JAPONYA' DA HALKLA İLİŞKİLER

ASYA’DA HALKLA İLİŞKİLER

JAPONYA: GÜNEŞİN DOĞDUĞU KARA

Seray Öney Doğanyiğit

Galatasaray Üniversitesi Stratejik İletişimi Yüksek Lisans

ASYA’DA HALKLA İLİŞKİLERE GENE BAKIŞ

Asya’da pek çok ülkede halkla ilişkiler terimi kullanılmasına

rağmen, bu terim ‘’akıl hocalığı’’ (spin doctoring) ya da

yalnızca mesajın kaynağı tarafından gerçekleştirilen

‘’duyurma’’ faaliyetini ifade etmek için kullanılmaktadır.

Batı Avrupa ve ABD’deki halkla ilişkiler bağlamının tersine,

Asyada’ ki halkla ilişkiler parametreleri müşteri ve örgüt

arasında ve hükümetle olan iyi ilişkileri sürdürmekle

sınırlıdır. Bu ülkelerdeki halkla ilişkileri anlamak için

öncelikle siyasa sistemin halkla ilişkiler uzmanları üzerindeki

etkisini anlamak gerekmektedir.

ASYA’DA HALKLA İLİŞKİLERE GENE BAKIŞ

J.E. Grunig ve Hunt; iletişimin amacı (ikna mı? karşılıklı anlayış

mı?) ve iletişimin doğası (tek yönlü mü, iki yönlü mü?) gibi iki

kritere dayanarak halkla ilişkilerin dört modelini

tanımlamışlardır.

Sriramesh, Kim ve Takasaki, Hindistan, Japonya ve G.

Korede’ki halkla ilişkiler açısından iki sorunun yanıtını aramayı

amaçlamaktadırlar. Hindistan, G.Kore ve Japonya da ki halkla

ilişkiler faaliyetlerini tanımlamada J.E Grunig’ in halkla ilişkilerin

dört modeli nasıl açıklayıcı olabilir ile Hindistan ,G.Kore ve

Japonya da halkla ilişkiler uygulamalarında kültürün etkileri

nelerdir?

ASYA’DA HALKLA İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ

Bu soruların yanıtlarını ararken saha araştırması, katılımcı gözlem ve

mülakat gibi nitel ve nicel veri toplama yöntemlerini bir arada

kullanmışlardır. Araştırma sonuçlarından biri, her 3 Asya ülkesinde de basın

ajansı/duyurma modelinin en çok uygulanan model olduğudur. Japonya ve

Hindistan’ daki örgütlerde basın ajansı modeli, kullanılan başlıca halkla

ilişkiler modellerinden biridir ve medya ilişkilerini kapsamaktadır.

Sriramesh ve Takasaki bu ülkelerde basın ajansı/duyurma faaliyetlerinin

yanı sıra halkla ilişkiler faaliyetlerinin bir çoğunda ‘’kişisel etki modeli

‘’kullanılmaktadır.


Bu 4 modele ek olarak halkla ilişkiler faaliyetlerinin yönetilmesinde

kullanılan ‘’kişisel etki modeli’’ , halkla ilişkiler uzmanlarıyla, hükümet

yetkileri, medya çalışanları ve vergi memurları gibi stratejik noktalardaki

insanların birbiriyle iletişiminde geçerlidir. Halkla ilişkiler uzmanları

örgütle ilgili faaliyetleri ya da bilgileri basın bülteniyle yazmak yerine,

gazete ve editörlerden oluşan arkadaşlarını telefonla arayarak bu bilgileri

vermektedirler.

Üç ülkenin halkla ilişkiler uzmanları da kendileriyle yapılan mülakatlarda,

anahtar kamularıyla bir şeyler yemek için sıkça bir araya geldiklerini ve

sık sık hediyeler verdiklerini belirtmektedir. Neredeyse her uzman birincil

medya ilişkileri stratejisi olarak kitle iletişim araçlarında çalışan kişilerle

sosyal ilişkilere girmek gerektiğini düşünmektedir..


Sriramesh, Kim ve Takasaki İkinci araştırma sorunsallarına

yönelik olarak da her üç ülkenin kendine özgü kültürel

değerlerinin, halkla ilişkilerin yapısını ve işleyişini belirleyen

unsurlar arasında olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Asya’da halklla ilişkileri konuşurken; Malezya, Singapur,

Tayvan, Tayland, G.Kore, Hindistan, Filipinler, Japonya, Çin’i

konuşmaktayız.

Fakat Japonya sosyo-politik kültürü açısından önemli bir yere

sahip olmasıyla sunumunuzda ayrı bir yere sahip olacaktır.

GÜNEŞİN DOĞDUĞU KARA: JAPONYA

Genel Bakış: 127 milyonluk nüfusu ile dünyanın 10. büyük ülkesidir.

Güneş’in doğduğu kara denmesinin sebebi ülkenin ismini oluşturan

harflerin ‘’Güneş’’ kökenli olmasındandır.

Demokratik monarşi’nin bir örneği’nin sergilendiği politik yapıda

İmparator; politik meselelere müdahele etmekte sınırlandırılmış yetkilere

sahiptir ve genel olarak Japon kültürünün sembolik bir modeli olarak

hizmet eder.

Şu an başnakan olan Yoshihiko Noda - Democratic Party of Japan (DPJ)

koalisyon hükümetinin de başkanıdır.

Singapur’dan sonra dünyada ecinayet oranı en düşük olan ama dünyada

en fazla intihar eden ülke…

JAPON KÜLTÜRÜ VE DEĞERLERİ

Japon kültürünün en önemli özellikleri: kollektif, ataerkil ve statü odaklı olmalarıdır.

Kollektivist kültür: Japon kültüründe kollektivist davranış; yani bireylerin bir grup içinde

grup ile hareket etmesi, Batı da gördüğümüz bireyselliğin (individualizm) tam karşıtıdır.

Kollektivist kültür mirası Japonların doğumları ile brilikte kendilerini bir gruba dahil etmek

ve bir ömür sadakatlerini gösterdikleri bir kültürdür. Böyle bir aiyetçi duygu, pazara giren

yeni bir ürün, reklam veya bir bilgiye karşı gösterilen tutumu da etkilemektir. (Brand ex.)

Ataerkil kültür: Eğer bir kültürün erkeksi ya da kadınsı olduğundan bahsediyorsak o

kültürün taşıdığı tanımlanan değerlere bakmak gerekir. Erkeksilik; iddiacılık, kontrol ve

başarı gibi sıfatlarla tanımlandığında Japonya dünyanın en erkek hegemonyası ile yaşayan

ülkelerinden biridir. Maddi ve manevi başarı iş hayatında çok önemli olduğundan, aileye az

zaman ayırma , çok çalışma ve az dinlenme gibi davranışlar olağandır.

JAPON KÜLTÜRÜ VE DEĞERLERİ

Statü-odaklı kültür: Otorite ve ya statü genellikle aileden gelen bir mirastır.

Özellikle iş hayatında kişiler birbirlerinin rütbesine saygı duyar bu güç genellikle

ilişkiseldir. Genellikle karar vericilere her daim fikirler sorulur ve değerlendirmeleri

istenir.

Saving Face: Eğer bir kişinin bir isteğini kabul etmezseniz o kişinin yüzü düşer. (loss

of face) Japonlar böylr bir şeyden sakındıkları için bir şeye ‘’ hayır’’ demek yerine

‘’bunu düşüneceğim’’ diyerek cevap verir ve asla kimseyi açıkca kritize edip, fikrine

itiraz etmezler. Saving face ; Japon kültüründe bir itibar ve statuü göstergesidir.

Baş selamlama: Japonların genel selamlama ritüelidir. Bu ritüelde önemli olan

karşınızdaki size selam verirken başını ne kadar eğiyora sizin de o kadar eğerek

cevap vermenizdir. Ve bu hareketler bir statü göstergesidir.

İŞ ORTAMI VE YÖNETİM ŞEKLİ

Japonya’da karar-verici sistem içerisinde genel olarak beklenile n ‘’insanlar

arasında uyum sağlamak’ tır ve Japon toplumunun anahtar değeridir. Yönetim

sistemi gruplar arasında hiyerarşiye dikkat edildikçe grup üyelerinin kararlarını da

alarak işler. Genel olarak iş hayatında duygular arka planda, profesyonellik ön

plandadır.

İş toplantılarında kapıdan masaya doğru bir hiyerarşi kurulur ve en yüksek

rütbeli olan kapıya en uzaktır. Dakiklik çok önemlidir. Özellikle ilişkiler çok

önemlidir. Randevuyu ayarlayan kişinin şirketle iyi ilişkiler içinde olması beklenir.

Meishi’’ denilen kartvizitler kullanılır ve kartvizitle dağıtılmadan asla söze

başlanmaz. Ayrıca direk cebe veya cüzdana konulması büyük saygısızlık olarak

addedilir.

JAPONYA’DA HALKLA İLİŞKİLER

Japon medyasının büyüklüğünü ve kapsamını ve Japon kültürününü yaygın

değerlerini anlamak, Japonyada’ ki halkla ilişkileri anlamak bakımından

kritiktir.

Japonyada’ ki halkla ilişkilerin karakterini tam olarak kavrayabilmek için,

Japon halkla ilişkiler uzmanları ile medyanın ilişki biçimini anlamak gerekir.

Japon uzmanların medya mensupları ile girdikeleri ilişki biçimine

‘’numunication’’ adı verilmektedir. Japonca’da ‘’nomu’’ içecek anlamına

gelmektedir. Japonlar bu terimi communication terimiyle

birleştirerek ,’’birşeyler içerken kurulan iletişim sürecini’’ kastetmektedirler.


Japonya’da halkla ilişkiler teriminin bir karşılığı yoktur, onun yerine ko-ho terimi

vardır.Ko-ho’nun manası artık halkla ilişkilerin ilk aşaması olarak kabul ettiğimiz

‘’kamusal enformasyon’’dur

Halkla ilişkiler kavramı Japonya’da ilk kez kamu yönetimi politikasının bir parçası

olarak 2. Dünya savaşı sonrasında Amerikan işgalci kuvvetleri tarafından sokulmuştur.

‘’Kamu’’ sözcüğünün Japonca’ya çevrilmesiyle, halkla ilişkiler hükümet duyurma

kampanyalarının bir parçası olarak tanımlanmıştır. Hızlı ekonomik gelişim dönemi

süresince kitle tüketim toplumunun yükselişiyle, Japonya’da ‘’PR’’ terimi genellikle

pazarlama iletişimi bağlamında kullanılmaktadır. İngilizce PR terimi genellikle

reklamcılık olarak anlaşılırken, koho terimi reklamcılık ve pazarlama karşıtı bir anlam

taşır. KOHO eylemleri kamu yararına olmalı ve kamuya hizmet etmelidir.


Bir örgütteki koho ve medya arasındaki ilişki, reklamcılar ve medya arasındaki ilişkiye

benzerdir. Reklamcılık hükümet tarafından sınırlandırılmış ve düzenlenmiştir. Koho

faaliyetleri yoluyla basının bilgilendirilmesi ise daha çok toplumsal baskıyla ilgilidir.

Enformasyon örgütü olumsuz olarak etkilese bile basına verilip kamuoyuna duyurulmak

zorundadır çünkü hem medyadan hem de örgütlerden toplumsal sorumluluklarını yerine

getirmeleri beklenir.

Japonya’da halkla ilişkiler iki nedenden ötürü ‘’basınla ilişkiler’’ anlamına gelmektedir.

Birincisi kitle iletişim araçlarının yaygınlığı, ikincisi basın klübü (kisha) sistemidir. Japonya’da

1000 kişiye 587 gazete düşmekte, her kişi günlük olarak 3.5 saat tv seyretmekte, medyadaki

mesajlar geniş alımlayıcı kitlelerine ulaşmaktadır. Ayrıca medyanın alımlayıcılar nezdindeki

güvenirliliği yüksektir. Japonya’da 400’ün üzerinde basın kulübü vardır. basın kulüplerinin

başkanlarına ‘’kanji’’ denilmektedir. Bu kulüplere 12.000 gazeteci üye durumundadır.


Japon medyasının en önemli özelliğinden biri objektif olmasıdır. Özellikle siyasal

kampanyaların basında yer alışları hukuk ve endüstriyel standartlar gereğince

eşit olmalıdır. Siyasiler medyada eşit biçimde yer almalı, gazetelerin editoryal

yapıları kampanya süresinde tarafsız haber yapılması konusunda eşit mesafede

durmalıdırlar. Basın üyeleri demokratik normları korumaya yönelik bir bağlılık

göstermektedirler.

Diğer yandan hükümete yönelik eşitlikçi bazen de eleştirel duran medya

çalışanları siyasal ve ekonomik elit kesimlerin üyeleriyle yakın ilişki içindedirler.

Özellikle hükümet dışı televizyon istasyonları birkaç büyük gazete tarafından

satın alındığından bu yana bu kesim oldukça merkezi ve güçlü bir hale gelmiştir.


Eğer iki taraf arasında bir tartışma olursa Japonya’nın basın kulübü olan

‘’kisha kurabu’’ devreye girer. Çünkü basın kulübü hükümet gibi önemli

olanaklara direnebilecek güçtedir. Bu basın kulübüne girmek diğer üyelerin

kararı ile ancak olabilir. Buraya üye olan gazeteciler üye olmayanlara nazaran

daha fazla haber kaynağına ulaşabilmektedir.

Deneyimli bir halkla ilişkiler uzmanı Japonya’da halkla ilişkileri şöyle

tanımlamaktadır: -Japonya’da halkla ilişkiler ’’toplumun örgütlerin ürünlerini

ve hizmetlerini kabul etmelerini devamını sağlamak için özel iletişim

teknikleri yoluyla, politikalarını ve felsefelerini kurumsal olarak ifade

etmeleridir’’


Japonya’da ki değerler içerisinde özellikle wa(uyum yada anlaşmaya ulaşılması) halkla

ilişkiler uygulamalarını etkilemektedir. Japonya’da örgütler açısından uyumun anlamı

tüketicilerin örgütlerin ürünlerine ilişkin boykotta bulunmamaları, medyanın örgüt

uygulamalarını fazlaca soruşturmaması, çalışanlar ve işverenler arasındaki güven ve grup

refahının bireysel isteklerinin önünde tutulmasıdır. Uyum değerinin karanlık yüzü

yöneticilerin kötü olayları gizlemeleri veya hiç birşey yapmamalarıdır. Dahası ishin

denshin (sessizlik ya da sözsüz iletişim) olumlu bir davranış ve olgunluğun bir işareti

olarak görülür. Tüm bu değerler consensus ve ittaikan (empati)’le birlikte bir araya

geldiğinde Japon’’kollektivizminin’’ veçheleri olarak ortaya çıkar.

Kollektivist kültürlerde iç ve dış müşteriler rasındaki sınırlar önemlidir. Grup içinde bir

değişim olsa bile dış müşteri kendinden sonraki üyeleri ile çalışır Bu yüzden Japonya’ da

müşteriler çok büyük problemler olmadığı sürece ajanslara sadık kalırlar. Ajans tarafında

ise ; eğer müşteri için bir şey yapmıyorsa sorun olabilir.


Japonya’da çok fazla sayıda halkla ilişkiler ajansları bulunmaktadır.

Bunların bazıları Japon menşeili iken, bazıları Amerika bağlantılı uluslararası ilişkiler

ajanslarıdır. Bir çok sahada çalışan ajanslar; kurumsal, ürün, pazarlama, hükümet ve

akademi ilişkili; yatırım ilişkileri, kriz yönetimi, çevre , sağlık ve IT konusunda hizmet

vermektedirler. Uzmanlık alanları; danışmanlık, basın ilişkileri, üretim, araştırma ve

organizasyon yönetimi olarak çeşitlilik gösterir .

Genellikle sağlık kampanyaları hükümet tarafından ulusal düzeyde AIDS, uyuşturucu

kullanımı, sigara gibi konularda düzenlenmektedir. Belediyeler de çöplerin geri dönüşebilir

atıklar olarak ayrılması için kampanyalar düzenlemişlerdir. Firmalar uydu teknolojisi,

bilgisayarlar vs. gibi teknolojik gelişmelerin sunduğu mecralarla birlikte , çizgi romanlar

gibi daha geleneksel araçları da halkla ilişkiler faaliyetlerinde kullanılmaktadırlar


PRSJ(The Public Relations Society of Japan): 84 üyesi ile Japonya’nın en büyük ajansıdır.

Joınt Venture

Dentsu Burson Marsteleller Co:1989’da %51 hisse ile Tokyo pazarına girmiştir. Tokyo

ofisinde çalışanalar Amerikan ve Japondur ama Amerikan eğitimlidirler.

PRAP; Shandwick grupile ortaklıdır.

Japon ajansları

Kyodo PR: 1964’te kurulan Japonya’nın büyük halkla ilişkiler firmasıdır.

Dentsu PR: 1961’de kurulmuş, reklam ve halkla ilişkiler alannda hizmet veren önemli bir

firmadır.

Tokyo Doko: Pazarlama, proosyonel destek ve tüketici davranışları üzerine uzmandır.

Diğer önemli PR ajansları; Ozmo Pr; Omnicom PR, IR Japan vs..

JAPONYA’DA HALKLA İLİŞKİLERİN GELECEĞİ

Japonya sosyal ve Ekonomik ilişkiler Enstitüsünün yaptığı araştırma da;

Japonya da’ ki halkla ilişkiler ufkunun genişlemesi meselesinin altını çizmiştir.

Araştırma halkla ilişkiler uzmanlarına son 5 yıl içerisinde aşağıdaki hangi halkla

ilişkiler aktivitelerinin önemli olacağını sormuştur. (Medya ilişkileri, iç halkla

ilişkiler, yatırımcı ilişkileri, reklam ve tanıtım, kriz yönetimi, kocho (kamu

duyurusu), kültürel ve sosyal katılım, marka ilişkileri, hükümet ilişkileri, müşteri

servisini de içeren müşteri ilişkileri…

Top seçenekler; medya ilişkileri, kriz yönetimi ve problem yönetimi. Ayrıca

cevap verenler bun ek olarak, kurumsal geçiş, sosyal medya ve ağızdan ağıza

pazarlama kavramlarını da seçenek olarak sunmuşlarıdır.

JAPONYA’DA HALKLA İLİŞKİLERİN GELECEĞİ

Halkla ilişkiler uzmanları medya odaklı halkla ilişkilerin

ötesine geçmek gerektiğini bilmelerine rağmen; Japon iş

geleneği bir işe girip ömür boyu çalışmak olduğundan çalışan

bir konuda uzman olmak üzere değil şirket içinde uzman

olmak durumundadır

Dolayısıyla PR mesleği iletişim odaklı medya hedefli bir

strateji olarak kendini konumlandırmaktadır.

KAYNAKÇA

Bowden George. International Public Relations Japan. Katy Hartwick. 2011.

Becerikili , Sema Yıldırım.Uluslararas Halkla ilişkiler.Nobel Yayınları.İstanbul

Culbertson Hugh M., Chen Ni. International public Relations: A comperative

Analysis. Routledge Group. Newyork, London. 2009.

Yamamura Koichi, Shimizu Masamichi.Public Relations in Japan: Expert

Opinion on its Future. University of Miami.2006

http://katyhartwick.wordpress.com/portfolio/research/research-international-pr

-japan

/

http://www.turkey.jp/tr/TJiliskileri.htm

http://katyhartwick.wordpress.com/portfolio/research/research-international-pr-japan/



http://www.turkey.jp/tr/TJiliskileri.htm

Documents

JAPONYA' DA HALKLA İLİŞKİLER