o uc

FAKULTET ZA BEZBJEDNOST I ZAŠTITU

BANJA LUKA

Seminarski rad

PREDMET: Javna bezbjednost

TEMA: Pristup informacijama službi bezbjednosti

Mentor: Student:

Prof. dr Dragan Gaćeša Dejan Dunđer Br. indeksa: 1536/13

Banja Luka, novembar, 2015.

SADRŽAJ:

UVOD....................................................................................................................................3

1. POJAM INFORMACIJE...................................................................................................4

2. PREPREKE I OKRUŽENJE: PRIMJENA PRAVA NA SLOBODAN PRISTUP INFORMACIJAMA...............................................................................................................6

3. BEZBJEDNOSNA PROVJERA I PRISTUP TAJNIM PODACIMA...............................7

4. PRISTUP INFORMACIJAMA SLUŽBI BEZBJEDNOSTI U RS...................................84.1. PRILOG: Zahtjev za pristup informacijama.....................................................10

5. PRISTUP INFORMACIJAMA DRŽAVNE AGENCIJE ZA ISTRAGE I ZAŠTITU...115.1. PRILOG: Zahtjev za pristup informacijama.....................................................12

6. PRISTUP INFORMACIJAMA MINISTARSTVU ODBRANE BiH.............................146.1. PRILOG: Zahtjev za pristup informacijama.....................................................15

ZAKLJUČAK......................................................................................................................16

LITERATURA.....................................................................................................................17

2

UVOD

Informacije od javnog značaja su informacije koje su sadržane u dokumentima u posjedu bilo kog organa javne vlasti, nastale u njihovom radu ili u vezi sa njihovim radom, a za koje javnost ima opravdan interes da zna. Postoji zakonska pretpostsavka o opravdanom interesu pojedinca da traže informacije koje su u posjedu organa vlasti tj. organa službi bezbjedosti RS i BiH. Pravom na slobodan pristup informacijama od javnog značaja zaštićena su četiri osnovna prava: pravo na obavještenje o tome da li organ raspolaže traženom informacijom, pravo na uvid u informaciju, pravo na kopiju dokumenata koji sadrži traženu informaciju, kao i pravo na slanje kopije dokumenata na adresu poštom, faksom, elektronskim putem ili na drugi način. U demokratskom društvu, građani imaju pravo na pristup određenih informacija službi bezbjednosti, a to se ostvaruje putem Zakona o slobodi pristupa informacijama i Zakona o zaštiti tajnih podataka. Tim zakonima se utvrđuju zajedničke osnove jedinstvenog sistema određivanja, pristupa, korištenja, čuvanja i zaštite neovlaštenog otkrivanja, uništavanja i zloupotrebe tajnih podataka iz nadležnosti Bosne i Hercegovine, entiteta i ostalih nivoa državne organizacije Bosne i Hercegovine koji se odnose na javnu bezbjednost, odbranu, vanjske poslove ili obavještajnu i bezbjednosnu djelatnost, prestanak tajnosti takvih podataka, te postupak bezbjednosne provjere i izdavanje bezbjednosne dozvole za pristup tajnim podacima.

3

1. POJAM INFORMACIJE

Rješavanje bilo kog problema, zahtjeva optimalnu informaciju. Ipak, to što je nekome informacija, drugome može biti bezvrijedan suvišni podatak.

Smatra se da je informacija važna samo onda kada može da se iskoristi, a korisnost informacije zavisi od njene tačnosti i pravovremenosti.

Neophodno je dobro razlikovati i ne miješati: fakta (podatke), mišljenja (pojedinačne pretpostavke) i informaciju (analizički obrađen podatak).

Informacija obično omogućava:

orijentaciju u određenoj situaciji, planiranje sopstvenih postupaka, praćenje razultata sprovođenih akcija, zaštitu od nepredviđenih dejstava i manipulaciju pojedincima i grupama.

Informacija može biti:

Totalna (daje opštu predstavu o problemima i učesnicima koji mogu biti predmet interesovanja službi bezbjednosti),

tekuća ili operativna (prati promjene situacije), konkretna (popunjava uočene praznine ili odgovara na određena pitanja), posredna (potvrđuje ili opovrgava određene pretepostavke s obzirom nato da je sa

njima povezana samo posredno), procjenjivačka (razjašnjava događaje i daje prognozu njihovog budućeg razvoa, to

su optimalno obrađeni podaci).1

Naime, tajni podatak u Zakonu o zaštiti tajnih podataka podrazumijeva činjenicu iili pak sredstvo koje se odnosi na javnu bezbjednost, odbranu, vanjske poslove ili obavještajnu i bezbjednosnu djelatnost Bosne i Hercegovine, koji je potrebno, u skladu s odredbama Zakona, zaštititi od neovlaštenih osoba i koji je ovlaštena osoba označila oznakom tajnosti.

Dakle, tajnim se smatra podatak čije bi otkrivanje neovalštenoj osobi, sredstvima javnog informisanja, organizaciji, instituciji, organu ili drugoj državi, odnosno orrganu druge države, moglo prouzrokovati ugrožavanje integriteta Bosne i Hercegovine, naročito u oblasti:

a) javne bezbjednosti,b) odbrane,c) vanjskih poslova,d) obavještajnih i bezbjednosnih interesa Bosne i Hercegovine,e) komunikacionih i drugih sistema važnih za državne interese, sudstvo, projekte i

planove značajne za odbrambenu i obavještajno-bezbjednosnu djelatnost,

1 Ronin, R.: Obaveštajni rad, JP Službeni glasnik, Fakultet bezbednosti, Beograd, 2009. god., str. 29.4

f) naučnih, istraživačkih, tehnoloških, privrednih i finansijskih poslova od važnosti za bezbjednost funkcionisanja institucija Bosne i Hercegovine, odnosno bezbjednosnih struktura na svim nivoima državne organizacije Bosne i Hercegovine.2

Tajni podaci iz člana 8. Zakona o zaštiti tajnih podataka imaju jedan od sljedećih stepena tajnosti:

a) VRLO TAJNO određuje se za podatke čije bi neovlašteno otkrivanje ugrozilo integritet Bosne i Hercegovine i nanijelo državi nepopravljivu štetu,

b) TAJNO se određuje za podatke čije bi neovlašteno otkrivanje nanijelo izuzetno štetne posljedice po bezbjednosne, političke, ekonomske ili druge interese Bosne i Hercegovine,

c) POVJERLJIVO se određuje za podatke čije bi neovlašteno otkrivanje nanijelo štetu bezbjednosti ili interesima Bosne i Hercegovine,

d) INTERNO se određuje za podatke čije bi neovlašteno otkrivanje moglo štetiti djelovanju državnih, entitetskih ili organa, organizacije i institucija na ostali nivoima državne organizacije Bosne i Hercegovine.

Važno za napomenuti je da u skladu sa Zakonom pravo pristupa tajnim podacima stepena tajnosti određenog u dozvoli pri obavljanju dužnosti ili u okviru radnih zadataka iaju samo osobe koje su dobile dozvolu od osoba nadležnih za izdavanje dozvola, dakle, niko ne smije tražiti tajni podatak prije i u većem obimu nego što je potrebno za dužnosti ili radnih zadataka.

2 Zakon o zaštiti tajnih podataka (,,Službeni glasnik Bosne i Hercegovine” br 54/05 i 12/09)5

2. PREPREKE I OKRUŽENJE: PRIMJENA PRAVA NA SLOBODAN PRISTUP INFORMACIJAMA

Ovaj dio seminarskog rada treba da prikaže tendencije u primjeni Zakona o zaštiti tajnih podataka, odnosno prava na slobodan pristup informacijama od javnog značaja. Naglasak je, prije svega, stavljen na pristup informacijama službi bezbjednosti. Prilikom upotrebe prava na pristup informacijama tražioci informacija, po mišljenju autora, suočavaju se sa tri glavne prepreke:

1. Ćutanje administracije. Tražioci informacija najčeše podnose žalbu zbog toga što organ vlasti u potpunosti ignoriše tražioca ili pruža neodgovarajuće podatke. Riječ je o stanju u kojem postoji ćutanje administracije, pri čemu se narušava pravna sigurnost i stvaraju nepotrebni dodatni troškovi jer subjekti od kojih se informacije traže ne odgovaraju blagovremeno na zahtjeve. Prema Zakonu o zaštiti tajnih podataka, ćutanje administracije ne bi trebalo da bude. U manjoj mjeri tražioci informacije se žale povjereniku u situaciji kada organ vlasti odbije da odgovori na zahtjev

2. Tajnost podataka. Organi vlasti kao osnovni razlog odbijanja zahtjeva tražilaca informacija navode povjerljivost ili tajnost dokumenata, pri čemu rijetko obrazlože takvu odluku. Jasno je da oređeni podaci zbog svoje osjetljivosti ne mogu da budu javno dostupni (kao npr. stvari kojima se bavi OBA/OSA BiH ili istrage koje sprovodi Tužilaštvo Bosne i Hercegovine). Međutim, takva tvrdnja nije izgovor za neosnovano odbijanje zahtjeva. Tajnost podataka često se uređuje nekim zakonskim i podzakonskim aktima organa vlasti ili pozivom na klauzule o povljerivosti iz ugovora, koju su organi vlasti sami ugovorali i prihvatali, što je suprotno zakonu. Razlog ovakvog stanje, po mišljenju autora, je slabo napredovanje uređivanja oblasti tajnih podataka, što umnogome utiče na ovakvo ponašanje organa vlasti. Povreda prava na privatnost je razlog za odbijanje, koji organi vlasti često neosnovano koriste.

3. Čekanje žalbe. Organi vlasti obično ispunjavaju svoju zakonsku obavezu tek onda kada dođu do saznanja da je tražilac informacija uložio žalbu. Naime, protiv odluke Državnog bezbjednosnog organa kojom se utvrđuje postojanje bezbjednosnih smetnji, može se u roku od 15 dana od dana dostavljanja rješenja kojim se odbija zahtjev za izdavanje npr.. industrijske bezbjednosne dozvole, izjaviti žalba Komisiji iz člana 14. Zakona o zaštiti tajnih podataka. Komisija je dužna da u roku od 30 dana od dana dostavljanja žalbe, da donese odluku po žalbi osoba čiji je zahtjev za izdavanje bezbjednosne dozvole odbijen. Protiv odluke Komisije može se tužbom pokrenuti upravni spor kod Suda Bosne i Hercegovine u roku od dva mjeseca od dana dostavljanja odluke po žalbu.

6

3. BEZBJEDNOSNA PROVJERA I PRISTUP TAJNIM PODACIMA

Da bi neko fizičko ili pravno lice pristupilo tajnim podacima službi bezbjednosti, najprije, mora da prođe bezbjednosnu provjeru. Dakle, osobe koje rade ili se prijavljuju za rad, ili iz nekog drugog razloga traže pristup podacima, biće predmet osnovnog bezbjednosnog provjeravanja u skladu s postukom za izdavanje dozvole za pristup tajnim podacima POVJERLJIVO. Listu organa na koje se odnosi utvrđuje Savjet ministara Bosne i Hercegovine, a u roku od 30 dana od usvajanja te liste rukovodilca organa, odnosno institucije upućuje zahtjev za bezbjednosnu provjeru Obavještajno-bezbjednosnoj agenciji Bosne i Hercegovine i omogućava joj pristup kompletnoj dokumentaciji potrebnoj za obavljanje bezbjednosne provjere. Bezbjednosnu provjeru, dakle, vrši Obavještajno-bezbjednosna agencija BiH, koja rezultate bezbjednosne provjere, uz svoju preporuku, u koju mogu biti ugrađena mišljenja odgovarajućih organa dostavlja rukovodiocu organa u kojem je osoba zaposlena ili obavlja dužnost, odnosno gdje se prijavljuje za radon mjesto. Rukovodilac organa donosi odluku o postojanju, odnosno nepostojanju bezbjednosne smetnje. Obavještajno-bezbjednosna Agencija BiH dužna je dostaviti rezultate provedene bezbjednosne provjere nadležnom rukovodiocu organa, odnosno institucije u roku od 90 dana od dana prijema zahtjeva, uz mogućnost produžetka roka provjere za dodatnih 30 dana. U slučaju potrebe produžetka roka, Obavještajno-bezbjednosna agencija BiH obavijestiće nadležnog rukovodioca organa, odnosno instituciju.

Dakle, bezbjednosna dozvol za pristup tajnim podacima izdaje se na osnovu obavljane bezbjednosne provjere, koju, na zahtjev Državnog bezbjednosnog organa, obavlja Obavještajno-bezbjednosna agencija BiH koja, u okviru obavljanja bezbjednosnih provjera sarađuje, prema potrebi, s drugim državnim organiama i institucijama.

Nadalje, jasno je da pravo pristupa tajnim podacima stepena tajnosti određenog u dozvoli pri obavljanju dužnosti ili u okviru radnih zadataka imaju samo osobe koje su dobile dozvolu od osoba nadležnih za izdavanje osobe, te, niko ne smije tražiti tajni podatak prije i u većem obimu nego što je potrebno za obavljanje dužnosti ili radnih zadataka. Tajni podaci mogu se drugim državni, entitetskim ili organima na ostali nivoima državne organizacije Bosne i Hercegovine, koji postupaju po Zakonu, odnosno ovlaštenim zaposlenicima u tim organima, staviti na raspolaganje samo na osnovu pismene saglasnosti rukovodioca organa koji je odredio tajnost.

Jasno je da pristup tajni podacima moguć je samo uz uslove utvrđene Zakonom i drugim podzakonskim propisima izdatim na osnovu Zakona, odnosno međunarodnim ili regionalnim sporazumima koje je zaključila Bosna i Hercegovina.

7

4. PRISTUP INFORMACIJAMA SLUŽBI BEZBJEDNOSTI U RS

Kada govorimo o službama bezbjednosti u Republici Srpskoj, onda obično mislimo na policiju Republike Srpske koja je izvršni organ Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske i kao svaka demokratska država, tako i entitet Republika Srpska je u Zakonu o slobodi pristupa informacijama RS definisala pristup informacijama.

Dakle, cilj Zakona o slobodi pristupa informacijama RS je da se ustanovi da informacije pod kontrolom javnog organa predstavljaju javno dobro od vrijednosti i da javni pristup ovim informacijama promovišu veću transparentnost i odgovornost tih organa, te da su ove informacije neophodne za demokratski proces i da u ustanovi svako lice ima pravo pristupa ovim informacijama u najvećoj mogućoj mjeri u skladu sa javnim interesom, te da javni organi imaju odgovarajuću obavezu da objave informacije i da omogući svakom fizičkom licu da zatraži izmjenu, i daje komentar na svoje lične informacije pod kontrolom javnog organa.

Što je bitno ovim zakonom se olakšava ali i promoviše, u najvećoj mjeri, i bez odlaganja objavljivanje informacija koje se nalaze pod kontrolom javnog organa, po najnižoj prihvatljivoj cjeni. U smislu ovog Zakona informacija je svaki materijal kojim se prenose činjenice, mišljenja, podaci, ili bilo koji drugi sadržaj, uključujući svaku kopiju ili njen dio, bez obzira na oblik ili karakteristike, kao i na to kada je sačinjena i kako je klasifikovna.

U članu 3 , a stav 2 ovog Zakona kaže da je javni organ svaki republički organ, gradski organ, opštinski organ ili bilo koji organ u Republici Srpskoj kako slijedi:

a) izvršni organ,b) zakonodavni organ,c) pravosudni organ,d) organ koji obavlja javnu funkciju, a imenovan je ili ustanovljen u skladu sa

zakonom,e) bilo koji drugi upravni organ,f) pravno lice koje je u vlasništvu ili koji kontroliše javni organ.3

Dakle, svako fizičko i pravno lice ima pravo pristupa informacijama koje su pod kontrolom javnog organa, a svaki javni organ ima odgovarajuću obavezu da objavi takve informacije. Ovo pravo pristupa podliježe sao formalnim radnjama i ograničenjima kako je utvrđeno ovim Zakonom.

Kao svaki javni organ, tako i Policija Republike Srpske može da utvrdi kada se otkrivanjem neke informacije opravdano može očekivati izazivanje značajne štete po legitimne ciljeve sledećih kategorija u Republici Srpskoj:

a) interese odbrane i sigurnosti, kao i zaštita javne bezbjednosti,b) sprečavanje kriminala i svako otkrivanje kriminala ic) zaštita procesa donošenja odluke od strane javnog organa u davanju mišljenja,

savjeta ili preporuka od strane javnog organa, zaposlenog lica u javnom organun, ili

3 Zakon o slobodi pristupa informacijama Republike Srpske (,,Službeni glasnik Republike Srpske” br. 20/01)8

svako lica koje vrši aktivnosti za ili u ime javnog organa, a ne obuhvata činjenice, statističke, naučne ili tehničke informacije.4

Kao što vidimo, u ovom dijelu zakona, prožima se riječ o javnoj bezbjednosti, te informacije koje na bilo koji način, nakon njihovog odavanja mogu da ugroze javnu bezbjednost Republike Srpske se ne oktrivaju i ostaju službena tajna Policije Republike Srpske.

Takođe, po Zakonu obaveze policije kao javnog organa je da objavi traženu informaciju, bez obzira na utvrđeni izuzetak, ako je to opravdano javnim interesom i uzeti u obzir svaku korist i svaku štetu koje mogu proisteći iz toga. U donošenju odluke da li je objavljivanje informacija opravdano javnim interesom, nadležni javni organ će razmotriti kao što su, (ali nisu ograničene na), svako nepoštovanje zakonske obaveze, postojanje bilo kakvog prestupa, sudsku pogrešku, zloputrebu vlasti ili nemar u obavljanju službene dužn osti, neovlašćeno korištenje javnih fondova, ili opasnost po zdravlje ili bezbjednost pojedinca, javnosti ili okoline.

Pristup informacijama biće obezbjeđen na jednom od zvaničnih jezika Bosne i Hercegovine, kao i na originalnom jeziku koji je različit od jednog od zvaničnih jezika, ako je to moguće učiniti.

4 Zakon o slobodi pristupa informacijama Republike Srpske (,,Službeni glasnik Republike Srpske” br. 20/01)9

4.1. PRILOG: Zahtjev za pristup informacijama

____________________________________ (Име и презиме, назив - подносиоца захтјева)____________________________________ (Адреса, сједиште - подносиоца захтјева) ____________________________________(Контакт телефон)

МИНИСТАРСТВО УНУТРАШЊИХ ПОСЛОВА РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕТрг Републике Српске број 1Бања Лука

ПРЕДМЕТ: Захтјев за приступ информацијама, подноси се.-

На основу Закона о слободи приступа информацијама у Републици Српској, тражим да ми омогућите приступ сљедећим информацијама (навести коју информацију тачно тражите и што прецизније је описати):

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Прилог:- ____________;- ____________;

ПОТПИС ПОДНОСИОЦА ЗАХТЈЕВА

____________________________________ 5

5 http://www.mup.vladars.net/lat/index.php?vijest=vodic (pristup dana 9.11.2015. 09:36h) Originalan primjer koji se popunjava za traženje informacije od Policije Republike Srpske.

10

5. PRISTUP INFORMACIJAMA DRŽAVNE AGENCIJE ZA ISTRAGE I ZAŠTITU

Kada je riječ o SIPA-i i ona kao i svaka moderna i demokratska policijska agencija posjeduje institut za pristup informacijama. Naime, vodič za pristup informacijama Državne agencije za istrage i zaštitu, a u skladu sa odredbama Zakona o slobodi pristupa informacijama6 u Bosni i Hercegovini, omogućava podnosiocima zahtjeva da se bolje upoznaju sa postupcima ostvarivanja prava pristupa informacijam u Državnoj agenciji za istrage i zaštitu koji su u posjedu ove Agencije i pod kontrolom Agencije. Vodič pruža informacije o pravima i obavezama u skladu sa ZOSPI, odnoso:

a) sadrži instrukcije o načinu podnošenja zahtjeva za pristup informacijama,b) obavještava podnosioca zahtjeva za pristup informacijama,c) obavještava podnosioca zahtjeva o okolnostima pod kojim pristup informacijama

može biti uskraćen,d) sadrži upustvo o pravnom lijeku na odluke koje donosi Agencije u propisanoj

proceduri,e) upućuje na službenika Agencije nadležnog za informisanje i kontakt telefone na

koje se podnosilac zahtjeva može obraditi kako bi se olakšao pristup informacijama i sadrži spisak informacija potrebnih za obraćanje Agenciji,

f) sadrži pismeni obrazac zahtjeva za pristup informacijama,g) reguliše troškove umnožavanja zahtijevanih informacija,h) upućuje na Indeks registar Agencije i način pristupa Indeks registru.

S tim u vezi, svako fizičko ili pravno lice, u skladu sa ZOSPI, može tražiti pristup informacijama i pristupiti informacijama koje su u posjedu i pod kontrolom Agencije, osim u slučajevima propisanim zakonom ili podzakonskim aktima koje koristi Agencija u svom radu. Prije uspostavljanja kontakata sa službenikom Agencije nadležnim za informisanje, preporučuje se konsultovanje Indeks registra Agencije. U slučaju da službenik Agencije nadležan za informisanje koji će pomoći licu u daljoj proceduri traženja i pristupa informacijama.

Ako postoji visoki nivo pouzdanosti da Agencija raspolaže traženom informacijom, za pristup informacijama podnosilac zahtjeva pismenim se putem (na propisanom obrascu) obraća Agenciji

Agencija neće odobriti pristup traženim infromacijama prema sledežim kategorijama informacija:

Prva kategorija izuzetka odnosi se na funkcije Agencije, kada bi se otkrivanjem informacija moglo osnovano očekivati izazivanje značajne štete po:

spoljnu politiku, interese odbrane i bezbjednosti, zaštitu javne bezbjednosti interese monetarne politike,

6 Zakon o slobodi pristupa informacijama Bosne i Hercegovine (,,Službeni glasnik Bosne i Hercegovine br. 62/11”)

11

sprečavanje i otkrivanje kriminala, zaštitu procesa donošenja odluka Agencije u davanju mišljenja, savjeta ili

preporuka, zaposlenog lica u Agenciji ili svakog lica koje vrši aktivnosti za ili u ime Agencije, a ne obuhvata činjenične, statističke, naučne ili tehničke informacije.

Druga kategorija izuzetaka odnosi se na zahtjev za pristup povjerljivim komercijalnim informacijama treće strane, čije bi joj objavlljivanje moglo prouzrokovati štetu.

I poslednja, treća kategorija izuzetaka odnosi se na opravdanu zaštitu privatnosti trećeg lica.

12

5.1. PRILOG: Zahtjev za pristup informacijama

____________________________________ (Име и презиме, назив - подносиоца захтјева)____________________________________ (Адреса, сједиште - подносиоца захтјева) ____________________________________(Контакт телефон)

ДРЖАВНА АГЕНЦИЈА ЗА ИСТРАГЕ И ЗАШТИТУНиколе Тесле 59ИСТОЧНО САРАЈЕВО

ПРЕДМЕТ: Захтјев за приступ информацијама

На основу Закона о слободи приступа информацијама у Босни и Херцеговини, тражим да ми омогућите приступ сљедећим информацијама:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(навести коју информацију тачно тражите и што прецизније је описати)

Заокружите како желите приступити информацијама:а) непосредан увид,б) умножавање информације,ц) слање информације на кућну адресу

____________________________________ПОТПИС ПОДНОСИОЦА ЗАХТЈЕВА

Прилог:- ____________;- ____________;7

7 http://www.sipa.gov.ba/assets/files/guide/vodic-za-pristup-informacijama-sr.pdf (pristup dana 9.11.2015. 10:23h)

13

6. PRISTUP INFORMACIJAMA MINISTARSTVU ODBRANE BiH

I ako pod ovom glavom seminarskog rada, izlazimo iz okvira predmeta javna bezbjednost, smatramo da je potrebno obraditi i pristup informacijama Ministarstva odbrane BiH, odnosno Oružanih snaga BiH iz razloga same prirode teme seminarskog rada.

Dakle, i Oružane snage, tj. Ministarstvo odbrane BiH omogućava pristup informacijama, što i jeste odlika demokratskog državnog uređenja.

Dakle, ZOSPI daje pravo svim građanima da traže pristup informacijama koje su pod kontrolom Ministarstva odbrane BiH, a koje su navedene u Indeks registru informacija ove institucije. Zahtjev se šalje u Kancelariju za odnose sa javnošću Ministarstva odbrane Bosne i Hercegovine. Zahtjev mora biti u pispanom obliku na jednom od službenih jezika Bosne i Hercegovine. Na njemu mora biti naznačeno ime i prezime, adresa, a poželjno bi bilo i da piše broj telefona putem kojeg Ministarstvo odbrane BiH može kontaktirati. U zahtjevu jasno mora biti definisano ono što aplikanti moraju da znaju. Dobro sačinjen ZOSPI zahtjev bi trebao sadržavati sve informacije koje bi mogle pomoći državnom organu u lociranju željene informacije: naslov ili datum dokumenta, autora, adresanta, kancelarija u kojoj je nastao, itd.

Naime, ZOSPI određuje tri kategorije informacije koje mogu biti izuzete od otkrivanja:

1. Prva kategorija se odnosu na funkcije javnih organa, u smislu ove kategorije, izuzetak može biti utvrđen u slučajevima kada bi otkrivanje informacije izazvalo značajno štetu po legitimne ciljeve Bosne i Hercegovine: interesi odbrane i bezbjednosti, kao i zaštita javne bezbjednosti, sprečavanje kriminala i otkrivanje kriminala, te zaštita postupka donošenja odluka u javnom organu (uključujući davanje mišljenja, savjeta ili preporuka, bilo da se radi o osobi zaposlenoj u javnom organu ili drugoj osobi koja radi za ili u ime javnog organa, s tim da to ne obuhvata činjenice, statističke, naučne ili tehničke iformacije.

2. Druga kategorija izuzeća odnosi se na zaštitu osjetljivih informacija treće strane, kada bi objavljivanje takve informacije moglo prouzrokovati štetu trećoj strani i

3. treća kategorija izuzetka je zaštita privatnosti druge osobe.

14

6.1. PRILOG: Zahtjev za pristup informacijama

I pored toga što podnosioci zahtjeva mogu uključiti u svoj zahtjev onoliko informacija koliko to oni smatraju potrebnim (kao što su brojevi telefona, e-mail adresa, da li je umnožavanje poželjno i u kojoj formi, itd.), ZOSPI vas obavezuje:

da zahtjev sačinite u pismenom obliku na jednom od službenih jezika BiH da date dovoljno podataka o prirodi i sadržaju informacije, kako bi se omogućilo da

javni organ uz razuman napor pronađe traženu informaciju, te da napišete svoje ime, prezime i adresu.

Stoga vam predlaženo da vaš zahtjev sačinite na sljedeći način:_____________________________________________ime i prezime podnosioca zahtjeva

_____________________________________________adresa

_____________________________________________telefon

_____________________________________________e-mailPREDMET: Zahtjev za pristup informacijama

Molim Vas da mi omogućite pristup informaciji

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________ ______________mjesto i datum potpis podnosicazahtjeva

15

ZAKLJUČAK

U izradi seminarskog rada, vidjeli smo kako se to može pristupiti informacijama službi bezbjednosti, kako u Republici Srpskoj tako i na nivou Bosne i Hercegovine. U Republici Srpskoj pristup informacijama javnih organa, odnosno službi bezbjednosti definisano je Zakonom o zaštiti tajnih podataka Republike Srpske i Zakonom o slobodi pristupa informacijama Republike Srpske dok za institucije Bosne i Hercegovine važi Zakon o zaštiti tajnih podataka Bosne i Hercegovine i Zakon o slobodi pristupa informacijama Bosne i Hercegovine. U sklopu seminarskog rada obradili smo jednu službu bezbjednosti na nivou entiteta Republika Srpska, odnosno pristup informacijama policije Republike Srpske i dvije službe bezbjednosti na nivou Bosne i Hercegovine, odnosno Državne agencija za istrage i zaštitu i Ministarstvo odbrane BiH, tj. Oružane snage BiH. U zakonima je taksativno nabrojano ko može da traži informacije, kakve informacije su dostupne javnosti, a kakve nisu, kako se raspravlja po žalbi, itd. Bosna i Hercegovina i Republika Srpska kao demokratska zemlja ovim zakonima pokazuje svoju demokratičnost i javnost i transparetnost u radu službi bezbjednosti.

16

LITERATURA

1. Ronin, R.: Obaveštajni rad, JP Službeni glasnik, Fakultet bezbednosti, Beograd, 2009. god.

Zakonski izvori:

1. Zakon o zaštiti tajnih podataka (,,Službeni glasnik Bosne i Hercegovine” br 54/05 i 12/09)

2. Zakon o slobodi pristupa informacijama Republike Srpske (,,Službeni glasnik Republike Srpske” br. 20/01)

3. Zakon o slobodi pristupa informacijama Bosne i Hercegovine (,,Službeni glasnik Bosne i Hercegovine br. 62/11”)

Internet izvori:

1. http://www.mup.vladars.net/lat/index.php?vijest=vodic

2. http://www.sipa.gov.ba/assets/files/guide/vodic-za-pristup-informacijama-sr.pdf

17