor,kitapokuyupyazıyazıyordu.

Georgianasaatlersaatikanaryailegevezelikediyor,benoradadeğilmişimgibidavranıyordu.Beniseonlarakarşıcanımsıkılmışyadayapacakişimyokmuşgibigörünmemeyekararlıydım.Resimaraçgereçlerimiyanımdagetirmiştim,bundanyararlanıyordum.Yanımakalemkutumlakâğıtalarakkızkardeşlerdenayrıbirköşede,pencerebaşınaoturuyor,hayalimindöneraynasındadurmadandeğişengörüntülerinresimleriniçiziyordum:ikikayaarasındangörünendeniz;ufuktanyükselenay,ayıntekerleğiönündebirgemikaraltısı;gölsularıüzerindesazlar,bunlarınarasındasaçlarınilüferçiçekleriyletaçlanmışbirsuperisininbaşı;birçalılıktakiserçeyuvasındaoturanbirormancini...

Birsabahkarakalemlebiryüzçizmeyebaşladım...Nasılbiryüzolacağınıkestiremiyordum,pekdeumursadığımyoktu.Yumuşakbirkarakalemalıpucunukalınlaştırdım,koyuldumçalışmaya.Çokgeçmedenkâğıtüzerinegeniş,çıkıkbiralınladörtköşebiravurtçizgisigeçirmişbulunuyordum.Hoşumagittibu.Dışçizgileriniçiniayrıntılarladoldurmayabaşladım.Oalnınaltınagür,düz,kalınkaşlaryaraşırdı.Bundansonradasertçizgili,genişdelikli,düzgünbirburungelecektielbet.Sonra,etlicedudaklı,ifadesianlaşılmazbirağız,ortayerindebelirlibirçukuruolan,azimlibirçene.Alnınüstündedalgalanankömürkarasısaçlardaisterdielbet.Şimdisıragelmiştigözlere.Ençokdikkationlargerektirdiğiiçinensonabırakmıştımgözleri.İriiriçizdim,güzelbirbiçimverdim.Kirpikleriuzun,gürtuttum;gözbebeklerinideiri,parlak.

Çizdiklerimigözdengeçirince,“İyi!Amagenedetamdeğil!Etkivermek,ateşvermekgerekbugözlere!”diyedüşündüm.Böylece,ışıklardahaparlakdursundiyegölgeleridahakoyudüşürdüm.Yerindekullandığımbirkaççizgibaşarılıoldu.İştebenşimdibirdostlagözgözeydim.Karşımdakigençbayanlarbendenyüzçevirsedeneönemivardıartık!Önümdekiresmebaktım.Canlıgibiduranbuportreyegülümsedim.Kendimikaptırmış,mutluydum!

Eliza,“Tanıdığınbirininportresimibu?”diyesordu.Sessizcegeliparkamdadurmuştu.Buportreyikafadançizmişolduğumusöyledim,

hemenötekikâğıdınaltınasokuşturdum.Yalansöylüyordumelbette.Mr.Rochester’ın,aslınapekuygunbirportresiydibu.Ama,bundanEliza’ya,başkalarınaneydi?Buancakbeniilgilendirirdi.ŞimdiGeorgianadaresimlerebakmakiçinyanımızagelmişti.Ötekiresimlerpekhoşunagitti,amaportreiçin,“Çirkinbiradam,”dedi.Oda,ablasıdabenimresimçizmektekihünerimeşaşmışgibiydiler.Onlarınportreleriniçizmeyiönerdim.İkisidesıraylamodellikettilerbana,karakalemleresimleriniçizdim.SonraGeorgianakendiresimalbümünüçıkardı.Onabirsuluboyaresimarmağanedeceğimesözverdim.Georgianabunuduyarduymazneşelendi,parktabirgezintiönerdi.

SokağaçıkalıdahaikisaatolmadanGeorgianabanasırlarınıanlatmayadalmıştı.İkiyılönceLondra’dageçirdiğiparlakkışgünlerini,çevresindeuyandırdığıhayranlığınöyküsünü,hattaunvansahibibirsoylunungönlünüfethetmişoluşunudinledim.Akşamüzeri,geceleyinbiraradaolduğumuzsüreceGeorgianadahadaaçıldı:Hayranlarıylakendiarasındageçenbirçokromantikkonuşmaları,duygusalsahnelerianlattı.Kısacası,ogün,kibarkişilerinyaşantısıüzerinebirromandanbirbölümokumuşgibioldum.Buaçılıpsırvermelerhergünyinelendi.İşlenenkonuhepaynıydı:Georgiana’nınkendisi,aşkları,tasaları.Tuhaftır,neağabeyininölümüne,neannesininhastalığına,nedeaileninparadurumununşusıradakibozukluğunabirkezbiledeğinmiyordu.Aklıfikrigeçmiştekieğlencelerinanılarıyla,gelecektekieğlenceâlemlerininhayalindeydisanki.Annesininhastayattığıodadahergünbeşdakikageçiriyordu...Dahaçokdeğil.

Elizahâlâpekazkonuşuyordu.Besbellikonuşacakzamanıyoktu.Ömrümdeondan

dahameşgulbirinsangörmemiştim,diyebilirim.Gelgelelim,nelerlemeşgulolduğunukestirebilmek,dahadoğrusubuhamaratlığınınmeyvelerinigörmekgüçtü.Hizmetçisini,kendisinisabahleyinerkenkaldırmasıiçinsıkılamıştı.Kahvaltıdanönceneleryaptığınıbilemiyordum,amakahvaltıdansonrakigünükesinbölümlereayırmıştı,herbölümedeayrıbirişdüşüyordu:Gündeüçkezküçükbirkitapçıkarıpgözdengeçiriyordukielimealıpbakıncabununbirduakitabıolduğunugördüm.Sonrahergününüçsaatini,hemenhemenhalıbüyüklüğündekibirdörtköşekırmızıkumaşınkenarlarınısimliipekleişlemeyeveriyordu.BuörtüyüneyapacağınısoruncaGatesheaddolaylarındayenikurulanbirkiliseninsunakörtüsüolacağınısöyledi.İkisaatdefterlerineanılarınıyazıyor,ikisaatsebzebahçesindekendibaşınaçalışıyor,birsaatdebütçeilehesapdefterinidenkleştirmeyeayırıyordu.Söyleşiye,konuşmayahiçihtiyaçduymazgibiydi.Kendincemutluolduğukanısındayım.Buprogramonayetiyordu;ençoksinirinedokunanşeydebuşaşmazdüzenibozacakbirolayçıkmasıydı.

Birakşam,herzamankindendahaiçtenolduğubirsırada,John’untutumunun,buyüzdenaileninbuhalleredüşmesininonaönceleriçokbüyüküzüntü,utançvermişolduğunuanlattı.Nevarkiartıkbirkararavarmışvebukonudaiçirahataermiş.Aileservetininkendinedüşenpayınıayırmış.Annesiölünce(çokserinkanlılıkla,onunbirdahaiyileşmeyeceğini,günlerinindesayılıolduğunusöylüyordu)kendisiçoktandırdilediğibirdüşügerçekleştirecek,sakinbiryeregidipbaşınıdinleyecekmiş.Orada,şuboşdünyaylakendiarasınaaşılmazengellerkoyarak,hiçbirpürüzünaltüstedemeyeceğibirdüzeniçindeyaşayacakmış.Georgiana’nındaonunlagelipgelmeyeceğinisordum.Nemünasebet!GeorgianaileEliza’nınhiçbirortakyönleriyokmuşki...Eskidenberideolamamış.Eliza’yadünyayıversenizkızkardeşininyükünüçekemezmiş.Georgianakendiyolunagidecekmiş,Elizakendiyoluna!

Georgianabanaiçinidökmediğizamanlarsaatlerininçoğunukanepedeuzanıpevyaşantısınındurgunluğundanyakınarakgeçiriyordu.Boyunada,“Ah,GibsonteyzembenibirLondra’yaçağırsa!”diyedilektebulunuyordu.“Şöyle,bir-ikiayiçin,herşeyolupbitinceyekadar,buralardanuzaklaşsamçokdahaiyiolur!”

Onun“herşeyolupbitinceyekadar”lanedemekistediğinisormadım,amaannesininbeklenenölümünü,bunuizleyecekolaniçkarartıcıcenazetöreninidemekistiyordubesbelli.Elizaçoğuzamankızkardeşininaylaklığıylayakınmalarıkarşısındahiçoralıolmuyor,karşısındaböylegerinipsürünen,ahvahedenbirvarlıkyokmuşgibidavranıyordu.Yalnızbirgün,bütçedefterinikaldırıpnakışınıaçtığıbirsırada,birdenkızkardeşinipaylamayabaşladı.

“Georgiana,sendendahaişeyaramaz,dahagülünçbiryaratığınyeryüzüneyükolduğuherhaldegörülmemiştir.Budünyayagelmeyehakkınyokmuş.Yaşamanhiçbirişeyaramıyor!Akılsahibibiryaratıkgibikendikendinegüvenerek,kendikendinlebarışıkbirhaldeyaşayacağına,senyalnızkendizayıflığınıbaşkalarınıngücünesülükgibiyapıştırmayabakıyorsun.Böyleşişko,güçsüz,yararsız,kofbirnesneninyükünekatlanacakbirinibulamayıncadakendinihaksızlığauğramış,ihmaledilmiş,mutsuzsayarakzırlamayabaşlıyorsun...

Sonra,seniniçinyaşamınsüreklibirdeğişiklik,heyecanlarâlemiolmasıgerek;yoksa,dünyabaşınazindankesiliyor.İlleçevrendepervanegibidönülecek,sanakurlaryapılacak,iltifatlaredilecek,çalınacak,oynanacak,eğlenceâlemleriyaşanacak;yoksa,sararıpsoluyor,ölüpgidiyorsun.Mutluolmakiçinillebaşkalarınınelinebakmaktansenikurtaracak,kendi

kendinegüvenmeninçaresinebakacakbirdüzenkuramazmısın?Birgünüal,parçalaraböl,hattabirondakika,beşdakikabileboşbırakma.Herdakikayabirişdüşsün,herişidüzenle,şaşmazbirtitizlikleyap.Bakgöreceksin,dahasengününbaşladığınıanlamadanakşamoluverecek;sende,dakikalarınıngeçmesiiçinbirkimseyeborçlukalmayacaksın,vakitgeçirebilmekiçinhiçbirkimsenindostluğuna,anlayışına,sabrına,söyleşisineelaçmışolmayacaksın.Kısacası,bağımsızbirvarlığayaraşırbiçimdeyaşamayabaşlayacaksın.

Bubenimsanaverdiğimilkvesonöğüttür,cankulağıyladinle.Dinlersen,başınanegelirsegelsin,kimseyemuhtaçolmazsın.Buöğüdümüdinlemezsen,geneeskisigibi,durmadansızlanan,başkalarındanyardımbekleyen,tembelbirinsanolmaktadirenirsen,aptallığınıncezasınıkendinçekersin.Seninleaçıkkonuşuyorum,sendekulakver;çünkübirdahabukonuyuaçmayacağımgibi,söyleyecekleriminhepsinideharfiharfineyapacağım:Anneminölümündensonrabenseninleolanbütüniplerimikoparacağım.AnnemizintabutuGatesheadKilisesi’ninmahzenineyerleştiriliryerleştirilmezseninleben,birbirimizihiçtanımıyormuşuzgibi,apayrıikiinsanolacağız.Birrastlantısonucuaynıanababadanoldukdiyebenimüzerimdeenufacıkbirhakiddiaedebileceğinisanıyorsanyanılıyorsun.Sanaşukadarınısöyleyeyimkibütüninsansoyudünyayüzündensilinsedeseninlebenbaşbaşakalsak,ben,gözümükırpmadansenieskidünyadabırakır,kendimyenisinegiderim.”Eliza,bunlarısöylediktensonra,dudaklarınısımsıkıkapadı.

Georgiana,“Böyle,nutukatacağımdiyeboşunazahmetettin,”dedi.“Dünyanınenbencil,entaşyürekliyaratığıolduğunuherkesbiliyorsenin.Banaolanhıncını,kininidebenbiliyorum.LordEdwinVereolayındabanaoynadığınoyunbununenbirincikanıtıdır.Benimsendendahayüksekbirmertebeyeerişipunvansahibiolmama,seningirmeyeçekindiğinçevrelerekabuledilmemedayanamadın.Onuniçin,casuslukyapıpgammazladınbeni.Geleceğimimahvettin.”

Georgianamendiliniçıkarıpburnunagötürdü,belkibirsaathıçkırıpdurdu.Elizabuzgibidonuk,duygusuzoturuyor,durmadanelindekiişiyapıyordu.Evet,birçokkişilerinsanlık,sevgi,ruhyüceliğigibiduygularıönemsemezler;bunubilirim:İşte,karşımdabuduygularıeksikolanikibenlikvardı.Bueksiklikyüzündenbirisidayanılmayacakkadarburuk,öbürüdetiksindiricibirşekildetatsızolupçıkmıştı.Akılsızsaltduygugerçipeklezzetsizbirşerbetebenzer,amaduygununyumuşatamadığısaltakıldainsanınboğazındangeçmeyecekkadaracı,kekrebirağudur.

Yağışlı,esintilibirgününöğledensonrasıydı.Georgianakanepeninüzerinderomanokurkenuyuyakalmıştı.Elizadayenikilisedebirevliyanınruhuiçindüzenlenenayinegitmişti.Dinselkonulardadapekkatıbirdisiplinsahibiydiçünkü.Havaşartlarıneolursaolsun,boynunaborçbildiğigörevleriniyerinegetirmektengerikalmazdı.Havaistergüzelolsun,isterkötü,herpazartamüçkezkiliseyegider,haftanınöbürgünlerindedekaçtaneayinvarsahepsindebulunurdu.

Bendeyukarıkataçıkarakölümdöşeğindekikadıncağızıyoklamayıdüşündüm.Oncağızıherkesunutmuşgibiydi.Hizmetçileronunlaancakakıllarınaesinceilgileniyorlardı.Özelolaraktutulanhastabakıcıda,kendihizmetidoğrudürüstgörülmediğiiçin,herfırsattahastaodasındandışarıkaçıyordu.Bessievefalıydı,amaonundakendiçoluğuçocuğuelinebaktığındankonağapeksıkgelemiyordu.Hastaodasınıtahminettiğimgibiyalnızbuldum.Hemşiregörünürlerdeyoktu.Hastakımıldamadan,uyuşuk,uzanmışyatıyordu.Yüzüyastıklaragömülüydü.Şöminedekiateşi,sönmeküzereolduğunugörerektazeledim.Yatağınörtülerinidüzelttim.Birsüre,oandabendenhabersizyatankadınınyüzünebaktım,sonra

pencerebaşınayürüdüm.Yağmurcamlarahızlavuruyor,çılgınbirfırtınaesiyordu.“Şimdişuradauzanankadınyakında,dünyadakiçarpışmalarınerişemediğiyerleregöçecek,”diyedüşünüyordum.“Şimdietkafesindenkurtulmakiçinçırpınanburuh,sonundaözgürlüğünekavuşunca,nerelereuçacakacaba?”

BubüyükbilmeceninüzerindekafayorarkenaklımaHelenBurnsgeldi.Onunsonsözlerini,inancını,ruhlarıneşitliğiüstünedüşünceleriniansıdım.Onunhiçunutamadığımosesinigeneduyar,huzurdoluölümdöşeğinde,bitkin,solgunyatarkengözlerindebelirenoTanrısalışığı,yüzündekiogökselifadeyigenegörürgibiydim.Helen’in,gökyüzündekibabasınakavuşmakiçinduyduğuözlemibelirtenfısıltısıgenekulaklarımdaçınlıyordukiarkamdakikaryoladancılızbirsesyükseldi:“Kimo?”

Mrs.Reed’ingünlerdenberikonuşmadığınıbiliyordum:İyileşiyormuyduacaba?Yanınagiderek,“Benim,yenge,”dedim.

“Senkimsin?”diyerekbanaşaşkınşaşkın,birazdatelaşlabaktı,amagenedeaklıbaşındagibibirhalivardı.“Senitanımıyorumben.Bessienerede?”

“Evindeyengeciğim.”“Yengeciğimmi?Banayengeciğimdiyorsun.Gözümısırıyorseni...Buyüz,busözler,bu

alınçoktanıdıkgeliyorbana.Sentıpkı...SentıpkıJaneEyre’ebenziyorsun.”Sesimiçıkarmadım.Kimliğimiortayavurursamonunbirsarsıntıgeçirmesindenkorkuyordum.“Ama,biryanlışımolsagerek,”dedi.“Hayalgörüyorumbesbelli.JaneEyre’igörmekistiyordumya,buyüzden,şimdiböylebirbenzerlikuyduruyorum.Hemzatensekizyıliçindekimbilirnasıldeğişmiştir!”

Bununüzerinebendetatlıbirsesleonungörmekistediğiinsanolduğumusöyledim.Baktımbenianlıyordu,aklıdagerçektenbaşındaydı.Bessie’ninnasıl,Thornfield’ekocasınıgönderipbenialdırttığınıanlattım.

Yengemazsonra,“Çokhastaolduğumubiliyorum,”dedi.“Birkaçdakikaöncedönmeyeçalıştım,nekolumukıpırdatabildim,nebudumu.Ölmedeniçimiboşaltmamyerindeolur.Sağlıktaüzerindebiledurmadığımızşeylerböylezamanlardabizeyükolupçıkıyor.Hastabakıcıdaburadamı?Yoksaseninleyalnızmıyızodada?”Yalnızolduğumuzusöyledim.“Söyleyeyimöyleyse,”dedi.“Sanaikikezkötülükettimben...Şimdipişmanlıkduyuyorum.Birincisi,senikendievladımgibiyetiştireceğim,diyekocamaverdiğimsözdendönmek.İkinciside...”Sustu.Sonrakendikendine,“Kimbilir,belkideönemsizbirşeydir,”diyemırıldandı.“Sonrabelkideiyiolurkalkarım.Onunönündekendimiböylealçaltmakdoğrusuçokacı.”

Birazdurumunudeğiştirmeyeçabaladı,beceremedi.Yüzüdeğişti.İçindenbirşeykopmuşgibiydi;belkideensonacınınbirhabercisigelmişti.“Öbürdünyailekarşıkarşıyayım.Onaherşeyisöylesemçokiyiolacak.Jane...Gittuvaletmasamıaç...Oradabirmektupgöreceksin.Alonu.”Yengemindediğiniyaptım.“Oku,”dedi.

Mektupkısaydı,şöylediyordu:

Madam,BanayeğenimJaneEyre’inadresinigöndermek,sağlığındanhabervermekiyiliğindebulunurmusunuz?

Onabirmektupyazmak,kendisiniMadeira’yaçağırmakniyetindeyim.Tanrı’nınyardımıylaçokiyibirdurumagelmişbulunuyorum.Bekârolduğum,çocuksuzbulunduğumiçinyeğenimidünyagözüyleevlatedinmek,mirasımıdakendisinebırakmakisteğindeyim.Saygılarımla.

JohnEyre,Madeira

Mektubuntarihiüçyılöncesinigösteriyordu.“Bundanbenimniçinbirhaberimolmadı?”diyesordum.“Sanakarşıbeslediğimkinöyleköklüydükiseninzenginolmanıdüşünmeyebile

dayanamıyordum,helebunayardımcıolmayahiçniyetimyoktu.SeninbanakarşıolantutumunuhiçunutamıyordumJane.Birkeresindenasılhışımlasaldırmıştınüzerime!Benim,dünyanınenkötüinsanıolduğumusöylemiştin.Bendennefretettiğini,benimsanaçokzalimdavrandığımısöylerkenöylebirhalinvardıki...Sesin,yüzünhiçdeçocukgibideğildi!Senböylekarşımadikilipdeiçindekizehriboşaltmayabaşlayıncabenidebirkorkualmıştı:Dövdüğüm,itelediğimbirküçükhayvan,banabirdeninsanyüzüylebakıpinsansesiylelanetokumuşgibi,ödümkopmuştu...Birazsugetirbana.Çabuk!”

Onasuyunuiçirtirken,“Sevgiliyengeciğim,düşünmeartıkbunları...Unut,gitsin,”dedim.“Ozamankiöfkemidebağışla.Nedeolsaonyaşındabirçocuktum.Aradansekizdokuzyılgeçti.”

Yengembenidinlemiyordubile.Suyunuiçipderinbirsolukalınca,“Diyorumya,unutamıyordumseninohallerini!”diyekonuştu.“Böylecesendenöçaldımişte!Amcanınsenievlatedinmesini,refahaermeniçekemezdim.Onakarşılıkyazdım.Umutkırıklığınauğrayacağıiçinüzüldüğümü;çünküJaneEyre’insağolmadığını,Lowood’dakitifüssalgınısırasındaöldüğünüyazdım...Şimdiartıksendilediğiniyap.Yalanımıhemenortayavurabilirsin.Senzatenbenikahretmekiçingelmişsindünyaya.Sondemimdebilebanaişkenceçektiriyorsun;çünküoyaptığımişlerinanısıbütünhuzurumukaçırıyor.Amakarşımdakisenolmasaydınöyledavranmazdımben.”

“Artıkbukonuyuunutsan,benibağışlayıpbaşkatürlü...”O,“Seninyaradılışınkötü!”diyesözümükesti.“Bugünedekanlayamadımgittiseni.

Dokuzyılherşeyeboyuneğ,hiçsesiniçıkarmadaonuncuyılbirdenöylepatlayarakateşpüskür...Hiçaklımalmıyorbunu.”

“Yaradılışımpeköyleseninsandığınkadarkötüdeğildir,yenge.Çocukkensenisevebilmekiçiniçimgiderdi;amabırakmazdınkisanasokulayım!Şimdideseninlebarışmayıyürektenistiyorum.Benibirkereöp,neolur!”

Yanağımıdudaklarınayaklaştırdım.Obenigeneöpmedi.Yatağınınüzerinedoğrueğilmekleruhunusıktığımısöyledi,genesuistedi.Yerineyatırdığımzaman(suyuiçirtebilmekiçinonukolumunüzerindekaldırıpdoğrultmuştum),obuzgibi,nemlielinielimleörttüm.Cansızparmaklarıbenimdokunuşumdankaçmakistergibikasıldı...Ocamlaşmışgözlerbenimbakışlarımdankaçınıyordu.

Sonunda,“Nasılistersen,yenge,”dedim.“Beniistersev,istersevme.Bensenitamamenyürektenbağışlıyorum.SendeTanrı’danafdile,huzurakavuş!”

Zavallı,bahtsızkadın!Artıkruhunu,düşünüşünüdeğiştirebilmesiiçinvakitçokgeçti.Yaşarkenbendennefretetmişti,bendennefretederekölecekti!

Osıradahastabakıcı,peşindeBessieileiçerigirdi.Bendeyarımsaatkadaroyalandımorada,yengemdenbiryakınlıkgörmeyiumarak;amaböylebirşeyolmadı.Kendindengeçmeküzereydi.Aklıbirdahabaşınagelmedi,ogeceyarısıhayatagözleriniyumdu.Sonnefesiniverirkenbenbaşındadeğildim.Kızlarıdayanındayoktu.Ertesisabahbizeherşeyinsonaerdiğinibildirdiler.Buaradaölüyüyıkayıpyatağayatırmışlardı.Elizailebenonugörmeyegittik.Georgianahaberiduyuncabağırabağıraağlamıştı;korktuğunusöyledi,içerigirmedi.

YataktaSarahReed’inbirzamanlarpekgürbüz,pekcanlıolanbedeniuzanmış

yatıyordu...Kaskatı,hareketsiz,obuzbakışlıkeskingözlersoğumuşgözkapaklarıylaörtülüydü;kaşlarında,yüzününsertçizgilerindeoamansızruhunundamgasıvardıdaha.Çokacı,karışıkduygularakapıldımbuölününkarşısında.İçimkararıyorduonabaktıkça.Hiçbiracıma,hiçbirözlem,hiçbiriçyanmasıduymuyordum.Onunçokacıçektiğinidüşündükçefenaoluyordum,amakendimherhangibirşeyyitirmişdeğildim,gözlerimyaşsızdı.

Elizal,annesiniserinkanlılıklasüzdü.Birkaçdakikasürenbirsessizliktensonra,“Yapısısağlamdı...Dahaçokyıllaryaşamasıgerekirdi;onunömrünüdertkısalttı,”diyefikiryürüttü.

Birandudaklarıtitrergibioldu.SonrabudageçtiveElizadönüpodadandışarıçıktı.Bendedışarıçıktım.Hiçbirimiztekbirdamlagözyaşıdökmemiştik...

XXII

Mr.Rochesterbanayalnızcabirhaftaiçinizinvermişti;amabenGateshead’denbiraydaancakayrılabildim.Cenazetörenindensonrahemengitmekistiyordum.

Georgiana,“BenLondra’yagidinceyekadarkal,”diyeyalvardı.DayısıMr.Gibsonkızkardeşinincenazesindebulunmak,işlerinidüzenekoymakiçinkonağageldiğinde,yeğenini,ensonunda,Londra’yaçağırmıştı.Georgiana,Eliza’ylabaşbaşakalmaktanödükoptuğunusöylüyordu;ablasındanneanlayışneavuntunededestekveyardımbuluyorduçünkü.Çaresiz,bendeonunbudalacasızlanmalarına,bencilyakınmalarınakatlandım;dikişlerinindikilipbavullarınınhazırlanmasındaonaelimdengeldiğinceyardımcıoldum.Benişyaparkenoboşoturuyordu.İçimden,“Ahbenimkuzenim,herzamanbirlikteoturacakolsaydıkdurumumuzdahabaşkaolurdu!”diyordum.“Böylesessizsedasızboyuneğmezdimsana.Yapacağınişlerisanabirbirgösterir,sonratepenevuravurayaptırırdım.Senyapmazsanbendeelimisürmezdim.Sonra,busonugelmezsızlanmalarınıdazorlasustururdum.Yalnızcayakındaayrılacağımıziçin,şusıradanedeolsaananıyitirmişolduğuniçindirkibenşimdisanakarşıböyleuysaldavranıyorum.”

Sonunda,Georgiana’yıLondra’yayolcuettik;amabukezdeElizabirhaftadahakalmamiçinyalvardı.Bütüngünühazırlıkişleriylegeçiyormuş;çünküçokyakındauzakbiryeregitmeküzereyolaçıkacakmış.Gerçektendebütüngün,kapısıiçeridensürmelenmişolarakodasınakapanıyor,çekmeceleriniboşaltıpsandıklarınıdolduruyor,birtakımkâğıtlaryakıyor,hiçkimseylekonuşmuyordu.Benden,kendihazırlıklarıbitinceyekadareviçevirmemi,gelenlerlegörüşüpbaşsağlığımektuplarınakarşılıkvermemiricaetti.Birsabahdabanaartıközgürolduğumubildirdi;

“Değerliyardımların,helesessizsedasızdavranışlarıniçinsanateşekkürederim,”dedi.“SeningibibiriyleaynıevdeoturmakGeorgiana’ylaoturmaktanbambaşkaymışmeğer.Senüzerinealdığınişisessizceyapıyor,kimseyeyükolmuyorsun...YakındabenAvrupa’yagidiyorum.Fransa’da,Lisledolaylarındakibirmanastırayerleşeceğim;başımıdinleyiphuzurakavuşacağım.Birsüre,Katolikmezhebinininançlarınıinceleyeceğim.Bumezhebin,azçokumduğumgibi,kişininyaşantısınadüzgünlük,düzenliksağlayanbiryololduğunugörürsemKatolikolacağım.Belkirahibedeolurum.”

Onunbukararınaşaşmadığımgibicaydırmayafalandakalkışmadım.İçimden,“Rahibeliktamsanagörebirşey...Hayırlıolsun!”diyordum.Ayrılacağımızzaman,

“Tanrı’yaemanetolhalamınkızı...Yolunaçıkolsun,”dedi.“Aklıbaşındabirkızsınsen.”“Sendeaklıbaşındabirkızsın,dayımınkızıEliza,”dedim.“Ama,biryılakalmayacak,

aklında,başındabirFransızmanastırınınduvarlarıarasınakapanıpkalacak...Neyse,beniilgilendirenbirişdeğilbu.Canınöyleistiyormadem...Banane!”

Eliza,“Çokdoğrusöyledin,”dedi,busözlerleayrıldık.BundansonraReedkardeşlerdenhiçbirininlafınıaçmamanedenolmayacağınagöre

şimdidensöyleyeyim:Georgianayaşlıcabirsalonzüppesiyleçıkarüzerinekurulubirevlilikyaptı;Elizadagerçektenrahibeoldu.Katolikmezhebiniincelemekiçinkapandığımanastıra

bütünservetinibağışladı.Bugünkendisiomanastırınbaşrahibesidir...

İnsanlar,uzun,kısaayrılıklardansonraevlerinedönerkennegibiduygularakapılır,bilmiyordum;başımdanhiçgeçmemişolanbirşeydibu.Çocukken,uzunyürüyüşlerdensonraGatesheadKonağı’nadönüşlerimianımsıyordum,yüzdeyüzazarişitirdim,üşüdüğümiçin,yüzümgülmediğiiçin.SonradandapazargünlerikilisedenLowood’adönüşümüzüansıyordum...Sıcakbiroda,bolyiyeceközlemiyledoluolupdahiçbirinibulamayışımızınacısını!Kısacası,budönüşlerinhiçbiritatlışeyler,istenilenşeylerdeğildi.Hiçbirzamanherhangibiryeredönmekiçincanatmamış,gözlegörünmezbirgücünbeniorayadoğruçektiğiniduymamıştım.Thornfield’edönüşyepyenibirdeneyimolacaktı.

Yolculukuzun,sıkıcıgeldibana,pekbunaltıcı.İlkgünyetmişkilometrekadaryolgiderekbirhandageceledim;ertesigündebirokadaryolgittim.İlkonikisaatboyuncahepyengeminsondemlerinidüşünüyordum;oçarpılmış,morarmışyüzünü,boğuklaşmışsesini,cenazetörenini,tabut,araba,karalargiymişyaslılarşeridi(çoğuölenkadınınkiracısı,uşaklarıydı;akrabalarındanpekazıvardı),okaranlıkmahzen,kiliseninsessizliği,okunandualar.SonraEliza’ylaGeorgiana’yıdüşünüyor,birinibirmanastırhücresinde,öbürünüdebirbalodagörürgibioluyor,kişiliklerindekizıtlıklarıirdeliyordum.Geceleyinarabanınbüyük...şehrinevarmasıylabudüşüncelerdağıldı,sonrabambaşkabiryolagirdi.Hanodasındakiyatağımayatıncageçmişibiryanabıraktım,gelecekleuğraşmayabaşladım.

Thornfield’edönüyordumamaoradanekadarkalabilecektim?Çokdeğil...Bunaemindim.BirsüreönceMrs.Fairfax’tenmektupalmıştım:Konaktakikonuklarındağıldığını,efendimizinüçhaftaönceLondra’yagittiğini,ikihaftasonradadöneceğiniyazıyordu:OnuntahmininegöreefendimizdüğünhazırlığıyapmaküzeregitmişLondra’ya,yenibirfaytonalmakniyetindeymiş.Mrs.FairfaxonunBlancheIngram’laevlenmesidüşüncesinihâlâyadırgadığını,amaherkesinsöylediğine,kendisinindeizlenimlerinegöre,düğününçokgeçmedenyapılacağınaartıkinanmayabaşladığınısöylüyordu.Bendebunuokuyunca,“Artıkinanmazsanpektuhafkaçar!”diyedüşünmüştüm,“çünkübenimhiçkuşkumyok.”Budüşüncelerihepaynısoruizliyordu:“Peki,bennereyegideceğim?”HergecesabahlarakadarBlancheIngramrüyalarımagiriyordu.Birgecesabahakarşıgördüğümçokcanlıbirrüyadao,Thornfield’inbahçekapılarınıyüzümekarşıkapadı,eliylebaşkabiryolagitmemiişaretetti.Mr.Rochesterdakollarınıkavuşturmuş,yüzündealaycı,burukbirgülüşle,bizleriseyrediyordu...

DönüşgününüMrs.Fairfax’etamolarakbildirmemiştim;çünkübenikarşılamakiçinMillcote’aarabagöndermeleriniistemiyordum.Niyetim,habersizce,yürüyerekdönmekti.Nitekimbavulumu,GeorgeHanı’nınseyisineemanetettiktensonrasessizsedasızyoladüzüldüm,ohaziranakşamınınsaataltısında,Thornfield’egideneskiyolasaptım.Bu,büyükbölümütarlalarınarasındangeçen,şimdiartıkpekkullanılmayanbiryoldu.Parlakyadaşahanebirhaziranakşamısayılmazdıamahavaaçık,yumuşaktı.Yolboyuncabütüntarlalardaharmansavrulmaktaydı.Gökyüzübulutsuzdeğilsedegelecekiçingüzelgünlerumduruyordu:Maviliğitatlı,duru,bulutlarıyüksekte,inceinceydi.Günbatısıbiryangınyeriydi.Mermerdamarlarınıandıranbulutaralıklarındandışarıyaaltınlakarışıkbirkızılparıltıvurmuştu.

Önümüzdekiyolkısaldıkçasevinmeyebaşlamıştım.Okadarseviniyordumkibiraradurdumdabusevincinneanlamageldiğinisordumkendikendime;gittiğimyerinkendi

evim,hattasürekliolarakkalabileceğimbirbarınakbileolmadığınıkendimeanımsattım.Yolumugözleyen,gelişimiipleçekenyakınlarımyoktugittiğimyerde.“Mrs.Fairfaxsana,sakinbirgülümseyişle,hoşgeldin,diyecek;küçükAdeladasenigörünceelçırpıpsıçrayacak,”diyedüşündüm.“Amabalgibibiliyorsunkiseninaklınonlardadeğil,başkabirinde...Oisesenihiçdüşünmüyor.”Gelgelelimşudünyadagençlikkadardikkafalıolannevardırki;toylukkadardakör?Gençlik,toylukbana,“Onunlabiraradaolmakayrıcalığınınsanavereceğimutlulukyeterdeartarbile!Oseniisterdüşünsün,isterdüşünmesin!”diyordu.Sonra,“Çabukol!Aceleet!”diyeekliyordu.“Elindefırsatvarkenbirlikteolonunla.Birkaçgün,bilemedin,birkaçhaftasonraondanömürboyuayrılacaksın!”Bunudüşününceyepyenibirişkenceyleboğulacakgibioldum;koşmayabaşladım.

Thornfieldtopraklarındakitarlalardadasamansavuruyorlardı.Dahadoğrusu,köylülerintamişlerinibırakıptırmıklarınıomuzlarınavurarakevlerinedöndüklerisaattibu.Önümdetoputopubirkaçtarlauzanıyorduşimdi.Sonrayolunkarşısınageçipbahçekapısınaulaşacağım.Çitlerdekiyabangüllerinasıldabol.Amagülsevecekzamanımyokşimdibenim.Biranönceevevarmakistiyorum.Çiçeklidallarınıyolunüzerinedoğruuzatmışbirçalınınönündengeçiyorum.Önündekitaşbasamaklarlaçitkapısınıgörüyorum,sonrada...Efendiminoradaoturmaktaolduğunugörüyorum...Kalem-kâğıtvarelinde,birşeyleryazıyor.Hayaletgörmüşdeğilimgerçi,genedebütünsinirlerimboşanıveriyor.Birankendimitutamıyorum.Neanlamageliyorbu?Onuyenidengörünceböyletitreyeceğimi,onunkarşısındaböyledilimiyutuptaşkesileceğimisanmamıştım.Dizlerimgenetutupdayürüyebilecekdurumageldiğimzamanhemenyüzgeriedipkaçacağım.Kendimionakarşıböylereziletmeningereğiyok.Başkabiryoldangiderimeve...Ama,hepsiboş...Çünküobenigördübile.

“Hey,merhaba!”diyerekelindekikalemkâğıdısallıyordu.“Hoşgeldin!Yaklaşberiyelütfen!”Yaklaşıyorumbesbelli...Ancakneyaptığımınpekfarkındadeğilim.Tekdüşüncemserinkanlı,doğalgörünmek,özellikledeyüzümünkaslarınasözgeçirerekduygularımıyansıtmalarınıönlemek;çünkübenimgizlemeyeçalıştığımşeylerionlarilleortayavurmaktadireniyorlar.Neysekişapkamıntülüvaryüzümünönünde.Birkaçdakikadurumumuidareederekkendimitoparlayabilirim.“GerçektenJaneEyremibu?Millcote’tanmıgeliyorsun...Hemdeyayaolarak?Evet,evet,tamsendenumulacakbirmaymunlukbu!Arabaçağırtarak,doğruyoldan,insangibidöneceğinyerde,alacakaranlıkta,kıryollarındanhabersizcesüzülmek,evinedoğru...Birdüşgibi,hayaletgibi...Ee,buncazamandırburadanuzaklardanehaltlarkarıştırdınbakalım?”

“Ölenyengemlebirlikteydim,efendim.”“Vaycanına!TamJaneEyre’likbirsözbu!İyilikmelekleri,sizbenikoruyun!Öbür

dünyadan...Ölmüşlerindünyasındangeliyorbukız!Alacakaranlıkta,yapayalnızkenkarşımaçıkarakbunuaçıkçadasöylüyorbana.Cesaretimolsadokunurdumsana...Bakalımetten,kemiktenmisin,yoksagölgedenmisin...Seniecinni!Ama,bataklıklardatütenmaviignisfatuus66ışığınadokunurumda,sanadokunamam!”Birandurakladı,sonra,“Ahsenivefasız,senihayırsız!”diyesöylendi.“Birayuzakkaldınbenden.Beniunutupgitmişsindir...Kalıbımıbasarım!”

Efendimekavuşmanınsevinçliolacağınıbiliyordum.Onunyakındabendenuzaklaşacağını,onungözündebenimbirhiçolduğumubildiğimhalde,mutlulukduyacağımıbiliyordumbukarşılaşmadan;çünkü,ondakiçevresinemutlulukdağıtmagücüöylebüyüktükibenimgibiyuvasızkuşlarasaçtığıkırıntılarıgagalamakbiledörtbaşımamurbirşölende

karındoyurmakgibiydi.Sonsöylediğisözlerayrılığınbütünzehrinialanşifalıbirpanzehirdi.Benimonuunutupunutmayışımaönemverdiğiniimaediyordusanki.Ah,keşkeböyleolsaydı.Mr.Rochesterçitkapısındanayrılmıyordu;bendeyürüyüpgeçemiyordum.Londra’yagidipgitmediğinisordum.

“Gidipdöndüm,”dedi.“Bununerdenbildin?Malumoldu,besbelli.”“Mrs.Fairfaxmektubundayazdı.”“Neiçingittiğimideyazdımısana?”“Elbet,efendim.Herkesinbildiğibirşeybu.”“Yenialdığımarabayıgörbakalım,Jane.TamMrs.Rochester’alayıkbulmazsanbana

söyle.OmoryastıklarayaslandığızamanlarAmazonlarKraliçesi’nebenzeyecek!Ah,Jane,tipbakımındanonabirazdahadenkolabilmeyiisterdim.Senmademkiİyi-Saatte-Olsunlar’ınkızısın,söylebana;beniyakışıklıyapabilecekbirbüyü,birşerbet,muskafalanyokmu?”

Gülerek,“Odereceetkilibüyüdünyadabulunamaz,efendim,”dedim.İçimdende,“Gerekentekbüyüsanabakangözlerinsevdadoluolmasıdır,”diyordum,“çünküsevengözleriçinsenyeterderecedeyakışıklısın.Dahadoğrusu,seninsertçizgilerindegüzellikleriüstünbirçekicilikvar.”

Kimizamanbenimiçimdengeçendüşünceleri,aklımınermediğibirustalıklaokumasınıbilirdi.Şimdidebenimkabalığakaçansözlerimehiçaldırışetmedi.Sessizcesöylediklerimiduymuşgibikendineözgü,okunmazbirifadeylegülümsedibana.Herzamanbubiçimgülümsemezdi:Sıradanşeyleriçinharcamayakıyamazmışgibiçokseyrekkullanırdıbugülümseyişi.Bu,tamgüneşgibibirgülüştü.İşte,şimdi,efendimbenimüzerimebugüneşinışıklarınıserpmişti!..

Benimçitkapısındangeçebilmemiçinyolaçarak,“Geç,Janet!”dedi.“Evinedön;ominik,yorgunayaklarınıbirdostçatısınınaltındadinlendir.”

Şimdibenimyapacağımtekşeyhiçsesçıkarmadanonundediğiniyerinegetirmekti.Birdahaağzımıaçmamagerekyoktu.Çitkapısındangeçtim.Niyetimsoğukkanlılıklaoradanuzaklaşmaktı,amabirdenbirşeydürttüsanki;görünmezbirgüçgeriçevirdibeni...

Ben,dahadoğrusu,içimdenbirşeybanakarşınkonuşarak,“Eksikolmayın,Mr.Rochester,çokiyisiniz,”dedim.“Sizinyanınızadöndüğümiçintuhafbirmutlulukiçindeyim.Benimevimsizinyanınızdır.Bundanbaşkayuvamolmadıbenim!”

Sonraöylebirhızlayolumdayürüdümkioistesebile,banayetişemezdi!KüçükAdelabenigörüncesevinçtenadetadeligibioldu.

Mrs.Fairfaxdeherzamankiyapmacıksızsevecenliğiylekarşıladıbeni.Leahgülümsüyordu.Sophiebilesevinçle,“Bonsoir,”67dedi.Çoktatlıydıbu!İnsanınçevresindekilercesevilmesi,aranılanbirkimseolduğunusezmesikadarbüyükbirmutlulukolamaz!

Ogecegözlerimibilebilegeleceğeyumdum;kulağımadurmadanayrılık,üzgünlüksözlerifısıldayanosesiduymazlıktangeldim.Çaysonaermiş,Mrs.Fairfaxelineörgüsünüalmıştı.Benonunyakınındabiriskemleyeoturdum,Adeladayanıbaşıma,halınınüzerineoturupbanasokuldu.Karşılıklıbirsevgihavasıbizialtınbirhalkagibisarmıştısanki.İçimdensessizbirduakoptu:“Tanrım,bizibirbirimizdenpekçabukayırma;pekdeuzaklaraatma!”Sonra,bizböyleotururkenefendim,hiçhabersiziçerigirdi,bizimyarattığımızbusevgitablosunuzevkleseyrederek,“Mrs.Fairfaxmanevikızınakavuştuya,artıkkeyfiyerinde!”dedi.Sonrada,Adela’nın“preteàcroquersapetitemamanAnglaise”68

olduğunusöyledi.Onunböylekonuştuğunuduyuncabendeumutlanmakcüretinibuldum:Belkiefendimizevlendiktensonradabizibirbirimizden,kendivarlığınıngüneşindenbütünbütünayırmaz,hepimizibiraradabiryerde,genekendikanadınınaltındabarındırırdı.

Thornfield’edönüşümünüzerindengörünüştedinginikihaftageçti.Efendiminevlenmesineilişkinortadanebirlafvardı,nedehazırlık.Hemenhergün,kesinbirşeyduydumu,diyeMrs.Fairfax’esoruyordum.Odahep“hayır”diyordu;hattaanlattığınagöre,birkeresindebusoruyuefendisinedoğrudandoğruyasormuş,“Gelinhanımnezamangelecek?”diye.Osudanbirşakayla,ogaripifadelerindenbiriylekarşılıkvermiş.Mrs.Fairfaxbununeyeyoracağınıbilememiş!

Beniözellikleşaşırtanbirşeyvardıkiodaşuydu:IngramPark’laThornfieldarasındahiçbirgelişgidişolmuyordu.Evet,gerçiIngramParkotuzkilometrekadarötede,başkabirilinsınırındaydı,amaateşlibirâşıkiçinbuuzaklıknedirki...HeleMr.Rochestergibiusta,yorulmazbirbiniciiçinbirkaçsaatlikbiratgezintisisayılırdı.Günlergeçtikçehiçhakkımolmayanbirtakımumutlarbeslemeyebaşladım.Belkidedüğündenvazgeçilmişti;söylentilerinaslıastarıyoktubelki;ikisindenbiriyadaherikisicaymışolabilirdi.Bakalımüzgünmü,diyeefendiminyüzünebakıyordumhergörüşümde.Ama,onunyüzünübukadaruzunzaman,sürekliolarakbulutsuz,rahatgördüğümühiçbilmiyordum.Öğrencimlebirlikteonunyanındabulunduğumuzsıralardabenaradaelimdeolmayarakkeyifsizleşir,tasalıbirhalalırsam,efendimsankitersine,neşeleniyordu.Benihiçbukadarsıkyanınaçağırdığıveyanındaykenböyletatlıdavrandığıolmamıştı...Bende,neyazıkki,onuhiçböylesinesevmemiştim.

66.(Lat.)Deliateş.Budeyim,geceleribataklıklarüzerindegörülen,metangaz ınınyanmasındanilerigelenparıltılariçinkullanılır.(Y.N.)

67.(Fr.)İyiakşamlar.(Y.N.)

68.(Fr.)İngiliz annesiniçiğçiğyemeyehaz ır.(Y.N.)

XXIII

Şahanebiryazortasıİngiltere’yinuraboğmuştu.Uzunbirsüreboyuncapeşpeşegelengüzelgünleringökleriöylesaf,güneşleriöylesineparlaktıkibizimdenizlerleçevriliülkemizdebutürgünlerintekertekergöründüğübileazdır!Sankigünlerdenberi,kafilelerleİtalyangünlerigelmişdeparlaktüylügöçmenkuşlargibiAlbion69tepelerinekonmuşlardı.Harmanlarkalkmış;ThornfieldMalikânesiçevresindekitarlalaryolunmuş;yollarsıcaktançatlamış,bembeyaz;ağaçlarenolgunyeşilliklerinebürünmüş.Çitlerin,korularınbolyapraklı,koygunyeşilleri,aradakiçıplaktarlalarıngüneşrengiylegüzelbirçelişkiyaratıyordu.

Yazgecesi.TaöğledenberiHayyolundayabançileğitoplamaktanyorgundüşenAdelagüneşlebiryatmıştı.Onunuykuyadalışınıseyrettim,sonrayanındanayrıldım,bahçeyeindim.

Gününentatlısaatindeydik:“Gündüzünhummalıateşigeçmiş”,soluğukesilenovalarla,kavrulmuştepelereçiytaneleriserinserindökülmeyebaşlamıştı.Günbatısındabulutlarındebdebesiyoktu.Güneştepelerinardındadoğrudandoğruyabatmıştı.Şimdibattığıyerdeyakutkızılıyla,alevrenkleriylemenevişlenenağırbirmor,gitgideyumuşayarak,gökyüzününhemenhemenyarısınayayılmaktaydı.Gündoğusununda,duru,koyu,derinmavileriçindekendincebirgüzelliğivetekbiryıldızbiçimindebirdepırlantasıvardı.Yakındaayındoğuşuyladaövünebilecekti,amaayhenüzufkunardındaydı.

Birsüretaşlarlakaplıyoldagezindim.Çokiyitanıdığım,hafifbirkoku:Birsarmasigarakokusukimbilirhangipenceredentaşarak,burnumageldi.Kitaplıkpenceresininbirazaralıkdurduğunugördüm,bakanolursabenigörebileceğinibildiğimiçinmeyvebahçesinegeçtim.Thornfieldtopraklarındabundandahakuytu,CennetBağı’nabundandahaçokbenzerbirköşebulamazdınız:Biryandayüksekbirduvar,meyvebahçesinikonağınavlusundanayırıyor,öbüryandaikisırakayınağacıçimliklearasınaperdegibigiriyordu.Karşıköşedebirparmaklıkbubahçeyiıssıztarlalardanayıranteksiperdi.Yanlarıtaflanlı,kıvrımkıvrımbiryolbuparmaklığıntamönündeyükselendevbiratkestanesininçevresinidolanarakparmaklıktasonbuluyordu.Ağacınçevresindeyuvarlakbirtahtasıravardı.Budaryolda,insankimseningözünegörünmedengezinebilirdi.Balgibitatlıçiytaneleridüşer,derinbirsessizlikheryanısarar,alacakaranlıkdagitgidekoyulaşırken,bugölgeliköşedesonsuzluğadekoyalanabileceğimihissediyordum.Sonra,doğanayınışığınıgörerek,birazdahayukarıdakiaçıklığadoğruilerlerkenbirden,olduğumyerdeduraladım.Birşeygörmüşyadaduymuşolduğumiçindeğil;genebirkokubanabirbaşkasınınvarlığınıhabervermişti.Yabangülü,karapelin,yasemin,karanfil,gülveakşamayiniiçinçoktanbuhurdanlarınıtüttürmeyebaşlamışlardı.Gelgelelimbuyenikokuneçiçekkokusuydu,nefunda;çokiyibildiğimbukoku,efendiminsarmasigarasıydı.

Çevremebakınıpkulakkabartıyorum:Meyveyüklüağaçlarıgörüyorum,yarımkilometrekadaruzaktakibirkorudaçileyenbirbülbülündemçekişiniduyuyorum.Görünürlerdenebirkaraltıvar,nedekulağımabirayaksesigeliyor.Yalnız,tütünkokusu

gittikçeyoğunlaşmakta.Kaçmamgerek.Fidanlığaaçılançitkapısınadoğrugidiyorum,Mr.Rochester’ınoradaniçerigirdiğinigörüyorum.Sarmaşıklıkemerinaltınasokuluyor.Buradanasılolsafazlakalmaz,geldiğiyeredöner;bendehiçsesimiçıkarmadanşuracıktabeklesem,benimvarlığımdanhaberibileolmaz.Hayır...Akşamsaati,bueskibahçe,benimkadaronundahoşunagitmişolsagerekkigezintisiniuzatıyor.Şimdibirdaltutupüzerindekimeyvelerigözdengeçiriyor,derkenolgunbirkiraztanesikoparıyor,arasıradaçiçeköbeklerinedoğrueğilerekkokularınıiçinesindiriyoryadayapraklarınüzerindekiçiydenincilerihayranhayranseyrediyor.Kocamanbirpervanevızıldayarakyanımdangeçiyor,Mr.Rochester’ınayağıdibindekibirbitkininüzerinekonuyor.Efendimbunugörüyor,yakındanbakmakiçineğiliyor.“Hah!..İştebanaarkasıdöndü;pervaneyledemeşgul...Çokusulyürürsembelkigizlicekaçabilirim,”diyedüşünüyorum...

Çakıltaşlarınşıkırtısıbenielevermesin,diyekıyıdakiotlarınüzerinebasarakyürüdüm.Mr.Rochesterbendenbirkaçmetreötede,çiçektarhlarınınarasındaduruyordu,pervaneyeiyicedalmışbirhalivardı.“İyi,kaçabileceğim,”diyedüşünerekilerledim.Tamonun,dahaiyiceyükselmemişolanayışığındauzayangölgesininüzerindengeçiyordumki,başınıçevirmedenyavaşça“Jane,gelbakşuherife,’”dedi.Çıtçıkarmamıştım,onundaarkasındagözüyoktuya!Yoksa,gölgesininmiduyguyeteneğivardıdaayağımıbasıncahissetmişti?Enikonuirkildim,sonraonunyanınadoğruyaklaştım.“Kanatlarınabakşunun,”dedi.“BanaAntilAdaları’ndakiböceklerianımsatıyor.İngiltere’debukadarbüyük,renkligeceböceklerineazrastlanır.A!Uçtu!”Pervaneuzaklaşmıştı.Bendebönböndönüpyürüdüm.Mr.Rochesterpeşimdengeldi,çitevardığımızzaman,“Geridön,Jane,”dedi.“Böylegüzelbirgeceyieviniçindegeçirmekgünahtır!Heleböylegüneşinbatmasıylaayındoğmasıkucaklaşırkenhiçkimsegidipyatmakistemez,öyledeğilmi?”

Benimkusurlarımdanbiridir:Kimizamanpekhazırcevapolandilimkimizamandabahanebulmaktagüçlükçeker.Budahepivedidurumlarda,kıvrakbirsözle,aklayakınbirözürlesıkıcı,üzücüköşelerdenkurtulmakistediğimzamanlararastlar.Şimdide,buakşamsaatinde,gölgelimeyvebahçesindeMr.Rochester’labaşbaşagezinmekistemiyordum,amaoradangitmekiçinuygunbirözürdebulamıyordumki!Sürüklenenadımlarlapeşindenyürürkenkafamhep,yakamıkurtarabilmekiçinyollararamaktaydı.Nevarki,Mr.Rochesteröylesakin,ciddiydikibuderecesıkıldığımiçinkendikendimdenutanmayabaşladım.Ortadabirsakıncavarsabenimhayaliminürünüolsagerekti;çünküohiçbirşeydenhabersiz,rahattı.

Yenidenotaflanlıdaryolasapıpdaatkestanesinedoğruağırağıryürümeyebaşladığımızzaman,“Jane,yazınThornfieldpekgüzelbiryeroluyor,değilmi?”diyesordu.

“Öyle,efendim.”“Birdereceyekadarbağlanmışsındırartıkburaya.Doğalgüzellikleremeraklıolduğun

kadarsevdiğinşeylerebağlanmaközelliğidevarsende.”“Evet,bağlandım,efendim.”“Benimaklımalmıyor,amasenoAdelaolacakboşkafalıçocukla,Mrs.Fairfaxdenilen

kendihalindehatunkişiyedebağlandın,öyledeğilmi?”“Doğru,efendim.İkisinideseviyorumkendimce.”“Üzülürmüsünonlardanayrılırsan?”“Elbette!”“Yazık!”diyerekiçiniçekti.Azsonra,“Budünyanınişleriböyledirzaten,”dedi.“Tam

kendineşöylerahat,sefalıbirköşebulduğunsıradabirsesyükselir,dinlenmesaatininsona

erdiğinibildirerekkalkıpbaşkayeregitmenibuyurur.”“Yanibenimdekalkıpbaşkabiryeregitmemmigerekiyor,efendim?”diyesordum.

“Thornfield’denayrılacakmıyım?”“Yazıkkiayrılacaksın,Jane.Bendeüzülüyorum,Janet,amabuayrılıkkaçınılmazgibi

geliyorbana.”Birdarbeydibu;genedebeniyereyıkmasınafırsatvermedim.“Neyapalım,efendim,

kalkıpgitmekiçinbuyrukçıktığızamangiderimbende!”dedim.“Buyrukçıktıartık,Janet.Bugecebildirmekzorundayım.”“Demekgerçektenevleniyorsunuzha?”“Tamdaüstünebastın!Herzamankikeskinsezişinletamisabetettinhedefe.”“Yakınmı,efendim?”“Çokyakın,benim...YaniJaneEyre...Sanabirşeyanımsatmakistiyorum:Hanibirsüre

öncebenimşukaşarlanmışbekârboynumaevliliğinkutsalboyunduruğunugeçireceğimeilişkinbirsöylentiçıkmıştıya–yoksabenmidokundurmuştum–BlancheIngram’ıbağrımabasacağımailişkin?(HaniBlancheIngramdatambağrabasılacakparçaya!İnsanınhemgözünü,hemkolunukoltuğunudolduracakcinstenamafazlamalgözçıkarmaz!)Herneyse,dediğimgibi...İyidinlebeni,Jane!Nedençeviriyorsunöylebaşını...Genepervanearamakiçinmi?Sanaşunuanımsatmakisterimki,BlancheIngram’laevlendiğimzamansenide,Adela’yıdeçarçabukbaşkayeregöndermemgerektiğiniortayailkatansenolmuştun.Tambenimevimdekigösterişsizmevkiindenumulacakbirsözdüo!Seninohayranolduğumilerigörüşünün,sağduyunun,alçakgönüllülüğününbirbelirtisi!Aslındabusözbenimsevgiliminkarakterinesürülenbirlekedir,amabununüzerindedurmuyorum;senburalardanuzaklaştığınzamandaunutmayaçalışacağım,Janet;yalnızcaöğüdününnekadaryerindeolduğunuanımsayacağım.Zatenöğüdünübukadaryerindebulduğumiçindirkikendimeyasaolarakbenimsedim:Adelayatılıokulagitmeli,sende,SayınMissJaneEyre,kendineyenibirişaramalısın.”

“Elbet,efendim.Hemenbirilanveririm.Buaradada...”Niyetim,“Yenibirsığınakbulupgidinceyekadarburadakalabilirim,”demekti,amauzunbircümlesöylemeyigözealamayaraksustum;çünküsesimepekgüvenemiyordum.

“Birayavarmadandünyaevinegireceğimiumuyorum,”dedi.“Buaradadasenikendielimleyenibirişe,yenibiryereyerleştireceğim.”

“Eksikolmayın,efendim.Sizeçokzahmet...”“Yo,özürdilemeyegerekyok!Bencebirişçigöreviniseninkadariyibaşarırsa,işverenin

ufaktefekyardımlarınahakkazanmış,olur;hatta,buarada,gelecektekieşiminannesiyoluylaseniniçinyenibiryeraradım,sanauygunolacağınısandığımbirailebuldum.İrlanda’nınConnaughtkentinde,BitternuttLodgemalikânesininsahibesiMrs.DionysiusO’Gall,beşkızınınöğreniminiüzerinealacakbiriniarıyormuş.İrlanda’yıseveceğinisanıyorum.Dediklerinegöreöylesıcakkanlıymışkioradakiahali!”

“Okadaruzakki,efendim!”“Varsınuzakolsun...Seningibiaklıbaşındabirkızyolculuktanda,yolunuzaklığından

dayılmaz!”“Yolculukdeğildeyolunuzaklığıyıldırıyorbeni.Sonra,denizdeayıracakbeni...”“Nedenayıracakseni?”“İngiltere’den,Thornfield’den,sonra...”“Sonra?”

“Sizden,efendim.”Bunuistemeyereksöylemiştim;genehiçistemezken,gözlerimdenyaşlarboşanıvermişti.Amasesliolarakağlamıyor,hıçkırmıyordum.BitternuttLodge’luMrs.O’Gall’ıdüşündükçekanımdonuyordunedense.Hâlâoandayanımdayürüyenefendimlebenimaramagirecekolanköpüklüdalgalarındüşüncesikanımıbüsbütündonduruyordu.Ama,enacısı,sevdiğimerkeklebenimaramagirecekolanasılokyanusun,yanivarlık,sınıf,mevkiayrımındanoluşanuçurumundüşüncesiydi.Gene,“Okadaruzakki!”diyemırıldandım.

“Uzakkineuzak!Senİrlanda’nınConnaughtkentindekiBitternuttLodge’agidincebirbirimizibirdahahiçgörmeyeceğizartık.Burasıkesin,Jane.Benhiçgitmemİrlanda’ya;çünkübenimgönlümüokşayanbiryerdeğildir.Ama,şuncazamaniyiarkadaşlıkettikseninle,öyledeğilmi,Jane?”

“Öyle,efendim.”“Arkadaşlarda,ayrılmaküzereykenellerindekalanüç-beşgünübirliktegeçirmek

isterler.Gel,yıldızlargöktekipırıltılıyaşamlarınabaşlarkenşöyleyarımsaatkadaroturalımda,ayrılıktan,yolculuktankonuşalımusulusul.İşte,atkestanesiileyaşlıköklerininarasınakurulmuşolansıra.Gel,buradabirdahaoturmamıznasipdeğilsebilebugeceoturabiliriz.”Sırayaoturdu,benideoturttu.“İrlanda’nınyolugerçektenuzak,Janet!”dedi.“Küçükdostumuböyleyadelleresalıvermekbenimdeiçimesinmiyorama...Elimdendahaiyisigelmiyorsa,neyapabilirizki!Jane,söylebana,nedersin:Benimlebirakrabalığınfalanvarmıacaba?”Konuşacakdurumdadeğildimartık;yüreğimdurmuştusanki.Efendim,“Çünküaradasanailişkintuhafduygularakapılıyorum,”diyesözünüsürdürdü.“Heleböyle,şimdikigibi,yakınımdaolduğunzamanlar.Sankisolkaburgamınaltındabiryerdebiripvarmışdabuipseninsolkaburganasımsıkıbirkördüğümlebağlanmış.Öylesanıyorumkiaramızadağlar,denizlergirersebizibirbirimizebağlayanbuipkopacak.Ozamandaiçiniçinkanlarımakacakmışgibibirkuruntuyakapılıyorum.Sanagelince...Senhemenunutursunbeni!”

“Bensizidünyadaunutamam,efendim;biliyorsunuz...”Buradakaldım.Ötesinisöylemekolanaksız!

“Jane,koruluktaötenbülbülüduyuyormusun?Bak,dinle.”Bülbülüdinlerkensarsılarakhıçkırmayabaşladım;çünküçektiğimacıyıdahafazla

bastıramıyordum.Kendimitutamayaraktepedentırnağaenderinbirıstıraplatitriyordum.Ensonundakonuşabildiğimzaman,“Keşkehiçdoğmasaymışım!KeşkeThornfield’egelmeseymişim!”diyeinledim.

“Ayrılacağınaüzüldüğüniçinmi?”İçimdekisevginin,acınınköpürttüğüşiddetliheyecanbenliğimibütünbütünsarıp

kendibenliğinidilegetirmekiçinçırpınıyordu.“Thornfield’denayrılacağımaüzülüyorum.ÇünküThornfield’iseviyorum.Thornfield’i

seviyorum;çünküçatısınınaltındamutlu,dopdolubiryaşamsürdüm;çünkükimsebeniezmediburada.Duygularımıiçimegömüptaşlaşmakzorundakalmadım.Dünyadaençoksaydığım,ençokmutlulukbulduğumşeyle...Karaktersahibi,zeki,düşünür,kimselerebenzemezbirinsanlakarşıkarşıyageldim.Buradasizitanıdım,efendim.Sizdentemelliayrılmamınkaçınılmazolduğunudüşündükçedehşetveazapiçindekıvranıyorum.Sizdenayrılmamınkaçınılmazolduğunugörebiliyorum;amaölümünkaçınılmazolduğunudüşünmekgibibirşeybu.”

Efendim,“Kaçınılmazlığıneredençıkarıyorsun?”diyebirdensordu.

“Neredenmi?Bunubenimönümeserensizsiniz,efendim.”“Nasıl?”“Güzel,soylubirgençkadınbiçiminde...Yani,BlancheIngram...Yanikarınız.”“Karımmı?Odanesi?Karımfalanyokbenim.”“Yokamaolacak.”Dişlerininarasından,“Evet!Evet!Olacak!”diyesöylendi.“Öyleysebenimdegitmemgerek...Sizkendinizsöyledinizbunu.”“Hayır...Kalacaksın!Antiçiyorumbuna.Andımıdayerinegetireceğim.”Bukezbenöfkeyebenzerbirhırsakapılarak,“Gideceğimdiyorumsize!”diyebağırdım.

“Burada,birhiçolarakkalmayadayanabilirmiyim,sanıyorsunuz?Mekanikbirşekildeyaşayabilirmiyim?Duygusuzbirmakineolupçıkabilirmiyimsanıyorsunuz?Banacanverenekmeklesuyunelimdenalınmasınadayanabilirmiyim?Yoksulum,kimsesiz,ufaktefek,gösterişsizim,diyeduygusuz,ruhsuzmuyumsanıyorsunuz?Öyleyse,yanılıyorsunuz.Benimdeenazındansizinkikadarduygulubiryüreğim,ruhumvar.Tanrıbanagüzellik,zenginlikdebağışlasaydı...Bendenayrılmaksizedegüçgelirdi...Sizdenayrılmanınbanagüçgeldiğikadar!Şimdisizinlekonuşurkengelenekleri,alışkanlıkları,hattaşuölümlübenliğimibilehiçesayıyorum.İkimizdebudünyadangöçmüşçesine...Benimruhumsizinruhunuzasesleniyor;ikimizdeTanrı’nınhuzurunaçıkmışız,eşitmişizgibi–kielbeteşitizaslında.”

O,“Elbeteşitiz!”diyebenimsözlerimiyineledi.Sonra,“İşteböyle!”diyerekbenikollarınınarasınaalıpbağrınabastı,dudaklarınıdudaklarımabastırdı.“İşteböyle,Jane.”

Bende,“Evet,efendim,işteböyle!”dedim.“Yalnız,genedeböyledeğil...Sizevlibiradamsınız...Yani,evlisayılırsınız.Hemdekişilikyönündenkendinizdendahaaşağıdüzeyde,değervermediğiniz,eminimaslındasevmediğinizbirkadınlasözlüsünüz.Sizinonualayaaldığınızıgördüm,duydum.Sizinyerinizdebenolsamböylebirevlenmeyigururumayediremezdim:Demekkibensizdenüstünüm.Bırakınbenigideyim!”

“Nereye,Jane!İrlanda’yamı?”“Evet,İrlanda’ya.İçimiboşalttımartık...Nereyeolsagiderim.”“Jane,rahatdur,kuzum!Çırpınmaöyle!Çırpınırkenkenditüyleriniyolanküçücük,

vahşibirkuşgibisin.”“Kuşdeğilimben.Kafesimdeyok.Bağımsız,iradesahibi,özgürbirinsanım,şuandada

irademisizdenayrılmaküzerekullanıyorum.”Birçırpınışlakendimikurtardım,onunkarşısındadikilipdurdum.

“İradenleyazgınıdasaptayacaksın!”dedi.“Sanagönlümü,adımı,bütünservetiminbirbölümünüsunuyorum.”

“Sizbirkomedioynuyorsunuz,bendebunagülüpgeçiyorum.”“Sendenömrünübenimyanımdageçirmeni,benimikincibenliğim,ikidünyadaeşim

olmanıdiliyorum.”“Sizbueşidahaöncedenseçmişbulunuyorsunuz.Ondakararkılmanızgerek.”“Jane...Durbiraz.Fazlaheyecanlısın.Konuşmayalım.”Defneliyoldandoğrubirsolukrüzgâresipgeldi,atkestanesininyapraklarıarasında

ürperdi.Sonrauzaklara...tauzaklaradoğrusüzülereksilinipgitti.Şimdiduyulanteksesbülbülünşakımasıydı.Onudinlerkenbengeneağlamayabaşladım.

Efendimsessiz,kımıldamadanoturuyor,yumuşak,ciddibakışlarlabenisüzüyordu.Birsürehiçkonuşmadı.Sonra,“Gelyanıma,Jane!”dedi.“Gel,derdimizianlatalım,anlaşalım.”

“Birdahasizinyanınızagelmemben.Koparıpattınızbeniartık;birdahageri

dönemem.”“Jane...Amasenikarımolarakçağırıyorumyanıma.Benimevlenmekistediğimtek

sensin.”Sesimiçıkarmadım.Benimlealayediyorsanıyordum.“Gel,Jane...Gelburaya,”dedi.“Aramızdasevdiğiniz,evleneceğinizkızvar,”dedim.Kalktı,uzunbiradımlabanaulaştı.Benigenekendinedoğruçekerek,“Benimsevdiğim,

evleneceğimkızburada!”dedi.“Çünküeşitim,benzerimburada.Jane,evlenirmisinbenimle?”Benhâlâbunakarşılıkvermiyor,onunkollarındankurtulmayaçalışıyordum.Çünküduyduklarımahâlâinanmıyordum.“Bendenkuşkunmuvar,Jane?”

“Tamamen.”“Banagüveninyokdemek?”“Zerreceyok.”“Banayalancıgözüylemibakıyorsunyani?”diyehırslasordu.Sonra,“Küçükkuşkucu,

inandıracağımseni!”dedi.“BlancheIngram’ıseviyormuyumben?Hiçsevmiyorum,bunusendebiliyorsun.Obeniseviyormu?Sevmiyor.Bunukanıtlamakiçinepeyzahmetleregirdim.Servetimingerçektesöyleneninüçtebirikadarbileolmadığınailişkinbirsöylentiçıkardım;busöylentininonlarınkulağınavarmasınısağladım.Sonradasonucugörebilmekiçinevlerinegittim.Oda,annesidebuzgibisoğukdavrandılarbana.Blanche’laevlenmemben...Evlenemem!Sen...Tuhafşey.Senikendietimdenbirparçagibiseviyorum.Yoksul,ufaktefek,kimsesiz,gösterişsizbirkızsınamagenedeyalvarıyorumsana:Benikocanolarakkabulet!”

“Ne?Benmi?”diyebağırdım.Bütünbuiçtenliği,helekabalığıkarşısındaartıkonainanmayabaşlıyordum.“Benmi?Benimdünyadatekdostumyok,sizdenbaşka...Sizbenimgerçektendostumsanız,yani...Sizinbanaverdiğinizaylıkdışındatekkuruşumyokdünyayüzünde!”

“Evet,sen,Jane,sen...Senbenimolmalısın,tepedentırnağabenim!Olacakmısın?Evetde,çabucak.”

“Mr.Rochester...Yüzünüzebakmakistiyorum...Lütfenayışığınadoğrudönermisiniz?”“Neden?”“Yüzünüzüokumakistiyorumdaondan.Dönünşöyle.”“Döndümişte!Amayırtık,çizik,buruşukbirsayfayıokumaklabirdirbenimyüzümü

okumak...Oku,okuyabildiğinkadar.Tek,çabukol;çünküişkenceiçindeyim.”Yüzügerçektenheyecandanburuşmuştu,gözleridetuhafışıltılarlayanıyordu.“Ah,Jane,işkencebubana!”diyeinledi.“Ovefalı,osoylugözlerinlesüzerkeneziyetediyorsunbana!”

“Bensizenasıleziyetedebilirim!Doğrusöylüyorsanız,isteğinizgerçektenciddiysebensizeancakminnet,bağlılıkduyabilirim.Buduygulardaeziyetvermezsize!”

“Minnetmi?”diyebağırdı.Sonraçılgınca,“Jane,çabuk,evetdebana!”diyeyalvardı.“Hemde,adımlakonuş.Deki...Edwardseninleevleneceğim,de!”

“Ciddimisiniz?Gerçektenseviyormusunuzbeni?Karınızolmamıyürektendiliyormusunuz?”

“Evet.Gerekirseyeminbileederim.”“Öyleysesizinleevlenirim,efendim.”“Edwardde...Karıcığımbenim!”“SevgiliEdward.”“Gelbana...Tamamengelartık,”dedi.Sonra,yanağınıyanağımadayadı,enderinsesiyle,

“Benimutlukıl,bendesenimutluedeceğim,”diyefısıldadı.Birazsonrada,“Tanrıbeni

bağışlasın,kullardaişimekarışmasın!”diyemırıldandı.“Obenimdir...Birdahabırakmamartık.”

“Sizinişinizekimkarışabilirki,efendim?Banadakarışacakkimseyok.”“Öylesidahaiyizaten.”Onudahaazsevseydimsesindeki,yüzündekicoşkunsevincipekaşırıbulurdumbelki;

amaşimdionunyanında,ayrılıkkarabasanındanuyanmış,beraberlikcennetinineşiğinde,benancakbanaböylebolbolsunulanmutluluğudüşünüyordum.O,boyuna,“Mutlumusun,Jane?”diyesoruyordu,ben,hep,“Evet,”diyordum.Oda,“Günahyazılmazelbet;sevabıdavarbunun,”diyemırıldanıyordu.“Onukimsesiz,avuntusuz,yapayalnızbulmadımmı?Onakolkanatgermek,avuntuvermek,onubağrımabasmakyanlışmı?Tanrı’nınkurduğumahkemedebunlarhafifleticisebepsayılacaktır.Yaradan,benimdavranışımıdoğrubuluyor,biliyorumbunu.Toplumunyargısınagelince,elimieteğimiçekiyorumbundan.İnsanlarındüşüncesiise,banavızgelir.”

Amahavayaneolmuştubuarada?Aydahabatmamıştı,amakaranlıklariçindeydi.Yanıbaşındaolduğumhaldeonunyüzünügöremezolmuştum.Yaatkestanesininnesivardı?İniminiminleyerekçırpınıyordu.Taflanlıyolüzerindedebizedoğruharılharılbirrüzgâresmeyebaşlamıştı.Efendim,

“İçerigirsekiyiolacak,”dedi.“Havabozuyor.Seninleböylesabahakadaroturabilirdim,Jane.”

İçimden,“Bendeseninleoturabilirdimsabahakadar,”diyordum.Belkibunuyükseksesledesöyleyecektim;amatamosıradabakmaktaolduğumbirbuluttanmüthişbirateşfışkırdı,gitgideyaklaşarakşiddetlenenbirçatırtıkoptu.Oanda,yalnızca,kamaşangözlerimiefendiminomzunasaklayabildim.

Yağmurboşanmıştı.Koşarakavluya,oradanevegirdik.Dahaeşiğeulaşmadaniliklerimizekadarıslanmıştık.Taşlıkta,Mr.Rochesteromzumdakişalıalıp,çözülmüşolansaçlarımdakisularısilkelerkenMrs.Fairfaxodasındançıktı.Öncegörmedimonu,Mr.Rochesterdagörmedi.Lambayanıyordu,saatdeonikiyivurmaküzereydi.

Mr.Rochester,“Çabukkoş,sırtındakiıslakşeyleriçıkar,”dedi.“Amaönce...İyiuykular...Tanrırahatlıkversin,sevgilim.”

Benitekrartekraröptü.Kollarındansıyrılıpbaşımıkaldırdığımdakâhyakadınınyüzünügördüm...Sapsarıkesilmiş,ciddi,şaşkın.Onayalnızcagülümsemekleyetindim,koşarakyukarıçıktım.“Başkazamananlatırım,”diyedüşünüyordum.Amaonun,geçicideolsa,budurumuyanlışyorumlayacağınıdüşündükçeiçimcızetti.Neysekisevincimçokgeçmedenbaşkabütünduygularıbastırdı.Rüzgâruğuldayarakesiyor,gökgürültüsüçokyakınlardangümbürdüyor,şimşeklerdurmadançakıyor,yağmurdaselgibiyağıyordu,amaikisaatsürenbufırtınaboyuncahiçkorkuduymadım.Fırtınasırasındaefendimüçkezkapımagelerekkorkupkorkmadığımısordu.Bununverdiğigüçle,avuntuylaherşeyegöğüsgerebilirdim.

ErtesisabahdahabenyataktankalkmadanAdelakoşarakodamageldi,meyvebahçesinindibindekiokocaatkestanesiağacınageceleyinyıldırımdüştüğünü,ağacıyarıdanböldüğünühaberverdi.

69.Kayalıklarınuzaktanbembeyaz görünmesindendolayı,eskilerBüyükBritanyaadasınabuadıvermişlerdi;buadLatincealbus(beyaz )

sözcüğündengelir.(Y.N.)

XXIV

Kalkıpgiyinirken,geceolupbitenleridüşünüyor,düşmü,değilmi,bilemiyordum.Mr.Rochester’ıgenegörüpdeosevgibildiren,mutlulukumduransözleriniyenidenduymadıkçagerçeğeinanamayacaktım.Saçlarımıyaparkenaynadayüzümebaktım.Yüzümartıkalımsız,gösterişsizdeğilmişgibigeldibana.Yüzümünifadesiumut,rengiyaşamdoluydu.Gözlerimdeyaşamkaynağınıgörmüş,oışıklısularınparlaklığınıkapmışgibiydi.Çoğukerelerefendiminyüzünebakmaktaisteksizlikgöstermiştim;çünküonunbenimyüzümübeğenmeyeceğindenkorkmuştum.Şimdiiseonunsevgisinisoğutmakkorkusuolmaksızınyüzünebakabileceğimiseziyordum.Çekmecemdensade,temiz,hafifbiryazlıkelbiseçıkartıpgiydim.Sankişimdiyekadarhiçbirgiysibanabudereceyaraşmamıştı!Şimdiyekadarhiçbirgiysiyibuderececoşkunbirmutluluklagiymemiştimki!

Merdivenlerdenkoşarakaşağıindiğimde,gecekikasırganınyerinipırılpırılbirhaziransabahınınalmışolduğunugörünce,açıkcamlıkapıdaniçeridolangüzelkokulu,taptazerüzgârınsoluğunuduyuncahiçşaşmadım!Benböylemutluykendoğadaşenlikyapacaktıelbet.Arabayolundanbirdilencikadınlaküçükoğluyaklaşmaktaydılar,ikisidesolukbenizli,pırtıkşeylerdi.Hemenkoştum,kesemdekaçparavarsahepsinionlaraverdim;üç-dörtşilinbirşeydi,amakarıncakararıncabenimbayramımdanonlardanasiplenmeliydiler!Kargalargaklıyor,dahaneşeliolankuşlarcıvıldaşıyorlardı.Genedehiçbirşeybenimsevinçligönlümkadarşenşakrakolamazdı!

Mrs.Fairfaxüzgünbiryüzlepenceredenbakıpsonderececiddi,“MissEyre,kahvaltıyabuyururmusunuz?”diyerekbenişaşırttı.Kahvaltısırasındadakadıncağızsessiz,soğukdurdubanakarşı.Onunkapıldığıyanlışkanıyıdüzeltmekelimdedeğildiki.Oda,bende,efendimizinaçıklamayapmasınıbekleyecektik.Zorlabirşeyleryedim,hemenyukarıkoştum.DersodasınınkapısındaAdela’yarastladım,dışarıçıkıyordu.

“Nereyegidiyorsun?”diyesordum.“Derssaatinşimdi.”“Mr.Rochesterbeniçocukodasınagönderdi.”“Kendisinerede?”Adeladershaneyigöstererek,“Orada,”dedi.İçerigirdim,onugördüm.Efendim,“Gel,banagünaydınde,”diyebuyurdu.Canıma

minnettibubenim.Busabah,merhabalaşmamızyalnızcaresmîbirkaçsözden,tokalaşmaktanibaretkalmadı:Kucaklaştık,öpüştük.Efendimtarafındanböylesevilipokşanmakpekdoğalgeldibana.“Jane...Yüzündegülleraçmışbusabah.Güleryüzlü,güzelsin,gerçektengüzel.Neredebenimosolgunbenizliküçükecinnim?Neredebenimarpacıkumrum?Buyanağıgamzeli,güldudaklı,güneşyüzlüküçükkız,ipekgibikumralsaçları,ışıklıyeşilelagözleriylebukız,omu?”

“Oefendim;JaneEyre.”“YakındaJaneRochesterolacak.DörthaftasonraJanet.Dörthaftayıbirgünbile

geçmeyecek.Duydunmu?”Duymuştum,amatamolarakkavrayamamıştım.Başımdönüyordu.Busözleriniçimdeuyandırdığıduygu,sevinçheyecanındandahayoğunbir

şeydi...Sarsıcı,sersemleticibirşey;korkuyduneredeyse.“Öncekızardın...Şimdidebembeyazkesildin.NedenJane?”

“Banayenibiradverdinizdeondan,JaneRochester.Öylegaribimegittiki!”“Evet,Mrs.Rochester,”dedi“GençMrs.Rochester.FairfaxRochester’ınçocukyaştaki

karısı.”“Olmayacakbirşeybu,efendim.Olanaksızbirşey.Budünyadatammutlulukhiçbir

insananasipolmaz.Benimalınyazımdaötekiinsankardeşleriminkindendahabaşkaolacakdeğilya!Başımaböylebirşeygelmesibirmasalabenziyor...Birdüş!”

“Budüşügerçekleştirmekbenimelimde.Gerçekleştireceğimde!Bugündenbaşlıyorumbuişe.BusabahLondra’dakibankamayazdım,kasalarımdakimücevherleribanagöndersinler,diye.BunlarThornfield’inbirhanımındanöbürünegeçenaileandaçlarıdır.Birkaçgünsonrahepsinikucağınaboşaltacağımsenin.Unvansahibibiradamınkızınıalıyormuşumgibidavranacağımsanakarşı.”

“Sakınha,efendim,bırakınsizmücevherleri!Lafındanbilehoşlanmıyorum.JaneEyreiçinmücevherdüşüncesigarip,yadırganırbirşeygibigeliyorbana.Hiçvermeyin,dahaiyi.”

“Elmasdizisiniboynuna,elmaslıtacıalnınakendielimletakacağım.Çokdayaraşacak;çünkü.Yaradanseninalnınasoylulukdamgasıvurmuş,Jane.Buçıtkırıldımbileklerebileziklergeçireceğim;butüygibiparmaklarıyüzüklerledonatacağım.”

“Yok,efendim,hayır!Başkaşeylerdüşünün,başkaşeylerkonuşun.Başkatürlükonuşunbenimle...Güzelbirkadınmışımgibideğil!Çünkübenhepsizinokullukızlargibisadeolanmürebbiyenizim.”

“Benimgözümdesengüzellergüzelisin.Tambenimgönlümegörebirgüzelliğinvar:İnce,hayalgibi.”

“Yanicılız,silik,demekistiyorsunuz.Sizgalibadüşgörüyorsunuz,efendim.Yoksa,alaymıediyorsunuzbenimle?Tanrıaşkına,alaycıolmayınböyle!”

O,“Seningüzelliğini,dünyaâlemedekabulettireceğim!”dedi.Onunbutürlükonuşmasıbenigerçektentedirginetmeyebaşlıyordu;çünküyakendikendiniyadabenialdatmayaçalıştığınısanıyordum.“Jane’imiatlaslar,dantelleriçindegezdireceğim.Saçınagüllertakacak,yüzünepahabiçilmeztüllerörtecek.”

“Ozamandasizbenitanıyamayacaksınız,efendim.ArtıksizinJane’inizolmaktançıkacağım,hokkabazhırkasıgiymişmaymunlara,tavustüyütakınmışserçeleredöneceğim.Sizintutupdaoyunculargibigiyinmenizneysebenimdesaraylıhanımlargibigiyinmemodur.Bakın,bensizeyakışıklısınız,güzelsiniz,diyormuyum?..Sizibütünvarlığımlasevdiğimhalde?Amazatensizipekçoksevdiğimiçiniltifatedemiyorum.Neolur,sizdebanaöyleiltifatlaretmeyin!”

Obenimnederecehuzursuzolduğumuanlamadangenekonuştu:“HemenhergünsenifaytonlaMillcote’agötüreceğim.Oradakendiniçinelbiselerseçeceksin.Dörthaftaiçindeevleneceğimizisöyledimsana.Nikâhımızşuaşağıdakikilisedesessizsedasızkıyılacak.SonraseniLondra’yagötüreceğim.Oradabirazkaldıktansonradagüneşedahayakındiyarlarakaçıracağımseni:Fransızbağlarına,İtalyanovalarına.EskiDünya’nında,YeniDünya’nındaenünlüyerlerinigörecekbenimtatlım.Sonrabüyükkentlerinyaşantısınıdatadacak.Başkalarıylaölçerekkendikendinedeğervermesiniöğrenecek.”

“Geziyeçıkacağımha?Hemdesizinle?”“Paris’i,Roma’yı,Napoli’yigörüpgezeceksin...Floransa,Venedik,Viyana.Benim

gezdiğimheryerisendegezeceksin.Benimkabaayaklarımlaçiğnediğimyerlerinüzerinden

senbirtüygibiuçupgeçeceksin.Bundanonyılönceben,yarıdelidurumlardadolaştımAvrupa’yı.Yanımdayolarkadaşıolaraknefret,öfke,tiksintivardı.Şimdiruhumşifabulmuş,arınmışolarakdöneceğimAvrupa’ya...Yanımdabeniavutacakbirmelek!”

Onunbusözlerinekarşıgülerek,“Benmelekfalandeğilim!”dedim.“Ölmedendemelekolamam...Benkendimim,Mr.Rochester,bendenöyleilahîbirşeylernebekleyin,nedeisteyin;çünküeldeedemezsiniz;nasılkibendesizdenmelekfalangibidavranmanızıhiçbeklemediğimgibi.”

“Nebekliyorsunuzpekibenden?”“Kısabirsüreiçinbelkideşimdiolduğunuzgibiolacaksınız...Çokkısabirsüre.Derken

ateşinizsoğumayabaşlayacak.Sonradahakaprisli,dahadasertolupçıkacaksınız.Sizihoşnutbırakabilmekiçinaklakarayıseçeceğim.Yalnız,zamanla,banaalıştıkçabendengenehoşlanmayabaşlayacağınızıumuyorum.Amabakın...Hoşlanmakdiyorum,âşıkolmakdeğil.Aşkınızaltıayda,belkidedahaönceuçupgidecek...Erkeklerinyazdığıkitaplarabakılırsa,yenievlibiradamınaşkıbukadarsürermiş.Amasonradan,birarkadaş,birdertortağıolarak,sevgiliefendimehiçusançvermeyeceğimiumuyorum.”

“Usançvermekmiş!Hoşlanmakmış!Bakgöreceksin,sadecehoşlanmaklakalmayıpsenigerçekten,ateşle,vefaylasevdiğimisenbilekabuledeceksin.”

“Evet,amasiznedeolsakaprislibirinsansınız,efendim,öyledeğilmi?”“Benisaltyüzleriningüzelliğiyleçekenkadınlarakarşıevet!Onlarınduygusuz,ruhsuz

olduklarınıkeşfedince,sığ,basmakalıp,inceliksiz,huysuz,sıradan,belkideaptalolduklarınıöğreninceibliskesilirimben!Amabirkadınkiderindir,içtendir,dürüsttür,konuşmasınıbilir;birruhkiateştenyapılmıştır;birkarakterkieğilir,amabükülüpkırılmaz...Hemesnek,hemdimdik,hemuysal,hemdeprensipsahibidir...İşteböylebirkadınakarşıbenherzamanvefalı,herzamansevecenimdir.”

“Şimdiyekadarhiçböylebirkadıntanıdınızmı,efendim?Hiçböylebirinisevdinizmi?”“Şimdiseviyorum.”“Bendenöncedemekistedim.Hoş,bensizinilerisürdüğünüzçetinölçülere

uyabileceğimihiçsanmıyorumya...”“Benşimdiyekadarseninbireşinedaharastlamadım,Jane.Benihemhoşnutediyorsun,

hemdeegemenoluyorsunbana.Boyuneğergibidavranıyorsun.Bayılıyorumseninbuuysallığına...Parmağımayumuşacıkbiribrişimdolargibi.Benbuipekiplikleoynarkentayüreğimedoğrubirtitreşimyayılıyor.Etkilenmişim,yenilmişim,eldengitmişimmeğer!Yalnız,buanlatamayacağımkadartatlıbirduygu.Buyenilgidekazanacağımhertürlüzaferdençokdahagüçlübirbüyüvar...Nedengülüyorsunöyle,Jane?Yüzündekişuanlaşılmaz,şeytancaifadeneanlamageliyorki?”

“Kusurabakmayın,efendim,elimdeolmadanaklımabirşeygeldide...Hercules’i,Samson’udüşünüyordum...Onlarıbüyüleyenkadınları...”

“Ya,demekbunlarıdüşünüyorsun,öylemi,seniküçükşeytanseni!”“Yeter,canımefendim;şusıradanelerdediğinizipekbilmeyenbirhalinizvar...

Hercules’leSamson’unbirzamanlarneyaptıklarınıpekbilmediklerigibi!Yalnız,onlardakendilerinibüyüleyenkadınlaranikâhkıysaydılarkocaolarakgösterdiklerisertlik,öncegösterdiklerigevşekliğikapatırdıbesbelli.Sizinlededurumumuzunböyleolacağındankorkuyorum.Sonra,çokdamerakediyorum:Bundanbiryılsonrasizden,gönlünüzünistemediğiyadaişinizegelmeyenbirdilektebulunsam,bununasılkarşılarsınızacaba?”

“Bendenşimdibirşeyistesene,Janet.Neolursaolsun.Bendenbirşeylerdilemeni

istiyorum.”“Hemenefendim.Dilekçemzatenhazır.”“Söyle!Amaböylegülümseyerekyüzümebakarsandahadileğininneolduğunu

anlamadanpekidiyeceğim,buyüzdendeaptaldurumunadüşeceğim.”“Hiçdedeğil,efendim.Benimtekdileğimşu:Londra’dakimücevherlerigetirtmeyin,

benimbaşımagüllerfalantakmayakalkışmayın.Şusademendilinizinçevresinesimlibirzıhgeçmeklebirolurbu.”

“Hasaltınayaldızsürmekde,dahaiyi!Biliyorum.Dilekçenkabuledildi,Janet...Amaşimdilik.Bankayayazdığımtalimatıgerialacağım.Yalnız,bendenhenüzbirşeyistemişdeğilsin,yalnızcavereceğimbirarmağanıvermektenvazgeçmemidiledin.Hadi,birşeyiste.”

“Pekiöyleyse,efendim.Merakımısonderecekabartanbirnoktavar.Bumerakımıgidermekiyiliğindebulununbari.”

Birdenkaygılandı.Telaşla,“Neymişbu?Ne?”diyesordu.“Meraktehlikelişeydir.Neysekiseninheristeğiniyerinegetireceğimdiyeyeminfalanetmedim.”

“Buisteğimiyerinegetirmektehiçbirtehlikeolamaz,efendim.”“Söyle,Jane.Amakeşkebenimbirsırrımısormakyerine,örneğinmülkümünyarısını

isteyeydinbenden.”“Aman,‘KralAsuerusHazretleri!’70Neyapayımbensizinmülkünüzünyarısını?Beni

parasınımülkeyatırmapeşindeolanbirtefecifalanmısandınızsiz?Mülkünüzünyarısıyerineinancınızıntümünüverin,bencedahaiyi.Banagönlünüzüveriyorsunuz,güveninizivermektenkaçınmazsınızelbet,değilmi?”

“Güveniminsanalayıkolankadarınıseveseveveririm.Amayalvarırımsana,Jane,gereksizbiryükaltınasokmakendini.Zehiristemebenden.HavvaAnamızgibi,yasakbilgilerdileme.”

“Neden,efendim?Dahademinsöylüyordunuzyenilgininsizenasıltatlıgeldiğini,etkialtındakalmaktannekadarhoşlandığınızı.Buitiraftanhemenyararlansamdasaltelimdekigücügöstermekiçinsizeyalvarıpnazlanmaya,gerekirseağlayıpsomurtmayabaşlasamyerindeolmazmı?”

“Haddinvarsadenebakalımböylebirşey!Benimsevgimikötüyekullanmayakalk,banabuyurmayayelten...Herşeybittidemektir!”

“Öylemi,efendim?Çabukpesediyorsunuzgörüyorum.Nedesertbirbakışınızvarşuanda!Kaşlarınızparmakgibikalınlaştı.Birzamanlarbirşiirde“mavisiyahbirkümegökgürültüsü”diyebirbenzetişokumuştum.Alnınızdatıpkıbunabenziyor.Busizinevlilikyüzünüzolsagerek,değilmi,efendim?”

“Seninevlilikyüzündeşuşimdikigibiolacaksabenbuiştenvazgeçtim.DinibütünbirHıristiyanolarakbirecinnikızıylayadabirsemenderlebirlikteyaşlanamam!Amaseninbendenbirsoracağınvardı,semendercik...Hadisor!”

“Güzel!İşteartıkkabalaştınız.Bendesizinkabalığınızıiltifatlarınızdandahaçokseviyorum.Sizdensormakistediğimşu:BlancheIngram’laevleneceğinizebeniinandırmakiçinnedenoncazahmetekatladınız?”

“Bukadarcıkmı?Tanrı’yaşükürdahaaşırıbirşeydeğilmiş!”Okapkaraçatıkdurankaşlarıdüzeldi.Birtehlikeatlattığıiçinsevinmişgibiyüzümebakıpgülümseyereksaçlarımıokşamayabaşladı“İtirafedebilirim,sanıyorum.Senibirazkızdıracağım–kızdığınzamandanasılcadılaştığınıgördüm–ama...Düngecekaderekarşıisyanederken,benimeşitimolduğunuilerisürerkenoserinayışığındaalevalevtutuşmuştunsanki.Ha,sırası

gelmişken...İlköneriyibanasenyaptınaslında,Janet.”“Elbette!Amakonuyadönelimlütfen...BlancheIngram?”“İşte,onakuryapargibidavrandım;çünküsanadeligibiâşıktım,senidekendimedeli

gibiâşıketmekistiyordum.Bunaulaşmakiçinenkestirmeyolundasenikıskandırmakolduğunubiliyordum.”

“Güzel!Şimdigözümdeküçüldünüzişte!Küçükparmağımıntırnağıkadarsınızşusırada.Obiçimdavranmanızdoğrusuçokayıp...Rezalet!BlancheIngram’ınduygularınıhiçhesabakatmadınızmı,efendim?”

“Onunbütünduygularıtekbirşeydetoplanmış:kibir.Böylelerininburnunusürtmekgerek.Kıskandınmıydıonu,Jane?”

“Busizinüstünüzegörevdeğil,Mr.Rochester,sizizerrecedeilgilendirmez.Şimdibanagenedoğruolarakkarşılıkverin:BlancheIngramacıçekmedimi?Şimdialdatılmış,bırakılmışbirkızdurumunadüşmeyecekmi?”

“Hiçdedeğil.Sanasöyledimya,asılobenibıraktıdiye!Benimzenginolmadığımainanıncaduyduğuateşbirandasönükleşti...Dahadoğrusu,temellisöndü.”

“Tuhaf,dolambaçlıbirdüşünüşyönteminizvar,Mr.Rochester;hattakimiprensiplerinizinyazıkki,acayipolduğubilesöylenebilir.”

“Prensiplerimihiçiyiyetiştirmemişimdir,Jane.Bakımsızlıktanbelkibirazeğribüğrüolmuşlardır.”

“Ciddiolaraksoruyorum,efendim:Banabağışlananbüyükmutluluğuiçimrahatolaraktatmakisterim.Birsüreönceçektiğimzehirgibiacılarışimdibenimyüzümdenbirbaşkasınınçekmesiniistemem.Ortadaböylebirşeyyok,değilmi?”

“Bundaneminolabilirsin,benimiyiyüreklikızcağızım!Yeryüzündebanaböyletertemizbirsevgiylebağlıolantekvarlıksensin.Ruhumdakiyaralarıbugüzelmerhemlesarıyorumben,f71Jane:Seninsevgineinanıyorum.”

Omzumdaduraneledudaklarımıbastırdım.Çokseviyordumonu;okadarkiortayavurmaktançekiniyordum;okadarkibunubelirteceksözcükbulamazdımzaten.

Birazsonra,“Birşeydahadilebenden,”dedi.“Senindilediğiniyerinegetirmekbanakıvançverecek.”

Dilekçemgenehazırdı:“NiyetleriniziMrs.Fairfax’eanlatın,efendim.Düngecebizitaşlıktagördü,çokfenaoldu.Benonunlayenidengörüşmedensizdurumuanlatınona.Öyleiyiyüreklibirhanımınbanakötügözlebaktığınıbilmeküzüyorbeni.”

“Odanagit,şapkanıgiy,”dedi.“BirazdanbenimlebirlikteMillcote’agelmeniistiyorum.Senhazırlanırkenbendeohatunuaydınlatırım.Nedüşündüdersin,Janet?Seninaşkuğrunaherşeyifedaettiğinimisandıacaba?”

“Mevkimiunuttuğumusandıbence.Sizinmevkinizide.”“Mevki!Mevki!Seninmevkinbenimgönlümdür.Bundanböylesenihorgörmeye

kalkışanlarınvayhaline!Haydi,şimdiyukarı!”Çabucakhazırlandım.OnunMrs.Fairfax’inodasındançıktığınıduyarduymazbende

orayakoştum.Kadıncağızhersabahkigibiİncil’denbirsayfaokumaktaymışbesbelli:İncil’iönünde,gözlüğüdekitabınüzerindeduruyordu.Mr.Rochester’ıngelmesiüzerineokumasınıfalanunutmuşgibibirhalivardı.Karşısındaboşduvaradikilidurangözlerinde,hiçbeklemediğibirhaberleaklınınkarışmışolduğunubelliedenbirşaşkınlıkokunuyordu.

Benigörüncekendinitoparladı.Gülümsemekiçinşöylebirdavrandı,birkaçkutlamasözüsöyledi.Yalnız,gülüşçokgeçmedensönüpgitti,başladığıcümledeyarımkaldı.

Gözlüğünükaldırıpİncil’inikapattı,sandalyesinimasabaşındangeriyedoğruitti.“Öyleşaşkınadöndümki,”diyesözebaşladı.“Sananediyeceğimiinankibilemiyorum,

JaneEyre.Düşfalangörmüşdeğilimya?Kimizamantekbaşımaotururkenuykubastırıyor;yarıdüşgörürgibiolmayacakşeyleraklımageliyor.Kaçkezböylekestirirken,onbeşyılönceölensevgilikocamiçerigiripyanımaoturmuşgibigelir;benieskisigibi‘Alice,’diye,adımlaçağırdığınıbileduymuşumdur.Sendeşimdisöylebana:Mr.Rochester’ınsanaevlenmeönerdiğisahimi?Gülmebana.Dahabeşdakikaönceyanımageldi,seninleevlenmekistediğinisöyledigibigeliyor.”

“Banadaaynışeylerisöyledi,”dedim.“Öylemi?İnanıyormusunona?Kabulettinmiönerisini?”“Evet.”Kadıncağızşaşkınşaşkınyüzümebaktı:“Aklımdangeçmezdi.Gururludurefendimiz.

BütünRochester’largururluolagelmişlerdir.Babasıparayadüşkündü,kendisinindehesaplıolduğusöylenir.Demekniyetiseninleevlenmek,ha?”

“Banaöylediyor.”Mrs.Fairfaxbenitepedentırnağasüzdü.Bendebubilmeceyiçözmeyeyarayacakbir

güzellikbulamadığınıgözlerindenokudum.“Doğrusuaklımermiyor!”dedi.“Sendesöylediğinegöredoğruolsagerek.Amasonunasılçıkar,bilemem...Gerçektenbilemem.Böyledurumlardamevki,serveteşitliğiçokzamanaranır.Hemsizinaranızdayirmiyılyaşfarkıdavar.Mr.Rochesterneredeyseseninbabanolacakyaşta.”

Bensinirlenerek,“Hiçdedeğil!”diyekarşılıkverdim.“Babamolacakyaştafalansayılmaz!Biziyanyanagörenlerböylebirşeyiakıllarınabilegetirmezler.Mr.Rochesteryaşınıhiçgöstermiyor.Zatenruhuda,yirmibeşindegibigenç.”

Mrs.Fairfax,“Seninlegerçektensevdauğrunamıevleniyorşimdi?”diyesordu.Onunbusoğuk,kuşkucututumuöylegönlümükırmıştıkigözlerimeyaşlardoldu.

Kâhyakadın,“Seniüzmekistemem,amaöylegençsinki!”diyordu.“Erkeklerkonusundadaöyletoysunki,birazkulağınıbükmekisterdim.Eskibirsözvardır,‘Herışıldayan,altındeğildir,’derler.Buişinaltındandasenin,benimummadığımızbirpürüzçıkacakdiyekorkarım.”

“Neden?Ucubefalanmıyımben?Mr.Rochester’ınbanakarşıcandanbirsevgiduymasıolanaksızmıyani?”

“Yo,senpekâlâhoşbirkızsın.Sonzamanlardageliştinde.Mr.Rochester’ınsenisevdiğindendekuşkumyok.İlkbaştanberisenielüstündetuttuğugözümeçarpmıştır.Aradaonunböylesenibelirliolarakayırtetmesindenseninhesabınakaygılandığımoldu,kulağınıbükmekistedim;amaaklımahiçbirkötülükgetirmekdeişimegelmedi.Böylebirdokundurmanınseniüzeceğini,belkidegücendireceğinibiliyordum.Senkendindeöyleusturuplu,öyleaklıbaşında,öylekendihalindebirkızsınkiseninkendikendinibütüntehlikelerdenkoruyabileceğineinandım...Derken,düngecebütüneviarayıpdaneseni,nedebeyefendiyihiçbiryerdebulamayıncanelerçektim,anlatamamsana.Derken,saatonikideikinizinbirlikteevedöndüğünüzügördüm...”

“Herneyseyararıyokartık,”diyesabırsızlıklaonunsözünükestim.“Kötübirşeyyapmadığımıöğrendinizya,yeter.”

“Dilerimsonudaiyiçıkar,kızım...Amainanbana,ayağınınekadardenkalsanyeridir.Mr.Rochester’ıkendindenuzaktutmayaçalış.Neonagüvennedekendine.Omevkidekibeylerin,evlerindekimürebbiyelerleevlenmekâdetlerideğildir.”

Artıktepematmayabaşlıyordu.NeysekitamosıradaAdelakoşarakiçerigirdi.“N’olur,bendegeleyim!Yalvarırım,bendegeleyimMillcote’a!”diyesızlandı“Mr.Rochesterbırakmıyor.Oysayenifaytondadünyakadaryervar.N’olurmatmazel,sizyalvarınona,benidealsın.”

“Pekisöylerim,Adela,”diyerekhemenonualıporadanuzaklaştım.Kötümserakılhocamdanuzaklaştığımaseviniyordum,doğrusu!

Faytonhazırlanmış;evinönkapısınagetireceklermiş.Mr.Rochesterbiraşağı,biryukarıgezinipduruyor,Kılavuzdaonuadımadımizliyordu.

“Adeladabizimlegelebilir,değilmi,efendim?”diyesordum.“Gelemezsin,dedimbenona.Piçkurusuistemiyorumbugünyanımda,yalnızseni

istiyorum.”“N’olurgelsin,efendim!Dahaiyiolur.”“Hiçdedeğil.Cansıkıntısıoluryalnızca.”Seside,tavrıdabirhaylisertti.ZatenMrs.Fairfax’inuyarıları,kuşkularıdaneşemi

kırmış,içimiürpertmişti.İçimdekiumutlarınyerinibirgüvensizlik,birkuşkualmıştı.Onaolaninancımıdayarıyitirmişgibiydim.Peküstelemedenonaboyuneğmeküzereydim;arabayabinmemeyardımederkenyüzümebaktı:

“Nevar?”diyesordu.“Güneşbatıverdisanki.Bıcırığınillebizimlegelmesinimiistiyorsun?Onuburadabırakırsakkeyfinmikaçacak?”

“Gelirsedahaçoksevinirim,efendim.”Efendim,“Öyleyse,bıcırık,koşhemenşapkanıgiy,yıldırımgibidön!”diyeAdela’ya

seslendi,oda,bacaklarınınbütüngücüylebirkoşukopardı.Beyefendi,“Neyapalım,birkaçsaatliğinekatlanacağızartık,”diyordu“Nasılolsayakındasana...Düşüncelerinle,konuşmalarınla,bütünzamanınlatümvarlığına,ölünceyekadarelkoyacağım.”

Adelaarabayabinince,aracılığımdanötürügönülborcunuödemekiçinbeniöpmeyebaşladı.Mr.Rochesteronuhemenalıpöbürköşeyeoturttu.Bukezçocukçağızonunarkasındanbaşınıuzatıpbanabakmayabaşladı.Oköşedeoturmanınoncahiçbirtadıyoktu;çünküMr.Rochester’la,heleşuhalinde,konuşupfısıldaşamaz,sorufalansoramazdı.

“Bırakın,benimyanımagelsinçocuk,”dedim“Sizibelkirahatsızeder.Benimyanımdaçokyervar.”

Mr.Rochesterçocuğu,birköpekyavrusugibikaldırıpbenimyanımaverdi.“Bakgörürsün,yatılıokulagöndermezsem!”dedi,amaşimdigülümsüyordu.

Adeladuydu,okulasansmodemoiselle72migideceğinisordu.Vasisi,“Evet,”dedi.“Elbetsansmodemoiselle!Çünkübenseninmatmazelinialıpaya

götüreceğim,oradakiyanardağlarınarasındabembeyazvadilerinbirindebirmağarabulacağım.Matmazeloradabenimleoturacak.Bendenbaşkakimseninyüzünügörmeyecek.”

Adela,“Amamatmazeloradayiyecekbulamaz,”diyegörüşünübelirtti.“Açlıktanöldürürsünüzsonraonu.”

“Onasabahakşamcennetmeyvesitoplarımben.Ayınyamaçlarıylaovalarıcennetmeyvesiylekaplıdır,Adela.”

“Amamatmazelüşürorada.Nasılısınacak?”“Ayındağlarındanhepateşfışkırır,kızcağızım.Matmazelüşüyüncebenonukucağımda

tepeyeçıkarır,yanardağağızlarındanbirininbaşınakoyarım.”“Oh,qu’elleyseramal...Peuconfortable!73Peki,yagiysileri?Sırtındakieskiyinceyenilerini

nerdenbulacak?”

Mr.Rochesterşaşırmışgibiyaptı.Sonra,“Ehem!”diyehafifçeöksürdü.“Senolsanneyapardın,Adela?İşletkafanıbiraz.Şöylepembebeyazlıbirbulutalıpgiydirsennasılolurdersin?Sonra,gökkuşağınınucundankeserekgüzelbiratkıyapabiliriz.”

Adelabirsüredüşündüktensonra,“Buhalidahaiyi,”sonucunavardı.“Zatenaydasaltsizinlebaşbaşaoturmaktanbıkaro.Benmatmazelinyerindeolsam,sizinlegitmeyerazıolmazdım.”

“Orazıoldu:Sözverdibile.”“Amasizonuayaçıkaramazsınızki!Ayınyoluyok.Hephava.Nesiz,nedematmazel

uçacakdeğilsinizya!”“Adela,şutarlayabaksana!”ŞimdiThornfield’inbahçekapısınıgeridebırakmış,

Millcote’agidendüzgünyoldahafifçekaymaktaydık.Gecekikasırgatozlarıbastırmış,yolunikiyanındakialçakçalılarlayüceağaçlaryağmurdayıkanmışolmanınverdiğitazebiryeşillepırılpırıldı.“Adela,iştebenbundanikihaftakadaröncebirakşamüzerişutarladangeçerken–haniogünseninleharmansavurmuştuk,işteogününakşamı–orakbiçmektenyorgundüştüğümiçinbirçitinüzerineoturdum.Cebimdenküçükbirdefterlebirkalemçıkardım.Çokeskidenbaşımagelenbirfelakete,artıkbunuunutupmutluolmakistediğimeilişkinbirşeyleryazmayabaşladım.Güneşbatmıştıamabenhâlâharılharılyazıyordumkişuyoldanbirşeygeldi,benimbirazötemdedurdu.Baktım:Yüzünübürümcüktenbirpeçeyleörtmüş,minnacıkbirşeydi.Yanımagelmesiiçinelimleişaretettim.Geldi,dizimindibindedurdu.Hiçbirşeydemedim,odabanabirşeydemedi;yalnız,benonungözleriniokudum,odabenimkileri.Böylece,sözsüzkonuştuk.Buşey,perilerülkesindengelmebirküçükperiymiş.Budünyayabenimutlukılmakiçingelmiş.Amaonunlabirliktegenebudünyadanuzaklaşıpıssız,uzakbiryerleregidecekmişiz...Örneğinaygibi.Perikızı,başıyla,osıradaHaytepesindenyükselmekteolanayıgösterdi.Oradaoturacağımızgümüşivadiilefildişimağaradansözettibana.Bendededimki‘Sevesevegiderim,’dedim.Yalnız,tıpkıseningibibendeonauçacakkanadımolmadığınıbelirttim.Bununüzerineperikızıbana,‘Hiçönemiyokbunun,’dedi,hertürlügüçlüğüortadankaldıracakbirtılsımverdibana.Güzelbiraltınyüzüktübu.Perikızı:‘Bunusolelininyüzükparmağınatakarsanbenseninolurum,sendebenimolursun.Birliktedünyadanuzaklaşır,orayayerleşiriz,’dedi.Genebaşıylaayıgösterdi.İşte,Adela,otılsımşimdialtınbirparabiçimindebenimcebimdeduruyor.Onuyenibaştanyüzüğedönüştüreceğim.”

“Amabizimmatmazelinneilişkisivarbununla?Perikızıvızgelirbana...SizhanimatmazeligötürüyordunuzAy’a?”

Mr.Rochestersırsöylergibibirfısıltıyla,“Perikızımatmazelmiş,”dedi.BendeAdela’yaonunbuşakalarınakulakasmamasınısöyledim.Zatenküçükkıztam

birFransızgerçekçiliğiylevasisininunvraimenteur74olduğunusöyledi;onuncontesdefée’sine75hiçinanmadığınıbildirdi,dureste,iln’yavaitpasdefées,etquandmêmeilyenavait,76ilerisürdü;perilerinMr.Rochester’aaslagörünmeyeceğinden,onayüzüklerveripAy’daoturmayaçağırmayacaklarındanemindi...Millcote’tageçirdiğimizsaatbenimiçinçoksıkıntılıoldu.Mr.Rochesterbenizorlabirkumaşçıdükkânınasokarakaltıtaneipekliseçmemibuyurdu.Hiçbanagörebirişdeğildibu...Gelmiyorduiçimden.“Başkazamanabırakalım,”diyeyalvardımamayok...İlleşimdiyapılacakmış!Neyse,ateşlifısıltılarlayalvarıpyakararak,altıparçakumaşıikiyeindirebildim!Amaefendimbunlarıkendiseçeceğineyeminetti.Onungözlerinirenkrenktoplarüzerindedolaştırmasınıkaygıylaizledim.Sonundaçokparlakbirleylakrengiyleşahanebirpembeipeklidekararkıldı.Benyeniden

fısıldaşmayabaşlayarakbunlarıalmakladorebirtuvalet,gümüşlamebirşapkaalmanınbirkapıyaçıkacağını;çünkübukumaşlarıtaşçatlasasırtımagiymeyeceğimibildirdim.Deveyehendekatlatırgibibirgüçlükle(çünküefendimkeçigibiinatçıydı),onukandırarak,seçtiğikumaşlarıkuzgunsiyahıbirsaten,birdesedefrengibiripekliyledeğiştokuşettirdim.

Efendim,“Şimdilikbunlaridareetsinbakalım,”dedi.“Amabenseninçiçekbahçesigibirenklerbezendiğinidegöreceğimelbet!”

Onudükkândançıkarıncaderinbirsolukaldım.Kuyumcudançıkardığımzamandaöyle.Obanaöteberialdığıölçüdebenimiçimiutançtan,sinirdenateşlerbasıyordu.Genefaytonabindik.Alıal,morumor,bitkinbirdurumdaarkamayaslandığımzamanaklımabirden,birbiriniizleyenacı,tatlıolaylarıntelaşındanunutmuşolduğumbirşeygeldi:AmcamJohnEyre’inMrs.Reed’ebenikendineevlat,mirasçıedinmekniyetinibildirenmektubu!“Kendimeaitufakbirgelirimolsagerçektenferahlarım,”diyedüşündüm.“Doğrusu,kocamınbenitaşbebeklergibigiydiripkuşatmasınayadaDanae77gibihergünaltınyağmurugibiüstümeyağmasınadoğrusudayanamam!EvegidergitmezoturupbirmektupyazarımMadeira’ya,JohnamcamaMr.Rochester’laevlenmeküzereolduğumubildiririm.Gününbirindebirazgelirsahibiolacağımıbilirsembuaradabütünbütünonunelinebakmayıbirazdahakolayiçimesindirebilirimbelki.”

Bukararlaazçokrahatlamışolarak(gerçektendeevegidergitmezyerinegetirdimbukararı)sevdiğim,kendisidebenisevenadamınyüzünebirdahabakabilmekcesaretinibuldum.Demindenberibenbaşımıçevirdikçeoısrarlabenimgözlerimiarayıpduruyordu.Şimdibanagülümsedi.Banaöylegeldikibubirsultanın,birmutluluk,tutkunlukânında,armağanlara,ziynetlereboğduğubircariyesinegülümseyişiydi.Durmadanelimiarayanelinitutupöfkeylesıktımsıkabildiğimce,sonrabıraktım.

“Böylebakmayınbana!”dedim.“BakarsanızeminolunLowood’dangetirdiklerimdenbaşkahiçbirçöpgiymem,bueflatunpoplinlegelinolurum.Aldığımızsedefrengiipekliyisizsabahlıkyaparsınız,siyahsatendendesayısızyelekçıkarsize.”

İçiniçingülerekelleriniovuşturdu:“İnanındoyamıyorumbukızınegörmeye,nededinlemeye!Nasıldahiçkimselerebenzemeyen,insanıiğneleyenhallerivar!OsmanlıSultanı’nınharemindekibütünoahugözlü,hurivücutlukızlarıverselerşubirtekminicikİngilizkızınıdeğişmem,inanolsun!”

Bubenzetişledamarımabasmıştıgene.“Sizeharemliketmeyezerreceniyetimyok!”dedim.“Odüşünceleriaklınızdansilin.Gönlünüzdenotürlüşeylergeçiyorsa,hiçgecikmeden,dosdoğruİstanbul’ayollanın.Zatenburalardaparanızınereyeharcayacağınızıbilemezgibibirhalinizvar...Oradanbirsürücariyealındabirharemkurunkendinize.”

“Peki,benşukadarkiloet,şukadardüzineahugöziçinpazarlıkederkensenneyapacaksın,Janet?”

“Bendemisyonerolacağım;gidipbütünkölelereözgürlükaşkıaşılayacağım.Buaradasizinhareminizdekilerideunutmayacağımelbet.Helebirgireyimoraya...Bakınnasılbirisyançıkaracağım!Üçsorguçlupaşaolsanızboşuna...Biranda,bukezbizsizitutsakyapacak,köleleriniziazatedenbirfermançıkarıncayakadardasizisalıvermeyeceğiz.”

“Bendeseninmerhametinesığınmaklayetinirim,Jane.”“Böylebakmaktainatedersenizbendemerhametbilmem!Böylebaktığınızsürece

şurasıbelliki,bizimzorumuzlabütünkoşullarabilerazıolsanız,serbestkalırkalmazanlaşmamızaihanetedeceksiniz.”

“Peki,amaJane,neyapayımistiyorsun?Korkarımbenimleevlenmekiçinçoközel

koşullarönesüreceksin.Nedirbunlar?”“Benyalnıziçrahatlığıistiyorum.Yükaltındakalmamakistiyorum.CélineVarens’dan

konuşurken...Onaverdiğinizkürkleri,elmaslarıanlatırkennelerdediğiniziunuttunuzmu?Sizinİngiltere’dekiCélineVarens’ınızolmayahiçniyetimyok!BenAdela’nınmürebbiyesiolmayısürdüreceğim.Böylece,ekmekparamı,ekolarakdayıldaotuzsterlinharçlığımıçıkarır,kendigiyimkuşamımıbuparadandüzerim.Sizinbanavereceğiniztekşey...”

“E,neymişbutekşey?”“Saygınız,sevginizolacak.Bendebunakarşılıksizesaygımı,sevgimivereceğimegöre

ödeşmişoluruz.”“Vaycanına,küstahlıktan,burunbüyüklüğündenyanakimseseninleaşıkatamaz

doğrusu!Anandanböyledoğmuşsunsen!”BusıradaThornfield’eyaklaşmaktaydık.Bahçekapısındaniçerigirerken,“Bugünöğle

yemeğinibenimleyemeklütfundabulunurmusunuz?”diyesordu.“Yok,efendim,teşekkürederimamaolmaz.”“Nedenolmazmış,sorabilirmiyim?”“Şimdiyekadarsizinlehiçöğleyemeğiyemedim,efendim.Şimdiyememiçinbirneden

yok.Ancak...”“Ancakne?Sözleriniyarıdakesmektenzevkalıyorsun.”“Ancakzordakalıncayerim,efendim.”“Acababenimbirhayvangibimiyemekyediğimisanıyorsundamasamagelmeye

çekiniyorsun?”“Bukonudahiçbirbilgimyok,efendim.Yalnız,eskigidişatıdahabiraysürdürmek

istiyorumda!”“Nemünasebet!Böylekölelergibimürebbiyeliketmeyihemenbırakacaksın!”“Özürdilerim,efendim...Bırakamayacağım.Herzamankigibiçalışmamısürdüreceğim.

Alışageldiğimgibi,sizdenuzakduracağımbütüngün.Akşamlarıcanınızbenigörmekisterseçağırtabilirsiniz;bendegelirim.Başkazamanolmaz.”

“Ah,Jane,biraztütüngerekbana...Yadabirtutamenfiye...Avunmamiçin.Adelaolsa,pourmedonnerunecontenance78derdibana.Yazıkkinetabakam,nedeenfiyekutumvaryanımda.Amaiyidinlebeni,baknediyeceğim:Küçükdiktatör,şimdisırasendeysedeyakındabanagelecekelbet.Birkezsenitemellielegeçireyimhele...Bakgörürsünşöylebirzincirevurmazsam,sözgelişi!”Bunusöylerkensaatzincirinigösteriyordu.“Evet,miniciğimbenim,seniyelekcebimdetaşıyacağımböyle...Yitirmemekiçin.”

Buaradabenimarabadaninmemeyardımediyordu.SonraoAdela’yıindirirkenbenhemenyukarıkatakaçtım.

Akşamoluncabenihuzurunaçağırdı.Buaradabenonabirangaryahazırlamıştım;çünkübütünvaktimiziburunburunakonuşmaklageçirmeyehiçniyetimyoktu.Onunsesininçokgüzelolduğunu,çoğugüzelseslilergibideşarkısöylemektenhoşlandığınıanımsamıştım.Benimsesimyoktu,onuntitizbeğenisinegöre,piyanoçalışımdaiyisayılmazdı;amagüzelçalıpsöyleyenleridinlemeyebayılırdım.Oakşamdaalacakaranlık,oşiirselsaattepencereyeyıldızlımaviperdesiniçekmeyebaşlarbaşlamaz,benyerimdenkalkıppiyanoyuaçtım.Mr.Rochester’dan,Tanrıaşkınabanabirşarkısöylemesiniricaettim.Benimdakikasıdakikasınauymayanbircadıolduğumdan,şarkıyıbaşkazamansöyleyeceğindendemvurdu,amaben,“Bugünküişyarınakalmasın!”dedim.

“Sesimibeğeniyormusun?”diyesordu.

“Çok!”dedim.Zatenenikonukendinibeğenmişbiradamolduğuiçin,onupohpohlamaktanhoşlanmazdım,amaoandagururunuokşamakişimegeliyordu.

“Öyleysesendepiyanodaeşlikedeceksin,Jane.”“Pekiefendim,çalışırım.”Çalıştımda!Amaçokgeçmeden“küçükbeceriksiz”diyedamgayiyerekiskemledenaşağı

itildim.Beniapartoparbiryanaiterek(zatenbenimistediğimdebuydu),yerimegeçti,hemçalıphemsöylemeyebaşladı;çünküşarkısöylemekkadarpiyanoçalmaktadaustaydı.Bendegenepencereniniçinesokulupoturdum;dışarıdakikımıltısızağaçlarlagölgeliçimliğiseyrederkenderin,yumuşakbirsesinsöylediğişutatlışarkıyıdinledim:

DünyasevdalarınınEngerçek,enderiniSarmıştıvarlığımınBütünköşelerini.

Ogelincegülümser,Ogidinceağlardım.BirdakikagecikseKaralarıbağlardım.

EnbüyükmutluluktuOnunbenisevmesi,DeliceveyürektenOnusevdiğimgibi.

GelgörkiaramızdaAşılmazuzaklıklar,SıradağlardançetinYamanengellervardı.

EşkiyalargibiDüşmanlartutmuşyolu.Etrafhepdikenlerle,Tehlikelerledolu.

SonundagözealdımBütüntehlikeleri,Engelleriaşarak,Atıldımtaileri.

TalihingökkuşağıOlduyolgösterenim.Atıldım,uçargibiİnançdoluyüreğim.

Gamyememşimdiartık

Talihdüşmanolsada!Tehlikeler,engellerYollarımıtutsada!

Uçurumlaraçılsa“Nedenaçıldı?”demem.KopsadakasırgalarBiranbilegamyemem.

MutluyumçünküensonHepdilediğimgibi,OdabeniseviyorOnusevdiğimgibi.

ElimdetutuyorumSevdiğiminelini.“Seninolurum,”dediGönlümüntekgelini.

Yeminimvar:SevdiğimBenimleevlenecek.Benimleyaşayacak,Benimledeölecek!

Kalktı,banadoğrugeldi.Yüzününparladığını,gözlerininatmacagözügibiışıldadığını,yüzününherçizgisindensevgi,tutkutaştığınıgördüm.Biraniçimkorkuylaürperdi,sonrakendimitoparladım.Böyleromantiksahnelere,cüretligösterileremeydanvermemeyekararlıydım,oysaoanda,iştebutehlikelerleyüzyüzeydim.Birsavunmasilahıhazırlamakgerekiyordu:Bendedilimibiledim.Tambenimyanımasokulduğusıradaonasonderecesoğuk,dikbirsesle,“Bukezkiminleevleniyorsunuz?”diyesordum.

“Netuhafsorubu!HiçdeJanet’ciğiminsoracağıbirşeydeğil!”“Nedenolmasın!Bencepekyerinde,doğalbirsoru;çünküevleneceğinizkızınsizinle

birlikteöleceğindendemvurdunuzdemin.Kâfirlereyaraşırbirdüşüncebu.Nedemekistiyorsunuzyani?Şukadarınıiyibilinkibenimsizinleölmeyehiçniyetimyok!”

“Amabenimbütündileğim,bütünduamseninbenimleyaşamandır.Zatenölümdüşüncesinisanayakıştıramamkiben.”

“Nedenyakıştırmayacakmışsınız?Ecelimgelinceölmekelbetherkesgibibenimdehakkım.Amaecelimgelinceyekadarbeklemekniyetindeyim.Hindukadınlarıgibidavranmayahiçniyetimyok.”

“Peki,bubencildüşüncemdenötürübenibağışlar,bağışladığınıdabeniöperekgösterirmisin?”

“Kusurabakmayın...Yapmasamdahaiyi.”Bununüzerine,“taşyüreklibirbacaksız”olaraktanımlandım,başkahangikadınolsa,“şerefineböyleşarkılarsöylendiğiniduyunca”eriyipbiteceğiniöğrendim.Benimyaradılıştantaşyürekli,kayagibibirkadınolduğumu,çokgeçmedendeonunbunuiyiceöğreneceğini,önümüzdekidörthaftabitmedenonayaradılışımınçeşitliçetinyönlerinigöstereceğimisöyledim.Dertsizbaşınanetürlübiriş

açtığınıhenüzyolyakınken,geriyedönüşolanağıvarkenöğrenmeliydi!“Susdabirazdoğrudürüstkonuşalım.”“İstersenizsusarım.Adamgibikonuşmayagelince,benşuandadoğrudürüst

konuştuğumusanıyorum.”Bututumkarşısındaoflayıppuflamaya,homurhomurhomurdanmayabaşladı.İçimden,

“Hahşöyle!”diyordum.“Dilediğinkadarköpür,ateşpüskür!Sanakarşıkullanabileceğimeniyisiyasetbu...Eminimbuna.Senianlatamayacağımkadarçokseviyorum;amaromantikbirbataklığasaplanıpkalmayacağım,diliminiğnesisayesindesenidebataklığınkıyısındanuzaktutacağım.Böylece,aramızdaikimiziçindegereklibiruzaklığısağlamışolacağım.”

Hafiftenbaşlayıpgitgideazıtarakonuepeysinirlendirdim.Suratınıasarakgidipkarşıköşeyeoturuncabendeayağakalktım,herzamankirahat,saygılıhalimle,“Sizeiyigecelerdilerim,efendim,”diyerekyankapıdandışarısüzüldüğümgibioradanuzaklaştım.

Oakşamuygulamayabaşladığımbuyöntemibütünbekleyişdönemimizdesürdürdüm,hemdesonderecebaşarılıolarak.Buyüzdenokimikezhuysuzlaşıyor,kaşlarınıçatıyorduamaçoğunluklapekeğlencelibirvakitgeçirdiğinigörüyordum.Kuzugibibiruysallık,çiftekumrulargibimuhabbetonunruhundakidespotluğubüsbütünartırabilirdi;amaaklını,kafasını,hattazevkinipekokadardoyurmazdısanıyorum.Başkalarınınyanındaonakarşıherzamankigibisaygılı,sessizdim;çünkübaşkatürlüolmamagerekyoktu.Ancakakşamlarıbaşbaşakalıncaonuböyleüzüyor,hırpalıyordum.Saatyediyivururvurmazgenebeniçağırtıyordu;yalnız,artıkbenigörünce,“sevgilim”,“birtanem”falangibiballısözlerdökülmüyordududaklarından.Şimdiondanduyduğumenbüyükövgü,“hınzırşeytan”,“ifritkız”,“ecinni”gibişeylerdi.Artıkokşayışlarınyerinideyüzburuşturmalaralmıştı.Elimisıkacağıyerdekolumaçimdikatıyor,beniöpeceğiyerdekulağımıçekiyordu.

İşleryolundaydı.Şimdilikböyleburukdavranışlarıdahatatlı,sıcakdavranışlarayeğlemekzorundaydım.Mrs.Fairfax’indebututumlarımıbeğendiğinigörüyordum.Benimleilgilikaygılarıyokolmuştu,bunubilmekdebenidoğruyolututmuşolduğumainandırıyordu.Mr.Rochesterisekendisiniiğneipliğeçevirdiğimiilerisürüyor,yakıngelecektebendenkorkunçöçleralacağınayeminediyordu.Onunbuesipyağmalarıkarşısındabenkıskısgülüyor,içimden,“Senişimdiazçokidareedebildiğimegörebundansonradaidareedebileceğimdenhiçkuşkumyok,”diyordum.“Şimdikullandığımyöntemişeyaramazolursabiryenisiniicatederimelbet.”

Amanedeolsakolaydeğildiüzerimealdığımbuiş.Çokzamanonunyanındadikendeğildegülolmakgeliyorduiçimden.Evleneceğimadamyavaşyavaşbenimbütündünyamolupçıkıyordu;hattadünyamdandaileribirşey...Cennetumudumduobenimsanki.Onunyüzündenbütündinseldüşüncelerdenuzaklaşmıştımogünlerde.Güneştutulmasıgibibirşeyolmuş,birkulyüzündenTanrı’yıgöremezdurumlaradüşmüştüm...Mr.Rochester’ıputlaştırıpçıkmıştımçünkü.

70.YoksulYahudikız ıEsther’leevlenenveservetininyarısınıonaverenPersKralı.BüyükKserksesolarakbilinir.(Y.N.)

71.Hamlet’denbirreplik.(Y.N.)

72.(Fr.)Matmazelsiz .(Y.N.)

73.(Fr.)Ah,oradanekeder!Hiçkeyif liolmayacak.(Y.N.)

74.(Fr.)Tambiryalancı.(Y.N.)

75.(Fr.)Perimasalları.(Y.N.)

76.Zatenperifalandiyebirşeyolmadığını,öyleyken,genedeperidiyebirşeyolduğunu.(Ç.N.)

77.MitolojideTanrıZeus,biraltınyağmurubiçiminegirerek,sevgilisiDanae’yikapalıbulunduğukuledegörmeyegelirmiş.(Y.N.)

78.(Fr.)Kendimitoparlamamiçin.(Y.N.)

XXV

Nişanlılıkayımızsonaermişti,artıksonsaatlerisayılıydı.Yaklaşangünü–düğüngününü–geriçevirmeyeolanakyoktu;bugünükarşılamakiçinyapılanbütünhazırlıklardatamamlanmıştı.Benimkendiişlerimdenyapılacakhiçbirikalmamıştı.Bütünbavullarımhazırlanıpkilitlenmiş,bağlanmış,küçücükodamınbirduvarıboyuncadizilmişduruyordu.ErtesisabahbusaattedeLondrayolunuçoktantutmuşolacaklardı.Tanrıisterse,bendeöyle.Dahadoğrusu,bendeğilde,JaneRochesteradındabiri...Dahatanımadığımbirkadın.Yalnızcaadveadreskartlarınınbavullaratakılmasıkalmıştı.Etiketler–dörttaneufakdörtköşekart–çekmecededuruyordu.BunlarınüzerleriniMr.Rochesterkendieliyleyazmıştı:“Mrs.Rochester,...Oteli,Londra.Buetiketleribavullarayapıştırmayaelimvarmıyordubirtürlü.Mrs.Rochesterha?Öylebiridahaortadayoktu.Ancakyarınsabahsaatsekizdensonradünyayagelecekti.Bende,bütüneşyayıonunüzerineyapmadanönce,sağsalimdünyayagelmesinibekleyecektim.MasamınkarşısındaMrs.Rochester’ınolduğusöylenengiyeceklerin,benimLowood’dangetirdiğimelbiselerleşapkalarınyerinialmasıyetişmiyormuydu?Şudüğünkılığı,yanisedefrengigelinliklesisgibiincecikipekliduvakelbetbana,JaneEyre’eaitolamazdı.Buhayalgibigiysilerigözdengizlemekiçingardırobunkapısınıkapadım.Akşamınbugeçvaktinde(saatdokuzolmuştu)odanıngölgeleriarasındabugelinlikortalığabirgarip,hayaletimsiışıkserpergibiydi.“Senikendibaşınabırakayım,eybeyazdüş!”dedim“Ateşimvarbenim.Dışarıdaesenrüzgârınsesiniduyuyorum.Çıkıprüzgârdagezineyimbiraz.”

Beniböyleateşleriçindebırakanşeyyalnızcahazırlıktelaşıdeğildi.Ertesisabahbaşlayacakolanyeniyaşantımıdüşünmeninverdiğiheyecandandaibaretdeğildi.Benibugeçsaattekaranlıkbahçeyesürükleyenhuzursuz,heyecanlıruhhalindeherikisinindepayıbulunuyordu,amakafamıonlardandahaçokkurcalayanbirşeydahavardı.İçimdebirtuhafkaygıgizliydioanda.Aklımınermediğibirşeygelmiştibaşıma.Bunubendenbaşkagören,bilendeyoktu.Geceleyinolmuştubu.Mr.Rochesterevdeyoktu;birgünönceişiçinburadankırkbeş-ellikilometreötedeki,iki-üççiftliktenoluşanufakbirmülkününbaşınagitmişti.İngiltere’denayrılmadanönce,kendisininyapmasıgerekenbirişmişbu.Bendeşimdi,içimiboşaltmak,kafamıkarıştıranbilmeceyebirçözümbulmakiçinsabırsız,onundönmesinibekliyordum.

Rüzgârınşiddetindenkaçınmakiçinmeyvebahçesininkuytuluğunuaradım.Rüzgârbütüngüntamgüneydendoludoluesmişti,amabirdamlabileyağmurgetirmemişti.Geceyaklaştıkçada,yatışacağıyerdeazıtmış,kükreyişinihızlandırmıştı.Ağaçlar,hiççırpınmadan,hepbiryanaeğilmişduruyorlardı.Güneydengeliponlarıkuzeyedoğruyatıranbaskıokadargüçlü,okadarsürekliydi.Bulutlargökyüzününbirucundanöbürucunabirbirlerinihızlakovalıyorlardı.Yığınyığın,artarda.Ogün,temmuzdaolduğumuzhalde,gökyüzündebiraniçinbilemavilikgörememiştik.

Rüzgârınönüsırakoşarkençılgınbirzevkedekapılmıyordeğildim.Kafamdakidertyükünü,boşluklardaharıldayanbutaşkınhavaakımınaboşaltırgibiydim.Patikadanaşağı

doğruyürüyüncekarşımaatkestanesiağacınınyıkıntısıçıktı.Karşımdaduruyorduişte,kapkara,yıkık,ikiyebölünmüşolangövdesininiçikorkunçbirkovuk.Gövdeninikiparçasıbirbirindeniyicekopmuşdeğildi;aşağıdakisağlamkütük,güçlükökler,onlarıbiraradatutuyordu.Yalnız,içlerindenyaşamözüakmayacaktıartık.İkiyandansarkanouludallarölmüştü.Önümüzdekikışınkasırgalarıylabuağacınyarısıyadabütünüyeredevrilecektibesbelli,amaşimdiliknedeolsagenetekbirağaçsayılırdı...Belkibiryıkıntı,amabirbütünyıkıntı.Budevağaçsankicanlıymışdabeniduyabilirmişgibi,“Birbirinizdenkopmamaklaiyietmişsiniz,”dedim.“Yangındançıkmışgibibirhalinizvar–kavrulmuş,kararmış–genedevefalı,sağlamköklerinizdengelmebiryaşamduygusuolsagereksizde.Birdahayeşilyapraklarlabezenmeyeceksiniz,dallarınızdakuşlarınyuvakurupşakıdığınıgöremeyeceksiniz;zevkvesevdaçağınızkapandıartıksizin...Böyleyken,genedeyapayalnızdeğilsiniz...Buçöküntüsırasındabirbirinizledertortaklığıedebilirsiniz.”

Başımıkaldırmış,ağacabakıyordum,tamgövdeninikiyeayrıldığıyerde,biraniçin,Aygöründü...Puslu,kankırmızı.Bendenyanaşöyleşaşkınşaşkın,bezginbirbakışlabaktısanki;sonragenebirkümederinbulutuniçinegömüldü.RüzgârThornfield’inçevresindebirarakesilirgibiolduysada,uzaklarda,ağaçlar,tepelerüzerindekorkunç,üzgünbiriniltiçıkarmayısürdürüyordu...İnsanıniçinikarartanbirses.Yenidenkoşmayabaşladım.Meyvebahçesinegelince,oradanorayadolaşarak,ağaçlarınaltınaseriliduranelmalarıtopladım;olmuşlarıolmamışlardanayırarakoyalandım.Ayırdıklarımıevegetiripkilerekoydum.Sonra,bakalımşömineyiyakmışlarmı,diyekitaplığagittim.

Mevsimyazdı,amaMr.Rochester’ınböylekapalıbirgecedeevegelince,şöminedegürülgürülbirateşgörmekisteyeceğinibiliyordum.Evet,şömineyiyakmışlardı,ateşdepekhoşyanıyordu.Onunkoltuğunuşömineninyanınaçektim,ufakmasayıdayanınayerleştirdim,şamdanları,kendisigelirgelmezyakılmaküzere,içerigetirdim.Buhazırlıklarhuzurumubüsbütünkaçırdı.Yerimdeduramıyordum.Evbeniboğuyordusanki.Odadakiküçüksaatlesofadakibüyüksaataynıandaonuvurmayabaşladılar.“Nekadardageçoldu!”diyedüşündüm.“Kapıyakadarbirgideyimbari.AradabirAyçıkıyor,yoltauzaklarakadargörülüyor.Belkigeliyordur.Onukapıdankarşılarım;böyleceburadadakikalarcaelikolubağlıbeklemektenkurtulmuşolurum.”

Bahçekapısınınikiyanındayükselenuluağaçlardarüzgâruğuluğuldu.Yolungörebildiğimkadarıbomboş,ıssızdı.Aygörününcebulutlarıngölgeleribiruçtanbirucagidiyor,bundanbaşkayoldanegelenvardınedegiden...Yolbeneksiz,uzun,beyazbirçizgigibiydi.Çocukçagözyaşlarıgözlerimiperdeledi...Sabırsızlığın,umutkırıklığınınyaşları...Utanarakgözlerimisildim.Nevarkikapıdanbirtürlüayrılamıyordum.Ayşimdievineiyidenkapanarakokalınbulutperdesinisımsıkıörtmüştü;gecezifirîkaranlığaboğulmuş,esintiylebirliktebirdeyağmurbaşlamıştı.Kendimibirfelaketduygusunakaptırarak,“Gelartık,efendim,gel!”diyebağırdım.Çaysaatindenöncegeyeceğiniummuştum.Şimdiisekaranlıkbasmıştı.Neredekalmıştıacaba?Başınabirkazamıgelmişti?

Birgeceöncekiolaygeneaklıma,geldi.Şimdibubirfelaketişaretigibigörünüyordubana.Anlaşılan,umutlarım,gerçekleşemeyecekkadarparlaktı.Sonzamanlardaokadarmutluolmuştumki,şansımdoruğaulaşıpsönmeyeyüztutmuştubesbelli.“Neolursaolsun,evedönememartık!”diyedüşünüyordum.“Bufırtınada,odışarıdaykenbenateşbaşındaoturamam.Sinirlerimihırpalamaktansavücudumuyorayımdahaiyi:Gidiponuuzaklardankarşılayayım.”

Yoladüzüldüm.Hızlıhızlıyürüyordumamapekuzağagitmemegerekkalmadı.Birnal

sesiduydum,derkenbiratlıgöründü...Dörtnalageliyordu.Atınyanısıradabirköpekkoşuyordu.Felaketduyguları,kuruntular,savulun!Oydugelen...Takendisi!Mesrur’abinmiş,yanındadaKılavuz!Odabenigördü;çünkütamosıradaAygöktemavibirpencereaçmış,buboşluktaşıkırşıkıryüzüyordu.

Efendimşapkasınıçıkardı,havayakaldırıpdöndürereksalladı.Bendeonadoğrukoştum.

Atınüzerindeneğilerekeliniuzattı.“Gelbakalım!”diyebağırdı.“Bensizyapamadığınbelli!Çizmeminucunabas...Verikielinidebana.Şimdihopla!”

Dedikleriniyaptım.Sevinçbeniçevikleştirmişti.Sıçrayıponunönüneoturdum.Beniyürektenöptü,onsuzedemediğimiçindeepeyböbürlendi.Osıradabenonunbuzaferkazanmışhaline,kendinibeğenmişsözlerinesesimiçıkarmamakzorundaydım.Sonra,efendimböbürlenmesiniyarıdakeserek,“Birşeymioldu,Janet?”diyesordu.“Benibusaattekarşılamayaçıktığınagöre...Birşeymivar?”

“Yoo!..Amahiçgelmeyecekmişsinizsandımda...Sizievdebeklemeyedayanamadım.Helebuyağmurda,fırtınada.”

“Ya,hemdeneyağmurnefırtına!Denizperilerigibisırsıklamsın.Şupelerinimebürün...Yalnız,seninateşinvargaliba,Jane!Yüzünde,ellerindecayırcayıryanıyor.Doğrusöylebana,birşeymivarortada?”

“Sizgeldinizya...Hiçbirşeyyokartık.Korkumda,tasamdakalmadı.”“Birazöncekorkun,tasanvardıdemek?”“Biraz.Sizedeanlatırımbunu,efendim...Amabenimlealayedersinizsanırım.”“Ancakyarınsabahıatlattıktansonraalayedeceğimbenseninle!Ondanöncegöze

alamam;çünküdahaemindeğilimsenden.Yalnız,busenmisingerçekten?Haftalardanberikirpigibidikendikenolansen?Elimiuzatsamdikenbatıyordu.Şimdiiseyolunuşaşırmışbirkuzuvarkucağımda.Sürüdenayrıldındaçobanınıaramayaçıktın,değilmi,kuzucuğum?”

“Siziçokaradım,orasıdoğru,amaböbürlenmeyinböyle.İştekonağageldik.Lütfenindirinbeniartık.”

Yereindirdi,atınıJohn’ateslimettiktensonraarkamdaniçerigirerkende,hemensırtımıdeğişmemi,kitaplığagelmemisıkıladı,merdivenbaşındabenidurdurarak,geçkalmayacağımasözaldı.Gerçektende,çabukhazırlandım,beşdakikasonrakitaplıktaydım.Onumasabaşındabuldum.

“Oturdabanaarkadaşlıket,Jane.Tanrı’nınizniyle,yarınsabahkahvaltısındansonraartıkuzunbirsüreThornfield’inçatısıaltındabirlikteyemekyemeyeceğiz.”Yanınaoturdumamabirşeyyiyemeyeceğimisöyledim.“Uzunyolagideceğiniçinmi,Jane?TaLondra’laragitmekdüşüncesimiiştahınıkapadı?”

“Bugeceileriyiaçıkçagöremiyorum,efendim;hatta,kafamdakidüşünceleribileseçemiyorum.Herşeyasılsızgibigörünüyor.”

“Bendenbaşkaherşey.Bensahiciyim...Bak,dokunbanahele.”“Siz,efendim,hepsindendahaasılsızsınız.Birdüştenibaretsinizsiz.”Gülerekeliniuzattı.“Düşmübu?”diyesorarakelinigözleriminönünegetirdi.Koluuzunvekaslı,eliyaşam,güçdoluydu.Buelitutupindirerek,“Evet,dokunduğum

halde,genededüş,”dedim.“Yemeğinizibitirdinizmi,efendim?”Çıngırağıaldım,hepsininkaldırılmasınısöyledim.Yenidenyalnızkaldığımızzaman

ateşikarıştırdım,sonraufakbiriskemleçekerekefendimindizinindibineoturdum.“Saat

geceyarısınageliyor,”dedim.“Evet,Jane.Yalnız,unutmakidüğünümdenöncekigeceuyumayıpbenimleoturacağına

sözvermiştin.”“Evet.Sözümdeduracağımda.Hiçolmazsabir-ikisaatiçin.Yatıpuyumakbenimde

içimdengelmiyor.”“Bütünhazırlıklarıntamammı?”“Hepsitamam.”“Benimdeöyle.Bütünişlerimiyolunakoydum.Yarınkilisedendöndüktenyarımsaat

sonraburadanayrılabiliriz.”“Peki,efendim.”“Bununetuhafbirgülümseyişlesöyledin,Jane!Elmacıkkemiklerininüzerindeneparlak

birkırmızılıkvar!Gözlerindenegaripparlıyor!Hastadeğilsinya?”“Değilimherhalde.”“Herhaldemi?Nevar?Anlatbana...Nasılsınşusırada?”“Anlatamamki,efendim...Şusıradanasılolduğumsözleanlatılamaz.Geçirmekte

olduğumuzşusaathiçsonaermesinistiyorum.Bundansonrakisaatinnasılbiryazgıylayüklüolduğunukimbilebilirki?”

“Kuruntubu,Jane!Aşırıheyecandan...Aşırıyorgunluktan.”“Ya,siz,efendim?Sakinmisiniz,mutlumusunuz?”“Sakindeğilim,amamutluyum...İliklerimekadar.”Mutluluğunugörebilmekiçinyüzüne

baktım...Yüzükızarmıştı,heyecanlaydı.“İçinidökbana,Jane,”dedi.“Kafanıkurcalayannevarsabenimlepaylaşarakboşalt.Nedirsenikorkutan?Benimiyibirkocaolamayacağımdanmıkaygılanıyorsun?”

“Aklımınucundanbilegeçmiyorbu.”“Girmeküzereolduğunyeniçevreler...Başlayanyenihayatmıürkütüyorseniyoksa?”“Yo!”“Benişaşırtıyorsun,Jane.Seninşuüzgünlüğünüanlayamıyorum...Bendeüzülüyorum.

Anlatherşeyibana.”“Öyleyse,dinleyin,efendim.Düngecesizevdeyoktunuzya?”“Yoktum,biliyorumbunu.Birazöncedebenimyokluğumdabirşeylerolduğunuçıtlatır

gibiyaptın.Önemlibirşeyolmasınapekyolyok,amakısacası...Tedirginetmişseni.Anlatbakalım...Mrs.Fairfaxbirşeylerdedigaliba...Yoksa,hizmetçilerinbirlafıfalanmıkulağınageldi?Gururunmuzedelendi?”

“Hayır,efendim,”dedim.Busıradasaatonikiyivuruyordu.Odadakisaatingümüşsesiylesarkaçlısaatinoboğuk,yankılısesikesilinceyekadarbekledim,sonraanlatmayakoyuldum:“Dünbütüngünişimbaşımdanaşkındı.Canlabaşla,ferahgönülleçalışıyor,busonsuztelaştanbüyükzevkalıyordum.Sizindediğinizgibi,gireceğimyeniçevreninbanaürküntüfalanverdiğiyoktu;tersine,ömrümüsizinlebirliktegeçirebilmefırsatıbenceharikuladebirşeydi;çünküsiziseviyorum...Hayır,efendim,dokunmayınşimdibana,bırakınanlatayım...Düngeleceğegüvenimvardı,olaylarınsiziniçinde,benimiçindeiyibiryöndegeliştiğineinanıyordum.

“Hatırlarsınız,havagüzeldi.Neyağmur,nederüzgârolmadığıiçin,sizinyolculuğunuzrahatgeçmeyecekdiyebirkaygımdayoktu.Çaydansonra,birazevinönündedolaştım,sizidüşündüm.Hayalimdebanaokadaryakındınızkigerçekvarlığınızıpekaramıyordumbile.Benibekleyenyaşantınınşimdiyekadarsürdüğümdendahacoşkulu,dahagenişufuklu

olacağınıdüşünüyordum...Çünkübusizinyaşantınızdı,efendim;bununyanındabenimyaşayışımdenizeakanbirderegibikalıyordu.Sonra,birtakımdüşünürlerinnasılolupdabudünyayııssızbirçölebenzettiklerineşaştım.Benimiçindünyagülbahçesigibidonanmıştı.

“Günbatarkengökyüzübulutlandı,serinlikçıktı,bendeiçerigirdim.Sophieterzidenyenigelmişolangelinliğimigöstermekiçinyukarıçağırdıbeni.Kutuda,elbiseninaltındadaarmağanınızıbuldum:Tambirsultansavurganlığıyla,Londra’danısmarlayıpgetirttiğinizduvak.Mücevheristemedim,diyebenimücevherkadarpahalıbirşeyikabuletmekzorundabırakmayakararvermişolsanızgerek.Duvağıaçarkenkendikendimegülümsüyor,buekâbirzevkinizle,halktanaldığınızgelinisultanlarkılığınasokmakiçinharcadığınızçabalarlanasılalayedeceğimikuruyordum.Şusoyluolmayankafamaörtmekiçinkendihazırladığımnakışsız,sadetülörtüyüsizegetirecektim,kocasınaneçeyiz,neservet,nemevki,nedegüzellikgetirmeyenbirgeliniçinbuduvağınyetipyetmeyeceğinisoracaktım.Yüzünüzdebelirecekifadeyigörür,vereceğinizalçakgönüllükarşılıklarıduyargibiydim.Sonra,burnunuzbirkarışhavada,‘Benimparaya,mevkiyeihtiyacımyokkiparakesesiyle,birunvanarmasıylaevleneyim!’diyecektiniz.”

“Beninedeiyitanımışsın,büyücüseni!”diyeefendimlafımıkesti.“Yalnız,duvaktanekusurbuldun,işlemeliolmasındanbaşka?İçindenbıçakmı,zehirfalanmıçıktıkisuratınböyleasık?”

“Hayır...Hayır,efendim...Tülüninceliğinden,şahaneliğindenbaşkayalnızcaMr.Rochester’ıngururunubuldum,kibudabenikorkutmadı;çünküalışkınımnedeolsa.Herneyse,karanlıkbastıkçarüzgârhızlanıyordu.Düngeceböyle,bugecekigibikorkunç,hırıltılıdeğilde,ozanındediğigibi‘somurtkanbirinilti’yleesiyordu.Dahatüylerürperticibirsesivardı.Bendesizinyokluğunuzuiyiceduymayabaşlamıştım.Burayageldim,boşkoltuğunuzu,ateşiküllenmişşömineyigörünceiçimürperdi.Yattıktansonradabirsüreuyuyamadım.Hızınıgittikçeartıranfırtınaarasındabirtakımboğuk,acıseslerkulağımagelirgibiydi.Evdenmi,dışarıdanmıgeldiğinibilemiyordum.Rüzgârnezamanaralıkversebuneolduğubelirsizacısesyenidenduyuluyordu.Ensonunda,bununuzaktanuzağauluyanbirköpekolduğundakararkıldım.Derkenseskesildi,sevindim.

“Uykuyadalıncarüyalarımdadakaranlık,fırtınalıgecelergördüm.Uykumunarasındabilesizinleolmakistiyor,aramızdabiziayıranbirengelvarmışgibituhafbirüzüntüduyuyordum.İlkuykumsırasındabilmediğimbiryolundolambaçlarındadolaştımdurdum.Kopkoyubirkaranlıkiçinde,şakırşakırbiryağmuraltındaydım,kucağımdadabanaemanetedilmişküçükbirçocukvardı.Dahayürüyemeyenufacık,zayıfbirşey.Benimbuzkesmişkollarımdaodatitriyor,acıacıağlıyordu.İçimdesankisizbenimçokönümdenyolaçıkmışsınızdabuyoldaçokilerideymişsinizgibibirduyguvardı.Sizeyetişebilmekiçiniçimiçimiyiyordu.Seslenmeye,‘Benibekle!’diyeyalvararakbağırmayaçabalıyordum,amaneilerleyebiliyordumnedesesimçıkıyordu.Buarada,banaöylegeliyordukisizbendenheranbirazdahauzaklaşıyordunuz.”

“AmaJane,şimdibenseninyanındaykenbileburüyalarsanaürküntümüveriyor?Neürkekşeysinsen!Kuruntularıbırakdamutlugerçekleridüşünyalnız.Benisevdiğinisöyledin,Janet.Evet,hiçunutmayacağımbunu;sendeyadsıyamazsınartık.Rüyandasesinçıkmıyordubelki,amademinosözlerisöylerkenpekgüzelçıktı:‘Ömrümüsizinlebirliktegeçirebilmefırsatıharikuladebirşey;çünküsiziseviyorum...’Açıkçaişittimbunu;belkibirazfazlaciddi,amaşarkılarkadartatlı,güzelbirsöz.Sendeyadsıyamazsınartık.Beniseviyormusun,Jane?Bunubirdahasöylebana.”

“Seviyorum,efendim...Seviyorum,bütünvarlığımla.”Birarasessizdurduktansonra,“Pektuhaf!”diyesöylendi.“Osözlerinbıçakgibi

saplanmıştıbağrıma.Nedenacaba?Söylerkentakındığınociddi,içten,adetadindarifadeyüzündenolsagerek.Şimdidebanadoğruçevrilmişolanbakışlarındainanç,vefa,sevgininözüokunuyor.Yanıbaşımdabirruhunvarlığınıduyuyorumsanki.Hadi,Jane,hınzırcabakbirazbana.Pekustasındırbunda.Ovahşi,utangaç,kışkırtıcıgülümseyişlerdenbiriniyarat,bendennefretettiğinisöyle.Alayaalbeni,iğnele,kızdır.Neyaparsanyap,amaböyleduygulandırmabeni.Şusıradahüzünlereboğulmaktansaöfkeleneyimdahaiyi.”

“Şuanlatacağımıanlatıpbitirdiktensonrasiziistediğinizkadariğneler,kızdırırım.Şimdibenidinleyinsiz.”

“Herşeyianlattınbitirdinsanıyordum,Jane.Sıkıntılı,üzgünoluşunurüyalarınabağladığınısanıyordum.”Başımı“hayır”dercesinesalladım“Ne,dahasıdamıvar?Amaönemlibirşeyolduğunataşçatlasainanmam!İnanmayacağımısanaöncedenbildiriyorum.Şimdianlatbakalım!”

Onunüzerinegelmişolanhuzursuzluk,tutumundakibirazürküntülüsabırsızlıkbenişaşırtıyordugenede,anlatmamısürdürdüm:“Birrüyadahagördüm,efendim.ThornfieldMalikânesikorkunçbiryıkıntı,baykuşyuvası,yarasayatağıolmuş.Şuheybetlicephedenyalnızcakabukgibibirduvarkalmış...İyiceyüksek,sankiüflesenyıkılacak.Ayaydınlığıbirgecede,duvarıniçinde,üzeriniotbürümüşyerlerdedolaşıyorum.Şuradabirşömineninmermeryıkıntısı,buradabirkornişparçasıayağımatakılıyor.Kucağımda,şallarasarılmış,geneotanımadığımçocuk...Onunağırlığıbanaengeloluyor,amakucağımdanbırakamıyorum.Derken,uzaklarda,doludizginkoşmayabaşlayanbiratınnalşakırtısınıduydum.Bununsizolduğunuzdan,yıllarcakalmaküzere,uzakbiryerleregittiğinizdenemindim.Sizigörebilmekisteğiyle,başladımoyüksek,havaleliduvaratırmanmaya.Acelemdenyüreğimçarpıyor,ayaklarımbirbirinedolaşıyordu.Çokgeçmedenbastığımtaşlarkayıpyuvarlanmayabaşladı.Tutunduğumsarmaşıklarelimdekalıyordu.Çocukdakorkusundansımsıkısarılmıştıboynuma...Neredeyseboğuyordubeni.Sonunda,tepeyevardım.Beyazyoldasizi,heranküçülenbirbenekgibigördüm.Rüzgâröyleyamanesiyordukiayaktaduramıyordum.Daracıkyereoturdum,kucağımdakorkudanbağıranyavruyususturdum.Osıradasizyolunbirdönemecinidönmeküzereydiniz.Sonbirkezsizebakmaküzereönedoğrueğilinceduvarparçalanıpsallanmayabaşladı.Bensarsılıncaçocukkucağımdandüştü;bendedengemiyitiripdüşerkenuyandım.”

“Demekhepsibundanibaret,Jane?”“Önsözbundanibaret,efendim.Asılöyküdahabaşlamadı...Uyandığımdagözümebir

ışıkçaptı.‘Şükür,günışımış,’diyedüşündüm.Yanılmışım.Mumışığıydıbu.‘Sophiegeldi,anlaşılan,’diyedüşündüm.Tuvaletmasamınüzerindebirşamdanyanıyordu.Yatmadanöncegelinliğimleduvağımıasmışolduğumgömmedolabınkapısıdaaçıkduruyordu.Birhışırtıduydumdolabıniçinden.‘Sophie,neyapıyorsunorada?’diyesordum.Sesverenolmadıamadolaptanbirkaraltıçıktı.Şamdanıalıpyukarıyakaldırdı,portmantodaasılıdurangiyeceklerigözdengeçirdi.‘Sophie!Sophie!’diyebağırdımbengene.Ohâlâsusuyordu.Yataktadoğrulmuştum.Önedoğrueğilipbaktım.Önceşaşkınlıkiçindeykenşimdiiyicesersemlemiştim.Sonra,damarlarımdakikanbuzkesildi.Efendim...Sophiedeğildibu,Leahdeğil,Mrs.Fairfaxdeğildi...Hatta–bunaemindim,hâlâdaeminim–GracePooledenilenoacayipkadındadeğildi.”

“Birindenbiriydikesinkes.”

“Yok,efendim,sizeyeminederimkihiçbirideğildi.OandagözleriminönündedurankişiyiThornfield’dehiçgörmüşlüğümyoktu.Boyubosu,biçimi,yapısıbanayüzdeyüzyabancıydı.”

“Tanımla,Jane.”“Uzunboylu,irikıyımbirkadınabenziyordu,efendim.Arkasındantaaşağılarakadar

sarkangür,karasaçlarıvardı.Negiymişti,seçemedim.Düz,beyazbirşeydiamaelbisemi,gecelikmi,kefenmi,bilemeyeceğim.”

“Yüzünügördünmü,Jane?”“Öncegörmedim.Birazsonrakadınduvağımıasılıbulunduğuyerdenaldı,yukarıya

kaldırıpuzunuzunsüzdü,sonrakendibaşınakoyarakdönüpaynayabaktı.İşteozamandikdörtgenbiçimiaynamdaonunyüzünügördüm.”

“Nasılbirşeydi?”“Bencekorkunç,feciydi!Ah,efendim,ömrümdeböylebiryüzgörmedimben!Morarmış,

yabanılbiryüz.Gözlerikançanağıgibi,yuvalarındanfırlamış.Bütünyüzşişmiş,kararmış...Unutabilsembunları!”

“Hortlaklarçoğunluklasolgunyüzlüolurlar,Jane.”“Bununyüzümorarmış,kararmışbirşeydi,efendim.Dudaklarıdaşişkin,mosmor.

Alnındaderinçizgilervardı.Kaşlarıokıpkızılgözlerininüzerindeyüksekkemerlerçiziyordu.Buyüzbananeyiandırdı,söyleyeyimmi?”

“Söyleyebilirsin.”“Almanmasallarındakioiğrençcanavarları...Yani,vampirleri.”“Öf!Peki,neyaptıbuhayalet?”“Efendim,duvağımıbaşındançıkardı,yırtıpikiyeayırdı,ikiparçayıdayereatıpçiğnedi.”“Sonra?”“Perdeyiaralayıpdışarıbaktı.Şafağınsökmeküzereolduğunumugördü,nedir,şamdanı

elinealarakkapıyayollandı.Tambenimyatağınyanındangeçerkendurdu.Okanlıgözlerlebelbelbaktıbana.Mumutaburnumunucunakadaruzatıppüfdiyesöndürüverdi.Okorkunç,moryüzünüzerimedoğrueğildiğinibiliyorum.Sonrakendimikaybetmişim.Ömrümdeikincikez,korkudanbayılmışım.”

“Kendinegeldiğinzamankimvardıyanında?”“Kimsecikleryoktu,efendim.Çoktandoğmuşolangüneşinışığıvardıyalnızodamda.

Kalktım,yüzümüyıkadım,başımııslattım,kanakanasoğuksuiçtim.Bitkindüşmüşsemdehastadeğildim.Bugördüklerimisizdenbaşkakimseyesöylememeyekararverdim.İştehepsibu.Şimdisizsöyleyinbakalım.Kimdibukadın?”

“Aşırıheyecanakapılmışolanbirbeyninyaratısı.Besbelliseniiyiceelüstündetutupgözününiçinebakmamgerekecek,birtanem.Böyleduyarlıklısinirlerhiçhırpalanmayagelmez.”

“Efendim,eminolun,sinirleriminpayıyokbuişte.Görüntüsahiciydi.Gördükleriminhepsigerçektenoldu.”

“Yaöncekirüyaların,onlardasahicimiydi?Thornfieldyıkıntımışimdi?Benisendenayıranaşılmazengellermivar?Seniteksözsöylemeden,tekgözyaşıdökmeden,sonbirkezöpmedenbırakıpgidiyormuyum?”

“Şimdilikhayır,ama...”“Sonradanmıgideceğimyani?Bak,yavrum,bizisonsuzadekbirbirimizebağlayacak

olangünbaşladıbile.Birkezbirleştikmi,seninbukorkuludüşlerinbirdahageri

gelmeyecek.Bensözveriyorumbuna.”“Korkuludüşmü,efendim?Keşkebendeinanabilsemdüştenibaretolduğuna!Bunu

şimdieskisindendeçokistiyorum;çünküokorkunçyaratığıngizinisizbileçözemediniz.”“Benbileçözemediğimegöre,demekkiaslıyokmuş,Jane.”“Amaefendim,busabahkalkıncabendeaynışeyisöyledimkendikendime.Avuntu,

yürekbulmakiçin,parlakgüneşışığındadörtbiryanımabakındım.Orada,halınınüzerinde,düşvarsayımınıyalanlayanbirşeyduruyordu.Biruçtanöbürucakadaryırtılıpikiyeayrılmışduvağım!”

Mr.Rochester’ınirkilipürperdiğinigördüm.Kollarınıtelaşlabanasardı,“Tanrı’yaşükür!”diyesöylendi.“DüngeceodanahabisbirşeygirmişseTanrı’yaşükürkiduvağınıyırtmaklayetinmiş.Birdüşün...Dahabaşkaneleryapabilirdi!”Soluğukesilerekbenibağrınabastı,öylesıktıkisolukalamadımadeta.Birkaçdakikasessizlikoldu.Sonraneşelibirsesle,“Şimdibensanaherşeyianlatayım,Jane!”dedi.“Olupbitenleryarıdüşe,yarıgerçeğebenziyor.Besbelliodanagerçektenbirgirenolmuş.BudaGracePooleolsagerek.Başkasıolamazçünkü.Onunacayipbirşeyolduğunusenkendinsöyledin.Bunusöylemektehaklısın;çünküonunlailgilibirkaçşeybiliyorsun.Bana,Mason’aneleryaptıdeğilmi?Sendeyarıuykunda,yarıuyanıkolduğunbirsıradaonungirişini,yaptıklarınıgördün.Amaheyecandanateşligibiydin,pekdekendindesayılmazdın.Uykuludurumdaonuşeytanabenzettin.Ouzun,dağınıksaçlar,şişkinkarasurat,iriyapı,seninhayalininyarattığışeylerdi,gördüğünkarabasanlarınsonucu.Duvağınhainceyırtılışıysabirgerçek!Hemdetamokadındanumulacakbirşey.Gözlerininbakışındananlıyorum,Jane...Böylebirkadınıevimdeniçinbarındırdığımısormakistiyorsun.Evlilikyıldönümümüzdenbirgünsonrabununnedeninisöyleyeceğimsana.Şimdiolmaz...Herneyse,benimbukadarcıkaçıklamamıkabulediyormusun,Jane?İçinrahatladımıbiraz?”

Düşündüm:Gerçektendeolabilecekbirşeydisöyledikleri.İçimrahatetmemişti,amaonuhoşnutkılmakiçinrahatlamışgibigörünmeyeçalıştım.Nedeolsabirazhafiflemiştim.Böyleceonabakıpgülümsedim.Saatsabahınbiriniçoktangeçmişti,artıkgidipyatmaküzereayağakalktım.Benşamdanıyakarkeno,“Sophieçocukodasındayatıyor,değilmi?”diyesordu.

“Evet,efendim.”“Adela’nınoküçükkaryolasınasendesığarsınelbet.Bugeceoradayatmalısın,Jane.

Anlattığınolaysinirlerinibozmuşsenin...Haklıolarak.Bugecebendeseninyalnızyatmamanıisterim.Çocukodasınagideceğinesözverbana.”

“Sevesevegiderim,efendim.”“Kapıyıdasıkıcaiçeridenkilitle.YukarıçıkıncaSo-phie’yiuyandır,yarınsabahseni

erkenkaldırsın;çünküsaatsekizdenöncegiyinipkahvaltıetmişolmangerek.Hadi,şimdiartıkkötüdüşüncelerepaydos!Üzüntüyüsilk,at,Jane.Duymuyormusun,rüzgârnasılyavaşlamış,yumuşakbirfısıltıolmuş?Yağmurdacamlarıdövmektenvazgeçmişartık.Bak!”Perdeyiaçtı.“Nefisbirgecevardışarıda.”

Gerçektendeöyleydi.Göğünyarısıaçılmış,tertemizdi;şimdibatıdanesenrüzgârınönünekattığıbulutlaryüksek,gümüşlüyığınlarhalindedoğuyadoğrugöçüyordu.Aysakinsakinparlamakta.Efendimmeraklagözleriminiçinebakarak,“Peki,Janet’imşimdinasılbakalım?”diyesordu.

“Gecesakinleşmiş,efendim...Bendeöyle.”“Bugeceayrılık,kederdüşlerigörmekdeyasak...Aşk,mutluluk,birleşme,beraberlik

düşlerigöreceksin.”Onundüşüncesiyarıyarıyadoğruçıktı:Kederlidüşlergörmedimgerçekten;yalnız,

sevinçlidüşlerdegörmedim;çünkühiçuyumadımki!KüçükAdela’yakollarımıdolayıponunoçocukuykusunuseyrederek–öyledalgın,dingin,öylemasum–sabaholmasınıbekledim.Dipdiriydim,uyanıktım.Güneşlebirbendekalktım.Aklımdadır,yanımdanayrılırkenAdelauykusununarasındaboynumasarıldı.Onunküçücükkollarınıboynumdançözerkeneğilipyanacıklarınıöptüğümü,tuhafbiracıylaağlamayabaşladığımıdaanımsıyorum.Hıçkırıklarımçocuğunodalgınuykusunubozmasın,diyeyanındanayrıldım.Obenimgeridekalanyaşantımınsimgesiydisanki.Şimdikarşısınaçıkmaküzeregiyinecekolduğumkişide–hemürktüğüm,hemdedeligibisevdiğiminsan–bilinmezgeleceğiminsimgesi.

XXVI

Sophiesabahyedidebenihazırlamayageldi.İyiceuzattıbuişi.Okadarki,Mr.Rochesterbenimgecikmemdensabırsızlanmışolsagerek,yukarıyahabergönderipnedeninmediğimisordurdu.BusıradaSophieduvağımı(osade,dörtköşetülekalmıştıkgenesonunda),iğneylesaçlarımatutturmaktaydı.Onunelindenkurtulurkurtulmazkapıyaseğirttim.

Sophie,Fransızcaolarak,“Durun!”diyebağırdı.“Aynadakendinizebakınbirkez.Hiçbakmadınız.”

Kapıdan,dönüpaynayabaktım:Uzunelbiseli,duvaklıbirhayalgördüm.Herzamankibanaöylesinebenzemiyorduki,biryabancınınhayaliydisanki.

Aşağıdan,“Jane!”diyebirsesyükseldi,hemenkoştum.Merdivendibindeefendimduruyordu.“Nerelerdesin?”dedi.“Sabırsızlıktanbanaateşlerbasıyor,senoyalandıkçaoyalanıyorsun.”

Beniyemeksalonunaaldı,baştanayağaokeskinbakışlarıylasüzerek“zambaklargibinefis”olduğumu,“yalnızgönlününsürurudeğil,gözünündenuru”olduğumusöyledi.Sonrabanakahvaltıiçinondakikakadarvereceğinisöyleyerekçıngırağıçaldı.Yenitutmuşolduğuuşaklardanbirigeldi.

“Johnarabayıhazırediyormu?”“Evet,Beyefendi.”“Bavullarindirildimi?”“Şimdiindiriyorlar,Beyefendi.”“Sen,çabukkiliseyegit,bakbakalımRahipWood’lakâtipbeyoradalarmı?Sonragel,

banahaberver.”Kilise,okuyucumundabildiğigibi,bahçekapısındanazötedeydi.Uşağıngidipdönmesi

uzunsürmedi.“Papazefendicüppesinigiyiyordu,efendim.”“Yaaraba?”“Atlarıkoşuyorlar,Beyefendi.”“Kiliseyegiderkenarabayıistemiyoruzamadöndüğümüzandahazırbulmalıyız.Bütün

sandıklar,bavullarbağlanmış,arabacıdayerinegeçmişolmalı.”“Başüstüne,Beyefendi.”“Jane,senhazırmısın?”Ayağakalktım.Ayağımızabağolupbizioyalayacaksağdıçlar,nedimeler,hısımakrabalar

yoktu;yalnızMr.Rochester’laben.SalondançıktığımızdaMrs.Fairfaxsofadaduruyordu.Onunlakonuşmakiçincanattım,amaelimidemirbirpençesıkmış,benizoryetişebildiğimbirhızlasürükleyipgötürüyordu.Mr.Rochester’ınyüzünebakmakdemek,birsaniyelikbirgecikmeninbilehiçbirsurettebağışlanmayacağınıbilmekdemekti.Dünyadahiçböylegüveygörülmüşmüdüracaba?Böyleinatçı,böylesertazimli...Gürkaşlarınınaltındagözleriböylealevalevparlayan...Havaaçıkmıydı,kapalımı,bilmiyorum.Arabayolundanaşağı

yürürkenneyerebakıyordum,negöğe.Bütüncanımgözlerimetoplanmıştısanki,gözlerimdeefendimdeydi.Onungözlerindeböylemüthişşimşeklerçaktıranşeyigörmekistiyordum.Göğüsleyipkarşıgeldiğigizlidüşünceleriokumakistiyordum.Kiliseavlusununkapısındadurdu.Soluksoluğakalmışolduğunugördüm.

“Sevdabenizalimmiyapıyor?”diyesordu.“Duralımbiran.Yaslanbana,Jane.”Şimdibile,oandakarşımızdasessizyükselenokurşunrenkliTanrıevini,çankulesinin

çevresindedönüpdolanantekbirkargayı,gerideuzananpespembesabahgöklerinigörürgibiyim.Oyeşilmezartümseklerigenegözümünönündebelirirgibioluyor.Butümseklerinarasındagezinerekyosunlumezartaşlarınıokuyanikiyabancıerkeğideunutmuşdeğilim.Onlarıhemenayrımsamıştım;çünkübizimgelişimizigörüncekiliseninarkasınadoğruyürümüşlerdi.Yankapıdaniçerigiriptöreniizlemekistediklerindenhiçkuşkumyoktu.Mr.Rochesteronlarıgörmedi;çünküonungözleribenimheyecandan,yorgunluktanbembeyazkesilmişyüzümdeydi.Alnımınteriçindekaldığını,dudaklarımlayanaklarımınbuzkestiğiniduyumsuyordum.Çokgeçmedenkendimitopladım,efendimdebeni,bukezyavaşyürüterek,kiliseninsundurmasınaçıkardı.

Osessiz,alçakgönüllütapınağagirdik.Basitsunaktapapaz,cüppesinigiymiş,beklemekteydi.Kâtibideyanınaalmıştı.Herşeyhareketsiz...Ancakuzakbirköşedekımıldayanikigölgevardı.İyitahminetmişim:Avludakiyabancılarbizimönümüzdeniçerigirmişler,Rochester’ların,kiliseninyanduvarındakieskiailekabirlerininönündeduruyorlardı.Arkalarıbizedönükolarak,parmaklıklarınarasındanmermergömütebakıyorlardı.Buradadizçökmüşbirmelekheykeli,içsavaşlarsırasındasavaşalanındaöldürülenDamerDeRochester’lakarısıElizabeth’innaaşlarınabekçiliketmekteydi.

Sunakparmaklığınınönündekiyerlerimizialdık.Busıradaarkadahafifbirayaksesiduyarakdönüpbaktım:Oikiyabancıdanbiri(kibar,beyefendikılıklıbiriydi),bizedoğruyaklaşıyordu.Törenbaşladı.Papaz,evliliğinamaçlarınıanlatanvaazınıverdi,sonrabiradımönegeliphafifçeefendimedoğrueğilereksözünüsürdürdü:

“OmüthişKıyametgünündesizesorulanbütünsorularakarşılıkvereceksiniz,bütünruhlarıngizleriortayadökülecek.Ogündeymişizgibiikinizedebuyuruyorum:Karıkocaolarakbirarayagelmenizebirengelvarsa,bunudabiliyorsanız,şimdiaçıkçasöyleyin;çünküşunuiyibilinkiTanrısözüneaykırıolarakbirleşenlerinbirliğiniTanrıtanımaz,evlenmeleriyasaldasayılmaz.”

Papazburayagelince,âdetolduğuüzere,duraladı.Busorununardındançökenbiranlıksessizliğinosoruyaverilenbirkarşılıkladağıtıldığınezamangörülmüştür?Belkiyüzyıldabirkezbileolmazbu.Nitekim,papazdagözleriniduakitabındanayırmamıştıbile;yalnız,biraniçinsoluğunututmuştu.İştetamtörenedevametmeküzereydi...EliniMr.Rochester’adoğruuzatmış,“Bukadınıeşinolarakkabulediyormusun?”diyesormaküzeretamağzınıaçmıştıkiyanıbaşımızdantokbirsesyükseldi:

“Bunikâhkıyılamaz!Birengelbulunduğunuihbarediyorum.”Papazbaşınıkaldırdı,konuşmuşolanadamabaktı.Sesiniçıkarmadı.Kâtipdeöyle.

Efendim,ayağınınaltındakiyeroynamışçasınahafifçebirkımıldadı,yeredahasağlambastı,nebaşını,nedegözleriniçevirmeden,papaza,“Devamedin,”dedi.

Derin,alçakbirseslesöylenenbusözünüzerinekiliseyebirsessizlikçöktü.NedensonraPapazWood,“Ortayaatılanbuiddiakonusundabirsoruşturmayapmadan,doğruyadayanlışolduğunailişkinbelgeeldeetmedentörenedevamedemem,”dedi.

Arkamızdanyükselenses,“Törenedevamedilmeyecek!”diyearayakarıştı.“İddiamı

kanıtlayabilecekdurumdayım.Bunikâhınkıyılmasınıönleyenaşılmazbirengelvardır.”Efendimduyuyor,duymazlıktangeliyordu.İnatla,dimdikdurmaktaydı.Yaptığıtek

hareketbenimelimiavucununiçinealmakoldu.Elinekadarsıcaktı,nasıldasımsıkıtutuyorduelimi!Osolgun,sert,geniş,çıkıkalnışuandanasıldadamarlımermerebenziyordu!Gözlerininhemtetikte,hemvahşi,öylebirparlayışıvardıki!

PapazWoodneyapacağınıbilemezdurumlaradüşmüştü.“Buengelinaslınedir?”diyesordu.“Belkiortadankalkabiliryadaaçıklanmasıyapılabilir.”

Ses,“Pekdeğil,”diyekarşılıkverdi.“Engelinaşılmazolduğunusöyledim.Bilerekkonuşuyorum.”Konuşanadamilerledi,parmaklığayaslanaraksözünüsürdürdü.Hersözcüğüaçıkça,tanetane,sakinlikle,kararla,bağırmadansöylüyordu:“Engel,bundanöncekıyılmışbirnikâhınyürürlükteolmasındanibarettir.Mr.Rochester’ınhalensağolanbireşivar.”

Alçakseslesöylenenbusözlerbenimsinirlerimi,hiçbirgökgürültüsününürpertemeyeceğikadarürpertmişti.Busözlerdekisinsişiddetenkeskinayazdan,enalevliateştendahaçokişlemiştikanıma.Nevarkisakindim.Bayılmaktanfalankorktuğumyoktu.Efendimedoğrubaktım,onubanabakmayazorladım.Bütünyüzürenksizbirkayaydı;gözlerihemtaş,hemkıvılcım.Konuşmadı,gülümsemedi.Bakışlarındabeniminsanolduğumubiletanımazgibibirifadevardı.Kolunubelimedoladı,beni,kıskıvrak,kendinedoğruçekti.Sonrayabancıyadöndü:

“Sizkimsiniz?”“AdımBriggs.Avukatım.Londra’dangeliyorum.”“Demekbenimomzumabireşyüklemekniyetindesiniz.”“Sizeeşinizinvarlığınıanımsatmakniyetindeyim,beyefendi.Onusiztanımıyorsanız

bileyasatanıyor.”“Lütfenbanaonunkimliğinisöyleyiniz...Adını,anababasını,oturduğuyerifalan.”“Elbette”diyerekMr.Briggscebindenbirkâğıtçıkardı,genizdengelen,resmîbirsesle

okumayabaşladı:

Ben,RichardMason,iddiaveispatederimki,bundanonbeşyılönce20Ekimgünü,İngiltere’deThornfieldveFerdeanmalikâneveçiftliklerininsahibiolanEdwardFairfaxRochester,Jamaika’nınSpanishTownkentindeki...Kilisesi’nde,tüccarJonesMason’lakarısıİspanyolasıllıAntoinetta’nınkızları,benimkızkardeşimolanBerthaAntoinettaMason’laevlenmiştir.Bunikâhınkaydıadıgeçenkilisede,bukaydınbirkopyasıdabenimelimdebulunmaktadır.

İmza:RichardMason

“Bugeçerlibirbelgeysebenimonbeşyılönceevlenmişolduğumukanıtlayabiliramakarımolduğusöylenenkadınınşimdiyaşadığınıispatlamaz.”

Avukat,“Üçayönceyaşıyordu,”dedi.“Neredenbiliyorsunuz?”“Öylebirtanığımvarkisöylediklerinisizbileyadsıyamayacaksınızbeyefendi.”“Çıkaronuortaya...Yoksa,cehennemindibinekadaryolunvar!”“Herhangibiryeregitmedenöncetanığımıortayaçıkaracağım,efendim;çünkükendisi

buracıkta.Mr.Mason,burayagelirmisinizlütfen?”BuadıduyuncaMr.Rochester’ındişlerikısıldı;gövdesindenbirürpertigeçti.Yanı

başındaolduğumiçinonunöfkeyle,kahırlakasıldığınıhissettim.Şimdiyekadargerilerde

oyalanmışolanikinciyabancıadamdabusıradayanımızageldi.Avukatınarkasındasolukbiryüzbelirdi.Evet,Mason’dubu,takendisi.Mr.Rochesterdöndü,onayiyecekgibibaktı.Gözlerininkaraolduğunusöylerdururum;amaşimdiderinliklerindekestanemsi,hattakıpkızılbirparıltıyalazlanmışgibiydi.Yüzünüdekanbasmıştı;esmeryanaklarıylaalnı,içiniateşbasmışçasınakızardı.Birden,kolunukaldırdı.İsteseMason’ıvurupyereçalar,tekbirdemiryumruğuylasoluğunukeserdi.Masongerileyipbüzülerek,“UluTanrım!”diyeinledi.Bununüzerine,buzgibibirtiksintiefendiminkızgınlığınısildi.Öfkesisönüverdi.Mason’adönerek!

“Seninnediyeceğinvarmışbakalım?”diyesordu.Mason’ınbembeyazkesilmişdudaklarındananlaşılmazsözlerdöküldü.

Rochester,“Tanrıbelanıversinbe!”diyehaykırdı.“Adamgibikonuşsana!Söylebakalım,nediyeceğinvarsenin?”

Papaz,“Beyefendiciğim...Çokricaederim...”diyearayagirdi.“Kutsalbiryerdeolduğunuzuunutuyorsunuz.”SonraMason’adönerekyavaşçasordu:“Beyefendi,Mr.Rochester’ıneşininsağolupolmadığınailişkinbilginizvarmı?”

Avukat,“Yılma,Mason!”diyeonagüçvermeyeçalıştı.“Çekinme,konuş.”Beriki,dahaanlaşılırbirsesle,“Mrs.RochesterhalenThornfieldMalikânesi’ndedir,”dedi.

“Nisanayındaoradagördümonu.Benkendisininağabeyiyim.”Papaz,“ThornfieldMalikânesimi,olamaz!”diyebağırdı.“Beyefendi,benyıllardırbu

yöredeotururum,Thornfield’debirMrs.Rochesterbulunduğunuhiçbilmiyorum.”Mr.Rochester’ındudaklarıacıbirgülüşlebüküldü,“Bilmezsinya!Onungerçektekim

olduğunukimsebilmesin,öğrenmesindiyehertürlüönlemialdımben!”diyesöylendi.Sonra,birdenbireverilmişbirkararla,“Yeter!”dedi.“Hepinizepaydos,savulunburadan!RahipEfendi,kitabınıkapa,cüppeniçıkar.KâtipJohnGreen,sendegidebilirsin.Bugünnikâhfalanolmayacak.”Kâtipdışarıçıktı.Mr.Rochesterdahırsla,pervasızcakonuşmasınısürdürdü:“İkikarılıolmakçirkinbirşey.Beniseikikarılıolmakniyetindeydim.Neylersinizkifelekbendenaçıkgözdavrandı...YadaTanrıönümeçıktı.Buikinciolasılıkdahakuvvetli.Şuanda,birşeytandanfarksızımben.Şuradakipapazımızınsöyleyeceğigibi,ahiretinenağırcezalarınalayığımbesbelli...Sönmeyenateşindendoymayankurtlarınakadar!Beyler,planımsuyadüşmüşbulunuyor.Şuavukatlamüvekkilininsöyledikleridoğrudur:Benevliyim;evliolduğumkadındasağ.

PapazEfendi,şukonaktaoturanbirMrs.Rochester’danhiçhaberinizolmadığınısöylediniz.Yalnız,orada,kilitaltında,parmaklıklarardındatutulanbirzırdelibulunduğunailişkinbirtakımsöylentilerkulağınızaçarpmıştır.Kimibudelikadının,benimgayrımeşruüveykardeşim,kimisideeskibirsevgilimolduğunuilerisürer.İştebenşuandaaçıklıyorumkibukadın,benimonbeşyılöncenikâhlandığımkarımdır...KızlıkadıBerthaMason.Şukarşınızdatiriltiriltitreyipsolupsarararakerkeklikörneğiveren,yüreklikişininkardeşidir.Kendinegelbe,Dick...Korkmabenden!Senidöveceğimebirkadındöverimdahaiyi!Beyler,BerthaMasonakılhastasıdır,birdelilersoyundangelmedir...Üçkuşakboyunca,budalalardanmanyaklardanbaşkahiçbirşeyyetiştirmemişolanbirsoy.Anasıolanİspanyolkadınıhemdeliydi,hemayyaş.Kızıylanikâhlandıktansonraöğrendimbunu;çünküdahaöncedenbanaailesırlarınıaçanolmadı.Bertha,usluçocuklargibi,annesininbabasınınyolundanyürüyorduheryönden.Neşahanebireşedinmişolduğumukestirebilirsiniz...Öyletertemiz,aklıbaşında,öyleuysalkievlereşenlik!Onunlanederecemutluolduğumutahminedebilirsiniz.Nesaatleryaşadıkbaşbaşa!Negünlergeçirdik,birbilseniz!

Sizedahafazlaaçıklamalardabulunacakdeğilim.Briggs,PapazEfendi,Mason,hepinizbuyurundabizimevegidipMrs.Poole’ungözetimialtındabulunanhastayıgörelim...Yanieşimi...Karımı!Banahileylenasılbiryaratıkyutturdular,kendigözünüzlegörün.Busözdendönmeye,hiçolmazsainsanolanbirvarlıklaavuntuaramayahakkımvarmıymış,yokmuymuş,kendinizkararverin.”Efendimburadabanabakarak,“PapazEfendi,sizingibibukızdahabersizdibuiğrençsırdan,”diyeekledi.“Herişidürüst,yasalbiliyordu.Kafesekonduğundanhaberibileyoktu.Evlenmeyerazıolduğusefilindekafeslenmişbirzavallıolduğunu,canavarruhlubirdeliyekopmazzincirlerlebağlıbulunduğunubilmiyordu.Haydi,gelinhepiniz...Düşünpeşime!”

Kolumuhâlâsımsıkıkavramışolarakdışarıçıktı.Ötekiüçerkekdearkadangeldiler.Kapınınönündefaytonubulduk.

Efendimsoğukkanlılıkla,“Arabayıgerigötür,John!”dedi.“Bugünişimizeyaramayacak.”KonağagirdiğimizdeMrs.Fairfax,Adela,Sophie,Leahbizikarşılamakiçinilerlediler.

Efendimiz,“Herkesdağılsın!”diyebağırdı.“Kutlanacakbirşeyyokortada.Onbeşyılgeçkaldınız!”

Elimibırakmadanyürüyüpgeçti,merdiveniçıktı.Ötekileredepeşimizdengelmeleriniişaretetti.İkincikataçıkıpobalkonlukoridoruboydanboyayürüdük,üçüncükatatırmanmayabaşladık.Oalçak,karakapıMr.Rochester’ınanahtarlarıylaaçıldı,nakışlıperdelerlebezenmişolan,okocamankaryolalı,elbisedolabınınkapaklarıHavariportreleriylesüslü,uğursuzodayagirdik.

Yolgösterenimiz,“Senbuodayıiyibilirsin,Mason,”diyesöylendi.“Kızkardeşinseniişteburadadişleyipbıçakladelikdeşiketmişti.”

Duvardakiperdelerikaldırarakgizlikapıyıortayaçıkardı,bunudaaçtı.Penceresizbiroda.Ocakta,yüksek,sıkkalınparmaklıklarardındabirateşyanıyordu,tavandandazincirlebirlambasallandırılmıştı.GracePooleateşinüzerinedoğrueğilmiş,galibabirsaplıtavadabirşeylerpişirmekteydi.Odanınöbürucunda,koyugölgeleriçindebirkaraltı,habirebiraşağı,biryukarıkoşupduruyordu.Neydibu?İnsanmı,hayvanmı?İlkbakıştaanlaşılmıyordu;çünkühayvangibidörtayağınınüzerindegeziniyor,neolduğubelirsizbircanavargibihomurduyor,hırıldıyordu.Yalnız,sırtındainsangiysilerivardıvebaşındanyelelergibibakımsız,yabanıl,gürkarasaçlarfışkırmıştı.

Efendim,“Günaydın,Mrs.Poole,nasılsın?”diyesordu.“Arkadaşınnasılbugün?”GracePoolekaynayantavayıdikkatleateştenalarak,“Oldukçaiyiyiz,efendim,eksik

olmayın,”dedi.“Birazhuysuzluğumuzvarüzerimizdeamaazgındeğiliz.”Tamosıradayaratıktanyükselenkorkunçbirçığlıkbuolumluraporusankiyalanladı.

Oinsanelbisesigiymişsırtlan,artayaklarıüzerinde,upuzundikiliverdi.GracePoole,telaşla,“Sizigördü,Beyefendi!”diyebağırdı.“Gidinbari!”“Şimdigidiyorum,Grace.Yalnız,izinverdebirkaçdakikakalayım.”“Ama,tetikdurun,Beyefendi.Tanrıaşkınadikkatlidavranın!”Yaratıkböğürürcesinehaykırdı.Okırlaşmıştaraztarazkarasaçlarınıyüzündençekerek

yabanılgözlerlekonuklarınısüzdü.Omosmor,şişmişyüzütanımıştım.GracePooleyanımızadoğrugeldi.

Efendimonubiryanaiterek,“Çekilyoldan!”dedi.“Elindebıçakfalanyokturya.Korkma,tetikteyim.”

“Onunelindeneolduğunukimsebilemez,efendim.Öylekurnazki!Düpedüzinsanlaronunaklınaakılerdiremez!”

Mason,“Gidelimbari,”diyefısıldadı.Mr.Briggs,“Cehennemindibinegit!”diyesöylendi.GracePoolebirden,“Aman!”diyebağırdı.Üçerkekaynıandagerilediler.Mr.Rochesterbeniohızlaarkasınadoğruattı.Zırdeli,

yerindenfırlayarak,ifritgibi,efendiminboynunayapıştı,yanağınıdişledi.Boğuşmayabaşladılar.Berthairiyarıbirkadındı.Boyuhemenhemenkocasıkadarvardı,şişmandıda.Müthişbirgüçlesavaşıyordu.Kocasınıkaçkezneredeyseboğuyordu;oysa,odapehlivangibiyapılıbirerkekti;istesehesaplıbiryumruklakadınıyıkabilirdi.Onakarşıelinikaldırmamaktadireniyorancakboğuşuyordu.Sonundadelininkollarınıyakalayabildi.GracePoolebiripuzattı,Mr.Rochesterkarısınınkollarınıarkadanbağladı.Sonraonusandalyeyeoturttu,sandalyeyedebağladı.Delikadınavazıçıktığıncaçığlıklaratıyor,kaçıpkurtulmakiçinatılıpduruyordu.

Efendimişinibitirinceseyircilerinedöndü,hemhırçınhemkederlibirgülümseyişlebakarak,“İştebenimkarımbu,”dedi...“Benimeşimdengörüpgörebileceğimtekarkadaşlık,avuntuiştebu!”Sonraelinibenimomzumakoyarak,“Eldeetmekistediğimdeiştebuydu,”dedi.“Cehennemineşiğindeböylesessizsedasızdurmuş,ifritlerinboğuşmasınıserinkanlılıklaseyredenşugencecikkız!PapazEfendi,AvukatBey,şuaradakifarkabakın!Şudurugözlerlekarşıdakikançanaklarınıbirbirleriylekarşılaştırınbiran...Buyüzleomaskeyi...Şunarinvücutlaokocagövdeyikarşılaştırın!Beniondansonrayargılayın,eyTanrıadamıylayasaadamı!Unutmayınkikarşınızdakinihangiölçüyegöreyargılarsanız,sizdeoölçüyegöreyargılanacaksınız.Şimdiartıksavulun.Hazinemikapatıpkilitlememgerek.”

Hepimizdışarıçıktık.EfendimGracePoole’atalimatvermekiçinarkadakaldı.Merdivendenaşağıinerkenavukatbanadönerek,“Sizinbuiştehiçbirsuçunuzyok,hanımefendi,”dedi.“Amcanızbunuduyuncasevinecek.Yalnız,Mr.Mason’ınMadeira’yadönünceamcanızısağbulupbulamayacağıbilinmez.”

“Amcammı?Sizonutanıyormusunuz?”“Mr.Masontanıyor.AmcanızMr.EyreyıllardıronlarınfirmasınınFounchal’daki

temsilcisiymiş.AmcanızsizinMr.Rochester’laevlenmeküzereolduğunuzuhaberverenmektubunuzualdığısıradaMr.Masonbirrastlantıylaonunyanındaymış;İngiltere’denJamaika’yadönmedenönce,dinlenipsağlığınıkazanmakiçinMadeira’yauğramışda.Mr.Eyrealdığıhaberionadaaçmış;çünküMr.Mason’ınİngiltere’deMr.Rochesterdiyebirtanıdığıolduğunubiliyormuş.Mr.Mason’ınşaşmış,üzülmüşolduğunukestirebilirsiniz.Amcanızadurumuniçyüzünüanlatmış.Üzülereksöylüyorum,amcanızhastayatağındadır.Hastalığınınneolduğu(kendisiveremdir)veaşamasıgözönünealınırsabuhastayatağındanbirdahasağkalkacağıpekmümkündeğildir.SizidüştüğünüztuzaktankurtarmakiçinhemenburayakoşmasıelindedeğilmişamaMr.Mason’ahiçzamangeçirmedenbuyalancınikâhıönlemesiiçinyalvarmış;bendenyardımdilemesinisalıkvermiş.Bendeelimdengeldiğinceaceleettim.Şükürkizamanındayetiştik.Bunasizdeşükrediyorsunuzdur.Amcanızınsizulaşanakadaröleceğindeneminbulunmasamsize,Mr.Mason’labirlikteMadeira’yadönmeniziöğütverirdim,amaşusıradaMr.Eyre’insağlıkdurumunailişkinkesinbirhaberalıncayakadarİngiltere’dekalsanızbencedahauygunolur.Buradayapılacakbaşkabirişimizvarmı,Mason?”

Masonkaygılıbirtutumla,“Yok,yokgidelimartık,”dedi,Mr.Rochester’lavedalaşmakiçinbeklemedendışarıçıktılar.

Papazgeridekaldı...Cemaatininşuküstahüyesiyle,azarlamayadaöğütvermegibibir

şeylerkonuşmakiçinolsagerek.Bugöreviniyerinegetirdiktensonraodagitti.Onungidişiniodamınyarıaçıkdurankapısındanduydum.

Evdeyabancıkalmamıştı.Odamaçekildim,kapıyıiçeridensürgüledim...Ağlamakyadayastutmakiçindeğil.Henüzçoksakindim.Makinegibihareketlerlegelinliğimiçıkardım,birgünöncesırtımdaolan,“Artıkbusongiyişim,”diyedüşündüğümkumaşelbisemigiydim.Sonraoturdum.Yorgun,bitkinhissediyordumkendimi.Kollarımımasayayasladım;başımdakollarımınüstünedüştü.Düşünmeyebaşladım.Şimdiyekadaryalnızişitmiş,görmüş,yürümüş,nereyeçekerlerseorayagitmiştim.Olaylarınolayları,açıklamalarınaçıklamalarıkovalayışınaseyircikalmıştım...Şimdiisedüşünüyordum.

Aslında,sakingeçmiştisabah...Delikadınınokısasürenboğuşmasıdışında.Örneğin,kilisedekiolayhiçdegürültülüsayılmazdı;nebiröfkepatlaması,neyüksekseslesövüşmeler,netartışma,nemeydanokuyuş,negözyaşınedeağlayıpsızlamalar...Alçakseslebirkaçsözsöylenmiş,birnikâhınkıyılmasınaengelolunmuştu.Efendimbirkaçsertkısasorusormuş,bunlarakarşılıklarverilerekaçıklamalardabulunulmuş,belgelergösterilmişti.Efendimgerçeğiaçıkçaitirafetmiş,canlıbelgegörülmüş,sonrayabancılarçekilipgitmişlerdi.

Bendeiştegene,herzamankigibi,kendiodamdaydım.Herzamankibendimgene.Gözlegörülürbirdeğişiklikolmamıştı.Bananebirvuran,nebirdövüpyaralayanvardı.

Peki,amaöyleysenereyegitmiştiodünküJane?Neredeydişimdionunyaşamı...Onunumutları?Düngelinolmanıneşiğinde,yaşam,umutdolubirgençkadınkenişteşimdigeneyapayalnız,kupkurubirgençkızdı.Bugünürenksizvesilik,yarınııpıssız.Yazortasındakarakışbastırmıştı;hazirangöklerindenlapalapakardökülmüştü;olgunelmalarbuztutmuş,açmışgüllerikırağıvurmuştu.Yemyeşiltarlalarınüzerindebuzdanbirkefenvardı.Düngeceçiçeklerlerenkrenkolankıryollarıbugünüzerindenayakyürümemişkarlarlakaplıydı;düntropikbahçelerigibiyemyeşil,miskokuludalgalanankorularşimdiNorveç’inkaraltındakiormanlarıgibiıssız,yabanuzanıyordu.Bütünumutlarımsönmüştü...Gözlegörülmezbirlaneteuğramışçasına.

Dahadüncandolu,pırılpırılolanmuratlarımabaktım:Birdahaaslacanbulmayacakölülergibiçırçıplak,buzkesmiş,morarmışdurumdaydılar.Sevdamabaktım:Efendimeaitolan,efendiminyaratmışolduğuoduyguyüreğiminiçindeürperipduruyordu...Soğukbirbeşiğiniçindekihastabirçocukgibiperişandı.Mr.Rochester’ınkucağınasığınamazdıartık;onunbağrındabarınamazdı:Tanrım!Artıksevdiğiadamabirdahahiçdönemezdi;çünkügüveninikaybetmiş,onaolaninancıçökmüştü.Efendimbenimiçinartıkeskidenneyseodeğildi;çünkütanıdığımgibiçıkmamıştı.Onungünahkârolduğunusöyleyemezdim;benialdattığınıilerisüremezdim;yalnız,nedeolsatamdoğruluğunadainanamazdımonun.Uzaklaşmamgerektiondan.Bunuiyiceanlıyordum.Nezaman,nasıl,nereye?Bilemiyordumdaha.Genedekesinliklebiliyordumki,okendisibenimbiranönceThornfield’denuzaklaşmamıisteyecekti.Benigerçektensevmişolamazdı.Geçicibirtutkunluktanibaretmişdemekonunduyguları.Odageriteptiğinegöre,bundanböylebeniistemeyeceğiortadaydı.Şimdibileonunkarşısınaçıkmaktançekinmeliydimartık.Benigörmekistemezdielbet.Ah,nekörmüşüm!Nezayıfdavranmışım!

Gözlerimyumuluydu.Çevremdeburamburambirkaranlıkdöner,savrulurgibiydi;düşüncelerimkapkara,karmakarışık,bulanık.Perişan,iradesiz,kendimikurubirırmakyatağınabırakıveripuzanmıştımsanki.Uzakdağlardanbirselboşandığını,azgınsularınyaklaştığınıduyabiliyordumYalnız,neayağakalkacakirademvardı,nedekaçacakkadar

gücüm.Baygınuzanmış,ölümüözlüyordum.İçimdebirnabızgibiatan,canlıyabenzertekbirdüşüncevardı:Tanrıdüşüncesi.Budüşüncesessizbirduadoğurduiçimde.Buduaışıksızruhumdadöndü,dolaştı,amakendisisözedönüştürecekbirgücerastlayamadı:“Tanrım,bendenuzakdurma;çünkübelaçokyakınımda,elimdentutacakkimsemdeyok.”

Belayakındaydı,gerçek!Dahaöncedenonubendenuzaktutmasıiçinyalvarmamışolduğumdanolsagerek,şimdibirdenüstümesaldırdı.Dağlardankopanseltümazgınlığıyla,bütünoabussuratlıağırlığıylaüzerimeabandı.Hayatımınyıkılmış,sevgiminyitirilmiş,umudumunsönmüş,güveniminkırılmışolduğunubütünacılığıyla,bütüngerçekliğiylebirdenkavradım.Bukorkunçdakikaanlatılamaz!Gerçektende:“Sularruhumayürüdü,çamurlaragömüldüm.Ayaktaduramıyorum;derinsularavarmışım...Sellerheryanımıkapladı...”

XXVII

Öğledensonrabirsaatti,başımıkaldırıpbakındım,batıyayönelmişolangüneşin,yaldızlıbiryazıyladuvarabatışhaberiniyazmışolduğunugörüncekendikendime,“Neyapayımbenşimdi?”diyesordum.Gelgelelim,kafamınbunaverdiğikarşılık–“HemenThornfield’denayrıl!”sözleri–öylekesin,öylekorkunçtukikulaklarımıtıkadım.Böylesözleredayanacakdurumdadeğildimşimdi.“ŞuandaEdwardRochester’ınkarısıolmayışımtasalarımınenhafifi,”diyeiddiadabulundum.“Enşahanedüşlerdenuyanarakbunlarınhepsininbomboşolduğunuanlamakfelaketinedekatlanır,onualtedebilirim,nevarkiefendimdenbütünbütün,hemencecik,kesinolarakayrılmakdüşüncesidayanılırgibideğil.Yapamambenbunu!”

Nevarkiiçimdenbirsesbunuyapabileceğimi,sonundadamutlakayapacağımıilerisürüyordu.Kendikararımlasavaşmayabaşladım.Zayıf,iradesizolmakistiyordumkiönümdegördüğümşuyenikeder,acıyollarındangeçmeyeyim,kaçayım.“İllegideceksembirbaşkasıçekipkoparsınbeniondan!”diyeiçiniçinhaykırdım.“Birbaşkasıyardımetsinbana!”“Hayır,kendikendinisençekipayıracaksın,kimsesanayardımetmeyecek.Kendielinlesağgözünüoyacaksın.Kendielinlesağelinikeseceksin.Kendiyüreğinikendindeşeceksin.”

Böylesiamansızbiryargıcameydanverenyalnızlığın,budenlikorkunçbirsesindoldurduğusessizliğinkarşısındadehşetekapılarakbirdenayağakalktım.Kalkarkenbaşımdöndü.Heyecandan,açlıktanhastagibiolduğumuayrımsadım.Sabahtanberinebirşeyyemiş,nedeiçmiştim;kahvaltıbileetmişdeğildim.Odamakapandığımdanberihiçkimseninkapımageliphatırımısormadığını,beniaşağıyaçağırmadığınıdüşündüm,içimbirtuhafburkuldu.NeküçükAdelakapımıtıklatmışneMrs.Fairfaxbeniaramıştı.“Düşenindostuolmaz,”diyemırıldanarakkapısürmesiniaçtım,dışarıçıktım.Ayağımbirşeyetakıldı.Hâlâbaşımdönüyor,gözlerimkararıyor,dizlerimtutmuyordu.Kendimitutamayıpsendeledim,yıkıldım.Yeredüşmedim...Uzanankollarbenitutmuştu.Baktım:Kapımınönündekibirsandalyedeoturmaktaolanefendimdibenitutan.

“Ensonundaçıkabildin!”dedi.“Bilsenkaçzamandırsenibekliyordum,kulağımkirişte!Çıtbileduymadım,tekbirhıçkırıksesigelmedikulağıma.Buölümsessizliğidahabeşdakikauzasaydıhırsızgibimaymuncuklaaçacaktımkilidi...Demekbendenkaçınıyorsun?Odanakapanıpbirbaşınayastutuyorsun!Keşkegelipbanaatsaydıntutsaydın.Ateşlisindir.Benseninnedeolsakıyametlerikoparacağınıummuştum.Sıcakgözyaşıyağmurunahazırlamıştımkendimi.Yalnız,bugözyaşlarıbenimgöğsümünüstünedökülsünistiyordum.Senonlarıyastığınaiçirmişsin...Yadamendiliniıslatmışsınonlarla.Hayır...Yanılıyorum.Hiçağlamamışsınsen!Yüzünbembeyaz,gözlerininışığısönmüşamagözyaşlarınınizibileyok.Öyleyse,yüreğinkanağladı,öylemi?

Neo,Jane,tekbirsitemdebilebulunmayacakmısınbana?Acıyadaacıklısözlersöylemeyecekmisin?Yüreğimiparamparçaedecek,tepemiattıracaktekbiriğnebatırmayacakmısınbana?Senikoyduğumyerdesessizoturuyorsun,yorgun,ölgünbakışlarlabakıyorsunbanaJane...Niyetimseniböyleyaralamakdeğildihiçbirzaman.Bir

insan,çocuğugibisevipbüyüttüğü,kenditabağındanyedirip,bardağındaniçirdiğibirsütkuzusununyanlışlıklakesildiğiniduysa,benimşuişlediğimyanlışlığaüzüldüğümkadarüzülemez,budereceiçiyanamaz.Benibağışlayabilecekmisin,Jane?”

Sevgiliokuyucum,onuodakikada,hemenoracıktabağışladım.Gözlerindeöylesinederinbirvicdanazabı,sesindeöylegerçekbirpişmanlık,biracıma,duruşundaöyleerkekçebiredavardıki!Herhalindendeöyleeksilmemiş,değişmemişbirsevgitaşıyorduki...Herşeyibağışladım.Onakarşıbirşeydemedimamaiçimden,canevimdenbağışladımonu.

Birazsonradalgın,üzgünbirsesle,“Biliyormusun,Jane,alçağınbiriyimben?”diyesordu.Benimhâlâsessiz,kıpırtısızoturuşumaşaşıyordubesbelli;oysabubenimisteyerektakındığımbirtavırdeğildebitkinliğiminbirsonucuydu.

“Biliyorum,efendim,”dedim.“Öyleyseaçıkça,sertçesöylebunubenimyüzümekarşı.Sakınmadansöyle.”“Yapamam...Yorgunum,hastayım.Birazsuistiyorum.”Efendim,derinderingöğüsgeçirerekşöylebirürperdi,sonrabenikucakladığıgibi

aşağıyaindirdi.Öncebenihangiodayagötürdüğünübilemedim.Gözleriminönündebulutlaruçuşuyordu.Birazsonrabirateşincanacankatansıcaklığınıduydum.Yazmevsimindeydikamabenodamdahareketsizoturmaktanbuzkesmiştim.Dudaklarımabirşarapbardağıdayandı;biraziçtim,açıldım.Sonrageneefendiminuzattığıbirşeyleriyedim,çokgeçmedendekendimegelirgibioldum.Kitaplıkta,onunkoltuğundaoturmaktaydık.Odaçokyakınımdaydı.İçimden,“Şuandapekbüyükbiracıçekmedenyaşamavedaedebilsemeniyisiolur,”diyebirdüşüncegeçti.“Ozamanyüreğimionunyüreğiylebirleştirenbağlarıkoparmakeziyetindenkurtulurum.Ondanayrılmamgerek...Öylegörünüyor.Ama,ayrılmakistemiyorumbenondan...Ayrılamam.”

“ŞimdinasılsınJane?”“ÇokdahaiyiyimYakındakendimegelirim.”“Birazdahaşarapiç,Jane.”Onundediğiniyaptım.Sonrabardağımasanınüzerinebırakarakkarşımageçti,beni

dikkatlesüzdü.Birden,ateşlibirduyguyladolu,anlaşılmaz,boğukbirşeylersöyleyerekdöndü;hızlıhızlı,salonunöbürucunakadargidipgeldi,sonrabeniöpmekistergibiüzerimedoğrueğildi.Ben,onunlasevişmeninbanaartıkyasakolduğunuanımsayarak,başımıöteyanaçevirdim,onunyüzünüdeyüzümdenuzaklaştırdım.Efendim,“Ne!Budanesi!”diyetelaşlabağırdı.“Ha,anladım,BerthaMason’ınkocasınıöpmekistemiyorsun,öylemi?Kollarımıdolu,dudaklarımıbaşkasınınsayıyorsun.”

“Benyalnızcabanayervehakkalmadığınıbiliyorum,efendim.”“Amaneden,Jane?Herneyse,senifazlakonuşmakzahmetindenkurtarayım.Senin

yerinebensöyleyeyim:Benimevliolduğumusöyleyeceksin.Bilmişmiyim?”“Evet.”“Böyledüşünüyorsanbenimleilgiliyargılarındaçokgaripdemektir.Seninşerefini,

namusunukirletmekiçinkasıtlatuzakkuran,senibutuzağadüşürmekiçindetemizsevginumaralarıyapandüzenbazbirzampara,adi,alçakbirserserigözüylebakıyorsunbana.Nediyorsunbuna?Görüyorum,birşeydiyemiyorsun.Birincisi,hâlâbitkinsin,solukalmaktabilezorlanıyorsun.İkincisi,banasözsöylemeyedilinvarmıyorhenüz.Üçüncüsüdegözyaşlarınınseddiçökmüş,dokunsalarağlayacaksın.Zatenbağırıpçağırmak,benisuçlayıpgürültüçıkarmakiçindengelmiyor.Neyapacağınıdüşünüyorsunyalnız...Konuşmayıgereksizbuluyorsun.Görüyorsunya,biliyorumbenseni.Onuniçinayağımıdenkalıyorum.”

“Efendim,sizekarşıgelmeyiistemem,”dedim.Sesimöyletitriyordukihemensustum.“Kendianlayışınagöre,öyle;amabenimanlayışımagöresenbenimçöküşümü

tasarlamaktasınşusırada.Benievlibirerkeksaydığınıyüzümekarşıbelirttin.Evlibiradamolduğumiçindebendenkaçınacaksın,karşımabileçıkmayacaksın.Dahaşimdibeniöpmeyireddettin.İkiyabancıolupçıkmamızıistiyorsun.BuçatınınaltındaancakAdela’nınmürebbiyesiolarakkalacaksın.Sanakarşıtekbirtatlısözsöylesemkulağınıtıkayacaksın.İçindenbanakarşıbiryakınlıkduysanhemen:‘Buadambenikendinemetresyapmakistedi;onakarşıbuzgibisoğuk,taşgibisertolmamgerek,’diyedüşüneceksin.Böylecedebuz,taşolupçıkacaksın.”

Sesimintitremesini,boğuklaşmasınıönleyerek,“Çevremdekiherşeydeğişti,efendim;onuniçinbenimdedeğişmemgerek,”dedim.“Bukesin.Acıanılardan,sürekliçatışmalardan,duygularımızlasavaşmaktankaçınmanındatekbiryoluvar:Adela’nınyenibirmürebbiyesiolmalı.”

“BenAdela’yıokulagönderiyorum,bunakararverdimbile.SeniThornfield’dekalıpiğrençanılarlaboğuşmayamahkûmedecekdeğilimelbet.Lanetlenmişbiryerburası.Ahan’ın79çadırısanki...Tanrı’nıngöğüne,yaşayanölümüniğrençliğiniyansıtmaktanutanmayanpismahzen...Hayallerimizdekizebanilerinhepsinetaşçıkartabilecektekcanlızebanisiyletümcehennemlerdenbeterolanşudörtduvarlıcehennem...SeniburadaoturtmayacağımJane...Bendegideceğim.BuranınhortlaklıolduğunubilebileseniThornfield’egetirmemyanlıştızaten.Dahasenigörmedenherkesesöylemiştim,konağınuğursuzesrarınısendensaklasınlar,diyeçünkügelenkızın,böylebirşeyleaynıçatıaltındayaşamakistemeyeceğinibiliyordum;gerçeğisöylersekAdela’yamürebbiyebulamayacağımızdankorkuyordum.Zırdeliyibaşkabiryereaktarmakbenimiçinolasıdeğildi.Gerçi,FerndeanMalikânesi’ninçiftliğindebirevimvar.Orasıdaburadandahaücra,dahaıssızbiryer;zebaniyiorayakapatabilirdimamavicdanımelvermiyordu;çünküev,ormanınortasındaçokrutubetlibiryerdi.Onuorayakapatsamrutubetyüzündençokgeçmedenöbürdünyayıboylar,bendebuyüktenkurtulurdum.Gelgelelimgünahkârlarçeşitçeşittir;bende,candüşmanımbileolsa,kimseyibilebileölümebırakamam.

“Yalnız,eviniçindebirdeliolduğunusendengizlemekminareyekılıfgiydirmeklebirdi.Oifritinyakınındaolupdahışmınauğramamakolasımı!ThornfieldMalikânesi’nikapatacağımartık.GracePoole’a“karım”la,okorkunçacuzeyleburada,başbaşaotursun,diyeyıldaikiyüzsterlinvereceğim.Graceparanınhatırıiçinçokşeylerekatlanır.GrimsbyTımarhanesi’ndebekçiolanoğlunudayardımcıalıryanına...Sevgilieşimişeytandürtüpdeaklınainsanlarıdiridiriyakmak,bıçaklamak,dişlemekesinceyolagetirmekiçin,yardıma...”

Efendiminsözünükeserek,“Efendim,ozavallıkadınakarşıçokinsafsızdavranıyorsunuz,”dedim.“Ondankinle,hınçlakonuşuyorsunuz...Nefretle.Zalimlikbu.Deliyseonunsuçune?”

“Jane,sevgilimbenim...Hayır,diyeceğim,işte!Senbenimgerçektenküçücüksevgilimsin;çünkübenimgenegünahımıalıyorsun.Ondannefretedişimdeliolduğuiçindeğil.Sençıldırsansendennefretedermiydimsanıyorsun?”

“Elbetederdiniz,efendim.”“Demekkibenihiçtanımamışsın,benimsevincenasılsevebileceğimihiçbilmiyorsun

çünkü,yanlışınvar.Seninvarlığınınherzerresibenimiçinkendivarlığımkadardeğerlidir;hastalansa,mahvolsadacanımıncanıdırbenim.Seninzekânbenimhazinem;bozulsadabenimgözümdedeğerlidir.Sençıldırsansenideligömleğiyledeğil,kollarımlatutarımben.

Kollarınıbağlasamdaiplerinarasınasevgimdolanır.Sendenaslatiksinipkaçınmam...Ondantiksindiğimgibi.Sakinzamanlarında,başındabakıcıolarakbenotururum.Senbanahiçgüleryüzgöstermesenbileyorulmakbilmezbirşefkatleüzerinetitrerim;senbenitanımasandaseningözlerininiçinebakmaktanbıkmam,usanmam...Ama,lafınediyeuzatıyorum!SeniThornfield’denuzaklaştırmaktıkonumuz.Hemenyolaçıkmakiçinherşeyhazır,biliyorsun.Buçatınınaltındatekbirgecedahageçirmeyekatlan,Jane,sendendileğimyalnızcabu.Ondansonraburanınfelaketleriylekorkularınatemellielveda!Uzaktabirevimvar...Korkunçanılardan,istenmedikkonuklardan,yalandan,dedikodudanuzakbiryer.”

“Adela’yıdayanınızaalın,efendim,”dedim.“Canyoldaşıolursize.”“Nedemekistiyorsun,Jane?Adela’yıyatılaokulagöndereceğim,dedimyasana!Zaten

çocuktancanyoldaşınıneyapayımben!Kendiçocuğumbiledeğil...BirFransızdansçınınpiçi!Nedenonuyıkmakistiyorsunbaşıma?Niçinonucanyoldaşıseçiyorsunbana?“

“Uzakbiryereçekilmektensözettinizde,efendim.Dünyadaneletekçekipyalnızoturmaksıkıcıolur;sizegöredeğildir.”

Sinirlenerek,“Yalnızlık!Yalnızlık!”diyesöylendi.“Besbellidüşüncemidahaaçıkanlatmamgerekiyor.Yüzündebelirmekteolanşusfenksebenzerifadeyianlayamıyorum.Senpaylaşacaksınbenimyalnızlığımı.Şimdikafanadankettimi?”

Başımıikiyanasalladım.Onunşuheyecanlıdurumundaböylesessizbirkarşıçıkışbileoldukçayürekisteyenbirişti.Demindenberiodanıniçindedolaşıpdurmaktaydı.Birden,yerineçakılmışgibidurdu.Kaşlarınıçatarakuzunuzunbaktıbana.Gözlerimiondankaçırarakateşediktim,sakin,soğukkanlıbirtutumtakınmayaçalıştım.

Sonundabakışlarındanummadığımkadarsakinbirsesle,“İşteJane’iminpüfnoktası!”dedi.“İbrişimçilesişurayakadarhiçpürüzsüzçıktıamabiryerdetakılıpdüğümlenecektielbet...İşinbaşındanberibiliyordumbunu.Nitekim,iştekorktuğumçıktı:Şimdiartıkçözbudüğümüçözebilirsen!Başımızaişaçıldı.Vaycanınabe!Samsongibigüçgösteripbudüğümübirvuruştakoparıpatmakgeliyoriçimden!”

Genesalondabiraşağı,biryukarıdolaşmayabaşladı,amaçokgeçmedenyenidendurdu,hembukeztamönümde.Eğilipdudaklarınıkulağımayaklaştırarak,“Jane,aklınıbaşınaalacakmısınsen?Yoksaeminolşiddetebaşvuracağım!”diyesöylendi.

Sesiboğukçıkıyordu;bakışlarındada,dayanılmazbirzincirikırarakvahşibirözgürlüğeatılmaküzereolanbiradamınifadesivardı.Biransonraonunçılgıncakendindengeçeceğini,artıkbenimelimdendehiçbirşeygelmeyeceğinianladım.Onuidareedipçılgınlıktanalıkoymakiçinanbuandı;yoksaişiştengeçerdi.Enufakbirdikleşme,birkorkubelirtisigösterirsemkendimide,onudamahvasürüklemişolurdum.Amazerrecekorkmuyordum.İçimdebirkuvvet,biretkilemegücüduyuyordumkibubanayürekveriyordu.Durumsonderecetehlikeliamabirokadardaheyecanlıydı.Hafifteknesiyleçağlayanlardanaşağıakanbirkızılderilideböylebirheyecanduyarherhalde...Efendiminsıkılmışduranyumruğunualıpokasılmışparmaklarınıçözdüm,yatıştırıcıbirsesle,“Oturun,”dedim.“İstediğinizkadarkonuşalım.İsteraklayakınolsun,isterolmasın,neanlatacaksınızanlatın,bendinlerim.”

Oturduamahemenkonuşmayabaşlamafırsatıbulamadı.Nezamandırağlamamakiçinçabalıyordum;amaonunüzüleceğinibildiğimiçingözyaşlarımıbastırmayaçokçalışmıştım.Şimdigözyaşlarımıbaşıboşbırakmanındahayerindeolacağınakararverdim.Buyaşlaronusinirlendirirse...Dahaiyiya!Böylece,kendimikoyuverdim,kanakanaağlamayabaşladım.Çokgeçmedenonunkendimitoparlamamiçinbanayalvardığınıduydum.

“Sizböyleateşpüskürürkenbennasılkendimitoparlayabilirim?”“Ateşpüskürmüyorum,Jane.Amaseniöyleseviyorumki...Çok,pekçok.Sende

minnacıkbeyazyüzüneöyledonuk,öyleçelikgibikararlıbirifadevermiştinkidayanamadım.Haydi,susartıkdasilgözlerini.”

Yumuşayansesionunateşininyatışmışolduğunugösteriyordu,bendeyavaşyavaşduruldum.Bukezbaşınıbenimomzumayaslamayakalktı,bırakmadım.Beniçekmekistedi...Hayır!

Öyleacıbirhüzünle,“Jane!Jane!”dedikisesisinirlerimibaştanayağaürpertti.“Benisevmiyormusunyani?Saltbenimmevkime,rütbememiözenmiştinyoksa?Şimdibenimsanakocaolamayacağımainançgetirincenefretlekaçınıyorsunbenden...Pisbirkurbağayadaçirkinbirmaymunmuşumgibi.”

Busözlerciğerimideldisanki.Amanediyebilirdim?Neyapabilirdim?Belkihiçbirşeydememem,hiçbirşeyyapmamamdahauygunkaçardı,amaonunkalbinikırdımdiyeöylebirvicdanazabıduydumkiaçtığımyaralaramerhemsürmekisteğiniönleyemedim.

“Seviyorumsizi,hemdeherzamankindençok,”dedim.“Yalnız,sevgimigöstermekbanaartıkyasak.Bulafısizesonolarakaçıyorum.”

“Sonolarakmı,Jane?Nasıl?Benimlebirçatıaltındayaşayıpbenihergüngördüğünhalde,benihâlâseveseve,banakarşısoğuk,yabancıdurabilirmisinsen?”

“Yok,efendim,bunuyapamayacağımıkesinliklebiliyorum.Bundandolayıda,tekbirçıkaryolgörüyorum...Söylersemgürleyeceksiniz.”

“Söyle,söyle!Bengürlersemsendeyağarsın!”“Efendim,sizdenayrılmamkaçınılmazoldu.”“Kaçzamaniçin,Jane?Yüzünüyıkamak,saçınıbaşınıdüzeltmekiçinmi?Çünküyüzün

birazkızarmış,saçlarındadağınık.”“Adela’danda,Thornfield’dendeayrılmamgerek.Sizdenömürboyuayrılmamgerek.

Yabancıyerlerde,yabancıkişilerarasındakendimeyenibiryaşamkurmamgerek.”“Elbet...Bendedimyaböyleolacakdiye.Bendenayrılmakdüşüncesibirçılgınlık.

Üzerindedurmuyorum.Benimbenliğiminbirparçasıolmayadeğiniyorsun,sanırım.Yenibiryaşamkurmayagelince,elbetöyleolacak.Senbenimkarımolacaksın.Evlideğilimben.Mrs.Rochestersenolacaksın.Yaşadığımızsüreceseninleben,heranlamdabirarada,birtekvarlıkolacağız.Fransa’nıngüneyindebiryerimvar,orayagötüreceğimseni...Akdenizkıyısında,beyazbadanalıbirköşk.Oradahertürlükötülüktenuzak,mutlu,tertemizbirömürsüreceksin.Korkma,seniyanlışyolasürüklemek,metresimhalinegetirmekistemiyorum.Karımolacaksın.Nedensallıyorsunbaşınıöyleikiyana?Janemantıklıol,yoksainanolsunkanımtepemeçıkacakgene!”

Seside,elleridetitremeyebaşlamış,burnununogenişdelikleribüsbütünaçılmıştı.Gözlerişimşekçakıyordu.Bengenedekonuşmakcüretinigösterdim:

“Efendim,sizinkarınızyaşıyor.Bugerçeğidahabusabahsizdekabulettiniz.Şimdibensizindilediğinizgibisizinleyaşarsammetresinizolurum.Olmazsın,demekyalanolur.”

“Jane...Uysalbirerkekdeğilimben,bunuunutuyorsungaliba.Yumuşakbaşlı,soğukkanlı,sakinbiradamdeğilim.Banada,kendinedeacıyorsanparmağınışunabzımabastır,nasılattığınıgördeonagöreayağınıdenkal.”

Bileğiniaçıpbanadoğruuzattı.Yüzündendekançekilmiş,yanakları,dudaklarıkülgibiolmuştu.Neyapacağımışaşırmıştım.Onunsevmediğişeykendisinekarşıgelinmesiydi.Böylebirdirenmeyleonuöfkelendiripüzmektenkorkuyordum,amaonaboyuneğmekde

olanaksızdı.Sonunda,insanlarınbüsbütünumarsızkaldıklarızamanyaptıklarışeyiyaptım:İnsandandahayücebirvarlığasığındım.Elimdeolmadan,“Tanrım!Banayardımet!”sözleridudaklarımdandöküldü.

Birden,“Neaptalımben!”diyebağırdı.“Evlideğilim,deyipduruyorumdabununaçıklamasınıyapamıyorumona.Yukarıdakikadınınkişiliği,aramızdakıyılancehennemnikâhıkonusundahiçbirfikri,bilgisiolmadığınıunutuyorum...BenimbütünbildiklerimiöğreninceJanedebanahakverecektir.Eminimbuna.Verelinielime,Janet.Yakınımdaolduğunuhemgörmek,hemdehissetmekistiyorum.Şimdisanaişiniçyüzünübirkaçkelimeyleanlatacağım.Benidinleyecekmisin?”

“Elbet,efendim.İstersenizsaatlerce.”“Benyalnızcadakikalarınıricaediyorum,Jane.Senbenim,babamınbüyükoğlu

olmadığımıhiçduydunmu?Birağabeyimvardıbenim...Bunubiliyormusun?”“BirkeresindeMrs.Fairfaxöylebirşeysöylemişti,efendim.”“Babamınparagöz,pintibiradamolduğunudaduymuşmuydun?”“Kulağımabuyollubirşeylerçalınmıştı,efendim.”“İşteJane,budurumdababammülkünübirbütünolaraktutmakhırsıgüdüyordu.

Mirasınıbölüpbanahakçabirpayayırmakdüşüncesionudeliediyordu.HerşeyininağabeyimRowland’akalmasınakararvermişti.Öteyandan,küçükoğlununparasızgezmesinededayanamıyordu.Öyleysebendeparalıbirevlilikyapmalıydım.Böylece,babambanabirzenginkızıarayıpduruyordu.Jamaikalıbirçiftliksahibi,aynızamandatüccarolanMr.Mason,onuneskidendostuydu.BabamMason’ınbirkızıylabiroğluolduğunu,kızınaotuzbinsterlinvereceğinihaberalmış.Buonayettidearttıbile.Liseyibitirdiğimdebeniorayagönderdiler.Babamonunzenginliğindenhiçsözetmedi.Yalnız,Mason’larınkızınıngüzellikyönündenSpanishTown’unkraliçesiolduğunusöyledikibudayalandeğildi.Bertha,BlancheIngramtipinde,olağanüstügüzelbirkızdı.Uzunboylu,esmer;şahane.Köklübirsoydangeldiğimiçinailesibanadörtellesarıldı.Odabenieldeetmekistiyordu.Onubana,nefisgiysileriçinde,balolarda,şölenlerdegösteriyorlardı.Başbaşakaldığımız,karşılıklıkonuştuğumuzhemenhiçolmadı.Berthabenipohpohluyor,bütüngüzelliğini,bütünhünerlerinigözümünönüneseriyordu.Çevresindekibütünerkeklersankionahayrandılardabenikıskanıyorlardı.Gözlerimkamaşmış,kanımtutuşmuştu...Toy,deneyimsiz,hambirdelikanlıolduğumiçinbendeonusevdiğimisandım!Hısımakrabasıbenikörüklüyordu;onunpeşindekihayranlarbenibüsbütünkışkırtıyordu;güzelliğibenibüyülüyordu.Dahaneolduğunuanlayamadan,nikâhkıyılmıştıbile!

Ah,Jane,buyaptığımıdüşündüğümzamankendikendimesaygımkalmıyor,birutançazabıiçindekıvranıyorum.Onuhiçbirzamansevmedim,saymadım...Hattatanımadımbile!İyibirinsanmı,değilmi,farkındabiledeğildim.Erdem,iyilik,açıkyüreklilik,incelik,zekâgibişeylerinvarlığınıgörmemiştimonda...Aramamıştımki!Ahmaklargibi,salaklargibigözümkapalıevlenmiştimonunla.Oysahiçevlenmedende...Ama,kiminkarşısındakonuştuğumuunutuyorum.

Evlendiğimkızınannesinihiçgörmemiştim.Onuölmüşbiliyordum.Balayımızınsonundayanlışımıanladım:Kayınvalidemölmüşfalandeğil,zırdeliymiş;birtımarhanedekapalıymış.Bertha’nınbirdeerkekkardeşivardıkiiyiceahmağın,budalanınbiriydi.Ağabeyinegelince,onusendegördün.GerçiMason’larınbütünsoyundantiksinirimamaRichard’danbütünbütünnefretedemiyorum;çünküyarımakıllıdaolsa,şefkatlibirinsandır,onunzavallıkızkardeşiylesürekliolarakilgilenmesindendebelliolurbu.Sonra

banakarşıdaoldumolasıbirköpeğinsahibinegösterdiğibağlılığıgöstermiştir.Ama,yazıkkibirgüngelecekodakızkardeşinindurumunadüşecek...Babamlaağabeyiminbütünbunlardanhaberlerivarmışdaotuzbinsterlinidüşünerek,eleleveripbanabutuzağıkurmuşlar!

Bunlarkorkunç,iğrençgerçeklerdi,genedekarımınyüzünevurmadım.Yaradılışıbenimkinetabantabanazıt;beğenileribenimiçintiksindirici,bayağı,darkafalıydı;eğitipinceltmenindeolanağıyokgibiydi.Çokgeçmeden,onunladeğilbirakşamı,gününbirteksaatinibilerahatgeçiremeyeceğimi,şöyletatlıbirsöyleşiyegirişemeyeceğimianladım;çünkühangikonuyadokunsamBerthabunuhemenbayağı,sıradan,ters,aptalbirkalıbasokuyordu.Rahatbiryuvam,kurulubirdüzenimolamayacağınıdaanlamaktagecikmedim;çünkühiçbiruşakonunardıarkasıkesilmez,nedensizöfkekrizlerine,saçma,yersiz,hırçın,birbirinitutmazbuyruklarınauzunzamandayanamazdı.Amabütünbunlarıgördüğümhalde,onusuçlamadım;kendimituttum.Pişmanlığımı,tiksintimiiçimegömmeye,duyduğumderinnefretigizlitutmayaçalıştım.

“TüylerürperticiayrıntılarlabaşınışişirmeyeceğimJane.Oyukarıdagördüğünkadınladörtyılbiraradayaşadım.Dörtyılakalmadanbile,benimanamdanemdiğimsütüburnumdangetirmişbulunuyordu.Evlendiktensonrakarakterikorkunçbirhızlagelişipbelirlendi,kötühuylarıfışkırıpüremeyebaşladı.Öyleşiddetliydikibukötühuyları,onaancakdayakkârederdi...kibudabenimelimdengelmiyordu.Birbilsenbukadınınzekâsınasılbücür,hayvansaliştahlarıisenederecedevazmanıydı!Buyüzdenbennemüthişişkencelerçektim!BerthaMason–ayyaş,dengesizbirsokakkadınınınbuözevladı–beniçamurdançamurasürükledi.Karısıhemayyaşolan,hemdeonaboynuzyaldızlatanbirkocanınçekmesikaçınılmazolanhertürlüutancı,acıyıtattım.

“Buaradaağabeyimölmüştü.Evlendiğimdendörtyılsonrababamdaöldü.Artıkparaca,mülkçezengindimzenginolmasına;gelgelelimgerçektedilencilerdendahayoksuldum;çünküdünyanınenrezil,enbayağı,ensapık,enahlaksızkadınınabağlıydım.Yasalar,toplumonubenimbirparçamsayıyordu.Ondanyasalyollakurtulmamadaolanakyoktu;çünkübuaradadoktorlarsevgilieşiminakılhastasıolduğunuanlamışlardı!Yaptığıtaşkınlıklar,onunkanındakideliliğinbiranönceortayaçıkmasınayolaçmıştı...Jane,hoşlanmadınbuöykümden.Hastagibisin.Sonunubaşkabirgünebırakayımmı?”

“Hayır,efendim,anlatın.İçimyanıyorsize...Gerçekteniçimyanıyor,efendim.”“Kimilerininacımasıinsanıaşağılar,Jane.Buacımayıacıyanınyüzüneçarpmakister

insan.Amabencil,taşyüreklikişilerinacımasıdırbu.Acımaylaküçükgörmeninbileşimidirgerçekte,buyüzdendeinsanınağırınagider.Seninacımanböyledeğil,Jane.Şimdiyüzündeokunan,gözlerindentaşan,avucumuniçindeelinikuşgibititretenduygubambaşka.Seninacımanbirananınacımasınabenziyorsevgilim,bendebunualıpbaşımakoyuyorum.”

“Öyleyseanlatın,efendim.Karınızınakılhastasıolduğunuöğreninceneyaptınız?”“Bendeçılgınlığıneşiğinegelipdayandım,Jane.Uçurumlaaramdayalnızcaufakbir

onurkalıntısıvardı.Dünyaâlemingözündeşerefiminbeşparalıkolduğundankuşkuetmiyordum.Yalnız,kendigözümdetemizkalmayaazmettim,sonunakadardaonunrezilliklerininbanabulaşmasını,akılbozukluğununbenietkilemesiniönledim.Herşeyekarşıntoplumonubenimadımlaanıyordu;herTanrı’nıngünüonugörüpişitmekzorundaydım.Ciğerlerimesinenhavayaonundasoluğukarışıyordu.İğrençdüşünce!Hemsonra,birzamanlaronakocalıkettiğimideunutamıyordum.Budabenianlatamayacağımkadartiksindiriyordu,hâlâdatiksindirir.Oyaşadıkçabaşka,dahaiyibirkadınlaevlenmemin

yoluolmadığınıdabiliyordum.Gerçibendenbeşyaşbüyüktüama(evet,babası,akrabalarıbenibukonudadaaldatmışlardı)aklınekadarzayıfsavücuduokadarsağlamdı,buyüzdenbelkibendendahaçokyaşayacaktı.İşteböyle,yirmialtıyaşında,umutsuzdum.

Birgeceonunçığlıklarıylauyandım.(Doktorlardeliteşhisikoyduktansonraonukilitaltınavurmuştukelbet.)Cehennemgibibirsıcakgeceydi.Oiklimdeçoğunluklakasırgalardanöncegörülenboğucubirhavavardı.Yataktayenidenuykuyadalamayıncakalkıppencereyiaçtım.Havadakükürtbuharıgibiydi,ferahlamanınyoluyoktu.Açıkpenceredeniçerisivrisinekdoldu.Odadavızırvızıruçuşmayabaşladılar.Uzaktandenizin,gökgürültüsügibiseslerlegümbürdediğiniduyuyordum.Gökyüzünükapkarabulutlarkaplamayabaşlamıştı,Aydalgalarınkoynundabatıyordu...Kızgınbirgüllegibitestekerlek,kocaman,kıpkızıl...Son,kanlıbakışlarıyladünyayısüzergibiydi:İçiniçinkasırgaylakaynaşanbirdünya.

Vücudumbuhavanın,manzaranınetkisialtında,kulaklarımdelikarımınhâlâçığlıkçığlığasıralamaktaolduğusövgülerledoluydu.Busövgülerinarasınabenimadımıdakarıştırıyordu.Sesiöyleşeytansıbirkinledolu,kullandığısözleröylepistiki!Enadibirsokakkadınıbileondandahaçirkinkonuşamazdı.Aramızdaikiodaolduğuhaldeonunhersözünüduyuyordum.Jamaikatarzındakurulmuşolanevininceduvarlarıonunosırtlangibiuluyuşlarınıbastıramıyordu.Sonunda,“Buhayatbircehennem!”diyedüşündüm.“Cehennemhavası,cehennemsesleribunlar!Mümkünseyakamıbunlardankurtarmakhakkımdır.Öbürdünyadakikatrankazanlarıylaalevlerdenkorkumyok;hiçbirşeyşuşimdikidurumumdanbeterolamaz.Öyleysekoparayımşuipi...Tanrı’nınyanınagideyim!”Böylediyerekdizçöktüm,içindedolutabancalarımduransandığınkapağınıaçtım:Niyetimkendimivurmaktıamaancakbiransürdübu.Sonrabanaölümisteğiverenkesinumutsuzluk,derinacıbunalımgeçiverdi;çünküherşeyekarşınaklımbaşımdaydı.

Şimdidenizinüzerinde,Avrupakıyılarındangelentaze,temizbirrüzgârınesmeyebaşlamış,odamınaçıkduranpenceresindeniçeridolmuştu.Fırtınakoptu;yağmurboşandı,göklergümbürderdi,şimşeklerortalığıgündüzeçevirdivehavaserinledi.Bendebaşkabirkararavarmıştım.Sırsıklambahçemde,üzerindensularsüzülenportakal,nar,ananasağaçlarınınaltındadolaşırken,ufuktaogörkemlitropikşafağınınsöküşünüseyrederkenbirşeytasarladım.Jane,şimdiiyidinlebeni;çünküosıradabanaakılveren,doğruyolugösterenşeysağduyununtakendisiydi.

“Avrupa’danesentatlırüzgâryenidencanbulmuş,yapraklarınarasındahâlâfısıldıyor,AtlasOkyanusuhaşmetlibirözgürlükleuğulduyordu.Nicezamandırburuşmuş,kavrulmuşolangönlümbusesidinledikçekabardı,kanla,canladoldu.Varlığımyenilenmek,tazelenmekiçincanatıyordu;ruhumtemizduygulara,safzevkleresusamışdurumdaydı.Oandaumutlarımınyenidenkıpırdadığınıduydum...Yaşamayayenidenbaşlamakolasıymışgibigeldibana.Bahçeminucundakiçiçeklibirkemerinaltındandenizebaktım...Rengigöklerdenmavi,ufuklarınınardındaEskiDünya.Önümdeumutkapılarıaçılırgibioldu.İçimdenbirses,‘Git,’dedi,‘geneAvrupa’yadön;çünküadınasürülenleke,omzundataşıdığınpisyükoradabilinmiyor.Zırdeliniİngiltere’yegötürüpThornfield’ekapatabilirsin.Başınabirbekçitutar,hertürlüönlemialır,sonrasendilediğinyeregider,gönlününistediğiyenibağlarkurabilirsin.Seninsabrınıkötüyekullanmış,adınıçamurabulamış,şerefinilekelemiş,buyüzdendegençliğiniharametmişolanbukadınseninkarınsayılmaz,sendeonunkocasıdeğilsin.Onahastalığınıngerektirdiğibakımısağla,Tanrıgözündede,kulgözündedesenüstünedüşengöreviyapmışolursun.Bırakonunkimliğini,aranızdaki

ilişkiningerçeğinikimseciklerbilmesin.Kimseyesöylemekzorundadeğilsinki!Onugüvenli,rahatbiryereyerleştir;sırrınıherkestensakla,sonraçık,git...’

Jane,buöğütleriolduğugibiyerinegetirdim.Babamlaağabeyimbenimevlendiğimikimseyesöylememişlerdi;çünkübendahaevlenirevlenmezpişmanolmuştum.Girdiğimaileniniçyüzünükeşfedincenekorkunçbirgeleceğekendimimahkûmettiğimianlamış,İngiltere’yeevlendiğimibildirendahailkmektuptabunuherkestengizlitutmalarınıönemledilemiştim.Zatençokgeçmedenbabamınbanaseçtiğieşöylerezilşeyleryapmayabaşladıkigelinininmarifetlerikarşısındababamındayüzükızardı;buevlilikhaberiniyaymakşöyledursun,gizlitutmayıobendençokistemeyebaşladı.

İşteböyle,karımıİngiltere’yegetirdim.Böylebircanavarlaaynıgemideyolculuketmeknekorkunçtu,Tanrım!SonundaonusağsalimThornfield’egetiripüçüncükattakidaireyekapayıncaderinbirohçektim.Odaireningizliodasıonyıldanberiyabanılbirhayvanıninigibidir...Birgulyabanininmağarası.Onabakıcıbulmakpekdekolayolmadı;çünkübağlılığındanyüzdeyüzeminolduğumbiriniarıyordum.Öyleya,Berthaabuksabukkonuşmalarıarasındasırrımızınasılolsaeleverecekti.HemzatenBertha’nınaradagünlerce,hattahaftalarcaaklıbaşınageliyordu,böylezamanlarınıdabanasövüpsaymaklageçiriyordu.SonundaGrimsbyTımarhanesi’ndenGracePoole’ututtum.Ondan,birdeDoktorCarter’denbaşka(haniMason’ınbıçakyaralarını,ısırıkyaralarınısaranadam)kimseyesırrımısöylemedim.Mrs.Fairfaxbelkibirşeylerdenkuşkulanmıştı,amagerçeklerkonusundahiçbirbilgisiyoktu.

Grace,genelolarak,iyibakıcılıkettiBertha’ya.Yalnız,onundabirzayıfyanıvar:İçkiyeolandüşkünlüğü!Bundanbirtürlüvazgeçemiyor.Zatenböyleçetin,yıpratıcıbirişerazıoluşununnedenidebu.Birkaçkeziçkininölçüsünükaçırdığızamanlartutsağınıdaelindenkaçırmış.Berthahemkurnaz,hemhaindir.Bekçiningevşekliğindenherseferindeyararlanmasınıbildi.Birkeresindeelinebirbıçakgeçirmişkisonradanbununlakendiağabeyiniyaraladı.Birkaçkeredehücresininanahtarınıelegeçiripgeceleyindışarıuğradı.Beniuyurkenyakıpkületmeyeçalıştığınıbiliyorsun.

Geçengecesanayaptığıokorkunçşeyidebiliyorsun.SenikoruyanTanrı’yadualarediyorum,iyikiBerthahırsınıseninduvağındanaldı.Gelinliğigörünceaklına,hayalmeyal,kendigelinolduğugünlergelmiştibelkide!Sananeleryapabilirdi,neler!Düşüncesinebiledayanamıyorum.Busabahgırtlağımasarılanzebellabenimgüverciniminyuvasınakadargirsin!Düşündükçekanımdonuyor.”

Onunbiranduraklamasıüzerineben,“Peki,onuburayayerleştirdiktensonrasizneyaptınız,efendim?”diyesordum.“Nereyegittiniz?”

“Nemiyaptım,Jane?Göçebebirkuşolupçıktım.Nereyemigittim?Gözümüngördüğüyere.SoluğuAvrupa’daaldım;herköşesini,herbucağınıdolaştım.Tekdileğim,sevebileceğimiyi,akıllıbirkadınbulmaktı...Thornfield’debırakmışolduğumnesnenintamtersi.”

“Ama,evlenmenizeolanakyoktuki,efendim!”“Benseevlenebileceğime,evlenmeninzorunluolduğunainanıyordum.Ozamanniyetim

sevdiğimkadınısenialdattığımgibialdatmakdeğildi.Başımdangeçenleriolduğugibianlatacak,önerimiaçıkçayapacaktım.Sevmekte,sevilmektekendimihaklıgörüyordum;kafalıbirkadınındabenihaklıgörmesinidoğalsayıyordum.Halimdenanlayacak,üzerimdekilanetekarşınbenikabuledecekbirkadınbulabileceğimdenhiçkuşkumyoktu.”

“Ee,sonra?”

“Böylemeraklandığınzamanbenihepgüldürüyorsun,Jane!Hevesdolubirkuşgibigözleriniiriiriaçıyorsun,aradabirdesabırsızbirhareketyapıyorsun...Sankikarşındakininiçindengeçenleriokumakistiyormuşsungibi...Ama,bendevametmedenönce,söylebana;‘E,sonra?’diyesormaktankastınne?Buseninsıksıkkullandığınbirsoru?Böylelikleçokkerelerbeniuzunuzunkonuşturmuşsundur.Nedensorduğunutamolarakanlayamıyorum.”

“Sonraneyaptınız,demekistiyorum.Sonrasınasıloldu?”“Neyin?”“Yanisevdiğinizbirkadınbulabildinizmi?Onaevlenmeönerdinizmi?Onelerdedi?”“Sevdiğimbirinibulupbulmadığımı,onaevlenmeöneripönermediğimisöyleyebilirim

sana.Yalnız,onunnelerdiyeceğinişimdilikTanrıbilir!Herneyse,tamonyılgezipdurdum.Avrupakentlerininbirbirinde,biröbüründeyaşadım.KimikezPetersburg’da,dahaçokParis’te,arasıradaRoma,Napoli,Floransa’dakalıyordum.Eskibirsoyadımoluşu,elimdepasaportgibiydi;paramdaçoktu.Busayede,heristediğimçevreyegirebiliyordum.Banakapalıolanhiçbirkapıyoktu.Düşlediğimkadınıİngilizlady’lerinin,Fransızkonteslerinin,İtalyansignora’larının,Almangräfin’lerinin80arasındaaradım,bulamadım.Aradabiraniçinhayallerimingerçekolacağınımüjdeleyenbirbakış,birendamgörür,birsesduyardım;amaçokgeçmedenyanıldığımıanlardım...Sanmakimaddiyadamaneviyöndenkusursuzlukarıyordum.Benyalnızcaİspanyolasıllıdilberimintamkarşıtıolan,gönlümegörebirinidiliyordum.Tanıdığımoncakadınınarasında,evlenmekistediğimbirtanesinebilerastlamadım.Düşkırıklığıpervasızlaştırdıbeni.Eğlenceâlemlerinedaldım.Yalnız,hiçbirzamansefahatekaçmadıbenimyaşantım.BunudabenimMessalina’ma81borçluyum.Onundavranışlarıbendeöyleköklübirnefretuyandırmıştıkiaşırıyakaçanherhangibirzevk,herhangibireğlencebeniBertha’nıniğrençliklerineyaklaştırmışgibigeldiğiiçinhemenkesiyordum.

Herşeyekarşın,yalnızyaşamamınyoluyoktu.Kendimecanyoldaşıolarakbirsevgilitutmayıdenedim.İlkseçtiğimCélineVarens’dı...İşteinsanısonradan,kendikendindensoğutanişlerdenbiridaha!Onunnetürlübirkadınolduğunu,ilişkimizinnasılsonaerdiğinibiliyorsun.Ondansonraikitanesidahageldigeçti.GiacintadiyebirİtalyankadınlaClaraadındabirAlman.İkisidebulunmazderecedegüzelsayılankadınlardı.Birkaçhaftageçincegüzellikadamınneişineyararki!Giacintaduygularınıdüzenesokamayan,öfkeleninceşiddetebaşvuranbirtipti.Üçaydausandımondan.Claradürüst,sakinsedeağırkanlı,uyuşukbeyinliydi.Duyarlıdadeğildi.Gönlümühiçmihiçokşamıyordu.Onaiyibiriştutacakkadarsermayeveripyolluyoluncabaşımdansavdım...Seninhiçhoşunagitmiyorbuanlattıklarım,Jane.Yüzündenokunuyorbu.Beniduygusuz,hiçbirşeyeönemvermezbirbıçkıngözüylegörüyorsun,değilmi?”

“Buanlattıklarınızıdoğrubulmadığımbirgerçektir,efendim.Böyle,boyunasevgilideğiştirerekyaşamanınyanlışbirşeyolduğunuhiçdüşünmezmiydiniz?Öyleolağanbirşeymişgibianlatıyorsunuzki!”

“Osıradaolağangeliyordu,amahiçhoşumagitmiyordu.İnsanıalçaltanbiryaşayışbiçimidirbu.Yenidenodurumadönmeyidünyadaistemem.Bubiçimbirkadıntutmakkölesatınalmaktanancakbirbasamakfarklıdır.Kölede,böylebirkadındainsandanisteristemezdahaaşağıbirdüzeydedir...Yaradılış,yetişmeyönündenaşağıdüzeydeolmasalarbilemevkiyönündenaşağıdüzeydedirler.Kendindenaşağıolanlarlahaşırneşirolmakdainsanıalçaltır.Céline,Giacinta,Clarailegeçirdiğimgünlerianmakşimdibanaçokacıgeliyor.”

Onunbusözlerindekiiçtenliğisezdim;bunlardanşöylebirdersaldım:Banaöğretilen,iliklerimeişlemişolanahlak,doğrulukilkelerini–herhangibirnedenle,bahaneyleşeytanauyarak–unuturdabubahtsızkadınlarınizindenyürürsem,efendimbirgüngelir,banakarşıdaaynıacıduygularıbeslerdi.Buinancımıonasöylemedim,benimbilmembanayeterdi.Kafamıniçinedeiyicekazıdımkikararvermezamanıgelincebanayardımetsin.

“Jane,neden‘Ee,sonra?’diyesormuyorsungene?Öykümbitmedi,daha.Hâlâkaşlarınçatık.Yapmışolduklarımıbeğenmediğinbelli.Ama,konumuzagelelim...Geçenocakayında,bütünokadınlardankurtulmuşolarak,işiçin,İngiltere’yedöndüm.Yararsız,yapayalnız,göçebebiryaşayışınsonucuolaraksinirli,sert,küskünbirruhtaşıyordum.Düşkırıklığıbeniyiyipçökertmişti.İnsanlara,helekadınmilletinedişbiliyordum;çünküartıkkafasıişleyen,vefalı,şefkatli,sevebilenbirkadınındüştenibaretolduğunainanmayabaşlamıştım.

Hertarafınbuzkestiğibirikindisaatinde,atsırtındaThornfield’eyaklaştım.Konakuzaktangörünmüştü.Uğursuz,sevimsizyer!Beniçatısınınaltındabekleyenbirhuzur,birmutlulukyoktu...Biliyordumbunu.Birçitinüzerindetekbaşınaoturanufak,sessizbirkaraltıgördüm.Karşıdakikavakağacınınönündengeçercesineilgisiz,onunönündenatımısürüpgeçtim.Onunhayatımdaoynayacağıroloandaiçimedoğdu,dersemyalansöylemişolurum.Orada,gösterişsizolarak,benimhayatımınhakemibenibeklemekteymişmeğer...Beniiyiyeyadakötüyeyöneltebilecekolangüç!Evet,bubanamalumoldu,dersemyalan.Mesrurayağıkayıpdevrilincebukaraltıyerindenkalkıpciddiliklebanayardımsundudagenehiçbirönseziduymadımben.Benioçocuksu,incecikkanadınınüstünealıpuçurmayıönermişti.Tersleniphomurdandım,buyaratıkkaçıpgitmedi.Birgaripinatlayanımdadurmuşgüvençli,adetaüstünbiredaylakonuşuyordu.İllebanayardımedecekmiş.Ettidesonunda.

Oincecikomzayaslanıryaslanmazyepyenibirşey–tazebiryaşamgücü,tazeduygular–benliğimesüzülürgibioldu.Buküçük,perilikızınbenimkonağımdaoturduğunu,birazdangenebanadöneceğiniiyikiöğrendim;yoksa,yanımdanayrılıpdagölgeliçitlerinarasındagözdenyittiğizamanherhaldemüthişüzülecektim.

Benimseninasıldüşündüğümden,nasılyolunugözlediğimdenseninhaberinbileyoktubesbelli,Jane.Ogeceseninevedönüşünüduydumben.Ertesigünde–kendimigöstermeden–belkiyarımsaatseninyukarıdakiçekmebalkondaAdela’ylaoynamanıseyrettim.Aklımdadır,havakarlıolduğuiçinbahçeyeçıkamamıştınız.Bendeodamdaydım.Kapıyıaralıkbıraktığımiçinsizihemgörebiliyor,hemdesesleriniziduyuyordum.

SendikkatiniAdela’yavermiştinamabanaöylegeldikiaklınbaşkaşeylerdeydi.Öyleykengenedeçocuğakarşıçoksabırlı,sevecendin,biricikJane.Uzunzamanonunlakonuştun,onueğlendirdin.Sonundaoyanındanayrılıncasenderindüşünceleredaldın.Balkondayavaşyavaşgezinmeyebaşladın.Biraşağı,biryukarı.Arasırabirpencereninönündengeçerkenduruyor,dışarıdalapalapayağankarlarabakıyordun.Rüzgârıniniltisinekulakkabartıyordun,sonrageneusulusul,biraşağı,biryukarıgeziniyor,hayalleredalıyordun.Buhayallersıkıcışeylerdeğildisanıyorum.Gözlerindearasırakeyiflibirbakışışıyor,yüzündetatlıbirheyecanbeliriyordukibudaseninacı,karanlıkkuruntularadeğildegençliğinumut,inançdolutatlıdüşlerinedalmışolduğunugösteriyordu.AşağıdabirhizmetçiylekonuşanMrs.Fairfax’insesiseninhayallerinidağıttı.Oandakendikendinlealayedergibiöyletuhafbirgülümseyişinvardıki,Jane!Cingibibirgülümseyiş.Sanki‘Kurduğumtatlıdüşleriyi,hoşamabunlarıntümdenasılsızolduğunudaunutmamalıyım!’dergibiydi.‘Kafamdagülpembebulutlar,çiçekli,yemyeşilbircennetvar.Gelgelelimgerçek

yaşamda,önümdedikenli,taşlıbiryolunuzandığını,benikimbilirkaçtanekarakasırgabeklediğinidebalgibibiliyorum,’dergibiydibugülümseyiş.Hemenaşağıyakoştun,Mrs.Fairfax’tenbirişistedin.Haftalıkevhesaplarınımıyapmakistiyordunne,öylebirşey.Senigöremeyeceğimyeregittiğiniçinenikonucanımsıkıldı.

Akşamolsundaseniyanımaçağırtabileyimdiyesabırsızlıklabekledim.Sendeazrastlanan,helebenimiçinyepyeniolanbirkişilikbulunduğunuseziyordum.Bukişiliğidahaderinineincelemek,senidahayakındantanımakistiyordum.Salonahemutangaç,hemdegözüpek,kendinegüvenirbiredaylagirdin.Kişiliğingösterişsiz,hattabirazrüküştü.Senikonuşturdum,yaradılışınıntuhafçelişkilerledoluolduğunuçokgeçmedenanladım.Giyiniş,davranışbakımındankapalı,çekingendin.Yaradılıştankibar,inceolduğun,yalnızşimdiyekadarinsaniçinepekçıkmadığınanlaşılıyordu.Birpotkırarakkarşındakininüzerindekötübiretkibırakmaktançokçekiniyordun.Ancak,konuştuğunzamangözlerininbakışıyiğit,bağımsızdı.Bakışlarındananlayış,görüşyetisi,iradegücütaşıyordu.Sorusoruldumuhemenhazır,doyurucukarşılıklarbulabiliyordun.Çokgeçmedenbanaalışmayabaşladığınıanladım.Çatıkkaşlı,yüzügülmezefendinlekendiruhununarasındakiyakınlığısendesezmiştinsanırım;çünkü–şaşılacakşey–çokgeçmedenüzerinepektatlıbirrahatlıkçöktü.İstediğimkadarhomurdanayım,senoralıbileolmuyordun.Benimhuysuzluğumakarşıneşaşkınlıkgösteriyordun,nekorku,nedehoşnutsuzluk.Gözucuylabenisüzüyordun.Arasıradaöyledoğal,yalınbiranlayışlagülümsüyordunkianlatamam!Seninlekonuşmakbenihemdoyuruphoşnutbırakmış,hemdezihnimikamçılamıştı.Senidahaçokgörmek,seninledahaçokkonuşmakistiyordum.Öyleyken,genedeuzunzamansanaresmîdavrandım,seniyanımaseyrekçağırdım.Ruhsalhazlarakarşıdoymazbiroburdumsanki:Budeğişikçeşnilisöyleşilerintadınıelimdengeldiğinceuzatmakistiyordum.İlköncelerikorkuyordumda:Bahçemdeaçanbuçiçeğiçokkoklarsamrengiuçacak,kokusukaçacak,tazeliğinintatlılığıyitecekgibigeliyordu.Meğerbusolupgeçentürdenbirçiçekdeğil,çiçekbiçimindeyontulmuşbirelmasmış!Sonra,bakalımsengelipkendiliğindenbeniarayacakmısın,diyedemerakediyordum.Kendiliğindenaramıyordunsenbeni.Sessizsedasız,kendiyaşantınısürdürüyordun.Biryerderastlaştığımızzamanda,ayıpolmayacakkadarbirilgigösterdiktensonra,hemenyolunagidiyordun.Ozamanlarhepdüşünceli,durgunbirhalinvardı,Jane.Asıksuratlıydındemekistemiyorum,amayaşamdoludadeğildin.Öyleya,gelecektenpekbirumudun,hergünküyaşayışındapekbirzevkin,eğlencenyoktu.

Benimhakkımdanedüşündüğünü,dahasıbenihiçdüşünüpdüşünmediğinimerakediyordum.Bunuöğrenmekiçingenesanayakınlıkgöstermeyebaşladım.Konuştuğumuzzamanaçılıyorneşe,canbuluyordun.Senidurgunlaştıranşeykendiruhundeğil,dersodasınınsessizliği,yaşantınınsıkıcılığıydıbesbelli.Sanakarşıdostçadavranmakzevkinikendimebağışladım.Bununkarşılığındasendeduygulanmaktagecikmedin.Yüzününifadesiyumuşadı,sesindahabirtatlılaştı.Kendiadımınsenindudaklarındanmutlu,sıcakbirtınıyladöküldüğünüdinlemeyebayılıyordum.Şimdiseninlerastlaşmakçokhoşumagidiyordu;çünkübanabellibelirsizbirkuşkuyla,birkaygıylabakıyordun.Aklımaneeseceğinikestiremiyordunçünkü:Sert,soğukbirpatronolarakmı,yoksacandanbirdostolarakmıkarşınaçıkacağımıbilemiyordun.Bendeartıksanaokadarbağlanmıştımkieskisigibisoğuk,resmîdavranmaknumaralarıyapamıyordum.Elimidostçasanauzattığımdaşutazecik,ciddiyüzünöylebirrenkle,ışıkla,sevinçleaydınlanıyordukisenihemenoracıktabağrımabasmamakiçinçokzamankendimizortutuyordum.”

Gözlerimdebelirenyaşlarıgizlicesilerek,“Artıkogünlerianmayın,efendim,”dedim.

Onunbusözleriişkenceydibenimiçin;çünküyapmamgereken(hemdegecikmedenyapmamgereken)işibiliyordumvebütünbuanılar,iltifatlarbenimişimibüsbütüngüçleştirmeyeyarıyordu.

“Doğru,Jane,”dedi.“Geçmişgünlerinüzerindedurmayanegerekvar...Bugünümüzçokdahagüvenli,yarınımızçokdahaparlakken!”Onunbusavınıduyuncaürperdim.“Durumuartıkanlıyorsun,değilmi?”diyesözlerinisürdürdü.“Yarısıyalnızlık,yarısıdamutsuzlukiçindegeçenyıllardansonragerçektensevebileceğimbirkadınbuldum...SenibuldumJane.Senbenimkalbim,vicdanım,iyilikmeleğimsin.Çokgüçlübağlarlabağlıyımsana.Dahailkbaştanseniiyi,yetenekli,çekicibirkadınolarakgördüm,gönlümdeateşli,derinbirtutkudoğdu.Bututkusenibenimruhuma,canevimedoğruçekti,bütünvarlığımıseninçevrendetopladı;temiz,güralevlerletutuşarakikimizitekinsanyapıpçıktı.

İştebunlarıhissettiğim,bildiğimiçindirkiseninleevlenmeyekararverdim.Banaaslındaevliolduğumusöylemekboşbirmasaldıryalnızca.Karımdenenşeyinkorkunçbiriblistenbaşkabirşeyolmadığınıartıkbiliyorsun.Senialdatmayayeltenmemyanlıştı,amaseninyaradılışındakiinatçıyönübiliyordum.Küçüklüktenberiçokkatıbirahlakanlayışıylabüyütülmüşolduğunusanıyorum.Sanaherşeyianlatmaktehlikesinigözealmadanöncesenikendimebağlamak,kaçmanafırsatbırakmamakdaistiyordum.Korkaklıkmışmeğerbu!İlkbaştanseninosoylu,yüksekruhunasığınmakvarmış.Çiledoldurmaklageçenömrümü,dahatemiz,dahayüksekbiryaşantıyakarşıduyduğumaçlığı,susuzluğu,benigerçekbirbağlılıklasevecekbirinibuluponagerçekten,tümvarlığıylabağlanmakihtiyacımısanaaçıkçaanlatmakvarmış.Ondansonrasanaölünceyekadarbağlıkalacağımayeminedipsenindeyemininialmalıymışım.Jane...Şimdiverbusözübana.”Birduraklamaoldu.“Nedensusuyorsun,Jane?”

Oandaateşlesınanıyordumben.Kızgındemirdenbirpençeiçimeyapışmıştı.Boğuşma,karanlık,ateşdolu,korkunçan!Dünyadahiçbirinsanoğlubenimsevildiğimdendahaçok,dahagerçeksevilmeyidileyemezdi.Beniböylesevenebendetapınıyordum.Gelgörkibutapmayı,buaşkıbırakıpgitmekzorundaydım.Tekbirkaranlıksözdayanılmazgörevimiaçıklamayayetiyordu:Uzaklaş!

“Jane...Anlıyorsundeğilmisendenneistediğimi?Tekbirsözvereceksin:‘Seninolacağım,EdwardRochester.’”

“EdwardRochester,sizinolmayacağımben.”Geneuzunbirsessizlik.Sonraefendimusulca,“Jane!”dedi.Sesinintatlılığıbenihem

kedereboğdu,hemdebirtehlikekorkusuylabuzgibiyaptı;çünkübuyavaşses,atılmayahazırlananaslanınsolumasıydı.

“Jane,yanisenbiryanagideceksin;bırakacaksınbendeöbüryanagideyim...Öylemidemekistiyorsun?”

“Evet,efendim.”“Jane!..”Eğilipbenikollarınaalarak,“Şimdidediyormusunaynışeyi?”diyesordu“Evet,efendim.”Alnımı,yanaklarımıyavaşçaöperek,“Yaşimdi?”diyebirdahasordu.Kollarındançabucak,kesinliklesıyrılarak,“Evet,”dedim.“Ah,Jane,çokacıbu!Hemdegünah!Oysabenisevmekgünaholamaz!”“Sizindediğiniziyapmakgünaholur.”Vahşibirifadeylekaşlarınıçattı,yüzünüastı.Ayağakalktı,amahenüzkendini

tutuyordu.Ben,güçbulmakistergibi,birsandalyeninarkalığınatutundum.Korkudan

titriyordum,amakararımkarardı.“Birdakika,Jane!Birazda,senbenibırakıpgittiktensonrahayatımınnedenlikorkunç

olacağınıdüşün.Bütünmutluluğumuçatırçatırkoparıpgötüreceksin.Peki,geriyenekalacak?Yaşameşiolarakelimdetekoyukarıdakizırdelivar.Benimezarlıktakibircesetlebaşbaşabırak,dahaiyi!SengidersenbenneyaparımJane?Kendimebircanyoldaşı,birdertortağınerelerdebulurum?”

“Benimgibiyaparsınızsizde:Tanrı’ya,kendinizegüvenirsiniz.Cennet’einanır,oradagenekarşılaşacağımızıumarsınız.”

“Kararındandönmeyeceksindemek,öylemi?”“Öyle.”“Demekbenisefilbiryaşantıya,lanetlibirölümeyargılıyorsun,öylemi?”Sesi

yükselmeyebaşlamıştı.“Sizintemiz,günahsızbiryaşamsürmenizi,rahatölmeniziistiyorum,”dedim.“Benisevgiden,masumluktanyoksunbırakacaksındemek?Aşkyerineşehvetle,

mutlulukyerineeğlenceyleyetinmeyeyargılayacaksınbeni?”“Böylebiryargıyakendiminasıllayıkgörmüyorsamsizidelayıkgörmüyorum,Mr.

Rochester.İnsanoğlununalınyazısıuğraşıpdidinmek,acıçekmektir...Ben,siz,hepimiz.Yazgınızaboyuneğin.Bensiziunutmadançoköncesizbeniunutmuşolacaksınız.”

“Böylekonuşmaklabeniyalancıyerinekoyuyorsun,şerefimelekesürüyorsun.Seniölünceyekadarseveceğimisöylüyorum,sense,‘Hemenunutursun’diyeyüzümekarşısöylüyorsun.Yargılarının,ahlakanlayışlarınınnekadartersolduğunudadavranışlarınortayakoyuyor.Birinsanımutsuzkılıpmahvasürüklemektense,ufacıkbiryasayakarşıgelmekyeğdeğilmidir?Hemdebuaksaklıkkimseninburnunukanatmayacaksa.Seninbenimleyaşamandangocunacakyadazarargörecekkiminvarki?”

Doğruydubu.Efendimbusözlerisöylerkenkendivicdanım,kafambanaihanetetmeyebaşladılar;onakarşıgelmeklesuçişlediğimiilerisürdüler.Zatenyaygarakoparmaktaolanduygularımkadaryüksekçıkıyorduşuandasesleri,“Ah,neolur,boyuneğ!”diyorlardı.“Onunçekeceğiacıyı,onubekleyentehlikeleridüşün.Yalnızkalıncadüşeceğidurumlarıdüşün.Nekadardikkafalıdır,aklındançıkarma.Umutsuzluğakapılıncakendinikapıpkoyuverecektir.Avutonu,kurtar.Sevonu.Söyle:‘Seniseviyorum,seninolacağım!’diye.Dünyayüzündeseninyaptığındanzarargörecekkimvar?Kimumursuyorkiseni?”Bununkarşılığıdayılmaknedirbilmeyerekyükseldi:“Kendimiumursuyorumben.Nekadaryalnız,nekadarkimsesiz,nekadarkolsuzkanatsızkalırsam,kendikendimiokadarsayacağım.Tanrı’nınbuyurduğu,insanoğlununkitabayazdığıyasalaraboyuneğeceğim.Aklımbaşımdaykenöğrendiğimkurallarabağlıkalacağım.Şuankiduygularım,düşüncelerimsayılmaz;çünküaklımbaşımdadeğil,deliyim.Yasalar,kurallardatehlikesizzamanlariçindeğildirlerki!İnsanınşeytanauymaküzereolduğu,ruhuyla,bedeniylebukurallarabaşkaldırdığızamanlariçindir.Sert,katıdaolsalarboyuneğeceğimonlara.Herönünegelenkendikişiseldurumunagörebuyasaları,kurallarıbozmayakalkarsaneyararlarıkalır!Oysabunlaryararlı,değerlişeylerdir.Oldumolasıinanagelmişimdirbuna.Şuandainancımsarsıldıysaçılgınlığımdandır.İyiceçılgınlaştımben.Damarlarımdakanyerinealevakıyor,yüreğimdeligibiatıyor.Banadestekolarak,yalnızcaeskidenedindiğiminançlar,ilkelervar.Bunlarasımsıkısarılacağım.”

Nitekimdediğimdedurdum;Efendimde,yüzümüokuyuncakararımınkesinolduğunugördü.Öfkesitaştı,köpürdü.Budurumdakendinitutamazdı.Geldi,kolumdan,belimden

kavradıbeni.Alevalevyananbakışlarıylabeniyutmakistergibiydi.Oandabedenimyangınkarşısındabirsamançöpükadardayanıksızdı.Yalnız,kafam,ruhumsağlamdı,busayedede,ensonundaesenliğekavuşacağımdanhiçkuşkumyoktu.Şükürlerolsunkigözlerruhunaynasıdır;istemeyerekdeolsadosdoğruyansıtırlarkişininruhunu.Bendegözlerimiefendimingözlerinedoğrukaldırdım.Oalevlibakışlarlakarşılaşıncayavaşçaiçimiçekmişim.Kollarıbeniacıtıyordu,direncimkesilmeküzereydi.

Kısılmışdişlerininarasından,“Ömrümdehemböyleçelimsiz,hemdeböylesinegüçlühiçbirşeygörmedimben!”diyesöylendi.Benisarsarak,“Ellerimdebirsazgibiince,güçsüzduruyor,”diyemırıldandı.“İkiparmağımlakırabilirimonu.Ama,tutkikırdım,büktüm,hattakökündensöktüm...Neişeyarar,bugözlerbanaböylebaktıkça?Bugözlerdendışarıtaşanazimli,vahşi,özgürruhbanaböyle,cesarettendeileri,birtürmüthişzaferduygusuylameydanokudukça?Kafesikırıpparçalasamdaiçeridekibuyırtıcıyaratığıtutamamki!Bucılızkafesiyıkıpaçarsam,saldırımınsonucuyalnızcabuyaratığıuçurmakolur!Kalıbaelkoyabilirim,amaruha,asla!Oysabenimistediğimdesensin,eyruh!Seniniraden,gücün,seninerdemin,saflığın.Yoksa,yalnızcakafesindegözümyok.Senistersenkendiliğindenyavaşçakanatçırparakgelirgöğsüme,yüreğimindibinesokulabilirsin.Zorlayakalamakistediğimsürecebuhargibikaçacaksınelimden...Yitipgideceksin.Ah,Jane!..Gelbana,gel!”Bunlarısöylerkenbenibırakmış,yalnızyüzümebakıyordu.Bakışlarınakarşıkoymaksarılışınakarşıkoymaktançokdahagüçtü.Yalnız,oandaboyuneğmekiçindeancakaptalolmakgerekti!Onunöfkesinegöğüsgeripsetçekmesinibilmiştim.Şimdideüzüntüsünegöğüsgermemgerekiyordu.Kapıyadoğruyürüdüm.

“Gidiyormusun,Jane?”“Gidiyorum,efendim.”“Benibırakıyorsunha?”“Evet.”“Gelmeyeceksindemek?Benimdertortağım,kurtarıcımolmayacaksın?Sonsuzaşkım,

ıstırabım,yalvarışlarımvızgeliyorsana,öylemi?”Sesiöyleanlatılamayacakkadaracıklıydıki!Kesinlikle:“Gidiyorum”demeköylezor

geldikibana!“Jane!”“Efendim?”“Git,bakalım,izinveriyorum.Yalnız,beniburada,azapiçindebırakıpgittiğiniunutma.

Odanaçık;benimanlattıklarımıbirdahadüşün.Çektiğimacılarabirgözat,Jane...Benidüşün.”Döndü,kendiniyüzükoyunkanepeyeatarak,içiparçalanırcasına,“Jane...Umudum...Sevgilim...Hayatım!”diyehıçkırdı.

Bendebuaradakapıyavarmışkensevgiliokuyucum,geridöndüm.Geldiğimkadarazimliadımlarlakanepeyedoğruyürüdüm.Dizçöktümonunyanıbaşına.Yüzünükendimedoğruçeviripyanaklarındanöptüm,saçlarınıdüzelttim.“Tanrısizikorusun,sevgiliefendim,”dedim.“Tanrısizibelalardan,kötülüklerdenuzaktutsun.Yolgöstersinsize,avutsun;banagösterdiğiniziyiliklerinkarşılığınıversin.”

“BenimiçinenbüyüködülJane’iminsevgisiolurdu,”dedi.“Onunsevgisiolmazsaiçimdenyıkılırımben.Elbet,Janesevgisiniesirgemezbenden.Çünkübüyükgönüllüdüro,yüceruhludur.”Yüzünügenekanbasmış,gözleriyenidençakmakçakmakolmuştu.Yerindenkalkıpkollarınıbanadoğruaçtı.

Benkaçarak,kendimiodadandışarıattım.Yanındanayrılırkeniçim,“Elveda!”diye

haykırıyorveumutsuzluk,“Sonsuzadekelveda!”diyeekliyordu.

***Ogeceuykuaklımınucundanbilegeçmiyordu,amayatağımayataryatmaz

uyuyakalmışım.Rüyamdaçocukluğumungeçtiğiyerlerigörmeyebaşladım:GatesheadKonağı’ndakikırmızıodadayatıyormuşum;karanlıkbirgeceymiş,bendebelirsizkorkulariçindeymişim.Yıllarcaöncebanakrizgeçirtenoışığıgenegörüyordum.Işıkduvardandoğrusüzülerektırmandı,karanlıktavanınortayerindeduralargibioldu.Başımıkaldırıpbaktım:Tavanınyerinigökyüzüalmıştı...Yüksek,puslu.Işıkdabulutlarınarasındangörünmeyeçabalayanayışığınabenziyordu.Ayınortayaçıkmasınıpekgaripbirheyecanlabekliyordum:Sankionunyüzündekendialınyazımailişkinbirsözcükokuyacaktım.Sonundabulutlararalandı,amadünyadaböylebirAydoğuşugörülmemiştir:Öncebirelçıkıpbulutlarıikiyanaitti,sonradışarıyaAydeğildebeyazlarabürünmüş,ışılışılbirinsançıktı.Oşahaneyüzünüyeredoğrueğerekbenimgözleriminiçinebaktı...Baktı...Ruhumlakonuşmayabaşladı.Sesiölçülemeyecekkadaruzaktangeliyordu,genedeöylesiyakındıki,yüreğiminiçindefısıldıyordu:

“Kızım,şeytanauymadankaçburadan.”“Kaçacağım,anneciğim.”Yarıuykuda,yarıuyanıkgördüğümbudüştenuyandım.Dahageceydi,amatemmuz

gecelerikısadır,geceyarısındanhemensonragökağarır.“Yapacağımişegirişmekiçinvakitgeldi,geçiyorbile,”diyedüşünerekkalktım.Giyiniktim;çünküyatarkenayakkabılarımdanbaşkabirşeyimiçıkarmamıştım.Elyordamıylaçekmecemdençamaşırlarımı,tekgerdanlığımlayüzüğümüaldım.BuaradaMr.Rochester’ınbirkaçgünöncebanazorlaarmağanettiğibirgerdanlığınincileriparmaklarımadeğdi.Çekmecedebıraktımonu:Benimdeğildiki!Eriyipyitmişbirhayalgelineaitti.Ötekieşyalarımıpaketyaptım.İçindeyirmişilinbulunan(bütünparambuydu)cüzdanımıcebimekoydum.Hasırşapkamıbaşıma,şalımıomzumabağladım,paketimleayakkabılarımıelimealdım,usulcacıkodamdandışarısüzüldüm.

Mrs.Fairfax’inkapısınınönündengeçerken,“Elveda,iyiyüreklikadın!”diyefısıldadım.Çocukodasınınkapısınabakarak,“Elveda,canımAdela!”diyedüşündüm.Giriponasonbirkezsarılmanınyoluyoktu;çünküefendiminnekeskinkulaklıolduğunubiliyordum.Belkişuandabilekulağıkirişteydi!

Onunkapısınınönündenhiçdurmadangeçecektim,amayüreğimbirandururgibioluncaayaklarımdaçaresiz,duraladı.Buodadauykuyoktubugece.İçeridekiadamsinirliadımlarladurmadanbiraşağı,biryukarıgeziniyordu.Oradadurduğumsürecekaçkezgöğüsgeçirdiğiniduydum!Buoda,dilesem,benimiçingeçicideolsabirsığınakolabilirdi.İçerigirip,“Efendim,seniseviyorum;ömrümünsonunadekseninleyaşayacağım,”desemyeterdi.Hemenbirmutlulukkaynağıfışkırıpdudaklarımakadaryükseliverirdi.Düşündümbunu.

Şimdiuyuyamayansevgiliefendimsabırsızlıklasabahıbekliyordu.Sabahleyinbeniçağırtacaktı;bensegitmişolacaktım.Beniarattıracaktı.Boşuna.Yüzüstübırakılmış,sevgisiküçümsenmişbirinsanolarakgörecektikendini.Acıçekecek,belkideçılgınlıklaryapmayakalkışacaktı.Bunudadüşünüyordum.Elimkapıyadoğruuzandı.Sonrageriçektim,sessizceyolumagittim.İçimkararmışolarak,kıvrımlımerdivendenaşağıindim.Yapacağımişibiliyordum;makinegibideyaptım:Mutfaktanyankapınınanahtarınıaldım.Küçükbirşişeyağlatüydealdım,anahtarı,kilidiyağladım.Birazsuylaekmekkoydumçıkınıma.Belli

olmaz,belkiuzunzamanyayayürümekzorundakalırdım.Şusonikigüniçindeiyicesarsılangücümünbüsbütünyıkılmasınaengelolmalıydım.Bütünbuişleriçıtçıkarmadanyaptım.Yankapıyıaçarakdışarısüzüldüm,kapıyıgeneyavaşçakapadım.Avludagündoğuşuöncesininsolgunaydınlığıseçiliyordu.BahçekapısındandaçıkıncaartıkThornfield’denayrılmışoldum.

Birbuçukkilometrekadarötede,tarlalarınardında,Millcote’untersyönünedoğrubiryoluzanıyordu.Buyoluçokzamangörüpacabanereyeçıkıyor,diyemeraketmişamahiçgitmemiştim.Şimdiorayasaptım.Kafamdaherhangibirdüşünceyeyerveremezdimartık;geriyedoğrubakamazdım...Hattaileriyebile.Negeçmişidüşünebilirdim,nedegeleceği.Geçmişinsayfasındayazılanöyküöylesineolağanüstütatlı,öylesinehüzünlüydükitekbirsatırınıokumakbilecesaretimikırıpbenigüçtendüşürmeyeyeterdi.Geleceğinsayfasıisekorkunçbirboşluktanibaretti;yeryüzününtufandansonrakidurumugibibirşey.

Gündoğduktansonrayakadar,tarlalar,çitler,kıryollarıboyuncayürüdüm.Güzelbiryazsabahıydısanırım.Evdençıkıncagiymişolduğumpabuçlarımınçokgeçmedençiydenıslandığınıbiliyorum.Yalnız,nedoğangüneşebakıyordum,negülümseyengöğe,nedeuyanmayabaşlayandoğaya.İdamsehpasınagitmekiçingüzelyerlerdengeçenbiradamyolundaaçançiçeklerideğil,yolunsonundakitahtaiskemleylebaltayı,kemiğin,etinkopuşunu,ağzıaçıkbekleyenmezarıdüşünür.Bende,isteristemez,nasılkaçacağımı,yersizyurtsuznerelerdedolaşacağımıdüşünüyordum.Ah!İçimparalanarakda,arkamdabıraktıklarımıdüşünüyordum.Elimdedeğildibunudüşünmemek:Oşimdiodasındagünündoğuşunuseyrediyor,benimyakındagelip,“Seninlekalacağım,seninolacağım,”diyeceğimiumuyordu.Bendecanatıyordumonunolmakiçin.Ayaklarımgeridönmekiçinkarıncalanıyordu.İşiştengeçmemiştidaha.Onu,terkedilmeninkorkunçazabındankurtarabildim.Kaçtığımhenüzanlaşılmışolamazdı.Geridönüponunavuntukaynağı,kurtarıcısıolabilirdim.Belkidemahvolmaktankurtarabilirdimonu.Kendinibırakıpmahvasürükleneceğindenkorkmakbeniherşeydençoküzüyor,kışkırtıyordu...Göğsümesaplanmışdikenlibirokgibi,çıkarmakistedikçeparalıyor,anılarınetkisiylebüsbütünetimegömüldükçebenibitiriyordu.

Fundalıklarda,ağaçlardakuşlarşakımayabaşladı.Kuşlareşlerindenayrılmazlardı.Kuşlarsevgi,sevecenliksimgesiydiler.Yabenneydim?Yüreğiminçırpınışıylairademinçabalamalarıarasında,kendikendimdennefretediyordum.Nekendimiyermekavutuyordubeni,nedekendimibeğenmek.Sevdiğimadamıkırmış,yaralamış,öylecebırakmıştım.Kendigözlerimeiğrençgörünüyordum.Öyleyken,genedegeriyedönmek,geriyedoğrutekbiradımbileatmakelimdedeğildi.Beniyolumdayürüten,Tanrı’ydıbesbelli;çünkübenimneirademden,nedevicdanımdanumaryoktuaslında;korkunçkederbiriniezipöbürünüboğmuştu.Issızyollardayapayalnızyürürkendelilergibiağlıyor,bilincimiyitirmişçesinehızlı,dahahızlıyürüyordum.

İçimdenkopupgelerekkollarıma,bacaklarımayayılanbirbitkinlikbedenimisardı,yereyıkıldım.Yüzümüıslakotlaragömerekdakikalarcayattımyerde.Buracıktaöleceğimeilişkinbirkorku...birumutvardıiçimde.Çokgeçmedendizüstüemeklemeyebaşladım.Sonrageneayağakalktım.Anayolaulaşmakiçinşimdieskisindendahaistekliydim.

Yolavarıncabirfundanındibindedinlenmekzorundakaldım.Oradaotururkentekerleksesleriçalındıkulağıma.Uzaktanbirpostaarabasınıngeldiğinigördüm.Yerimdenfırlayıpelimikaldırdım.Arabadurdu.Nereyegittiğinisorunca,arabacıçokuzaklardabiryersöyledi.Mr.Rochester’ınoralardaakrabalarıfalanolmadığındanemindim.Orayakaça

gidebileceğimisordum.Arabacı,“Otuzşilin,”dedi.“Ancakyirmişilinimvar,”dedim.Adam“Eh,idareedelimartık,”dedi.İçerigiripoturmamadaizinverdi;çünküarababomboştu.Girdimiçeri.Kapıkapandı,arabakalktı.

Sevgiliokurum,benimoandaçektiğimacıyıTanrısanaçektirmesin!Oandayüreğimdensökülerekakanoçılgın,kavurucugözyaşlarıseningözlerindenhiçbirzamanakmasın.Oankidualarımkadarumutsuz,azapdoludualarsenindudaklarındanhiçbirzamandökülmesin.Benimgibibütünvarlığınlasevdiğininsanakötülüketmekzorundakalmanınacısını,umarım,senömründeaslatatma!

79.Tevrat’agöre,YuşaPeygamberEriha’daneldeedilenganimetleriTahvahaz inesinebağışlamışkenAhanadındabiribunlarıçalmış,ahalionubundandolayıtaşatutmuştu.(Ç.N.)

80.(Alm.)Kontes.(Y.N.)

81.RomaİmparatoruClaudius’unşehvetdüşkünlüğüyleünlükarısı.(Y.N.)

XXVIII

Aradanikigüngeçti.Biryazakşamındayız.ArabacıbeniWhitcrossdiyebiryerdeindirdi;çünküverdiğimparayakarşılıkbenidahaöteyegötürmesiolanaksızdı,benimdedünyayüzündetekbirşilinimdahayoktu.Şusıradaarababendenbelkibir-birbuçukkilometreöteyegitmiştir,benseyalnızım.Çıkınımıarabadanindirmeyiunutmuşolduğumuşimdianlıyorum.Varımyoğumarabadakaldığınagöreartıkbütünbütünhiçbirşeysiz,elebakardurumdaydım.

Whitcrosskasabafalandeğil,köybilesayılmaz.Dörtyolağzınadikilmiş,karanlıktauzaktandahakolayseçilsindiyeolacak,beyazbadanalanmışbirdikilitaştanibaret.Taşıntepesindendörtkolfırlamış.Bukollarıngösterdiğienyakınyeronbeşkilometreuzaklıkta,enuzağıotuzkilometredenöte.Bukasabaların,köyleriniyibildiğimadlarınagörehangiildeolduğumuanlıyorum.Fundalıklarlagölgelenmiş,dağlarlaçevrilmişbirortakuzeybölgesindeyiz;bunubiliyorum.Arkamda,heryanımdauçsuzbucaksızbozkırlaruzanıyor.Önümdekiderinvadinintaötelerindedalgadalgadağlar.Buralardanüfusyoğunluğuazolsagerek.Yollardahiçkimseyok.Beyaz,geniş,ıpıssızyollarbunlar;doğuya,batıya,kuzeye,güneyedoğruuzananyollar.Hepsidebozkırlarınbağrınaçizilmiş;gür,başıboşfundalar,yollarıntakenarlarınakadargelmiş...

Genedebirgelipgeçenolabilirheran.Benseşusıradakimseningözünegörünmekistemiyorum.Benimbuyolkavşağındaböyleyapayalnızoyalandığımıgörenleramaçsız,yersizyurtsuzolduğumuelbetanlayarakneyaptığımı,kimolduğumumerakedebilirler.Sorusorabilirlerbana.Vereceğimkarşılıklarınaklauzakgelipkuşkuuyandırmasıdadoğal.Şuandabeniinsanlarabağlayanhiçbirbağyok.Beniinsankardeşleriminarasınaçekennebirumut,nebirsesvar.Benigörenhiçkimseiyişeylerdüşünüphayırduasıedemez.HepimizinanasıolanToprakAna’danbaşkakimsemyok.Onungöğsünesığınıphuzurarayacağım.

Dosdoğrufundalıklarınarasınadaldım.Önümdeuzananderinbirhendektengitmeyebaşladım,toprağınkıvrımlarıboyuncadizboyuçalılararasındanyürüyerekilerledim.Gözeçarpmayanyosunlubirgranitkayabularakdibineoturdum.Çevremdehendeğinyüksekkenarları,başımınüzerindekayanınkalkanı,onunüstündedegökyüzüvardı.Buücraköşedebilebirsüreheyecançektim.Buralardabelkiyabanboğalarıgeziniyorduryadabiravcıbenigörür,diyekorkuyordum.Issızfundalıklarınüzerindenbirrüzgâresse,boğasaldırıyor,diyeödümkoparakirkiliyordum.Gecekuşlarınınıslıklarınıinsansesisanıyordum.Geceiyicebastırmayabaşlayıncaortalığaderinbirsessizlikindi,korkularımınyersizolduğunuanlayarakyatıştım.Şimdiyedekpekdüşünmemiştim;çevremigözetleyipdinlemek,duyduğumkorkularbanayetmişti.Şimdikafamdaçalışmayabaşladı.

Neyapacaktım?Nereleregidecektim?Nedayanılmazbirsoru!Hiçbirşeyyapamayacağım,hiçbiryeregidemeyeceğimöyleortadaydıki!İnsanlarınoturduğubiryereulaşabilmemiçinbileşubitkin,titrekbacaklarımlauzunyollaraşmamgerekiyordu.Birçatıaltıbulabilmemancaktanımadığıminsanlarınacımasınabağlıydı.Derdimidinletebilmek,

ihtiyaçlarımdantekiniolsungiderebilmekiçinyalvaracak,dilenecektim;birçokkapıdayüzümekapanacaktı.

Fundalaradokundum.Yazgüneşindenhâlâsıcacık,kupkuruydular.Gökyüzünebaktım:lekesiz.Hendeğintamkenarındaniçeriiyiyüreklibiryıldızgözünüdikmişti.Birazsonraçiydüşmeyebaşladı...Yumuşacık.Birnefesrüzgârbileyoktu.Doğaiyivegenişyürekliymişgibigeldibana;yersizyurtsuz,kimsesizolmamakarşınbeniseviyormuşgibigeldi.İnsanoğlundanancakkuşku,aşağılama,zulümbeklediğimiçin,bendeTabiatAna’yabirçocukgibisokuldum.Hiçolmazsabugeceonunhemyavrusu,hemdekonuğuolurdum;beniparapulistemedenağırlardıelbet.Elimdebirkabukekmeğimkalmıştı.Fundalararasındakarakehribarlardanyapılmaboncuklargibiışıldayanolgunyabanmersinlerigözümeilişti.Biravuçtopladım,ekmeğimekatıkedipyedim.Busadeyiyecekiçimikazıyanaçlığıbütünbütüngidermediysedebirazbastırdı.Yemeğiminsonundaakşamduamıettim,sonrayatağımıseçtim:Fundalıklarpekyüksek,peksıktı.Yatıpuzanıncaayaklarımdallarınarasınagömüldü.Yapraklargecehavasınınsızmasıiçinpekazyerbırakıyordu.Şalımıikiyekatladım,yorgandiyeüzerimeörttüm.Alçak,düzgün,yosunlubirtümsekbanayastıkoldu.Şimdilikrahattım,üşümüyordumda.Güzelbirdinlenmeolabilirdibu.Yazıkkiiçiminacısıuykumudağıtıyordu.Yüreğim,kanayanyaralarından,kopanbağlarındanyanıpyakınmaktaydı.Efendimiçintitriyor,onunbaşınagelebilecekfelaketleriçinağlıyordu;onakarşıderin,sızılıbirsevgi,dinmezbirözlemledopdoluydu.Kanadıkırıkkuşlargibiçaresiz,sevdiğiadamadoğruuçabilmekiçinçırpınıpduruyordu.

Buduygu,düşünceişkencesindenbitkindüşmüş,dizleriminüzerindedoğruldum.Geceiyideniyiyebastırmış,yıldızlarparılparıldı.Durgun,açıkbirgece.Korkununyoldaşlığınayervermeyecekkadardinginbirgece.Tanrı’nınheryerdevarolduğunubiliriz;amaO’nunvarlığınıençok,yapıtlarınıgözlerimizinönündebütüngörkemiylegördüğümüzzamanduyarız.Gecelerinbulutsuzgöklerinde.O’nunyarattığıdünyalarınsessizsedasızdönüpsavrulduklarınıseyrettikçeTanrı’nınsonsuzluğunu,sonsuzkudretini,heryerdevaroluşunuenaçıkbiçimdealgılarız.

Efendimiçinduaetmeküzeredizleriminüzerindedoğrulmuştum.GözyaşlarıylasislenenbakışlarımıgöğeçevirinceSamanyolu’nugördüm.BoşluktakibuyumuşakışıkserpintilerininaslındasavrulupduransayısızevrenlerolduğunudüşününceTanrı’nıngücünü,görkeminitaiçimdehissettim.O’nunkendiyarattığınımutlakakurtaracağınailişkinbirgüvengeldiiçime.O’nuntekbirruhabilezarargetirmeyeceğineinandım.Bukezbirşükranduasıokumayabaşladım.CanverengüçaynızamandaKurtarıcıGüç’tü.Mr.Rochesteriçintehlikeyoktu.MademTanrıyaratmıştıonu,yarattığıgibikoruyacaktıelbet.GeneTabiatAna’nıngöğsünesokuldum,çokgeçmedenuykuyadalarakacımıunuttum.

Ertesisabahaçlıkgelipdikildikarşıma...Soğuk,çıplak.Küçükkuşlaruyanıpyuvalarındanuçtuktançoksonra,gününentatlısaatindearılarfundabalıtoplamayaçıktıktançoksonra,uzunsabahgölgelerininbücürleştiği,güneşinyerigöğüdoldurduğubirsaatteyerimdenkalktım,dörtbiryanımabaktım.

Nedurgun,sıcak,kusursuzbirgün!Uçsuzbozkırlarnasıldaaltınrenklibirçölüandırıyor!Dörtbiryangüneşiçinde.Hepbugüneşinaltında,güneşinışığıylabeslenerekyaşayabilsem!Toprağınüzerindebirkertenkeleninkaydığınıgördüm.Dağmersinleriarasındaçalışıpduranbirarıgördüm.Oandabirkertenkele,birarıolmayıistedimkişubozkırınbağrındakendimeyiyecekveyuvabulabileyim!Buralardadahafazlabarınamazdım.Yosunyastıklıyatağımabaktımbiran.Gelecektenokadarumudumyoktu

ki,“KeşkedüngeceuyurkenTanrımbendencanımıisteseydi!”diyedüşündüm.“Ölümsayesindekaderlesavaşmaktankurtulanşuyorgunkalıpşuracıktasessizceeriyerekdingintopraklarakarışsaydı!”

Gelgörkiiçimdehâlâcanvardı.Bütünistekleri,güçlükleri,sorumluluklarıyla,çaresizbuyüküçekecek,ihtiyaçlarımıgiderecek,güçlüklerekatlanıpsorumluluklarımıyerinegetirecektim.Yoladüzüldüm.

WhitcrossKavşağı’nıgenebulunca,iyicekızgınlaşmışolangüneşearkamıvererekgölgelikbiryolasaptım.Kendimemantıklıbiryönseçecekkadarneiradem,nedeaklımkalmıştı.Uzunzamanyolyürüdüm,sonundayorgunluktanyıkılacakdurumlaragelerekbirtaşınüzerineoturdum.Hemiç,hemdedışgücümütüketenbitkinliğeyenilerekboyuneğmeküzereydimkibirçansesiduydum.Kiliseçanlarıçalıyordu.

Sesingeldiğiyönedöndüm.Değişimvemanzaralarınabirsaatöncedikkatedememişolduğumşiirselgörünümlütepelerinarasındabirköylebirçankulesiseçtim.Sağımadüşenvadiboydanboyaotlaklarla,mısırtarlalarıyla,ağaçlıklarlakaplıydı.Olgunlaşanmısırların,koygunkoruların,açık,güneşlikırlarınçeşitçeşityeşilleriarasındadaışıltılıbirçay,zikzaklarçizerekakmaktaydı.Yolunilerisindetekerlekgıcırtılarıduyupbaşımıçevirdim,ağıryüklübiröküzarabasınınbinzahmetleyokuşyukarıtırmanmaktaolduğunugördüm.Onunazötesindedebirkaçsığırlaçobanlarıvardı.İnsanlarınyaşayıpçalıştığıyerlereyaklaşmıştım.Canımıdişimetakıpyolumagitmeliydim;bendebütüninsanlargibialınteridökerek,zahmetçekerekyaşamayaçalışmalıydım.

Öğledensonrasaatikisularındaköyevardım.Köyünteksokağınınucundaküçükbirdükkân,dükkânınpenceresindedebirkaçsomunekmekvardı.İçimgittibuekmeklere.“Birazekmekyersembelkidirilirim,”diyedüşünüyordum;yoksayolumagitmekteçokzorlukçekecektim.İnsaniçinekarışırkarışmaz,birazgüçbulupcanlanmakisteğimdedepreşmişti.Birköyyolununağzındaaçlıktanbayılıpkalmanınutandırıcıbirşeyolacağınıdüşünüyordum.Şusomunlardanbirinialmakiçindükkânaparayerineverebileceğimhiçbirşeyyokmuydu?Düşündüm:Boynumdaküçük,ipeklibirmendilvardı;eldivenlerimvardı.Beşparasız,aç,perişankişilernasıldavranırlardıacaba?Mendilimleeldivenlerimisunsamdükkândakileralırmıydı?Almazlardıherhalde,amabirdenemektenbaşkayolumyoktuki!

Dükkânagirdim.Birkadınvardıiçeride.Düzgüngiyimli,efendikılıklıbirhanımıngeldiğinigörüncenazikbirtavırlailerledi,nebuyurduğumusordu.İçimibirutançtırbastı.Dilimbirtürlüdönüpdehazırladığımlaflarısöyleyemiyordu.Oyarıeskieldivenleri,buruşukmendiliönermekcesaretinibulamadım.Hemzatenböylebirşeygülünçkaçacakmışgibigeliyorduşimdi.Birazyorulduğumusöyleyerekyalnızcaoturmakiçinizinistedim.Müşteriolmadığımıanlayıncadüşkırıklığınauğrayankadınsoğuksoğukbenibuyuredipyergösterdi.Kendimiorayabırakıverdim.İçimdenfenahaldeağlamakgeliyordu;amaböylebirgösterininnetuhafkaçacağınıbildiğimiçinkendimituttum.Sonrakadına,“Köydeterziyadadikişçikadınvarmı?”diyesordum.

“Var;iki-üçtane.Onlardaköylüyeyetipartıyor.”Düşündüm.Sonkerteyegelmiştimartık.Yokluklayüzyüzeydim.Elimdeneparamne

birolanağımnedeelimdentutacakbirdostvardı.Birşeyleryapmamşarttı,amane?Biryerebaşvurmamgerekiyorduamanereye?“Budolaylardahizmetçiarayanvarmı?”diyesordum.

“Yok,sanmıyorum,”dedi.“Budolaylarınbaşlıcageçimyolunedir?Köylününçoğuneyapar?”

“Kimirençperdir,kimiMr.Oliver’ıniğnefabrikasındayadadökümhanedeçalışır.”“Mr.Oliverkadınişçiçalıştırırmı?”“Yok,erkekişidiro.”“Yakadınlarneişyapar?”“Bilmem.Şunubunuyaparlarişte;karıncakararınca,geçinipgitmekgerek.”Kadın

benimsorularımdansıkılmışgibiydi.Öyleya,onunkafasınışişirmeyenehakkımvardı?Buaradabirkaçköylügeldiiçeri.Oturduğumsandalyeyeihtiyaçbaşgöstermişti.Dışarıçıktım.

Sağımdaki,solumdakibütünevlerebakarakköysokağıboyuncayürüdüm.Bukapılardanherhangibiriniçalmakiçinhiçbirözürdüşünemiyor,yürekdebulamıyordum.Belkibirsaattenfazlaköyüniçinde,çevresindedolandımdurdum.İyiceyorgun,açlıktanperişandurumdabirkıryolunasaptım,birçitindibineoturdum.Birkaçdakikasonrageneayağakalkmış,yürümeyebaşlamıştım.Birçıkaryol,birimdatarıyordum...

Birkıryolununyukarısındacicibirevceğizduruyordu.Önündedebakımlı,pırılpırılbirçiçekbahçesi.Oradadurdum.Bubeyazboyalıkapıyagidipışılışılparlayantokmağıçalmayanehakkımvardı?Buevdeoturanlarbenimleniçinilgilensindi?Genede,yürüdüm,kapıyavurdum.Uysalbakışlı,tertemizgiyimlibirgençkadınkapıyıaçtı.İçimdekiumutsuzluğun,vücudumdakibitkinliğinetkisiylesönükleşiptitreyenbirfısıltıylasordum:“Hizmetçiyeihtiyacınızvarmı?”

Kadın,“Yok,hizmetçikullanmıyoruz,”dedi“Banasöyleyebilirmisiniz,acabaneredeişbulabilirim?”diyesordum.“Buyerin

yabancısıyım,hiçbirbildiğimyok.İşistiyorum...Neolursaolsun.”Benikollamak,banaişbulmakonunboynununborcudeğildi.Hemzatenbenim

varlığımı,sözlerimi,isteğimikuşkuylakarşılayacağıdasugötürmezdi.Nitekimkadınbaşınıikiyanasallayarak,“Kusurabakmayın,hiçbilgimyok,”dedivebeyazkapıyıkapadı.Evet,yavaşça,nazikçekapadıamanedeolsakapadıya!Birandahabeklesebirdilimekmekdilenecektim,sanırım;çünküartıkodurumlaradüşmüştüm.

Evleredoğruyaklaşıyor,dönüpuzaklaşıyor,sonragenegerigeliyordum.Herhangibiryakınlıkbeklemeyehakkımolmadığınıdüşünerekherseferindekaçıyordum.Benböyleyolunuşaşırmış,açbirköpekgibigezinirkensaatlerilerlemişti.Birtarladangeçincekarşımdakiliseninçankulesinigördüm,adımlarımısıklaştırarakorayadoğruilerledim.Mezarlığınyanında,birbahçeortasında,küçük,sağlambirevduruyordu.Burasıbesbellipapazeviydi.Hiçtanıdıklarıolmayan,yabancıbiryeregelenkimselerkimizamaniş,yardımistemekiçinoyerinpapazınabaşvururlar.Kendibaşlarınınçaresinebakmakisteyenkimselere–hiçolmazsaöğütle–yardımetmekpapazlarıngörevidir.Buevebaşvurmayahakkımvarmışgibigeldibana.Yüreğimipekiştirdim,gücümünsonkalıntılarınıdaderleyerekyolumayürüdüm.Papazevinevardım,mutfakkapısınıçaldım.Yaşlıbirkadınaçtı.Burasınınpapazeviolupolmadığımsordum.“Evet,”dedi.

“Papazefendievdemi?”“Hayır.”“Yakındagelirmi?”“Yok,başkayeregitti.”“Uzağamı?”“Pekdeğil.Dört-beşkilometrelikbiryer.Babasıanidenölmüşde,çağırttılar.Marsh

End’deşimdi.İkihaftafalankalır,sanırım.”“Hanımıvarmı?”

“Yok;birbenvarımevde.Bende,kâhyayım.”Ondanyardımistemeyededilimvarmadınedense.Dilenecekdurumadüşmemiştim

daha.Ayaklarımısürüyerekuzaklaştım.Genemendiliçözdümboynumdan.Dükkândakioekmeklergözümdetüttügene.Ah,

birtekkabukolsa!Şuaçlığıntırmalayışınıbastıracakbirlokmacıkolsa!İçgüdümle,geneköyedoğrudöndümyüzümü.Dükkânavardım,içeriyedaldım.Dükkâncıkadındanbaşkalarıdavardı,amadişimitırnağımatakarak,“Şumendilekarşılıkbirekmekverirmisiniz?”diyesordum.

Kadınbenigörünürbirkuşkuylasüzdü,“Yok,öylealışverişyapmakâdetimdeğildir,”dedi.Kendimdengeçmişdurumdayarımekmekistedim.Kadıngeneolmazdedi.“Bumendilineredebulduğunuzubennebileyim!”diyordu.

“Eldivenlerimialırmısınız?”“Yo!İşimeyaramazki!”Sevgiliokurum,buolaylarüzerindedurmakhoşbirşeydeğil.Kimilerigerçi,“Eski

acılarıanmaktatlıdır,”der,amaşuanlattığımşeylerianımsamakhâlâiçimikaldırırbenim.Bedenselyorgunluklakarışanoruhsalçöküntününanısıöyleacıdırkihiçbirzamanisteyerekanamam.Benigeriçevirenlerinhiçbirinikınamıyordum.Bununolağan,kaçınılmazbirdurumolduğunudüşünüyordum.Düpedüzbirdilencibileçoğuzamankuşkuylakarşılanır...Heledüzgüngiyimli,hanımkılıklıbirdilencininkuşkuylakarşılanmasıpekdoğaldır.Evet,gerçibenişdileniyordum,amaoücrayerdeişaramakakılharcımıydı?Banaişbulmakdakiminboynununborcuydu?Beniömürlerindeilkgören,banailişkinbilgileriolmayanyabancılarınhiçdeğil!Mendilimekarşılıkbanaekmekvermeyeyanaşmayankadınagelince,odahaklıydı;çünküönerimikuşkuluyadabualışverişikârsızbulmuşolsagerekti.Artıkbukonuyukısakeseyim;çünküusandım.

Karanlıkbasmadanazöncebirçiftliğinönündengeçiyordum.Açıkkapıdaçiftçioturmuş,peynirekmekyiyordu.Durdum.“Neolur,banabirparçaekmekverirmisiniz?Karnımçokaçda!”dedim.

Adambanaşaşkınlıklabirbaktı.Sonrahiçkarşılıkvermeden,kalınbirdilimekmekkesti,banauzattı.Benidilencideğildekaraköyekmeğineimrenenzüppebirhanımefendisanmışolsagerekti.Köşeyidönerdönmezoturdum,ekmeğiyedim.

Benibirköyevinealacaklarındanumudumolmadığıiçin,birazöncesöylediğimkorudakonakladım.Çoksefilbirgecegeçirdim,hiçrahatedemedim.Yerlernemli,havaserindi.Hemsonra,kaçkereleryakınımdangelipgeçenleroldu,durupdurupyerdeğiştirmekzorundakaldım.Kendimigüvenliktebulmadığımiçinhuzurakavuşamadım.Sabahakarşıyağmurdabaşladı,ogünyalnızbirkezyiyecekyüzügördümidem!Birköyevininavlusundabirkızçocuğusoğukbirtaslapayıdomuzunyemekyalağınadökmeküzereydi.

“Banaverseneonu,”dedim.Kızgözlerinibanadikerek,“Anne!”diyebağırdı.“Buradabirkadınvar,lapayıistiyor.”İçeridenbirses,“Dilenciolsagerek...Veriver,kızım!”diyeyükseldi.“Domuzlapayıpek

sevmiyornasılolsa!”Kızdonupkalıplaşmışolanlapayıavucumaboşalttı,bendebunuyalayıpyuttum.Karanlıkiyicebastırırken,birsaatiaşkınbirzamandırtutmuşolduğumbinekyolunun

ortayerindedurdum.“Gücümbütünbütünkesilmeküzere,”dedimkendikendime.“Yolumapekuzundevamedemeyeceğimisanıyorum.Bugecegeneyollardamıkalacağım,hemdeyağmuraltında?Başımısoğuk,ıslaktaşlaramıdayayacağım?Korkarımbaşkaçıkaryolum

yok...Öyleya,evinekimalırbeni!Ama,çokkorkunçolacak...Açlık,yorgunluk,soğukbiryandan,yağanyağmur,içimdekiıssızlık,umutsuzlukbiryandan.Zaten,büyükbirolasılıkla,sabahasağçıkmamben.Nedenboyuneğemiyorumölümdüşüncesine?Buboşunaömrüsürüklemekiçinnedençırpınıyorum?Çünküsevdiğimadamınyaşadığınainanıyorumdaondan.Sonra,açlıktan,soğuktanölmeköylebirsonkiinsanruhubunakuzukuzurazıolamıyor.UluTanrım!Birazdahaayaktatutbeni!Yolgösterbana!”

Donuk,camlaşmışgözlerimçevreninyağmurlasislenippuslanmışgörüntüsüüzerindegezindi.Köydenadamakıllıuzaklaşmışolduğumugördüm.Evler,hattaköyünçevresindekiekilitarlalargörünmezolmuştu,bendegenebozkırayaklaşmıştım.Şimdiokoyguntepelerlebenimaramda,yalnızca,bozkırkadarbakımsız,çorakbirkaçtarlauzanıyordu.“İnanolsun,birköysokağında,birarabayolundaölmektensebozkırlardaöleyim,benceyeğdir!”diyedüşündüm.“Vücudumtahtabirtabutiçinde,birbakımsızmezardaçürüyeceğine,kargalara,şahinlereyemolsunvarsın!”

Böylece,yokuşyukarı,bayırıtırmandım.Şimdiartıkiş,güvenlikteolmasambile,gözdengizlikalabileceğimbirhendekiçibulmayakalmıştı.Nevarkiburadaheryerdümdüzgörünüyor,yalnızca,yeryerrenklerdeğişiyordu.Bataklıkkısımlarıyosunlu,sazlıyerleriyeşil,diğeryerlerkapkaragörünüyordu.Karanlıkiyicebastırmıştı,amabunlarıgenede,dahaçokbirgölgeışıkoyunuolarakseçebiliyordum.

Gözlerimbozkırınoyabanılgörünümündedolaşırken,bataklıklarıngerisinde,çokuzaktabiryerdebirdenbirışıkyandı.Hemen,“Birdeliışıkbu!”diyedüşündüm,ışığınçokgeçmedensönmesinibekledim.Amaışıkhiçkımıldamadanparlamaktaydı;neyaklaşıyor,neuzaklaşıyordu.İçimden,“Acabayenibaşlayanbirormanyangınımı?”diyordum.“Acabaçevreyeyayılacakmı?”diyebaktım.Hayır.Küçülmediğigibibüyümüyorduda.“Belkibirevışığıdır,”diyetahminyürüttüm.“Öylebileolsa,dünyadayetişememki!Pekuzaklarda!Zaten,onabakarsan,şuracıktabileolsaneişimeyararki?Erişebilsemdenasılolsakapıyıyüzümekapayacaklardır.”

Böylece,durduğumyereçöktüm,yüzümütoprağagömdüm.Kımıldamadandurdumbirsüre.Gecerüzgârıbayırdandoğruesipüzerimdengeçti,inildeyerektauzaklardacanverdi.Yağmursıklaşmış,beniyenibaştansırsıklametmişti.Uyuşupölümüntatlıuyuşukluğunakavuşabilsemaldırmayacaktım.Neyapayımkivücudumdacantaşıdığımsüreceyağmuruniliklerimeişlediğiniduyuyordum.Çokgeçmedenyerimdenkalktım.Işık,hâlâyerliyerinde,yağmurunarasındaparlıyordu.Yenidenyürümekiçinkendimizorladım,bitkingövdemibuışığadoğrusürümeyebaşladım.Tepeninüzerindençaprazlamailerledim,genişbirbataklıktangeçtim.Burasıkışınhiçgeçilmezdiherhalde.Şimdi,yazınensıcakgünlerindebilevıcıkvıcıktı,içiniçindekaynıyordu.İkikezdüştüm,herseferindeayağakalktım,kendimitoplamayaçalıştım.Buışıksonumudumdu:Neyapıpyapıpulaşacaktımona.

Bataklığıgeçincebozkırınüzerindebirbeyazçizgigörüpilerledim.Biryoldubu,dosdoğruışığagidiyordu.Şimdiışığın,birkümeağaçarasındakitepegibibiryerdenvurduğunugörüyordum.Karanlıktaseçebildiğimkadar,buağaçlarçamdı,dahayaklaştıkçayıldızımgörünmezoldu;aramızabirşeygirmişti.Önümdebelirenkaranlıkkümeyiyoklamaküzereelimiuzattım:Alçakbirduvarınserttaşlarınadokundum.Duvarınüzerindedikenlibirçitvardı.Elyordamıylailerledim.Önümdebeyazımtırakbirşeybelirdi:Birçitkapısıydıbu.Dokununcaaçıldı.İkiyanındadabireröbektaflanyükseliyordu.

İçerigiriptaflanlardangeçincebirevkaraltısıortayaçıktı:Kapkara,alçak,enikonuuzunbiryapıydıbu.Yalnız,banayolgöstermişolanışıkgörünürlerdeyoktu.Heryerkaranlık.

Evdekileryatmışlarmıydıacaba?“Öyleolsagerek,”diyedüşündüm,içimibirtasaaldı.Kapıyıarayarakbirköşeyidönerdönmezodostışıkgenegöründü.Yerdenancakyarımmetreyüksekliktekiminicik,kafeslibirpenceredendışarıvuruyordu.Duvarıiyicesarmışolansarmaşıklarınyapraklarıdabupencereyibüsbütünküçültürgibiydi;onuniçin,budaracık,gölgeliyereperdeasmakgereksizgörülmüştü.Eğilipdesarmaşıkdallarınıaraladığımzamaniçerisiniaçıkçagörebildim.Yerlerigıcırgıcırovulmuş,tertemizbirodaydıburası.Cevizbirkonsolunüzerinesırasıradizilmişçinkotabaklarşöminedegürülgürülyananateşinparıltısınıyansıtıyordu.Birduvarsaati,beyazbirçammasa,sandalyelervardı.Banayolgöstermişolanşamdanmasanınüzerindeydi.Bununışığındada,birazkabasabagörünmesinekarşınbütünodagibitertemizolanyaşlıbirkadınyünörmekteydi.

Bütünbunlaraşöylebirbaktım;dikkatedeğerşeylerdeğildi.Şömineetrafında,ateşinyaydığıgülrenklihuzur,sıcaklıkiçindeoturmaktaolankişilerdahaçokilgimiçekti.Bunlarikigenç,zarifhanımdı...Hanımefendiolduklarıherbakımdanbellioluyordu.Birialçakbirsallanırkoltuğa,öbürüdedahabilealçakbiriskemleyeoturmuştu.İkisidetepedentırnağayaskılığınabürünmüşlerdi;giyimlerininkararengideboyunlarıylayüzlerininparlaksarışınlığınıgözalanbirbiçimdeortayavuruyordu.Tazıcinsikocaman,yaşlıbirköpekocüsselibaşınıkızlardanbirinindizineyaslamıştı,öbürkızınkucağıysasiyahbirkediyeşilteolmuştu.Bukibarhanımlarbugösterişsizmutfağahiçyaraşmıyorlardıdoğrusu.Masabaşındaoturanyaşlıkadınınkızlarıolamazlardı;çünkükadınköylüyebenziyordu;kızlarsatepedentırnağaincelik,kibarlık,görgüyansıtıyorlardı.Ömrümdeonlarınkinebenzerbiryüzhiçgörmemiştim.Genede,baktıkça,buyüzlerinherçizgisiniiyicetanıyormuşumgibigeliyordubana.Güzelolduklarınısöyleyemem:Birazaşırısarıbenizliydiler;ciddiydilerde.Ellerindekikitaplaraeğilmişyüzlerisertdenilebilecekkadardüşünceliydi.Aralarındakisehpanınüzerindebirikincişamdan,ikitanedekocamankitapduruyordu.Kızlarsıksıkciltlerebaşvuruyor,besbelliellerindekiküçükkitaplarlakarşılaştırıyorlardı.Çeviriyaparkensözlüğedanışankimselergibi.Bugörüntüpeksessizdi:İçindekiinsanlarbirergölge,odadabirtabloydusanırdınız.Öylesinesessizdikişömineateşininçıtırtısı,saatintıkırtısıduyuluyordu;hattayaşlıkadınınörgüşişlerininşıkırtısıbilekulağımagelirgibiydi.Onuniçin,sonundabutuhafsessizliğibozanbirsesyükselinceaçıkçaduydum.

Kitapokuyanhanımlardanbiri,“Dinlebak,Diana,”diyordu.“Franz’laihtiyarDanielgeceleyinbiraradalar.Franzgördüğükorkulubirdüşüanlatıyor.Dinle!”

Gençkızalçakseslebirşeylerokudu.Bununteksözcüğünüanlayamadım;çünkübilmediğimbirdildeydi.FransızcayadaLatincedeğildi;amaEskiYunancamıyoksaAlmancamıolduğunudakestiremedim.Kızokuyupbitirince,“Güçlübiranlatım,”dedi.“Bayıldım!”

Dinlemekiçinbaşınıkaldırmışolanöbürkızdaokunanparçanınbirsatırını,gözleriateşedikiliolarak,yineledi.Dahasonradanbudiliöğrenipkitabıokudum.Onuniçin,osatırışimdiburayaalacağım.Yalnız,ilkduyduğumzamanbenimiçinhiçbiranlamıolmayan,metalikbirkaçsestenbaşkabirşeydeğildi.

Gençkız,“DatrathervorEiner,anzusehenwiedieSternenNacht!”82diyemırıldandıktansonra,“Güzel,çokgüzel!”dedi.Oçukurabatık,koygungözleriparılparılyanıyordu.“İnsan,karşısında,gölgeleriçinheybetlibirmelekgörmüşgibioluyor.Buteksatıryüzsayfalıksafsatayabedel.IchwagedieGedankeninderSchalemeinesZornesunddieWerkemitdemGewichtemeinesGrimms.83Çokbeğendimdoğrusu.”

Sonraikikızgenesessizliğegömüldüler.Yaşlıkadınbaşınıişindenkaldırarak,

“İnsanlarınböylekonuştuğubirülkevarmıki?”diyesordu.“GününbirindeAlmancaöğretmeniolmakniyetindeyizde.Ozamanşimdikindendaha

çokparakazanabileceğiz.”“Olabilir.Yalnız,bugecelikbırakın.Çalıştığınızyetti.”“Bencedeöyle.Yoruldumartık.Yasen,Mary?”“Ölüyorumyorgunluktan.Nedeolsa,sözlüktenbaşkaöğretmenolmaksızındilçalışmak

çetiniş,doğrusu.”“Hemdenasıl!HelebuAlmancagibişahaneamaçetrefilbirdil!St.Johnnezaman

dönerdersin?”Gençkız,“Handiysegelirsanırım,”dedi.Kuşağındançıkardığıküçük,altınbirsaate

baktı.“Saattamon.Yağmurçoksıklaştı.Hannah,birzahmet,salondakiateşebakıverirmisin?”

Kadınkalkıpbirkapıaçtı.Karanlıkbirkoridorgördüm.İçeridenbiryerdenşömineninkarıştırıldığınıbelirtenbirsesduydum.Sonrakadıngenemutfağadöndü.

“Ahçocuklarım,osalonagirmeyihiçiçimkaldırmıyorartık,”dedi.“Öyleıssızbirgörünümüvarkiköşededuranobomboşkoltukla.”Gözlerininönlüğününucunasildi.Kızlarınyüzündekiciddiliğinyerinibirüzüntüaldı.“ŞuvarkibabanızşimdiCennet’te.Buradadeğildiyeyastutmayalım.Zatenölümüdeöylerahatolduki,dostlarbaşına.”

Kızlardanbiri,“Bizdenhiçsözetmedidiyorsun,öylemi?”diyesordu.“Vaktiolmadıki,kızcağızım!Gözaçıpkapayanadekgidiverdi.Biröncekigünaz

keyifsizdi,amaöyleüstündedurulacakgibideğil.Küçükbeyonasordu,‘Kızlarıçağırtalımmı?’diye,amababanızgüldü,geçti.Ertesigünsabahleyingene,‘Başımdabirağırlıkvar,’dedi.(İkihaftaolmuş;günlernasıldageçiyor!)Yattı,uyudu,birdahadauyanmadı.Küçükbeyyanınavardığındahemenhemensoğumuşbulduonu.Ah,kızlarım,eskilerdenkimsekalmadıartık!Küçükbeylesizlerbaşkasınız,eskilergibideğilsiniz.Annenizdeazçoksizlergibiydi.Okumuş,kitapdelisiydiamanedeolsaeskitopraktıişte.Mary,anneciğintıpkısanabenzerdi.Dianadahaçokbabasınabenzer.”

Benbuikikızkardeşibirbirineokadarbenzetiyordumkiihtiyaremektarınonlarınasılayırtedebildiğineşaşıyordum.İkisideinceyapılı,sarışındılar,ikisinindeyüzlerindenzekâ,seçkinlikakıyordu.Yalnız,birininsaçlarıöbürününkindenbirazdahakoyuydu.Sonra,saçbiçimlerideayrıydı:Marykumralsaçlarınıayırıpdümdüztarayarakörmüştü;Diana’nındahakoyucaolansaçlarıysagürlülelerbiçimindeensesiniörtüyordu.Saatonuvurdu.

Hannah,“Karnınızacıkmıştır,”dedi.“Küçükbeydekimbilirnasılaçgelecek!”Yemekhazırlığınakoyuldu.Hanımlarayağakalktılar.“Salonageçmeküzereler,”diye

düşündüm.Odakikayakadaronlarıseyretmeyedalmıştım.Davranışları,konuşmalarıöylesineilgimiçekmiştikiperişandurumumuunutmuştum.Şimdigeneanımsadım,aradakiçelişkikendidurumumugözümedahaacı,dahaürkünçgösterdi.Şuevdeoturanlarıngüveninikazanmak,çatılarınınaltındabanayervermelerinisağlamaköyleolanaksızgibigeliyordukişimdi!Elyordamıylakapıyıbulupçekinerekçalarkenbudileğiminbirhayalolduğunudüşünüyordum.

KapıyıHannahaçtı.Elindekimumunışığındabenisüzerek,şaşkınlıkla,“Neistiyorsun?”diyesordu.

“Hanımlarınlagörüşebilirmiyim?”“Öncebanasöyle.Neistiyorsun,neredengeliyorsun?”“Buralarınyabancısıyım.”

“Busaatteneişinvarburada?”“Bugecelikbirçatıaltıistiyorum.Ahır,kümes,neresiolursaolsunyatarım.İkilokmada

ekmekistiyorum.”Enkorktuğumifade–güvensizlik–Hannah’nınyüzündebelirmiştibile.Biran

duraladıktansonra,“Ekmekvereyimsana,”dedi.“Ama,neolduğubelirsizbirkişiyiiçerialamayız.Mümkünüyokbunun!”

“Neolur,hanımlarınlagörüşeyim!”“Olmaz.Onlarınelindennegelirki?Böylehavada,busaattedışarıdagezinmendoğru

değil.İnsankötüyeyoruyor.”“Senbenigeriçevirirsennereyegiderim?Neyaparım?”“Artıknereyegideceğini,neyapacağınısenbendeniyibilirsin.Kötübirişekalkışmasan

dahayerindeolur.Alsanabirpeni...Hadibasgit!”“Birpeniylekarnımıdoyuramamki!Artıkyolgidecekgücümdeyok.Kapıyıkapama...

N’olur...Tanrıaşkınakapama!”“Kapamamgerek...Yağmuriçerigiriyor.”“Hanımlarasöyle.Onlarlagörüşeyim.”“Yağmayok!Hırlıbirşeyolsanbuncagürültükoparmazdın.Hadi,basgit!”“Benikovarsanölürüm.”“Hiçsanmam!Geceninbusaatindeelâleminkapısınadayandığınagörekimbilirne

kötüniyetinvar!Seninpeşindengelmeyehazırlananhırsız,uğursuzarkadaşlarınvarsakoşgit,söyleonlara,evdeyalnızdeğilizbiz.Erkeğimizvar.Tüfeklerimiz,köpeklerimizvar.”

Budürüst,inatçıhizmetçikadınkapıyıyüzümekapatarakiçeridensürmeledi.Buartıksondu.İçimesipsivribiracısaplandı.Yüreğimkatıksızbirkederlekabardı,paralandı.Gerçektenbitkindim.Tekbiradımdahaatamayacaktım.Oıslakkapıeşiğineçöktüm...Sonsuzbiracıylakıvranarakhıçkırmayabaşladım.Ah,şuölümdüşüncesi!Böyleürkünçkoşullaraltındagelipçatansonsaat!Şuyapayalnızlık!Sürgüngibiinsankardeşlerimdenuzak...Umudumgibicesaretimdeyitmiştiartık.Ama,yalnızcabiraniçin.İrademigenetoparlamayaçalışarak,“Olupolacağıölüm!”diyedüşündüm.“Tanrı’yainancımvarbenim.Öyleyse,onunbuyruğunusakincebeklemeyeçalışayım.”

Budüşünceyiyalnıziçimdengeçirmeklekalmayıpyükseksesledesöyledim,bütünacılarımıiçimegömereksusturmakvebastırmakiçinsonbirçabagösterdim.

Çokyakınımdabirses,“Ölüminsanlariçin,”diyekarşılıkverdi.“Yalnız,senşimdiburadaaçlıktan,bakımsızlıktanölürsenpekzahmetli,pekgençgitmişolursunkiböylebirölümegerekyok.”

Buhiçbeklenmediksesbanadehşetverdi.Zatenartıkhiçbirşeydenumut,yürekbulabilecekhaldedeğildim.Korkuyla,“Kimo!Kimvarorada?”diyesordum.

Yanıbaşımdabirkaraltıvardı;amageceninzifirîkaranlığı,kendibulutlanmışgözlerimbununnekaraltısıolduğunuayırtetmemiengelliyordu.Bukaraltıkapıyataktakvurmayabaşladı.

İçerdenHannah,“Senmisin,Mr.St.John?”diyeseslendi.“Evet,evet...Çabukaçkapıyı!”“Ah,Küçükbeyciğim,kimbilirnasılıslanıpüşümüşsündür,yağmurlarda,fırtınalarda!

Kardeşlerinsenipekmerakettiler.Galibaortadauğursuztakımındankimselerdedolaşıyor.Deminkapıdabirdilencikadınvardı...Aa!Gitmemişdaha!Yatıvermişburaya.Kalk!Utanbe!Defol,dediksana!”

“Şşş,Hannah!Benimbuhanımlakonuşacakbirçiftsözümvar.Senonukapıdançevirmekleüstünedüşengöreviyapmışsın.Bırakşimdidebenkendigörevimiyaparakonuiçerialayım.Buracıktaydım,ikinizindekonuştuklarınızıduydum.Tuhafbirolaybu.Hiçolmazsabirincelemeliyim.Hanımefendi,lütfenkalkın,önümsıraiçerigirin.”

Onundediğinizorluklayaptım.Birazsonrapırılpırıl,tertemizmutfağıniçinde,ocağıntaönündeydim.Titriyor,fenalıklargeçiriyordum.Giyimkuşamımındasondereceberbat,dağınıkolduğununbilincindeydim.İkikızkardeş,erkekkardeşleriSt.John,yaşlıHannah,hepsigözlerinibenimüzerimedikmişlerdi.

Birinin,“St.John,kimdirbu?”diyesorduğunuduydum.“Nebileyim!Kapınınönündebuldum.”Hannah,“Benzikülgibi,”dedi.“Ölügibi,demekdahayerindeolur.Düşecekzavallı.Oturtunbiryere.”Gerçektendebaşımfırılfırıldönüyordu.Yıkılmaküzereydimkibirkoltukçekerekbeni

düşmektenkurtardılar.Kendimdengeçmişdeğildimamakonuşacakhalimyoktu.“Belkibirazsuversekaçılır.Hannah,gitgetirbirbardaksu.Birderi,birkemikkalmış

zavallı.Necılız,nekansız!”“İskeletiçıkmış.”“Acabahastamı,yoksaaçlıktanmıböyle?”“Benceaçlıktan.Sütmübu,Hannah?Verbana.Birparçadaekmekgetir.”Diana(onuyüzümedoğrusarkanlülelülesaçlarındantanıyordum),birlokmaekmek

koparıpsütebandı,ağzımaverdi.Yüzüyüzümeyakındı.İfadesindeacımavesevecenlikbuldum,sıklaşmışsoluğundaanlayışokudum.Sesinden,osadesözlerindendeaynışifalıduygutaşıyordu:

“Yemeyeçalış.”Marydetatlısesle,“Evet,gayretet,”dedi,başımdakisırsıklamşapkayıkendielleriyle

çıkarıpkafamıkaldırdı.Verileniöncebiraztattım,sonraiştahlayudumlamayabaşladım.Mr.St.John,“Birdenpekfazlayemesiniönleyin,”dedi.“Yeterbukadarı.”Uzanıp

ekmeklesütüçekti.“Neolur,St.John,birazdaha.Bakgözlerinasılyalvarıyor!”“Şimdilikyeter,canım.Konuşturmayaçalışonu.Adınısor.”Kendimdekonuşabilecekgüçbularak,“AdımJaneElliott,”dedim.Kimliğiminortaya

çıkmasındanödümkoptuğuiçintakmaadkullanmayaöncedenkararlıydım.“Neredeoturuyorsun?Kimlerdensin?”Bunakarşılıkvermedim.“Görüşmekistediğin

birisivarmıçağırtalım?”Başımıikiyanasalladım.“Buralardanearadığınısöyleyebilirmisin?”

Tuhaftır,şimdibuevineşiğiniaşıpsahipleriyleyüzyüzegelmiştimya,kendimikimsesiz,yersizyurtsuz,sürgüngibibulmuyordumartık.Cesaretimyerinegelivermişti.Boynubüküklüğübiryanabırakarakherzamankihalimialmaya,geneeskikişiliğimikazanıpkenditanıdığımJaneEyreolmayabaşlamıştım.

Yalnız,Mr.St.John’unbendenistediğihesabıveremeyecekkadarbitkindim.Birandurakladıktansonra,“Beyefendi,bugecesizeayrıntılıaçıklamayapamam,”dedim.

“Peki,amabudurumdabizdennegibibiryardımbekliyorsun?”“Hiç,”dedim.Gücümsorularaancakkısacıkkarşılıklarvermeyeyetiyordu.Dianasözekarışarak,“Yanibizdenistediğinyardımbukadarmı?”diyesordu.“Senibu

yağmuraltında,ıssızbozkırlarasalıverelim;öylemiistiyorsun?”

Onabaktım.Hemiyilik,hemdeiradegücüyledolu,sondereceilginçbiryüzüvardı.Birdencesaretgeldiiçime.Onuniyilikle,acımayladolubakışınabirgülümseyişlekarşılıkvererek,“Kendimisizeemanetedeceğim,”dedim.“Sahipsizbiraçköpekbileolsaydımbenibugecekırlaraatmazdınız.Onuniçin,korkumyok.İçinizdennasılgeliyorsaöyledavranın.Yalnız,yalvarırım,çokkonuşturmayınbeni.Soluğumkesiliyor,konuşurkenyüreğimsıkışıyor.”

Kardeşlerinüçüdebenisüzdüler,üçüdesesleriniçıkarmadılar.SonundaMr.St.John,“Hannah,bırakbuhanımşimdilikburadaotursun,sorufalandasorma,”dedi.“Ondakikasonrasütleekmeğingerikalanınıyedir.Mary,Diana,gelinbizdesalonagidipbirazgörüşelim.”

Üçkardeşdışarıçıktılar.Çokgeçmedenkızlardanbirigeridöndü;hangisiolduğunuseçemedim.Odostevdeotururkenüzerimetatlıbiruykuçöküyordu.KızalçaksesleHannah’yatalimatverdi.Birazsonraemektarınyardımıylabirmerdiventırmandım.Sırsıklamgiysilerimüzerimdençıkarıldı,çokgeçmedenkendimisıcacık,yumuşakbiryataktabuldum.Tanrı’yaşükürlerettim;sözleanlatılamayacakyorgunluğumunarasındaiçimisevinçlibirminnetduygusubürüdü,uykuyadaldım.

82.(Alm.)Sonraortayaçıktı,yıldız lıbirgecegibi.(Ç.N.)

83.(Alm.)“Düşüncelerimiöfkeminkefesinde,hareketlerimidegazabımınağırlığıylatartıyorum.”FriedrichvonSchiller’inHaydutlar(1781)adlıkitabındanalıntı.(Y.N.)

XXIX

Ondansonrakibirkaçgünün,geceninanısıkafamdapeksilik.Birtakımduygularımıanımsıyorum;amanedüşünüyor,nedeherhangibirharekettebulunuyordum.Küçükbirodaiçinde,darbirkaryoladaolduğumubiliyordum.Gövdemyatağakaynamıştısanki;taşgibikımıldamadanyatıpduruyordum.Benibuyataktankalkmayazorlamaköldürmeklebirolurdu.Zamanıngeçişiyle,günlerinbaşlayıpbitişiyleilgilenmiyordum.Odamagiripçıkanlarıalgılıyordum,amakimolduklarınıtanımıyordum.Yakınımdaysalar,konuştuklarınıdaanlıyordum;yalnız,sorulanlarakarşılıkveremiyordum.Dudaklarımıkıpırdatmakdakollarımı,bacaklarımıkımıldatmakkadarolanaksızgeliyordu.

Odamaençokgelen,hizmetçikadınHannahidi.Onungelişibenitedirginediyordu.Benimoradaoluşumdanhoşnutolmadığını,bendenkuşkulandığınısezergibiydim.MaryileDianadagündebir-ikikezodamageliyorlar,başucumdafısıldaşıyorlardı.

“İyikialmışızonuiçeri.”“Evet,bütüngecedışarıdakalsaydısabahaonukapımızınönündeölübulurduk.Başına

nelergeldiacaba?”“Olağanüstübirşeylerolsagerek,zavallı,evsizbarksız,kimsesizçocuk!”“Konuşmasınabakılırsacahilbirkızdeğil.Hemsözleri,hemdekonuşmasıpekkibardı.

Sırtındançıkangiysilerde,çamurlu,ıslakolmasınakarşın,azgiyilmiş,iyişeyler.”“Tuhafbiryüzüvar.Şuerimiş,kemikkalmışhaliylebilehoşumagidiyor.Sağlığı,

canlılığıyerinegeldiğizamanpekşirin,hoşolurbesbelli.”İkikızkardeşinkonuşmalarında,banagösterdiklerikonukseverliktenpişman

olduklarınıgösterenbirteksözyadabanakarşıbirkuşku,güvensizlikifadesiduymadım.Buiçimirahatlatıyordu.

Mr.St.Johnodamaancakbirkezgeldi.Banabaktı,bubitkinliğiminuzunsürenbüyükbiryorgunluğakarşıbirtepkiolduğunu,doktorçağırmayagerekolmadığını,kendihalinebırakılırsadoğanıngereklişifayısağlayacağınısöyledi.Benimbütünsinirlerimin,bünyeminbirşeydenötürümüthişbirgerginlikgeçirmişolduğunutahminediyor,birsüreiçinbedenselveduygusalyöndenuyuşukkalmamgerektiğiniilerisürüyordu.Hastalıkgörmüyordubende.Birkezayağakalktımmısağlığımınçarçabukyerinegeleceğikanısındaydı.Bunlarıyavaş,sakinbirsesle,kısacaanlattı.Birduralamadansonradaduygularını,düşüncelerinipekaçmayaalışıkolmadığınıbelliedenbirifadeyle,“Değişik,sıkrastlanmayanbiryüz,”dedi.“Kabalıkla,bayağılıklahiçbirilişiğiyok.”

Diana,“Tamtersi,”dedi.“St.John,neyalansöyleyeyim,buzavallıküçüğekanımkaynadıbenim.Keşkeonusürekliolarakkanadımızınaltınaalabilsek.”

St.John,“Bupekolasıdeğil,”dedi.“Bakgöreceksin,bukızanababasıylakavgaedipbiröfkeânındaevdenkaçanbirküçükhanımfalandır.Bizbelkionuailesinegerivermeyibaşarırız,küçükhanıminatetmezse.Yalnız,yüzçizgilerindegüçlübirkişilikokunuyor;onuniçin,peksözdinleyeceğinideummuyorum.”Gençadamdurduğuyerdenuzunuzunbenisüzdü.“İnce,tatlıamazerrecegüzeldeğil!”diyehükümverdi.

“Ama,St.John,öylebitkinki!”“Neolursaolsun,güzeldeğil.Güzellikiçinzorunluolanuyumyokyüzünün

çizgilerinde.”Üçüncügüniyileşmeyebaşladım.Dördüncügünartıkkonuşabiliyor,yataktadoğrulup

dönebiliyordum.Hannahbana,galibaöğlesırasında,birazlapaylakızarmışkuruekmekgetirmişti.Şimdiyekadarzorluklayuttuğumherlokmabanazehirgibigelirkenbukezyediğiminlezzetinialdım.Şimdikendimidahacanlı,dinçbuluyordum.Çokgeçmeden,hareketsizliğinverdiğibirhareketisteğibenidürttü.Canımkalkmakistedi,amasırtımanegiyecektim?Yerlerdeyatıpbataklıklardasürünürkensırtımdaolangiyeceklerimdenbaşkabirşeyimyoktu.Banaiyiliketmişolanevsahiplerininkarşısınabukılıktaçıkmayautanırdımdoğrusu.Kaygımyersizmişmeğer:Yatağımınyanındakibirkoltuğunüzerindebütüngiyeceklerim,tertemiz,kupkuruduruyordu.Siyahipeklielbisemaskıdaasılıydı.Temizlenipütülenmişti;hattapabuçlarım,çoraplarımbiletemizlenmişti.Odadaleğen,ibrik,tarakvefırçadavardı.Birkaçdakikadabirdinlenerek,sonundayıkanıpgiyinmeyibaşardım.Elbiselerimüstümdensarkıyordu;çünküiğneipliğedönmüştüm.Omzumabirşalsarıncabukusurlardagizlendi.Oldumolasıpasaklılıktan,pisliktennefretetmiş,bunlarıninsanıalçalttığınainanmışımdır.Şimdiartıkgeneeskitemiz,mumgibidüzgünkılığımabürünmüşolarak,taşmerdivenintırabzanınatutunatutunaaşağıindim.Basıktavanlı,darbirkoridordangeçereksonundamutfağıbuldum.

Burasımisgibiyenipişmişekmekkokusuyla,gürateşintatlısıcağıyladopdoluydu.Hannahfırındabirşeylerpişirmekteydi.Cahilkişilerinruhugübrelenmemiş,sürülmemiştopraklargibikatıdır.Önyargılarburuhlara,kayadiplerindebitenotlargibisımsıkıyapışır,inatlabüyürler.Bunlarısöküpatmak,kökünükurutmakzormuzordur;bunubiliyordum.Hannahbaşlangıçtabanakarşıpeksoğuk,gergindavranmıştı.Yalnız,sonzamanlardabirazyumuşamayabaşlargibiydi.Heleşimdibenimgiyimli,derlitopluolarakiçerigirdiğimigörünce,açıkçagülümsedi:

“Ne!Kalktındemek!Dahaiyisin,anlaşılan.İstersenşuşömineninyanındakiyereotur.”Sallanankoltuğugösteriyordu.Oturdum.Hannahmutfaktaçalışarakdönüpdolandıkça

yangözlebanadabakıyordu.Birara,fırındanbirkaçekmekçıkardıktansonrabanadönerekdobradobrasordu:“Burayagelmedenöncededilendiğinoldumu?”

Birantepemattıamaöfkelenmeyehakkımolmadığını,onunkarşısınagerçektenbirdilenciolarakçıktığımıaklımagetirereksakin,genedekesinbirdille,“Yanlışınvar,”dedim.“Senbenidilencisandınamadeğilim.Seninlehanımlarınkadardürüstbirinsanım.”

BirsessizliktensonraHannah,“Neyse,buişebenimaklımermedi,”dedi.“Evinbarkın,paranpulunyokamaöyledeğilmi?”

“Evsizbarksız,parasızpulsuzolmak,insanıilledesenindüşündüğüngibiyapmaz.”Genebirduralamaoldu.SonraHannah,“Okumuşmusunsen?”diyesordu.“Evet;hemdeiyice.”“Ama,yatılıokulagitmişliğinyoktursanırım?”“Sekizyılyatılıokuldaokudumben.”Kadıngözleriniiriiriaçtı:“Öyleysenedençalışıpkazanmıyorsunekmekparanı?”“Çalışıyordum.Bundansonradaçalışıpekmeğimiçıkaracağımelbet...Şu

frenküzümlerinineyapacaksın?”“Meyveliturtapişireceğim.”“Verdebenayıklayayım.”

“Yok,sanaişgördürmemben.”“Ama,benbirşeyleryapmakistiyorum.Versenonlarıbana.”Hannahrazıoluptasıbanaverdi;üstümübaşımıberbatetmeyeyimdiye,kucağıma,

sermeküzeretemizbirhavlubileuzattı.Sonra,“Evişiyapmadığınellerindenbelli,”diyefikiryürüttü.“Yoksaterzilikmiyapıyordun?”

“Yok,terzideğildim.Yalnız,senbanaaldırma.Kafanıbenimiçinyormadaburasınınneresiolduğunusöyle.”

“KimiBataklıkBitimider,kimiKırEvi.”“BuradaoturanbeyinadıdaSt.John;öylemi?”“Yok,oburadaoturmaz,şimdilikgeldi.OnuneviMorton’da.”“Birkaçkilometreötedekiköymü?”“Evet.”“Neişyapar?”“Papazdır.”Oköydepapazıaradığımzamankâhyakadınınsöyledikleriaklımageldi.“Burasıonun

babasınınevioluyoröyleyse?”diyesordum.“Doğru.İhtiyarMr.Rivers’ineviydiburası.Onunbabası,dedesi,dedesinindedeside

buradaoturmuşlardı.”“DemekbubeyintamadıSt.JohnRivers,öylemi?”“EvetSt.Johnözadıdır.”“KardeşlerininadlarıdaDiana’ylaMaryRivers,öylemi?”“Öyle.”“Babalarıöldüdemek?”“Üçhaftaoluyor...İnmegelipöldü.”“Anneleriyokmu?”“Hanımcığımöleliyıllarvar.”“Sençoktandırbuaileninyanındamısın?”“Otuzyıldıryanlarındayım.Çocuklarınüçünüdebenbüyüttüm.”“Demekkidürüst,sadıkbiryardımcısın.Senbanadilencidemeksaygısızlığınıgösterdin

amabensanahakkınıvereceğim.”Kadıngeneşaşkınlıklayüzümebaktı,“Seninheptengünahınıalmışım,besbelli,”dedi.

“Ama,ortalardaöyleçokhırsızuğursuzvarki!Kusurabakmaartık.”Benenikonusertlikle,“Benikapıdışarıettinsen!”dedim.“Ogecekigibibirgecede

kapıyaköpekgelseatılmazdı!”“Doğru,belkikatıyüreklilikettimbirazamaneyapsaydım?Benkendimdençok

çocuklarıdüşünüyorum.Bendenbaşkakoruyacakkimseleriyokki!Buyüzdençoğukezsertdavranıyorum.”Benbirsürekaşlarımıçataraksessizdurdum.Hannahgene,“Senbenimkusurumabakma,”dedi.

“Nasılbakmam!Baksöyleyeyim:Asılgücümegidenbenikapıdançeviripdilenciyerinekoymandançok,deminsöylediğinşeyler...Hanievim,paramyok,diyebenihorgörmen.Dünyatarihinineniyiinsanlarındanbirçoğubenimgibiparasız,evsizyaşamışlardır.SendinibütünbirHıristiyan’sanyoksulluğusuçsaymamangerekir.”

“Pekdoğru.Küçükbeydebanaöyleder.İyietmedimsanayüzçevirmekle.Amaşimdisenibüsbütünbaşkagörüyorum,doğrusu.Temizpak,hanımhanımcıkbirkızcağızabenzersin.”

“Öyleyse,tamam.Senibağışlıyorum.Verelini.”Hannahokatı,unlueliniuzattı;yüzünüdeminkindendahacandanbirgülüşaydınlattı.

Ondansonradostolduk.Kadınınkonuşmayısevdiğibelliydi.Benmeyveleriayıklar,odahamurkararkenölmüşefendisiylehanımı,“çocuklar”üstünerastgelebilgivermeyebaşladı.Anlattığınagöre,ihtiyarMr.Riverssade,kendihalindebiradamolmaklabirliktesondereceeskibirsoydangelme,tambirbeyefendiymiş.KırEvikuruldukurulalıoradahepRivers’laroturmuşlar.Ufak,gösterişsizbiryerebenziyormuş,amaikiyüzyaşındavarmış.BelkiMortonVadisi’ndekiOliver’larınşatafatlıkonağınınyanındasönükkalırmış,amaBillOliver’ınbabasınıngezginsatıcılıkyaptığıgünleriHannahbiliyormuş,Rivers’lariseoldumolasıeşraftansayılırlarmış...ÖlenMr.Rivers,bütünkibarlığınakarşın,herkesgibibirbeyefendiymiş.Avavlasın,çiftçubukçekipçevirsin...Bunlarıbilirmiş.Öyleolağanüstübiryanıyokmuş.Gelgelelim,hanımıbambaşkaymış.Okumaksevdalısıymışda,başınıkitaptankaldırmazgibibirşeymiş.Çocuklardaonaçekmişler.Budolaylardaeşleribenzerleriyokmuş.Üçüde,dahakonuşmayabaşladıklarıyaştanokumayameraksarmışlar.Küçüklüklerindenberikimselerebenzemeyen,bambaşkayaratılıştakişilermiş.Küçükbeybüyüyünceyüksekokulagidippapazolmayakararvermiş.Kızlardayatılıokulubitirirbitirmezmürebbiyeolmayıeskidenberikurarlarmış;çünkübabalarıçokgüvendiğibirdostuniflasetmesiyüzündenyoksuldüşmüşolduğuiçin,onlaramirasbırakacakdurumdadeğilmiş;gençlerkendibaşlarınınçaresinebakmakzorundaymışlar...Böylece,üçüdeçoktandıryuvadanuzaklardaçalışmaktaymışlar.Şimdibabalarınınölümüüzerinebirkaçhaftakalmakiçinburadatoplanmışlar.Oysa,burasını,Mortonköyünü,odolaylardakibozkırlarlatepeleriöyleseverlermişki!Londra’da,dahabirçokdebdebelişehirlerdebulunmuşlar,amadoğduklarıyeriheryerdençokseverlermiş.Sonra,birbirleriyledeöylegüzelgeçinirlermişki!Hiçanlaşmazlık,hırgürçıkmazmışaralarında.Hannahbirbirinebundandahabağlıbirailehiçgörmemiş...Elimdekiişibitirmiştim.Kardeşlerinşimdineredeolduklarınısordum.

“Morton’akadaryürüyüşeçıktılar.Yarımsaatekalmaz,çayiçmeyegelirler.”GerçektendeüçkardeşHannah’nındediğisaattedöndüler,mutfakkapısındaniçeri

girdiler.Mr.St.Johnbenigörünceyalnızcaeğilerekselamladı,koridorageçti.Kızlarsadurdular.Marysakin,sevecenbirifadeyle,benimaşağıyainebilecekkadariyileştiğimiçinduyduğusevincibelirtti.Dianadaelimituttu,başınısallayarak,“Benimiznimolmadaninmeyecektinaşağı!”diyebenipayladı.“Hâlârenginsoluk.Pekdezayıfsın.Vahzavallıçocuk!”

Diana’nınöylebirsesivardıkikumruötüşügibikulağımıokşuyordu.Bakışlarındakianlamiçimiaçıyordu.Yüzününherifadesinebayılıyordum.Mary’ninyüzüdeDiana’nınkikadarzeki,biçimli,sevimliydi,amaifadesidahakapanık,davranışları,sevecenvekibarolmaklabirliktedahauzaktı.Diana’nındahakesinbirtutumuvardı.Etkileyicibiriradesahibiolduğubelliydi.Böylegüçlübiriradeye,onurumuveözsaygımıyitirmemekşartıylaboyuneğmekdeoldumolasıbanazevkverirdi.

Diana,“Zatenburadaneişinvarsenin?”diyebenigenepayladı.“Seninyerinburadadeğil.Maryilebenbazenmutfaktaotururuz;çünkükendievimizdeserbest,hattasereserpeyaşamakhoşumuzagider.Ama,senkonukolduğunagöre,salonayaraşırsın.”

“Yok,iyiyimburada.”“Hiçdedeğil.Hannahdurmadanayaklarınadolaşıpseninheryanınıunabuluyor!”Mary,“Zatençokdasıcakburası;sanabelkidokunur,”diyearayakarıştı.

Diana,“Elbet!”dedi.“Hadigel,ablasözüdinle.”Elimdentutupkaldırarakbeniiçeridekisalonagötürdü.Kanepeyeoturtarak,“Buradaoturacaksın,”dedi.“Bizdeüstümüzübaşımızıçıkardıktansonraçayhazırlayacağız.Bu,bizimkendiyuvamızdakendikendimizetanıdığımızayrıcalıklardanbiridir:Aklımızaesincemutfağagiripyemekhazırlamak.”

Kapıyıkapayarakdışarıçıktılar,böylecebeni,karşıdabirşeylerokumaktaolanMr.St.John’labaşbaşabıraktılar.Bendeöncesalonu,sonradaevsahibimigözdengeçirmeyekoyuldum.Salonküçükveçokgösterişsizdöşeliolmaklabirliktetertemiz,derlitopluolduğuiçin,rahatveşirindi.Eskitarzsandalyelerçokparlaktı,cevizmasaaynagibiışıldıyordu.Boyalıduvarlardaçokeski,garipgiyimli,kadın,erkekportreleriasılıydı.Bircamlıdolabıniçindeantikabirporselentakımlakimikitaplarduruyordu.Oradafazladanhiçbirsüseşyası,hiçbirmoderneşyayokgibiydi.Yeniolarakyalnızcabüfeninüzerindekibirkaçdikişkutusuyla,gülağacındanküçükbiryazımasasıgözeçarpıyordu.Halılara,perdelerekadar,herşeyinhemeski,hemdeçokbakımlıolduğugörülebiliyordu.

Duvardakiportrelerdenbiriymişçesinekımıldamadan,gözleriniokuduğusayfayadikmiş,dudaklarınısımsıkıkapamışoturanMr.St.John’uincelemekiştenbiledeğildi.Karşımdakiinsanyerineheykelolsaancakbukadarkolayolabilirdibuiş.Gençti,yirmidokuz-otuzyaşlarında.Uzunboylu,ince,kıvrakyapılıydı,insanınbakışlarınıüzerineçekipmıhlayanbiryüzüvardı.Çizgileripektemiz,duru;bireskiGrekyüzünüandırıyordu:Çekmebirburun,eskiAtinalılarınheykellerindekigibibirağızlaçene.Birİngilizyüzününeskiölçülerebudereceyaklaştığıpekazgörülür.Tevekkelideğilgençadambenimyüzçizgilerimindüzensizliğininhemenüzerindedurmuştu!Kendiçizgileriöylesineuyumluyduki!Gözleridekumralkirpikli,iri,maviydi.Fildişirenksizliğindekigenişalnınırastgeledökülmüşbirkaçsarışınbuklekısmenörtergibiydi.

Pektatlıbirtanım,değilmi,değerliokuyucum!Yalnız,böylecetanımladığımerkeğinhiçdetatlı,yumuşak,canayakınbirhavasıyoktu.Böylekımıldamadanotururkenbile,burundeliklerinin,ağzının,kaşlarınınduruşundanonunhuzursuz,katıyadaateşlibiryanıolduğuseziliyordu.Kızkardeşlerigerigelenekadarbanatekbirsözsöylemediğigibibendenyanadabirkezbilebakmadı.

Diana,çaymasasınıhazırlamakiçingiripçıktığısıradabana,fırınınüzerindepişirilmişküçükbirçörekgetiripverdi,“Yebunu,”dedi.“Karnınacıkmıştır.Hannahdiyorkisabahkilapadanberibirşeyyememişsin.”

Çöreğigeriçevirmedim;çünkügerçektendeiştahımiyiceaçılmıştı.BirsüresonraSt.Johndakitabıkapatıpmasabaşınageldi,yerineotururkenoresimgibimavigözlerinibenimüzerimedikti.Benişimdihiççekinipsakınmadan,öyleincedeninceye,öyledoğrudanveaçıktanaçığasüzüyordukidemindenberibakmayışınınsıkılganlıktan,resmiliktendeğilde,kasıtlıolduğuanlaşılıyordu.

“Karnınızpekacıkmış,”dedi.“Öyle,efendim.”Kısakonuşanakısa,açıkkonuşanaaçıkolarakkarşılıkvermek,oldumolası,içgüdümle

edindiğimbirhuydur.“İyikibellibelirsizbirateşinizvardıdaüçgündürpekbirşeyyemediniz.Önceleriçok

yemeniztehlikeliolurdu.Şimdiyiyebilirsiniz,amageneaşırıolmamakkoşuluyla.”“Umarımsizinmasanızauzunzamanağırlıkolmam,beyefendi,”diyepekçiğkaçan,pek

yakışıksızbirkarşılıkverdim.Gençadamistifinibozmadan,“Yok,olmayacaksınızzaten,”dedi.“Bizeevinizinadresini

bildirdiğinizdehemenbirmektupyazarız;gelipsizialırlar.”“İştebuolmayacakşey.Sizeilkbaştan,açıkçasöyleyeyim:Neevimvarbenim,nede

herhangibirkimsem.”Üçüdebanabaktılar...İnanmazlıkladeğil;bakışlarındakuşkudançokmerakvarmışgibi

geldibana.Dahaçokkızlarınbakışları.St.John’ungözleriysepekduruolmaklabirliktesonderecegizemliydi,okunmasıgüçtü.Buadamgözlerinikendiruhununaynasıolarakdeğildebaşkalarınınruhunuokuyacakbirtüraraçolarakkullanıyordusanki.Öylebirkeskinlikveçekimserlikbileşimikikarşısındakinerahatlıkdeğildebirsıkılganlıkveriyordu.

“Yanidünyadahiçkimsesizolduğunuzumusöylemekistiyorsunuz?”diyesordu.“Öyle.Nebeniherhangibirinebağlayanbirbağvar,nedekocaİngiltere’debaşımı

sokabileceğimbiryer.”“Sizinyaşınızdabirisiiçinpekgaripbirdurum.”Gençadamınbakışlarımasaüzerinde

kavuşturulmuşduranellerimeçevrildi.Ellerimenedenbaktığınımeraketmiştimki,sorduğubirsorumerakımıgiderdi:“Hiçevlenmedinizmi?Yoksadulmusunuz?”

Dianagüldü:“KuzumSt.John!Buçocukonyedi-onsekizyaşındayavar,yayok!”“Ondokuzumagireceğimyakında.Hayır,hiçevlenmedim,”dedim.Yüzümeateşbasmıştı;çünküevlenmelafıaklımaacı,içburkucudüşünceler

getiriyordu.Benimheyecanlanıpsıkılmamhiçbiriningözündenkaçmamıştı.DianaileMarygözlerinialevalevyananyüzümdençekipbaşkayanabakarakbenirahatlatmayaçalıştılar.Yalnız,erkekkardeşlerininosert,soğukbakışıhâlâüzerimdeydi;öyleki,ensonundagözlerimdeyaşiçindekaldı.

St.Johnbukez,“Burayagelmedenönceneredekalıyordunuz?”diyesordu.Maryalçaksesle,“Çokmeraklısın,St.John,”dedi.Gençadammasanınüzerindenbanadoğrueğilipkeskin,sertbakışlarınıgeneyüzüme

dikerek,osorusunubirdahasordu.Bendebuna,“Bundanöncekaldığımyerin,birliktebulunduğumkişilerinadlarıancakbeniilgilendirir,”diyekısacabirkarşılıkverdim.

Diana,“Bence,böyledüşünmeklede,St.John’unolsun,başkalarınınolsun,sorularınıkarşılıksızbırakmaktadayerdengöğekadarhaklısın,”diye,düşüncesinibelirtti.

Erkekkardeşi,“Evetama,”dedi,“yaşamınızlailgilibilgimolmazsasizeyardımımdokunamazki.Yardımadaihtiyacınızvar,öyledeğilmi?”

“Var,hemdenasıl!Yalnız,gerçekbiriyiliksever,banayapabileceğimbirişbulurelbet...Bende,çalışarak,hiçolmazsabirlokma,birhırka,geçimimisağlarım.”

“Gerçektenbiriyiliksevermiyim,değilmiyim,bilmem,amaisteklerinizbukadardürüstoldukçasizeelimdengelenyardımıyapmayahazırım.Yalnız,şimdiyekadarneişyaptınız,elinizdennelergelir,anlatınbakayımbana.”

Buaradabenbirbardakçayımıiçipbitirmiş,iyideniyiyedecanlanmıştım,gevşeyensinirlerimedebircanlılıkgelmişgibiydi.Böylece,karşımdakibukesingörüşlügençyargıcımınsorduklarınasoğukkanlılıklakarşılıkverebilirdim.Onadoğrudöndüm,onunbanabaktığıgibibendeonaaçıkça,çekinmedenbakarak,

“Mr.Rivers,”dedim,“sizde,kardeşlerinizdebanabüyükbiriyiliktebulundunuz.Birinsanınbaşkabirinsanayapabileceğienbüyükiyiliğiyaparak,büyükkonukseverliğinizleölümdenkurtardınızbeni.Bunakarşılıkbendensonsuzbirminnet,birdereceyekadardabilgivermemibeklemekhakkınızdır.Çatınızınaltınaaldığınızbuyersizyurtsuzyabancıkonusunda,kendimiyadabaşkalarınıherhangitehlikeyeatmadansöyleyebileceğimnevarsahepsinianlatacağım.

“Efendim,benöksüzüm.Babampapazmış.Oda,annemdebendahaküçükkenölmüşler.Benbirakrabamınyanındasığıntıolarakbüyüdüm,sonradabirhayıryuvasındaokudum.Okulunadınıdaverebilirimsize.Oradaaltıyılöğrenci,ikiyıldaöğretmenolarakkaldım:...ilindeLowoodOkulu.Adınıduymuşsunuzdursanırım,Mr.Rivers.YöneticilerindenbiriMr.Brocklehurs’tür.”

“Mr.Brocklehurst’ütanırım.Okuludagezmiştim.”“Bundanbiryılkadarönce,Lowood’danayrılıpbiraileninyanınamürebbiyeolarak

girdim.İyibirişti,hayatımdanhoşnuttum.Yalnız,burayagelmedendörtgünönceayrılmakzorundakaldımoradan.Bununnedeninianlatamamsize...Doğrudaolmaz;işeyaramayacağıbiryana,tehlikelibileolabilir.Kaldıki,inanmazsınızdabelki.Yalnızşukadarınısöyleyeyimkibenimalnımaçık...Hiçbirsuçum,günahımyok.Bununlabirlikte,sonderecemutsuzum.Yüzümünkolaykolaygüleceğinisanmıyorum;çünküçalıştığımevbenimiçincennetti.Bucennettenkaçmamıgerektirenfelaketdepekgarip,korkunçbirşeydi.Kaçarkenbirtekkaygımvardı:Çarçabuk,gizlicekaçabilmek.Buyüzden,yanımaancakufakbirçıkınalıpbaşkaherşeyimibırakmamgerekiyordu.Çıkınıda,aklımkarışık,içimdertliolduğuiçin,postaarabasındaunuttum.Böylece,beşparasız,tamtakırkalmışoldum.İkigecekırlardayattım,ikigünyollardadolaştım.Buaradaancakikikezbirerlokmabirşeyyedim.Açlıktan,bitkinlikten,umutsuzluktanhemenhemensonnefesimivermeküzereydimsizinkapıyageldiğimde.Yalnızsiz,Mr.Rivers,beniölümeterketmediniz,çatınızınaltınasığınmamaizinverdiniz.Kardeşlerinizinbananasılbaktıklarınıdabiliyorum;çünküyataktabitkinyatarkenaklımbaşımdaydı.Siziniyilikseverliğinizenekadarşükranborçluysamonlarıncandan,büyüksevgisinedeokadarborçluyum.”

BensusuncaDiana,“Konuşturmaonuartık,St.John,”dedi.“Heyecanadayanacakhaldedeğildaha.MissElliot,sizdebirazkanepeyeoturundadinleninbari.”

Butakmaadıduyuncabirazirkilmektenkendimialamadım.Gençadamıngözündenhiçbirşeyinkaçmadığıbelliydi;bunuhemenayrımlayarak,“AdınızınJaneElliotolduğunusöylemiştiniz,değilmi?”diyesordu.

“Evet,şimdilikbenibuadlatanımanızyerindeolur.Benimasıladımbudeğil.Onuniçin,duyuncayadırgadım.”

“Asıladınızıvermekistemiyorsunuz,öylemi?”“Öyle.Enkorktuğumşeyşusıradayeriminbilinmesi.Bunayolaçacakaçıklamalardanda

bununiçinkaçıyorum.”Diana,“Haklıolsanızgerek,”dedi.“St.John,n’olur,onurahatbırakartık.”Gençadambirandüşündüktensonra,geneoaynısoğukkanlılıkla,keskingörüşlülükle

sorguyabaşladı.“Anladığımagöre,bizimkonukseverliğimizeuzunzamansığınmakistemiyorsunuz.Kardeşleriminsevgisinden,helebenimiyilikseverliğimdenbiranöncekurtulupbağımsızkalmakistiyorsunuz.(Sevgiyleiyilikseverlikarasındagözettiğinizayrımıanladım,amagücenmedim;çünkühaklısınız.)Kısacası,özgürolmakistiyorsunuz,değilmi?”

“Evet...Bunusöyledimsize.Banabirişgösterinyadaneredeişbulabileceğimisöyleyin,yeter.Enbasitköyevibileolsaçıkargiderim.Yalnız,ozamanakadarburadakalmamaizinverin.Yenidenevsiz,kimsesizkalmakdüşüncesiödümükoparıyor.”

Dianaobembeyazelinibaşımınüzerinekoyarak,“Elbetkalacaksınburada!”dedi.Marydekendinevergigösterişsiziçtenlikle,“Elbette,”dedi.St.John,“Görüyorsunuzya,kardeşlerimsizikorumaktanzevkduyuyorlar,”dedi.“Birkış

gecesipencerelerindeniçerigirenyarıdonmuşbirkuşyavrusuolsanızüzerinizeancakbu

kadartitrerlerdi!Benkendimsizeekmekparanızıçıkaracakbirişbulmaktanyanayım.Bunuyapmayadaçalışacağım.Yalnız,bakın,benimalanımdardır.Yoksulbirköyünpapazıyım,nedeolsa.Sizeancakpekufakbiryardımdabulunabilirim.Büyükişlerdegözünüzvarsabaşkayerebaşvurun;benimelimdengelenbukadar.”

Bunabenimyerime,Dianakarşılıkvererek,“Janesöylediyaherişiyapmayahazırolduğunu,”dedi.“Başvuracakbizdenbaşkakimsesiolmadığınıdabiliyorsun,St.John.Olsaseningibihuysuzlarınkahrınıçekermi?”

“Terzilikyaparım,terziyamaklığıyaparım,”dedim.“Dahaolmazsa,hizmetçilik,dadılıkederim.”

St.John,soğukkanlılıkla,“Güzel!”dedi.“Mademduygularınızböyle,bendesizeyardımedeceğimesözveriyorum...Vaktizamanıgelince,iyibirfırsatçıkınca.”

Sonrageneçaydanönceokumaktaolduğukitabınınbaşınadöndü.Bendeçokgeçmedenodamaçekildim;çünküdahafazlaoturupdakonuşacakgücümkalmamıştı.

XXX

KırEvi’ndeoturanlarıyakındantanıdıkçabüsbütünseviyordum.Birkaçgüniçindeokadariyileştimkiartıkbütüngünoturabiliyordum,dışarıçıkıpgezindiğimbileoluyordu.MaryileDiana’nınişlerine,konuşmalarınakatılıyor,izinverdiklerizamanonlarayardımdaediyordum.Buarkadaşlığımızdabenimiçinyepyeniolan,ruhumutazeleyenbirmutlulukvardı:Beğeni,duygu,düşünceyönlerindenanlaşmazevki.

Onlarınbeğendiğikitaplarıbendebeğeniyordum;onlarınsevdiğişeylerbenimdegönlümüokşuyordu;onlarınsaygıbeslediklerişeyleribendebaştacıediyordum.Onlarbuücraevlerinederinbirsevgiylebağlıydılar;bendebuküçük,eski,bozrenkliyapıda–çatısıalçak,kanatlıpencerelerikafesli,duvarlarıyosunlubuevde;yaşlıçamlarıdağrüzgârlarındanhepbiryanayatmış,ancakensağlamköklüçiçeklerinbarınabildiğibusarmaşıklı,pırnallıbahçede–değişmez,güçlübirçekicilikbuluyordum.Onlardörtbiryandakimorgölgelikırlaratutkundular.Çakıllıbirbinekyoluylainilenvadi,buvadidekiyabançayırları,çayırlardaotlayanbozrenklikoyunlarlayosuntüylükuzucuklar...İkikızkardeşcoşkunbirsevgiylebağlıydılarbunlara.Bendebusevgiyianlıyor,gücünü,derinliğiniiçimdeduyuyordum.Buyerlerinbüyüsübenisarmıştı,buıssızlıktabirkutsallıkbulurgibiydim.Bukırlarındüzlüklerini,tepelerini,vahşirenkleriniseyretmeyedoyamıyordum.Burenkleritoprağa,yosunlar,kırçiçekleri,otlar,parlakfundalar,tatlısarıkayalarveriyordu.Sertrüzgârlar,yumuşakesintiler,kapalıgünler,açıkgünler,gündoğuşları,günbatışları,ay,aydınlıkgeceler,karanlıkgecelerbenimduygularımıdabirbüyüaltınaalmıştı.

Diana,Mary,beneviniçindedeaynıderecedeanlaşıyorduk.Onlarınikisidebendendahahünerli,dahabilgiliydi.Bendeşimdionlarıngeçmişolduklarıbilgiyolundaheveslegidiyordum.Onlarınverdiklerikitaplarıyutarcasınaokuyordum.Sonraogünokuduklarımüzerindegecetartışmayapmakbenimiçinbüyükbirzevkoluyordu.Düşüncedüşünceyeuygun,görüşlerbir...Kısacası,birbirimizetamdenktik.Yalnız,buüçlümüzünüstünbirönderivarsa,oda,Dianaidi.Vücutyapısıbakımındanbendençoküstündü;alımlıydı,güçlüydü.Öylesineyaşamdoluptaşıyordu,öylesinedinçti,dayanıklıydıkiaklımalmıyordudoğrusu,şaşıpkalıyordum.Sözgelişi,geceleyinyapılankonuşmalarabenbirsürekatılabiliyordum;oilkheves,coşkunlukgeçtiktensonrabiriskemleçekipDiana’nınayağıdibineoturarak,başımıdizineyaslamak,konuşulanlarıyalnızcadinlemekdahaişimegeliyordu.DianaileMaryisebenimyalnızcadeğindiğimkonuyuenineboyuna,derinlemesineişleyipduruyorlardı.DianabanaAlmancaöğretmeyiönerdi.Seviyordumondandersalmasını.Bennasılyeniyenişeyleröğrenmektenzevkalıyorsamodaöğretmenliğiseviyordu.Yaradılışlarımızbirbirinitutuyordu.Bununsonucuolarakdaaramızdaçokgüçlübirarkadaşlıkbağıdoğmuştu.

DianaileMarybenimresimyaptığımıöğrenincekalemlerini,boyakutularınıhemenbanaverdiler.Birbunoktadabenimyeteneğimonlarınkindenüstündü.Yaptığımresimleri,hemşaşkınlıkla,hemdehayranlıklakarşılıyorlardı.Mary’ninbirsaatoturupbeniseyrettiğioluyordu.Sonradakendisineresimdersivermemiistedi.Pekanlayışlı,uyanık,sözdinler,

çalışkanbiröğrenciydidoğrusu.Bizböylebaşbaşaçalışıpbirbirimizioyaladıkçagünlersaatgibi,haftalargüngibigeçipgidiyordu.

St.John’agelince,kardeşleriylebenimaramdaokadardoğalolarakfışkırmışolanyakınlıkonuiçermiyordu.Aramızdahâlâbiruzaklıkpayıvardıkibununbirnedenionunevdepekkalmayışıydı.Zamanınınçoğunucemaatininhastalarını,yoksullarınıgörmeyegitmeklegeçiriyorgibiydi.Kırlarda,tepelerdedağınıkolanbuevlerigezmesinehiçbirhavadurumuengelolamıyordu;havaiyideolsa,kötüdeolsagençpapazsabahçalışmasısonaerinceşapkasınıalıyor,babasınınCarloadındakiyaşlıtazısıdapeşinde,yolaçıkıyordu.Buçalışkanlığı,titizliğionuniçindekigörevduygusundanmıilerigeliyordu,yoksainsansevgisindenmi,bilemiyordum.Havabozuksakardeşlerionaevdekalmasıiçinyalvarıyorlardı,amaoüzgünlükbelirtentuhafbirgülüşle,

“Bugünbirazyağmuryağdı,rüzgârestidiyebukolayişlerdenkaçınırsamyarıniçintasarladığımişinasılbaşarabilirim?”diyordu.DianaileMary’ninbunaverdiklerikarşılıkdaçoğuzamanşöylebiriçgeçirmek,birsüredekarakaradüşünmekoluyordu.

St.John’ladahasenli,benliolmamızıönleyen–evdensıksıkuzakkalmasındanbaşka–birşeydahavardı:İçinekapanık,dalgın,hattabirazyüzügülmezbirinsanabenziyordu.Görevindetitiz,yaşayışıtertemiz,alnıaçıkbiradamdı,amaherdinibütünkimsenin,insanlarısevenherkesinhakkıolaniçhuzuruondayokgibiydi.Çoğuakşamlarpencereönündekiçalışmamasasınınbaşındaotururkenikidebirişinibırakır,çenesinielinedayayıpkimbilirhangidüşünceleredalardı.Budüşüncelerinhuzursuz,heyecanlışeylerolduğugözlerindeçakanparıltılardan,değişikifadelerdenbellioluyordu.Sonra,kardeşleriiçindoğayımutluluğadönüştürentutkuondayoktusanırım.Bozkırlarınsertgüzelliğiniöverekevininyosunluduvarlarınakarşıbeslediğisevgiyiortayavurduğunuancakbirkezduydum,ozamanbilesesinde,sözlerindebirtasavargibiydi.Kırlardasaltoruhyatıştıransessizliğin,insanahuzurverenbinbirdoğalgüzelliğinhatırıiçindolaştığınıhiçduymamıştım.

Azkonuşanbirkimseolduğuiçin,birsüreonunzekâsıkonusundabirizlenimedinemedim.BufırsatilkolarakelimeMortonköykilisesindeverdiğibirvaazıdinlerkengeçti.Buvaazıanlatabilmekisterdim,amagücümyetmezki!Üzerimdebıraktığıetkiyibiletamanlatabileceğimihiçsanmıyorum.St.Johnsakinolarakbaşladıvaaza.İfade,sesbakımındandasonunakadarsakinkaldı.Tanetanekonuşuyordu.Çokgeçmeden,konuşmasında,sımsıkıbaskıaltındatutulurkengenedetaşanbirateşkendiniduyurmayabaşladı.Buateş,hâlâbaskıaltındatutuluyordu,amagittikçeyoğunlaştı,güçlendi.Onunbuanlatımgücükarşısındainsanınyüreğiçarpıyor,kafasıallakbullakoluyordu.Ruhuyumuşatıperitenvaazlardandeğildibu;tersine,birtuhafsertlikle,buruklukladopdoluydu.Gönülavutucubirtatlılığıyoktu.Vaazıdinledikçe,rahatlayıphafiflemek,aydınlanmakşöyledursun,hüzünleregömülüyordum.Başkalarınıbilmem,amabanaöylegeliyordukibuakıcı,etkileyicisözlerhuzursuzbirruhunumutkırıklığıdoluderinliklerindenkopupgeliyordu;buderinliklerdedegiderilememişözlemler,tedirginedicihayallerkaynaşmaktaydı.ŞunaemindimkiSt.JohnRivers,okadargünahsızyaşamışken,vicdanırahat,titizçalışırkengenedeTanrı’nıninsanabağışladığıo,“kavranamayacakkadarderin,yüce”huzurakavuşamamıştı.Bukonudaodabenimgibiydi...Benkiyitirdiğimcennetin,kırdığımputungizli,kahrediciözleminiçekiyordum.İçimdekibugizliözlemisonzamanlardapekdilegetirmedim;amagecegündüz,buamansızduygununpençesindekıvranıyordum.

Buarada,biraygeçmişti.DianaileMaryyakındaKırEvi’ndenayrılacaklar,kendilerinibeklemekteolanbambaşkabiryaşantıya,bambaşkabirdünyayadöneceklerdi:Güney

İngiltere’debüyük,debdebelibirkenttebireraileninyanındamürebbiyelikediyorlardıonlar.Buailelerinzengin,burnubüyükkişilerionlarıyalnızcayanlarındaçalışan,kendiellerinebakansıradankimselerolarakgörüyorlar,onlarınancakişlerindekibecerilerinedeğerveriyorlardı...Aşçıbaşınınyadahizmetçilerinbecerilerinedeğervermelerigibi;yoksa,onlarınTanrıvergisiyeteneklerini,üstünlüklerininebiliyor,nedeumursuyorlardı.

St.Johnbanabulacağınasözverdiğiiştenbirdahahiçsözaçmamıştı.Benimseartıkkendimebirişbulmamgerekiyordu.Birsabahsalondaonunlayalnızkalınca,yüreğimipekiştirerek,yanınayaklaştım.Pencereningirintisi,masaylakitaplarıoradadurduğuiçin,onunçalışmaodasısayılırdı.Orayadoğruilerleyerek,konuşmayahazırlandım.Sorumuhangikalıbakoyacağımıbilemiyordum;çünküonungibiiçinekapanıkyaradılıştaolanlarınkabuğunudelipgeçmekzordur.Neysekisözekendisibaşlayarakbenibusorundankurtardı.Benyaklaşırkenbaşınıkaldırıpyüzümebakarak,“Banabirsoracağınızmıvar?”dedi.

“Evet.Banabirişbuldunuzmuacaba,onuöğrenmekistiyordum.”“Bundanüçhaftaöncesiziniçinbirişbuldumben...Dahadoğrusuyarattım.Nevarki

buradahemmutluydunuzhemdeyararlıoluyordunuz.Kardeşlerimsizepekbağlanmışlardı,arkadaşlığınızonlaragörülmemişbirzevkveriyordu.Nasılolsa,onlarburadanayrılıncasizindegitmenizgerekecekti.Ogünekadardabirbirimizinrahatınıbozmamızıyersizbuldum.”

“Kardeşlerinizüçgünekadargidiyorlar,değilmi?”“Öyle.OnlargidincebendeMorton’dakievimedönüyorum.Hannahdabenimle

gelecek.Buevikapatacağız.”St.John’unilkkonumuzadönmesinibekleyerekbirkaçdakikasustum.Oisebambaşka

birdüşünceyedalmışgibiydi.Benide,işimideunuttuğubakışlarındanbelliydi.Benimiçinbirkaygıkaynağı,sondereceönemliolanbukonuyuyenidenaçmakzorundakaldım.

“Benimiçindüşündüğünüzişnedir?”diyesordum.“Umarımbuüçhaftalıkgecikmeyüzündentehlikeyegirmemiştir.”

“Yo;çünkübundagereklitekkoşulbuişibenimsizevermem,sizindeüstlenmenizdir.”Genebirduraladı.Sözlerininarkasınıgetirmeyekarşıbiristeksizlikduyuyorgibiydi.

Sabırsızlanmayabaşlamıştım.Elleriminufakbirkımıldanışı,sorusorarcasına,heyecanlayüzünediktiğimbakışlarım,sabırsızlığımıonasözkadaraçıkolarak,dahadazahmetsizcebelirtmeyeyetti.

“Aceleetmenizegerekyok,”dedi.“Açıkçasöyleyeyimkişöylekârlı,rahatbirönerideğilbenimki.Zaten,hatırlarsınız,dahailkbaştansöylemiştim:Benimsizeyapabileceğimyardımbirkörüntopalayapacağıyardımolacaktır;çünkübenyoksulbiradamım.Babamınbıraktığıborçlarıödediktensonraelimekalakalabirbu,heryanıdökülenev,arkadakikurumuşçamkoruluğu,birdeöndekibirkarışbozkırtoprağıylabirkaççalıçırpıkalacak.Önemsizbirkişiyim.Riverssoyadıeskidir,köklüdüramabusoyunsonüçtemsilcisindenikisiekmekleriniyabancıkapılardaçalışaraktaştançıkarıyorlar;üçüncüsüdekendiniyurdundabirsürgünolarakgörüyor...Bukişiböyleyaşadığıiçinkendisinionurlusayıyorveöyledesaymakzorundadır.Tekistediği,bedenselbağlardanayrılmanınacısaatigeldiğinde,enönemsizüyesiolduğuaskerlerininbaşkanıtarafından‘Ayağakalkvebeniizle!’diyeçağrılmaktır.”

St.Johnbusözlerivaazverirkenkigibiyumuşak,sakinbirseslesöyledi.Yüzündehiçrenkyoktu,yalnızcagözleriparlıyordu.Sonrasözünüsürdürdü:

“Evet,benkendimyoksul,ortaçaptabirkimseolduğumagöresizedeancakoölçüde,az

paralıbirişbulabilirim.Sizbunukendinizebelkidelayıkgörmezsiniz;çünkü‘kibar’denilenkişilerdenolduğunuzanlaşılıyor.Beğenilerinizince;okumuş,görgülükimselerarasındabulunmuşsunuz.Yalnız,bence,insanlarayararıdokunanhiçbirişonuyapanıküçükdüşürmez,hattabanagöreişlenentopraknedenliçorak,eldeedilenürünnedenliazsaişleyenedüşenşerefokadarbüyüktür.Bugörevonubiröncümertebesineyükseltir.HıristiyanlıktarihininilköncüleriHavariler’dir,önderleriiseYüceKurtarıcı’nıntakendisi,Hz.İsa.”

Genesustuğunugörünce,“Evet?”dedim.“Susmayınlütfen.”Gençpapazöncebenişöylebirsüzdü;dahadoğrusu,başkaişiyokmuşdayüzümü

okumakistiyormuşgibiydi...Yüzümünçizgileribirkitabınsatırlarıydısanki.Buincelemedenedindiğisonuçlanortayadöktü:

“Sizeönereceğimgöreviüzerinizealıpbirsüreyapacağınızainanıyorum.Yalnızsürekliolarakçalışamayacaksınız...Nasılkibenköypapazlığınınbudar,sıkıcı,durgun,gizliçemberiiçindesürekliolarakkalamam.Benimyaradılışımdaolduğugibisizinyaradılışınızdadabirhuzursuzluktortusuvar...Benimkinebenzemiyoramagenedevar.”

Geneduralamıştı.Ben,“Anlatınlütfen,”diyeısrarettim.“Anlatayım.Zatenönereceğimişindenasılkendihalindebirişolduğunugöreceksiniz...

Ufacık,sıkıcıbiriş.Babamöldü,artıkkendibaşımabuyrukolduğumiçin,Morton’dapekkalmayacağımben...Çokçokbiryıldaha.Nevarki,kaldığımsürecebuköyünkalkınmasıiçinelimdengeleniyapacağım.İkiyılönce,benilkgeldiğimdeMorton’daneokulvardı,nebirşey.Fakirfukaraçocuğununelindeokuyupyükselmekiçinbirtekumutyoktu.Erkekçocuklariçinokulkurdum,şimdidekızlariçinokulkurmakniyetindeyim.Bununiçinbirbinakiraladım.Yanındadaöğretmeninoturacağıikiodalıbirköyevivar.Öğretmenyıldaotuzsterlinmaaşalacak.Evihazırdöşeli,pekbasitamaeksiğideyok.Birhanımıniyiliğineborçluyuzbunu.CemaatimintekzenginiolanvadidekiiğnedökümhanesininsahibiMr.Oliver’ınkızı.ÖksüzYurdu’ndakibirkızınbakımını,eğitiminideüzerinealmışbulunuyor;yalnız,bunakarşılıkbirşartkoşmuş:Kızdaöğretmenhanımınevişlerineyardımedecek.Buöğretmenliğisizüzerinizealırmısınız?”

St.Johnbunuçabukçabuksormuştu.Öfkeliyadaenazından,küçümserbirkarşılıkvermemibeklergibiydi.Düşüncelerimleduygularımınbirkısmınıkestirebilmişti,amahepsinisezmesininyoluyoktu;onuniçin,buöneriyinasılkarşılayacağımıbilemezdi.Gerçektendekendihalindebiriştibanasunduğu;amagözlerdenuzak,güvenliklibirişti.Benimdegüvenlibirbarınağa,birsığınağaihtiyacımvardı.Evet,yorucu,belkidesıkıcı,ağırbirişti,amabirzenginevindemürebbiyeolmaklaölçülüncehiçolmazsabağımsızdı.Osıradaelelinebakmakkorkusudayüreğimikızgındemirgibidağlarolmuştu.Hiçdeonursuz,küçümsenecek,insanıalçaltabilecekbirişdeğildibu.Kararımıverdim.

“Mr.Rivers...Önerinizeçokteşekkürederim.Sevesevekabulediyorum.”“Yalnız,dediklerimianlıyormusunuz?Birköyokulubu.Öğrencilerinizinhepsiyoksul

çocuğuolacak...Köykızları...Bilemediniz,birkaçrençperçocuğu.Okuma-yazma,birazhesap,örgüdikiş...Vereceğinizderslerbundanibaretkalacak;ötekibilgileriniz,hünerlerinizboşagidecek;duygularınız,beğenilerinizkörlenecek.”

“Okadarkolaykörlenmezonlar.Yenidengerekinceyekadardayanırlarelbet.”“Demek,bilebileatılıyorsunuzbuişe?”“Evet.”Gülümsedi.Acıyadatasalıdeğildeçokhoşnutkaldığınıbelliedenbirgülüştübu.

“Peki,nezamanbaşlayacaksınızgöreve?”“Yarınevimigidergörürüm.Okuluda,sizuygungörürseniz,haftayaaçarım.”“Güzel.Öyleolsun.”Ayağakalktı,odanıniçindedolaşmayabaşladı.Sonradurdu,gene

banabaktı.Başınıikiyanasalladı.“KaygılandığınızsakıncanedirMr.Rivers?”diyesordum.“Morton’dauzunkalmazsınızsiz.Yok,birsüresonragidersiniz.”“Neden?Niçin,böyledüşünüyorsunuz?”“Gözlerinizinbakışındanokuyorum.Değişmez,dingin,tekdüzebiryaşamsürecekinsan

değilsinizsiz.”“Hırsımyokturbenim.”“Hırs”sözünüduyuncairkilirgibioldu.“Hayır,”dedi.“Ama,hırsnedenaklınızageldi?

Sizinyok,amabenimhırslarımvarhayatta.Nasılanladınızbunu?”“Benkendimdenkonuşuyorum.”“Sizinbelkihırslarınızyokama...”“Evet?”“Tutkularınızvar,diyecektim.Yalnız,busözübelkibaşkaanlamaçekerde

sinirlenirsiniz,diyeçekindim.Demekistediğim,insanlarakarşıbeslediğinizduygular,bağlarçokgüçlüoluyor,sizisımsıkıtutuyor.Boşzamanlarınızıyalnızlıkiçindegeçirmeye,çalışmasaatlerinizideoldukçasıkıcı,tekdüzebirişeadamayauzunzamanboyuneğeceğinizisanmıyorum...Nasılkibendeburada,bataklıklarasaplanmış,dağlararasındasıkışmışbirdurumdauzunzamankalamam.Benim,Tanrıvergisiolanyaradılışımaaykırıbirşeydirbu...Tanrıvergisiolanyetenekleriminkörlenmesi,yabanagitmesidemektir...Duyuyormusunuz,kendikendiminasılyalanlıyorum?Benkivaazlarımdainsanlarınenbasityaşamkoşullarınabileboyuneğmelerinisalıkveririm;enalçakgönüllübiroduncunun,birsucununbileaslındaTanrıhizmetigördüğünüilerisürerim.Ben,kendimiTanrısözününduyurulmasınaadamışolanbirpapaz...Huzursuzluktanneredeysesayıklıyorumşuanda.Herneyse,insanneyapıpyapmalı,duygularıylagörevlerinibağdaştırmayabakmalı.”

Bunlarısöylediktensonradışarıçıktı.Şukısakonuşmasırasındaonailişkin,sonbirayiçindeedindiğimdendahaçokbilgiedinmiştim.Yalnız,genedeonubütünüyleanlayabilmişdeğildim.

MaryileDianaevlerinden,kardeşlerindenayrılacaklarıgünyaklaştıkça,büsbütünbirhüzne,sessizliğebürünmekteydiler.İkisideherzamankigibigörünmekiçinçabalıyorlardı,amaüzüntüleriniiyiceyenmelerineyadagizlenmelerineolanakyoktu.Dianabuseferkininbundanöncekilerdençokbambaşkabirayrılıkolacağınıbelirtiyordu.St.John’ubelkiyıllaryılıgöremeyeceklermişartık.Hiçgörmemeleriolasılığıdavarmış!

“Uzunzamandırkurduğutasarılaruğrunaherşeyitepipgideceko!Ah,Jane,bizimSt.Johnsessiz,sakingörünür,amaiçindealevalevyananbirhummagizlidir.Yumuşakbaşlıgörünür,amakimişeylerdeölümgibiamansızdır.İşinenkötüsüdeşuki,verdiğikarardanonucaydırmayavicdanımrazıgelmiyor.Onudünyadasuçlayamambuyüzden.Doğru,yüce,onurlubirkarar.Yalnız,gelbirdekalbimesor!İçimparçalanıyor!”

Diana’nınogüzelgözleriyaşiçindekalmıştı.Marybaşınıelindekiişedoğrubüsbütüneğerek,“Babasızkalmıştık;şimdievsiz,kardeşsizdekalıyoruzartık,”diyemırıldandı.

Tambusıradabirşeyolduki,“Felakethiçbirzamantekgelmez!”sözünündoğruluğunukanıtlamakiçinkaderineliyle,bilebileyapılmışsanırdınız.St.John’un,elindekibirmektubuokuyarakpencereninönündengeçtiğinigördük.Biransonraiçerigirerek,“John

dayımızölmüş,”dedi.Kızkardeşlerinikisideyıldırımlavurulmuşadöndüler.Yalnız,besbelli,buhaberonlar

içinönemliysedeüzücüdeğildi.Diana,“Ölmüşmü?”dedi.“Evet.”Gençkız,kardeşininyüzünesorusorargibibirbakışsaplayarak,alçaksesle,“Esonra?”

dedi.St.Johnomermerheykelifadesizliğinihiçbozmayarak,“Esonra,ölmüşişte,”dedi.

“Başkacabirşeyyok.Aloku.”MektubuDiana’nınkucağınaatıverdi.Kızmektubuşöylebirgözdengeçirdiktensonra

Mary’yeuzattı.Marydesessizceokudu,geneSt.John’averdi.Üçkardeşbakıştılar,gülümsediler...Tasalı,acıbirgülüş.

Diana,sonunda,“Tanrı’nındediğiolur,”dedi.“Hiçolmazsabizyaşıyoruz.”Mary,“Kazancımızyoksabirşeyyitirmişdedeğilizya,”diyegörüşünübelirtti.St.John,“Yalnız,insanisteristemezüzülüyor,”diyesöylendi.“Yaöbürtürlüolsaydınasıl

başkaolurdu,diyegönlündengeçiriyorinsan.”Mektubukatlayıpmasanınbirgözünekilitledi,sonragenedışarıçıktı.Birsürekonuşan

olmadı.SonraDianabanadöndü:“Jane,bizimbukonuşmalarımızdansenhiçbirşeyanlamıyorsundur.Dayıgibiyakınbir

akrabamızınölümükarşısındabukadarsoğukkanlıoluşumuzadaşaşıyorsundur.Anneminözkardeşiydi,amabizdayımızınegördük,netanıdık.Babamlaçokeskidendarılmışlar;çünkübabamonunöğüdüneuyarakatıldığıbirişyüzündeniflasetmiş.Karşılıklıbirbirlerinisuçlamışlar.Öfkeyleayrılmışlar,birdahadabarışmamışlar.DayımasonradanTanrı,yürüyakulum,demiş.Yirmibinsterlinlikbirservetsahibiolmuş.Hiçevlenmemiş.Bizlerdenbaşkabirtekyeğenidahavarkionabizdendahayakındeğildir.Babamherzamandayımın,kendisinekarşıişlediğiyanlışıgidermekiçin,bizemirasbırakacağınıumardı.Bualdığımızmektuponunmirasını,sonkuruşunakadaröbüryeğeninebıraktığınıbelirtiyor.St.John,DianaveMaryRivers’abireryasyüzüğü84satınalabilsinler,diyeotuzaltınbırakmış!Dilediğiniyapmakdayımızınhakkıydıelbette;amaböylebirmektupalıncainsanınisteristemezkeyfikaçıyorbiraz.Maryilebenbinsterlinibiraradagörsekkendimizizenginsayardık.St.Johndabuparayıöyleyararlıişlerekullanırdıki!”

Buaçıklamadansonralafıdeğiştirdiler,birdahahiçbiriağızlarınaalmadılar.ErtesigünbenKırEvi’ndenayrılarakMorton’agittim.DahaertesigündeDianaileMaryuzaktakiB...kasabasınagitmeküzereyolaçıktılar.BirhaftasonraSt.John’laHannahdaMortonköyündekipapazevinedönünceeskievbütünbütünboşalmış,ıssızkalmışoldu.

84.Birininölümündensonraokişiyihatırlamakiçintakılan,çoğunluklaüzerindekişininismiyadaresmiolanyüzük.(Y.N.)

XXXI

Ensonundabiryuvayakavuşmuştum.Basitbirköyeviburası.Tahtatabanlı,duvarlarıbadanalıbiroda...Yağlıboyaboyanmışbirmasayladörtsandalye,birsaat,birdolap,içindeüçtektabak,porselenbirçaytakımı.Yukarıdadamutfakboyundabiryatakodası.İçindetahtabirkaryolaylabirdeçamaşırdolabıvar.Küçükbirşey,amabanagöreçokbile:İyi,açıkelliarkadaşlarımsayesindegiyecekleriminsayısıbirazkabardıysada“gardırop”umgenedekendihalindesayılır.

Akşamüzeri.Banahizmetedenküçüköksüzkızı,elinebirportakalvererekevinegöndermişbulunuyorum.Köyokulubusabahaçıldı.Yirmikızgeldiöğrenciolarak.İçlerindentoputopuüçtanesiokuyabiliyor.Yazı,hesapbilenyok.Birçoklarıörgüörüyor;birkaçtanesininelindendedikişgeliyor.Budolaylarıniyiceyayvanağzıylakonuşuyorlar,buyüzdendeşimdilikbirbirimizindilinianlamaktakarşılıklıgüçlükçekiyoruz.Kimisiyolyöntembilmeyen,kaba,baskısızkızlar.Kimisideyumuşakbaşlı,öğrenmeyeistekli,sevimlişeyler.Bupartalkılıklıköykızlarınındaaslındaensoyluailelerinçocuklarıkadardeğerliolduğunu,doğalüstünlük,incelik,zekâ,iyiliktohumlarınınenyüksekaileçocuklarıkadarbuçocuklarınkanındadabulunduğunuunutmamalıyım.Benimboynumunborcuiştebutohumlarıgeliştirmekolacak.Bugörevibaşardıkçamutlulukbulacağımkesindeğilmi?Önümdeaçılmışolanbuyaşamdanpekbirsafaumduğumyok.Yalnızirademi,yeteneklerimiyerindekullanırsamgünlerimigeçirmeyeyetecekkadarzevkalabilirimsanıyorum.

Busabahda,öğledensonradaşukarşıdakiçıplak,basitköyodasındageçirdiğimsaatlersırasındaçokmuneşeli,rahat,yaşantımdanhoşnuttum?Kendikendimialdatmamakiçin,“hayır”demekzorundayım.Hayır,sondereceyalnız,üzgündüm.İçimde–evet,budalanınbiriyimben–alçalmışım,düşmüşümgibibirduyguvardı.Çevremdegörüpduyduğumbilgisizliğin,yoksulluğun,yontulmamışlığınkarşısındadehşete,üzüntüyekapılmıştım.Nezayıflık!Şuvarkibuduygularımdanötürükendikendimipekhorgörmekdedoğrudeğil.Yanlışolduklarınıbiliyorumya!İleridoğruatılmışbüyükbiradımbu.Duygularımıyenmekiçinçabalayacağım.Birkaçhaftaiçindebuduygularımdanizkalmayacaksanıyorum.Birkaçaysonradaöğrencileriminilerleyipinceldiklerinigörmeninmutluluğu,sevinci,minnetiyüreğimikaplayacak.

Buaradakendikendimesorayım:Hangisidahaiyi?Şeytanauyupşehvetinsözünekulakasarakbuacısavaşımlardankaçınmak,kendimioipektentuzağahiçdirençsizbırakıvermekmi?Butuzağıniçindekiçiçeklerdendöşeğinüzerindeuyuyakalıpbirgüneyikliminde,biryazlıkköşkünşatafatıiçindeuyanmakmı?Şuanda,Fransa’daEdwardFairfaxRochester’ınmetresiolarak,ömrümünyarısınıaşktansarhoşolmuşbirdurumdageçirmekmi?Evet,evet,benibirsüreiçindeligibisevecekti,kuşkusuz.Gerçektenseviyorduobeni.Bundansonrakimseöylesevmeyecekbeni.Kimsedengençlik,güzellik,zariflikövgüleriduymayacağımartık.Ondanbaşkakimseningözüneöyle,genç,güzel,zarifgörünememki!Obenisevdiğikadarbenimleövünçdeduyardı.Başkahangierkekböyleolabilir?..Ama,nereleredaldım!

Nasılsözbunlar!Nasılduygu!Kendikendimesoruyordum:Hangisidahaiyi?Marsilya’daaldatıcıbircennetteyaşayarakbiranateşli,yalancıbirmutluluklakendindengeçmek,biransonradapişmanlığın,utancınacıgözyaşlarınaboğulmakmı...Yoksa,İngiltere’ninsağlambağrında,rüzgârlıbirdağköşesindeözgür,dürüstbirköyöğretmeniolmakmı?Evet,ateşlibirdakikanınçılgınistekleriniezerekdoğruluk,dürüstlükyolunasapmaklaiyietmiştim.Şimdianlıyorumbunu.Tanrıbanasağlambirseçimyaptırmış...BanayolgösterdiğiiçinO’naşükranlarımısunuyorum!

Gününsonundakidüşünceleriminakışıbunoktayagelinceayağakalktım,dışarıçıktım,harmangüneşininbatışınıseyredaldım,önümdedurgunuzanantarlalarabaktım.(Okullaevimköydenbirkilometrekadarötedeydi.)Kuşlarsonşarkılarınısöylüyorlardı,şairindediğigibi,“Havaılık,çiylerballıydı.”Bunlarıseyrederkenhayatımdanhoşnutolduğumudüşünüyordum,amaçokgeçmeden,ağlamayabaşladığımıayrımsayarakşaşaladım.Neyeağlıyordum?Beniefendimebağlanmaktanalıkoyan,alnımaonubirdahagöremeyeceğimiyazanyazgıya!Benimgidişimyüzündenonunkapılacağıçılgınüzüntüye,yıkıcıöfkeye!Buduygularbelkidahaşimdidenonudoğruyoldansaptırmaktaydı.Belkidahaşimdiden,birdahadönüşumuduolmayacakkadarsaplanmaktaydıbataklıklara!..

Karşımdaşahaneakşamrenkleri,ıssızMortonVadisi.“Issız”diyorum;çünküvadininbenimevdengörülenbölümünde,ağaçlaragömülüdurankiliseylepapazevinden,takarşıuçtakiVadiKöşkü’nden(zenginMr.Oliver’lakızınınoturduğuevden)başkabinayoktu.

Aklımaacışeylergelincebaşımıbugüzelmanzaradançevirdim,alnımıkapınıntaşpervazınadayayarakgözlerimikapadım.Çokgeçmeden,küçükbahçemikırlardanayırançitinyanındahafifbirsesduyarakbaşımıkaldırdım.Birköpek–bununRivers’larınyaşlıtazısıCarloolduğunuhemenceciktanımıştım–burnuylaçitkapısınıaçmayaçalışıyordu,St.JohnRiversda,kollarınıkavuşturmuş,çiteyaslanmış,durmaktaydı.Kaşlarıçatık;ciddi,hattahoşnutsuzbakangözleriüzerimedikilmişti.Onuiçeriçağırdım,“Yok,gelemem,”dedi.“Sizekardeşlerimingönderdiğibirpaketigetirdim.İçindesanırımbirboyakutusu,kalemler,kâğıtlarvar.”

Paketialmakiçinilerledim.Çokhorageçenbirarmağandıbu,doğrusu.St.Johndabenimyüzümüsertçesüzüyormuşgibigeldibana.Gözyaşlarımınizleribelliydisanırım.

“İlkgününçalışmasısizeumduğunuzdandahazormugeldi?”diyesordu.“Yo!Tamtersi.Çokgeçmedenöğrencilerimeiyicealışacağımsanıyorum.”“Belkideeviniz,eşyalarınızfalansiziumutkırıklığınauğratmıştır.Gerçektenbasitbir

yer,ama...”Onunsözünükeserek,“Evimtertemiz,sapasağlam,”dedim.“Eşyalarımdarahat,

ihtiyacımıkarşılıyor.Bulduğumherşey,beniüzmekşöyledursun,sevindirdi.Halılarım,kanepelerim,gümüştakımlarımyokdiyehayıflanacakkadarneaptalım,nedemaddeci!Hemzatenbeşhaftaöncezırnığımyoktuya!Yersizyurtsuzbirdilenci,birserseriydim.Şimdiysedostlarım,evim,işimvar.Tanrı’nınyüceliği,dostlarımıniyiliği,talihiminaçıklığıkarşısındaşaşkınlıkiçindeyim.Üzülmekaklımdangeçmiyor.”

“Yalnızlıkmıkarartıyorruhunuzu?Nedeolsaevinizdetekbaşınasınız.”“Dahabaşımıdinleyecekfırsatbulamadımkiyalnızlıktanyakınmayasıragelsin!”“Peki!Umarımdediğinizkadarhoşnutsunuzdurdurumunuzdan!Zaten,aklıbaşındabir

insansınız.LûtPeygamber’inkarısına85benzemeniziçinvaktinhenüzçokerkenolduğunukestirebilirsiniz.Bizegelmedenöncearkanızdanelerbıraktığınızıbilememelbette.Yalnız,arkayabakmakiçinduyduğunuzbütünisteklereazimlekarşıkoymanızısizeöğütlerim.Şu

işinizedörtellesarılın,bırakmayın...Hiçolmazsaaltı-yediay.”“Benimniyetimdebu,”dedim.“Birinsanınkendiyaradılışınıneğilimlerinekarşıkoyabilmesizoriştir,”dedi.“Ama,

yapılabilir:Kendimdenbiliyorumbunu.Tanrıbize,birdereceyekadar,kendiyazgımızıyazabilmegücünüvermiş.Aradacanımızbizeyasakolanbirbesiniçeker,ayaklarımızbiziyanlışyollarasürüklemeyeçalışır.Böylezamanlardaneruhumuzuperhizekoymayagerekvar,nededurağankalmaya.Yapacağımızişruhumuzabaşkatürlübirbesinbulmaktır:Yasakolanmeyvekadardoyurucu,amadahatemiz,dahayararlıbirşey.Ayaklarımızıdahadoğrubiryolaçevirmeliyiz:Ötekiyoldandahaçetinbileolsaaynıderecedegeniş,oyalayıcıbiryolbulunabilir...

“Bundanbiryılöncebensonderecemutsuzdum;çünküpapazolmaklabüyükhataişlediğimeinanıyordum.Sürgitaynıişleriyinelerkencansıkıntısındanpatlıyordum.Dahaeylemciolmak,dünyaişlerinekarışmakiçincanatıyordum:Örneğinyazarlıkmesleğininheyecanvericiçabaları.Birressam,birkonuşmacıolmakistiyordum...Yani,papazolmayayımdaneolursamolayım!Papazlıkcüppeminaltındabiraskerin,birsiyasetadamınınyüreğiçarpıyordusanki...Şan,şöhretözlemiçeken,kudret,üntutkunubiryürek!..Öyleki,külahıönümekoyupdüşündüm:Hayatımperişandı.Mutlakabirdeğişiklikyapmalı,yoksaölmeliydim.Karanlık,savaşımdolubirdönemdensonraaydınlığa,ferahakavuştum:Oânakadarsıkışıpkalmışolanruhumunönündebirdenuçsuzbucaksızbirovaaçıldı.Gökyüzünden,“Kalk,bütüngücünütopla,ufuklarınötesinekanatlan!”diyebirbuyrukgeldi.Tanrıbanabirişbulmuştukibunugereğincebaşarabilmekiçinustalık,güç,cesaret,iyikonuşabilmekgerekiyordu...Yanibiraskerin,birdevletadamının,birkonuşmacınınyükselmesinisağlayanüstünlükler.İyibirmisyonerbütünbuniteliklerikendindetoplamakzorundadır.

“Evet,misyonerolmayakararvermiştimbende!Ondansonraruhsaldurumumbütünbütündeğişti.Sankielimikolumubağlayanzincirlerçözülmüş,otutsakdurumumdangeriyeyalnızzincirlerinyaptığıberelerkalmıştıkibunudaancakzamaniyileştirebilir...Babambenimbukararımakarşıgelmişti.Onunölümündensonraartıkönümdeengelkalmadı.İşlerimiyolunakoyupbirkaçduygubağınıkoparmam...Yaniinsancılzayıflıklarlasonbirkezboğuşmamgerekiyor.Benbunlarıyenebileceğimekesinlikleinanıyorum;çünkü,yeneceğim,diyeazmettim.İşteşimdi,Doğu’yagidiyorum.”

St.Johnbunları,oherzamankikendinehasyavaş,güçlü,etkilisesleanlatmıştı.Sustuğuzamandagözlerinibanadeğil,batangüneşedikti.Oda,bende,vadidengelenyolasırtımızdönükolarakduruyorduk.Yolotiçindeolduğundanayaksesifalanduymadık.Akşamınşusaatindevadininteksesiırmağınnazlıçağıltısıydı.Sonra,birdengümüşbirçıngırağınşıngırtısıkadartatlı,şenbirsesinyükselmesiyleikimizdeirkildik:

“İyiakşamlar,Mr.Rivers!Sanadamerhaba,kocaCarlo!Beyefendi,köpeğinizdostlarınısizdendahaiyitanıyorbesbelli,kulaklarınıdikipkuyruğunusallamayabaşladı.Sizseşuandabilebanasırtçevirmişduruyorsunuz.”

Doğruydubusözler.ButatlısesiilkduyduğundaSt.Johnyıldırımçarpmışgibiirkilmiştiamasonrahiçistifinibozmadanolduğugibikalmıştı;kollarıparmaklığadayalı,yüzübatıyadoğruçevrili.Sonunda,kasıtlaağırağırdöndü.Yanıbaşındabirhayalbelirmiştisanki.Beş-onadımötedebeyazlargiymiş,genç,kıvrakbirkaraltıduruyordu:Zayıfdeğil,amabiçimliydi.EğilipCarlo’yuokşadıktansonrabaşınıkaldırdığı,başındakiuzuntülüarkayaattığızamankusursuzgüzelliktebiryüz,gözümüzünönündebirçiçekgibiaçtı.

“Kusursuz”güzel,iddialıbirdeyimamabunugerialmayayadahafifletmeyehiçniyetimyok!İngiltere’ninılımlıikliminin,nemlitopraklarıylasisligöklerininyetiştirdiğiendururenkli,engüzelgüller,zambaklargibiydibukız.Hiçbireksiğiyoktu,hiçbirkusurugörülmüyordu.Bukızınyüzçizgileridüzgündü,inceydi.Resimlerdegördüklerimizebenzeyengözlerivardı:İri,uzun,kapkara.Uzungölgelikirpikleribuşahanegözlereyumuşakbirbüyükatıyordu.Kalemleçizilmişgibiyüzeaçıklıkkazandırankaşlar;dinginlikverenbeyaz,düzgünalın;yumurtabiçimibiryüz,tazecikyanaklar,yumuşakkıvrımlı,pespembe,dipdiridudaklar;incigibipırılpırılbeyazdişler;küçükçukurbirçene;gür,parlaksaçlar...Kısacası,birarayagelince“kusursuz”güzelliğiyaratanbütünöğelerondavardı.Bugüzellergüzeliyaratığabaktıkçabakacağımgeliyor,içimhayranlıkladoluptaşıyordu.Doğaonuiltimaslıolarak,kayırarakyaratmıştıbesbelli.Herkesegüzellikarmağanlarınıbirüveyanneeliyledağıtırkenbugözdekulunakarşıbirsultanınaçıkelliliğinigöstermişti.YaSt.JohnRiversnasılbuluyordubuyeryüzümeleğini?Onundönüpkızabaktığınıgörünceisteristemezbusorubelirdikafamda.Sorununkarşılığınıdagençadamınyüzündearadım.

St.John’unbuperikızınabakmasıylagözleriniçevirmesibirolmuştu;bakışlarınışimdiçitindibindebitmişolanbirtutampapatyacığadikmişduruyordu.Çiçeklerinkarbeyazbaşlarınıayağınınucuylaezerek,“Nefisbirakşamamasizinbugeçsaattetekbaşınızakırlardadolaşmanızdoğrudeğil,”diyekonuştu.

“S.denbirazöncedöndümde.”Bu,bizdenotuzkilometrekadaruzaktakibirkasabanınadıydı.“Babamsizinokulu

açtığınızı,öğretmenhanımıngeldiğinisöyledi.Bende,çaydansonra,onugörmekiçinçıktım.Kendisibumu?”

“Evet.”Kızbanadönerek,“Nasıl,Mortonköyünüsevebilecekmisiniz?”diyesordu.Sesinde,

tutumundabirsaflık,sadelikvardıki,bubirazçocuksuolsadahoşagidiyordu.“Sanırımseveceğim,”dedim.”Sevmemiçinbirçoknedenvar.”“Öğrencileriniziumduğunuzkadaruslubuldunuzmubari?”“Evet.”“Evinizibeğendinizmi?”“Hemdepekçok.”“İyidöşemişmiyim?”“Sonderece.”“Sizinişlerinizigörsün,diyeAliceWood’useçmemdeyerindeolmuşmu?”“Çokyerinde.Pekyetenekli,elineçabukbirkız.”İçimdende,“Demekzenginkızı

buymuş!”diyedüşünüyordum.“Tanrıonagüzelliklebirlikteservetdebağışlamış!Bukızdünyayaçokuğurluyıldızlaraltındagelmişolsagerek!”

Oliver’larınkızı,“Arasıragelirsizeyardımederimöğretmenlikte,”diyordu.“Arasırasizigörmeyegelmekbenimiçinbirdeğişiklikolur.Değişikliğideseverimben...Mr.Rivers,S.dekaldığımsüreceöyleeğlendimki!Düngece,dahadoğrusubusabah,saatikiyekadardansettim.Kenttekikargaşaolaylarındanberioradabirtümenkarargâhkurmuş.Gülmekte,eğlenmektedeşusubaylarınüstünekimseyok,doğrusu!Buradagördüğümüzbileyicilerden,makasçılardangınagelmişti!”

BanaöylegeldikiSt.John’undişlerisıkıldı,altdudağısarktıbiran.Dudaklarınınsımsıkıbirgörünüşüvardı,çenesidekasılmışgibiydi,gençkızonunlaböylegülerek

konuştukça!Sonra,papatyalarabakmaktandavazgeçmiş,gözlerinikızadoğruçevirmişti.Öylegülmez,derinanlamlıbirbakıştıkibu!Kızbubakışabirkahkahaylakarşılıkverdi...Otazeliğe,ogülgamzeligüzelliğine,oyıldızgözlerineçokyaraşıyordugülmek!

Gençadamınsessiz,ciddidurmasıüzerinekızgeneCarlo’yuokşamayabaşladı.“ZavallıCarloseverbeni,”diyemırıldandı.“Dostlarınasuratasıpsoğukdurmasıyokturonun.Diliolsaydısessizdedurmazdıherhalde.”

Tanrıvergisibirzarafetleeğilipköpeğiokşamayabaşlayınca,köpeğingençsahibininyüzünebirkandalgasınınyürüdüğünügördüm.Ogülmezgözlerinanibirateşleeriyiverdiğini,önünegeçilmezbirtutkuylaparladığınıgördüm.Bu,yüzünerenk,ışıkvurmuşhaliyleerkekgüzelliğininbirsimgesigibiydi...Kızındagençkızgüzelliğininsimgesioluşugibi...St.Johnşöylebirgöğüsgeçirdi.Sankidopdoluolanyüreği,iradesininzorbabaskısındanusanaraksilkinmiş,özgürlüğünekavuşmakiçinileridoğruatılmıştı.Sonragençadambuatılışıdurdurdu...Güçlübirbinicininşahakalkanbirküheylanıgemlemesigibi.Kendisineatılantatlıtaşlaranesözle,nedehareketlekarşılıkverdi.

Kız,gözlerinionadoğrukaldırarak,“Babamdiyorkiartıkbizehiçgelmezolmuşsunuz,”dedi.“VadiKöşkü’neçoktanayakbasmamışsınız.Bugecebabamyalnız.Keyifsizdebiraz.Benimlegeliponuziyaretetmekistemezmisiniz?”

St.John,“Mr.Oliver’ıziyaretetmekiçinsaathiçdeuygundeğil,”dedi.“Saatuygundeğilmi?Ama,benuygundiyorumya!Babamtamşusaatlerdebirisi

gelsin,diyekonuklarınyolunugözler...Fabrikakapanıpişlerbittiğisaatte.Lütfen,Mr.Rivers,gelinhaydi.Nedenbukadarçekingen,böylesoğuksunuz?”St.John’unsessizliğininyarattığıboşluğugençkızgenekendisidoldurdu.“Unutmuşum!”diyerekkendikendinekızmışgibiogüzelkıvırcıkbaşınısalladı.“Öyledüşüncesizbirkızımki!Kuzum,bağışlayınbeni.Şusıradabenimgevezeliğimekatılacakkadarkeyifliolmayışınızınnedenlerivar.Unutmuşumbunu.DianaileMarygittiler,KırEvikapatıldı;onuniçinsizdeüzgünsünüz.Çokyazık.Aman’olur,gelinbabamıgörün!”

“Bugeceolmaz,MissRosamond.Olmazbugece.”St.Johnmakinegibikonuşmuştu.Buöneriyiböylegeriçevirmeninonaneyemal

olduğunuancakkendisibilirdi!“Neyapalım!Madembukadarinatediyorsunuz,bendegiderim.Zatendahafazla

gecikmekdeolmaz.Çiydüşmeyebaşladı.İyiakşamlar!”Kızeliniuzattı.St.Johnonunelineancakbirdokundu.Yankıkadaryavaş,kofbirsesle,

“İyiakşamlar!”dedi.Kızgitmeyedavranmıştıamagenegeridönerek,“Hastafalandeğilsinizya?”diyesordu.St.John,“Yo,çokiyiyim,”dedi,birbaşselamıylayanımızdanayrıldı.Obiryanagitti;

Rosamondöbüryana.BirperikızıgibitarlanıniçindenuzaklaşırkenikikezdönüpSt.John’abaktı.Amao,birkezbilearkasınadönmeden,kararlıadımlarlauzaklaşıyordu.

Birbaşkasınınıstırabına,içindekopansavaşımaböyleceseyirciolmakbenikendiderdimidüşünmektenkurtardı.DianaRiverserkekkardeşiiçin“ölümkadaramansız”demişti.Doğrusöylemiş!

85.KutsalKitap,EskiAhit,Yaratılış,19:26.Hz .Lût’unkarısı,SodomveGomora’dançıkarkenarkasınabakmamasıgerektiğihaldebaktığıiçin

tuz kesildi.(Y.N.)

XXXII

Köyokulundakiçalışmalarımıelimdengeldiğikadarcanlabaşlayürütüyordum.Öncelerigerçektençetiniştibu.Öğrencileriminhuylarını,yaşayışlarınıanlayabilinceyekadar,bütünçabalarımakarşınçokzamangeçti.Hiçeğitilmemişolduklarıiçinuslarıuyuşmuştu,kalınkafalı,aptalgibigeldilerbana...Hemdehepsiaynıbiçimdekalınkafalı.Yanıldığımıçokgeçmedendeanladım.Okumuşkimselergibionlarınarasındadaayrımlarvardı.Onlarıtanıdıkçabuayrımlarıçabucakseçeroldum.Onlarda,benimkonuşmam,giyinişim,davranışım,koyduğumkurallarkarşısındaduyduklarışaşkınlıkazaldıkçabanaalışmayabaşlamışlardı.Ozamanbukaba,alıkgörünüşlüköykızlarınınzekâ,kavrayışbakımındandauyanmayabaşladıklarınıgördüm.Birçoğuiyihuyluydu,banayaranmayadahevesliydiler.Kimisidoğuştankibar,onurluveyetenekliolduğuiçinhemdostluğumu,hemdehayranlığımıkazanıyorlardı.Bukızlarçokgeçmedendersleriniiyiyapıpderlitoplugezmekten,yolyöntemöğrenmektenövünçduymayabaşladılar.Hattabirçoğunungelişmesindekihızşaşırtıcıydı,diyebilirim.Bütünbunlarbanahaklıbirkıvanç,sevinçveriyordu.Enparlaköğrencilerimigerçektensevmeyebaşlamıştım.Onlardabeniseviyorlardı.

Öğrencileriminarasındabirçokçiftçikızıvardıkibüyük,yetişkinkızlardı.Bunlarokuyupyazabiliyor,dikişdikiyorlardı.Bendeonlaradilbilgisi,tarih,coğrafya,nakışöğretiyordum.Aralarındagerçektendeğerli,kişiliksahibikızlarkeşfettim...Bilgiyesusamış,yetenekli.Onlarıkendievlerindegörmeyegiderekbirçoktatlıakşamsaatlerigeçiriyordum.Kızlarınanababalarıbeninasılağırlayacaklarınıbilemiyorlardı.Onlarınalçakgönüllüsunularınıkabuletmek,bunainceliklekarşılıkvermekbenimiçinpektatlıoluyordu.Buköylülerkentlilerdensaygı,incelikgörmeyepekalışıkolmasalargerektikigördüklerizamanpekhoşlarınagidiyor,onlariçinyararlıdaoluyordu;çünkühembenlikleriokşanıyordu;hemdegördüklerisaygıyalayıkolabilmekiçinkendileridesaygılı,nazikdavranmayabaşlıyorlardı.

Sanırımköydeherkesçesevilmeyebaşlamıştım.Nezamansokağaçıksamgüleryüz,tatlıdilbuluyordum.Çevreninsaygısını,sevgisinikazanmak,“dingin,tatlıgüneşışığındaoturmak”gibidir.Buışığınetkisiyleinsanıniçindehuzurduygularıbiter,filizlenir.Hayatımınbudönemindeyüreğimtasalanmayıunutmayayüztutmuştu,durupdurupşükranla,minnetledoluptaşıyordu.

Yalnız,sevgiliokurum,herşeyiolduğugibisöylemekgerekirse,budingin,buyararlıyaşantısırasında,işiminbaşında,alınteriylegeçirilmişrahatbirakşamdansonrageceleyinuyuyuncakendimiacayipdüşlerarasındabuluyordum...Renkrenk,heyecanlı;hareket,fırtınadolu,aşk,mutlulukdüşleri!Görülmedikyerlerde,serüvenlerarasında,tehlikeli,romantikdurumlardaboyunaEdwardRochester’lakarşılaşıyordum.Böylece,onunkollarınaatılıpsesiniduymanın,onuokşamanın,onunlagözgözegelmenin,onusevmenin,onundabenisevmesininmutluluğu,onunlabirliktebirömürgeçirmekumudu,bütünşiddetiyle,ateşiyleiçimdeyenibaştantazeleniyordu.Sonrauyanıyordum,neredeolduğumu,ne

durumdabulunduğumuanımsıyordumgene.Titreyipürpererekdoğrulupoturuyordumperdesiz,basitkaryolamıniçinde.Karanlıkgecedebenimumutsuzlukçırpınışlarımlaözlem,kedergözyaşlarımıntanığıoluyordu.Ertesisabahdokuzakadardurulupkendimitopluyor,gününaralıksızçalışmalarınahazır,okulumuaçıyordum.

RosamondOliverbenigörmeyegeleceğineilişkinsözündedurdu.Çoğunlukla,sabahleyinçıktığıatgezintilerisırasındageliyordu.Arkasındaatüstünde,üniformalıbiruşakla,çoklukkısrağınıkoşturarakgelirdikapıya.Omorbinicikostümüyle,omuzlarınadökülensaçlarınınüzerinekondurduğusiyahkadifeşapkasıylabiriçimsugibiydi;ondandahazarifbirinsandüşünülemezdi.Böylece,köyokulunagirer,gözlerikamaşmışköykızlarınınarasındadolaşırdı.ÇoğuzamandaSt.John’undindersiverdiğisaattegelirdihep;korkarım,bakışlarıylagençpapazınyüreğinideler,geçerdi.St.Johnonungirişinigörmese–içgüdüsüylemisezerdinedir–arkasıkapıyadönükbileolsaRosamondeşiktebelirdimi,onunyüzüyanmayabaşlardı.Oheykelimsiifadesisözleanlatılamayacakbirbiçimdedeğişir,baskıaltındatutulanbirateşinözüolupçıkardı.Gençkızkendietkisinibilmezdeğildielbet;zatenSt.John’undaduygularınıondangizlediğipekyoktu;çünkügizlemekelindedeğildi.Bütüniradesinekarşın,kızonunkarşısınageçipdeyüzverircesine,neşeyle,hattasevgiylegülümseyincepapazınellerititremeye,gözleriçakmakçakmaktutuşmayabaşlardı.Ozaman,sözlesöyleyemediklerinigözlerininoüzgün,azimlibakışıylasöylerdisanki:“Seniseviyorum.Senindebanakarşıbiryakınlıkbeslediğinibiliyorum.Benigeriitmenkorkusudeğildirdilimibağlayan.Gönlümüsunsamkabuledeceğineinanıyorum.Yalnız,bugönülkutsalbirsunağaadanmışbulunuyor.YakındasunağınçevresindekiateşyakılacakvegönlümTanrı’yakurbanedilerekbiravuçkülolupçıkacak!”

GençpapazınbubakışlarıkarşısındaRosamond’un,umutkırıklığınauğramışbirçocukgibi,dudaklarıbükülür,varlığındanışıkgibisaçılanneşeninüzerinebirdalgınlıkbulutuinerdi.EliniçabucakSt.John’unelinden,gözlerinionunhemazimhemazapdolugözlerindençekerdi.BöylezamanlardasanırımSt.Johnonunpeşindenkoşmak,onuçağırmak,tutmakiçindünyalarıvermeyehazırdı.Gelgelelim,Cennethayallerindenvazgeçemiyordu.Gerçek,sonsuzCennet’eerişebilmekumutlarıuğrunabugençkızınaşkınıİremBağı’nafedaediyordu.Zatenkişiliğininheryönünü(serüvenci,ülkücü,şair,asker,papaz)tekbiraşkınsınırlarıarasınasığdırmasıolanaksızdı.VadiKöşkü’nünsalonları,süsleriuğrunamisyonerliksavaşınınçeşitliçarpışmalarındanvazgeçmiyor,geçemiyordu.Çokiçinekapanıkolmasınakarşınbirkeresindeonunlaçokaçıkkonuşmakcesaretigösterdim,bunlarıöğrenmeyibaşardım.

RosamondOliverartıkbenigörmeyesıksıkgelmekinceliğinigösteriyordu.Onunyapmacıktan,gizliliktentümüyleuzakolankişiliğiniezbereöğrenmiştimartık:Züppeydiamaruhsuzdeğil;kaprisliydiamabencildeğil.Doğduğundanberibirdediğiikiedilmemişolmaklabirlikte,tamdaşımarmışsayılmazdı.Aklıbeşkarışhavadaydıamaiyihuyluydu.Güzelliğiyleböbürleniyordu(böbürlenmemekelindedeğildiki...Nezamanaynayabaksaçiçeğiburnundabirgüzellikgörüyordu)amakibirlideğildi.Eliaçıktı.Zenginkızıolmaklaövünmekaklındangeçmiyordu,temizyürekli,şenşakrak,canlı,birazdadüşüncesizdi.Kısacası,benimgibi,kendicinsinden,soğukkanlıbiriningözündebilesondereceçekiciydi.Gerçi,ilgiçekici,derin,etkileyici,gizemlibirkişiliğiyoktu.Kafası,örneğinSt.John’unkızkardeşlerininkafasıylaölçülemezdi.Genedeseviyordumonu...Adela’cığımısevdiğimgibi.Nevarki,sonradantanıdığımızbiryetişkini(aynıderecedeşirindeolsa),üzerinetitreyipkendielimizleyetiştirdiğimizbirçocukkadarsevemeyiz.

RosamondOliver’ınbanapekkanıkaynamıştı.BeniMr.Rivers’abenzetiyorduama“onunondabirikadargüzel”olmadığımıyüzümevurmaktançekinmiyordu.Bencici,temizpak,çıtıpıtıbirminnoşmuşum;amaMr.Riversbirmelekmiş.Benimiyiliğim,akıllı,soğukkanlı,azimlioluşumMr.Rivers’abenziyormuş!Rosamondbenimbirköyöğretmeniolaraklususnaturae86olduğumuilerisürüyor,burayagelmedenöncekiyaşantımınçokserüvenli,romantikgeçmişolacağınıtahminediyordu.

Birakşamüzeri,herzamankiçocuksu–çocuksuolduğuiçindeinsanısinirlendirmeyen–merakıylabenimküçükmutfağımdakidolapları,raflarıkarıştırırkenelineikiFransızcakitap,Schiller’inbirşiirkitabı,Almancadilbilgisikitabıylasözlük,birdekendiçizdiğimbirkaçresimgeçti.Bunlarınarasındaöğrencilerimdenbiriolan,melekgibigüzelbirküçükkızınkalemleyapılmışportresi,MortonVadisiileodolaylardakibozkırlarıtasviredenmanzararesimlerivardı.Rosamondönceşaşkınlıktandonakaldı,sonrasevinçtenkanıkaynadı:Buresimleribenkendimmiçizmiştim?Fransızca,Almancabiliyormuydum?Çokharikaşeydimben...Onparmağımdaonhüner!S.dekiyatılıokulunresimhocasındandahagüzelresimçiziyordumdoğrusu!Onundabirportresiniçizermiydim,babasınagöstermesiiçin?

“Hayhay,”dedim.Bukadarhayatdolu,kusursuzbirmodelinresminiçizmekdüşüncesi,ruhumunsanat

yönünüheyecanla,zevkleürpertti.Kızınüzerindekoyumavibiripekligiysivardı.Boynu,kollarıçıplaktı;teksüsü,dalgadalgaomuzlarınadökülenTanrıvergisikıvırcıkkestanesaçlarınınvahşidalgalarıydı.Birtabakaincemukavvaalaraközenleresminiçizdim.Kendimibuportreyirenklendirmekzevkindenyoksunbırakmayacaktımamaosıradasaatgeçolmuştu.Başkabirgün,dahaerkengelippozvermesinisöyledim.

Evegidincebeniöylebirövmüşkiertesigünöğledensonrababasıdaonunlabirliktegeldi.Uzunboylu,kabahatlı,kırsaçlı,ortayaşlıbiradamolanMr.Oliver’ınyanındagüzelkız,karlıbirağacındibindeaçmışparlakrenklibirçiçeğiandırıyordu.Mr.Oliverazkonuşanbiradamabenziyordu;belkidekendinibeğenmişinbiriydi,amabanakarşıpeknazikdavrandı.Rosamond’unportresinehazırlıkolarakçizdiğimresimpekhoşunagitti,beniertesiakşamiçinısrarlaköşkeçağırdı.

Gittim.Sahibininzenginliğinigözönüneserenbüyük,dayalıdöşelibirevdi.OradaolduğumsüreceRosamond’unneşedenyanınavarılmadı.Babasıdabanakarşıpekcandandavrandı,çaydansonralafadaldığımızzamandabenimköyokulundakiçalışmalarımıövüpgöklereçıkardı.Tekkorkusubenimbusönükişlekalmayıpyakındaokulubırakmammış;çünküduyduğuna,kendisinindegördüğünegöre,köyöğretmenliğibanalayıkbirişdeğilmiş.

Rosamond,“Aa,doğrusu,Janeenyüksekailelerinyanındamürebbiyeolabilecekdeğerde!”diyelafakarıştı.

Beniçimden,“Memleketinenyüksekailelerininyanındaçalışmaktansabuköyokulundakendibaşımabuyrukolayımdahaiyi,”diyordum.

Mr.Oliver,Rivers’lardanbüyükbirsaygıylasözetmeyebaşladı.Rivers’larınbirzamanlarçokzenginolanköklübirsoydangeldiklerini,birzamanlarbütünMortonköyününonlarınolduğunu,bugünbileailereisinin,dileseeniyiailelerdenkızalabileceğinisöylüyordu.Böylesiüstün,yüksekbiradamınmisyonerolarakuzak,yabancıülkeleregitmekkararındaoluşunapeküzülüyordu.Değerlibirhayatayazıkolacaktı,doğrusu!DemekRosamond,St.John’laevlenmekistesebabasıengelolmayacaktı.Mr.Oliver’ıngözündegenç

papazınsoyusopu,köklüadıvekutsalmesleği,parasızlığınıkapatmayayetiyordudaartıyordubile!

Günlerden5Kasım...Okultatildi.Küçükhizmetçimevitemizlememeyardımetmiş,elineverdiğimbirpenibahşişesevinipbayramederekevinedönmüştü.Oufacıkeviminherköşesitertemiz,pırılpırıldı...Yerlerovulmuş,ocakızgarasıparlatılmış,camlarsilinmiş.Bende,sırtımatemizbirelbisegiymiştim.Önümdebomboşbiröğledensonrauzanıyordu,canımneisterseonuyapabilirdim.

Almancadanbirkaçsayfaçevirmekbirsaatimialdı.Sonrapaletimleboyalarımıçıkardım,dahakolayolduğuiçindahadadinlendirenbirişe,RosamondOliver’ınportresiniyapmayadaldım.Kızınbaşınıbitirmiştimdeişyalnızarkadakiperdelerinkıvrımlarınırenklendirmeyekalmıştı.Odolgundudaklaradabirazkırmızısürdüm,saçlarınınlülelerinibirazdahabelirttim,altkirpiklerinidahabirgölgeledim.Butatlıayrıntılaraiyicedalmıştımkibirkezhızlavurulduktansonrakapıaçıldı,St.Johniçerigirdi.

“Tatilinizinasılgeçirdiğinizigörmeyegeldim,”dedi.“Karadüşünceleredalmışdeğilsinizya,umarım?Ama,yok...Çokiyibu.Resimçizerkenyalnızlıkduymazsınız.Görüyorsunuzya,şimdiyekadarbuhayataolağanüstüdayandınızamasizehâlâgüvenimyok.Akşamsaatlerinizihoşçageçirmeniziçinbirkitapgetirdim.”

Yeniçıkmışbirşiirkitabınımasanınüzerinekoydu.Edebiyatımızınaltınçağıolangünlerinmutluokuyucularısıksıkyenikitaplarlakarşılaşmayaalışıktılar.Neyazıkkibugününokurlarıdahaaztalihli.Yalnızkorkmayın,öykümüburadakesereksuçlamalarayadayerinmeleredalacakdeğilim.Şiirinölmediğini,sanataşkınınyokolmadığınıbiliyorum.Maddecilikşiiriortadankaldıramaz.Birgüngelecekşiirvesanatgenevarlıklarını,özgürlüklerini,güçleriniduyuracaklar.Cennet’tesağlıklıbekleyenbirergüçlümelekşimdionlar.Yeryüzündekirliruhlarınüstüngeldiğini,pısırıkruhlarındadurumayastuttuğunugördükçebıyıkaltındangülüyorlar.Şiirmibatacak?Sanatmısilinipkalkacakyeryüzünden?Hiçbirzaman!Basitlikmialacakonlarınyerini?Nemünasebet!Hayır.Şiir,sanathâlâyaşıyor;yalnızyaşamaklakalmayıpinsanruhunaegemenoluyorlar,insanruhunuyüceltiyorlar.Onlarınmübareketkisiheryerdeyaygınolmasahepimizcehennemdeolurdukşimdi...Kendibasitliğimizin,küçüklüğümüzüncehenneminde!

BenMarmion’un87(St.John’ungetirdiğikitapbuydu)parlaksayfalarınıheyecanlakarıştırırkenSt.Johndaçizdiğimresmebakmakiçineğilmişti.Ouzunboyluyapısınınşöylebirirkilerekgeneçarçabukdoğrulduğunugördüm.Hiçbirşeysöylemedi.Başımıkaldırıponabaktım,ogözlerinikaçırdıbenden.Çokiyibiliyordumonunaklındangeçenleri,kalbindekileriaçıkçaokuyabiliyordum.Osıradabenondandahasakin,dahasoğukkanlıydım.Şimdilikdahagüçlüdurumdasayılabileceğimiçinelimdengelirseonabiriyiliktebulunmayakararverdim.İçimden,“Bütünazmine,iradesinekarşınkendikendinepekfazlabaskıyapıyor,”diyordum.“Hertürlüduygusunu,acısınıiçinegömerekdışarıhiçbirşeyvermiyor,göstermiyor,itirafetmiyor.GüzelRosamond’undan,onunlaevlenmeyinedendoğrubulmadığındanbirazkonuşmakonurahatlatır.Bendebununiçinkonuşturacağımonu.”

Önce,“Oturun,St.John,”dedim.Herzamankigibi,pekkalamayacağınısöyledi.İçimden,“Peki,istersenayaktadur,ama

hemençıkıpgitmekyok,”diyordum.“Bunakararlıyım.Yalnızlıkbenimkadarseniniçinde

zararlı.Bakalımseningüveniningizlianahtarınıbulupşumermergöğüstebirkapıaçarakyüreğinebirdamlaavuntuakıtabilecekmiyim?”Damdandüşercesine,“Portrebenzemişmi?”diyesordum.

“Benzemişmi?Kime?Pekdikkatlibakmadım.”“Baktınızişte!”Benimbuani,garipçıkışımkarşısındagençpapazbirtuhafolmuştu.Şaşkınşaşkınbaktı

bana.Beniçimden,“Budahabirşeydeğil!”diyesöyledim.“Seninşusoğuktutumunkarşısındasinecekdeğilim.Gözealacağımseninsoğukluğunu.”

“Dikkatle,iyicebaktınız,”dedim.“Birdahabakmakistersenizbuyurun...Birdiyeceğimyok.”Kalktım,resmiuzattım.

“İyiçizilmişbirresim,”dedi.“Tatlı,dururenkler,uyumlu,düzgünçizgiler.”“Anladık,anladık.Bunlarıbiliyoruz.Yabenzerliknasıl?Kimebenziyorburesim?”Durakladı.Sonra,“RosamondOliverolsagerek,”dedi.“Elbette!Şimdi,beyefendiciğim,buçokisabetlitahmininizekarşıödülolaraksizebu

resminbirkopyasınıçıkartacağım...Tabiikabuledeceğinizisöylerseniz.Yoksahiçdeğervermeyeceğinizbirşeyiçinzaman,emekharcamakistememelbet.”

Ohâlâportreyebakıyordu.Baktıkçadaparmaklarıkâğıdadahasıkıyapışıyor,sankiresmesahipolmayıdahaçokistiyordu.Sonunda,“Benzemiş,”dedi.“Gözleriyiyapılmış.Renk,ışık,ifadekusursuz;hattagülüyorbile!”

“Buresminbireşinesahipolmaksiziavuturmu,yoksadertmioluriçinize?..Sizbanabunusöyleyin.ÖrneğinMadagaskar’da,Afrika’dayadaHindistan’daykenböylebirhatıranınyanınızdabulunmasıavuturmusizi?Yoksa,buresmigördükçeyüreğinizinyağıeriyipiçinizmiyanar?”

Gençpapazçekinerekbaşınıkaldırdı.Bendenyanabaktı,kararsız,heyecanlı.Sonrageneportreyisüzdü:“Buresmesahipolmakistediğimbirgerçek.Amadoğrumuolur,akılsızcabirşeymiolur,orasıbaşkasorun.”

Rosamond’unonusevdiğini,Mr.Oliver’ındaböylebirevlenmeyekarşıgelmeyeceğinibildiğimiçinbenkendimonlarınbirleşmeleriniçokistiyordum.St.John’un“yadeller”egidipkızgıngüneşaltındazekâsınıçürüterekiliklerinikurutacağıyerdeMr.Oliver’ınbüyükservetinesahipolursainsanlığabelkidahaçokhizmetedebileceğinidüşünüyordum.Onuniçin,“Bencesizhiçzamangeçirmedenbuportreninaslınaelkoysanızdahadoğru,dahaakıllıcabirişolur,”dedim.

Buaradaoturmuştuartık.Portreyiönündekimasanınüzerinesermiş,başınıellerininarasınaalarakresmedoğrueğilmişti.Benimcüretimekızmadığınıbiliyordum;hattayasaksaydığıbukonununböyleaçıkçaelealınıpserbestçetartışılmasındanzevkduymayabaşladığıbelliydi.Buonahiçummadığıbiriçinidökmefırsatıveriyordu.İçinekapanıkkimselerduygularını,acılarınıaçıkçakonuşmaya,çoğuzaman“içidışıbir”kişilerdendahaçokgereksinmeduyarlar.Enkabuğunaçekilmiş,sertkimselerdesonundainsandır.Bugibilerin“sessizdeniz”lerinecüretle,iyiniyetledalıvermekçoğuzaman,onlaradünyanınenbüyükiyiliğiniyapmaktır.

BendegidipSt.John’unsandalyesininarkasındadurarak,“RosamondOliver’ınsizdençokhoşlandığınaeminim,”dedim.“Çokdatatlıbirkız.Belkibirazuçarı.Ama,nasılolsasizikinizedeyetipartacakkadarağırbaşlısınız.Bencesizonunlaevlenmelisiniz.”

“Sahi,hoşlanıyormubenden?”“Elbet.Herkestenüstüntutuyorsizi.Dilindenhiçdüşürmüyor.”

“Busözleriduymakçokhoş,”dedi.“Hemdeçokhoş!Hadi,birçeyreksaatkonuşalımbunu.”

Gerçektendesaatiniçıkardı,masanınüstünekoydu!“Ama,boşyerekonuşmakneyeyarar?”dedim.“Sizdahaşimdidengüllegibibirolumsuz

yanıthazırladıktanyadagönlünüzübağlamakiçinbambaşkabirzincirördüktensonra?”“Böyletaşyüreklilikkondurmayınbana.Şuandakendimibıraktığımı,eriyipgittiğimi

görmüyormusunuz?Sevda,yeniaçılmışbirpınargibiiçimdenfışkırmış,tatlısularınıruhumuntarlalarınayaymakta.Oysabenotopraklarınicezahmetlerle,nasıldikkatletemizleyipayıklamış,özveri,iyiniyettohumlarıekmiştim!Gelgelelimşimdibalgibitatlıbirsubastıburalarını;tazefilizlerinefislezzetlibirzehirkemirmekte.ŞuandakendimiVadiKöşkü’nünsalonundagörüyorum:Rosamond’unayaklarıdibinde,arkamayaslanmışoturuyorum.Gençkarımotatlısesiylebirşeyleranlatıyorbana.Sizinhünerliellerinizinpekgüzelcanlandırdığıogözlerleyüzümebakıyor,omercandudaklarlabanagülümsüyor.Obenimolmuş,bendeonun.Bugeçiciyaşam,buölümlüdünyabanayetiyorartık.Şşş!..Hiçbirşeysöylemeyin.Yüreğimsevinçdolu,duygularımbüyülenmiş!Bırakın,ayırdığımşuzamansessizlikiçindegeçsin.”

Onunsuyunagittim.Saattıktıkişliyor,St.Johnsıksıksoluyor,bensessizduruyordum.Busessizlikiçindeonbeşdakikamızdoldu.Ozamangençadamsaatinigenecebinekoyupresmielindenbıraktı,gidipşömineninbaşındadurdu.

“Evet,”dedi,“deminkiçeyreksaathayaliçinde,aldanışiçindegeçti.BaşımıŞeytan’ıngöğsünedayadımbiran.Boynumubilerek,isteyerek,onunçiçektenboyunduruğununaltınageçirdim;sunduğukadehteniçtim.Şeytan’ıngöğsüateşiçindeydi,çiçeklerinarasındabirzehirliyılangizliydi;kadehtekişarapağzımdaacıbirtatbıraktı.Bunlarınhepsinibiliyor,görüyorum.”Onaşaşkınlıklabakakalmıştım.“Netuhaf!”diyekonuşmasınısürdürdü.“RosamondOliver’ıçılgıncaseviyorum...İlkaşkınbütünateşiyle!Onusonderecegüzel,zarif,çekicibuluyorum.Ama,aynızamandaonunbenimiçiniyibireşolamayacağınısezebilecekkadardasoğukkanlı,sağduyuluyum!Yaşamarkadaşıolarakuygundeğilbanao.Evlenecekolsakbiryılavarmazfarkınavarırımbunun.Beş-onayınçılgınmutluluğunubirömürboyupişmanlıkizlerartık.Bunubiliyorum.”

“Çoktuhafdoğrusu!”diyehafifçesöylenmektenkendimialamadım.St.John,“İçimde,onungüzellikleriniderindenduyumsayanbiryönünyanısıra,

kusurlarınıaçıkçagörenbiryöndevar,”diyordu.“Yaradılışıbenimkurduğumdüşlerledünyadabağdaşamaz;benimgiriştiğimhiçbirişekatılamaz.Rosamondzorluk,zahmetçeksin?Ağırişlerdeçalışsın?Dünyadanelinieteğiniçeksin?Birmisyonerkarısıolsun?Olacakşeymibu?”

“Peki,amasizinillemisyonerolmanızzorunlumu?Otasarıdanvazgeçebilirsiniz.”“Vazgeçermiyim?Nediyorsunuz?Tanrıbuyruğububenimiçin.Ülküm,enbüyük

eserim.Cennet’tekievimindünyayüzündekitemeli.Kendiniinsanlığıyüceltmekamacınaadamışolandavaadamlarınınarasınakatılmakhevesigüdüyorumben.Cahillikülkelerinebilgigötürüp,savaşınyerinebarışı,tutsaklığınyerineözgürlüğü,boşinançlarınyerineimanı,CehennemkorkusununyerineCennetumudunuyerleştirmekemelindeyim.Vazgeçeyimmibundan?Benimiçincanımdandeğerlibu!Bütünumudumbunda...Buamaçuğrunayaşıyorum.”

Ben,uzunbirduralamadansonra,“YaRosamond?”dedim.“Onunuğrayacağıdüşkırıklığının,üzüntününönemiyokmusiziniçin?”

“Rosamondherzamanhayranları,âşıkları,isteyenleriyleçevrilidir.Birayakalmaz,benimhayalimsilinirgideronungönlünden,unuturbeni.Kendisinibendençokdahamutlukılabilecekbiriyleevlenir.”

“Konuşmanızıduyansizipeksoğukkanlısanır;amaaslındaduygularınızkafanızlaçarpışıyor,acıçekiyorsunuz...Telefoluyorsunuz.”

“Hayır.Birazzayıflamışsambu,tasarılarımındahakesinleşmişoluşundan,yolculuğumundurmadangerikalışındandır.Örneğinnezamandırbeklediğimyenipapazınancaküçaysonragelebileceğinidahabusabahöğrendim.Buüçay,sonradanaltıayakadaruzayabilir.”

“Ama,Rosamondnezamaniçerigirsekızarıpbozarıyorsunuz.”Gençadamınyüzündengeneoşaşkınbakışuçupgeçti.Sanırımbirkadınınbirerkekle

böylekonuşmayıgözealabileceğinihiçdüşünmemişti.Bensebutürkonuşmalaraalışıktım.Karşımdaisterkadınolsun,istererkek,kafasıişleyenbirinibuldummu,hoşbeşinalışılmışsınırlarınıaşarakonlarıntaözüneinmedikçerahatedemezdim.

“Tuhafsınızdoğrusu!”dedi.“Pekçekingendeğilsiniz.Gözünüzhempek,hemdekeskingörüşlü!Yalnız,izinverirsenizşunubelirteyimkisizbenimduygularımıbirazyanlışyorumluyorsunuz.Onlarıaslındandahaderin,dahaşiddetlisayıyorsunuz;sevgimiolduğundandahabüyükgörüyorsunuz.RosamondOliver’ınkarşısındakızarıpbozardığımzamankendikendimehiçacımıyorum,horgörüyorumkendimi!Duygularımınbayağıolduğunubiliyorumçünkü.Yalnızcabirtenhummasıbenimduyduğum,ruhsarsıntısıdeğil.Ruhumfırtınalıbirdenizinortasındakikayagibisağlamduruyor.Beniolduğumgibitanıyıpbenimseyin:soğuk,taşyüreklibiradam.”İnanmazlıklagülümsedim.“Benigafilavlayaraksırdaşımoldunuz,”dedi.“Artıkbenimleilgiliherşeyiöğrenebilirsiniz.Benaslında,Tanrısevgisiningömleğindensıyrıldığımzamansoğuk,taşyürekli,hırslıherifinbiriyim.Kalbimdeğil,kafamyolgösterirbana.Hırslarımsonsuz,gözümaçtır;başkalarındandahaçokişlerbaşarmak,dahayükseklereçıkmakisteğiyletutuşurum.Dayanaklılığa,kararlılığa,çalışkanlığa,zekâyasonsuzsaygımvardır;çünküinsanlığıbüyükbaşarılara,yüksekleregötürenyolbuözelliklerdir.Sizinleilgileniyor,sizeyardımediyorsamhayattaçekmiş,çekmekteolduğunuzçilelereacıdığımiçindeğil,çalışkan,düzenli,gayretli,kafalıoluşunuzubeğendiğimiçindir.”Bunlarısöylediktensonra,masanınüzerindeduranşapkasınıelinealdı,portreyedebirkezdahabaktı.“Gerçektengüzel!”diyemırıldandı.“Adınauygun:Rosemond88

gerçekten.”“Bununbireşinidesiziniçinçizebilirmiyim?”“Cuibono?89İstemez.”Resimçizerkenelimidinlendirdiğimsıralarda,kalemimikoymakiçinkullandığımince

kâğıdıportreninüzerineörttü.Buboşkâğıttabakasınınüzerindenegörmüştü,bilmiyorum.Yalnız,gözünebirşeytakılmışgibikâğıdıbirdenkaldırdı,köşesinebaktı,sonrabendenyanabirgözattı...Sondereceacayip,anlaşılmazbirbakış;yüzümün,vücudumun,kılığımınhernoktasınıyıldırımhızıyladolaşan,şimşekgibikeskinbirbakış.Birşeysöyleyecekmişgibidudaklarıaralandı,sonrahiçbirşeysöylemedi.

“Nevar?”diyesordum.“Hiiiç!”diyerekkâğıdıyerinebıraktıamaköşesiniyırtıpeldivenininiçine

sokuşturmaktandagerikalmadı.Sonraacelebirbaşselamıveripkısabir“Hoşçakal!”diyerekçıktı.

Onunarkasındanyöreyeözgübirdeyimikullanarak,“İşteşimditüydiktin!”diyebaşımısalladım.Sonrabendekâğıdıalıpgözdengeçirdim,birkaçsolukboyalekesindenbaşkabir

şeygöremedim.Buesrarıçözebilmekiçinbirkaçdakikakafayordum,genedeakılerdiremedimbirtürlü.Pekönemlibirşeydeolamayacağınagöreaklımdansildim,çokgeçmedenunuttum.

86.(Lat.)Hilkatgaribesi.(Ç.N.)

87.WalterScott’unşiirkitabı.İlkbaskısı1808’deyapıldığıhalde,CharlotteBrontë,buromanıyazdığı1846’da,yeniyayımlanmışgibigösteriyor.(Ç.N.)

88.(İng.)Devrangülü.(Ç.N.)

89.(Lat.)Neyeyarar?(Y.N.)

XXXIII

St.Johngittiğizamankaryağmayabaşlamıştı.Fırtına,savrularak,bütüngecesürdü.Ertesigün,keskinbirrüzgârlabirlikteyeniden,gözgözügörmemecesinekarboşandı.Alacakaranlıktavadikarlakaplanmış,geçitvermezolmuştu.Kepenklerikapadım,kapınınaltına,içerikardolmasındiye,küçükbirhalısokuşturdum,ateşimitazeledim,şömineninbaşınaoturarakkasırganınboğukhırıltısınıdinlemeyekoyuldum.BirsüresonradaşamdanyakıpraftanMarmionkitabınıalarakokumayabaşladım.

GünbattıkaleliyamacındaNotham’in,Tweed’inogüzelimsularıgeniş,derin;Issız,CheviotDağlarıOkoskocakuleler,kulelerinburçları,Dimdikdeyükseliyorduvarlarınuçları,Işıldıyorsapsarı.

Çokgeçmeden,şiirinmüziğiiçindefırtınayıunuttum.Derkenkulağıma,kapısarsılıyormuşgibibirsesgeldi:St.John’dubu.Kapımandalını

kaldırdı,buzlukasırganın,uluyankaranlıklarınarasındansıyrılarakiçerigiripgeldi,karşımdadurdu.Ouzunboyluyapısınıörtenpelerinikardanbembeyazkesilmişti.Buakşam,kardantıkanmışvadidenbirininbenigörmeyegelmesiokadarbeklemediğimbirolaydıkiyüreğimağzımageldi.

“Kötübirhabermivar?”diyesordum.“Birşeymioldu?”Gençadam,“Yo!Nedeçabuktelaşlanıyorsunuz!”diyerekpelerininiçıkarıpkapı

mandalınaastı,içerigirişiyleyerindenoynamışolanhalıyıkapınınaltınasokuşturdu.Peksakinbirtavırlaayaklarınıyerevurarakçizmelerininüzerindekikarlarısilkeledi.“Yerlerinizikirletiyorumamabuseferlikbenibağışlayacaksınızartık,”diyerekateşedoğruyürüdü.Ellerini,ısıtmakiçinalevleredoğruuzatarak,“Burayaulaşabilmekkolayolmadı,”dedi.“Bundaneminolabilirsiniz.Biryerdebelimekadarkarabattım!Neysekikarlarhenüzyumuşak.”

“Ama,nedengeldiniz?”diyesormaktankendimialamadım.“Konukseverliğeyaraşmayanbirsoru!Mademkisordunuz,bendesöyleyeyim:Sizinle

birazsohbetetmeyegeldim.Dilsizkitaplarımlabomboşodalarımdanusandımda!Hemzatendündenberi,içimdebiröykününyarısınıdinlemişolanlarınheyecanıvar;gerikalanınıdadinlemekiçinsabırsızlanıyorum.”

Oturdu.Birakşamöncekituhafhalleriaklımagelince,birazaklınıoynattığınısanarakgerçektenkorkmayabaşladım.Gelgelelimdelirmişsedepeksakin,soğukkanlıbirdeliliktibu:Oyakışıklıyüzünmermerbirheykelebukadarbenzediğinihiçgörmemiştim!Kardanıslanmışsaçlarınıeliyleitincealevlerinışığıobembeyazalnına,renksizyanaklarınavurdu.

Buyüzdeüzüntü,dertiziolançizgileriapaçıkgörünceenikonuiçimsızladı.Benimanlayabileceğimbirşeysöylemesiniumarakbekledim.Eliniçenesinedayamış,parmağıyladudağınısıvazlamaktaydı:Düşünüyordu.Elideyüzügibizayıflayıpincelmişgibigeldibana.İçimibelkidegereksizbiracımabürüdü.Gönlümdenkoparak,“YaDianayadaMarygelipsizinleotursaneiyiolur!”dedim.“Yapayalnızolmanızçokkötü.Kendinizehiçmihiçbakmıyorsunuz!”

“Nemünasebet!Gerekirsekendikendimepekgüzelbakıyorum,”dedi.“Sağlığımyerinde.Negibibirhastalıkbuluyorsunuzbende?”

Bunuöyleumursamazbirtutumla,öyledalgınbirilgisizliklesormuştukibenimkaygılarımıpekyersizbulduğubelliydi.Bendesustum.Ohâlâparmağıylaüstdudağınıağırağırsıvazlamaktaydı;gözleridehâlâdalgınbirbakışlaşömineateşinetakılmıştı.Birazsonraben,artıkbirşeylersöylemekgereğiniduyarak,arkasındakikapıdansırtınasoğukgelipgelmediğinisordum.Kısaca,nerdeysehuysuzlanarak,“Yok,yok!”dedi.

İçimden,“Ee,n’apalım...Mademsenikonuşturamıyorum,bendesusarım!”diyordum.“Nehalinvarsagör...Benkitabımadönüyorum.”BöylecegeneMarmion’uokumayakoyuldum.Birazsonraoşöylebirkımıldadı.Gözucuylabaktım:Cebindenmeşinbircüzdançıkarıpiçindenbirmektupaldı,sessizceokudu,katladı,genecüzdanınakoydu,yenibaştandaldı,gitti.Oböyle,karşımdaputgibidurdukçaşiirokumayakalkışmakboşunaydı.Merakımöylesinekabarmıştıkidilimitutmamadaolanakyoktu.İstersebenipaylasın...Konuşacaktım.

“Diana’ylaMary’denşugünlerdemektupaldınızmı?”diyesordum.“Geçenhaftasizegösterdiğimmektuptansonra,hayır.”“Sizintasarladıklarınızdabirgelişmevarmı?Umduğunuzdandahaönceçağrılmanızsöz

konusumu?”“Yazıkkihayır!Neredebendeotalih?”Geneçıkmazasaplanmıştık!Başkabiryönesapmayıdenedim,okulumla

öğrencilerimdensözaçtım:“MaryGarrett’inannesiiyileşmiş.Marybusabahokuladöndü.ÖnümüzdekihaftadaDökümhaneMahallesi’ndendörtyenikızbaşlıyorokula.Bugünbaşlayacaklardıya,karbastırdı.”

“Öylemi?”“İkisininokulgiderleriniMr.Oliverüzerinealıyor.”“Ya?”“Noel’debütünokulaşölençekecekmiş.”“Biliyorum.”“Sizmidüşündünüzbunu?”“Hayır.”“Kimöyleyse?”“Kızısanıyorum.”“İnanırım.Öyleiyiyüreklibirkızki!”“Çok.”Genesessizliğesaplandık.Osıradasaatsekizkezvurdu.BusesleSt.Johnkendine

gelmişçesinedoğrulupdimdikoturdu,banadöndü,“Bırakınşukitabıelinizdendeateşeyaklaşın,”dedi.Şaşkınlıktanşaşkınlığadüşerekonundediğiniyaptım.“Birazöncebiröykününsonunudinlemekiçinsabırsızlandığımısöylemiştim,”diyekonuşmasınısürdürdü.“Ama,düşünüyorumda,öykücürolünübenkendimalırdasizedinleyicirolünüverirsem

dahauygundüşecek.Başlamadanönceşunoktadakulağınızıbükmeyiboynumaborçbiliyorumkibuöyküsizebirazbayatgelecek.Yalnız,bayatkonularıyenikişileranlatıncaçokzamantazelenmişgibiolur.Hoş,bayatdaolsatazedeolsa...Zatenuzundeğil...

“Bundanyirmiyılkadarönceyoksulbirpapaz(adışuandagereklideğil)birzenginkızınagönülverir.Kızdaonusever,ailesininbütünkarşıkoymalarınakarşınonunlaevlenir.Yakınlarıdaonuhemenailedenatarlar.Aradandahaikiyılgeçmedenbudüşüncesizkarıkocaölür;aynıtaşınaltınagömülürler.Geriyebirkızçocuklarıkalır.Buyavrudahadünyayageldiktenazsonraelelinebakardurumadüşer,annetarafındanbirakrabasınınevinegötürülür.OnuGateshead’deMrs.Reedadındakiyengesibüyütür...Nevar,Jane?Birsesmiduydun?Yandakiokulbinasınıntavanatkılarındadolaşanbirkediolsagerek.Okulyapılmadanöncesamanlıktıburası.Malumya,samanlıklardadafareolur.Neyse,bizgelelimöykümüze:

“Mrs.Reed,öksüzyavruyatamonyılbakar.Çocuğunmutluolupolmadığınıbilmiyorum;çünkübanadasöyleyenolmadı.Yalnız,onyılınsonundaonusizindebildiğinizbiryere...LowoodOkulu’naveriyorlar.Kızburadaalnınınakıylabüyüyor,sizingibiodaöğretmenoluyor...Gerçekten,bukızıntarihçesiylesizintarihçenizarasındakibenzerlikşaşılacakbirşey...Kızokuldanmürebbiyeolmaküzereayrılıyor...Alınsizebirbenzerlikdaha!Bukız,Mr.Rochesterdiyebirininmaneviçocuğununeğitiminiüzerinealıyor.”

“St.John!”diyesözünükestim.“Nelerhissettiğinizianlıyorum,”dedi.“Ama,birazdahasabredin...Sonunayaklaştım.Bu

Mr.Rochesterdenilenadamınkarakterikonusundabirtekşeybiliyorum:Bugençkızlaevlenmekistemiş,tamnikâhkıyılırkenkızonunevliolduğunuvekarısınınhalenyaşadığınıöğrenmiş.BukadınzırdeliysedeMr.Rochester’ınnikâhlıkarısıymış...Adamınbundansonrakidavranışıveönerilerikonusundaancakbirşeylertahminedebiliriz.Nevarki,ertesisabaharadıklarındamürebbiyeyibulamamışlar.Nezaman,nasıl,nereyegittiğinikimsebilemiyormuş.ThornfieldMalikânesi’ndengeceleyinkaçmışolsagerekmiş.İzinibulabilmekiçinyapılanbütünaramalarboşagitmiş.Dörtbiryanıaltüstetmişler,tekbirizinerastlayamamışlar.

Zamanla,kızınbulunması,kendiiyiliğiiçindezorunluolmuş.Bundandolayı,bütüngazetelereilanlarkonmuş.BanadaMr.Briggsadındabiravukattanbirmektupgeldi.Sizeanlattığımayrıntılarıbumektuptanöğrendim.Çoktuhafbirserüven,değilmi?”

“Sizbanatekbirşeysöyleyinşimdi,”dedim.“Mademkiherşeyibiliyorsunuz,bunudabilirsinizelbet:Mr.Rochester’dannehaber?Nasılmışkendisi?Neredeymiş?Neyapıyormuş?İyimiacaba?”

“BenimMr.Rochesterkonusundahiçbilgimyok.Mektuptayalnızonunyasayaaykırıolarakevlenmeyekalkmasıanlatılıyor.Mürebbiyeyisormanızgerekirsizinbana...Onunortayaçıkmasınıgereklikılanolayı.”

“Thornfield’egidenolmamışmıyani?Mr.Rochester’ıgörenyokmu?”“Yoksanırım.”“Amaonamektupyazmışlarya?”“Elbet.”“Peki...Onedemiş?Yazdığıkarşılıkkimde?”“Mr.Briggs’indediklerindenanladığımagöreMr.Rochester’ayazdığımektubakendisi

değildebirhanımkarşılıkvermiş.İmzaAliceFairfax’miş.”İçimkarardı,buzkestisanki.Enbüyükkorkularımgalibaçıkmış,efendimİngiltere’den

kaçarakçılgınbirumarsızlıkiçindegeneAvrupa’yagitmişolsagerekti.Oradaıstırabınıuyuşturmakiçinkimbilirnasılbirafyon,ihtiraslarınısöndürmekiçinnasılbiravuntuaramıştı!Busoruyakarşılıkvermeyeyüreğimyoktu.Vah,benimzavallı...zavallıefendim!Birzamanlarkocamolmasınaramakkalan...“SevgiliEdward,”diyeçağırdığım!..

St.John,“Kötübiradammış,”diyedüşüncesinisöyledi.Benheyecanla,“Onutanımıyorsunuz...Bukonudafikiryürütmeyin,lütfen!”diye

söylendim.Soğukkanlılıkla,“Peki,”dedi.“Zatenkafambambaşkaşeylerledopdolu...Öykünün

sonunugetirmekgerek.Mademsizbumürebbiyeninkişiliğiyleilgilenmiyorsunuz,benkendiliğimdensöyleyeceğimartık.Birdakika!İşteburada!Böyleönemlişeyleriyazıhalinde,kesinolarak,siyahbeyazvermekherzamandahaiyidir.”

Odeminkimeşincüzdangeneortayaçıktı,açıldıkarıştırıldı,gözlerininbirindenküçük,partalbirkâğıtparçasıbulundu.Üzerindekiyeşilli,mavili,kırmızılıboyabeneciklerindentanıdımbukâğıtparçasını;dünakşambenimmasamınüzerindedurankâğıdınköşesiydi.St.Johnayağakalkarakyırtıkkâğıdıyüzümedoğruuzattı.Orada,silikbirkalemle,kendielyazımlayazılmış“JaneEyre”sözcükleriniokudum...Besbellibirdalgınlıkürünü!

St.John,“Briggsbana,birJaneEyrekonusundamektupyazmıştı...İlanlarhepbirJaneEyre’iarıyorduamabenbirJaneElliotttanıyordum,”diyordu.“Kuşkulandığımısaklayacakdeğilim;ancak,dünakşamüzerikuşkularımkesinbilgiolupçıktı.Jane...Artıkkendisoyadınıüstleniyorsun,değilmi?”

“Evet,evet,amaMr.Briggsnerede?BelkiMr.Rochesterkonusundasizinbildiğinizdendahaçokbilgisivardır.”

“Briggs,Londra’da.OnunRochester’ailişkinherhangibirşeybildiğinidesanmıyorum;çünkükendisiniilgilendiren,Rochesterdeğil!Buaradasendeönemsizşeylerpeşindekoşmaktananasorunuunutuyorsun.Briggsseniniçinarıyor,seninleneişivar,hiçsormuyorsun.”

“Peki...Niçinaramışbeni?”“Madeira’dakiamcanMr.Eyre’inöldüğünü,bütünservetinisanabıraktığını,seninşu

andazenginolduğunubildirmekiçinyalnızca...Önemlibirşeydeğil.”“Benmizenginolmuşum?”“Evet,hemdeepeyzengin.”Birsessizlikoldu.St.John,“Kimliğinikanıtlayacaksın,

elbette,”dedi.“Ama,bubasitbirşey.Sonra,servetinehemensahipçıkabilirsin;çünküİngilizparasınaçevrilmiş,bütüngereklievrakdaBriggs’inelindeymiş.”

Yaşamoyunundahiçbeklenmedikbirkâğıtlakarşıkarşıyagelmiştim!Sevgiliokurum,birandayoksulluktanzenginliğeyükselivermekgüzel,pekgüzelbirşey;amainsanınhemencecikbütünüylekavrayaraktadınavarabileceğibirşeydeğil.Sonra,peköyleinsanısevinçtenuçuran,heyecandanbaşınıdöndürenbirşeydedeğil!Okkalı,oturaklıbirdünyaişibu...İnsanınaklınaağır,ciddidüşüncelergetiriyor,kendisinideağırlaştırıpciddileştiriyor.Kişibirservetekonduğunuduyuncazıplayıpsıçrayarak,“Yaşasın!”diyebağıramıyor.Hemensorumluluklar,işlergüçlergeliyoraklına.Sevincininsağlamtemeliüzerindebirtakımyabanaatılmazdertleryükselmeyebaşlıyor;kişide,coşacağı,gülüpsöyleyeceğiyerde,başınakonanbudevletkuşununkarşısındadilitutulmuşgibikalıyor.

Hemsonra,“miras”sözüdeaklahemen“ölüm”ügetiriyor.Amcamın,yeryüzündekitekyakınımınöldüğünüöğrenmiştim.Varlığınıöğrendimöğreneli,birgüngeliponugörebilmekumudubeslemiştim.Oysa,şimdionuhiçbirzamangöremeyecektim.Birdeşu

vardı:Buparayalnızbanakalmıştı.Sevincimipaylaşacakbirailemyoktu,tekbaşınaydım!Genedebüyükbirnimettibupara.Parasayesindebağımsızlığakavuşmakşahanebirşeyolacaktı.Evet,iştebugerçektencoşturucubirdüşünceydi!

St.John,“Şükür,kaşçatmaktanvazgeçebildin!”dedi.“BendeMedusa90falanbaktıdataşkesildinsandımdı.Şimdiservetininnekadarolduğunusoracakmısınartık?”

“Nekadarmış?”“Ufakbirşeycanım!Çerezkabilinden,lafınıetmeyedeğmez.Yirmibinsterlindediler

galiba,amabukadarparanınlafımıolur!”“Yirmibinsterlinmi?”İşteyenibirsarsıntıdaha!Bensedört-beşbinüzerinedüşünüyordum.Buhaberbiran

içinresmensoluğumukesti.ŞimdiyekadaryüksekseslegüldüğünühiçduymadığımSt.Johndabirkahkahaattı:

“Vaycanına,cinayetişlemişolsaydındabendesanasuçununortayaçıktığınıhaberverseydimancakbukadarelinayağıntitrerdi!”

“Çokparabu.Sakınbiryanlışlıkolmasın?”“Hiçbiryanlışlıkyok.”“Belkirakamıyanlışokudunuz...Belkideikibindir.”“Yazıylayazılmış,rakamladeğil:Yirmibin.”Ortalamaiştahlıbirinsan,yüzkişilikbirşölenmasasınatekbaşınaoturursane

hisseder?Bendeöylebirduyguyakapılmıştım!St.Johnyerindenkalktı,pelerininisırtınaaldı.

“HavabudereceberbatolmasaydıHannah’yıgönderirdimsanacanyoldaşıolsundiye.Öyleperişanbirhalinvarki,seniyalnızbırakmayaiçimrazıolmuyor.Ama,Hannah,zavallıcık,karlarınarasındandünyadageçemez.Bacaklarıbenimkilerkadaruzundeğilki!Buyüzdensenitasalarınlabaşbaşabırakıpgitmektenbaşkaçaremyok.İyigeceler,Jane.”

Kapınınmandalınadoğruuzanmıştıkiaklımabirden,birşeygeldi,“Durunbirdakika!”diyebağırdım.

“Nevar?”“Mr.Briggs’insizenedenbenimiçinmektupyazdığınıanlayamıyorum.Sizinereden

biliyoro?Budenliücrabiryerdeoturduğunuzagöre,benimaranıpbulunmamdasizdenniçinyardımummuş?”

“Papazolduğumiçin.İnsanlarbaşlarısıkışıncapapazabaşvururlar.”“Yok,inanmıyorum!”dedim.Gerçektendesorduğumaonunverdiğikarşılıktaöyle

baştansavma,sudanbirsebepvardıkimerakımıgidereceğiyerdebüsbütündepreştirmişti.“Garipbirişbu!”dedim.“Aslınıastarınıöğrenmekistiyorum.”

“Başkazaman,”dedi.“Yok,buakşam,şimdi!”diyerekatıldım,kapıylaonunarasınagirdim.“Banaherşeyi

anlatmadangidemezsin!”“Şimdiolmaz.”“Olur!Olacak!”“MaryyadaDianaanlatsadahaiyi...”Onunbukarşıkoymalarıbenimmerakımıdoruğunaulaştırmayayaradı.İşiniçyüzünü

mutlaka,derhalöğrenmeliydim.BunuSt.John’adasöyledim.“Katıyüreklibiradamolduğumusöylemiştimsana,kolaykolayyolagelmem,”dedi.“Bendeinatçıbirkızım.Nuhderim,peygamberdemem!”

“Hemsonra,soğukherifinbiriyimben.Hiçheyecanlanmam.”“Bendesıcakkanlıyım,ateşdebuzueritir.Bak,şömineateşi,pelerininüzerindekikarları

nasıleritti!Lafaramızda,buyüzdenyerlerberbatoldu,sokağadöndü!Yenitemizlenmişbirevibatırmaksuçununcezasındankurtulmakistiyorsan,banaöğrenmekistediğimisöyleyeceksin.”

“Pekiöyleyse,dediğinolsun,”dedi.“Ateşinedeğil,sebatınaboyuneğiyorum.Sudamlalarısonundabirkayayıbileeritir.Hemzaten,nasılolsabirgünöğreneceğinegöre,hayarın,habugün,farketmez...AdınJaneEyre,öylemi?”

“Elbette.Deminsöyledimya!”“Benimdebirbakımaseninadaşınsayılacağımı...AdımınSt.JohnEyreRiversolduğunu

bilmiyorsundur,değilmi?”“Bilmiyorumya!Kitaplarınıniçsayfalarındakiimzalardabir‘E’harfigörüyordum,ama

hangiadınbaşharfiolduğunusormayıdüşünmemiştim.Pekiamayani?..Sakınsen?..”Sustum.Aklımagelen,gelirgelmezdekendiliğindenbiçimbularak,güçlü,sombir

olasılıkbiçimindekarşımadikilendüşünceyiortayavurmaktan,hattakafamdabarındırmaktançekiniyordum.Birçokolay,durumbirbirineeklendi,birbirinegeçti,sırayaoturdu.Rastgelebirhalkalaryığınıolanzincirsımsıkıgerildi...Eksiksiz,kusursuz.Durumungerçeğini,dahaSt.Johnbirikincicümleyisöylemeden,içgüdümlesezmişbulunuyordum.

“AnneminkızlıksoyadıEyre’miş,”diyeanlatmayabaşladı.“İkiağabeyivarmış.BirisiGateshead’liReed’lerinkızıylaevlenenpapaz,öbürügeçenlerdeMadeira’daölentüccarJohnEyre.Eyre’inavukatıolanMr.Briggsbizedayımızınöldüğünüağustostabildirdi.JohnEyre,babamlaarasındageçenbirkavgayıhiçbağışlamamışolduğuiçinbizleridehiçesaymışvebütünmirasınıöbürerkekkardeşinin,yaniyıllarcaönceölenpapazkardeşininöksüzkızınabırakmış.Mr.Briggs’denbirkaçhaftaönce,bizimbirşeybilipbilmediğimizisoranbirmektupaldım.Birkâğıtköşesinedalgınlıklaatılmışbirimzasayesindebenbuyitikkızıbulmayıbaşardım.Gerisinidebiliyorsun.”

St.Johngenegitmeyedavrandı,bensırtımıkapıyadayayarakönledim.“Birazdahakonuşalım,”dedim“Durbirdakikadaha...Şöylebirkafamıtoparlayayım.”

St.Johnşapkasıelinde,pekserinkanlıduruyordu.“Yani,seninannenbenimbabamınkızkardeşiymişöylemi?”

“Evet.”“Yanibenimhalam?”St.Johnönümdehafifçeeğildi.“BenimamcamolanJohndasenin

dayınoluyormuş,öylemi?Sen,Diana,Mary,onunkızkardeşininçocuklarısınız;bendeerkekkardeşinin.”

“Tamam.”“Yanisizüçünüzbenimhalaçocuklarımoluyorsunuz.Damarlarımızdakikanınyarısı

aynıkan.”“Evet...Birincigöbektenkardeşçocuklarıyız.”Onabaktım.Demekkiüçkardeşbulmuştumartık...Sevebileceğim,övünebileceğimbir

ağabeyle,birbirimizeyabancıykenbilesevipbeğendiğimikiabla!Birgeceıslaktoprağadizçökerek,KırEvi’ninkafesli,basıkpenceresindeniçeribaktığımzamanacıbirumutsuzluklailgikarışımıbirduyguiçindeseyretmişolduğumoikikız,benimenyakınlarımoluyordu.Benikapıeşiğinde,yarıölübirhaldebulmuşolanogururlu,ağırbaşlıgençadamdahalamınoğluydudemek!Kimsesizbirzavallıiçinneşahanebirbuluntuydubu!..İşte,gerçekzenginlikbuydu...Gönlüdolduranbirzenginlik...Gerçek,temizsevgilerdenoluşmuşbir

gömü!Evet,parayakavuşmakdasevindiricibirşeydi;amanedeolsainsanısorumlulukyüküyleneredeyseezenağırbirbağıştı.Oysabu,canacankatan,insanıcoşturan,parlakbirsevinçti.Yüreğimçarpmaya,kanımkaynamayabaşlamıştı.

“Ah,negüzel!Negüzel!”diyeünledim.St.John,“Önemsizayrıntılarpeşindekoşarkenişinaslınıunutuyorsun,demedimmiben

sana?”diyegülümsedi.“Servetekonduğunuhaberverdiğimzamanadetasuratastın,şimdibirhiçiçinheyecanlanıyorsun.”

“Nedemekistiyorsunyani?Buseniniçinbelkibirhiçolabilir;çünküseninkızkardeşlerinvar.Birdayıkızınolmuşolmamışvızgeliyor.Amabenimkimsemyoktudünyada.Sonrabirdenüçtanekocaman,hazırakrabayakondum...Yadasensayılmakistemiyorsan,ikitanediyelim.Elbetsevinirim.”

Odanıniçindedolaşmayabaşladım.Düşüncelerim,duygularımbirbiriniöylekovalıyordukibunlarıkavrayıpdüzenekoymaktagüçlükçekiyor,boğulacakgibioluyordum.Boşduvarabakıyordumdakuyrukluyıldızlarladolubirgökgibigörünüyordugözüme.Yıldızlarınherbiribanayenibiramacın,yenibirsevincinyolunugösterirgibiydi:Hayatımıkurtarmışolanlarışuânakadarelimboşolaraksevmiştim,bundanböyleonlarayararımdokunabilirdi.Birboyundurukaltındagibiydiler;benonlarıkurtarabilirdim.Birbirlerindenayrıdüşmüşlerdi;benonlarıkavuşturabilirdim.Şimdibananasipolanelbolluğuna,bağımsızlığaonlardasahipolabilirlerdi.Dördümüzaynıkanıtaşımıyormuyduk?Yirmibinieşitbölüşürsekherbirimizebeşbindüşerdi...Yeterdeartarbile!Hemhakyerinibulur,hemdeherkesinyüzügülerdi.Oh!Konduğummirasbanaağırgelmiyorduartık:Saltparayığınıolmaktançıkmış,biryaşam,umut,sevinçbağışıanlamınabürünmüştü.

Bütünbudüşünceler,duygularruhumadörtbiryandanüşüştüğüsıradahalimnasıldı,bilemem.Yalnız,birazsonraSt.John’unbirsandalyeçektiğini,benioturtmayaçalıştığınıgördüm.Aynızamanda,banasakinolmamısöylüyordu.Ben,yardımamuhtaç,heyecanlıolduğumukabuletmeyerek,onuneliniittim,genebiraşağıbiryukarıdolaşmayısürdürdüm.

“YarınhemenDianaileMary’yeyaz,dönsünlerburaya,”dedim.“Binsterlinimizolsakendimizizenginsayarız,diyorduDiana.Öyleyse,beşbinsterliniküçümsemez.”

St.John,“Bardaklarnerede?”diyesordu.“Sanabirazsuvereyim.Sendebirazduygularınıtoparlamayaçalışartık.”

“Saçmalama!Mirasakonuncasenneyapacaksın,onusöyle!YadelleregitmektenvazgeçipRosamond’laevlenerekadamgibibirömürsürmeyerazıolacakmısın?”

“Sayıklıyorsunsen!Nedediğinibilmiyorsun.Çokbirdenbireoldubuseniniçin.Sinirlerindayanmadı.”

“St.John,sabrımıtüketiyorsunartık!Benimaklımbaşımda.Asılsenbeniyayanlışanlıyorsunyadayanlışanlamışgibigörünmeyeçalışıyorsun.”

“Belkibirazdahaaçık,ayrıntılıkonuşsansenidahaiyianlarım.”“Dahaaçıkmı?Bundanaçıkneolabilir?Sözkonusuolanyirmibiniölenadamındört

yeğeniarasındaeşitolarakpayedersekherbirimizebeşbindüşeceğinidemianlamıyorsun?Benimistediğimdeseninhemenkızlarayazıpbaşlarınakonandevletkuşunubildirmen.”

“Seninbaşınakonandevletkuşu.”“Benbukonudakikendigörüşümüaçıkladım.Sorunabaşkagözlebakmamaolanakyok.

Zalimcesinebencil,körcesinehaksız,canavarcasınanankörolamamben.Hemzaten,birevvehısımakrabasahibiolmayadakararlıyım.KırEvi’nisevdimben.Oradaoturacağız.Diana

ileMary’yidesevdim;onlardanayrılmayacağım.Beşbinsterlinsahibiolmakbenisevindirir,işimeyarar.Yirmibinsahibiolmaksaişkenceolurbana,ruhumusıkar.Hemzaten,aslında,yasalarnedersedesin,buparanıntümübenimhakkımdeğilki!Böylecebenimhiçbirişimeyaramayacakolanbirşeyisizlerebırakıyorum.Kuzumneolur,tartışmafalanolmasın!Kendiaramızdaanlaşalımdabuişihemenbitirelim.”

“Aklınailkgelenegidiyorsun.Buişienineboyunagünlercedüşünmelisinkisözüngeçerlisayılsın.”

“Ha,senintekderdinbenimiçtenliğimsesorunyok,okolay.Yalnızsenböylebirbölüşmeninhakçabirşeyolduğunukabulediyorsun,değilmi?”

“Birbakımahakçasayılıramahiçgörülmedikbirdavranışolurbu.Aslında,buservetintümünedenseninhakkınolmasın?Amcanadededenfalankalmamışki!Kendiemeğiylekazanmış.Kimeistersebırakır;oda,sanabırakmış.Yasadabunusanadüşürdüğünegöre,vicdanınrahatolarakalabilirsin.”

“Bubenimiçinvicdaniolmaktançokduygusalbirsorun,”dedim.“Duygularımıdoyumaulaştırmakiçinhayattaokadarazfırsatbulabildimkişimdibunuistiyorum.Senbeniyılonikiayüzsen,‘olmaz!’desen,tartışmalarçıkarsangenedeaklımakoyduğumbunefiszevktenvazgeçiremezsin...Yani,büyükbirborcukısmenödeyebilmek,hısımakrabasahibiolmakzevkini.”

“Senşimdiböyledüşünürsün;çünküparasahibiolmak,parasefasısürmeknedirbilmiyorsun.Yirmibinsterlinesahipolmaksananebüyükbirsaygınlık,toplumdaneyüksekbiryerkazandırır,önündenegenişolanaklaraçar,zerrecefikrinyok.Onuniçin,şimdiden...”

Onunsözünükeserek,“Sendebenimkardeşsevgisinekarşıduyduğumözlemi,açlığı,susuzluğubilemezsin!”dedim“Ömrümdeevimbarkım,kardeşlerimolmadı.Şimdibenbunlarıistiyorum,eldeedeceğimde.Benikardeşliğekabuletmektençekinmiyorsunya?”

“Jane...Seninözverinegerekkalmadandaağabeyinolurumbensenin,kızkardeşlerimdeablanolurlar.”

“Ağabeymi?Öyleya...Dünyanınöbürucundan.Ablamı?Hemdenasıl!Onlarelkapılarındakölegibiçalışırkenbenparaiçindeyüzeceğim.Kendimkazanmadığım,haketmediğimparalaraboğulacağımboğazımakadar.Sizbeşparasızkalacaksınız.Tameşitlikbu...Tamkardeşlik!Nesıcakailebağı!Necandanakrabalık!”

“Ama,Jane...Buev,ocak,ailedüşleribaşkayoldandagerçekleşebilir.Evlenirsinbelki.”“Genesaçmalıyorsun!Evlenmekha?Tanrısaklasın!Hiçevlenmeyeceğimben.”“Büyüksöyleme!Bugibiaşırılaflar,şusıradabüyükbirheyecaniçindeolduğunu

gösteriyor.”“Büyüksöylemiyorum!Duygularımıbiliyorumben.Evlenmekdeyinceürperiyorum...

Helesaltparamınhatırıiçinbeniisteyenbiradamla!Zatenyabancılardagözümyok,kendikanımdanolanlarıistiyorumben...Banaiyiceyakınolanları.Neolur,genesözverağabeyimolacağına!Bunuduyuncaöylesevindim,öyleiçimesindiki!İçindengeliyorsagenesöyle,neolur!”

“İçimdengeldiğinisanıyorum.Kızkardeşlerimioldumolasıçoksevmişimdir.Busevgininneyedayandığınıdabiliyorum:Onlarıniyihuylarınakarşıduyduğumsaygı,yeteneklerinekarşıduyduğumhayranlık.Sendedürüst,zekibirkızsın.Düşünce,beğenibakımındanDianaileMary’yebenziyorsun.Sendenhiçbirzamansıkılmadım;tersine,çoktandırseninlekonuşmakbeniavutuyor,içimiaçıyor.Sanagönlümdeelbetbiryeraçabilirim,kolaylıkla...

Üçüncü,enküçükkızkardeşimolarak.”“Teşekkürederim.Budabanabugecelikyeter.Şimdiartıkgidebilirsin.”“Yaokul,MissJaneEyre?Okuluartıkkapatıyoruz,öylemi?”“Yok...Senbenimyerimegeçecekbirinibulabilinceyekadarbenöğretmenliği

sürdürürüm.”St.Johnhoşnutluğunubelirterekgülümsedi.Tokalaştık,sonraogitti.Mirasişinikendigönlümceyolunasokabilmekiçinyaptığımsavaşımları,tartışmaları

uzunuzunanlatmayagerekyok.Güçbiriştibuamabenimdedediğimdedikti.Halaçocuklarımbenimmirasıeşitolarakbölüşmekkonusundakikararımıngerçektenkesin,değişmezolduğunainançgetirdiler.Aslındabenimbuisteğimihaklıgörüyorlardısanırım.Sonrabenimyerimdeolsalarkendilerinindeböyledavranmakisteyeceklerinidebiliyorlardı.Sonunda,konuyubirhakemkurulunasunmayarazıoldular.HakemolarakMr.Oliver’lagüvenilirbiravukatseçtik.İkisidebenimdüşüncemehakverdiler;böylece,dilediğimoldu.Devirkâğıtlarıhazırlandı,St.John,Diana,Maryveben,hepimizmirasıpaylaşmışolduk.

90.Yunanmitolojisinde,baktığınıtaşaçevirenyılansaçlı,uğursuz tanrıça.(Ç.N.)

XXXIV

İşleryolunagirinceyekadarNoelyaklaşmış,tatilbaşlamıştı.Mortonköyokulunutatilsüresiiçinkapadım.Yalnız,buayrılışınbenimyönümdenkısırolmamasıiçinelimdengeleniyaptım.İnsanıntalihiaçılıncasankielideaçılıyor.Kendielimizegeçeninbirbölümünübaşkalarınavermek,aslındaiçimizdenkabaranduygubolluğunadışarıakacakbiryolaçmaktır.

Okulumdakiköylükızlarınbenisevmeyebaşladıklarınıçoktandırseziyor,bundanbüyüktatalıyordum.Şimdi,ayrılıksırasında,busezişlerimdeyanılmamışolduğumuanladım.Kızlarsevgileriniaçıkçabelirttiler.Onlarıntemizyüreklerindegerçektenbiryerimolduğunugörünceduyduğummutlulukçokderindi.Yeniöğretmenlerigelincedeonlarıunutmayacağıma,hemenherhaftagidiponlaradersöğreteceğimesözverdim.

ŞimdisayılarıaltmışıbulankızlarındışarıçıkmasındansonrakapıyıkilitlemiştimkiSt.JohnRiversçıkageldi.Elimdeanahtar,öğrencilerimineniyilerindenolanbeş-altıkızlakonuşmaktaydım.İngiltere’ninhiçbirköyündebukızlardandahabilgili,dahasaygılı,dahabenliksahibigençhanımlararastlayamazdınız.Bununlaçokşeybelirtmekistiyorum;çünküİngilizköylülerizatenAvrupa’nınenbilgili,ensaygılı,enbenliksahibiköylüleridir.BuanlattığımgünlerdenberiFransız,Alman,İtalyanköylülerinigördüm.Bunlarıneniyileribile,benimMortonlukızlarlaölçülüncebilgisiz,kaba,uyuşukgeldibana.

KızlargittiktensonraSt.John,“Bütünbirmevsimdidinmeninkarşılığınıgördünmüdersin?”diyesordu.“Çevrendekiinsanlaragerçekbiriyiliktebulunmuşolduğunubilmeksanakıvançvermiyormu?”

“Elbetveriyor.”“Hemdeancakbirkaçayçalıştın!Bütünömrünüinsanlıkhizmetineadasandeğmez

mi?”“Değerdeğmesine,amabenimbuişiömrümünsonunakadarsürdürmemolacakişdeğil

ki!”dedim.“Başkalarınınyetenekleriniyetiştirmekleyetinemem,kendiyeteneklerimindesefasınısürmekisterim.Şimdilikniyetimbu.Banabirsüreiçinokuldansözetme.Artıkokulukapadım,dörtbaşımamurbirtatilyapmakniyetindeyim.”

St.Johnciddileşerek,“Budanesi?”diyesordu.“Durupdururkenbuneheyecan?Neyapacaksın?”

“Hareketli,çalışkanolacağımolabildiğimkadar.ÖnceişinigörecekbaşkabirinibulupHannah’yaizinvermeniistiyorum.”

“Hannah’yıistiyorsundemek?”“Evet...BirlikteKırEvi’negideceğiz.Diana’ylaMarybirhaftayakadargeliyorlar.Onların

gelişiiçinhazırlıkyapmakistiyorum.”“Anladım.Bendeseninbirgeziyefalançıkacağınısanmıştım.Böylesidahaiyi.Hannah

gelsinseninle.”“Öyleyselütfensöyle,yarınhazırolsun.Şuokulunanahtarı.Evininanahtarınıdayarın

veririm.”

St.Johnanahtarıalarak,“Peksevinçliolarakteslimediyorsunbunu,”dedi.“Buşenşakrakhalinianlayamıyorum;çünkübıraktığınişinyerinehangiişleuğraşacağınıbilemiyorum.Şimdiartıkhayattanegibibiramacın,nasılbirtasarın,dileğinvar?”

“HayattailkamacımKırEvi’nitavanarasındanbodrumunakadargıcırgıcırtemizlemek.Bundansonrakiamacımcila,bezparçalarıylaişegirişerekheryanıaynagibiparlatmak.Üçüncüsüdebütünmasaları,sandalyeleri,koltuklarıgeometrikbirdüzenesokmak.Sonraherodanınşöminesindegürülgürülateşleryanmasınısağlamaküzereokadarçokodun,kömüralacağımkiiflasedeceksin.Sonolarakda,DianaileMary’ningelişindenikigünönceHannahilebenmutfağagireceğiz.Öyleyumurtalarçırpacağız,kuşüzümleriayıklayacağız,öyleçeşitçeşitbaharlarıdeğirmendeçekeceğiz,öyleNoelpastalarıyapacağızki.Kısacasıöylemutfaktörenleridüzenleyeceğizkianlatsamseningibitoygafillerbunuanlayamaz!Sözünkısası,amacımönümüzdekiperşembedenönceherşeyiDianaileMaryiçinhazırdurumagetirmek,geldiklerizamanonlarıprenseslergibikarşılayıpağırlamak.”

St.Johnhafifçegülümsedi.Hâlâiçirahatetmemişti.“Bunlarınhepsişimdilikiyihoş,amabirazdaciddikonuşalım,”dedi.“Builkheyecan,ilksevinçyatışıncakendineakrabasevgisinden,evsefasısürmektendahayüksekbiramaçarayacaksınelbet.”

“Dünyadabusaydıklarımdandahagüzelbirşeyolurmu?”“Yok.Jane,yok.Budünyabolluk,dirlik,düzenlikdünyasıdeğil...Hiçkendinialdatma.

Rahatdayokturbudünyada,onuniçin,sakıntembelleşme.”“Tersine,arıgibiçalışmakniyetindeyim.”“Jane,şimdilikhoşgörüyorumseni.Yeniyaşamınıntadınıdoyadoyaçıkarman,sonradan

bulduğunakrabalarınsefasınısürmeniçinsanaikiaylıkbirtatiltanıyorum.YalnızumarımkiondansonraKırEvi’ndenMorton’dan,kardeşsevgisinden,uygarhayatın,parasahibiolmanınbencilhuzuruylarahatındandahaötelereçevirirsingözlerini.Umarımkiozamangene,birşeyleryapabilmekiçin,içiniçinesığmamayabaşlar.”

Şaşkınlıklaonabakarak,“St.John,böylekonuşmangünahgibigeliyorbana,”dedim.“Bensultanlargibirahatedipsefasürmeyeniyetlenirkensen,tutmuş,benihuzursuzluğakışkırtmayaçalışıyorsun.Amacınne?”

“Tanrı’nınsanaemanetettiğiyetenekleriişeyarardurumagetirmek.Tanrı,elbetbirgüngelecek,sanabağışlamışolduklarınınhesabınısoracaktır.Gözümheranüstündeolacak,Jane,bilesinbunu!Şusıradanevişlerineöyleaşırıbirheyecanla,heveslesarılıyorsunki!Bunuayarlamayaçalış.Maddi,insancılbağlarapeköyledörtellesarılma.Vefanı,ateşinidahayüce,dahadeğerliamaçlariçinsakla.Sudanamaçlar,geçiciölümlüşeyleriçinharcamakendini.Anlıyormusun,Jane?”

“Evet,Çincekonuşsanbukadaranlardım.Şuandamutluolmakiçinyüce,değerlinedenlervarelimde.Bende,illemutluolacağımişte!Sanada,gülegüle!”

GerçektenmutluoldumKırEvi’nde.Çokdaçalıştım.Hannahdaöyle.AltıüstünegelmişbirevintelaşıarasındabilebenimbudereceşenşakrakolabileceğimigördükçeHannahbayılıyor,benimbütüngünnasılyorulmadantemizlikişleriyleuğraştığımı,yemekyaptığımıgördükçehayranoluyordu.Birkaçgünheryanıayağakaldırdıktansonra,kendiyarattığımızkargaşadanyavaşyavaşbirdüzenoluşturmakbüyükzevkti.Buarada,benbirkaçparçayenieşyaalmakiçinS...kasabasınakadargitmiştim;çünkühalakızlarımbanadilediğimdeğişikliğiyapmakkonusundaaçıkçekvermişler,buişiçinbelirlibirdeparaayırmışlardı.Herzamankullandığımızoturmaodasıylayatakodalarınapekilişmedim;çünküoeski,gösterişsizmasalarlakoltukları,yatakvedolaplarıgörmekDiana’ylaMary’ye

enşıkyeniliklerigörmektendahabüyükmutlulukverecekti,bunubiliyordum.Genedeonlarıngelişlerinebenimistediğimtatilheyecanınıkatabilmekiçinbiryenilikşarttı.Budüşünceyle,ağırrenkli,güzelyeniperdeler,halılar,çiniden,pirinçtenaynalar,antikasüseşyaları,tuvaletmasalarıiçinyeniörtülerleaynalaredindim.Yedekbirodaylayatakodasınıdaeskimauneşyalarla,kızılrenklikumaşlarlatepedentırnağayenidendöşedim.Aşağıdakikoridorakilim,yukarıdakikatahalılarserdim.Bütünbunlarolupbitinceev,dışarıdakikışınıssızlığıyla,buzkesmişçıplaklığıylaçelişencanlı,renkli,alçakgönüllübiryuvasıcaklığınakavuşmuşoldu.

Beklenenperşembeensonundageldiçattı.Kızlarıakşamüzeriumuyorduk.Dahaalacakaranlıkbasmadanaşağıda,yukarıdaşömineleryakıldı.Mutfaktaherşeyyerliyerindeydi.Hannahilebengiyinipkuşanmıştık.Kısacasıherşeyhazırdı.

ÖnceSt.Johngeldi.Bütünhazırlıklarıbitinceyekadarevinsemtineuğramasın,diyeonayalvarmıştım;zatenbizimişlerimiziçokbayağı,önemsizbulduğuiçinokendiliğindenuzakdurmuştu.Şimdiiçerigirincebenimutfakta,fırındapişmekteolançöreklerebakarkenbuldu.Şömineyedoğruyürüyerek,“Ee,hizmetçilikişindenhoşnutkaldınmıbari?”diyesordu.

Bendebunakarşılıkvereceğimyerde,evidolaşarakçalışmalarımınsonucunudenetlemesinisöyledim.Onubunarazıetmekpekkolayolmadı.Dolaşırkende,benimaçtığımkapılardaniçerişöylebirgözatmaklayetiniyordu.Yukarısını,aşağısınıböylecegezdiktensonrabenimazzamandaböylehatırısayılırdeğişiklikleryapabilmemiçinherhaldeçokyorulmuş,didinmişolacağımısöyledi;amaevingüzelleştiğinesevindiğinifalanbelirtentekkelimesöylemedi.Onunbusessizliğibenimhevesimikırdı.“Belkideyaptığımdeğişiklikleronuniçindeğerliolankimieskianılarıortadankaldırmıştır,”diyedüşündüm.Birazkırgınbirsesleonabunusordum.

“Hiçdedeğil,”dedi.“Tersine,eskianılaratitizbirsaygıgöstermişolduğunufarkettim.Benseninbuişüzerindegerekendendahaçokkafayormuşolmandankorkuyorum.Örneğinbuodanındüzeniiçinkimbilirkaçsaatdüşündün,uğraştın!Ha,aklımagelmişkensorayım,okuduğumkitabınneredeolduğunusöyleyebilirmisinbana?”

Kitabınraftakiyerinionagösterdim.Aldı,herzamankipenceresineçekilerekokumayabaşladı.Neyalansöyleyeyim,hiçhoşumagitmedibu!St.Johniyibirinsandıamakatıyürekli,soğukolduğunuilerisürdüğüzamandoğruyumusöylemiştiacaba?Yaşamıninsancılyönleri,gündelikzevklerionuhiçsarmıyordu.Oyalnızcabiramaçuğruna...Evet;amagenederahat,dirlikbilmiyordu.Onunomermergibidurubeyazolanyüksekalnına,oinceyüzçizgilerinebaktım,baktımdabirdenşukararavardım:St.Johnhiçbirzamaniyibirkocaolamaz;onunkarısıolmakkolaybirişdeğildir.OnunRosamondOliver’aduyduğusevgininiçyüzünü,içimedoğmuşçasına,kavradım:Evet,buyalnızcabirtenateşiydi.Bununetkisialtındakaldığıiçinonunkendikendindentiksinebileceğini,buaşkıöldürüpyoketmekiçinçabalayabileceğinideanlıyordum.Buaşktannekendisi,nedekarşısındakiiçinsüreklibirmutlulukummamaktahaklıydı.O,doğanınkahramanlaryaratmaküzerekardığıhamurdanyoğrulmuştu...Kanunkoyucuların,devletadamlarının,fatihlerinhamuru.Bugibikişileryücedavalariçinsağlam,dayanıklıbirertemeltaşıdırlar,amagünlükhayattasoğuk,ağırbirmermerdirekkadaryersizkaçarveiçsıkarlar.

“Busalononundünyasıdeğil,”diyeiçimdengeçirdim.“HimalayaDağları’na,yabaniormanlarıarasınayaraşıro.Tevekkelideğilevyaşantısınındurgunluğundanyakasilkiyor!Onagöredeğilbuyaşantı.Ruhu,zekâsıdurgunlaşıyor,birbataklığasaplanmışgibioluyor

burada:Gelişemiyor,kendinigösteremiyor.Savaşıntehlikedoluortamlarında,yiğitliğinortayakonulduğu,kahramanlığındenendiğiermeydanlarındaboygösterebilir...Birüstüninsan,önderolarak.Şuşöminekarşısındaysaneşeli,dillibirçocukbileondandahaüstündurumdadır.Misyonerlikmesleğiniseçmektehaklıymışmeğer;bunuanlıyorumşimdi.”

TambusıradaHannahoturmaodasınınkapısınıhızlaaçarak,“Geliyorlar!Geliyorlar!”diyebağırdı.

KocaCarlodasevinçlehavlamayabaşlamıştı.Dışarıkoştum.Karanlıkbasmıştıartık.Tekerleksesleriniduydum.Hannahdabirfeneryakıpyetişti.Arabaçitkapısındadurmuştu.Arabacıkapıyıaçtı.Aşağıyaöncebirtanıdıkkaraltıindi...Sonrabirikincisi.Biransonraonlarınboynunaatılmışbulunuyordum.YüzümönceMary’ninyumuşakyanağınadeğdi,sonraDiana’nınuzunbuklelerine.Kahkahalararasındakızlaröncebeni,sonraHannah’yıöptüler.SevinçtenyarıdelirmişdurumdaolanCarlo’yuokşadılar,heyecanla,“Nevar,neyok?”diyesordular.“İyilik,sağlık,”karşılığınıalıncadaçarçabukiçeridaldılar.

Uzun,sarsıntılıarabayolculuğundanheryanlarıtutulmuş,geceayazındandabuzkesmişlerdi.Şöminedekikeyifliateşinkarşısındakendilerinegeldiler.ArabacıylaHannahbavulları,sandıklarıiçeritaşıyadursunlar,kızlarSt.John’usordular.Odabusıradaiçerigirdi.Onundaboynunasarıldılar.St.Johnonlarıyavaşçaöptü,alçaksesle,“Hoşgeldiniz,”dedi,sonrageneçalışmamasasınınbaşınageçti.

Onlarınyukarıyaçıkabilmeleriiçinşamdanlarınıyakmıştım,amaDianaöncearabacınınağırlanmasıiçintalimatverdi.Sonraikikızkardeşbenimarkamdanyukarıçıktılar.Odalarındakideğişiklikler,yenilikler–halılar,zenginrenkliçinivazolar,aynalar–pekhoşlarınagitti,sevinçleriniaçıkçabelirttiler.Yaptıklarımıntamdaonlarınzevkinegöreolduğunu,yuvayadönüşsevinçlerineyepyenibirçeşnikattığınıanlayıncasevindim.

Öyletatlıydıkiogece!Kızlar,iyicecoşmuş,gülüpsöyleyerekSt.John’unsessizliğinikapatıyorlardı.Gençadamonlarıgördüğünegerçektensevinmişti,amaonlarınbuderececoşupsevinmelerinianlayamıyordu.Gününolayı,yanikızkardeşlerinindönüşüonudasevindirmişti,ancak,buolayınyarattığıheyecan,koparılancurcunalar,keyifligevezeliklersinirinedokunuyordu.“Yarınolsadadurulsak!”diyedüşündüğübelliydi.

BusıradaHannahiçerigirdi.Budarzamandakapıyayoksulbiraileninçocuğunungeldiğinisöyledi.Çocuk,ölümdöşeğindekiannesinigörmesiiçin,Mr.Rivers’ıalmayagelmiş.

“Neredeymişbukadın,Hannah?”“TaWhitcrosssırtında,Küçükbey.Yaklaşıkaltıkilometrevardır.Yoluizideyok.Hep

bozkır,hepkayalık.”“Söyleçocuğa,geliyorum.”“Ah,küçükbeyciğim,gitmesendahaiyiolacakgibigelirbana.Karanlıktansonra

gidilmezoyol.Bataklarageldinmibastığınyerigöremezsin.Öyledeacıbirayazvarkibugece...Rüzgârbıçakgibikesiyormübarek!İyisimi,‘Sabahagelirim’de,küçükbey.”

St.Johndışarıçıkmış,pelerininigiymiştibile!Hiçsızlanmadan,hiçyakınmadanyolaçıktı.Saatbusıradadokuzdu.St.Johnancakgeceyarısıdöndü.Aç,bitkindurumdaydıamagittiğizamankindendahamutlugörünüyordu.Birgöreviyerinegetirmiştiçünkü...Çabaharcamış,kendizevkinifedaedipbaşkasınaiyiliketmegücünüdenemişti.Bundandolayıdakendikendindendahahoşnuttu.

Korkarımkiondansonrakibütünhaftagençpapazınsabrınıtüketti.Noelhaftasıydı.Diana,Mary,benkendimizitekbirişevermedik,neşeli,evcimenbirsefahatâleminedaldıksanki!Kırhavası,kendievlerindeolmanınözgürlüğü,zenginolmanınbilinciikihala

kızımınüzerindebiriksiretkisibırakmıştı.Sabahtanakşamaakşamdangeceye,neşeiçindeydiler.Konuşmakzatensevdikleribirşeydi.Peknükteli,değişik,az,özkonuştuklarıiçindeonlarıdinlemekbanaöyletatlıgeliyorduki,buzevkivearasıraonlarakatılmayıbaşkaherşeyeyeğtutuyordum.

St.Johnbizimneşemizesesiniçıkarmıyordu,amafırsatbuldukçakaçıyordubundan.Evdedurduğupekazdı.Zatenpapazlığınıyaptığıköygeniş,ahalisidağınıktı.Hemenhergünçeşitlibölgelerdekiyoksulları,hastalarıgörmeyegiderekvakitgeçiriyordu.BirsabahkahvaltımasasındaDiana,birsüredalgındüşündüktensonra,ağabeysinetasarılarınıdeğiştiripdeğiştirmediğinisordu.

St.John,“Değiştirmedim,değiştirmeyeceğimde!”dedi.Sonrayeniyıldaİngiltere’denayrılmasınınartıkkesinleştiğinibildirdi.

Mary,“YaRosamondOliver?”diyesordu.Busözlerağzındankaçmıştıbesbelli;çünküsöylersöylemezpişmanlıkbelirtenbirhareketyaptı.

St.John’unelindebirkitapvardı;yemeksırasındaokumakgibisoğuk,çevresindekileriitenbirhuyedinmişti.Şimdikitabınıbıraktı,başınıkaldırıpMary’yebaktı.“RosamondOliveryakındaevleniyormuş,”dedi.“S.ninensaygın,endeğerlikişilerindenolanMr.Granby’yle...Mr.Granby,SirFredericGranby’nintorunu,tekmirasçısıymış.HaberidünRosamond’unbabasındanaldım.”

DianaileMarybiraralarındabakıştılar,birbanabaktılar.SonraüçümüzbirdenSt.John’abaktık:Gençadamtepedentırnağasoğukkanlıydı.

Diana,“Sözpekbirdenbirekesilmişolsagerek,”diyefikiryürüttü.“Birbirlerinitanıyalıpekfazlaolmasagerek.”

“Toputopuikiayoluyormuş.EkimdeS.dekibirbalodatanışmışlar.Amaikigencinbirleşmesiiçinortadahiçbirengelyoksabuevlilikherbakımdanuygunsa(kibuöyle)uzunzamanbeklemekgereksizdir.SirFrederic,kenttekikonağıonlaraverecekmiş.Bununhazırlığıbiterbitmezdedüğünyapılacakmış.”

BukonuşmadansonraSt.John’lailkolarakyalnızkaldığımızda,içimdenonabudurumaüzülüpüzülmediğinisormakgeldi;amahiçdeavutulmayıistergibibirhaliyoktu.Zatenonunlateklifsizkonuşmakalışkanlığınıdayitirmiştim.Genekabuğunaçekilmişti,bukabuğunbuzgibisertliğikarşısındabenimdilimtutuluyordu.Sonra,benikızkardeşleriylebirtutmakiçinverdiğisözdededurmamıştı.Onlarlabenimaramdadurmadanufaktefekayırımlargözetiyordukibunlarbenimkanımıdonduruyor,aramızdabiryakınlıkyaratmakbakımındanhiçdeişeyaramıyordu.Kısacası,şimdiartıkonunresmenakrabasıolmuş,çatısınınaltındayaşıyordumya,saltbirköyöğretmeniolduğumgünlerdendahabüyükbiruzaklıkvardıaramızda.Onunbirzamanlarbananedereceyekadaraçıldığınıdüşündükçeşusıradakisoğukluğunuanlamaktagüçlükçekiyordumdoğrusu.

Buyüzden,ogünbirdenbaşınıkitabındankaldırıpbanabakarak,“Görüyorsunya,Jane,savaşyapıldı,zaferkazanıldı!”dediğizamanazşaşırmadım.Banageneböyleiçtenseslendiğiiçinirkilmiştim,karşılıkveremedimbiran.Şöylebirduraladıktansonrasordum:

“Ama,zaferleriçokpahalıyamalolanfatihlerdurumundaolmadığınaeminmisin?Böylebirikincisavaş,sonrakazanılacakzaferseniiçindenyıkarsanırım.”

“Bensanmam,”dedi.“Yalnızöyleolsadaneçıkar?Artıkbutürbirsavaşdahayapmamahiçbirzamanfırsatçıkmayacak.Buolaybanakararımıtamolarakverdirtti:Yolumartıkaçık,bendebundandolayıTanrı’yaşükrediyorum!”

Başınıgenekitabınaeğdi!Sessizliğegömüldük.

Diana’nın,Mary’nin,benimmutluluğumuzunoilkcoşkunluğudurulmayabaşlayıncaeskialışkanlıklarımıza,düzenliçalışmalarımızadönmeyebaşladık.St.Johndaevdedahaçokkalmayabaşladı.Maryresimçizer,Dianabenidehşeteyakınbirşaşkınlıkvehayranlıkiçindebırakanansiklopedikçalışmalarınısürdürür,bendeAlmancamıilerletmekiçinçabalarkenSt.JohnbirDoğudiliöğrenmeyeçalışıyordu.Tasarladıklarınıgerçekleştirebilmesiiçinbudilibilmeyizorunlugörüyormuş.Köşesindeböylesessizsedasızoturmuşken,kendiniçalışmalarınaiyicevermişgibigörünürdü,amaomavigözlerinin,önündekiacayipsözlüktenayrılarakbizlerdenyanakaymak,hattaaradasaplanmakgibibirhuyuvardı.Bugözlertuhaf,derin,dikkatlibirbakışlasaplanırdıüzerimize.Bizimbakışlarımızlakarşılaşırkarşılaşmazhemençekilirdi,amabirazsonra,geneaynıkeskindikkatlebizimmasamızadönerdi.Bununneanlamageldiğinimerakediyordum.Benimpekönemsemediğimbirşeye,yanihaftadabirköyokulunagidişimekarşıonungösterdiğiilgi,hoşnutlukdagaribimegidiyordu.Havabozukolduğuzamanlar–kar,yağmuryağıyorsayadaçokfırtınavarsa–DianaileMarybana,“Gitme,”diyediretirlerkenSt.Johnheponlarınkaygılarınıalayaalıyor,havayabakmadangörevimiyapmayabeniitiyordu:

“Jane,sizinsandığınızkadarçıtkırıldımdeğil!”diyordu.“Dağrüzgârlarına,sağanaklara,birkaçkartanesinehepimizkadardayanabilir.Yapısıhemsağlam,hemdeesnek.Böyleleriiklimdeğişikliklerine,dahagürbüzyapılılardanbileiyidayanabilirler.”

Çoğuzamanbirhayliyorgun,bazendeıslanmış,üşümüşolarakevedöndüğümvakitlerdilimvarıpdayakınamıyordum;çünküdırdıredersemonuncanınısıkacağımıbiliyordum.Oherkonudacesaretten,dayanıklılıktanhoşlanıyor,bununtersipeksinirinedokunuyordu.Yalnız,okulagideceğimgünlerinbirindeevdekalabilmemiçinizinçıktı;çünküosıradagerçektensoğukalmıştım.BenimyerimeDianaileMarygittilerokula.Benbüyükodadaoturmuş,Schillerokuyordum;St.JohndaokargacıkburgacıkDoğudiliyazılarınısökmeyeçalışıyordu.OyalanmakiçinAlmancadankısabirçeviriyaptığımsıragözlerimondanyanakayıncageneokeskinmavigözlerinüzerimedikildiğinigördüm.Bugözlernezamandırböyledikkatlebenisüzmekteydibilemem;yalnız,bakışları,bütünkeskinliğinekarşın,oderecebuzgibisoğuktukibiranyersizbirkorkuyakapılmaktankendimialamadım...Doğaüstü,doğadışıbirvarlıklakarşıkarşıyaymışımgibigeldibana.

“Jane,neyapıyorsun?”“Almancaçalışıyorum.”“AlmancadanvazgeçipHintçeöğrenmeniistiyorum.”“Ciddisöylemiyorsunyabunu?”“Okadarciddisöylüyorumkimutlakadediğimiyaptıracağımsana.Nedeninide

söyleyeyim.”OsıradakendisinindeHintçeöğrenmeyeçalıştığınıamailerledikçe,önceden

öğrendikleriniunuttuğunuanlattı.Biröğrencisiolurdaderslerinüzerindenonunlabirliktedönedönegeçebilirseçokyararıolacak,öğrendikleriaklınadahaiyiyerleşebilecekmiş.Birsüreöğrenciliğekızkardeşlerindenbirinimi,yoksabenimiseçeceğinibilememiş,sonundabendekararkılmış;çünküensebatlımızınbenolduğunuanlamış.Onabuyardımıyaparmıymışım?Zatenbuözverimpekdeuzunsürmeyecekmiş;çünküonunİngiltere’denayrılmasınaşununşurasındaüçaybirşeykalmış.

St.Johnkolaykolay“hayır”denilecekadamlardandeğildi.Onunüzerindebıraktığınızherizin,isteriyiolsun,isterkötü,çokderinegittiğini,birdahahiçsilinmeyeceğinisezinliyordunuz.Bende,“Peki,”dedim.

DianaevedöndüğüzamankendiöğrencisininbuaradaSt.John’unöğrencisiolupçıktığınıgördü,güldü.Oda,Maryde,kendileriolsaHintçeöğrenmeyedünyadarazıolmayacaklarınısöylediler.St.John,serinkanlılıkla,“Biliyorum,”dedi.

Onunöğretmenliktepeksabırlıvedayanıklı,birokadardatitizolduğunuçokgeçmedenöğrendim.Bendençokşeybekliyordu.Beklediğiniverdiğimzamandahoşnutluğunukendincebelirtiyordu.Zamanlaüzerimdeöylebiretkisahibiolupçıktıkidüşünceözgürlüğümkalmadı,diyebilirim.Onunilgisi,hattaövgüsü,ilgisizliğindençokdahatedirginediciydi.Artıkoyanımızdaykenserbestçekonuşupgülemezolmuştum;çünküiçimdenkısılasıbirsesdurmadanbanaonungülüpsöylemektenhoşlanmadığınıyineliyordu.Onunyalnızciddiliktenhoşlandığınıhiçkafamdansilemediğimiçinyanındauçarı,şakacıolmak,ciddiolmayanbirşeyyapmayaçalışmakboşunaydı.Dondurucubirbüyününetkisialtındakalmışgibiydim.St.John,“Git,”deyincegidiyor,“Gel,”deyincegeliyor,“Yap,”deyinceyapıyordum.Hiçdehoşnutdeğildimbukölelikten.Herseferinde,“Keşkebanakarşıeskiilgisizliğindekalsaydı,”diyeiçimdengeçiriyordum.

Birgece,yatmadanönce,kızkardeşleriylebenonaiyigecelerdiliyorduk,âdetiolduğuüzerekardeşleriniöptü,geneâdetiolduğuüzerebanaeliniverdi.Diana’nındaşakacılığıüzerindeydiogece(Diana,St.John’uniradesininkölesideğildi;çünkükendiiradesi,kendinegöre,ağabeysininkikadaretkindi).

“St.John,sözdeJaneseninüçüncükardeşinolacaktıamahiçkardeşgibidavranmıyorsunonakarşı,”diyetakıldı.“Onudaöpsene!”

BeniSt.John’adoğruitti.BenDiana’nınbuyaptığınabirazkızdım,tuhafbirsıkılganlığakapıldım.Benböyledüşünceler,duygulariçindebocalarkenSt.Johnbaşınıeğdi.YüzününoGrekheykelleriniandıranprofilibenimyüzümlebirhizayagelmişti.Gözlerisorusorarcasınagözlerimideldigeçti...SonraSt.Johnbeniöptü.“Mermerdenyadabuzdanbiröpücük”diyebirşeyolsaonunöpüşününbusınıfagireceğinisöyleyebilirdim.Belkide“denemeöpüşü”diyebirşeyolsagerek;çünküSt.John’unöpüşütambirdenemeöpüşüydü;hattaöptüktensonrabıraktığıetkiyianlamakiçinbenişöylebirsüzdü.Nevarkiçokçarpıcıolmamıştıbuetki.Kızarıppembeleştiğimihiçsanmıyorum;belkidebirazsolgunlaşmışımdırbile;çünkübuöpüşyüzümevurulanbirdamgagibigelmiştibana.

St.Johnogecedensonrabuküçüktörenihiçaksatmadı.Benimbusıradakisessizliğimde,ciddiliğimdeçekicibiryönbulurgibiydi.Banagelince,onuhoşnutetmekisteğimhergünartıyordu.Yalnız,bununiçinyaradılışımınyarısınıyadsımak,kişiliğiminyarısınıbaskıaltındatutmak,eğilimlerimigerçekkalıplarındansöküpçıkararakkendimiyaradılışımauygunolmayankalıplarasokmakgerektiğinihergünbirazdahaaçıkçahissediyordum.St.Johnbenihiçulaşamayacağımbirdüzeyeyükseltmeyeçalışıyordu.Onunsaptadığıbuyereerişebilmekiçinherançabalamakbeniharapediyordu.Olmayacakbirşeydibu...Benimdüzensizyüzçizgilerimionunoduru,klasikyüzkalıbınasokmak,benimışığagöredeğişenyeşilgözlerimeonunodenizmavisigözlerinindeğişmezrenginivermekkadarolanaksız...

ŞuvarkiosıradabenimbirtutsakgibielimikolumubağlayanyalnızcaSt.John’unetkisideğildi:Sonzamanlardabirboynubüküklükgelmiştiüzerime.İçiniçinkemirenbirdertyüreğimegirmiş,mutluluğumudahadoğarkenemipboğuyordu:merak,kaygı.

Sevgiliokurum,bütünbudeğişiklerarasındaEdwardRochester’ıunutmuşolduğumusanıyorsunuzbelkide.Biranbileunutmamıştım.Ohepaklımdaydı;çünküonaolansevgimgünışığındadağılıverecekbirsisyadayağmuryağıncayıkılıverecekbirkumdankaledeğil,

mermerüzerineyontulmuşbiryazıydıkimermervarolduğusürecesilinmezdi.Efendiminbaşınanelergeldiğiniöğrenmekisteğihiçbirzamanyakamıbırakmıyordu.Morton’daykenevimehergiriştehemenbunudüşünmeyebaşlardım.ŞimdideKırEvi’ndehergeceyatakodamaçekilirçekilmezbudüşünceyleyüzyüzegeliyordum.

AvukatBriggs’lemirassorunuüstünemektuplaşırken,Mr.Rochester’ınnerede,nasılolduğukonusundabilgisormuştum.Yalnız,St.John’untahminettiğigibi,Mr.Brigss’in,Mr.Rochesterkonusundahiçbirbildiğiyokmuş.Bununüzerine,Mrs.Fairfax’amektupyazarakefendimizeilişkinbilgiistemiştim.Bununsorunuçözümleyeceğineinanıyordum;çünkümektubumahemenkarşılıkalacağımısanıyordum.İkihaftageçipdebirsesçıkmayıncaşaşkınlıkiçindekaldım.Helearadanikiaygeçtiğihaldepostadanhâlâbirşeyçıkmadığınıgördükçemüthişbirmerak,kaygıbenipençesininiçinealmayabaşladı.Birmektupdahayazdım.

Öyleya,belkiilkmektupkaybolmuştu.Buyeniatılımlardansonrayenibirumutbaşladı.Bukezkiumudumdaöncekilergibibirkaçhaftaparladı,sonrasoldu,sönükleşti:Nebirmektupgelmişti,nebirhaber.Biryılınyarısıboşunabirbekleyişlegeçtiktensonraumudumbütünbütünsöndü,ruhumgerçekbirkaranlığagömüldü.

Baharbütüngüzelliğiyleçevremdepırılpırıldı;amabenbununtadınavaramıyordumki!Yazyaklaşıyordu.Dianabeniavutabilmekçabasıyla,“Hastabirhalinvar,senidenizkıyısındabiryeregötüreyim,”diyordu.St.Johnbunarazıolmuyor,benimeğlence,tembellikdeğil,çalışmakihtiyacındaolduğumusöylüyordu.Şimdikiyaşayışımpekamaçsızmış,birerek,biramaçgerekmişbana!Bueksildiğigidermekiçinolacak,banaverdiğiHintçederslerinidahadauzattı,ağırlaştırdı.Benidahaçokçalışmayazorluyor,bende,budalalargibi,onakarşıgelmeyihiçdüşünmüyordum.Elimdedeğildionakarşıgelmek.

Birgündersimizeherzamankindendahadurgun,dahatasalıolarakgelmiştim.Bu,peküzücübirdüşkırıklığındanilerigeliyordu.Hannahosabahbanabirmektupgeldiğinisöylemişti.NezamandırbeklediğimhaberinensonundageldiğinisanarakaşağıyakoştuğumdayalnızcaMr.Briggs’den,önemsizbirişpusulasıbulmuştum.Çokacıgelmiştibubana,birazdaağlamıştım.Şimdi,birHintliyazmanınelindençıkmışolaneğribüğrüşekillerinüzerineeğildikçe,gözlerimgeneyaşlarladolmayabaşladı.

St.Johnbeniyanınaçağırtarakbirşeylerokuttu.Okurkensesimbirdentitredi,kelimelerhıçkırıklarımınarasındaboğuldu.Büyükodadaikimizyalnızdık.Dianapiyanoçalıyor,Marydebahçeyleuğraşıyordu.Nefisbirmayısgünüydü...Açık,güneşli,esintili.St.Johnbenimağlamamkarşısındahiçbirşaşkınlıkgöstermedi.Nedenağladığımıdasormayarakyalnızca,“Birazbekleyelimdekendinitoparla,”dedi.

Benhıçkırıklarımıbastırmayaçalışırkenohiçistifinibozmadan,sabırlabekledi.Yazımasasınayaslanmışotururken,hastasınınhastalıkgereğiolan,olağankarşılananbirkrizinibilimgözüyleizleyen,sonaermesinibekleyenbirhekimebenziyordu.Hıçkırıklarımısusturupgözlerimikuruladım,busabahbirazrahatsızolduğumailişkinbirşeylergevelediktensonragenedersimiokumayabaşladım,bitirmeyidebaşardım.St.Johnkitaplarımızıkaldırdı,masasınıngözünekilitledi.

“Şimdidebenimleyürüyüşeçıkıyorsun,Jane,”dedi.“Diana’ylaMary’yideçağırayım,”dedim.“Yok,busabahbirtekarkadaşistiyorumkendime;odasenolacaksın.Hadi,giyinde

mutfakkapısındançık.Vadiyolunasap...Benşimdigeliyorum.”Kesin,buyurgan,sertkarakterlikimselerekarşıdavranışım,oldumolası,yabütünboyun

eğmekyadaazimlebaşkaldırmakolmuştur.Herzamanda,öncelerikarşımdakininiradesineboyuneğmişimdir,bardağıtaşırandamlayakadar;sonra,biranda,kimizamanbiryanardağşiddetiylepatlayarak,başkaldırmışımdır.Oandaisebaşkaldırmakiçinbirnedenolmadığıgibibenimgücümdeyoktu.OnuniçinSt.John’undedikleriniharfiharfineyerinegetirdim.Ondakikasonra,küçükvadininiçindengeçenbirkıryolunda,onunlayanyanayürümekteydim.

Rüzgârbatıdanesiyordu,tepelerinüzerinden,bozkırfundalarınıntatlıkokusuylayüklüolarak.Göklekesizmavilikteydi,baharyağmurlarındankabarmışolanderedecoşkunvedupduru,güneşinaltınışınlarıylagökyüzününmaviliğiniyansıtıyordu.Dereboyuncailerledikçekeçiyolusonaerdi,çimenlerinüzerindenyürümeyebaşladık.Yosungibiyumuşak,zümrütgibiyeşilolanbuçimenlerinarasınaminicikbeyazçiçekler,yıldızgibisarıpapatyalarserpiştirilmişti.Tepelerçevremiziolduğugibikuşatmıştısanki;buküçükvadidağlarıntaarasınasokulmuştu.

SırasırakayalarınilköncülerineulaştığımızdaSt.John,“Şuradadinlenelimbiraz,”dedi.Bukayalarbirboğazınağzındanöbetçigibidikilmişlerdi.Boğazınardındaderebir

çağlayanolupaşağıdökülüyor,tepelerçimenlerleçiçekleriüzerlerindensilkipatarakdağlaşıyordu.Budağlarıntekgiyimibozkırfundası,teksüsüyalçınkayalardıartık.Vadinintenhalığıburadaıssızbiryabanhalinialıyor,doğa,tazeliktenuzaklaşarakyalınbirgörkemebürünüyordu.Yalnızlığınsonsığınağı,sessizliğinsonkalesiydisankiburası.

Yereoturdum.StJohnyakınımda,ayaktaduruyordu.Birdağlarabaktı,birdevadiye.Bakışlarıdereninkıvrımlarınatakıldıgitti.Bubakışlarsonradöndü,sulararenkverenbulutsuzgökteboyluboyuncadolaştı.St.Johnşapkasınıçıkararakalnını,saçlarınırüzgârınokşamasınabıraktı.Dağlarınruhuylakonuşuyormuşgibiydi;gözlerindedebirşeylerlevedalaşırmışgibibirbakışbelirmişti.

“Genegöreceğimburaları,düşlerimde,”diyemırıldandı.“GanjIrmağı’nınkıyısındauyurken...Dahasonra,dahakaranlıkbirırmağınbaşında,dahaderinbiruykuyateslimolurken...”

Garipbirsevgiyibelirtenacayipsözlerdibunlar.Yurtseverbiradamın,bırakıpgitmeküzereolduğuyurdunakarşıbeslediğiateşlibağlılık!St.Johnyanımaoturdu.Uzunzamansessizdurduk.Neobanabirşeydedi,nedebenona.SonraSt.John,“Altıhaftayakadaryolcuyum,Jane,”dedi.“YirmihazirandaHintOkyanusu’nadoğruyolaçıkacakbirgemidekamaramıayırttım.”

“Tanrısenikorurelbet;çünküsenkendinionaadadın.”“Evet,”dedi.“Zatenbanasevinçveövünçverendebu.Yanılmazbirefendininişçisiyim

ben.İnsankılavuzluğundaçıkmıyorumyola.Hepsidebenimgibicılızbirsolucandanibaretolaninsanlarınkusurlukurallarına,yanılabilendenetimlerinebağlanmışolmayacağım.Benimönderim,yasam,yolgösterenimyanılmazvekusursuzdur.Bütünçevremdekilerindeaynıbayrakaltında,aynıamaçuğrundatoplanmayışlarıbanaçoktuhafgeliyor.”

“Hepimizdeseningücün,yeteneğinyokki!Zayıfolanlarıngüçlülereayakuydurmayaçalışmasıdaaptallıkolur.”

“Zayıflarıdemekistemiyorumben;aklımabilegetirmiyorumonları.Benyalnızcabugörevelayıkolanlara,bugörevibaşarabilecekolanlarasesleniyorum.”

“Bunlarınsayılarıaz,bulunmalarıdazorolsagerek.”“Doğrusöylüyorsun.Yalnız,birkezdebuldukmubugibikimseleriheveslendirmek,

atılımyapmayaözendirmekşarttır.Onlarakendiyetileriniöğretmek,Tanrı’nınbunlarıniçin

bağışladıklarınıanlatmak,kulaklarınaTanrıçağrısınıfısıldamak,kısacasıonlaraTanrı’nınseçkinkullarıarasındabiryergöstermekboynumuzunborcudur.”

“Bukimselergerçektenbuişinadamıysalarzatenkendiyürekleribuçağrıyıonlarailetmezmi?”dedim.Çevreminmüthişbirbüyüylesarılmayabaşladığınıhissediyorgibiydim.Bubüyüyühemortayavuracak;hemdepekleştirecek,gerialınmazbirsözünsöylenivereceğindenödümkopuyordu.St.John,

“Yaseninyüreğinnediyor,bakalım?”diyesordu.İçimdenvurulmuşçasınaürpererek,“Yüreğimsusuyorbenim,”dedim.“Susuyor.”Oderin,amansızses,“Öyleyseonunyerinebenkonuşmakzorundayım,”dedi.“Jane,

benimleHindistan’agel.Yardımcım,ülküarkadaşımolarakgel.”Vadide,gökyüzüdefıldırfıldırdöndü;dağlar,tepeleryerindenoynayıpdalgalandı.

Gaiptenbirçağrıduymuştumsanki.Gökteninenbirhaberci,“Burayagel,bizeyardımet!”diyeseslenmişgibiydi.Yalnız,benhavarideğildimki!Haberciyigöremiyordum,çağrısınakarşılıkveremiyordum.

“St.John!Acıbirazbana!”diyeadetainledim.Boynunaborçbildiğibirşeyde,neacımanedepişmanlıktanımayanbirisivardı

karşımda.“Tanrıda,doğadasenibirmisyonerineşiolmaküzereyaratmış,”dedi.“Sanabedensel

güzelliktençokruhsalcevherbağışlamışlar.Aşkiçindeğil,çalışmakiçinyaratılmışsın.Birmisyonerkarısıolmalısınsen...Olacaksınmutlaka.Benimolacaksın...Sahipçıkıyorumsana.Zevkimiçindeğil,önderiminhizmetindekullanmakiçin.”

“Banagöredeğilbu,”dedim.“İçimdengelmiyorki!Tanrı’nınbeniçağırdığınıhissetmiyorum.”

Benimilkinböylesöyleyeceğimihesabakatmıştı;onuniçin,sinirlenmedi,hattasırtınıarkasındakikayayadayayıpdakollarınıgöğsündekavuşturduğuzamanonunuzun,çetinbirdirenmeyekendinihazırlamış,budirenmeninsonunakadaryetecekbirsabıryığınağısağlamışolduğunuanladım.Budirenmeninkendisiiçinfetihlesonuçlanacağınadakararvermişbulunuyordu.

“Jane,alçakgönüllülük,birHıristiyaniçingerekliolanerdemlerintemeltaşıdır,”dedi.“Buişbanagöredeğildemektehaklısın.Kimegöreolabilirki?İçindenbuçağrıyıduyanlardanacabahangisikendinibuyücegörevelayıkgörmüştür?Ben,örneğin,birtoz,birkülyığınındanibaretolduğumubiliyorum.HavariPaulusgibibendegünahkârlarınenbirincisiolduğumuitirafediyorum,amaalçakvekirlioluşumdanyılarakyolumdandönmekaklımagelmiyor.Önderimibiliyorumçünkü:Okudretliolduğukadardaadildir.Büyükbirgörevinyapılmasıiçincılızbiraraçseçmişsedekendiyüceliğinin,bilgisininsonsuzluğusayesindebizimyetersizliğimizikapatmanınyolunubulacaktır.Sendebenimgibidüşün,Jane...BenimgibiTanrı’yagüven.Sendenistediğim,sırtınıSonsuzluklarınKayası’nayaslamandır.BiziminsancazayıflıklarımızınyükünübuKaya’nınkolaylıklaçekeceğindenhiçkuşkunolmasın.”

“Misyonerlikhayatınıanlamıyorumben.Misyonerlerinçalışmalarıüstünehiçbirincelemeyapmışdeğilim.”

“Bukonudaben,bütünyetersizliğimekarşın,sanagerekenyardımdabulunabilirim.Yapacağınişlerisaatisaatinekararlaştırır,hepsanadestekolur,dakikasıdakikasınayardımedebilirim.Başlangıçtayaparımbunu.Çokgeçmedensenindebenimkadargüçlü,becerikliolupçıkacağınainanıyorum;çünküseninnekadarcevherliolduğunubiliyorum.Ondan

sonradaartıkbenimyardımımaihtiyacınkalmaz.”“Buyeteneklerim,cevherim,neymiş,neredeymiş?Benbilincindedeğilimbunların.Sen

konuştukçaiçimdenbirşeylerinkaynayıpcoştuğunuduymuyorum;birkıvılcımınparladığını,birhevesinkıpırdadığını,sevinçlibirsesinyükseldiğiniduymuyorum.Ah!Şuandaiçiminnasılışıksızbirzindanabenzediğinielimdeolsadasanagösterebilsem!Buzindanınendipköşesindetekbirzavallıkorkuzincirevurulmuşbekliyor:Seninetkinekapılarakaltındankalkamayacağımbirişeatılmakkorkusu!”

“Sanavereceğimkarşılıkhazır,Jane.Dinlebeni.İlktanıştığımızdanberigözümhepseninüzerinde.Tamonaydırsenikendimiçinbirincelemekonusuyaptım.Buaradaçokçeşitlidenemelerlesenindeğerinikendikendimekanıtladım.Köyokulundaseninalışkınolmadığın,yaradılışınadapekuymayanbirişititizlikle,gayretvedürüstlükle,çokiyibaşardığınıgördüm.İşinihemnezaketle,hemdesözgeçirerekyaptığınıgördüm:Öğrencilerinesözünügeçirebildiğinkadarkendinisevdirmesinidebiliyordun.BirdenservetekonmuşolduğunuöğrenincegösterdiğinsakinlikbanasendeDemas’ın91

günahındanarınmışbirruhbulunduğunugösterdi...Parahırsısendeyoktu.Servetiniilledördebölmekistedin,buistektededirendin.Paranınancakdörttebirinikendineayırarakdörtteüçünden,salthakseverlikuğrunavazgeçtin.Budabanaseninruhunun,özveriheyecanından,ateşindenzevkduyduğunugösterdi.İlgiduyduğunbirçalışmadan,benimisteğimüzerinevazgeçerekbenimilgilendiğimbirçalışmayabaşlamaktagösterdiğinuysallık,ogünbugündürbuçalışmadagösterdiğinyorulmakbilmezçaba,karşılaştığıngüçlüklerkarşısındagösterdiğinsarsılmazdirenç,serinkanlılık...BütünbunlarbenimaradığımyetilerdirJane;senuysal,çalışkan,vefalı,özverili,kararlı,yüreklibirinsansın.Duygulusun,incesin,kahramansın.Kendinegüvensizlikduymaktanvazgeçartık.Bensanagözümkapalıgüveniyorum.Hindistan’daokulişletmek,Hintaydınlarınayolgöstermekgibiişlerdesenbanapahabiçilmezyardımlardabulunacaksın.”

Benisarandemirdenbirkefengitgidesıkıyordusanki.Aklımınyavaşyavaş,kesinlikleçelinmeyebaşladığınıseziyordum.Gözlerimiistediğimkadaryumayım,St.John’unbusonsözlerioânakadarkapalıgibiduranbiryoluazçokaralamıştı.Şimdiyekadarbanaamaçsız,yönsüzgibigelençalışmalarım,onuneliyleyoğrulmuş,belirlibirbiçimalmıştı.

St.Johnbendenbirkarşılıkbekliyordu.Düşünüptaşınabilmekiçinbirçeyreksaatzamanistedim.

“Hayhay!”dedi,ayağakalkarakboğazadoğruilerledi.Oradakendinibiryamaçüzerineattı,uzanıpyattı.

“Onunbendenistedikleriniyapabilirim;bunuolduğugibigörmek,kabuletmekzorundayım,”diyedüşünmeyebaşladım.“Ömrümünyettiğikadarelbette.Yalnız,gücümünHintgüneşinepekuzundayanabileceğinisanmıyorum.Peki,yaozaman?St.John,işinorasınaaldırmıyor.Ecelimgelince,oiçihuzurla,inançladoluolarakbeniTanrı’yateslimedecektir.Durumaçık.İngiltere’denayrılırsamsevilenamabomboşbiranayurttanayrılmışolacağım.EdwardRochesterİngiltere’deyokartık...Olsabilebanane?Şimdibanadüşen,onsuzyaşayabilmektir.Benionakavuşturabilecekbirmucizebeklergibigündengünesürüklenerekoyalanmakdünyanınengülünç,eniradesiztutumuolur.St.John’unbirzamanlardediğigibi,hayatımınyitenamacınınyerinebiryenisinikoymamşart.Onunşimdibanasunduğuamaçdadünyanınenyüce,enşanlıamacıdeğilmi?Kökündensökülensevdaların,yerlebirolanumutlarınbıraktığıboşluğudoldurmakiçinbundandahagüzelamaçmıolur?‘Evet’dememgerekiyorgalibaamagenedeiçimtitriyor.Yazık!St.John’la

gidersembenliğiminyarısınıgeridebırakmışolacağım.YaburadanHindistan’a,oradandamezaragidinceyekadarkizamannasılgeçecek?Balgibibiliyorum.Budagüngibiortadaolanbirşey.St.John’uhoşnutetmekiçinsaçımısüpürgeetmeklegeçireceğimömrümü;onuhoşnutdaedeceğim,bendenistediğininenözünü,enâlâsınıvererek.Onunlagidersem,ısrarlaistediğibufedakârlığıyaparsamtamyapacağım:Bedensel,ruhsalherşeyimiateşeatacağımkikendimitamkurbanetmişolayım.St.Johnbenihiçbirzamansevemez,amabeğenecektir.Onaruhumda,şimdiyekadarhiçgörmediğigüçler,hiçbilmediğizenginliklerbulunduğunugöstereceğim.Evet,bendeonunkadarcanlabaşla,onunkadargıkdemeden,alınterimihakederekçalışabilirim.

Demekkionunistediğiyapılabilir.Yalnıztekbirnokta–ürkünçbirnokta–olmasa...Banaevlenmeönermese!Karısıolmamıistiyoramaşukarşıuçurumdakiyalçındevkayalarkadarbilesevgibeslemiyorbanakarşı.Biraskeriniyibirsilahavereceğideğeriveriyorbana.Budabanavızgelir,onunlaevliolmamakkoşuluyla.Ama,onunbuhesapkitaplarla,böylesoğukkanlılıklatasarılarınıuygulamasına,işibenimleevlenmeyevardırmasınanasılizinverebilirim?Onunbenisevmediğinibilebileyüzüğününasıltaşıyabilirim?Banagöstermektekusuretmeyeceğiyakınlıklara,kalıptanibaretolduklarınıbilebilenasıldayanabilirim?Gösterdiğihersevgibelirtisinin,davasıuğrunakatlanılanbirmihnetolduğunuheranbilmeyedayanabilirmiyim?Yok,yok...Böylebiracıyakatlanmakkorkunçbirşeyolur.Dayanamambuna!Onunlakızkardeşiolarakgidebilirim,karısıolarakdeğil.Söyleyeyimbunu.”

Yamacadoğrubaktım:St.Johnorada,yereserilmişbirsütungibi,kıpırtısızyatıyordu.Yüzübanadoğrudönüktü;gözleridikkatdolu,keskin,gülümser.Hemenyerindenfırlayarakyanımageldi.

“Hindistan’agitmeyerazıyım,”dedim.“Özgürolarakgidebilmekkoşuluyla.”“Sorduğumaverdiğinbukarşılıkaçıkdeğil,Jane.Nedemekistiyorsun...Açıklabiraz.”“Şimdiyekadarsenbenimmaneviağabeyimdin,bendeseninmanevikardeşin.Bunu

böylegötürelim.Birbirimizleevlenmemizdoğruolmaz.”Başını“hayır”gibilerdensarstı:“Budurumdamanevikardeşliksökmez.Gerçektenkız

kardeşimolsaydınişlerdeğişirdi,seniyanımaalırgiderdim,evlenmeyegerekgörmezdim.Ama,budurumdaberaberliğimizinnikâhlaperçinlenipkutsanmasızorunlu,yoksaberaberolamayız.Önümüzebirsürüengelçıkar.Bunusengöremiyormusun,Jane?Düşünbiraz.Çokaklıbaşındabirinsansın.Anlayacaksın.”

Düşündüm,amanedenliaklıbaşındabirkızolursamolayımancakşusonucuçıkarabiliyordum:St.John’labenbirbirimizikarıkocaolacakgibisevmiyorduk;onuniçinde,evlenmemizdoğruolmazdı.Bunuonasöyledim.

“St.John,”dedim,“bensenibirağabeygibiseviyorum,sendebenikızkardeşingibiseviyorsun.Bunuböyleyürütelim.”

Sert,kesinbirifadeyle,kısaca,“Olmaz...Olamaz!”dedi.“Yürümezöyle.BenimleHindistan’ageleceksinamaunutma.Sözverdin.”

“Koşulluolarak.”“Koşulumoşulukarıştırmaşimdi.İşincanalıcıyönüne,benimleHindistan’agidiporada

benimyardımcımolmayabirdiyeceğinyokya!Banaelinivermişsayılırsın,geriçekemeyecekkadardadürüstsün.Şimdidüşünmengerekentekbirsorunvar:Atıldığınişieniyibiçimdebaşarmanınyolu.İçiçegirmiş,çapraşıkolanilişkilerini,duygularını,düşüncelerini,istekleriniyalınlaştır,hepsinitekbiramacabağla:BüyükEfendi’nin

hizmetindecanlabaşla,başarılıolarakçalışmak!Bununiçinde,biryoldaşaihtiyacınvar...Kardeşolamazbu.Nedeolsagevşektirkardeşlikbağı.Kocanolmasıgerek.Bendekızkardeşistemiyorum.Kızkardeşimiheranelimdenalabilirler.Bireşistiyorum.Hayattayeterderecedesözgeçirebileceğim,ölümekadardakesinolarakelimdebulundurabileceğimtekyardımcıancakkarımolabilir.”

Onudinlerkenbaştanayağaürperdim.Etkisiniiliklerimde,baskısınıelimde,ayağımdaduyuyordum.

“Öyleysebendenbaşkasınabaksen,St.John.Kendineuygunbiriniara.”“Amacımauygunbirisini,demekistiyorsun.Kutsalgörevimiyürütebilecekbirisi.Bak

sanagenesöylüyorum:Evlenmekisteyenbenimönemsiz,bedenselvarlığımdeğil,içimdekimisyonerdir.”

“İyiya,bendebumisyonerebütüngücümü,yardımımıbağışlayacağım.İstediğinbundanibaretdeğilmi?Amakendimivermeyeceğim.Varlığımınözünü,çekirdeğiniverdiktensonra,varsınkabuğumeksikkalsın,neçıkar?Misyonerinişinenasılolsayaramazbukabuk.Bendekalsın,dahaiyi.”

“Kalmasın.Kalamaz.Tanrıyarımbağışlayetinirmi,eksikkurbankabuledermisanıyorsun?BenTanrı’nındavasınıgüdüyorum.SeniO’nunbayrağıaltınaçağırıyorum.O’nunadınaçalıştığımagöreikiyebölünmüşbirbağlılığarazıolamam.Birbütünolmalı.”

“GönlümüTanrı’yaseveseveveririm,”dedim.“Sennasılolsaistemiyorsun.”Busözlerisöylerkensesimde,duygularımdagizli,acıbiralayolmadığınayemin

edemem,sayınokurum.ŞimdiyekadarSt.John’dangizlidengizliyeürkmüştüm;çünküonuanlayamamıştım.Birbilmeceydi:Nekadarımelek,evliya;nekadarısıradanbirölümlüinsan...Şimdiyekadarbilememiştimbunu.Şukonuşmamızsırasındabirçokgerçekortayaserilmekte,onunkişiliğiaçıklığakavuşmaktaydı.Zayıfyönlerinigörüyor,anlıyordumartık.Şuracıkta,şubozkıryamacında,benimkadarzayıf,kusurlubirâdemoğlununayaklarıdibindeoturmaktaolduğumukavrıyordum.St.John’ungerçekkişiliğindekidespotluk,katıyürekliliksırıtıvermişti.Onunbukusurlarınıgörüp,birmelekolmadığınıanlaranlamazbendeyürekbulmuştum.Karşımdabenimleeşitolanbirinsanvardı;tartışmayatutuşabileceğim,gerekirsekarşıgelebileceğimbirinsan.

SoncümlemisöylediktensonraSt.Johnhiçsesiniçıkarmamıştı.Bende,birazsonra,yüreğimipekiştirerekbaşımıkaldırdım,yüzünebaktım.Banadikilidurangözlerindehemhoşnutsuzbirşaşkınlık,hemdekeskinbirmerakokunuyordu.

“Bununciddibirsorunolduğunulütfenunutmayalım,”dedi.“Hafifealırsakgünahagirmişoluruz.Jane,gönlünübirkezinsanlarınsevgisindenkopararakTanrı’yaverdinmi,artıkseniniçinbaşlıcamutlulukveamaç,yeryüzündeTanrı’nınetkisinigeliştirmekolacaktır.Buamacahizmetiçinnegerekirsehemenyapmayacanatacaksın.Heryöndenbirleşirsekortaklaşaçabalarımızınnasılhızkazanacağınısendegöreceksin!Bunugörüncebütünufaktefekheveslerdenvazgeçeceksin.Sevgimevgigibisudanşeyleribahaneetmeden,önemsizkişiselduygularıntürünü,derecesinihesabakatmadansendebubirleşmeninbiranöncegerçekleşmesiiçinçırpınacaksın.”

“Öylemi?”diyekısacasordum;yüzünebaktım.Uyumyönündengüzelsededurgunsertlikleriyleinsanıürkütenoyüzçizgilerine,

buyurgansadaaçıkolmayanalnına,parlak,derin,keskinbakangenedehiçyumuşamayangözlerine,ouzunboylu,etkileyici,soyluyapısınabaktım;kendimionun“karısı”olarakdüşündüm.Yok!Olanağıyoktubuişin!Onunçömezi,davayoldaşıolsaydım,iyi!Busıfatla

onunyanısıradenizler,dağlaraşar,Doğugüneşlerininaltında,Asyaçöllerindeırgatlargibiçalışır,onuncesaretini,inancını,gayretinikendimeörnekalarakegemenliğinesessizceboyuneğervehırslarınagülergeçerdim;onunruhundakimisyonerleerkeğiayırtederekbirineenderinsaygıyıgösterirkenöbürününkusurlarınıgönüldenbağışlayabilirdim.Çokzamanacıçekeceğimkesindi;helebedenimsımsıkıbirboyunduruğageçirilmişgibiolacaktı,amagönlümözgür,içimrahatolurdu.Yalnız,boşdakikalarımdakendiiçimedöner,tutsakalınmamış,özgürduygularımla,düşüncelerimlearkadaşlıkedebilirdim.Ruhumun,onunhiçbirzamangiremediği,bütünüylekendiminolanköşebucaklarıbulunurdu.Buralardaonunsertdisiplinininkurutamadığı,ölçülüsavaşçıadımlarınınçiğneyemediğitaptazeduygularfilizsürerdi.Ama,onunkarısıolarak–hepyanıbaşında,heponunyönetimi,baskısıaltında–ruhumunateşinihepkısıkolaraktutmak,içiniçintutuşurkengıkdiyememek...İştebuçekilmezdi.

“St.John!”dedim.Buzgibibirsesle,“Evet?”diyesordu.“Genesöyleyeceğim:Birmisyoneryoldaşınolarakseninlegitmeyecandanrazıyımama

karınolarak,hayır!Seninleevlenipseninbirparçanolamam.”Soğukkanlılıkla,“Benimbirparçamolmanşart,yoksagelemezsin,”dedi.“Ben,daha

otuzunabasmamışbiradam,Hindistan’ayanımdaondokuzyaşındabirkızlanasılgidebilirim...evliolmazsak!Nasılbirlikteyaşayabiliriz–kimizamanbaşbaşa,kimizamanvahşikabilelerarasında–?”

Benbirazsertlenerek,“Pekgüzelyaşayabiliriz,”dedim.“Diyelimkibenseningerçekkızkardeşinimyadabirerkeğim,seningibibirpapaz.”

“Kızkardeşimolmadığınbiliniyor.Senibusıfatlatanıtamam,yoksaikimizidekuşkualtındabırakırım.İkincisinegelinceerkekkafasıgibiişleyenbirkafanvar,amayüreğinkadınyüreği;yürümezbuiş.”

Burunkıvırarak,“Yürür,yürür!”dedim,“hemdebalgibi!Yüreğimkadınyüreğiamasanakarşıdeğil.Sanakarşıyalnızbirarkadaş,birkardeşsevgisi,yakınlığıvariçimde.Birçömezinustasınakarşıduyduğusaygı,hayranlıkvebağlılıkvar.Başkahiçbirşeyyok,korkma!”

St.John,kendikendinekonuşurgibi,“Tambanagöre,tambenimistediğim,”diyemırıldandı.“Yalnız,ortadaengellervar.Onlarıyıkmakgerek.BenimleevlenirsenpişmanolmazsınJane,inanbana.Evlenmemizşart.Bak,genesöylüyorum,başkaçıkaryoluyokbunun.Hemzatenevlendiktensonrabirbirimizisevmeyebaşlarızelbette.Budabirleşmemiziseningözündebilehaklıgösterir.”

“Senindediğinsevgiyiküçümsüyorumben!”demektenkendimialamayarakayağakalktım,onunkarşısınageçipsırtımıkayayadayadım.“Banasunduğunyalancısevgiolmazolsun,St.John!Şunubilkibanaböylebirşeysunduğuniçingözümdendüşüyorsun.”

St.Johnbiçimlidudaklarınıkısarakgözlerinibanadikti.Öfkelenmişmiydi,şaşırmışmıydı,pekkolayanlaşılmıyordu,yüzününifadelerineokadarsözgeçirebilenbirinsandıki!

“Sendenböylebirsözühiçbeklemezdim,”dedi.“Kendimiküçükdüşürecekbirşeyyaptığımı,söylediğimisanmıyorum.”

Odakikadakiuysalduruşuiçimedokundu;soylu,sakintutumubanagenedesaygıaşıladı.

“Söylediklerimibağışla,St.John.Yalnız,böylerastgelekonuştumsasuçsende.Anlaşamadığımızbirkonuattımortaya.Buyöndenyaradılışlarımızbirbirineöylesineaykırı

kibukonuyuhiçaçmasakdahaiyiolur.Şusevgininlafıbilebizibirbirimizedüşürmeyeyetiyor,kendisikarşımızaçıksaneyaparız,nelerduyarız!Sevgilikuzenim,vazgeçşuevlenmeişinden,unutbunu.”

“Hayır!”dedi.“Çoktandırkurduğumbirtasarıbubenim.Yüceamacımaulaşmamısağlayacaktekyol.Amaşimdilik,üstelemektenvazgeçiyorumartık.YarınCambridge’egideceğim,vedalaşmamgerekenbirçokarkadaşımvarorada.İkihaftakalacağım.Busıradasendebenimönerimişöyleenineboyunabirdüşün.Şurasınıunutmaki‘hayır’dersenbanadeğil,Tanrı’ya‘hayır’demişoluyorsun.Tanrı,benimaracılığımlasanayücebirgeleceğinyolunuaçıyor.Buyolaancakbenimkarımolarakgirebilirsin.Benimkarımolmayıreddettiğinandakendiniömürboyubencilrahatlıklar,kıvrakkaranlıklaryolunamahkûmetmişolursun.Budurumdada,belki,dindendöndükleriiçinkâfirdenbetersayılanlararasındayeralırsın.Bunudüşün,ayağınıdenkal!”

St.Johnsözlerinibitirmişti.Banaarkasınıdönerekgene,“Birırmağabaktı,birdedağlara...”92dedi.

Yalnız,bukezduygularınıiçindehapsetti.Artıkbeni,duygularınıaçmayalayıkbulmuyordubesbelli.Onunyanısıraevedoğruyürürkenbanakarşıbeslediğibütünduygularıoçeliksessizliğindeokuyabiliyordum:Yumuşakbaşlılıkbeklediğiyerdedirenmeylekarşılaşansert,despotbirkimseninumutkırıklığı;karşısındakindehoşgörmediği,paylaşamadığıduygular,düşüncelerbulansoğukkanlı,katıbirkimseninhoşnutsuzluğu...Kısacası,birerkekolarak,St.John’uniçinden,başımavuravurabeniisteğinerazıetmekgeliyordu.Terstutumlarımasabırladayanıyorsadüşünüptövbeetmemiçinböyleuzunbirsüretanıyorsabusalt,gerçekinançsahibibirdinadamıolmasındandı.

Ogecekızkardeşiniöptüktensonrabenimletokalaşmayıbileunutmakdahaişinegeldi;hiçsesiniçıkarmadanyanımızdanayrıldı.Onubirarkadaşolarakçoksevdiğimiçinbukasıtlısoğuklukkalbimikırdı;okadarkigözlerimyaşiçindekaldı.

Diana,“AnladığımagöreyürüyüşsırasındaSt.John’lakavgaetmişsiniz,”dedi.“Hemenarkasındankoş,Jane.Şimditaşlıktasenibekleyerekoyalanıyordur.Barışırsınız.”

Böyledurumlardahiçgururludeğilimdir;gururluolmaktansamutluolmakbenimiçinherzamanyeğdir.KoştumSt.John’unarkasından.Merdiveninaltbaşındaduruyordu.

“İyigeceler,St.John,”dedim.Peksakinbirtutumla,“Sanada,Jane,”dedi.“Vereliniöyleyse,”dedim.Öylesoğuk,öylegevşeksıktıkielimi!Ogünaramızdageçenleronuiyice

sinirlendirmişti.Nekadaryakınlıkgöstersemyumuşamayacaktı.Ağlayıpsızlansambileyararıyoktu.Barışmakniyetindedeğildi.Ondanşusıradatatlıbirgülümseyiş,dostçabirsözummakboşunaydı.Öyleyken,genederuhunundindaryönüsabırlı,sakindi.“Benibağışlıyormusun?”diyesordum.Kingütmekhuyuolmadığını,zatengücenmediğiiçinbenibağışlamasınınsözkonusuolmadığınısöyledi,yanımdanayrıldı.Keşkebirvuruştabeniyereyıksaydı!

91.Hz .İsa’nınhavarilerindenPaulus’unçömez iolanDemas,onuntutsakolarakgötürüldüğüRoma’yakadargitmiş,sonraonuyarıyoldabırakarakmemleketiSelanik’edönmüştür.(Ç.N.)

92.WalterScott’unbirşiirinden.(Y.N.)

XXXV

St.JohnertesigünCambridge’egideceğinisöylemiştiamagitmedi.Yolculuğunubütünbirhaftaerteledi.İyiamasert,vicdanlı,genedeamansızbirinsanın,kendisinikızdıranbirisinenasılyamancezaverebileceğinibuhaftasüresincebanakanıtladı.Tekbirdüşmancadavranıştabulunmadan,birteksitem,kötüsözsöylemedenbana,gözdendüştüğümüheranbelirtmeyibaşardı.

Sakındindarlıkruhunasığmayanbirkingüttüğüsanılmasın.Elindehertürlüolanağıolsabilebenimtekkılımazarargelsinistemezdi.Hemyaradılışhemdeilkebakımından,garezbağlamak,öçalmakgibişeylereburunkıvırmayanbirinsandı.Onuküçükgördüğümüsöylediğimiçinbağışlamıştıbeni,amasözlerimiunutmuşdeğildi;ömrümüzboyuncadaunutmayacaktı.Banaherbakışındagözlerindenanlıyordumkibusözleronunlabenimaramdahavayayazılmıştır.Nezamankonuşsambenimsesimdeyenidenbusözleriduymaktaydı;banaherverdiğikarşılığıntınısındabusözlerinyankısıgizliydi.

Benimlekonuşmazlıketmiyordu;hattahersabahgeneeskisigibibeniçalışmamasasınaçağırıpdersyaptırıyordu.Görünüştebanakarşıdavranışıgeneaynıydı,amaeskidendavranışındaki,sözlerindeki,beniadetabüyüleyenoyakınlıkyokolmuştu.Görünüştehiçdeğişmemeklebirlikteeskiyakınlığımızıiyiceortadanyoketmektegösterdiğiustalıkonunohınzırerkekyönünezevkveriyordusanırım.Ruhundakidinadamınınpaylaşmadığı,doğrubulmadığıbirzevk.Kısacası,banakarşıartıket,kemikolmaktançıkmış,mermerbirheykelkesilmişti.Gözlerisoğuk,parlak,incebirermavielmas,dilikonuşanbirmakineydi...Okadar!

Bütünbunlarişkenceydibenimiçin...SonugelmezbirÇinişkencesi;çünkübenisürekliolarakiçiniçinkızdırıptasalandırarak,dikenüstündetutarakyıkıyor,mahvediyordu.Banaöylegeliyordukiyanılıpkarısıolsambutertemizruhlu,soylu,iyiadambeniçokgeçmeden,tekbirdamlakanımıakıtmaksızınöldürebilirdideonunolekesizvicdanınahiçbirsuçlulukgölgesidüşmezdi.Bunu,özellikle,onuyatıştırmayakalktığımzamanlardaseziyordum.Kendiüzgünlüğümekarşılıkondahiçbirüzgünlükbulamıyordum.Aramızdankarakedigeçmesionuhiçtasalandırmıyor,eskihalimizedönmekiçinhiçbirözlemduymuyordu.Kaçkereler,gözlerimdenipgibidökülenyaşlar,birlikteokuduğumuzsayfayııslattı,amaonunüzerindezerreceetkisiolmadı...Sankiyüreğigerçektentaşyadademirdi.Buaradakızkardeşlerinekarşıeskisindendahasıcakdavranıyordu.Sankiyalnızbanakarşısoğukdavranmasıaramızdakisoğukluğubelirtmeyeyetmezmişgibibirdeçelişkininsilahınıkullanıyordu.Bunukötülüğündendeğildeilkeolarakyaptığındaneminim.

Cambridge’egitmesindenöncekigece,günbatarkenbahçededolaştığınıgördüm.Onabakarkenşimdibanakarşıbuzgibisoğukdavrananbuadamınbirzamanlarhayatımıkurtardığını,yakınakrabamolduğunudüşündüm,onunlayenidendostolmakiçinsonbirçabagöstermekiçimdengeldi.Dışarıçıktım,küçükçitkapısınayaslanmışolduğuyereyaklaştım.Hemenkonuyuaçarak,“St.John,seninbanahâlâkızgınolmanaçoküzülüyorum,”dedim.“N’olur,dostolalım.”

Hiçistifinibozmadan,“Benzatendostolduğumuzusanıyorum,”dedi;ayındoğuşunuseyretmeyisürdürdü.

“Yok,St.John,eskidostluğumuzkalmadıartık.Bunusendebiliyorsun.”“Kalmadımı?İştebukötü.Bensanakarşıhiçbirgarezduymuyorum.Herzamansenin

iyiliğiniisterim.”“Bunainanırım,St.John;çünküsenhiçkimseninkötülüğünüisteyemezsin...Eminim

bundan.Ama,benseninyakınakrabanım.Düpedüzyabancılarakarşıgösterdiğiniyiniyettendahaözelbiryakınlıkbekliyorumsenden.”

“Elbetbeklersin.Zatenbendesenibiryabancıgibitutmuyorumki!”Bunusoğukkanlılıkla,hiçistifinibozmadansöyleyişiyeterderecedeyıldırıcı,gurur

kırıcıydı.Benliğimin,öfkeminsesinidinleseydimhemenkaçardımyanından.Gelgelelim,içimdeöfkeden,gururdandahaderinduygularvardı.Buadamınyeteneklerine,ilkesahibioluşunasonderecehayrandım.Onundostluğudeğerliydi,önemliydibenimiçin.Bunuyitirmekbeniçoküzüyordu;yenidenkazanmaksevdasındanhemenvazgeçecekdeğildim.

“Böylemiayrılacağız,St.John?Hindistan’agiderkendeböylemibırakıpgideceksinbeni?”

Ozaman,ayabakmaktanvazgeçerek,banadoğrudöndü:“Hindistan’agittiğimzamansenibırakıyormuyum,Jane?Nedemek?SendebenimlegelmiyormusunHindistan’a?”

“Seninleevlenmezsemgelemeyeceğimisöyledinya!”“Sendebenimleevlenmiyorsun,öylemi?Demekkararınkarar?”Sevgiliokurlarım,busoğukkanlı,sertyaradılışlıkişilerin,buzgibisözleriyleinsanıne

büyükbirdehşetesalabileceklerini,bilmem,benimkadarsizdebiliyormusunuz?Bunlarınöfkelerindedağlardankopmuşçığgibibirşeyvardır,hoşnutsuzluklarındadabirbuzçatırdaması.

“Hayır,St.John,seninleevlenmeyeceğim,”dedim.“Kararımkarar.”Çığyerindenoynamış,azıcıkönedoğrukaymış,amahenüzüzerimeçökmemişti.“Genesoruyorum,”dedi.“Bunahayırdeyişinneden?”“Önce,benisevmediğiniçindi,”dedim.“Şimdiyse,bendenadetanefretettiğiniçinhayır

diyorumsana.Seninleevlenirsemöldürürsünbeni.Dahaşimdidenöldürüyorsun.”Bembeyazkesildi...Kâğıtgibibeyaz.“Seniöldürürmüyüm?Şimdidenmiöldürüyorum?

Butürsözleriağ-zınaalmanuygundeğil...Çünküşiddetdolu,asılsız,birkadınınağzınayakışmayansözlerbunlar.Seniniçinhiçdeiyibirnotverdirtmiyor.Sertçekınamakgerekbusözleri.Başkasıolsahiçbağışlamazamabencekarşımızdakileriyetmişyedikezbağışlamakboynumuzunborcudur.”

İşteşimdiherşeytamamolmuştu.İlkdargınlığımızıunutturayımderkenbudargınlığınhenüzkapanmamışolanyarayerininüzerineyeni,dahaderinbiryaraaçmıştım...Artıkhiçkapanmamacasına!

“Artıkbendengerçektennefretedeceksin,”dedim.“Seninlebarışmayaçalışmakboşuna.Temellidüşmanoldunbana.”Busözlerimlebiryaradahaaçmıştım.Dahadakötüsü,busözlerazçokgerçeğibelirtiyordu.St.John’unokanıçekilmişdudaklarıtitredi.Öfkesininçelikbıçağınıiyicebilemiştimartık,biliyordumbunu.İçimburkuldu.Hemenonunelinikavrayarak,“Sözlerimiyanlışyöneçektin,”dedim.“Seniüzüpkızdırmayıhiçistemiyorumben,inanbana.”

Zehirgibiacıbirifadeylegülümsedi,elinikesinlikleelimdençekti.Hatırısayılırbirduralamadansonra,“Artıksözünügerialıyorsundur,”dedi.“Hindistan’agitmekten

vazgeçiyorsun,öyledeğilmi?”“Hiçdedeğil!”dedim.“Seninyardımcınolarakgelirim.”Bundansonraçokuzunbirsessizlikçöktü.Busıradagençpapazıniçinde,doğayla

disiplinarasındanegibiçarpışmalargeçiyordubilmem.Ancak,mavigözlerindeacayipışıklaryanıpsönüyor,yüzününüzerindengaripgölgelergeçiyordu.Sonunda,“Benimyaşımdabekârbirerkeklegençbirkadınınbirlikteyolculuketmeyekalkışmalarınınsaçmalığınıanlatmıştımsana.Birdahabununsözünübileetmeyeceğinisanırdım.Anlayamamışsanseninhesabınaüzüldüm,”dedi.

Sözünükestim.Böyleelletutulurbirsitemdebulunmasıbanabirdenyürekvermişti.“Mantıklıdüşün,St.John...Saçmalamayabaşlıyorsun.Benimönerimkarşısındadehşetedüşmüşgibinumaralaryapıyorsunamaaslıyokbunun;çünküyüksekbirzekânvar;nedemekistediğimianlayamayacakkadarahmakyadakibirliolamazsın.Bakgenesöylüyorum:İstersenseninçömezinolurumamakarın,asla!”

Benzigenekülgibisoldu.Yalnız,geçenseferkigibigeneduygularınakapılmayıönledi.Kesin,sakinbirifadeyle,“Karımolmayanbirkadınçömez,benimişimegelmez,”dedi.“Demekkibenimlegelemiyorsun.Yalnız,öneriniçtenseLondra’daykengider,evlibirmisyonerlekonuşurum,onunkarısınayardımcıolarakgidersin.Böylece,sözündendönmek,davayıbırakmakşerefsizliğindendekurtulmuşolursun.”

Sizindebildiğinizgibibenhiçbirzamanresmensözvermiş,birdavayakatılmışdeğildim.Onuniçin,şimdibusözlerbirazgereksizderecedesert,despotçakaçıyordu.“Ortadaşerefsizlik,sözdendönme,davayıbırakmadiyehiçbirşeyyok,”dedim.“Hindistan’a,heleyabancılarlagitmeye,enufakbirzorunluluğumyok.Seninleolsabirçokşeylerigözealabilirdim;çünküsanakarşıhayranlık,kardeşsevgisibesliyorum,sanagüveniyorum.Beriyandankiminlegidersemgideyim,oiklimepekdayanamayacağımıdakesinliklebiliyorum.”

St.John,“Ha!Canındankorkuyorsun!”diyedudakbüktü.“Elbette.Tanrıbanacanımı,sokağaatayım,diyevermediya!Seninistediğiniyapmakda

bencehemenhemenkendimiöldürmekolur.Zaten,yurdumdanayrılmayakararvermedenkesinlikleinançgetirmekistediğimbirşeyvar:Acababuradakalmaklainsanlığadahayararlıolamazmıyım?”

“Nedemekistiyorsun?”“Uzunuzunanlatmamıngereğiyok.Çoktandırbenikuşku,korkuiçindebırakanbir

sorunumvarbenim.Bukuşkularımıgidermedikçehiçbiryereayrılamam.”St.John,“Benseninaklınında,kalbinindeneredeolduğunubiliyorum,”dedi.“İçinde

günaholanbiraşkyaşatıyorsun.Şimdiyekadarçoktanbaşınıezmeliydinbunun;lafınıederkenyüzünkızarmalıydı.AklınhâlâMr.Rochester’da,değilmi?”Doğrusöylüyordu.Bunusessizliğimleitirafettim.“Onumuarayacaksın?”

“Neredeolduğunu,neyaptığınıöğrenmemşart.”“Öyleysebanadüşen,senidualarımdaanmak,Tanrı’yasenibüsbütündefterden

silmemesiiçingönüldenyalvarmaktanibarettir.BensendeO’nunseçkinkullarındanbirinibulurgibiolmuştum.AmaTanrı’nıngörüşüinsanoğlunungörüşündenbaşkadır.Tanrı’nındediğiolur.”

Bunlarısöylediktensonra,çitkapısınıaçıpgeçti,koruluğadaldı.Çokgeçmeden,onugöremezolmuştum.EvedönüpsalonagirdiğimdeDiana’yı,düşünceleriçindepencerebaşındabuldum.Dianabendenepeyboyluydu.Eliniomzumakoydu,eğilerekyüzümüsüzdü.

“Jane,”dedi.“Şugünlerdehepheyecanlı,huzursuz,solgunsun.Mutlakabirderdinvar.St.John’lakonuştuğunuzişinneolduğunubanasöylemezmisin?Yarımsaattirpenceredensizigözetliyorum.Böylecasuslukyapışımıhoşgöramanezamandıraklımdanolmayacakşeylergeçiyorda!St.Johntuhaftır...”Dianaduraladı.Bendesesimiçıkarmadım.Birazsonra,“St.Johnçoktandırseniniçinkendincebirşeylertasarlıyor,”dedi.“Bundaneminim.Nezamandırsanakarşı,başkahiçkimseyegöstermediğiilgiyi,yakınlığıgösteriyor...Ama,neden?Keşkeseniseviyorolsa.Seviyormu,Jane?”

Diana’nınoserinelinialdım,kendiateşgibiyananalnımakoydum.“Sevmiyor,Diana...Zerrekadarsevmiyor.”

“Öyleysegözlerinedenhepsende?Nedenhepseninlebaşbaşakalmakistiyor?MaryilebenşusonucavardıkkiSt.Johnseninleevlenmekistiyor.”

“Öyle.Evlenmeönerdibana.”Dianaelleriniçırptı:“Bizdehepbunuummuştuk,bunuistemiştikzaten!Onaevet

diyeceksin,değilmi,Jane?Ozamanodaİngiltere’dekalır.”“Negezer,sevgiliDiana!Onunbenimleevlenmekistemesindekitekamaç,Hindistan’a

yanındagötürebileceğibirişarkadaşısağlamak.”“Ne?SeniHindistan’amıgötürmekistiyor?”“Evet.”Diana,“Çılgınlık!”diyesöylendi.“Kuzum,senoradaüçaydaölürgidersin!Yok,

Hindistan’agitmeyeceksinsen.Razıgelmedinya,Jane?”“Evlenmeönerisinigeriçevirdimama...”“Odabundanmüthişburkuldubesbelli,öyledeğilmi?”“Müthiş!Korkarımhiçbirzamanbağışlamayacakbeni.Oysayanındakardeşiolarak

gideceğimisöylemiştim.”“Çokaptallıketmişsin,Jane!Birdüşünsenebuişi:Ardıarkasıkesilmezbiryorgunluk...

Hemdeyorgunluğunengüçlükuvvetlileribileöldürdüğübiriklimde...kisenzayıf,dayanıksızsın.St.John–bilirsinonu–seniyapamayacağınişleresürükleyecektir.Öğlesaatlerindebiledinlenmeneizinvermeyecektir.Neyazıkkionunheristeğiniyerinegetirebilmekiçinsendekendinizorluyorsun.Bunugördümben.Onunlaevlenmeisteğinigeriçevirecekcesaretibulabildiğineşaşıyorum.Onusevmiyorsundemek?”

“Birkocaolarak,hayır.”“Yakışıklıçocuktur.”“Bendeokadaralımsızımkibirbirimizedünyadadenkolamayız.”“Alımsızmı?Laf!Balgibiçekicisin,hoşsun.Hemdetatlısın.Kalkütagüneşininaltında

kebapolursanyazıkdeğilmi?”Sonra,Diana,St.John’lagitmekdüşüncesindentemellivazgeçeyimdiyebanayürektenyalvarmayabaşladı.

“Zatenisteristemezvazgeçeceğim,”dedim,“çünkübirazöncegeneonayardımcıolarakgitmeyiönerdim,beniayıpladı.Uygunsuzolurmuşbu.Evlenmedengitmeklafınıağzımayakıştıramamış.Sankiişinbaşındanberionakardeşgözüylebakmamışımgibi!Ondanağabeylikbeklememişimgibi!”

“Senisevmediğinineredenbiliyorsun,Jane?”“Bukonudakikonuşmalarınıbirduysan!Kendisiiçindeğilde,birmisyonerolarak

evlenmekistediğinikaçkezsöyledibana!Benimaşkiçindeğil,çalışmakiçinyaratılmışolduğumusöylüyor.Şuvarki,banasorarsan,aşkiçinyaratılmamışsam,evlilikiçindeyaratılmadımdemektir.Tuhafolmazmı,Diana...insanasaltişeyararbiraraçgözüylebakan

birerkeğebirömürboyuncabağlanmak?”“Düşüncesinebiledayanılmazböylebirşeyin!Normaldeğil!Olmayacakşey!”“Hemsonra,şimdionakarşıyalnızcabirkardeşsevgisibesliyorum,amakarısıolmak

zorundakalırsamzamanlaiçimdeonakarşı,elimdeolmayarak,azapdoluacayipbiraşkuyanabilmesideolasıdır.Çünküöyleüstünbirinsanki!Hallerinde,duruşlarında,konuşmalarındaçokzamanbirgörkemseziliyor.Böylebirşeyolduğuzamandahayatımartıkbüsbütünçekilmezolur.Benimsevgimiistemezo.İçimdekileridışavurursambeniayıpladığını,hoşnutsuzlukduyduğunubanasezdirir.Eminimbuna.”

“Oysa,iyiinsandır.”“İyi,büyükinsan!Nevarki,kendiyüceamaçlarınınpeşindekoşacağımderken,benim

gibiküçükkişilerinhaklarını,duygularınıunutuveriyor,buyüzdendezalimoluyor.Eniyisi,önemsiz,kendihalindekişileronunyolundançekilmeli,yoksaçiğnergeçer...İştegeliyor.Bengideyim,Diana!”

St.John’unbahçeyegirdiğinigörmüştüm,hemenyukarıkoştum.Amaakşamyemeğindeonunlageneyüzyüzegelmekzorundakaldım.Masabaşındaherzamankigibisakin,rahattı.Bende,onunartıkbenimlepekkonuşmayacağınısanıyordum.Heleevliliksevdasındaniyicevazgeçmişolduğunuumuyordum.Yemektensonraolupbitenlerbanaikinoktadadayanıldığımıanlatacaktı.

St.John’aakşamduasındanönceokumaküzereherzamankigibibirayetseçmişti.Onunİncil’denbölümlerokumasınıdinlemekherzamanbüyükbirzevkti.Başkahiçbirzamanogüzelsesibuderecetatlı,derinçıkmaz,üzerinebudereceyalınbirgörkemgelmezdi.Tanrı’nınsözleriniyinelediğizamankigibi!Helebugece,penceredeniçerivuran,mumışığınısönükbırakanduruAyaydınlığında,kardeşlerininarasındaoturmuş,okocaman,eskiİncil’inüzerineeğilmişokurkensesiherzamankindendahaağır,dahaciddiçıkıyor,duruşudahaheyecanvericibiranlamtaşıyordu.OkuduğuayetteTanrı’nınvaatettiğiyeniCennetanlatılıyordu:Tanrıinsanlarınarasındayaşayacak,onlarıngözyaşlarınısilecek,ortadaölüm,keder,tasadiyehiçbirşeybırakmayacakmış.Helebundansonrakisözleriokurkeniçimdebirtuhafürpertiduydum;çünküsesindekianlatılmayacakkadarhafifbirdeğişiklikle,gözlerinibanaçevirirgibiolmuştu:

“Güçlüğüyenenkişibütünnimetlerekonacak,bendeonunTanrı’sıolacağım,odabenimçocuğum.Lakinkorkanlar,imansızlar...Kendilerinikaynarkatranla,alevledoluolan,ikinciölümsayılanogöldebulacaklar...”

St,John’unbenimböylebirsonauğrayacağımdankorktuğunuartıkanlamıştım.BundansonrakicümlelerdeimansahipleriningideceğiCennetanlatılıyordu.Buenson,

şahanebölümüokurkenSt.John’unsesinedinginbirzafer,derin,candanbirözlemifadesigeldi.Kendiadınınseçkinlerlistesindeyeraldığınainanıyor,onuTanrı’nınülkesinekavuşturacakolansaatgelipçatsındiyecanatıyordu...Şanla,şerefledoluolan,Tanrı’nınaydınlığıyladoluolduğuiçindeGüneş’inveAy’ınışığınagerekduymayanoülke.

BundansonragelenduabölümüneStJohnbütüngücüyle,hevesiylegirişti.Öylesineiçtendiki!Tanrı’nınyanısıradövüşüyor,birruhukazanmakiçinsavaşıyordu:Yüreksizleriçingüç,sürüdenayrılanlariçinönderlikdilediTanrı’dan.Dünyazevklerine,tenzevklerinekapılarakDarKapı’ya93sırtçevirenlerin,ensondakikadabileolsa,bağışlanıpgenesürüyealınmalarınıdiledi.

İçtenlikherzamanetkileyicidir.St.John’uniçtenliğidebeniöncebüyülergibioldu,sonraduygulandırdı,ensonundadahuzuriçindebıraktı.Buadamkendiilkesininyüceliğine,

ululuğunaöylesineinanıyordukidinleyenlerde,isteristemez,onunbuinancınakatılıyorlardı.

Duadansonrasıraonunlavedalaşmayageldi.Ertesisabaherkendengidiyordu.Diana’ylaMaryonuöptü;galibaonunbirfısıltısıüzerinededışarıçıktılar.Bendeelimiuzatarakonaiyiyolculuklardiledim.

“Eksikolma,Jane,”dedi.“Dediğimgibi,Cambridge’denikihaftayakadardönüyorum;yanidüşünüptaşınmaniçinhâlâbukadarbirsürenvar.Kişiselgurur,onurgibişeylerekulakassaydımsanaartıkbenimleevlenmendensözetmezdim;amabenancakgörevimekulakveriyorum.Başlıcaamacımı,yaniTanrı’yıherşeydenüstüntutmayı,hiçbirzamangözönündenayırmamayaçalışıyorum.Peygamberimizheracıyakatlanmış;bendeöyleolacağım.Öfkemekapılaraksenigünahlakarşıkarşıyabırakıpgidemem.Pişmanlıkgetir,Jane;işiştengeçmedenkararver.UnutmakiTanrıbizlerezamangündüzkençalışmamızıbuyurmuş.‘Gecegeliyor,ozamankimseçalışamaz’f94diyeuyarıdabulunmuş.Varlığınınölümsüz,yüceyönünüseçmeniçinTanrısanagüçversin.”

Busonsözlerisöylerkenelinibaşımakoydu.İçten,tatlıbirifadeylekonuşmuştu.Sevdiğiniçağıranbirâşıkifadesideğildibu;cemaatinindoğruyoldansapmışbirkişisinigeriyeçağıranbirpapazın,dahadoğrusu,dirliğindensorumluolduğuruhukorumayaçalışanbir“KoruyucuMelek”inifadesiydi.Bütünyeteneklikimselerin–isterduyguluolsunlar,isterolmasınlar,isteryumuşak,istersertolsunlar–karşılarındakinikolaylıklaetkilerininaltınaalabildiklerizamanlarvardır,yeterkiiçtenolsunlar!BenimiçimdeodakikadaSt.John’akarşıtapınmayabenzerbirduyguuyanmıştı,öyleşiddetlibirtapınmaduygusukibirhızlabeninezamandırkaçındığımnoktayadoğruitiverdi.İçimden,onakarşısavaşmayıbırakmakgeldi...Onuniradesininselineatılıpvarlığınınakıntısınakapılmak,böylecekendivarlığımıeritipyitirmek.Birzamanlarnasılbirbaşkaerkeğin,başkatürlüısrarlarınınetkisialtındakalmışsamşimdideSt.John’unetkisialtındaydım.İkiseferindedeaptallıkettim.İlkseferindekiısrarlarakapılmakbirilkeyanlışıysa,buseferkidebiryargıyanlışıolurdu.Şimdiokrizlerearadangeçenzamanındurgunaynasındabakıncabunugörebiliyorum;yalnız,oanda,budalalıkettiğiminfarkındadeğildim.

Onunelibaşımda,öyleduruyordum.“Hayır”deyişleriminhepsiunutulmuş,korkularımgiderilmiş,çırpınmamdinmişti.“Olamaz”dediğimşey,yaniSt.John’laevlenmemaklımaherandahayakıngelmeyebaşlıyordu.Beklenmedikbirdalga,herşeyikökündendeğiştirmekteydi.Dinselinancımdilegeliyor,meleklerelediyor,Tanrıbuyuruyor,yaşambirfermankâğıdıgibisarılıpdürüldükçeölümünaçılankapılarınınardındanölümsüzlükgörünüyordu.Oradahuzurakavuşmakiçinburadakiherşeybirandafedaedilebilirmişgibigeliyordu.Loşodahayallerledoluydu.

Gençmisyoner,“Şimdikararverebilirmisin?”diyesordu.Yumuşacıkbirseslesormuştubunu;geneöyle,usulca,benikendinedoğruçekti.Ahşu

yumuşaklık,uysallık!Şiddettennasıldagüçlüdür!St.John’ungazabınakarşıgelebilmiştimdeşimdi,yumuşakbaşlılığınınkarşısındamumgibierimekteydim.Biryandandahepbiliyordumkionaşimdiboyuneğsembileöncekidirenmeminhesabınıbirgüngelipbanasormaktandünyadavazgeçmeyecekti.Buduasaationunhuyunudeğiştirmişdeğildi;yalnızcayaradılışınınyüceyönünü,şimdiliküsteçıkarmıştı.

“Eminolabilsemkararverirdim,”dedim.“SeninleevlenmeminTanrıiradesiolduğunubilsemhemenşimdi,şuracıktayeminederdimevlenmeye...Sonradanneolursaolsun!”

O,“Dualarımkabuloldu!”diyecoştu,elinibaşımabüsbütünbastırdı.Sankibanael

koyuyordu.Kolunu,benisevermişçesine,banasardı.“Severmişçesine”diyorum;çünküaradakiayırımıbiliyordum.Sevilmeninnasılolduğunuöğrenmiştimbirzamanlar.ŞimdiisebendeSt.JohngibiaşkıkafamdansilerekyalnızTanrı’yı,görevimidüşünüyordum,üzerindehâlâkuşkubulutlarıuçuşankararsızlığımlasavaşıyordum.Bütünkalbimle,varlığımınbütünateşiyle,candanistiyordumdoğruyolugörebilmeyi!

“Gideceğimyolugösterbana,n’olur!”diyeTanrımaduaediyordum.Ömrümdehiçbukadarheyecanlandığımıbilmiyorum.Bundansonraolupbitenlerin,heyecanınetkisiolupolmadığınasizkararverin.

Evsessiz,durgundu.St.John’labendenbaşkaherkesuykuyaçekilmişolsagerek.Tekbirşamdandakimumbitmeküzereydi.OdaAyışığıiçindeyüzüyordu.Yüreğimderindenderine,hızlıhızlıçarpmaktaydı,vuruşugövdemisarsıyordunerdeyse.Sonra,apansız,takökünekadarsaplanan,anlatılmazbirduyguyladururgibioldu;buduyguhemenelime,ayağıma,başımadoğruyayıldı.Elektriksarsmasıgibideğilsede,aynıderecedekeskin,tuhaf,irkilticiydi.Bütünbenliğimi,şimdiyedekderinbiruykudaymışımgibi;birdendürttü,silkeleyipzorlauyandırdı.Duygularımtetikte,sivrilipdikildiler.Gözlerimdörtaçılmış,kulaklarımkirişte,bütünvücudumiliklerimekadartitriyordu.St.John,“Neduydun?Nedirgördüğünşey?”diyesordu.

Birşeygördüğümyoktuamaneredengeldiğibelirsizbirsesgelmiştikulağıma.Busesin,“Jane!Jane!Jane!”diyehaykırdığınıduydum;okadar!

“Tanrım!Bune?”diyesoluksoluğafısıldadım.“Nerede?”diyesormakdahayerindeolurdu,çünkübusesneodada,neevde,nedebahçedeydi;nehavadangeliyordu,neyerinaltından.Eskidenduymuşluğumvardıbusesi...Nerede,nezaman?Bulupçıkaramadımönce.Birinsansesiydi.Tanıdık,sevilen,unutulmazbirses.Evet,efendimin,EdwardFairfaxRochester’ınsesiydibu...Acıiçinde,kahıriçinde,ısrarla,yalvarışla,deligibibeniçağırıyordu.

“Geliyorum!”diyebağırdım.“Beklebeni!Ah,bekle,geliyorum!”Kapıyakoşupdışarıbaktım:Sofakaranlık.Bahçeyefırladım:Bomboş!“Neredesin?”diye

haykırdım.Vadiningerisindekiyamaçlardanbellibelirsizbirkarşılıkgeldi:“Neredesin?..”Kulak

kesilmiştim.Rüzgârçamağaçlarınınalçakdallarındadolaşıyordu.Heryandabozkırsessizliği,sessizgece...Çitkapısınınyanındakitaflanlarınarasındankarabirhayaletgibiyükselenboşinana,“Sençekil!”diyeseslendim.“Buseninmarifetindeğil.Nedebirbüyüişi.Bubirdoğaolayıdır.Doğaensonundacoştu,eylemegeçti;birmucizeyarattığısöylenemezsede,elindengeleniyaptı!”

Peşimdengelen,benitutmayaçalışanSt.John’unelindenkendimikurtardım.Artıkbenimkendiirademikullanmamınsırasıgelmişti.Bütüngücümdirilipşahlanmıştı.St.John’ahiçbirşeysormamasını,söylememesinibuyurdum,hemengitmesiniistedim.Yalnızkalmamşarttı.St.Johndediklerimihemenyaptı.Kişi,buyuracakgücesahipoluncabuyruğuosaatdinlenir.

Odamaçıktım,kapımıiçeridenkilitledim,dizçökerekduaetmeyebaşladım.St.John’unkindenayrı,kendimcebirduaydıbu,amaetkiliydigenede.Tanrı’yaiyiceyaklaştığımıduyumsuyordum.RuhumminnetiçindeO’nunayaklarınakapandı.Buşükranduasındansonraayağakalkarakbirkararavardım.Sonra,aydınlığakavuşmuşolarak,hiçkorkusuz,yatağımauzandım.Artıksadecegünışısın,diyebekliyordum.

93.KutsalKitap,YeniAhit,Matta7:13.(Y.N.)

94.KutsalKitap,YeniAhit,Yuhanna9:4.(Y.N.)

XXXVI

Günışıdı.Şafaklabirkalktım.Birsaatkadar,odamdakieşyaları,çekmeceleri,dolaplarıdüzenleyipkısabiryolculuğahazırlanmaklavakitgeçirdim.BiraraSt.John’unodasındançıktığınıduydum.Benimodamınönündedurdu.Kapıyıvuracakdiyekorktum.Yalnızcakapınınaltındaniçeribirkâğıtitildi.Aldımbunu,okudum.Şöylediyordu:

Düngeceyanımdanpekbirdenbireayrıldın.BirazcıkdahakalsaydınHıristiyanlarınistavrozu,meleklerintacıseninelindeolacaktı.Tamikihaftasonradöndüğümdekesinkararınıisteyeceğim.Buarada,tetikteol,Şeytan’auymamakiçinTanrı’yaduaet.Ruhununhazırolduğunainanıyorsamdamaddevarlığınıngüçsüzolmasındankorkuyorum.Seniniçinhersaatduaedeceğim.

Senin,St.John

İçimden,“Ruhumdoğruşeyiyapmayahazır,”dedim.“MaddevarlığımındaTanrıbuyruğunuyerinegetirebilecekgüçteolduğunuumarım...YeterkiTanrıbuyruğunuaçıkçaduyabileyim.Hiçolmazsabukuşkubulutundankurtulacak,kesinkararıngünışığınakavuşmakiçinbiryolarayıpbulacakkadargüçkazanacağım.”

Haziranınilkgünüydüamahavabulutlu,serindi,penceremincamınasertbiryağmurçarpıyordu.Sokakkapısınınaçıldığını,St.John’undışarıçıktığınıduydum.Penceredenbakıncaonunbahçekapısınıaçıpbozkırasaptığını,sislerarasındaWhitcross’adoğruyürüdüğünügördüm.Arabayaoradanbinecekti.

“Birkaçsaatsonrabendeseninizindengideceğim,kuzenim!”diyedüşündüm.“Whitcross’tanbendebirarabayabineceğim.İngiltere’dentemelliayrılmayakararvermedenöncearayıpsormamgerekenbirisivar.”

Kahvaltıyadahavakitvardı.Buzamanıodamdayavaşçagezinerek,tasarladıklarımabiçimvermişolangecekiolayıdüşünerekgeçirdim.Geceiçimesaplananoduyguyuanımsadımgene;çünkübütüngaripliğiylehiçaklımdançıkmıyordu.Duyduğumoseshâlâkulaklarımdaydıamaneredengeldiğinibirtürlübulamıyordum.Dışdünyadandeğildebenimiçimdengelmiştisanki.Kendikendimesoruyordum:Acabasaltbirheyecan,birdüşürünümüydübuses?Böyleolduğunainanamıyordum;dahaçok,biresingibiydi.Odoğaüstüduygudalgası,depremgibibirşeyolmuştu.Ruhumunzindanınınkapılarısarsıntıdanaçılmış,içeridekitutsakduygularuykularındanuyanmıştı.Bütünruhumheyecandantitreyerekayağakalkmış,gövdeminetyükündenbağımsızolarakbiratılımyapmanınsevinci,coşkusuiçindebanaseslenmişti.

“Düngecebeniçağıraninsanınşimdinerede,nasılolduğunu,birkaçgüniçindeöğrenmişolacağım!”diyordum.“Yazdığımmektuplardanbirsonuççıkmadı.Bendegidipkendimaraştıracağım.”

KahvaltıdaMaryileDiana’yayolagideceğimi,enazındandörtgünkalacağımıbildirdim.“Yalnızmıgideceksin,Jane?”diyesordular.“Evet.Uzunzamandırbirdosttanhaberçıkmadı.İçimhiçrahatdeğilde,onuarayıp

soruşturacağım.”Başkasıolsa,“Haniseninbizlerdenbaşkadostunyoktu?”diyesorardı.Onlardabu

soruyuakıllarındangeçiriyorlardıelbette;çünküonlarahepböylederdim.Yaradılıştaninceolduklarıiçinsesçıkarmadılar.Yalnız,Dianayolaçıkabilecekdurumdaolupolmadığımısordu,çoksolgungöründüğümüsöyledi.Kaygıdan,heyecandanbaşkabirşeyciğimolmadığını,bunlarıdayakındagiderebileceğimiumduğumuanlattım.

Hazırlıklarımıtamamlamakkolayoldu;çünkünebirşeysoranvardı,nedeişimekarışan.ŞimdikihaldedönüşümeilişkinkesinbirşeydiyemeyeceğimiöğreninceDianaileMarybenikendihalimebıraktılar.Bukoşullaraltındabendeonlarakarşıelbetböyledavranırdım.

KırEvi’ndenikindiüzerisaatüçteçıktım.DördübirazgeçeWhitcross’takiişaretlevhasınındibinevarmış,benitauzaklardakiThornfield’egötürecekolanpostaarabasınıbekliyordum.Otenhayolların,boşkırlarınsessizliğiiçindearabanınyaklaştığınıtauzaklardanduydum.Biryılöncebiryazakşamıtambunoktadaarabadaninmiştim...Nasıldayapayalnız,umutsuz,amaçsız!Şimdibeneledincearabadurdu.Bindim.Şimdidünyadakibütünparamyolparasındanibaretdeğildi!YenidenThornfieldyolunadüzülüncekendimiyuvasınadönenbirhabergüvercininebenzettim!

Otuzaltısaatsürdüyol.Whitcross’tanbirsalıgünüöğledensonraayrılmıştım,perşembegünüsabaherkendenarabacıatlarınısulamakiçinyolkıyısındakibirhanınönündedurdu.Çepeçevreyemyeşilçitler,geniştarlalar,alçak,zümrüttepeler...Mortondolaylarındakiyalçınbozkırlarlaölçülünceburadakidoğanekadardahacanlı,yeşilliknekadardahaboldu!Gözüme,birzamanlarçokyakındantanıdığımbiryüzünçizgilerigibigörünüyordu.Evet,bumanzaralarbanahiçyabancıgelmiyordu.Ereğimeçokyaklaşmışolduğumdanemindim.Hancınınyamağına,“Thornfieldburadannekadar?”diyesordum.

“Tarlalardankestirmegidersenizüçkilometrebirşey,hanımcığım.”“Yolumsonaerdi!”diyedüşündüm.Arabadaninipbavulumuşimdilikyamağaemanet

ettim,borcumuödedim,arabacıyabahşişverdim,yürümeyebaşladım.Tamosıradabulutlardansıyrılangüneşinışığıhanıntabelasınavurdu.YaldızlıharflerleRochesterHanıdiyeyazılmıştı.Yüreğimağzımageldi:Demekşuandaefendimintopraklarıüzerindeydim!Sonrageneiçimkarardı.“Nebiliyorsun?”dedimkendikendime.“EfendinbelkideşimdiManşDenizi’ninötesindebiryerdedir.Sonra,şuandasonhızlavarmayaçalıştığınThornfieldMalikânesi’ndeolsabile,yanındabaşkakimvar,unutuyormusun?Zırdeliolankarısıvar.Efendindeartıkseniniçinhiçbirşeyolamaz.Onunlakonuşmaya,karşısınaçıkmayabilecesaretedemeyeceksin.Boşunayoruldun.Dahailerigitmeseniyiolur.Handakilerdenbilgiedinmeyeçalış.Onlarsanaherşeyisöylerler.Bütünkuşkularınbirandasilinipgider.Hadi,şuadamagitdesorbakalım,Mr.Rochesterburalardamı?”

Aklayakınbirdüşünceydibu,genedebunuuygulamayakendimizorlayamadım.Beniumutsuzluğaboğacakbirkarşılıkalmaktanöylekorkuyordumki!Kuşkuyuuzatmakdemekumududauzatmakdemekti.Buumutyıldızıaltındakonağıbirkezdahagörebilmekistiyordum.

İştekarşımdatarlalarınçiti.Konaktankaçtığımsabahkederdenkör,sağır,delidurumdakoşarakgeçtiğimşutarlalar.Dahahangiyolasapacağımakararvermedenkendimitarlalarınortasındabuldum.Nehızlıyürüyordum!Aradadakoşuyordum.Otanıdıkkorularıuzaktanilkolarakseçeceğimdakikayınasıldaipleçekiyordum!Tanıdığımağaçları,tepeleriöyleheyecanlıbirsevgiyleselamlıyordumki!Ensonundakorulargözümünönünedikildi.Karga

yuvalarıkapkaragöründüuzaktan,yüksekgakgakseslerisabahsessizliğiniparaladı.Garipbirsevinçlekanatlanmışgibiydim.Koşarakyolumadevamettim.Birtarla,birkıryolu...İşteavluduvarlarıkarşımdayükseliyordu.Arkadakiambardagörünmüştüamakonağınkendisidahakuşhaneninarkasındaydı.

“Onuöncecephedengöreceğim!”diyekararavardım.“Oyiğitburçlarbütünsoyluluklarıylahemengözümeçarpsındiye!Efendiminpenceresinihemenseçebilmekiçin!Belkipenceredengörebilirimonu.Erkenkalkmakhuyundadır.Belkişuandameyvebahçesindeyadaevinönündegeziniyordur.Ah,birgörebilsemonu!Görüncehemenyanınakoşmakçılgınlığınıyapmam,değilmi?Bilmemki!Emindeğilim.Yakoşarsam?Ozamanneolur?Ah,sevgilim!Neoluryani?Neçıkar!Onunbakışlarınınbanaverdiğihayatıyenidentadarsam,kimenezararıvar?Ammadazırvalıyorum!BelkişuandagüneşinPirenelerüzerindeyadagüneydekidalgasızdenizlerdebattığınıseyretmektedir.”

Meyvebahçesininaşağıduvarıboyuncaağırağıryürümüş,köşeyidönmüştüm.Tamburadakırlaraaçılanbirkapı,kapınınikiyanındada,üzerleritaşyuvarlaklıikitaşsütunvardı.Sütunlardanbirininarkasındanyavaşçauzanırsamkonağınbütüncephesiniolduğugibigörebilirdim.Önceyatakodasıpencerelerindenbirbakanolupolmadığınıgörmekiçinbaşımıusulca,sakınarakuzattım.Burçlar,pencereler,bütüncephegözümünönündeydi.

Yukarıdasüzülenkargalarbelkidebenimbugözetleyişimiseyretmekteydiler.Öyleysekimbilirnedüşünmüşlerdir!Öncebenipeksakıngan,çekingenbulmuşlardır,amasonradanpekcesur,hattacüretkârkesildiğimidüşünmüşlerdir.Önceşöylecefırlatılan,sonrauzadıkçauzayanbirbakış.Sonragizlendiğimköşedenayrılıptarlanınortasınadoğruyürüyorum,kocamalikânenintamönündezınkdiyeduruyorum.Gözlerimikısarakbakıyor,bakıyorum.Kargalarbelkide,“Öncedenyaptığıoçekingenliknumarasıneydi?Şimdikibudalacagözükaralıkne?”diyesoruyorlardır.

Sevgiliokurum,şöylebirşeyvarsay:Biradamsevdiğikadınıyosunlubirderekıyısındauyurbuluyor.Uyandırmadanogüzelyüzünüseyretmekistiyor.Usulcayürüyorçimenlerinüzerindehiçsesçıkarmamayaçalışarak.Sonraduralıyor.Sevgilisininkımıldadığınısanarakgeriyeçekiliyor.Dünyalarıverseleroandakendinigöstermekistemez!Çevredeçıtyok.Adamgeneilerliyor,sevgilisininyüzünedoğrueğiliyor.Kadınınyüzüneincebirtülörtülmüş.Bunuyavaşçakaldırarakbirazdahaeğiliyor.Uykudankızarmış,gülgibiolmuşbiryüzgörmeyibeklemektedir.Şöylebirgözatıyorönce.Sonrabakışlarısevgilisininyüzünedikilipkalıyor.Nasıldairkiliyor,sarsılıyor!Biranöncebakmayakıyamadığıbedeninasılbirdendeligibikavrıyor!Nasılbağırıyor,nasılçılgıncabakıyorşimdisevdiğikadınınyüzüne!Sarsıyoronu,adınıçağırıyor;çünküsarssada,bağırsadauyandırmaktankorkusukalmamıştır.Uykudasandığıgüzelsevgilisininkaskatıbirölüolduğunugörmüştür!

Bendeheyecanlı,ürkekbirsevinçleşahanebirkonağadoğrubakmış,kapkarabiryıkıntıgörmüştüm.Kapıdireğininarkasınagizlenmektebiranlamyoktuartık.Pencerelere,acababirisivarmı,diyeürkerekbakmaya,birkapıaçılacakdayoldabirayaksesiyürüyecekmi,diyekulakkabartmayagerekyoktu!Çimlikler,bahçelerbozulmuş,heryanıotbürümüştü;bahçekapısınındayalnızrezelerikalmıştı.Konağıncephesidebirzamanlarbirdüştegördüğümgibiydi...Kabukgibitekbirduvardanibaretti;pekyüksek,pekdayanıksızgörünüyordu,camsızpencerelerledelikdeşik!Neçatıkalmıştıneburçnebaca!Hepsiyıkılıpçökmüştü.Ortalığıdabirölümsessizliğikaplamıştı...Yabanbirçölıssızlığı!Tevekkelideğil,buadreseyazılanmektuplarınhiçbirinekarşılıkçıkmamıştı!Mezaramektupatmaklabir!Taşlarınislikarasıkonağınhangifelaketekurbangitmişolduğunuanlatıyordu:Yangın!

Nasılçıkmıştıbuyangın?Bufelaketiniçyüzüneydi?Tahtadan,mermerden,taştanbaşkanekurbanlarverilmişti?Malmülkkadarcandatelefolmuşmuydu?Olmuşsakimincanı?Korkunçbirsoru!Bunakarşılıkverecekhiçbirkimse,hiçbirşekil,görüntüdeyoktuortalıkta.

Yıkıkduvarların,perişanodalarınarasındagezinirkenfelaketinçokyeniolmadığınıanlatanbelirtilergördüm.Şuboşkemerinaltındankışınkarlarıuçuşmuş,camsızpencerelerdeniçerikışyağmurlarıgirmiştibesbelli;çünküyıkıntıyığınları,molozlararasındaotlar,çimenlerbitmişti.Evet,amabuarada,buyıkıntılarınbahtsızsahibinerelerde,hangiülkelerde,hangiyıldızlarınaltındaydı?Gözlerimisteristemezbahçekapısınınyanındakikilisekulesinedoğrukaydı,“AcabaşimdiodaDamerDeRochester’ınyanında,odar,mermeryerdemiyatıyor?”dedim.

Busorularaiyikötübirkarşılıkbulmakgerekti,bunudaancakyolüstündekihandabulabilirdim.Dahaçokoyalanmadanorayadöndüm.Hansahibikahvaltımıkendieliylegetirdi.Ondankapıyıkapayıpoturmasınıricaettim,kendisinebazışeylersormakistediğimisöyledim.Amaadamcağızkarşımageçipoturuncasözeneredenbaşlayacağımıbilemedim:Bananeleranlatabileceğinidüşündükçeöyleürperiyordumki!Şudavarkigörmüşolduğumyıkıntılarbenibirfelaketöyküsüdinlemeyebirdereceyekadarhazırlamıştı.

Hansahibi,efendikılıklı,ortayaşlıbiradamdı.Sonundakendisine,“ThornfieldMalikânesi’nibilirsinizelbette?”diyesormayıbaşardım.

“Elbet,efendim.Birzamanlaroradaoturdumben.”“Ya,öylemi?”diyesordum.İçimdende,“Benimzamanımdadeğildi;çünkübenseni

tanımıyorum,”dedim.Hancı,“ÖlenMr.Rochester’ınbaşuşağıydım,”diyeaçıkladı.Ölenha!Nezamandırkaçınmayaçalıştığımdarbevarhızıylaüstümeinmişgibiydi.

“Ölenmi?”diyesordum.“Öldüdemek?”“Benimdediğimşimdikibey,yaniMr.Edwarddeğil,onunbabası,efendim.”Adamböyledeyincerahatbirsolukaldım.Damarlarımdakikangeneakmayabaşladı.

ArtıkEdward’ın,benimEdward’ımınhiçdeğilsesağolduğunuöğrenmiştimya!ŞimdikiMr.Edward...Netatlıydıbusözler!Artıkbundansonraanlatacaklarını,neolursaolsundahaserinkanlılıkladinleyebileceğimeinanıyordum.Değilmikiyaşıyordu...Dünyanınöbürucundaolduğunubileduysamdayanabilirdim!

“Mr.RochesterşusıradaThornfield’demikalıyor?”diyesordum.Adamınnediyeceğinibiliyordum,amaonunneredeolduğunudoğrudandoğruyasormayıgeciktirmekistiyordum.

“Yok,efendim...Nerede!Oradaoturanmoturanyokşimdi.Sizburalarınyabancısıolsanızgerek;yoksa,geçensonbahardaolanlarıduyardınız.ThornfieldMalikânesiyandı,yıkıldı...Tamharmanmevsimiydi.Öylekorkunçbirfelaketoldu,öyledeğerlieşyalaryandıki!Eşyalardanhemenhemenhiçbirşeykurtaramadılar.Yangıngeceningeçbirsaatindeçıkmış.Millcote’tanitfaiyeyetişinceyekadarkocayapıbiralevyığınıolupçıkmıştıbile.Korkunçbirmanzaraydı.Kendigözümlegördüm.”

“Geceningeçbirsaati!”diyemırıldandım.Evet...Thornfield’infelaketsaatiherzamanbuyduzaten!“Yangınınnasılçıktığıanlaşıldımı?”diyesordum.

“Herkeskestirebiliyordu,hanımefendi.Dahadoğrusu,hiçkimseninkuşkusuyoktu...Kesinolarakbiliniyordu,diyebilirim.”Hancısandalyesinimasayabirazdahayanaştırıpsesinialçaltarak,“Belkisizbilmezsiniz,”dedi,“konaktakapalıtutulanbirkadınvardı...Birdeli.”

“Kulağımaçalınmıştıböylebirşey.”

“Çokgizlitutarlardıkadıncağızı.Yıllaryılıbirçoklarıonungerçektenvarolupolmadığınıbilekesinolarakbilmedi.Hiçgörenolmamıştı;yalnız,konaktaböylebirininvarlığıkulaktankulağadolaşıyordu.Kimdi,neyinnesiydi,bilebilmekzordu.BirçoklarıMr.Rochester’ınonudışarıdangetirdiğinisöylüyordu.Kimisidesevgilisidiyordu.Derken,biryılkadaröncegaripbirşeyoldu...Çokgaripbirşey.”

Şimdiben,kendibaşımagelenlerinöyküsünüdinleyeceğimdenkorkmayabaşlamıştım.Adamıelimizdekikonuyagetirmeyeçalışarak,“Okadınaneoldu?”diyesordum.

“OkadınmeğerseMr.Rochester’ınkarısıdeğilmiymiş,hanımefendiciğim?Buişinortayaçıkmasıdagayetgaripoldu.Konaktabirgençhanımvarmış...Birmürebbiye.Mr.Rochesterbukızcağızakörkütük...”

“Peki,yangınnasıloldu?”diyesordum.“Şimdionageliyorum,efendim...Evet,Mr.Rochesterbumürebbiyekızatutmuşgönül

vermiş.Hizmetçilerindediğinegöredünyadabuderecekörkütükbirâşıkgörmemişler!Kızınheranpeşindeymiş.Hizmetçilerdikkatederlermiş–huylarıdırzaten,hanımefendi,bilirsiniz–Mr.Rochester’ıngözündedünyabiryana,bukızbiryanaymış.Ama,kızıondangayrikimseöyleahımşahımbulmazmış.Dediklerinegöreminnacık,çocukgibibirşeymiş.BenonuhiçgörmedimamaLeah’danduydum.Leahdaonupeksevermiş.Mr.Rochesterkırkyaşlarındadır.Bumürebbiyehanımdayirmisindeyokmuşdaha.Bilirsinizya,oyaştabeylerküçükkızlaraâşıkoluncaçokzamanbüyülenmişedönerler.Herneyse,Mr.Rochesterdabukızcağızlailleevlenmeyikoymuşaklına!”

“Öykününbubölümünüsonradananlatırsınız,”dedim.“Benşimdiyangınmeselesiniöğrenmekistiyorum.Budelikadının,yaniMrs.Rochester’ınyangınlabirilişiğimiolduğusanılıyor?”

“Tamüstünebastınız,hanımefendi!Yangınıonunkendibaşınaçıkardığıkesinolarakbiliniyor.BudelininGracePoolediyebirbakıcısıvarmış.Mesleğinineri,namuslubirkadınmış,amagelgörkitekbirkusuruvarmış:Yanındahepiçkibulundururmuş,aradabirdeçokçakaçırdığıolurmuş.Kusurunabakılmaz;çünkükolaydeğilmişhayatı.Ama,genedeçoktehlikeliymişelbette;çünkü,GracePooleiçkiyiçokkaçırıpuyuyakalıncabizimdelihanımda,cadılargibikurnazolduğuiçin,anahtarlarıbakıcısınıncebindenaldımıydıodasındandışarıuğrarmış.Artıkondansonrakonağıniçindekolgezer,aklınaesenmuzırlığıyaparmış.Dediklerinegörebirkeresindekocasınınyatağınakundaksokmuşdaadamcağızıuykusununarasındadiridiriyakacakmış.Ama,artıkbilmem...

Herneyseyangıngecesidelikarı,odasınınyanındakiodanınperdelerinitutuşturmuş.Sonraaşağıkatlarainmiş,birzamanlaromürebbiyekızınyattığıodayıbulupgirmiş.Sankiolupbitenibilirmişdekızcağızakinbeslermişgibi!Oodadakiyatağıdatutuşturmuş,amaneysekiyatakboşmuş.Mürebbiyekızikiayöncekaçıpyitiklerekarışmış.Mr.Rochesteronu,dünyanınendeğerlinesnesiymişgibi,aratmadığıyerkalmadıamanebulabildinedehaberinialabildi.Yabanibirşeyolupçıktıbununüzerine.Hiçbirzamansakin,uysalbiradamdeğildiya,kızıelindenkaçırdıktansonravahşileredöndü.Dünyayada,insanlaradaküstü.KâhyaMrs.Fairfax’iuzaktakibirakrabasınınyanınagönderdi.Amanemegerek,şanınalayıkdavrandıdoğrusu.Mrs.Fairfax’eömrüboyuncagelirbağladı.Cömertdavrandı...Melekgibikadındır.Sonra,Mr.Rochestermanevievladıyerindeolanküçükkızçocuğunudayatılıbirokulagönderdi.Bütüntanıdıklarıylailgisinikesti,keşişlergibikonağakapandı.”

“Ne?Dışarıgitmedimi?”“Dışarıgitmekmi?Yok,canım!Evininkapısındandışarıadımınıatmıyordu.Yalnız,

geceleriçıkarmışevdendışarı,hayaletlergibibahçelerde,korulardadolaşırmış.Banakalırsaaklınıoynatmışolsagerekazbuçuk;çünküeskidendünyanınenhareketli,engözüpek,enateşgibiadamıydı...Yaniomürebbiyeolacakküçükcinonuçarpmadanönce.Çoğubeylerintersine,içkisi,kumarıfalanyoktu.Pekyakışıklısayılmazdıamaöylegözüpek,iradesisağlamdıki...zehirgibi!Üstüneerkekyoktu.Çocukluğundanberitanırımbenonu,hanımefendi.Onuniçin,çokzaman,‘ŞuJaneEyreolacakkızkeşkeThornfieldMalikânesi’neayakbasmadanöncedenizedüşüpboğulaydı,’diyedüşünürüm.”

“DemekyangınçıktığındaMr.Rochesterevdeydi?”“Hemdenasıl!Bütünkonakalevleriçindeykenotavanaralarınaçıkıphizmetçileri,

uşaklarıyataktankaldırdı;aşağıinmelerinekendisiyardımetti!Sonradaokarısıolacaktımarhanekaçkınınıhücresindençıkarmayagitti.Aşağıdanbağırarakkadınınçatıyaçıktığınısöyledikona.Gerçektendekadınyukarıda,surlarınüzerinde,kollarınısallayıpduruyordu.Avazıçıktığıkadardabağırıyordu...karşıköydenduyulacakgibi!Kendigözümlegördüm,kulağımlaişittimonu.İriyarıbirkadındı,upuzunkarasaçlarıvardı.Alevlerinışığındasaçlarınındalgalandığınıgörüyorduk.Kendigözlerimlegördüm,dahabenimgibibirçoklarıdagördü:Mr.Rochesterçatıdakicamlıpenceredendışarıçıktı.‘Bertha!’diyebağırdı,kadınadoğruyürümeyebaşladı.Ama,hanımefendiciğim,tamosıradadelikadınbirhaykırışhaykırdığıgibihavayasıçradı.Sonrabirdebaktık...Yerdeparamparçayatıyor.”

“Öldümü?”“Öldüya!Kanlariçindeydi,beynitaşlarınüzerineyayıldıkaldı.”“UluTanrım!”“Nedesenizaz,efendim!Korkunçtu,korkunç!”Hancıbirürperdi.“Yasonra?”diyesordum.“İşte,hanımefendiciğim,sonrası,kocaevyandı,küloldu.Şimdibir-ikiduvarıduruyor.”“Başkaölenoldumu?”“Olmadı...Ama,olsabelkidahaiyiydi.”“Nasılyani?”Hancı,“ZavallıMr.Edward!”diyeiçiniçekti.“Bugünlerekalacağımıznerdenaklımıza

gelirdi!Kimidiyorkievliolduğunugizlitutupdabirdahaevlenmeyekalkışmanıncezasınıçekiyormuş.Ama,benacıyorumona.”

“Sağdemiştinizhani?”“Sağolmasınasağ,amabirçokları,ölsedahaiyiolurdu,diyorlar.”“Nasıl?Neden?”diyetelaşlasordum.Damarlarımdakikangenebuzkesmişti.“Nerede

kendisi?İngiltere’demi?”“Evet...Evet,İngiltere’de.Biryerleregidemezartık.Kazıkçaktıburaya.”Neişkenceydi

bu,uluTanrım!Adamsözüilledeuzatmayakararlıgibiydi.Sonunda,“Mr.EdwardRochesterköroldu,”dedi.“Evet,gözlerigörmüyorartıkMr.Edward’ın.”

Bendahakötüsünden,aklınıyitirmişolmasındankorkmuştum.Bütüngücümütoplayarakbufacianınnasılolduğunusordum.

“Bütünnedenonunyiğitliği!Birbakımada,yüreğininiyiliğidenilebilir,efendim.Herkesinçıktığınakanıgetirinceyekadarevdenayrılmamıştı.Ensonolarak,karısı,kendiniaşağıattıktansonra,büyükmerdivendenaşağıinerkenmüthişbirçatırtıoldu,tavançöktü.Mr.Edward’ımolozlarınaltındancanlıolarakçıkardılar.Ağıryaralıydı.Atkılardanbiriöylesinedüşmüşkionubirdereceyekadarkorumuş,amagözlerindenbiriçıkmıştı.Birelide

öylekötüezilmiştikiDoktorCarterhemencecikkesmekzorundakaldı.Ötekigözüdekızarıpşişmişti.Odagörmezoldusonradan.Böylece,zavallıbey,perişandurumadüştü...Gözügörmez,elitutmaz!”

“Neredeşimdi?Neredeoturuyor?”“Buradankırk-ellikilometreötede,Ferndean’de...Çiftliklerindenbirinde.Kuşuçmaz,

kervangeçmezbiryerdir.”“Kimbakıyorona?”“İhtiyarJohn’lakarısı.Beyefendibaşkakimsecikleriistemedi.İyiceçökmüş,diyorlar.”“Arabanızfalanvarmısizin?”“Faytonumuzvar,efendim,gıcırgıcırbirfaytonhemde.”“Söyleyinhemenhazırlasınlar.ArabacınızbugünkaranlıkbasmadanbeniFerndean’e

ulaştırabilirse,onadasizede,herzamanaldığınızparanınikikatıvar!”

XXXVII

Ferndeandenilençiftlikevibirormanınortayerinegömülü,epeyeski,ortabüyüklükte;dışgörünüşübakımındanhiçbirözentisiolmayanbiryapıydı.Buranınadınıöncedendeduymuştum.Mr.Rochestersıksıkburadansözeder,bazendeburayagelirdi.Babasıbumülküaviçinalmış.Efendimburasınıkirayadavermekisterdi,amaücrabiryerolduğuiçinkiracıbulamazdı.Böylece,Ferndeanbomboş,çıplakdururdu.Ancakavmevsimindeavlanmayagelenefendiyibarındıracakkadarbirbölümüdöşenir,düzeltilirdi.

İştebueveben,gökyüzününkapalı,rüzgârınsoğukolduğubirakşamüzeri,iliklereişleyereksürgityağan,küçüktanelibiryağmurunaltında,karanlıkbasmadanazönceulaştım.Arabacıyı,sözverdiğimbahşişlesavdıktansonrasonbir-birbuçukkilometreyiyayayürümüştüm.Çiftlikevini,iyiceyaklaştığınızzamanbilegöremiyordunuz:Çevredekikaranlıkormanınağaçlarıodenlisıktı!Granitsütunlararasındakidemirbahçekapısıbanagireceğimyerigösterdi,içerigeçergeçmezdekendimibüsbütünsıklaşanormanınalacakaranlığındabuldum.Ağaçgövdelerindenyapılmadüz,boğumboğumsütunlarınarasındakigeçitte,dolambaçlıdallardanörülmekemerlerinaltında,üzeriniotlarbürümüşbiryoluzanıyordu.Çiftlikevineçokgeçmedenvaracağımıumaraksaptımburaya.Yoluzadıkçauzadı,kıvrılıpdönerekuzaklaştıkçauzaklaştı.Görünürlerdeevmevyoktu.Yanlışyönesaparakyolumuşaşırdığımıdüşünmeyebaşladım.Çevremdeormanınloşluğununyanısıra,akşamınkaranlığıdakoyulaşmayabaşlamıştı.Acababaşkabiryolvarmı,diyebakındım.Yoktu.Yalnız,birbirinedolanmışdallar,sütungibiağaçgövdeleri,sık,yoğunyazyaprakları.

Yürüdüm,yürüdüm.Sonundayolumbirazaçıldı,ağaçlarseyreldi,çokgeçmedenbirparmaklıkgördüm,sonradaeviseçtim.Şualacakaranlıktaev,ağaçlardanzorayırtediliyordu:Duvarlarırutubetli,yosunluydu.İkincibirkapıdangeçincekendimiiçerlekbiravludabuldum.Ormanbuavluyubiryarımhalkabiçimindekuşatıyordu.İçerideneçiçekvardı,nedefunda;yalnız,çimenlerinarasındanuzanangeniş,çakıllıbiryol,birdeormanınağırçerçevesi...Evinönkısmındaikisivriçatıgözeçarpıyordu.Pencerelerkafesli,dardı.Sokakkapısıdadardı;tekbirbasamaklaçıkılıyordu.Kısacası,evintümüyle,hancınındediğigibi,“kuşuçmaz,kervangeçmez”birgörünümüvardı.Haftaarasındabirkiliseniniçikadarsessizdiheryan.Duyulabilenteksesormanyapraklarınayağanyağmurunpıtırtısı...

“Buradayaşamolabilirmi?”diyeşaştım.Evet,içerideyaşamvardı;çünkübirkıpırtıduymuştum.Odaracıkkapıaçılıyor,dışarıyabirkaraltıçıkıyordu.Ağırağıraçıldıkapı.Alacakaranlığabirisiçıktı,eşikteduraladı...Başıaçıkbiradam.Yağmuryağıyormudiyebakmakiçinolacak,eliniuzattı.Ortalıkkararmıştı,amagenedetanıdımonu:Efendimdibubenim:EdwardFairfaxRochester.Başkasıdeğil.

Durdum,soluğumukeserekonabaktım.Kendimigöstermedenonuincelemekistiyordumamaneyazık,ozatenbenigöremezdiki!Çokbirdenbireolmuştubukarşılaşma.İçiminburkulmasısevincimincoşmasınaengeloluyordu.Bundandolayı,nebağırdım,nedeonadoğrukoştum:Sessiz,kımıldamadandurmamzorolmadı.

Efendiminyapısıgeneeskisigibigüçlü,sırımgibiduruşuhâlâdimdik,saçlarıhepöylekuzgunsiyahıydı.Yüzündedebirçökmeyadadeğişiklikolmamıştı.Nekadaracıçekerseçeksinogüç,ocanlılıktekbiryıldaçökemezdiki!Yalnız,yüzifadesindebirdeğişimayrımsadım.Umutsuz,asıkbirifadesivardı.Bubana,kafesekonmuşvahşikuşları,yabanhayvanlarınıanımsattı;haksızyereesiredilmişolmanınsomurtukhüznü,onlarayaklaşmayıtehlikelikılarya,öyle!ZulmeuğradığıiçinaltınhalkalıgözlerisönmüşolankartaldaşukarşındakigözükörolmuşSamson’abenziyorduherhalde!

Yalnız,sanıyormusunuzkionunbukörvahşiliği,yırtıcılığıbenikorkuttu?Böylesanıyorsanızbenihiçtanıyamamışsınızdemektir.Onunoyalçınalnına,osertçekısılmışdurandudaklarınayakındabiröpücükkondurabileceğimidüşünmeküzüntümeyumuşakbirumutkatıyordu.Ancak,vakiterkendidaha;onunkarşısınahemenşimdiçıkmayacaktım.

Efendimobirbasamağıindi,elyordamıyla,yavaşyavaş,çimenliğedoğruilerledi.Oçevikyürüyüşünerdeydişimdi!Çimenliğevarıncaneyanadöneceğinibilmezgibiduraladı.Elinikaldırdı,ogörmeyengözleriyleyukarıdoğrubaktı.Görebilmekiçinkendinizorlarcasınagökyüzüne,açıkhavatiyatrolarınıandıranağaçlarçemberinebaktı.Onuniçinherşeyinbomboşbirkaranlıktanibaretolduğubelliydi.Sağelini(kesilmişolansolkolunuceketiningöğsünesokuşturmuştu)bukezileridoğruuzattı.Çevresindenelerolduğunuelinindokunuşuylaanlamakistergibibirhalivardı.Eliyalnızcaboşluğadeğdi;çünküağaçlarçokötedeydi.Bununüzerinekollarınıkavuşturdu,şimdiiyicesıklaşmışolanyağmurunaltındaöylecedurdu.TamosıradaJohnçıkagelerek,“Kolumagirermisiniz,efendim?”dedi.“Yağmurazıtacağabenzer.İçerigirsenizdahaiyiolmazmı?”

Mr.Rochester,“Senkarışma!”dedi.Johniçerigirdi.Benigörmemişti.Mr.Rochesterortalıktabirazdolaşmayaçalıştıama

olmadı...Çevresiçokboştu.Geneelyordamıylaevedöndü,içerigiripkapıyıkapadı.Bukezbenilerledim,kapıyavurdum.John’unkarısıaçtı.

“Nasılsın,Mary?”dedim.Mary’cikhortlakgörmüşgibiirkildi.Onuyatıştırdım.“Sahidensizmisiniz,

Küçükhanım?Bugeçsaattebuücrayerdeneişinizvar?”diyesordu.Onunsorusunaelinitutarakkarşılıkverdim,sonraonunpeşisıramutfağagirdim.John,

şöminedekigürateşinbaşındaoturmaktaydı.Onlara,Thornfield’debendensonraolupbitenleriduymuşolduğumukısacaanlattım.Mr.Rochester’ıgörmeyegeldiğimisöyledim.John’u,hanakadargidiporadabıraktığımbavulumualmayayolladım.SonraşapkamlaşalımıçıkarırkenMary’yeogecelikburadakalıpkalamayacağımısordum.Bununzorsadamümkünolabileceğiniöğrenincekalacağımısöyledim.İştetambusıradasalonunçıngırağıçaldı.Mary’ye,“İçerigirdiğinzamanefendinekendisinibirgörmekisteyenolduğunusöyle,amaadımıverme,”dedim.

“Sizikabuledeceğinihiçsanmam,”dedi.“Kimseylegörüşmüyor.”Marymutfağadönünceefendisininnedediğinisordum.“Adınızı,neistediğinizibildirecekmişsiniz,”dedi.Sonrabirbardaksualdı,şamdanlarlabirliktebirtepsininüzerinekoydu.“Bunlarıistemekiçinmiçağırmış?”diyesordum.“Evet.Gözlerigörmüyoramaakşamleyinmutlakaşamdanlarıyaktırır.”“Verotepsiyibana,bengötürürüm.”Tepsiyialdım.Marybanasalonunkapısınıgösterdi.Elimdetepsisarsılıyordu,bardaktaki

subirazdöküldü.Yüreğimgöğsümüdelipfırlayacakmışgibikütkütçarpıyordu.Marybana

kapıyıaçtı,sonraarkamdankapadı.Busalonuniçkarartıcıbirgörünümüvardı.Şöminedecılızbirateşyanıyordu.Odadaki

tekkişi,şömineninyüksek,eskitarzrafınabaşınıyaslamış,ateşedoğrueğilmişduruyordu.EmektarköpeğiKılavuzbirköşedekıvrılmışyatıyordu.Yanlışlıklaüzerinebasılmasındankorkargibi,ayakaltıolmayanbiryerseçmişti.Beniçerigirincekulaklarınıdikti.Sonrakısabirhavlamayla,birmızıldanmaylayerindensıçradı.Neredeysetepsiyidüşürüyordu!Tepsiyimasayabırakıpköpeğiokşadım,usulca,“Yataşağı!”diyefısıldadım.Mr.Rochestereskialışkanlıkla,sesleringeldiğiyeredoğrudönmüştü.Hiçbirşeygörmediğiiçingenebaşınıeğdi,içiniçekti.

“Suyuver,Mary!”dedi.Yarıyayakınıdökülmüşolanbardağıalarakonadoğruilerledim:Hâlâheyecanlıolan

Kılavuzdaarkamdangeliyordu.Mr.Rochester,“Neoluyor?”diyesordu.Bengene,“Yataşağı,Kılavuz!”dedim.Efendimindudaklarınadoğrukaldırdığıbardakyarıyoldakaldı.Birankulakkabarttı,

suyuiçti,sonra,“Mary,sensin,değilmi?”diyesordu.“Marymutfakta,”dedim.Eliniçarçabukönedoğruuzattı,amanerededurduğumugöremediğiiçinbana

dokunamadı.Okörgözlerlegörmeyeçalışarak,–Ah,insanıniçiniburkan,boşunaçaba!–“Kimdirbu?Senkimsin?”diyesordu.“Söyle,birdahakonuş!”diyebuyurdu.

“Birazdahasuistermisinizefendim,”diyesordum.“Bardaktakininyarısıdöküldüde.”“Kimsinsen?Nesin?Kimdirbukonuşan?”“Kılavuzbenitanıyor;John’laMarydeburadaolduğumubiliyorlar,”dedim.“Dahaşimdi

geldim.”“UluTanrım!Gaiptensesmiduyuyorum?Yoksaaklımımıoynatıyorum?Amabune

tatlıçılgınlık!”“Nehayal,neçılgınlık,efendim.Sizgaiptenseslerduymayacak,aklınızıoynatmayacak

kadarsağlamsınız.”“Öyleysekonuşannerede?Yoksayalnızsestenibaretmi?Göremiyorum,ellerimle

tutmamgerek;yoksakalbimduracak,beynimçatlayacak.İnmisin,cinmisin,kimsen,neysenyanımagel...Yoksa,öleceğim!”

Eliylebeniaranmayabaşlamıştı.Elinikavradım,ikieliminarasınahapsettim.“Onunparmaklarıbu!”diyebağırdı.“Onunoincecik,minnacıkparmakları!Demekki

dahasıdavar!”Okuvvetlielbenimellerimdenkurtuldu,kolumukavradı...Sonra,omzumu,boynumu,belimi...Sımsıkısardıbeni,kendinedoğruçekti.“Janemibu?Janedeğilsene?Onunbiçimibu,onunbedeni.”

“Sesdeonunsesi!”diyeekledim.“Otümüyleburada,efendim.Gönlüdeonunlabirlikte.Ah,efendim,bugünügösterenebinşükür!Sizingeneyakınınızdaolduğumiçinçoksevinçliyim.”

Efendim,“JaneEyre!”diyorduyalnızca.“JaneEyre!”“Efendim,benim!Evet,JaneEyre.Siziarayıpbuldumişte.Genesizedöndüm.”“Sahidenmi?GerçektenbenimJane’immisin?”“İştebanadokunuyorsunuzya,efendim!Tutuyorsunuzbeni...Hemdenasıl!Nehavadan

ibaretim,nedebirölügibisoğuk...Öyledeğilmi?”“Sevgilimbenim!Etten,kemikten!Gerçektendebunlaronunkolları,buonunyüzü.

Amaçektiğimbuncaçiledensonrabukadarmutluluknasipolamazkibana!Düşbu.Kaçkerelerrüyalarımdaonu–tıpkıböyle–bağrımabastığımı...İşteböyleöptüğümügörmüşümdür.Onunbenisevdiğini,banagüvendiğini,bendenhiçayrılmayacağınıhissetmişimdir.”

“Hiçayrılmayacağım,efendim...Bugündensonrahiç!”“Hiçmidiyorbuses?Ama,herseferindeuyanıncaburüyanınyalnızcaacıbirşaka

olduğunugörürüm.Geneyapayalnız,kimsesizbulurumkendimi.Yaşantımkapkara,ıssız,umutsuz;ruhum,kalbimaçsusuz;amayemek,içmekyasakedilmiş!Şuandagöğsümesokulantatlı,yumuşakdüş!Ötekilergibisendeuçupgideceksinnasılolsa.Yalnız,gitmedenönceöpbenibirkez.Sarılbana,Jane.”

“Öpüyorumişte,efendim,sarılıyorum!”Dudaklarımıonunobirzamanparılparılamaşimdiışıksızolangözlerinebastırdım.

Saçlarınıarkayadoğruiterekalnındandaöptüm.Birdensilkinipuyandısanki:İşingerçekliğinibirdenkavramıştı:“Sensinha,Jane?Demekbanadöndünartık?”

“Evet,efendim.”“Birhendekiçinde,birırmağındibindeölüpkalmadın,demek?Yabancılarınarasında

perişanolmadın?”“Hayır,efendim.Hemşimdibenartıkbağımsızbirkadınım.”“Bağımsızmı?Yani,nasıl,Jane?”“Madeira’dakiamcamölmüş,banabeşbinsterlinbırakmış.”“Ha!İştebugerçek!Çünkübumaddibirşey.Rüyaolsaböylebirşeyigörmezdim.Hem

zaten,artıksesinidetanıdımiyice...Yumuşakolduğukadarcanlı,canlandırıcı;küskünyüreğimeneşeveriyor,canımacankatıyor.Nediyorsun,Janet?Demekbağımsızbirkadınsın...Zenginsinha?”

“İyicezengin,efendim.Sizbeniyanınızaalmazsanızbendegelirkapınızındibinekendimbirevyaptırırım.Sizdecanınızyarenlikistediğigecelergelipyanıbaşımaoturabilirsiniz.”

“Ama,Jane,mademkizenginsin...Senielüstündetutandostlarınvardırartık.Seninkendiniböylekörgözlübirsakataadamanaizinvermezler.”

“Bensizezenginolduğumkadarbağımsızolduğumudasöyledim,efendim.Kendibaşımabuyruğumben.”

“Benimlekalacaksın,öylemi?”“Elbet...Yanisizinbirdiyeceğinizyoksa.Komşunuz,bakıcınız,kâhyakadınınızolacağım.

Yalnızsınız.Arkadaşınızolupsizekitapokuyacağım,sizinleyürüyüşeçıkacağım,konuşacağım;dörtdöneceğimçevrenizde.Gözolacağım,elolacağımsiziniçin.Şutasalıhalinizisilkipatın,sevgiliefendim,benhayattaoldukçayalnız,neşesizkalmayacaksınız.”

EdwardRochesterbunakarşılıkvermedi.Ciddibirduruşuvardı.Dalgın,içiniçekti.Konuşacakmışgibiağzınıaçtı,sonragenekapadı.Şimdibenimüzerimedebirutangaçlıkgelmişti.Acabapekmiaceleetmiş,pekmiatakdavranmıştım?Benimbuaçıksözlülüğümü,serbestliğimibelkiSt.Johngibiodaayıplamıştı.Onunbenimleevlenmekistediğine,banaevlenmeönereceğineinandığımiçinböylekonuşmuştum.Banahemensahipolmakisteyeceğineilişkinbirinançbanacüret,hızvermişti.Gelgörki,efendim,hâlâbukonuyadokunmuyordu,hattayüzügitgideasılırgibiydi.Birdendüşündümkibelkideyanılmış,kendimisersemyerinekoymuştum.Kollarındanyavaşçasıyrılmayaçalıştım,obenigeneheyecanlakendinedoğruçekti.

“Yok,Jane,yokgitme.Sanadokundumartık,sesiniduydum.Varlığınınbanaverdiğitatlıavuntuyu,huzurutattım.Bunimetlerdenvazgeçememartık.Kendiiçimöyletükendiki,sanasahipolmamşart.Belkielâlemgülerbuişe.Bencilbirsoytarıderbana;olsun,umurumdadeğil.Ruhumsanasusamışdurumda,Jane!Bususuzluğugiderilmezsebeniiçimdenyıkacak.”

“İyiya...Yanınızdakalacağımişte.Öylededimya!”“Evet,amayanımdakalmayısenbiranlamaalıyorsun,benbaşkaanlama.Senbelkide

benimgözümelimolmaklayetineceksin.İyiyüreklibirküçükhastabakıcıgibibakacaksınbana;çünküsıcak,büyükbirgönlünolduğuiçin,acıdığınkimselerebutürözverilerdebulunursun.Belkibenimdebununlayetinmemgerekir.Belkisanakarşıyalnızcabirbabasevgisibeslememdahayerindeolur.Sennedersin?Söylebakalım.”

“Siznedersenizbendeonuderim,efendim.Sizcedahauygunsayalnızcahastabakıcınızolmaklayetinirim.”

“Amaherzamanbenimhastabakıcımolarakkalamazsınki,Janet.Gençsin.Birgüngelipevleneceksinelbet.”

“Evlenmekönemlideğilbenimiçin.”“Önemliolmalı.Eskihalimolsaydıbakbennasılönemsetirdimbunusana!Şimdikör

birkütüktenibaretim!”Ogenekarakaradüşünceleredaldı.Benimsekeyfimyerinegelmiş,cesaretim

tazelenmişti:Onunbusonsözleribanazorluğunneredendoğduğunugöstermişti.Suçunbendeolmadığınıanlayıncademinkiutangaçlığımdakalmadı.Dahacanlıbirifadeyle,“Birisininsizielealıpgeneinsankılığınasokmasıgerekartık,”diyerekogür,çoktanberikesilmemişsaçlarınıkarıştırdım.“Çünkü,bengörmeyelisizinsanlıktançıkıpaslanolmuşsunuz;yadaonabenzerbirşey.SavaşalanlarındakiNabukadnezargibibirhalinizvar.Saçlarınız,uçuşmuşkartaltüyleriniandırıyor.Belkiellerinizdekuşpençesinedönmüştür,dahagörmedim.”

Efendim,“Bukolumdaneelkaldı,netırnak!”diyereksakatkolunugöğsündençekipbanagösterdi.“Kütükgibibirşey...İğrençbirmanzara.ÖyledeğilmiJane?”

“Acıbirmanzaraefendim.Gözlerinizde,alnınızdakiyanıkizideöyle.İşinasıltehlikeliyanışukibütünbunlaryüzündeninsanınsizidahadaçokseveceği,sizigereğindençokşımartacağıgeliyor.”

“Benimşukörgözlerimleşukütükkolumugörüncetiksineceğinisanmıştım,Jane.”“Öylemi?Öylebileolsabanasöylemeyin,sonrasizehakareteder,anlayışınızınkıt

olduğunusöylerim.Şimdibenibiranbırakındaşuşöminedekiateşicanlandırıportalığıtoplattırayım.Alevliyandığızamanateşigörebiliyormusunuz?”

“Evet.Sağgözümlebirparıltıseçebiliyorum.Kızılımtırakbiraydınlık.”“Mumlarıdagörebiliyormusunuz?”“Peksönükolarak.Herbiriışıklıbirsisgibi.”“Benigörebiliyormusunuz?”“Yokmeleğim.Amaseniduyabiliyorum,sanadokunabiliyorumya...Bunabinşükür.”“Akşamyemeğininezamanyiyorsunuz?”“İkindiçayındansonrahiçbirşeyyemiyorum.”“Bugeceyiyeceksiniz.Benimkarnımaç.Sizindeaçtırya,aklınızagelmiyordur.”Mary’yiçağırtarakortalığagüzelceçekidüzenverdirttim,doyurucubiryemek

hazırlattım.Heyecanlıydım,keyifliydim.Yemeksırasındada,sonradandasaatlerboyunca

onunlaneşeyle,rahatlıklasöyleştim.Onunyanındaykendavranışlarımıkollayıpsözlerimitartmak,coşkunluğumu,sevincimibaskıaltındatutmakzoruyoktu.Onunyanındaben,benimyanımdao,tamanlamıylayaşıyorduk.Efendimingözlerigörmediğihaldeyüzügülümsüyor,sevinçtenparlıyor,çizgileriyumuşayıptatlılaşıyordu.

Yemektensonrabanabirsürüsorusormayabaşladı:Nereyegitmiş,nerelerdekalmıştım;neişyapmıştım;onunereden,nasılbulmuştumfalanfilan.Bunlarıüstünkörükarşılıklarlageçiştirdim;çünküsaatçokgeçti,herşeyiogeceanlatamazdımona.Hemzaten,onuheyecanlandırıpduygulandırmaya,üzmeyedeniyetimyoktuşimdilik.Oandatekamacımonaneşevermekti.Gerçektendeneşelenmişti,amadahatamdeğil:Konuşmaarasındabiransessizlikolsahemenhuylanıyor,eliylebeniarayarak,“Jane?”diyordu.

“Jane,sensahiinsantüründenmisin?Eminmisinbundan?”“Benbütünvarlığımlabunainanıyorum,efendim.”“Öyleysebukaranlık,kederliakşamsaatinde,yanıbaşımdanasılbitiverdinbirdenbire?

Birhizmetçininelindensualmakiçinelimiuzatıyorum,suyusenveriyorsunbana.Mary’yebirşeysoruyorum,seninsesingeliyor.”

“Mary’ninyerinetepsiyibengetirmiştimdeondan.”“Yaşubaşbaşageçirdiğimizsaatinbüyüsü?Aylardırnasılkaranlık,sıkıcı,umutsuzbir

yaşamsürdüğümükimanlayabilir?Yapacakişimyok.Beklediğimbirşeyyok.Gecelergündüzden,gündüzlergecedenfarksız.Yalnızateşsöndüğüzamanlarüşüyorum,yemekyemeyiunuttuğumzamanlaraçlıkduyuyorum.Sonra,dinmezbiracı.Jane’imeyenidenkavuşabilmekiçinçılgınlığavaranbirözlem.Evet,onunyokluğugözleriminyokluğundandahaçokkoyuyordubana.İşteşimdiJaneyanımda...Benisevdiğinidesöylüyor...Nasılolurbu?Yageldiğigibigeneapansızgidiverirse?Korkarımkiyarınbirbakacağım...Jane’iminyerindeyelleresiyor!”

Budurumda,onunkaygılarıylailişiğiolmayansıradan,gündelik,gerçekçibirsözüniyigeleceğinidüşündüm.Parmağımıkaşlarınınüzerindengeçirerek,“Kaşlarınızyanmış,”dedim.“Birmerhemsüreyimdegeneeskisigibigürleşsin.”

“Eyyardımcıruh,banaherhangibiryoldanhizmetetmeyenegerekvar...Aklınaesincegenebenibırakıpgideceksen?Nereye,nasılgittiğinihabervermeksizin,birgölgegibi,benimbirdahahiçbulamayacağımyerlerekaçacaksan?”

“Yanınızdatarakvarmı,efendim?”“Neden,Jane?”“Şudağınık,kapkarayeleyibirazdüzeltmekistiyorumda.Sizeyakındanbaktıkça

ürküyorumadeta.Benimperimeriolduğumdandemvuruyorsunuz,amaaslındasizormancinleriniandırıyorsunuz,şuhalinizle!”

“Pekmiçirkinim,Jane?”“Pekçirkinsiniz,efendim.Ama,zatenoldumolasıçirkinsinizdir.”“Ehem!NerelerdegezipdolaştığınıTanrıbiliramaeskihınzırlığındankurtulmamışsın.”“Oysamelekgibiinsanlarınarasındaydım...Sizdenbinkatdahaiyiolan,sizin

aklınızdanbilegeçirmediğinizyücedüşünceleribulunankimseler,sizdençokdahakibar,çokdahanazikkişiler.”

“Kiminnesiymişbunlar?”“Öylekıvrılıpbükülürsenizsaçlarınızelimdekalacak!”“Kimlerinyanındaydın,Jane?”“Bugecetaşçatlasaanlatmam,efendim.Artıkyarınakadarbekleyeceksiniz.Öykümü

yarıdakesmekgüvencesayılırbirbakıma;kahvaltımasasındagörüneceğimeişarettir...Dedimdeaklımageldi:Yarınsabahkarşınızdayalnızbirbardaksuylabelirmemdoğruolmaz.Enazındanbiryumurtagetirmeliyim...Birdekızarmışsucuk!”

“Ahsenialaycıruh!İnsaniçindebüyümüşsün,amasoyunecinnisenin.Onyaşgençleştirdinbeni.İçiminzehrinialdın,Jane.”

“İşte,efendim...Bebekgibioldunuzşimdi.Artıkbanaizinverin.Üçgündüryollardayım.Nedeolsayorulmuşumgaliba.”

“Birsözümdahavar,Jane.Oturduğunyerdeyalnızcahanımlarmıvardı?”Güldüm,onunelindenkaçtım.Koşarakyukarıyaçıkarkenhâlâgülüyordum.İçim

kaynayarak,“İyifikir!”diyedüşündüm.“Onuntasalıdüşünceleredalmasınıönlemeninyolunubuldum.Kıskandırırsamkendikendinidinlemektenvazgeçer.”

Ertesisabaherkendenonunuyanıpkalkmışolduğunu,odadanodayadolaştığınıduydum.Maryaşağıinerinmezdeefendisinin,“JaneEyreburadamı?”diyesorduğunuişittim.Sonra,“Hangiodayıverdinizona?”diyesordu.“Rutubetlideğilya?Kalktımıacaba?Gitdesorbakalım,biristediğivarmı?Nezamanaşağıgelecek?”

Kahvaltıhazırlanıncaaşağıindim.Odayausulcagirerekodahabenimfarkımavarmadanbenonugördüm.Okudret,yaşamdoluruhun,vücutsakatlığınınelindetutsakoluşunuseyretmekgerçektenüzücübirmanzaraydı.EdwardRochesterkoltuğundaoturuyordu;kımıldamıyorduamarahatdadeğildi!Bellikidikenüzerindeydi,yüzündedeartıkyeretmişolanüzgünlükçizgileriaçıkçaokunuyordu...Yakılmakiçinbekleyensönükbirlambagibiydi.Çokyazıkkibulambanınaleviniyakmakkendielindedeğildi.Bunuancakbaşkabiriyapabilirdi.Aşağıinerkenşen,tasasızdavranmayakararvermiştim,amaoaslangibiadamınböyleelden,ayaktandüşmüşdurumuyüreğimidağladı.Genedeonuelimdengeldiğinceşenşakrakselamladım:

“Busabahhavaçokparlak,güneşli,efendim.Yağmurdinmiş,bulutlargitmiş,ortalıkpırılpırıl.Kahvaltıdansonrasiziyürüyüşeçıkaracağım.”

Işığıyakmıştım:Edward’ınyüzüparlayıverdi.“Gerçektengelmişsin,tarlakuşum!Gelbana.Gitmedin,kaybolmadındemek?Birsaat

kadaröncebirbaşkatarlakuşuduydum,ormanınüzerindetahavadaötüyordu.Yalnız,onunşarkısıhiçbirşeysöylemedibana.ŞuandabenimiçindünyanıntekmüziğiJane’iminşakıması!Şükürkidoğuştangevezedir!”

Onunbukadarbenimelimebaktığınıgörüncegözlerimyaşardı.Sankitutsakdüşüpkafesekapatılanbirulukartal,birserçedenmedetumuyordu!Ama,yufkayürekliliketmeyedeniyetimyoktu.Gözyaşlarımısildim,onunkahvaltısınıverdim.

Öğleyekadarzamanımızınçoğuaçıkhavadageçti.Onuoıslak,vahşiormandangeçiripyeşiltarlalaraçıkardım.Butarlaların,nasılzümrütgibiyemyeşilolduğunu,çiçeklerin,çalıların,yağmurdansonranasılparladığını,gökyüzününnasılmasmaviışıldadığınıanlattım.Güzel,kuytubiryerseçerekoturttumonu.Sonrageçipdizineoturmayıdareddetmedim.Nedenedeyim,ikimizdebirbirimizeyakınkendahamutluydukmadem?Kılavuzyanımızauzanmıştı.Hertarafdingin...

Efendimbirdenbenisımsıkıbağrınabasarak,“Ahzalim,zalimvefasız!”diyeinledi.“Ah,Jane,seninThornfield’denkaçmışolduğunuöğrenincenelerçektimbilsen...Hiçbiryerdebulamayıncaseni!Sonraodanıaltüstedinceyanınapara,ziyneteşyasıdaalmadığınıanladım.Benimarmağanımolanincigerdanlık,kutusundaolduğugibiduruyordu.Bavulların,sandıklarınbalayıyolculuğumuziçinhazırlandıklarıgibibekliyorlardı.Kendi

kendimesordum,‘Şimdibenimsevgilimneyapacak,beşparasız,kimsesiz?’diye.Neyaptın,Jane?Anlatartık.”

Oböyleüsteleyincebendeonaşusonyıliçindebaşımdangeçenlerianlattım.Oilküçgünküsefil,açdurumumuboşyereonuüzmemekiçinelimdengeldiğinceyumuşattım,amabukadarıbileonunovefalıyüreğinibenimistemediğimderecedeyaraladı.Öylebeşparasızolarakkaçmaklayanlışişyaptığımısöyledi.Niyetimikendisineaçmalıymışım,onagüvenmemgerekirmiş.Benizorlakendinemetresyapacakdeğilmişya!Çaresizlikten,kahırdangözübiledönmüşolsabeniçoksevdiğiiçindünyadaincitmezmiş.Karşılığındatekbiröpücükbileistemeden,servetininyarısınıverirmişdebenimöylekimsesiz,parasızpulsuzkalmamarazıolmazmış.Onaanlattığımdançokdahafazlasıkıntıçekmişolduğumadaeminmiş...

“Herneolursaolsun,çektiğimsıkıntıçokkısasürdü,”dedim.SonraKırEvi’nesığınışımı,köyöğretmenioluşumu,mirasakonarakakrabalarımakavuşmamı,sırasıylaanlattım.St.JohnRivers’ınadısıksıkgeçiyordu.Edwarddabunamimkoymuştu.Benanlattıklarımıbitirirbitirmez,“ŞuSt.Johndenilenadamhalaoğlunoluyordemek?”diyesordu.

“Evet.”“Çokanlattınonu.Beğeniyormusun?”“Çokiyibirinsandı,efendim;beğenipsevmemekelimdedeğildi.”“İyibirinsan...Yanielliyaşlarında,kibar,efendidenbiradammıdemekistiyorsun?”“Yirmidokuzyaşındaancakvar,efendim.”“Fransızlarındediğigibijeuneencore95.Kısaboylu,silik,alımsızbirimiacaba?İyiliği

gerçektenerdemlioluşundanmı,yoksakötülükyapmayışındamı?”“Hiçdurmadançalışanbiradam.İnsanlığabüyükhizmetleretmekiçinyaşıyor.”“Peki,yakafası?Azbuçukkalınmıacaba?Çokiyiniyetli,amakonuştuğuzamaninsanı

birazsıkıyor...Öylemi?”“St.Johnazkonuşur,amakonuşuncadaözkonuşur.Kafasıolağanüstüişler.Zekâsıbelki

pekesnekdeğil,amaparlak.”“Ateşgibibiradam,desene?”“Hemdenasıl!”“Okumuş,bilgilibirinsanmıbari?”“Pekgenişbilgili,derinineokumasınısevenbiraydın.”“Sanırımtutumları,davranışlarıseninzevkinegöredeğilmiş...Öylemidediydin?

Örümcekkafalısünepeninbiriymişherhalde.”“Benonundavranışlarınahiçdeğinmedim,amabeğenilmeyecekbiryanıyoktudoğrusu.

Pekkibar,ölçülü,tambirbeyefendi.”“Görünüşünasıldı?Unuttum.Giyimbeğenisindenyoksuntambirtaşrapapazıolsa

gerek.”“Pekiyigiyinir.Kendideçokyakışıklıdır.Uzunboylu,sarışın,mavigözlü,çekme

burunlu.”Edwardbanaduyurmayacakbirsesle,“Boynualtındakalsın!”diyesöyledi.Sonra,“Onu

beğeniyormuydun,Jane?”diyesordu.“EvetMr.Rochester,beğeniyordumonu.Bunubanadahaöncedesormuştunuz.”Sorularınhangiyöndegeliştiğininfarkındaydım,elbette.Kıskançlıkyılanıefendimi

yakalamış,sokmuştu,nevarkiyararlıbiriğneydibu;çünküonaherzamankikaramsardüşünceleriniunutturuyordu.Onuniçin,buyılanıhemensavmakniyetindedeğildim.

Edward’ınbundansonrakisözühiçbeklemediğimbirşeydi;“BelkideartıkdizimdeoturmasanızdahaiyiolacakMissEyre,”dedi.

“NedenmişMr.Rochester?”“Azöncesöylediklerinoldukçakeskinbirçelişkiyiyansıtıyor.Sözlerinleçokzarifbir

Apollonportresiçizdin.Hayalindeyaşıyor:Uzunboylu,sarışın,mavigözlü,Grekburunlu.KarşısındaisebirVulcanus96var;esmer,genişomuzlu,gerçekbirdemirci.Körvetopalolmasıdacabası.”

“Buşimdiyekadarhiçaklımagelmemiştiefendim;amagerçektendeVolkan’abenzemezdeğilsiniz.”

“Peki,benibırakıpgidebilirsinizhanımefendi;amagitmedenönce(elimidahadasıkıkavradı)birkaçsorumacevapverirmisinizlütfen?”Efendimbunusöylediktensonraduraksadı.

“NegibisorularMr.Rochester?”Bunuşöylebirsorgulamaizledi:“St.John,seniköyokulunaöğretmenyaptığızamandayısınınkızıolduğunubilmiyordu,

öylemi?”“Öyle.”“Sıksıkgörüşüyormuydunuz?Aradaokulauğruyormuydu?”“Hergün.”“Yaptığınişleribeğenmiyormuydu?Seninnehünerliyaratıkolduğunubiliyorum.Onun

için,okuldaçokiyiçalışıyordunsanırım.”“St.Johnbenimçalışmamdanhoşnuttu,efendim.”“Sendehiçummadığıyönler,cevherlerkeşfediyordu,değilmi?Yeteneklerindenkimileri

olağanüstüsayılır,Jane.”“Benokadarınıbilemem,artık.”“Okulunyanındaküçükbirevinolduğunusöyledin;St.John’unhiçorayageldiğiolur

muydu?”“Arasıra.”“Akşamları?”“Birkaçkez.”Sessizlik.“Akrabaolduğunuzanlaşıldıktansonraonlarınyanındakaçzamankaldın?”“Beşay.”“St.Johnsizlerinaranızaçokkarışırmıydı?”“Evet.Arkasalonhepimizinçalışmaodamızdı.Opencerebaşındaotururdu,bizlermasa

başında.”“Çokçalışırmıydı?”“Pekçok.”“Neçalışırdı?”“Hintçediliniöğreniyordu.”“Yabuaradasenneçalışıyordun?”“ÖnceAlmancaçalışıyordum.”“Halanınoğluhiçdersvermedimisana?”“BirazHintçeöğretti.”“SanaHintçeöğrettiha?”

“Evet,efendim.”“Kızkardeşlerinedeöğretiyorduherhalde?”“Yo.”“Yalnızcasanaha?”“Yalnızcabana.”“Senmiistedindersalmayı?”“Hayır.”“Demek,oistedi?”“Evet.”İkincibirsessizlik.“Nedendolayıistiyordubunu?Hintçedilinibilmekseninneişineyarayabilir?”“BeniHindistan’agötürmeyidüşünüyorduda.”“Ha!İşteişincanalıcınoktasınaulaştık.Seninleevlenmekistiyordudemek?”“Evlenmekistedibenimle,evet.”“Uyduruyorsunbunu!Tepemiattırmakiçinyaratıyorsun!”“Kusurabakmayın,amabaştansonadoğruyusöylüyorum.Hemdekaçkezönerdi

evlenmemizi.Onunyerindesizolsaydınızancakbukadardirenebilirdiniz!”“MissJaneEyre,dilersenizburadangidebilirsiniz!İşteizinçıktı...Öyleolduğuhalde

nedenböylearsızcadizimetünemişoturuyorsunuz?”“Pekrahatımdaondan.”“Hayır,Jane,rahatdeğilsin;çünkügönlünburadadeğil.Kuzeninolacakoadamda,St.

John’dabırakmışsınsengönlünü.Ah,şuânakadarbenminikJane’imibütünbütünkendiminsanıyordum!Beni,bırakıpgittiğizamanbilesevdiğineinanıyordum.İçimdekideryalarkadarzehriniçindebirdamlatatlıbaldıbu.Buncazamanayrıkaldık...Buncakanlıgözyaşıdöktümayrıyızdiye...Benseninardındanyastutarkenseninbirbaşkasınagönülverdiğinbirkezbileaklımagelmedi.Ama,karalarbağlamakneişeyarar!Jane...Bırakbeni.Git,St.John’laevlen!”

“İtinbeniöyleyse,efendim.Silkipatın,yoksabensizikendiliğimdendünyadabırakıpgitmem.”

“Jane,bayılıyorumseninşusesine!Geneumutveriyorbana.Öyledürüstbirifadesivarki!Sesiniduyuncabiryılöncesinedönmüşgibioluyorum.Buaradaseninyenibirbağkurduğunuunutuyorum.Genedebudaladeğilimben.Hadi,gitartık...”

“Nereyegideyimistiyorsunuz,efendim?”“Kendiyoluna.Kendiseçtiğinkocanınyanına.”“Odakimmiş?”“Kimolacak?ŞuSt.JohnRiversişte.”“Benimseçtiğimkocafalandeğilo.Hiçbirzamandaolamaz;çünkübenisevmiyor,ben

deonusevmiyorum.ORosamondadındagüzelbirgençkızıseviyor.Kendinegöreseviyorkibusizinsevmenizehiçbenzemiyor,efendim!Onunbenimleevlenmekisteyişi,yalnızcaiyibirmisyonerkarısıolacağımainandığıiçindi.Kendisiiyi,hattabüyükbiradamdır,amaserttir,banakarşıbuzgibidesoğuktur.Banazerreceâşıkdeğil.Bendebirkaçişeyararruhsaldeğerdenbaşkahiçbirçekiciyöngörmüyor.Ama,sizdiyorsunuzkisizibırakıponagitmeliymişim...Öylemi,efendim?”

Elimdeolmayarakbaştanaşağıürpermiş,içgüdümle,sevdiğimadamasokulmuştum.Gülümsedi.

“Doğrumuanlattıkların,Jane?St.John’laseninarandakiilişkilergerçektenbudurumdamı?”

“Bütünüyle,efendim.İnanın,kıskançlıkduymanızyersiz.Sizintasanızıdağıtmakiçinbirazşakayapayımdedim.Öfkeninüzüntüdendahaiyigeleceğinidüşündümdeondan.Benimsevgimiistiyorsanızgerçekten...Benimsiziaslındanekadarçoksevdiğimibilseniziçinizrahateder,göğsünüzkabarır.Gönlümyalnızcasizin,efendim,sizeait.Kaderbenisizdenayrıkalmayamahkûmetsebilegönlümsizdenayrılmaz.”

Edwardbenigeneöptüamaacıdüşünceleryüzünüyenidenkarartmıştı.Üzgünsesle,“Ah,sönengözlerim,şusakatelim!”diyemırıldandı.

Avutmakiçinokşadımonu.Aklındannelergeçtiğinibiliyordum.Bunlarıaçığavurmakistiyor,amagözealamıyordum.Obaşınıöteyanaçevirirkenbenonungözlerindenbirerdamlayaşsızdığını,osertçizgiliyanağadoğruyuvarlandığınıgördüm.Yüreğimağzımageldi.

BirazsonraEdward,“BenimThornfield’dekioyıldırımçarpmışkestaneağacındanpekfarkımyok!”diyesöyledi.“Oağaçyıkıntısınıntaptazebirsarmaşıkgülüne,‘Geldebenimçürükgövdemiçiçeklerinlesar,’demeyehakkıvarmıdır?”

“Sizneyıkıntısınız,nedeyıldırımçarpmışağaç!Güçlü,yaşamdolusunuz.Sizistesenizde,istemesenizdeköklerinizinçevresindefilizleryeşerecek,sizinocömertgölgenizesığınacaklar,büyüdükçedesizedoğruyaslanıpsarılacaklar;çünküsizingücünüzonlaragüvenlibirdestekolacak.”

Edwardgenegülümsedi:Onuavutmuştum.“Filizdemeklearkadaşlarımıdemekistiyorsun,değilmi,Jane?”diyesordu.

Benbirazduralayarak,“Evet,arkadaş,”dedim.Arkadaştanileribirşeydemekistiyordum,amabaşkanesözkullanacağımıbilemiyordum.Efendimbanayardımetti:

“Evet,amabenbireşistiyorum,Jane.”“Öylemi,efendim?”“Öyleya!Haberinyokmuydu,Jane?”“Yoktuelbet!Şimdiyekadarbundanhiçsözetmedinizki!”“Kötübirhabermibuseniniçin?”“Bu,durumabağlıdır,efendim...Birde,yapacağınızseçime.”“Buseçimibenimadımasenyapacaksın,Jane.Bendeseninsözünütutacağım.”“Öyleysesizi‘dünyadaençokseven’iseçin,efendim.”“Hiçolmazsa,‘dünyadaençoksevdiğim’iseçeceğim...Jane,evlenirmisinbenimle?”“Evet,efendim.”“Kendielinleyedeceğinzavallıbirkörleha?”“Evet,efendim.”“Sendenyirmiyaşbüyük,seninbakımınamuhtaçbirsakatlaha?”“Evetefendim.”“Gerçekmi,Jane?”“Çokgerçek,efendim.”“Ah,sevgilimbenim!Tanrısenikorusun,ödüllendirsin!”“Mr.Rochester...Ömrümdetekbirhayırişlemişsem,tekbiriyilikdüşünmüşsem...Tek

birkezcandan,temizbirduaetmişsem...Ömrümdetekbirtemizmuradımolmuşsa...Ödülünüşimdigörüyorum.Sizinkarınızolmakbencedünyadaenmutluinsanolmakdemektir.”

“Özveridenzevkalıyorsundaondan.”“Özverimi?Neyifedaediyormuşumben?Açlığı,kıtlığıfedaediptokluğa,bolluğa

kavuşuyorum.Saltumutlayaşamaktanvazgeçiphuzuru,mutluluğuseçiyorum.Kollarımıendeğerverdiğimşeyedolamak,dudaklarımısevdiğimebastırmak,güvendiğimsığınaktadinlenmek...Özverimibu?”

“Birdesakatlıklarakatlanmak,Jane...Benimnoksanlarımıgörmezliktengelmek...”“Benimgözümdesizinnesakatlığınız,nedenoksanınızvar,efendim.Sizişimdidaha

bileçokseviyorum;çünkügerçektenişinizeyarayabilirim.Ogururlu,kendibaşınabuyrukdöneminizdeysehepsizveresiniz,karşınızdakinihepsizkoruyasınızisterdiniz.”

“Şimdiyekadarelebakmaktan,güdülüpyedilmektennefretettim.Bundansonrabunefretimingeçeceğinisanıyorum.Elimibiruşağınelinevermekhoşumagitmiyordu:Jane’inoküçücükparmaklarınıhissetmekseçokhoş!Çevremdehizmetçilerindörtdönmesindensetekbaşımakalmayıyeğtutuyordum;Jane’intatlıözeniysebenimiçinsüreklibirzevk,sevinçkaynağıolacak.Janetambanagöre.Bendeonagöremiyimacaba?”

“Benliğiminenincenoktasınakadar,efendim.”Efendim,“Durumbuolduğunagöre,beklememiziçintekbirnedenyok.Hemencecik

evlenebiliriz,”dedi.Sesi,davranışıistekveheyecandoluydu;eskiateşigenealevlenmeyebaşlıyordu.“Jane,hiçgecikmedentekvücutolmalıyız.Nikâhkâğıtlarınıalmaktanbaşkayapacakbirişyok.Sonrahemennikâh!”

“Efendim,şimdifarkınavardım,güneşalçalmayabaşlamışbile.Kılavuzyemekyemekiçinevedöndü.Saatinizebakabilirmiyim?”

“Alsaatidekemerinetak,Janet...Seninolsun.Nasılolsaartıkbenimişimeyaramıyor.”“Saatdördegeliyor,efendim.Acıkmadınızmı?”“Bundansonrakiüçüncügündüğüngünümüzolsun,Jane.Gelinlik,mücevherfalan

düşünmeyeceğimartık.Otürşeylerinaslındabeşparalıkdeğeriyok.”“Güneşbütünıslaklığıkuruttu,efendim.Rüzgârdindi.İyicesıcakbastırdı.”“Biliyormusun,Jane,şuandaseninoincigerdanlığınbenimşukalın,karaboynumda,

kravatımınaltındaduruyor?Ömrümüntekhazinesiniyitirdiğimgündenberiandaçdiyeheptakıyorumonu.”

“Eveormanyolundandönelim.Dahagölgelikolur.”Edwardbanakulakbilevermedenkendidüşüncelerinedalmıştı:“Jane,senbenidinsiz

kâfirinbiridiyebilirsinsanırım.Ama,şuandagönlümbudünyanınmerhametliTanrısınakarşıminnetledoluptaşıyor.O’nungörüşüinsanoğlununkinebenzemez,çokdahaaçıktır.Yargısıbizimkindenbaşkadır,amaçokdahabilgedir.Günahişlemiştimben:Tertemizçiçeğimikirletecek,onunmasumluğunagünahlekesisürecektim...HerşeyegücüyetenTanrıonuelimdenaldı.BenbuTanrıbuyruğunaboyuneğeceğimyerdedikkafalıbirbaşkaldırıiçinde,adetalanetokudum,meydanokudumO’na!İlahîadaletkendinigösterdi,felaketlerartardaüzerimeüşüştü.Ölümüneşiğinekadargidipdöndüm.Tanrı’nıncezasıyamanoluyor.Banaverdiğicezalardanbiridebenimömürboyuburnumukırmayayaradı:Gücümlenekadargururduyardımbilirsin.Şimdiise,küçükbirçocukkadarbaşkasınınelinebakarbirdurumadüştüktensonra,bugüçneişimeyarar!İşteböyle,Jane...Songünlerde,ancakşusongünlerde,başımagelenfelaketlerdeTanrı’nınparmağınıgörmeyebaşladım.Pişmanlıkgetirmeye,hattatövbeetmeye,Tanrı’danafdilemeyebaşladım.Aradabirduadaediyorum...Kısacıkdualar,amacandan.

Bundanbirkaçgünönce–yok,tamolarakbiliyorumdörtgünönce,geçenpazartesi–

üzerime,şimdiyekadarhiçbilmediğimbirhalgeldi.Öfkemin,hırsımınyeriniderinbirkeder,birhüzünaldı.Nezamandır,senihiçbiryerdebulamadığımagöreölmüşolacağınainançgetirmiştim.Ogecegeçvakit,belkisaatonbir-onikisularında,yatmadan,Tanrı’yaduaettim;uygunbulursabenibudünyadanalmasını,öbürdünyadaJane’imekavuşturmasınıdiledim...Odamda,açıkpencereminönündeydim.İpekgibiyumuşak,tatlıgecehavasıiçimiyatıştırıyordu.Seniöylearıyordumki,Janet!Hemruhumla,hemdebedenimleöyleözlüyordumkiseni!‘Buncaaydırçektiğimyalnızlık,acıartıkyetmedimi?’diye,üzgün,boynumbükük,sordumTanrı’ya.Bütünçektiklerimihakettiğimikabulediyordum,amadahafazlaçekecekgücümkalmadığınıilerisürüyordum.Böyleacılariçindekıvranırkenkalbiminçığlığı,elimdeolmaksızın,dudaklarımdakoptu:“Jane,Jane,Jane,diyebağırmışım.”

“Yüksekseslemisöyledinizbunu?”“Evet,Jane.Birdinleyenolsaydıdelisanırdıbeni...öylesinebağırmıştım.”“Geçenpazartesi,geceyarısısularıydı,öylemi?”“Evet.Saatönemlideğil.Engaribi,bundansonraolanlar.Beniörümcekkafalı

sanacaksın.Oldumolasıbirtakımboşinanlarımvardır,amabuanlattıklarımgerçektenoldu.Şimdisanaanlatacaklarımıgerçektenduydum.Ben‘Jane,Jane,Jane!’diyeseslenirkenbirsesbanakarşılıkverdi.Neredengeldiğinibilmiyorsamdakiminsesiolduğunubiliyordumbunun.‘Geliyorum;beklebeni!’dedibana.Sonrarüzgârakarışıpdağılanbirsoru:‘Neredesin?’Becerebilirsemsanaanlatayımbusözleriduyuncagözümünönündebelirenhayali.Yalnız,anlatmakistediğimianlatabilmekdepekgüç.Frendean,bildiğingibi,sıkbirormanıniçinegömülmüşdurumda.Buormanıniçindeseslerboğulur,yankılanmaz.Bu‘Neredesin?’sorusudağlık,tepelikbiryerdensöylenmişgibiydi,sesintepelereçarpıpdönenyankısınıduydumçünkü.Serin,tazebirdağrüzgârıalnımaçarpıyorgibioldu.Sankivahşibiryerde,Jane’imlebuluşuyorduk.Ruhlarımızınoandabuluştuklarınaeminim.Senmışılmışıluykudaydın,herhalde,Jane.Belkideruhunkafesindençıkarakbenimruhumuavutmayagelmişti;çünkükendivarlığımdaneminolduğumkadareminimkibusesseninsesindi!”

Benimogizemliçağrıyıduyduğumdapazartesigecesi,geceyarısısularıydı;çağrıyadabusözlerlekarşılıkvermiştim.Mr.Rochester’ınanlattıklarınıdinledim,amakendibaşımdangeçenlerleilgilihiçbiraçıklamadabulunmadım.Burastlantıbenceokadarmüthiş,anlaşılmazbirşeydikioandaüzerindekonuşmakdoğruolmazdı.Kendibaşımdangeçenlerisöylersemkarşımdakiniderindenetkileyecektim;oiseçokacıçekmişti,usunubirdedoğaüstükonularlakarartmayagerekyoktu.Böylece,onahiçbirşeysöylemeyipkendiiçimdendüşündüm.

Efendimanlatıyordu:“Düngeceöyleapansızkarşımaçıktığındaseninsahiciolduğunainanamadım.Bunaartıkşaşmazsınsanıyorum.Seninbirsesten,hayaldenibaretolmadığınainanmaktagüçlükçekiyordum.Geceyarısıduyduğumoses,oyankıgibiyitipgideceğindenkorkuyordum.Şimdiise,Tanrı’yabinşükür,öyleolmadığınıbiliyorum.Evet,Tanrı’yaşükrediyorumbununiçin!”

Osevgilielinialıpbirandudaklarımagötürdüm.Sonrakolunuomzumadoladım.Boyumonunkindençokdahakısaolduğuiçinhemyolgöstereni,hemdedesteğiyerinegeçiyordum.Ormanagirdik,evimizinyolunututtuk.

95.(Fr.)Gençdaha.(Y.N.)

96.TanrıçaVenüs’ünkörvetopalkocası,ateştanrısıVulcanus.(Y.N.)

XXXVIII

Sevgiliokurum,evlendimonunla.Sessizsedasızevlendik.Nikâhtaikimizden,birdepapazlayazmandanbaşkakimseyoktu.Kilisedendönünceçiftlikevininmutfağınagirdim.Maryyemekpişirmekte,Johndabıçaklarıtemizlemekteydi.

“Mary,busabahMr.Rochester’labenevlendik,”dedim.Kâhyakadınlakocası,efendidenolmaklabirlikte,heyecansız,durgunkişilerdi;onlara

tutupenşaşılacakhaberideversenizçığlıklarlakulağınızınzarınıdelmeleri,sizibirsürülafaboğmalarıgibibirtehlikeyoktu.GenedebenimbuhaberimüzerineMarybaşınıkaldırıpavalavalyüzümebakmadıdeğil.Elindekikepçeuzunbirsürehavadaasıldıkaldı.GeneosüreboyuncaJohndabıçaklarıparlatmaişinearaverdi.Sonra,Marygenepişirdiğipiliçlerinüzerineeğilerek,“Öylemi,Küçükhanım?Bakhele!”dedi.Birkaçdakikasonrada,“Efendiyleçıktığınızıgördüm,amakiliseye,evlenmeyegittiğinizibilmedim,”diyerekyemeğinipişirmesinisürdürdü.

Baktım,John,otuzikidişinigösterereksırıtıyordu:“Mary’yedemiştimben,işinburayavaracağını!Mr.Edward’ınkafasındangeçeni

biliyordum.Çokbeklemeyeceğinidebiliyordum.Banakalırsapekdeiyietti.Dilerimmutluolursunuz,efendim!”Nezaketgereğiolarak,alnındakiperçemişöylebirçekiştirdi.

“Eksikolma,John.Mr.RochesterseninleMary’yeşunugönderdi.”John’unelinebeşsterlinlikbirkâğıtparatutuşturdum,karşılıkbeklemedendışarıçıktım.

Birsüresonragenemutfakkapısınınönündengeçerkenşusözlerkulağımaçarptı:“Bukızonatanıdığıbütünokibarhanımefenditakımındandahauygun.Belkiahımşahımgüzeldeğil,amaçirkinhiçdeğil.Pekdeiyibirhanım.Sonra,Beyefendiningözündebiriçimsuolduğudabelli...Bukadarınıkimolsagörebilir!..”

KırEvi’ne,Cambridge’edehemenbirermektupyazarakhaberiverdim.DianaileMarybenicandankutladılar.Dianabanabalayınınsonunakadarvakittanıdığını,sonrabenigörmeyegeleceğiniyazıyordu.

Mektubukendisineokuduğumzamankocam,“Ozamanakadarbeklemeseiyiolur,Jane,”dedi.“Yoksaçokgeçkalabilir;çünkübizimbalayımızömürboyuncasürecek;ancakseninyadabenimmezarımızbaşındasonaerecek.”

St.Johnhaberinasılkarşıladı,bilemeyeceğim.Evlendiğimibildirdiğimmektubakarşılıkvermedi.Altıaysonraondanbirmektupaldım:Kocamınadından,evlenmişolmamdanhiçsözetmiyordu.İfadesisoğukkanlı,çokciddiolmaklabirlikteiyilikdoluydu.Ogündensonra,çoksıkyazmadıysada,mektubunuhiçeksiketmedi.Hepbenimmutluluğumudiliyor,“UmarımsaltdünyevişeyleriönemseyerekTanrısızyaşayanlardanbiriolupçıkmazsın,”diyedileklerdebulunuyor.

KüçükAdela’yıunutmuşdeğilsinizya?Benunutmamıştım:Evlendiktenazsonraokulunagidiponugörebilmekiçinkocamdanizinistedim.Kızcağızınbenigörüncekapıldığıçılgınsevinçgözlerimiyaşarttı.Solgun,zayıfgörünüyor,okuldamutluolmadığınısöylüyordu.Okulunkurallarını,derslerininoyaştakibirçocukiçinaşırıağırolduğunu

gördümveonuyanımaalıpevegetirdim.Niyetimonagenemürebbiyeliketmekti,amabununkolayyürümeyeceğiniçokgeçmedenanladım.Artıkbütünzamanımlaözenimikocamavermekzorundaydım;bunlaraomuhtaçtı.BendeAdelaiçindahaazsıkı,bizedahayakınbirokulbuldum.Adela’yıoradasıksıkgidipgörebilecek,arasıraalıpevegetirebilecektim.Hiçbirşeyinineksikolmamasıiçinelimdengelenözenigösterdim,odaazzamandayeniokulunuiyicebenimsedi,sevdi,çokmutluoldu.Derslerindedegüzelilerliyordu.Yaşıbüyüdükçe,aldığıbusağlamİngilizterbiyesisayesindeFransızhoppalıklarınınçoğundanvazgeçti,okulubitirincedebenimiçinsevimli,canayakınbirarkadaşolupçıktı.İyihuyluterbiyeli,uysaldı.Kendisineufacıkbiriyiliğimdokunmuşsa,Adelabanakarşıgösterdiğiminnetdolusevgiylebunuçoktanödedisayılır.

Öykümsonunayaklaşıyor.Evlilikyaşantımdakideneyimlerime,adlarıbuöykümdeensıkgeçenlerindurumunabirgözatayım,tamam.

Şusıradaonyıllıkevliyim.Dünyadaençoksevdiğivarlıkiçinyaşamanın,onunlabirlikteyaşamanınneolduğunubiliyorum.KendimiTanrı’nınenmutlu–sözleanlatamayacakkadarmutlu–birkulusayıyorum;çünkükocamnasılbenimhayatımsabendekocamınbütünhayatıyım.Dünyadaeşiylebenimkadarkaynaşmış,onunetinineti,kanınınkanıolmuşbirkadındahabulunamaz.NebenEdward’lanedeEdward’ımbenimlebirlikteolmaktanhiçusanmıyoruz.Bununsonucuolarakdahepbiraradayız.Bizimiçinbiraradaolmakhemyalnızlığınözgürlüğünühemdeberaberliğinneşesinibulmakdemektir.Bütüngünçeneçalıyoruzdesemyerivar.Birbirimizlekonuşmakyalnızcayükseksesledüşünmekgibigeliyorbize.İçimdenbütüngeçenleribenonaanlatıyorum;odabütüniçindekileribanaanlatıyor.Yaradılışbakımındanbirbirimizeiyicedengiz;bununsonucudatambiranlaşmaoluyor.

EvliliğimizinilkikiyılınıEdwardkörolarakgeçirdi.Bizibirbirimizebudereceyaklaştırıpkaynaştıranbelkidebuoldu.Çünkübenkocamınhemgözü,hemdesağkoluydum.Sözüntamanlamıyla.Banaçokzaman,“Gözümünnuru,”derdi,budeyimdebirabartmadayoktu.Kocamdoğayı,kitaplarıbenimgözümlegörüyorduartık.Bendeonunhesabınabakmaktan,gördüğümtarlaları,ağaçları,kasabaları,ırmakları,bulutları,ışıklarısözleanlatmaktanhiçbıkıpusanmıyor,gözleriningörmediğişeyleri,kulaklarıyoluylaonavermeyeçalışıyordum.Onakitapokumaktanhiçbıkmıyordum.Onugitmekistediğiyeregötürmekten,yapmakistediğinionunyerineyapmaktanbiranolsunusançgetirmiyordum.Bugördüğümhizmetlerdeüzgünlükpayınınyanısıradoludolu,peknefisbirtatdavardı;çünkükocambuhizmetleribendenutanıpacıçekmeden,kendiniküçükgörmedenisteyebiliyordu.Benioderecegerçektenseviyordukibenimyardımımdanyararlanmakonaağırgelmiyordu;çünkübiliyordukibendeonudeligibiseviyordum,yardımımıkabuletmesibenienbüyükmuradımakavuşturmakdemekti.

EvliliğimizinikinciyılınıdoldurduğusıradabirsabahEdwardbanabirmektupyazdırıyordu.Birarayanımagelipüzerimedoğrueğildi,“Jane,boynundaparlakbirşeyvarmı?”diyesordu.

Altınbirsaatzinciritakmıştım.“Evet,”dedim.“Sırtındadauçukmavibirelbisevar,değilmi?”Öyleydi.Ozamankocam,çoktandırbirgözündekiperdeninhafiflediğinisandığını,

şimdiartıkbundaneminolduğunusöyledi.Londra’yagittik.Edwardoradaünlübirgözdoktorunagöründü;zamanlabirgözü

görüşgücünüyenidenkazandı.İyiceaçıkolarakgöremiyorelbette.Pekuzunokuyupyazamıyoramaartıkyedilmedengezebiliyor.Gökyüzüonuniçinbirboşluk,yeryüzükaranlıkbirbulutdeğilartık.İlkçocuğunukucağınaverdiklerizamanoğlununkendigözlerinialmışolduğunugörebildi...İri,siyah,parılparılgözler.Tanrı’nın,cezasıkadarmerhametinindeyamanolduğunuogünbirkezdaha,yüreğidoluptaşarakkabuletti.

İşteböyle,Edward’ımlabenmutluyuz.Sevdiklerimizindebizceleyinmutluolmasıbizibüsbütünsevindiriyor.Dianada,Marydeevlendiler.Biryılbizonlarıgörmeyegidiyoruz,öbüryılonlarbizegeliyorlar.Diana’nınkocasıbirdenizyüzbaşısı...Filintagibi,ateşgibibirsubay,çokdaiyibirinsan.Mary’ninkocasıda,St.John’unüniversitedenarkadaşıolan,kişilikbakımındanda,mevkibakımındandakarısınalayıkbirpapaz.YüzbaşıFitzjamesde,RahipWhartondakarılarınıçokseviyorlar,karılarıdaonlarıçokseviyor.

St.JohnRivers’agelince,İngiltere’denayrıldı.Hindistan’agitti,kendineçizdiğiyoldahâlâilerliyor.Ondandahakorkusuz,yılmazbirülküadamıdüşünülemez!Kararlı,vefalı,azimvehayat,heyecandoluolarakyürekten,candançalışıyor,insanlığahizmetetmekiçinelindengeleniyapıyor.Belkihâlâserttir,amansızdır,hırslıdır,amaheryaptığınıTanrıaşkıiçinyapıyor.“İzimdenyürüyecekolanlarkendinefislerindenvazgeçsin,kendiçarmıhınısırtlayıppeşimedüşsün,”derkenyalnızcaİsaadınakonuşanhavarininbuyruğunudilegetiriro.Onunhırsıdünyadankurtarılanlarınilksafındayeralmayıamaçlayan,Tanrı’nıntahtıönündehiçsuçsuzvehatasızdurançağırılmış,seçilmiş,vefalıYüceRuh’unhırsıdır.

St.Johnevlenmedi.Dahadaevlenmez.Şimdiyekadarkanteriçindeçalışmaklayetindi.Yalnız,göreviartıksonaeriyor.Yaşamınınşahanegüneşihızlagünbatısınadoğruinmekte.Ondanaldığımsonmektupgözlerimdeninsancayaşlarboşandırdıamayüreğimiilahîbirsevinçledoldurdu:St.JohnTanrı’nınödülünekavuşacağı,hasaltındantacınıgiyeceğigünübekliyormuşartık.

Biliyorumkibundansonraaldığımmektupbiryabancıeliyleyazılmışolacak,banaTanrı’nınensonunda,buvefalı,çalışkankulunuCennet’eçağırmışolduğunubildirecek.Bununiçinağlamakniye?St.John’unsonsaatiniölümkorkusukarartmayacak...İçirahat,huzuruderin,yüreğipek,umuduparlak,inancısağlamolacak.Kendisözleribunudahaşimdidenbelirtiyor:

“YüceEfendimdenhabergeldi.Hemenhergündahaaçıkolarak:‘Üzülme,çokyakındageliyorum,’diyebildiriyorbana.Hergeçensaatdebendahabüyükbirsevinçle:‘Amin!’diyorum.‘Gecikmedengel,Yüceİsa!’”