Jovan Kurbalija - · PDF fileเขียน Jovan Kurbalija แปล พิภพ อุดมอิทธิพงศ์ บรรณาธิการแปล ภูมิ น

เขยน Jovan Kurbalija

แปล พภพ อดมอทธพงศ

บรรณาธการแปล ภม น�ำวล อำทตย สรยะวงศกล

พสจนอกษร ภม น�ำวล

จดหนาและปก วศน ปฐมหยก

ประสานงาน ลลตำ รงสรรคววฒน

จดพมพ มลนธเพออนเทอรเนตและวฒนธรรมพลเมอง

พมพครงท 1ม.ย. 2558 จ�ำนวน 2,000 เลม

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต National Library of Thailand Cataloging in Publication Data

เคอรบำลจำ, โจวำน. เปดประตสกำรอภบำลอนเทอรเนต.-- กรงเทพฯ :

มลนธเพออนเทอรเนตและวฒนธรรมพลเมอง, 2558. 248 หนำ. 1. อนเทอรเนต. I. พภพ อดมอทธพงศ, ผเแปล. II. มำรเซตก, โซรำน, ผวำดภำพประกอบ. III. ชอเรอง.

004.678

ISBN 978-616-92402-0-4

ลขสทธฉบบภาษาไทย เครอขำยพลเมองเนต มลนธเพออนเทอรเนตและวฒนธรรมพลเมอง เผยแพรภำยใตสญญำอนญำตครเอทฟคอมมอนสแบบแสดงทมำ 4.0 ระหวำงประเทศ สำมำรถท�ำซ�ำและเผยแพรตอไดทนท โดยไมตองขออนญำต

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

ลขสทธฉบบภาษาองกฤษOriginal version in English is copyrighted by DiploFoundation.

The English version is licensed under Creative Commons Attribution-

NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported license.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/

The translation and publication of this book in other languages is

encouraged. For more information, please contact

[email protected]

สนบสนนการแปลและจดพมพ เครอขำยสมำคมผสอขำวในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEAPA)

และองคกรควำมรวมมอระหวำงประเทศแหงสวเดน (SIDA)

The production and publication of this Thai translation is supported by

Southeast Asian Press Alliance and Swedish International Development

Cooperative Agency.

ตองกำรสงหนงสอเพอกำรเรยนกำรสอนหรอกำรอบรม โปรดตดตอ

[email protected]

เปดประตสการอภบาลอนเทอรเนตAn IntroductIon toInternet GovernAnce (6th edItIon)

สารบญ

ค�ำน�ำ 6

ค�ำน�ำฉบบภำษำไทย 8

บทท 1 อารมภบท 13กำรอภบำลอนเทอรเนตหมำยถงอะไร? 14

ววฒนำกำรของกำรอภบำลอนเทอรเนต 16

ทกษะกำรท�ำควำมเขำใจกำรอภบำลอนเทอรเนต 27

แนวทำงและแบบแผน 28

กำรเทยบเคยง 36

กำรจดหมวดหมปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต 42

อำงอง 45

บทท 2 ตะกราโครงสรางพนฐานและการก�าหนดมาตรฐาน 49โครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม 51

ทรำนสมชชนคอนโทรลโปรโตคอล/อนเทอรเนตโปรโตคอล (TCP/IP) 54

ระบบชอโดเมน 57

รตเซรฟเวอร 61

กำรเขำถงอนเทอรเนต: ผใหบรกำรอนเทอรเนต 64

กำรเขำถงอนเทอรเนต: ผใหบรกำรแบนดวธ 66

ควำมเปนกลำงของเครอขำย 68

มำตรฐำนเวบไซต 79

คลำวดคอมพวตง 80

กำรหลอมรวมสอ: อนเทอรเนต โทรคมนำ คมมลตมเดย 82

ควำมมนคงไซเบอร 85

กำรเขำรหส 92

สแปม 94

อำงอง 98

3

บทท 3 ตะกรากฎหมาย 111เครองมอทำงกฎหมำยระหวำงประเทศ 114

เขตอ�ำนำจศำล 117

สทธในทรพยสนทำงปญญำ 122

เครองหมำยกำรคำ 128

สทธบตร 128

อำชญำกรรมคอมพวเตอร 129

กฎหมำยแรงงำน 130

ควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมล 132

กำรก�ำกบดแลระหวำงประเทศในแงควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมล 135

อำงอง 138

บทท 4 ตะกราเศรษฐกจ 147อคอมเมรซ 149

เศรษฐกจของเนอหำอนเทอรเนต 153

เศรษฐกจของกำรเขำถงอนเทอรเนต 155

อแบงกง อมนน และเงนตรำเสมอน 157

กำรคมครองผบรโภค 159

ภำษอำกร 162

ลำยเซนดจทล 163

อำงอง 166

บทท 5 ตะกราการพฒนา 173ชองวำงดจทล 177

กำรพฒนำโทรคมนำคมและโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนต 179

กำรสนบสนนทำงกำรเงน 181

แงมมดำนสงคม-วฒนธรรม 181

แงมมดำนนโยบำยและสถำบน 182

อำงอง 184

บทท 6 ตะกราสงคม-วฒนธรรม 187สทธมนษยชน 188

สทธของผพกำร 190

นโยบำยเกยวกบเนอหำ 191

กำรศกษำ 196

ควำมปลอดภยของเดกในโลกออนไลน 198

ควำมหลำกหลำยดำนภำษำและวฒนธรรม 200

สมบตสำธำรณะระดบโลก 202

อำงอง 204

4

บทท 7 ผมบทบาทในการอภบาลอนเทอรเนต 211จดยนของรฐบำล 213

ภำคธรกจ 220

ภำคประชำสงคม 222

หนวยงำนระหวำงประเทศ 223

ประชำคมทมควำมรดำนเทคนค 224

องคกรควำมรวมมอดำนกำรจดสรรชอและหมำยเลขทำงอนเทอรเนต (ICANN) 226

อำงอง 228

บทท 8 ภาคผนวก 235เสนทำงของกำรอภบำลอนเทอรเนต 237

ลกบำศกกำรอภบำลอนเทอรเนต 239

5

ค�าน�า

ในป 2004 ตอนทผมบอกกบเพอนวำท�ำอะไรในฐำนะเปนสมำชกของกลมปฏบตกำรกำรอภบำล

อนเทอรเนต (Working Group on Internet Governance - WGIG) พวกเขำมกเรยกผมใหไปซอมเครอง

ปรนตหรอใหไปชวยตดตงซอฟตแวรใหม พวกเขำมองวำผมคงท�ำอะไรบำงอยำงเกยวกบคอมพวเตอร

นนเอง ผมจ�ำไดวำเคยลองหยงเสยงเลกนอยกบเพอนสมำชกใน WGIG โดยถำมพวกเขำวำจะอธบำย

สงทตวเองท�ำใหกบเพอน คชวต และลกของตวเองฟงอยำงไร เชนเดยวกบผม พวกเขำกมปญหำในกำร

อธบำย เปนเหตผลอยำงหนงทท�ำใหผมเรมออกแบบและจดเตรยมตนฉบบในเบองตนส�ำหรบ Diplo

รวมทงภำพวำดตำงๆ เกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต

ทกวนน ผำนไป 10 ป คนทเคยเรยกผมไปชวยตดตงเครองปรนตกลบมำหำผมพรอมค�ำถำมวำ

จะรกษำควำมเปนเจำของขอมลในเฟซบก (Facebook) ไดอยำงไร หรอท�ำอยำงไรลกๆ จะสำมำรถทอง

อนเทอรเนตอยำงปลอดภย พวกเขำกงวลมำกขนเกยวกบกำรท�ำสงครำมทำงเครอขำยคอมพวเตอรและ

ควำมเสยงในโลกอนเทอรเนต พอๆ กบเรองปรมำณน�ำ โรงไฟฟำ และโครงสรำงพนฐำนทส�ำคญส�ำหรบ

เมองและประเทศของตนเอง คดดสวำเรำมำไกลเพยงใด!

กำรอภบำลอนเทอรเนตเรมเปนทรบรของสำธำรณชนมำกขนเรอยๆ สงคมสมยใหมตองพงพำ

อนเทอรเนต และยงท�ำใหตองสนใจกำรอภบำลอนเทอรเนตมำกขน จำกทแตเดมใหประโยชนแตคนจ�ำนวน

นอย กำรอภบำลอนเทอรเนตเรมเกยวของกบพวกเรำทกคนไมมำกกนอย ไมวำเรำจะเปนหนงใน 2.9

พนลำนคนทใชอนเทอรเนต หรอผทไมใชอนเทอรเนตแตยงตองพงพำบรกำรตำงๆ ซงอนเทอรเนตอ�ำนวย

ประโยชนให

กำรอภบำลอนเทอรเนตเกยวของกบผทอยในโลกอเลกทรอนกสอยำงชดเจน ไมวำจะเปนกำรท�ำ

ธรกจอเลกทรอนกส (e-business) หรอกำรสรำงเครอขำยผำนเฟซบก แตกระนนกยงมสวนเกยวของท

กวำงกวำนน เจำหนำทของรฐ ทหำร นกกฎหมำย นกกำรทต และบคคลอนทเกยวของทงในแงกำรให

บรกำรสำธำรณะ หรอกำรรกษำควำมปลอดภย ลวนมสวนเกยวของทงสน กำรอภบำลอนเทอรเนตและ

โดยเฉพำะกำรคมครองควำมเปนสวนตวและสทธมนษยชนยงเปนจดเนนในกำรท�ำงำนของบรรดำ

นกกจกรรมภำคประชำสงคมและองคกรทไมใชรฐ ส�ำหรบนกวชำกำรและผผลตนวตกรรมทวโลก กำร

อภบำลอนเทอรเนตตองรบประกนวำระบบอนเทอรเนตจะเปดกวำงตอกำรพฒนำและนวตกรรม

นกประดษฐส�ำหรบโลกอนำคตอยำงกเกล (Google) สไกป (Skype) เฟซบก และทวตเตอร (Twitter)

เปดตวขนมำแลว และก�ำลงทองเนต ควำมคดสรำงสรรคและควำมรเรมของพวกเขำไมควรถกปดกน หำก

ควรไดรบกำรสงเสรมเพอคนหำวธกำรใชประโยชนจำกอนเทอรเนตแบบใหมและสรำงสรรคยงขน

6

โจวาน เคอรบาลจา ผอ�ำนวยกำร DiploFoundation

หวหนำเวทอนเทอรเนตเจนวำ (Geneva Internet Platform)

กนยำยน 2014

ผมหวงวำหนงสอเลมนจะใหขอมลเบองตนทชดเจนและเขำใจไดงำยเกยวกบกำรอภบำล

อนเทอรเนต ส�ำหรบบำงทำน นอำจเปนครงแรกทไดสมผสหวขอน ส�ำหรบทำนอนๆ หนงสอเลมนอำจ

ชวยย�ำเตอนสงททำนท�ำอยในแวดวงเฉพำะดำนของทำน ไมวำจะเปนงำนดำนสขภำพอเลกทรอนกส

กำรคำอเลกทรอนกส กำรอภบำลอเลกทรอนกส และงำนในเชงอเลกทรอนกสอนใด ซงลวนเปนสวนหนง

ของประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนต

วตถประสงคเบองหลงแนวทำงหลำกหลำยดงกลำวคอควำมพยำยำมทจะรกษำอนเทอรเนตใหเปน

ชองทำงบรณำกำรอนเปยมควำมสำมำรถส�ำหรบประชำชนหลำยพนลำนคนทวโลก อยำงนอยสด ผมหวง

วำหนงสอเลมนจะชวยตอบสนองควำมอยำกรและกระตนใหทำนศกษำเพมเตมเกยวกบประเดนส�ำคญและ

มอทธพลน กำวใหทนปจจบนเขำไว และตดตำมพฒนำกำรใหมๆ ไดท http://www.diplomacy.edu/

capacity/IG

7

ค�าน�าฉบบภาษาไทย

ชวตในสงคมสำรสนเทศทกวนน เรำทกคนลวนเกยวของกบอนเทอรเนตในทำงใดทำงหนง แมเรำจะไมใช

“ผใชอนเทอรเนต” โดยตรงกตำม

ขำวทำงโทรทศนทเรำรบชมสวนหนงถกสงผำนส�ำนกขำวตำงประเทศมำทำงอนเทอรเนต อกสวน

หนงถกคดเลอกจำกบทสนทนำบนสอสงคมออนไลน สนคำทเรำจบจำยในตลำด จ�ำนวนหนงถกสงซอมำ

จำกประเทศอน โดยใชอเมลเปนตวกลำงเชอมคคำขำมพรมแดน เชนเดยวกบกำรประสำนงำนระหวำง

หนวยงำน (ซงอำจก�ำลงตดสนใจอะไรบำงอยำงทจะกระทบกบตวเรำ) ทกำรประชมแบบเหนหนำดวยเวบ

แคมหรอสงเอกสำรผำนโปรแกรมแชตกลำยเปนเรองปกต

ทผำนมำประเทศไทย กเชนเดยวกบประเทศอนๆ ทมควำมพยำยำมจะจดกำรหรอก�ำกบกจกรรม

ออนไลนในรปแบบตำงๆ เชน กำรบรหำรชอโดเมนของไทยทงในอกษรละตนและอกษรไทย กำรเตรยม

ควำมพรอมสกำรใชหมำยเลขไอพรนใหม กำรออกตรำสญลกษณรบรองควำมปลอดภยในกำรท�ำธรกรรม

อเลกทรอนกสใหกบรำนคำ กำรศกษำเพอจดตงศนยรบเรองรองเรยนส�ำหรบผบรโภคสนคำและบรกำร

ออนไลน กำรสงเสรมกำรสรำงเนอหำทเขำถงไดโดยทกคน (จะใชตำดอยำงเดยวกได หรอจะใชหฟงอยำง

เดยวกไดแลวแตสะดวก เปนตน) กำรจ�ำกดกำรแสดงออกออนไลนทรฐบำลมองวำอำจขดศลธรรมและ

เปนภยตอควำมมนคงของชำต กำรจดระดบเนอหำและใชซอฟตแวรคดกรองในระบบเครอขำยของ

โรงเรยนเพอปองกนเดกและเยำวชนจำกเนอหำไมเหมำะสมกบวย หรอกำรทผเขยนกระทแจงเตอนผอำน

วำกระทรววหนงของตวเอง “เปดเผยเนอหำบำงสวนของภำพยนตร”

จะเหนไดวำ ประเดนของกำรก�ำกบหรอจดกำรน มหลำกหลำย หลำยประเดนไมไดเกยวกบตว

อนเทอรเนตในเชงเทคโนโลยแตเพยงอยำงเดยว แตยงคำบเกยวกบประเดนทำงสงคม เศรษฐกจ กำรเมอง

และวฒนธรรมอกดวย อำจกลำวไดวำประเดนเหลำนวำงซอนกนเปนชนๆ ทบกนอยบนพนทอนเทอรเนต

เดยวกน นอกจำกน ดวยควำมซบซอน-และทบซอน-ของประเดน กท�ำใหในแตละประเดนอำจมผเขำมำ

เกยวของทงประชำชนทวไป ภำคประชำสงคม ภำครฐ และภำคเอกชน ทจ�ำเปนหรอหลกเลยงไมไดทจะ

ตองรวมกนหำรอเพอหำทำงออก

8

ดวยเหตน ทศทำงของกำรจดกำรกบอนเทอรเนตในชวงหลำยปทผำนมำ จงมแนวโนมจะเปนกำร

ท�ำงำนรวมกนของหลำยศำสตร ผำนผมสวนไดสวนเสย (stakeholder) จำกหลำยภำคสวนทท�ำงำนกน

ในหลำยระดบ อยำงทเรยกกนวำ “multistakeholder governance model” หรอกำรอภบำลดวยผมสวน

ไดสวนเสยทหลำกหลำย ผำนกำรปรกษำหำรอ กำรท�ำประชำพจำรณ ซงในบำงครง (แตไมจ�ำเปน) กอำจ

จะน�ำไปสกำรสรำงระเบยบขอบงคบหลวมๆ ทเปลยนแปลงไดทนสถำนกำรณเพอใชก�ำกบประเดนเฉพำะ

ดำนรวมกน

แตโดยล�ำพงควำมซบซอนและควำมใหมของประเดนอนเทอรเนตกมำกพออยแลว เมอมำพบกบ

ควำมตองกำรอนหลำกหลำยของผมสวนไดสวนเสย ทตองกำรกำรมสวนรวมมำกขนในเรองทเกยวกบ

อนเทอรเนตททกคนรสกวำเปนเจำของรวมกน ควำมปวดหวกดจะยงทวมำกขน เพรำะหลำยเรองหลำย

ค�ำดเปนเรองใหมทไมเคยเหนมำกอน หรอเปนเรองเกำทบรบทสงคมเรยกรองใหเรำท�ำควำมเขำใจกบมน

ใหม

กำรรเรมแปลหนงสอ An Introduction to Internet Governance เลมน จงเปนควำมพยำยำมอน

หนง ทจะเปดประตใหคนไทยไดเขำใจ “กำรอภบำลอนเทอรเนต” มำกขน เพอจะไดสำมำรถเขำไปมสวน

รวมในกำรแลกเปลยนพดคยประเดนตำงๆ ไดอยำงมนใจขน ทงในเวทระดบทองถน ระดบชำต และระดบ

ระหวำงประเทศ เพรำะกำรตดสนใจตำงๆ เกยวกบนโยบำยของเครอขำยสำรสนเทศขำมพรมแดนน ไม

วำจะโดยใครหรอทไหน สดทำยกจะสงผลกบชวตของเรำอยด

เราจะอยเฉยๆ รอใหคนอนมาตดสนชะตาชวตของเรา หรอจะลกขนสงเสยง

แสดงขอเทจจรงจากพนทของเราใหคนอนๆ ไดร เอยความคดเหนของเราวา

อนเทอรเนตควรท�างานอยางไร -- ถาเลอกอยางหลง เราหวงวาหนงสอเลมน

จะเปนกาวแรกใหกบทกคนได

9

คณะผจดท�ำหนงสอเลมนขอขอบคณ องคกรรวมจดเวทระดบชำตวำดวยกำรอภบำลอนเทอรเนต

ของไทยครงท 1 (Thailand Internet Governance Forum) อนไดแก สมำคมอตสำหกรรมเทคโนโลย

สำรสนเทศไทย, สภำคนพกำรทกประเภทแหงประเทศไทย, ส�ำนกงำนคณะกรรมกำรกจกำรกระจำยเสยง

กจกำรโทรทศน และกจกำรโทรคมนำคมแหงชำต (กสทช.), ส�ำนกงำนพฒนำธรกรรมทำงอเลกทรอนกส,

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชำต, ศนยขอมลนโยบำยสำธำรณะเพอลดปญหำจำก

กำรพนน, ศนยทนำยควำมเพอสทธมนษยชน, คณะนตศำสตร มหำวทยำลยกรงเทพธนบร, คณะนตศำสตร

มหำวทยำลยเซนตจอหน, คณะนตศำสตร มหำวทยำลยหอกำรคำไทย, ศนยศกษำนโยบำยสอ จฬำลงกรณ

มหำวทยำลย, มลนธศนยสำรสนเทศเครอขำยไทย, โครงกำรอนเทอรเนตเพอกฎหมำยประชำชน (iLaw),

และสมำคมเครอขำยสอมวลชนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEAPA) ทไดรวมลองผดลองถกในเรองท

พวกเรำยงไมเคยท�ำกนมำกอน และเปดโอกำสใหหนงสอเลมนไดมเวทเผยแพรเปนทแรก

คณะผจดท�ำยงขอขอบคณพภพ อดมอทธพงศ ผแปล ภม น�ำวล บรรณำธกำรแปล และ

วศน ปฐมหยก ผรบเหมำออกแบบปก จดหนำ ท�ำโปสเตอร ฯลฯ ทงสำมทำนทท�ำงำนในเวลำอนจ�ำกด

และฐตรตน ทพยสมฤทธกล ส�ำหรบขอเสนอแนะค�ำแปลบำงสวน ขอบคณ มลนธเอเชย, มลนธสำธำรณสข

แหงชำต, สถำบนเชนจฟวชน, มลนธอนเทอรเนตรวมพฒนำไทย, สมำคมผดแลเวบไทย, สมำคมผผลต

ขำวออนไลน, ชมรมผประกอบกำรธรกจโฮสตง, สมำคมผใหบรกำรอนเทอรเนตไทย, สมำคมกำรคำเพอ

สงเสรมผประกอบกำรธรกจเทคโนโลยรำยใหม, มลนธเพอผบรโภค, มลนธสอเพอกำรศกษำของชมชน,

มลนธไฮนรค เบลล ส�ำนกงำนภมภำคเอเชยตะวนออกเฉยงใต, แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล ประเทศไทย,

วทยำลยปกครองทองถน มหำวทยำลยขอนแกน, คณะเศรษฐศำสตร คณะสงคมวทยำและมำนษยวทยำ

และคณะนตศำสตร มหำวทยำลยธรรมศำสตร, ID-CONFIG อนโดนเซย, Internet Society, FORUM-

ASIA, Bytes for All, Privacy International, Internews, Association for Progressive Communications,

DiploFoundation, และ Swedish International Development Cooperation ทไดรวมเปนสวนหนงของ

กจกรรมหรอวงพบปะหำรอทงทเปนทำงกำรและไมเปนทำงกำรในชวงสองสำมปทผำนมำ จนน�ำมำสกำร

จดท�ำหนงสอเลมนและกำรจดเวทระดบชำตฯ ดงกลำวขำงตน

10

เพออนเทอรเนตของทกคน

ลลตำ รงสรรคววฒน

และ

อำทตย สรยะวงศกล

เครอขายพลเมองเนต มลนธเพออนเทอรเนตและวฒนธรรมพลเมอง

มถนำยน 2015

11

บทท 1 อารมภบท

แมวำกำรอภบำลอนเทอรเนตจะเกยวของโดยตรงกบโลกดจทล และกำรอภบำลอำจเปนเรองทจดกำรได

โดยใชหลกเหตผลแบบเลขฐำนสอง กลำวคอกำรแบงแยกสงตำงๆ เปนขวถก/ผดหรอด/ชว แตกำรอภบำล

อนเทอรเนตมควำมซบซอน ควำมหมำย และกำรรบรทแตกตำงกนหลำยระดบ จงจ�ำเปนตองใชวธกำรแบบ

อนาลอกเพอใหครอบคลมถงทำงเลอกและกำรประนประนอมทตอเนองกน

ดวยเหตดงกลำว หนงสอเลมนไมไดพยำยำมใหนยำมทสมบรณเกยวกบประเดนตำงๆ ของกำร

อภบำลอนเทอรเนต แตมเปำหมำยทจะเสนอกรอบเชงปฏบตเพอกำรวเครำะห กำรอภปรำย และกำรหำ

ทำงออกใหกบปญหำส�ำคญในแวดวงน

14

อารมภบท

ขอถกเถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตมกเรมตงแตกำรใหนยำม เพรำะไมไดเปนเพยงแคถอยค�ำ

โกหรทำงภำษำ ค�ำนยำมเกยวกบอนเทอรเนตสะทอนมมมอง แนวทำง และประโยชนเชงนโยบำยท

หลำกหลำย โดยทวไป ผช�ำนำญกำรโทรคมนำคมมกมองกำรอภบำลอนเทอรเนตวำเกยวเนองกบกำร

พฒนำโครงสรำงพนฐำนในเชงเทคนค ผช�ำนำญกำรดำนคอมพวเตอรจะใหควำมส�ำคญกบกำรพฒนำ

มำตรฐำนและแอปพลเคชนทแตกตำงกน เชน ภำษำ XML (eXtensible Markup Language) หรอ Java

ผช�ำนำญกำรสอสำรจะใหควำมส�ำคญกบกำรสนบสนนกำรสอสำร นกกจกรรมดำนสทธมนษยชนกจะมอง

กำรอภบำลอนเทอรเนตผำนมมมองเกยวกบเสรภำพในกำรแสดงออก ควำมเปนสวนตว และสทธ

มนษยชนขนพนฐำนอนๆ นกกฎหมำยจะเนนเรองเขตอ�ำนำจศำลและกลไกไกลเกลยขอพพำท

นกกำรเมองทวโลกมกเนนประเดนซงอยในควำมสนใจของผมสทธเลอกตงในเขตของตน เชน กำรพดถง

เทคโนโลยเพอใหควำมหวง (มคอมพวเตอรมำกขน = มกำรศกษำมำกขน) และภยคกคำม (ควำมปลอดภย

ทำงอนเทอรเนต กำรคมครองเดก) สวนนกกำรทตมกสนใจกระบวนกำรและกำรคมครองผลประโยชนของ

ประเทศ เรำอำจพดถงควำมเหนของมออำชพทขดแยงกนในแงของกำรอภบำลอนเทอรเนตไดอกหลำย

ประกำร

การอภบาลอนเทอรเนตหมายถงอะไร?กำรประชมสดยอดโลกวำดวยสงคมขอมลขำวสำร (World Summit on the Information Society - WSIS)1

ใหนยำมกำรอภบำลอนเทอรเนตวำดงน

การอภบาลอนเทอรเนต หมายถง การทรฐบาล ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม พฒนา

และประยกตใชหลกการ บรรทดฐาน หลกเกณฑ ขนตอนการตดสนใจ และโครงการรวม

กนตามบทบาทของตน เพอก�าหนดลกษณะววฒนาการและการใชประโยชนของ

อนเทอรเนต2

นยำมทคอนขำงกวำงนไมไดชวยตอบค�ำถำมอนเกดจำกกำรตควำมค�ำศพทหลก 2 ค�ำ ไดแก

“อนเทอรเนต” และ “กำรอภบำล” อยำงแตกตำงหลำกหลำยแตอยำงใด

บทท 1 อำรมภบท

15


‘I’nternet หรอ ‘i’nternet และการสงสญญาณเชงการทตยอนกลบไปป 2003 นตยสำร The Economist เรมเขยนค�ำวำอนเทอรเนตโดยใชตว “i” ตวเลก กำร

เปลยนแปลงในเชงนโยบำยดำนบรรณำธกำรครงนไดรบอทธพลมำจำกกำรทอนเทอรเนตกลำยเปน

สวนหนงของชวตประจ�ำวน ไมไดส�ำคญและพเศษถงขนำดตองขนตนดวยอกษรตวใหญ ค�ำวำ “Internet”

จงมพฒนำกำรแบบเดยวกบ (t)elegraph, (t)elephone, (r)adio และ (t)elevison รวมทงนวตกรรมอนๆ

ค�ำถำมวำจะเขยน “Internet/internet” โดยใชตว “i” ตวใหญหรอตวเลกด เรมมขนระหวำงกำรประชม

สหภำพโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (International Telecommunication Union - ITU) ณ กรงอนตลยำ

(พฤศจกำยน 2006) โดยมกำรพจำรณำในเชงกำรเมองเมอค�ำวำ “อนเทอรเนต” เปนสวนหนงของมต ITU

เกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต ซงเปนกำรเขยนโดยใชตว “i” ตวเลก แทนทจะเปนตวใหญแบบทใชกน

เปนประจ�ำ เดวด กรอสส (David Gross) เอกอครรำชทตสหรฐฯ ซงมหนำทดแลกำรอภบำลอนเทอรเนต

แสดงขอกงวลวำกำรท ITU เลอกใชตวอกษรตวเลกเปนกำรสงสญญำณทจะปฏบตรำวกบอนเทอรเนตเปน

เสมอนระบบโทรคมนำคมอนๆ ทอยใตกำรก�ำกบดแลระหวำงประเทศของ ITU บำงสวนตควำมวำเปน

สญญำณเชงกำรทตของ ITU ทจะเรมมบทบำทมำกขนในเชงกำรอภบำลอนเทอรเนต3

อนเทอรเนตค�ำวำ “อนเทอรเนต” ไมไดครอบคลมทกมมมองเกยวกบกำรพฒนำเชงดจทลระดบโลก อก 2 ค�ำทเกยวของ

ไดแก สงคมขอมลขำวสำร (information society) และเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร (information

and communication technology - ICT) มกไดรบกำรเสนอวำมควำมหมำยรอบดำนมำกกวำ ทงนโดย

ครอบคลมพนทอนๆ นอกเหนอจำกอนเทอรเนต รวมทงในแงของโทรศพทเคลอนท แตกมกระแสทเสนอ

ใหใชค�ำวำ “อนเทอรเนต” ซงไดรบกำรสนบสนนจำกกำรเปลยนผำนอยำงรวดเรวของกำรสอสำรระดบโลก

โดยผำนอนเทอรเนตโปรโตคอล (Internet protocol - IP) ซงเปนมำตรฐำนส�ำคญในทำงเทคนคดำน

กำรสอสำร อนเทอรเนตทแพรหลำยอยแลวจงยงขยำยตวออกไปอยำงรวดเรว ไมใชเฉพำะในแงจ�ำนวน

ผใชงำน แตยงรวมถงบรกำรดำนตำงๆ โดยเฉพำะบรกำรวอยซโอเวอรอนเทอรเนตโปรโตคอล (voice

-over Internet protocol - VoIP) ซงเขำมำแทนระบบโทรศพทแบบดงเดม

16

การอภบาล

กำรถกเถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตโดยเฉพำะในยคตนของกำรประชม WSIS เมอป 2003 ท�ำให

เกดประเดนโตแยงเกยวกบค�ำวำ “กำรอภบำล” และมกำรตควำมแตกตำงหลำกหลำยกนไป จำกกำรตควำม

แบบหนง กำรอภบำลมควำมหมำยเดยวกบรฐบำล ตวแทนจำกหลำยประเทศมควำมเขำใจเชนนใน

เบองตน สงผลใหมกำรตควำมวำกำรอภบำลอนเทอรเนตควรเปนธระของรฐบำล และตอมำกลำยเปน

ประเดนทพดคยกนเฉพำะทประชมระหวำงรฐบำลโดยแทบไมมหนวยงำนอนทไมใชของรฐเขำมำ

เกยวของ4 กำรตควำมเชนนขดแยงกบควำมหมำยแบบกวำงของค�ำวำ “กำรอภบำล” ซงครอบคลมทงแง

ของกำรก�ำกบดแลกจกำรของสถำบน ซงรวมถงสถำบนทไมไดเปนของรฐบำลดวย

นยำมเชนนเรมเปนทยอมรบในชมชนอนเทอรเนต เนองจำกสำมำรถอธบำยแนวทำงกำรก�ำกบ

ดแลอนเทอรเนตทเปนมำตงแตตน

ควำมสบสนในดำนค�ำศพทยงซบซอนขนภำยหลงมกำรแปลค�ำวำ “กำรอภบำล” (governance)

ไปในภำษำอนๆ ในภำษำสเปน ค�ำค�ำนมกหมำยถงกจกรรมของสำธำรณะหรอรฐบำล (gestión pública,

gestión del sector público และ función de gobierno) ค�ำศพททสอถงกจกรรมของสำธำรณะหรอ

รฐบำลยงปรำกฏในภำษำฝรงเศส (gestion des affaires publiques, e cacité de l’administration, qualité

de l’administration และ mode de gouvernement) ในภำษำโปรตเกสกมลกษณะทพำดพงถงภำค

สำธำรณะและรฐบำลเชนกน (gestão pública และ administração pública)

ววฒนาการของการอภบาลอนเทอรเนตการอภบาลอนเทอรเนตยคแรก (ทศวรรษ 1970-1994)อนเทอรเนตเรมพฒนำในฐำนะโครงกำรของรฐบำล ในชวงปลำยทศวรรษ 1960 รฐบำลสหรฐฯ ใหทน

สนบสนนกำรจดท�ำเครอขำยหนวยงำนของโครงกำรวจยเพอกำรปองกนประเทศระดบสง (Defense

Advanced Research Project Agency Network - DARPA Net) ซงเปนทรพยำกรกำรสอสำรทยงม

บทบำทอย พอถงกลำงทศวรรษ 1970 กมกำรคดคนทรำนสมชชนคอนโทรลโปรโตคอล/อนเทอรเนต

โปรโตคอล หรอ ทซพ/ไอพ (Transmission Control Protocol/Internet Protocol - TCP/IP) ซงเปนเครอ

ขำยทพฒนำมำเปนระบบอนเทอรเนตอยำงเรำรจกกนในทกวนน หนงในหลกกำรส�ำคญของอนเทอรเนต

คอลกษณะทกระจำยตว โดยกลมขอมลสำมำรถเคลอนตวไปยงทศทำงตำงๆ ผำนเครอขำย สำมำรถหลก

เลยงอปสรรคแบบเดมและกลไกควบคม หลกกำรเชงเทคโนโลยเชนนสอดคลองกบแนวทำงทคลำยคลง

กนในกำรก�ำกบดแลอนเทอรเนตในยคแรกเรม กลำวคอคณะท�ำงำนเฉพำะกจดำนวศวกรรมอนเทอรเนต


17

(Internet Engineering Task Force - IETF) ทกอตงขนเมอป 1986 และชวยพฒนำอนเทอรเนตโดยผำน

กระบวนกำรตดสนใจแบบรวมมอกนและใชมตทเปนเอกฉนท ซงเกยวของกบบคคลหลำกหลำย ทงนโดย

ไมมกำรควบคมจำกสวนกลำง ไมมกำรวำงแผนจำกสวนกลำง และไมมกำรออกแบบในเชงพนฐำนใดๆ

เรองนผลใหคนจ�ำนวนมำกคดวำอนเทอรเนตมลกษณะโดดเดนและอำจเปนแนวทำงทเขำทดแทน

กำรเมองส�ำหรบโลกสมยใหม ดงเนอหำทปรำกฏใน ปฏญญาประกาศเอกราชของไซเบอรสเปซ

(Declaration of the Independence of Cyberspace) ทมชอเสยงของจอหน เพอรร บำรโลว (John Perry

Barlow) ทวำ

[อนเทอรเนต] โดยตวของมนเองไปพนความเปนชาต โดยตวมนเองตอตานอ�านาจ

อธปไตย และอ�านาจอธปไตย [ของรฐ] ไมอาจบงคบใชกบเราได เรามหนาทหาทางแกไข

ปญหาตางๆ ดวยตวเอง5

สงคราม DNS (1994-1998)แนวทำงกำรกระจำยอ�ำนำจของกำรอภบำลอนเทอรเนตเรมเปลยนแปลง เนองจำกภำครฐบำลและภำค

ธรกจตระหนกถงควำมส�ำคญของเครอขำยระดบโลก ในป 1994 มลนธวทยำศำสตรแหงชำต (National

Science Foundation) ของสหรฐฯ ซงเปนผบรหำรโครงขำยพนฐำนของอนเทอรเนต ตดสนใจกระจำย

อ�ำนำจกำรบรหำรระบบชอโดเมน (domain name system - DNS) ใหกบบรษทเอกชนของสหรฐฯ ชอ

บรษทเนตเวรกโซลชนส (Network Solutions Inc. - NSI) ซงเปนเรองทชมชนอนเทอรเนตไมยอมรบ และ

เปนเหตใหเกดสงทเรยกวำสงครำม DNS

สงครำมดงกลำวท�ำใหมผเลนใหมๆ เกดขน ไดแก องคกรระหวำงประเทศและรฐชำตตำงๆ

สงครำมดงกลำวยตลงในป 1998 พรอมกบกำรกอตงหนวยงำนแหงใหม นนคอองคกรควำมรวมมอดำน

กำรจดสรรชอและหมำยเลขทำงอนเทอรเนต (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers

- ICANN) ซงกลำยเปนศนยรวมของขอถกเถยงสวนใหญเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตทกวนน

การประชมสดยอดโลกวาดวยสงคมขอมลขาวสาร (2003-2005)กำรประชมสดยอดโลกวำดวยสงคมขอมลขำวสำร (World Summit on the Information Society - WSIS)

ซงมขนทกรงเจนวำ (2003) และตนส (2005) ท�ำใหเกดค�ำถำมตอกำรอภบำลอนเทอรเนตในเชงกำรทต

จดเนนของกำรประชมสดยอดทเจนวำ ซงเกดขนภำยหลงกำรประชมของคณะกรรมกำรเตรยมกำร

(Preparatory Committees - PrepComs) และกำรประชมระดบภมภำคหลำยครง มลกษณะคอนขำง


18

กวำง โดยกลำวถงปญหำทหลำกหลำยเกยวกบขอมลและกำรสอสำรตำมทผเขำรวมประชมเสนอ อนท

จรงระหวำงกำรประชมเตรยมกำรและกำรประชมระดบภมภำคครงแรก ยงไมมกำรใชค�ำวำ “อนเทอรเนต”

เลยดวยซ�ำ ไมตองพดถง “กำรอภบำลอนเทอรเนต”6 มกำรน�ำค�ำวำกำรอภบำลอนเทอรเนตเขำมำใชใน

กระบวนกำรของทประชม WSIS ตอนทมกำรประชมระดบภมภำคเอเชยตะวนตกเมอเดอนกมภำพนธ

2003 ภำยหลงกำรประชมสดยอดทเจนวำ จำกนนค�ำดงกลำวกกลำยเปนประเดนส�ำคญในกำรเจรจำของ

ทประชม WSIS

ภำยหลงกำรเจรจำยดเยอและกำรเตรยมกำรขนสดทำย ทประชม WSIS ณ กรงเจนวำ (ธนวำคม

2003) เหนชอบใหจดตงคณะท�ำงำนวำดวยกำรอภบำลอนเทอรเนต (Working Group on Internet

Governance - WGIG) ซงมหนำทจดเตรยมรำยงำนส�ำหรบใชเปนพนฐำนในกำรเจรจำในกำรประชม

WSIS ครงท 2 ณ กรงตนส (พฤศจกำยน 2005) วำระสงคมขอมลขำวสำรแหงทประชม WSIS

ณ กรงตนส (WSIS Tunis Agenda for the Information Society) อธบำยถงค�ำถำมเกยวกบกำรอภบำล

อนเทอรเนต รวมทงกำรก�ำหนดนยำมและจ�ำแนกประเดนเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต รวมทง

กำรกอตงเวทหำรอวำดวยกำรอภบำลอนเทอรเนต (Internet Governance Forum - IGF) ซงเปน

หนวยงำนของผมสวนไดสวนเสยหลำยระดบตำมขอเสนอของเลขำธกำรสหประชำชำต

พฒนาการในป 2006หลงกำรประชมสดยอดทตนส มพฒนำกำรและเหตกำรณส�ำคญ 3 ประกำรทเกยวของกบขอถกเถยงดำน

กำรอภบำลอนเทอรเนตในป 2006 ประกำรแรก บนทกควำมเขำใจ (Memorandum of Understanding

- MoU) ก�ำลงหมดอำยลงและมกำรกอตงหนวยงำนใหมโดย ICANN รวมกบกระทรวงพำณชยของสหรฐฯ

บำงคนมควำมหวงวำเหตกำรณนจะเปลยนแปลงควำมสมพนธระหวำง ICANN กบรฐบำลสหรฐฯ และ

ICANN จะกลำยเปนหนวยงำนระหวำงประเทศแบบใหมขนมำ อยำงไรกด แมวำตำมบนทกควำมเขำใจ

ฉบบใหมจะท�ำใหควำมสมพนธระหวำง ICANN กบรฐบำลสหรฐฯ แคบลง แตกยงท�ำใหเกดโอกำสท

ICANN จะมสถำนะเปนหนวยงำนระหวำงประเทศในทำยทสด

ประกำรท 2 เหตกำรณทเกดขนในป 2006 คอกำรกอตงเวทหำรอวำดวยกำรอภบำลอนเทอรเนต

ณ กรงเอเธนส ซงเปนเวทแหงแรกและนบวำเปนกำรทดลองในเชงกำรทตแบบทวภำค

IGF เปนกจกรรมของผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนอยำงแทจรง โดยมผเขำรวมมำจำกประเทศ

ตำงๆ ภำคธรกจและภำคประชำสงคมทเขำรวมประชมอยำงเทำเทยมกน ทง IGF ยงมโครงสรำงองคกร

ทนำสนใจในแงกำรจดกจกรรมและกำรสมมนำเชงปฏบตกำร ผสอขำวเปนผด�ำเนนกำรอภปรำย เปนเหต

ให IGF มลกษณะแตกตำงจำกรปแบบกำรประชมขององคกำรสหประชำชำตทวไป อยำงไรกด บำงคน

วจำรณวำ IGF เปนเพยงรำยกำรทอลกโชวทไมมแกนสำรทงในแงของเอกสำรหรอแผนปฏบตกำรของท

ประชมแตอยำงใด


19

ประกำรท 3 พฒนำกำรส�ำคญในป 2006 ไดแก กำรประชมผมอ�ำนำจเตมของ ITU ซงจดขนท

กรงอนตลยำ ประเทศตรก เดอนพฤศจกำยน และมกำรเลอกตงเลขำธกำรคนใหมของ ITU นนคอ

ดร. อำมำดน ตเร (Dr Hamadoun Touré) เขำประกำศจดเนนในเรองควำมมนคงไซเบอรและควำมชวย

เหลอดำนกำรพฒนำ ทงยงคำดหวงวำจะน�ำแนวทำงใหมๆ มำใชในเวทของ ITU ในแงของกำรอภบำล

อนเทอรเนต

พฒนาการในป 2007ในป 2007 กำรอภปรำยในแวดวง ICANN ใหควำมส�ำคญกบชอโดเมนทลงทำยดวย .xxx (ส�ำหรบเวบท

มเนอหำของผใหญ) เปดใหมกำรถกเถยงอกครงเกยวกบประเดนตำงๆ ดำนธรรมำภบำล ไมวำจะเปน

ขอเสนอให ICANN รบผดชอบเฉพำะปญหำเชงเทคนค รวมทงกำรใหควำมส�ำคญกบนโยบำยสำธำรณะ7

กำรแทรกแซงของรฐบำลสหรฐฯ และประเทศอนๆ เกยวกบชอโดเมนทลงทำยดวย .xxx ท�ำใหเกดกำร

ตงค�ำถำมวำรฐบำลประเทศตำงๆ ควรเขำมำเกยวของกบกำรพจำรณำของ ICANN หรอไม ในเวท IGF

ครงท 2 ซงจดขนเมอเดอนพฤศจกำยน ณ กรงรโอเดอจำเนโร พฒนำกำรส�ำคญคอกำรเพมทรพยำกร

ส�ำคญทำงอนเทอรเนต (ชอและหมำยเลข) เขำไปในวำระกำรประชมของ IGF

พฒนาการในป 2008พฒนำกำรส�ำคญในป 2008 ซงยงคงมอทธพลตอกำรอภบำลอนเทอรเนต รวมทงนโยบำยอนๆ ไดแก

กำรเลอกตงนำยบำรค โอบำมำ เปนประธำนำธบดสหรฐฯ ระหวำงกำรรณรงคหำเสยง ประธำนำธบด

โอบำมำใชประโยชนอยำงมำกจำกอนเทอรเนตและเวบ 2.0 บำงคนบอกวำเครองมอดงกลำวเปนปจจยท

ท�ำใหเขำประสบควำมส�ำเรจ ทปรกษำของเขำซงหลำยคนมำจำกอตสำหกรรมอนเทอรเนตประกอบดวย

ซอโอของกเกล นอกจำกกำรตระหนกถงควำมส�ำคญของเทคโนโลยแลว ประธำนำธบดโอบำมำยงสนบสนน

รปแบบพหภำคซงนำจะมอทธพลตอกำรอภปรำยเพอยกสถำนะของ ICANN ใหเปนหนวยงำนระหวำง

ประเทศ และกำรพฒนำระบอบกำรอภบำลอนเทอรเนต

ในป 2008 ควำมเปนกลำงของเครอขำย (network neutrality)8 เรมกลำยเปนประเดนส�ำคญอก

ประเดนหนงของกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยเปนประเดนทเปนเปำหมำยกำรอภปรำยสวนใหญในสหรฐฯ

ของสองคำยใหญ ทงยงเปนสวนหนงของกำรหำเสยงเลอกตงประธำนำธบดสหรฐฯ โดยไดรบกำรสนบสนน

จำกประธำนำธบดโอบำมำ ควำมเปนกลำงของเครอขำยมกไดรบกำรสนบสนนจำกอตสำหกรรม

อนเทอรเนต รวมทงบรษทอยำงเชนกเกล ยำฮ! และเฟซบก เนองจำกกำรเปลยนแปลงสถำปตยกรรม

ของอนเทอรเนตในลกษณะทละเมดหลกควำมเปนกลำงของเครอขำย จะสงผลคกคำมตอธรกจของ


20

พวกเขำ ในอกดำนหนงเปนกล มบรษทโทรคมนำคม

อยำงเชนเวอไรซอน (Verizon) และ เอทแอนดท (AT&T)

ผใหบรกำรอนเทอรเนต (Internet service providers - ISP)

และอตสำหกรรมมลตมเดย ดวยเหตผลทแตกตำงกน

อตสำหกรรมเหลำนตองกำรใหเกดชองทำงกำรเดนทำงท

แตกตำงกนของขอมลในอนเทอรเนต

พฒนำกำรส�ำคญอกประกำรหนงคอกำรเตบโตอยำงรวดเรวของเฟซบกและเครอขำยสงคม

โดยเฉพำะในประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนต เครองมอเวบ 2.0 ทไดรบกำรใชประโยชนมำกขนเชนน

ยงท�ำใหเกดขอถกเถยงเกยวกบควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมลของเฟซบกและบรกำรท

คลำยคลงกน

พฒนาการในป 2009ชวงครงแรกของป 2009 แวดวงกำรเมองระดบชำตของสหรฐพยำยำมคำดกำรณผลกระทบและทศทำง

ในอนำคตของนโยบำยดำนอนเทอรเนตของประธำนำธบดโอบำมำ กำรแตงตงบคคลเขำด�ำรงต�ำแหนง

ส�ำคญเกยวกบอนเทอรเนตของเขำไมไดสรำงควำมประหลำดใจมำกนก ทกคนสนบสนนแนวคด

อนเทอรเนตทเปดกวำงของเขำ ทมงำนของโอบำมำยงผลกดนกำรปฏบตตำมหลกกำรควำมเปนกลำง

ของเครอขำยซงสอดคลองกบค�ำมนสญญำทเขำใหไวในชวงหำเสยงเลอกตง

สงทนำสนใจในป 2009 คอกำรบรรลควำมตกลงเชงพนธกจ (Affirmation of Commitments)

ระหวำง ICANN กบกระทรวงพำณชยสหรฐฯ ซงจะท�ำให ICANN เปนหนวยงำนอสระมำกขน แมวำ

มำตรกำรเชนนชวยแกปญหำหนงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต ในแงบทบำทของ ICANN ในกำรก�ำกบ

ดแลในสหรฐฯ แตกท�ำใหเกดปญหำใหมๆ เชน จดยนระหวำงประเทศของ ICANN และกำรก�ำกบดแล

กจกรรมของ ICANN เอง ควำมตกลงเชงพนธกจก�ำหนดแนวปฏบตแตยงคงทงอกหลำยปญหำทจะตอง

ไดรบกำรแกไขในอกหลำยปตอมำ

ในเดอนพฤศจกำยน 2009 มกำรประชมเวท IGF ครงท 4 ณ กรงชำรมเอลชค ประเทศอยปต

โดยมประเดนหลกเกยวกบอนำคตของ IGF ซงเปนผลมำจำกกำรทบทวนอ�ำนำจหนำทของหนวยงำนเมอ

ป 2010 ในบรรดำควำมเหนทเสนอ ผมสวนไดสวนเสยตำงใหควำมเหนหลำกหลำยเกยวกบอนำคตของ

IGF แมสวนใหญเหนชอบวำควรมกำรจดเวทเชนนตอไป แตกมควำมแตกตำงทส�ำคญของควำมเหน

เกยวกบกำรจดกำรอนำคตของ IGF จนและประเทศก�ำลงพฒนำหลำยแหงเหนวำ IGF ควรมโครงสรำง

ผกพนกบระบบขององคกำรสหประชำชำตมำกขน ซงยอมท�ำใหทำงหนวยงำนมบทบำทส�ำคญมำกขน

ตอรฐบำลประเทศตำงๆ ในขณะทสหรฐฯ ประเทศก�ำลงพฒนำสวนใหญ ภำคธรกจ และภำคประชำสงคม

เหนวำควรรกษำรปแบบของ IGF ในปจจบนเอำไว


ดบทท 2 ส�ำหรบกำรอภปรำยเพมเตม

เกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำย

21

พฒนาการในป 2010พฒนำกำรส�ำคญในป 2010 คอผลกระทบของกำรเตบโตอยำงรวดเรวของเครอขำยสงคมทมตอขอถก

เถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต รวมทงในแงกำรคมครองควำมเปนสวนตวของผใชงำนในเวทสงคม

ออนไลนอยำงเชนเฟซบก พฒนำกำรส�ำคญของภมศำสตรกำรเมองของอนเทอรเนต ในป 2010 ไดแก

ค�ำปรำศรยของ ฮลลำร คลนตน (Hillary Clinton) รฐมนตรวำกำรกระทรวงกำรตำงประเทศของ

สหรฐอเมรกำ เกยวกบเสรภำพในกำรแสดงออกทำงอนเทอรเนต โดยเฉพำะสวนทเกยวของกบประเทศ

จน9 กเกลและทำงกำรจนขดแยงกนเนองจำกมกำรจ�ำกดกำรเขำถงบรกำรคนหำของกเกลในจน ควำม

ขดแยงดงกลำวสงผลใหกเกลตดสนใจปดกำรใหบรกำรคนหำในจนไปเลย

มพฒนำกำรส�ำคญ 2 ประกำรในโลกของ ICANN ประกำรแรก มกำรเรมใชชอโดเมนทไมไดเขยน

ดวยรหส ASCII ส�ำหรบภำษำอำหรบและจน กำรแกปญหำชอโดเมนในภำษำอน ท�ำให ICANN สำมำรถ

ลดควำมเสยงจำกกำรลมสลำยของระบบ DNS ประกำรท 2 คอกำรท ICANN อนมตใหใชโดเมนทลงทำย

ดวย .xxx (เนอหำส�ำหรบผใหญ) กำรตดสนใจดงกลำวท�ำให ICANN กำวขำมพนขดจ�ำกดอยำงเปน

ทำงกำร เนองจำกเปนมตทเกยวของอยำงมำกกบนโยบำยสำธำรณะของอนเทอรเนต กอนหนำน ICANN

มกอำงวำหนวยงำนของตนท�ำหนำทตดสนใจเฉพำะเชงเทคนคเทำนน

กระบวนกำรทบทวนในเวท IGF เรมขนเมอป 2010 พรอมกบกำรทคณะกรรมำธกำรดำน

วทยำศำสตรและกำรพฒนำแหงสหประชำชำต (UN Commission on Science and Development)

รบรองมตใหมเวทดงกลำวตอไป ซงหมำยถงกำรตออำยไปอก 5 ป โดยมกำรเปลยนแปลงเพยงเลกนอย

ทงในแงขององคกรและโครงสรำง ในเดอนกรกฎำคม 2010 คณะมนตรเศรษฐกจและสงคมแหง

สหประชำชำต (UN Economic and Social Council - ECOSOC) เหนชอบตอมตดงกลำว และสมชชำ

ใหญแหงสหประชำชำตมมตเมอฤดใบไมรวงป 2010 ใหเดนหนำเวท IGF ตอไปอก 5 ป (2011-2015)

พฒนาการในป 2011ในป 2011 พฒนำกำรสวนใหญเกยวของกบบทบำททเพมขนของกำรอภบำลอนเทอรเนตในแงทเปนวำระ

กำรเมองระดบโลก กำรอภบำลอนเทอรเนตเรมมบทบำทใกลชดกบประเดนในเชงกำรทตอยำงเชน กำร

เปลยนแปลงของสภำวะภมอำกำศ กำรอพยพ และควำมมนคงดำนอำหำร ผลกระทบอกประกำรหนงของ

กำรทอนเทอรเนตมบทบำทมำกขนในเชงกำรเมองคอกำรเปลยนแปลงอยำงชำๆ ของบทบำทเกยวกบ

กำรอภบำลอนเทอรเนตจำกแวดวงเทคโนโลย (เทคโนโลยสำรสนเทศ โทรคมนำคม) ไปยงบรรดำกลไก

ทำงกำรเมอง (เจำหนำทกำรทต คณะรฐมนตร) ในขณะเดยวกน สอมวลชนขนำดใหญของโลก (เชน The

Economist, IHT, อลจำซรำ, BBC) เรมตดตำมกำรพฒนำกำรอภบำลอนเทอรเนตอยำงใกลชดมำกขน

แบบทไมเคยเปนมำกอน


22

กำรอภบำลอนเทอรเนตไดรบผลกระทบจำกปรำกฏกำรณอำหรบสปรง (Arab Spring) แมจะม

ควำมเหนแตกตำงกนไปเกยวกบผลกระทบของอนเทอรเนตทมตอปรำกฏกำรณอำหรบสปรง (ตงแต

บทบำทเพยงเลกนอยไปจนถงส�ำคญมำก) แตผลลพธทชดเจนอยำงหนงคอ โซเชยลเนตเวรกถกมองวำ

เปนเครองมอส�ำคญในชวตกำรเมองสมยใหม เปนเหตใหอนเทอรเนตและกำรอภบำลกลำยเปนประเดนท

นำสนใจทำงกำรเมองทวโลกในปน

ในวนท 27 มกรำคม ทำงกำรอยปตตดสญญำณอนเทอรเนต โดยหวงวำจะหยดยงกำรประทวง

ทำงกำรเมอง แตกไมส�ำเรจ เปนตวอยำงครงแรกทรฐบำลสงกำรใหตดสญญำณอนเทอรเนตทงประเทศ

กอนหนำนแมในชวงทมควำมขดแยงทำงทหำร (อดตยโกสลำเวย อรก) แตไมเคยมกำรตดสญญำณ

อนเทอรเนตอยำงสนเชงแบบนมำกอน

ขอเสนอเกยวกบเสรภำพในกำรแสดงออกทำงอนเทอรเนตของฮลลำร คลนตน เมอเดอน

กมภำพนธ 2010 ไดรบกำรตอกย�ำเมอป 2011 โดยมกำรจดประชมครงส�ำคญ 2 ครงในประเดนน ไดแก

กำรประชมกรงเวยนนำวำดวยสทธมนษยชนและอนเทอรเนต และกำรประชมกรงเฮกวำดวยอนเทอรเนต

และเสรภำพ

ในป 2011 ICANN ยงคงคนหำแนวทำงส�ำหรบพฒนำกำรทส�ำคญเหลำนตอไป

• กำรด�ำเนนงำนใหเกดกำรปฏรปเชงกำรบรหำร

• กำรจดเตรยมนโยบำยขนสดทำยเพอเปดตวโดเมนสำมญชนดใหม (generic top-level

domains - gTLDs)

• กำรลำออกของซอโอ ICANN และกำรหำคนใหมมำแทนท

ป 2011 ยงเปนปทส�ำคญมำกเกยวกบหลกกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต ซงไดรบกำรเสนอโดย

องคกรควำมรวมมอและพฒนำทำงเศรษฐกจ (Organisation for Economic Co-operation and

Development - OECD) สภำยโรป (Council of Europe - CoE) สหภำพยโรป บรำซล และหนวยงำ

นอนๆ เมอน�ำหลกกำรเหลำนมำผสำนกนจะท�ำใหเกดพนฐำนทน�ำไปสกำรจดท�ำปฏญญำอนเทอรเนต

ระดบโลกหรอเอกสำรทคลำยคลงกน ซงท�ำหนำทเปนกรอบกำรพฒนำกำรอภบำลอนเทอรเนตได

พฒนาการในป 2012มเหตกำรณใหญๆ 2 เหตกำรณเกดขนในป 2012 และจะสงผลกระทบส�ำคญตอมำอกหลำยป กลำวคอ ม

กำรเปลยนแปลงผน�ำองคกรของ ICANN และกำรเปลยนแปลงระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศ

(International Telecommunication Regulations - ITRs) ของ ITU


23

เกดกำรเปลยนแปลงอยำงมำกกบ ICANN ในป 2012 หลงจำกมกำรน�ำระบบโดเมนใหมหรอ

โดเมนสำกลไมระบสญชำต (generic Top Level Domains - gTLDs) มำใช แมจะมปญหำอยบำง

เกยวกบขนตอนกำรลงทะเบยนซอฟตแวร ปญหำเกยวกบกระบวนกำรเชงนโยบำย แตกมกำรสมคร

ใชงำนระบบ gTLD แบบใหมกวำ 1,900 ครง และมกำรประเมนใบสมคร นอกจำกนน ฟำด เชฮำเด (Fadi

Chehadé) ซอโอคนใหมของ ICANN ยงใชวธบรหำรจดกำรแบบใหมส�ำหรบนโยบำยผมสวนไดสวนเสย

หลำยภำคสวนของ ICANN ในกำรปรำศรยกบภำคประชำสงคมในทประชม ICANN 45 เขำระบถง

พฒนำกำรทดมควำมหวง ทงกำรพฒนำระบบผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนอยำงมควำมรบผดชอบ

กำรยอมรบอยำงตรงไปตรงมำถงปญหำ กำรรบฟงอยำงตงใจ กำรใหแนวปฏบตอยำงเขำอกเขำใจ กำร

คนหำแนวทำงประนประนอม ฯลฯ

มกำรจดกำรประชมระดบโลกวำดวยโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (World Conference on

International Telecoms - WCIT) ขนทดไบเมอเดอนธนวำคม 2012 เพอแกไขเพมเตมระเบยบ

โทรคมนำคมระหวำงประเทศเปนครงแรกนบแตป 1988 ท�ำใหเกดขอถกเถยงเกยวกบผลกระทบของ

ระเบยบใหมทมตออนำคตของอนเทอรเนต ภำยหลงกำรประชมอยำงจรงจงเปนเวลำ 2 สปดำห กำรเจรจำ

จบลงดวยควำมวนวำย ผเขำประชมไมสำมำรถบรรลมตเอกฉนทเกยวกบเนอหำทตองกำรแกไข ปลอย

ทงใหเปนประเดนส�ำหรบกำรถกเถยงตอไปในกำรประชมครงหนำ ประเดนทขดแยงกนอยำงมำกไดแกมต

ทไมมผลผกพนซงจะสงเสรมบทบำทของ ITU ในแงกำรอภบำลอนเทอรเนต ซงท�ำใหรฐทเขำรวมแตก

ออกเปนสองคำยใหญ ไดแก ประเทศตะวนตกทสนบสนนรปแบบผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน

(multistakeholder) ทเปนอยแลว ในขณะทประเทศอนๆ ซงสนบสนนมตนอยำงเชน จน รสเซย และกลม

ประเทศอำหรบ ตำงมแนวโนมสนบสนนรปแบบทหนวยงำนระหวำงรฐบำลดแลดำนกำรอภบำล

พฒนำกำรส�ำคญอนๆ เกดขนในสวนของสทธในทรพยสนทำงปญญำ กลำวคอบรรดำผใช

อนเทอรเนตตำงระดมพลประทวงขดขวำงไมใหมกำรน�ำระเบยบทงในระดบประเทศ [รฐบญญตหยดยง

กำรละเมดลขสทธออนไลน (Stop Online Piracy Act - SOPA) ของสหรฐฯ] และระหวำงประเทศ [ขอ

ตกลงตอตำนกำรคำสนคำปลอมแปลง (Anti-Counterfeiting Trade Agreement - ACTA)] มำใช เนองจำก

สงผลกระทบตอสทธอนชอบธรรมของเหลำผใชอนเทอรเนต

พฒนาการในป 2013พฒนำกำรส�ำคญของกำรเมองดจทลระดบโลก ไดแก กำรเปดโปงขอมลโดยเอดเวรด สโนวเดน (Edward

Snowden) เกยวกบโครงกำรสอดแนมในหลำยสวนของหนวยงำนควำมมนคงแหงชำต (National Security

Agency - NSA) ของสหรฐฯ รวมทงหนวยงำนอนๆ กำรเปดโปงของสโนวเดนท�ำใหสำธำรณชนทวโลก

สนใจประเดนกำรก�ำกบดแลอนเทอรเนต โดยเฉพำะค�ำถำมเกยวกบกำรค มครองขอมลและ

สทธในควำมเปนสวนตว


ค�ำถำมเกยวกบกำรคมครองควำมเปนสวนตวไดรบกำรตอบสนองจำกผน�ำหลำยสวนในทประชม

สมชชำใหญแหงสหประชำชำต ซงมมตใหก�ำหนดกระบวนกำรดำนนโยบำยใหมเกยวกบควำมเปนสวนตว

ในโลกออนไลน และใหมกำรอภปรำยประเดนนเพมเตมในป 2014 ในคณะมนตรสทธมนษยชนแหง

สหประชำชำต (UN Human Rights Council)

ในเดอนตลำคม 2013 ประธำนำธบดดลมำ รสเซฟฟ (Dilma Rousseff) แหงบรำซล และฟำด

เชฮำเด ประธำน ICANN เปดตวกระบวนกำรเนตมนไดอล (NETmundial) ซงท�ำใหกำรอภบำลอนเทอรเนต

กลำยเปนประเดนทอยในควำมสนใจของกำรประชมวชำกำรและกำรท�ำวจยของส�ำนกคดทวโลก

ค�าเสรม: e- / virtual / cyber / digital / netมกำรใชค�ำเสรม อ- (e-) / เสมอน (virtual) / ไซเบอร (cyber) / ดจทล (digital) / เนต (net) เพออธบำย

พฒนำกำรของเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร/อนเทอรเนตหลำยประกำร และสำมำรถใชทดแทน

กนได “ค�ำเสรม” หรอ “อปสรรค” (prefixes) แตละตวอธบำยถงปรำกฏกำรณของอนเทอรเนต

แตกระนนกมแนวโนมวำเรำมกใช “อ-” ขำงหนำค�ำวำ “คอมเมรซ” และเตมค�ำวำ “ไซเบอร” ตอทำย

ค�ำวำ “อำชญำกรรม” และ “ควำมมนคง” เตมค�ำวำ “ดจทล” ตอทำย “ชองวำงดำนกำรพฒนำ” และเตม

ค�ำวำ “เสมอน” ตอทำย “สกลเงน” ในกรณทเปนเงนออนไลนอยำงเชน บตคอยน (Bitcoin) เรมมแนวทำง

กำรใชค�ำเหลำนเปนมำตรฐำนมำกขน และคนทวไปไดเลอกใชค�ำน�ำหนำนำมเหลำนจนกลำยเปนเรอง

ปรกตทงค�ำวำ อ- / เสมอน / ไซเบอร / ดจทล / เนต ในแงกำรเมองอนเทอรเนต กำรใชค�ำน�ำหนำนำม

เหลำนเรมท�ำใหคนเกดควำมใสใจตอควำมหมำยและควำมส�ำคญของค�ำเหลำนมำกขน

ลองพจำรณำครำวๆ ในเชงนรกตศำสตรเกยวกบค�ำศพทเหลำน และกำรน�ำมำใชในทำงกำรเมอง

อนเทอรเนต

ในแงนรกตศำสตร ค�ำวำ “ไซเบอร” สำมำรถสบยอนกลบไปถงสมยกรกโบรำณโดยมควำมหมำยวำ “กำร

ปกครอง” ค�ำวำไซเบอรในยคของเรำมทมำจำกหนงสอของนอรเบรต ไวเนอร (Norbert Weiner) ชอ

Cybernetics ซงเกยวของกบกำรอภบำลบนพนฐำนของขอมลสำรสนเทศ ในป 1984 วลเลยม กบสน

(William Gibson) เปนผคดคนค�ำวำ “ไซเบอรสเปซ” (cyberspace) ในนวนยำยวทยำศำสตรชอ

Neuromancer เปนเหตใหมกำรใชค�ำวำไซเบอรเพมมำกขนพรอมๆ กบกำรเตบโตของอนเทอรเนต ชวง

ปลำยทศวรรษ 1990 ค�ำไหนทเกยวของกบอนเทอรเนตมกถกเตมค�ำวำไซเบอรน�ำหนำ เชน ชมชนไซเบอร

(cybercommunity), กฎหมำยไซเบอร (cyberlaw), ไซเบอรเซกส (cybersex), อำชญำกรรมไซเบอร

(cybercrime), วฒนธรรมไซเบอร (cyberculture) ฯลฯ เวลำพดถงอะไรทเกยวของกบอนเทอรเนต กมก

จะมค�ำวำไซเบอรตดมำดวย ชวงตนทศวรรษ 2000 ค�ำวำไซเบอรคอยๆ หำยไปจำกกำรใชในวงกวำง

เหลออยเฉพำะในค�ำศพทเกยวกบกำรรกษำควำมปลอดภยเทำนน


24

ในป 2001 มกำรน�ำค�ำวำไซเบอรมำใสในชออนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอรของสภำยโรป (Council

of Europe Cybercrime Convention) ซงยงคงเปนสนธสญญำระหวำงประเทศเพยงฉบบเดยวทมอยซง

เกยวของกบกำรรกษำควำมปลอดภยทำงอนเทอรเนต ในปจจบนสหรฐฯ ไดก�ำหนดยทธศำสตรส�ำหรบ

โลกออนไลน (Cyberspace Strategy) วำระวำดวยควำมมนคงไซเบอรระดบโลก (Global Cybersecurity

Agenda) ของ ITU นโยบำยปองกนไซเบอร (Cyber defense policy) ของ NATO ศนยเพอควำมเปน

เลศดำนกำรปองกนไซเบอร (Cyber Defence Center of Excellence) ของเอสโตเนย

บรซ สเตอรลง (Bruce Sterling) นกเขยนแนวไซเบอรพงก (cyberpunk) และคอลมนสตนตยสำร Wired

กลำวถงเรองนวำ

ผมคดวาผมร วาท�าไมทหารถงเรยกมนวา “ไซเบอร” เพราะค�าอปมาถงการปกปอง “พนทส รบ”

(battlespace) ซงประกอบดวย “ไซเบอรสเปซ” ท�าใหบรษททตองการท�าสญญากบกระทรวงกลาโหม

สามารถขอทนไดงาย แตถาเราไปเรยก “ไซเบอรสเปซ” ดวยค�าในกระบวนทศนอน เชน “เครอขาย

(networks), สาย (wires), ทอ (tubes) และเคเบล (cables)’ กเปลาประโยชน เพราะพวกนเปนของ NSA

มา 50 ปแลว และทางกองทพไมสามารถเขาไปเกยวของได10

“อ” เปนอกษรยอของค�ำวำ “อเลกทรอนก” (electronic) และมกำรใชเปนครงแรกและครงส�ำคญสดผำน

ค�ำวำ “อคอมเมรซ” (e-commerce) ซงหมำยถงกระบวนกำรพำณชยกรรมทำงอนเทอรเนตในยคแรก

ตำมวำระลสบอน (Lisbon Agenda) ป 2000 ของสหภำพยโรป มกใช อ- เปนค�ำน�ำหนำนำม

รวมทงกำรใช อ- เปนค�ำหนำนำมหลกในปฏญญำของ WSIS (เจนวำ 2003; ตนส 2005) แนวทำงปฏบต

ตอมำของ WSIS กมกเนนกจกรรมทเกยวของกบ e-government, e-business, e-learning, e-health,

e-employment, e-agriculture และ e-science อยำงไรกด ในปจจบน อ- ไมไดเปนค�ำน�ำหนำนำมท

แพรหลำยเหมอนทเคยเปน แมแตสหภำพยโรปกยตกำรใชค�ำวำ อ- เมอไมนำนมำนเอง ทงนเพอปลก

ตวออกจำกควำมลมเหลวของวำระลสบอน

ปจจบนสหภำพยโรปจดท�ำวำระดจทลส�ำหรบยโรป (Digital Agenda for Europe)11 ค�ำวำ ดจทล

หมำยถงตวเลข “1” และ “0” ซงเปนตวเลขฐำนสองทเปนพนฐำนของโลกอนเทอรเนตทงหมด เปน

พนฐำนใหเกดซอฟตแวรและโปรแกรมทงหมดในโลก ในอดต ในแวดวงกำรพฒนำเรำมกใชค�ำวำ ดจทล

เพอสะทอนชองวำงทำงเทคโนโลยหรอทเรยกวำชองวำงดจทล (digital divide) ในชวงหลำยปทผำนมำ

ค�ำวำ ดจทล เรมมพนทในทำงภำษำศำสตรของอนเทอรเนตมำกขน และจะยงคงเปนค�ำน�ำหนำนำมหลก

ในโลกอนเทอรเนต เจ-ซ จงเกอร (J-C Junker) ประธำนทมำจำกกำรเลอกตงของคณะกรรมำธกำรยโรป

(European Commission) ใชค�ำวำ “ดจทล” เปนค�ำน�ำหนำนำม 10 ครงในกำรปรำศรยตอสภำยโรป ซง

เปนกำรเสนอแผนเชงนโยบำยส�ำหรบระยะ 5 ปขำงหนำ นอกจำกสหภำพยโรปแลว ในปจจบนองกฤษยง

ก�ำหนดใหมกำรทตแบบดจทลเชนกน


25

26

ค�ำวำ เสมอน สะทอนสภำพทจบตองไมไดของอนเทอรเนต ทงยงท�ำใหเกดควำมคลมเครอในแงทเปนสง

จบตองไมไดและอำจไมมอยจรง ควำมจรง เสมอน (virtual reality) จงอำจหมำยถงควำมจรงทไมเปนรป

ธรรม (สงทจบตองไมได) และควำมจรงทไมไดมอยจรง (ควำมจรงแบบลวง) นกวชำกำรและ

ผบกเบกโลกอนเทอรเนตใชค�ำวำ เสมอน เพอเนนถงควำมเปนของแปลกใหมของอนเทอรเนต และกำร

ถอก�ำเนดขนของ “โลกใบใหมทกลำหำญ” (a brave new world) เนองจำกค�ำวำ เสมอน มควำมหมำย

ก�ำกวม คนจงมกไมใชในกำรเขยนนโยบำยและในเอกสำรระหวำงประเทศ

ในปจจบน มกำรยตศกเกยวกบกำรใชค�ำเสรม โดยค�ำเสรมแตละค�ำจะมพนทหลกของตนเอง

ไมไดมค�ำใดค�ำหนงถกใชในทกพนทแบบเดยวกบค�ำวำ ไซเบอร ในชวงปลำยทศวรรษ 1990 ทกวนน

ไซเบอร ยงเปนค�ำทมกใชในสวนทเกยวกบกำรรกษำควำมปลอดภย ในขณะทค�ำวำ อ- มกใชน�ำหนำ

ค�ำในวงกำรธรกจ กำรใชค�ำวำ ดจทล แพรหลำยออกไปจำกวงกำรพฒนำโดยมรฐบำลเปนผน�ำไปใช

ในวงกวำง สวนค�ำวำ เสมอน แทบจะถกทอดทงไปเลย


27

ทกษะการท�าความเขาใจการอภบาลอนเทอรเนต

เราจะยอมรบวาเรองหนงเปนความจรงลกซงกตอเมอเรองท ตรงกนขามกเปนความจรงลกซงเชนกน ในทางกลบกน เรองใดเปนเรองปลกยอย เรองทตรงกนขามกบเรองนนจะเปนเรอง เพอเจออยางเหนไดชด

นลส บอร (Niels Bohr, 1885-1962) นกฟสกสอะตอม

ชดเครองมอท�ำควำมเขำใจกำรอภบำลอนเทอรเนต (Internet Governance Cognitive Toolkit) หมำยถง

ชดเครองมอเพอพฒนำเหตผลและท�ำควำมเขำใจกำรก�ำหนดนโยบำย แกนสำรของชดเครองมอดงกลำว

ไดแก กรอบอำงองซงประกอบดวยกำรรบรควำมสมพนธในเชงเหตและผล รปแบบกำรใชเหตผล คณคำ

ศพทบญญต ตลอดจนภำษำเฉพำะวงกำร กรอบอำงองดงกลำวเกยวของอยำงมำกกบชวตกำรเมอง เปน

ตวก�ำหนดกำรมองประเดนตำงๆ และกำรปฏบตทจ�ำเปน

ในหลำยกรณ กรอบอำงองพนฐำนไดรบอทธพลจำกวฒนธรรมเชงอำชพบำงประกำร (แบบแผน

องคควำมรและพฤตกรรมของผทอยในวชำชพเดยวกน) กำรมกรอบดงกลำวชวยใหกำรสอสำรและกำร

ท�ำควำมเขำใจงำยขน ทงยงสำมำรถใชเพอปกปองพนทวชำชพของตน และปองกนอทธพลจำกภำยนอก

เหมอนกบทเจฟฟรย ไมเรล (Jeffrey Mirel) นกภำษำศำสตรชำวอเมรกนกลำวไววำ “ภำษำวชำชพทงหมด

เปนภำษำเฉพำะพนทของตน”12

ระบอบกำรอภบำลอนเทอรเนตมควำมซบซอน เนองจำกเกยวของกบประเดน บคคล กลไก

ขนตอนปฏบตและเครองมอทหลำกหลำย ภำพประกอบ 1 ซงไดรบแรงบนดำลใจจำก เอมซ เอเชอร

(M.C. Escher) ศลปนชำวดตช สะทอนใหเหนมมมองยอนแยงทเกยวของกบกำรอภบำลอนเทอรเนต

ทกษะดงกลำวสะทอนลกษณะของกำรอภบำลอนเทอรเนต หรอทมกเรยกวำเปนพนทนโยบำยอน

ชวรำย เนองจำกเปนเรองทำทำยในกำรก�ำหนดเหตผลเปนกำรเฉพำะเพอสนบสนนกำรจดท�ำนโยบำย

บำงอยำง ในหลำยกรณ ทกปญหำสะทอนอำกำรของปญหำอกอยำงหนง และบำงครงกอใหเกดวงจร

อบำทว ทกษะกำรท�ำควำมเขำใจบำงประกำร เชน กำรคดแบบเสนตรง กำรคดแบบมเหตปจจยเดยว และ

กำรคดแบบถำไมใชเชนนกเปนเชนนน มประโยชนจ�ำกดมำกในแงทน�ำมำใชกบกำรอภบำลอนเทอรเนต

เพรำะกำรอภบำลอนเทอรเนตซบซอนเกนกวำจะถกบรรจอยในกรอบควำมสม�ำเสมอและกำรไมขดแยง


28

อยำงเปนเอกภำพ ส�ำหรบโลกอนเทอรเนต ควำมยดหยนและกำรเปดใจพรอมรบสงทไมคำดหมำยอำจ

เปนลกษณะทดกวำ13

เชนเดยวกบกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต ทกษะเชนนมลกษณะผสม แนวทำง แบบแผน

และกำรเปรยบเทยบจะเกดขนและหำยไป ขนอยกบวำมสวนเกยวของกบกระบวนกำรก�ำหนดนโยบำยใน

ปจจบนอยำงไร เปนเหตผลทสนบสนนชดควำมคดในกำรก�ำหนดนโยบำยเฉพำะดำนส�ำหรบกำรถกเถยง

ในประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนต

แนวทางและแบบแผนแนวทำงและแบบแผนหลำยประกำรเรมปรำกฏขน สะทอนมมมองทสำมำรถจ�ำแนกจดยนในกำรเจรจำท

แตกตำงกน ทงในสวนของวฒนธรรมแบบวชำชพและวฒนธรรมระดบชำต กำรจ�ำแนกแนวทำงและ

แบบแผนขนพนฐำนอำจลดควำมซบซอนของกำรเจรจำ และท�ำใหสำมำรถก�ำหนดกรอบอำงอง

ขนพนฐำนขนมำได


ภำพประกอบ 1

29

แนวทางแคบกบแนวทางกวางแนวทำงแคบเน นเฉพำะโครงสร ำงพนฐำนทำงอนเทอร เ นต (DNS, หมำยเลขไอพ และ

รตเซรฟเวอร) และจดยนของ ICANN ในฐำนะเปนผเลนหลกในพนทดงกลำว แตตำมแนวทำงกวำง กำร

เจรจำเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตควรไปไกลกวำโครงสรำงพนฐำน และตอบสนองตอประเดนอนๆ

ทงดำนกฎหมำย เศรษฐกจ กำรพฒนำ และสงคม-วฒนธรรม แนวทำงอยำงหลงไดถกน�ำมำใชในรำยงำน

ของ WGIG และเอกสำรสรปของ WSIS ทงยงใชเปนหลกกำรพนฐำนของสถำปตยกรรมของเวท IGF

ความเปนเอกภาพเชงเทคนคและนโยบายปญหำทำทำยส�ำคญส�ำหรบกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนตคอ กำรผสมผสำนระหวำงแงมมทำง

เทคนคและนโยบำย และเปนเรองยำกทจะแยกแยะใหเหนควำมแตกตำงชดเจนระหวำงทงสองเรอง

แนวทำงแกปญหำเชงเทคนคไมไดมควำมเปนกลำง สดทำยแลว แนวทำง/ทำงเลอกในกำรแกปญหำเชง

เทคนคแตละอยำงจะตอบสนองผลประโยชนบำงประกำร ท�ำใหบำงกลมเขมแขง และสงผลกระทบตอชวต

ทำงสงคม กำรเมอง และเศรษฐกจในบำงระดบ ในสวนของอนเทอรเนต นำนมำแลวทแงมมทงดำนเทคนค

และนโยบำยถกก�ำกบดแลดวยกลมสงคมเพยงกลมเดยว นนคอชมชนอนเทอรเนตทมมำแตเดม

ขณะทอนเทอรเนตเตบโตขนและมผเขำมำเกยวของกบกำรอภบำลอนเทอรเนตรำยใหม โดยเฉพำะ

ภำคธรกจและรฐบำล ท�ำใหชมชนอนเทอรเนตประสบปญหำในกำรดแลใหเกดกำรผสมผสำนระหวำง

ประเดนเชงเทคนคและนโยบำย กำรปฏรปในเวลำตอมำ รวมทงกำรกอตง ICANN เปนควำมพยำยำม

ฟนฟควำมเปนเอกภำพระหวำงแงมมดำนเทคนคและนโยบำย แตกยงเปนประเดนเปด และไดกลำยเปน

ขอถกเถยงส�ำคญประกำรหนงส�ำหรบอนำคตของกำรอภบำลอนเทอรเนต ดงทมผคำดกำรณไว

แนวทางระหวาง “เกา-จรง” กบ “ใหม-ไซเบอร”เรำสำมำรถใชแนวทำง 2 แนวในกำรพจำรณำประเดนตำงๆ แทบทกประเดนเกยวกบกำรอภบำล

อนเทอรเนต (ภำพประกอบ 2) ตำมแนวทำงแบบ “เกำ-จรง” (old-real) ถอวำอนเทอรเนตไมไดท�ำใหเกด

สงใหมใดๆ ตอประเดนกำรอภบำล ทวำเปนเพยงเครองมอใหมอกชนดจำกมมมองของกำรอภบำล

ไมแตกตำงจำกเครองมอทเคยมมำ อยำงเชน ภำพถำย โทรศพท และวทย

ยกตวอยำงเชน ในกำรอภปรำยเกยวกบกฎหมำย ตำมแนวทำงนถอวำกฎหมำยทมอยสำมำรถ

น�ำมำใชกบอนเทอรเนตไดโดยปรบปรงเนอหำเพยงเลกนอย ในแงเศรษฐกจ แนวทำงดงกลำวถอวำไมม

ควำมแตกตำงระหวำงพำณชยกรรมทวไปกบพำณชยกรรมอเลกทรอนกส เปนเหตใหไมจ�ำเปนตองก�ำหนด

ระเบยบเปนกำรเฉพำะส�ำหรบพำณชยกรรมอเลกทรอนกส


30

แนวทำง “ใหม-ไซเบอร” (new-cyber) แยงวำอนเทอรเนต

เปนระบบสอสำรซงแตกตำงจำกระบบทเคยมมำทงหมด แนวคด

พนฐำนของแนวทำงไซเบอรคออนเทอรเนตลดควำมเชอมโยง

ระหวำงควำมจรงทำงสงคมกบกำรเมองออกจำกรฐอธปไตย

(ทแยกจำกกนในเชงภมศำสตร) ไซเบอรสเปซแตกตำงจำก

พนทจรง และจ�ำเปนตองมรปแบบกำรก�ำกบดแลทแตกตำงไป

ในแงกฎหมำย ส�ำนกคดในแนวไซเบอรเหนวำกฎหมำยเดมทม

อยเกยวกบเขตอ�ำนำจศำล อำชญำกรรมคอมพวเตอร และสญญำ

ตำงๆ ไมสำมำรถน�ำมำใชกบอนเทอรเนต และตองมกำรก�ำหนด

กฎหมำยขนมำใหม ขณะทแนวทำงเกำ-จรงเรมมควำมส�ำคญขน

เรอยๆ ทงในสวนของงำนก�ำกบดแลและก�ำหนดนโยบำย

โครงสรางการอภบาลอนเทอรเนตระหวางแบบกระจายอ�านาจกบแบบรวมศนยจำกมมองแบบกระจำยอ�ำนำจ กำรอภบำลอนเทอรเนตควรสะทอนธรรมชำตของอนเทอรเนตทเปน

เครอขำยของเครอขำย ตำมแนวคดนถอวำอนเทอรเนตซบซอนมำก และไมสำมำรถจดใหอยใตรม

กำรอภบำลเพยงหนงเดยว อยำงเชน กำรก�ำกบดแลของหนวยงำนระหวำงรฐบำล และกำรอภบำลแบบ

กระจำยอ�ำนำจเปนหนงในปจจยส�ำคญทชวยใหอนเทอรเนตเตบโตอยำงรวดเรว แนวคดเชนนไดรบกำร

สนบสนนจำกชมชนของผช�ำนำญกำรและประเทศพฒนำแลวเปนสวนใหญ

ในทำงตรงกนขำม แนวทำงแบบรวมศนยเหนวำจ�ำเปนตองมหนวยงำนระหวำงรฐบำลแหงหนง

คอยก�ำกบดแลอนเทอรเนต บำงประเทศมแนวโนมสนบสนนแนวทำงดงกลำว เนองจำกมทรพยำกรบคคล

และเงนทจ�ำกด ไมสำมำรถปฏบตตำมกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนตทกระจำยอ�ำนำจสงและตอง

อำศยกำรท�ำงำนของหลำยสถำบนได ประเทศเหลำนนไมสำมำรถเขำรวมกำรประชมกบศนยกลำง

กำรทตทส�ำคญ (เจนวำ นวยอรก) และไมสำมำรถตดตำมกำรด�ำเนนงำนของสถำบนตำงๆ ไมวำจะเปน

ICANN, W3C (World Wide Web Consortium) และ IETF ประเทศก�ำลงพฒนำเหลำนเหนชอบทจะให

มศนยครบวงจร ซงควรอยภำยใตกรอบทเปนหนวยงำนระหวำงรฐบำล

การปกปองประโยชนสาธารณะจากอนเทอรเนตหนงในจดแขงส�ำคญของอนเทอรเนตคอลกษณะทเปดกวำงตอสำธำรณะ ซงท�ำใหมนสำมำรถเตบโตอยำง



31

รวดเรว ทงยงสนบสนนควำมรเรมสรำงสรรคและกำรมสวนรวม ท�ำอยำงไรจงจะรกษำคณลกษณะดงกลำว

ของอนเทอรเนตไวได นบเปนปญหำทำทำยอยำงหนงของกำรอภบำลอนเทอรเนต ปญหำนซบซอนเปน

อยำงยง เมอพจำรณำวำโครงสรำงพนฐำนทส�ำคญทำงอนเทอรเนต ตงแตกระดกสนหลงของเครอขำย

หรอแบกโบน (backbone) ระหวำงทวปไปจนถงเครอขำยในทองถน ลวนเปนสมบตของเอกชน เรำจะ

รองขอใหหนวยงำนเอกชนเหลำนบรหำรทรพยสนของตนเพอตอบสนองผลประโยชนสำธำรณะไดหรอไม

และจะถอวำสวนไหนของอนเทอรเนตเปนสมบตสำธำรณะของโลก ถอเปนค�ำถำมซงยำกจะหำค�ำตอบ

ค�ำถำมเกยวกบลกษณะทเปดกวำงตอสำธำรณะของอนเทอรเนตเรมเปนประเดนขนมำอกครงเมอเกด

ขอถกเถยงเกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำย

ภมศาสตรและอนเทอรเนตหนงในขอสมมตฐำนเบองตนเกยวกบอนเทอรเนตคอ อนเทอรเนตกำวขำมพรมแดนของประเทศตำงๆ

และไดท�ำลำยหลกกำรควำมเปนอธปไตย ในขณะทกำรสอสำรผำนอนเทอรเนตสำมำรถเดนทำงขำม

พรมแดนประเทศอยำงงำยดำย และผใชงำนทไมตองเปดเผยชอสำมำรถแทรกตวอยในโครงสรำงพนฐำน

ของอนเทอรเนต สะทอนถงหลกกำรทปรำกฏอยใน ปฏญญาประกาศเอกราชของไซเบอรสเปซ5 กลำว

คอรฐบำล “ไมมสทธธรรมทจะปกครองเรำ (ผใชงำน)” หรอ “ไมมเครองมอเพอกำรบงคบใชใดๆ ทท�ำให

เรำกลวโดยแทจรง” อยำงไรกด พฒนำกำรดำนเทคโนโลยในชวงทผำนมำ รวมทงซอฟตแวรทสำมำรถ

จ�ำแนกต�ำแหนงทำงภมศำสตรททนสมยมำกขน ท�ำใหเกดควำมทำทำยตอแนวคดทมองวำในยค

อนเทอรเนต ควำมเปนภมศำสตรไมไดส�ำคญอกตอไป

ในปจจบน เรำอำจไมสำมำรถจ�ำแนกไดแนชดวำใครอยเบองหลง แตสำมำรถจ�ำแนกต�ำแหนงทตง

ทำงภมศำสตรของบคคลดงกลำวไดไมยำก ยงอนเทอรเนตผกกบต�ำแหนงทำงภมศำสตรมำกเทำไร

กำรก�ำกบดแลกจะมลกษณะเฉพำะนอยลง ยกตวอยำงเชน ศกยภำพทสำมำรถจ�ำแนกต�ำแหนงทำง

ภมศำสตรของผใชงำนและธรกรรม ท�ำใหเรำสำมำรถใชกฎหมำยทมอยเพอตอบค�ำถำมซบซอนในประเดน

เขตอ�ำนำจศำล

ความไมแนนอนดานนโยบายเทคโนโลยอนเทอรเนตพฒนำไปรวดเรวมำก มกำรเสนอบรกำรใหมๆ แทบทกวน สงผลใหเกดควำม

ยงยำกในกำรจดกำรกบขอถกเถยงดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต ยกตวอยำงเชน ในเดอนพฤศจกำยน




32

2005 ตอนทมกำรเจรจำเกยวกบโครงสรำงกำรอภบำลอนเทอรเนตในปจจบนระหวำงกำรประชม WSIS

ทตนเซย14 ตอนนนยงไมมทวตเตอร แตในปจจบนทวตเตอรกระตนใหเกดค�ำถำมส�ำคญเกยวกบกำร

อภบำลอนเทอรเนต ทงในแงกำรคมครองควำมเปนสวนตว เสรภำพในกำรแสดงออก และกำรคมครอง

ทรพยสนทำงปญญำ

อกตวอยำงหนงซงสะทอนกำรเปลยนแปลงทำงเทคโนโลยอยำงรวดเรวคอบทบำทของสแปม

(spam) ยอนกลบไปในป 2005 ปญหำดงกลำวเปนปญหำหลกในแงกำรก�ำกบดแล ในปจจบน เนองจำก

ควำมกำวหนำอยำงมำกของตวกรองขอมลในทำงเทคนค ท�ำใหสแปมกลำยเปนปญหำทมควำมส�ำคญ

นอยลงตอกำรอภบำลอนเทอรเนต

ปฏบตการเพอสรางสมดลทางนโยบายควำมสมดลนำจะเปนแนวทำงเหมำะสมมำกสดในกำรพจำรณำขอถกเถยงดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต

และนโยบำย ในแงของปญหำหลำยประกำรเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต เรำจ�ำเปนตองท�ำใหเกดควำม

สมดลระหวำงผลประโยชนกบแนวทำงทแตกตำงกน กำรสรำงควำมสมดลมกเปนพนฐำนน�ำไปสกำร

ประนประนอม พนททควรเปนเปำหมำยกำรสรำงควำมสมดลทำงนโยบำยไดแก

• เสรภำพในกำรแสดงออกกบกำรคมครองควำมสงบเรยบรอยของสำธำรณะ: เปนขอถกเถยง

ทรจกกนดระหวำงขอ 19 (เสรภำพในกำรแสดงออก) กบขอ 27 (กำรคมครองควำมสงบ

เรยบรอยของสำธำรณะ) ของปฏญญำสำกลวำดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration

on Human Rights) ซงขยำยตวเขำมำในโลกอนเทอรเนต โดยมกมกำรอภปรำยในบรบท

เกยวกบกำรควบคมและกำรเซนเซอรเนอหำในอนเทอรเนต

• ควำมมนคงไซเบอรกบควำมเปนสวนตว: เชนเดยวกบควำมปลอดภยในชวตจรง ควำมมนคง

ไซเบอรอำจสงผลกระทบตอสทธมนษยชนบำงประกำร รวมทงสทธควำมเปนสวนตว ควำม

สมดลระหวำงควำมมนคงไซเบอรกบควำมเปนสวนตวเปนกระแสทกอใหเกดกำรถกเถยงอยำง

สม�ำเสมอ ขนอยกบสถำนกำรณกำรเมองระดบโลกโดยทวไป ภำยหลงเหตกำรณ 9/11

เนองจำกกำรรกษำควำมปลอดภยกลำยเปนประเดนระดบโลกขนมำ ท�ำใหควำมสมดลเอน

เอยงไปทำงควำมมนคงไซเบอร

• ทรพยสนทำงปญญำ - กำรคมครองผแตงกบกำรใช

ประโยชนจำกขอมลอยำงเปนธรรม: ควำมขดแยงใน

เชงกฎหมำย “ทเปนจรง” อกประกำรซงท�ำใหเกด

มมมองใหมในโลกออนไลน


ดบทท 2 ส�าหรบการอภปรายเพมเตม

เกยวกบความมนคงไซเบอร

33


เกยวกบทรพยสนทางปญญา

หลำยคนวจำรณวำ “คเพอสรำงควำมสมดล” ขำงตนเปนควำมขดแยงแบบลวง ตวอยำงเชน

มควำมเชออยำงมำกวำอนทจรงแลว กำรสนบสนนใหมควำมมนคงไซเบอรมำกขนไมจ�ำเปนตองท�ำให

ควำมเปนสวนตวมนอยลง เนองจำกมแนวทำงท

สำมำรถสนบสนนทงควำมมนคงไซเบอรและ

ควำมเปนสวนตวไปพรอมกน แมจะมควำมเชอ

เชนนอยำงหนกแนน แตในควำมเปนจรง นโยบำย

ดำนกำรอภบำลอนเทอรเนตมกถกก�ำหนดจำก

ทำงเลอกเชงนโยบำย “ทเปนคกน” แบบขำงตน

ไมจ�าเปนตองสรางกงลอใหมมำตรกำรใดๆ เกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตควรเรมจำกกำรก�ำกบดแลทมอยแลว ซงอำจแบงไดเปน

3 ประเภทใหญ

• มำตรกำรทจดท�ำขนเพออนเทอรเนต (เชน ICANN)

• มำตรกำรทจ�ำเปนตองไดรบกำรแกไขอยำงมำกเพอแกปญหำทเกยวของกบอนเทอรเนต (เชน

เครองหมำยกำรคำ กำรคมครอง ภำษอำกรแบบอเลกทรอนกส)

• มำตรกำรทปรบใชกบอนเทอรเนตไดโดยไมตองมกำรดดแปลงมำกนก (เชน กำรคมครอง

เสรภำพในกำรแสดงออก)

กำรพฒนำจำกระเบยบทมอยเดมจะชวยเพมเสถยรภำพในแงกฎหมำยและลดควำมซบซอนใน

กำรพฒนำระบอบกำรอภบำลอนเทอรเนต

ถายงไมพงกไมตองซอมกำรอภบำลอนเทอรเนตตองเปนไปเพอชวยใหอนเทอรเนตสำมำรถท�ำหนำทอยำงเขมแขงเหมอนใน

ปจจบน แตกตองยดหยนมำกพอทจะรบมอกบควำมเปลยนแปลง ทงนเพอใหท�ำหนำทไดดยงขนและม

ควำมชอบธรรมมำกขน เปนทยอมรบกนทวไปวำเสถยรภำพและศกยภำพในกำรท�ำหนำทของอนเทอรเนต

ควรเปนหนงในแนวปฏบตของกำรอภบำลอนเทอรเนต

เสถยรภำพของอนเทอรเนตเปนสงทควรรกษำไวโดยกำรใชแนวทำง “รนนงโคด” (running code)

ทเกดจำกกำรน�ำกำรเปลยนแปลงโครงสรำงพนฐำนทำงเทคนคทผำนกำรทดสอบแลวมำใชมำกขนอยำง


34


ชำๆ อยำงไรกด ผเกยวของบำงสวนกงวลวำกำรปฏบตงำนตำมค�ำขวญทวำ “ถำยงไมพงกไมตองซอม”

จะกลำยเปนภมคมกนแบบเหวยงแหปองกนไมใหเกดกำรเปลยนแปลงตอกำรอภบำลอนเทอรเนตท

เปนอย ซงรวมถงกำรเปลยนแปลงในสวนทอำจไมเกยวของกบโครงสรำงพนฐำนทำงเทคนค ทำงออก

อยำงหนงคอกำรใชหลกกำรนเปนเกณฑประเมนกำรตดสนใจเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต (เชน กำรน�ำ

ระเบยบปฏบตใหมและกลไกตดสนใจแบบใหมมำใช)

การสงเสรมแนวทางทเปนองครวมและการเรยงล�าดบความส�าคญแนวทำงทเปนองครวมไมควรมสวนชวยพฒนำอนเทอรเนตเฉพำะในเชงเทคนค แตควรรวมถงในเชง

กฎหมำย สงคม เศรษฐกจ และกำรพฒนำ แนวทำงดงกลำวควรตงอยบนพนฐำนควำมตระหนกวำ

เทคโนโลยดจทลมกำรซอนทบเพมขนเรอยๆ รวมทงกำรเคลอนยำยบรกำรโทรคมนำคมไปยงผใหบรกำร

อนเทอรเนตมำกขน

แมวำกำรใชแนวทำงทเปนองครวมในกำรเจรจำเกยวกบ

กำรอภบำลอนเทอรเนต ผมสวนไดสวนเสยควรสำมำรถ

จ�ำแนกประเดนทมควำมเรงดวน ซงขนอยกบประโยชนของ

กลมตน แตในปจจบน ทงประเทศพฒนำแลวและก�ำลง

พฒนำยงไมไดเปนกลมทมควำมคดแบบเดยวกน

ในบรรดำประเทศก�ำลงพฒนำตำงมกำรก�ำหนดปญหำ

เรงดวนแตกตำงกนไป มควำมแตกตำงในเรองระดบ

กำรพฒนำและควำมพรอมดำนเทคโนโลยสำรสนเทศ (เชน

ระหวำงประเทศทมควำมกำวหนำดำนเทคโนโลยสำรสนเทศ

และกำรสอสำร อยำงเชน อนเดย จน และบรำซล กบประเทศ

ดอยพฒนำในทวปแอฟรกำใตทะเลทรำยสะฮำรำลงมำ)

แนวทำงทเปนองครวมและกำรเรยงล�ำดบควำมส�ำคญ

ของวำระของกำรอภบำลอนเทอรเนต ควรชวยใหผมสวนได

สวนเสยจำกทงประเทศพฒนำแลวและก�ำลงพฒนำ สำมำรถ

เนนพจำรณำชดของประเดนเปนกำรเฉพำะได ซงนำจะท�ำให

กำรเจรจำเขำถงเนอหำสำระและมควำมเปนกำรเมองนอยลง

ผมสวนไดสวนเสยจะรวมตวกนตำมประเดนปญหำ แทนท


35

จะรวมตวโดยยดเสนแบงทำงกำรเมองแบบเดม (เชน กลมประเทศพฒนำแลวและก�ำลงพฒนำ รฐบำล

หรอภำคประชำสงคม)

หลกการความเปนกลางดานเทคโนโลยตำมหลกกำรควำมเปนกลำงดำนเทคโนโลย (technological neutrality) ไมควรมกำรก�ำหนดนโยบำยเพอ

ตอบสนองเครองมอทำงเทคโนโลยหรอทำงเทคนคใดๆ เปนกำรเฉพำะ ตวอยำงเชน ระเบยบเพอคมครอง

ควำมเปนสวนตวควรจ�ำแนกวำขอมลใดทควรคมครอง (เชน ขอมลสวนบคคล บนทกเกยวกบสขภำพ)

แตไมควรระบวำจะคมครองอยำงไร (เชน กำรเขำถงฐำนขอมล กำรคมครองโดยกำรเขำรหส) กำรใช

หลกกำรควำมเปนกลำงดำนเทคโนโลยน�ำไปสกำรพฒนำกลไกเพอคมครองควำมเปนสวนตวและขอมล

บำงประกำร เชน แนวปฏบต OECD ทมมำตงแตป 1980 และยงคงมควำมส�ำคญกบปจจบนเชนเดยว

กบเมอกอน

ควำมเปนกลำงดำนเทคโนโลยท�ำใหเกดขอไดเปรยบในเชงกำรก�ำกบดแลหลำยประกำร ท�ำใหกำร

อภบำลยงคงมบทบำท ไมวำจะมกำรพฒนำทำงเทคโนโลยในอนำคตอยำงไรกตำม และไมวำจะมกำรผสม

ผสำนของเทคโนโลยหลกอยำงไรกตำม (โทรคมนำคม สอ อนเทอรเนต ฯลฯ) ควำมเปนกลำงดำน

เทคโนโลยแตกตำงจำกควำมเปนกลำงของเครอขำย อยำงแรกสะทอนถงนโยบำยทเปนอสระจำก

เทคโนโลยซงอยใตกำรก�ำกบดแล อยำงหลงจะเนนทควำมเปนกลำงของจรำจรในอนเทอรเนต

ท�าใหทางออกทางเทคโนโลยทอยเบองหลงกลายเปนหลกการทางนโยบายทชดเจนมควำมเหนรวมกนในชมชนอนเทอรเนตวำ มคณคำทำงสงคมบำงประกำร อยำงเชน กำรสอสำรอยำง

เสร ซงไดรบกำรสนบสนนจำกลกษณะกำรออกแบบดำนเทคโนโลยของอนเทอรเนต ยกตวอยำงเชน

หลกกำรควำมเปนกลำงของเครอขำยซงก�ำหนดใหมกำรสงขอมลระหวำงปลำยสองขำงของเครอขำยโดย

ไมมตวกลำง มกถอวำเปนหลกประกนเพอคมครองเสรภำพในกำรพดทำงอนเทอรเนต ทศนะเชนนอำจ

น�ำไปสขอสรปส�ำคญวำ ทำงออกทำงเทคโนโลยมคณสมบตมำกเพยงพอในกำรสงเสรมและคมครองคณคำ

ทำงสงคมอยแลว พฒนำกำรลำสดของอนเทอรเนต อยำงเชน กำรใชเทคโนโลยไฟรวอลล (firewall) เพอ

จ�ำกดกำรไหลของขอมล แสดงใหเหนวำเรำสำมำรถใชเทคโนโลยทใหผลในเชงตรงขำมไดหลำยประกำร



เกยวกบความเปนกลางของเครอขาย

36

หำกเปนไปไดควรมกำรประกำศอยำงชดเจนในระดบนโยบำยถงหลกกำรตำงๆ อยำงเชน กำรสอสำรอยำง

เสร ไมใชปลอยใหเปนหลกกำรทสมมตวำมในทำงเทคนค ทำงออกดำนเทคโนโลยควรสนบสนนหลกกำร

เชงนโยบำย แตไมควรเปนวธกำรเดยวทใชเพอสงเสรมหลกกำรเหลำนน

หลกเลยงความเสยงจากการใชโคดของโปรแกรมเมอรเพอจดการสงคมลอวเรนซ เลสสก (Lawrence Lessig) เปนผจ�ำแนกใหเหนคณลกษณะส�ำคญของควำมสมพนธระหวำง

เทคโนโลยกบนโยบำย โดยเขำสงเกตเหนวำในภำวะทมกำรพงพำอนเทอรเนตมำกขน สงคมสมยใหมม

แนวโนมจะถกก�ำกบดแลดวยโคดของซอฟตแวรมำกกวำหลกเกณฑตำมกฎหมำย สดทำยแลว บรษท

คอมพวเตอรและผพฒนำซอฟตแวรอำจเขำมำท�ำหนำทบำงสวนในทำงนตบญญตแทนรฐสภำและรฐบำล

กได จำกกำรใชประโยชนจำกทงซอฟตแวรและกำรแกปญหำทำงเทคนค พวกเขำจะสำมำรถสรำงอทธพล

ตอวถชวตในสงคมทตองพงพำกบอนเทอรเนตมำกขนเรอยๆ ในกรณทสงคมถกปกครองดวยโคดแบบ

ซอฟตแวรแทนทจะเปนหลกกฎหมำย ยอมท�ำใหเกดกำรทำทำยอยำงมำกตอองคำพยพทำงกำรเมองและ

กฎหมำยของสงคมสมยใหม

การเทยบเคยงแมวาการเทยบเคยงมกท�าใหเขาใจผด แตกเปนสงทท�าใหเกดความเขาใจผดนอยสด

แซมวล บตเลอร (Samuel Butler, 1835-1902) กวชาวองกฤษ

กำรเทยบเคยงชวยใหเรำเขำใจพฒนำกำรใหม ๆ โดยกำรอำงองกลบไปถงสงทมอยเดม กำรจ�ำแนกควำม

คลำยคลงระหวำงตวอยำงเกำกบตวอยำงใหม แมจะมควำมเสยง แตกเปนกระบวนกำรคดทส�ำคญในทำง

กฎหมำยและกำรเมอง คดสวนใหญทเกยวของกบอนเทอรเนตมกไดรบกำรคลคลำยโดยผำนกำร

เทยบเคยง โดยเฉพำะในระบบกฎหมำยแบบแองโกล-แซกซอน กำรใชประโยชนจำกกำรเทยบเคยงในกำร

อภบำลอนเทอรเนตมขอจ�ำกดส�ำคญบำงประกำร

ประกำรแรก “อนเทอรเนต” เปนค�ำทมควำมหมำยกวำง ครอบคลมบรกำรหลำกหลำย ทงอเมล

(เทยบเคยงไดกบโทรศพท) บรกำรดำนเวบไซต (เทยบเคยงไดกบกำรแพรภำพและเสยง เชน โทรทศน)

และฐำนขอมล (เทยบเคยงไดกบหองสมด) กำรเทยบเคยงคณลกษณะบำงประกำรของอนเทอรเนตอำจ

ท�ำใหเกดควำมเขำใจทผวเผนมำกเกนไปตออนเทอรเนต


37

ประกำรท 2 เมอบรกำรโทรคมนำคมและสอมควำมทบซอนกนมำกขน ควำมแตกตำงแบบเดม

ระหวำงบรกำรเหลำนจงเรมเลอนรำงไป ยกตวอยำงเชน กำรน�ำระบบ VoIP มำใชท�ำใหยำกทจะแยกแยะ

ชดเจนระหวำงอนเทอรเนตกบโทรศพท แมจะมปจจยทเปนขอจ�ำกด แตกำรเทยบเคยงกยงเปนเครองมอ

ทมพลง และเปนทกษะส�ำคญในกำรคลคลำยคดและกำรพฒนำระบอบกำรอภบำลอนเทอรเนต

อนเทอรเนต - ระบบโทรศพทความเหมอน: ในยคตนของอนเทอรเนต ขอเทยบเคยงจะอยทวำมกำรใชโทรศพทเพอหมนหมำยเลข

ในกำรเขำถงอนเทอรเนต นอกจำกนนยงมกำรเทยบเคยงในเชงกำรท�ำงำนระหวำงโทรศพทกบอนเทอรเนต

(อเมลและแชต) ซงทงสองวธตำงเปนชองทำงกำรสอสำรทำงตรงและกำรสอสำรระหวำงบคคล

ความแตกตาง: อนเทอรเนตใชกลมขอมลแทนทจะเปนวงจรไฟฟำ (โทรศพท) ทตำงจำกโทรศพทกคอ

อนเทอรเนตไมสำมำรถประกนใหมบรกำร แตสำมำรถประกนวำเปน “ควำมพยำยำมทดสด” กำร

เทยบเคยงเชนนเนนใหเหนเพยงแงมมหนงของอนเทอรเนต กลำวคอกำรสอสำรผำนอเมลหรอแชต กำร

ใชประโยชนทส�ำคญอยำงอนของอนเทอรเนต อยำงเชน บรกำร World Wide Web บรกำรทมปฏสมพนธ

2 ทำง ฯลฯ ลวนเปนคณลกษณะทแตกตำงไปจำกโทรศพท

ระบบไปรษณยและ ICANNพอล ทโวม (Paul Twomy) อดตซอโอ ICANN ใชกำรเทยบเคยงตอไปนเพอเปรยบเทยบระหวำงระบบ

ไปรษณยกบกำรท�ำหนำทของ ICANN “หำกเรำจ�ำลองภำพอนเทอรเนตวำเปนเหมอนทท�ำกำรไปรษณย

หรอระบบไปรษณย ชอโดเมนและหมำยเลขไอพกมควำมจ�ำเปนเหมอนกำรจำหนำทอยบนซอง

จดหมำย ไมส�ำคญวำคณใสอะไรเขำไปในซองจดหมำย ไมส�ำคญวำใครเปนคนสงซองจดหมำย หรอ

ใครไดรบอนญำตใหอำนจดหมำย หรอจะตองใชเวลำนำนเพยงใดกวำจดหมำยจะไปถงปลำยทำง ไม

ส�ำคญวำจดหมำยจะมรำคำเทำไร ประเดนตำงๆ เหลำนไมไดเปนเรองทส�ำคญตอกำรท�ำหนำทของ

ICANN เลย ICANN ท�ำหนำทเพยงเฉพำะดแลใหมกำรจำหนำซองอยำงถกตอง”

ใชโดย: กำรเทยบเคยงเชนนไดถกใชโดยผทตอตำนควำมพยำยำมควบคมเนอหำทำงอนเทอรเนต (โดย

เฉพำะในสหรฐฯ) หำกเทยบเคยงอนเทอรเนตเขำกบโทรศพท เนอหำกำรสอสำรในอนเทอรเนตยอมไม

ควรถกควบคมในทำงกฎหมำยได ซงตำงจำกเนอหำกำรแพรภำพและเสยง เปนตน ทงยงเปนเหตผล

ส�ำหรบผทมองวำอนเทอรเนตควรถกก�ำกบดแลเชนเดยวกบระบบกำรสอสำรอนๆ (เชน โทรศพท ไปรษณย)

โดยมหนวยงำนระดบชำตท�ำหนำทประสำนงำนกบองคกรระหวำงประเทศ อยำงเชน ITU ตำมลกษณะ


38

กำรเทยบเคยงเชนน ควรมกำรจดระเบยบและบรหำร DNS ในลกษณะเดยวกบกำรจดระบบหมำยเลขของ

โทรศพท15

จดพลกผนใหมในกำรเทยบเคยงทซบซอนเชนนเกดขนเมอมกำรใหบรกำร VoIP (เชน สไกป) ซง

ท�ำหนำทเหมอนโทรศพท แตในขณะเดยวกนกใชอนเทอรเนตโปรโตคอล ควำมเปนคตรงขำมท�ำใหเกด

ขอถกเถยงเชงนโยบำยในกำรประชมระดบโลกวำดวยโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (WCIT) เมอป 2012

ทดไบ ทศนะในปจจบนทมองวำ VoIP เปนบรกำรอนเทอรเนต ถกทำทำยโดยผทมองวำบรกำรดงกลำว

ควรไดรบกำรควบคมทงในระดบประเทศและระหวำงประเทศเชนเดยวกบบรกำรโทรศพท โดยให ITU ม

บทบำทมำกขนในกำรควบคม

อนเทอรเนต - ไปรษณยความเหมอน: เปนกำรเทยบเคยงในแงกำรท�ำงำน กลำวคอกำรสงขอควำม และ “อเมล” ซงเปนชอเรยก

กแสดงถงควำมคลำยคลงกน

ความแตกตาง: กำรเทยบเคยงแบบนครอบคลมเฉพำะบรกำรอนเทอรเนต กลำวคออเมล นอกจำกนน

บรกำรไปรษณยมโครงสรำงควำมเปนสอกลำงทซบซอนกวำระหวำงผสงกบผรบเมอเปรยบเทยบกบระบบ

อเมล ซงในกรณหลงหนำทกำรเปนสอกลำงสวนใหญตกเปนของผใหบรกำรอนเทอรเนตหรอผใหบรกำร

อเมล อยำงเชน ยำฮ! (Yahoo!) หรอฮอตเมล (Hotmail)

ใชโดย: อนสญญำไปรษณยสำกล (Universal Postal Convention) เทยบเคยงระหวำงจดหมำยกบอเมล

ดงน “อเมลเปนบรกำรไปรษณยซงใชโครงขำยโทรคมนำคมเพอจดสงขอควำม” กำรเทยบเคยงนอำจ

เกยวของเฉพำะในแงกำรสงเอกสำรอยำงเปนทำงกำร ยกตวอยำงเชน กำรไดรบค�ำตดสนของศำลผำน

อเมลยอมถอเปนกำรจดสงอยำงเปนทำงกำรอยำงหนง

ครอบครวของทหำรสหรฐฯ ซงเสยชวตในอรก พยำยำมใชประโยชนจำกกำรเทยบเคยงระหวำง

ไปรษณย (จดหมำย) กบอเมล ทงนเพอใชสทธเขำถงอเมลและบลอกสวนบคคลของผทเสยชวตไปแลว

พวกเขำอำงวำควรไดรบอนญำตใหไดรบขอควำมทำงอเมลและบลอกจำกผตำย เสมอนกบวำเปนจดหมำย

และไดอำรของผตำย ในขณะทผใหบรกำรอนเทอรเนตมกพบควำมยงยำกในกำรจดกำรกบปญหำท

เกยวของกบอำรมณควำมรสก และแทนทจะใชวธเทยบเคยงระหวำงจดหมำยกบอเมล ผใหบรกำร

สวนใหญกลบปฏเสธไมใหญำตเขำถงอเมลเหลำนโดยอำงวำมควำมตกลงในแงควำมเปนสวนตวท

พวกเขำท�ำไวกบผใชบรกำรของตน


39

อนเทอรเนต - โทรทศนความเหมอน: กำรเทยบเคยงในเบองตนเกยวของกบลกษณะทำงกำยภำพทคลำยคลงกนระหวำงจอ

คอมพวเตอรและจอโทรทศน สวนกำรเทยบเคยงทซบซอนกวำเกยวของกบกำรเปนสอส�ำหรบแพรภำพ

และเสยง ทงในสวนของเวบไซตและโทรทศน

ความแตกตาง: อนเทอรเนตเปนสอทมควำมหลำกหลำยกวำโทรทศน นอกจำกควำมคลำยคลงในแงท

เปนจอคอมพวเตอรและจอโทรทศนแลว มควำมแตกตำงเชงโครงสรำงทส�ำคญระหวำงสอทงสองอยำง

กลำวคอ โทรทศนเปนสอกระจำยภำพและเสยงจำกจดหนงไปยงอกหลำยจดซงเปนผชม ในขณะท

อนเทอรเนตชวยใหเกดกำรสอสำรรปแบบตำงๆ (ระหวำงหนงตอหนง หนงตอหลำยคน และหลำยคนตอ

หลำยคน)

ใชโดย: กำรเทยบเคยงแบบนถกใชประโยชนโดยผทตองกำรก�ำหนดกำรควบคมทเขมงวดมำกขนตอกำร

รบชมเนอหำในอนเทอรเนต เนองจำกอนเทอรเนตมอ�ำนำจในแงทเปนเครองมอกำรสอสำรมวลชน

คลำยคลงกบโทรทศน พวกเขำเหนวำควรมกำรควบคมอนเทอรเนตอยำงเขมงวด รฐบำลสหรฐฯ พยำยำม

ใชประโยชนจำกกำรเทยบเคยงแบบนในคดส�ำคญระหวำงเรโนกบสหภำพเสรภำพพลเมองอเมรกน (Reno

vs ACLU) เปนคดทเกดขนหลงจำกรฐสภำผำนรฐบญญตควำมเหมำะสมดำนกำรสอสำร (Communication

Decency Act) ซงก�ำหนดกำรควบคมทเขมงวดเพอปองกนไมใหเดกรบชมสอลำมกอนำจำรผำน

อนเทอรเนต แตศำลปฏเสธไมยอมรบหลกกำรเทยบเคยงกบโทรทศน

อนเทอรเนต - หองสมดความเหมอน: ในบำงกรณ มกำรมองวำอนเทอรเนตเปนแหลงสะสมขอมลขนำดใหญ และมกมกำรน�ำ

ค�ำวำ “หองสมด” มำใชเพออธบำยคณลกษณะดงกลำว อยำงเชนกำรใชค�ำวำ “หองสมดดจทลขนำดใหญ”

“หองสมดไซเบอร” “หองสมดอเลกซำนเดรยส�ำหรบศตวรรษท 21” ฯลฯ

ความแตกตาง: กำรเกบขอมลสำรสนเทศและขอมลดบเปนเพยงคณลกษณะหนงของอนเทอรเนต

ในขณะทมควำมแตกตำงส�ำคญหลำยประกำรระหวำงหองสมดกบอนเทอรเนต

• หองสมดทวไปมเปำหมำยใหบรกำรบคคลซงอำศยอยในพนทเฉพำะ (เมอง ประเทศ ฯลฯ)

ขณะทอนเทอรเนตมพนทระดบโลก

• หนงสอ บทควำม และวำรสำรไดรบกำรตพมพโดยมกำรควบคมคณภำพ (มบรรณำธกำร)

ขณะทเนอหำในอนเทอรเนตอำจไมมบรรณำธกำรดแล


40

• หองสมดมกำรจดหมวดหมตำมแบบแผนกำรแบงประเภทบำงประกำร ทงนเพอชวยให

ผใชงำนสำมำรถคนหำหนงสอจำกทจดเกบไวได ขณะทขอมลในอนเทอรเนตไมไดรบกำร

จ�ำแนกหมวดหมในลกษณะเชนนน

• นอกจำกบญชคนค�ำหลก ผใชงำนจะไมสำมำรถเขำถงเนอหำ (ของหนงสอและบทควำม) ใน

หองสมดไดจนกวำจะมกำรยมหนงสอหรอวำรสำรนนออกไปจำกหองสมด ขณะทผใชงำน

สำมำรถเขำถงเนอหำของอนเทอรเนตไดทนทผำนเสรชเอนจนตำงๆ

ใชโดย: กำรเทยบเคยงแบบนถกใชงำนโดยโครงกำรตำงๆ ทมเปำหมำยเพอพฒนำระบบขอมลสำรสนเทศ

และองคควำมรเฉพำะทำงอยำงรอบดำน (พอรทล, ฐำนขอมล ฯลฯ) กำรเทยบเคยงแบบหองสมดถกใช

ประโยชนในโครงกำรหนงสอของกเกลโดยมวตถประสงคเพอแปลงหนงสอเลมใหเปนหนงสอดจทลทงหมด

ทางหลวงและอนเทอรเนตอำมำดน ตเร เลขำธกำร ITU ไดเทยบเคยงระหวำงทำงหลวงกบอนเทอรเนต โดยเปรยบเทยบวำทำงหลวง

เปนเหมอนเสนทำงโทรคมนำคม และจรำจรในอนเทอรเนตเปนเหมอนรถบรรทกหรอรถยนต “ผมแคให

ตวอยำงงำยๆ ลองเปรยบเทยบอนเทอรเนตกบเสนทำงโทรคมนำคมกบรถบรรทกหรอรถยนตและ

ทำงหลวงดส กำรเปนเจำของทำงหลวงไมไดหมำยควำมวำเรำเปนเจำของรถบรรทกหรอรถยนต

ทกคนทวงอยในเสนทำง และไมใชเจำของสนคำทมกำรขนสงอยำงแนนอน เปนกำรเทยบเคยงแบบงำย

แตเพอชวยใหกำรจรำจรเปนไปอยำงรำบรน ในกำรสรำงถนน คณตองรวำรถบรรทกเหลำนมควำมกวำง

ควำมสง และควำมเรวมำกนอยเพยงใด เพอใหสำมำรถสรำงสะพำนทเหมำะสม ไมเชนนนแลวระบบ

ดงกลำวจะไมสำมำรถใชงำนได ส�ำหรบผมแลว นนหมำยถงควำมสมพนธระหวำงอนเทอรเนตกบโลกแหง

โทรคมนำคม ทงสองอยำงถกก�ำหนดใหตองท�ำงำนรวมกน”16

อนเทอรเนต - เครองบนทกเทปวดโอ เครองถายเอกสารความเหมอน: กำรเทยบเคยงแบบนเนนทกำรผลตเพมเตมและกำรแพรกระจำยเนอหำ (เชน ขอควำม

และหนงสอ) คอมพวเตอรท�ำใหกำรผลตเพมเตมงำยลงโดยผำนกระบวนกำร “คดลอกแลวแปะ” (copy

and paste) ซงกท�ำใหกำรแพรกระจำยขอมลสนเทศผำนอนเทอรเนตเปนเรองทท�ำไดงำยเชนกน

ความแตกตาง: คอมพวเตอรมประโยชนในกำรใชงำนมำกกวำแคกำรท�ำส�ำเนำ แมวำกำรท�ำส�ำเนำเปน

ขนตอนในอนเทอรเนตทเรยบงำยกวำเครองบนทกเทปวดโอหรอเครองถำยเอกสำร


41

ใชโดย: มกำรใชกำรเทยบเคยงแบบนในบรบทของรฐบญญตลขสทธดจทลแหงสหสวรรษ (Digital

Millennium Copyrights Act - DMCA) ของสหรฐฯ ซงก�ำหนดบทลงโทษส�ำหรบหนวยงำนทสนบสนน

กำรละเมดลขสทธ (กำรพฒนำซอฟตแวรทมลกษณะละเมดกำรคมครองดำนลขสทธ ฯลฯ) ขอโตแยงใน

กรณนคอ ผพฒนำซอฟตแวรกท�ำหนำทเหมอนผผลตเครองบนทกเทปวดโอและเครองถำยเอกสำร พวก

เขำไมสำมำรถพยำกรณไดวำจะมผน�ำสนคำของตนไปใชอยำงชอบดวยกฎหมำยหรอไม

มกำรใชกำรเทยบเคยงแบบนกบกำรฟองคดตอผพฒนำซอฟตแวรทมลกษณะคลำยกบแนปสเตอร

(Napster) ซงเปนกำรแชรขอมลแบบเพยรทเพยร (peer-to-peer - P2P) อยำงเชน กรอกสเตอร (Grokster)

และสตรมคำสต (StreamCast)

อนเทอรเนต - ทางหลวงความเหมอน: ขณะททำงหลวงมประโยชนตอกำรขนสงในโลกทเปนจรง อนเทอรเนตกมประโยชนตอ

กำรสอสำรในโลกเสมอน

ความแตกตาง: นอกจำกคณลกษณะเพอกำรขนสงของอนเทอรเนต ไมมควำมเหมอนอยำงอนระหวำง

อนเทอรเนตกบทำงหลวง อนเทอรเนตเปนกำรเคลอนยำยสงทจบตองไมได (ขอมลดบ) ขณะททำงหลวง

ชวยใหเกดกำรขนสงสนคำและผคน

ใชโดย: มกำรใชกำรเทยบเคยงอนเทอรเนตกบทำงหลวงอยำงกวำงขวำงในชวงกลำงทศวรรษ 1990 หลง

จำกทมกำรระบวำอล กอร (Al Gore) เปนผคดค�ำวำ “ทำงหลวงสำรสนเทศ” (information superhighway)

ในขณะทรฐบำลเยอรมนยงใชค�ำวำ “ทำงหลวง” เพอสรำงควำมชอบธรรมใหกบกำรน�ำกฎหมำยควบคม

เนอหำอนเทอรเนตอยำงเขมงวดมำใชเมอเดอนมถนำยน 1997

เปนกฎหมายเสรนยมทไมเกยวของกบการเซนเซอร แตกก�าหนดเงอนไขอยางชดเจนวา

ผใหบรการสามารถท�าและไมสามารถท�าสงใด อนเทอรเนตเปนชองทางการขนสงและ

การกระจายความร....เชนเดยวกบทางหลวง ท�าใหจ�าเปนตองมการก�าหนดแนวปฏบต

ส�าหรบการจราจรในทงสองรปแบบ17

อนเทอรเนต - ทะเลหลวงความเหมอน: ในเบองตน กำรเทยบเคยงแบบนเกดขนเนองจำกลกษณะอนเทอรเนตครอบคลมพนท

นอกเหนอเขตอ�ำนำจศำลของประเทศเชนเดยวกบทะเลหลวง


42

ความแตกตาง: ในปจจบน เปนทชดเจนวำอนเทอรเนตสวนใหญอยใตเขตอ�ำนำจศำลบำงประกำรของ

ประเทศตำงๆ กลำวคอโครงสรำงพนฐำนในเชงเทคนคซงเปนชองทำงส�ำหรบจรำจรในอนเทอรเนตอยใต

กรรมสทธของภำคเอกชนและหนวยงำนของรฐ ซงสวนใหญแลวเปนผใหบรกำรโทรคมนำคม กำร

เปรยบเทยบทใกลเคยงสดในกรณของอนเทอรเนตในแงของกฎหมำยพำณชยนำวกคอเรอเดนสมทรทเปน

ของบรษทเดนเรอ

ในแงขอกฎหมำย อนสญญำสหประชำชำตวำดวยกฎหมำยทะเล (Convention on the Law of

the Sea) ก�ำกบดแลกจกรรมนอกเหนอจำกเขตอ�ำนำจศำลของประเทศ เชนกรณทเปนทะเลหลวง ซงใน

กรณของโทรคมนำคมแบบอนเทอรเนตนนไมมสงใดทเปรยบเทยบไดเลย

ใชโดย: มกำรใชกำรเทยบเคยงแบบนโดยผทอำงวำควรมกำรก�ำกบดแลอนเทอรเนตระหวำงประเทศ

กลำวอยำงเปนรปธรรม กำรเทยบเคยงแบบนมลกษณะทเสนอใหใชแนวคดกฎหมำยโรมนโบรำณ res

communis omnium (เชน พนทซงเปนสมบตกลำงส�ำหรบมนษยชำตททกชำตจะตองก�ำกบดแลและจดหำ

ทรพยำกร) กบอนเทอรเนตในลกษณะเดยวกบกำรก�ำกบดแลทะเลหลวง

การจดหมวดหมปญหาของการอภบาลอนเทอรเนตกำรอภบำลอนเทอรเนตเปนองคควำมรใหมทซบซอน จ�ำเปนตองอำศยกำรสรำงแผนทและกำรจด

หมวดหมในเชงแนวคด ควำมซบซอนดงกลำวเปนผลมำจำกลกษณะทเปนสหวทยำ ครอบคลมแงมม

ตำงๆ ไมวำจะเปนเทคโนโลย เศรษฐกจ-สงคม กำรพฒนำ กฎหมำย และกำรเมอง

ประโยชนอยำงเปนรปธรรมของกำรจดหมวดหมเหนไดชดเจนจำกกระบวนกำรทเกดขนท WSIS

ในขนตอนแรก ชวงกอนจะมกำรประชมสดยอดทเจนวำ (2003) ผเกยวของหลำยฝำย รวมทงบรรดำรฐ

ชำต ตำงประสบปญหำในกำรท�ำควำมเขำใจควำมซบซอนของกำรอภบำลอนเทอรเนต กำรสรำงแผนท

เชงแนวคดทไดรบกำรสนบสนนจำกนกวชำกำรและรำยงำนของ WGIG สงผลใหเกดกำรเจรจำอยำงม

ประสทธภำพมำกขนในบรบทของกระบวนกำร WSIS โดยในรำยงำน WGIG (2004) จ�ำแนกประเดนหลก

4 ประกำร ไดแก

• ปญหำเกยวกบโครงสรำงพนฐำนกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรอนเทอรเนตทส�ำคญ

• ปญหำเกยวกบกำรใชอนเทอรเนต เชน สแปม ควำมปลอดภยของเครอขำย และอำชญำกรรม

คอมพวเตอร


43

• ปญหำเกยวกบอนเทอรเนตแตสงผลกวำงกวำวงกำรอนเทอรเนต และหนวยงำนทมอยตองม

สวนรบผดชอบ เชน สทธในทรพยสนทำงปญญำ (intellectual property rights - IPR) หรอ

กำรคำระหวำงประเทศ

• ปญหำเกยวกบกำรพฒนำกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยเฉพำะกำรสรำงศกยภำพในประเทศ

ก�ำลงพฒนำ

วำระแรกในทประชม IGF ซงจดขนทกรงเอเธนส (2006) เกยวของกบประเดนหลก ไดแก กำร

เขำถงควำมปลอดภย ควำมหลำกหลำย และควำมเปดกวำง ในทประชม IGF ครงท 2 ณ กรงรโอเดอ

จำเนโร (2007) มกำรเพมประเดนหลกขอท 5 เขำมำ นนคอ กำรจดกำรทรพยำกรส�ำคญของอนเทอรเนต

ประเดนหลกทงหำมอทธพลตอกำรก�ำหนดวำระในทประชมล�ำดบตอมำของ IGF


44

แมวำกำรจดหมวดหมจะเปลยนแปลงไป กำรอภบำลอนเทอรเนตยงคงเกยวของกบชดของประเดน

ปญหำทคลำยคลงกน 40-50 เรอง โดยมประเดนทเกยวของเปลยนแปลงไปบำง ยกตวอยำงเชน แมวำ

สแปมจะยงคงเปนประเดนหลกในกำรจดหมวดหมของ WGIG เมอป 2004 แตควำมส�ำคญในเชงนโยบำย

ไดลดนอยลงในทประชม IGF โดยกลำยเปนประเดนหลกทมควำมส�ำคญนอยลงในกรอบกำรพดคย

เกยวกบควำมปลอดภย กำรจดหมวดหมกำรอภบำลอนเทอรเนตของดโพลแยกเปน 40-50 เรอง ถกแบง

ออกเปนตะกรำหลก 5 ใบ ดงน

• โครงสรำงพนฐำนและกำรก�ำหนดมำตรฐำน

• กฎหมำย

• เศรษฐกจ

• กำรพฒนำ

• สงคม-วฒนธรรม

กำรจดหมวดหมดงน (ภำพประกอบ 4) สะทอนแนวทำงเชงนโยบำยทงสองประกำรทกลำวถงไป

แลว (WGIG, IGF) รวมทงงำนวจยเชงวชำกำรในประเดนน มกำรพฒนำกำรจดหมวดหมมำกขนเมอ

ป 1997 ทงนเปนผลมำจำกเสยงสะทอนของบรรดำนกศกษำ (ศษยเกำจ�ำนวน 1,542 คนนบจนถงป 2013)

เปนผลมำจำกขอคนพบในงำนวจยและองคควำมรทเกดขนในกระบวนกำรนโยบำย18

45

1. มตทประชมสมชชำใหญสหประชำชำต 56/183 (21 ธนวำคม 2001) เหนชอบใหจดกำร

ประชมสดยอดโลกวำดวยสงคมขอมลขำวสำร (WSIS) เปน 2 ระยะ ระยะแรกจดขน ณ กรง

เจนวำ ระหวำงวนท 10-12 ธนวำคม 2003 และระยะท 2 ทกรงตนส ระหวำงวนท 16-18

พฤศจกำยน 2005 วตถประสงคกำรประชมในระยะแรกคอกำรพฒนำและกำรจดท�ำถอยแถลงท

ชดเจนเกยวกบเจตจ�ำนงทำงกำรเมอง และกำรปฏบตตำมขนตอนอยำงเปนรปธรรมเพอสรำง

พนฐำนใหเกดสงคมสำรเทศส�ำหรบทกคน ซงสะทอนใหเหนผลประโยชนตำงๆ นำนำซงลวนเปน

ประเดนนำสนใจ ผเขำรวมกวำ 19,000 คนจำก 174 ประเทศเขำรวมกำรประชมสดยอดครงน

รวมถงเหตกำรณตำงๆ ทเกยวของ ทมำ: http://www.itu.int/wsis/basic/about.html [accessed

21 January 2014].

2. นยำมทใชใน WGIG เกดขนจำกแบบแผนของนยำมซงมกใชในทฤษฎระบอบ (regime theory)

สตเฟน ด. ครำสเนอร (Stephen D. Krasner) ผคดคนทฤษฎระบอบมขอสงเกตวำระบอบอำจ

หมำยถงชดของหลกกำร บรรทดฐำน หลกเกณฑ และขนตอนกำรตดสนใจ ทงทเหนไดชดเจน

และเหนไมชด ซงท�ำใหเกดควำมสอดคลองของควำมคำดหวงของผทเกยวของกบควำมสมพนธ

ระหวำงประเทศ หลกกำรหมำยถงควำมเชอเกยวกบขอเทจจรง สำเหต และควำมถกตอง

บรรทดฐำนหมำยถงมำตรฐำนของพฤตกรรมในแงของสทธและพนธกรณ สวนหลกเกณฑ

หมำยถงขอก�ำหนดหรอขอหำมตอกำรปฏบตบำงประกำร ขนตอนกำรตดสนใจหมำยถงกำรปฏบต

ทเปนอยเกยวกบกำรเลอกและกำรปฏบตตำมสงทเลอกของกลม Krasner, S. (1983) Introduction,

in International Regimes. Krasner SD (ed.), Cornell University Press: Ithaca, NY, USA.

อางอง


46

3. Shannon, V. (2006) What’s in an ‘i’? International Herald Tribune, 3 December 2006.

Available at http://www.nytimes.com/2006/12/03/technology/03iht-btitu.3755510.html

[accessed 21 January 2014].

4. ควำมสบสนในเชงทฤษฎเหนไดจำกลกษณะทหนวยงำนระหวำงประเทศบำงแหงใชค�ำวำ “กำร

อภบำล” ยกตวอยำงเชน ค�ำวำ “ธรรมำภบำล” (good governance) ถกธนำคำรโลกใชเพอสนบสนน

กำรปฏรปของรฐเพอใหเกดควำมโปรงใสมำกขน ลดกำรทจรต และเพมประสทธภำพในกำรบรหำร

งำน ในบรบทดงกลำว ค�ำวำ “กำรอภบำล” จงเกยวของโดยตรงกบกำรท�ำหนำทหลกของรฐบำล

5. Barlow, J.P. (1996) A declaration of the independence of cyberspace. Available at https://

projects.eff.org/~barlow/Declaration-Final.html [accessed 21 January 2014].

6. ส�ำหรบววฒนำกำรของกำรใชค�ำวำ “อนเทอรเนต” ในกำรจดเตรยมกำรประชมสดยอด WSIS

โปรดด DiploFoundation (2003) The Emerging Language of ICT Diplomacy - Key Words.

Available at http://archive1.diplomacy.edu/IS/Language/html/words.htm [accessed 3 August

2014].

7. ในเดอนมถนำยน 2010 ICANN อนมตให .xxx เปนชอโดเมนระดบบนสดส�ำหรบเนอหำของผใหญ

8. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำย ดวดโอประกอบกำรอธบำยของเรำ

ไดท https://www.youtube.com/watch?v=R-uMbZFfJVU [accessed 12 February 2014].

9. Clinton, H. (2010) Remarks on Internet freedom. Available at http://www.state.gov/

secretary/20092013clinton/rm/2010/01/135519.htm [accessed 21 January 2014].

10. Newitz, A. (2013) The bizarre evolution of the word ‘cyber’. Available at http://io9.com/

today-cyber-means-war-but-back-in-the-1990s-it-mean-1325671487 [accessed 3 August

2014].

11. European Commission (no date) Digital Agenda for Europe. Available at http://ec.europa.

eu/digital-agenda/ [accessed 3 August 2014].

12. อำงถงใน Helfand, D. (2001) Edspeak is in a class by itself. Los Angeles Times, 16 August.

Available at http://articles.latimes.com/2001/aug/16/news/mn-34814 [accessed 13

February 2014].

13. เนอหำในสวนนเปนผลมำจำกกำรพดคยกบอลโด มตเตอชช (Aldo Matteucci) ผรบทนอำวโสขอ

งดโพล ซงมกแสดงควำมเหน “เชงปฏพำกษ” ตอประเดนกำรอภบำลสมยใหม และมสวนชวยใน

กำรวพำกษวจำรณกำรสอนและกำรวจยของดโพล


47

14. กระบวนกำร WSIS เรมจำกกำรประชมเตรยมกำรครงท 1 ซงจดขนเมอเดอนกรกฎำคม 2002

ณ กรงเจนวำ สวนกำรประชมสดยอดครงท 1 มขนทกรงเจนวำ (ธนวำคม 2003) และกำร

ประชมสดยอดครงท 2 มขนทตนเซย (พฤศจกำยน 2005)

15. โวลเกอร คตซ (Volker Kitz) ใหขอสนบสนนเพอกำรเทยบเคยงระหวำงกำรบรหำรจดกำรระบบ

โทรศพทกบอนเทอรเนต ทงในสวนของชอและหมำยเลข Kitz, V. (2004) ICANN may be the

only game in town, but Marina del Rey isn’t the only town on Earth: Some thoughts on

the so-called uniqueness of Internet. Available at http://studentorgs.law.smu.edu/Science-

and-Technology-Law-Review/Articles/Fall-2005/Kitz.aspx [accessed 21 January 2014].

16. คดมำจำกถอยแถลงของเลขำธกำรในกำรประชม ICANN ณ กรงไคโร (6 พฤศจกำยน 2008)

Available at https://cai.icann.org/files/meetings/cairo2008/toure-speech-06nov08.txt

[accessed 21 January 2014].

17. อำงถงใน Mock K., Armony, L. (1998) Hate on the Internet. Available at http://archive.is/

M70XS [accessed 13 February 2014].

18. มกำรเรมใชค�ำวำ “ตะกรำ” (basket) ในแวดวงกำรทตระหวำงกำรเจรจำขององคกำรเพอควำม

มนคงและควำมรวมมอในยโรป (Organization for Security and Co-operation in Europe -

OSCE)


บทท 2ตะกราโครงสรางพนฐานและการก�าหนดมาตรฐาน

50

บทท 2 ตะกราโครงสรางพนฐานและการก�าหนดมาตรฐาน

ตะกราโครงสรางพนฐานและการก�าหนดมาตรฐาน

ตะกรำโครงสรำงพนฐำนและกำรก�ำหนดมำตรฐำนประกอบดวยปญหำพนฐำนในกำรบรหำรงำน

อนเทอรเนต ซงสวนใหญเปนเรองทำงเทคนค หลกเกณฑส�ำคญในกำรจ�ำแนกประเดนใหอยในตะกรำน

เกยวของกบกำรท�ำงำนขนพนฐำนของอนเทอรเนต โดยสำมำรถแบงปญหำออกเปน 2 กลม ดงน

กลมแรกประกอบดวยประเดนทจ�ำเปนซงหำกไมพจำรณำจะท�ำใหอนเทอรเนตและเวลดไวดเวบ

(World Wide Web - www) ไมสำมำรถด�ำรงอยได1



1 โครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคมซงเปนชองทำงกำรจรำจรทกสำยในอนเทอรเนต

2 มำตรฐำนเชงเทคนคและบรกำรทำงอนเทอรเนต กลำวคอโครงสรำงพนฐำนซงท�ำให

อนเทอรเนตท�ำงำนได (เชน ทรำนสมชชนคอนโทรลโปรโตคอล/อนเทอรเนตโปรโตคอล - TCP/

IP) ระบบชอโดเมน (DNS) ซเคยวรซอกเกตเลเยอร (secure sockets layer - SSL)

3 มำตรฐำนเกยวกบเนอหำและกำรประยกตใชงำน (application) (เชน ภำษำ HTML - HyperText

Markup Language ภำษำ XML - eXtensible Markup Language)

กลมท 2 ประกอบดวยประเดนเกยวกบกำรรกษำควำมปลอดภยเพอใหเกดโครงสรำงพนฐำนทำง

อนเทอรเนตทมนคงและเสถยร รวมทงควำมมนคงไซเบอร กำรเขำรหส และสแปม

โครงสรางพนฐานทางโทรคมนาคม2

สภาพการณปจจบนขอมลอนเทอรเนตสำมำรถเดนทำงผำนสอตำงๆ ทหลำกหลำย ทงสำยโทรศพท เคเบลใยแกว ดำวเทยม

สญญำณไมโครเวฟ และจดเชอมตอสญญำณไรสำย แมแตระบบสำยไฟทวไปกสำมำรถใชเพอสงสญญำณ

จรำจรในอนเทอรเนต โดยใชประโยชนจำกเทคโนโลยสำยไฟฟำ3

ลกษณะกำรควบคมโทรคมนำคมสงผลกระทบตอกำรอภบำลอนเทอรเนตโดยตรง ในปจจบนมกำร

ควบคมโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคมทงในระดบประเทศและระหวำงประเทศ โดยมหนวยงำนทง

ของรฐและเอกชนทเกยวของมำกมำย องคกรระหวำงประเทศทส�ำคญในกำรควบคมโทรคมนำคมประกอบ

ดวยสหภำพโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (ITU) ซงเปนผก�ำหนดหลกเกณฑกำรประสำนงำนระหวำงระบบ

โทรคมนำคมระดบประเทศ จดสรรแถบคลนวทย และบรหำรจดกำรต�ำแหนงดำวเทยม และองคกำร

กำรคำโลก (World Trade Organization - WTO) ซงมบทบำทส�ำคญในกำรเปดเสรตลำดโทรคมนำคม

ทวโลก4

ระเบยบโทรคมนาคมระหวางประเทศ (ITRs) ของ ITUระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (International Telecommunication Regulations - ITRs) ค.ศ.

1988 ของ ITU ชวยกระตนใหมกำรเปดเสรระหวำงประเทศดำนกำรก�ำหนดรำคำและบรกำร และเปด

โอกำสใหมกำรใชบรกำรอนเทอรเนตขนพนฐำนในรปแบบใหมมำกขน อยำงเชน บรกำรอนเทอรเนต

51

52


ควำมเรวสงผำนวงจรคสำยเชำระหวำงประเทศ (leased lines) เปนตวก�ำหนดโครงสรำงพนฐำนเพอรองรบ

กำรเตบโตอยำงรวดเรวของอนเทอรเนตในชวงทศวรรษ 1990 ระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศ

ไดรบกำรแกไขเมอเดอนธนวำคม 2012 ระหวำงกำรประชม WCIT-12 ทดไบ โดยมรฐ 89 แหง ซงสวน

ใหญเปนประเทศก�ำลงพฒนำ รวมลงนำมรบรองระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศทไดรบกำรแกไข

สวนรฐอก 55 แหงรวมทงสหรฐฯ และหลำยประเทศในยโรปไมลงนำม5

บทบำทของ ITU และองคกำรกำรคำโลกแตกตำงกนอยำงมำก ITU เปนผก�ำหนดมำตรฐำนเชง

เทคนคและกำรก�ำกบดแลโทรคมนำคมเฉพำะดำนระหวำงประเทศ โดยมรปแบบสมครใจและใหควำมชวย

เหลอกบประเทศก�ำลงพฒนำ6 สวนองคกำรกำรคำโลกเปนผก�ำหนดกรอบส�ำหรบหลกเกณฑของระบบ

ตลำดโดยทวไป7

ภำยหลงกำรเปดเสร อ�ำนำจผกขำดเกอบเบดเสรจของ ITU ในกำรเปนหนวยงำนก�ำหนดมำตรฐำน

หลกเพอกำรโทรคมนำคมถกท�ำลำยทละนอยโดยหนวยงำนและองคกรอำชพหลำยแหง ในเวลำเดยวกน

บรรษทโทรคมนำคมขนำดใหญ เชน AT&T, Cable and Wireless, France Telecom, Sprint และ

WorldCom ตำงไดรบโอกำสขยำยสวนแบงกำรตลำดไปทวโลก เนองจำกจรำจรสวนใหญในอนเทอรเนต

เกดขนผำนโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคมของบรรษทเหลำน พวกเขำจงมอทธพลส�ำคญตอกำร

พฒนำอนเทอรเนต

ปญหา

ลปทองถน - ไมลสดทาย

“ลปทองถน” (local loop) [หรอ “ไมลสดทำย” (last mile)] เปนค�ำใชเรยกควำมเชอมโยงระหวำงผใหบรกำร

อนเทอรเนตกบผใชบรกำรแตละคน ปญหำทเกดขนในระดบลปทองถนเปนอปสรรคตอกำรขยำยตวของ

กำรใชอนเทอรเนต โดยเฉพำะในประเทศก�ำลงพฒนำสวนใหญ กำรสอสำรแบบไรสำยเปนทำงออกอยำง

หนงทท�ำไดและมตนทนต�ำเพอแกปญหำในลปทองถน8 นอกจำกกำรพฒนำทำงเลอกเชงเทคโนโลยให

มำกขนแลว ทำงออกตอปญหำในลปทองถนจงขนอยกบกำรเปดเสรของภำคสวนตลำดโทรคมนำคม

การเปดเสรตลาดโทรคมนาคม

หลำยประเทศเปดเสรตลำดโทรคมนำคมโดยมเปำหมำยเพอสงเสรมกำรพฒนำบรกำรกำรสอสำรใหมๆ

ชวยใหมกำรเขำถงโครงสรำงพนฐำน (ทเปนของรฐ) มำกขน อยำงไรกด ประเทศก�ำลงพฒนำหลำยแหง

เผชญกบกำรตดสนใจทยำกล�ำบำก กลำวคอจะเปดเสรและท�ำใหตลำดโทรคมนำคมใหญขนและม

ประสทธภำพมำกขน หรอจะรกษำรำยไดทส�ำคญทมำจำกกำรผกขำดดำนโทรคมนำคมทเปนอย เปน

53


ค�ำถำมทมกำรอภปรำยในระหวำงกำรประชมโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (WCIT-12) โดยประเทศก�ำลง

พฒนำบำงแหงตงค�ำถำมเกยวกบกำรกระจำยรำยไดของบรกำรกำรสอสำรอนเทอรเนต9

การก�าหนดมาตรฐานเชงเทคนคของโครงสรางพนฐาน

กำรก�ำหนดมำตรฐำนเชงเทคนคตกอยใตกำรควบคมของสถำบนเอกชนและอำชพมำกขนเรอยๆ

ยกตวอยำงเชน มำตรฐำนไวไฟ (WiFi standard) IEEE 802.11b ไดรบกำรพฒนำขนมำโดยสถำบนวศวกร

ไฟฟำและอเลกทรอนกส (Institute of Electrical and Electronic Engineers - IEEE) สวนกำรรบรอง

มำตรฐำนของอปกรณไวไฟตกอยใตกำรควบคมของสมำพนธไวไฟ (WiFi Alliance)10 กำรเขำมำมบทบำท

อยำงมำกในกำรก�ำหนดหรอบงคบใชมำตรฐำนในตลำดทมกำรพฒนำอยำงรวดเรวเปนเหตใหสถำบน

เหลำนมอทธพลคอนขำงมำก

ใครเปนเจาของแถบคลนแมเหลกไฟฟา?

ระบอบกำรจดกำรแถบคลนในปจจบนอยบนสมมตฐำนทวำแถบคลนเปนทรพยำกรจ�ำกด ซงตองบรหำร

จดกำรโดยหนวยงำนของรฐ หนวยงำนระดบภมภำค [เชน คณะกรรมกำรแถบคลนวทย (Radio Spectrum

Committee - RSC) ของสหภำพยโรป และกลมนโยบำยแถบคลนวทย (Radio Spectrum Policy Group

- RSPG)] และ ITU กำรพฒนำเทคโนโลยใหมๆ ทใชแถบคลนอยำงมประสทธภำพมำกกวำเดม สงผล

ใหภำพของแถบคลนในฐำนะทรพยำกรจ�ำกดมนอยลง สดทำยปรมำณและกำรจ�ำกดกำรใช

แถบคลนจะขนอยกบพฒนำกำรทำงเทคโนโลย แนวทำงนมองวำควรทดแทนระเบยบของรฐบำลในปจจบน

ดวยระเบยบ “แถบคลนแบบเปด” (open spectrum) เชน กำรเปดใหทกคนเขำถงแถบคลนอยำงเสร

ทศนะเชนนอำจท�ำใหเกดปญหำ 2 ประกำร ประกำรแรกในเชงปฏบตและเกยวของกบเงนลงทน

มหำศำล ซงมำจำกบรรษทโทรคมนำคมโดยเฉพำะในยโรป พวกเขำตองใชเงนจ�ำนวนมำกเพอซอสทธใน

กำรบรหำรจดกำรเครอขำยโทรศพทเคลอนทยคท 311 อกประกำรคอตอใหแถบคลนเปดเสรส�ำหรบทกคน

กไมไดหมำยควำมวำคนจ�ำนวนมำกจะไดใชประโยชนและมนจะกลำยเปนสำธำรณประโยชนไปได ในทำง

ตรงกนขำม คนทใชประโยชนไดตองมควำมสำมำรถเชงเทคนคทจะรจกกำรใชประโยชนจำกแถบคลน

“ฟร” นน

กำรพฒนำบรกำรสอสำรสมยใหมโดยใชประโยชนจำกแถบคลนวทย โดยเฉพำะบรอดแบนด

ไรสำยและกำรสอสำรแบบโทรศพทเคลอนท สงผลใหควำมตองกำรคลนควำมถวทยสงขน กระตนให

รฐบำลทวโลกตองหำทำงออกเพอใหเกดกำรใชประโยชนจำกแถบคลนสงสด กำรน�ำระบบโทรทศนดจทล

มำทดแทนกำรกระจำยภำพและเสยงแบบอนำลอกท�ำใหมแถบคลนวทยเหลอจ�ำนวนมำก และสำมำรถน�ำ

ไปจดสรรใหกบบรกำรอนๆ ได หรอทเรยกวำคลนควำมถทเหลอจำกกำรเปลยนผำนสดจทล (digital

dividend) สหภำพยโรปจดท�ำโครงกำรก�ำกบดแลกำรจดกำรแถบคลนวทยอยำงรอบดำน12 ขณะทสหรฐฯ

ใชกลไกตลำดเปนตวน�ำและจดสรรคลนควำมถโดยผำนกำรประมล

54


ทรานสมชชนคอนโทรลโปรโตคอล/อนเทอรเนตโปรโตคอล (TCP/IP)สภาพการณปจจบนTCP/IP เปนมำตรฐำนเชงเทคนคหลกของอนเทอรเนต โดยอยบนหลกกำร 3 ประกำร ไดแก

กำรสงขอมลเปนหนวยแพกเกต หรอ แพกเกตสวตชง (packet-switching) กำรเชอมตอจำกปลำยสปลำย

(end-to-end networking) และควำมทนทำน (robustness) กำรอภบำลอนเทอรเนตเกยวกบ TCP/IP จง

มคณลกษณะส�ำคญ 2 ประกำร

• กำรน�ำมำตรฐำนใหมมำใช

• กำรกระจำยหมำยเลขไอพ

มำตรฐำน TCP/IP ถกก�ำหนดโดยคณะท�ำงำนเฉพำะกจดำนวศวกรรมอนเทอรเนต (IETF)

เนองจำกเปนโปรโตคอลหลกของอนเทอรเนต จงอยในกำรคมครองทเขมงวดของ IETF กำรเปลยนแป

ลงใดๆ ทกระท�ำตอ TCP/IP ตองผำนกำรอภปรำยลวงหนำอยำงรอบดำน และตองมขอพสจนวำเปน

ขอเสนอทใชไดผล (เชน หลกกำร “รนนงโคด”)

หมำยเลขไอพเปนหมำยเลขทอยซงจะไมซ�ำกน และคอมพวเตอรทกเครองทเชอมตอกบ

อนเทอรเนตตองม คอมพวเตอรทเชอมตอกบอนเทอรเนตไมสำมำรถมหมำยเลขไอพซ�ำกนได เปนเหต

ใหหมำยเลขไอพอำจเปนทรพยำกรจ�ำกด ระบบกำรกระจำยหมำยเลขไอพอยใตโครงสรำงกำรบรหำรแบบ

ลดหลน โดยหนวยงำนสวนบนสดไดแก IANA (Internet Assigned Numbers Authority หรอหนวยงำน

จดสรรหมำยเลขทำงอนเทอรเนต ซงเปนหนวยงำนยอยของ ICANN) ซงจะกระจำยกลมของหมำยเลข

ไอพตำมระบบทะเบยนอนเทอรเนตภมภำค (regional Internet registries - RIRs) ทง 5 แหง13 RIRs จะ

กระจำยหมำยเลขไอพไปยงระบบทะเบยนอนเทอรเนตทองถน (local Internet registries - LIRs) และ

ระบบทะเบยนอนเทอรเนตระดบประเทศ (national Internet registries - NTRs) ซงจะกระจำยหมำยเลข

ไอพไปยงบรษทผใหบรกำรอนเทอรเนตรำยยอย บรษททวไป และปจเจกบคคลในล�ำดบถดๆ ไป


55


ปญหา

จะจดการกบหมายเลขไอพทจ�ากดไดอยางไร (เปลยนไปใชหมายเลข IPv6)

พลของหมำยเลขไอพในระบบ IPv4 (อนเทอรเนตโปรโตคอล รน 4) ประกอบดวยตวเลขประมำณ 4 พน

ลำนตว ซงทผำนมำทำง IANA จดสรรใหกบ RIRs ทง 5 แหงจนหมดแลวเมอเดอนกมภำพนธ 2011

กำรลดลงของจ�ำนวนหมำยเลข IPv4 เปนปญหำเพมขนเนองจำกกำรน�ำอปกรณทเชอมตออนเทอรเนต

ใหมๆ มำใชในชวงหลำยปทผำนมำ (เชน โทรศพทเคลอนท ออแกไนเซอรสวนบคคล เกมคอนโซล และ

อปกรณไฟฟำในบำน) รวมทงกำรเพมกำรเชอมตออนเทอรเนตทวโลก ควำมกงวลวำหมำยเลขไอพจะม

ไมเพยงพอและสดทำยจะขดขวำงกำรพฒนำอนเทอรเนต เปนเหตใหชมชนดำนเทคนคตองด�ำเนนกำร

ครงส�ำคญ 3 ประกำร ไดแก

• จดสรรหลกกำรใชพลของหมำยเลขไอพแบบเดม โดยน�ำระบบกำรแปลทอยเครอขำย

(Network Address Translation - NAT) มำใช

• แกปญหำอลกอรธมทท�ำใหเกดกำรสญเปลำของทอยในระดบ RIRs โดยกำรน�ำระบบ กำรจด

เสนทำงระหวำงโดเมนแบบไรกลม (Classless Inter-Domain Routing - CIDR) มำใช

• กำรน�ำโปรโตคอล TCP/IP รนใหมหรอ IPv6 มำใช ท�ำใหมกลมหมำยเลขไอพเพมขนมำก

(มำกกวำ 340,000,000,000,000,000,000)


56


แนวทำงแกปญหำของชมชนเทคนคทำงอนเทอรเนตตอกำรขำดแคลนหมำยเลขไอพ เปนตวอยำง

ของกำรบรหำรจดกำรโดยทนทและเปนเชงรก แมวำทงระบบ NAT และ CIDR จะชวยแกปญหำไดอยำง

รวดเรว แตในระยะยำวกจ�ำเปนตองหำทำงเปลยนผำนไปสกำรใช IPv6 แมวำจะเรมมกำรน�ำ IPv6 มำใช

ตงแตป 1996 แตกำรพฒนำทผำนมำเปนไปอยำงเชองชำ สบเนองจำกกำรไมตระหนกถงควำมส�ำคญท

จะตองมกำรเปลยนผำนครงน รวมทงกำรมเงนลงทนจ�ำกดในกำรซอหำอปกรณรนใหมส�ำหรบประเทศ

ก�ำลงพฒนำ

ปญหำทำทำยอยำงหนงส�ำหรบกำรน�ำ IPv6 มำใชคอ ปญหำกำรไมรองรบหมำยเลขไอพแบบเดม

(backward compatibility) ทเปน IPv4 เครอขำยทใช IPv6 จะไมสำมำรถสอสำรโดยตรงกบเครอขำย

สวนใหญในปจจบนซงยงคงใชหมำยเลขไอพแบบ IPv4 มแนวโนมวำเครอขำยทใชหมำยเลขไอพทงแบบ

IPv4 และ IPv6 จะมคลนทง 2 แบบ เรำจงจ�ำเปนตองดแลไมใหเครอขำยทใช IPv6 กระจกตวอยเพยง

ทใดทหนง กำรแกปญหำในเชงเทคนคไดแก กำรท�ำใหเกดกำรเชอมตอเปนพเศษระหวำงเครอขำยทง 2

แบบ ซงจะยงท�ำใหเสนทำงของอนเทอรเนตซบซอนมำกขน และอำจท�ำใหเกดปญหำอยำงอนตำมมำ

สบเนองจำกควำมซบซอนของกำรเปลยนผำนไปสระบบ IPv6 ประเทศก�ำลงพฒนำจะไดประโยชน

จำกกำรชะลอระบบนออกไป และเปนกำรเรมตนใชเครอขำยทอยบนพนฐำน IPv6 ใหมทงระบบ ตำม

กระบวนกำรน ประเทศก�ำลงพฒนำตองกำรควำมชวยเหลอดำนเทคนค14

นอกจำกปญหำเรองกำรเปลยนผำน กำรก�ำหนดกรอบนโยบำยเพอกระจำยหมำยเลข IPv6

ยงตองอำศยกำรกระจำยหมำยเลขไอพอยำงเหมำะสม โดยตองมกำรน�ำกลไกแบบเปดและมกำรแขงขน

มำใชเพอตอบสนองควำมตองกำรของผใชบรกำรขนสดทำยใหเกดประโยชนมำกสด แมจะมกำรน�ำระบบ

IPv6 มำใช แตปญหำกำรขำดแคลนหมำยเลขไอพ “แบบเทยม” กยงอำจเกดขน หำกหนวยงำนท

รบผดชอบจดสรรหมำยเลขเหลำนในระดบพนทอยำงเชนบรรดำผใหบรกำรอนเทอรเนตใชอ�ำนำจและกำร

เชอมตออยำงมชอบในแงกำรจดสรรหมำยเลข อำท ใชวธซอบรกำรของคนอน ซงยอมสงผลกระทบตอ

จ�ำนวนและรำคำของหมำยเลขไอพ

การเปลยนแปลงของ TCP/IP และความมนคงไซเบอร

ควำมปลอดภยไมไดเปนปญหำหลกในชวงทมกำรพฒนำอนเทอรเนตในเบองตน เนองจำกในชวงเวลำ

ดงกลำว อนเทอรเนตยงคงเปนเครอขำยแบบปดของสถำบนวจย เมออนเทอรเนตขยำยตวครอบคลม

ผใชงำน 2 พนลำนคนทวโลก และเมออนเทอรเนตกลำยเปนเครองมอเชงพำณชยทส�ำคญมำกยงขน

ค�ำถำมเกยวกบควำมปลอดภยเรมเปนประเดนทมควำมส�ำคญในล�ำดบปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต

เนองจำกกำรออกแบบสถำปตยกรรมอนเทอรเนตในเบองตนไมไดค�ำนงถงควำมปลอดภย กำร

เพมระบบรกษำควำมปลอดภยเขำมำจ�ำเปนตองอำศยกำรเปลยนแปลงโครงสรำงในขนพนฐำนของ

อนเทอรเนต ไดแก TCP/IP โดยตวโปรโตคอลใหม (IPv6) จะมระดบควำมปลอดภยทเพมขน แตกยง

ไมใชกำรแกปญหำอยำงรอบดำน กำรปองกนจะเกดขนไดเมอมกำรปรบปรง TCP/IP อยำงมำก15

57


เทคโนโลย มาตรฐาน และการเมองกำรก�ำหนดมำตรฐำนอำจกลำยเปนปญหำกำรเมองไดเชนกน มำตรฐำนเชงเทคนคอำจสงผลกระทบท

กวำงขวำงในเชงเศรษฐกจและสงคม อำจท�ำใหเกดประโยชนเฉพำะดำน และอำจเปลยนแปลงสมดลอ�ำนำจ

ระหวำงธรกจทแขงขนกนและ/หรอผลประโยชนของประเทศ แตมำตรฐำนเปนสงทจ�ำเปนตออนเทอรเนต

จำกกำรก�ำหนดมำตรฐำนและกำรออกแบบซอฟตแวร ผพฒนำอนเทอรเนตสำมำรถก�ำหนดแนวทำงกำร

ใชและคมครองสทธมนษยชนได (เชน เสรภำพดำนขอมลขำวสำร ควำมเปนสวนตว และกำรคมครอง

ขอมล)

ควำมพยำยำมจดท�ำมำตรฐำนอยำงเปนทำงกำรท�ำใหสำธำรณะเกดควำมสนใจตอกำรตดสนใจ

เชงเทคนคของบรรดำผพฒนำระบบ กำรตอสดำนมำตรฐำนจงท�ำใหเหนขอสมมตฐำนและควำมทบซอน

ดำนผลประโยชนทอยเบองหลง ควำมกระตอรอรนของผมสวนไดสวนเสยในกำรมสวนรวมก�ำหนด

มำตรฐำนควรกระตนใหเรำตระหนกถงควำมส�ำคญของโครงขำยในระดบลกเหลำน

การเปลยนแปลงของ TCP/IP กบปญหาของแบนดวธทถกจ�ากด

เพอสนบสนนกำรแพรกระจำยสอมลตมเดย [เชน อนเทอรเนต โทรศพท หรอวดโอตำมสง (video on

demand)] เรำจ�ำเปนตองมระบบคณภำพของกำรใหบรกำร (quality of service - QoS) ซงสำมำรถประกน

ประสทธภำพกำรท�ำงำนขนต�ำได QoS ส�ำคญอยำงยงโดยเฉพำะกำรใชงำนทออนไหวตอกำรสงขอมล

ลำชำ (กำรประยกตใชงำนทออนไหวตอควำมลำชำของขอมล - delay-sensitive applications) อยำงเชน

กำรถำยทอดสด และเปนสงทมกท�ำไดยำกเนองจำกขอจ�ำกดของแบนดวธ กำรน�ำ QoS มำใชอำจท�ำให

ตองมกำรเปลยนแปลงหมำยเลขไอพ และอำจสงผลกระทบตอหลกกำรควำมเปนกลำงของเครอขำย

ระบบชอโดเมนสภาพการณปจจบนระบบชอโดเมน (Domain Name System - DNS) เปนตวจดกำรทอยทำงอนเทอรเนต (อยำงเชน www.

google.com) โดยแปลงทอยเหลำนใหเปนหมำยเลขไอพ (ตำมกำรน�ำเสนอขนตอนอยำงงำยๆ ในภำพ

ประกอบ 8) ระบบชอโดเมนประกอบดวยรตเซรฟเวอร เซรฟเวอรของโดเมนระดบบนสด (top-level

domain - TLD) และหมำยเลขของเซรฟเวอร DNS จ�ำนวนมำกทถกก�ำหนดในพนทตำงๆ ทวโลก16

DNS ประกอบดวยโดเมนระดบบนสด 3 แบบ ไดแก ชอโดเมนระดบบนสดทวไป (generic, gTLD)

โดเมนระดบบนสดตำมอกษรยอของแตละประเทศ (country code, ccTLD) และชอโดเมนแบบ

58


มสปอนเซอร (sponsored, sTLD) gTLD ประกอบดวยชอโดเมนซงเปดใหบคคลทวไปสำมำรถใชงำนได

(.com, .info, .net และ.org) ตงแตป 2014 เรมมกำรเพม gTLD ใหมๆ เขำมำ ซงรวมถง .pub, .باز ار (bazaar), .rentals, .ngo, หรอ .游戏 (เกม) sTLD ถกจ�ำกดเฉพำะบำงกลม ตวอยำงเชน “.aero” เปน

sTLD ทเปดใหใชเฉพำะอตสำหกรรมขนสงทำงอำกำศ สวน ccTLD ถกใชเฉพำะในประเทศหรอดนแดน

บำงแหง (.uk, .cn, .in)

gTLD แตละตวจะมรจสทร (registry) แตกตำงกนเพอจดกำรกบรำยกำรทอย ยกตวอยำงเชน ชอ

โดเมน .com ทเปน gTLD จะจดกำรโดยบรษทเวรไซน (VeriSign) โดยมรจสทรำ (registra) ท�ำหนำท

เหมอนพนกงำนขำย ICANN จะท�ำหนำทประสำนงำนในภำพรวมของระบบชอโดเมน โดยมกำร

จดท�ำควำมตกลงและรบรองรจสทรและรจสทรำ องคประกอบส�ำคญของกำรบรหำรจดกำร DNS ไดแก

กำรใหควำมคมครองเครองหมำยกำรคำและกำรแกไขขอพพำท หลกกำรจดสรรชอโดเมนแบบใครมำกอน

ไดกอนถกใชในอนเทอรเนตยคตนๆ และสงผลใหเกดปรำกฏกำรณทเรยกวำกำรใชเครองหมำยกำรคำ

ผอนเปนชอโดเมน (cybersquatting) กลำวคอกำรจดทะเบยนชอโดเมนเพอเอำไวขำยตอในภำยหลง ทำง

ICANN และองคกำรทรพยสนทำงปญญำโลก (World Intellectual Property Organization) จงพฒนำ

นโยบำยระงบขอพพำทสำกล (Uniform Domain-Name

Dispute Resolution Policy - UDRP) เพอเปนกลไกชวย

ลดปญหำกำรใชเครองหมำยกำรคำผอนเปนชอโดเมนลงไป

ไดมำก


เกยวกบทรพยสนทางปญญา


59


องคประกอบส�ำคญอกประกำรหนงในกำรส�ำรวจกำรอภบำลของกำรจดกำร DNS ในปจจบนคอ

กำรบรหำรจดกำรโดเมนระดบบนสดตำมอกษรยอของแตละประเทศ หรอ ccTLD ในปจจบนตวยอของ

บำงประเทศยงถกจดกำรโดยสถำบนหรอบคคลทแตกตำงกน ซงไดรบกำรรบรองตงแตยคทเพงเรมม

อนเทอรเนต ซงในขณะนนรฐบำลบำงแหงไมไดสนใจในปญหำน

ปญหา

การสรางชอโดเมนระดบบนสดหมวดทวไปใหมๆ

ในทำงเทคนคแลว กำรสรำงชอโดเมนระดบบนสดใหมๆ ท�ำไดโดยไมมขอจ�ำกด อยำงไรกด กำรน�ำโดเมน

ระดบบนสดทวไปแบบใหมมำใช เปนไปอยำงเชองชำและมกำรถกเถยงกนมำก17 ภำยหลงกำรปรกษำ

หำรอและกำรจดท�ำนโยบำยใหมเปนเวลำ 6 ป ICANN เรมน�ำโครงกำรโดเมนระดบบนสดทวไปแบบใหม

มำใชเมอป 2012 ตำมโครงกำรใหมน หนวยงำนใดในโลกกสำมำรถขอรจสทรใหมส�ำหรบโดเมนระดบ

บนสดทวไปได รวมทงทไมใชตวอกษรละตน ท�ำใหเกดแรงตอตำนกำรจดท�ำโดเมนระดบบนสดทวไปแบบ

ใหม ซงมำจำกกลมลอบบเครองหมำยกำรคำทกงวลเกยวกบกำรคมครองเครองหมำยกำรคำในบรบทท

จ�ำนวนชอโดเมนเพมขน และกำรใชเครองหมำยกำรคำผอนเปนชอโดเมนเพมขนเชนกน แมวำขอ

ถกเถยงเกยวกบกำรน�ำโดเมนระดบบนสดทวไปแบบใหมมำใชจะด�ำเนนตอไป แตโครงกำรใหมทเกดขน

กยงด�ำเนนตอไปเชนกน

แรงกดดนทเกดจำกกำรน�ำโดเมนระดบบนสดทวไปแบบใหมมำใชเปนเหตให ICANN จดใหมกำร

ปรกษำหำรอเพอออกแบบนโยบำยใหมในประเดนน ทงนเพอแกไขขอพพำทกรณทมกำรแยงสทธกำรใช

โดเมนระดบบนสดทวไป ควำมเสยงทจะเกดกำรใชเครองหมำยกำรคำผอนเปนชอโดเมน ค�ำถำมเกยวกบ

ศลธรรมทำงสงคม และคำจดทะเบยน เปนตน

ทรพยสนทำงปญญำไมไดเปนขอกงวลเพยงอยำงเดยวในกระบวนกำรน ปญหำทชดเจนเกยวของ

กบกำรเสนอใหมกำรน�ำโดเมนทลงทำยดวย .xxx ทเปนเนอหำส�ำหรบผใหญมำใช18 เปนขอเสนอทมครง

แรกในป 2000 และมกำรเสนออกครงในป 2004 แตทำงคณะกรรมกำร ICANN มมตคดคำนเมอเดอน

มนำคม 2007 ขอวพำกษวจำรณหลกตอมตของ ICANN กลำววำ ICANN ตกอยใตแรงกดดนของรฐบำล

สหรฐฯ ซงไมเหนดวยอยำงมำกตอกำรน�ำชอโดเมนดงกลำวมำใช19 ควำมพยำยำมของรฐบำลสหรฐฯ

ท�ำใหเกดปฏกรยำทหลำกหลำย โดยมผตงขอสงสยวำชอโดเมน .xxx คงไมเปนทนำสนใจของธรกจทำง

เพศในอนเทอรเนต เพรำะถำน�ำมำใชกเสยงจะถกคดกรองอยำงเขมงวด มกำรพจำรณำปญหำนใหมอก

ครงในเดอนมถนำยน 2010 หลงจำกมกำรยนขอเสนอเขำไปใหม ทำงคณะกรรมกำร ICANN พจำรณำ

ใหควำมเหนในเชงบวกตอกำรใชโดเมนทลงทำยดวย .xxx และตอมำมมตรบรองเปนขนสดทำยใหใชเปน

60


ชอโดเมนแบบ sTLD เมอป 2011 มตดงกลำวท�ำใหเกดกำรอภปรำยอกครงเกยวกบบทบำทของ ICANN

ในประเดนทเปนนโยบำยสำธำรณะ

ขอถกเถยงอนๆ อำจเกดขนตอไปในสวนทเปนโดเมนระดบบนสดทวไปส�ำหรบชมชนทำง

วฒนธรรมและภำษำ ในป 2003 ICANN น�ำชอโดเมน .cat มำใชส�ำหรบภำษำคำตำลน ซงนบเปนชอ

โดเมนแรกในดำนภำษำ20 มตดงกลำวไดรบกำรคดคำนจำกรฐบำลสเปน และอำจมกรณทชมชนดำนภำษำ

และวฒนธรรมรองขอชอโดเมนในลกษณะเดยวกน ซงสะทอนถงควำมตองกำรทจะมอตลกษณของชำต

ตนเอง และอำจสงผลกระทบในแงเปนขอถกเถยงและควำมขดแยงกบรฐชำตทเปนอย

กำรคมครองขอบงชทำงภมศำสตร (geographical indicators) ดเหมอนจะเปนปญหำรอนอก

อยำงหนง ICANN ยตกระบวนกำรจดสรรชอโดเมน .amazon ใหกบเวบไซตแอมะซอน (Amazon - เวบไซต

คำปลกออนไลน) ภำยหลงมเสยงประทวงจำกบรรดำประเทศละตนอเมรกำ โดยผำนคณะกรรมกำรท

ปรกษำของรฐบำล (Government Advisory Committee - GAC) กำรจดสรรชอโดเมน .wine/.vin กได

รบกำรคดคำนอยำงเขมแขงจำกสวตเซอรแลนด ฝรงเศส และอกหลำยประเทศ ตอนท ICANN จดสรร

ชอโดเมน .Africa ใหกบองคกรทน�ำโดยคณะกรรมำธกำรสหภำพแอฟรกำ (African Union Commission)

มตดงกลำวกถกคดคำนโดยบรษทเอกชน21

การบรหารจดการโดเมนประเทศ22

กำรบรหำรจดกำรโดเมนประเทศ (ccTLD) ท�ำใหเกดปญหำส�ำคญ 3 ประกำร ประกำรแรกเกยวของกบ

มตทมขอถกเถยงดำนกำรเมอง กลำวคอ ควรมกำรจดทะเบยนรหสประเทศแบบใด กรณทเปนประเทศ

และองคกรซงไมไดมสถำนภำพระหวำงประเทศทชดเจนหรอยงมขอโตแยงอย (เชน ประเทศทเพงไดรบ

เอกรำช ขบวนกำรปลดแอก) ขอถกเถยงอยำงหนงเกดขนจำกกรณกำรจดสรรชอโดเมนใหกบหนวยงำน

ปกครองปำเลสไตน (Palestinian Authority) ทำง IANA ซงเปนผจดสรรชอโดเมน .ps ซงเปนโดเมน

ระดบบนสด ใหเหตผลสนบสนนวำเปนกำรเนนย�ำหลกกำรกำรจดสรรชอโดเมนทสอดคลองกบมำตรฐำน

ISO 3166 ส�ำหรบรหสยอของประเทศ และเปนไปตำมขอเสนอของจอน พอสเทล (Jon Postel) หนงใน

บดำผกอตงอนเทอรเนต23

ปญหำประกำรท 2 เกยวกบค�ำถำมวำ ใครควรเปนผบรหำรจดกำรโดเมนประเทศ หลำยประเทศ

พยำยำมเขำไปควบคมโดเมนประเทศตนเอง โดยถอวำเปนทรพยำกรในประเทศ รฐบำลประเทศตำงๆ ใช

แนวทำงนโยบำยทแตกตำงกน24 กำรผองถำย (กำรจดสรรสทธใหม) ใหกบสถำบนใหมเปนผบรหำรจดกำร

โดเมนประเทศ (ในฐำนะตวแทน) ของแตละประเทศ จะไดรบกำรอนมตจำก ICANN เฉพำะกรณทไมม

เสยงคดคำนจำกผมสวนไดสวนเสยใดๆ ในประเทศนน สบเนองจำกควำมส�ำคญของปญหำดงกลำวและ

แนวทำงแกปญหำทหลำกหลำย ท�ำใหเกดมำตรกำรส�ำคญ 2 ประกำรในระดบสำกลเพอใหเกดแนวทำง

รวมกนบำงประกำร ประกำรแรกคอหลกกำร GAC (GAC Principles)25 ซงไดรบกำรรบรองจำก GAC

61


ของ ICANN โดยมกำรเสนอนโยบำยและขนตอนปฏบตเพอกำรจดสรรใหมของอ�ำนำจกำรบรหำรโดเมน

ประเทศ ประกำรท 2 คอแนวปฏบตทดทดสด (Best Practices) ตำมขอเสนอของพนธมตรระดบโลกเพอ

โดเมนระดบบนสด (World Wide Alliance of Top-Level Domains) (มถนำยน 2001)

ปญหำประกำรท 3 เกยวของกบกำรทผบรหำรโดเมนประเทศหลำยแหงไมประสงคจะเปนสวนหนง

ของระบบ ICANN จนถงปจจบน ICANN ยงไมสำมำรถจดกำรรวบรวมผบรหำรโดเมนประเทศเหลำนให

อยใตอำณตของตนทงหมด ผบรหำรโดเมนประเทศมกำรจดตงเปนกลมระดบภมภำค (เชน ยโรป - CENTR

แอฟรกำ - AFTLD เอเชย - APTLD อเมรกำเหนอ - NATLD และอเมรกำใต - LACTLD) ICANN อย

ระหวำงกำรจดท�ำกรอบควำมรบผด (Accountability Frameworks) ซงเปนวธกำรอยำงเปนทำงกำรนอย

กวำในกำรพฒนำควำมสมพนธกบผบรหำรโดเมนประเทศ

ชอโดเมนทเปนสากล

แตเดมนน อนเทอรเนตเปนสอกลำงทใชภำษำองกฤษเปนหลก แตจำกกำรขยำยตวอยำงรวดเรว

อนเทอรเนตกลำยเปนเครองมอกำรสอสำรระดบโลกทมผใชงำนทไมไดใชภำษำองกฤษเพมขน โครงสรำง

พนฐำนทำงอนเทอรเนตทขำดคณลกษณะดำนภำษำทหลำกหลำยเปนขอจ�ำกดส�ำคญอยำงหนงของกำร

พฒนำในอนำคต

ในเดอนพฤษภำคม 2010 ภำยหลงกำรทดลองเปนเวลำนำนและควำมไรเสถยรภำพทำงกำรเมอง

ICANN เรมอนมตโดเมนระดบบนสดทเขยนดวยตวอกษรทหลำกหลำย ไมวำจะเปนอกษรจน อำหรบ

และซรลลก กำรน�ำชอโดเมนทเปนสำกล (internationalised domain name - IDN) มำใชถอวำเปน

ควำมส�ำเรจครงส�ำคญของระบบกำรอภบำลอนเทอรเนต

รตเซรฟเวอรในโครงสรำงสถำปตยกรรมทเปนโดเมนระดบบนสด รตเซรฟเวอร (root server) เปนประเดนทไดรบควำม

สนใจอยำงมำก ท�ำใหเกดกำรถกเถยงทงในสวนของผก�ำหนดนโยบำยและนกวชำกำรในแงปญหำของ

กำรอภบำลอนเทอรเนต

สภาพการณปจจบนกำรท�ำหนำทและควำมทนทำนของระบบชอโดเมน สะทอนใหเหนจำกกำรวเครำะหขอกงวลทวำ

อนเทอรเนตจะลมหำกมกำรปดรตเซรฟเวอร ประกำรแรก เปนเพรำะมรตเซรฟเวอร 13 แหงกระจำยอย

62


ทวโลก ซงเปนจ�ำนวนมำกสดเทำทเปนไปไดในทำงเทคนค โดยรตเซรฟเวอร 10 แหงอยในสหรฐฯ และ

อยำงละหนงแหงอยในสวเดน เนเธอรแลนด และญปน ส�ำหรบรตเซรฟเวอร 10 แหงในสหรฐฯ มหลำย

แหงทอยใตกำรบรหำรของหนวยงำนรฐบำลสหรฐฯ กรณทเซรฟเวอรแหงหนงลม รตเซรฟเวอรทเหลอ

อก 12 แหงจะท�ำหนำทตอ ถงแมวำรตเซรฟเวอรทง 13 แหงจะลมพรอมกน กำรแปลงชอโดเมนใหเปน

ทอยไอพ (ซงเปนหนำทหลกของรตเซรฟเวอร) กจะยงเกดขนตอไปในสวนของเซรฟเวอรชอโดเมนท

กระจำยอยในล�ำดบถดมำทวโครงขำยอนเทอรเนต26

ดวยเหตดงกลำว เซรฟเวอรชอโดเมนหลำยรอยแหงจงมส�ำเนำขอมลของไฟลรตโซน (root zone

file) ซงชวยปองกนไมใหระบบอนเทอรเนตลมฉบพลนและสรำงควำมเสยหำย ตองใชเวลำสกชวงหนง

กอนทจะท�ำใหสงเกตเหนผลกระทบรำยแรงในแงกำรท�ำงำน ซงในชวงเวลำดงกลำวเรำจะสำมำรถหำทำง

กระบบเซรฟเวอรบนสดหรอสรำงเซรฟเวอรใหมขนมำได

ระบบรตเซรฟเวอรไดรบกำรพฒนำใหเขมแขงขนมำกจำกกำรใชแผนเอนคำสต (Anycast

scheme)27 ซงท�ำใหสำมำรถจ�ำลองรตเซรฟเวอรไดทวโลก ท�ำใหเกดขอไดเปรยบหลำยประกำรโดยท�ำให

เกดระบบชอโดเมนทเขมแขง และท�ำใหสำมำรถแปลงทอยไอพไดเรวขน (กรณทมกำรใชแผนเอนคำสต

ท�ำใหเซรฟเวอรทแปลงทอยไอพอยใกลกบผใชงำนขนสดทำยมำกขน)

รตเซรฟเวอร 13 แหงอยภำยใตกำรบรหำรงำนของหนวยงำนทหลำกหลำย28 ทงทเปนสถำบน

วชำกำร/หนวยงำนสำธำรณะ (6) บรษทเอกชน (4) และหนวยงำนรฐบำล (3) หนวยงำนทบรหำรงำน

รตเซรฟเวอรจะไดรบไฟลรตโซนจำก IANA (ICANN) และไดรบควำมเหนชอบจำกรฐบำลสหรฐฯ (กระทรวง

พำณชย) เมอไดรบอนมตดำนเนอหำจำกกระทรวงพำณชยแลว จะมกำรน�ำไปใสไวในรตเซรฟเวอรหลก

ทบรหำรงำนโดยบรษทเวรไซน โดยมสญญำทท�ำกบกระทรวงคอยก�ำกบ29

ไฟลทอยในรตเซรฟเวอรหลกจะถกจ�ำลองโดยอตโนมตไปเกบไวในรตเซรฟเวอรอนๆ ทงหมด

ในทำงทฤษฎแลว รฐบำลสหรฐฯ จงไมสำมำรถแกไขเปลยนแปลงเนอหำในระบบ DNS ทงหมดไดเพยง

ฝำยเดยว แตกท�ำใหเกดขอกงวลกบรฐบำลหลำยแหง

ปญหา

การก�าหนดมาตรฐานระหวางประเทศของการควบคมรตเซรฟเวอร

หลำยประเทศแสดงขอกงวลเกยวกบรปแบบในปจจบน ซงท�ำใหควำมรบผดชอบหลกในกำรตดสนใจเกยว

กบกำรจดกำรเนอหำของรตเซรฟเวอรตกอยกบประเทศเดยว (สหรฐฯ) มขอเสนอหลำยประกำรในแง

กระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต รวมทงกำรรบรองอนสญญำรต (Root Convention) ซงจะท�ำให

63


ประชำคมนำนำชำตมบทบำทก�ำกบดแลนโยบำยเกยวกบรตเซรฟเวอร หรออยำงนอยเปดโอกำสใหรฐชำต

อนๆ มสทธเหนอชอโดเมนประเทศของตนเอง

โอกำสในกำรแกปญหำเกดขนเมอรฐบำลสหรฐฯ (NTIA) ประกำศจะละวำงกำรก�ำกบดแล IANA

โดยผองถำยอ�ำนำจใหกบกลไก/หนวยงำนใหม คำดวำกระบวนกำรเปลยนผำนดงกลำวจะสมบรณภำยใน

วนท 30 กนยำยน 2015 โดยจะเปนไปตำมหลกกำรดงตอไปน30

• สนบสนนและสงเสรมรปแบบผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน

• รกษำควำมปลอดภย เสถยรภำพ และควำมยดหยนของระบบชอโดเมน

• ตอบสนองควำมตองกำรและควำมคำดหวงของผบรโภคระดบโลกและพนธมตรของบรกำร

IANA

• รกษำควำมเปดกวำงของระบบอนเทอรเนตเอำไว

รตเซรฟเวอรทางเลอก - ความเปนไปไดและความเสยง

กำรจดท�ำรตเซรฟเวอรทำงเลอกในทำงเทคนคแลวสำมำรถท�ำได ค�ำถำมหลกคอจะมผใชงำนรตเซรฟเวอร

ทำงเลอกมำกนอยเพยงใด หรอพดอกอยำงหนง จะมคอมพวเตอรกเครองในโครงขำยอนเทอรเนตทชไป

ยงเซรฟเวอรดงกลำว เมอมกำรขอใหแปลงคำชอโดเมน ถำไมมผใชงำน DNS ทำงเลอกเหลำนนกจะ

เปลำประโยชน มควำมพยำยำมอยบำงทจะจดท�ำ DNS ทำงเลอก ทงในรปทเปน Open NIC, New.net

และ Name.space แตสวนใหญไมประสบควำมส�ำเรจ โดยมผใชงำนในอนเทอรเนตเพยงไมกเปอรเซนต

การอภปรายเชงแนวคด: ระบบรตเซรฟเวอรแบบเดยวหรอทางเลอก

เปนเวลำนำนมำแลวทถอกนวำกำรมรตเซรฟเวอรแบบเดยวเปนหลกกำรส�ำคญสดของอนเทอรเนต และ

เปนขอบญญตทไมมใครกลำแตะตองหรอแมแตจะวพำกษวจำรณ มกำรเสนอเหตผลหลำยประกำรเพอ

ปองกนไมใหมกำรอภปรำยเกยวกบกำรใชระบบรตเซรฟเวอรทำงเลอกแทนทจะเปนแบบเดยว เหตผล

อยำงหนงไดแก ระบบ (รตเซรฟเวอรแบบเดยว) ในปจจบน ชวยปองกนควำมเสยงจำกกำรเซนเซอรระบบ

ชอโดเมนของรฐบำลบำงประเทศ31 อยำงไรกด เหตผลเกยวกบกำรเซนเซอรทใชเพอคดคำนกำร

เปลยนแปลงนโยบำย DNS เรมออนแอลงในแงกำรใชงำน เนองจำกรฐบำลยงสำมำรถเซนเซอรไดโดย

ไมจ�ำเปนตองควบคมระบบชอโดเมนหรอตองเขำไปเกยวของกบไฟลรตโซน พวกเขำมเครองมอทม

ประสทธภำพมำกกวำอยแลวโดยเฉพำะเทคนคกำรกรองจรำจรในอนเทอรเนต

เหตผลส�ำคญอกประกำรหนงคอ กำรมรตเซรฟเวอรทำงเลอกอำจท�ำใหโครงขำยอนเทอรเนต

แตกแยกเปนสวนๆ หรออำจถงขนลมไปเลย โดยเฉพำะกำรพงทลำยของระบบทรนแรง กำรแตกเปน

สวนๆ ของอนเทอรเนตอำจสงผลกระทบตอหนำทหลกอยำงหนงของระบบ กลำวคอ กำรเปนระบบสอสำร

64


ระดบโลกทเปนเอกภำพ อนตรำยเชนนมทำงเปนไปไดมำกนอยเพยงใด? วตโตรโอ แบรโตลำ (Vittorio

Bertola) วเครำะหประเดนปญหำนไวอยำงรอบดำน32

บทบาทของสหรฐฯ ในการบรหารจดการรตเซรฟเวอร - ความขดแยงในเชงอ�านาจ

โอกำสทจะลบชอโดเมนของประเทศอนออกจำกอนเทอรเนตเปนประเดนทไดรบกำรอภปรำยในแงทสหรฐฯ

มบทบำทส�ำคญในกำรบรหำรจดกำรรตเซรฟเวอร อ�ำนำจในกำรลบประเทศใดประเทศหนงออกจำก

อนเทอรเนต (โดยกำรลบชอโดเมนของประเทศนน) อำจไมถอเปนอ�ำนำจ เนองจำกไมไดมผลในเชงปฏบต

เพยงแตเปนอ�ำนำจในลกษณะทสำมำรถบงคบใหอกฝำยหนงปฏบตตำมทผมอ�ำนำจตองกำร กำรใชอ�ำนำจ

ของสหรฐฯ อำจกอใหเกดผลลพธทไมคำดหมำย กลำวคอประเทศและภมภำคอนๆ อำจกอตงระบบ

อนเทอรเนตของตนเองกได ในสภำพกำรณเชนนน อนเทอรเนตจะแตกเปนเสยงๆ และสหรฐฯ กอำจได

รบผลกระทบในแงทเปนอนตรำยตอผลประโยชนของตน (คณคำแบบสหรฐฯ ซงแพรหลำยในเครอขำย

อนเทอรเนต กำรใชภำษำองกฤษเปนภำษำหลกในอนเทอรเนต บทบำทส�ำคญของบรษทซงตงอยในสหรฐฯ

ในแงของบรกำรอคอมเมรซและอนเทอรเนต) แตทผำนมำยงไมเคยมกำรใชอ�ำนำจกำรควบคม

รตเซรฟเวอรเลย แมในกรณทสหรฐฯ ท�ำสงครำมกบประเทศอน ๆ (เชน ยโกสลำเวย อรก ลเบย)

การเขาถงอนเทอรเนต: ผใหบรการอนเทอรเนตเนองจำกผใหบรกำรอนเทอรเนตเปนผเชอมตอผใชกบอนเทอรเนต พวกเขำจงมบทบำทในกำรบงคบใช

หลกเกณฑทำงกฎหมำยของอนเทอรเนตโดยตรงและชดเจนมำกสด เปนเหตใหหลำยประเทศเรมใสใจ

กำรบงคบใชกฎหมำยกบผใหบรกำรอนเทอรเนต

ปญหา

การผกขาดดานโทรคมนาคมและผใหบรการอนเทอรเนต

กำรผกขำดดำนโทรคมนำคมเปนสงทมกเกดขนในหลำยประเทศ และกำรผกขำดเหลำนมสวนชวยในกำร

เขำถงอนเทอรเนต กำรผกขำดกดกนไมใหผใหบรกำรอนเทอรเนตรำยอนเขำสตลำดและจ�ำกดกำรแขงขน

สงผลใหกำรใหบรกำรมรำคำสงขนแตมกมคณภำพต�ำลง ทงยงไมสำมำรถลดชองวำงทำงดจทล ในบำง

กรณ แมจะมกำรผกขำดดำนโทรคมนำคม แตกมกำรเปดพนทใหกบผใหบรกำรอนเทอรเนตรำยอนอย

บำง และมกำรแทรกแซงในระดบปฏบตกำร (เชน กำรปลอยแบนดวธทแคบกวำให หรอกำรแทรกแซง

กำรใหบรกำร)

65


ความรบผดชอบดานลขสทธของผใหบรการอนเทอรเนต

ตำมหลกกฎหมำยทวไป ผใหบรกำรอนเทอรเนตไมตองรบผดชอบตอเนอหำทอยในเซรฟเวอรของตน

กรณทมกำรละเมดลขสทธ หำกพสจนไดวำผใหบรกำรอนเทอรเนตไมทรำบวำมกำรละเมดเชนนนอย

ควำมแตกตำงส�ำคญอยทหำกผใหบรกำรอนเทอรเนตไดรบแจงวำในเซรฟเวอรของตนมเนอหำทละเมด

ลขสทธ กอำจถกด�ำเนนคดตำมกฎหมำยได

กฎหมำยสหรฐฯ และสหภำพยโรปใชกระบวนค�ำสงแจงเตอนและเอำออก (Notice-Take-Down

procedure) ซงก�ำหนดใหผใหบรกำรอนเทอรเนตตองลบเนอหำดงกลำวเพอไมใหถกด�ำเนนคด กฎหมำย

ญปนใชแนวทำงทสมดลกวำ นนคอกระบวนค�ำสงแจงเตอนกำรแจงเตอนและเอำออก (Notice-Notice-

Take-Down procedure) นอกจำกกำรใชหลกกำรแจงลบขอควำมผดกฎหมำยแลว ยงเปดโอกำสให

ผใชงำนมสทธรองเรยนเพอขอใหลบเนอหำดงกลำวดวย

แนวนตศำสตรทวไปมกสนบสนนแนวทำงทก�ำหนดควำมรบผดอยำงจ�ำกดใหกบผใหบรกำร

อนเทอรเนต กรณทส�ำคญมำกซงผใหบรกำรอนเทอรเนตปลอดจำกควำมรบผดชอบเมอเนอหำใน

เซรฟเวอรของตนละเมดลขสทธ ไดแก คด Scientology (เนเธอรแลนด)33 RIAA vs Verizon (สหรฐฯ)34

SOCAN vs CAIP (แคนำดำ)35 และคด Scarlet vs SABAM (เบลเยยม) เมอไมนำนมำน36

อยำงไรกด หลำยปทผำนมำเรำเหนแรงกดดนทเพมขนตอผใหบรกำรอนเทอรเนตทจะตองแก

ปญหำเกยวกบลขสทธ เนองจำกท�ำหนำทเปนเหมอนผควบคมประตระหวำงผใชงำนขนสดทำยกบเนอหำ

อนเทอรเนต พวกเขำจงอยในต�ำแหนงทดสดในกำรควบคมกำรเขำถง เหตผลดงกลำวเปนกำรสนบสนน

ใหมกฎหมำยอยำงเชนกฎหมำยอำโดป (Hadopi Law) ในฝรงเศส ซงบงคบผใหบรกำรอนเทอรเนตให

ตองแทรกแซงกรณทสงสยวำมกำรละเมดลขสทธ

บทบาทของผใหบรการอนเทอรเนตดานนโยบายเกยวกบเนอหา

เนองจำกแรงกดดนอยำงเปนทำงกำรทเพมขน ผใหบรกำรอนเทอรเนตจงเรมมบทบำทเกยวของกบ

นโยบำยเกยวกบเนอหำมำกขน แมจะไมตงใจกตำม (เชน เนอหำในเชงหมนประมำทหรอหลอกลวง) ซง

อำจท�ำไดใน 2 แนวทำง แนวทำงแรกคอกำรบงคบใชระเบยบของรฐบำล แนวทำงท 2 คอกำรก�ำกบดแล

ตนเอง กลำวคอผใหบรกำรอนเทอรเนตตองเปนผตดสนใจเองวำเนอหำใดเหมำะสมหรอไมเหมำะสม

ท�ำใหเกดควำมเสยงทภำคเอกชนจะเขำไปมอ�ำนำจควบคมเนอหำ กลำวคอผใหบรกำรอนเทอรเนตจะ

เขำไปท�ำหนำทแทนรฐบำล


เกยวกบลขสทธ

66


บทบาทของผใหบรการอนเทอรเนตเกยวกบนโยบายตอตานสแปม

เรำมกมองวำผใหบรกำรอนเทอรเนตเปนหนวยงำนหลกทเกยวของกบมำตรกำรตอตำนสแปม โดยทวไป

แลว ผใหบรกำรอนเทอรเนตจะมมำตรกำรในกำรลดสแปมของตนเองอยแลว ทงกำรตดตงระบบคดกรอง

และกำรน�ำนโยบำยตอตำนสแปมมำใช รำยงำนของ ITU เกยวกบสแปมระบวำผใหบรกำรอนเทอรเนต

ควรมสวนรบผดชอบตอสแปมและเสนอใหมหลกจรรยำบรรณเพอตอตำนสแปม โดยควรประกอบดวย

เนอหลก 2 สวน ไดแก

• ผใหบรกำรอนเทอรเนตตองหำมไมใหผใชบรกำรสงสแปม

• ผใหบรกำรอนเทอรเนตตองไมรวมมอกบผใหบรกำรอนเทอรเนตอนๆ ทไมยอมปฏบตตำม

หลกจรรยำบรรณทคลำยคลงกน37

ปญหำเกยวกบสแปมท�ำใหผใหบรกำรอนเทอรเนตเผชญกบควำมยงยำกใหมๆ ยกตวอยำงเชน

ระบบคดกรองสแปมของเวอไรซอนท�ำใหเกดกำรฟองคดในชนศำล เนองจำกไปปดกนขอควำมทมควำม

เหมำะสม สรำงควำมร�ำคำญใหกบผใชงำนซงไมไดรบอเมลทถกตองของตน38

การเขาถงอนเทอรเนต: ผใหบรการแบนดวธสถำปตยกรรมกำรเขำถงอนเทอรเนตมระดบชนหรอเทยร (tier) สำมระดบ โดยผใหบรกำรอนเทอรเนตท

เชอมตอกบผใชงำนขนสดทำยเรยกวำอยในระดบเทยร 3 สวนระดบเทยร 1 และ 2 เปนผใหบรกำรแบนดวธ

(Internet bandwidth provider - IBP) โดยผใหบรกำรซงอยในเทยร 1 ถอเปนผใหบรกำรแบนดวธรำย

ใหญ ซงมกจะมกำรเชอมตอกบผใหบรกำรรำยอน (peering)39 กลำวคอมกำรสมพนธกบผใหบรกำร

แบนดวธในระดบเทยร 1 รำยอนดวย ขอแตกตำงส�ำคญระหวำงผใหบรกำรแบนดวธในระดบเทยร 1 และ

เทยร 2 คอผใหบรกำรแบนดวธเทยร 1 สำมำรถแลกเปลยนขอมลจรำจรกบผใหบรกำรในระดบเดยวกน

ขณะทผใหบรกำรแบนดวธเทยร 2 ตองจำยคำเขำใชบรกำรใหกบผใหบรกำรในระดบเทยร 140 ใน

ระดบเทยร 1 สวนใหญจะเปนบรษทขนำดใหญ เชน เอทแอนดท, เวอไรซอน, เลเวลธรคอมมวนเคชนส

(Level 3 Communications), สปรนต (Sprint) และ เอนททคอมมวนเคชนส (NTT Communications)

67


ปญหา

ควรถอวาโครงสรางพนฐานทางอนเทอรเนตเปนบรการสาธารณะหรอไม?

ขอมลอนเทอรเนตสำมำรถไหลผำนชองทำงโทรคมนำคมใดๆ กได ในทำงปฏบตแลว โครงขำยอยำงเชน

แบกโบนระดบเทยร 1 (เชน ชองทำงขอมลหลกระหวำงเครอขำยขนำดใหญทเชอมโยงในเชงยทธศำสตร

และทเปนเรำเตอรหลกของอนเทอรเนต) มกเปนโครงขำยผำนสำยเคเบลใยแกวหรอดำวเทยม ซงเปน

องคประกอบส�ำคญมำกตอกำรท�ำงำนของระบบอนเทอรเนต ต�ำแหนงทส�ำคญในเครอขำยอนเทอรเนต

สงผลใหเจำของต�ำแหนงมอ�ำนำจทำงกำรตลำดทจะก�ำหนดรำคำและเงอนไขกำรใหบรกำร41 สดทำยแลว

กำรท�ำงำนของอนเทอรเนต ยงตองพงพำกำรตดสนใจของเจำขององคประกอบทเปนแบกโบนหลก

เหลำน

สามารถประกนความพงพาไดหรอไม?ชมชนอนเทอรเนตระดบโลกจะสำมำรถขอใหบรษทอนเทอรเนตขนำดใหญและผบรหำรโครงขำย

โทรคมนำคมใหหลกประกนและควำมมนใจวำ โครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนตทส�ำคญจะสำมำรถท�ำงำน

ไดเปนอยำงดหรอไม? กำรอภปรำยในประเดนนมกมแนวโนมเสนอใหเอกชนเจำของโครงสรำงพนฐำน

ทำงอนเทอรเนตตองปฏบตตำมขอก�ำหนดบำงประกำร

ผใหบรการแบนดวธและโครงสรางพนฐานทส�าคญ

ชวงตนป 2008 เกดควำมขดของในสำยเคเบลหลกในทะเลเมดเตอรเรเนยนใกลกบอยปต ซงสงผล

กระทบตอกำรเขำถงอนเทอรเนตเปนวงกวำง ไกลไปถงอนเดย เหตกำรณทคลำยๆ กนเกดขนอก 2 ครง

ในป 2007 (สำยเคเบลใกลกบไตหวนและสำยเมนซงอยในปำกสถำน) ซงแสดงใหเหนวำโครงสรำงพนฐำน

ทำงอนเทอรเนตเปนสวนหนงของโครงสรำงพนฐำนทส�ำคญทงในระดบประเทศและระดบโลก กำรขดของ

ของบรกำรอนเทอรเนตอำจสงผลกระทบตอเศรษฐกจโดยรวมและชวตทำงสงคมในภมภำค โอกำสทจะ

เกดควำมขดของเชนนท�ำใหเกดค�ำถำมหลำยประกำร

• ทผำนมำมกำรคมครองดแลสำยเมนอยำงเหมำะสมหรอไม?

• รฐบำลของแตละประเทศ หนวยงำนระหวำงประเทศ และบรษทเอกชนมบทบำทอยำงไรใน

กำรคมครองสำยเคเบลอนเทอรเนต?

• เรำจะจดกำรกบควำมเสยงเนองจำกควำมขดของทอำจเกดขนกบสำยเมนไดอยำงไร?

68


การเปดเสรดานโทรคมนาคมและบทบาทของผใหบรการอนเทอรเนตกบ ผใหบรการแบนดวธ

มควำมเหนทขดแยงกนเกยวกบกำรทผใหบรกำรอนเทอรเนตและผใหบรกำรแบนดวธตองปฏบตตำมหลก

กฎหมำยระหวำงประเทศ ประเทศพฒนำแลวอำงวำหลกกำรเปดเสรทำงกำรคำขององคกำรกำรคำโลกใน

สวนของผใหบรกำรโทรคมนำคมควรครอบคลมถงผใหบรกำรอนเทอรเนตดวย แตกำรตควำมอยำงจ�ำกด

เนนใหเหนวำระเบยบดำนโทรคมนำคมขององคกำรกำรคำโลกมผลเฉพำะตลำดโทรคมนำคมเทำนน

ถำจะก�ำกบดแลผใหบรกำรอนเทอรเนต องคกำรกำรคำโลกจ�ำเปนตองออกหลกเกณฑใหม

ความเปนกลางของเครอขายควำมส�ำเรจของอนเทอรเนตขนอยกบลกษณะกำรออกแบบ ซงอยบนพนฐำนของหลกกำรควำมเปนกลำง

ของเครอขำย ในระดบพนฐำนแลว กำรไหลเวยนของเนอหำในอนเทอรเนตไมวำจะมำจำกบรษทขนำด

เลกหรอใหญจะไดรบกำรปฏบตแบบเดยวกน ไมมกำรเลอกปฏบต บรษทใหมและผทเพงเขำตลำด

ไมจ�ำเปนตองขออนญำตหรอตองมอ�ำนำจในทำงกำรตลำดเพอจะสรำงสรรคผลตภณฑใหมในอนเทอรเนต

ควำมเปนกลำงของเครอขำยเปนสำเหตส�ำคญทท�ำใหระบบอนเทอรเนตประสบควำมส�ำเรจ

ขอถกเถยงนมอทธพลตอผเกยวของหลำยคน ตงแตประธำนำธบดสหรฐฯ ไปจนถงนกเคลอนไหวดำน

สทธมนษยชนระดบรำกหญำ กำรปฏบตในแงหลกควำมเปนกลำงของเครอขำยจะมอทธพลตอพฒนำกำร

ในอนำคตของอนเทอรเนต

สภาพการณปจจบนอำจดยอนแยง แตทผำนมำเรำมระบบบรหำรจดกำรจรำจรเครอขำยมำตลอด ชองวำงระหวำงแบนดวธ

กบควำมตองกำรดำนแบนดวธของผใชมมำนบตงแตอนเทอรเนตในยคทเปนโมเดมแบบหมนโทรศพท

(dial-up modem) เพอแกปญหำดงกลำวและเพอใหบรกำรอยำงมคณภำพ ผด�ำเนนงำนดำนอนเทอรเนต

(บรษทโทรคมนำคมและผใหบรกำรอนเทอรเนต) ซงโดยทวไปมกเรยกวำผขนสง (carrier) ไดใชเทคนค

หลำยประกำรในกำรบรหำรจดกำรจรำจรและมกำรจดล�ำดบควำมส�ำคญของเสนทำงขอมลบำงประเภท

ยกตวอยำงเชน จรำจรในอนเทอรเนตทใหบรกำรดำนเสยงสนทนำอยำงบรกำร VoIP (เชน สไกป) ควรม

ล�ำดบควำมส�ำคญมำกกวำขอมลทเปนอเมลแบบทวไป เนองจำกกำรดเลยของขอมลระหวำงกำรพดคย

ดวยสไกปเปนสงทสงเกตไดงำยกวำกรณทมกำรหนวงเพยงเลกนอยจำกกำรรบสงอเมล กำรบรหำรจดกำร

เสนทำงจรำจรของขอมลยงมควำมจ�ำเปนอยำงมำกในปจจบน เนองจำกควำมตองกำรแบนดวธสงไดขยำย

ตวออกไปมำก กลำวคอในปจจบนมผใชงำนจ�ำนวนมำกขนทใชบรกำรสนทนำผำนเสยงและวดโอใน

อนเทอรเนต (สไกป กเกลแฮงเอำต กำรประชมทำงไกล) กำรเลนเกมออนไลน หรอกำรดรำยกำรทวและ


ภำพยนตรในระบบคมชดสง (high definition - HD) [เชน บรกำรอยำงฮล (Hulu) หรอเนตฟลกซ (Netflix)]

กำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลมควำมส�ำคญตอกำรสอสำรแบบไรสำย เนองจำกในแงหนงม

กำรใชเครองมอสอสำรแบบเคลอนทมำกขน และในอกแงหนงแถบคลนแบบไรสำยมขอจ�ำกดในทำง

เทคนค42 บรษทซสโก (Cisco) พยำกรณวำภำยในป 2020 จะมอปกรณ 5 หมนลำนเครองเชอมตอกบ

อนเทอรเนต ตำมแนวคดทแพรหลำยมำกขนเกยวกบอนเทอรเนตของสรรพสง (Internet of Things)43

กำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลไดรบกำรพฒนำมำกขน ท�ำใหสำมำรถจดเสนทำง

จรำจรใหเกดประโยชนมำกสด ท�ำใหเกดบรกำรทมคณภำพ ปองกนควำมหนำแนน และขจดควำมลำชำ

หรอกำรพรำไหวของสญญำณ ขอขดแยงแรกในแงกำรตควำมหลกกำรควำมเปนกลำงของเครอขำย

เรมจำกแนวคดทวำจ�ำเปนตองมกำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลหรอไม ฝำยทเนนควำม

เปนกลำงของเครอขำยอยำงสดโตงแยงวำ “ขอมลทกบตลวนเทำเทยมกน” เปนเหตใหตองปฏบตกบจรำจร

ในอนเทอรเนตทกสวนอยำงเทำเทยมกน สวนบรษทโทรคมนำคมและผใหบรกำรอนเทอรเนตแยงวำผใช

บรกำรตำงหำกทควรมโอกำสเทำเทยมในกำรเขำถงบรกำรอนเทอรเนต ซงถำเปนเชนนนจะท�ำใหจรำจร

ในอนเทอรเนตไดรบกำรปฏบตอยำงเทำเทยมกนเอง ถำสญญำณของวดโอและอเมลไดรบกำรปฏบต

เทำเทยมกนจะท�ำใหกำรรบสญญำณวดโอของผใชงำนไมดนก ในขณะทถำมกำรดเลยเพยงไมกวนำทใน

กำรรบอเมล ผใชบรกำรคงไมสงเกตเหน กระทงฝำยทเนนควำมเปนกลำงของเครอขำยอยำงสดโตงยงไม

โตแยงกบกำรใหเหตผลครงน

ปญหาในแงขอถกเถยงเรองควำมเปนกลำงของเครอขำย มควำมเหนทเปนเอกฉนทวำจ�ำเปนตองมกำรบรหำร

จดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลอยำงเหมำะสม ค�ำถำมส�ำคญกคอจะตควำมค�ำวำ “เหมำะสม” อยำงไร

และนอกจำกขอกงวลเชงเทคนคแลว ยงมอก 2 ประเดนทเกยวของคอดำนเศรษฐกจและสทธมนษยชน

ซงท�ำใหเกดกำรถกเถยงอยำงเผดรอนทงในสวนของกำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลและควำม

เปนกลำงของเครอขำย

ประเดนดานเศรษฐกจ

ในชวงไมกทศวรรษทผำนมำ ผใหบรกำรโครงขำยทส�ำคญหลำยแหง ทงบรษทโทรคมนำคมและผใหบรกำร

อนเทอรเนต ไดเปลยนรปแบบของธรกจของตน นอกจำกใหบรกำรเขำถงอนเทอรเนตกบครวเรอนและ

ธรกจแลว พวกเขำยงใหบรกำร VoIP (โทรศพทผำนอนเทอรเนต) หรอ IPTV (โทรทศนผำนอนเทอรเนต)

วดโอตำมสง (คลำยกบกำรใหเชำหนง) เวบไซตดำวนโหลดเพลงหรอวดโอ ฯลฯ ในปจจบนพวกเขำ

ไมเพยงแขงขนกบธรกจทคลำยคลงกนเพอใหบรกำรเชอมตอทรำคำถก เรวขน และมคณภำพดขนเทำนน

แตยงตองแขงขนกบผใหบรกำรเสรม (over-the-top - OTT) ซงเปนผใหบรกำรเนอหำและบรกำรตำงๆ

อยำงกเกล เฟซบก เนตฟลกซ และสไกป

69

70


กำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลอำจเปนเครองมอส�ำคญในกำรแขงขนกำรใหบรกำร

และเนอหำ โดยกำรจดล�ำดบควำมส�ำคญของแพกเกจตำมปจจยทำงธรกจ ยกตวอยำงเชน ผใหบรกำร

อำจตดสนใจชะลอหรอปดกนขอมลทมำจำกบรษทคแขง [เชน สไกป หรอกเกลวอยซ (Google Voice)]

ทไหลผำนโครงขำยของตน แตใหควำมส�ำคญเปนอนดบแรกกบขอมลทเปนบรกำรของบรษทตนเอง (เชน

โทรศพทผำนอนเทอรเนต หรอโทรทศนผำนอนเทอรเนตทเปนบรกำรใหกบลกคำของตนเอง)44

ในเวลำเดยวกน ผใหบรกำรแยงวำกำรขยำยแบนดวธสงผลใหตองมกำรลงทนเพมขนในโครงสรำง

พนฐำน เนองจำกผใหบรกำรเสรมเปนผทมบทบำทลงทนมำกสดเพอตอบสนองควำมตองกำรทเพมขน

และไดรบประโยชนมำกสดจำกโครงสรำงพนฐำนทดขน พวกเขำจงเสนอแมแบบนโยบำยเครอขำยแบบ

มลตเทยร (multi-tiered) ซงก�ำหนดใหผใหบรกำรระดบบนตองจำยคำบรกำรหำกตองกำรเขำถงลกคำ

(ผใชงำนอนเทอรเนตขนสดทำย) หำกพวกเขำตองกำรไดรบกำรประกนคณภำพของบรกำร ในกรณ

เชนน กำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลจะถกน�ำมำใชดวยเหตผลดำนเศรษฐกจมำกกวำดำน

เทคนค เพอหำทำงเพมรำยได บรษทโทรคมนำคมจงไดพฒนำขอเสนอใหมขนมำ กำรทผใหบรกำร

โทรศพทเคลอนทเกบคำบรกำรในอตรำศนย (zero rating tariffs) ส�ำหรบลกคำกรณทเปนกำรใชงำน

เฟซบกหรอวกพเดย ซงในแงหนงอำจใหประโยชนตอลกคำในทำงกำรเงน แตกถอวำเปนกำรจดล�ำดบ

ควำมส�ำคญของบรกำรบำงอยำงใหเหนอกวำบรกำรอยำงอน นอกจำกนนบรษทโทรคมนำคมยงระบถง

“บรกำรพเศษ” อนๆ อยำงเชน กำรสงสญญำณวดโอแบบ HD ซงจ�ำเปนตองใชแบนดวธสง หรอกำร

ประยกตใชในสวนของบรกำรดำนสขภำพ ซงอำจเปนบรกำรส�ำหรบอนำคต และตองมคณภำพสง จงตอง

ไดรบกำรปฏบตเปนพเศษ

ขอเสนอเกยวกบระบบอนเทอรเนตแบบมลตเทยรเปนประเดนทมกำรพดคยในแงของควำม

เปนกลำงของเครอขำยในชวงหลำยปทผำนมำ ในสวนของธรกจมกำรเสนอในรปของ “บรกำรออนไลน

เพมเตม” ของเวอไรซอนและกเกลทประกำศไวในกรอบขอเสนอเชงกฎหมำยเพออนเทอรเนตแบบเปด

(Legislative Framework Proposal for an Open Internet)45 ในป 2010 ผเสนอใหเหตผลวำกำรท�ำ

เชนนจะท�ำใหมทำงเลอกดำนบรกำรมำกขนส�ำหรบผใชงำน และสงเสรมกำรลงทนในโครงสรำงพนฐำน

สวนฝำยทคดคำนกลววำจะสงผลกระทบตอเครอขำยและอำจท�ำใหเครอขำยหำยไปในทสด เนองจำก

ผใชงำนในเทยรของเศรษฐกจและธรกจจะใช “ทอ” เดยวกน (เชน แถบคลนแบบไรสำยและเคเบล)

ในเวลำเดยวกน ระบบตลำดท�ำใหเกดกำรเปลยนแปลงของกำรท�ำงำนของอนเทอรเนต เพอลด

คำใชจำยและเวลำในกำรขนสง ผใหบรกำรเนอหำไดเขำมำใกลกบผใชงำนมำกขน โดยกำรตงเซรฟเวอร

เกบแคชขอมล (Content Delivery Networks - CDNs) โดยใหอยใกลกบสวนทเปนศนยกลำงแลกเปลยน

ขอมลอนเทอรเนต (Internet Exchange Point - IXP) ในภมภำค หรออยในบรษทโทรคมนำคมภมภำค

รำยใหญ ซงท�ำใหกำรท�ำงำนและตนทนดำนเครอขำยพฒนำขนมำก แตทงนกเปนประโยชนเฉพำะบรษท

ผใหบรกำรเสรม ซงมเงนมำกพอทจะจดท�ำหรอเชำเซรฟเวอร CDN และยงตองจำยคำวำงเซรฟเวอรให

กบบรษทโทรคมนำคมอก46

71


อนเทอรเนตแบบมลตเทยรกำรจดสงจรำจรในอนเทอรเนตปจจบนเปนไปในลกษณะทเปน “ควำมพยำยำมทดทสด” (best effort)

หมำยถงไมมกำรรบประกนคณภำพของกำรใหบรกำร ควำมเรวในกำรใชงำนจรง หรอระยะเวลำในกำร

สงมอบแพกเกจขอมล โดยผใชงำนตองไปแชรแบนดวธทมอยเอง และอำจไดใชควำมเรวทแตกตำง

กนไปขนอยกบโหลดจรำจรในเครอขำยขณะนน47 กำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลจงมบทบำท

ส�ำคญทดแลใหเกดคณภำพของกำรใหบรกำรทดส�ำหรบผใชงำนขนสดทำย

แนวคดอนเทอรเนตแบบมลตเทยรหมำยถงกำรน�ำ “เทยรแบบธรกจ” มำใชงำนในอนเทอรเนต เชน บรกำร

พเศษทมกำรรบประกนคณภำพของกำรใหบรกำรทสงกวำควำมพยำยำมทดทสด ผสนบสนนแนวคดน

อธบำยวำเทยรแบบธรกจจะด�ำเนนควบคไปกบ “เทยรแบบเศรษฐกจ”(หมำยถงระบบอนเทอรเนตอยำงท

เปนอย) กลำวคอยงอยบนพนฐำนควำมพยำยำมทดทสด พวกเขำยงกลำววำผใหบรกำรเสรมยงคงสำมำรถ

ตดสนใจทจะใหบรกำรผำนโครงขำยทมควำมพยำยำมทดทสดตอไปโดยไมเกดคำใชจำยเพมเตม

ประเดนสทธมนษยชน

กำรละเมดควำมเปนกลำงของเครอขำยสงผลกระทบไมเพยงดำนเศรษฐกจ อนเทอรเนตกลำยเปน

ชองทำงทส�ำคญขนไมเพยงดำนเศรษฐกจ หำกยงเปนองคประกอบส�ำคญของสงคมสมยใหมทเชอมโยง

กบสทธมนษยชนขนพนฐำน ทงกำรเขำถงขอมล เสรภำพในกำรแสดงออก สทธดำนสขภำพและกำร

ศกษำ รปแบบทเนนผลก�ำไรลวนๆ (ซงแมจะท�ำใหเกดนวตกรรมและกำรลงทนเพมขนอยำงชดเจน) อำจ

ท�ำใหเกดชองวำงระหวำงคนรวยกบคนจน กลำวคอคนรวยจะมโอกำสใชบรกำรออนไลนทมคณภำพสง

อยำงไมจ�ำกด สวนคนจนอำจไดรบบรกำรแบบทใชควำมพยำยำมทดทสดและเปลำประโยชน หรออำจ

ไดรบบรกำรทไดรบกำรจดล�ำดบควำมส�ำคญ โดยผทก�ำหนดล�ำดบควำมส�ำคญจะเปนผใหบรกำรดำน

โทรคมนำคมซงค�ำนงถงผลประโยชนดำนเศรษฐกจเปนหลก ควำมเปดกวำงของอนเทอรเนตทถกคกคำม

จงยอมสงผลกระทบตอสทธขนพนฐำน

นอกจำกนนควำมสำมำรถในกำรบรหำรจดกำรจรำจรเครอขำยโดยค�ำนงถงตนตอหรอเปำหมำย

ปลำยทำง หรอค�ำนงถงบรกำรหรอเนอหำ ยอมท�ำใหทำงกำรมโอกำสคดกรองจรำจรในอนเทอรเนต

โดยเฉพำะเนอหำทอำจถกโตแยงหรอมควำมออนไหวซงเกยวของกบคณคำทำงกำรเมอง อดมกำรณ

ศำสนำ วฒนธรรม ฯลฯ และยอมเปดโอกำสใหมกำรเซนเซอรดวยเหตผลทำงกำรเมองโดยผำนกำรบรหำร

จดกำรจรำจรในอนเทอรเนต

72


ผใชงานหรอลกคา?ขอถกเถยงเรองควำมเปนกลำงของเครอขำยกระตนใหเกดกำรถกเถยงในเชงภำษำ ผสนบสนนควำม

เปนกลำงของเครอขำยเนนทตว “ผใชงำน” อนเทอรเนต สวนคนอนใหควำมส�ำคญกบหนวยงำนเชง

พำณชย และเรยกพวกเขำวำเปน “ลกคำ” ผใชงำนอนเทอรเนตไมไดเปนเพยงลกคำธรรมดำ ค�ำวำ

“ผใชงำน” มควำมหมำยรวมถงกำรมสวนรวมอยำงแขงขนในกำรพฒนำอนเทอรเนตผำนโซเชยลเนตเวรก

กำรท�ำบลอก และเครองมออนๆ รวมทงบทบำทส�ำคญของพวกเขำในกำรก�ำหนดอนำคตของอนเทอรเนต

แตในอกดำนหนง ลกคำกเปนเชนเดยวกบลกคำคนอนๆ ซงสำมำรถตดสนใจวำจะซอหรอไมซอบรกำรท

มกำรเสนอ สถำนภำพของพวกเขำในโลกอนเทอรเนตจงขนอยกบสญญำทท�ำไวกบผใหบรกำรอนเทอรเนต

และหลกเกณฑกำรคมครองลกคำ นอกเหนอจำกนแลว ลกคำกไมควรมบทบำทอยำงอนในกำรตดสนใจ

เกยวกบกำรบรหำรจดกำรอนเทอรเนต

ใครเปนผเลนหลกและพวกเขามเหตผลอยางไร?ต�ำแหนงของผเลนหลกมลกษณะเลอนไหลตลอดเวลำ ยกตวอยำงเชน ขอเสนอกเกล-เวอไรซอน 2010

(Google-Verizon 2010 proposal) เพอใหมทำงสำยกลำงส�ำหรบควำมเปนกลำงของเครอขำย

เปลยนแปลงจดยนของผเลนหลก48 ถอไดวำกเกลเปนหนงในผสนบสนนหลกเรองควำมเปนกลำงของ

เครอขำย สวนคนอนๆ ทงผสนบสนน ลกคำ บรษทออนไลน และบรษทเทคโนโลยบำงแหง บรษทผผลต

แอปพลเคชนทำงอนเทอรเนตรำยใหญ รวมทงบรษทยำฮ!, โวเนจ (Vonage), อเบย (ebay), แอมะซอน,

เอรธลงก (EarthLink) และบรษทซอฟตแวรอยำงไมโครซอฟท

ผตอตำนหลกควำมเปนกลำงของเครอขำยประกอบดวยบรษทโทรคมนำคมรำยใหญ ผใหบรกำร

อนเทอรเนต ผผลตอปกรณและฮำรดแวรเครอขำย และผผลตวดโอและสอมลตมเดย เหตผลทคดคำน

มำจำกกลไกตลำดเปนหลก เรมจำกควำมจ�ำเปนทจะตองเสนอสงทลกคำตองกำร ตรงกนขำมกบแนวโนม

ทผประกอบกำรโทรคมนำคมจะตอตำนมำตรกำรควบคมเพอควำมเปนกลำงของเครอขำย ทำง ETNO

มขอเสนอตอทประชม WCIT-12 ใหมกำรก�ำกบดแลระหวำงประเทศ เปนมำตรกำรปองกนทหนนเสรม

กำรก�ำกบดแลระดบประเทศเพอคมครองควำมเปนกลำงของเครอขำย แตบรษทอนๆ ในสหรฐฯ อยำง

เชน เวอไรซอน ตอตำนขอเสนอของ ETNO49

มขอเสนอส�ำคญ 4 ประกำรในขอถกเถยงเรองควำมเปนกลำงของเครอขำย (ตำรำง 1)

73


เหตส�าคญ 4 ประการในขอถกเถยงเรองความเปนกลางของเครอขาย (ตารางท 1)

ขอถกเถยงในอดต/ปจจบน

ขอถกเถยง

ขอถกเถยงทางเศรษฐกจ

บรษทอนเทอรเนตใหมๆ เกดขนได

เพรำะสถำปตยกรรมทเปดกวำงของ

อนเทอรเนต และผใชงำนขนสดทำย

ไดรบประโยชนจำกนวตกรรมและควำม

หลำกหลำยดำนบรกำร ซงเปนผลมำ

จำกควำมเปนกลำงของเครอขำย ควำม

เปนกลำงของเครอขำยจะชวยปกปอง

สถำปตยกรรมอนเทอรเนต และชวย

ใหกำรพฒนำอนเทอรเนตเปนไปอยำง

รวดเรวและสรำงสรรค

ผสนบสนนความเปนกลางของเครอขาย

หำกไมมควำมเปนกลำงของเครอขำย

อนเทอรเนตจะมลกษณะเหมอนเคเบล

ทว กลำวคอบรษทใหญๆ เพยงไมก

แหงจะควบคมกำรเขำถงและกำรกระ

จำยเนอหำ เปนผตดสนใจวำผใชงำน

ควรไดรบชมเนอหำใด และเปนผ

ก�ำหนดรำคำ ผประกอบรำยใหมและ

ธรกจรำยยอยจะไมมโอกำสเตบโต โดย

เฉพำะในประเทศก�ำลงพฒนำ

ผ ให บรกำรเสรมทำงทวได จ ำยคำ

บรกำรใหกบบรษทโทรคมนำคมเพอ

กำรเชอมตอทำงอนเทอรเนตอยแลว

และมกำรลงทนในโครงสรำงพนฐำน

เชน เซรฟเวอรทเกบแคช

กำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของ

ขอมลเปนสงทหลกเลยงไมได ควำม

เปนกลำงไมเคยมอยจรง นอกจำกนน

ปจจบนมบรกำรซงไมมควำมเปนกลำง

อยแลว เชน เครอขำยสวนบคคลเสมอน

(virtual private network - VPN) หำก

ไมมขอจ�ำกดทตองรกษำควำมเปนกลำง

ของเครอขำย บรษทอนเทอรเนตจะ

สำมำรถพฒนำบรกำรใหมๆ ซงเปนท

สนใจของลกคำ และมกำรประกน

คณภำพของกำรใหบรกำร

ผคดคานความเปนกลางของเครอขาย

หำกไมมขอจ�ำกดทตองรกษำควำม

เป นกลำงของควำมตกลงในเ ชง

พำณชยเกยวกบเนอหำและผใหบรกำร

บรษทโทรคมนำคมจะสำมำรถระดมทน

ชวยใหมควำมสนใจทจะลงทนปรบปรง

โครงสรำงพนฐำน เมอโครงสรำงพน

ฐำนดขนจะกระตนใหเกดบรกำรและ

นวตกรรมใหมซงตอบสนองตอควำม

ตองกำรของลกคำไดดขน ท�ำใหทกคน

มรำยไดเพมขน ผใหบรกำรเสรมทำง

ทวยงจะพบคณคำทเกดขนจำกบรกำร

ใหมๆ ทมคณภำพของกำรใหบรกำร

ซงจะเกดขนไดกตอเมอผประกอบกำร

ไมถกจ�ำกดดวยหลกควำมเปนกลำง

ของเครอขำย

74


ขอถกเถยงทางจรยธรรม

ขอถกเถยงในแงการก�ากบดแล

อนเทอรเนตเปนผลจำกกำรพฒนำของ

อำสำสมครจ�ำนวนมำกในชวงหลำย

ทศวรรษทผำนมำ พวกเขำเสยเวลำ

และใชควำมสรำงสรรคพฒนำทกอยำง

เกยวกบอนเทอรเนต ทงกำรก�ำหนด

โปรโตคอลเชงเทคนคไปจนถงเนอหำ

อนเทอรเนตจงไมไดเปนเพยงธรกจ

หำกเปนมรดกของมนษยชำต จงไม

ชอบธรรมหำกจะปลอยใหผลจำกกำร

ลงทนเวลำและควำมรเรมสรำงสรรคอน

มหำศำลถกเกบเกยวโดยบรษทเพยงไม

กแหงซงจะท�ำใหอนเทอรเนตกลำยเปน

แมแบบทำงธรกจทมขอบเขตจ�ำกด

เปนกำรท�ำลำยควำมเปนกลำงของ

เครอขำย และเปลยนใหควำมรเรม

สรำงสรรคของหลำยคนกลำยเปนผล

ก�ำไรส�ำหรบคนไมกคน

รฐบำลมหนำทบงคบใหเกดควำมเปน

กลำงของเครอขำย ทงนเพอปกปอง

ผลประโยชนสำธำรณะ กำรปลอยใหม

กำรก�ำกบดแลดวยตนเองจะเปดโอกำส

ใหผประกอบกำรละเมดหลกควำมเปน

กลำงของเครอขำย ตลำดแบบเปดไม

ไดเปนกลไกทดพอ เนองจำกบรษท

โทรคมนำคมรำยใหญของโลกเปน

องคประกอบส�ำคญของโครงสรำง

พนฐำนทำงอนเทอรเนต แมจะมโอกำส

ไดเลอก แตกอำจไมเปนจรงทกกรณ

เนองจำกผใชงำนจ�ำเปนตองมควำมร

ดำนเทคนคและควำมรดำนกฎหมำย

เกยวกบผลทจะเกดขนจำกทำงเลอก

แบบตำงๆ ทมอย

ในแงจรยธรรม ควำมเปนกลำงของ

เครอขำยอำจถกตงค�ำถำมได เพรำะ

ผประกอบกำรตองลงทนในกำรบ�ำรง

รกษำและขยำยโครงสรำงพนฐำนของ

อนเทอรเนต ทงนเพอสนบสนนใหเกด

บรกำรใหมๆ ซงผไดรบผลประโยชน

มำกสดคอบร ษทผลตเนอหำทำง

อนเทอรเนต อยำงเชน กเกล เฟซบก

และแอมะซอน

กำรพฒนำของอนเทอรเนตทผำนมำ

เปนผลมำจำกกำรมกำรก�ำกบดแล

นอยหรอไมมเลย กำรเขำมำควบคม

อยำงเขมงวดของรฐบำลจะปดกน

ควำมรเรมสรำงสรรคและพฒนำกำร

ของอนเทอรเนตในอนำคต

ระบบตลำดแบบเปดอยบนพนฐำนของ

กำรเลอก และผใชงำนสำมำรถเปลยน

ผใหบรกำรไดเสมอหำกไมพอใจกบ

เงอนไขทเขำเสนอ กำรเลอกของผใช

งำนและระบบตลำดจะท�ำใหขอเสนอท

ไมดหำยไปเอง และท�ำใหเหลอแตขอ

เสนอทดๆ

ขอถกเถยง ผสนบสนนความเปนกลางของเครอขาย

ผคดคานความเปนกลางของเครอขาย

75


หลกการพนฐาน

ในชวงหลำยปทผำนมำ กำรถกเถยงเชงนโยบำยและกำรควบคมควำมเปนกลำงของเครอขำยสงผลใหเกด

กำรพฒนำหลกกำรส�ำคญบำงประกำรเกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำยดงน50

• ควำมโปรงใส: ผประกอบกำรตองแจงขอมลอยำงสมบรณและถกตองเกยวกบแนวทำงกำร

บรหำรจดกำรเครอขำย ศกยภำพและคณภำพของบรกำรทใหกบลกคำ โดยเปนขอมลท

ผใชงำนทวไปเขำใจได

• กำรเขำถง: ผใชงำนควรสำมำรถเขำถง [โดยไมมขอจ�ำกด] กรณทเปนเนอหำ บรกำร หรอ

แอปพลเคชน [ทถกกฎหมำย] [โดยมกำรประกนคณภำพของบรกำรในขนต�ำเพอใหใชงำนได

อยำงจรงจง และเปนไปตำมขอก�ำหนดของหนวยงำนก�ำกบดแล] หรอสำมำรถน�ำฮำรดแวร

เขำมำตอกบเครอขำย โดยไมท�ำใหเกดอนตรำยกบเครอขำย

• กำร(ไม)เลอกปฏบต: ผประกอบกำรตองไมเลอกปฏบตตอจรำจรทำงอนเทอรเนต [หรอไม

เลอกปฏบตแบบทชอบดวยเหตผล] ทงนขนอยกบ

• ตนทำงทเปนผสงหรอผรบ

• ประเภทของเนอหำ ประเภทของแอปพลเคชนและบรกำร [โดยมกำรแขงขนทเปนธรรม

ไมมกำรเลอกปฏบตตอคแขงซงไมเปนทประสงค หรอผใหบรกำรเสรม]

• “ควำมชอบดวยเหตผล” ในแงของกำรปฏบตใดๆ เพอประโยชนสำธำรณะ (กำรประกน

คณภำพของบรกำร ควำมปลอดภยและควำมยดหยนของเครอขำย นวตกรรมและกำร

ลงทนเพมเตม กำรลดตนทน ฯลฯ) และตองไมใชเพอขอไดเปรยบของธรกจเทำนน

หลกกำรอนๆ ซงมกมกำรถกเถยงในเวทระหวำงประเทศ อยำงเชน กำรประชม IGF และเวท

อภปรำย EuroDIG ประกอบดวย

• กำรรกษำเสรภำพในกำรแสดงออก กำรเขำถงขอมลและทำงเลอก

• กำรก�ำหนดใหมหลกประกนขนต�ำของคณภำพกำรใหบรกำรและควำมปลอดภยกบควำมยงยน

ของเครอขำย

• กำรคมครองใหมแรงกระตนเพอกำรลงทน

• กำรท�ำใหเกดโอกำสของนวตกรรมใหม (เชน โอกำสทแมแบบธรกจใหมและธรกจแบบ

สรำงสรรคจะเตบโตขนได เชน ทำงเขำแบบใหม)

76


• กำรจ�ำแนกควำมหมำยของสทธ บทบำท และควำมรบผดชอบทกฝำยทเกยวของ (ผใหบรกำร

หนวยงำนก�ำกบดแล ผใชงำน) รวมทงสทธทจะสำมำรถอทธรณคดและขอรบกำรเยยวยำ

• กำรปองกนกำรปฏบตทขดขวำงกำรแขงขน

• กำรสรำงสงแวดลอมทำงกำรตลำดทชวยใหผใชสำมำรถเลอกอยำงงำยดำยและเปลยนผให

บรกำรได

• กำรคมครองประโยชนของผเสยเปรยบ ทงผพกำรและผใชงำนหรอธรกจในประเทศก�ำลง

พฒนำ

• กำรรกษำควำมหลำกหลำยของเนอหำและบรกำร

แนวทางดานนโยบาย

จำกขอถกเถยงเรองควำมเปนกลำงของเครอขำย ท�ำใหเกดค�ำถำมอกประกำรหนง กลำวคอ สมำชกสภำ

นตบญญตและหนวยงำนก�ำกบดแลมบทบำทอยำงไรเกยวกบนโยบำยบรอดแบนดและกำรปฏบตของผ

ประกอบกำร? หนงในปญหำทำทำยส�ำคญของหนวยงำนก�ำกบดแลคอ ควรท�ำหนำทในเชงปองปรำม

(ex-ante) เพอหลกเลยงกำรละเมดหลกควำมเปนกลำงของเครอขำยทอำจเกดขน หรอเพยงตอบสนอง

ไปตำมกรณกอนหนำ (ex-post) เมอ (และถำ) เกดกำรละเมดขน ควำมทำทำยส�ำหรบสมำชกสภำ

นตบญญตและผก�ำหนดนโยบำยคอ ควรแกปญหำโดยใช “กฎหมำยแท” (hard law) โดยบญญตเนอหำ

ของหลกกำรไวในกฎหมำย หรอเพยงแตใช “กฎหมำยออน” (soft law) (แนวปฏบตและนโยบำย) กเพยง

พอแลว51

ประเทศพฒนาแลว

สบเนองจำกคดกบบรษทคอมคำสต (Comcast) คณะกรรมำธกำรกลำงดำนกำรสอสำรแหงสหรฐอเมรกำ

(US Federal Communications Commission - FCC) จงน�ำแนวปฏบตวำดวยควำมเปนกลำงของ

เครอขำยมำใชเพมเตมส�ำหรบขอบญญตเชงนโยบำยในป 200552 ซงสะทอนถงควำมจ�ำเปนทจะตองมกำร

เขำถงและทำงเลอกเกยวกบเนอหำและอปกรณ และแกปญหำเกยวกบกำรเลอกปฏบตและควำมโปรงใส

ในเวลำเดยวกน มตของ FCC ทสนบสนนควำมเปนกลำงของเครอขำยไดถกเพกถอนเมอตนป 2014 โดย

ค�ำสงของศำลอทธรณสหรฐฯ ซงอำงวำ FCC มอ�ำนำจหนำททจ�ำกด เปนเหตให FCC ตองพจำรณำ

อนญำตใหบรษทโทรคมนำคมสำมำรถ “เลอกจำยเพอรบอภสทธ” หรอตองจดระดบบรอดแบนดใหมใน

ฐำนะสำธำรณปกำร ทงนเพอใหมอ�ำนำจหนำทในกำรบงคบใชหลกควำมเปนกลำงของเครอขำย กรอบ

ก�ำกบดแลดำนกำรสอสำรอเลกทรอนกสของสหภำพยโรปเนนกำรคมครองเสรภำพในกำรแสดงออก

ทำงเลอกของผใชงำนและสทธกำรเขำถง รวมทงหลกควำมโปรงใส แตในขณะเดยวกนกเนนควำมจ�ำเปน

77


ทจะตองมกำรลงทน กำรแขงขนทเปนธรรมโดยไมมกำรเลอกปฏบตและโอกำสส�ำหรบแมแบบธรกจใหม

รวมทงธรกจในเชงนวตกรรม53 ในป 2014 สภำยโรปมมตรบรองระเบยบวำดวยตลำดโทรคมนำคมเดยว

(Regulation on the Single Telecoms Market) ซงมขอบญญตหนกแนนเกยวกบควำมเปนกลำงของ

เครอขำย [รวมทงค�ำนยำมทเขมแขงและกรอบทหนกแนนเกยวกบ “บรกำรเฉพำะทำง” (specialised

services)]54 บรำซล55 ชล56 สโลวเนย และเนเธอรแลนด ตำงคมครองควำมเปนกลำงของเครอขำยโดย

ใชกฎหมำยระดบประเทศเชนกน

ประเทศก�าลงพฒนา

สบเนองจำกโครงสรำงพนฐำนและแบนดวธทจ�ำกด หนวยงำนก�ำกบดแลในประเทศก�ำลงพฒนำใหควำม

ส�ำคญกบนโยบำยกำรใชประโยชนทเปนธรรม ไดแก กำรก�ำหนดรำคำทเหมำะสมและกำรเขำถงทเปน

ธรรมส�ำหรบทกคน บำงคนแสดงขอกงวลเกยวกบกำรไมเลอกปฏบตขำมพรมแดน โดยระบวำกำรจรำจร

ขอมลจำกทกประเทศควรไดรบกำรปฏบตแบบเดยวกน โดยไมมกำรใชอทธพลเนองจำกคำใชจำยในกำร

ยกเลกสญญำ นอกจำกนน บำงประเทศยงออนไหวกบประเดนดำนวฒนธรรม กำรเมอง หรอจรยธรรม

ภำยในประเทศ และใชเหตผล กำรบรหำรจดกำร และ “กำรใชอยำงไมเหมำะสม” เพอใหเกดกำรปฏบต

ทแตกตำงกน ยงมขอกงวลเกยวกบแมแบบใหมในโลกทพฒนำแลวซงอำจสงผลกระทบตอตลำดของ

ประเทศก�ำลงพฒนำ โดยกำรใหควำมส�ำคญกบบรกำรของบรษทอนเทอรเนตขนำดใหญมำกกวำธรกจท

เพงเรมตน สงผลใหกำรแขงขนมนอยลง เปนกำรคกคำมกำรผลตนวตกรรม เนอหำและบรกำรในประเทศ

และควำมหลำกหลำยของสอ แตอยำงไรกดทผำนมำมนโยบำยอยำงเปนทำงกำรและกรอบกำรก�ำกบดแล

ดำนควำมเปนกลำงของเครอขำยไมมำกนกทถกเสนอจำกประเทศก�ำลงพฒนำ ขอเสนออนอำจประกอบ

ดวยกำรเลยนแบบแมแบบทก�ำลงเกดขนในสหรฐฯ กำรอนญำตใหหนวยงำนโทรคมนำคมแหงชำตสำมำรถ

เรยกเกบคำธรรมเนยมเพอใหสทธพเศษกบผใหบรกำรเสรม ท�ำใหเกดรำยไดมำกขนกบหนวยงำน

โทรคมนำคม หรอในทำงตรงขำมอำจบงคบใชใหเกดควำมเปนกลำงของเครอขำยในระดบชำต ทงนเพอ

ดงดดใจผใหบรกำรเสรมซงมำจำกนอกสหรฐฯ

หนวยงานระหวางประเทศและเอนจโอ

หนวยงำนระหวำงประเทศและกลมผใชงำนจ�ำนวนมำกยงไดจดท�ำจดยนเชงนโยบำยเกยวกบควำม

เปนกลำงของเครอขำย สภำยโรป (CoE) ในปฏญญำคณะกรรมกำรรฐมนตรสภำยโรปวำดวยควำม

เปนกลำงของเครอขำย (Declaration of the Committee of Ministers on network neutrality) ป 2010

ย�ำถงสทธขนพนฐำนทจะมเสรภำพในกำรแสดงออกและกำรเขำถงขอมลขำวสำร57 ประชำคมอนเทอรเนต

(Internet Society - ISOC) สงเสรมแนวทำงทใหผใชงำนเปนศนยกลำง ทงนเพอแกปญหำกำรเขำถง

ทำงเลอกและควำมโปรงใสโดยผำนขอถกเถยงเกยวกบกำรเชอมตอระหวำงเครอขำยแบบเปด (Open

Inter-networking) มำกกวำจะเนนประเดนควำมเปนกลำงของเครอขำย58 หนวยงำน กลมผบรโภค

78


สหรฐฯ-ยโรป (Trans Atlantic Consumer Dialogue - TACD) เวทขององคกรผบรโภคของสหรฐฯ และ

สหภำพยโรป ย�ำเชนกนถงขอเรยกรองใหมพฤตกรรมทไมเลอกปฏบตตอผใหบรกำรโทรคมนำคม โดย

เรยกรองทงสหรฐฯ และสหภำพยโรปใหมหนวยงำนก�ำกบดแลซงท�ำหนำทคมครองสทธของผใชงำน59

ควำมเปนกลำงของเครอขำยและอนเทอรเนตแบบมลตเทยรเปนประเดนทไดรบกำรอภปรำยอยำงเขมขน

ในกระบวนกำร WCIT-12 แตในเอกสำรฉบบสดทำยของกระบวนกำรเนตมนไดอล ในป 2014 ไมรวม

ประเดนควำมเปนกลำงของเครอขำยในหลกกำรทใหควำมเหนชอบ หำกเชอเชญใหมกำรอภปรำยใน

ประเดนนเพมเตม โดยเฉพำะกำรอภปรำยในเวท IGF ชวง IGF 2014

เอนจโอหลำยแหงกงวลอยำงยงเกยวกบอนำคตของเนอหำและบรกำรทไมใชเรองพำณชยและ

ไมมกำรแขงขน และเรยกรองใหมกำรถำยทอดเนอหำเหลำนผำนเครอขำยของผใหบรกำรโทรคมนำคม

ในลกษณะทเทำเทยมกบเนอหำและบรกำรในเชงพำณชย ทงยงย�ำถงสทธของกลมชำยขอบ โดยเฉพำะ

ผพกำร ทจะสำมำรถใชเนอหำ บรกำร และแอปพลเคชน (รวมทงแอปพลเคชนทใชแบนดวธสง) เพอ

ตอบสนองควำมตองกำรของตนโดยไมมขอจ�ำกดแตอยำงใด

ประเดนเปด

ยงคงมประเดนทเปดส�ำหรบขอถกเถยงเรองควำมเปนกลำงของเครอขำยดงน

• ควำมสมดลระหวำงประโยชนสำธำรณะของอนเทอรเนตกบสทธของผใชงำน (และสทธ

มนษยชน) กบสทธของผใหบรกำรทจะพฒนำบรกำรใหมๆ ในเครอขำยทตนเปนเจำของ

อยทใด?

• ตลำดทปรำศจำกกำรก�ำกบดแลและมกำรแขงขนแบบเปด ซงเปนขอเสนอทไดรบกำรผลกดน

จำกผใหบรกำรโทรคมนำคม จะท�ำใหเกดทำงเลอกทไมจ�ำกด (หรอเพยงพอ) ส�ำหรบผใชงำน

จรงหรอ? และผใชงำนจะสำมำรถมสวนรวมตดสนใจไดอยำงจรงจงหรอไม?60 หรอหนวยงำน

ก�ำกบดแลควรไดรบอ�ำนำจในฐำนะเปนผคมครองสทธ และถำเปนเชนนนควรมอ�ำนำจใน

ลกษณะใด?

• แนวทำงดำนกฎหมำยและกำรก�ำกบดแลทแตกตำงกนจะสงผลกระทบตอตลำดบรอดแบนด

และกำรลงทนเพมเตมกบกำรสรำงสรรคนวตกรรมอยำงไร?

• ควำม(ไม)เปนกลำงของเครอขำยจะสงผลกระทบตอประเทศก�ำลงพฒนำอยำงไร?

• อนเทอรเนตทแบงเปนเทยรตำงๆ จะสงผลกระทบตอกำรแขงขน นวตกรรม กำรลงทน และ

สทธมนษยชนอยำงไร?

• กำรเกบคำบรกำรแบบศนยในกำรพฒนำ CDNs ควรถอวำมลกษณะเปน “อนเทอรเนตทแบง

เปนเทยรตำงๆ” หรอไม?

79


• ผใหบรกำรเสรมรำยใหญทงในสวนของผผลตเนอหำและบรกำร จะมองวำอนเทอรเนตทแบง

เปนเทยรตำงๆ และบรกำรใหมทเกดขนเปนแมแบบทำงธรกจทใหผลก�ำไรหรอไม? ในกรณ

เชนนน พวกเขำจะสำมำรถปรบตวและยอมใหผใชงำนจำกประเทศก�ำลงพฒนำเขำมำม

สวนรวม หรอจะกนคนเหลำนออกไป?

• ผประกอบกำรโทรคมนำคมจะสำมำรถพฒนำแมแบบธรกจใหมๆ เพอเพมรำยไดโดยไมตอง

ละเมดควำมเปนกลำงของเครอขำยไดหรอไม [หลงจำกมตวอยำงทประสบควำมส�ำเรจในกรณ

ของไอทนส (iTunes) กเกล และผใหบรกำรเสรมรำยอนๆ และโอกำสทจะมควำมรวมมอ

ระหวำงผใหบรกำรเสรมกบผประกอบกำร61) หรอไม?

• ควำมจ�ำเปนทจะตองมกำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลเนองจำกเหตผล (ดำน

คณภำพ) เชงเทคนค จะลำสมยในอนำคตเนองจำกควำมกำวหนำของเทคโนโลยของผให

บรกำรโทรคมนำคมหรอไม?

• กำรพงพำระบบเคลำด (cloud) และอนเทอรเนตของสรรพสงมำกขน จะมอทธพลตอขอ

ถกเถยงเกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำย ตลอดจนในทศทำงกลบกนอยำงไรบำง?

• ขอถกเถยงควรครอบคลมตงแตกำรบรหำรจดกำรเสนทำงจรำจรของขอมลจำกระดบผให

บรกำรโทรคมนำคม ไปจนถงกำรบรหำรจดกำรเนอหำและแอปพลเคชนในระดบของผให

บรกำรเนอหำและแอปพลเคชน อยำงเชน กเกล แอปเปล หรอเฟซบก หรอไม?

• กำรคมครองผบรโภคจะยงคงมควำมเชอมโยงในขนพนฐำนกบควำมเปนกลำงของเครอขำย

หรอไม?

• ถำหลกควำมเปนกลำงของเครอขำยถก “ท�ำลำย” จะมหลกกำรอนใดทสนบสนนกำรคมครอง

ผบรโภคในอนำคต?

มาตรฐานเวบไซตจนถงปลำยทศวรรษ 1980 กำรตอสเกยวกบมำตรฐำนเครอขำยจบลง TCP/IP คอยๆ กลำยเปนโปรโตคอล

หลกของเครอขำย และมำตรฐำนอนๆ คอยๆ ลดบทบำทลง ไมวำจะเปน X-25 ซงไดรบกำรสนบสนน

จำก ITU [สวนหนงของสถำปตยกรรมกำรเชอมตอระบบเปด (Open Systems Interconnection - OSI)]

และมำตรฐำนอนๆ ทเปนของบรษทตำงๆ เชน SNA ของไอบเอม ในขณะทอนเทอรเนตชวยใหเกดกำร

สอสำรทเปนปรกตระหวำงเครอขำยตำงๆ ผำน TCP/IP แตระบบกยงขำดมำตรฐำนแอปพลเคชนกลำง

80


ทม เบอรเนอรส-ล (Tim Berners-Lee) และเพอนรวมงำนท CERN (หนวยงำนเพอกำรวจย

นวเคลยรแหงยโรป - European Organization for Nuclear Research) ทเจนวำเปนผคดคนทำงออกโดย

พฒนำมำตรฐำนใหมส�ำหรบกำรแชรขอมลผำนเครอขำยโดยใชภำษำ HTML (HyperText Markup

Language ซงควำมจรงคอกำรท�ำใหภำษำทใชอยแตเดมอยำง Standard Generalized Markup Language

หรอ SGML ตำมมำตรฐำน ISO งำยลง) เนอหำอนเทอรเนตทแสดงในชวงแรกเปนไปตำมมำตรฐำน

HTML ซงไดกลำยเปนพนฐำนของเวลดไวดเวบ และเปนเหตใหอนเทอรเนตเตบโตขนอยำงรวดเรวมำก

จำกเวอรชนแรก ภำษำ HTML ไดรบกำรปรบปรงและเพมคณลกษณะใหมๆ สม�ำเสมอ บทบำท

ทส�ำคญมำกขนของอนเทอรเนตท�ำใหมควำมสนใจตอค�ำถำมเกยวกบกำรก�ำหนดมำตรฐำน HTML

โดยเฉพำะในชวงทเกดสงครำมเบรำเซอร (Browser Wars) ระหวำงคำยเนตสเคป (Netscape) กบคำย

ไมโครซอฟท โดยแตละบรษทตำงพยำยำมรกษำตลำดโดยกำรสรำงอทธพลตอมำตรฐำน HTML แมวำ

โดยพนฐำนภำษำ HTML จะสำมำรถจดกำรกบขอควำมและภำพได แตแอปพลเคชนอนเทอรเนต

สมยใหมตองพงพำเทคโนโลยททนสมยมำกขนเพอจดกำรกบฐำนขอมล วดโอ และภำพเคลอนไหว

แอปพลเคชนทหลำกหลำยเหลำนตองพงพำควำมพยำยำมอยำงมำกในกำรก�ำหนดมำตรฐำน ทงนเพอ

ประกนวำเบรำวเซอรสวนใหญจะสำมำรถแสดงเนอหำอนเทอรเนตอยำงถกตองเหมำะสม

แอปพลเคชนทใชในกำรก�ำหนดมำตรฐำนเขำสยคใหมเมอเรมมกำรน�ำภำษำ XML (eXtended

Markup Language) มำใช ซงท�ำใหเกดควำมยดหยนมำกขนในกำรก�ำหนดมำตรฐำนส�ำหรบเนอหำ

อนเทอรเนต ทงยงมกำรน�ำชดมำตรฐำน XML ใหมมำใช ยกตวอยำงเชน มำตรฐำนทใชกบกำร

แพรกระจำยเนอหำผำนสญญำณไรสำยหรอทเรยกวำ Wireless Markup Language (WML) กำรก�ำหนด

มำตรฐำนแอปพลเคชนมกเปนไปตำมกรอบทสอดคลองกบ W3C ซงน�ำโดย ทม เบอรเนรส-ล โปรด

สงเกตวำแมกรอบดงกลำวจะมบทบำทสงในอนเทอรเนต แต W3C กลบไมไดเปนประเดนทมกำรถกเถยง

มำกนกในแงของกำรอภบำลอนเทอรเนต

คลาวดคอมพวตงคลำวดคอมพวตง (cloud computing) หมำยถง กำรเคลอนยำยขอมลจำกฮำรดดสกในคอมพวเตอรของ

เรำไปไวในเซรฟเวอรในคลำวด (เชน ทจดเกบเซรฟเวอรขนำดใหญ) โดยคลนลกแรกของคลำวดคอมพว

ตงเรมจำกกำรเกบขอมลอเมลในเซรฟเวอร (จเมล ยำฮ!) แอปพลเคชนเครอขำยสงคม (เฟซบก ทวต

เตอร) และแอปพลเคชนออนไลนอนๆ (วก บลอก กเกลดอก) นอกจำกแอปพลเคชนทใชประจ�ำวนแลว

ยงมกำรใชงำนคลำวดคอมพวตงอยำงแพรหลำยส�ำหรบซอฟตแวรทำงธรกจ ในปจจบน ขอมลดจทล

จ�ำนวนมำกขนเรมเคลอนย ำยจำกฮำร ดดสก ของเรำไปทคลำวด บรษททมบทบำทหลกใน

คลำวดคอมพวตง ไดแก กเกล ไมโครซอฟท แอปเปล แอมะซอน และเฟซบก ซงลวนแตพฒนำหรอม

แผนทจะพฒนำแหลงเกบเซรฟเวอรขนำดใหญ

81


ในยคแรกของคอมพวเตอร เรำใชคอมพวเตอรแบบเมนเฟรมททรงพลง ในขณะทใชคอมพวเตอร

ลกขำยแบบ “ใบ” หมำยถงอ�ำนำจจะอยทศนยกลำง แตผำนมำเปนเวลำนำน ทกวนนเมอมกำรพฒนำ

คอมพวเตอรสวนบคคลและแอปพลเคชนในวนโดวส ท�ำใหอ�ำนำจในคอมพวเตอรเคลอนยำยมำยง

คอมพวเตอรทเปนลกขำยมำกขน คลำวดคอมพวตงจะท�ำใหวงจรนสมบรณขนหรอไม? เรำจะยงม

รปแบบของคอมพวเตอรศนยกลำง/แหลงรวมเซรฟเวอรเพยงไมกแหง และมคอมพวเตอรแบบใบอกเปน

พนลำนเครองทงในสวนทเปนโนตบก จอภำพ และโทรศพทมอถอหรอไม? คงตองใชเวลำในกำรตอบ

ค�ำถำมน แตในปจจบน เรำสำมำรถจ�ำแนกปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนตบำงประกำร ซงนำจะเปน

ผลทเกดขนควบคไปกบกำรพฒนำคลำวดคอมพวตง

• เมอมกำรใหบรกำรตำงๆ มำกขนผำนระบบออนไลน สงคมสมยใหมจะพงพำอนเทอรเนตมำก

ขน ในอดต ถำอนเทอรเนตลม เรำกแคสงอเมลไมไดหรอไมสำมำรถทองเนต แตในยค

คลำวดคอมพวตง เรำจะไมสำมำรถแมแตเขยนขอควำมหรอค�ำนวณ กำรพงพำอนเทอรเนต

มำกขนจะท�ำใหเกดแรงกดดนมำกขนตอควำมเขมแขงและควำมพงพำไดของระบบ

• ในขณะทขอมลสวนบคคลถกจดเกบในคลำวดมำกขน ค�ำถำมเกยวกบควำมเปนสวนตวและ

กำรคมครองขอมลจะเรมเปนทสนใจมำกขน เรำจะสำมำรถควบคมไฟลขอควำม อเมล และ

ขอมลอนๆ ของเรำเองไดหรอไม? ผดแลคลำวดจะเอำขอมลของเรำไปใชโดยไมไดรบอนญำต

หรอไม? ใครจะเปนผเขำถงขอมลของเรำ?

• ในขณะทขอมลถกเปลยนเปนดจทลในปรมำณมำกขน หลำยประเทศเรมไมสบำยใจทขอมล

ในประเทศของตนแพรไปไกลเกนกวำ “พรมแดน” ประเทศ พวกเขำอำจพยำยำมท�ำระบบ

คลำวดในประเทศหรอภมภำคของตน และหำทำงท�ำใหระบบคลำวดทเปนอยในปจจบนไดรบ

กำรบรหำรจดกำรและกำรก�ำกบดแลในระดบสำกล กำรพฒนำระบบคลำวดในประเทศอำจ

เกดไดเรวขนเนองจำกผประกอบกำรหลกทงหมดในบรกำรดงกลำวตงอยในสหรฐฯ อำจมคน

แยงวำขอถกเถยงซงเนนทบทบำทของ ICANN ในปจจบนจะเปลยนไปเปนกำรตงค�ำถำม

เกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตในสวนทเปนกำรก�ำกบดแลคลำวดคอมพวตง

• เนองจำกผประกอบกำรคลำวดคอมพวตงมควำมหลำกหลำย ค�ำถำมเกยวกบมำตรฐำนจงเรม

ส�ำคญขน กำรน�ำมำตรฐำนกลำงมำใชจะชวยใหกำรสงขอมลระหวำงคลำวดตำงๆ เปนไปอยำง

รำบรน (เชน กำรแชรขอมลระหวำงกเกลกบแอปเปล) ทำงออกอยำงหนงทอยระหวำงกำร

พจำรณำคอกำรน�ำมำตรฐำนแบบเปดมำใชโดยผมบทบำทหลกในคลำวดคอมพวตง

กำรอภบำลอนเทอรเนตของคลำวดคอมพวตงนำจะเปนประเดนส�ำคญขนมำเนองจำกปฏสมพนธ

ระหวำงผเลนและหนวยงำนทเกยวของหลำยฝำย ยกตวอยำงเชน สหภำพยโรปกงวลในประเดนควำมเปน

สวนตวและกำรคมครองขอมล และขอตกลงทำเรอปลอดภย (Safe Harbour Agreement) ซงคำดวำจะ

ชวยแกปญหำระบบรกษำควำมเปนสวนตวทแตกตำงกนระหวำงสหรฐฯ กบสหภำพยโรป กลบท�ำงำน

82


ไมไดผลมำกนก เนองจำกมกำรสงถำยขอมลดจทลผำนมหำสมทรแอตแลนตกมำกขน สหภำพยโรปและ

สหรฐฯ คงตองตอบค�ำถำมในสวนของกำรคมครองควำมเปนสวนตวตำมระเบยบของสหภำพยโรป

เนองจำกผประกอบกำรคลำวดคอมพวตงสวนใหญเปนบรษทจำกสหรฐฯ ประเดนนยงเปนทสนใจมำกขน

ภำยหลงกำรเปดโปงกำรสอดแนมครงใหญโดยสโนวเดน ในแงของมำตรฐำน เชอวำบรษทขนำดใหญคง

ตองหำทำงตกลงกนเอง กเกลไดเรมผลกดนอยำงเตมทเพอใหมกำรใชมำตรฐำนแบบเปด ทงนโดยกำร

กอตงแนวหนำปลดปลอยขอมล (Data Liberation Front) และมเปำหมำยเพอประกนใหมกำรเปลยนผำน

ขอมลทรำบรนระหวำงคลำวดระบบตำงๆ ปญหำเหลำนเปนอฐกอนแรกๆ ทตองไดรบกำรแกไข ในแงของ

กำรอภบำลอนเทอรเนตของคลำวดคอมพวตง สวนค�ำถำมอนๆ นำจะเกยวกบทำงออกส�ำหรบปญหำดำน

นโยบำยทเปนรปธรรม

การหลอมรวมสอ: อนเทอรเนต โทรคมนาคม มลตมเดยในประวตศำสตรทผำนมำ โทรคมนำคม กำรกระจำยภำพและเสยง และบรกำรอนๆ เปนกลมอตสำหกรรมทแยก

จำกกน เนองจำกมกำรใชเทคโนโลยแตกตำงกนและอยภำยใตกำรก�ำกบดแลทแตกตำงกน กำรใชงำนอนเทอรเนต

อยำงแพรหลำยและกำรมบทบำทส�ำคญของอนเทอรเนตมสวนสนบสนนใหเกดกำรหลอมรวมสอ (convergence)

ของเทคโนโลยทมชองทำงแตกตำงกนทงในสวนของโทรคมนำคม กำรกระจำยภำพและเสยง และกำรสงขอมล

ในปจจบนเรำสำมำรถโทรศพท ดโทรทศน และแชรเพลงในคอมพวเตอรผำนอนเทอรเนต เมอไมกปทแลว บรกำร

เหลำนจะใชระบบเทคโนโลยทแยกจำกกน

ในสวนของโทรคมนำคมแบบเดม องคประกอบส�ำคญของกำรหลอมรวมสอคอบรกำร VoIP ระบบ VoIP

ทไดรบควำมนยมมำกขนเรอยๆ อยำงเชน สไกป เปนผลมำจำกรำคำทถกลง และควำมสำมำรถในกำรเชอมตอ

กำรสอสำรผำนขอมลและเสยง และกำรใชเครองมอทเปนคอมพวเตอรและอปกรณเคลอนทททนสมยมำกขน

เมอมยทบ (YouTube) และบรกำรขนำดเลกอนๆ ท�ำใหมกำรหลอมรวมอนเทอรเนตกบมลตมเดยแบบดงเดม

และบรกำรดำนบนเทง แมวำกำรหลอมรวมสอในเชงเทคนคจะเดนหนำไปอยำงรวดเรว แตเรำยงตองใชเวลำใน

กำรสงเกตผลกระทบในเชงเศรษฐกจและกฎหมำย

ปญหา

ผลกระทบเชงเศรษฐกจของการหลอมรวมสอ

ในแงเศรษฐกจ กำรหลอมรวมสอไดเปลยนรปแบบของตลำดแบบเดม ท�ำใหบรษททเคยมสวนแบงกำรตลำดแยก

จำกกนตองเขำมำแขงขนกนโดยตรง บรษทจงตองใชยทธศำสตรทแตกตำงกน โดยสวนใหญมกใชวธควบรวม

และซอกจกำร

83



84


ความจ�าเปนของกรอบกฎหมาย

ระบบกฎหมำยปรบตวชำสดตอกำรเปลยนแปลงเนองจำกกำรหลอมรวมดำนเทคโนโลยและเศรษฐกจ โดยแตละ

ภำคสวน ทงโทรคมนำคม กำรกระจำยภำพและเสยง และกำรสงขอมล ตำงมกรอบก�ำกบดแลเฉพำะของตนเอง

กำรหลอมรวมสอจงท�ำใหเกดค�ำถำมหลำยประกำรเกยวกบกำรอภบำลและกำรก�ำกบดแล

• จะเกดอะไรขนกบระบบก�ำกบดแลทเปนอยทงในระดบประเทศและระหวำงประเทศ ในสวนของ

โทรศพทและกำรกระจำยภำพและเสยง?

• ระบบใหมจะไดรบกำรพฒนำโดยใหควำมส�ำคญตออนเทอรเนตเปนกำรเฉพำะหรอไม?

• กำรก�ำกบดแลกำรหลอมรวมสอควรเปนหนำทของหนวยงำนสำธำรณะ (รฐและหนวยงำนระหวำง

ประเทศ) หรอควรปลอยใหควบคมดแลตนเอง?

ในบำงประเทศ อยำงเชน มำเลเซยและสวตเซอรแลนด รวมทงสหภำพยโรป เรมมกำรตอบค�ำถำม

ดงกลำว มำเลเซยผำนรฐบญญตกำรสอสำรและมลตมเดย (Communications and Multimedia Act) ในป 1998

เพอก�ำหนดกรอบพนฐำนของกำรก�ำกบดแลกำรหลอมรวมสอ กรอบกำรก�ำกบดแลของสหภำพยโรปในสวนของ

กำรสอสำรอเลกทรอนกส ซงมกำรน�ำเนอหำไปไวในกฎหมำยระดบประเทศ เปนอกกำวยำงหนงในทศทำงน

เชนเดยวกบกฎหมำยและระเบยบดำนโทรคมนำคมของสวตเซอรแลนด

ความเสยงของการหลอมรวมสอ: การหลอมรวมระหวางผประกอบการเคเบลกบผใหบรการอนเทอรเนต

ในหลำยประเทศ อนเทอรเนตบรอดแบนดถกน�ำมำใชผำนโครงขำยสำยเคเบล โดยเฉพำะกรณของสหรฐฯ ซง

อนเทอรเนตผำนสำยเคเบลเปนทแพรหลำยมำกกวำ ADSL (asymmetric digital subscriber line - สำยผเชำ

ดจทลแบบอสมมำตร) ซงกเปนอนเทอรเนตบรอดแบนดอกรปแบบหนง จะมควำมเสยงทเกดขนเนองจำกกำร

หลอมรวมสออยำงไร?

มบำงกลมแยงวำผประกอบกำรเคเบลซงเปนพนทกนชนระหวำงผใชงำนกบอนเทอรเนตอำจท�ำใหเกด

ปญหำทำทำยตอหลกควำมเปนกลำงของเครอขำย

ควำมแตกตำงส�ำคญระหวำง ADSL กบอนเทอรเนตผำนสำยเคเบลไดแก บรกำรอยำงหลงไมถกก�ำกบ

ดแลโดยสงทเรยกวำหลกเกณฑผขนสงทวไป (common carrier rules) ซงมผลบงคบใชตอระบบโทรศพท และ

ก�ำหนดวำกำรเขำถงตองมลกษณะไมเลอกปฏบต ในขณะทผประกอบกำรเคเบลไมตองปฏบตตำมหลกเกณฑน

ท�ำใหพวกเขำสำมำรถควบคมกำรเขำถงอนเทอรเนตของผสมครใชงำนไดอยำงเตมท กลำวคอพวกเขำสำมำรถ

ปดกนแอปพลเคชนบำงตวและควบคมกำรเขำถงขอมลบำงสวน นอกจำกน อนเทอรเนตผำนสำยเคเบลยงเปด

โอกำสใหมกำรสอดแนมและโอกำสทจะละเมดควำมเปนสวนตวมำกขน เนองจำกกำรเชอมตออนเทอรเนตถก

85


ควบคมดวยระบบทคลำยกบเครอขำยพนททองถน (local area networks - LANs) ซงผใหบรกำรมสวนควบคม

โดยตรงตอกำรเขำถงอนเทอรเนตของผใชงำน

ในบทควำมเกยวกบประเดนน สหภำพเสรภำพพลเมองอเมรกน (American Civil Liberties Union)

ยกตวอยำงควำมเสยงของกำรผกขำดอนเทอรเนตผำนสำยเคเบลวำ “เหมอนกำรอนญำตใหบรษทโทรศพทเปน

เจำของรำนอำหำรได และบรษทจะใหบรกำรทดและเชอมตอสญญำณทชดเจนใหกบลกคำผโทรศพทมำทรำน

โดมโนพซซำ สวนลกคำซงโทรมำทพซซำฮทมกไดรบชองสญญำณทไมชดเจน สญญำณหลด หรอมคลนแทรก”62

ปญหำกำรหลอมรวมสออำจไดรบกำรแกไขหำกมกำรวนจฉยวำอนเทอรเนตผำนสำยเคเบลเปน “บรกำร

ขอมล” หรอ “บรกำรโทรคมนำคม” กนแน ถำเปนแบบหลงกตองมกำรปฏบตตำมหลกเกณฑผขนสงทวไป

ความมนคงไซเบอรสภาพการณปจจบนแตเดมอนเทอรเนตถกออกแบบใหใชเฉพำะในแวดวงจ�ำกดของบรรดำนกวชำกำรเปนสวนใหญ เปนกำร

สอสำรแบบเปด และในตอนนนยงไมมขอกงวลเรองควำมปลอดภย

ควำมมนคงไซเบอรเรมเปนทสนใจมำกขนเมอมกำรขยำยตวของอนเทอรเนตออกไปนอกแวดวง

ผใชงำนดงเดม อนเทอรเนตเปนภำพสะทอนของภำษตโบรำณทวำเทคโนโลยอำจมทงคณและโทษ อะไร

ทใชเปนประโยชนตอสงคมไดกอำจถกใชงำนในเชงทเปนโทษไดเชนกน

อำจแบงปญหำควำมมนคงไซเบอรอำจไดตำมหลกเกณฑสำมขอดงตอไปน

• จ�ำแนกตำมปฏบตกำร กำรจ�ำแนกตำมปฏบตกำรอำจรวมถงกำรดกจบขอมล กำรแทรกแซง

ขอมล กำรเขำถงอยำงผดกฎหมำย สปำยแวร กำรท�ำใหขอมลเพยน (data corruption) กำร

กอวนำศกรรม กำรขดขวำงบรกำร (denial-of-service) และกำรโจรกรรมอตลกษณ (identity

theft)

• จ�ำแนกตำมคนรำย คนรำยในกรณนมกประกอบดวยแฮกเกอร อำชญำกรไซเบอร

(cybercriminals) นกรบไซเบอร (cyberwarriors) และผกอกำรรำยไซเบอร (cyberterrorists)

• จ�ำแนกตำมเปำหมำย เปำหมำยอำจมควำมหลำกหลำย ตงแตทเปนปจเจกบคคล บรษท

เอกชน และหนวยงำนสำธำรณะ ไปจนถงโครงสรำงพนฐำนทส�ำคญ รฐบำล และทรพยสนของ

กองทพ

86


กรอบเพอควำมมนคงไซเบอรประกอบดวยหลกนโยบำย กฎหมำย และหนวยงำนในกำรแกปญหำ

ควำมมนคงไซเบอร ซงเปนชดของแนวคดทครอบคลมหลำยประเดน ไดแก

• กำรคมครองโครงสรำงพนฐำนดำนขอมลทส�ำคญ (Critical information infrastructure

protection - CIIP) เปนประเดนทส�ำคญอยำงมำกในปจจบน เนองจำกโครงสรำงพนฐำนท

ส�ำคญในระดบโลกลวนตองพงพำอนเทอรเนต องคประกอบหลกของสงคมโลกทงในสวนของ

พลงงำน น�ำ และกำรเงน ตองพงพำอนเทอรเนตและโครงขำยคอมพวเตอรอนๆ รวมทง

โครงสรำงพนฐำนดำนขอมลอยำงมำก ซงไมใชเปนเรองทเกยวของเฉพำะกบอปกรณและ

จดเชอมโยง แตยงรวมถงโปรโตคอล ศนยขอมล และทรพยำกรอนเทอรเนตทส�ำคญ (critical

Internet resources - CIR) ควำมออนแอของอนเทอรเนตกเปนควำมออนแอของสงคม

สมยใหมดวย

• อำชญำกรรมคอมพวเตอร (Cybercrime) เปนอำชญำกรรมทท�ำผำนระบบอนเทอรเนตและ

คอมพวเตอร อำจเปนอำชญำกรรมในรปแบบเดมซงท�ำผำนโลกไซเบอร (เชน กรณฉอโกง

ตำงๆ) และอำจเปนอำชญำกรรมทพฒนำขนตำมเทคโนโลย (เชน กำรโกงโดยผำนบตรเครดต

และกำรปฏบตมชอบตอเดก) อำชญำกรรมใหมๆ ทพฒนำไปพรอมกบอนเทอรเนต (เชน กำร

โจมตแบบกำรขดขวำงบรกำร และกำรหลอกใหคลกแบนเนอรโฆษณำหรอ pay-per-click

frauds) และกำรใชเครองมออำชญำกรรมคอมพวเตอรประกอบกบอำชญำกรรมอนๆ [เชน

บอตเนต (botnets)] ควำมรวมมอระหวำงประเทศมควำมกำวหนำมำกสดในสวนของกำร

ตอตำนกำรเผยแพรภำพลำมกอนำจำรของเดก แตยงไมมควำมรวมมอทชดเจนในแงกำร

ปรำบปรำมอำชญำกรรมคอมพวเตอรระดบโลกทเกดขนในตลำดมด ซงมกำรโฆษณำบรกำร

ประกอบอำชญำกรรมและกำรใชอำวธดจทลทใชไดงำย (เชน กำรปลอยไวรสและบอตเนต)

ซงใครกสำมำรถเขำถงได

• ควำมขดแยงในโลกไซเบอร (Cyberconflicts) ซงมกเรยกวำเปนสงครำมไซเบอร เปนเหตกำรณ

ทเกดขนอยำงชดเจน แตยงไมมนโยบำยและกฎหมำยทเกยวของมำกนก เรำอำจกลำวถง

ควำมขดแยงในโลกไซเบอรใน 3 ประเดนหลก ไดแก กำรท�ำใหเกดควำมขดแยงในโลกไซเบอร

[เชน กฎหมำยทมอย โดยเฉพำะอนสญญำกรงเฮก (Hague Conventions) สำมำรถน�ำมำใช

กบโลกออนไลนไดหรอไม ถำไม จะมขอกฎหมำยใหมทจดท�ำขนมำหรอไม?] อำวธและกำร

ลดก�ำลงอำวธ (เชน จะน�ำอำวธแบบไซเบอรมำใชในกระบวนกำรลดก�ำลงอำวธอยำงไร) และ

กฎหมำยมนษยธรรม [เชน จะน�ำอนสญญำเจนวำ (Geneva Conventions) มำใชกบควำม

ขดแยงในโลกไซเบอรไดอยำงไร]

เชนเดยวกบนโยบำยเกยวกบพนท ควำมมนคงไซเบอรเปนประเดนทเพงเรมตน ยงมควำมสบสน

ในเชงแนวคดและค�ำศพทอยบำง ค�ำศพทบำงค�ำถกใชอภปรำยโดยยงไมมควำมชดเจนในเชงนโยบำย

87


ไมวำจะเปนกำรจลำจลไซเบอร (cyber-riots) กำรกอกำรรำยไซเบอร (cyberterrorism) กำรกอวนำศกรรม

ไซเบอร (cybersabotage) ฯลฯ โดยเฉพำะกำรกอกำรรำยไซเบอรเปนทสนใจมำกขนภำยหลงเหตกำรณ

9/11 เมอมรำยงำนกำรโจมตของผกอกำรรำยไซเบอรมำกขน ผกอกำรรำยไซเบอรมกใชเครองมอ

แบบเดยวกบอำชญำกรไซเบอร แตมเปำหมำยแตกตำงกน ในขณะทอำชญำกรไซเบอรมแรงจงใจเปน

ผลประโยชนดำนกำรเงน ผกอกำรรำยไซเบอรมกมเปำหมำยทจะสรำงควำมปนปวนและวนวำยครงใหญ

ในทสำธำรณะ

ขอเสนอเชงนโยบายเพอความมนคงไซเบอรมำตรกำรหลำยประกำรระดบประเทศ ภมภำค และโลก เนนทควำมมนคงไซเบอร ในระดบประเทศ

มกฎหมำยและแนวนตศำสตรจ�ำนวนมำกขนทใชจดกำรกบประเดนควำมมนคงไซเบอร โดยเนนกำร

ปรำบปรำมอำชญำกรรมคอมพวเตอร และมกำรคมครองมำกขนตอโครงสรำงพนฐำนดำนขอมลทส�ำคญ

ใหปลอดพนจำกกำรกอวนำศกรรมและกำรโจมต ซงเปนผลมำจำกกำรกอกำรรำยหรอสงครำม ในประเทศ

พฒนำแลวสวนใหญมกจะมมำตรกำรทเนนควำมมนคงไซเบอรทงสน

ในระดบสำกล ITU เปนหนวยงำนทมบทบำทมำกสดในเรองน โดยทผำนมำไดก�ำหนดกรอบ

สถำปตยกรรมและมำตรฐำนดำนควำมปลอดภยหลำยประกำร รวมทง X.509 ซงเปนพนฐำนของกำร

พฒนำโครงสรำงพนฐำนดำนกญแจสำธำรณะ (public key infrastructure - PKI) ยกตวอยำงเชน กำรใช

ภำษำ HTML แบบทมควำมปลอดภยหรอ HTTP(S) [HyperText Transfer Protocol (Secure)] ITU

กำวขำมพนเงอนไขในเชงเทคนค และไดเปดตววำระควำมมนคงไซเบอรระดบโลก (Global Cybersecurity

Agenda)63 มำตรกำรดงกลำวประกอบดวยขอกฎหมำย ควำมรวมมอเชงนโยบำย และกำรเสรมสรำง

ศกยภำพ นอกจำกนนในทประชม WCIT-12 ยงมกำรเพมเตมเนอหำของระเบยบโทรคมนำคมระหวำง

ประเทศใหครอบคลมเรองควำมปลอดภยและควำมเขมแขงของเครอขำย และกำรแอบสงขอมลสอสำร

อเลกทรอนกสในปรมำณมำก (หรอทมกเรยกวำสแปม)64

องคกำรรเรมดำนอำชญำกรรมไซเบอรในกลมประเทศเครอจกรภพ (Commonwealth Cybercrime

Initiative - CCI) ไดรบมอบหมำยอ�ำนำจหนำทจำกประมขของกลมประเทศเครอจกรภพในป 2011 ให

ปรบปรงกฎหมำยและอบรมรฐภำคในกำรจดกำรกบอำชญำกรรมทำงคอมพวเตอร65 ภำคหลำยสบแหงท

เกยวของกบ CCI ใหควำมชวยเหลอกบประเทศทสนใจในแงกำรประเมนสถำนกำรณ โครงกำรสรำงเสรม

ศกยภำพ และกำรสรำงกรอบส�ำหรบแมแบบกฎหมำยในสวนทเกยวกบอำชญำกรรมคอมพวเตอรและ

ควำมมนคงไซเบอรโดยทวไป

กลมประเทศ G8 มมำตรกำรบำงอยำงทเกยวของกบควำมมนคงไซเบอร ซงไดถกออกแบบเพอ

สงเสรมควำมรวมมอระหวำงหนวยงำนบงคบใชกฎหมำย โดยมกำรกอตงกลมยอยเพอปรำบปรำม

88


อำชญำกรรมไฮเทค (Subgroup on High Tech Crime) เพอใหเกดกำรสอสำรตลอด 24 ชวโมงระหวำง

ศนยควำมมนคงไซเบอรในรฐภำค ไปจนถงกำรจดอบรมใหเจำหนำท และกำรปรบปรงระบบกฎหมำย

ของประเทศ เพอใหสำมำรถปรำบปรำมอำชญำกรรมคอมพวเตอรและสงเสรมควำมรวมมอระหวำง

อตสำหกรรมเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรกบหนวยงำนบงคบใชกฎหมำย

ทประชมสมชชำใหญแหงสหประชำชำตรบรองมตรำยปหลำยฉบบวำดวย “พฒนำกำรของแวดวง

ขอมลสำรสนเทศและโทรคมนำคมในบรบทของควำมมนคงระหวำงประเทศ” โดยเฉพำะมตท 53/70 ใน

ป 1998, 54/49 ในป 1999, 55/28 ในป 2000, 56/19 ในป 2001, 57/239 ในป 2002 และ 58/199 ในป

2003 นบแตป 1998 มตอนๆ ในโอกำสตอมำมเนอหำคลำยคลงกนโดยไมมกำรปรบปรงมำกนกนอกจำก

มตทออกมำเปนประจ�ำแลว ควำมส�ำเรจครงส�ำคญเกดขนเมอมกำรรบรองชดขอเสนอแนะเพอกำรเจรจำ

เกยวกบสนธสญญำควำมมนคงไซเบอร และมกำรเสนอตอเลขำธกำรสหประชำชำตโดยรฐภำค 15 แหง

รวมทงเสนอตอสมำชกถำวรของคณะมนตรควำมมนคงแหงสหประชำชำต

ขอกฎหมำยระหวำงประเทศทส�ำคญและเกยวของกบควำมมนคงไซเบอร ไดแก อนสญญำ

อำชญำกรรมคอมพวเตอรของสภำยโรป66 ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 1 กรกฎำคม 2004 บำงประเทศ

ยงมควำมตกลงระดบทวภำค โดยสหรฐฯ มควำมตกลงทวภำคเกยวกบควำมรวมมอดำนกฎหมำยในเรอง

ทำงอำญำกบประเทศอนๆ กวำ 20 แหง (สญญำระหวำงประเทศวำดวยควำมรวมมอในเรองทำงอำญำ

- Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Treaties - MLATs) ควำมตกลงเหลำนน�ำมำใชกบคด

อำชญำกรรมคอมพวเตอรดวย

ควำมขดแยงไซเบอรยงคงเปนประเดนทมควำมกำวหนำนอยสดในแงของกำรก�ำหนดนโยบำย

ในเวลำเดยวกน มรฐจ�ำนวนมำกขนทพฒนำเครองมอไซเบอรทใชท�ำสงครำมและเกบขอมล ตำมทมกำร

เสนอในรำยงำนองคกำรสหประชำชำตเมอป 201067 ในป 2013 ศนยเพอควำมเปนเลศดำนกำรปองกน

ทำงไซเบอร (Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence - CCDCOE) ของนำโต จดท�ำคมอ

ทำลนน (Tallinn Manual) ซงใหขอมลเกยวกบกำรปฏบตตำมกฎหมำยมนษยธรรมระหวำงประเทศใน

กรณทเขำสสงครำมและมกำรท�ำสงครำม (jus ad bellum และ jus in bello) ในโลกไซเบอร68

สงทนกวชำกำรและหนวยงำนทไมใชรฐพยำยำมท�ำคอกำรจดท�ำควำมตกลงระหวำงประเทศใน

สวนของรำงอนสญญำสแตนฟอรดเพอคมครองใหปลอดจำกอำชญำกรรมทำงคอมพวเตอรและกำรกอกำร

รำย (Stanford Draft Convention on Protection from Cyber Crime and Terrorism)69 ซงมขอเสนอ

แนะใหจดตงหนวยงำนระหวำงประเทศทชอวำหนวยงำนเพอกำรคมครองโครงสรำงพนฐำนดำนขอมล

(Agency for Information Infrastructure Protection - AIIP)

89


ปญหา

อทธพลของสถาปตยกรรมอนเทอรเนตทมตอความมนคงไซเบอร

โครงสรำงพนฐำนของอนเทอรเนตสงผลกระทบตอควำมปลอดภยของตวมนเอง เรำจะยงคงใชแนวทำง

ปจจบนเพอปรบปรงควำมปลอดภยทตงอยบนพนฐำนทไมปลอดภยมำแตเดม หรอควรมกำรปรบรอ

โครงสรำงพนฐำนของอนเทอรเนตด? กำรเปลยนแปลงดงกลำวจะสงผลกระทบตอคณลกษณะของ

อนเทอรเนตอยำงไร โดยเฉพำะในแงควำมเปดกวำงและควำมโปรงใส? กำรพฒนำมำตรฐำนอนเทอรเนต

ทผำนมำสวนใหญมเปำหมำยเพอปรบปรงประสทธภำพกำรท�ำงำนหรอเพอรองรบแอปพลเคชนใหมๆ

โดยไมไดใหควำมส�ำคญในเบองตนกบควำมปลอดภย ไมเปนทชดเจนวำ IETF จะสำมำรถเปลยนมำตรฐำน

อเมลใหมกำรตรวจสอบผเปนเจำของอยำงเหมำะสม และจะชวยลดกำรใชประโยชนอยำงมชอบของ

อนเทอรเนต (เชน สแปม อำชญำกรรมคอมพวเตอร) เมอค�ำนงถงปญหำทเกดจำกกำรเปลยนแปลง

มำตรฐำนขนพนฐำนของอนเทอรเนต เชอไดวำกำรปรบปรงดำนควำมปลอดภยของโปรโตคอลขน

พนฐำนของอนเทอรเนตจะเปนไปอยำงชำๆ แตทผำนมำเรมมกำวยำงส�ำคญในทศทำงน โดยเฉพำะกรณ

กำรกอตงคณะท�ำงำนภำคขยำยดำนควำมมนคงระบบชอโดเมน (Domain Name System Security

Extensions - DNSSEC)70 ภำยหลงกำรวจย กำรลองผดลองถก และกำรถกเถยงในชมชนของผท�ำงำน

ดำนเทคนคเกอบ 12 ป เรมมกำรน�ำระบบ DNSSEC มำใชกบโดเมนประเทศบำงแหง และนบจำกป 2010

ยงมกำรน�ำมำใชในระดบของรตเซรฟเวอร อยำงไรกด ปญหำทำทำยเพมเตมอยทวำจะมกำรน�ำมำตรฐำน

ควำมปลอดภยแบบใหมเหลำนไปใชในวงกวำง โดยเฉพำะในบรรดำรจสทรำ ผใหบรกำรอนเทอรเนต และ

เจำของเวบไซตหรอไม71


90


กำรปรบปรงดำนควำมปลอดภยครงส�ำคญจะเกดขนไดกตอเมอมกำรปรบปรงโครงสรำงของโหนด

หลกของโครงขำยอนเทอรเนต รวมทงระบบเซรฟเวอรชอโดเมนทกระจำยอยทวโลก เหตกำรณตำงๆ ท

เกดขน อยำงเชน สงครำมไซเบอรของเอกชนเมอป 2013 เปนกำรท�ำสงครำมระหวำงบรษท 2 แหง ไดแก

ไซเบอรบงเกอร (CyberBunker) กบสแปมเฮำส (Spamhaus) ซงสงผลใหขอมลอนเทอรเนตระดบโลก

เกดกำรตดขดชวครำว เปนสงทอำจเกดขนไดโดยเปนผลมำจำกกำรตงคำไมถกตองใหกบเซรฟเวอรระบบ

ชอโดเมนหลำยสบลำนเครอง เซรฟเวอรประเภทนเปนทรจกในชอรโซลเวอรเปด (open resolvers)72

นอกจำกนนกำรก�ำหนดคณลกษณะดำนควำมปลอดภยตงแตในขนกำรออกแบบ (security-by-design)

ใหกบเทคโนโลย ซอฟตแวร ฮำรดแวร และโปรโตคอลใหมๆ ทกชนด จะยงท�ำใหเกดระดบควำมปลอดภย

มำกขนอกชนหนง

อนาคตของอคอมเมรซตองพงพาความมนคงไซเบอรในระดบสง

มกกลำวกนวำควำมมนคงไซเบอรเปนเงอนไขเบองตนอยำงหนงส�ำหรบกำรเตบโตอยำงรวดเรวของ

อคอมเมรซ หำกปรำศจำกอนเทอรเนตทปลอดภยและเชอถอได ลกคำคงลงเลทจะใหขอมลสวนตวใน

ระบบออนไลน อยำงเชน หมำยเลขบตรเครดต ในท�ำนองเดยวกบกำรใชบรกำรธนำคำรอนเทอรเนตและ

กำรใชเงนอเลกทรอนกส (อมนน - electronic money) ทผำนมำมอำชญำกรไซเบอรประสบควำมส�ำเรจ

กนมำกขนในกำรขโมยขอมลสวนบคคลและหมำยเลขบตรเครดตของลกคำจำกเซรฟเวอรของบรษท

อยำงเชนกรณทแกงชำวรสเซยสำมำรถขโมยยสเซอร

เนมและพำสเวรดกวำ 1.2 พนลำนชอ และยงขโมย

อเมลกวำ 500 ลำนอเมลเมอป 201473 สงเหลำน

ท�ำลำยควำมเชอมนของผใชงำนทมตอบรกำรออนไลน

โดยทวไปแลว กำรพฒนำดำนควำมมนคงไซเบอรเปน

ไปอยำงเชองชำ (และขำดมำตรฐำนทเกยวของ)

เชอวำภำคธรกจจะตองผลกดนใหเกดพฒนำกำรอยำง

รวดเรวดำนควำมมนคงไซเบอร ซงอำจท�ำใหเกด

ปญหำทำทำยเพมขนในแงหลกควำมเปนกลำงของ

เครอขำย และกำรพฒนำ “อนเทอรเนตแบบใหมๆ”

ซงนำจะท�ำใหกำรสอสำรผำนอนเทอรเนตมควำม

ปลอดภยมำกขนภำพประกอบ 11

91


การสอดแนมและการจารกรรมขอมล

กำรเปดโปงขอมลของเอดเวรด สโนวเดน ลกจำงของ NSA เมอป 2013 ยนยนอกครงวำรฐตำงๆ

รวมทงสหรฐฯ ยงคงใชจดออนของอนเทอรเนตเพอประโยชนของตนเอง โครงกำรปรซม (PRISM) ของ

NSA ใชประโยชนจำกศกยภำพในกำรสอดแนมดวยกำรเขำถงโครงขำยเคเบล เรำเตอร และบรกำร

คลำวดของบรษทอนเทอรเนตขนำดใหญ (บรษทโทรคมนำคม ผใหบรกำรและจดท�ำเนอหำอนเทอรเนต

ซงตงอยในสหรฐฯ) เปนเหตใหประเทศอนๆ โดยเฉพำะกลมประเทศสหภำพยโรป และ BRICS เรม

พจำรณำยทธวธลดผลกระทบ รวมทงกำรวำงสำยเคเบลใตน�ำขำมทวปของตนเอง เพอหลกเลยงกำรเชอม

ตอกบโหนดของสหรฐฯ74 กำรก�ำหนดใหบรษทอนเทอรเนตเกบขอมลสวนบคคลของพลเมองของตนไว

ในศนยขอมลทอยในเขตอ�ำนำจศำลของตน และสงเสรมใหมกำรพฒนำบรกำรและเนอหำในประเทศ

ในป 2013 แมนไดอนต (Mandiant) ซงเปนบรษทดำนควำมปลอดภยในสหรฐฯ เผยแพรรำยงำน

เกยวกบโครงกำรรณรงคของจนเพอตอตำนกำรจำรกรรมขอมลทำงไซเบอรของสหรฐฯ75 หลงจำกสหรฐฯ

ตงขอหำชำวจน 5 คนวำเปน “ทหำรแฮกเกอร” จนกกลำวหำสหรฐฯ วำจำรกรรมขอมลทำงไซเบอร

สงผลใหมกำรชะลอควำมรวมมอของคณะท�ำงำนดำนไซเบอรระหวำงจน-สหรฐฯ76

กำรเพมบทบำทของทหำรในโลกไซเบอรโดยรฐตำงๆ ใชเครองมอเพอแสวงหำประโยชนและแฮก

ขอมล สงผลใหเกดควำมตงเครยดทำงกำรเมอง และควำมตงเครยดดงกลำวกระตนใหเกดควำมพยำยำม

ทวโลกเพอหำทำงปองกนกำรสะสมอำวธไซเบอร

ความมนคงไซเบอรและสทธมนษยชน

ควำมเชอมโยงระหวำงควำมมนคงไซเบอรและสทธมนษยชนเปนประเดนส�ำคญอยำงยงตออนำคตของ

อนเทอรเนต จนถงปจจบนยงมกำรแกปญหำในทงสองประเดนแยกกน อยำงไรกด จำกประสบกำรณท

ผำนมำ (SOPA, ACTA, PRISM/NSA) แสดงใหเหนวำกำรคมครองสทธมนษยชน (ควำมเปนสวนตว

เสรภำพในกำรแสดงออก กำรเขำถง) ไมไดเปนเพยงประเดนเชงคณคำทมล�ำดบควำมส�ำคญสง หำกยง

เปนเครองมอในทำงปฏบตเพอประกนวำอนเทอรเนตจะเปนระบบเปดและปลอดภย สทธมนษยชนเปน

เรองเกยวกบ realpolitik (กำรเมองบนพนฐำนควำมจรง เชน ผลประโยชนและอ�ำนำจ ไมใชเรองของ

อดมกำรณ) ของโลกไซเบอร

ผใชงำนอนเทอรเนตแตละคนตำงเปนเสำหลกของควำมมนคงไซเบอร แตพวกเขำกมกกลำยเปน

“จดออน” ในแงกำรคมครองใหรอดพนจำกกำรโจมตทำงไซเบอร คอมพวเตอรสวนบคคลของเรำถกใช

เปนฐำนกำรโจมตทำงไซเบอร (โดยผำนกำรใชบอตเนต) และกำรแพรไวรสกบมลแวร กำรเขำถง

คอมพวเตอรและอปกรณเคลอนทโดยไมมกำรปองกนเปนกำรเปดประตหลงใหบคคลอนสำมำรถเขำถง

ฐำนขอมลของบรษทหรอหนวยงำน และท�ำใหคอมพวเตอรจ�ำนวนมำกเกดควำมเสยง

92


อยำงไรกด ผใชงำนขนสดทำยมกไมกงวลเกยวกบควำมเสยหำยในวงกวำง (สวนใหญเปนเพรำะ

ไมตระหนกถงปญหำ) ซงเปนผลมำจำกคอมพวเตอรของตนเองทถกเจำะระบบ แตมกสนใจกำรคมครอง

ขอมลของตนเองและควำมมนคง ควำมเปนสวนตว และสทธโดยทวไปของตนเอง กำรพดคยในยคหลง

กอตงโครงกำรปรซมเนนทกำรท�ำใหคอมพวเตอรสวนบคคล “ปลอดภยจำกกำรสอดแนม” มำกขน

รวมทงกำรเขำรหสขอมล กำรลงแพตชและกำรอพเดตเปนระยะๆ กำรใช IPSec และโปรโตคอล VPN77

ซงเปนมำตรกำรสรำงจตส�ำนกทจะชวยหลกเลยงกำรเขำถงคอมพวเตอรโดยขำดกำรปองกน และสนบสนน

ใหเกดควำมมนคงไซเบอรโดยทวไปมำกขน

ควำมมนคงไซเบอรระดบโลกตองพงพำบทบำทส�ำคญของผใชงำนอนเทอรเนตแตละคน และตอง

ยดถอหลกสทธมนษยชนเปนแกนกลำง กำรตระหนกถงควำมเชอมโยงนเรมปรำกฏมำกขนในเอกสำรดำน

นโยบำย ยกตวอยำงเชน ยทธศำสตรดำนควำมมนคงไซเบอรของสหภำพยโรป เสนอใหมกำรรกษำพนท

ไซเบอรใหเปดเสรและปลอดภย ทงนโดยกำรสนบสนนกำรสงเสรมและคมครองสทธขนพนฐำน โดยถอ

เปนหนงในยทธศำสตรหลก 5 ประกำร78

ปญหำทำทำยหลกทจะเกดขนคอ กำรเอำชนะแนวคดหลกในยคหลงเหตกำรณ 9/11 ทมองวำ

ตองมผชนะและผแพ หรอกำรมองวำถำจะใหปลอดภยมำกขนกตองค�ำนงถงสทธมนษยชนนอยลง และ

ในทำงกลบกน ทงๆ ทยงคงมยทธศำสตรซงชวยใหทงสองฝำยเปนผชนะ โดยกำรสรำงควำมเขมแขงและ

คมครองบคคลซงถอวำเปนเสำหลกของระบบควำมมนคงไซเบอร (กำรเขำถงขอมล กำรคมครองควำม

เปนสวนตว) ซงเปนสงทควรไดรบควำมส�ำคญในเบองตน

การเขารหสในปจจบน กำรเขำรหส (encryption) หมำยถงกำรสบเปลยนขอมลอเลกทรอนกสของเอกสำรและกำร

สอสำรใหอยในรปทไมสำมำรถอำนได โดยจะอำนไดเฉพำะเมอใชซอฟตแวรเพอถอดรหส โดยทวไปแลว

รฐบำลเปนหนวยงำนเดยวทมอ�ำนำจและทกษะในกำรพฒนำและกำรใชงำนกำรเขำรหสกำรสอสำรดำน

กำรทหำรและกำรทต ซอฟตแวรอยำงเชน Pretty Good Privacy (PGP) ท�ำใหกำรเขำรหสเปนวธกำรท

ไมสนเปลองคำใชจำยส�ำหรบผใชงำนอนเทอรเนตทกคน รวมทงคนทเปนอำชญำกรและผกอกำรรำย และ

กระตนใหเกดปญหำเกยวกบกำรอภบำล เรำจงจ�ำเปนตองหำสมดลทถกตองระหวำงควำมจ�ำเปนทจะตอง

เคำรพควำมเปนสวนตวดำนกำรสอสำรของผใชงำนอนเทอรเนต กบควำมจ�ำเปนทรฐบำลจะตองตดตำม

ตรวจสอบกำรสอสำรบำงประเภททเกยวของกบควำมมนคงของประเทศ (ปฏบตกำรของอำชญำกรและผ

กอกำรรำยซงยงคงเปนปญหำ)

93


แงมมระหวำงประเทศของนโยบำยกำรเขำรหสเปนประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนตทตองไดรบ

กำรพดคย ในท�ำนองเดยวกบกำรก�ำกบดแลกำรเขำรหสซงควรเปนภำรกจระดบโลก หรออยำงนอยประเทศ

ทมศกยภำพในกำรพฒนำเครองมอเขำรหสตองเขำมำมสวนเกยวของ

ยกตวอยำงเชน นโยบำยของสหรฐฯ เกยวกบกำรควบคมกำรสงออกซอฟตแวรเขำรหส ไมประสบ

ควำมส�ำเรจมำกนกเนองจำกไมสำมำรถควบคมกำรซอขำยซอฟตแวรในระดบสำกล บรษทซอฟตแวรจำก

สหรฐฯ จงท�ำกำรลอบบอยำงหนก โดยใหเหตผลวำกำรควบคมกำรสงออกไมไดท�ำใหควำมปลอดภยของ

ประเทศเพมขน หำกเปนกำรขดแยงตอผลประโยชนดำนธรกจของสหรฐฯ เอง

กรอบระหวางประเทศส�าหรบเครองมอเขารหส

เรำมกพจำรณำกำรเขำรหสใน 2 บรบท ไดแก ขอตกลงวสเซนำร (Wassenaar Arrangement) และ

องคกำรเพอควำมรวมมอทำงเศรษฐกจและกำรพฒนำ (Organisation for Economic Co-operation and

Development - OECD) ขอตกลงวสเซนนำรเปนระบบระหวำงประเทศทผำนกำรรบรองจำก 41 ประเทศ

เพอควบคมกำรสงออกอำวธทวไป และกำรใชเทคโนโลย “แบบสองทำง” กบประเทศทก�ำลงมสงครำม

หรอมลกษณะทเปน “รฐนอกคอก” (pariah states)79 ขอตกลงดงกลำวก�ำหนดใหมส�ำนกเลขำธกำรทกรง

เวยนนำ ฝำยนกลอบบของสหรฐฯ ซงอยในกลมวสเซนำร (Wassenaar Group) มเปำหมำยทจะขยำย

Clipper Approach80 ในระดบสำกล กลำวคอกำรควบคมซอฟตแวรเขำรหสโดยใชระบบคยเอสโครว (key

escrow) หรอกำรเกบกญแจเขำรหสไวในทกลำง ซงเปนขอเสนอทหลำยประเทศคดคำน โดยเฉพำะญปน

และกลมประเทศสแกนดเนเวย

เกดกำรประนประนอมจนส�ำเรจเมอป 1998 โดยกำรน�ำแนวปฏบตกำรเขำรหส (cryptography

guidelines) มำใช ประกอบดวยกำรเขำรหสดวยฮำรดแวรแบบรำยกำรควบคมสองทำง (dual-use control

list) และซอฟตแวรเขำรหสในระดบทสงกวำ 56 บต โดยมกำรใชงำนครอบคลมเครองมอทำงอนเทอรเนต

ตำงๆ ทงเวบเบรำวเซอรและอเมล เปนทสงเกตวำขอตกลงดงกลำวไมครอบคลมกำรสงขอมล “ทจบตอง

ไมได” อยำงเชน กำรดำวนโหลด เนองจำกไมสำมำรถเผยแพรกำรใชงำนของซอฟตแวร Clipper ทเปน

เวอรชนสำกลได เปนเหตใหสหรฐฯ ถอนตวจำกขอเสนอน เปนตวอยำงทชใหเหนควำมเชอมโยงระหวำง

ประเดนภำยในและระหวำงประเทศ กลำวคอกำรพฒนำในระดบระหวำงประเทศสงผลกระทบส�ำคญตอ

กำรพฒนำภำยในประเทศ

OECD เปนอกเวทหนงของควำมรวมมอระหวำงประเทศในแงกำรเขำรหส แมวำ OECD ไมได

จดท�ำเอกสำรทมผลบงคบใชตำมกฎหมำย แตแนวปฏบตในหลำยประเดนเปนสงทควรเคำรพอยำงยง

เนองจำกสะทอนใหเหนแนวทำงกำรท�ำงำนของผช�ำนำญกำรและกำรใชกระบวนกำรตดสนใจโดยเสยงเปน

เอกฉนท แนวปฏบตสวนใหญจะไดรบกำรผนวกเปนเนอหำของกฎหมำยในประเทศในภำยหลง ค�ำถำม

เกยวกบกำรเขำรหสเปนประเดนทมกำรถกเถยงอยำงเผดรอนในระหวำงกำรด�ำเนนงำนของ OECD โดย

94


เรมเมอป 1996 ในขณะทสหรฐฯ มขอเสนอใหรบรองระบบคยเอสโครวใหเปนมำตรฐำนระหวำงประเทศ

ในท�ำนองเดยวกบขอตกลงวสเซนำร กำรเจรจำตำมขอเสนอของสหรฐฯ ใหรบรองระบบคยเอสโครวเพอ

เปนมำตรฐำนระหวำงประเทศถกตอตำนอยำงหนกโดยญปนและกลมประเทศสแกนดเนเวย สงผลใหตอง

มกำรประนประนอมเกยวกบองคประกอบดำนนโยบำยหลกของกำรเขำรหส

มควำมพยำยำมอยบำงทจะพฒนำระบบกำรเขำรหสทเปนสำกล สวนใหญเปนไปตำมโครงสรำง

ของขอตกลงวสเซนำร แตไมไดท�ำใหเกดกำรพฒนำระบบทเปนสำกลและมประสทธภำพ ถงอยำงไรเรำ

กยงสำมำรถเขำถงซอฟตแวรเขำรหสทดในระบบอนเทอรเนตได

สแปมสภาพการณปจจบนสแปมมกหมำยถงอเมลทสงมำโดยไมมกำรรองขอ เปนกำรสงขอควำมใหกบผใชงำนอนเทอรเนตจ�ำนวน

มำก สแปมมกเปนเครองมอทใชสงเสรมกำรคำ นอกจำกนยงมกำรน�ำมำใชเพอกำรรณรงคดำนสงคม

กำรรณรงคทำงกำรเมอง และกำรเผยแพรสอลำมกอนำจำร ถอไดวำสแปมเปนสวนหนงของตะกรำ

โครงสรำงพนฐำน เนองจำกสงผลกระทบตอกำรท�ำงำนทถกตองของอนเทอรเนต สงผลกระทบตอ

แอปพลเคชนหลก และอเมลในระบบอนเทอรเนต และเปนปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนตอยำงหนง

ซงสงผลกระทบไปยงเกอบทกคนทเชอมตอกบอนเทอรเนต ตำมสถตเมอป 2014 อเมล 66% เปนสแปม81

นอกจำกนำร�ำคำญแลว สแปมยงกอใหเกดควำมสญเสยอยำงมำกทำงเศรษฐกจ ทงในแงของกำรใช

แบนดวธและกำรเสยเวลำมำนงตรวจ/ลบสแปมเหลำน

เรำสำมำรถใชทงเครองมอทำงเทคนคและกฎหมำยเพอปรำบปรำมกำร

สงสแปม ในแงเทคนค มแอปพลเคชนหลำยตวส�ำหรบกรองขอควำมและ

ตรวจจบหำสแปม ปญหำหลกของระบบกำรคดกรองดงกลำวคอท�ำให

ขอควำมทไมไดเปนสแปมพลอยโดนลบไปดวย อตสำหกรรมตอตำน

สแปมมกำรเตบโต และสำมำรถท�ำแอปพลเคชนททนสมยซงซอนควำมเปน

สแปมเอำไวจำกขอควำมทสงทวไป วธกำรแบบเดมสรำงผลกระทบไมมำก

นกและจ�ำเปนตองไดรบกำรหนนเสรมจำกมำตรกำรดำนกฎหมำยทเปนอย

ในแงกฎหมำย รฐหลำยแหงมปฏกรยำโดยกำรน�ำกฎหมำยตอตำนสแปม

ใหมๆ มำใช กฎหมำยแคน-สแปม (Can-Spam Law) ในสหรฐฯ อยบนฐำน

ควำมสมดลทเปรำะบำงระหวำงกำรปลอยใหมกำรสงอเมลสงเสรมกำรขำย

และกำรปองกนสแปม82 แมวำกฎหมำยดงกลำวก�ำหนดบทลงโทษส�ำหรบ


95


กำรเผยแพรสแปมโดยมโทษจ�ำคกไมเกน 5 ป แตนกวจำรณมองวำมขอก�ำหนดบำงประกำรทอนญำต

หรอถงกบสนบสนนใหมกำรสงสแปม โดยกฎหมำยถอเปนหลกกำรพนฐำนวำสำมำรถสงสแปมไดจนกวำ

ผรบสแปมจะบอกวำ “หยด” [โดยก�ำหนดใหมเงอนไขทสำมำรถหยดรบขอควำมได (opt-out clause)]

สแปมและ “แฟชนของนโยบาย”สแปมเปนตวอยำงทชดเจนของแนวโนมและแฟชนเกยวกบนโยบำยระดบโลก ในป 2005 สแปมเคยเปน

ประเดนส�ำคญเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยถอเปนประเดนส�ำคญดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต

ตำมรำยงำนของ WGIG และในกำรประชม WSIS ณ กรงตนสกมกำรอภปรำยถงปญหำสแปม รวมทง

ในทประชมระหวำงประเทศหลำยครง และยงเปนปญหำทมกำรรำยงำนขำวอยำงกวำงขวำงในสอมวลชน

นบแตป 2005 ปรมำณของสแปมเพมขน 3 เทำ จำกกำรประเมนในขนต�ำ (2005: 3 หมนลำนขอควำม

ตอวน; 2008: 1 แสนลำนขอควำมตอวน; 2010: 2 แสนลำนขอควำมตอวน) แตควำมส�ำคญในแงนโยบำย

ของสแปมกลบไมไดเพมในลกษณะเดยวกน ปจจบน กระบวนกำรก�ำหนดนโยบำยระดบโลกใหควำมส�ำคญ

กบปญหำสแปมนอยมำก

ในเดอนกรกฎำคม 2003 สหภำพยโรปน�ำกฎหมำยตอตำนสแปมของตนมำใช โดยถอเปนขอ

บญญตเกยวกบควำมเปนสวนตวและกำรสอสำรอเลกทรอนกส กฎหมำยของสหภำพยโรปสงเสรมใหม

กำรก�ำกบดแลตนเอง และใหภำคเอกชนมบทบำทในกำรลดสแปม83

ในเดอนพฤศจกำยน 2006 คณะกรรมำธกำรยโรปรบรองขอบญญตเพอตอตำนสแปม สปำยแวร

และซอฟตแวรทคกคำมคอมพวเตอร (Communication on Fighting Spam, Spyware and Malicious

Software) โดยขอบญญตดงกลำวจ�ำแนกกำรปฏบตทจะสงเสรมใหมกำรปฏบตตำมและบงคบใชกฎหมำย

ทมอยตำมทระบขำงตน เนองจำกมองวำปญหำหลกเกดจำกกำรขำดกำรบงคบใชกฎหมำย

ปฏกรยาของนานาชาต

ทงกฎหมำยตอตำนสแปมทรบรองในสหรฐฯ และสหภำพยโรปตำงมจดออนอยำงหนง กลำวคอ ไมมขอ

บญญตเพอปองกนสแปมทสงขำมพรมแดน ลเชยนน โรบญำร (Lucienne Robillard) รฐมนตรวำกำร

กระทรวงอตสำหกรรมของแคนำดำระบวำปญหำนไมสำมำรถแกไขไดดวยกำรแยกเปนปญหำ “ในแตละ

ประเทศ”84 รำยงำนศกษำเกยวกบกฎหมำยตอตำนสแปมของสหภำพยโรปซงเปนของสถำบนกฎหมำย

ขอมลขำวสำร มหำวทยำลยอมสเตอรดม ใหขอสรปในลกษณะเดยวกน เนองจำกสแปมสวนใหญมตนตอ

มำจำกนอกสหภำพยโรป ท�ำใหกฎหมำยควบคมของสหภำพยโรปมประสทธภำพอยำงจ�ำกดมำก85 จ�ำเปน

ตองมกำรแกปญหำระดบโลก และมกำรบงคบใชผำนสนธสญญำระหวำงประเทศหรอกลไกทคลำยคลงกน

96


บนทกควำมเขำใจ (MoU) ทลงนำมโดยออสเตรเลย เกำหลใต และสหรำชอำณำจกร เปนตวอยำง

หนงของควำมรวมมอระหวำงประเทศในกำรรณรงคตอตำนสแปม

OECD จดตงคณะท�ำงำนดำนสแปมและยงจดท�ำคมอเพอตอตำนสแปม ITU กมบทบำทเชงรก

ในกำรจดกำรประชมประเดนหลกวำดวยกำรรบมอกบสแปม (Thematic Meeting on Countering Spam,

2004) ทงนเพอเสนอทำงออกรวมทงกำรท�ำบนทกควำมเขำใจระดบโลกวำดวยกำรตอตำนสแปม

(Memorandum of Understanding on Combating Spam)86 ในระดบภมภำค สหภำพยโรปไดกอตง

เครอขำยหนวยงำนบงคบใชกฎหมำยตอตำนสแปม (Network of Anti-Spam Enforcement Agencies)

และ APEC ไดจดท�ำแนวปฏบตส�ำหรบผบรโภค

แนวทำงกำรตอตำนสแปมอกประกำรหนงเปนควำมรเรมของบรษทอนเทอรเนตชนน�ำ ซงม

เซรฟเวอรของอเมล ไดแก อเมรกำออนไลน บรตชเทเลคอม คอมคำสต เอรธลงก ไมโครซอฟท และ

ยำฮ! พวกเขำรวมตวกนเปนพนธมตรทำงเทคนคเพอตอตำนสแปม (Anti-Spam Technical Alliance -

ASTA) ในป 2003 โดยมภำรกจหลกเพอประสำนงำนในเชงเทคนคและจดท�ำนโยบำยเกยวกบกำรตอตำนสแปม

ปญหา

นยามทแตกตางกนของสแปม

ควำมเขำใจทแตกตำงกนเกยวกบสแปมสงผลกระทบตอกำรรณรงคตอตำนสแปม ในสหรฐฯ ขอกงวลโดย

ทวไปเกยวกบกำรคมครองเสรภำพในกำรพดและสทธตำมกำรแกไขเพมเตมรฐธรรมนญครงทหนง (First

Amendment) สงผลกระทบตอกำรรณรงคตอตำนสแปมเชนกน สมำชกสภำนตบญญตของสหรฐฯ ม

ควำมเหนวำสแปมหมำยถงเฉพำะ “อเมลในเชงพำณชยทถกสงมำทงๆ ทไมมกำรรองขอ” แตมองขำม

สแปมในรปแบบอนไป รวมทงสแปมเพอรณรงคทำงกำรเมองและสอลำมกอนำจำร แตในประเทศ

สวนใหญ สแปมถกมองวำเปน “อเมลทถกสงมำเปนจ�ำนวนมำกโดยไมมกำรรองขอมำกอน” ไมวำจะม

เนอหำแบบใดกตำม เนองจำกสแปมสวนใหญมตนตอมำจำกสหรฐฯ ควำมแตกตำงเกยวกบค�ำนยำม

สงผลใหเกดขอจ�ำกดรำยแรงตอกำรน�ำกลไกตอตำนสแปมระหวำงประเทศมำใชใหเกดประสทธผล

สแปมและการตรวจสอบชอผใชอเมล

หนงในปจจยเชงโครงสรำงทสนบสนนสแปมคอควำมสำมำรถในกำรสงอเมลโดยใชทอยผสงปลอม ในทำง

เทคนค เรำสำมำรถแกปญหำนได กลำวคอกำรเปลยนแปลงมำตรฐำนทใชกบอเมลทเปนอย IETF

อยระหวำงกำรพจำรณำเปลยนแปลงโปรโตคอลของอเมลเพอก�ำหนดใหตองมกำรตรวจสอบชอผใชอเมล

เปนตวอยำงหนงของปญหำในเชงเทคนค (มำตรฐำน) ทอำจสงผลกระทบดำนนโยบำย กำรน�ำระบบ

ตรวจสอบชอผใชอเมลมำใชงำนยอมจะเปนกำรจ�ำกดกำรปกปดอตลกษณของผใชงำนอนเทอรเนต ซง

เปนสงทตองแลกกน

97


ความจ�าเปนทจะตองมปฏบตการระดบโลก

สแปมสวนใหญมกมำจำกนอกประเทศ จงกลำยเปนปญหำระดบโลกทตองมทำงออกระดบโลกเชนกน ม

มำตรกำรหลำยอยำงทอำจชวยสนบสนนควำมรวมมอระดบโลก อยำงเชน กำรท�ำบนทกควำมเขำใจระดบ

ทวภำคแบบทกลำวถงไปแลว หรอกำรสรำงศกยภำพและกำรแลกเปลยนขอมล ทำงออกทรอบดำน

กวำนจ�ำเปนตองอำศยกฎหมำยตอตำนสแปมระดบโลก ทวำจนถงปจจบน ประเทศพฒนำแลวมกเลอก

จะแกไขใหกฎหมำยในประเทศของตนใหเขมงวดขน พรอมๆ กบรณรงคตอตำนสแปมทท�ำแบบทวภำค

หรอระดบภมภำคมำกกวำ เนองจำกมสถำนะทเสยเปรยบเพรำะกลำยเปนประเทศทรบ “ควำมเลวรำย

ระดบโลก” ซงสวนใหญมำจำกประเทศพฒนำแลว ประเทศก�ำลงพฒนำสวนใหญจงสนใจทจะสนบสนน

มำตรกำรระดบโลกเพอแกปญหำสแปมมำกกวำ

98


1. ค�ำวำ “อนเทอรเนต” และ “www” บำงครงใชแทนกนได อยำงไรกด ทงสองค�ำตำงกน กลำวคอ

อนเทอรเนตเปนเครอขำยของเครอขำยทเชอมโยงโดย TCP/IP แตในบำงครงเรำใชค�ำวำ

อนเทอรเนตเพอสอควำมถงทกอยำง รวมทงโครงสรำงพนฐำน แอปพลเคชน (อเมล, ftp, Web)

และเนอหำ สวน www เปนเพยงหนงในแอปพลเคชนของอนเทอรเนต เปนระบบของเอกสำรท

เชอมโยงกนโดยผำนภำษำ HyperText Transfer Protocol (HTTP)

2. ผลจำกนโยบำยควำมเปนกลำงดำนเทคโนโลย สหภำพยโรปจงใชค�ำวำ “กำรสอสำรอเลกทรอนกส”

แทนค�ำวำ “โทรคมนำคม” ซงครอบคลมถงจรำจรในอนเทอรเนตทสอสำรผำนโครงขำย

อเลกทรอนกสและไมไดเปนสวนหนงของโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม เปนตน

3. กำรสงขอมลทำงอนเทอรเนตผำนสำยไฟเรยกวำ Power Line Communication (PLC) กำรใช

ประโยชนจำกโครงขำยสำยไฟฟำท�ำใหผใชจ�ำนวนมำกเขำถงอนเทอรเนตไดมำกขน ส�ำหรบกำร

วเครำะหในเชงเทคนคและโครงสรำงของวธกำรน โปรดด Palet, J. (2003) Addressing Digital

Divide with IPv6-enabled Broadband Power Line Communication, Internet Society, ISOC

Member Briefing No. 13. Available at http://www.isoc.org/briefings/013 [accessed 13

February 2014].

4. กำรเปดเสรตลำดโทรคมนำคมของสมำชกองคกำรกำรคำโลก เกดขนอยำงเปนทำงกำรเมอป 1998

ตำมขอตกลงโทรคมนำคมขนพนฐำน (Basic Telecommunication Agreement - BTA) ภำยหลง

กำรรบรองควำมตกลง BTA กวำ 100 ประเทศไดเรมกระบวนกำรเปดเสร โดยกำรแปรรปกจกำร

ผกขำดโทรคมนำคมแหงชำตใหเปนของเอกชน กำรน�ำระบบแขงขนมำใช และกำรจดตง

คณะกรรมกำรก�ำกบดแลระดบชำต ควำมตกลงดงกลำวมชอเรยกอยำงเปนทำงกำรวำ พธสาร

เพมเตมฉบบท 4 ของขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา (The Fourth Protocol to

the General Agreement on Trade in Services) (รบรองเมอวนท 30 เมษำยน 1996 และมผล

บงคบใชเมอวนท 5 กมภำพนธ 1998) Available at http://www.wto.org/english/tratop_e/

serv_e/4prote_e.htm [accessed 13 February 2014].

5. ITU (no date) Signatories of the Final Acts - WCIT-12. Available at http://www.itu.int/osg/

wcit-12/highlights/signatories.html [accessed 11 August 2014].

6. หนงในประเดนทถกเถยงกนในเวท WSIS คอ เจตนำของ ITU ทจะเขำไปมบทบำทมำกขนใน

อางอง

99


กระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยเฉพำะในสวนของโดเมนทอยใตกำรควบคมของ ICANN

ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบนโยบำยอนเทอรเนตของ ITU โปรดด http://www.itu.int/osg/csd/

intgov/ [accessed 13 February 2014].

7. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบบทบำทขององคกำรกำรคำโลกในงำนดำนโทรคมนำคม โปรดด

http://www.wto.org/english/tratop_e/serv_e/telecom_e/telecom_e.htm [accessed 13

February 2014].

8. ลตเวยและมอลโดวำเปนตวอยำงทดของกำรพฒนำแบบกำวกระโดดของโครงสรำงพนฐำนทำง

โทรคมนำคม โดยกำรน�ำกำรสอสำรแบบไรสำยมำใชงำน โปรดด http://www.isoc.org/isoc/

conferences/inet/99/proceedings/4d/4d_2.htm [accessed 13 February 2014].

9. Nothias, J-C. (2012) The hypocrisy threatening the future of Internet. The Global Journal.

Available at http://theglobaljournal.net/article/view/904/ [accessed 10 August 2014].

10. ในเบองตน Wi-Fi Alliance มชอเรยกวำ Wireless Ethernet Compatibility Alliance (WECA)

ชอปจจบนตงขนเมอป 2002 เปนกำรกอตงของผพฒนำอปกรณโทรคมนำคมชนน�ำ อยำงเชน

3Com, Cisco, Intersil, Agere และ Nokia

11. ประมำณวำมเมดเงนลงทนจ�ำนวน 109,000 ลำนปอนด ตำมขอมลของ The Economist (2003)

Beyond the Bubble Survey: Telecoms. Available at http://www.economist.com/

node/2098913 [accessed 13 February 2014].

12. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบนโยบำยแถบคลนวทยของสหภำพยโรป โปรดด http://ec.europa.

eu/digital-agenda/en/what-radio-spectrum-policy [accessed 13 February 2014].

13. RIRs ในปจจบนไดแก ARIN (American Registry for Internet Numbers), APNIC (Asia Pacific

Network Information Centre), LACNIC (Latin American and Caribbean IP Address Regional

Registry), RIPE NCC (Reseaux IP Européens Network Coordination Centre - ส�ำหรบยโรป

และตะวนออกกลำง) และ AFRINIC (African Network Information Centre) ค�ำอธบำยอยำง

ละเอยดเกยวกบระบบ RIR มำจำก http://www.ripe.net/internet-coordination/internet-

governance/internet-technical-community/the-rir-system [accessed 13 February 2014].

14. ส�ำหรบกำรอภปรำยอยำงละเอยดในเรอง IPv6 โปรดด โครงกำรวจย IP Allocation and IPv6

ของ Jean Philémon Kissangou, Marsha Guthrie และ Mwende Njiraini ซงเปนสวนหนงของ

โครงกำรสงเสรมศกยภำพกำรอภบำลอนเทอรเนต ป 2005 Available at http://archive1.

diplomacy.edu/poolbin.asp?IDPool=130 [accessed 13 February 2014].

100


15. ส�ำหรบกำรส�ำรวจควำมปลอดภยของ TCP/IP อยำงละเอยดและในเชงเทคนคมำก โปรดด

Chambers, C., Dolske, J. and Iyer, J., TCP/IP Security, Department of Computer and

Information Science, Ohio State University. Available at http://www.linuxsecurity.com/

resource_files/documentation/tcpip-security.html [accessed 13 February 2014].

16. หนงในเอกสำรอำงองไมกฉบบเกยวกบระบบชอโดเมน (DNS) ไดแก RFC 1591 (มนำคม 1994)

ซงอธบำยถงโครงสรำงกำรก�ำกบดแลของ DNS. Available at http://www.ietf.org/rfc/rfc1591.

txt [accessed 13 February 2014].

17. ดภำพรวมของ gTLD และลงกทใหรำยละเอยดของ TLD ทงหมดไดท http://www.icann.org/en/

resources/registries/about [accessed 13 February 2014].

18. ดรำยละเอยดของขอเสนอโครงกำรไดท http://archive.icann.org/en/tlds/stld-apps-19mar04/

xxx.htm; ดควำมเปนมำของกำรใช .XXX ภำยหลงจำกกำรประชมเมอวนท 30 มนำคม 2007

ซงทำงคณะกรรมกำรบรหำรของ ICANN ปฏเสธทจะใชชอโดเมนน ไดท https://www.icann.org/

resources/board-material/resolutions-2007-03-30-en [accessed 13 February 2014].

19. รฐบำลสหรฐฯ ไมไดใชขนตอนปฏบตของ ICANN แตใชอ�ำนำจทำงพฤตนยโดยกระทรวงพำณชย

ของสหรฐฯ สงจดหมำยไปถงประธำน ICANN

20. แบบฟอรมกำรลงทะเบยนเพอขอใชชอโดเมน .cat: http://archive.icann.org/en/tlds/stld-apps-

19mar04/cat.htm [accessed 13 February 2014].

21. Summary report ICANN 50. Geneva Internet Platform. Available at http://www.giplatform.

org/resources/gip-summary-report-icann-50 [accessed 9 August 2014].

22. เวบไซตของ ITU มบรรณำนกรมของเอกสำรตำงๆ ทเกยวของกบกำรบรหำรจดกำรชอโดเมน

ประเทศ โดยเอกสำรสวนใหญมำจำกกำรประชมเชงปฏบตกำรของ ITU วำดวยกำรบรหำรจดกำร

ชอโดเมนประเทศ ซงจดขนทกรงกวลำลมเปอร Available at http://www.itu.int/ITU-T/worksem/

cctld/kualalumpur0704/contributions/index.html [accessed 13 February 2014].

23. ดรำยงำน IANA เกยวกบชอโดเมนประเทศระดบบนสดส�ำหรบปำเลสไตนไดท http://www.iana.

org/reports/ps-report-22mar00.htm [accessed 13 February 2014].

24. ยกตวอยำงเชน แอฟรกำใตใชสทธในทำงอธปไตยของตนเพอขออ�ำนำจควบคมโดเมนประเทศ

ตนเองกลบมำ กฎหมำยทออกมำใหมก�ำหนดวำ กำรใชชอโดเมนประเทศนอกเหนอจำกเงอนไข

ทก�ำหนดโดยรฐบำลแอฟรกำใต จะถอเปนควำมผดทำงอำญำ แมแบบกำรบรหำรจดกำรชอโดเมน

ประเทศของบรำซลถอวำเปนตวอยำงควำมส�ำเรจของแนวทำงผมสวนไดสวนเสยทหลำกหลำย

101


โดยหนวยงำนระดบชำตทดแลชอโดเมนของบรำซลจะเปดรบฟงควำมเหนจำกผทเกยวของหลก

ทกสวน ทงหนวยงำนของรฐ ภำคธรกจ และภำคประชำสงคม กำรเปลยนอ�ำนำจกำรบรหำรจดกำร

ชอโดเมนประเทศจำกเอนจโอใหเปนของรฐบำลกมพชำ มกถอกนวำเปนตวอยำงกำรเปลยนผำน

ทไมประสบควำมส�ำเรจ รฐบำลลดคณภำพของบรกำรและเรยกเกบคำใชงำนรำคำสงขน สงผล

ใหกำรจดทะเบยนชอโดเมนในกมพชำมปญหำมำกขน ส�ำหรบขอมลเพมเตม โปรดด: Alfonso ,

C. (2004) BR: CCTLD An asset of the commons, in MacLean D (ed.) Internet Governance:

A Grand Collaboration. New York: UN ICT Task Force, p. 291-299; Klien, N. (2004) Internet

Governance: Perspectives from Cambodia, in MacLean D (ed.) Internet Governance: A

Grand Collaboration. New York: UN ICT Task Force, p. 227-237. Excerpts available at

https://books.google.com/books?id=pEFAypES4t0C [accessed 13 February 2014].

25. ICANN (2005) Principles for the Delegation and Administration of Country Code Top-Level

Domains. Available at http://archive.icann.org/en/committees/gac/gac-cctldprinciples-

23feb00.htm [accessed 13 February 2014].

26. ดรำยชอเซอรเวอรรตโซน โหนดและทตงของเซอรเวอรเหลำน และหนวยงำนบรหำรจดกำรตำงๆ

ไดท http://www.root-servers.org/ [accessed 13 February 2014].

27. ISC Inc. (2003) Hierarchical Anycast for Global Distribution. Available at http://ftp.isc.org/

isc/pubs/tn/isc-tn-2003-1.html [accessed 13 February 2014].

28. IANA root servers. Available at http://www.iana.org/domains/root/servers [accessed 9

August 2014].

29. ไฟลรตโซนเผยแพรสำธำรณะท http://www.iana.org/domains/root/files [accessed 9 August

2014].

30. NTIA (2014) NTIA announces intent to transition key Internet domain names functions.

Available at http://www.ntia.doc.gov/press-release/2014/ntia-announces-intent-transition-

key-internet-domain-name-functions [accessed 9 August 2014].

31. เจำหนำทของสหรฐฯ แยงวำอนเทอรเนตมคณคำเกนกวำจะปลอยปละหรอมอบหมำยให

หนวยงำนระหวำงประเทศอยำงองคกำรสหประชำชำตดแล “ควำมเสยงทจะเกดขนคอกำรท�ำให

อนเทอรเนตและนวตกรรมกลำยเปนระบบรำชกำร” ไมเคล กลลำเกอร (Michael Gallagher)

เจำหนำทกระทรวงพำณชยผดแลควำมสมพนธระหวำงรฐบำลสหรฐฯ กบ ICANN กลำว นำย

กลลำเกอรและผสนบสนน ICANN คนอนๆ ยงชวำประเทศอนๆ ทสงเสยงเรยกรองใหอนเทอรเนต

เปนสำกลลวนแตเปนรฐบำลทไมเปนประชำธปไตยทงสน ไมวำจะเปนจน ลเบย ซเรย หรอควบำ

102


พวกเขำกลำววำกำรปลอยใหประเทศเหลำนมอทธพลตอกำรท�ำงำนของอนเทอรเนตยอมเปน

อปสรรคตอเสรภำพในกำรพด (ทมำ Rhoads, C. (2006) Endangered Domain: In Threat to

Internet’s Clout, Some Are Starting Alternatives. The Wall Street Journal, 19 January

2006; p. A1).

32. Bertola, V. (no date) Oversight and multiple root server systems. Available at http://wgig.

org/docs/book/Vittorio_Bertola.html [accessed 13 February 2014].

33. “ศำลอทธรณกรงเฮกมค�ำสงยกฟองในคดทลทธเชรชออฟไซเอนโทโลจ (Church of Scientology)

กลำวหำวำนกเขยนชำวเนเธอรแลนดและ XS4ALL ซงเปนบรษทผใหบรกำรอนเทอรเนตละเมด

ลขสทธ เดมผเขยนเปนสมำชกนกำยไซเอนโทโลจ ตอมำเธอโพสตขอควำมในเวบไซตซงสวนหนง

เปนเอกสำรลบของนกำยดงกลำว เปนเหตใหทำงลทธไซเอนโทโลจฟองเธอตำมรฐบญญตลขสทธ

แหงเนเธอรแลนด ค.ศ. 1912 ในป 1999 ศำลภำคพพำกษำยกฟองจ�ำเลย โดยอำงเสรภำพใน

กำรพด อยำงไรกด ศำลมค�ำวนจฉยวำทำงผใหบรกำรอนเทอรเนตควรตองรบผดชอบตอเนอหำ

ทโพสตในเวบไซต เนองจำกอำจละเมดลขสทธ ตอมำศำลอทธรณพพำกษำยนตำมค�ำพพำกษำ

สวนแรก และกลบค�ำพพำกษำสวนท 2 ยนยนวำบรษทผใหบรกำรอนเทอรเนตไมตองรบผดตอ

กำรโพสตขอควำมเหลำน ส�ำหรบขอมลเพมเตม โปรดด Gelman, L. (2003) Church of

Scientology Loses Copyright Infringement Case in Dutch Court. Available at http://cyberlaw.

stanford.edu/packets001638.shtml [accessed 13 February 2014].

34. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบคดน โปรดด Electronic Privacy Information Center (2004) RIAA

vs Verizon. Available at http://epic.org/privacy/copyright/verizon/ [accessed 13 February

2014].

35. ศำลสงสดแหงแคนำดำยกค�ำรองของสมำคมคตกว นกประพนธ และผพมพเผยแพรบทเพลงแหง

แคนำดำ (Society of Composers, Authors and Music Publishers of Canada) ทเรยกรองให

ผใหบรกำรอนเทอรเนตในแคนำดำจำยคำลขสทธ เนองจำกลกคำบำงสวนไดดำวนโหลดไฟลทม

ลขสทธไป (SOCAN vs CAIP) ดขอมลเพมเตมท http://www.canlii.org/en/ca/scc/

doc/2004/2004scc45/2004scc45.html [accessed 13 February 2014].

36. “SABAM (สมำคมลขสทธแหงเบลเยยม ชอเตมคอ Société belge des auteurs, compositeurs

et éditeurs) ตองกำรใหสกำรเลต (Scarlet) ซงเปนผใหบรกำรอนเทอรเนตตดตงระบบคดกรอง

แบบพนฐำนเพอคดกรองกำรสอสำรอเลกทรอนกสทเขำและออกทงหมด และใหปดกนกำรสอสำร

ทนำจะไมชอบดวยกฎหมำย ศำลชนตนแมจะพพำกษำวำทำงผใหบรกำรอนเทอรเนตไมตอง

รบผดตำมกฎหมำย แตมขอสรปวำขออำงของ SABAM ชอบดวยเหตผล และจ�ำเปนตองมกำร

103


ตดตงระบบคดกรอง บรษทสกำรเลตอทธรณคด และมกำรสงตอคดไปใหศำลยตธรรมแหงสหภำพ

ยโรปเปนผพจำรณำ และตอมำศำลพพำกษำวำกำรตดตงระบบคดกรองและกำรปดกนขอมล

ส�ำหรบลกคำทกคนโดยไมมระยะเวลำจ�ำกด โดยใชเหตผลทำงทฤษฎและใชเปนมำตรกำรลงโทษ

ถอเปนกำรละเมดสทธขนพนฐำน โดยเฉพำะสทธควำมเปนสวนตว เสรภำพในกำรสอสำร และ

เสรภำพดำนขอมลขำวสำร นอกจำกนนยงเปนกำรละเมดเสรภำพของผใหบรกำรอนเทอรเนตท

จะประกอบธรกจ” ส�ำหรบขอมลเพมเตม โปรดด Scarlet v SABAM: a win for fundamental

rights and Internet freedoms EDRi-gram newsletter No. 9.23, 30 November 2011. Available

at http://edri.org/edrigramnumber9-23scarlet-sabam-win-fundamental-rights [accessed

15 March 2014].

37. Williams, F. (2006) ISPs should be liable for Spam, says UN report, Financial Times.

Available at http://www.ft.com/intl/cms/s/0/09b837c0-ae02-11da-8ffb-0000779e2340.html

[accessed 13 February 2014].

38. Shannon, V. (2006) The end user: Junk payout in Spam case - Technology - International

Herald Tribune. Available at http://www.nytimes.com/2006/04/12/technology/12iht-

PTEND13.1523942.html [accessed 13 February 2014].

39. ในเครอขำยคอมพวเตอร “peering” หมำยถงกำรเชอมตอของเครอขำยอนเทอรเนตในระดบ

แอดมน (admin) อยำงสมครใจ ทงนเพอแลกเปลยนกำรจรำจรระหวำงลกคำของแตละเครอขำย

นยำมพนฐำนของ peering คอกำรเชอมตอโดยไมมคำใชจำย (settlement-free) หรอ “ผสงขอมล

เกบไวทงหมด” (sender keeps all) หมำยควำมวำทงสองฝำยไมตองจำยคำบรกำรในกำร

แลกเปลยนขอมล และแตละฝำยจะไดรบรำยไดจำกลกคำของตนเอง peering เปนกำรเชอมตอ

ของเครอขำยในเชงกำยภำพ ท�ำใหเกดกำรแลกเปลยนขอมลโดยผำนบอรเดอรเกตเวยโปรโตคอล

(Border Gateway Protocol - BGP) ซงเปนโปรโตคอลทมกท�ำไดหลงจำกมกำรท�ำควำมตกลง

peering อยำงเปนทำงกำรในระดบแตกตำงกน ตงแตระดบ “จบมอตกลงกน” ไปจนถงกำรท�ำ

สญญำฉบบหนำๆ (ทมำ: Wikipedia)

40. ผใหบรกำรแบนดวธระดบเทยร 2 มกเรยกวำ ICP (internet connection points หรอจดเชอมตอ

อนเทอรเนต) หรอเกตเวยอนเทอรเนต (Internet gateways)

41. มคด 2 คดทเกยวของกนซงถกกลำวถงใน Spaink, K. (2002) Freedom of Internet, our new

challenge. Available at http://www.spaink.net/english/osce_internetfreedom.html [accessed

13 February 2014]. ในคดแรก เปนกำรฟองคดตอหนำเวบเพจทลงเนอหำเกยวกบนำซและ

อยในเวบไซตแฟลชแบก (Flashback) ของสวเดน ศำลวนจฉยวำเนอหำในหนำดงกลำว

104


ไมละเมดตอกฎหมำยตอตำนนำซของสวเดน อยำงไรกด นกเคลอนไหวตอตำนนำซคนหนงได

จดกำรรณรงคอยำงเขมแขงเพอตอตำนแฟลชแบก ซงเทำกบสรำงแรงกดดนแก Air2Net ผให

บรกำรอนเทอรเนตของแฟลชแบก และ MCI/WorldCom ซงเปนผประกอบกำรเครอขำยหลก

แรงกดดนจำกกำรรณรงคสงผลให MCI/WorldCom ตดสนใจตดกำรเชอมตอกบแฟลชแบกแมจะ

ไมมขอกฎหมำยบงคบใหท�ำ แฟลชแบกพยำยำมหำเซรฟเวอรอนแตไมประสบควำมส�ำเรจ

เนองจำกเซรฟเวอรสวนใหญเชอมตอกบโครงขำยแบกโบนของ MCI/WorldCom คดท 2 เกดขน

ในเนเธอรแลนด Xtended Internet ผใหบรกำรอนเทอรเนตรำยยอยถกผใหบรกำรในสหรฐฯ ตด

กำรเชอมตอ ซงเปนผลมำจำกแรงกดดนจำกกำรลอบบของลทธไซเอนโทโลจ

42. เทคโนโลยกำรสงสญญำณทงแบบไรสำย (เชน LTE) และแบบสำยออปตคอล (เชน DWDM) ตำง

ใหสญญำวำจะแกปญหำ “กำรขำดแคลนแบนดวธ” (bandwidth exhaustion) โดยจะเพมแบนดวธ

ขนไปอกมำก (มำกถงหลำยเทรำบตตอวนำท) อยำงไรกด หลกอปสงค-อปทำนยงคงด�ำเนนไป

อยำงตอเนอง

43. Cisco (no date) Internet of Things. Available at http://www.cisco.com/web/solutions/trends/

iot/overview.html [accessed 10 August 2014].

44. The Economist (2009) America insists on net neutrality: The rights of bits. 24 September.

Available at http://www.economist.com/node/14517422 [accessed 13 February 2014].

45. ดรำยละเอยดทงหมดเกยวกบขอเสนอกรอบเชงกฎหมำยเพออนเทอรเนตแบบเปดของเวอไรซอน

และกเกลไดท http://www.google.com/googleblogs/pdfs/verizon_google_legislative_

framework_proposal_081010.pdf [accessed 13 February 2014].

46. McMillan, R. (2014) What everyone gets wrong in the debate over net neutrality. Available

at http://www.wired.com/2014/06/net_neutrality_missing/ [accessed 10 August 2014].

47. อนทจรง ขนำดแบนดวธ (บตเรต) ตำมสญญำทท�ำไวกบผใหบรกำรอนเทอรเนต เปนเพยงควำมเรว

ทเปนไปไดสงสดเทำนน

48. Ogg, E. (2010) Report: Google, Verizon reach Net neutrality deal. Available at http://news.

cnet.com/8301-31021_3-20012703-260.html?tag=mncol;mlt_related [accessed 13

February 2014].

49. McCullagh, D. (2012) European ISPs defend U.N. Internet tax. Available at http://news.

cnet.com/8301-13578_3-57496581-38/european-isps-defend-u.n-internet-tax/ [accessed

13 February 2014].

105


50. องคประกอบทอยในวงเลบยงมขอถกเถยงและจ�ำเปนตองมกำรเจรจำเพมเตมในอนำคต

51. Radunovic, V. (2012) Network Neutrality in law - a step forwards or a step backwards?

Diplo Blog. Available at http://www.diplomacy.edu/blog/network-neutrality-law-

%E2%80%93-step-forwards-or-step-backwards [accessed 13 February 2014].

52. FCC (2005) Policy statement. Availalbe at http://hraunfoss.fcc.gov/edocs_public/

attachmatch/FCC-05-151A1.pdf [accessed 13 February 2014].

53. Kroes, N. (2010) Net neutrality in Europe. Speech given by Vice President of the European

Commission Commissioner for the Digital Agenda. Available at http://europa.eu/rapid/

press-release_SPEECH-10-153_en.htm?locale=en [accessed 13 February 2014].

54. La Quadrature du Net (2014) Net neutrality: a great step forward for the free Internet.

Available at http://www.laquadrature.net/en/net-neutrality-a-great-step-forward-for-the-

free-internet [accessed 11 August 2014].

55. ส�ำหรบฉบบแปลภำษำองกฤษของ Marco Civil ดไดท http://giplatform.org/resources/text-

brazils-new-marco-civil [accessed 10 August 2014].

56. TechnoLlama (2012) Chile enforces net neutrality for the first time, sort of. Available at

http:// http://www.technollama.co.uk/chile-enforces-net-neutrality-for-the-first-time-sort-of


57. ขอควำมทมำจำกปฏญญำคณะรฐมนตรวำดวยควำมเปนกลำงของเครอขำยแหงสภำยโรป ค.ศ.

2010 (2010 Declaration of the Committee of Ministers on network neutrality of Council of

Europe) Available at https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1678287 [accessed 13 February

2014].

58. ISOC มควำมเหนตอแนวคดเรองควำมเปนกลำงของเครอขำยวำขำดควำมรดกมและเปนกำร

อภปรำยเกยวกบกำรเชอมตอเครอขำยแบบเปด Available at http://www.internetsociety.org/

articles/internet-society-publishes-statement-open-inter-networking [accessed 13 February

2014]. ในกำรรบฟงควำมเหนสำธำรณะเกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำยเมอวนท 16

พฤษภำคม 2010 มกำรระบวำ แทนทจะเนนนยามของความเปนกลางของเครอขายทเปนไปได

หลายประการ ทางประชาคมอนเทอรเนตเชอวานาจะเนนทหลกการกวางๆ ซงมงรกษาแมแบบ

อนเทอรเนตทเปดกวางและผใชงานเปนศนยกลาง อนเปนหลกการทประสบความส�าเรจอยางมาก

มาจนถงปจจบน

106


59. TACD (no date) TACD calls for Net Neutrality. Available at http://tacd.org/?option=com_

content&task=view&id=162&Itemid=43 [accessed 13 February 2014].

60. Radunovic, V. (2012) Can free choice hurt open internet markets? Diplo Blog. Available

at http://www.diplomacy.edu/blog/can-free-choice-hurt-open-internet-markets [accessed

13 February 2014].

61. เชตำน ชำรมำ (Chetan Sharma) ระบถงโอกำสทนำสนใจทจะมควำมรวมมอระหวำงผใหบรกำร

เสรมทำงทวกบผประกอบกำรโทรศพทเคลอนท เชน กำรวเครำะหสภำพเครอขำยแบบเรยลไทม

กำรแชรขอมลเกยวกบพฤตกรรมผใชงำน ต�ำแหนงและทตง (ภำยใตระเบยบวำดวยควำมเปนสวน

ตว) หรอกำรเกบคำบรกำรแบบบคคลทสำม (third-party services billing) โดยกำรสมครผำน

โทรศพทมอถอ Available at http://synergy.syniverse.com/2012/05/mobile-operators-and-

otts-building-a-win-win-partnership/ [accessed 13 February 2014].

62. ACLU White Paper (2005) No competition: How monopoly control of the broadband

Internet threatens free speech. ACLU: New York, NY, USA. Available at https://www.aclu.

org/technology-and-liberty/monopoly-control-broadband-internet-threatens-free-speech


63. Global Cybersecurity Agenda (no date) Available at http://www.itu.int/osg/csd/cybersecurity/

gca/ [accessed 13 February 2014].

64. ITU (2012) WCIT-12 Final Acts. Available at http://www.itu.int/en/wcit-12/Documents/

final-acts-wcit-12.pdf [accessed 10 August 2014].

65. CCI (no date) Commonwealth Cybercrime Initiative. Available at http://www.

commonwealthcybercrimeinitiative.org/ [accessed 11 August 2014].

66. Council of Europe (2001) Convention on Cybercrime. Available at http://conventions.coe.

int/Treaty/en/Treaties/Html/185.htm [accessed 13 February 2014].

67. UN report A/65/201 Group of Governmental Experts on Developments in the Field of

Information and Telecommunications in the Context of International Security. Available

at http://www.unidir.org/files/medias/pdfs/final-report-eng-0-189.pdf [accessed 10 August

2014].

68. CCDCOE (2013) The Tallinn Manual. Available at http://www.ccdcoe.org/tallinn-manual.

html [accessed 10 August 2014].

69. Sofaer AD et al. (2000) Proposal for an international convention on cybercrime. Available

107


at http://www.iwar.org.uk/law/resources/cybercrime/stanford/cisac-draft.htm [accessed 13

February 2014].

70. DNSSEC explained. Available at http://everything.explained.at/DNSSEC/ [accessed 13

February 2014].

71. ส�ำหรบภำพรวมเกยวกบสถำนะและปญหำทำทำยในปจจบนของกำรน�ำระบบ DNSSEC มำใช

โปรดด Marsan, C. (2012) Will 2012 be the dawn of DNSSEC? 18 January 2012

Networkworld. Available at http://www.networkworld.com/news/2012/011812-dnssec-

outlook-200733.html [accessed 13 February 2014].

72. Radunovic, V. (2013) Waging a (private) cyber war. Available at http://www.diplomacy.

edu/blog/waging-private-cyberwar [accessed 10 August 2014].

73. Perlroth, N. and Gellese, D. (2014) Russian gang said to amass more than a billion stolen

Internet credentials. New York Times. Available at http://www.nytimes.com/2014/08/06/

technology/russian-gang-said-to-amass-more-than-a-billion-stolen-internet-credentials.

html?_r=0 [accessed 10 August 2014].

74. บรำซลและสหภำพยโรปผลกดนกำรเจรจำเกยวกบกำรเชอมตอโดยตรงของโครงขำยใตน�ำ

Available at http://rt.com/news/brazil-eu-cable-spying-504/ [accessed 10 August 2014].

75. Keck, Z. (2014) China expands cyber spying. Available at http://thediplomat.com/2014/04/

china-expands-cyber-spying/ [accessed 10 August 2014].

76. Ranger, S. (2014) We’re the real hacking victims, says China. Available at http://www.

zdnet.com/were-the-real-hacking-victims-says-china-7000029666/ [accessed 10 August

2014].

77. Schneier, B. (2013) NSA surveillance: A guide to staying secure. Available at www.

theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-how-to-remain-secure-surveillance [accessed

12 August 2014].

78. EU Commission (2013) Cybersecurity Strategy of the European Union: Strategy of the

European Union: An Open, Safe and Secure Cyberspace. Available at http://ec.europa.

eu/digital-agenda/en/news/eu-cybersecurity-plan-protect-open-internet-and-online-

freedom-and-opportunity-cyber-security [accessed 12 August 2014].

108


79. The Wassenaar Arrangement. Available at http://www.wassenaar.org/ [accessed 13

February 2014].

80. แนวทำงกำรใช Clipper เปนขอเสนอของรฐบำลสหรฐฯ ทมมำตงแตป 1993 โดยหลกกำรคอกำร

ใชชป Clipper ซงตดตงอยในโทรศพทและอปกรณสอสำรทำงเสยงทกเครอง ชปดงกลำวจะท�ำ

หนำทเปน “ประตหลง” (back door) ซงรฐบำลสำมำรถใชเพอสอดแนมขอมลไดอยำงชอบดวย

กฎหมำย แตเนองจำกแรงตอตำนอยำงหนกของนกเคลอนไหวดำนสทธมนษยชนและสำธำรณชน

ทวไป รฐบำลสหรฐฯ จงยกเลกขอเสนอดงกลำวไปเมอป 1995 โปรดด Denning, D. (1995) The

case for clipper. MIT Technology Review. MIT: Cambridge, MA, USA. Available at http://

encryption_policies.tripod.com/us/denning_0795_clipper.htm [accessed 13 February 2014].

81. Spam stops here (2014) Global Spam Threat Report. Available at http://www.spamstopshere.

com/global-report/spam-threats-february-2014.php [accessed 11 August 2014].

82. อำงองเพมเตมเกยวกบแคน-สแปม ดไดท Bureau of Consumer Protection (2009) The Can-

Spam Act: A Compliance Guide for Business. Available at http://www.business.ftc.gov/

documents/bus61-can-spam-act-compliance-guide-business [accessed 13 February

2014].

83. เครอขำยตดตอของหนวยงำนบงคบใชกฎหมำยเกยวกบสแปม (Contact Network of Spam

Enforcement Authorities - CNSA) กอตงขนเมอเดอนกมภำพนธ 2005 โดยประเทศสหภำพ

ยโรป 13 แหง (ฝรงเศส ออสเตรย เบลเยยม ไซปรส สำธำรณรฐเชก เดนมำรก กรซ ไอรแลนด

อตำล ลทวเนย มอลตำ สหรำชอำณำจกร และสเปน) โดยมเปำหมำยเพอสงเสรมควำมรวมมอ

ของรฐตำงๆ และกำรประสำนงำนกบหนวยงำนนอกสหภำพยโรป เชน OECD และ ITU

84. ตำมทอำงถงใน Johnsson, O. (2007) Methods to combat spam. Available at http://home.

swipnet.se/Johnson_Consulting/images/spam1.htm [accessed 13 February 2014].

85. BBC NEWS (2004) European anti-spam laws lack bite 28 April. Available at http://news.

bbc.co.uk/2/hi/technology/3666585.stm [accessed 13 February 2014].

86. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบกจกรรมของ ITU เกยวกบกำรปรำบปรำมสแปม ด ITU (no date)

ITU Activities on Countering Spam. Available at http://www.itu.int/osg/spu/spam/ [accessed

13 February 2014].

109


บทท 3ตะกรากฎหมาย

บทท 3 ตะกรากฎหมาย

ตะกรากฎหมาย

เกอบทกแงมมของกำรอภบำลอนเทอรเนตเกยวของกบองคประกอบดำนกฎหมำย แตกำรจดท�ำกรอบ

กฎหมำยเพอรองรบกำรพฒนำอยำงรวดเรวของอนเทอรเนตยงอยในขนเรมตนเทำนน โดยมแนวทำงหลก

2 แนวทำง ดงน

• แนวทำงทใชกฎหมำยจรง กลำวคออนเทอรเนตถกปฏบตไมแตกตำงจำกเทคโนโลยโทรคม

นำคมอนๆ ทมพฒนำกำรยำวไกล ตงแตกำรใชควนสงสญญำณจนมำถงระบบโทรศพท จำก

กำรสอสำรทรวดเรวและครอบคลมมำกขน อนเทอรเนตท�ำใหเกดกำรเปลยนแปลงของสงคม

สมยใหมไมเพยงในเชงปรมำณ แตในเชงคณภำพดวย ดวยเหตดงกลำว ระเบยบกฎหมำย

ทเปนอยยอมสำมำรถน�ำมำใชกบอนเทอรเนต1

• แนวทำงทใชกฎหมำยไซเบอรเปนกำรเฉพำะ ตงอยบนสมมตฐำนทวำอนเทอรเนตท�ำใหเกด

ควำมสมพนธดำนสงคมแบบใหมในโลกไซเบอร ดวยเหตดงกลำว เรำจ�ำเปนตองตรำกฎหมำย

ไซเบอรขนมำใหม ทงนเพอควบคมพนทในโลกไซเบอร เหตผลสนบสนนแนวทำงนคอ กำร

ขยำยตวทงในเชงปรมำณและควำมเรวของอนเทอรเนตซงเปนผลมำจำกกำรสอสำรขำม

พรมแดนท�ำใหเกดอปสรรคในกำรบงคบใชกฎหมำยทเปนอย

แนวทำงทใชกฎหมำยจรงเรมมบทบำทมำกขน โดยกฎหมำยทมอยจ�ำนวนมำกสำมำรถน�ำมำใช

กบอนเทอรเนตได แตในบำงประเดนอยำงเชนอำชญำกรรมคอมพวเตอร จ�ำเปนตองมกำรปรบใชกฎหมำย

จรงเพอใหสำมำรถใชงำนไดกบโลกไซเบอร

ขอกฎหมายปจจบนมขอกฎหมำยจ�ำนวนมำกทถกน�ำมำประยกตใช หรออำจน�ำมำประยกตใชกบกำรอภบำล

อนเทอรเนตได

หมายเหตเหตผลทมกใชอำงเพอสนบสนนใหมกำรก�ำหนดระเบยบใหมๆ ส�ำหรบโลกไซเบอรคอ ระเบยบเดมทมอย

(เชน ควำมผดทำงอำญำ ภำษอำกร) ไมมประสทธภำพมำกพอ แตเรำตองระลกไววำ กฎหมำยเพยง

สำมำรถลงโทษพฤตกรรมบำงอยำง แตไมสำมำรถหำมพฤตกรรมนนอยำงสนเชง

112

113


ขอกฎหมายระดบชมชนและระดบชาต

กฎหมาย

กำรเคลอนไหวดำนกฎหมำยในโลกอนเทอรเนตเปนไปอยำงคกคก โดยเฉพำะกรณทเกดขนกบประเทศ

ในสหภำพยโรปและ OECD ซงมกำรใชอนเทอรเนตอยำงแพรหลำย และมผลกระทบอยำงมำกตอ

ควำมสมพนธเชงเศรษฐกจและสงคม จนถงปจจบน กฎหมำยอนเทอรเนตสวนใหญจะเนนไปทประเดน

ควำมเปนสวนตว กำรคมครองขอมล ทรพยสนทำงปญญำ ภำษอำกร และอำชญำกรรมคอมพวเตอร

แตควำมสมพนธเชงสงคมเปนสงทซบซอนเกนกวำกำรควบคมของบรรดำผก�ำหนดกฎหมำย

สงคมมควำมเปนพลวต และกฎหมำยมกตำมไมทนกำรเปลยนแปลงทำงสงคม โดยเฉพำะในยคปจจบน

ซงกำรพฒนำเทคโนโลยไดเปลยนแปลงองคำพยพทำงสงคมอยำงรวดเรวเกนกวำทบรรดำผตรำกฎหมำย

จะตำมทน ในบำงครง ระเบยบทมอยลำสมยตงแตยงไมทนประกำศใช ควำมเสยงทจะมกฎหมำยลำสมย

เปนขอพจำรณำทส�ำคญในแงกำรก�ำกบดแลอนเทอรเนต

บรรทดฐานทางสงคม (จารตประเพณ)

เชนเดยวกบกฎหมำย บรรทดฐำนทำงสงคมหำมพฤตกรรมบำงอยำง แตทแตกตำงจำกกฎหมำยคอรฐ

ไมสำมำรถใชอ�ำนำจบงคบใหมกำรปฏบตตำมบรรทดฐำนทำงสงคมได แตเปนกำรบงคบใชโดยชมชนผำน

กำรกดดนในคนกลมเดยวกน ในชวงทเรมมอนเทอรเนต บรรทดฐำนทำงสงคมไดถกน�ำมำใชในลกษณะ

ทเรยกวำเปน “มำรยำททำงอนเทอรเนต” (netiquette) กลำวคอกำรลงโทษหลกมกมำจำกคนในกลม

เดยวกนทสรำงแรงกดดนหรอกดกนใครบำงคนออกไป ในชวงทอนเทอรเนตยงถกใชงำนโดยกลมคนท

จ�ำกดอยำงนกวชำกำร กำรปฏบตตำมหลกเกณฑทำงสงคมยงมอยมำก แตกำรเตบโตของอนเทอรเนต

ท�ำใหหลกเกณฑเหลำนไมมประสทธภำพ ถงอยำงนนเรำคงยงสำมำรถใชหลกเกณฑควบคมเหลำนได

เฉพำะกบบำงกลมและบำงชมชนทมควำมสมพนธแนนแฟน ยกตวอยำงเชน ในชมชนวกพเดยจะใช

บรรทดฐำนทำงสงคมเพอกำรก�ำกบดแลทงในแงของกำรบรรณำธกำรบทควำมทลงในวกพเดย และกำร

แกไขควำมขดแยงเกยวกบบทควำมทจะลงพมพ จำกกำรก�ำหนดเปนคมอปฏบตขนมำ ท�ำใหหลกเกณฑ

ของวกพเดยคอยๆ พฒนำจนกลำยเปนหลกในกำรก�ำกบดแลตนเอง

การก�ากบดแลตนเอง

ในเอกสำรทำงกำรวำดวยกำรอภบำลอนเทอรเนต (White Paper on Internet Governance)2 ของรฐบำล

สหรฐฯ เมอป1998 ซงน�ำไปสกำรกอตง ICANN มกำรเสนอกำรก�ำกบดแลตนเองเปนกลไกก�ำกบดแล

อนเทอรเนตทส�ำคญ กำรก�ำกบดแลตนเองมองคประกอบคลำยคลงกบบรรทดฐำนทำงสงคมทเพงกลำว

ถง ขอแตกตำงหลกคอขณะทบรรทดฐำนทำงสงคมมกเกยวของกบหลกเกณฑทอยเบองหลงและคลมเครอ

กำรก�ำกบดแลตนเองตงอยบนพนฐำนชดของหลกเกณฑทชดเจนและเปนระบบ หลกเกณฑในกำรก�ำกบ

ดแลตนเองมกปรำกฏเปนเนอหำของชดหลกเกณฑอยำงเปนรปธรรม หรอเปนกำรก�ำหนดแนวปฏบต

ทด

114


แนวโนมทมงไปสกำรก�ำกบดแลตนเองเปนสงทเหนไดชดเจนในบรรดำผใหบรกำรอนเทอรเนต

ในหลำยประเทศ ผใหบรกำรอนเทอรเนตถกหนวยงำนของรฐบำลกดดนมำกขนเรอยๆ ใหตองบงคบใช

หลกเกณฑดำนนโยบำยเกยวกบเนอหำ ผใหบรกำรอนเทอรเนตพยำยำมตอบสนองตอแรงกดดนนดวย

กำรก�ำกบดแลตนเอง และมกำรบงคบใชมำตรฐำนดำนพฤตกรรมบำงประกำรกบลกคำของตน

แมวำกำรก�ำกบดแลตนเองจะเปนเทคนคกำรก�ำกบดแลทมประโยชนอยำงหนง แตกมควำมเสยง

เมอน�ำมำใชควบคมพนทของผลประโยชนสำธำรณะทส�ำคญ อยำงเชน นโยบำยเกยวกบเนอหำ เสรภำพ

ในกำรแสดงออกและกำรคมครองควำมเปนสวนตว พวกเขำจะสำมำรถตดสนใจแทนหนวยงำนกฎหมำย

ไดหรอไม? ผใหบรกำรอนเทอรเนตจะสำมำรถตดสนดวยตนเองหรอไมวำเนอหำแบบใดเปนสงทยอมรบ

ได?

แนวนตศาสตร

แนวนตศำสตร (ค�ำตดสนของศำล) เปนองคประกอบหลกของระบบกฎหมำยของสหรฐฯ ซงเปนประเทศ

แรกทสนใจปญหำเกยวกบกฎหมำยอนเทอรเนต ในระบบดงกลำว กฎหมำยจะเกดจำกค�ำตดสนของศำล

โดยเฉพำะในคดเกยวกบกำรก�ำกบดแลในประเดนใหมๆ อยำงเชน อนเทอรเนต ผพพำกษำตองตดสนคด

แมจะไมมเครองมอทจ�ำเปน รวมทงหลกเกณฑทำงกฎหมำย

เครองมอทำงกฎหมำยอยำงแรกทผพพำกษำมคอกำรเทยบเคยงในเชงกฎหมำย กลำวคอกำร

หำควำมสมพนธระหวำงเหตกำรณทเกดขนใหมกบสงทเคยเกดขนมำแลว กำรตดสนคดเกยวกบ

อนเทอรเนตสวนใหญจงมกตองอำศยกำรเทยบเคยง

เครองมอทางกฎหมายระหวางประเทศ

ความแตกตางระหวางกฎหมายเอกชนระหวางประเทศและกฎหมายมหาชนระหวางประเทศ

กจกรรมดำนอนเทอรเนตมกมลกษณะขำมพรมแดน ท�ำใหจ�ำเปนตองมเครองมอทำงกฎหมำยระหวำง

ประเทศ ในกำรอภปรำยเกยวกบกฎหมำยระหวำงประเทศ เรำจ�ำเปนตองค�ำนงถงควำมสบสนของค�ำศพท

ทอำจท�ำใหเกดผลลพธส�ำคญ ค�ำวำ กฎหมายระหวางประเทศ มกเปนค�ำทใชแทนค�ำวำ กฎหมายมหาชน

ระหวางประเทศ (หรอ กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง) ซงถกก�ำหนดขนโดยรฐชำตตำงๆ ทงน

ในรปของสนธสญญำและอนสญญำ กฎหมำยมหำชนระหวำงประเทศเกยวของกบอนเทอรเนตในหลำย

ดำน ทงในแงของโทรคมนำคม สทธมนษยชน และอำชญำกรรมคอมพวเตอร เปนตน อยำงไรกด กฎหมาย

เอกชนระหวางประเทศ (หรอ กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล) มบทบำทเทำเทยมกนและอำจ

จะส�ำคญมำกกวำในแงของปญหำทำงอนเทอรเนต เนองจำกคดเกยวกบอนเทอรเนตสวนใหญจะเปน

115


ประเดนเกยวกบสญญำ กำรละเมด และควำมรบผดชอบทำงแพง หลกเกณฑของกฎหมำยเอกชนระหวำง

ประเทศก�ำหนดเงอนไขส�ำหรบกำรประกำศเขตอ�ำนำจศำลและกฎหมำยทใชในคดทเกยวของกบตำง

ประเทศ (เชน ควำมสมพนธเชงกฎหมำยทเกยวของกบหนวยงำน 2 แหงหรอกวำนนในหลำยประเทศ)

ยกตวอย ำงเช น ใครเป นผ ม เขตอ�ำนำจศำลเหนอคดระหว ำงบร ษทอนเทอร เนต ( เช น

เฟซบก ทวตเตอร) กบผใชงำนซงกระจำยอยทกทในโลก หลกเกณฑเกยวกบเขตอ�ำนำจศำลครอบคลม

ถงควำมเชอมโยงระหวำงบคคลกบเขตอ�ำนำจศำลของรฐ (เชน สญชำต ทพ�ำนกอำศย) หรอ

ควำมเชอมโยงระหวำงธรกรรมบำงอยำงกบเขตอ�ำนำจศำลของประเทศ (เชน มกำรตกลงท�ำสญญำทใด

มกำรแลกเปลยนสนคำทใด)

กฎหมายเอกชนระหวางประเทศ

เนองจำกอนเทอรเนตมลกษณะครอบคลมระดบโลก ขอพพำทดำนกฎหมำยจงมกเกยวของกบบคคลและ

หนวยงำนทมำจำกหลำยเขตอ�ำนำจศำล อยำงไรกด ทผำนมำมกไมมกำรน�ำกฎหมำยเอกชนระหวำง

ประเทศมำใชในกำรคลคลำยคดเกยวกบอนเทอรเนต ซงอำจเปนเพรำะมขนตอนปฏบตทซบซอน

เชองชำ และมรำคำแพง กลไกหลกของกฎหมำยเอกชนระหวำงประเทศไดรบกำรพฒนำขนในชวงทกำร

ปฏสมพนธขำมประเทศยงไมแพรหลำยมำกนก และมกไมมคดเกยวกบบคคลและหนวยงำนซงมำจำก

เขตอ�ำนำจศำลทแตกตำงกน

กฎหมายมหาชนระหวางประเทศ

กฎหมำยมหำชนระหวำงประเทศก�ำกบดแลควำมสมพนธระหวำงรฐชำตตำงๆ กฎหมำยมหำชนระหวำง

ประเทศบำงฉบบเกยวของในประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนตอยแลว (เชน ระเบยบเกยวกบโทรคมนำคม

อนสญญำสทธมนษยชน สนธสญญำกำรคำระหวำงประเทศ) ในบทนจะเปนกำรวเครำะหองคประกอบของ

กฎหมำยมหำชนระหวำงประเทศทสำมำรถน�ำมำใชกบกำรอภบำลอนเทอรเนต ทงในสวนของสนธสญญำ

และอนสญญำ จำรตประเพณ กฎหมำยออน และ ius cogens (กฎหมำยเดดขำดซงละเมดมได - แนว

ปฏบตในเชงปองกน)

อนสญญาระหวางประเทศ

อนสญญำหลกทเกยวของกบอนเทอรเนตไดรบกำรรบรองโดย ITU ประกอบดวยระเบยบโทรคมนำคม

ระหวำงประเทศ ซงถอวำเปนกฎหมำยหลกและมควำมส�ำคญมำกสดในกำรจดท�ำกรอบนโยบำยดำน

โทรคมนำคมเพอรองรบกำรพฒนำอนเทอรเนตในเวลำตอมำ ระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศ (1998)

ฉบบปจจบนไดรบกำรแกไขในทประชม WCIT-12 นอกจำกอนสญญำของ ITU แลว มอนสญญำอกเพยง

ฉบบเดยวทเกยวของโดยตรงกบอนเทอรเนต ไดแก อนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอร ของสภำยโรป

อยำงไรกด กฎหมำยระหวำงประเทศอกหลำยฉบบเกยวของกบแงมมตำงๆ ของกำรอภบำลอนเทอรเนต

เชน สทธมนษยชน กำรคำ และสทธในทรพยสนทำงปญญำ

116


กฎหมายจารตระหวางประเทศ

กำรพฒนำหลกจำรตประเพณมองคประกอบ 2 ประกำร ไดแก แนวปฏบตทวไป (consuetudo) และกำร

ยอมรบวำแนวปฏบตดงกลำวมผลบงคบใชตำมกฎหมำย (opinio juris) ซงมกตองใชระยะเวลำยำวนำน

กวำจะเปนทยอมรบใหเปนแนวปฏบตสำกลได

องคประกอบบำงสวนของกฎหมำยจำรตประเพณทเกดขนสะทอนใหเหนจำกแนวทำงกำรใชอ�ำนำจ

ในกำรก�ำกบดแลอนเทอรเนตรตของรฐบำลสหรฐฯ กลำวคอเปนแนวปฏบตอยำงสม�ำเสมอทจะไมเขำไป

แทรกแซงในแงกำรบรหำรจดกำรโดเมนประเทศ (เชน .ch, .uk., .ge) แนวปฏบตสำกลเปนองคประกอบ

แรกในกำรจ�ำแนกกฎหมำยจำรตประเพณ ยงเปนเรองทตองศกษำตอไปวำแนวปฏบตสำกลดงกลำว

เกดขนจำกกำรตระหนกถงกำรบรหำรโดเมนประเทศของรฐบำลสหรฐฯ ซงสอดคลองกบหลกกฎหมำย

ระหวำงประเทศ (กำรยอมรบใน opinio iuris หรอยอมรบวำแนวปฏบตดงกลำวมผลบงคบใชตำมกฎหมำย)

ซงถำเปนเชนนน เรำกอำจจ�ำแนกกฎหมำยจำรตระหวำงประเทศทใชเพอบรหำรจดกำรระบบรตเซรฟเวอร

ของอนเทอรเนตไดบำงสวน โดยเฉพำะทเกยวกบโดเมนประเทศ แตคงเปนเรองยงยำกในกำรใชเหตผล

ดงกลำวกบสถำนะกฎหมำยของโดเมนระดบบนสดทวไป (.com, .org, .edu, .net) เพรำะไมเกยวของกบ

ประเทศอนๆ

กฎหมายออน

กฎหมำยออนมกถกอำงถงในแงกำรถกเถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต นยำมของกฎหมำยออน

สวนใหญมกเกยวของกบสงทมนไมไดเปน กลำวคอเปนขอบญญตทไมไดมผลบงคบใชตำมกฎหมำย โดย

ทวไป กฎหมำยออนมกประกอบดวยหลกกำรและบรรทดฐำนมำกกวำจะมเนอหำอยำงเฉพำะเจำะจงแบบ

ทปรำกฏในสญญำระหวำงประเทศ เชน ปฏญญำและมตในทประชม เนองจำกไมมผลบงคบใชทำง

กฎหมำย จงไมอำจน�ำมำบงคบใชผำนศำลระหวำงประเทศหรอกลไกระงบขอพพำทได

เอกสำรหลกของ WSIS ประกอบดวยปฏญญำฉบบสมบรณ (Final Declaration) แผนปฏบตกำร

(Plan of Action) และปฏญญำระดบภมภำค (Regional Declarations) ซงสำมำรถน�ำไปปรบใชเพอ

จดท�ำเปนบรรทดฐำนของกฎหมำยออนบำงขอได เนองจำกไมมผลบงคบใชตำมกฎหมำย เอกสำร

เหลำนจงมกเปนผลมำจำกกำรเจรจำอยำงยดเยอและเปนกำรยอมรบของรฐชำตตำงๆ พนธกจทรฐชำต

และผมสวนไดสวนเสยแสดงใหเหนในระหวำงกำรเจรจำกฎหมำยออน และกำรบรรลควำมเหนทเปน

เอกฉนท เปนองคประกอบส�ำคญทท�ำใหมองไดวำเอกสำรเหลำนไมไดเปนแคปฏญญำทำงกำรเมองแบบ

ทวไป

117


กฎหมำยออนใหประโยชนบำงประกำรในกำรแกปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต ประกำรแรก

เปนแนวทำงทเปนทำงกำรนอยกวำ รฐตำงๆ ไมจ�ำเปนตองใหสตยำบนรบรอง ท�ำใหไมตองมกำรเจรจำ

ยดเยอ ประกำรท 2 มเนอหำยดหยนซงเปดโอกำสใหมกำรทดลองใชแนวทำงและกำรดดแปลงใหมๆ เพอ

ตอบสนองกบกำรพฒนำอยำงรวดเรวของกำรอภบำลอนเทอรเนต ประกำรท 3 กฎหมำยออนเปดโอกำส

อยำงมำกใหใชแนวทำงผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน ซงดกวำกำรใชแนวทำงกฎหมำยระหวำงประเทศ

ซงจ�ำกดกำรใชเฉพำะรฐและหนวยงำนระหวำงประเทศเทำนน

กฎหมายบงคบ (ius cogens)

ius cogens ตำมค�ำอธบำยในอนสญญำเวยนนำวำดวยกฎหมำยสนธสญญำ (Vienna Convention on the

Law of Treaties)3 ขอ 53 หมำยถง “บรรทดฐำนซงเปนทยอมรบและรบรของประชำคมของรฐนำนำชำต

โดยรวม ไมเปดใหมกำรงดเวนกำรใช และสำมำรถดดแปลงแกไขเฉพำะเมอมกำรก�ำหนดบรรทดฐำนใหม

ในลกษณะทเปนกฎหมำยระหวำงประเทศทมคณลกษณะแบบเดยวกน” ศำสตรำจำรยบรำวนลำย (Ian

Brownlie) ยกตวอยำงหลกเกณฑทเปน ius cogens ดงน

• กำรหำมใชก�ำลง

• กฎหมำยเกยวกบกำรฆำลำงเผำพนธ

• หลกกำรไมเลอกปฏบตทำงเชอชำต

• อำชญำกรรมตอมนษยชำต

• หลกเกณฑหำมกำรคำทำสและกำรกระท�ำอนเปนโจรสลด (piracy)4

ในแงของกำรอภบำลอนเทอรเนต เรำอำจน�ำหลก ius cogens มำใชกบกจกรรมทสงเสรม

หลกเกณฑบำงอยำงได (เชน กำรฆำลำงเผำพนธ กำรเลอกปฏบตทำงเชอชำต กำรเอำคนลงเปนทำส)

เขตอ�านาจศาลเขตอ�ำนำจศำล (jurisdiction) หมำยถง อ�ำนำจของศำลและหนวยงำนของรฐในกำรวนจฉยคดตำมกฎหมำย

ควำมสมพนธระหวำงเขตอ�ำนำจศำลและอนเทอรเนตมกมควำมคลมเครอ เนองจำกเขตอ�ำนำจศำลมก

เกยวของกบกำรแบงเขตแดนของประเทศในเชงภมศำสตร รฐแตละแหงมสทธของตนเองทจะประกำศใช

เขตอ�ำนำจศำลเหนอดนแดนของตน อยำงไรกด อนเทอรเนตเปนพนฐำนใหเกดกำรแลกเปลยนขำม

พรมแดนอยำงมำก ท�ำใหยำกแกกำรตรวจสอบโดยใชกลไกของรฐแบบเดม (แมจะไมถงขนท�ำไมไดกตำม)

ค�ำถำมเกยวกบเขตอ�ำนำจศำลในดำนอนเทอรเนตเนนใหเหนขอถกเถยงส�ำคญเกยวกบกำรอภบำล

อนเทอรเนต กลำวคอเรำจะสำมำรถ “ทอดสมอ” ใหอนเทอรเนตอยตดกบต�ำแหนงทำงกฎหมำยและ

กำรเมองไดอยำงไร?5

118


เขตอ�านาจศาล - เทคนคพนฐาน

ในกำรวนจฉยเขตอ�ำนำจศำล มประเดนส�ำคญทตองพจำรณำดงน

• ศำลหรอหนวยงำนของรฐใดทมอ�ำนำจเกยวของ? (เขตอ�ำนำจศำลในเชงขนตอนปฏบต)

• จะน�ำหลกเกณฑใดมำใช? (เขตอ�ำนำจศำลในเชงสำรบญญต)

• จะบงคบคดตำมค�ำสงศำลอยำงไร? (กำรบงคบใชเขตอ�ำนำจศำล)

หลกเกณฑตอไปนชวยในกำรก�ำหนดเขตอ�ำนำจศำลในบำงกรณ

• หลกเกณฑเชงเขตแดน (Territorial Principle) - สทธของรฐในกำรปกครองบคคลและทรพยสน

ทอยในเขตแดนของตน

• หลกเกณฑเชงบคคล (Personality Principle) - สทธของรฐในกำรปกครองพลเมองของตน

ไมวำจะอยทใด (หลกกำรทองกบสญชำต)

• หลกกำรเชงผลลพธ (Effects Principle) - สทธของรฐในกำรปกครองผลลพธเชงเศรษฐกจ

และกฎหมำยในเขตแดนของตน โดยเปนผลจำกกำรกระท�ำทเกดขนในตำงประเทศ

หลกกำรส�ำคญอกประกำรหนงทเกดขนพรอมกบกฎหมำยระหวำงประเทศสมยใหมคอ เขตอ�ำนำจ

ศำลสำกล (universal jurisdiction)6 “แนวคดเกยวกบเขตอ�ำนำจศำลสำกล กลำวโดยรวมๆ แลวหมำยถง

อ�ำนำจของรฐทจะลงโทษควำมผดทำงอำญำบำงประกำร ไมวำจะเกดขนทใดและไมวำใครเปนผกระท�ำ

ทงนโดยไมตองค�ำนงถงควำมเชอมโยงในแงเขตแดน สญชำต หรอผลประโยชนเฉพำะของรฐ”7 เขตอ�ำนำจ

ศำลสำกลครอบคลมควำมผดทำงอำญำ อยำงเชน กำรกระท�ำอนเปนโจรสลด อำชญำกรรมสงครำม และ

กำรฆำลำงเผำพนธ

ความขดแยงของเขตอ�านาจศาล

ควำมขดแยงของเขตอ�ำนำจศำลเกดขนเมอรฐเกนกวำหนงแหงอำงวำตนมเขตอ�ำนำจศำลในคดบำงคด

โดยมกเกดขนในคดทเกยวของกบองคประกอบนอกเหนอจำกเขตแดน (เชน เกยวของกบบคคลทมำจำก

รฐตำงๆ หรอธรกรรมระหวำงประเทศ) เขตอ�ำนำจศำลทเกยวของเกดขนตำมองคประกอบ

อยำงใดอยำงหนงดงน: เขตแดน สญชำต หรอผลลพธของกำรกระท�ำ เวลำทเรำโพสตเนอหำหรอม

ปฏสมพนธทำงอนเทอรเนต เปนเรองยำกทจะทรำบวำมกำรละเมดกฎหมำยระดบประเทศของใคร

ในบรบทดงกลำว กจกรรมแทบทกอยำงในอนเทอรเนตมลกษณะเปนสำกล และอำจท�ำใหเกดเขตอ�ำนำจ

ศำลททบซอนกน หรอทเรยกกนวำปรำกฏกำรณลนทะลก (spill-over effect)8

119


กรณตงแตยคแรกๆ และมกำรอำงองถงทสะทอนปญหำของเขตอ�ำนำจศำลททบซอนกน ไดแก

คดของยำฮ! ในฝรงเศสเมอป 20019 เปนคดทเกดจำกกำรละเมดกฎหมำยฝรงเศสซงหำมกำรจดแสดง

และกำรขำยวตถเกยวกบนำซ แมวำเวบไซตทขำยสนคำเหลำน ซงในกรณนคอเวบไซตทเปดประมลของ

Yahoo.com ซงตงอยในสหรฐฯ จะอนญำตใหมกำรจดแสดงสนคำเหลำนนและถอเปนเรองถกกฎหมำย

คดนไดรบกำรคลคลำยโดยกำรใชทำงออกเชงเทคนค (โดยกำรใชซอฟตแวรคดกรองต�ำแหนงของผใชงำน

เวบไซต หรอ geo-location and filtering of access) ยำฮ! ถกบงคบใหตองระบตวผใชงำนจำกฝรงเศส

ซงเขำไปยงเวบไซต และปดกนไมใหพวกเขำสำมำรถเขำชมหนำเวบทมสนคำเกยวกบนำซ10

นอกจำกกำรแกปญหำเชงเทคนค (กำรใชซอฟตแวรคดกรองต�ำแหนงของผใชงำนเวบไซต) เรำ

ยงสำมำรถใชแนวทำงอนๆ เพอแกปญหำควำมขดแยงของเขตอ�ำนำจศำล รวมทงกำรท�ำใหกฎหมำย

ระดบประเทศมเนอหำแบบเดยวกนและกำรใชอนญำโตตลำกำร

การท�าใหกฎหมายระดบประเทศมเนอหาแบบเดยวกน

กำรท�ำใหกฎหมำยระดบประเทศมเนอหำแบบเดยวกนอำจน�ำไปสกำรก�ำหนดชดของหลกเกณฑท

เหมอนกนในระดบโลก เมอมหลกเกณฑเดยวกน ค�ำถำมเกยวกบเขตอ�ำนำจศำลยอมลดควำมส�ำคญลง

กำรท�ำใหกฎหมำยมเนอหำเดยวกนอำจเกดขนไดในประเดนทมควำมเหนระดบโลกเปนเอกฉนทคอนขำง

สง ยกตวอยำงเชน กรณสอลำมกอนำจำรของเดก กำรกระท�ำอนเปนโจรสลด กำรเอำคนลงเปนทำส และ

กำรกอกำรรำย รวมทงโลกยงมควำมเหนคลำยกนในประเดนอนๆ อยำงเชนอำชญำกรรมคอมพวเตอร

อยำงไรกด ในบำงประเดน เชน นโยบำยเกยวกบเนอหำ ดเหมอนวำจะไมใชเรองงำยทจะมมตเปนเอกฉนท

ในระดบโลกเพอก�ำหนดหลกเกณฑพนฐำนเดยวกน เนองจำกมกำรปะทะกนระหวำงควำมแตกตำงทำง

วฒนธรรมในโลกออนไลนอยำงชดเจนมำกยงกวำในโลกออฟไลน11 กำรขำดเนอหำกฎหมำยแบบเดยวกน

ยงสงผลกระทบในแงกำรกระตนใหผจดท�ำเวบเลอกเสนอเนอหำของเวบในประเทศทมระดบกำรควบคม

ทำงอนเทอรเนตต�ำกวำ เมอใชวธเทยบเคยงกบ

กฎหมำยทะเล บำงประเทศจะสง “สญญำณทเปด

กวำง” หรอกลำยเปนศนยกลำง “นอกชำยฝง” ท

ดกวำส�ำหรบโลกอนเทอรเนต

อนญาโตตลาการ

อนญำโตตลำกำร (arbitration) เปนกลไกระงบขอพพำทในประเทศทมระบบศำลทวไป ในระบบ

อนญำโตตลำกำร ผ วนจฉยจะเปนบคคลทเปนกลำง 1 คนหรอกวำนนซงคดเลอกมำจำกคกรณ

อนญำโตตลำกำรระหวำงประเทศเปนแนวปฏบตทมมำยำวนำนในแวดวงธรกจ โดยมกมกำรระบถงกลไก

อนญำโตตลำกำรในกำรท�ำสญญำระหวำงเอกชน ทงนเพอเปนกลไกระงบขอพพำทในอนำคต สญญำ

อนญำโตตลำกำรกมกมหลำยแบบ ซงใหรำยละเอยดตำงๆ ไมวำจะเปนทตงของอนญำโตตลำกำร

ขนตอนกำรวนจฉย และกฎหมำยทใชส�ำหรบกำรวนจฉย


เกยวกบความมนคงไซเบอรและสแปม

120


ตำรำง 2 เสนอภำพรวมเกยวกบควำมแตกตำงส�ำคญระหวำงระบบศำลทวไปกบอนญำโตตลำกำร

เมอเปรยบเทยบกบศำลแบบทวไป อนญำโตตลำกำรมขอไดเปรยบหลำยประกำร รวมทงมควำม

ยดหยนมำกกวำ คำใชจำยนอยกวำ เรวกวำ มขอไดเปรยบเกยวกบกำรเลอกเขตอ�ำนำจศำล และมกำร

บงคบคดใหจำยคำชดเชยไดงำยกวำหำกเปนอนญำโตตลำกำรในตำงประเทศ ขอไดเปรยบส�ำคญอยำง

หนงของอนญำโตตลำกำรคอชวยแกปญหำควำมขดแยงของเขตอ�ำนำจศำล อนญำโตตลำกำรมขอ

ไดเปรยบในประเดนทมควำมยงยำกมำกสดส�ำหรบคดเกยวกบอนเทอรเนต นนคอกำรบงคบคด (กำรจำย

คำชดเชย) อนสญญำวำดวยกำรยอมรบและกำรใชบงคบค�ำชขำดอนญำโตตลำกำรตำงประเทศฉบบ

นวยอรก (The New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral

Awards)12 เปนตวบททก�ำกบดแลกำรบงคบค�ำชขำดของอนญำโตตลำกำร ตำมอนสญญำดงกลำว ศำล

ในประเทศมหนำทบงคบค�ำชขำดของอนญำโตตลำกำรในกำรจำยคำชดเชย ปกตแลว กำรบงคบค�ำชขำด

ของอนญำโตตลำกำรในตำงประเทศโดยใชอ�ำนำจตำมอนสญญำนครนวยอรกมกท�ำไดงำยกวำกำรบงคบ

ค�ำสงของศำลตำงประเทศ

ขอจ�ำกดหลกของอนญำโตตลำกำรคอ ไมสำมำรถน�ำมำใชกบคดทเกยวของกบผลประโยชน

สำธำรณะในระดบสง เชน กำรคมครองสทธมนษยชน ซงจ�ำเปนตองมกำรแทรกแซงผำนระบบศำลของรฐ

องคประกอบ เขตอ�านาจศาล

องคกร ก�ำหนดโดยกฎหมำย/สนธสญญำ - มผลถำวร

ก�ำหนดโดยคกรณ (มผลชวครำว, เฉพำะกจ)ก�ำหนดโดยขอตกลง (มผลถำวร)

กฎหมายท น�ามาประยกตใชได

กฎหมำยในชนศำล (ผ พพำกษำเปนผตดสนใจวำจะประยกตใชกฎหมำยขอใด)

คกรณเลอกขอกฎหมำยได ถำไมเลอกกใหใช ข อกฎหมำยตำมทระบไว ในสญญำ หำกไมมกำรระบไวกใหใชกฎหมำยของประธำนอนญำโตตลำกำร

อ�านาจหนาท /เปาหมายของ ขอพพาท

ก�ำหนดโดยกฎหมำย/สนธสญญำทเกยวของกบเปำหมำยของขอพพำท

ก�ำหนดโดยคกรณ

การตดสนใจ มผลผกมด มผลผกมด

อนญาโตตลาการ

วธพจำรณำควำมในชนศำลก�ำหนดโดยกฎหมำย/สนธสญญำ

ก�ำหนดโดยคกรณ (มผลชวครำว, เฉพำะกจ)อนญำโตตลำกำร (มผลถำวร)

วธพจารณาความ

121


อนญำโตตลำกำรเปนกลไกทใชอยำงแพรหลำยส�ำหรบขอพพำทเชงพำณชย และมระบบทจดท�ำ

เปนอยำงดเกยวกบหลกเกณฑและหนวยงำนซงท�ำหนำทระงบขอพพำทเชงพำณชย โดยขอบทระหวำง

ประเทศทส�ำคญคอ กฎหมำยแมแบบวำดวยอนญำโตตลำกำรเชงพำณชยระหวำงประเทศ (Model Law

on International Commercial Arbitration) ค.ศ. 1985 ของคณะกรรมำธกำรสหประชำชำตวำดวยกฎหมำย

กำรคำระหวำงประเทศ (United Nations Commission on International Trade Law - UNCITRAL)13

อนญำโตตลำกำรระหวำงประเทศชนน�ำมกมสวนเชอมโยงกบหอกำรคำ

อนญาโตตลาการและอนเทอรเนต

อนญำโตตลำกำรและระบบกำรระงบขอพพำททำงเลอกถกใชงำนอยำงแพรหลำยเพออดชองวำง

ในกรณทไมมกฎหมำยเอกชนระหวำงประเทศส�ำหรบคดเกยวกบอนเทอรเนต ตวอยำงทชดเจนของกำรน�ำ

กลไกระงบขอพพำทแบบทำงเลอกมำใชกบคดเกยวกบอนเทอรเนตคอ นโยบำยสำกลเพอระงบขอพพำท

เกยวกบชอโดเมน (Universal Domain-Name Dispute-Resolution Policy - UDRP) ซงจดท�ำขนโดย

องคกำรทรพยสนทำงปญญำโลก (WIPO) และบงคบใชโดย ICANN โดยถอเปนขนตอนกำรระงบขอพพำท

หลก นบแตเรมท�ำงำนภำยใต UDRP ในเดอนธนวำคม 1999 อนญำโตตลำกำร องคกำรทรพยสนทำง

ปญญำโลก และศนยไกลเกลยขอพพำท (Mediation Center) พจำรณำกวำ 22,500 คด และเมอมกำรน�ำ

โดเมนระดบบนสดทวไปแบบใหมมำใชเพมเตม คำดวำจะท�ำใหเกดปญหำควำมทำทำยใหมๆ มำกขน13

UDRP ถอวำเปนกลไกระงบขอพพำทเบองตนส�ำหรบกำรท�ำสญญำทกประเภททเกยวของกบกำร

จดทะเบยนโดเมนระดบบนสดทวไป (เชน .com, .edu, .org, .net) รวมทงกรณทเปนโดเมนประเทศ

บำงชอ ซงมจดเดนเนองจำกกำรบงคบค�ำชขำดของอนญำโตตลำกำรสำมำรถท�ำไดโดยตรงผำนกำร

เปลยนแปลงระบบชอโดเมน โดยไมตองบงคบคดผำนศำลในประเทศ

อนญำโตตลำกำรเปนวธกำรระงบขอพพำททเรวกวำ งำยกวำ และรำคำถกกวำ อยำงไรกด กำร

ใชอนญำโตตลำกำรเปนกลไกระงบขอพพำทหลกทำงอนเทอรเนตมขอจ�ำกดรำยแรงบำงประกำร ไดแก

• ประการแรก อนญำโตตลำกำรมกเปนกลไกทก�ำหนดไวตงแตตอนท�ำสญญำ โดยอำจไม

ครอบคลมอกหลำยประเดนนอกเหนอจำกรำยละเอยดในขอสญญำ เพรำะเปนกำรก�ำหนดไว

ลวงหนำ (อำจไมครอบคลมกรณหมนประมำท ควำมรบผดชอบรปแบบตำง ๆ อำชญำกรรม

คอมพวเตอร)

• ประการท 2 หลำยฝำยมองวำกำรก�ำหนดเงอนไขใหใชอนญำโตตลำกำรในสญญำมำตรฐำน

ท�ำใหเกดควำมเสยเปรยบกรณทคสญญำฝำยหนงมอ�ำนำจนอยกวำ (เชน กรณทเปนสญญำ

ระหวำงผใชงำนอนเทอรเนต หรอลกคำในระบบอคอมเมรซ)

122


• ประการท 3 มขอกงวลวำระบบอนญำโตตลำกำรเปนกำรสงเสรมกำรใชกฎหมำยตำม

ค�ำพพำกษำ (ระบบกฎหมำยแบบสหรฐฯ/สหรำชอำณำจกร) ในระดบโลก และจะคอยๆ เขำไป

ทดแทนระบบกฎหมำยประเทศอน ในกรณทเปนอคอมเมรซอำจเปนเรองทยอมรบได

เนองจำกหลกเกณฑของกฎหมำยพำณชยทเปนสำรบญญตมควำมคลำยคลงกนคอนขำง

สงอยแลว อยำงไรกด กำรขยำยตวของระบบกฎหมำยตำม

ค�ำพพำกษำเปนประเดนทเปรำะบำงในเชงสงคม-วฒนธรรม

โดยเฉพำะกรณทเปนเนอหำในอนเทอรเนต ซงระบบ

กฎหมำยของประเทศจะสะทอนบรบททำงวฒนธรรมไดดกวำ

สทธในทรพยสนทางปญญาควำมรและควำมคดเปนทรพยำกรส�ำคญในเศรษฐกจโลก กำรคมครองควำมรและควำมคดผำนระบบ

ทรพยสนทำงปญญำกลำยเปนประเดนส�ำคญอยำงหนงส�ำหรบกำรถกเถยงในเรองกำรอภบำลอนเทอรเนต

และมองคประกอบส�ำคญเกยวของกบกำรพฒนำ ทรพยสนทำงปญญำไดรบผลกระทบจำกกำรพฒนำ

อนเทอรเนต โดยเฉพำะในแงกำรเปลยนควำมรและขอมลเปนรปดจทล รวมทงกำรน�ำไปดดแปลงใน

รปแบบใหมๆ หลำยรปแบบ ทรพยสนทำงปญญำทเกยวของกบอนเทอรเนต ไดแก ลขสทธ

เครองหมำยกำรคำ และสทธบตร ทรพยสนทำงปญญำรปแบบอนประกอบดวยกำรออกแบบ สทธบตรใน

เชงอรรถประโยชน (utility models) ควำมลบทำงกำรคำ ตวบงชทำงภมศำสตร และพนธพช

ลขสทธ

ลขสทธคมครองเฉพำะกำรแสดงออกของควำมคดอยำงเปนรปธรรมในหลำยรปแบบ ทงทเปนหนงสอ

ซด หรอไฟลคอมพวเตอร ควำมคดโดยตวของมนเองไมไดถกคมครองดวยลขสทธ ในทำงปฏบตแลว

เรำมกประสบปญหำในกำรแยกแยะใหชดเจนระหวำงควำมคดกบกำรแสดงออกซงควำมคด

ระบอบลขสทธพฒนำไปตำมววฒนำกำรทำงเทคโนโลย นวตกรรมใหมทกชนทงในแงกำรพมพ

วทย โทรทศน และเครองบนทกเทปวดโอ ตำงสงผลกระทบตอรปแบบและกำรประยกตใชหลกเกณฑ

ลขสทธ ในทำงอนเทอรเนตกเชนกน ทผำนมำมควำมพยำยำมตอตำนแนวคดเกยวกบลขสทธแบบดงเดม

ตงแตในรปแบบงำยๆ ของ “กำรตดแปะ” (cutting and pasting) ขอควำมจำกเวบไปจนถงกจกรรมท

ซบซอนกวำ เชน กำรเอำเพลงและวดโอไปปลอยเปนจ�ำนวนมำกในอนเทอรเนต

อนเทอรเนตยงท�ำใหเกดประโยชนตอผถอลขสทธ ท�ำใหพวกเขำมเครองมอทำงเทคนคททรงพลง

มำกขนในกำรคมครองและตรวจสอบกำรใชงำนลขสทธ พฒนำกำรเหลำนเปนอนตรำยตอควำมสมดลท

เปรำะบำงระหวำงสทธของผแตงกบประโยชนสำธำรณะ ซงเปนพนฐำนส�ำคญของกฎหมำยลขสทธ


เกยวกบ DNS

123


จนถงปจจบน ผถอลขสทธซงมกเปนบรษทเจำของสอและมลตมเดยรำยใหญตำงมบทบำทอยำง

เขมแขงในกำรคมครองทรพยสนทำงปญญำ ท�ำใหมกำรมองวำประโยชนสำธำรณะไมไดรบกำรยอมรบ

อยำงดพอ และไมไดรบกำรคมครองอยำงจรงจง อยำงไรกด สภำพกำรณนเรมเปลยนไป ซงเปนผล

มำจำกควำมพยำยำมระดบโลกหลำยประกำรทผลกดนใหมกำรเขำถงควำมรและขอมลแบบเปด [เชน

ครเอทฟคอมมอนส (Creative Commons)]

สภาพการณปจจบน

การคมครองลขสทธทเขมงวดมากขนในระดบประเทศและระหวางประเทศ

อตสำหกรรมแผนเสยงและบนเทงตำงลอบบอยำงหนกทงในระดบประเทศและระหวำงประเทศ

เพอใหมกำรคมครองลขสทธทเขมงวดมำกขน ในสหรฐฯ กำรคมครองลขสทธทเขมงวดมำกขนเปนผล

มำจำกกำรบงคบใชรฐบญญตลขสทธสหสวรรษดจทล (US Digital Millennium Copyright Act - DMCA)

ค.ศ. 1998 ในระดบสำกล กำรคมครองผลงำนดจทลเกดขนผำนสนธสญญำลขสทธขององคกำรทรพยสน

ทำงปญญำโลก (WIPO Copyright Treaty) (1996) สนธสญญำดงกลำวยงมขอบญญตทท�ำใหระบบกำร

คมครองลขสทธเขมงวดมำกขน อยำงเชน กำรก�ำหนดใหเปนเอกสทธของผประพนธ กำรหำมกำร

หลกเลยงมำตรกำรคมครองลขสทธในเชงเทคนค และมำตรกำรอนๆ

มกำรออกระเบยบหลำยฉบบทงในระดบประเทศและระหวำงประเทศ โดยมเปำหมำยเพอบงคบ

สออนเทอรเนตใหตองคดกรองหรอตรวจสอบกำรเผยแพรเนอหำทมลขสทธ กระตนใหเกดกำรประทวง

จำกสำธำรณะเพอไมใหน�ำระเบยบเหลำนมำใช ในป 2011 มกำรสนบสนนรำรฐบญญต 2 ฉบบในสหรฐฯ

ไดแก รฐบญญตหยดยงกำรละเมดลขสทธออนไลน (SOPA)15 และรฐบญญตคมครองไอพ (PROTECT

IP Act - PIPA)16 ซงเปนชองทำงใหมในกำรตอตำนโจรสลดออนไลน มทงกำรปดกนกำรเขำถงเวบไซต

ทละเมดลขสทธ และกำรหำมไมใหเสรชเอนจนแสดงผลกำรคนหำเปนลงกไปยงเวบไซตดงกลำว ในระดบ

สำกล ขอตกลงตอตำนกำรคำสนคำปลอมแปลง (ACTA)17 เปนควำมพยำยำมแกปญหำกำรละเมด

ทรพยสนทำงปญญำซงอำจเปดโอกำสใหภำคเอกชน (บรษท) สำมำรถบงคบใชกฎหมำยและตรวจสอบ

กำรกระท�ำผดดวยตนเอง ภำยหลงกำรประทวงอยำงเขมแขงในยโรป รฐสภำยโรปจงลงมตคดคำน ACTA

124


ควำมพยำยำมจดท�ำระเบยบเหลำนถกวจำรณอยำงหนกจำกนกวชำกำรและกลมสทธพลเมองซง

อำงเหตผลดำนสทธมนษยชนและเสรภำพ ผใชงำนอนเทอรเนตแตละคนไดเขำรวมกำรประทวงเหลำน

ทงในโลกออนไลนและโลกออฟไลน18


125


ซอฟตแวรละเมดลขสทธ

เครองมอทผละเมดลขสทธใชมกถกใชโดยผท�ำหนำทคมครองสทธเชนกน โดยทวไปแลว ทำงกำร

และภำคธรกจมกใชกลไกทำงกฎหมำยเพอท�ำหนำทในควำมรบผดชอบของตนเอง อยำงไรกด ทผำนมำ

ภำคธรกจไดใชเครองมอทเปนซอฟตแวรเพอปรำบปรำมกำรละเมดลขสทธมำกขน

บทควำมใน New York Times ระบยทธวธกำรใชซอฟตแวรของบรษทแผนเสยง/บนเทงเพอ

คมครองลขสทธของตนเอง ดงน

• กำรใชไวรสประเภทมำโทรจน (Trojan Horse) ระหวำงกำรดำวนโหลดเพลงละเมดลขสทธ

เพอน�ำผใชงำนไปยงเวบไซตทขำยเพลงอยำงถกกฎหมำย

• กำรใชซอฟตแวรเพอใหคอมพวเตอรแฮงกชวขณะ จำกนนกขนโชวค�ำเตอนในจอเกยวกบกำร

ดำวนโหลดเพลงเถอน

• กำรโจมตดวยควำมเงยบ (Silence) เปนกำรเขำไปสแกนฮำรดดสก กอนจะพยำยำมลบไฟล

ละเมดลขสทธออกไป

• กำรใชค�ำสงหำม (Interdiction) เปนกำรปดกนมใหผพยำยำมดำวนโหลดเพลงเถอนเชอมตอ

กบเนตได

ศำสตรำจำรยลอวเรนซ เลสสก แหงคณะนตศำสตร มหำวทยำลยสแตนดฟอรด เตอนวำมำตรกำร

เหลำนอำจผดกฎหมำย19 บรษททน�ำมำตรกำรปกปองตนเองเหลำนมำใชก�ำลงละเมดกฎหมำยหรอเปลำ?

เทคโนโลยเพอการจดการสทธดจทล

เพอแกปญหำในระยะยำวและเปนกำรแกปญหำเชงโครงสรำง ภำคธรกจไดน�ำเทคโนโลยหลำยรปแบบ

มำใชเพอจดกำรกำรเขำถงสอทไดรบกำรคมครองดวยลขสทธ ไมโครซอฟทไดน�ำระบบซอฟตแวรเพอ

จดกำรสทธดจทลมำใชกรณทมกำรดำวนโหลดไฟลเสยง ภำพยนตร และงำนลขสทธอนๆ ในขณะททำง

บรษท Xerox (ContentGuard), Philips และ Sony (InterTrust) กก�ำลงพฒนำระบบทคลำยคลงกน

กำรใชเครองมอทำงเทคโนโลยเพอกำรคมครองลขสทธตงอยบนพนฐำนทำงกฎหมำยตำม

สนธสญญำลขสทธขององคกำรทรพยสนทำงปญญำโลกและ DMCA นอกจำกนน DMCA ยงเอำผดกบ

ควำมพยำยำมทจะหลกเลยงกำรตรวจจบทำงเทคโนโลยเพอกำรคมครองงำนลขสทธ

126


ปญหา

แกไขหรอพฒนากลไกลขสทธใหมๆ

ท�ำอยำงไรกลไกลขสทธจงจะสะทอนกำรเปลยนแปลงลกซงอนเปนผลมำจำกกำรพฒนำเทคโนโลย

สำรสนเทศและกำรสอสำรและอนเทอรเนต? ค�ำตอบอยำงหนงของรฐบำลสหรฐฯ อยในเอกสำรทำงกำร

วำดวยทรพยสนทำงปญญำและโครงสรำงพนฐำนดำนขอมลระดบประเทศ (White Paper on Intellectual

Property and National Information Infrastructure)20 กลำวคอจ�ำเปนตองมกำรแกไขเลกนอยตอระเบยบ

ทมอยแลว ทงนโดยใชแนวคด “กำรลดควำมเปนวตถ” (dematerialising) ของลขสทธ กลำวคอหลก “กำร

มรปรำงปรำกฏ” (fixation) “กำรเผยแพร” (distribution) “กำรสงตอ” (transmission) และ “กำรตพมพ”

(publication) แนวทำงดงกลำวเปนไปตำมสนธสญญำดำนลขสทธระหวำงประเทศฉบบส�ำคญๆ ซงรวม

ถงขอตกลงเรองสทธบตรในทรพยสนทำงปญญำทเกยวกบกำรคำ (Agreement on Trade-Related aspects

of Intellectual Property Rights - TRIPS) และอนสญญำลขสทธขององคกำรทรพยสนทำงปญญำโลก

อยำงไรกด มผเหนตำงโดยมองวำตองมกำรเปลยนแปลงระบบกฎหมำยในระดบลกซง เนองจำก

ลขสทธในยคดจทลไมไดหมำยถงเฉพำะ “สทธทจะปองกนกำรท�ำส�ำเนำ” เทำนน แตยงหมำยถง “สทธท

จะปองกนกำรเขำถง” ดวย สดทำยแลวยงมทำงเลอกในทำงเทคนคเพอจ�ำกดกำรเขำถงสอดจทลมำกขน

เทำไร เรำคงตองตงค�ำถำมวำกำรคมครองลขสทธยงจ�ำเปนหรอไม และยงเปนค�ำถำมวำจะมกำรคมครอง

ประโยชนสำธำรณะซงเปนองคประกอบอกอยำงหนงของสมกำรลขสทธอยำงไร

การคมครองประโยชนสาธารณะ - การน�างานมลขสทธไป “ใชอยางเปนธรรม”

ในเบองตนระบบลขสทธไดรบกำรออกแบบขนเพอสงเสรมกำรสรำงสรรคและกำรประดษฐ จงประกอบ

ดวยสวนส�ำคญ 2 สวน ไดแก กำรคมครองสทธของผประพนธ และกำรคมครองประโยชนสำธำรณะ

ค�ำถำมส�ำคญคอสำธำรณชนจะสำมำรถเขำถงงำนลขสทธไดอยำงไรเพอสนบสนนใหเกดกำรสรำงสรรค

เกดองคควำมรใหม และเปนไปเพอสวสดภำพระดบโลก กลำวในทำงปฏบต เรำสำมำรถคมครองประโยชน

สำธำรณะผำนแนวคดของกำรน�ำงำนลขสทธไป “ใชอยำงเปนธรรม” (fair use)21

ลขสทธและการพฒนา

ควำมพยำยำมทจะจ�ำกดกำรใชงำนลขสทธอยำงเปนธรรมจะยงท�ำใหประเทศก�ำลงพฒนำเสยเปรยบ

อนเทอรเนตเปนเครองมอททรงพลงของนกวจย นกศกษำ และบคคลอนๆ จำกประเทศก�ำลงพฒนำใน

กำรเขำไปมสวนรวมกบกำรแลกเปลยนควำมรดำนวชำกำรและวทยำศำสตรระดบโลก ระบอบลขสทธท

เขมงวดอำจสงผลกระทบดำนลบตอกำรสรำงศกยภำพของประเทศก�ำลงพฒนำ ปรำกฏกำรณอกดำนหนง

คอกำรแปลงขอมลของวตถทมคำทำงวฒนธรรมและศลปะจำกประเทศก�ำลงพฒนำอยในรปสอดจทล ซง

สดทำยแลวประเทศก�ำลงพฒนำอำจตองจำยเงนเพอรบชมมรดกทำงวฒนธรรมและศลปกรรมของตนเอง

ทถกแปลงเปนสอดจทล ท�ำแพกเกจใหม และตกเปนลขสทธของบรษทบนเทงและสอตำงชำต

127


องคการทรพยสนทางปญญาโลกและ TRIPS

ระบอบคมครองสทธในทรพยสนทำงปญญำทส�ำคญของโลกม 2 ระบอบ องคกำรทรพยสนทำงปญญำ

โลกเปนผบรหำรจดกำรระบบทรพยสนทำงปญญำโดยใชพนฐำนของอนสญญำกรงเบรนและอนสญญำกรง

ปำรส อกระบอบหนงทอยใตกำรด�ำเนนงำนขององคกำรกำรคำโลกตงอยบนพนฐำนของขอตกลง TRIPS

กำรเปลยนผำนอ�ำนำจประสำนงำนดำนทรพยสนทำงปญญำระหวำงประเทศจำกองคกำรทรพยสนทำง

ปญญำโลกไปยงองคกำรกำรคำโลก เกดขนเพอสงเสรมกำรคมครองทรพยสนทำงปญญำใหเขมแขงขน

โดยเฉพำะในแงกำรบงคบใช ซงนบเปนประโยชนส�ำคญอยำงหนงส�ำหรบประเทศพฒนำแลวในชวงทม

กำรเจรจำรอบอรกวยขององคกำรกำรคำโลก

ประเทศก�ำลงพฒนำหลำยแหงตำงกงวลกบทศทำงดงกลำว เพรำะกลไกบงคบใชทเขมงวดขน

ขององคกำรกำรคำโลกยอมท�ำใหประเทศก�ำลงพฒนำมพนทในกำรด�ำเนนงำนนอยลง และกระทบตอ

ควำมสมดลระหวำงควำมตองกำรทจะพฒนำกบกำรคมครองสทธในทรพยสนทำงปญญำระหวำงประเทศ

จนถงปจจบน องคกำรกำรคำโลกและขอตกลง TRIPS ตำงใหควำมส�ำคญกบกำรตควำมทรพยสนทำง

ปญญำส�ำหรบผลตภณฑยำ เชอวำในอนำคตจะมกำรพดคยในประเดนทรพยสนทำงปญญำและ

อนเทอรเนตมำกขน

ความรบผดตอการละเมดลขสทธ

กลไกบงคบใชในดำนทรพยสนทำงปญญำระหวำงประเทศมควำมเขมงวดมำกขน โดยก�ำหนดใหผให

บรกำรอนเทอรเนตตองมสวนรบผดตอกำรปลอยใหมงำนละเมดลขสทธในเซรฟเวอรของตนในกรณท

ไดรบแจงใหลบงำนดงกลำวแตไมมกำรลบ เปนเหตใหระบอบคมครองทรพยสนทำงปญญำทเคยแลด

คลมเครอกลำยเปนเงอนไขบงคบใชโดยตรงกบแวดวงอนเทอรเนต

ตำมแนวทำงของ DMCA ของสหรฐฯ และระเบยบของสหภำพยโรป22 จะมกำรยกเวนควำม

รบผดใหกบผใหบรกำร กรณทมกำรสงหรอเกบขอมลตำมค�ำสงของผใชงำน และเรยกรองใหผใหบรกำร

ตองด�ำเนนกำรตำมกระบวนค�ำสง “แจงเตอนและเอำออก”23 ทำงออกดงกลำวชวยใหผ ใหบรกำร

อนเทอรเนตมควำมสบำยใจระดบหนง เนองจำกไมตองรบโทษทำงกฎหมำย แตกอำจท�ำใหพวกเขำตอง

ท�ำหนำทเปนผพพำกษำตดสนเนอหำดวยตนเอง24 และอำจชวยแกปญหำไดเพยงบำงสวน เนองจำก

เนอหำทมปญหำอำจถกโพสตจำกอกเวบไซตหนงซงอยในเซรฟเวอรของผใหบรกำรอนเทอรเนตอกเจำ

คดทเกยวของในประเดนอนำคตของลขสทธตออนเทอรเนต ไดแก คดทมกำรฟองรองตอบรษท

กรอกสเตอรและสตรมคำสต ซงเปนผผลตซอฟตแวรส�ำหรบกำรแชรไฟลแบบ P2P สมำคมอตสำหกรรม

แผนเสยงแหงอเมรกำ (Recording Industry Association of America - RIAA) อำงขอก�ำหนดของ DMCA

เพอขอใหทงสองบรษทหลกเลยงกำรพฒนำเทคโนโลยกำรแชรไฟลซงสนบสนนใหเกดกำรละเมดลขสทธ

ในเบองตน ศำลสหรฐฯ ตดสนใหบรษทซอฟตแวรอยำงกรอกสเตอรและสตรมคำสตไมตองรบผดชอบตอ

128


กำรละเมดลขสทธทอำจเกดขนหำกมเหตผลทเหมำะสม อยำงไรกด ในเดอนมถนำยน 2005 ศำลสงสด

ของสหรฐฯ มค�ำวนจฉยวำผพฒนำซอฟตแวรมสวนรบผดชอบตอกำรใชซอฟตแวรในทำงมชอบ ขณะท

มลนธ Electronic Frontier Foundation (EFF) ตงขอสงเกตวำคดนจะน�ำไปสกำรฟองรองคดมำกมำยใน

ชวงอกไมกปขำงหนำเพอเอำผดกบบคคลและผใหบรกำรอนเทอรเนต ซงคดเปนจ�ำนวนมำกกวำ 3 หมน

คดถำนบจนถงป 200825 แมวำทำง RIAA ไดยตกำรฟองรองคดของตน แตกำรฟองคดเกยวกบกำรละเมด

ลขสทธยงคงเปนปรำกฏกำรณทเกดขนอยำงเขมขนและหลำกหลำยในลกษณะเดยวกบพฒนำกำรทำง

เทคโนโลย26

เครองหมายการคาเครองหมำยกำรคำ (trademarks) เกยวของกบอนเทอรเนตในแงของกำรจดทะเบยนชอโดเมน ในชวงท

เรมมกำรพฒนำอนเทอรเนต กำรจดทะเบยนชอโดเมนเปนไปตำมหลกกำรใครมำกอนไดกอน ซงสงผล

ใหเกดปญหำกำรใชเครองหมำยกำรคำผอนเปนชอโดเมน (cybersquatting) กลำวคอกำรเอำชอบรษท

อนไปจดทะเบยนแลวน�ำชอโดเมนนนกลบมำขำยในรำคำสงขน

สถำนกำรณดงกลำวกดดนใหภำคธรกจตงค�ำถำมเกยวกบกำรคมครองเครองหมำยกำรคำในแงท

เกยวกบกำรปฏรปกำรอภบำลอนเทอรเนต และสงผลใหมกำรกอตง ICANN ในป 1998 ในเอกสำรทำงกำร

วำดวยกำรกอตง ICANN รฐบำลสหรฐฯ เรยกรองให ICANN พฒนำกลไกและน�ำกลไกนนมำใชเพอกำร

คมครองเครองหมำยกำรคำในสวนทเปนชอโดเมน ไมนำนหลงจำกกอตง ICANN ไดน�ำกระบวนค�ำสง

ระงบขอพพำทสำกล (Universal Dispute Resolution Procedure - UDRP) ซงองคกำรทรพยสนทำง

ปญญำโลกพฒนำขนมำใช27

สทธบตรแตเดมสทธบตรคมครองกระบวนกำรหรอผลตภณฑใหมในแงองคประกอบทำงเทคนคหรอกำรผลต

เปนหลก แตเมอไมนำนมำนเรมมกำรใหสทธบตรกบซอฟตแวร กำรจดทะเบยนสทธบตรในเวลำตอมำ

สงผลใหมกำรฟองคดตอศำลโดยเฉพำะในบรรดำบรษทซอฟตแวรของสหรฐฯ ซงเกยวของกบเงนจ�ำนวน

มหำศำล มกำรออกสทธบตรบำงฉบบใหกระบวนกำรดำนธรกจ และบำงฉบบกลำยเปนปญหำออฉำวมำก

อยำงเชนกรณทบรษทบรตชเทเลคอม (British Telecom) เรยกเกบคำธรรมเนยมสทธบตรจำกลงกขอควำม

หลำยมต (hypertext) ซงตนจดทะเบยนไวเมอทศวรรษ 1980 ในเดอนสงหำคม 2002 ศำลยกฟองคด

ดงกลำว28 ถำบรตชเทเลคอมชนะคดนน ผใชงำนอนเทอรเนตกอำจตองจำยคำธรรมเนยมใหกบลงก

ขอควำมหลำยมตแตละอนทถกสรำงหรอถกใชงำน จ�ำเปนตองย�ำวำกำรใหสทธบตรกบซอฟตแวรและ

ขนตอนเกยวกบอนเทอรเนตไมเปนทยอมรบในยโรปและภมภำคอนๆ29

129


อาชญากรรมคอมพวเตอรควำมเปนค ตรงขำมระหวำงกฎหมำยจรงกบกฎหมำยไซเบอรปรำกฏอยในกำรอภปรำยเกยวกบ

อำชญำกรรมคอมพวเตอร ตำมแนวทำงกฎหมำยจรงจะมองวำอำชญำกรรมคอมพวเตอรกเหมอนกบ

อำชญำกรรมออฟไลนทวไป เพยงแตเปนกำรกระท�ำโดยมกำรใชประโยชนจำกคอมพวเตอรซงมก

เชอมตอกบอนเทอรเนต พวกเขำมองวำเปนอำชญำกรรมแบบเดยวกนเพยงแตใชเครองมอตำงกน

ขณะทแนวทำงกฎหมำยไซเบอรเนนควำมแตกตำงของอำชญำกรรมคอมพวเตอร ซงเปนเหตใหตองม

กำรก�ำหนดแนวทำงปฏบตเปนพเศษ โดยเฉพำะในแงกำรบงคบใชและกำรปองกน

ผจดท�ำรำงอนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอรของสภำยโรป30 มแนวโนมจะยดตำมแนวทำง

กฎหมำยจรง โดยเนนวำลกษณะส�ำคญเพยงประกำรเดยวของอำชญำกรรมคอมพวเตอรคอกำรใช

เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรเพอเปนชองทำงในกำรประกอบอำชญำกรรม อนสญญำดงกลำวซง

มผลบงคบใชตงแตวนท 1 กรกฎำคม 2004 กลำยเปนกฎบตรระหวำงประเทศทส�ำคญเพยงฉบบเดยวใน

ประเดนน

อยำงไรกด ควำมส�ำคญของอำชญำกรรมคอมพวเตอรท�ำใหเรองนกลำยเปนประเดนทมกำร

อภปรำยในหนวยงำนระหวำงประเทศ ภมภำค และทองถนอกหลำยแหง เนองจำกเปนปญหำทเกดขน

อยำงตอเนองและหลำกหลำย ในลกษณะทเกยวกบหรอโดยกำรใชประโยชนจำกระบบเชอมตอเครอขำย

อเลกทรอนกส31 มำตรกำรลำสดทควรตงขอสงเกตคอ มำตรกำรปรำบปรำมอำชญำกรรมคอมพวเตอรใน

เครอจกรภพ (Commonwealth Cybercrime Initiative)32 ซงเปนผลจำกกำรประชมเวทหำรอวำดวยกำร

อภบำลอนเทอรเนตในเครอจกรภพ (Commonwealth Internet Governance Forum - CIGF) ภำคธรกจ

เองกตระหนกถงควำมส�ำคญของกำรแกปญหำอำชญำกรรมคอมพวเตอร และเรมมำตรกำรของเอกชน

ทจะสนบสนนกำรรณรงคและกำรปรบปรงขอกฎหมำย33

ปญหา

นยามของอาชญากรรมคอมพวเตอร

นยำมของอำชญำกรรมคอมพวเตอรมควำมส�ำคญในเชงปฏบตและมผลกระทบในเชงกฎหมำย ถำเนนท

กำรกระท�ำผดตอระบบคอมพวเตอร อำชญำกรรมคอมพวเตอรอำจครอบคลมถงกำรเขำสระบบโดย

ไมไดรบอนญำต ควำมเสยหำยตอขอมลหรอโปรแกรมคอมพวเตอร วนำศกรรมซงสงผลกระทบตอกำร

ท�ำงำนของระบบคอมพวเตอรหรอเครอขำย กำรดกจบขอมลโดยไมไดรบอนญำตทงในชวงปลำยทำง

ตนทำง หรอระหวำงทำงของระบบหรอเครอขำย รวมทงกำรจำรกรรมขอมลคอมพวเตอร แตถำเปนนยำม

ของอำชญำกรรมคอมพวเตอรทเปนกำรกระท�ำผดทกประเภททกระท�ำผำนระบบอนเทอรเนตและ

130


คอมพวเตอร กอำจมควำมหมำยครอบคลมอำชญำกรรมทกวำงกวำนน รวมทงควำมผดทระบไวใน

อนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอร กำรฉอโกงเกยวกบคอมพวเตอร กำรละเมดลขสทธ ภำพลำมก

อนำจำรของเดก และควำมปลอดภยของเครอขำย

อาชญากรรมคอมพวเตอรและการคมครองสทธมนษยชน

อนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอรท�ำใหเกดกำรอภปรำยมำกขนเกยวกบควำมสมดลระหวำงควำม

ปลอดภยกบสทธมนษยชน มกำรแสดงขอกงวลมำกมำยโดยเฉพำะจำกภำคประชำสงคมวำอนสญญำ

ดงกลำวใหอ�ำนำจมำกเกนไปกบทำงกำร รวมทงสทธทจะเขำไปตรวจคนคอมพวเตอรของแฮกเกอร กำร

สอดแนมกำรสอสำร และอนๆ อ�ำนำจทกวำงขวำงเชนนสงผลกระทบตอสทธมนษยชนบำงประกำร

โดยเฉพำะควำมเปนสวนตวและเสรภำพในกำรแสดงออก34 อนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอรผำนกำร

รบรองของสภำยโรป ซงเปนหนวยงำนทมบทบำทส�ำคญในกำรสงเสรมสทธมนษยชน โดยอำจท�ำใหมกำร

สรำงควำมสมดลระหวำงกำรปรำบปรำมอำชญำกรรมคอมพวเตอรและกำรคมครองสทธมนษยชน

การเกบรวบรวมและรกษาขอมลพยานหลกฐาน

ปญหำทำทำยส�ำคญอยำงหนงในกำรปรำบปรำมอำชญำกรรมคอมพวเตอรคอ กำรรวบรวมพยำน

หลกฐำนเพอใชในชนศำล ควำมรวดเรวของกำรสอสำรในปจจบน ท�ำใหหนวยงำนบงคบใชกฎหมำยตอง

มกำรปฏบตหนำทอยำงรวดเรวเชนกน แนวทำงกำรรกษำพยำนหลกฐำนอยำงหนงคอกำรเกบบนทกกำร

ใชงำนของเครอขำย (network logs) ซงใหขอมลวำใครเปนผเขำถงทรพยำกรอนเทอรเนต และเขำถง

เมอไร อนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอรก�ำหนดเปนพนธกรณทจะตองมขนตอนเกบรกษำขอมล

เกยวกบจรำจรในอนเทอรเนต จำกแรงกดดนทมมำกขนเนองจำกภยคกคำมไซเบอรและกำรกอกำรรำย

สสหภำพยโรปจงด�ำเนนกำรอกขนตอนหนงโดยกำรรบรองระเบยบกำรเกบรกษำขอมล (Data Retention

Directive)35 ซงก�ำหนดใหผใหบรกำรอนเทอรเนตตองเกบรกษำขอมลเกยวกบกำรจรำจรและต�ำแหนงของ

ขอมล “เพอประโยชนในกำรสอบสวน กำรสบคน และกำรฟองรองด�ำเนนคดรำยแรง และเปนไปตำม

ขอก�ำหนดในกฎหมำยระดบประเทศของรฐภำคแตละแหง” (ขอ 1) ขอบญญตดงกลำวท�ำใหเกดเสยง

วพำกษวจำรณรนแรงในแงควำมเปนสวนตว และรฐหลำยแหงไมไดแกกฎหมำยในประเทศใหสอดคลอง

กบระเบยบดงกลำว หรอไมไดประกำศวำกฎหมำยเชนนนขดกบรฐธรรมนญ36

ในเดอนธนวำคม 2013 อยกำรสงสดของศำลยตธรรมสหภำพยโรป (European Court of Justice

Advocate General) ประกำศวำระเบยบดงกลำวมเนอหำไมสอดคลองกบธรรมนญเพอสทธขนพนฐำน

(Charter of Fundamental Rights)

กฎหมายแรงงานมกมกำรกลำววำอนเทอรเนตเปลยนแปลงวธกำรท�ำงำนของเรำ แมตองมกำรอธบำยเพมเตม แต

ปรำกฏกำรณตอไปนสะทอนใหเหนผลกระทบโดยตรงของกำรอภบำลอนเทอรเนต

131


• อนเทอรเนตท�ำใหเกดผท�ำงำนแบบชวครำวและระยะสนจ�ำนวนมำก โดยมกำรบญญตค�ำวำ

“ชวครำวถำวร” (permatemp) เพอใชกบลกจำงทท�ำงำนเปนเวลำนำนแตตองท�ำสญญำจำง

ระยะสน และตองมกำรตอสญญำเปนประจ�ำ เปนเหตใหมกำรคมครองดำนสงคมนอยใน

ระหวำงกำรท�ำงำน

• กำรท�ำงำนทำงไกลกลำยเปนปรำกฏกำรณทมมำกขนควบคกบกำรพฒนำดำนโทรคมนำคม

โดยเฉพำะกำรเขำถงอนเทอรเนตแบบบรอดแบนด

• กำรจำงแรงงำนจำกภำยนอก (outsourcing) รวมทงแรงงำนจำกประเทศอนเพอใหบรกำร

เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร อยำงเชน กำรใหเปนเจำหนำทรบโทรศพทและเปน

หนวยประมวลผลขอมล เปนปรำกฏกำรณทมมำกขน ลกษณะกำรจำงแรงงำนจำกภำยนอก

เกดขนมำกโดยเฉพำะในประเทศทแรงงำนมรำคำถก อยำงเชน ประเทศในเอเชยและละตน

อเมรกำ

เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรท�ำใหเสนแบงระหวำงชวงเวลำกำรท�ำงำน พกผอน และ

นอนหลบ (8+8+8 ชวโมง) คลมเครอ โดยเฉพำะในบรรยำกำศกำรท�ำงำนกบบรษทขำมชำต ท�ำใหพนกงำน

ประสบปญหำในกำรจ�ำแนกวำงำนเรมตนทใดและจบลงทใด กำรเปลยนแปลงแบบแผนกำรท�ำงำนเชนน

อำจเปนเหตใหตองมกฎหมำยแรงงำนแบบใหมมำกขน เพอแกปญหำตำงๆ อยำงเชน เวลำในกำรท�ำงำน

กำรคมครองประโยชนของแรงงำน และคำตอบแทน

ในแงของกฎหมำยแรงงำน องคประกอบหลกอยำงหนง

คอค�ำถำมเกยวกบควำมเปนสวนตวในทท�ำงำน เชน นำยจำงม

สทธจบตำมองกำรใชงำนอนเทอรเนตของลกจำง (รวมทงกำร

เขำไปดเนอหำของอเมลหรอกำรเขำถงเวบไซต) หรอไม? เรม

มกำรพฒนำแนวนตศำสตรในประเดนเหลำน และมกำรเสนอ

ทำงออกแบบใหมๆ

ในฝรงเศส โปรตเกส และองกฤษ แนวปฏบตดำน

กฎหมำยและคดตำงๆ มแนวโนมจ�ำกดสทธในกำรสอดแนม

อเมลของลกจำง36 โดยนำยจำงตองแจงลวงหนำหำกจะมกำร

ตรวจสอบเรองน ในเดนมำรก ศำลพจำรณำคดทลกจำงโดนไลออกเพรำะสงอเมลสวนบคคลและกำรเขำไป

ในเวบไซตทมกำรพดคยเรองทำงเพศ ศำลพพำกษำวำเปนกำรปลดพนกงำนโดยมชอบดวยกฎหมำย

เนองจำกนำยจำงไมไดก�ำหนดนโยบำยกำรใชอนเทอรเนตและไมไดหำมกำรใชอนเทอรเนตแบบไมเปน

ทำงกำร อกเหตผลหนงทศำลเดนมำรกใชคอ กำรใชอนเทอรเนตของลกจำงไมไดกระทบประสทธภำพใน

กำรท�ำงำนของเขำ


132


ประเดนทเปนขอกงวลอกอยำงหนงเกยวของกบกำรใชโซเชยลเนตเวรกมำกขน ซงท�ำใหเสนแบง

ระหวำงชวตสวนตวกบชวตกำรท�ำงำนแคบลง คดทเกดขนเมอไมนำนมำน38แสดงใหเหนวำพฤตกรรมและ

กำรแสดงควำมเหนผำนโซเชยลเนตเวรกของลกจำงอำจสงผลกระทบในหลำยกรณ ตงแตในทท�ำงำน

ไปจนถงเพอนรวมงำนและยทธศำสตรและผลตภณฑของนำยจำง ซงแมจะถอเปนควำมเหนสวนบคคล

(และเปนเรองสวนตว) แตกอำจสงผลกระทบอยำงมำกตอภำพลกษณและชอเสยงของบรษทและ

เพอนรวมงำน

กฎหมำยแรงงำนมกเปนประเดนปญหำในระดบประเทศ อยำงไรกด ผลจำกโลกำภวตนและ

อนเทอรเนตเปนเหตใหปญหำแรงงำนเปนเรองระหวำงประเทศมำกขน ในขณะทมบคคลจ�ำนวนมำกขน

ท�ำงำนใหกบหนวยงำนตำงชำตและตองมปฏสมพนธกบทมงำนในระดบโลก ท�ำใหจ�ำเปนตองมกลไกก�ำกบ

ดแลระหวำงประเทศทเหมำะสม ซงเปนปญหำทมกำรยอมรบในปฏญญำของ WSIS ในยอหนำท 47 ซง

เรยกรองใหมกำรเคำรพบรรทดฐำนระหวำงประเทศทเกยวของในสวนของตลำดแรงงำนดำนเทคโนโลย

สำรสนเทศและกำรสอสำร

ความเปนสวนตวและการคมครองขอมล39

ควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมลเปนปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต 2 อยำงทเชอมโยงกน

กำรคมครองขอมลเปนกลไกทำงกฎหมำยเพอประกนควำมเปนสวนตว วำแตควำมเปนสวนตวคออะไร?

เรำมกนยำมมนวำหมำยถงสทธของพลเรอนในกำรควบคมขอมลสวนบคคลและกำรตดสนใจวำจะมกำร

เปดเผยขอมลหรอไม ควำมเปนสวนตวเปนสทธมนษยชนขนพนฐำน ปรำกฏอยในปฏญญำสำกลวำดวย

สทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights - UDHR)40 กตกำระหวำงประเทศวำดวยสทธ

พลเมองและสทธทำงกำรเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights - ICCPR)41 และ

ในอนสญญำสทธมนษยชนระหวำงประเทศและภมภำคอกหลำยฉบบ

วฒนธรรมและวถชวตของชำตมอทธพลตอกำรปฏบตในแงควำมเปนสวนตว แมจะเปนประเดน

ทส�ำคญส�ำหรบสงคมตะวนตก แตประเดนนอำจมควำมส�ำคญนอยลงในวฒนธรรมอน แนวทำงสมยใหม

เกยวกบควำมเปนสวนตวมกใหควำมส�ำคญกบกำรสอสำรทเปนสวนตว (หำมไมใหมกำรสอดแนม

กำรสอสำร) และควำมเปนสวนตวของขอมล (หำมไมใหไปเกยวของกบขอมลเกยวกบบคคลอน) ปญหำ

ควำมเปนสวนตวเดมเกยวของกบกำรปฏบตหนำทของรฐบำลเปนสวนใหญ แตปจจบนเรมมกำรตระหนก

ถงควำมส�ำคญของภำคธรกจดวย42

ปญหาเรำอำจวเครำะหปญหำส�ำคญเกยวกบควำมเปนสวนตวไดในลกษณะเปนสำมเหลยมระหวำงบคคล รฐ

และธรกจ ดงปรำกฎในภำพประกอบ 15

133


บคคลและรฐ

ขอมลเปนเครองมอทจ�ำเปนส�ำหรบรฐในกำรใชอ�ำนำจเหนอเขตแดนและประชำกรของตนเองเสมอ รฐบำล

เกบขอมลสวนบคคลจ�ำนวนมำก (ขอมลกำรเกดและสมรส หมำยเลขประกนสงคม กำรลงทะเบยนเปน

ผมสทธออกเสยง ประวตอำชญำกรรม ขอมลดำนภำษ ทะเบยนบำน ทะเบยนรถยนต ฯลฯ) ปจเจกบคคล

ไมสำมำรถปฏเสธทจะใหขอมลสวนบคคลนอกจำกตองอพยพไปอยประเทศอน ซงกอำจตองเผชญกบ

ปญหำแบบเดยวกนอยด เทคโนโลยดำนขอมลอยำงกำรท�ำเหมองขอมล (data mining)43 ชวยในกำรเกบ

รวบรวมและคนหำควำมสมพนธของขอมลทไดมำจำกระบบเฉพำะทำงตำงๆ (เชน ภำษอำกร ทะเบยน

บำน ทะเบยนรถยนต) และมกำรน�ำขอมลมำผำนกำรวเครำะหอยำงซบซอน เพอคนหำแบบแผนและ

ควำมไมสม�ำเสมอทมกเกดขนและไมเกดขน ปญหำทำทำยอยำงหนงส�ำหรบแนวคดรฐบำลอเลกทรอนกส

(e-government) คอกำรประกนใหเกดควำมสมดลทเหมำะสมระหวำงกำรพฒนำกำรท�ำงำนของรฐบำล

ททนสมยกบกำรประกนสทธควำมเปนสวนตวของพลเมอง รวมทงกำรจ�ำกดกำรเกบขอมลเฉพำะทจ�ำเปน

เพอกำรปฏบตหนำทของรฐบำลหรอบรกำรสำธำรณะ อยำงไรกด ในชวงหลำยปทผำนมำ เรำไดเหนควำม

กระตอรอรนมำกขนของรฐบำลทจะเกบรวบรวมและหำจดเชอมโยงของขอมลสวนบคคลมำกขน ทงน

เพอประโยชนในกำรจ�ำแนกตวตน [อยำงเชน ขอมลชวมำตร (biometric data)]

ภำยหลงเหตกำรณ 11 กนยำยน 2001 ในสหรฐฯ รฐบญญตควำมรกปตภมของสหรฐฯ (US

Patriot Act)44 และกฎหมำยทมลกษณะเดยวกนในประเทศอน เพมอ�ำนำจของรฐบำลในกำรเกบขอมล

เปดโอกำสใหมกำรดกจบขอมลโดยชอบดวยกฎหมำย แนวคดกำรดกจบขอมลโดยชอบดวยกฎหมำยเพอ

รวบรวมพยำนหลกฐำนยงปรำกฏอยในอนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอรของสภำยโรป45 (ขอท 20 และ

21) นอกจำกนนสหภำพยโรปยงขอใหแตละประเทศก�ำหนดกฎหมำยอนญำตใหมกำรเกบรกษำขอมลท

จ�ำเปนเพอจ�ำแนกตวผใชงำนเปนระยะเวลำ 6-24 เดอน

การคมครองความเปนสวนตว: บคคลและธรกจ

จำกภำพสำมเหลยมควำมเปนสวนตว ควำมสมพนธในล�ำดบท 2 ซงมควำมส�ำคญมำกขนเรอยๆ คอ

ควำมสมพนธระหวำงบคคลกบภำคธรกจ บคคลตองเปดเผยขอมลสวนตวเมอเปดบญชกบธนำคำร จอง

ตวเครองบน หรอจองโรงแรม จำยเงนผำนบตรเครดต หรอแมแตทองเวบหรอคนขอมลในอนเทอรเนต

กจกรรมเหลำนมกทงรองรอยทบซอนหลำยประกำรใหตรวจคนได

ควำมส�ำเรจและควำมยงยนของอคอมเมรซทงในแงควำมสมพนธระหวำงธรกจกบลกคำและธรกจ

กบธรกจดวยกนเอง ขนอยกบกำรสรำงควำมไววำงใจในแงนโยบำยควำมเปนสวนตวของธรกจและ

มำตรกำรรกษำควำมปลอดภยเพอคมครองขอมลสวนตวของลกคำไมใหโดนขโมยและถกใชในทำง

มชอบ46 ในขณะทมกำรขยำยตวของเครอขำยสงคม (เชน เฟซบก ทวตเตอร) มควำมกงวลมำกขน

เกยวกบกำรน�ำขอมลสวนบคคลไปใชในทำงมชอบ ไมใชเฉพำะดวยกำรกระท�ำของเจำของหรอผดแล

ระบบโซเชยลเนตเวรกเทำนน แตยงรวมถงบคคลอนทเขำมำมสวนรวมดวย47

134


ในระบบเศรษฐกจขอมลสำรสนเทศ ขอมลเกยวกบลกคำทงในแงรสนยมและลกษณะกำรซอสนคำ

เรมกลำยเปนสนคำทำงกำรตลำดทส�ำคญ ส�ำหรบบรษทอยำงเชน เฟซบก กเกล และแอมะซอน ขอมล

เกยวกบรสนยมของลกคำเปนองคประกอบส�ำคญของแมแบบกำรท�ำธรกจ โดยพนฐำนแลว ส�ำหรบบรกำร

ทจดวำ “ฟร” ควำมจรงแลวลกคำตองจำยดวยกำรเปดเผยขอมลสวนบคคล ทงในรปของขอมลทเกบโดย

คกกทอยในเบรำวเซอร ซงสะทอนพฤตกรรมออนไลนและขอมลเฉพำะดำนซงกรอกในแบบฟอรมในเวบ

หรอในระหวำงกำรช�ำระเงน และยงผใชงำนเปดเผยขอมลเกยวกบตนเองมำกขนเทำไร กำรละเมดควำม

เปนสวนตวกอำจเกดขนไดบอยครงมำกขนและมควำมซบซอนมำกขนเทำนน48

การคมครองความเปนสวนตว: รฐและธรกจ

ดำนท 3 ของสำมเหลยมควำมเปนสวนตวซงเปนสงทรบรกนนอยสดแตอำจเปนประเดนส�ำคญสดคอ

ควำมเปนสวนตว ทงรฐและธรกจตำงเกบขอมลเกยวกบบคคลจ�ำนวนมำก ทงยงน�ำขอมลบำงสวนไป

แลกเปลยนกบหนวยงำนของรฐและเอกชน ทงนเพอตอตำนกำรกอกำรรำย อยำงไรกด ในบำงสถำนกำรณ

อยำงเชนกรณทระเบยบวำดวยกำรคมครองขอมลของสหภำพยโรป (European Directive on Data

Protection) มสวนเกยวของ รฐมหนำทก�ำกบดแลและคมครองขอมลเกยวกบบคคลทอยในกำรครอบ

ครองของธรกจตำงๆ


135


การคมครองความเปนสวนตว: ระหวางบคคลกบบคคล

แงมมสดทำยเกยวกบกำรคมครองควำมเปนสวนตว ซงไมไดอยในสำมเหลยมควำมเปนสวนตว คอ

ควำมเสยงตอควำมเปนสวนตวทเปนผลมำจำกบคคลอน ในปจจบน ใครทมเงนมำกพอกสำมำรถ

ครอบครองเครองมอกำรสอดแนมทมพลง แมแตโทรศพทมอถอทวไปทมกลองถำยรปกอำจถกใชเปน

เครองมออยำงหนงได เทคโนโลย “ท�ำใหเกดประชำธปไตยของกำรสอดแนม” แบบทกลำวถงใน The

Economist49 ท�ำใหมกำรรกรำนควำมเปนสวนตวเกดขนตงแตรปแบบของกำรถ�ำมองไปจนถงกำรใชกลอง

ทมควำมซบซอนเพอเกบขอมลบตรเครดตในธนำคำรและเพอกำรจำรกรรมขอมลในทำงเศรษฐกจ

ปญหำส�ำคญส�ำหรบกำรปองกนไมใหเกดกำรละเมดควำมเปนสวนตวเชนนคอ กฎหมำยสวนใหญ

ใหควำมส�ำคญกบควำมเสยงทกระทบควำมเปนสวนตวเนองจำกกำรกระท�ำของรฐ แตจำกสภำพกำรณ

ใหมทเปนอย ท�ำใหรฐบำลบำงแหงเรมด�ำเนนกำรในเบองตน รฐสภำสหรฐฯ ไดรบรองรฐบญญตปองกน

กำรแอบถำยภำพ (Video Voyeurism Prevention Act)50 ซงหำมกำรถำยภำพของบคคลขณะเปลอยกำย

โดยไมไดรบอนญำต เยอรมนและอกบำงประเทศน�ำกฎหมำยควำมเปนสวนตวทคลำยคลงกนมำใชเพอ

ปองกนกำรสอดแนมปจเจกบคคล

การก�ากบดแลระหวางประเทศในแงความเปนสวนตวและการคมครองขอมลกฎบตรระหวำงประเทศทส�ำคญอยำงหนงเกยวกบควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมลคออนสญญำ

เพอกำรคมครองบคคลจำกกำรน�ำขอมลสวนบคคลไปประมวลผลโดยอตโนมตของสภำยโรป (CoE

Convention for the Protection of Individuals with regard to Automatic Processing of Personal

Data)51 ค.ศ. 1981 แมวำจะเปนทรบรองของหนวยงำนระดบภมภำค (CoE) แตกเปดใหรฐนอกยโรป

สำมำรถใหภำคยำนวต (accession) เนองจำกอนสญญำนมจดยนทเปนกลำงเกยวกบเทคโนโลย ท�ำให

ยงคงใชอยจนถงปจจบน

ระเบยบวำดวยกำรคมครองขอมลของสหภำพยโรป52 (Directive 45/46/EC) ก�ำหนดกรอบกฎหมำย

ส�ำคญเกยวกบกำรประมวลผลขอมลสวนบคคลในสหภำพยโรปและมผลกระทบอยำงมำกตอกำรจดท�ำ

กฎหมำยระดบประเทศ ไมเฉพำะในยโรปทวำทวทงโลก ระเบยบดงกลำวเขำสกระบวนกำรปฏรปเพอให

สำมำรถรบมอกบกำรพฒนำใหมๆ และเพอประกนใหเกดกำรคมครองควำมเปนสวนตวทเปนผลในบรบท

ของเทคโนโลยในปจจบน53

หลกเกณฑสำกลทส�ำคญอกประกำรหนงเกยวกบควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมลซงไมม

ผลบงคบใชตำมกฎหมำยคอ แนวปฏบตวำดวยกำรคมครองควำมเปนสวนตวและกำรเผยแพรขอมลสวน

บคคลขำมพรมแดน (Guidelines on Protection of Privacy and Transborder Flows of Personal Data)54

136


ของ OECD ค.ศ. 1980 แนวปฏบตดงกลำวและระเบยบของ OECD ในเวลำตอมำมอทธพลตอ

หลกเกณฑก�ำกบดแลเกยวกบควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมลอกมำกมำยทงในระดบระหวำง

ประเทศ ระดบภมภำค และระดบประเทศ ในปจจบน เกอบทกประเทศใน OECD มกำรออกกฎหมำย

ควำมเปนสวนตวและใหอ�ำนำจเจำหนำทในกำรบงคบใชกฎหมำยเหลำนน

แมหลกกำรตำมแนวปฏบต OECD จะเปนทยอมรบกวำงขวำง แตมขอแตกตำงส�ำคญในแงกำร

บงคบใชโดยเฉพำะระหวำงแนวทำงของสหภำพยโรปกบสหรฐฯ ในยโรปจะมกฎหมำยคมครองขอมลท

รอบดำน สวนในสหรฐฯ จะมระเบยบเกยวกบควำมเปนสวนตวในแตละภำคสวนของเศรษฐกจ รวมทง

ควำมเปนสวนตวดำนกำรเงน [รฐบญญตแกรมม-ลช-ไบลลย (Gramm-Leach-Bliley Act)55] ควำมเปน

สวนตวของเดก [รฐบญญตคมครองควำมเปนสวนตวของเดกในทำงออนไลน (Children’s Online Privacy

Protection Act)56] และควำมเปนสวนตวทำงกำรแพทย [รฐบญญตหลกประกนสขภำพทตดตวคนงำน

และกำรรบผดทำงกำรแพทย (Health Insurance Portability and Accountability Act)57]

ควำมแตกตำงส�ำคญอกประกำรหนงคอ กฎหมำยควำมเปนสวนตวในยโรปจะถกบงคบใชโดย

หนวยงำนของรฐ สวนในสหรฐฯ จะเปนภำคเอกชนและกำรก�ำกบดแลตนเอง ภำคธรกจจะก�ำหนดนโยบำย

ควำมเปนสวนตว และบรษทรวมทงปจเจกบคคลจะเปนผตดสนใจเกยวกบนโยบำยควำมเปนสวนตวดวย

ตนเอง ขอวจำรณหลกตอแนวทำงแบบสหรฐฯ ไดแก บคคลทวไปมกมสถำนะออนแอกวำ ไมคอยตระหนก

ถงควำมส�ำคญของทำงเลอกตำมนโยบำยควำมเปนสวนตว และมกเหนชอบโดยปรำศจำกควำมร

ขอตกลงทาเรอปลอดภยระหวางสหรฐฯ และสหภาพยโรป

สหรฐฯ และสหภำพยโรปใชแนวทำงคมครองควำมเปนสวนตว 2 แนวทำงซงเรมขดแยงกน ปญหำหลก

เกดจำกกำรทบรษทธรกจน�ำขอมลสวนบคคลมำใช ท�ำอยำงไรสหภำพยโรปจะมนใจไดวำขอมล

เกยวกบพลเมองของตนเองไดรบกำรคมครองตำมแนวทำงกำรคมครองขอมลของตน? จะมกำรเลอกใช

หลกเกณฑของใคร (สหภำพยโรป หรอสหรฐฯ) ส�ำหรบขอมลทมกำรสงผำนเครอขำยของบรษทจำก

สหภำพยโรปไปสหรฐฯ? สหภำพยโรปขจะปดกนกำรสงขอมลไปยงประเทศใดๆ กรณทไมสำมำรถประกน

กำรคมครองควำมเปนสวนตวในระดบเดยวกบทก�ำหนดไวในแนวทำงปฏบตของตนได ขอเรยกรอง

เชนนยอมสงผลใหเกดควำมขดแยงกบแนวทำงกำรก�ำกบดแลตนเองเพอกำรคมครองควำมเปนสวนตว

ของสหรฐฯ

ควำมแตกตำงในระดบรำกฐำนดงกลำวท�ำใหยำกจะบรรลขอตกลง นอกจำกนนกำรปรบกฎหมำย

สหรฐฯ ใหเขำกบกฎหมำยคมครองขอมลของสหภำพยโรปแทบจะเปนไปไมไดเลย เนองจำกตองมกำร

เปลยนแปลงหลกกำรส�ำคญอกหลำยประกำรในระบบกฎหมำยของสหรฐฯ เรมมทำงออกอยบำงเมอ

เอกอครรำชทตอำรอน (David Aaron) ของสหรฐฯ เสนอใหมกำรจดท�ำสตร “ทำเรอปลอดภย” (Safe

Harbour) เมอป 1998 เปนกำรเปลยนกรอบกำรมองประเดนทงหมด และนำจะชวยใหเกดทำงออกผำน

กำรเจรจำ

137


เปนทำงออกทท�ำใหสำมำรถน�ำหลกเกณฑก�ำกบดแลของสหภำพยโรปมำปรบใชกบสหรฐฯ ภำยใน

ขอบเขตของ “ทำเรอปลอดภย” ตำมกฎหมำย กลำวคอบรษทจำกสหรฐฯ ทตองจดกำรกบขอมลของ

พลเมองจำกสหภำพยโรปสำมำรถลงนำมอยำงสมครใจทจะปฏบตตำมขอก�ำหนดเพอกำรคมครอง

ควำมเปนสวนตวของสหภำพยโรป หลงจำกลงนำมแลว บรษทเหลำนนตองปฏบตตำมกลไกบงคบใช

อยำงเปนทำงกำรตำมขอตกลงระหวำงสหภำพยโรปและสหรฐฯ

ตอนทมกำรลงนำมเมอป 2000 ขอตกลงทำเรอปลอดภยสรำงควำมหวงอยำงมำกในฐำนะเปน

เครองมอทำงกฎหมำยทอำจชวยแกปญหำซงคลำยคลงกบประเทศอนๆ อยำงไรกด สถตทผำนมำไมนำ

ประทบใจมำกนก และถกรฐสภำยโรปวจำรณวำไมไดชวยคมครองควำมเปนสวนตวใหพลเมองของสหภำพ

ยโรปมำกพอ บรษทจำกสหรฐฯ กไมไดกระตอรอรนสนใจกบแนวทำงนมำกนก จำกกำรวจยของบรษท

กำเลกเซย (Galexia) จำกบรษท 1,597 แหงทจดทะเบยนตำมกรอบควำมคดทำเรอปลอดภย (Safe

Harbour Framework) มเพยง 348 แหงทปฏบตตำมขอก�ำหนดขนพนฐำน (เชน นโยบำยควำมเปน

สวนตว)58 เนองจำกควำมเปนสวนตวและกำรคมครองขอมลเปนประเดนส�ำคญอยำงยงตอควำมสมพนธ

ระหวำงสหรฐฯ และสหภำพยโรป โดยเฉพำะภำยหลงกำรเปดโปงขอมลของสโนวเดน คำดวำจะเกดแรง

กดดนมำกขนใหตองหำทำงออกใหกบปญหำของขอตกลงทำเรอปลอดภยซงใชไมไดผล ในกำรแถลง

นโยบำยตอรฐสภำยโรป ฌอง-คลอด จงเกอร (Jean-Claude Junker) ประธำนจำกกำรเลอกตงคนใหม

ของคณะกรรมำธกำรยโรปกลำวถงขอตกลง “ทำเรอปลอดภย” วำเปนทำงออกหนงในกำรแกปญหำ

กำรคมครองขอมลระหวำงสหภำพยโรปและสหรฐฯ

138


1. หนงในผสนบสนนทเขมแขงสดของแนวทำงกฎหมำยจรงคอผพพำกษำแฟรงก อสเตอรบก (Frank

Easterbook) ซงเคยกลำวไวครงหนงวำ “กลบบำนไปเลย กฎหมำยไซเบอรไมมอยจรงหรอก”

ในบทควำม “Cyberspace and the Law of the Horse” เขำแยงวำแมมำจะมควำมส�ำคญมำก

แตกไมเคยมกฎหมำยของมำ ผ พพำกษำอสเตอรบกอำงวำจ�ำเปนตองใหควำมส�ำคญกบ

ขอกฎหมำยหลกอยำงเชน สญญำ ควำมรบผดชอบ ฯลฯ Available at http://www.law.upenn.

edu/law619/f2001/week15/easterbrook.pdf [accessed 13 February 2014]. ควำมเหนของ

ผพพำกษำแฟรงก อสเตอรบก กอใหเกดปฏกรยำมำกมำย รวมทงควำมเหนของลอวเรนซ

เลสสก ในบทควำม “The Law of the Horse: What Cyberlaw Might Teach” Available at http://

cyber.law.harvard.edu/works/lessig/LNC_Q_D2.PDF [accessed 13 February 2014].

2. NTIA (1988) Statement of Policy on the Management of Internet Names and Addresses.

Available at http://www.ntia.doc.gov/federal-register-notice/1998/statement-policy-

management-internet-names-and-addresses [accessed 13 February 2014].

3. Vienna Convention on the Law of Treaties. Available at http://www.ilsa.org/jessup/jessup11/

basicmats/VCLT.pdf [accessed 13 February 2014].

4. Brownlie, I. (1999) Principles of Public International Law, 5th Ed. Oxford: Oxford University

Press, p. 513.

5. Salis, R.P. (2001) A Summary of the American Bar Association’s (ABA) Jurisdiction in

Cyberspace Project: Achieving Legal and Business Order in Cyberspace: A Report on

Global Jurisdiction Issues Created by the Internet. Available at http://www.jstor.org/

discover/10.2307/40687955?uid=3738216&uid=2&uid=4&sid=21103388060741 [accessed

อางอง

139


13 February 2014].

6. แหลงขอมลส�ำคญในประเดนนแหลงหนงคอ Princeton Principles on Universal Jurisdiction

(2001) Available at http://www1.umn.edu/humanrts/instree/princeton.html [accessed 13

February 2014].

7. Malanczuk, P. (1997) Akehurst’s Modern Introduction to International Law. London:

Routledge, p. 113.

8. ส�ำหรบภำพรวมของคดตำงๆ เกยวกบเขตอ�ำนำจศำลนอกเขตแดน (extraterrestrial jurisdiction)

ทเกยวของกบเนอหำในอนเทอรเนต ด Timofeeva, Y.A. (2005) Worldwide Prescriptive

Jurisdiction in Internet Content Controversies: A Comparative Analysis. Connecticut

Journal of International Law, 20, 199. Available at http://ssrn.com/abstract=637961


9. EDRI-gram (2006) French anti-hate groups win case against Yahoo! Available at http://

edri.gn.apc.org/edrigram/number4.1/yahoocase [accessed 17 February 2014].

10. คดอนๆ ในศำลประกอบดวยคดทฟองตอศำลสหพนธรฐเยอรมนโดยมจ�ำเลยคอเฟรดรก โทเบน

(Fredrick Toben) อดตพลเมองเชอชำตเยอรมนทมสญชำตออสเตรเลยผโพสตขอควำมในเวบไซต

ทตงอยในออสเตรเลย เนอหำทเขำโพสตตงค�ำถำมวำกำรฆำลำงเผำพนธชำวยว (holocaust)

เกดขนจรงหรอ Availalble at http://www.ihr.org/jhr/v18/v18n4p-2_Toben.html [accessed 13

February 2014].

11. ประเดนทมกำรถกเถยงกนไมไดมเฉพำะเนอหำเชงเหยยดเชอชำตและสอลำมกอนำจำร (ตำม

ตวอยำงทยกขำงตน) แตยงรวมถงตวอยำงอนๆ เชน กำรพนนทผดกฎหมำย กำรโฆษณำบหร

และกำรขำยยำเสพตด

12. UNCITRAL(1958) The New York Convention. Available at http://www.uncitral.org/uncitral/

en/uncitral_texts/arbitration/NYConvention.html [accessed 13 February 2014].

13. UNCITRAL (1985) Model Law in International Commercial Arbitration. Available at http://

www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/arbitration/1985Model_arbitration.html [accessed

13 February 2014].

14. WIPO (2012) WIPO Prepares for Launch of New gTLDs while Cybersquatting Cases

Continued to Rise. Available at http://www.wipo.int/pressroom/en/articles/2012/article_0002.

html [accessed 13 February 2014].

140


15. Mashable (no date) Stop Online Piracy Act. Available at http://mashable.com/category/

stop-online-piracy-act/ [accessed 17 February 2014].

16. US Senate (no date) Protect IP Act. Available at http://www.leahy.senate.gov/imo/media/

doc/BillText-PROTECTIPAct.pdf [accessed 17 February 2014].

17. Anti-Counterfeiting Trade Agreement. Available at http://trade.ec.europa.eu/doclib/

docs/2011/may/tradoc_147937.pdf [accessed 10 April 2014].

18. La Quadrature du Net เปนกลมรณรงคเพอสทธพลเรอนซงตดตำมกำรพฒนำของกฎหมำย

อำโ ดปอยำงใกลชด และเกบขอมลอยำงรอบดำนเกยวกบ ACTA Available at http://www.

laquadrature.net/en/ACTA [accessed 13 February 2014]. เกยวกบกำรประทวงคดคำน

รำงกฎหมำยในสหรฐฯ ด Vijayan, J. (2012) Protests against SOPA, PIPA go viral,

Computerworld. Available at http://www.computerworld.com/s/article/9223496/Protests_

against_SOPA_PIPA_go_viral [accessed 13 February 2014].

19. Sorkin, A.R. (2003) Software bullet is sought to kill musical piracy. New York Times 4

May. Available at http://www.nytimes.com/2003/05/04/business/04MUSI.html [accessed

13 February 2014].

20. US Patents and Trademark Office (no date) Intellectual Property and the National Information

Infrastructure. Available at http://www.uspto.gov/web/offices/com/doc/ipnii/ [accessed 13

February 2014].

21. ส�ำหรบค�ำอธบำยเกยวกบแนวคด “กำรใชอยำงเปนธรรม” และตวอยำง ด The UK Copyright

Service (no date) Copyright Law fact sheet P-09 : Understanding Fair Use. Available at

http://www. copyrightservice.co.uk/copyright/p09_fair_use [accessed 13 February 2014].

22. European Union (2000) แนวทำงปฏบต 2000/31/EC ของรฐสภำยโรปและสภำยโรปเมอวนท

8 มถนำยน 2000 เกยวกบแงมมดำนกฎหมำยในบรกำรสงคมขอมลสำรสนเทศ โดยเฉพำะ

อคอมเมรซในตลำดอนเทอรเนต (“ระเบยบวำดวยพำณชยอเลกทรอนกส” - Directive on electronic

commerce) และค�ำสง 2000/31/EC ของรฐสภำยโรปและสภำยโรปเมอวนท 22 พฤษภำคม 2001

เกยวกบกำรท�ำใหกฎหมำยลขสทธบำงแงมมและสทธทเกยวของในสงคมขอมลสำรสนเทศม

เนอหำแบบเดยวกน ดขอมลเพมเตมไดท http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/

protection_of_consumers/l24204_en.htm [accessed 13 February 2014].

23. กระบวนค�ำสงแจงเตอนและเอำออก (notice and takedown procedure) หมำยถงพนธกรณของ

141


ผใหบรกำรทจะตองลบเนอหำเวบในเซรฟเวอรของตนเมอไดรบแจงหรอรองเรยนเกยวกบ

ควำมชอบดวยกฎหมำยของเนอหำดงกลำว

24. เนองจำกควำมกลววำจะถกลงโทษตำมกฎหมำย ผใหบรกำรอนเทอรเนตบำงสวนจงมกจ�ำกดกำร

เขำถงเนอหำแมวำจะยงไมมกำรละเมดเกดขนกตำม ส�ำหรบรำยละเอยด โปรดดกรณศกษำดง

ตอไปน: กรณของยโรป (เนเธอรแลนด) Nas, S. (2004) The Multatuli Project ISP Notice &

take down, Bits of Freedom. Available at https://www-old.bof.nl/docs/researchpaperSANE.

pdf [accessed 13 February 2014]. กรณสหรฐฯ: Urban, J. and Quilter, L. (2006), Efficient

Process or ‘Chilling Effects’? Takedown Notices Under Section 512 of the Digital Millennium

Copyright Act. Available at http://static.chillingeffects.org/Urban-Quilter-512-summary.pdf


25. EFF (2008) RIAA v. The People: Five Years Later. Available at https://www.eff.org/wp/

riaa-v-people-five-years-later [accessed 13 February 2014].

26. ดตวอยำงไดจำกแนวโนมลำสดในสหรฐฯ กลำวคอกรณกำรกลนแกลงทำงลขสทธ (copyright

trolling): Kravets, D. (2012) Judge Orders Failed Copyright Troll to Forfeit ‘All’ Copyrights.

Wired.com. Available at http://www. wired.com/threatlevel/2012/03/troll-forfeits-copyrights/


27. ส�ำหรบกำรส�ำรวจอยำงละเอยดถงประเดนหลกเกยวกบ UDRP โปรดด WIPO (2011) WIPO

Overview of WIPO Panel Views on Selected UDRP Questions, Second Edition (WIPO

Overview 2.0). Available at http://www.wipo.int/amc/en/index.html [accessed 13 February

2014].

28. Loney, M. (2002) Hyperlink patent case fails to click. CNET News.com. Available at http://

news.cnet.com/2100-1033-955001.html [accessed 13 February 2014].

29. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบขอถกเถยงในยโรปในเรองควำมเปนไปไดในกำรจดสทธบตร

ซอฟตแวร โปรดด http://eupat.ffii.org/ [accessed 13 February 2014].

30. Council of Europe Convention on Cybercrime (2001) Available at http://conventions.coe.


31. ส�ำหรบรำยชอเครอขำย หนวยงำน และมำตรกำรตอตำนอำชญำกรรมคอมพวเตอรทวโลก

โปรดดเวบเพจของสภำยโรปท http://www.coe.int/t/dghl/cooperation/economiccrime/

cybercrime/Documents/networks/Networks_en.asp [accessed 13 February 2014].

142


32. Commonwealth Internet Governance Forum (2012) Commonwealth CybercrimeInitiative.

Available at http://www.commonwealthigf.org/cigf/cybercrime/ [accessed 13 February

2014].

33. ดตวอยำงมำตรกำรของแมคอำฟ (McAfee) เพอตอสกบเวบไซตทเปนแหลงอำชญำกรรม

คอมพวเตอร และกลยทธแบบหลำยจด (Multipoint Strategy) ของพวกเขำไดท http://www.

mcafee.com/us/campaigns/fight_cybercrime/strategy.html [accessed 13 February 2014].

34. ส�ำหรบควำมเหนเชงวพำกษวจำรณตออนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอร ซงแสดงถงขอกงวล

ของนกเคลอนไหวภำคประชำสงคมและสทธมนษยชน โปรดด The Association for Progressive

Communication Report on the Cybercrime Convention. Available at http://rights.apc.org/

privacy/treaties_icc_bailey.shtml [accessed 13 February 2014].

35. European Parliament (2006) Data Retention Directive. Available at http://eur-lex.europa.

eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:105:0054:0063:EN:PDF [accessed 13

February 2014].

36. ส�ำหรบภำพรวมอยำงละเอยดเกยวกบประเดนกำรเกบรกษำขอมลในยโรป ด European

Commission (2011) Evaluation report on the Data Retention Directive (Directive 2006/24/

EC). Available at http://www.publications.parliament.uk/pa/cm201012/cmselect/

cmeuleg/428-xxix/42816.htm [accessed 13 February 2014].

37. The Register (2007) EU court rules monitoring of employee breached human rights 5

April. Available at http://www.theregister.co.uk/2007/04/05/monitoring_breached_human_

rights/ [accessed 13 February 2014].

38. ดบทควำมตอไปน Holding, R. (2011) Can You Be Fired for Bad-Mouthing Your Boss on

Facebook? Time U.S. Available at http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,2055927,00.

html [accessed 13 February 2014]. Broughton, A. et al. (2009) Workplaces and Social

Networking. The Implications for Employment Relations, Acas. Available at http://www.

acas.org.uk/media/pdf/d/6/1111_Workplaces_and_Social_Networking.pdf [accessed 13

February 2014].

39. เปนควำมเหนและขอมลทมคณคำจำกคำทตซำ รอดรเกซ (Katitza Rodriguez)

40. UN (no date) Universal Declaration of Human Rights. Available at http://www.un.org/en/

documents/udhr/index.shtml#a12 [accessed 13 February 2014].

143


41. UNHCR (no date) International Covenant on Civil and Political Rights. Available at http://

www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/ccpr.aspx [accessed 27 March 2014].

42. รำยงำนจำกสหภำพสทธพลเมองอเมรกน (American Civil Liberties Union): Stanley, J. (2004)

The surveillance-industrial complex: How the American government is conscripting businesses

and individuals in the construction of a surveillance society. รำยงำนอธบำยปญหำจำกกำร

แปรรปใหเอกชนเขำมำท�ำงำนสอดแนมขอมล และปญหำทำทำยใหมๆ ทเกยวของกบกำรคมครอง

ควำมเปนสวนตว Available at https://www.aclu.org/files/FilesPDFs/surveillance_report.pdf


43. UCLA (no date) What is data mining? Available at http://www.anderson.ucla.edu/faculty/

jason.frand/teacher/technologies/palace/datamining.htm [accessed 17 February 2014].

44. Epic.org (no date) US Patriot Act. Available at http://epic.org/privacy/terrorism/hr3162.

html [accessed 13 February 2014].

45. Council of Europe (2001) Convention on Cybercrime. Available at http://conventions.coe.


46. TRUSTe เปนหนวยงำนทจดท�ำหลกเกณฑรกษำควำมเปนสวนตว ท�ำหนำทรบรองวำเวบไซตใด

ปฏบตตำมขอก�ำหนดเกยวกบควำมเปนสวนตว รวมทงเปนหนวยงำนตดตำมระดบควำมมนใจ

ของผบรโภคทำงอนเทอรเนต ส�ำหรบผลกำรส�ำรวจลำสด ด TRUSTe Launches New Privacy

Index Measuring Consumer Privacy Insights and Trends. San Francisco, California, 13

February 2012. Available at http://www.truste.com/about-TRUSTe/press-room/news_

truste_launches_new_trend_privacy_index [accessed 13 February 2014].

47. ควำมสนใจและขอกงวลเกยวกบควำมเปนสวนตวในเครอขำยสงคมสะทอนใหเหนอยำงชดเจน

จำกกำรท�ำงำนของผรณรงคสทธพลเรอนดำนสอกบเฟซบก ซงท�ำหนำทตรวจสอบและกดดนใน

เรองน ส�ำหรบภำพรวมเกยวกบประเดนควำมเปนสวนตวทหลำกหลำยในแงของกำรใชประโยชน

จำกเวทน ด Wikipedia (2012) Criticism of Facebook. Available at http://en.wikipedia.org/

wiki/Criticism_of_Facebook [accessed 13 February 2014].

48. ส�ำหรบภำพรวมกำรละเมดควำมเปนสวนตวทส�ำคญสดในชวงทผำนมำ (เนนเฉพำะกรณสหรฐฯ)

ด Marsan, C. (2012) 15 worst Internet privacy scandals of all time. Network World 26

January. Available at http://www.networkworld.com/news/2012/012612-privacy-

scandals-255357.html?page=1 [accessed 13 February 2014].

144


49. The Economist (2004) Move over, Big Brother. 2 December. Available at http://www.

economist.com/node/3422918 [accessed 13 February 2014].

50. Gov.track.us (no date) Video Voyeurism Prevention Act. Available at http://www. govtrack.

us/congress/bills/108/s1301 [accessed 13 February 2014].

51. Council of Europe (no date) Convention for the protection of individual with regard to

automatic processing of personal data. Available at http://conventions.coe.int/treaty/en/

treaties/html/108.htm [accessed 13 February 2014].

52. Europa (no date) Protection of personal data. Available at http://europa.eu/legislation_

summaries/information_society/data_protection/l14012_en.htm [accessed 11 April 2012].

53. ดขอมลเพมเตมเกยวกบกระบวนกำรปฏรปท http://europa.eu/legislation_summaries/

information_society/data_protection/l14012_en.htm [accessed 13 February 2014].

54. OECD (1980) Guidelines on the Protection of Privacy and Transborder Flows of

Personal Data. Available at http://www.oecd.org/internet/ieconomy/

oecdguidelinesontheprotectionofprivacyandtransborderflowsofpersonaldata.htm


55. Graham-Keach-Bliley Act. Available at http://www.ftc.gov/privacy/glbact/glbsub1.htm


56. Children’s Online Privacy Protection Act. Available at http://www.ftc.gov/enforcement/

rules/rulemaking-regulatory-reform-proceedings/childrens-online-privacy-protection-rule


57. Health Information Privacy. Available at http://www.hhs.gov/ocr/privacy/ [accessed 13

February 2014].

58. Connolly C (2008) The US Safe Harbor - Fact or Fiction? Galexia. Available at http://www.

galexia.com/public/research/articles/research_articles-pa08.html [accessed 13 February

2014].

145


บทท 4 ตะกราเศรษฐกจ

148


ตะกราเศรษฐกจ

เรารวธจดสรรเสนทางแพกเกตขอมล ทเราไมรคอการจดสรรเสนทางเงน

เดวด คลารก (David Clark)

เปนค�ำพดของเดวด คลำรก หวหนำสถำปนกอนเทอรเนตโปรโตคอล ซงสะทอนถงจตวญญำณ

ของประชำคมอนเทอรเนตในยคแรก โครงกำรอนเทอรเนตทไมแสวงหำก�ำไรในชวงนนสวนใหญไดรบกำร

สนบสนนจำกเงนทนวจยของสหรฐฯ แตในชวงทศวรรษ 1990 และตนทศวรรษ 2000 แมแบบธรกจใหมๆ

ของ “กำรจดสรรเสนทำงเงน” เรมตนทซลคอนวลเลย โดยเฉพำะรำยไดจำกกำรโฆษณำ

ประเดนดำนเศรษฐกจของกำรอภบำลอนเทอรเนตมกเกยวกบววฒนำกำรจำกโครงกำร

อนเทอรเนตแบบไมแสวงหำก�ำไรมำเปนหนวยงำนธรกจส�ำคญ และเปนกลไกขบเคลอนกำรเตบโตทำง

เศรษฐกจของสงคมสมยใหม กระแสควำมคดและควำมรเรมสรำงสรรคของอนเทอรเนตในยคแรกไดรบ

กำรผลกดน และเรมมจดมงหมำยเพอสนบสนนกระแสกำรหลงไหลของเงน เงนทเพมขนยงท�ำใหเกด

ธรกจทเปนรปธรรมและผลประโยชนดำนนโยบำยมำกขน “ขอจ�ำกดอยเพยงทองฟำสครำม” ซงเปน

แนวทำงทสรำงสรรคของประชำคมอนเทอรเนตยคแรก เรมผสมผสำนกบ “ตวเลขผลรวม” ซงเปนตรรกะ

ส�ำคญของประชำคมธรกจ

ระบบเศรษฐกจของอนเทอรเนตในปจจบนถอวำมประสทธภำพ เนองจำกกำรขบเคลอนทรำบรน

ของอนเทอรเนต และโดยเฉพำะตนทนทต�ำ ขอวจำรณส�ำคญตอเศรษฐกจอนเทอรเนตในปจจบนคอ

ควำมเสยงทจะเกดกำรผกขำดของบรษทอนเทอรเนตและบรษทโทรคมนำคมรำยใหญ ซงอำจน�ำไปสกำร

บดเบอนตลำด

เหงยน (Thuy T. T. Nguyen) และอำรมทำจ (Grenville J. Armitrage) แยงวำอนเทอรเนตควร

มจดสมดลทเหมำะสมและไดประโยชนสงสดระหวำงองคประกอบ 3 อยำง ไดแก ควำมมประสทธภำพ

ดำนเทคนค ควำมมประสทธภำพดำนเศรษฐกจ และผลกระทบดำนสงคม1 สวนผเขยนคนอนๆ เนนปญหำ

ทำทำยของโครงสรำงกำรก�ำหนดรำคำทเรยบงำยและมอตรำคงท ซงก�ำลงถกทดแทนดวยโครงสรำงกำร

ก�ำหนดรำคำทซบซอนมำกขน อยำงเชน กำรคดคำบรกำรตำมปรมำณแพกเกตขอมล2 ในแงกำร

เปลยนแปลงในทำงปฏบต มผเชอวำกำรเปลยนแปลงของนโยบำยเศรษฐกจอนเทอรเนตในปจจบนอำจ

เปนเหมอนกำรเปดกลองแพนดอรำ

149


สดทำยแลวกำรวเครำะหกำรอภบำลจงมกกลำยเปนกำรวเครำะหกระแสกำรไหลของเงน3 จำก

ค�ำถำมงำยๆ ทวำใครเปนผจำยอนเทอรเนตเรมกลำยเปนค�ำถำมทซบซอนมำกขน เพรำะมธรกรรมทงท

เปนกำรเงนและไมใชกำรเงนเกดขนมำกมำยระหวำงฝำยตำงๆ ทเกยวของกบอนเทอรเนต ซงอำจแบง

ไดเปน 4 ดำน ดงน

• อคอมเมรซ: พำณชยกรรมแบบทวไปทกระท�ำผำนอนเทอรเนต

• เศรษฐกจของเนอหำในอนเทอรเนต: กำรโฆษณำรปแบบใหมทมพนฐำนมำจำกแมแบบทำง

ธรกจ

• เศรษฐกจของกำรเขำถงอนเทอรเนต: อตสำหกรรมโทรคมนำคมในยคอนเทอรเนต

• อเพยเมนต (e-payment) และเงนตรำไซเบอร (cybercurrency)

นอกจำกนนเรำจะวเครำะหประเดนเชงนโยบำยของเศรษฐกจทเกยวของ เชน กำรคมครอง

ผบรโภค ภำษอำกร และลำยเซนดจทล

อคอมเมรซอคอมเมรซกลำยเปนเครองจกรกลส�ำคญในกำรผลกดนกำรเตบโตของอนเทอรเนตในชวงกวำ 15 ป

ทผำนมำ ควำมส�ำคญของอคอมเมรซสะทอนใหเหนจำกชอของเอกสำรในชวงทมกำรเรมปฏรปกำรอภบำล

อนเทอรเนต และเกดจำกกำรผลกดนของ ICANN กลำวคอ “กรอบเพออคอมเมรซระดบโลก” (Framework

for Global Electronic Commerce)4 ซงระบวำ “ภำคเอกชนควรเปนผน�ำ” กระบวนกำรกำรอภบำล

อนเทอรเนต และกำรอภบำลดงกลำวมหนำทหลกเพอ “บงคบใหปฏบตตำมโครงสรำงเชงพำณชยทมกำร

จดกำรนอยสด สม�ำเสมอ และเรยบงำย” ซงหลกกำรดงกลำวเปนพนฐำนของระบบกำรอภบำลอนเทอรเนต

ของ ICANN

นยามกำรเลอกใชนยำมของอคอมเมรซมนยหลำยประกำรทงในเชงปฏบตและกฎหมำย เพรำะธรกจกรรมแตละ

อยำงทจดวำเปนอคอมเมรซจะอยใตหลกเกณฑทแตกตำงกน รวมทงหลกเกณฑทใชในกำรก�ำกบดแล

ภำษและศลกำกร

150


ส�ำหรบรฐบำลสหรฐฯ องคประกอบส�ำคญทท�ำใหพำณชยกรรมทวไปตำงจำกอคอมเมรซไดแก

กำรแสดงเจตจ�ำนงทจะขำยสนคำหรอบรกำรผำนอนเทอรเนต ซงหมำยถงวำกำรตกลงกำรคำใดๆ ทกระท�ำ

ผำนอนเทอรเนตควรถอเปนธรกรรมดำนอคอมเมรซอยำงหนง แมวำขอตกลงจะส�ำเรจไดเมอมกำร

สงมอบสนคำอยำงเปนรปธรรมกตำม ยกตวอยำงเชน กำรซอหนงสอผำน Amazon.com ถอวำเปน

ธรกรรมแบบอคอมเมรซ แมวำกำรสงหนงสอมกท�ำผำนระบบไปรษณยแบบเดม องคกำรกำรคำโลกให

นยำมอยำงเฉพำะเจำะจงกบอคอมเมรซวำเปน “กำรผลต กำรกระจำย กำรตลำด กำรขำย และกำร

สงมอบสนคำและบรกำรโดยผำนชองทำงอเลกทรอนกส”5 สหภำพยโรปถอวำอคอมเมรซเปนชองทำง

จดกำรกบ “บรกำรสงคมขอมลสำรสนเทศ” ซงครอบคลม “บรกำรใดๆ ทมกกระท�ำเมอมกำรตอบแทน

เกดขนจำกระยะไกล เปนกำรประมวลผลผำนเครองมออเลกทรอนกส (รวมทงกำรบบอดขอมลดจทล)

และกำรจดเกบขอมลและเปนไปตำมค�ำรองขอของบคคลซงเปนผรบบรกำร”6

อคอมเมรซอำจเกดขนไดในหลำยลกษณะ

• ธรกจกบลกคำ (Business-to-consumer - B2C) - เปนรปแบบอคอมเมรซซงเปนทคนเคย

กนมำกสด (เชน Amazon.com)

• ธรกจกบธรกจ (Business-to-business - B2B) - ในแงเศรษฐกจถอวำแพรหลำยมำกสด

คดเปน 90% ของธรกรรมของอคอมเมรซทงหมด7

• ธรกจกบรฐบำล (Business-to-government - B2G) - ส�ำคญอยำงมำกโดยเฉพำะในแง

นโยบำยกำรจดซอ

• ลกคำกบลกคำ (Consumer-to-consumer - C2C) - ยกตวอยำงเชน กำรประมลของในอเบย

หลำยประเทศจดท�ำโครงสรำงเพอก�ำกบดแลอคอมเมรซ มกำรน�ำกฎหมำยมำใชในหลำยดำน

ทงลำยเซนดจทล กำรระงบขอพพำท อำชญำกรรมคอมพวเตอร กำรคมครองผบรโภค และภำษอำกร

ในระดบสำกล มกำรจดท�ำชดมำตรกำรและหลกเกณฑหลำยประกำรทเกยวของกบอคอมเมรซเชนกน

องคการการคาโลกและอคอมเมรซในฐำนะหนวยงำนดำนนโยบำยส�ำหรบกำรคำโลกสมยใหม องคกำรกำรคำโลกไดพฒนำระบบควำมตกลง

เพอก�ำกบดแลกำรคำระหวำงประเทศ โดยมสนธสญญำหลกคอ ขอตกลงทวไปวำดวยภำษศลกำกรและ

กำรคำ (General Agreement on Tariffs and Trade - GATT)8 ซงเกยวของกบกำรซอขำยสนคำ ขอตกลง

ทวไปวำดวยกำรคำบรกำร (General Agreement on Trade in Services - GATS) และขอตกลงเรองสทธ

บตรในทรพยสนทำงปญญำทเกยวกบกำรคำ (Agreement on Trade-related Aspects of Intellectual

151


Property Rights - TRIPS)9 ภำยใตกรอบดงกลำว องคกำรกำรคำโลกจะก�ำกบดแลประเดนส�ำคญเกยวกบ

อคอมเมรซ รวมทงโทรคมนำคม กำรเปดเสร ทรพยสนทำงปญญำ และบำงสวนของกำรพฒนำเทคโนโลย

สำรสนเทศและกำรสอสำร อคอมเมรซปรำกฏในกจกรรมและมำตรกำรขององคกำรกำรคำโลกดงน

• ขอตกลงชวครำวเพอยตศลกำกรทจดเกบกบธรกรรมทำงอเลกทรอนกส เรมใชงำนเมอป 1998

สงผลใหธรกรรมทำงอเลกทรอนกสทกประเภทปลอดภำษศลกำกร

• กำรจดท�ำโครงกำรท�ำงำนเพออคอมเมรซขององคกำรกำรคำโลก (WTO Work Programme for

Electronic Commerce) เพอสงเสรมกำรพดคยเกยวกบอคอมเมรซ10

• กลไกระงบขอพพำท อคอมเมรซมบทบำทส�ำคญในคดกำรพนนออนไลนระหวำงสหรฐฯ/

อำนตกำ (USA/Antigua Online Gambling)11

แมวำอคอมเมรซไดกลำยเปนแรงผลกดนเชงกำรทตขององคกำรกำรคำโลก แตมำตรกำรหลำย

ประกำรไดเกดขน และมกำรจ�ำแนกประเดนปญหำทเกยวของหลำยประเดน โดยมประเดนหลก 2 ประเดน

ดงน

ควรจดใหธรกรรมของอคอมเมรซเปนประเภทของบรการ (ภายใตขอตกลง GATS) หรอเปนสนคา (ภายใตขอตกลง GATT)?

กำรจดประเภทของเพลงใหเปนสนคำหรอบรกำรจะเปลยนแปลงไป ขนอยกบวำเปนกำรสงมอบผำนซด

(จบตองได) หรออนเทอรเนต (จบตองไมได)? สดทำยแลว เพลงเดยวกนอำจมสถำนะกำรคำแตกตำงกน

(และถกควบคมภำยใตระบบภำษและศลกำกรทแตกตำงกน) ขนอยกบสอทใชจดสงเพลงนน ประเดนเกยว

กบกำรแยกประเภทมนยส�ำคญ เนองจำกมกลไกดแลแตกตำงกนระหวำงสงทเปนสนคำและบรกำร

ความเชอมโยงระหวางขอตกลง TRIPS และการคมครองทรพยสนทางปญญาในอนเทอรเนตควรเปนอยางไร?

เนองจำกขอตกลง TRIPS ขององคกำรกำรคำโลกมกลไกบงคบใชทเขมงวดมำกกวำกรณทเปนทรพยสนทำง

ปญญำ ประเทศพฒนำแลวจงพยำยำมขยำยขอตกลง TRIPS ใหครอบคลมอคอมเมรซและอนเทอรเนต

โดยผำนแนวทำง 2 แนว แนวทำงแรก โดยกำรอำงหลกกำร “ควำมเปนกลำงดำนเทคโนโลย” พวกเขำ

อำงวำเชนเดยวกบหลกเกณฑอนๆ ขององคกำรกำรคำโลก ขอตกลง TRIPS ควรขยำยออกไปควบคม

สอกลำงโทรคมนำคมใดๆ รวมทงอนเทอรเนต แนวทำงท 2 ประเทศพฒนำแลวบำงแหงขอใหมกำรผนวก

“สนธสญญำเกยวกบดจทลตำงๆ” ขององคกำรทรพยสนทำงปญญำโลก ใหเปนสวนหนงของเนอหำสญญำ

ในระบบขอตกลง TRIPS มำกขน ขอตกลง TRIPS มกลไกบงคบใชทเขมแขงมำกกวำอนสญญำขององคกำร

ทรพยสนทำงปญญำโลก ทงสองแนวทำงยงคงเปดกวำง และจะมควำมส�ำคญมำกขนเรอยๆ ตออนำคตของ

152


หลกเกณฑทมำจำกองคกำรกำรคำโลก ในรอบกำรเจรจำกำรคำในปจจบน ยงไมมแนวโนมวำอคอมเมรซจะ

กลำยเปนประเดนส�ำคญขององคกำรกำรคำโลก กำรขำดหลกเกณฑเกยวกบอคอมเมรซระดบโลกจะไดรบ

กำรทดแทนบำงสวนดวยกำรก�ำหนดมำตรกำรเปนกำรเฉพำะ (เชน ในสวนทเกยวกบสญญำและลำยเซน)

และขอตกลงระดบภมภำคหลำยฉบบ โดยเฉพำะในสหภำพยโรปและเอเชยแปซฟก

มาตรการระหวางประเทศอนๆ เกยวกบอคอมเมรซหนงในมำตรกำรระหวำงประเทศเกยวกบอคอมเมรซทประสบควำมส�ำเรจและไดรบกำรสนบสนนมำกสด

ไดแก กฎหมำยแมแบบวำดวยอคอมเมรซ (Model Law on Electronic Commerce)12 ของคณะกรรมำธกำร

สหประชำชำตวำดวยกฎหมำยกำรคำระหวำงประเทศ (United Nations Commission on International Trade

Law - UNCITRAL)13 จดเนนของกฎหมำยแมแบบดงกลำวคอกลไกผนวกรวมอคอมเมรซใหเปนสวนหนง

ของกฎหมำยพำณชยทวไป (เชน กำรยอมรบควำมสมบรณตำมกฎหมำยของเอกสำรอเลกทรอนกส)

กฎหมำยแมแบบดงกลำวถกใชเปนพนฐำนกำรก�ำกบดแลอคอมเมรซในหลำยประเทศ มำตรกำรอกประกำร

หนงทจดท�ำขนเพอพฒนำอคอมเมรซ ไดแก กำรใชระบบ e-business XML (ebXML)14 ของศนยสงเสรม

กำรคำและธรกจทำงอเลกทรอนกสแหงสหประชำชำต (United Nations Centre for Trade Facilitation and

Electronic Business - UN/CEFACT) ซงเปนชดของมำตรฐำน XML มำตรฐำนเหลำนยงอยระหวำงกำร

จดท�ำเปนฉบบใหม และมชดมำตรฐำนเดมคอระบบแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกส (Electronic Data

Interchange - EDI) ทมกำรน�ำมำใชงำนแลวอยำงแพรหลำย ตองจบตำมองตอไปวำจะมกำรน�ำมำดดแปลง

เพอจดกำรกบแนวโนมใหมและกำรพฒนำทำงเทคโนโลยอยำงไร15

OECD มกำรด�ำเนนงำนหลำยดำนเกยวกบอคอมเมรซ รวมทงกำรคมครองผบรโภคและลำยเซน

ดจทล OECD เนนกำรสงเสรมและกำรวจยเกยวกบอคอมเมรซโดยผำนขอเสนอแนะและแนวปฏบตของตน

UNCTAD มบทบำทเขมแขงในกำรท�ำงำนวจยและสงเสรมศกยภำพ เนนทควำมส�ำคญของ

อคอมเมรซทมตอกำรพฒนำ ทกปจะมกำรตดตำมกำรพฒนำเศรษฐกจขอมลสนเทศและจดท�ำรำยงำนเพอ

ประเมนบทบำทของเทคโนโลยใหมๆ ในกำรคำและกำรพฒนำ16 ในภำคธรกจ หนวยงำนระหวำงประเทศท

มบทบำทมำกทสดคอ หอกำรคำนำนำชำต (International Chamber of Commerce)17 ซงจดท�ำ

ขอเสนอแนะทหลำกหลำยและวเครำะหธรกจของอคอมเมรซ และหนวยงำนสำนเสวนำธรกจโลก (Global

Business Dialogue)18 ซงท�ำหนำทสงเสรมอคอมเมรซทงในระดบประเทศและระหวำงประเทศ

153


มาตรการระดบภมภาคสหภำพยโรปจดท�ำยทธศำสตรดำนอคอมเมรซในระหวำงทประชมสดยอด Dot Com Summit ของผน�ำ

สหภำพยโรปทกรงลสบอน (มนำคม 2000) แมวำจะเปนกำรน�ำแนวทำงทเนนภำคเอกชนและกำรตลำด

มำใชกบอคอมเมรซ แตสหภำพยโรปกไดเสนอมำตรกำรแกไขบำงสวน ทงนเพอคมครองผลประโยชน

สำธำรณะและสงคม (กำรสงเสรมกำรเขำถงอยำงทวถงและเทำเทยม นโยบำยแขงขนโดยค�ำนงถงประโยชน

สำธำรณะ และกำรจ�ำกดกำรคำเนอหำทเปนอนตรำย) สหภำพยโรปไดรบรองระเบยบวำดวยพำณชย

อเลกทรอนกส (Directive on Electronic Commerce)19 รวมทงชดของกฎระเบยบอนๆ ทเกยวของกบ

ลำยเซนอเลกทรอนกส กำรคมครองขอมล และธรกรรมกำรเงนทำงอเลกทรอนกส

ในภมภำคเอเชยแปซฟก องคประกอบควำมรวมมอหลกดำนอคอมเมรซคอ ควำมรวมมอทำง

เศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (Asia-Pacific Economic Co-operation - APEC) APEC ไดกอตงกลมประสำน

งำนอคอมเมรซ ซงดแลปญหำตำงๆ เกยวกบอคอมเมรซ ทงในสวนของกำรคมครองผบรโภค กำรคมครอง

ขอมล สแปม และควำมมนคงไซเบอร มำตรกำรส�ำคญสดของ APEC คอ แผนปฏบตกำรรำยสมำชก

เกยวกบกำรคำไรกระดำษ (Paperless Trading Individual Action Plan)20 โดยมเปำหมำยเพอพฒนำ

ระบบกำรคำขำมพรมแดนทไมตองใชกระดำษ

เศรษฐกจของเนอหาอนเทอรเนต


154


แมแบบธรกจใหมของอตสำหกรรมอนเทอรเนตทไดรบกำรพฒนำโดยบรษทตำงๆ ทตงอย ใน

ซลคอนวลเลยเรมปรำกฏขนในชวงปลำยทศวรรษ 1990 และเปนรปรำงอยำงจรงจงในชวงทศวรรษ 2010

กำรเตบโตของอนเทอรเนตในทศวรรษ 1990 ไมไดเกดขนจำกเงนทนของภำครฐแบบเดม แตจ�ำเปนตอง

อำศยแมแบบทำงธรกจทเขมแขงมำกขน มควำมพยำยำมอยบำงทจะเกบคำบรกำรกำรเขำถงบรกำรและ

เนอหำในอนเทอรเนต แตแลวกลมเหลว แมแบบธรกจอนเทอรเนตอยำงใหมจะไมเกบคำบรกำรจำกผใช

งำนทใชบรกำรอนเทอรเนต แตจะมรำยไดจำกระบบกำรโฆษณำอนซบซอน

ผใชงำน “จำย” ใหกบบรกำรตำงๆ ในรปกำรเปดเผยขอมลของตนเอง รวมทงขอมลทพวกเขำ

ท�ำใหเกดขน หรอทเรยกวำเปน “รอยเทำอเลกทรอนกส” (electronic footprint) ในระหวำงกำรคนขอมล

และกำรทองอนเทอรเนต บรษทอนเทอรเนตจะวเครำะหขอมลเกยวกบผใชงำน ทงนเพอจ�ำแนกขอมลท

บงบอกถงควำมนยม รสนยม และนสย ทงยงท�ำเหมองขอมลเพอสกดขอมลเกยวกบกลม อยำงเชน

พฤตกรรมของวยรนในเมองหรอภมภำคบำงแหง บรษทอนเทอรเนตจะสำมำรถท�ำนำยดวยควำมแมนย�ำ

คอนขำงสงวำบคคลดงกลำวมพฤตกรรมกำรซอสนคำแบบใด หรอมกำรปฏบตแบบใด ชดขอมลทมคำ

เกยวกบผใชงำนอนเทอรเนตจะมประโยชนในเชงพำณชยแตกตำงกนไป โดยหลกๆ แลวจะมผรบซอเพอ

ไปใชในกจกรรมดำนกำรตลำดของตน ยกตวอยำงเชน ในป 2013 รอยละ 90 ของรำยไดของกเกลจ�ำนวน

55,000 ลำนเหรยญตอปมำจำกกำรโฆษณำและบรกำรทเกยวของ21

ปญหา

การคมครองผใชงานและความโปรงใส

กลำวอยำงเปนทำงกำร กำรคลก “ขำพเจำเหนชอบ” (I agree) ตอสญญำทมควำมยำวและเขยนอยำง

ละเอยด เทำกบผใชงำนยอมรบเงอนไขของบรกำรนน ค�ำถำมกคอผใชงำนตดสนใจโดยไดรบขอมล

หรอไม โดยเฉพำะในแงทวำอำจมกำรน�ำขอมลของตนไปใชในเชงพำณชย มควำมเปนไปไดสงวำในหลำย

กรณ ผใชงำนยอมรบ “ขอตกลง” ซงเปนกำรแลกเปลยนขอมลของตนกบบรกำรดำนอนเทอรเนตทมคำ

ยงเงอนไขกำรใชงำนอนเทอรเนตมควำมโปรงใสและเขำใจไดงำยมำกเพยงใดกจะยงเปนประโยชน

ไมเฉพำะกบผใชงำน แตยงรวมถงบรษทอนเทอรเนตซงจะเปนแมแบบธรกจทมควำมยงยนมำกขน

ความเสยงของการผกขาดตลาด

อตสำหกรรมอนเทอรเนตมแนวโนมน�ำไปสกำรผกขำดตลำด (เชน กเกลมสวนแบงกำรคนหำอนเทอรเนต

ในยโรปกวำ 80%) นอกจำกนนในปจจบนยงไมมระบบนโยบำยตอตำนกำรผกขำดระดบโลกซงอำจชวย

แกปญหำกำรผกขำดตลำดโลกของอตสำหกรรมอนเทอรเนตได ฮสตน (Geoff Huston) อำงวำกำรผกขำด

ตลำดและกำรสญเสยควำมหลำกหลำยของตลำดในแงทรพยำกรอนเทอรเนต จะสงผลกระทบตอรำคำและ

คณภำพของบรกำรอนเทอรเนตอยำงหลกเลยงไมได22

155


ในปจจบน สหภำพยโรปเปนหนวยงำนเดยวทมบทบำทเขมแขงมำกสดในกำรตอตำนกำรผกขำด

ระดบโลก เนองจำกเปนตลำดทมประชำกร 500 ลำนคน สหภำพยโรปสำมำรถบงคบบรษทอนเทอรเนต

ใหปฏบตตำมขอก�ำหนดดำนกำรตลำด และปองกนกำรผกขำดได สหภำพยโรปมมำตรกำรตอตำนกำร

ผกขำดทน�ำมำใชกบกเกล โดยเฉพำะในสวนของทตงของโฆษณำทอยในรำยกำรผลลพธกำรคนหำขอมล

ประเทศอนๆ ทมตลำดอนเทอรเนตเลกกวำและมอ�ำนำจตอรองทำงนโยบำยนอยกวำ มกจะปฏบตตำม

แนวทำงทมกำรเจรจำระหวำงสหภำพยโรปและบรษทอนเทอรเนต

เศรษฐกจของการเขาถงอนเทอรเนตผใชงำนและบรษทอนเทอรเนตจำยคำบรกำรใหกบผใหบรกำรอนเทอรเนตเพอใหสำมำรถเขำถงและไดรบ

บรกำรอนเทอรเนต โดยทวไปแลวผใหบรกำรอนเทอรเนตจะมรำยไดเพอเปนคำใชจำยดงตอไปน

• คำกำรสอสำรโทรคมนำคมและแบนดวธอนเทอรเนตในกำรเชอมตอกบฮบอนเทอรเนตรำยใหญ

• คำทอยไอพทไดรบจำกระบบทะเบยนอนเทอรเนตระดบภมภำค (RIRs) หรอระบบทะเบยน

อนเทอรเนตทองถน (LIRs) ทอยไอพจ�ำเปนส�ำหรบกำรเชอมตออปกรณเขำกบอนเทอรเนต

• คำอปกรณ ซอฟตแวร และกำรบ�ำรงรกษำกำรตดตง


156


ธรกจบรกำรอนเทอรเนตมควำมซบซอนมำกขนเนองจำกมขอก�ำหนดกำรควบคมดแลของรฐบำล

อยำงเชนกำรเกบรกษำขอมล (data-retention) ยงมขอก�ำหนดมำกเทำไร ยงท�ำใหเกดคำใชจำยมำกขน

เทำนน ซงตองมกำรผลกภำระใหกบผใชงำนอนเทอรเนตผำนกำรใหสมครใชบรกำร หรอถกหกจำกก�ำไร

ของผใหบรกำรอนเทอรเนต

ปญหา

การกระจายรายไดระหวางบรษทโทรคมนาคมและบรษทอนเทอรเนต

ผประกอบกำรโทรคมนำคมก�ำลงตงค�ำถำมเกยวกบกำรกระจำยรำยไดทเกดจำกอนเทอรเนต พวกเขำ

พยำยำมเพม “สวนแบงรำยได” จำกกำรเตบโตอยำงรวดเรวของอนเทอรเนต จนถงปจจบน ผไดรบ

ประโยชนทำงธรกจมำกสดจำกกำรเตบโตอยำงรวดเรวของอนเทอรเนตคอบรษทผลตเนอหำอนเทอรเนต

เนองจำกมแมแบบทำงธรกจใหมทใชประโยชนจำกกำรโฆษณำออนไลน บรษทโทรคมนำคมมขอโตแยง

หลก กลำวคอ พวกเขา เปนผสนบสนนใหเกดกำรเขำถงเนอหำในอนเทอรเนต ทงนโดยผำนสำยเคเบล

และโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม ของพวกเขาเอง

อตสำหกรรมโทรคมนำคมมกอำงวำจ�ำเปนตองมรำยไดมำกขนจำกธรกจอนเทอรเนต เนองจำก

ตองลงทนในกำรอพเกรดโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม สวนบรษทผลตเนอหำกอำงวำผใหบรกำร

กำรเชอมตอเกบคำใชบรกำรจำกผใชงำนขนสดทำยอยแลว และเหตผลส�ำคญทบรษทโทรคมนำคมม

รำยไดนอยลงเนองจำกยงใชแมแบบธรกจทลำสมย (เกบคำบรกำรแบบ “all-you-can-eat” อยำงเชน กำร

เกบคำบรกำรแบบคงทหรอ flat rates) ผประกอบกำรโทรคมนำคมในยโรปรวมตวกนเปนเครอขำยสมำคม

ผประกอบกำรโทรคมนำคมแหงยโรป (European Telecommunications Network Operators’ Association

- ETNO) ท�ำใหเกดคลนตำงๆ ในชวงกำรเตรยมประชม WCIT-12 ทดไบ โดยมกำรจดท�ำขอเสนออยำง

เปนรปธรรมเพอเปลยนแปลงแมแบบของรำยไดในปจจบน และเสนอใหกบบรรดำผผลตเนอหำ (เชน

เฟซบก กเกล) ตองจำยเพอกำรเขำถงบรกำรของตน

ขอเสนอดงกลำวไมไดรบควำมสนบสนนในชวงกำรเตรยมประชม WCIT-12 แตจะยงคงเปน

ประเดนเปดในกำรเจรจำเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตในอนำคต กำรอภปรำยเกยวกบกำรกระจำย

รำยไดในอนเทอรเนตถอเปนประเดนขนพนฐำนของขอถกเถยงเรองควำมเปนกลำงของเครอขำย

ยกตวอยำงเชน ควรถอวำจรำจรในอนเทอรเนตทกประเภทมสถำนะเทำเทยมกนแบบในปจจบน หรอควร

มกำรแบงประเภทของอนเทอรเนตขนอยกบคณภำพของบรกำร กำรช�ำระเงน และควำมพงพำได (เชน

กำรแบงเปนอนเทอรเนตส�ำหรบวไอพ และอนเทอรเนตส�ำหรบคนจน เปนตน)


การแบงรายไดจากโทรคมนาคมใหกบประเทศก�าลงพฒนา

ประเทศก�ำลงพฒนำจ�ำนวนมำกรองเรยนเกยวกบเงอนไขเศรษฐกจทไมเปนธรรมในแงของเศรษฐกจ

อนเทอรเนต เมอเปรยบเทยบกบระบบโทรศพทแบบเดม ซงประเทศ 2 แหงทเชอมตอโทรศพทกนจะ

แบงกนแบกรบตนทนกำรจดท�ำระบบ แตแมแบบอนเทอรเนตจะผลกภำระทงหมดใหเพยงฝำยเดยว

กลำวคอประเทศก�ำลงพฒนำตองหำเงนมำสนบสนนกำรเชอมตอกบเครอขำยหลกของระบบอนเทอรเนต

ซงมกจะตงอยในประเทศพฒนำแลว สงผลใหกลำยเปนวำประเทศทเลกและยำกจนตองหำเงนมำ

สนบสนนระบบอนเทอรเนตในประเทศพฒนำแลว

ปญหำกำรแบงรำยไดเปนเรองส�ำคญอยำงยงโดยเฉพำะกบบรรดำประเทศทยำกจนสด ซงตอง

พงพำรำยไดจำกกำรโทรคมนำคมระหวำงประเทศเปนรำยไดหลกของงบประมำณประเทศ สถำนกำรณ

ซบซอนมำกขนเมอมกำรน�ำระบบ VoIP หรอโทรศพทอนเทอรเนตมำใช ท�ำใหจรำจรดำนโทรศพทเปลยน

จำกผประกอบกำรโทรคมนำคมในประเทศไปเปนผประกอบกำรอนเทอรเนต

ประเทศก�ำลงพฒนำก�ำลงตงค�ำถำมเกยวกบแมแบบกำรเขำถงอนเทอรเนตทเปนธรรมมำกขนใน

ระหวำงกำรประชม WSIS คณะท�ำงำนของ ITU และเมอไมนำนมำนในกำรประชม WCIT-12 ทดไบ

อแบงกง อมนน และเงนตราเสมอนเงนสดดจทลเปนภยคกคามตอทกรฐบาลในโลกทตองการบรหารจดการเงนตราของตนเอง

เดวก แซกสโตน (David Saxtoni)23

อแบงกง (e-banking) เกยวของกบกำรใชอนเทอรเนตเพอท�ำธรกรรมกบธนำคำร อยำงเชน กำรช�ำระเงน

ผำนบตรหรอกำรโอนเงน จดทถอวำเปนนวตกรรมคอตวสอกลำง ในขณะทบรกำรทำงธนำคำรยงเปนแบบ

เดม อแบงกงใหประโยชนกบลกคำเนองจำกเสนอบรกำรใหมๆ และลดคำใชจำยในกำรท�ำธรกรรม

ยกตวอยำงเชน มกำรประมำณวำในกำรท�ำธรกรรมซงตำมระบบธนำคำรแบบเดมจะมคำใชจำย 4 เหรยญ

แตถำใชอแบงกงคำใชจำยจะเหลอเพยง 0.17 เหรยญ24

ธนำคำรเพอกำรช�ำระหนระหวำงประเทศ (Bank for International Settlements - BIS) ใหนยำม

อมนน (e-money) วำหมำยถง “กำรเกบรกษำคณคำหรอกลไกกำรช�ำระเงนลวงหนำ ทงนเพอใหสำมำรถ

ช�ำระเงนระหวำงจดกำรขำย 2 จด เปนกำรโอนเงนโดยตรงระหวำงอปกรณ 2 ชน หรอผำนเครอขำย

คอมพวเตอรแบบเปด เชน อนเทอรเนต”25 อมนนมกเกยวของกบสงทเรยกวำสมำรตกำรด (smart card)

157

158


ซงออกโดยบรษทตำงๆ เชน มนเดกซ (Mondex) และวซำแคช (Visa Cash) อมนนจะผกอยกบระบบ

ธนำคำรและกำรเงนแบบเดม (เปนสงทช�ำระหนไดตำมกฎหมำย)

ตำงจำกอมนน เงนตรำเสมอนไมไดเปนสวนหนงของระบบกำรเงนของประเทศ กำรออกเงนตรำ

เสมอนกเหมอนกำรพมพธนบตรใหมโดยไมไดอยใตกำรควบคมดแลของธนำคำรกลำง บตคอยน (Bitcoin)

เปนเงนตรำเสมอนทเปนทรจกมำกสด และในบำงครงยงเรยกวำเปนเงนตรำเขำรหส (cryptocurrency)

เนองจำกผลตขนจำกกระบวนกำรเขำรหส26

ปญหา

การเปลยนแปลงของระบบธนาคารระดบโลก

กำรใชอแบงกงและอมนนตอไปอำจท�ำใหเกดกำรเปลยนแปลงตอระบบธนำคำรทวโลก ท�ำใหลกคำมทำง

เลอกใหมๆ พรอมกบลดคำบรกำรธนำคำรลงในเวลำเดยวกน ระบบธนำคำรแบบเดมจะถกทำทำยอยำง

มำกจำกระบบอแบงกงทคมทนกวำ27 โปรดสงเกตวำในปจจบน ธนำคำรทวไปเรมน�ำอแบงกงมำใช ในป

2002 มอแบงกเพยง 30 แหงในสหรฐฯ แตในปจจบนแทบไมมธนำคำรใดไมมบรกำรอแบงกง

โมบายคอมเมรซ (Mobile commerce)ปจจบน อเพยเมนตและอมนนมกำรเปลยนแปลงอยำงรวดเรวเชนเดยวกบกำรเปลยนแปลงของเทคโนโลย

และอปกรณ กำรใชอปกรณเคลอนทช�ำระเงนพฒนำไปไกลกวำกำรสง SMS เพอสงช�ำระเงน เนองจำก

โทรศพทเคลอนทมกำรพฒนำใหทนสมยและ “ฉลำด” ขน (เชน สมำรตโฟนและไอโฟน) จงท�ำใหสำมำรถ

ใชแอปพลเคชนทหลำกหลำย รวมทงโมบำยคอมเมรซ28 หรอกำรซอขำยสนคำและบรกำรผำนโทรศพท

มอถอ

ความมนคงไซเบอร

ควำมมนคงไซเบอรเปนควำมทำทำยส�ำคญในแงของกำรน�ำระบบอเพยเมนตมำใชในวงกวำง ท�ำอยำงไร

จะเกดควำมปลอดภยตอกำรท�ำธรกรรมกำรเงนผำนอนเทอรเนต? ควำมมนคงไซเบอรเปนประเดนทเรำ

พดถงไปแลว สงส�ำคญคอกำรเนนควำมรบผดชอบของธนำคำรและสถำบนกำรเงนเพอรกษำควำม

159


ปลอดภยในกำรท�ำธรกรรมออนไลน พฒนำกำรส�ำคญในแงนคอกำรประกำศใชรฐบญญตซำรเบนส-

ออกซลย (Sarbanes-Oxley Act - SOXA)29 ของรฐสภำสหรฐฯ ซงเปนผลมำจำกกรณออฉำวดำน

กำรเงนของบรษทเอนรอน (Enron), อำรเธอร แอนเดอรเซน (Arthur Andersen) และเวลดคอม

(WorldCom) กฎหมำยดงกลำวควบคมกำรเงนอยำงเขมงวด และเพมควำมรบผดชอบของสถำบน

กำรเงนในกำรรกษำควำมปลอดภยของกำรท�ำ

ธรกรรมกำรเงนผำนอนเทอรเนต ทงยงแบงควำม

รบผดชอบดำนควำมปลอดภยระหวำงตวลกคำ ซง

ตองแสดงควำมรอบคอบระดบหนง กบสถำบนกำร

เงนตำงๆ30

การขาดแคลนวธช�าระเงน

กำรขำดแคลนวธช�ำระเงนมกถกมองวำเปนอปสรรคส�ำคญตอพฒนำกำรทรวดเรวของอคอมเมรซ

ในปจจบน กำรช�ำระเงนส�ำหรบอคอมเมรซมกกระท�ำผำนบตรเครดต ซงเปนอปสรรคอยำงมำกส�ำหรบ

ประเทศก�ำลงพฒนำทยงไมมกำรพฒนำตลำดบตรเครดตมำกนก รฐบำลในประเทศเหลำนนจ�ำเปนตอง

เปลยนแปลงขอกฎหมำยเพอเรงใหมกำรช�ำระเงนดวยบตรเครดตเรวขน

มาตรการระดบประเทศ

เพอสนบสนนกำรพฒนำอคอมเมรซ รฐบำลทวโลกจ�ำเปนตองสนบสนนรปแบบกำรช�ำระเงนโดยไมใช

เงนสดทกรปแบบ ทงทเปนกำรใชบตรเครดตและอมนน ยงมกำรน�ำระบบอมนนมำใชเรวเทำไร กยงตอง

มกำรก�ำกบดแลของรฐบำลมำกเทำนน ตอจำกฮองกง สหภำพยโรปเปนภมภำคแรกทน�ำกฎหมำย

อมนนแบบรอบดำนมำใช โดยกำรรบรองระเบยบเงนอเลกทรอนกส (Electronic Money Directive)31 เมอ

ป 2000 (มกำรแกไขในป 2009) ตำงจำกกรณอมนน ในสหภำพยโรปยงไมมมำตรกำรก�ำกบดแลเงนตรำ

เสมอน ในปจจบน รฐภำคตองก�ำกบดแลเงนตรำเสมอนอยำงเชนบตคอยนดวยตนเอง เยอรมนรบรอง

วำบตคอยนเปน “เงนสวนบคคล” ทใชแลกเปลยนระหวำงคน 2 คนหรอหนวยงำน 2 หนวยงำนได ใน

สหรำชอำณำจกรถอวำบตคอยนเปนชองทำงแลกเปลยนแตไมถอวำเปนเงน ประเทศสวนใหญเลอกใช

แนวทำงเฝำรอสถำนกำรณ ในปจจบน บตคอยนยงไมท�ำใหเกดควำมเสยงทส�ำคญตอระบบกำรเงนในรป

ของกำรน�ำไปใชอยำงมชอบ (กำรฟอกเงน กำรลกทรพย ฯลฯ) อยำงไรกด ในบำงประเทศอยำงเชน

รสเซยและไทย มกำรออกมำตรกำรรนแรงเพอหำมกำรใชบตคอยน

การแกปญหาในระดบสากล

สบเนองจำกคณลกษณะของอนเทอรเนต อมนนและเงนตรำเสมอนนำจะเปนปรำกฏกำรณระดบโลก จง

จ�ำเปนตองมแนวทำงแกปญหำระดบสำกล โดยหนวยงำนทนำจะมบทบำทในสวนของอแบงกงคอ กลม

อแบงกงของคณะกรรมกำรบำเซล (Basel Committee E-Banking Group) กลมดงกลำวเรมแกปญหำ


เกยวกบความมนคงไซเบอร

160


ในแงของกำรก�ำหนดใหใสชอผใชงำน (authorisation) มำตรฐำนกำรก�ำกบดแล ควำมโปรงใส ควำมเปน

สวนตว กำรฟอกเงน และกำรก�ำกบดแลขำมพรมแดน ซงเปนปญหำหลกของกำรน�ำอมนนมำใช32

ในสวนของเงนตรำเสมอน มำตรกำรระหวำงประเทศทส�ำคญทมกำรน�ำมำใชคอ คณะท�ำงำน

เฉพำะกจเพอด�ำเนนมำตรกำรทำงกำรเงน (Financial Action Task Force - FATF) ซงรบมอกบปญหำ

กำรฟอกเงนและกำรสนบสนนดำนกำรเงนแกกลมผกอกำรรำย33 สหรฐฯ เรมเจรจำกบ FATF ในแงกำรน�ำ

หลกเกณฑตอตำนกำรฟอกเงนและกำรสนบสนนดำนกำรเงนแกกลมผกอกำรรำยมำใชในสวนทเกยวกบ

เงนตรำเสมอน

จดเชอมตอการบงคบใชกฎหมาย

ในป 2002 ส�ำนกงำนอยกำรสงสดรฐนวยอรกขอใหเพยพำล (Pay-Pal) และซตแบงก (Citibank) ไมสง

จำยเงนใหกบคำสโนทำงอนเทอรเนต ถอเปนกำรเชอมตอโดยตรงระหวำงอเพยเมนตกบกำรบงคบใช

กฎหมำย34 แมวำหนวยงำนบงคบใชกฎหมำยจะไมสำมำรถใชกลไกกฎหมำยโดยตรง แตพวกเขำกสำมำรถ

ใชวธควบคมกำรสงจำยเงนทำงอเลกทรอนกสได

ความเปนสวนตว

กำรใชระบบอเพยเมนตจะทงรองรอยกำรท�ำธรกรรมไวทกครง และขอมลเหลำนจะถกเกบไวโดยผผลต

เครองมอส�ำหรบใชบรกำรอเพยเมนต (เชน บรษทบตรเครดต ธนำคำร) แมวำกำรเกบรกษำขอมล

เหลำนเปนสงทจ�ำเปนและมเหตผลเพอใชในกำรช�ำระบญชและเปนหลกฐำนกำรจำยเงน แตกำรสะสม

ขอมลเชนนอำจสงผลคกคำมตอควำมเปนสวนตวของผใชงำน กรณทมกำรน�ำไปท�ำเหมองขอมลเพอ

ตดตำมพฤตกรรมกำรซอและกำรใชจำย หรอเพอกำรโฆษณำบรกำรกำรเงนใหกบลกคำในอนำคต35

ความเสยงและการน�าเงนตราเสมอนไปใชในทางมชอบ

ควำมเสยงเกยวกบเงนตรำเสมอนเปนประเดนทชดเจนภำยหลงกำรสงปดเมำตกอกซ (Mt. Gox) ซงเปน

หนงในบรษทบตคอยนรำยใหญทสด เมอเดอนกมภำพนธ 201436 เปนเหตใหนกลงทนจ�ำนวนมำกขำดทน

เกอบ 500 ลำนเหรยญ

มค�ำเตอนมำกมำยวำเงนตรำเสมอนอำจถกใชในทำงมชอบส�ำหรบกำรซอสนคำและบรกำรทผด

กฎหมำย ส�ำหรบกำรฉอโกงและกำรฟอกเงน ธรกรรมของบตคอยนทไมมกำรเปดเผยชอของผใชบรกำร

ท�ำใหเสยงทจะถกใชในทำงมชอบ จนถงปจจบน มรำยงำนกำรใชในทำงมชอบเพยงไมกกรณ FBI สงปด

เวบไซตซลกโรด (Silk Road) ทมกำรคำขำยขอมลบตรเครดตทถกขโมยมำ คำขำยยำเสพตด และสงผด

กฎหมำยอนๆ เวบไซตดงกลำวใชบตคอยนเปนชองทำงกำรช�ำระเงน

161


การคมครองผบรโภคควำมไววำงใจของผบรโภคเปนเงอนไขส�ำคญทท�ำใหอคอมเมรซประสบควำมส�ำเรจ อคอมเมรซยงเปน

เรองใหม และผบรโภคอำจยงไมมนใจเทำกบกำรซอขำยในโลกจรง กำรคมครองผบรโภคจงเปนชองทำง

ตำมกฎหมำยทส�ำคญเพอชวยใหเกดควำมไววำงใจตออคอมเมรซ และหลกเกณฑเกยวกบอคอมเมรซจะ

ชวยคมครองลกคำในหลำยดำน ไดแก

• กำรใชประโยชนจำกขอมลกำรช�ำระเงนผำนบตรเครดตออนไลน

• กำรโฆษณำทหลอกลวง

• กำรสงสนคำมต�ำหน

ลกษณะเฉพำะของอคอมเมรซทเรมปรำกฏคอกำรคมครองผบรโภคทขยำยตวไปสสำกล ซงตำง

อยำงมำกจำกพำณชยแบบเดม ในอดต ผบรโภคมกไมจ�ำเปนตองไดรบกำรคมครองระดบสำกล พวกเขำ

สำมำรถซอสนคำในประเทศของตน และจ�ำเปนตองไดรบกำรคมครองในประเทศอยแลว แตเมอม

อคอมเมรซ จะเกดธรกรรมขำมพรมแดนเพมขน

เขตอ�ำนำจศำลเปนประเดนส�ำคญทเกยวของกบกำรคมครองผบรโภค ซงมแนวทำงหลกทส�ำคญ

2 ประกำร แนวทำงแรกเปนประโยชนกบผขำย (ธรกจทำงอเลกทรอนกส) และเปนแนวทำงทก�ำหนดใน

ประเทศตนทำง/ก�ำหนดโดยผขำย ในสภำพกำรณเชนน บรษทอคอมเมรซจะไดเปรยบเพรำะสำมำรถเลอก

ใชเงอนไขทำงกฎหมำยทพยำกรณไดและเปนทรจกกนด สวนอกแนวทำงหนงเนนทประโยชนของผซอ

เปนแนวทำงทพงพำกฎหมำยในประเทศปลำยทำง

ขอเสยเปรยบของบรษทอคอมเมรซคออำจตองท�ำงำนกบเขตอ�ำนำจศำลทแตกตำงกน ทำงออก

อยำงหนงตอปญหำนคอกำรท�ำใหหลกเกณฑคมครองผบรโภคมเนอหำคลำยคลงกน ซงจะท�ำใหค�ำถำม

เกยวกบเขตอ�ำนำจศำลลดควำมส�ำคญลง เชนเดยวกบปญหำอคอมเมรซอนๆ OECD ไดเปนผน�ำในกำร

ออกแนวปฏบตเพอกำรคมครองผบรโภคในบรบทของอคอมเมรซ (Guidelines for Consumer Protection

in the Context of E-commerce) เมอป 199937 และแนวปฏบตเพอคมครองผบรโภคจำกกำรฉอโกงและ

กำรพำณชยแบบหลอกลวงขำมพรมแดน (Guidelines for Protecting Consumers from Fraudulent and

Deceptive Commercial Practices Across Borders) ในป 200338 หลกกำรส�ำคญท OECD ก�ำหนดขน

ยงคงใชงำนได และมกำรน�ำไปใชโดยสมำคมธรกจตำงๆ รวมทงหอกำรคำนำนำชำตและสภำส�ำนกงำน

เพอธรกจทดขน (Council of Better Business Bureaus)39

สหภำพยโรปใหกำรคมครองระดบสงตอผบรโภคในอคอมเมรซ และมโครงกำรรณรงคสรำงควำม

ตระหนกรเรองกำรซอของออนไลน ปญหำเรองเขตอ�ำนำจศำลไดรบกำรแกไขผำน ระเบยบบรสเซลส 1

(Brussels I Regulation)40 ซงก�ำหนดใหผบรโภคมชองทำงรองเรยนตำมกฎหมำยในประเทศเพอคมครอง

162


ตนเองเสมอ ระเบยบบรสเซลส 1 ทไดรบกำรปรบปรง41และจะมผลบงคบใชในเดอนมกรำคม 2015 จะยง

ท�ำใหหลกเกณฑเกยวกบเขตอ�ำนำจศำลมควำมคลำยคลงกนมำกขน ทงนโดยกำรก�ำหนดใหบคคลผ

ไมไดมถนพ�ำนกในสหภำพยโรปอำจถกฟองโดยผบรโภคตอศำลในรฐภำคของสหภำพยโรปได

เกนครงหนงของผบรโภคใน EU (53%) ซอสนคำออนไลนอยำงนอยหนงครงในชวง 12 เดอน

กอนถงเดอนกนยำยน 2012 ซงเพมขน 2 เทำเมอเทยบกบป 2006 แตมเพยง 15% ทซอสนคำออนไลน

ผำนผขำยทอยนอกประเทศ ซงสะทอนใหเหนระดบควำมไววำงใจ แมวำ 53% คนเคยกบกำรซอสนคำ

ออนไลนในประเทศ แตมเพยง 36% ทสบำยใจจะซอสนคำออนไลนจำกประเทศอนๆ ในสหภำพยโรป42

ในระดบโลก ยงไมมกำรตรำกฎหมำยระหวำงประเทศในเรองนขนมำ หนงในขอกฎหมำยท

สอดคลองไดแก อนสญญำวำดวยสญญำกำรซอขำยสนคำระหวำงประเทศของสหประชำชำต (UN

Convention on Contracts for the International Sale of Goods) ป 198043 ซงไมครอบคลมสญญำ

ผบรโภคและกำรคมครองผบรโภค

สมำคมเอกชนและเอนจโอหลำยแหงท�ำงำนดำนกำรคมครองผบรโภคกบอคอมเมรซ รวมทง

องคกรผบรโภคสำกล (Consumers International), เครอขำยเพอกำรคมครองและกำรบงคบใชกฎหมำย

เกยวกบผบรโภคสำกล (International Consumer Protection and Enforcement Network) และคอนซ

เมอรรพอรตสเวบวอตช (Consumer Reports WebWatch)

กำรพฒนำของอคอมเมรซในอนำคตจ�ำเปนตองอำศยกำรท�ำใหกฎหมำยระดบประเทศมเนอหำ

แบบเดยวกน หรอตองมระบบกฎหมำยระหวำงประเทศเพอคมครองผบรโภคกบอคอมเมรซ

ภาษอากรหลงจำกฟำรำเดย (Michael Faraday) คนพบหลกกำรพนฐำนเกยวกบไฟฟำเมอป 1831 (กำรเหนยวน�ำ

แมเหลกไฟฟำ) นกกำรเมองขสงสยถำมเขำเกยวกบจดประสงคของสงประดษฐของเขำ ฟำรำเดยตอบวำ

“ทำนครบ ผมเองกยงไมรวำมนจะมประโยชนอะไร แตทผมรแนนอนคอสกวนหนงพวกทำนกจะเกบภำษ

จำกสงประดษฐของผม”44

ขณะทอนเทอรเนตเขำมำเปนสวนหนงของสงคมสมยใหม ค�ำถำมเกยวกบภำษอำกรเรมเปนท

สนใจมำกขน และกลำยเปนประเดนส�ำคญอยำงยงโดยเฉพำะภำยหลงวกฤตกำรเงนเมอป 2008 รฐบำล

หลำยประเทศพยำยำมหำรำยไดเขำรฐเพอลดจ�ำนวนหนสำธำรณะ รำยงำนอยำงละเอยดเกยวกบภำษ

อนเทอรเนตไดรบกำรเสนอโดยกระทรวงเศรษฐกจและกำรเงนของฝรงเศสเมอเดอนมกรำคม 201345 กำร

เกบภำษกจกรรมดำนเศรษฐกจทท�ำในอนเทอรเนตเปนหนงในโอกำสส�ำคญทพวกเขำจะเพมรำยไดเขำ

คลง

163


ขอถกเถยงดำนกำรอภบำลอนเทอรเนตทวำเรำควรปฏบตตอโลกออนไลนแตกตำงจำกโลกจรง

หรอไม เปนสงทสะทอนใหเหนอยำงชดเจนจำกค�ำถำมเกยวกบภำษอำกร46 นบแตยคแรก สหรฐฯ พยำยำม

ประกำศวำอนเทอรเนตเปนเขตปลอดภำษ ในป 1998 รฐสภำสหรฐฯ ผำนรฐบญญตเสรภำพดำนภำษ

อนเทอรเนต (Internet Tax Freedom Act)47 และมกำรขยำยกำรบงคบใชอก 3 ปในเดอนธนวำคม 2004

ในเดอนตลำคม 2007 มกำรขยำยกำรบงคบใชกฎหมำยฉบบนอกจนถงป 2014 แมมควำมกลววำอำจ

ท�ำใหรฐสญเสยรำยไดจ�ำนวนมำก48

OECD และสหภำพยโรปกลบมควำมเหนในทำงตรงขำม โดยมองวำอนเทอรเนตไมควรไดรบ

สทธพเศษดำนภำษ หลกกำรออตตำวำ (Ottawa Principles) ของ OECD ก�ำหนดวำภำษอำกรส�ำหรบ

อคอมเมรซไมควรใชหลกกำรเดยวกบภำษของพำณชยกรรมทวไป49 กำรน�ำหลกกำรนมำใชท�ำใหสหภำพ

ยโรปประกำศใชระเบยบเมอป 2003 ก�ำหนดใหบรษทอคอมเมรซนอกสหภำพยโรปตองจำยภำษมลคำ

เพม (VAT) กรณทขำยสนคำภำยในสหภำพยโรป เหตผลส�ำคญส�ำหรบกำรตดสนใจเชนนนคอบรษทนอก

สหภำพยโรป (สวนใหญมำจำกสหรฐฯ) มขอไดเปรยบเหนอบรษทจำกยโรปซงตองจำยภำษมลคำเพม

ส�ำหรบธรกรรมทำงอเลกทรอนกสทกครง

ปญหำเกยวกบกำรจำยภำษอเลกทรอนกส (e-taxation) อกประกำรหนงระหวำงสหภำพยโรปกบ

สหรฐฯ ซงยงไมไดรบกำรแกไขคอ ค�ำถำมเกยวกบทตงของภำษ หลกกำรออตตำวำใชหลกกำรเกบภำษ

จำกต�ำแหนง “ปลำยทำง” แทนทจะเปน “ตนทำง” รฐบำลสหรฐฯ แสดงเจตจ�ำนงทจะใหเกบภำษโดยคด

จำกธรกรรมทตนทำง เนองจำกบรษทอคอมเมรซสวนใหญมทตงอยในสหรฐฯ แตในทำงตรงกนขำม

สหภำพยโรปพยำยำมผลกดนใหเกบภำษ “ปลำยทำง” เนองจำกวำสหภำพยโรปมลกคำผใชบรกำร

อคอมเมรซมำกกวำผขำย

ลายเซนดจทลกลำวโดยรวมลำยเซนดจทล (digital signatures) เกยวของกบกำรตรวจรำยชอบคคลทเขำใชงำน

อนเทอรเนต ซงสงผลกระทบในหลำยดำน ทงเขตอ�ำนำจศำล อำชญำกรรมคอมพวเตอร และอคอมเมรซ

กำรใชลำยเซนดจทลควรสนบสนนใหเกดควำมไววำงใจตออนเทอรเนตมำกขน กำรตรวจชอแบบดจทล

(Digital authentication) โดยทวไปเปนสวนหนงของกรอบกำรคำอคอมเมรซ ซงควรมสวนสนบสนน

ธรกรรมของอคอมเมรซ โดยเฉพำะกำรจดท�ำสญญำอเลกทรอนกส ยกตวอยำงเชนขอตกลงใดๆ จะ

สมบรณและมผลบงคบใชถำมกำรกรอกขอมลผำนอเมลหรอเวบไซตหรอไม? ในหลำยประเทศ กฎหมำย

ก�ำหนดใหสญญำตองจดท�ำ “เปนขอเขยน” หรอ “มกำรลงนำม” ซงจะสงผลกระทบอยำงไรบำงในแงของ

อนเทอรเนต? สบเนองจำกขอขดแยงเหลำนและแรงกดดนจำกกำรท�ำใหโครงสรำงเอออ�ำนวยตอ

อคอมเมรซ รฐบำลหลำยประเทศจงเรมออกกฎหมำยวำดวยลำยเซนดจทล

164


ในแงของลำยเซนดจทล ปญหำทำทำยหลกคอรฐบำลไมไดก�ำกบดแลปญหำทเปนอย อยำงเชน

อำชญำกรรมคอมพวเตอรหรอกำรละเมดลขสทธ แตกลบออกระเบยบใหมๆ ทงๆ ทไมเคยมประสบกำรณ

มำกอน ซงสงผลใหตองมกำรหำทำงออกหลำยประกำรและเกดควำมคลมเครอในแงขอบญญตเกยวกบ

ลำยเซนดจทล ท�ำใหมกำรก�ำหนดแนวทำงหลกในกำรก�ำกบดแลลำยเซนดจทลขนมำ 3 แนวทำง50

แนวทำงแรกคอแนวทำงก�ำกบนอยสด ซงก�ำหนดไมใหปฏเสธลำยเซนอเลกทรอนกสเพยงเพรำะ

วำเปนกำรจดท�ำทำงระบบอเลกทรอนกส แนวทำงนก�ำหนดกำรใชประโยชนของลำยเซนดจทลอยำง

กวำงๆ และเปนทยอมรบในประเทศทใชระบบกฎหมำยจำรตประเพณอยำงสหรฐฯ แคนำดำ นวซแลนด

และออสเตรเลย

แนวทำงท 2 คอแนวทำงก�ำกบมำกสด ก�ำหนดกรอบและขนตอนปฏบตอยำงละเอยดส�ำหรบ

ลำยเซนดจทล ทงกำรเขำรหสและกำรใชตวจ�ำแนกกญแจสำธำรณะ (public key identifiers) แนวทำงน

มกน�ำไปสหนวยงำนรบรองสถำนภำพ ซงจะเปนผรบจดทะเบยนผใชงำนลำยเซนดจทลในอนำคต เปน

แนวทำงทแพรหลำยในกฎหมำยของประเทศตำงๆ ในยโรป เชน เยอรมนและอตำล

แนวทำงท 3 ซงมกำรใชกนในสหภำพยโรปตำมระเบยบลำยเซนอเลกทรอนกส (EU Electronic

Signatures Directive)51 เปนกำรผสมผสำน 2 แนวทำงแรก โดยประกอบดวยทงแนวทำงก�ำกบนอยสด

กลำวคอกำรยอมรบลำยเซนทสงมำทำงอเลกทรอนกส และแนวทำงก�ำกบมำกสด กลำวคอกำรยอมรบ

วำ “ลำยเซนอเลกทรอนกสขนสง” จะมน�ำหนกในทำงกฎหมำยเมอน�ำมำใชเปนพยำนหลกฐำนใน

กระบวนกำรยตธรรม (เชน สำมำรถน�ำไปยนยนวำเปนลำยเซนงำยกวำเมอตองขนศำล) ระเบยบเกยวกบ

ลำยเซนดจทลของสหภำพยโรปเปนสงทน�ำไปใชในระดบพหภำค แมจะมกำรน�ำไปใชในรฐภำคของสหภำพ

ยโรปทกประเทศ แตกยงมควำมแตกตำงในแงสถำนะทำงกฎหมำยของลำยเซนดจทลอยด52

ในระดบโลก เมอป 2001 UNCITRAL รบรองกฎหมำยแมแบบวำดวยลำยเซนอเลกทรอนกส

(Model Law on Electronic Signatures)53 เปนกำรรบรองสถำนะของลำยเซนดจทลวำเทำกบลำยเซนท

เซนดวยมอ กรณทเปนไปตำมขอก�ำหนดเชงเทคนคบำงประกำร หอกำรคำนำนำชำต (International

Chamber of Commerce - ICC) ไดออกแนวทำงทวไปในกำรใชงำนพำณชยแบบดจทลระหวำงประเทศ

(General Usage in International Digitally Ensured Commerce - GUIDEC) ซงมกำรส�ำรวจปญหำ

เกยวกบแนวปฏบตทดทสด ระเบยบ และมำตรฐำนกำรรบรอง54

โครงสรำงพนฐำนดำนกญแจสำธำรณะ (public key infrastructure - PKI) เปนมำตรกำรทเกยวของ

โดยตรงกบลำยเซนดจทล ซงสองหนวยงำนอยำง ITU และ IETF มสวนเกยวของกบกำรก�ำหนดมำตรฐำน

PKI

165


ปญหา

ความเปนสวนตวและลายเซนดจทล

ลำยเซนดจทลเปนประเดนทใชในกำรพจำรณำควำมสมพนธระหวำงควำมเปนสวนตวและกำรตรวจสอบ

ชอผใชงำนอนเทอรเนต ลำยเซนดจทลเปนเทคนคส�ำคญอยำงหนงทใชจ�ำแนกบคคลทอยในระบบ

อนเทอรเนต55 ยกตวอยำงเชน ในบำงประเทศซงยงไมมกำรก�ำหนดกฎหมำยลำยเซนดจทลหรอมำตรฐำน

และขนตอนปฏบตทเกยวของ ธนำคำรมกใชวธตรวจสอบอตลกษณบคคลผำน SMS ทำงโทรศพทมอถอ

เพอตรวจสอบควำมถกตองของลกคำทใชธรกรรมออนไลน

ความจ�าเปนทจะตองปฏบตตามมาตรฐานอยางละเอยด

แมวำประเทศพฒนำแลวหลำยแหงไดน�ำกฎหมำยลำยเซนดจทลโดยรวมมำใช แตยงขำดรำยละเอยด

เกยวกบกำรบงคบใชตำมมำตรฐำนและขนตอนปฏบต สบเนองจำกเปนปญหำใหม หลำยประเทศ

จงยงรอดสถำนกำรณวำจะมกำรจดท�ำมำตรฐำนอยำงเปนรปธรรมอยำงไร กำรก�ำหนดมำตรฐำน

เกดขนในหลำยระดบ ทงทเปนของหนวยงำนระหวำงประเทศ (ITU) หนวยงำนระดบภมภำค

[คณะกรรมกำรก�ำหนดมำตรฐำนแหงยโรป (European Committee for Standardization - CEN)] และ

หนวยงำนสำขำอำชพ (IETF)

ความเสยงของการไมเขากน

สบเนองจำกแนวทำงและมำตรฐำนทหลำกหลำยของลำยเซนดจทล จงอำจท�ำใหเกดควำมไมเขำกน

ของระบบในประเทศตำงๆ กำรแกปญหำเปนครงครำวอำจเปนขอจ�ำกดตอกำรพฒนำอคอมเมรซใน

ระดบโลก จ�ำเปนตองมกำรปรบเนอหำของกฎหมำยใหมควำมคลำยคลงกนโดยผำนหนวยงำนระดบ

ภมภำคและระดบโลก

166


1. Nguyen, T., Armitage GJ (2005) Evaluating Internet Pricing Schemes: A Three-Dimensional

Visual Model. ETRI Journal 27(1) p. 64-74. Available at http://etrij.etri.re.kr/etrij/journal/

article/article.do?volume=27&issue=&page=64 [accessed 13 February 2014].

2. Hayel, Y., Maille, P., Tuffin, B. (2005) Modeling and analysis of Internet Pricing: introduction

and challenges in Proceedings of the International Symposium on Applied Stochastic

Models and Data Analysis (ASMDA), Brest, France. Available at http://conferences.

telecom-bretagne.eu/asmda2005/IMG/pdf/proceedings/1389.pdf [accessed 13 February

2014].

3. แอนดรว ออดลซโค (Andrew Odlyzko) มองค�ำถำมเกยวกบกำรก�ำหนดคำบรกำรและ

สถำปตยกรรมของอนเทอรเนตจำกมมมองทำงประวตศำสตร โดยจ�ำแนกประเดนเกยวกบนโยบำย

กำรก�ำหนดคำบรกำรอนเทอรเนตเปรยบเทยบกบกำรก�ำหนดคำบรกำรในระบบขนสงของโลกสมย

โบรำณ ท�ำใหเขำสำมำรถเชอมโยงนโยบำยกำรก�ำหนดคำบรกำรอนเทอรเนตแบบตำงๆ เขำดวย

กน ส�ำหรบขอมลเพมเตม โปรดด: Odlyzko, A. (2004) Pricing and Architecture of Internet:

Historical Perspectives from Telecommunications and Transportation. Available at http://

www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/pricing.architecture.pdf [accessed 13 February 2014].

4. The White House (1997) Framework for Global Electronic Commerce. Available at http://

clinton4.nara.gov/WH/New/Commerce/ [accessed 17 February 2014].

5. WTO (1998) Work programme on electronic commerce. Available at http://www.wto.org/

english/tratop_e/ecom_e/wkprog_e.htm [accessed 17 February 2014].

6. European Union [EU] (2000) Directive 2000/31/EC of the European Parliament and of the

อางอง

167


Council of 8 June 2000 on certain legal aspects of information society services, in particular

electronic commerce, in the Internal Market (Directive on electronic commerce). Available

at http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32000L0031:EN:NOT


7. Global Web Index. GlobalWebIndex e-commerce Report: Online plays a role in 90% of

transactions. Available at http://blog.globalwebindex.net/globalwebindex-e-commerce-

report-online-plays-a-role-in-90-of-transactions/ [accessed 10 August 2014].

8. WTO (no date) GATT and the Goods Council. Available at http://www.wto.org/english/

tratop_e/gatt_e/gatt_e.htm [accessed 17 February 2014].

9. WTO (1994) Agreement on Trade-related Aspects of Intellectual Property Rights. Available

at http://www.wto.org/english/tratop_e/trips_e/t_agm0_e.htm [accessed 17 February 2014]

10. เวบไซตขององคกำรกำรคำโลกทใหควำมส�ำคญกบประเดนอคอมเมรซ Available at http://www.

wto.org/english/tratop_e/ecom_e/ecom_e.htm [accessed 17 February 2014].

11. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบคดกำรพนนออนไลนระหวำงสหรฐอเมรกำ/อนตกำ โปรดด http://

www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds285_e.htm [accessed 17 February 2014].

12. UNCITRAL (1996) Model Law on Electronic Commerce. Available at http://www.uncitral.

org/uncitral/en/uncitral_texts/electronic_commerce/1996Model.html [accessed 17 February

2014].

13. เวบไซตของ UNCITRAL Available at http://www.uncitral.org/uncitral/index.html [accessed

17 February 2014].

14. เวบไซตของ ebXML Available at http://www.ebxml.org/ [accessed 17 February 2014].

15. ดตวอยำงกำรอภปรำยเกยวกบบทบำทของมำตรฐำน ebXML ในปจจบนไดท http://www.infoq.

com/news/2012/01/ebxml [accessed 17 February 2014].

16. UNCTAD (no date) Economic reports. Available at http://unctad.org/en/Pages/Publications/

InformationEconomyReportSeries.aspx [accessed 17 February 2014].

17. เวบไซตของหอกำรคำนำนำชำต Available at http://www.iccwbo.org/ [accessed 17 February

2014].

18. เวบไซตของหนวยงำนสำนเสวนำธรกจโลก Available at http://www.gbdinc.org/ [accessed 17

February 2014].

168


19. European Commission (no date) E-commerce directive. Available at http://ec.europa.eu/

internal_market/e-commerce/directive_en.htm [accessed 17 February 2014].

20. APEC (no date) Paperless Trading Individual Action Plan. Available at http://www.apec.

org/Groups/Committee-on-Trade-and-Investment/Electronic-Commerce-Steering-Group/

Paperless-Trading-Individual-Action-Plan.aspx [accessed 17 February 2014].

21. Google (no date) Investor relations. Available at http://investor.google.com/financial/tables.

html [accessed 10 August 2014].

22. Huston G (2005) Where’s the Money? - Internet Interconnection and Financial Settlements.

The ISP Column. Available at http://www.potaroo.net/ispcol/2005-01/interconn.pdf


23. ตำมทอำงถงใน Holland, K. and Cortese, A. (1995) The future of money: e-cash could

transform the world’s financial life. Available at http://www.businessweek.com/1995/24/

b3428001.htm [accessed 17 February 2014].

24. ตำมทรำยงำนใน Olson, T. (2012) Higher costs, new laws mean no more free rides on

some bank services, accounts. Pittsburgh Tribune-Review, 1 April. Available at http://

www.pittsburghlive.com/x/pittsburghtrib/business/s_789300.html [accessed 17 February

2014].

25. Basel Committee on Banking Supervision (1998) Risk Management for Electronic Banking

and Electronic Money Activities. Basel March 1998. Available at http://www.bis.org/publ/

bcbs35.pdf [accessed 17 February 2014]. ฉบบสมบรณตพมพเมอป 2003 และเผยแพร

ออนไลนท http://www.bis.org/publ/bcbs98.htm [accessed 17 February 2014].

26. Kamberi, A. (2014) Cryptocurrencies and bitcoin. Available at http://www.diplomacy.edu/

blog/cryptocurrencies-and-bitcoin [accessed 10 August 2014].

27. บทควำมนใหขอมลเบองตนเกยวกบธนำคำรออนไลนและกำรส�ำรวจขอไดเปรยบและเสยเปรยบ

เมอเปรยบเทยบกบระบบธนำคำรแบบเดม Available at http://www.bankrate. com/brm/

olbstep2.asp [accessed 17 February 2014].

28. appsworldblog (2011) 5 Reasons why you need to be ready for Mobile Payments. August

10. Available at http://www.apps-world.net/blog/2011/08/10/5-reasons-why-you-need-to-

be-ready-for-mobile-payments/ [accessed 17 February 2014].

169


29. Soxlaw (no date) A guide to the Sarbanes Oxley Act. Available at http://www.soxlaw.com/


30. ส�ำหรบขอมลเพมเตม โปรดด Jacobs, E. (no date) Security as a Legal Obligation: About

EU Legislation Related to Security and Sarbanes-Oxley in the European Union. Available

at http://www.arraydev.com/commerce/JIBC/2005-08/security.htm [accessed 17 February

2014]

31. European Commission (no date) E-money. Available at http://ec.europa.eu/internal_market/

payments/emoney/index_en.htm [accessed 17 February 2014].

32. คณะกรรมกำรบำเซลตงอยทธนำคำรเพอกำรช�ำระหนระหวำงประเทศ (BIS) เปนผจดท�ำบทควำม

Survey of Developments in Electronic Money and Internet and Mobile Payments. Available

at http:// www.bis.org/publ/cpss62.pdf [accessed 17 February 2014].

33. เวบไซตของ FATF Available at http://www.fatf-gafi.org/pages/aboutus/ [accessed 10 August

2014].

34. Richtel, M. (2002) PayPal and New York in Accord on Gambling. The New York Times, 22

August. Available at http://www.nytimes.com/2002/08/22/business/technology-paypal-and-

new-york-in-accord-on-gambling.html?src=pm [accessed 17 February 2014].

35. Prater, C. (2009) What you buy, where you shop may affect your credit. Available at

http://www.creditcards.com/credit-card-news/how-shopping-can-affect-credit-1282.php


36. Villar, R., Knight, S., Wolf, B. (2014) Bitcoin exchange Mt. Gox goes dark in blow to virtual

currency. Available at http://www.reuters.com/article/2014/02/25/us-mtgox-website-

idUSBREA1O07920140225 [accessed 10 August 2014].

37. OECD (1999) Guidelines for Consumer Protection in the Context of Economic

Commerce. Available at http://www.oecd.org/internet/consumer/

oecdguidelinesforconsumerprotectioninthecontextofelectroniccommerce1999.htm


38. OECD (2003) Guidelines for Protecting Consumers from Fraudulent and Deceptive

Commercial Practices. Available at http://www.oecd.org/sti/consumer/ [accessed 17

February 2014].

170


39. เวบไซตของส�ำนกงำนเพอธรกจทดขน Available at http://www.bbb.org/us/cbbb/ [accessed

17 February 2014].

40. European Union (no date) Regulation (EC) No 44/2001 (Brussels I Regulation). Available

at http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:32001R0044 [accessed 11

August 2014].

41. European Union (no date) Regulation (EU) No 1215/2012 (Recast Brussels I Regulation).

A v a i l a b l e a t h t t p : / / e u r - l e x . e u r o p a . e u / L e x U r i S e r v / L e x U r i S e r v .

do?uri=OJ:L:2012:351:0001:0032:en:PDF [accessed 11 August 2014].

42. The Gallup Organisation (2011) Consumer attitudes towards cross-border trade and

consumer protection. Analytical Report. Flash Eurobarometer. Available at http://ec.

europa.eu/public_opinion/flash/fl_358_sum_en.pdf [accessed 11 August 2014].

43. UNCITRAL (1980) UN CISG. Available at http://www.uncitral.org/uncitral/uncitral_texts/

sale_goods/1980CISG.html [accessed 17 February 2014].

44. Maastricht Economic Research Institute on Innovation and Technology (MERIT) (1999)

Cybertax. Available at www.merit.unu.edu/publications/rmpdf/1998/rm1998-020.pdf


45. Collin, P., Colin, N. (2013) Mission d’expertise sur la fiscalité de l’économie numérique.

Available at http://www.redressement-productif.gouv.fr/files/rapport-fiscalite-du-

numerique_2013.pdf [accessed 10 August 2014].

46. ส�ำหรบกำรอภปรำยเกยวกบแงมมตำงๆ ของนโยบำยภำษและอนเทอรเนต โปรดด Cockfield,

A.J. (2001) Transforming Internet into a Taxable Forum: A Case Study in e-commerce

Taxation, 85 Minn. L. Rev. 1171, 1235-1236; Morse, E.A. (1997) State Taxation of Internet

Commerce: Something New under the Sun? 30 Creighton L. Rev. 1113, 1124-1227;

Williams, W.R. (2001) The Role of Caesar in the Next Millennium? Taxation of e-commerce:

An Overview and Analysis, 27 Wm Mitchell L. Rev. 1703, 1707.

47. Internet Tax Freedom Act. Available at http://legacy.gseis.ucla.edu/iclp/itfa.htm [accessed

17 February 2014].

48. Mazerov, M. (2007) Making the ‘Internet Tax Freedom Act’ permanent could lead to a

substantial revenue loss for states and localities. Available at http://www.cbp.org/7-11-

07sfp.htm [accessed 17 February 2014].

171


49. หลกกำรภำษออตตำวำประกอบดวยควำมเปนกลำง ควำมมประสทธผล ควำมแนนอนและควำม

เรยบงำย ควำมมประสทธภำพ และควำมเปนธรรม ด OECD (2003) Implementation of the

Ottawa Taxation Framework Conditions. The 2003 Report. Available at http://www.oecd.

org/tax/administration/20499630.pdf [accessed 17 February 2014].

50. ส�ำหรบค�ำอธบำยอยำงละเอยดเกยวกบแนวทำง 3 แนวทำงน โปรดด ILPF (no date) Survey of

International Electronic and Digital Signature Initiatives. Available at http://www. ilpf.org/

groups/survey.htm#IB [accessed 17 February 2014].

51. European Commission (1999) Directive on Electronic Signatures. Available at http://eur-

lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31999L0093:en:HTML [accessed 17

February 2014].

52. European Commission (2006) Report on the operation of Directive 1999/93/EC on a

Community framework for electronic signatures. Available at http://eur-lex.europa.eu/

LexUriServ/%20LexUriServ.do?uri=COM:2006:0120:FIN:EN:PDF [accessed 17 February

2014].

53. UNCITRAL (2001) Model Law on Electronic Signatures. Available at http://www.uncitral.

org/uncitral/uncitral_texts/electronic_commerce/2001Model_signatures.html [accessed

17 February 2014].

54. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบ GUIDEC โปรดดทเวบไซตของหอกำรคำนำนำชำต http://www.

iccwbo.org/policy/ebitt/id2340/index.html [accessed 17 February 2014].

55. Longmuir, G. (2000) Privacy and Digital Authentication. Available at http://caligula.anu.

edu.au/~gavin/ResearchPaper.htm [accessed 17 February 2014]. บทควำมนเนน

ควำมจ�ำเปนทจะตองตรวจสอบอตลกษณบคคลในโลกดจทลโดยใหควำมส�ำคญกบแงมมท

เกยวของกบบคคล ชมชน และรฐบำล

บทท 5ตะกราการพฒนา

174

บทท 5 ตะกราการพฒนา


เทคโนโลยไมเคยเปนกลำง เหนไดจำกประวตศำสตรสงคมมนษยในหลำยตวอยำง ซงเทคโนโลยชวยเพม

พลงใหบคคลบำงคน บำงกลม หรอบำงประเทศ แตกดกนกลมอนๆ ในแงนอนเทอรเนตกไมตำงกน จำก

ระดบบคคลจนถงระดบโลก มกำรเปลยนแปลงอยำงลกซงในแงของกำรกระจำยควำมมงคงและอ�ำนำจ

ผลกระทบของอนเทอรเนตทมตอกำรกระจำยอ�ำนำจและกำรพฒนำท�ำใหเกดค�ำถำมหลำยประกำร เชน

• อนเทอรเนตจะชวยลดหรอเพมชองวำงระหวำงโลกทพฒนำแลวกบก�ำลงพฒนำ?

• ประเทศก�ำลงพฒนำจะไปถงระดบกำรพฒนำทำงดจทลเชนเดยวกบประเทศทพฒนำดำน

อตสำหกรรมแลวไดอยำงไร และเมอไร?

ค�ำตอบส�ำหรบค�ำถำมเหลำนตองอำศยกำรวเครำะหบทบำทของกำรพฒนำทมตอกำรอภบำล

อนเทอรเนต และในเกอบทกประเดนเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตลวนมมตของกำรพฒนำมำเกยวของ

• กำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคมสงเสรมใหเกดกำรเขำถง ซงเปนเงอนไขแรก

ของกำรแกปญหำชองวำงทำงดจทล

• แมแบบเศรษฐกจในปจจบนส�ำหรบกำรเขำถงอนเทอรเนต ท�ำใหเกดภำระทไมไดสดสวนตอ

ประเทศก�ำลงพฒนำ เนองจำกประเทศเหลำนตองแบกรบภำระกำรเงนเพอสนบสนนกำร

พฒนำเครอขำยอนเทอรเนตหลกในประเทศพฒนำแลว

กำรก�ำกบดแลสทธในทรพยสนทำงปญญำในระดบโลก สงผลกระทบโดยตรงตอกำรพฒนำ

เนองจำกท�ำใหประเทศก�ำลงพฒนำมโอกำสนอยลงในกำรเขำถงควำมรและขอมลออนไลน

แงมมเกยวกบกำรพฒนำในกำรประชมสดยอดโลกวำดวยสงคมขอมลขำวสำร (WSIS) เปนสงท

ไดรบกำรตอกย�ำอยบอยครง เรมตงแตมตฉบบแรกของทประชมสมชชำใหญแหงสหประชำชำตเกยวกบ

กำรประชม WSIS ซงย�ำวำกำรประชม WSIS ควร “สนบสนนกำรพฒนำ โดยเฉพำะในแงกำรเขำถงและ

กำรถำยทอดเทคโนโลย”1 ปฏญญำและแผนปฏบตกำรเจนวำ (Geneva Declaration and Plan of Action)

ของทประชม WSIS ใหควำมส�ำคญกบกำรพฒนำเปนเบองตน และยงเชอมโยงเขำกบปฏญญำสหสวรรษ

แหงสหประชำชำต (UN Millennium Declaration)2 รวมทงกำรสงเสรมกำรเขำถงขอมล ควำมร และ

เทคโนโลยกำรสอสำรเพอกำรพฒนำของทกประเทศ ดวยควำมเชอมโยงกบเปำหมำยกำรพฒนำแหง

สหสวรรษ (millennium development goals - MDGs)3 กำรประชมสดยอด WSIS จงมจดยนอยำงฅ

เขมแขงในบรบทกำรพฒนำ

ขอกงวลหลกยงคงเกดขนอยำงตอเนองในเวท IGF ซงยงใหควำมส�ำคญกบประเดนกำรพฒนำ

175


นบแตกำรประชมครงแรก ณ กรงเอเธนส (2006) และตอมำยงมกำรจดกำรประชมเชงปฏบตกำรและจด

ใหเปนวำระพเศษในกำรประชม ณ กรงวลนอส (2010) โดยขอกงวลเกยวกบกำรพฒนำเปน 1 ใน 5

ประเดนทไดรบกำรกลำวถงมำกทสดในดำนกำรถกเถยงอยำงตอเนองในเวทของ IGF โดยเฉพำะกำร

สนบสนนกำรเขำรวมของประเทศก�ำลงพฒนำและกำรเพมล�ำดบควำมส�ำคญใหกบกำรพฒนำ4

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสงผลกระทบตอการพฒนาสงคมอยางไร?ขอขดแยงหลกเกยวกบเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรและกำรพฒนำไดรบกำรสรปไวในบทควำม

ของ The Economist5 ซงใหเหตผลทงทสนบสนนและคดคำนแนวคดทวำเทคโนโลยสำรสนเทศและ

กำรสอสำรเปนปจจยส�ำคญทสนบสนนกำรพฒนำ

176


ตารางท 3

“กำรผลกภำระของกำรพฒนำเครอขำย” ท�ำใหเกด

สถำนะผ ไดเปรยบ กลำวคอเปนประโยชนตอ

บรษทยกษใหญจำกอเมรกำ ท�ำใหบรษททมำจำก

เศรษฐ กจ ซ ง เ ร ม พฒนำถ กก ดก นออกจำก

อคอมเมรซ

อ�ำนำจทถกยำยจำกผซอไปยงผขำย (สดทำยแลว

อนเทอรเนตท�ำใหเกด “ผผลตวตถดบทำงเลอกซง

หำไดไมยำก แคเพยงคลกเมำส”) ซงสงผลกระทบ

ตอประเทศยำกจน สงผลกระทบตอผผลตโภคภณฑ

ซงมำจำกประเทศก�ำลงพฒนำ

ควำมสนใจตออตสำหกรรมไฮเทคในประเทศท

ร�ำรวย ท�ำใหควำมสนใจทจะลงทนในประเทศก�ำลง

พฒนำมนอยลง

เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรลดคำแรง

ท�ำใหกำรลงทนในประเทศก�ำลงพฒนำมตนทน

ถกกวำ

เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรเรมแพร

กระจำยอยำงรวดเรวขำมพรมแดนเมอเปรยบเทยบ

กบเทคโนโลยในยคกอน (เชน รำงรถไฟและไฟฟำ)

ใชเวลำหลำยทศวรรษกวำจะแพรไปยงประเทศก�ำลง

พฒนำ ในขณะทเทคโนโลยสำรสนเทศและ

กำรสอสำรพฒนำไปแบบกำวกระโดด

เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรเปดโอกำสให

มกำรกำวกระโดดจำกเทคโนโลยเดม โดยไมตอง

ผำนกำรพฒนำในขนกลำง อยำงเชน กำรตดตงสำย

ทองแดงและโทรศพทแบบอนำลอก และยงกระตน

กำรพฒนำ

แนวโนมของเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร

ช ว ยลดขนำด ท ได ด ลยภำพของบร ษ ท ใน

อตสำหกรรมสวนใหญ ซงสอดคลองกบควำม

ตองกำรของประเทศก�ำลงพฒนำมำกกวำ

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไมกระตนการพฒนา

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระตนการพฒนา

177


ชองวางดจทลชองวำงดจทล (digital divide) อำจหมำยถงควำมแตกตำงระหวำงผมควำมรทำงเทคนค กำรเมอง สงคม

หรอเศรษฐกจ ซงสำมำรถเขำถงและมศกยภำพในกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร/อนเทอรเนต

กบผไมมศกยภำพดงกลำว มควำมเหนหลำยประกำรเกยวกบขนำดและควำมส�ำคญของชองวำงดจทล

ซงเกดขนในหลำยระดบ ทงทเกดขนภำยในประเทศและระหวำงประเทศ ระหวำงประชำกรในชนบทกบ

ในเมอง ระหวำงผสงอำยกบคนวยเยำว รวมทงระหวำงชำยกบหญง OECD ใหควำมหมำยของชองวำง

ดจทลวำหมำยถง “ชองวำงระหวำงบคคล ครวเรอน ธรกจ และพนทในระดบสงคม-เศรษฐกจทแตกตำง

กน ทงในแงของโอกำสกำรเขำถงขอมลและเทคโนโลยกำรสอสำร และกำรใชอนเทอรเนตเพอประกอบ

กจกรรมตำงๆ”6

ชองวำงทำงดจทลไมใชปรำกฏกำรณทเกดขนลอยๆ แตสะทอนควำมไมเทำเทยมในเชงสงคม-

เศรษฐกจในแงกำรศกษำ สำธำรณสข เงนทน ทพกอำศย กำรจำงงำน น�ำสะอำด และอำหำร ไดรบกำร

ระบไวอยำงชดเจนโดยคณะท�ำงำนเพอโอกำสทำงดจทลของกลมประเทศ G8 (G8 Digital Opportunity

Task Force - DOT Force) “ไมมขอขดแยงระหวำงชองวำงดจทลกบชองวำงทำงสงคมและเศรษฐกจ ซง

เปนปญหำทตองแกไขโดยกระบวนกำรพฒนำ เรำจ�ำเปนตองท�ำควำมเขำใจชองวำงดจทลและหำทำง

แกไขโดยค�ำนงถงบรบทของชองวำงโดยรวม”7

ชองวางดจทลกวางขนหรอไม?เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร/กำรพฒนำอนเทอรเนตท�ำใหประเทศก�ำลงพฒนำลำหลงมำกกวำท

จะกำวหนำในหลำยดำน (เชน เทคโนโลยกำรเกษตรหรอกำรแพทย) และในขณะทประเทศพฒนำแลวม

เครองมอทจ�ำเปนเพอใชควำมกำวหนำทำงเทคโนโลยจนประสบควำมส�ำเรจ ดเหมอนวำชองวำงดจทลจะ

กวำงออกอยำงตอเนองและรวดเรว สงนมกเปนควำมเหนทปรำกฏในเอกสำรซงเปนทยอมรบแพรหลำย

รวมทงรำยงำนกำรพฒนำมนษย (Human Development Reports) ของโครงกำรพฒนำแหงสหประชำชำต

(United Nations Development Programme - UNDP) และรำยงำนแนวโนมกำรจำงงำน (Global

Employment Trends) ขององคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (International Labour Organization - ILO)

มควำมเหนทแยงวำสถตเกยวกบชองวำงดจทลมกไมเปนควำมจรง และอนทจรงชองวำงดจทล

ไมไดกวำงออกอยำงทเชอกน ตำมควำมเหนดงกลำว กำรใหควำมส�ำคญกบจ�ำนวนคอมพวเตอร เวบไซต

หรอขนำดของแบนดวธ ควรเปลยนไปเปนกำรใหควำมส�ำคญกบผลกระทบโดยรวมของเทคโนโลย

สำรสนเทศและกำรสอสำร/อนเทอรเนตทมตอสงคมในประเทศก�ำลงพฒนำ บอยครงทเรำมกยกตวอยำง

ควำมส�ำเรจทำงดจทลของบรำซล อนเดย และจน อยำงไรกด หลกเกณฑเพอกำรประเมนชองวำงดจทล

178


เปลยนแปลงไปและซบซอนมำกขน ทงนเพอใหสะทอนขอเทจจรงเกยวกบกำรพฒนำ กำรประเมนใน

ปจจบนจะค�ำนงถงแงมมตำงๆ อยำงเชน ควำมพรอมทำงเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร และ

ผลกระทบโดยรวมของเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรทมตอสงคม เวทเศรษฐกจโลก (World

Economic Forum) ไดจดท�ำดชนวดควำมพรอมดำนเครอขำย (Networked Readiness Index - NRI)

เพอเปนแนวทำงใหมในกำรประเมนระดบกำรพฒนำดำนอนเทอรเนตของประเทศตำงๆ ทวโลก8 ทงยง

ใหมมมองใหมเกยวกบกำรแกปญหำชองวำงดจทล

การเขาถงอยางทวถงและเทาเทยมนอกจำกชองวำงดจทล อกแนวคดหนงทมกกลำวถงในขอถกเถยงเกยวกบกำรพฒนำคอกำรเขำถงอยำง

ทวถงและเทำเทยม (access for all) แมวำสงนควรถอเปนองคประกอบหลกของนโยบำยกำรพฒนำดจทล

ใดๆ แตกมกำรมองและแนวคดทแตกตำงกนเกยวกบคณลกษณะและขอบเขตของนโยบำยกำรเขำถงอยำง

ทวถงและเทำเทยม ค�ำถำมเกยวกบกำรเขำถงอยำงทวถงและเทำเทยมในระดบโลก ยงคงเปนประเดนเปด

เสยสวนใหญ สดทำยแลวจงขนอยกบควำมพรอมของประเทศพฒนำแลวทจะลงทนใหบรรลเปำหมำย

ดงกลำว

ตำงจำกกำรเขำถงอยำงทวถงและเทำเทยมในระดบโลก ในบำงประเทศมแนวคดในเชงเศรษฐกจ

และกฎหมำยทชดเจนเกยวกบกำรเขำถงอยำงทวถงและเทำเทยม สหรฐฯ ถอเปนนโยบำยดำน

โทรคมนำคมขนพนฐำนทจะตองสนบสนนใหพลเมองทกคนเขำถงบรกำรโทรคมนำคม เปนเหตใหม

นโยบำยและกลไกกำรเงนเพอพฒนำระบบเปนอยำงด ทงนเพอหำทำงสนบสนนคำใชจำยเพอลดตนทน

กำรเขำถงส�ำหรบพนทหำงไกลและภมภำคทมตนทนกำรเชอมตอสง กำรอดหนนคำใชจำยเชนนเปนภำระ

ของภมภำคทมตนทนกำรเชอมตอต�ำ โดยเฉพำะคนในเมองใหญ สหภำพยโรปไดใชมำตรกำรทเปน

รปธรรมตำงๆ มำกมำยเพอสนบสนนใหเกดกำรเขำถงอยำงทวถงและเทำเทยม ทงนโดยกำรสงเสรม

นโยบำยทประกนใหพลเมองทกคนสำมำรถเขำถงบรกำรสอสำรขนพนฐำน รวมทงกำรเชอมตอ

อนเทอรเนตและมกำรออกระเบยบกำรก�ำกบดแลทเหมำะสม9

ยทธศาสตรเพอแกปญหาชองวางดจทลทฤษฎกำรพฒนำทเนนเทคโนโลยเปนศนยกลำง ซงมบทบำทส�ำคญในแวดวงของนโยบำยนกวชำกำรกวำ

50 ปทผำนมำ เปนฝำยทเหนวำกำรพฒนำจะขนอยกบระดบเทคโนโลยทมอย ยงมเทคโนโลยกำวหนำ

มำกเพยงใด กยงมกำรพฒนำมำกขนเทำนน อยำงไรกด แนวทำงดงกลำวประสบควำมลมเหลวในหลำย

ประเทศ (โดยเฉพำะอดตประเทศสงคมนยม) ซงเปนทชดเจนวำกำรพฒนำสงคมเปนกระบวนกำรท

ซบซอนมำกกวำ เทคโนโลยเปนเงอนไขทจ�ำเปนแตยงไมเพยงพอส�ำหรบกำรพฒนำ ตองอำศย

องคประกอบอนๆ ทงกรอบกำรก�ำกบดแล กำรสนบสนนทำงกำรเงน ทรพยำกรมนษย และเงอนไขทำง

สงคม-วฒนธรรมอนๆ แมจะมองคประกอบครบทกสวน กำรเปลยนแปลงทส�ำคญจะเกดขนไดขนอยกบ

วำมกำรน�ำทรพยำกรเหลำนนมำใช ผสมผสำน และเชอมโยงกนอยำงไร ตลอดจนเมอไร

179


การพฒนาโทรคมนาคมและโครงสรางพนฐาน ทางอนเทอรเนตกำรเขำถงอนเทอรเนตเปนปญหำทำทำยทส�ำคญอยำงหนงของกำรแกปญหำชองวำงดจทล อตรำกำร

เขำถงอนเทอรเนตในป 2012 ของแอฟรกำอยท 16.6% เปรยบเทยบกบ 78.6% ในอเมรกำเหนอหรอ

63.2% ในยโรป แตกถอวำมกำรเตบโตสงสดในชวงทศวรรษทผำนมำ10 กำรเขำถงอนเทอรเนตในประเทศ

ก�ำลงพฒนำมแงมมส�ำคญ 2 ประกำร ประกำรแรกคอกำรเขำถงเครอขำยหลกระหวำงประเทศของระบบ

อนเทอรเนต ประกำรท 2 คอกำรเชอมตอภำยในประเทศก�ำลงพฒนำ

กำรเขำถงเครอขำยหลกระหวำงประเทศของระบบอนเทอรเนตตองพงพำกำรตดตงสำยไฟเบอร

ออปตกใตน�ำเปนหลก นำนมำแลวทในเขตแอฟรกำตะวนตกและใตมสำยเคเบลใตน�ำทเชอมตอเพยง

สำยเดยวคอ SAT-3 สวนแอฟรกำตะวนออกมกำรเขำถงทเรวกวำเนองจำกมระบบสำยเคเบลใตน�ำแอฟรกำ

ตะวนออก (East African Submarine Cable System - EASSy) ซงเรมเปดใชงำนเมอเดอนกรกฎำคม

2010 ท�ำใหเกดวงแหวนดจทลรอบทวปแอฟรกำ รวมทงท�ำใหเกดแบนดวธเพมขนมำกส�ำหรบแอฟรกำ

ประเทศเกำะขนำดเลกและหำงไกลประสบปญหำทำทำยทคลำยคลงกนในแงกำรเขำถง

อนเทอรเนต เนองจำกมกตองพงพำกำรเชอมตอผำนดำวเทยมทมรำคำแพง ก�ำลงมควำมพยำยำมหำ

ทำงออกในกำรเชอมตอกบพนทเหลำนโดยมประสทธภำพมำกสด11

ทำงออกอกประกำรหนงเพอสงเสรมกำรเชอมตอคอกำรน�ำระบบจดแลกเปลยนอนเทอรเนต

(internet exchange points - IXPs) มำใชเพอแยกใหจรำจรในประเทศอยแตในประเทศ และลดกำรใช

และตนทนกำรเชอมตอกบแบนดวธระหวำงประเทศ IXPs เปนโครงสรำงทำงเทคนคทชวยใหผใหบรกำร

อนเทอรเนตคำยตำงๆ สำมำรถแลกเปลยนจรำจรในอนเทอรเนตผำนกำรเชอมตอกบผใหบรกำรรำยอน

(โดยไมมคำใชจำย) IXPs เปนระบบทมกท�ำขนเพอแยกจรำจรในอนเทอรเนตใหอยภำยในชมชนขนำด

เลก (เชน เมอง ภมภำค ประเทศ) หลกเลยงกำรใชเสนทำงเชอมตอไปยงจดทหำงไกลซงไมจ�ำเปน IXPs

ยงอำจมบทบำทส�ำคญทชวยลดชองวำงดจทล แตประเทศก�ำลงพฒนำจ�ำนวนมำกไมมระบบ IXPs

เปนเหตใหยงมกำรสงจรำจรขอมลจำกผใชงำนในประเทศผำนไปยงประเทศอนกอนจะกลบเขำมำประเทศ

ตนเอง ท�ำใหปรมำณขอมลทสงออกทำงไกลมจ�ำนวนเพมขน และท�ำใหคำบรกำรอนเทอรเนตเพมขน

เชนกน มควำมพยำยำมหลำยสวนทจะพฒนำระบบ IXPs ในประเทศก�ำลงพฒนำ12 ตวอยำงทประสบ

ควำมส�ำเรจอยำงมำกคอสมำคมผใหบรกำรอนเทอรเนตแหงแอฟรกำ (African Internet Service Provider

Association) ซงจดท�ำเครอขำย IXPs หลำยจดในทวป

กำรเชอมตอภำยในประเทศก�ำลงพฒนำเปนปญหำทำทำยทส�ำคญ ผใชงำนอนเทอรเนตสวนใหญ

กระจกตวอยในเมองใหญ สวนพนทชนบทมกไมสำมำรถเขำถงอนเทอรเนต สถำนกำรณเรมเปลยนไป

180


พรอมกบกำรเตบโตอยำงรวดเรวของกำรสอสำรผำนโทรศพทมอถอและกำรสอสำรแบบไรสำย กำรสอสำร

แบบไรสำยอำจเปนทำงออกใหกบปญหำกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนดำนกำรสอสำรของประเทศก�ำลง

พฒนำแบบเดม (กำรวำงสำยเคเบลเปนระยะทำงยำวไกลผำนประเทศเอเชยและแอฟรกำหลำยแหง)

ในบรบทดงกลำว นโยบำยเกยวกบแถบคลนวทยจงมควำมส�ำคญอยำงมำก ทงนเพอประกนใหมแถบคลน

มำกพอและท�ำใหเกดเงอนไขของอนเทอรเนตไรสำยแบบเปด ซงสำมำรถแบงกนใชระหวำงผใชงำน

วธกำรนจะชวยแกปญหำของกำรเชอมตอเครอขำยทองถนทมระยะทำงยำวไกล และเคยเปนอปสรรค

ส�ำคญตอกำรพฒนำอนเทอรเนตอยำงรวดเรว แตเดมนนกำรแกปญหำเชงโครงสรำงพนฐำนของชองวำง

ดจทลเปนประเดนท ITU ท�ำงำนผำนภำคสวนกำรพฒนำโทรคมนำคม (Telecommunication Development

Sector - ITU-D)

ใครควรแบกรบตนทนการเชอมตอระหวางประเทศก�าลงพฒนาและประเทศพฒนาแลว?เมอผใชงำนขนสดทำยในแอฟรกำสงอเมลไปใหผรบในยโรปหรอสหรฐฯ ผใหบรกำรอนเทอรเนตใน

แอฟรกำจะเปนผแบกรบคำใชจำยในกำรเชอมตอระหวำงประเทศจำกแอฟรกำไปสหรฐฯ ในทำง

ตรงกนขำม เมอผใชงำนขนสดทำยจำกยโรปสงอเมลไปแอฟรกำ กยงคงเปนผใหบรกำรอนเทอรเนตใน

แอฟรกำทตองแบกรบคำใชจำยในกำรเชอมตอระหวำงประเทศอยด และสดทำยแลว ผใชงำนขนสดทำย

ในแอฟรกำนนเองทตองไดรบผลกระทบเนองจำกตองจำยคำบรกำรในรำคำแพงขน

เหตผลส�ำคญทมกำรพดคยเกยวกบกำรเปลยนแปลงของระบบกำรเกบคำบรกำรอนเทอรเนตใน

ปจจบน มกอำศยกำรเทยบเคยงกบระบบคำบรกำรของโทรศพท ซงเปนกำรแชรตนทนและรำยไดระหวำง

กำรสอสำรทง 2 จด อยำงไรกด เจฟฟ ฮสตน แยงวำกำรเทยบเคยงแบบนไมมควำมยงยน ในระบบ

โทรศพท สนคำทจ�ำแนกไดอยำงชดเจน13คอกำรโทรศพทเพอใหเกดกำรสนทนำระหวำงมนษยผำน

โทรศพท 2 เครอง ซงตองมคำใชจำย แตอนเทอรเนตไมไดเปนสนคำชนเดยวและไมสำมำรถเปรยบเทยบ

กนได แตมกำรสงแพกเกตขอมลผำนเสนทำงทแตกตำงกนของเครอขำย ควำมแตกตำงขนพนฐำน

ดงกลำวท�ำใหกำรเทยบเคยงแบบนไมเหมำะสม ทงยงเปนเหตผลส�ำคญทไมควรน�ำรปแบบคำบรกำร

โทรศพทมำใชกบอนเทอรเนต

ITU เรมกำรพดคยเพอปรบปรงระบบคำใชจำยเกยวกบอนเทอรเนตในปจจบนใหดขน โดยม

วตถประสงคหลกเพอใหมกำรกระจำยตนทนกำรเขำถงอนเทอรเนตอยำงสมดลมำกขน เพรำะเสยงคดคำน

ของประเทศพฒนำแลวและผ ประกอบกำรโทรคมนำคม ขอเสนอแนะ D.50 ของ ITU (ITU

Recommendation D. 50) จงไมมผลในทำงปฏบต14 มควำมพยำยำมทจะเสนอประเดนนเขำสกำรเจรจำ

ขององคกำรกำรคำโลก แตไมประสบควำมส�ำเรจ ควำมจ�ำเปนทจะตองแกไขกำรเกบคำบรกำรเชอมตอ

181


ระหวำงประเทศยงเปนประเดนทไดรบกำรตอกย�ำในเอกสำรขนสดทำยของกำรประชมสดยอดโลกวำดวย

สงคมขอมลขำวสำร รวมทงในรำยงำนของ WGIG

การสนบสนนทางการเงนในกระบวนกำรของกำรประชมสดยอดโลกวำดวยสงคมขอมลขำวสำร มกำรยอมรบอยำงชดเจนถง

ควำมส�ำคญทจะตองสนบสนนดำนกำรเงนเพออดชองวำงดจทล แนวคดหนงซงมผเสนอในทประชมคอ

กำรกอตงกองทนเอกภำพดจทล (Digital Solidarity Fund) ทบรหำรงำนโดยองคกำรสหประชำชำต ทงน

เพอสนบสนนประเทศทดอยเทคโนโลยในกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม อยำงไรกด

ขอเสนอในกำรกอตงกองทนเอกภำพดจทลไมไดรบกำรสนบสนนอยำงกวำงขวำงจำกประเทศพฒนำแลว

ซงเหนวำควรใชกำรลงทนทำงตรงแทนทจะกอตงกองทนกลำงเพอสนบสนนกำรพฒนำ

ประเทศก�ำลงพฒนำไดรบกำรสนบสนนดำนเงนทนผำนหลำยชองทำง รวมทงหนวยงำนพฒนำ

ระดบทวภำคหรอพหภำค อยำงเชน UNDP หรอธนำคำรโลก รวมทงมำตรกำรพฒนำระดบภมภำคและ

ธนำคำรตำงๆ ในขณะทมกำรเปดเสรของตลำดโทรคมนำคมมำกขน โครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม

มแนวโนมจะไดรบกำรพฒนำจำกเงนลงทนทำงตรงจำกตำงประเทศมำกขน เนองจำกตลำดโทรคมนำคม

ของประเทศพฒนำแลวอมตว บรษทโทรคมนำคมระหวำงประเทศหลำยแหงจงมองหำโอกำสในตลำดของ

ประเทศก�ำลงพฒนำ ซงถอวำยงเตบโตตอไปไดอก

แงมมดานสงคม-วฒนธรรมแงมมดำนสงคม-วฒนธรรมของชองวำงดจทลครอบคลมประเดนตำงๆ ทงควำมเทำทนทำงเทคโนโลย

ทกษะดำนเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร กำรอบรม กำรศกษำ และกำรคมครองดำนภำษำ

โครงสรำงพนฐำนดำนกำรสอสำรทมอยจะเปลำประโยชน หำกประชำชนขำดชองทำง (เครองมอ)

และควำมร (ควำมรเกยวกบเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร) เพอเขำถงและไดรบประโยชนจำก

อนเทอรเนต โครงกำรและหนวยงำนระหวำงประเทศ อยำงเชน โครงกำรหนงแลปทอปตอเดกหนงคน

(One Laptop per Child) หรอโครงกำรชวยเหลอคอมพวเตอรนำนำชำต (Computer Aid International)

มเปำหมำยจดหำอปกรณเกำทผำนกำรปรบปรงใหใชงำนไดและมตนทนต�ำเพอสงมอบใหกบชมชนทขดสน

ในประเทศก�ำลงพฒนำ โครงกำรระดบทองถนเพอสนบสนนอปกรณคอมพวเตอรในรำคำทเหมำะสมเรม

พฒนำไปเปนอยำงด แตยงคงมปญหำทำทำยในแงประสทธภำพกำรด�ำเนนงำน15

ส�ำหรบประเทศก�ำลงพฒนำ ปญหำหลกอยำงหนงคอปญหำสมองไหล กลำวคอแรงงำนทมทกษะ

182


สงจำกประเทศก�ำลงพฒนำหลงไหลไปสประเทศพฒนำแลว ผลจำกปญหำสมองไหลท�ำใหประเทศก�ำลง

พฒนำเสยเปรยบหลำยดำน โดยเฉพำะในแงของแรงงำนทมทกษะ ประเทศก�ำลงพฒนำยงสญเสย

เงนลงทนดำนกำรอบรมและกำรศกษำเนองจำกแรงงำนทมทกษะอพยพไปประเทศอน

มแนวโนมวำปญหำสมองไหลจะด�ำรงอยตอไป เนองจำกในสหรฐฯ และประเทศพฒนำแลวได

จดท�ำโครงกำรจำงงำน/น�ำเขำแรงงำนมำกมำยเพอดงดดแรงงำนทมทกษะ โดยเฉพำะแรงงำนทผำนกำร

ฝกฝนดำนเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร

กำรพฒนำทอำจชวยหยดยงหรอชวยกลบทศทำงของปญหำสมองไหล ไดแก กำรเพมขนของ

กำรจำงแรงงำนจำกภำยนอก (outsourcing) ในสวนของงำนเกยวกบเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร

ในประเทศก�ำลงพฒนำ ตวอยำงทประสบควำมส�ำเรจมำกสดอยำงหนงคอกำรพฒนำอตสำหกรรม

ซอฟตแวรในอนเดย อยำงเชนในบงกำลอรและไฮเดอรำบด

ในระดบโลก เครอขำยคนพลดถนทำงดจทล (Digital Diaspora Networks) ทกอตงโดยองคกำร

สหประชำชำตมงสงเสรมกำรพฒนำโดยกำรถำยทอดควำมรดำนเทคโนโลย กำรเปนเจำของกจกำร และ

ทกษะกำรท�ำงำนแบบมออำชพ รวมทงทรพยำกรอนๆ ของบรรดำแรงงำนพลดถนในธรกจเทคโนโลย

สำรสนเทศและกำรสอสำร

แงมมดานนโยบายและสถาบนประเดนเกยวกบนโยบำยดำนโทรคมนำคมมควำมเชอมโยงอยำงใกลชดกบกำรแกปญหำชองวำงดจทลใน

หลำยแงมม

• ทงนกลงทนเอกชนและประเทศทบรจำคเงนชวยเหลอเรมไมพรอมทจะลงทนในประเทศทไมม

สภำพแวดลอมในเชงสถำบนและกฎหมำยทเออตอกำรพฒนำอนเทอรเนต

• กำรพฒนำภำคสวนเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรระดบชำตตองพงพำกำรพฒนำ

กรอบกำรก�ำกบดแลทจ�ำเปน

• นโยบำยดำนโทรคมนำคมควรสนบสนนใหมกำรพฒนำตลำดโทรคมนำคมทมประสทธภำพ

มกำรแขงขนมำกขน ตนทนต�ำลง และมบรกำรหลำกหลำยรปแบบ

สภำพแวดลอมทเอออ�ำนวยตอกำรพฒนำเปนภำรกจทส�ำคญ โดยตองเรมจำกกำรคอยๆ ลดกำร

ผกขำดของตลำดโทรคมนำคม กำรน�ำกฎหมำยเกยวกบอนเทอรเนต (ทเกยวของกบเรองลขสทธ

ควำมเปนสวนตว อคอมเมรซ ฯลฯ) มำใชงำน และกำรอนญำตใหกลมตำงๆ ทงกำรเมองและศำสนำ

เขำถงอนเทอรเนตไดโดยไมมขอจ�ำกด

183


ในแงสถำบน กำวยำงแรกทส�ำคญคอกำรกอตงหนวยงำนก�ำกบดแลกำรโทรคมนำคมทเปนอสระ

และเปนมออำชพ ประสบกำรณจำกประเทศพฒนำแลวแสดงใหเหนวำหนวยงำนก�ำกบดแลทเขมแขงเปน

เงอนไขเบองตนซงน�ำไปสกำรเตบโตอยำงรวดเรวของโครงสรำงพนฐำนทำงโทรคมนำคม ในประเทศก�ำลง

พฒนำ กำรสงเสรมใหมหนวยงำนก�ำกบดแลเปนภำรกจเบองตน เนองจำกหนวยงำนก�ำกบดแลทมอยมก

ออนแอ ขำดควำมเปนอสระ และมกเปนสวนหนงของระบบทรฐเปนเจำของและเปนผประกอบกำร

โทรคมนำคม ทงยงมอทธพลตอกระบวนกำรก�ำกบดแลและกำรเมอง

ปญหำทำทำยส�ำคญอกประกำรหนงคอกำรเปดเสรตลำดโทรคมนำคม อนเดยและบรำซลมก

ไดรบกำรกลำวถงวำเปนประเทศก�ำลงพฒนำทมกำรเปดเสร ซงเออใหเกดกำรเตบโตอยำงรวดเรวของ

อนเทอรเนตกบเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร และท�ำใหเกดประโยชนตอกำรเตบโตของเศรษฐกจ

โดยรวม ประเทศอนๆ โดยเฉพำะประเทศทมกำรพฒนำดอยสด มองวำกำรเปดเสรตลำดโทรคมนำคม

เปนปญหำทำทำยส�ำคญ เนองจำกถำรฐบำลสญเสยกำรผกขำดดำนโทรคมนำคม จะท�ำใหสญเสยแหลง

รำยไดส�ำคญของประเทศ กำรมงบประมำณลดลงยอมสงผลกระทบตอภำคสวนอนๆ ทเปนชวตทำงสงคม

และเศรษฐกจ ในบำงกรณ แมจะตองสญเสยรำยไดจำกโทรคมนำคม แตประเทศเหลำนกลบไมไดรบ

ผลประโยชนจำกกำรเปดเสรทงในแงตนทนทต�ำลงและบรกำรโทรคมนำคมทดขน ทงนเปนเพรำะวำกำร

แปรรปบรษทโทรคมนำคมไมไดรบกำรสนบสนนจำกกำรพฒนำใหเกดตลำดและกำรแขงขนทเปนผล กำร

ปฏบตเชนนสงผลใหธนำคำรโลกตองย�ำวำประเทศตำงๆ ควรเปดตลำดทส�ำคญเพอใหมกำรแขงขน

ลวงหนำ หรอในเวลำเดยวกบทมกำรแปรรปกจกำรของรฐใหเปนของเอกชน กำรท�ำเชนนจะชวยให

สำมำรถลดตนทนรวดเรวกวำประเทศทแปรรปกอน และสงเสรมใหมกำรแขงขนภำยหลง

184


1. United Nations General Assembly [UNGA] (2002) Resolution 56/183. World Summit on

the Information Society (A/RES/56/183). Available at http://www.itu.int/wsis/docs/

background/resolutions/56_183_unga_2002.pdf [accessed 24 February 2014].

2. United Nations (2000) Millennium Declaration. Available at http://www.un.org/millennium/

declaration/ares552e.htm [accessed 24 February 2014].

3. United Nations (no date) Millennium Development Goals. Available at http://www.un.org/

millenniumgoals/ [accessed 24 February 2014].

4. auDA (no date) Continuation of the Internet Governance Forum. Analysis of the Note of

the Secretary-General. Available at http://www.intgovforum.org/cms/2010/contributions/

Open%20Consultation%20on%20Enhanced%20Cooperation%20-%20auDA%20

submission.pdf [accessed 24 February 2014].

5. The Economist (2000) A survey of the new economy: Falling through the Net? For the

developing world, IT is more of an opportunity than a threat. Available at http://www.

economist.com/node/375645 [accessed 24 February 2014].

6. OECD (2001) Understanding the Digital Divide. p. 5. Available at http://www.oecd.org/

internet/ieconomy/1888451.pdf [accessed 24 February 2014].

7. G8 (2001) Digital Opportunities for All: Meeting the Challenge. Report of the Digital

Opportunity Task Force (DOT Force) including a proposal for a Genoa Plan of Action.

Available at http://www.g7.utoronto.ca/summit/2001genoa/dotforce1.html [accessed 24

February 2014].

อางอง

185


8. WEF (2013) Global Information Technology Report. Available at http://www.weforum.org/

reports/global-information-technology-report-2013 [accessed 10 August 2014].

9. European Union [EU] (no date) Universal Service. Available at http://ec.europa.eu/digital-

agenda/en/universal-service [accessed 24 February 2014].

10. Internet World Stats (2012) Internet Usage Statistics. The Internet Big Picture. Available

at http://www.internetworldstats.com/stats.htm [accessed 24 February 2014].

11. For more information on the Pacific Islands situation, see the Economic and Social

Commission for Asia and Pacific (2014). Available at http://www.unescap.org/about

[accessed 28 March 2014].

12. ส�ำหรบกำรศกษำเกยวกบผลกระทบของกำรน�ำระบบ IXPs มำใชในเคนยำและไนจเรย ด Internet

Society Society (no date) Internet exchange points (IXPs). Available at http://internetsociety.

org/what-we-do/issues/internet-exchange-points-ixps [accessed 24 February 2014].

13. Huston G (2005) Where’s the Money? Internet Interconnection and Financial Settlement.

The ISP Column, January 2005, Internet Society, pp. 7-9. Available at http://www.potaroo.

net/ispcol/2005-01/interconn.pdf [accessed 24 February 2014].

14. หนงในขอจ�ำกดในกำรเจรจำประเดนนระหวำงรฐบำลคอ ควำมตกลงกำรเชอมตอระหวำงประเทศ

มกเปนกำรจดท�ำระหวำงผประกอบกำรโทรคมนำคมเอกชน ซงมกเปนขอมลลบ ดขอเสนอแนะ

ของ ITU ไดท http://www.itu.int/rec/T-REC-D.50/e [accessed 24 February 2014].

15. อนเดยประกำศเปดตวโครงกำรคอมพวเตอรแทบเลตทไดรบกำรอดหนนรำคำจำกรฐบำลและม

รำคำเพยง 35 เหรยญ อำงองจำก BBC News South Asia (2011) India launches Aakash

tablet computer priced at $35. 5 October. Available at http://www.bbc.co.uk/news/world-

south-asia-15180831 [accessed 24 February 2014].

บทท 6ตะกราสงคม-วฒนธรรม

188

บทท 6 ตะกราสงคม-วฒนธรรม

ตะกราสงคม-วฒนธรรม

อนเทอรเนตสรำงผลกระทบอยำงมำกตอโครงสรำงเชงสงคมและวฒนธรรมของสงคมสมยใหม ยำกทจะ

บอกไดวำมแงมมของชวตสงคมใดทยงไมไดรบผลกระทบจำกอนเทอรเนต ท�ำใหเกดแบบแผนกำรสอสำร

ทำงสงคมใหมๆ ชวยใหเอำชนะอปสรรคดำนภำษำ และชวยใหเกดรปแบบใหมของกำรแสดงออกอยำง

สรำงสรรค ซงเปนตวอยำงผลกระทบเพยงเลกนอย ในปจจบน อนเทอรเนตเปนปรำกฏกำรณทำงสงคม

เชนเดยวกบเปนปรำกฏกำรณทำงเทคโนโลย

สทธมนษยชนสทธมนษยชนเกยวกบอนเทอรเนตในขนพนฐำนประกอบดวย ควำมเปนสวนตว เสรภำพในกำรแสดงออก

สทธในกำรรบขอมล สทธตำงๆ เพอคมครองควำมหลำกหลำยทำงวฒนธรรม ภำษำ และควำมเปน

ชนกลมนอย และสทธทจะไดรบกำรศกษำ ไมนำประหลำดใจทประเดนเกยวกบสทธมนษยชนมกตองผำน

กำรอภปรำยอยำงเผดรอน ทงในกระบวนกำร WSIS และ IGF แมวำจะมกำรพดถงสทธมนษยชนโดยตรง

แตปญหำสทธมนษยชนกเกยวของกบประเดนอนๆ ทเกดขนเมอตองแกปญหำเกยวกบควำมเปนกลำง

ของเครอขำย (สทธในกำรเขำถง เสรภำพในกำรแสดงออก กำรปกปดอตลกษณของตนเอง) ควำมมนคง

ไซเบอร (กำรปฏบตตำมหลกสทธมนษยชนพรอมกบกำรรกษำควำมมนคงไซเบอร และกำรคมครอง

กจกรรมตำงๆ) กำรควบคมเนอหำ ฯลฯ กำรเปดโปงของสโนวเดนเกยวกบกำรสอดแนมในวงกวำง กระตน

ใหเกดกระบวนกำรในทำงกำรทตเกยวกบควำมเปนสวนตวในโลกออนไลน ซงมกำรอภปรำยในทประชม

สมชชำใหญแหงสหประชำชำต และคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต

สทธมนษยชนออนไลน vs ออฟไลนหลกกำรทวำสทธมนษยชนใดทบคคลไดรบในโลกออฟไลนกตองไดรบกำรคมครองในโลกออนไลนเชนกน

เปนหลกกำรทไดรบกำรสนบสนนอยำงเตมทตำมมตของทประชมสมชชำใหญแหงสหประชำชำตและ

คณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต สมำคมเพอกำรสอสำรทกำวหนำ (Association for

Progressive Communications - APC) ในธรรมนญสทธอนเทอรเนต (Internet Rights Charter) สทธ

มนษยชนเกยวกบอนเทอรเนตไดเปนองคประกอบหลกของระบบสทธมนษยชนขององคกำรสหประชำชำต

โดยมพนฐำนอยบนปฏญญำสำกลวำดวยสทธมนษยชน (UDHR) และกฎบตรทเกยวของอนๆ1 ลกษณะ

เฉพำะของสทธมนษยชนทำงอนเทอรเนตเหนไดจำกกำรน�ำหลกดงกลำวไปปฏบต

189


สทธในการเขาถงอนเทอรเนตเอสโตเนยเปนประเทศแรกทมกฎหมำยประกนสทธกำรเขำถงอนเทอรเนต โดยก�ำหนดเปนกฎหมำยให

บรกำรสำกล2 ในเดอนกรกฎำคม 2010 พลเมองทกคนในฟนแลนดมสทธในกำรเชอมตออนเทอรเนต

บรอดแบนดทขนำด 1 เมกะบต3 แตมกำรแยงวำสทธกำรเขำถงอนเทอรเนตมควำมเชอมโยงกบเสรภำพ

ในกำรแสดงออกและกำรไดรบขอมลมำกกวำควำมเรวอนเทอรเนตทแทจรง และมควำมเหนทยงคง

แตกตำงกนบำงเกยวกบกำรยอมรบในระดบโลกวำกำรเขำถงอนเทอรเนตเปนสทธมนษยชนอยำงหนง

เนองจำกกำรเขำถงตองเกยวของกบองคประกอบตำงๆ ตงแตกำรเขำถงโครงสรำงพนฐำนไปจนถงกำร

เขำถงเนอหำ ตำมทรำยงำนของคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชำชำตระบไว4

ถงอยำงนน กยงมผทไมอยำกสนบสนนวำกำรเชอมตอกบบรอดแบนดอนเทอรเนตเปนสทธ

มนษยชนขนพนฐำน ในขณะทประชำชนยงตองตอสเพอใหดมน�ำสะอำด ใหไดรบกำรดแลทำงกำรแพทย

และอำหำร กำรท�ำเชนนนจะแยงทรพยำกรไปจำกกำรท�ำงำนเพอแกปญหำสทธมนษยชนในขนพนฐำน

กวำหรอไม?

กจกรรมของสภายโรปเกยวกบสทธมนษยชนและอนเทอรเนตหนงในผมบทบำทส�ำคญในสวนของสทธมนษยชนและอนเทอรเนตคอสภำยโรป ซงเปนสถำบนหลกทดแล

ปญหำสทธมนษยชนทวยโรป และมอนสญญำคมครองสทธมนษยชนและเสรภำพขนพนฐำน (Convention

for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms)5 เปนกฎบตรส�ำคญ นบแตป 2003

สภำยโรปรบรองปฏญญำหลำยฉบบทเนนควำมส�ำคญของสทธมนษยชนทมตออนเทอรเนต6 สภำยโรป

ยงเปนหนวยงำนจดกำรเกยวกบอนสญญำอำชญำกรรมคอมพวเตอร7 ซงเปนกฎบตรส�ำคญระดบโลกใน

เรองน ท�ำใหเปนหนวยงำนหลกแหงหนงทมงสรำงควำมสมดลระหวำงสทธมนษยชนและควำมมนคง

ไซเบอรในแงของกำรพฒนำอนเทอรเนตในอนำคต

เสรภาพในการแสดงออกและสทธในการแสวงหา รบ และ เผยแพรขอมลเสรภำพในกำรแสดงออกในโลกออนไลนเปนประเดนเชงกำรทตทส�ำคญในชวงหลำยปทผำนมำ เปนวำระ

กำรพจำรณำของคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต เสรภำพในกำรแสดงออกในอนเทอรเนตยง

190


ไดรบกำรอภปรำยอยำงกวำงขวำงในทประชมระดบสำกล กำรอภปรำยเกยวกบเสรภำพในกำรแสดงออก

ในโลกออนไลนท�ำใหเกดกำรถกเถยงดำนนโยบำย โดยถอวำเปนสทธมนษยชนขนพนฐำนอยำงหนงทมก

น�ำไปสกำรถกเถยงในประเดนเกยวกบกำรควบคมเนอหำและกำรเซนเซอร ในปฏญญำสำกลวำดวยสทธ

มนษยชนของสหประชำชำต8 เสรภำพในกำรแสดงออก (ขอ 19) เปนกำรถวงดลกบสทธของรฐทจะจ�ำกด

เสรภำพในกำรแสดงออกเพอรกษำศลธรรมอนด ควำมสงบเรยบรอย และสวสดภำพของสงคม (ขอ 29)

กำรอภปรำยและกำรน�ำหลกกำรตำมขอ 19 ไปใชจงตองอยในบรบททมควำมสมดลระหวำงควำมจ�ำเปน

ทง 2 ดำน สถำนกำรณทคลมเครอเชนนยอมเปดโอกำสใหมกำรตควำมบรรทดฐำนอยำงหลำกหลำยและ

น�ำไปสกำรปฏบตทแตกตำงกน ขอถกเถยงเกยวกบสมดลทถกตองระหวำงขอ 19 และ 29 ในโลกจรง

สะทอนใหเหนจำกกำรอภปรำยเกยวกบกำรบรรลควำมสมดลดงกลำวในโลกอนเทอรเนต

เสรภำพในกำรแสดงออกเปนประเดนสทธมนษยชนทเอนจโอใหควำมสนใจ รวมทงองคกำรนรโทษ

กรรมสำกล (Amnesty International) และองคกรฟรดอมเฮำส (Freedom House) โดยองคกรฟรดอม

เฮำสเปนผประเมนระดบของเสรภำพทำงอนเทอรเนตและโทรศพทเคลอนทส�ำหรบผใชงำนโดยทวไปใน

ประเทศกลมตวอยำงทวโลก กำรศกษำลำสดท�ำใหเหนวำเสรภำพทำงอนเทอรเนตทวโลกเรมถดถอย โดย

ประเทศ 34 จำก 60 ประเทศมปญหำแนวโนมทถดถอย ซงเปนผลมำจำกกำรสอดแนมอยำงกวำงขวำง

มกำรออกกฎหมำยใหมๆ เพอควบคมเนอหำอนเทอรเนตและกำรจบกมผใชงำนโซเชยลมเดยเพมขน

อยำงไรกด กำรศกษำชนดงกลำวยงตงขอสงเกตวำนกเคลอนไหวมบทบำทมำกขนในกำรรณรงคใหเกด

กำรรบรตอภยคกคำมทก�ำลงเกดขน และในหลำยกรณยงชวยหยดยงไมใหมกำรน�ำมำตรกำรควบคมสทธ

มำใช9

สทธของผพการ10

จำกกำรประมำณขององคกำรสหประชำชำต มประชำกรประมำณ 1 พนลำนคนทวโลกทมควำมบกพรอง

ทำงรำงกำย11 ปจจยทท�ำใหจ�ำนวนประชำกรของผพกำรเพมขน ไดแก สงครำมและผลกระทบจำก

ธรรมชำต รวมทงสำเหตทมำจำกมนษย อยำงเชน ควำมยำกจนและสภำพชวตทขำดสขอนำมย หรอกำร

ขำดควำมรเกยวกบควำมพกำร ตลอดจนสำเหต กำรปองกน และกำรรกษำ

อนเทอรเนตชวยใหเกดโอกำสใหมๆ เพอสนบสนนใหผพกำรเปนสวนหนงของสงคม ในกำรใช

ประโยชนทำงเทคโนโลยเพอสนบสนนผพกำรใหมำกทสด เรำจ�ำเปนตองพฒนำกรอบนโยบำยและกำร

อภบำลอนเทอรเนตทจ�ำเปน กฎบตรระหวำงประเทศทส�ำคญในประเดนนคอ อนสญญำวำดวยสทธผพกำร

(Convention on the Rights of Persons with Disabilities)12 ซงองคกำรสหประชำชำตรบรองเมอป 2006

และมกำรลงนำมโดยประเทศ 159 ประเทศ (เมษำยน 2014) โดยก�ำหนดเปนสทธซงอยระหวำงกระบวนกำร

ทผนวกเขำเปนเนอหำของกฎหมำยระดบประเทศเพอใหมผลบงคบใช

191


เกดควำมตระหนกมำกขนถงควำมจ�ำเปนในกำรใชเทคโนโลยเพอชวยใหผพกำรเปนสวนหนงของ

สงคม พรอมกบกำรท�ำงำนของหนวยงำนตำงๆ เพอใหควำมรและสนบสนนชมชนผพกำร อยำงเชน

พนธมตรทมพลวตเพอกำรเขำถงและควำมบกพรองทำงรำงกำยของ IGF (IGF Dynamic Coalition on

Accessibility and Disability)13 ประชำคมอนเทอรเนตสำขำพกำรและผมควำมตองกำรพเศษ (Internet

Society Disability and Special Needs Chapter)14 และศนยทรพยำกรทำงอนเทอรเนตระหวำงประเทศ

เพอควำมบกพรองทำงรำงกำย (International Center for Disability Resources on Internet)15

กำรขำดแคลนกำรเขำถงเปนผลมำจำกชองวำงของควำมสำมำรถทจ�ำเปนในกำรใชฮำรดแวร

ซอฟตแวร และเนอหำทำงอนเทอรเนต รวมทงควำมสำมำรถทมอยของผมควำมบกพรองทำงรำงกำย

เพอลดชองวำงดงกลำว มกำรเสนอกำรปฏบตเชงนโยบำยในแนวทำง 2 แนวทำง ไดแก

• ก�ำหนดใหมมำตรฐำนกำรเขำถง (accessibility standards) ในกำรออกแบบและพฒนำอปกรณ

ซอฟตแวรและเนอหำ

• สนบสนนใหมอปกรณสวนควบทงทเปนฮำรดแวรและซอฟตแวร ซงสำมำรถเพมควำมสำมำรถ

หรอทดแทนควำมสำมำรถของบคคลทมควำมบกพรอง

ในแงของกำรอภบำลอนเทอรเนต เรำมกใหควำมส�ำคญกบเนอหำของเวบ เนองจำกมกำรพฒนำ

อยำงรวดเรวและถอวำเปนโครงสรำงพนฐำนอยำงหนง เวบแอปพลเคชนหลำยตวไมไดถกออกแบบให

สอดคลองกบมำตรฐำนกำรเขำถง เนองจำกกำรขำดควำมตระหนกรหรอกำรรบรควำมซบซอน และปญหำ

เรองตนทนทสง (ซงไมสอดคลองกบสถำนกำรณในปจจบน) มำตรฐำนเพอกำรเขำถงเวบในระดบสำกล

ก�ำลงอยระหวำงกำรพฒนำของ W3C ภำยใตชอโครงกำรรเรมกำรเขำถงเวบไซต (Web Accessibility

Initiative)16

นโยบายเกยวกบเนอหาประเดนหลกดำนสงคม-วฒนธรรมเกยวของกบนโยบำยเกยวกบเนอหำ ซงมกเปนกำรมองจำกมมของ

สทธมนษยชน (เสรภำพในกำรแสดงออกและสทธในกำรสอสำร) รฐบำล (กำรควบคมเนอหำ) และ

เทคโนโลย (เครองมอเพอกำรควบคมเนอหำ) กำรอภปรำยมกเนนในกลมเนอหำหลก 3 กลม ไดแก

• เนอหำทมควำมเหนเปนเอกฉนทระดบโลกวำควรมกำรควบคม รวมทงในสวนของสอลำมก

อนำจำรเกยวกบเดก17 กำรใหเหตผลสนบสนนกำรฆำลำงเผำพนธ และกำรกระตนหรอ

สนบสนนกำรกอกำรรำย

192


• เนอหำทเปนเรองออนไหวส�ำหรบบำงประเทศ บำงภมภำค หรอบำงกลมชำตพนธ ซงมคณคำ

ทำงศำสนำและวฒนธรรมของตนเอง กำรสอสำรออนไลนในระดบโลกท�ำใหเกดปญหำทำทำย

ตอคณคำในทองถน คณคำทำงวฒนธรรม และศำสนำในหลำยสงคม รฐมกใหเหตผลสนบสนน

กำรควบคมเนอหำสวนใหญในตะวนออกกลำงและเอเชยวำตองกำรคมครองคณคำทำง

วฒนธรรมบำงอยำง และมกน�ำไปสกำรปดกนกำรเขำถงเวบไซตลำมกอนำจำรและกำรพนน18

• กำรเซนเซอรเนอหำทำงกำรเมองในอนเทอรเนต องคกรนกขำวไรพรมแดน (Reporters

without Borders) เผยแพรรำยงำนประจ�ำปวำดวยเสรภำพดำนขำวสำรในอนเทอรเนต

นบจนถงรำยงำนป 2012 จะมกำรจดอนดบประเทศทใชกำรเซนเซอรและกำรสอดแนม แต

รำยงำนป 2014 จะเนนทสถำบนทเปนผท�ำกำรเซนเซอรและสอดแนม19

นโยบายเกยวกบเนอหาไดรบการปฏบตอยางไร?เมนอำหำรตำมสงส�ำหรบนโยบำยเกยวกบเนอหำประกอบดวยทำงเลอกในเชงกฎหมำยและเทคนค ซง

อำจน�ำมำใชผสมผสำนกนไดหลำยรปแบบ

การคดกรองเนอหาโดยรฐบาล

รฐบำลทคดกรองกำรเขำถงเนอหำมกใชวธกำรจดท�ำดชนอนเทอรเนต (Internet Index) เพอปดกนกำร

เขำถงของพลเมองตนเอง ในเชงเทคนค กำรคดกรองจ�ำเปนตองอำศยกำรปดกนโดยดจำกหมำยเลข

ไอพ กำรปดกนทเซรฟเวอรพรอกซ (proxy servers) และกำรเปลยนทำงท DNS (DNS redirection)20

กำรคดกรองเนอหำเกดขนในหลำยประเทศ นอกจำกประเทศทท�ำบอยๆ อยำงเชน จน ซำอดอำระเบย

และสงคโปรแลว ประเทศอนๆ ไดน�ำวธกำรนมำใชมำกขน

การจดระดบเนอหาและระบบคดกรองของเอกชน

เนองจำกมควำมเสยงทจะท�ำใหโครงสรำงอนเทอรเนตแตกเปนเสยงๆ เพรำะแตละประเทศมมำตรกำร

ขดขวำงกำรเขำถงอนเทอรเนตแตกตำงกน (ระบบคดกรอง) W3C และสถำบนทมควำมเหนคลำยกนจง

หำทำงแกไขโดยเสนอใหมระบบกำรจดระดบเนอหำ (rating) และกำรคดกรองโดยผใชงำน21 ในระบบน

กลไกกำรคดกรองจะถกสงกำรจำกซอฟตแวรในคอมพวเตอรสวนบคคล หรอในระดบเซรฟเวอรทควบคม

กำรเขำถงอนเทอรเนต22

193


การคดกรองเนอหาโดยใชหลกเกณฑเกยวกบต�าแหนงทางภมศาสตร

ทำงออกในเชงเทคนคอกอยำงหนงในดำนเนอหำคอกำรใชซอฟตแวรจ�ำแนกต�ำแหนง (geo-location

software) ซงจะคดกรองกำรเขำถงเนอหำเวบไซตบำงแหง โดยดจำกต�ำแหนงทำงภมศำสตรหรอสญชำต

ของผใชงำน กรณของยำฮ! มควำมส�ำคญในเรองน เนองจำกกลมผช�ำนำญกำรทเกยวของรวมทงวนต

เซรฟ (Vint Cerf) ระบวำยำฮ! สำมำรถจ�ำแนกไดประมำณ 70-90% วำสวนใดของเวบไซตตำงๆ ของ

ตนเองมเนอหำทเปนกำรร�ำลกถงนำซถกเขำถงจำกผใชงำนในฝรงเศส23 กำรประเมนเชนนชวยใหศำล

สำมำรถวนจฉยได และสงใหยำฮ! ปดกนกำรเขำถงเนอหำเกยวกบนำซของผใชงำนซงมำจำกฝรงเศส

นบแตเกดคดของยำฮ! เมอป 2000 ควำมแมนย�ำในกำรจ�ำแนกต�ำแหนงทำงภมศำสตรกมมำกขนเนองจำก

กำรพฒนำซอฟตแวรจ�ำแนกต�ำแหนงททนสมยขน

การควบคมเนอหาผานเครองมอคนหา

สะพำนทเชอมตอระหวำงผใชงำนขนสดทำยกบเนอหำในเวบมกไดแกเสรชเอนจน กำรคดกรองเนอหำใน

กำรคนหำมกเปนตนตอใหเกดควำมตงเครยดระหวำงกเกลกบทำงกำรจน24 ซงสดทำยสงผลใหกเกล

ตดสนใจเมอเดอนมกรำคม 2010 ทจะเปลยนทำง (redirect) กำรคนหำขอมลใน Google.cn ไปยง

เซรฟเวอรซงตงอยในฮองกง อยำงไรกด ในชวงปลำยปนนกเกลไดเปลยนกำรตดสนใจตำมแรงกดดน

เนองจำกรฐบำลจนปฏเสธทจะตอใบอนญำตในฐำนะผจดท�ำเนอหำในอนเทอรเนต (Internet Content

Provider) ใหกบกเกล25

ควำมเสยงทจะมกำรคดกรองผลกำรคนหำขอมลไมไดมำจำกกำรปฏบตของรฐบำลเทำนน แตยง

อำจเปนผลจำกกำรแทรกแซงเพอประโยชนในทำงพำณชยเชนกน และมกเกดขนคอนขำงชดเจนหรอ

กวำงขวำง ผวจำรณเรมตงค�ำถำมกบบทบำทของเสรชเอนจน (โดยเฉพำะกเกลเนองจำกมบทบำทส�ำคญ

ในแงทเปนตวเลอกอนดบตนของผใชงำน) ในกำรเปนสอกลำงเพอกำรเขำถงขอมล และเพอเตอนใหเหน

อทธพลของกเกลทมตอควำมรและรสนยมกำรเลอกของผใชงำน26

ปญหาทาทายของเวบ 2.0: ผใชงานในฐานะผรวมก�าหนดเนอหา

จำกกำรพฒนำแพลตฟอรมเวบ 2.0 ทงในรปของบลอก เวบไซตแชรเอกสำร กระดำนสนทนำ (forum)

และโลกเสมอน (virtual world) ท�ำใหควำมแตกตำงระหวำงกำรเปนผใชงำนกบผสรำงเนอหำเรมคลมเครอ

เนองจำกผใชงำนอนเทอรเนตสำมำรถสรำงเนอหำจ�ำนวนมำกในเวบ ทงกำรโพสตในบลอก กำรโพสต

วดโอ และกำรท�ำแกลเลอรรปถำย กำรจ�ำแนก กำรคดกรอง และกำรตดปำยวำเวบไซตใด “ไมเหมำะสม”

กลำยเปนสงทซบซอนมำกขน แมวำเทคนคกำรคดกรองขอควำมโดยอตโนมตไดรบกำรพฒนำเปนอยำง

ด แตกำรจ�ำแนก คดกรอง และตดปำยเนอหำสวนทเปนภำพโดยอตโนมตยงอยในชวงเรมตนเทำนน27

194


แนวทำงหนงทมกำรน�ำมำใชอยบำงในประเทศโมรอกโก ปำกสถำน ตรก และตนเซย คอกำร

ปดกนกำรเขำถงยทบและทวตเตอรทวประเทศ แตแนวทำงควบคมในวงกวำงเชนนสงผลใหมกำรปดกน

เนอหำแบบทวไป รวมทงทเปนเรองของกำรศกษำดวย ในชวงปรำกฏกำรณอำหรบสปรง รฐบำลใช

มำตรกำรเขมงวดดวยกำรตดกำรเขำถงอนเทอรเนตโดยสนเชง ทงนเพอขดขวำงกำรสอสำรผำน

แพลตฟอรมของโซเชยลเนตเวรก28

ความจ�าเปนทจะตองมกรอบกฎหมายทเหมาะสม

สญญำกำศในเชงกฎหมำยดำนนโยบำยเกยวกบเนอหำ เปนเหตใหรฐบำลสำมำรถใชดลพนจอยำงมำก

เพอตดสนใจวำควรมกำรปดกนเนอหำเวบแบบใด เนองจำกนโยบำยเกยวกบเนอหำเปนประเดนออนไหว

ส�ำหรบทกสงคม จงจ�ำเปนตองมกำรน�ำขอกฎหมำยมำใช กำรก�ำหนดใหมกฎหมำยระดบประเทศในสวน

ของนโยบำยเกยวกบเนอหำอำจสนบสนนกำรคมครองสทธมนษยชนไดมำกขน และสำมำรถคลคลำย

ปญหำควำมคลมเครอของบทบำทผ ใหบรกำรอนเทอรเนต หนวยงำนบงคบใชกฎหมำย และ

ผเกยวของอนๆ ในชวงหลำยปทผำนมำ หลำยประเทศจงออกกฎหมำยก�ำหนดนโยบำยเกยวกบเนอหำ

มาตรการระหวางประเทศ

ในระดบสำกล มำตรกำรส�ำคญเกดขนในประเทศในทวปยโรป ซงมกฎหมำยทเขมแขงเกยวกบค�ำพดท

สรำงควำมเกลยดชง (hate speech) ทงทมลกษณะตอตำนเชอชำตและตอตำนคนยว สถำบนภมภำคใน

ยโรปพยำยำมบงคบใชหลกเกณฑเหลำนในพนทอนเทอรเนต กฎหมำยส�ำคญในประเดนเนอหำเวบคอ

พธสำรเพมเตมของอนสญญำวำดวยอำชญำกรรมคอมพวเตอร (Additional Protocol to the Convention

on Cybercrime) ของสภำยโรป29 ทมกำรเอำผดทำงอำญำตอกำรกระท�ำทเปนกำรเหยยดผวและรงเกยจ

เชอชำตผำนระบบคอมพวเตอร (2003) ในแงปฏบต สหภำพยโรปไดจดท�ำโครงกำรควำมปลอดภยทำง

อนเทอรเนตของสหภำพยโรป (EU Safer Internet) ซงมองคประกอบส�ำคญดงตอไปน

• กำรจดตงเครอขำยสำยดวนในยโรปเพอรบเรองรองเรยนเกยวกบเนอหำผดกฎหมำย

• กำรสงเสรมใหมกำรก�ำกบดแลตนเอง

• กำรพฒนำกำรจดระดบ กำรคดกรอง และกำรคดกรองเปรยบเทยบ (benchmark filtering) เนอหำ

• กำรพฒนำซอฟตแวรและบรกำร

• กำรสรำงควำมตระหนกรเกยวกบกำรใชงำนอนเทอรเนตทปลอดภยมำกขน30

องคกำรเพอควำมมนคงและควำมรวมมอในยโรป (OSCE) มบทบำทส�ำคญในเรองนเชนกน

นบแตป 2003 มกำรจดประชมและสมมนำหลำยครง โดยเฉพำะทเนนประเดนเสรภำพในกำรแสดงออก

และควำมเสยงทจะใชอนเทอรเนตในทำงมชอบ (เชน เพอโฆษณำชวนเชอใหเหยยดเชอชำต รงเกยจชำว

ตำงชำต และตอตำนชำวยว)

195


ปญหา

การควบคมเนอหา vs เสรภาพในการแสดงออก

ในแงของกำรควบคมเนอหำ อกดำนหนงของเหรยญมกไดแกกำรจ�ำกดเสรภำพในกำรแสดงออก ซงเปน

ประเดนส�ำคญมำกโดยเฉพำะกบสหรฐฯ ซงตำมกำรแกไขเพมเตมรฐธรรมนญครงทหนง (First

Amendment) ประกนเสรภำพในกำรแสดงออกอยำงกวำงขวำง รวมทงสทธทจะตพมพเนอหำเกยวกบ

นำซและเนอหำแบบเดยวกน

เสรภำพในกำรแสดงออกเปนปจจยส�ำคญทก�ำหนดจดยนของสหรฐฯ ในขอถกเถยงระดบสำกล

เกยวกบเนอหำในอนเทอรเนต ยกตวอยำงเชน แมวำสหรฐฯ จะลงนำมในอนสญญำอำชญำกรรม

คอมพวเตอร แตกไมสำมำรถลงนำมในพธสำรเพมเตมซงมมำตรกำรจดกำรกบกำรแสดงควำมเหนทท�ำให

เกดควำมเกลยดชงและกำรควบคมเนอหำ ค�ำถำมเกยวกบเสรภำพในกำรแสดงออกยงกลำยเปนประเดน

เมอพจำรณำถงคดกบยำฮ! ในชนศำล ในระดบสำกล สหรฐฯ ยงคงรกษำจดยนทจะไมคกคำมเสรภำพใน

กำรแสดงออกตำมทก�ำหนดไวในกำรแกไขเพมเตมรฐธรรมนญครงทหนง

ถาผดกฎหมายในโลกออฟไลน กผดกฎหมายในโลกออนไลนดวย

เชนเดยวกบเรองสทธมนษยชน มควำมเหนทวไปวำหลกเกณฑทใชกบโลกออฟไลนกควรน�ำมำใชกบโลก

อนเทอรเนตดวย โดยเฉพำะในสวนของนโยบำยเกยวกบเนอหำ

เหตผลอยำงหนงทสนบสนนกำรน�ำมำตรกำรเฉพำะของโลกไซเบอรมำก�ำกบดแลอนเทอรเนต

ไดแก ปรมำณ (ควำมเขมขนของกำรสอสำร จ�ำนวนขอควำม) ท�ำใหเกดควำมแตกตำงในเชงคณภำพ

ตำมควำมเหนดงกลำว ปญหำเกยวกบกำรแสดงควำมเหนทท�ำใหเกดควำมเกลยดชงไมใชเปนเพรำะยง

ไมมกำรออกกฎหมำยก�ำกบดแลในเรองน แตเปนเพรำะกำรน�ำขอควำมนไปแชรและเผยแพรผำน

อนเทอรเนตท�ำใหเกดปญหำทำงกฎหมำยแบบใหมขนมำ ท�ำใหมบคคลเขำมำรเหนมำกขน และท�ำให

ยำกทจะบงคบใชหลกเกณฑทมอย ดวยเหตดงกลำว อนเทอรเนตท�ำใหปญหำแตกตำงไป โดยเฉพำะ

ในแงของกำรบงคบใชหลกเกณฑ โดยทปญหำไมไดมำจำกตวหลกเกณฑเอง

ประสทธภาพของการควบคมเนอหา

ในกำรอภปรำยเกยวกบนโยบำยดำนอนเทอรเนต ขอถกเถยงส�ำคญอยำงหนงคอ คณลกษณะทกระจำย

อ�ำนำจของอนเทอรเนตจะชวยใหเรำหลบเลยงกำรเซนเซอรได ในประเทศทรฐบำลเขำมำควบคมเนอหำ

เวบโดยตรง ผใชงำนทมควำมรทำงเทคนคยอมพบวธกำรทจะหลกเลยงกำรควบคมดงกลำว อยำงไรกด

กำรควบคมเนอหำดงกลำวไมไดมเปำหมำยเฉพำะกลมผใชงำนขนำดเลกทมควำมสำมำรถทำงเทคนค

เทำนน แตยงสงผลกระทบตอประชำชนในวงกวำง เลสสกแสดงควำมเหนทกระชบเกยวกบปญหำนวำ

“มำตรกำรก�ำกบดแลอำจไมจ�ำเปนตองมประสทธภำพโดยสมบรณ แตตองมประสทธภำพเพยงพอ”31

196


ใครควรเปนผรบผดชอบนโยบายเกยวกบเนอหา?

ผมบทบำทหลกในกำรควบคมเนอหำมกเปนรฐสภำและรฐบำล พวกเขำเปนผก�ำหนดวำควรมกำรควบคม

เนอหำแบบใด และผใหบรกำรอนเทอรเนตในฐำนะชองทำงเขำสอนเทอรเนตควรตองรบผดชอบตอกำร

คดกรองเนอหำอยำงไร โดยอำจเปนกำรปฏบตตำมค�ำสงของรฐบำลหรอเปนกำรก�ำกบดแลตนเอง

(อยำงนอยในประเดนทมควำมเหนเปนเอกฉนท อยำงกรณภำพลำมกอนำจำรของเดก) ผใชงำนบำงกลม

อยำงเชน พอแม ตองกำรใหน�ำนโยบำยเกยวกบเนอหำทมประสทธภำพมำกขนมำใชเพอคมครองลกๆ

ของตน มำตรกำรจดระดบเนอหำในหลำยรปแบบชวยใหพอแมคนพบเนอหำเวบทเปนมตรกบเดก

เบรำวเซอรอนเทอรเนตรนใหมๆ กมกมตวเลอกกำรคดกรองทหลำกหลำย บรษทเอกชนและมหำวทยำลย

กมบทบำทในกำรควบคมเนอหำ ในบำงกรณมกำรควบคมเนอหำผำนชดของซอฟตแวรตำงๆ ตวอยำง

เชน กรณของลทธไซเอนโทโลจ ซงเผยแพรซอฟตแวรไซโนซตเตอร (Scienositter) ใหสมำชกเพอปองกน

ไมใหมกำรเขำถงเวบไซตทวพำกษวจำรณลทธไซเอนโทโลจ32

การศกษาอนเทอรเนตท�ำใหเกดโอกำสใหมๆ ดำนกำรศกษำ มกำรพฒนำระบบอเลรนนง (e-learning) หองเรยน

ออนไลน และกำรเรยนทำงไกลหลำยแบบ ทงนโดยมจดประสงคเพอใชอนเทอรเนตเปนสอกลำงกำร

ถำยทอดเนอหำของหลกสตร แมจะไมสำมำรถเขำมำทดแทนกำรเรยนกำรสอนแบบเดม แตหองเรยน

ออนไลนกเปนโอกำสใหมๆ ของกำรเรยนร โดยเฉพำะกรณทชวงเวลำและพนทกลำยเปนอปสรรคของกำร

เขำเรยนในหองเรยนแบบเดม

โดยทวไปแลว กำรศกษำเปนงำนของสถำบนระดบชำต กำรรบรองวทยฐำนะของสถำบนกำรศกษำ

กำรรบรองคณสมบต และกำรประกนคณภำพ ลวนเปนสงทก�ำหนดมำจำกสวนกลำง อยำงไรกด ส�ำหรบ

กำรศกษำขำมพรมแดนจ�ำเปนตองมกำรพฒนำรปแบบกำรอภบำลใหมๆ ขนมำ มำตรกำรระหวำงประเทศ

หลำยอยำงมเปำหมำยเพออดชองวำงดำนกำรอภบำล โดยเฉพำะในประเดนเกยวกบกำรประกนคณภำพ

และกำรรบรองวฒกำรศกษำ

ปญหา

องคการการคาโลกกบการศกษา

ประเดนทมกำรถกเถยงกนระหวำงกำรเจรจำขององคกำรกำรคำโลกคอกำรตควำมขอ I (3)(b) และ 3(c)

197


ของขอตกลงทวไปวำดวยกำรคำบรกำร (GATS)33 ซงก�ำหนดขอยกเวนของระบบกำรคำเสรกรณทเปน

บรกำรทจดใหโดยรฐ ตำมทศนะอยำงหนงทไดรบกำรสนบสนนโดยเฉพำะจำกสหรฐฯ และสหรำชอำณำจกร

ควรมกำรก�ำหนดขอยกเวนดงกลำวอยำงแคบๆ ทงนเพอใหมกำรเปดเสรกำรคำ ในทางปฏบต ส�ำหรบ

กำรศกษำระดบมหำวทยำลย ควำมเหนนมงตอบสนองผลประโยชนของภำคกำรศกษำทใชภำษำองกฤษ

เปนหลก ซงมเปำหมำยเพอใหสำมำรถเจำะตลำดกำรศกษำในระดบโลก อยำงไรกด ควำมเหนดงกลำว

ถกหลำยประเทศตอตำนอยำงมำก34

ขอถกเถยงทนำจะเกดขนระหวำงองคกำรกำรคำโลกและหนวยงำนระหวำงประเทศอนๆ คงเนน

ทควำมขดแยงของกำรศกษำในแงทเปนสนคำหรอสมบตสำธำรณะ ถำถอวำกำรศกษำเปนสนคำอยำง

หนง กตองน�ำหลกเกณฑกำรคำเสรขององคกำรกำรคำโลกมำปรบใชดวย แตถำถอวำเปนสมบตสำธำรณะ

เรำกควรรกษำรปแบบกำรศกษำในปจจบนตอไป กลำวคอมหำวทยำลยของรฐจะมสถำนะพเศษในฐำนะ

สถำบนทมควำมส�ำคญตอวฒนธรรมประจ�ำชำต

การประกนคณภาพ

ควำมแพรหลำยของหองเรยนออนไลนและกำรเขำถงไดงำยของตลำดดงกลำวท�ำใหเกดค�ำถำมเกยวกบ

กำรประกนคณภำพ กำรใหควำมส�ำคญตอกำรถำยทอดเนอหำในทำงออนไลนอำจท�ำใหคนมองขำม

ควำมส�ำคญของคณภำพเกยวกบเอกสำรหรอวสดประกอบกำรเรยนกำรสอนและปรชญำกำรศกษำ

อปสรรคหลำยประกำรอำจสงผลคกคำมตอคณภำพดำนกำรศกษำ อยำงเชน กำรเขำสตลำดไดงำยอำจ

ท�ำใหมสถำบนกำรศกษำทแสวงหำผลประโยชนทำงกำรคำเปนหลกเขำมำใหบรกำรทงๆ ทไมมควำม

สำมำรถในเชงวชำกำรและปรชญำกำรศกษำทจ�ำเปน ปญหำอกประกำรเกยวกบกำรประกนคณภำพคอ

กำรเปลยนจำกระบบกำรเรยนกำรสอนทใชกระดำษมำเปนกำรใชสอออนไลน ไมไดเปนกำรใชขอไดเปรยบ

ในเชงปรชญำกำรศกษำของสอใหมแตอยำงใด ประเดนดงกลำวสงผลใหหนวยงำนดำนกำรศกษำเรม

พฒนำมำตรฐำนและก�ำหนดแนวปฏบตเพอประเมนกำรออกแบบและเนอหำของกำรเรยนกำรสอนแบบ

ออนไลน35

การรบรองวฒการศกษาและการโอนหนวยกต

กำรรบรองวฒกำรศกษำเปนประเดนทเกยวของอยำงยงกบกำรศกษำออนไลน ปญหำส�ำคญกคอจะมกำร

รบรองวฒกำรศกษำนอกเหนอจำกบรบทในระดบภมภำคและในระดบโลกอยำงไร?

สหภำพยโรปไดจดท�ำกรอบกำรก�ำกบดแลผำนระบบกำรโอนและสะสมหนวยกตแหงยโรป

(European Credit Transfer and Accumulation System - ECTS)36 ภมภำคเอเชยแปซฟกกไดน�ำ

แมแบบในภมภำคมำใชส�ำหรบนกศกษำแลกเปลยนและระบบหนวยกตทเกยวของโดยกำรจดท�ำโครงกำร

มหำวทยำลยเคลอนทแหงเอเชยแปซฟก (University Mobility in Asia and Pacific - UMAP)37

198


การก�าหนดมาตรฐานการศกษาออนไลน

กำรศกษำออนไลนในยคแรกพฒนำไปอยำงรวดเรวและมสอกำรสอนทหลำกหลำยมำก ทงในแงของแนว

คดพนฐำน เนอหำ และปรชญำกำรศกษำ อยำงไรกด จ�ำเปนตองมกำรพฒนำมำตรฐำนสำกลเพออ�ำนวย

ควำมสะดวกในกำรแลกเปลยนหลกสตรกำรศกษำออนไลนและกำรน�ำมำตรฐำนเพอประกนคณภำพมำใช

กำรก�ำหนดมำตรฐำนในสหรฐฯ สวนใหญเปนหนำทของสถำบนเอกชนและสถำบนวชำชพ สวน

มำตรกำรอนๆ รวมทงมำตรกำรระหวำงประเทศยงมกำรท�ำในแวดวงทจ�ำกด

ความปลอดภยของเดกในโลกออนไลน38

เดกมกตกเปนเหยอไดงำย ปญหำสวนใหญเกยวกบควำมปลอดภยในอนเทอรเนตมกเกยวของกบเยำวชน

โดยเฉพำะผทยงไมบรรลนตภำวะ อยำงไรกด เสนแบงทคลมเครอมกมควำมชดเจนมำกขนเมอค�ำนงถง

ควำมปลอดภยของเดก เนอหำทมกถกมองวำไมเหมำะสมอยำงชดเจนประกอบดวยสอทหลำกหลำย

รวมทงทเปนสอลำมกอนำจำร สอสรำงควำมเกลยดชงและมเนอหำรนแรง และสอทเปนอนตรำยตอสขภำพ

อยำงเชน ค�ำแนะน�ำใหฆำตวตำย โรคคลงผอม (anorexia) และสอทมลกษณะคลำยคลงกน

ปญหา

การกลนแกลงในโลกไซเบอร (Cyber-bullying)

กำรคกคำมเปนปญหำทำทำยอยำงมำกเมอผเยำวตกเปนเปำหมำย กำรใชเครองมอสอสำรทหลำกหลำย

ท�ำใหผเยำวมกตกเปนเหยอไดงำย ทงกำรสงขอควำม กำรแชต หรอโซเชยลเนตเวรก เดกมกตกเปน

เหยอของกำรกลนแกลงในโลกไซเบอร (cyber-bullying) ไดงำย สวนใหญผกระท�ำจะเปนคนในวยเดยวกน

ทใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร เครองมอของพวกเขำมทงกลองในโทรศพทมอถอ ระบบกำร

แชรไฟล และระบบโซเชยลเนตเวรก

การปฏบตมชอบและการเอาเปรยบทางเพศ

พฤตกรรมอนตรำยทมเปำหมำยเปนผเยำวสงผลกระทบอยำงมำกเมอผกระท�ำเปนผใหญ ผทชอบมเพศ

สมพนธกบเดกมกใชวธปกปดตวตนทแทจรงโดยกำรปลอมตวเปนคนในวยเดยวกน คนเหลำนจะเกบขอมล

และจะคอยๆ ท�ำควำมสนทสนมกบเดกเพอใหเดกเกดควำมไววำงใจ ทงนโดยหวงวำจะนดพบกนภำยหลง

จำกกำรพบกนในโลกเสมอนจงเปลยนมำเปนกำรตดตอกนในโลกจรง และอำจเลยเถดไปถงขนกำรปฏบต

มชอบและกำรเอำเปรยบตอเดก มกำรชกชวนผเยำวใหประกอบกจกรรมทำงเพศ หรอแมแตกำรทเดก

ตกเปนเหยอกำรคำมนษย

199


เกมรนแรง

ทผำนมำมกำรถกเถยงกนอยำงกวำงขวำงเกยวกบผลกระทบของเกมรนแรงทมตอพฤตกรรมของเดก เกม

ทมชอเสยงมกเกยวของกบกำรใชอำวธทนสมย (ซงมลกษณะคลำยอำวธจรงและ/หรอมลกษณะในเชง

จนตนำกำรอนๆ) มกำรหลงเลอด และมกำรตดปำยวำเปนเกมเพอ “ลดควำมเครยด” เกมขำยดสด 10

อนดบแรกส�ำหรบเครองเลนทกประเภทไมวำจะเปน Microsoft Xbox, Nintendo DS, Nintendo Wii, PC,

Playstation ลวนแตเปนเกมรนแรง/แอกชนเปนสวนใหญ39

การรบมอกบความทาทาย

ปญหำทำทำยทส�ำคญส�ำหรบนกกำรศกษำและพอแมในแงของกำรคมครองเดกในโลกออนไลนคอ “เดก

วยดจทล” (digital natives) มควำมรในกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรมำกกวำพอแมของ

ตนเอง แตมควำมเขำใจนอยกวำ ควำมรวมมออยำงใกลชดระหวำงเพอน พอแม นกกำรศกษำ และชมชน

มควำมส�ำคญมำกตอกำรจดท�ำโครงกำรคมครองเดกซงอยในสภำพแวดลอมทมคอมพวเตอรเปนสอกลำง

ในกำรรณรงคกบผมสวนไดสวนเสย คณะกรรมำธกำรยโรปไดเรมโครงกำรอนเซฟ (InSafe

project)40 โดยเปนเครอขำยของยโรปเพอรณรงคดำนควำมปลอดภยในโลกอนเทอรเนต สงเสรมให

พอแมและนกกำรศกษำเขำใจสอตำงๆ โดยจดท�ำขอมลเปนหลำยภำษำและเปดใหมกำรดำวนโหลดและ

เผยแพรโดยไมคดคำใชจำย โครงกำรรณรงคกบสอในโปแลนดเกยวกบประเดนกำรกลนแกลงในโลก

ไซเบอรสงผลใหมกำรเผยแพรวดโอคลปและกำรจดหลกสตรอเลรนนงเกยวกบควำมปลอดภยของเดกใน

โลกอนเทอรเนต องคกรเนตเซฟ (NetSafe) ในนวซแลนดกอตงเมอป 1998 และเปนหนงในมำตรกำร

ระดบประเทศเกยวกบควำมปลอดภยทำงอนเทอรเนต ซงเกบรวบรวมขอมลเกยวกบผมสวนไดสวนเสย

หลก รวมทงบรรดำรฐมนตร ภำคธรกจ และสอมวลชน

สงทจ�ำเปนอยำงยงนอกเหนอจำกกำรรณรงคและกำรอบรมเยำวชน พอแม และนกกำรศกษำ คอ

กำรสงเสรมศกยภำพดำนควำมปลอดภยของอนเทอรเนต โดยมกลมเปำหมำยทหลำกหลำย ทงทเปน

ผก�ำหนดนโยบำย เจำหนำทของรฐ หนวยงำนธรกจ สอมวลชน สถำบนวชำกำร ส�ำนกคด และเอนจโอ

หนวยงำนระหวำงประเทศหลำยแหงอยระหวำงกำรพดคยถงแมแบบควำมรวมมอในกำรท�ำโครงกำร

เหลำน รวมทงกำรพดคยของสภำยโรป, ITU, CPI และมลนธดโพล

ส�ำหรบในระยะยำว ควรมกำรปรบปรงหลกสตรกำรศกษำโดยใหมกำรเรยนกำรสอนเกยวกบ

ควำมปลอดภยของอนเทอรเนต ทงในเรองกำรค มครองควำมเปนสวนตวและควำมปลอดภย

กำรระมดระวงตอชอเสยงของตนเองและบคคลอน หลกจรยธรรม กำรรองเรยนเมอเกดกำรปฏบตมชอบ

กำรน�ำหลกศลธรรมและทกษะในชวตจรงไปใชในโลกออนไลน ฯลฯ มำตรกำรเหลำนเกดขนอยำง

หลำกหลำยทวโลก เชน Cyber Smart!41 iKeepSafe42 i-Safe43 และ NetSmartz44

200


กำรสงเครำะหกลไกกฎหมำยและนโยบำยระดบประเทศและระหวำงประเทศใหมเนอหำเดยวกน

เปนองคประกอบทขำดไมไดเชนกน ตวอยำงหนงคอกำรประกำศใชปฏญญำกรงปรำกเพอควำมปลอดภย

ในอนเทอรเนตของเดก (Prague Declaration for a Safer Internet for Children) ซงมกำรรบรองในท

ประชมของรฐมนตร (ปรำก เมษำยน 2009)45 วำระควำมมนคงไซเบอรระดบโลก (Global Cybersecurity

Agenda - GCA) ของ ITU46 ก�ำหนดใหมโครงกำรคมครองเดกออนไลน (Child Online Protection - COP)

โดยถอเปนสวนหนงขององคกร มเวทระหวำงประเทศหลำยแหงทมกำรถกเถยงเกยวกบกำรคมครองเดก

และถอเปนวำระเรงดวน รวมทง IGF และพนธมตรทมพลวตเพอควำมปลอดภยของเดกในโลกออนไลน

(Dynamic Coalition on Child Online Safety)

ควำมรวมมอระหวำงประเทศเพอกำรคมครองเดกประสบควำมส�ำเรจมำเปนเวลำนำนในแงบรกำร

ฉกเฉนและสำยดวนระหวำงประเทศ ตวอยำงควำมส�ำเรจเหลำน ไดแก

• ควำมรวมมออยำงเปนทำงกำร โครงกำรสออนเทอรเนตทไมเหมำะสมส�ำหรบเดก (COSPOL

Internet Related Child Abusive Material Project - CIRCAMP) ของหนวยงำนต�ำรวจแหง

ยโรป (European Chief of Police Task Force)

• ควำมรวมมอระหวำงเอนจโอกบรฐบำล เชน มลนธเฝำระวงอนเทอรเนต (Internet Watch

Foundation), มลนธปองกนควำมยตธรรมบดเบอน (Perverted Justice Foundation), ศนย

เดกหำยและเดกถกเอำเปรยบนำนำชำต (International Centre for Missing & Exploited

Children), เครอขำยนำนำชำตเพอยตกำรแสวงหำประโยชนทำงเพศจำกเดก (ECPAT

International), กองทนชวยเหลอเดก (Save the Children) และศนยปองกนกำรละเมดทำง

เพศตอเดกออนไลน (Child Exploitation and Online Protection Centre)

• ภำคระหวำงภำครฐกบเอกชน เชน ควำมรวมมอระหวำงบรษทนอรเวยเทเลคอม (Norway

Telecom) กบส�ำนกงำนต�ำรวจแหงนอรเวย

ความหลากหลายดานภาษาและวฒนธรรมนบแตยคแรก ภำษำองกฤษเปนสอหลกทใชในอนเทอรเนต ตำมสถตจำกบำงแหลง ประมำณวำ 56%

ของเนอหำในอนเทอรเนตเปนภำษำองกฤษ47 ในขณะทประชำกรโลก 75% ไมไดพดภำษำองกฤษ48 เปน

สถำนกำรณทกระตนใหหลำยประเทศด�ำเนนกำรอยำงพรอมเพรยงกนเพอสนบสนนควำมหลำกหลำยดำน

ภำษำและกำรคมครองควำมหลำกหลำยทำงวฒนธรรม กำรสงเสรมควำมหลำกหลำยดำนภำษำไมไดเปน

เพยงประเดนทำงวฒนธรรม แตยงเกยวของกบควำมจ�ำเปนเพอกำรพฒนำอนเทอรเนตในอนำคตดวย49

ถำจะใหประชำชนสวนใหญมโอกำสไดใชอนเทอรเนตโดยไมจ�ำกดอยเฉพำะชนชนน�ำบำงสวน ตองมกำร

จดท�ำเนอหำเปนภำษำอนๆ เพอใหเออตอกำรเขำถงของคนสวนใหญ

201


ปญหา

ตวอกษรทไมใชอกษรโรมน

กำรสงเสรมควำมหลำกหลำยดำนภำษำตองอำศยมำตรฐำนเชงเทคนคทสนบสนนกำรใชตวอกษรทไมใช

อกษรโรมน หนงในมำตรกำรในยคแรกเกยวกบควำมหลำกหลำยดำนภำษำในกำรใชคอมพวเตอรเปน

ภำรกจของยนโคดคอนซอรเทยม (Unicode Consortium) สถำบนไมแสวงหำก�ำไรทพฒนำมำตรฐำนเพอ

สนบสนนกำรใชงำนของตวอกษรในภำษำตำงๆ50 ในสวนของ ICANN และ IETF มกำรด�ำเนนงำนทส�ำคญ

เพอสนบสนนชอโดเมนทเปนสำกล (Internationalised Domain Names - IDN) ทงนเพออ�ำนวย

ควำมสะดวกใหมกำรใชชอโดเมนทเขยนเปนตวอกษรจน อำหรบ และอกษรอนๆ ทไมใชอกษรละตน

การแปลดวยเครอง

ทผำนมำมควำมพยำยำมหลำยครงทจะปรบปรงกำรแปลดวยเครอง (machine translation) เนองจำก

นโยบำยกำรแปลขอมลกจกรรมอยำงเปนทำงกำรใหเปนภำษำตำงๆ ของรฐภำค สหภำพยโรปจงสนบสนน

กจกรรมตำงๆ เพอใหมกำรแปลดวยเครอง แมจะมควำมส�ำเรจทส�ำคญอยบำง แตกยงมขอจ�ำกดอย

กรอบการอภบาลทเหมาะสม

กำรสงเสรมควำมหลำกหลำยดำนภำษำจ�ำเปนตองอำศยกรอบกำรอภบำลทเหมำะสม องคประกอบแรก

ของกำรอภบำลปรำกฏตำมขอเสนอของหนวยงำน อยำงเชน องคกำรเพอกำรศกษำ วทยำศำสตร และ

วฒนธรรมแหงสหประชำชำต (UN Educational, Scientific and Cultural Organization - UNESCO)

ซงรเรมโครงกำรมำกมำยทเนนควำมหลำกหลำยดำนภำษำ รวมทงกำรรบรองเอกสำรทส�ำคญ อยำงเชน

อนสญญำสำกลวำดวยควำมหลำกหลำยทำงวฒนธรรม (Universal Declaration of Cultural Diversity)51

ผมบทบำทสนบสนนควำมหลำกหลำยดำนภำษำทส�ำคญอกหนวยงำนหนงคอสหภำพยโรป เนองจำก

ก�ำหนดใหควำมหลำกหลำยดำนภำษำเปนองคประกอบของหลกกำรทำงกำรเมองและกำรท�ำงำนในขน

พนฐำน52

กำรพฒนำและควำมแพรหลำยของกำรใชเครองมอท�ำเวบแบบ Web 2.0 เปดโอกำสใหผใชงำน

ทวไปมสวนเปนผเขยนเนอหำ และผพฒนำเนอหำไดเปดโอกำสใหมเนอหำจำกทองถนมำกขน โดยปรำกฏ

เปนหลำกหลำยภำษำ อยำงไรกด หำกไมมกรอบเพอสงเสรมควำมหลำกหลำยดำนภำษำโดยรวม ก

เปนไปไดวำอำจเกดชองวำงมำกขนเนองจำกผใชงำนจะรสกกดดนทตองใชภำษำกลำงเพอเขำถงกลมผรบ

ขอมลในวงกวำงขน

202


สมบตสาธารณะระดบโลกแนวคดเกยวกบสมบตสำธำรณะระดบโลก (global public goods) อำจเชอมโยงในหลำยดำนกบกำรอภบำล

อนเทอรเนต ควำมเชอมโยงโดยตรงปรำกฏในสวนของกำรเขำถงโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนต กำร

คมครองควำมรทเกดจำกปฏสมพนธทำงอนเทอรเนต กำรคมครองมำตรฐำนเชงเทคนคสำธำรณะ และ

กำรเขำถงกำรศกษำออนไลน

บรษทเอกชนมบทบำทส�ำคญในกำรบรหำรจดกำรโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนต หนงในปญหำ

ทำทำยคอกำรพฒนำรปแบบกรรมสทธของเอกชนทมตอโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนต รวมทง

สถำนภำพของอนเทอรเนต ใหมคณลกษณะเปนสมบตสำธำรณะระดบโลก กฎหมำยระดบประเทศเปน

ชองทำงใหกรรมสทธของเอกชนถกควบคมจ�ำกดดวยขอก�ำหนดของสำธำรณะบำงประกำร รวมทงกำร

ก�ำหนดสทธเทำเทยมกนส�ำหรบผใชงำนทกคน และกำรไมแทรกแซงเนอหำทถกน�ำเขำ

หนงในคณลกษณะส�ำคญของอนเทอรเนตคอกำรผลตองคควำมรและขอมลใหมๆ จำกปฏสมพนธ

ของผใชงำนทวโลก ทผำนมำมควำมรมำกมำยเกดขนจำกกำรแลกเปลยนในกลมอเมล เครอขำยสงคม

และบลอก ถำไมนบแนวทำงของครเอทฟคอมมอนส53กไมมกลไกอนใดทสนบสนนใหน�ำควำมรเหลำนน

ไปใชอยำงถกกฎหมำย เนองจำกควำมไมชดเจนดำนกฎหมำย ท�ำใหมกำรน�ำไปดดแปลงและใชงำนใน

เชงพำณชย และมควำมเสยงวำควำมรสำธำรณะเหลำนนซงเปนองคประกอบส�ำคญของควำมรเรม

สรำงสรรคอำจลดนอยลงไป ยงมกำรน�ำเนอหำในอนเทอรเนตไปใชในเชงพำณชยมำกเพยงใด กำรแลก

เปลยนอยำงเปนธรรมชำตยงเกดขนไดนอยลง และอำจสงผลใหมปฏสมพนธในเชงสรำงสรรคนอยลงเชน

กน

แนวคดเกยวกบสมบตสำธำรณะระดบโลกประกอบกบโครงกำรอยำงเชนครเอทฟคอมมอนส อำจ

เปนทำงออกทงในแงกำรคมครองสภำพแวดลอมทสรำงสรรคส�ำหรบอนเทอรเนตในปจจบน และรกษำ

องคควำมรทเกดจำกอนเทอรเนตไวใหคนในรนถดไป

ในแงของกำรก�ำหนดมำตรฐำน มควำมพยำยำมอยำงตอเนองทจะน�ำมำตรฐำนของเอกชนและ

บรษทมำใชแทนมำตรฐำนสำธำรณะ อยำงเชน กรณของบรษทไมโครซอฟต (โดยผำนเบรำวเซอรและ

ASP) และบรษทซนไมโครซสเตมส (Sun Microsystems) (โดยผำนภำษำ Java) มำตรฐำนอนเทอรเนต

(โดยเฉพำะ TCP/IP) เปนมำตรฐำนแบบเปดและเปนของสำธำรณะ ระบบกำรอภบำลอนเทอรเนตจงควร

ประกนใหมกำรคมครองมำตรฐำนอนเทอรเนตหลกในฐำนะทเปนสมบตสำธำรณะระดบโลก

203


ปญหา

ความสมดลระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสาธารณะ

หนงในปญหำทำทำยของกำรพฒนำอนเทอรเนตในอนำคตคอกำรท�ำใหเกดสมดลระหวำงประโยชนเอกชน

กบประโยชนสำธำรณะ ท�ำอยำงไรจงจะสรำงเงอนไขเชงพำณชยทเหมำะสมกบภำคเอกชน พรอมๆ กบ

กำรพฒนำใหอนเทอรเนตเปนสมบตสำธำรณะระดบโลก ในหลำยกรณ สถำนกำรณไมไดมลกษณะแพหรอ

ชนะขำงใดขำงหนง แตสำมำรถชนะดวยกนทงสองฝำย กเกลและบรษทผผลตเวบแบบเวบ 2.0 หลำย

แหงพยำยำมพฒนำแมแบบธรกจททงสรำงรำยไดและท�ำใหเกดกำรพฒนำอนเทอรเนตอยำงสรำงสรรค

การคมครองอนเทอรเนตในฐานะสมบตสาธารณะระดบโลก54

เรำอำจพฒนำแนวทำงแกปญหำโดยอำศยแนวคดทำงเศรษฐกจและกฎหมำยทเปนอย ยกตวอยำงเชน

ทฤษฎทำงเศรษฐกจประกอบดวยแนวคดเรองสมบตสำธำรณะทไดรบกำรพฒนำมำเปนอยำงด และมกำร

ขยำยไปใชในระดบสำกลหรอทเรยกวำสมบตสำธำรณะระดบโลก สมบตสำธำรณะมองคประกอบส�ำคญ 2

ประกำร ไดแก กำรบรโภคแบบไมแขงขน และกำรไมกดกน หลกกำรแรกหมำยถงกำรบรโภคของบคคล

หนงไมเปนกำรปดกนโอกำสของอกบคคลหนง สวนหลกกำรหลงซงเปนเรองทท�ำไดยำกแตไมถงกบ

เปนไปไมได คอกำรไมกดกนบคคลในกำรไดรบประโยชน กำรเขำถงทรพยำกรในเวบและบรกำร

อนเทอรเนตตำงๆ ลวนตอบสนองหลกเกณฑทง 2 ขอ

204


1. ธรรมนญสทธอนเทอรเนตของ APC ประกอบดวยกำรเขำถงอนเทอรเนตส�ำหรบทกคน เสรภำพ

ในกำรแสดงออกและกำรสมำคม กำรเขำถงควำมร กำรเรยนรและกำรสรำงสรรครวมกน กำรพฒนำ

เทคโนโลยและซอฟตแวรแบบฟรและโอเพนซอรซ (free and open source) ควำมเปนสวนตว

กำรสอดแนมและกำรเขำรหส กำรอภบำลอนเทอรเนต ตลอดจนกำรรบร กำรคมครอง และควำม

ตระหนกในสทธ Available at http://www.apc. org/en/node/5677 [accessed 10 August 2014].

2. Borg-Psaila, S. (2011) Right to access the Internet: the countries and the laws that proclaim

it. Available at http://www.diplomacy.edu/blog/right-access-internet-countries-and-laws-

proclaim-it [accessed 10 August 2014].

3. CNN Tech (2010) First nation makes broadband access a legal right. Available at http://

articles.cnn.com/2010-07-01/tech/finland.broadband_1_broadband-access-internet-

access-universal-service?_s=PM:TECH [accessed 10 August 2014].

4. UN General Assembly (2011) Report of the Special Rapporteur on the promotion and

protection of the right to freedom of opinion and expression, Frank La Rue. Available at

http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/17session/A.HRC.17.27_en.pdf

[accessed 10 August 2014]. ส�ำหรบกำรอภปรำยเกยวกบรำยงำนขององคกำรสหประชำชำต

ด Wagner , A. (2012) Is Internet access a human right? The Guardian. Available at http://

www.guardian.co.uk/law/2012/jan/11/is-internet-access-a-human-right [accessed 10

August 2014].

5. Council of Europe (2010) Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental

Freedoms. Available at http://conventions.coe.int/treaty/en/treaties/html/005.htm [accessed

อางอง

205


10 August 2014].

6. สภำยโรปรบรองปฏญญำหลกทเกยวของกบสทธมนษยชนและอนเทอรเนตดงตอไปน: ปฏญญำ

วำดวยเสรภำพในกำรสอสำรทำงอนเทอรเนต (The Declaration on Freedom of Communication

on Internet) (28 May 2003) Available at https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=37031

[accessed 10 August 2014]; ปฏญญำวำดวยสทธมนษยชนและหลกนตธรรมในสงคมขอมล

สนเทศ (Declaration of Human Rights and the Rule of Law in the Information Society) (13

May 2005) Available at https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=849061 [accessed 10 August

2014]; ปฏญญำวำดวยวำระดจทลส�ำหรบยโรป (Declaration on the Digital Agenda for Europe)

( 2 9 Sep t embe r 2 010 ) Ava i l a b l e a t h t t p s : / / w c d . c o e . i n t / V i ewDoc .

jsp?Ref=Decl%2829.09.2010_1%29&Language=lanEnglish&Ver=original [accessed 10

August 2014].

7. Council of Europe (2001) Convention on Cybercrime. Available at http://conventions. coe.

int/Treaty/en/Treaties/html/185.htm [accessed 30 April 2014].

8. United Nations (no date) The Universal Declaration of Human Rights. Available at http://

www.un.org/en/documents/udhr/ [accessed 30 April 2014].

9. Freedom House (2013) Freedom on the Net. A Global Assessment of internet and Digital

Media. Available at http://freedomhouse.org/report/freedom-net/freedom-net-2013#.

Uz7L3VcZes1 [accessed 4 April 2014].

10. เปนควำมเหนและขอมลทมคณคำจำกฆอรเก ปลำโน (Jorge Plano)

11. UN Enable (no date) Factsheet on Persons with Disabilities. Available at http://www.un.org/

disabilities/default.asp?id=18 [accessed 4 April 2014].

12. Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Available at http://www.un.org/

disabilities/default.asp?navid=14&pid=150 [accessed 30 April 2014].

13. IGF, Dynamic coalition on accessibility and disability. Available at http://www.intgovforum.

org/cms/index.php/dynamic-coalitions/80-accessibility-and-disability [accessed 30 April

2014].

14. ISOC Disability and Special Needs Chapter. Available at http://www.isocdisab.org/

[accessed 30 April 2014].

206


15. ICDRI. Available at http://www.icdri.org/ [accessed 30 April 2014].

16. WAI. Available at http://www.w3.org/WAI/ [accessed 30 April 2014].

17. Zick, T. (1999) Congress, internet and the intractable pornography problem: the Child

Online Protection Act of 1998, Creighton Law Review, 32, p. 1147, 1153, 1201. Available

at http://scholarship.law.wm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1873&context=facpubs


18. ส�ำหรบกำรอภปรำยเกยวกบกำรพนนทำงอนเทอรเนต ด Girdwood, S. (2002) Place your bets

... on the keyboard: Are internet casinos legal? Campbell Law Review 25. Available at

http://scholarship.law.campbell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1398&context=clr


19. Reporters without Borders (2014) Enemies of Internet. Available at http://12mars.rsf.org/

wp-content/uploads/EN_RAPPORT_internet_BD.pdf [accessed 10 August 2014].

20. OpenNet Initiative ไดจดท�ำขอมลเกยวกบกำรคดกรองเครอขำยอนเทอรเนตโดยรฐบำลกวำ 40

ประเทศทวโลก ด Noman H and York J (2011) West Censoring East: The Use Western

Technologies by Middle East Censors, 2010-2011. OpenNet Initiative Bulletin. Available

at http://opennet.net/west-censoring-east-the-use-western-technologies-middle-east-

censors-2010-2011 [accessed 2 April 2014].

21. ตอนน PICS ถกแทนทดวย POWDER: http://www.w3.org/2009/08/pics_superseded.html

ดรำยละเอยดเกยวกบ POWDER ไดท http://www.w3.org/standard/techs/powder#w3c_all

[accessed 10 August 2014].

22. ส�ำหรบภำพรวมเกยวกบมำตรกำรคดกรองทมกำรน�ำมำใช ดหนำเวบเพจของสถำบนวทยำศำสตร

แหงชำต (National Academy of Sciences) ท http://www.nap.edu/netsafekids/pro_fm_filter.

html [accessed 2 April 2014].

23. แมวำวนต เซรฟ จะเขำรวมในคณะกรรมกำรชดน แตเขำคดคำนรำยงำนฉบบสมบรณซงตนมอง

วำ “ไมไดเนนทขอบกพรองหรอผลกระทบโดยรวมของกำรตดตงเกตออนไลน” ทมำ Guernsey,

L. (2001) Welcome to the world wide web, passport, please? New York Times, 15 March

2001. Available at http://www.nytimes.com/2001/03/15/ technology /welcome-to-the-web-

passport-please.html?pagewanted=all&src=pm [accessed 2 April 2014].

24. Knight, W. (2002) On-off access for Google in China. New Scientist Internet edition, 13

207


September. Available at http://www.newscientist.com/article/dn2795-onoff-access-for#.U-

fUu2PCfMU [accessed 8 August 2014].

25. Drummond, D. (2010) An update on China, 28 June 2010. The Official Google Blog.

Available at http://googleblog.blogspot.com/2010/06/update-on-china.html [accessed 2

April 2014].

26. จดเรมตนทนำสนใจเกยวกบขอถกเถยงคอโพสตในบลอกของแมร เมอรฟ (Mary Murphy) ซง

เปนสวนหนงของบลอกวำดวยกำรอภบำลอนเทอรเนตของมลนธดโพล และควำมเหนทเกยวของ

Google...stop thinking for me! Available at http://www.diplomacy.edu/blog/googlestop-

thinking-me [accessed 10 April 2012].

27. Jiang, Y. (2011) Consumer Video Understanding: A Benchmark Database and An Evaluation

of Human and Machine Performance ICMR’11. 17-20 April 17-20, Trento, Italy. Available

at http://www.ee.columbia.edu/~yjiang/publication/icmr11-consumervideo.pdf [accessed

2 April 2012].

28. Crete-Nishihata, M. and York, J. (2011) Egypt’s Internet Blackout: Extreme Example of

Just-in-time Blocking. OpenNet Initiative. Available at http://opennet.net/blog/2011/01/

egypt%E2%80%99s-internet-blackout-extreme-example-just-time-blocking [accessed 2

April 2012].

29. Council of Europe (2003) Additional Protocol to the Convention on Cybercrime, concerning

the criminalisation of acts of a racist and xenophobic nature committed through computer

systems. Available at http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/html/189.htm [accessed

30 April 2014].

30. EU Information Society (no date) Safer Internet action plan. Available at http://ec.europa.

eu/information_society/activities/sip/index_en.htm [accessed 8 August 2014].

31. Lessig, L. (1996) The Zones of Cyberspace. Stanford Law Review 48 p.1403, 1405.

32. Steve, A. (no date) Church of Scientology censors net access for members. Available at

http://www.xenu.net/archive/events/censorship [accessed 2 April 2012].

33. GATS. Available at http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/analytic_index_e/

gats_01_e.htm#article1A [accessed 30 April 2014].

208


34. ส�ำหรบกำรศกษำอยำงละเอยดเกยวกบกำรตควำมขอตกลง GATS ในสวนทเกยวกบอดมศกษำ

ด Tilak, J. (2011) Trade in higher education: The role of the General Agreement on Trade

in Services (GATS). UNESCO: International Institute for Educational Planning, Paris.

Available at http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002149/214997e.pdf [accessed 3

April 2014].

35. ส�ำหรบตวอยำงของหนวยงำนและโครงกำรเพอจดท�ำขอเสนอแนะและมำตรฐำนส�ำหรบกำรศกษำ

แบบออนไลน ด Bates, T. (2010) E-learning quality assurance standards, organizations

and research. Available at http://www.tonybates.ca/2010/08/15/e-learning-quality-

assurance-standards-organizations-and-research/ [accessed 3 April 2014].

36. European Commission (no date) ECTS. Available at http://ec.europa.eu/education/tools/

ects_en.htm [accessed 3 April 2014].

37. UMAP (no date) UMAP. Available at http://www.umap.org/en/cms/detail.php?id=106


38. เปนขอควำมทจดท�ำโดยวลำดมร รำดโนวช ส�ำหรบหลกสตรขนสงเกยวกบควำมมนคงไซเบอร

(โครงกำรสงเสรมศกยภำพดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต - มลนธดโพล)

39. Reilly, J. (2012) The Best-Selling U.S. Games Of 2011. gameinformer. Available at http://

www.gameinformer.com/b/news/archive/2012/01/12/these-are-the-10-best-selling-u-s-

games-in-2011.aspx [accessed 12 April 2014].

40. Insafe. Available at http://www.saferinternet.org/web/guest/home [accessed 30 April 2014].

41. CyberSmart. Available at http://www.cybersmart.org/ [accessed 30 April 2014].

42. IKeepSafe. Available at http://www.ikeepsafe.org/ [accessed 30 April 2014].

43. I-Safe. Available at http://www.isafe.org/ [accessed 30 April 2014].

44. NetSmartz. Available at http://www.netsmartz.org/Parents [accessed 30 April 2014].

45. EU2009. Prague Declaration for a Safer Internet for Children. Available at http://ec.europa.

eu/information_society/activities/sip/docs/events/prague_decl.pdf [accessed 30 April 2014].

46. ITU (no date) Global Cybersecurity Agenda. Available at http://www.itu.int/osg/csd/

cybersecurity/gca/ [accessed 30 April 2014].

209


47. W3Techs (2014) Usage of content languages for websites. Available at http://w3techs.

com/technologies/overview/content_language/all [accessed 3 April 2014].

48. British Council (no date) How many people speak English. Available at http://www.

britishcouncil.org/learning-faq-the-english-language.htm [accessed 10 August 2014].

49. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบควำมหลำกหลำยดำนภำษำกบอนเทอรเนต โปรดดงำนศกษำ

น: AlShatti, Q., Aquirre, R. and Cretu, V. (2007) Multilingualism – the communication

bridge. DiploFoundation’s Internet Governance Research Project, 2006/2007. Available

at http://textus.diplomacy.edu/thina/TxFsetW.asp?tURL=http://textus.diplomacy.edu/thina/

txgetxdoc.asp?IDconv=3241 [accessed 3 April 2014].

50. Unicode Consortium. Available at http://unicode.org/ [accessed 30 April 2014].

51. UNESCO (2001) Universal Declaration on Cultural Diversity. Available at http:// portal.

unesco.org/en/ev.php-URL_ID=13179&URL_DO=DO_TOPIC&URL_ SECTION=201.html


52. European Commission (no date) Languages. Available at http://ec.europa.eu/languages/

index_en.htm [accessed 10 August 2014].

53. ครเอทฟคอมมอนสเปนหนวยงำนไมแสวงหำก�ำไรทพฒนำ สนบสนน และดแลโครงสรำงพนฐำน

ทำงกฎหมำยและเทคนค เพอประโยชนสงสดของควำมรเรมสรำงสรรค กำรใชทรพยำกรรวมกน

และนวตกรรมทำงดจทล Available at http://creativecommons.org/ [accessed 3 April 2014].

54. ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบอนเทอรเนตในฐำนะสมบตสำธำรณะระดบโลก โปรดดงำนศกษำน:

Seiiti, A. and Psaila, S. (2006) The Protection of the Public Interest with regards to the

Internet. DiploFoundation’s Internet Governance Research Project, 2005/2006. Available

at http://archive1.diplomacy.edu/poolbin.asp?IDPool=128 [accessed 3 April 2014].

บทท 7ผมบทบาทในการอภบาลอนเทอรเนต

212

บทท 7 ผมบทบาทในการอภบาลอนเทอรเนต

ผมบทบาทในการอภบาลอนเทอรเนต

ในปจจบน กำรอภบำลอนเทอรเนตเกยวของกบผมบทบำทหรอทมกเรยกกนวำผมสวนไดสวนเสยหลำย

ภำคสวน ผมบทบำทเกยวของกบอนเทอรเนตประกอบดวยรฐบำล หนวยงำนระหวำงประเทศ ภำคธรกจ

ภำคประชำสงคม และประชำคมทมควำมรดำนเทคนค [ตำมทระบไวในขอ 49 ของปฏญญำกำร

ประชมสดยอดโลกวำดวยสงคมขอมลขำวสำร ณ กรงตนส (Tunis WSIS Declaration)] ในป 2005 แม

ตำมหลกกำรจะน�ำแนวทำงผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนมำใช แตกมขอถกเถยงส�ำคญเกยวกบบทบำท

ของผเกยวของแตละรำย โดยเฉพำะควำมสมพนธระหวำงผเกยวของทเปนรฐกบผเกยวของทไมใชรฐ

ความแตกตางระหวางการอภบาลอนเทอรเนตกบกระบวนการเชงนโยบายระดบโลกอนๆ เปนอยางไร?ในแงกำรอภบำลอนเทอรเนต รฐบำลตองเขำสระบบทมหนวยงำนเอกชนเปนผจดกำร ตงแต IETF, ISOC

และ ICANN ในสวนของนโยบำยอนๆ (เชน กำรเปลยนแปลงสภำวะภมอำกำศ กำรคำ กำรอพยพ) กลบ

ตรงกนขำม กำรเจรจำระหวำงภำครฐดวยกนเองจ�ำเปนตองเปดรบบทบำทของหนวยงำนเอกชนมำกขน

เรอยๆ นบตงแตกำรประชม WSIS ป 2003 เรำใชเวลำและพลงสวนใหญในกำรท�ำงำนดำนกำรอภบำล

อนเทอรเนตเพอกำรหลอมรวมสอของระบบทเปนภำคเอกชนและกำรทตแบบเดม กำรหลอมรวมสอ

เชนนยงเปนตนตอของขอถกเถยงทส�ำคญ

รฐบำลในชวงทศวรรษทแลวนบตงแตมกำรน�ำหลกกำรอภบำลอนเทอรเนตมำก�ำหนดเปนวำระกำรทต

ระหวำงประเทศเมอป 2003 ไดเกดกระบวนกำรเรยนรส�ำหรบรฐบำลหลำยประเทศ แมกระทงกบประเทศ

ขนำดใหญและร�ำรวย กำรแกปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนตท�ำใหพบกบขอทำทำยหลำยประกำร ทง

กำรบรหำรจดกำรกำรอภบำลอนเทอรเนตซงมลกษณะเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน (เชน

ในแงของเทคโนโลย เศรษฐกจ และสงคม) และกำรเขำมำเกยวของของบคคลหลำยฝำย รฐบำลหลำย

ประเทศจ�ำเปนตองฝกอบรมเจำหนำทเพอท�ำหนำทพฒนำนโยบำยและเขำรวมในกำรประชมดำน

อนเทอรเนตระหวำงประเทศครงตำงๆ

213


การประสานงานระดบประเทศในป 2003 ชวงทเรมมกระบวนกำรของ WSIS ประเทศสวนใหญแกปญหำกำรอภบำลอนเทอรเนตผำน

กลไกของกระทรวงโทรคมนำคม ซงสวนใหญเปนผไดรบมอบหมำยใหตดตอกบ ITU เมอพวกเขำเรม

ตระหนกวำกำรอภบำลอนเทอรเนตไมไดเปนแคเรอง “สำยและเคเบล” รฐบำลจงเรมน�ำเจำหนำทจำก

กระทรวงอนเขำมำเกยวของ รวมทงกระทรวงกำรตำงประเทศ วฒนธรรม สอ และยตธรรม

ขอทำทำยส�ำคญส�ำหรบรฐบำลหลำยประเทศคอ กำรพฒนำยทธศำสตรเพอรวบรวมและ

ประสำนงำนควำมสนบสนนของบรรดำหนวยงำนทไมใชรฐ อยำงเชน มหำวทยำลย บรษทเอกชน และ

เอนจโอ ซงลวนแตมควำมเชยวชำญทจ�ำเปนในกำรแกปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต ภำยหลงกำร

ประชม WSIS ป 2003 ประเทศอตสำหกรรม G20 ทมขนำดใหญและกลำงเรมพฒนำศกยภำพเชงสถำบน

ใหเพยงพอเพอกำรเจรจำเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตในระดบโลก บำงประเทศ อยำงเชน บรำซล ได

พฒนำโครงสรำงระดบประเทศแบบใหมเพอคอยตดตำมขอถกเถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต

เปนกำรเฉพำะ ไมวำจะเปนกระทรวงโทรคมนำคมตำงๆ บรกำรเชงกำรทต ภำคธรกจ ภำคประชำสงคม

และนกวชำกำร1

ความเปนเอกภาพเชงนโยบายเนองจำกธรรมชำตทมผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนของกำรอภบำลอนเทอรเนต และผเกยวของท

หลำกหลำยรวมทงเวทเชงนโยบำย จงเปนเรองทำทำยทตองพฒนำใหเกดนโยบำยทเปนเอกภำพ

ยกตวอยำงเชน ค�ำถำมเกยวกบกำรคมครองขอมลและควำมเปนสวนตวไดรบกำรแกไขจำกมมมองในเชง

สทธมนษยชน กำรคำ กำรก�ำหนดมำตรฐำน และควำมปลอดภย กำรท�ำใหเกดควำมเปนเอกภำพส�ำหรบ

นโยบำยในเชงกำรอภบำลอนเทอรเนต จ�ำเปนตองอำศยกำรประสำนงำนเชงนโยบำย รวมทงกำรสอสำร

ในแนวนอนระหวำงกระทรวงตำงๆ ภำคธรกจ และหนวยงำนอนๆ

214


ภมยทธศาสตรของสายเคเบลและความ(ไม)เปนเอกภาพเชงนโยบายหนวยงำนเพอควำมเขำใจอนดระหวำงองกฤษและฝรงเศส (Anglo-French Entente)2 กอตงเมอป 1904

โดยควำมรวมมออยำงใกลชดกบเยอรมน อยำงไรกด กระทรวงโทรเลขของฝรงเศสไมไดปฏบตตำม

นโยบำยตำงประเทศของประเทศตนเอง เหตผลส�ำคญทกอตงหนวยงำนดงกลำวคอเพรำะตองกำรลดกำร

ครอบง�ำขององกฤษทมตอภมยทธศำสตรสำยเคเบล (cable geo-strategy) ในระดบโลก ฝรงเศสประกำศ

วำงสำยโทรเลขเสนใหมโดยรวมมอกบเยอรมน ชำรลส เลอซำจ (Charles Lesage) นกประวตศำสตรชำว

ฝรงเศส ใหควำมเหนตอนโยบำยท(ไม)เปนเอกภำพดงตอไปน “ผมเชอวำควำมไมเปนเอกภำพอนยดเยอ

ระหวำงหลกกำรทวไปของกำรทตฝรงเศสกบขนตอนปฏบตในเชงนโยบำยโทรเลข เปนผลมำจำกแตละ

กระทรวงในประเทศนลวนมนโยบำยตำงประเทศของตนเอง กระทรวงกำรตำงประเทศมนโยบำยของตน

กระทรวงกำรคลงกมนโยบำยของตวเอง...ในขณะทรฐมนตรกระทรวงไปรษณยและโทรเลขกมนโยบำย

ตำงประเทศตำมทปรำกฏในชวงไมกปทผำนมำ ทงนโดยไมไดแสดงควำมเปนปรปกษอยำงสนเชงกบ

องกฤษ แตกแสดงใหเหนควำมโนมเอยไปทำงเยอรมนงอยำงชดเจน”3

นอกจำกควำมทำทำยในเชงกำรจดกำรแลว ควำมเปนเอกภำพเชงนโยบำยมกมขอบเขตจ�ำกด

เนองจำกมผลประโยชนเชงนโยบำยทขดกน โดยเฉพำะกรณของประเทศทมเศรษฐกจอนเทอรเนตทพฒนำ

มำเปนอยำงดและหลำกหลำย ยกตวอยำงเชน ควำมเปนกลำงของเครอขำยเปนหนงในปญหำทรฐบำล

สหรฐฯ เขำมำเกยวของโดยใชวธสรำงสมดลทบอบบำงกบอตสำหกรรมอนเทอรเนต (กเกล เฟซบก ยำฮ!)

ซงสนบสนนควำมเปนกลำงของเครอขำย กบอตสำหกรรมโทรคมนำคม/บนเทง (นกลอบบจำกเวอไรซอน

เอทแอนดท ฮอลลวด) ซงมองวำควำมเปนกลำงของเครอ

ขำยเปนอปสรรคในกำรพฒนำแมแบบธรกจใหมทตงอยบน

พนฐำนของอนเทอรเนตทเรวขน เพอประโยชนในกำรสง

เนอหำของมลตมเดย

ความส�าคญของตวแทนการทตถาวรทเจนวา

ส�ำหรบรฐบำลหลำยประเทศ กำรมตวแทนกำรทตถำวรทเจนวำเปนเรองส�ำคญ หรอเผลอๆ อำจจ�ำเปน

อยำงยงยวด เพรำะมบทบำทใน WSIS และกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต กจกรรมสวนใหญมขน

ทเจนวำ ทตงของ ITU ซงเปนหนวยงำนทมบทบำทหลกในกระบวนกำรของ WSIS กำรประชม WSIS

ครงแรกเกดขนทเจนวำเมอป 2003 รวมทงกำรประชมเตรยมกำรกอนหนำนนทมเพยงครงเดยว กำรม

ตวแทนกำรทตถำวรทนนจงเปนเรองส�ำคญ ในปจจบน ส�ำนกเลขำธกำรของ IGF ตงอยทเจนวำ และ

กำรประชมเตรยมกำรของ IGF สวนใหญจดทเมองแหงน



215


ส�ำหรบประเทศพฒนำแลวทมขนำดใหญ ตวแทนกำรทตถำวรเปนสวนหนงของเครอขำยของ

สถำบนและบคคลในกำรประสำนงำนกบ WSIS และกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต แตส�ำหรบ

ประเทศก�ำลงพฒนำทมขนำดเลก ตวแทนกำรทตถำวรมควำมส�ำคญ และในบำงกรณอำจเปนหนวยงำน

เดยวทมบทบำทในกระบวนกำรเกยวกบปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต ซงท�ำใหเกดภำระงำน

คอนขำงมำกส�ำหรบตวแทนกำรทตทมกมขนำดเลกส�ำหรบประเทศก�ำลงพฒนำ ในหลำยกรณ ทตคน

ดงกลำวตองแบกรบงำนทเกยวของกบ WSIS รวมทงประเดนอนๆ เกยวกบสทธมนษยชน สขภำพ

กำรคำ และแรงงำน

จดยนของรฐบาลสหรฐฯ

อนเทอรเนตไดรบกำรพฒนำขนโดยเปนสวนหนงของโครงกำรวทยำศำสตรทไดรบทนสนบสนนจำกรฐบำล

สหรฐฯ นบแตเรมมอนเทอรเนตจนถงปจจบน รฐบำลสหรฐฯ มบทบำทเกยวของกบกำรอภบำล

อนเทอรเนตผำนหนวยงำนและกระทรวงในหลำยสวน โดยเฉพำะกระทรวงกลำโหม ตอมำคอมลนธ

วทยำศำสตรแหงชำต (National Science Foundation) และลำสดคอกระทรวงพำณชย คณะกรรมำธกำร

กลำงดำนกำรสอสำร (FCC) กมบทบำทส�ำคญในกำรก�ำหนดกรอบกำรก�ำกบดแลดำนอนเทอรเนต

รฐบำลสหรฐฯ มกใชแนวทำงไมยงเกยวเปนสวนใหญ ซงมกเรยกกนวำกำรท�ำหนำทแบบ “ผดแล

อยหำงๆ” มกำรก�ำหนดกรอบทปลอยใหกำรอภบำลอนเทอรเนตกลำยเปนภำรกจโดยตรงของประชำคม

ทมควำมรดำนเทคนคเปนสวนใหญ อยำงไรกด รฐบำลสหรฐฯ เรมเขำมำแทรกแซงโดยตรงมำกขนใน

บำงโอกำส อยำงเชนในชวงกลำงทศวรรษ 1990 เมอโครงกำร CORE อำจเปนเหตใหมกำรเคลอนยำย

รตเซรฟเวอรและกำรจดกำรโครงสรำงพนฐำนหลกทำงอนเทอรเนตจำกสหรฐฯ ไปเจนวำ กระบวนกำร

ดงกลำวตองยตลงเมอมกำรสงจดหมำยทำงกำรทตทมชอเสยงมำก (อยำงนอยในประวตศำสตร

อนเทอรเนต) จำกแมเดอลน อลไบรท (Madeleine Albright) รฐมนตรวำกำรกระทรวงกำรตำงประเทศ

ของสหรฐฯ ไปถงเลขำธกำรของITU4 รฐบำลสหรฐฯ รเรมใหมกำรปรกษำหำรอและสงผลใหมกำรจดตง

ICANN ควบคไปกบกำรยตแผนกำรของโครงกำร CORE ดงกลำว

ในป 2009 กระทรวงพำณชยสหรฐฯ ไดออกค�ำรบรองฉนทำมต (Affirmation of Commitments)5

ซงมเปำหมำยเพอถอนตวจำกกำรท�ำหนำทก�ำกบดแล ICANN ขนตอนตอมำเรมขนในวนท 14 มนำคม

2014 เมอ NTIA เรมกระบวนกำรทบทวนควำมสมพนธพเศษระหวำงกระทรวงพำณชยสหรฐฯ กบ ICANN6

องคประกอบทเปนควำมสมพนธหลก โดยเฉพำะกำรก�ำกบดแลกำรท�ำหนำทของ IANA ควรมกำรเปลยน

ผำนจำกรฐบำลสหรฐฯ ไปยงหนวยงำนระดบโลกอนๆ ภำยในวนท 31 กนยำยน 2015 กำรประกำศของ

216


NTIA มขอก�ำหนดไมใหกำรก�ำกบดแลกำรท�ำงำนของ IANA ตกอยใตหนวยงำนระหวำงรฐบำล ผลลพธ

ของกระบวนกำรนจะมอทธพลตอบทบำทในอนำคตของสหรฐฯ ในกำรอภบำลอนเทอรเนตระดบโลก

สหภาพยโรป

สหภำพยโรปใชทงอ�ำนำจทำงดจทลแบบแขงและออนผสมกนเพอใหเกดกำรประนประนอมดำนกำรอภบำล

อนเทอรเนตในอนำคต อ�ำนำจดจทลแบบแขง (hard digital power) ของสหภำพยโรปอยบนพนฐำนของ

ตลำดทมประชำกรร�ำรวยถง 500 ลำนคนซงเปนทนำดงดดใจและมอตรำกำรเขำถงอนเทอรเนตสง (73%)7

กำรกระจกตวของนกลอบบอตสำหกรรมอนเทอรเนตในบรสเซลแสดงใหเหนลกษณะอ�ำนำจแขงแบบน

กรณทกเกลและเฟซบกเจรจำกบสหภำพยโรปเกยวกบประเดนกำรตอตำนกำรผกขำดและกำรคมครอง

ขอมล เทำกบเปนกำรเจรจำกบประเทศอนๆ ในโลกดวย (โครงสรำงควำมตกลงในสหภำพยโรปมกม

อทธพลตอประเทศและภมภำคอนทมกจะปฏบตตำม) ยกตวอยำงในสถำนกำรณทกเกลมสวนแบง 90%

ในตลำดเสรชเอนจนของสหภำพยโรป สหภำพยโรปจงเปนสถำบนระหวำงประเทศเพยงแหงเดยวท

สำมำรถแกไขไมใหเกดกำรผกขำดตลำดของกเกล8

อ�ำนำจดจทลแบบออน (soft digital power) ของสหภำพยโรปอยบนพนฐำนกำรทตดจทลแบบ

ไอคโด (aikido) นนคอกำรเปลยนสงทออนใหกลำยเปนแขง กลำวคอสหภำพยโรปไมไดมบรษท

อนเทอรเนตขนำดใหญ เนองจำกสไกปถกไมโครซอฟตซอไปแลว ทนำประหลำดใจกคอควำมออนแอเชน

นอำจถกเปลยนใหกลำยเปนควำมเขมแขงในเชงกำรอภบำลอนเทอรเนตได

เมอไมมควำมจ�ำเปนตองคมครองผลประโยชนทำงเศรษฐกจของอตสำหกรรมอนเทอรเนต สหภำพ

ยโรปจงมเสรภำพมำกกวำในกำรสนบสนนและคมครองประโยชนสำธำรณะ (สทธของผใชงำน กำรม

สวนรวม ควำมเปนกลำงของเครอขำย) ดวยเหตดงกลำว สหภำพยโรปจงท�ำหนำทเปนผคมครอง “ผใช

งำนอนเทอรเนต” และเปนผสงเสรมสภำพแวดลอมทเอออ�ำนวยตอกำรเตบโตของอตสำหกรรมอนเทอรเนต

ในสหภำพยโรป (และในโลก) สหภำพยโรปจงบรรลทงเปำหมำยในเชงจรยธรรมและยทธศำสตร ซงมกไม

คอยเกดขนในกำรเมองระหวำงประเทศ

แนวทำงของสหภำพยโรปในกำรพฒนำพนธมตรตำมประเดนตำงๆ เรมปรำกฏขน ในกำรประชม

WCIT-12 ยโรปสนบสนนสหรฐฯ ซงอยระหวำงกำรเจรจำเกยวกบสถำนภำพของ ICANN สหภำพยโรป

มกสรำงควำมเปนพนธมตรกบกลมประเทศ BRICS และประเทศก�ำลงพฒนำในแงของกำรคมครองขอมล

และควำมเปนสวนตว สหภำพยโรปมจดยนใกลเคยงกบประเทศละตนอเมรกำ สวตเซอรแลนดและนอรเวย

มจดยนใกลเคยงกบสหภำพยโรปในประเดนตำงๆ เกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนตเปนสวนใหญ

217


บราซล

บรำซลมกเปนประเทศทมบทบำทมำกทสดในกำรเมองดจทลโลก ในฐำนะประเทศก�ำลงพฒนำและประเทศ

ประชำธปไตยทมพนทดจทลเขมแขง บรำซลจงมอทธพลในกำรก�ำกบใหเกดกำรประนประนอมระหวำง

สองคำยในแงของขอถกเถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต (ระหวำงองคกรระหวำงรฐบำลกบองคกร

เอกชน) บทบำทดงกลำวเหนไดชดหลงเหตกำรณเปดโปงขอมลของสโนวเดน บรำซลแสดงจดยนทำง

กำรทตทเขมแขง ในค�ำปรำศรยวำระท 68 ของทประชมสมชชำใหญแหงสหประชำชำต ดลมำ รสเซฟฟ

ประธำนำธบดบรำซล มค�ำขอรองดงน “องคกำรสหประชำชำตตองมบำทน�ำในกำรก�ำกบดแลพฤตกรรม

ของรฐในสวนทเกยวกบเทคโนโลย” นอกจำกนนเธอยงนยำมวำกำรสอดแนมเปน “กำรละเมดกฎหมำย

ระหวำงประเทศ” และ “เปนกำรแสดงควำมไมเคำรพตออธปไตยแหงชำต” ของบรำซล9 ในตอนแรก

ดเหมอนวำบรำซลยนยนจะใชแนวทำงกำรก�ำกบดแลโดยหนวยงำนระหวำงรฐบำล แตประธำนำธบด

รสเซฟฟกลบถอยมำอยตรงกลำงในเชงนโยบำย ดวยกำรเสนอทจะรวมจดตงเนตมนไดอล (NETmundial)

โดยมเปำหมำยเพอพฒนำใหเกดกำรอภบำลอนเทอรเนตแบบผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน บรำซล

จงมบทบำทซบซอนเนองจำกมเปำหมำยหลกเพอใหกำรประชมประสบควำมส�ำเรจ

ในแงของสำรตถะ บรำซลไมไดมสวนท�ำใหเกดกำรใชภำษำทแรงขน เมอมกำรจดท�ำแถลงกำรณ

ผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนของเนตมนไดอล (NETmundial Multistakeholder Statement)10

วำดวยควำมเปนกลำงของเครอขำยและกำรสอดแนมในวงกวำง ซงเปนประเดนเชงกำรทตอนเทอรเนตท

บรำซลใหควำมสนใจ นอกจำกนนบรำซลยงเผชญกบกำรถอยหำงของรฐภำคหลกบำงสวนในกลมประเทศ

BRICS รสเซยประกำศคดคำนแถลงกำรณของเนตมนไดอลอยำงเปดเผย อนเดยแสดงขอกงวลอยำง

จรงจงและชะลอกำรรบรองแถลงกำรณดงกลำว สวนจนและแอฟรกำใตเลอกทจะเงยบ จงตองดตอไปวำ

ควำมสำมำรถในกำรสรำงเอกภำพของบรำซลจะท�ำใหเกดพนทกลำงในระหวำงกำรเจรจำเกยวกบ

กำรอภบำลอนเทอรเนต ซงจะมขนในชวงหลงกำรประชมเนตมนไดอลหรอไม

จน

เนองจำกมจ�ำนวนผใชงำนอนเทอรเนตมำกสด จนจงเปนผเลนทส�ำคญในสวนของกำรอภบำลอนเทอรเนต

ทผำนมำมกำรสรำงสมดลของกำรเมองทดจทลระหวำงกำรสอสำรเสรซงขบเคลอนโดยเศรษฐกจ ซงเปน

แนวทำงของประเทศสวนใหญในโลก กบกำรเขำถงอนเทอรเนตซงถกผลกดนและคดกรองทำงกำรเมอง

ส�ำหรบผใชงำนในประเทศจน กำรคมครองอธปไตยเปนองคประกอบหลกของนโยบำยตำงประเทศของ

จน และสะทอนใหเหนในพนทของโลกไซเบอร อดม เซกล (Adam Segal) ผรำยงำนค�ำปรำศรยของหล

เหวย ประธำนส�ำนกขอมลสำรสนเทศและอนเทอรเนตของจน ระหวำงกำรประชมโตะกลมดำนอนเทอรเนต

ครงท 2 ของจน-เกำหลใต อำงวำเหวยพดวำ “เชนเดยวกบในศตวรรษท 17 ซงมกำรขยำยอธปไตยของ

ประเทศเหนอพนททำงทะเล และในศตวรรษท 20 เหนอพนททำงอำกำศ ปจจบนอธปไตยของชำตได

ขยำยเขำไปในพนทโลกไซเบอร [...] แตพนทโลกไซเบอรไมสำมำรถด�ำรงอยไดหำกไมมอธปไตย”11

218


จนประสบควำมส�ำเรจอยำงมำกในแงอธปไตยทำงดจทล โดยสำมำรถหำมและ/หรอจ�ำกดไมให

บรษทอนเทอรเนตจำกตำงชำต (เฟซบก กเกล ทวตเตอร) เขำถงตลำดของจน และสำมำรถพฒนำบรษท

โซเชยลมเดยของจนเอง อยำงเชน เหรนเหรน (RenRen) และ ไซนำ เหวยโบ (Sina Weibo) ขอมล

สวนใหญของประชำชนและหนวยงำนในจนจะถกเกบไวในเซรฟเวอรในจน ในแงกำรเมองดจทล

ตำงประเทศ จนสนบสนนแนวทำงก�ำกบดแลโดยหนวยงำนระหวำงรฐบำล อยำงไรกด จนมกท�ำตวเงยบๆ

และปลอยใหรสเซยและประเทศอนเปนผแสดงควำมเหนสนบสนนแนวทำงของหนวยงำนระหวำงรฐบำล

ในเวทโลก

อนเดย

อนเดยเปนประเทศหนงซงแกวงไปแกวงมำในแงขอถกเถยงเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยมกำร

แสดงจดยนทหลำกหลำย และบำงครงกขดแยงกนเอง นโยบำยกำรอภบำลอนเทอรเนตทซบซอนของ

อนเดยสะทอนใหเหนควำมซบซอนของกำรก�ำหนดนโยบำยดจทลระดบชำต อนเดยมภำคประชำสงคมท

หลำกหลำยและมบทบำทเขมแขงมำกสดในพนทกำรอภบำลอนเทอรเนตระดบโลก อนเดยแสดงทำท

โนมเอยงสนบสนนแนวทำงก�ำกบดแลกำรอภบำลอนเทอรเนตโดยหนวยงำนระหวำงรฐบำล ในขณะท

ภำคธรกจของอนเดยมแนวโนมสนบสนนใหหนวยงำนเอกชนเปนผก�ำกบดแลกำรอภบำลอนเทอรเนต

ควำมขดแยงเชนนท�ำใหเกดทำทนำประหลำดใจ ยกตวอยำงเชน อนเดยเสนอใหมกำรจดตงคณะกรรมกำร

นโยบำยอนเทอรเนตแหงสหประชำชำต (UN Committee for Internet-Related Policies - CIRP) ทงน

เพอใหเปนหนวยงำนระหวำงรฐบำลทก�ำกบดแลทรพยำกรอนเทอรเนตทส�ำคญ แตตอมำกเปลยนจดยน

ดำนนโยบำยอนเทอรเนตไปอกขำงหนงโดยกำรสนบสนนสหรฐฯ และประเทศพฒนำแลวในเวท WCIT-12

อนเดยไมไดลงนำมในระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศทไดรบกำรแกไขแลว อกทงไมไดแสดงจดยน

รวมกบกลมประเทศ G77 กำรแสดงทำทนำประหลำดใจนอำจเปนผลมำจำกอทธพลกำรลอบบของ

อตสำหกรรมเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรในอนเดย

รสเซย

รสเซยเปนผสนบสนนส�ำคญและตอเนองของกำรใหหนวยงำนระหวำงประเทศก�ำกบดแลกำรอภบำล

อนเทอรเนต ในกำรประชม WCIT-12 รสเซยพยำยำมผลกดนใหอนเทอรเนตเปนงำนสวนหนงของ ITU

โดยกำรแกไขระเบยบโทรคมนำคมระหวำงประเทศ และยงใหควำมส�ำคญอยำงมำกตอควำมมนคงไซเบอร

ทงนโดยกำรท�ำงำนผำนคณะกรรมกำรท 1 ของทประชมสมชชำใหญแหงสหประชำชำต

219


รฐขนาดเลก

ควำมซบซอนของปญหำและพลวตของกจกรรมท�ำใหประเทศก�ำลงพฒนำขนำดเลกหลำยแหงประสบ

ปญหำในกำรตดตำมกระบวนกำรก�ำหนดนโยบำยดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต สงผลใหรฐขนำดเลก

สนบสนนโครงสรำงกำรแกปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนตแบบครบวงจร (one-stop-shop structure)12

ควำมยงยำกของประเดนและศกยภำพเชงนโยบำยทจ�ำกดของประเทศก�ำลงพฒนำทงในประเทศตนเอง

และตวแทนกำรทตของตน เปนอปสรรคส�ำคญทขดขวำงกำรมสวนรวมอยำงเตมทในกระบวนกำรน

ควำมจ�ำเปนทจะตองสรำงศกยภำพในดำนกำรอภบำลอนเทอรเนตและนโยบำยไดรบกำรยอมรบวำเปน

วำระเรงดวนอยำงหนงในวำระตนสเพอสงคมสำรสนเทศของ WSIS (WSIS Tunis Agenda for the

Information Society)

การอภบาลอนเทอรเนต - แนวทางเรขาคณตแบบผกผนกำรอภบำลอนเทอรเนตจ�ำเปนตองอำศยกำรมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยซงอำจมควำมแตกตำงกน

หลำยดำน ทงในแงศกยภำพดำนกฎหมำยระหวำงประเทศ ผลประโยชนโดยเฉพำะในแงของกำรอภบำล

อนเทอรเนต และควำมช�ำนำญกำรทมอย เรำอำจจดกำรควำมหลำกหลำยเชนนโดยใชแนวทำงเรขำคณต

ผกผน ซงปรำกฏในขอ 49 ของปฏญญำ WSIS13 ซงก�ำหนดใหผมสวนไดสวนเสยหลกมบทบำทตอไปน

• รฐ - “หนวยงำนดำนนโยบำยเกยวกบประเดนเชงนโยบำยสำธำรณะของอนเทอรเนต”

(รวมทงแงมมระหวำงประเทศ)

• ภำคเอกชน - “กำรพฒนำอนเทอรเนตทงในเชงเทคนคและเศรษฐศำสตร”

• ภำคประชำสงคม - “บทบำทส�ำคญเกยวกบอนเทอรเนต โดยเฉพำะในระดบชมชน”

• หนวยงำนระหวำงรฐบำล - “กำรประสำนงำนในประเดนนโยบำยสำธำรณะของอนเทอรเนต”

• หนวยงำนระหวำงประเทศ - “กำรพฒนำมำตรฐำนเชงเทคนคและนโยบำยทเกยวของของ

อนเทอรเนต”

220


ภาคธรกจ14

ตอนทกอตง ICANN ขนมำเมอป 1998 ขอกงวลหลกอยำงหนงของภำคธรกจคอกำรคมครอง

เครองหมำยกำรคำ หลำยบรษทประสบปญหำกำรใชเครองหมำยกำรคำผอนเปนชอโดเมนและกำรน�ำ

เครองหมำยกำรคำไปใชในทำงมชอบโดยบคคลทไวพอจดทะเบยนไดเปนคนแรก ในกระบวนกำรกอตง

ICANN ภำคธรกจจงใหควำมส�ำคญกบกำรคมครองเครองหมำยกำรคำเปนเรองเรงดวน และเปนประเดน

ทมกำรปรกษำหำรอทนทเมอกอตง ICANN เสรจแลว และน�ำไปสกำรจดท�ำขนตอนกำรระงบขอพพำท

สำกล (Universal Dispute Resolution Procedures - UDRP)

หอการคานานาชาต หอกำรคำนำนำชำต (International Chamber of Commerce - ICC) เปนทรจกในฐำนะหนวยงำนหลก

ซงเปนตวแทนของธรกจทกภำคสวนและทกพรมแดน มจดยนในฐำนะเปนตวแทนหลกของภำคธรกจใน

กระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนตระดบโลก หอกำรคำนำนำชำตมบทบำทเขมแขงในกำรเจรจำชวงแรก

ของ WGIG และ WSIS และยงคงมบทบำทส�ำคญในกระบวนกำร IGF ในปจจบน’

ทกวนน ผลจำกกำรเตบโตของอนเทอรเนตท�ำใหภำคธรกจมควำมสนใจกวำงขวำงและหลำกหลำย

ในประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยมกลมส�ำคญของบรษทธรกจทเขำมำเกยวของ ไดแก บรษท

ชอโดเมน ผใหบรกำรอนเทอรเนต บรษทโทรคมนำคม และบรษทผลตเนอหำอนเทอรเนต

บรษทชอโดเมนบรษทชอโดเมน (domain-name companies) หมำยควำมรวมถงรจสทรำและรจรทรผขำยชอโดเมน (เชน

.com และ .net) สวนทมบทบำทหลก ไดแก บรษทเวรไซน และบรษทเอฟลอส (Affilias) ซงเปนธรกจท

ไดรบอทธพลโดยตรงจำกกำรตดสนใจเชงนโยบำยของ ICANN ในประเดนเกยวกบกำรก�ำหนดชอโดเมน

ใหมและกำรระงบขอพพำท และกลำยเปนผมบทบำทส�ำคญสดในกระบวนกำรก�ำหนดนโยบำยของ ICANN

พวกเขำยงมสวนเกยวของกบกระบวนกำรนโยบำยกำรอภบำลอนเทอรเนตโดยรวม (WSIS, WGIG, IGF)

โดยมวตถประสงคหลกเพอลดควำมเสยงทหนวยงำนระหวำงรฐบำลจะเขำมำเปนผก�ำกบดแล ICANN

221


ผใหบรการอนเทอรเนตเนองจำกผใหบรกำรอนเทอรเนตเปนสอกลำงออนไลนทส�ำคญ จงมบทบำทส�ำคญตอกำรอภบำล

อนเทอรเนต โดยเฉพำะบทบำทหลกในระดบประเทศทเกยวกบกำรท�ำงำนกบรฐบำลและหนวยงำนดำน

กฎหมำยในระดบโลก ผใหบรกำรอนเทอรเนตบำงแหงโดยเฉพำะทมำจำกสหรฐฯ และยโรป จะมสวนรวม

อยำงเขมแขงในกระบวนกำร WSIS/WGIG/IGF เปนกำรสวนตว นอกจำกนนยงประสำนงำนกบองคกร

ธรกจระดบประเทศและภมภำคหรอในบำงภำคสวน อยำงเชน สมำคมเทคโนโลยขอมลสำรสนเทศแหง

อเมรกำ (Information Technology Association of America - ITAA) และอนๆ

บรษทโทรคมนาคมบรษทเหลำนอ�ำนวยควำมสะดวกใหเกดจรำจรในอนเทอรเนตและเปนผบรหำรโครงสรำงพนฐำนทำง

อนเทอรเนต ผมบทบำทหลกไดแกบรษทตำงๆ เชน เวอไรซอน และเอทแอนดอ ในชวงทผำนมำ บรษท

โทรคมนำคมมสวนรวมในกำรจดท�ำนโยบำยดำนโทรคมนำคมระหวำงประเทศโดยผำน ITU ตอมำ

มบทบำทมำกขนในกำรท�ำกจกรรมกบ ICANN และ IGF พวกเขำมควำมสนใจหลกในแงของกำรอภบำล

อนเทอรเนต กลำวคอกำรดแลใหสภำพแวดลอมระดบโลกเปนมตรกบธรกจ เหมำะกบกำรพฒนำโครงสรำง

พนฐำนทำงโทรคมนำคมของอนเทอรเนต ในชวงหลำยปทผำนมำ ETNO ก�ำหนดจดยนในฐำนะผเลนท

มบทบำท โดยเฉพำะกำรตงค�ำถำมเกยวกบควำมเปนกลำงของเครอขำย15

บรษทผลตเนอหาอนเทอรเนตกเกล เฟซบก และทวตเตอร มบทบำทมำกขนในแงกำรอภบำลอนเทอรเนต แมแบบธรกจหลกของ

พวกเขำอำจไดรบผลกระทบโดยตรงจำกโครงสรำงทก�ำหนดโดยรฐบำล ทงในสวนของกำรคมครองขอมล

และควำมเปนสวนตว ผผลตเนอหำทมคณภำพ อยำงเชน ดสนย เปนผเลนรำยส�ำคญเชนกน พวกเขำ

สนใจกำรรกษำสวนแบงในตลำดโลกและควำมนยมในผลตภณฑกบแมแบบกำรพฒนำเนอหำในทองถน

ของพวกเขำ รวมทงกำรคมครองลขสทธระดบโลก

วตถประสงคส�ำคญของบรษทเหลำนเกยวของอยำง

ใกลชดกบปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนตหลำย

ประกำร เชน ทรพยสนทำงปญญำ ควำมเปนสวน

ตว ควำมมนคงไซเบอร และควำมเปนกลำงของ

เครอขำย บทบำทของพวกเขำเรมปรำกฏชดเจน

มำกขนในกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต

ระดบโลก รวมทงกำรใหทนสนบสนนเวทผมสวนได

สวนเสยหลำยภำคสวน อยำงเชน IGF


เกยวกบความมนคงไซเบอรและความ

เปนกลางของเครอขาย และดบทท 3

ส�าหรบการอภปรายเพมเตมเกยวกบ

สทธในทรพยสนทางปญญาและความ

เปนสวนตว

222


ภาคประชาสงคมภำคประชำสงคมเปนผสนบสนนทเขมแขงและมบทบำทมำกทสดของแนวทำงผมสวนไดสวนเสยหลำย

ภำคสวนเพอสนบสนนกำรอภบำลอนเทอรเนต ขอวจำรณโดยทวไปเกยวกบกำรมสวนรวมของภำค

ประชำสงคมในเวทพหภำคมกเกยวของกบกำรขำดกำรประสำนงำนและกำรมสวนรวมมำกเกนไป ซง

บอยครงท�ำใหควำมเหนไมตรงกน อยำงไรกด ในกระบวนกำร WSIS ตวแทนภำคประชำสงคมไดพยำยำม

ใชประโยชนจำกธรรมชำตทซบซอนและหลำกหลำยเชนน โดยผำนรปแบบกำรจดองคกรตำงๆ ไมวำ

จะเปนส�ำนกงำนภำคประชำสงคม (Civil Society Bureau), องคกรสดยอดประชำสงคม (Civil Society

Plenary), และกลมเนอหำและรปแบบ (Content and Themes Group) เนองจำกมโอกำสทจ�ำกดในกำร

กดดนกระบวนกำรอยำงเปนทำงกำร กลมภำคประชำสงคมจงก�ำหนดแนวทำงกำรท�ำงำนแบบคขนำน

โดยยงคงมบทบำทในกระบวนกำรอยำงเปนทำงกำร เปนกำรใชประโยชนจำกกำรเขำรวมในเวทและ

กำรลอบบรฐบำล ในเวลำเดยวกน พวกเขำไดจดท�ำปฏญญำภำคประชำสงคม ซงเปนปฏญญำทแสดง

วสยทศนทำงเลอกคกบปฏญญำทมกำรรบรองในกำรประชม WSIS ทเจนวำ16

เอนจโอและ WSISกำรมสวนรวมของเอนจโอในทประชม WSIS คอนขำงต�ำ จำกจ�ำนวนเอนจโอเกอบ 3,000 แหงซงมสถำนะ

เปนทปรกษำของ UN ECOSOC มเพยง 300 แหงทเขำรวมกำรประชม WSIS

เนองจำกกระบวนกำรของกลมปฏบตกำรกำรอภบำลอนเทอรเนต (WGIG) มลกษณะเปนผม

สวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน ภำคประชำสงคมจงมสวนรวมมำกกวำ โดยมกลมตำงๆ ของภำค

ประชำสงคมทเสนอชอบคคลเขำไปเปนสวนหนงของกลมปฏบตกำร WGIG และไดรบกำรแตงตงโดย

เลขำธกำรสหประชำชำตในกำรประชมรอบตนส (รอบท 2 ของกำรประชม WSIS หลงกำรประชมท

เจนวำ) บทบำทหลกในเชงนโยบำยของหนวยงำนภำคประชำสงคมเปลยนไปอยท WGIG เนองจำกเปน

กระบวนกำรทพวกเขำมบทบำทน�ำไปสขอสรปหลำยประกำร รวมทงกำรมมตใหผลกดนเวท IGF ใหม

พนทผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนเพออภปรำยปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต

ภำคประชำสงคมยงคงมสวนรวมอยำงเขมแขงกบกจกรรมของเวท IGF บทบำททโดดเดนอยำง

หนงของตวแทนภำคประชำสงคมในกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนตคอ กำรรวมตวเปนคณะเพอกำร

อภบำลอนเทอรเนต (Internet Governance Caucus - IGC) ซงประกอบดวยบคคลทสนใจแลกเปลยน

ควำมเหนทำงเลอกดำนนโยบำยและควำมช�ำนำญเกยวกบปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยมกำร

อภปรำยแลกเปลยนกนในรปแบบเมลลงลสต (mailing list)

223


หนวยงำนภำคประชำสงคมมบทบำทเขมแขงในแทบทกประเดนเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต

ตงแตกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนผำนแมแบบเศรษฐกจไปจนถงประเดนสทธและเสรภำพ โดยเนนกำร

คมครองประโยชนสำธำรณะ หลำยหนวยงำนวำจำงผช�ำนำญกำรและนกวชำกำรทมองคควำมรและ

ควำมเขำใจเกยวกบลกษณะพเศษของอนเทอรเนตเปนอยำงด ท�ำใหสำมำรถแสดงควำมเหนทเปน

ประโยชนอยำงมำกตอกระบวนกำรทก�ำหนดกำรตดสนใจ

เมอเรวๆ นไดเกดควำมแตกตำงดำนควำมคดในบรรดำหนวยงำนภำคประชำสงคมในแงกำร

คมครองประโยชนสำธำรณะระดบโลก ภำคประชำสงคมบำงหนวยงำนโดยเฉพำะทมำจำกประเทศก�ำลง

พฒนำมองวำกำรมบทบำทมำกขนของรฐบำลจะชวยถวงดลอ�ำนำจทยงใหญของอตสำหกรรมอนเทอรเนต

ในขณะทภำคประชำสงคมจำกประเทศพฒนำแลวมกมควำมเหนเขำขำงอตสำหกรรมอนเทอรเนตและ

ประชำคมทมควำมรดำนเทคนค โดยเฉพำะในประเดนเกยวกบกำรไหลของขอมลอยำงเสร

หนวยงานระหวางประเทศITU เปนหนวยงำนระหวำงประเทศทส�ำคญในกระบวนกำร WSIS โดยเปนทตงของส�ำนกเลขำธกำรของ

WSIS และใหควำมเหนเชงนโยบำยในประเดนทส�ำคญ ITU มสวนรวมในกระบวนกำร WSIS ในแงของ

กำรก�ำหนดและสนบสนนจดยนใหมของหนวยงำนเพอรบมอกบกำรเปลยนแปลงอยำงรวดเรวของ

โทรคมนำคมโลก ซงเปนผลมำจำกอนเทอรเนต บทบำทของ ITU ยงถกทำทำยในหลำยดำน รวมทงกำร

สญเสยบทบำทส�ำคญเชงนโยบำย อนเปนผลมำจำกกำรเปดเสรตลำดโทรคมนำคมโลกทน�ำโดยองคกำร

กำรคำโลก รวมทงแนวโนมลำสดทจะเปลยนจรำจรทำงโทรศพททเปนโทรคมนำคมแบบเดมใหเปนระบบ

อนเทอรเนต (โดยผำน VoIP) ซงจะยงท�ำใหบทบำทเชงก�ำกบดแลของ ITU ลดลงในสวนของโทรคมนำคม

โลก

ควำมเปนไปไดท ITU อำจกลำยเปนโครงสรำงของอนเทอรเนตหลกในทำงพฤตนยเมอผำน

กระบวนกำร WSIS ท�ำใหเกดขอกงวลกบสหรฐฯ และประเทศพฒนำแลวบำงแหง แตกลบไดรบกำร

สนบสนนจำกประเทศก�ำลงพฒนำตลอดกระบวนกำร WSIS สภำพกำรณเชนนท�ำใหเกดควำมตงเครยด

เชงนโยบำย ซงเหนไดอยำงชดเจนโดยเฉพำะในสวนของกำรอภบำลอนเทอรเนต ควำมตงเครยดระหวำง

ICANN และ ITU มขนตงแตเรมมกำรกอตง ICANN เมอป 1998 กำรประชม WSIS ไมไดชวยลดควำม

ตงเครยดกงกลำว ยงมกำรหลอมรวมของเทคโนโลยกำรสอสำรตำงๆ มำกขนเทำไร กยงมแนวโนมวำจะ

เกดค�ำถำมตอบทบำททเขมแขงมำกขนของ ITU ในสวนของกำรอภบำลอนเทอรเนต ซงจะเปนวำระกำร

อภปรำยเชงนโยบำยระดบโลกตอไป รวมทง ITU ยงมบทบำทอยำงเขมแขงในประเดนควำมมนคงไซเบอร

224


ประเดนทเกยวของอกประกำรหนงคอกำรผลกดนใหกำรประชม WSIS ทประกอบดวยผมสวนได

สวนเสยหลำยภำคสวน กลำยเปนวำระของบรรดำหนวยงำนเฉพำะดำนขององคกำรสหประชำชำต

ปจจบนประเดนทเกยวของกบกำรสอสำรและเทคโนโลยอนเทอรเนตในสวนทไมใชเรองเทคนค อยำงเชน

ประเดนทำงสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม เปนอ�ำนำจหนำทของหนวยงำนองคกำรสหประชำชำตอนๆ

อยแลว โดยเฉพำะ UNESCO ซงท�ำงำนในประเดนพหนยมทำงภำษำ ควำมหลำกหลำยทำงวฒนธรรม

สงคมแหงควำมร และกำรแลกเปลยนขอมล ควำมสมดลระหวำง ITU กบหนวยงำนองคกำรสหประชำ

ชำตอนๆ เปนเรองทตองมกำรจดกำรอยำงระมดระวง กระบวนกำรภำยหลงทประชม WSIS สะทอน

ควำมสมดลดงกลำว โดยผมบทบำทหลกประกอบดวย ITU, UNESCO และ UNDP

ประชาคมทมความรดานเทคนคประชำคมทมควำมรดำนเทคนค (technical community) ประกอบดวยสถำบนและบคคลซงมสวนพฒนำ

และสงเสรมอนเทอรเนตตงแตเรมตน เทำทผำนมำ สมำชกของประชำคมทมควำมรดำนเทคนคมก

เชอมโยงกบมหำวทยำลยในสหรฐฯ และมบทบำทส�ำคญในกำรพฒนำมำตรฐำนเชงเทคนคและก�ำหนด

หนำทในขนพนฐำนของอนเทอรเนต ประชำคมทมควำมรดำนเทคนคยงมสวนในกำรก�ำหนดเจตนำรมณ

เบองตนของอนเทอรเนต ทงนโดยอยบนหลกกำรกำรแลกเปลยนทรพยำกร กำรเขำถงแบบเปด กำร

ตอตำนบทบำทของรฐบำลในกำรก�ำกบดแลอนเทอรเนต นบแตเรมตน สมำชกของประชำคมชวยกน

ปกปองแนวคดพนฐำนของอนเทอรเนตใหปลอดพนจำกกำรใชประโยชนเชงพำณชยอยำงเขมขนและ

อทธพลกวำงขวำงของรฐบำล

ค�าศพทมกำรใชค�ำศพทอนๆ แทนค�ำวำ “ประชำคมทมควำมรดำนเทคนค” เชน ประชำคมอนเทอรเนต (Internet

community) นกพฒนำอนเทอรเนต (Internet developers) ผกอตงอนเทอรเนต (Internet founders)

บดำแหงอนเทอรเนต (Internet fathers) และนกเทคโนโลยนยม (technologists) ค�ำวำ “ประชำคมทม

ควำมรดำนเทคนค” ถกใชในปฏญญำของ WSIS และเอกสำรเชงนโยบำยอนๆ

ในบรบทของควำมสมพนธระหวำงประเทศ ประชำคมทมควำมรดำนเทคนคอำจเรยกไดวำเปน

ประชำคมแหงควำมร (epistemic community)17 ประชำคมทมควำมรดำนเทคนคในยคแรกเปนกำร

ประสำนงำนโดยใชหลกเกณฑซงเปนทรบรกนโดยทวไป โดยมกระบวนกำรอยำงเปนทำงกำรกระบวนกำร

225


เดยวคอ กำรเรยกรองขอขอคดเหน (Request for Comments - RFC) มำตรฐำนอนเทอรเนตทส�ำคญ

และเปนขนพนฐำนจะถกอธบำยโดยผำนกระบวนกำร RFCs แมจะไมมขอก�ำหนดเครงครดหรอกลไกอยำง

เปนทำงกำร แตชมชนอนเทอรเนตในยคแรกบรหำรดวยหลกจำรตประเพณและอทธพลของคนระดบ

เดยวกน ผเขำรวมสวนใหญในกระบวนกำรนมกมคำนยม ระบบกำรใหคณคำ และทศนคตทคลำยคลงกน

กำรบรหำรงำนอนเทอรเนตในยคแรกของประชำคมทมควำมรดำนเทคนคถกทำทำยเมอกลำง

ทศวรรษ 1990 หลงจำกอนเทอรเนตกลำยเปนสวนหนงของชวตทำงสงคมและเศรษฐกจของโลก กำร

เตบโตของอนเทอรเนตท�ำใหเกดกลมผมสวนไดสวนเสยใหมๆ รวมทงภำคธรกจ ซงมวฒนธรรมตำมอำชพ

และควำมเขำใจเกยวกบอนเทอรเนตและกำรอภบำลทแตกตำงไป สงผลใหเกดควำมตงเครยดมำกขน

ยกตวอยำงเชนในชวงทศวรรษ 1990 ชมชนอนเทอรเนตและบรษทเนตเวรกโซลชนส18มสวนรวมใน

เหตกำรณทเรยกวำสงครำม DNS เปนควำมขดแยงเนองจำกกำรแยงชงกำรควบคมรตเซรฟเวอรและ

ระบบชอโดเมน

ประชำคมอนเทอรเนตเปนหนงในตวแทนหลกของประชำคมทมควำมรดำนเทคนค เปนทตงของ

IETF ซงสนบสนนอนเทอรเนตแบบเปดและมบทบำททเขมแขงในกำรสรำงเสรมศกยภำพ

ประชำคมทมควำมรดำนเทคนคมบทบำทส�ำคญในกระบวนกำรทงกำรกอตงและบรหำรงำน

ICANN วนต เซรฟ เปนหนงในผกอตงอนเทอรเนตและเปนประธำนของคณะกรรมกำรบรหำร ICANN

ตงแตป 2000 - 2007 สมำชกของประชำคมทมควำมรดำนเทคนคจงมต�ำแหนงส�ำคญในหนวยงำนทม

อ�ำนำจตดสนใจหลำยแหงของ ICANN

ปจจบน จ�ำนวนผใชงำนอนเทอรเนตเกอบ 3 พนลำนคน ท�ำใหเกนขอบเขตกำรก�ำหนดกรอบ

นโยบำยของ ICANN ซงทผำนมำเปนภำรกจหลกของประชำคมทมควำมรดำนเทคนค ในขณะทเสนแบง

ระหวำงพลเมองกบผใชงำนอนเทอรเนตเรมไมชดเจน รฐบำลจ�ำเปนตองมบทบำทมำกขนและจ�ำเปนตอง

มโครงสรำงอนๆ เพอเปนตวแทนของพลเมอง แทนทจะเปนตวแทนเฉพำะของผใชงำนอนเทอรเนต ซง

เรำมกเรยกวำเปนประชำคมทมควำมรดำนเทคนค ผทเหนวำรฐบำลควรมบทบำทมำกขนในกำรอภบำล

อนเทอรเนตใชแนวทำงนเพอสงเสรมใหเกดตวแทนของพลเมอง แทนทจะเปนตวแทนของผใชงำนและ

ประชำคมอนเทอรเนต

ประชำคมทมควำมรดำนเทคนคมกสนบสนนจดยนพเศษของตนในดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต

โดยอำงควำมช�ำนำญในเชงเทคนคของตน พวกเขำเหนวำ ICANN เปนหนวยงำนดำนเทคนคเปนหลก

จงควรมบคคลทมควำมรเชงเทคนคเขำไปบรหำรงำน แตจำกปญหำทเพมขนเนองจำกควำมพยำยำม

รกษำให ICANN เปนองคกรดำนเทคนคอยำงเดยว เหตผลทสนบสนนบทบำทพเศษของประชำคมทม

ควำมรดำนเทคนคจงถกทำทำยมำกขน มแนวโนมวำสมำชกของประชำคมทมควำมรดำนเทคนคจะคอยๆ

สลำยตวกลำยเปนสวนหนงของกลมผมสวนไดสวนเสยหลก โดยเฉพำะภำคประชำสงคม ภำคธรกจ และ

นกวชำกำร ทงยงรวมถงรฐบำลดวย

226


องคกรความรวมมอดานการจดสรรชอและหมายเลขทางอนเทอรเนต (ICANN)ICANN เปนสถำบนหลกในเชงกำรอภบำลอนเทอรเนต รบผดชอบในกำรบรหำรจดกำรโครงสรำงพนฐำน

หลกทำงอนเทอรเนต ประกอบดวยทอยไอพ (IP address) ชอโดเมน (domain name) และรตเซรฟเวอร

(root server) ควำมสนใจมำกขนทมตอบทบำทของ ICANN มขนพรอมกบกำรเตบโตอยำงรวดเรวของ

อนเทอรเนตในชวงตนทศวรรษ 2000 และ ICANN เรมเปนทสนใจในแงของนโยบำยระดบโลกในชวงทม

กระบวนกำร WSIS (2002-2005)

แมวำ ICANN จะเปนหนงในผมบทบำทดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต แตไมไดเปนผก�ำกบดแล

ทกแงมมของอนเทอรเนต จงไมถกตองทมกเรยกวำ ICANN เปนรฐบำลอนเทอรเนต ICANN บรหำร

จดกำรโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนต แตไมมอ�ำนำจโดยตรงในกำรแกปญหำของกำรอภบำล

อนเทอรเนต เชน ควำมมนคงไซเบอร นโยบำยเกยวกบเนอหำ กำรคมครองลขสทธ กำรคมครอง

ควำมเปนสวนตว กำรรกษำควำมหลำกหลำยทำงวฒนธรรม หรอกำรอดชองวำงดจทล

ICANN เปนสถำบนแบบผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวนซงท�ำงำนเกยวของกบหนวยงำนท

หลำกหลำยในหลำยรปแบบ โดยอำจแบงเปนกลมอยำงไมเปนทำงกำรได 4 กลม

• หนวยงำนทมสวนเกยวของตงแตเรมกอตง ICANN ประกอบดวย ประชำคมทมควำมรดำน

เทคนค ภำคธรกจ และรฐบำลสหรฐฯ

• หนวยงำนระหวำงประเทศ โดย ICANN เปนหนวยงำนทมบทบำทมำกสดในกำรท�ำงำนกบ

ITU และองคกำรทรพยสนทำงปญญำโลก

• รฐบำลของประเทศตำงๆ ซงมควำมสนใจมำกขนตอบทบำททใหญขนของ ICANN นบตงแต

เรมกระบวนกำร WSIS

• ผใชงำนอนเทอรเนต (ประชำคมในวงกวำง)

ICANN ไดทดลองใชหลำยวธกำรเพอกระตนกำรมสวนรวมของผใชงำนอนเทอรเนต ในยคแรก

พวกเขำพยำยำมกระตนกำรมสวนรวมของผใชงำนอนเทอรเนตโดยใหมกำรเลอกตงโดยตรงส�ำหรบตวแทน

ทจะเขำมำเปนคณะกรรมกำรบรหำรของ ICANN เปนควำมพยำยำมทจะรกษำควำมชอบธรรมของ ICANN

แตเนองจำกมผลงคะแนนเสยงนอย และมกำรใชประโยชนจำกกระบวนกำรอยำงมชอบ กำรลงคะแนน

เสยงโดยตรงจงไมประสบควำมส�ำเรจ ไมท�ำใหเกดตวแทนทแทจรงของผใชงำนอนเทอรเนต เมอ

ไมนำนมำน ICANN พยำยำมสงเสรมกำรมสวนรวมของผใชงำนอนเทอรเนตโดยผำนโครงสรำงกำรอภบำล

แบบ “วงกวำง” (at-large) กำรทดลองในเชงโครงสรำงเชนนมควำมจ�ำเปนตอกำรรกษำควำมชอบธรรม

ของ ICANN19

227


กระบวนกำรตดสนใจของ ICANN ไดรบอทธพลจำกกระบวนกำรกำรอภบำลอนเทอรเนตในยคตน

มลกษณะจำกลำงสบน โปรงใส เปดกวำง และมสวนรวม ควำมแตกตำงส�ำคญระหวำงประชำคมทม

ควำมรดำนเทคนคในทศวรรษ 1980 กบบรบทกำรตดสนใจของ ICANN ในปจจบน คอ ระดบของ “ทน

ทำงสงคม” (social capital) ในอดต ประชำคมทมควำมรดำนเทคนคมควำมไววำงใจซงกนและกนสง และ

มเอกภำพในแงของกำรตดสนใจ อกทงกำรระงบขอพพำทกมขนตอนเรยบงำยกวำทเปนอยในปจจบน

กำรเตบโตของอนเทอรเนตซงครอบคลมผใชงำนและผมสวนไดสวนเสยใหมอกหลำยลำนคน ท�ำใหเกน

ควำมสำมำรถของประชำคมทมควำมรดำนเทคนคในยคตน

ในเวลำตอมำ กำรเตบโตอยำงรวดเรวของอนเทอรเนตท�ำใหทนทำงสงคมทเคยมอยในยคตน

ลดลง ดวยเหตดงกลำว ขอเสนอของประชำคมทมควำมรดำนเทคนคทตองกำรรกษำกระบวนกำร

ตดสนใจแบบไมเปนทำงกำรในยคตนเอำไวจงไมสอดคลองกบควำมเปนจรง หำกปรำศจำกทนทำงสงคม

วธกำรส�ำคญทจะประกนใหมกระบวนกำรตดสนใจทท�ำงำนไดเตมทคอ กำรก�ำหนดกระบวนกำรตดสนใจ

อยำงเปนทำงกำร และพฒนำกลไกตรวจสอบและถวงดลทหลำกหลำยขนมำ

ทผำนมำมกำรแกไขขนตอนกำรตดสนใจบำงสวนเพอใหสอดคลองกบสภำพกำรณทเปลยนแปลง

ไป กำรแกไขครงส�ำคญเกดขนในเวท ICANN เมอป 2002 ซงประกอบดวยกำรสรำงควำมเขมแขงใหกบ

คณะกรรมกำรทปรกษำของรฐบำล (Governmental Advisory Committee - GAC) และกำรยกเลกระบบ

เลอกตงโดยตรง

ปญหา

การจดการเชงเทคนค vs เชงนโยบาย

ควำมขดแยงระหวำงกำรจดกำรเชงเทคนคกบเชงนโยบำย ท�ำใหเกดควำมตงเครยดอยำงตอเนองในกำร

ด�ำเนนงำนของ ICANN โดย ICANN มกเสนอภำพตนเองวำเปนหนวยงำนประสำนงำนในเชงเทคนคของ

อนเทอรเนต และมงจดกำรในประเดนทำงเทคนคเทำนน ทวำไมยงเกยวกบนโยบำยสำธำรณะของ

อนเทอรเนต เจำหนำทของ ICANN มองวำลกษณะกำรท�ำงำนเชงเทคนคเชนนเปนเหตผลส�ำคญในเชง

แนวคดทจะปกปองสถำนภำพพเศษของหนวยงำนและโครงสรำงขององคกรเอำไว เอสเธอร ไดสน (Esther

Dyson) ประธำนคนแรกของ ICANN ย�ำวำ “ICANN ไมได ‘ปรำรถนำจะแก’ ปญหำของกำรอภบำลอน

เทอรเนตใดๆ ในทำงปฏบตแลว หนวยงำนก�ำกบดแลเฉพำะระบบทอ ไมใชประชำชน ทงยงมอ�ำนำจ

หนำททจ�ำกดในกำรบรหำรจดกำรโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนต (สวนใหญในเชงเทคนค) และระบบ

ชอโดเมนเทำนน”20

ผวจำรณควำมเหนนมกมองวำกำรแกปญหำเชงเทคนคอยำงเปนกลำงไมมอยจรง สดทำยแลว

228


กำรแกปญหำเชงเทคนคหรอกำรตดสนใจเชงเทคนคทกประกำรยอมสนบสนนผลประโยชนบำงอยำง ท�ำให

บำงกลมเขมแขงขน และสงผลกระทบตอชวตทำงสงคม กำรเมอง และเศรษฐกจ ขอถกเถยงในประเดน

ตำงๆ อยำงเชน ชอโดเมน .xxx (เนอหำส�ำหรบผใหญ) สะทอนอยำงชดเจนวำ ICANN จ�ำเปนตองท�ำงำน

เกยวกบนโยบำยสำธำรณะในสวนทเปนประเดนเชงเทคนคดวย ถอยแถลงทสมบรณของทประชมเนตมน

ไดอลมขอเสนอแนะใหอภปรำยเพมเตมเกยวกบ ICANN และ IANA ทงนเพอท�ำควำมเขำใจถง “ควำม

สมพนธทเหมำะสมระหวำงแงมมทำงนโยบำยกบปฏบตกำร”10 กำรเขำมำท�ำงำนเกยวกบโดเมนระดบ

บนสดทวไปทก�ำหนดขนมำใหมจะท�ำให ICANN ตองเขำมำเกยวของกบประเดนดำนนโยบำยสำธำรณะ

มำกขน

สถานะระหวางประเทศของ ICANN

ควำมสมพนธพเศษระหวำง ICANN กบรฐบำลสหรฐฯ เปนประเดนทถกวพำกษวจำรณอยำงมำก

และมกเกดขนใน 2 ลกษณะ ลกษณะแรกเกยวกบกำรตรวจสอบไดในระดบโลกของ ICANN และในสวน

ของกำรทบทวนในแงหลกกำร เนนถงองคประกอบส�ำคญของโครงสรำงพนฐำนทำงอนเทอรเนตโลก ซง

อำจสงผลกระทบตอทกประเทศ แตถกก�ำกบดแลโดยประเทศเดยว เปนกำรวพำกษวจำรณทเหนไดอยำง

ชดเจนในกระบวนกำร WSIS และยงเขมขนมำกขนเนองจำกควำมระแวงตอนโยบำยตำงประเทศของ

สหรฐฯ ภำยหลงกำรแทรกแซงดำนทหำรในอรก สวนขอโตแยงโดยทวไปตงอยบนพนฐำนทำง

ประวตศำสตรทวำอนเทอรเนตสรำงขนในสหรฐฯ และสรำงดวยเงนทนสนบสนนจำกรฐบำลสหรฐฯ ตำม

เหตผลดงกลำว รฐบำลสหรฐฯ ยอมมควำมชอบธรรมทำงศลธรรมทจะตดสนใจเกยวกบรปแบบและ

ควำมเรวของกระบวนกำรโลกำภวตนเกยวกบกำรอภบำลอนเทอรเนต เปนแนวทำงซงมอทธพลตอรฐสภำ

สหรฐฯ ซงตอตำนกระบวนกำรโลกำภวตจนดงกลำว และโดยเฉพำะบทบำทหลกจำกรฐบำลอนๆ [แมแบบ

ทมกเรยกวำกำรแปรรปใหเปนของนำนำชำต (internationalisation) ของฝำยสนบสนนแนวทำงพหภำค)

ขอวจำรณลกษณะท 2 เกยวกบควำมสมพนธพเศษระหวำง ICANN-สหรฐฯ ซงอยบนพนฐำนกำร

พจำรณำแงมมเชงปฏบตและเชงกฎหมำย เนองจำก ICANN เปนหนวยงำนนตบคคลตำมกฎหมำยใน

สหรฐฯ จงจ�ำเปนตองปฏบตตำมกฎหมำยสหรฐฯ และกฎหมำยเหลำนอำจสงผลกระทบตอกำรท�ำหนำท

ก�ำกบดแลในระดบโลกของ ICANN ผวจำรณบทบำทของสหรฐฯ มกอำงตวอยำงของกำรคว�ำบำตร หำก

สถำบนตลำกำรของสหรฐฯ เขำมำมบทบำทและสนบสนนใหมมำตรกำรคว�ำบำตรตอรฐบำลประเทศตำงๆ

อยำงเชน อหรำนและควบำ สถำบนตลำกำรกอำจบงคบให ICANN ซงเปนหนวยงำนเอกชนของสหรฐฯ

สำมำรถลบโดเมนประเทศของทงสองประเทศออกไปจำกระบบอนเทอรเนต ตำมเหตผลดงกลำว หำก

ICANN พยำยำมรกษำชอโดเมนของอหรำนและควบำไว เทำกบกระท�ำกำรทฝำฝนกฎหมำยคว�ำบำตร

ของสหรฐฯ แมทผำนมำยงไมเคยเกดเหตกำรณลบชอโดเมนของประเทศใด แตกเปนสงทอำจเกดขนได

เมอพจำรณำจำกสถำนะทำงกฎหมำยของ ICANN

229


ขนตอนตอไปสถำนะใหมของ ICANN ไดรบกำรเสนอจำกกำรประกำศของ NTIA เมอวนท 14 มนำคม 2014 โดยกำร

เปลยนแปลงสถำนะของ ICANN อำจท�ำใหสำมำรถแกปญหำหลกทง 2 ประกำร ทงในสวนของนโยบำย

สำธำรณะและโลกำภวตน และท�ำใหมควำมคลมเครอนอยลง และท�ำใหภำรกจของ ICANN ชดเจน

มำกขน อนำคตของกำรพฒนำ ICANN ตองอยบนแนวทำงแกปญหำทสรำงสรรค รวมทงกำรผลกดนให

ICANN มสถำนะทำงกฎหมำยเปนพเศษ (sui generis) ในโครงสรำงระดบโลก ซงจะชวยรกษำควำม

ไดเปรยบทงปวงของโครงสรำงในปจจบนของ ICANN เอำไว และชวยแกไขขอบกพรองตำงๆ โดยเฉพำะ

ปญหำเกยวกบกำรตรวจสอบไดและควำมชอบธรรมระหวำงประเทศ ผสนบสนนแนวทำงแกปญหำท

สรำงสรรคเชนนนประกอบดวยขบวนกำรกำชำดและเสยววงเดอนแดงนำนำชำต (International Red Cross

and Red Crescent Movement) ซงมกลไกชวยสนบสนนกำรมบทบำทของผมสวนไดสวนเสยในกรอบ

นโยบำยทชอบดวยกฎหมำยระหวำงประเทศ ท�ำใหเกดสมดลระหวำงประโยชนสำธำรณะและกำรด�ำเนน

งำนของภำคเอกชน

230


1. มกยอมรบวำแมแบบกำรจดกำรชอโดเมนประเทศของบรำซลเปนตวอยำงควำมส�ำเรจของแนวทำง

ผมสวนไดสวนเสยหลำยภำคสวน โดยหนวยงำนระดบชำตทดแลชอโดเมนของบรำซล ไดแก CGI

ซงเปดกวำงกบผใชงำนทกคน ทงทเปนหนวยงำนของรฐ ภำคธรกจ และภำคประชำสงคม บรำซล

เรมขยำยแมแบบดงกลำวเขำไปในประเดนกำรอภบำลอนเทอรเนต โดยเฉพำะในกระบวนกำร

จดเตรยมเวท IGF 2007 ซงมขนทกรงรโอเดอจำเนโร

2. Géraud, A. (1954) The rise and fall of the Anglo-French Entente. Foreign Affairs. Available

at http://www.foreignaffairs.com/articles/71095/andre-geraud-pertinax/rise-and-fall-of-

the-anglo-french-entente [accessed 15 August 2014].

3. Lesage, C. (1915) La rivalite franco-britannique. Les cables sous-marins allemands Paris.

p. 257-258; quoted in: Headrick, D. (1991) The Invisible Weapon: Telecommunications

and International Politics 1851-1945 Oxford: Oxford University Press. p. 110

4. รฐมนตรวำกำรกระทรวงกำรตำงประเทศของสหรฐฯ วจำรณ ITU ส�ำหรบโครงกำรนวำ “หำก

ไมไดรบควำมเหนชอบจำกรฐบำลทเปนสมำชกใหจดกำรประชมระดบโลก ยอมท�ำใหมคำใชจำย

และกำรใชทรพยำกรทไมไดรบอนมต และเปนกำรบรรลควำมตกลงระหวำงประเทศทยงไมได

รบกำรอนมตเชนกน” อำงถงใน Drake, W. (2004) Reframing Internet Governance Discourse:

Fifteen Baseline Propositions, p. 9. Available at http://www.un-ngls.org/orf/drake.pdf

[accessed 14 August 2014].

5. ICANN (no date) Affirmation of Commitments. Available at https://www.icann.org/resources/

pages/aoc-2012-02-25-en [accessed 15 August 2014].

6. ICANN (2014) Administrator of the Domain Name System launches global multistakeholder

accountability process. Available at https://www.icann.org/resources/press-material/

release-2014-03-14-en [accessed 15 August 2014].

อางอง

231


7. Internet World Stats (no date) Internet usage in the European Union. Available at

http://www.internetworldstats.com/stats9.htm [accessed 14 August 2014].

8. EU Commission (2013) Antitrust: Commission seeks feedback on commitments offered

by Google to address competition concerns. European Commission – IP/13/371. Available

at http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-371_en.htm [accessed 15 August 2014].

9. Rousseff, D. (2013) Statement by H. E. Dilma Rousseff, president of the Federative

Republic of Brazil, at the opening of the general debate of the 68th Session of the United

Nations General Assembly. Available at http://www.un.int/brazil/speech/13d-PR-DR-68-

AG-Abertura-Ing.html [accessed 14 August 2014].

10. NETmundial (2014) NETmundial Multistakeholder Statement. Available at http://netmundial.

br/wp-content/uploads/2014/04/NETmundial-Multistakeholder-Document.pdf [accessed

15 August 2014].

11. Segal, A. (2013) Cyberspace cannot live without sovereignty, says Lu Wei. Available at

http://blogs.cfr.org/asia/2013/12/10/cyberspace-cannot-live-without-sovereigntysays-lu-

wei/#cid=soc-twitter-at-blogs-cyberspace_cannot_live_without-121013 [accessed 14

August 2014].

12. ควำมสะดวกของกำรแกปญหำแบบครบวงจร (“one-stop shopping”) เปนเหตผลหนงในกำร

กอตง ITU ในฐำนะหนวยงำนหลกดำนกำรอภบำลอนเทอรเนต

13. WSIS (2003) Declaration of principles. Available at http://www.itu.int/wsis/docs/geneva/

official/dop.html [accessed 15 August 2014].

14. เปนควำมคดเหนทมคำจำกอำเยชำ ฮสซำน (Ayesha Hassan)

15. ETNO Website (no date) European Telecommunications Network Operators’ Association.

Available at https://www.etno.eu/ [accessed 15 August 2014].

16. WSIS Civil Society Plenary (2003) Shaping information societies for human needs. Available

at http://www.itu.int/wsis/docs/geneva/civil-society-declaration.pdf [accessed 15 August

2014].

17. ประชำคมทมควำมรทำงเทคนคถอวำเปนประชำคมแหงควำมร ทงนเพรำะมองคประกอบตำม

หลกเกณฑของปเตอร ฮำส (Peter Haas) ซงระบวำ “กลมมออำชพซงเชอในอดมกำรณเดยวกน

232


และมอทธพลตอควำมสมพนธ มกำรทดสอบควำมจรงกอนจะยอมรบ และมคณคำรวมกน สมำชก

ในกลมมควำมเขำใจรวมกนเกยวกบปญหำและทำงออกของตนเอง” Haas, P. (1990) Saving

the Mediterranean: the politics of international environmental co-operation. New York:

Columbia University Press, p. 55

18. เนตเวรกโซลชนส www.networksolutions.com เปนบรษทเทคโนโลยซงกอตงเมอป 1979 และ

มธรกจหลกคอกำรจดทะเบยนชอโดเมนดำนธรกจ นอกจำกนนยงเพมสำยงำนออกเปนบรกำร

ดำนเวบไซตส�ำหรบธรกจขนำดเลกดวย

19. ICANN (no date) ALAC. Available at http://atlarge.icann.org/alac [accessed 15 August

2014].

20. Esther Dyson’s response to Ralph Nader’s Questions (15 June 1999). Available at

http://www.icann.org/en/correspondence/dyson-response-to-nader-15jun99.htm

[accessed14 August 2014].

233


บทท 8ภาคผนวก

236

บทท 8 ภาคผนวก

237


แผนทนจดท�ำขนจำกงำนวจยของดโพลและแนวทำงกำรอบรมเกยวกบเทคโนโลยสำรสนเทศและกำร

สอสำรกบกำรอภบำลอนเทอรเนต ทมกำรพฒนำระหวำงป 1998-2010

แผนทเดมเปนกำรจดท�ำโดยสเตฟำโน บำลด, เอดอำรโด เกลบสไตน และโจวำน เคอรบำลจำ

เสนทางของการอภบาลอนเทอรเนต

238


239


ลกบาศกการอภบาลอนเทอรเนต

ลกบาศกการอภบาลอนเทอรเนตแสดงภาพของกระบวนการการอภบาลอนเทอรเนต

แกน อะไร (WHAT) ประกอบดวยปญหำของกำรอภบำลอนเทอรเนต (เชน โครงสรำงพนฐำน

ลขสทธ และควำมเปนสวนตว) เนนลกษณะทเปนสหสาขาวชา (multidisciplinary) ของปญหำของกำร

อภบำลอนเทอรเนต

แกน ใคร (WHO) ของลกบำศกเนนทผบบทบำทส�ำคญ (รฐ หนวยงำนระหวำงประเทศ ภำค

ประชำสงคม ภำคเอกชน) สะทอนใหเหนแงมมของผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวน (multistakeholder)

แกน ทไหน (WHERE) ของลกบำศกสะทอนถงกรอบในกำรแกปญหำเกยวกบอนเทอรเนต (กำร

ก�ำกบดแลตนเอง ระดบทองถน ระดบประเทศ ระดบภมภำค และระดบโลก) เปนแนวทำงของกำรอภบำล

อนเทอรเนตในหลายระดบ (multileveled)

เมอเรำหมนชนสวนตำงๆ ในลกบำศกกำรอภบำลอนเทอรเนต เรำจะมองเหนดำน อยำงไร (HOW)

ซงเปนสวนของลกบำศกทชวยใหเรำเหนวำควรมกำรก�ำกบดแลประเดนตำงๆ อยำงไร ทงในแงของเทคนค

กำรท�ำควำมเขำใจประเดน (เชน กำรเทยบเคยง) และในแงของขอกฎหมำย (เชน กฎหมำยออน

สนธสญญำ และปฏญญำ) ยกตวอยำงเชน หำกมองทดำนหนงจะท�ำใหเรำเหนวำประเดนควำมเปน

สวนตว (อะไร) ควรไดรบกำรจดกำร (อยำงไร) โดยรฐบำล ภำคธรกจ และภำคประชำสงคม (ใคร) ใน

ระดบภมภำค (ทไหน)

องคประกอบทหำซงแยกจำกลกบำศกกำรอภบำลอนเทอรเนต ไดแก– เมอไร (WHEN)

241

มลนธดโพล (DiploFoundation) เปนหนวยงำนไมแสวงหำก�ำไรซงท�ำงำนเพอให

เกดกำรทตแบบมสวนรวมและมประสทธผล กอตงขนเมอป 2002 โดยรฐบำล

มอลตำและสวตเซอรแลนด กจกรรมของดโพลเกยวของและสนบสนนกำรศกษำ

กำรอบรม และกำรสรำงเสรมศกยภำพ

• หลกสตร: เรำมหลกสตรกำรศกษำระดบหลงปรญญำตรและกำรฝก

อบรมในประเดนตำงๆ เกยวกบกำรทตส�ำหรบนกกำรทต ขำรำชกำร

เจำหนำทประจ�ำหนวยงำนระหวำงประเทศและเอนจโอ และผศกษำ

ดำนควำมสมพนธระหวำงประเทศ หลกสตรของเรำมทงแบบออนไลน

และเปนกำรเรยนผสม

• การสรางศกยภาพ: ดวยควำมสนบสนนจำกแหลงทนและหนวยงำน

พนธมตร เรำจดโครงกำรสรำงศกยภำพใหกบผเขำอบรมทมำจำก

ประเทศก�ำลงพฒนำในประเดนตำงๆ อำท กำรอภบำลอนเทอรเนต

สทธมนษยชน กำรทตสำธำรณะและกำรรณรงค และกำรทตดำน

สขภำพ

• งานวจย: จำกกำรท�ำงำนวจยและกำรประชม เรำศกษำประเดนท

เกยวของกบกำรทต กำรอภบำลอนเทอรเนต และหองเรยนออนไลน

• งานตพมพ: สงพมพของเรำเปนปรทศนของกำรพฒนำดำนกำรทต

รวมสมย รวมถงกำรวเครำะหใหมๆ เกยวกบแงมมแบบเดมของกำร

ทต

• กำรพฒนำซอฟตแวร: เรำไดจดท�ำซอฟตแวรแอปพลเคชนทออกแบบ

เพอนกกำรทตและผท�ำงำนดำนควำมสมพนธระหวำงประเทศ เรำยง

เปนผน�ำในกำรพฒนำแพลตฟอรมของหองเรยนออนไลนดวย

ดโพลมส�ำนกงำนใหญทมอลตำ และมสำขำทเจนวำกบเบลเกรด

ส�ำหรบขอมลเพมเตมเกยวกบดโพล โปรดด http://www.diplomacy.edu

242

243

Southeast Asian Press Alliance (SEAPA) หรอสมาคมเครอขายสอมวลชน

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ซปา) เปนองคกรเอกชนไมแสวงก�ำไรทท�ำงำนรณรงค

เพอเสรภำพสอทแทจรงในเอเชยตะวนออกเฉยงใต กอตงในกรงเทพมหำนครเมอ

พฤศจกำยน 1998 ซปำตงใจทจะรวมกลมนกขำวอสระและองคกรสอในภมภำค

เพอเปนพลงในกำรสนบสนนและกำรคมครองซงกนและกน

ซปำมเปำหมำยทจะท�ำใหเกดเวทเพอกำรปกปองเสรภำพสอ ใหควำม

คมครองกบนกขำว และฟมฟกสภำพแวดลอมทอนญำตใหวฒนธรรมแหงกำร

แสดงออกอยำงเสร ควำมโปรงใส พหนยม และควำมรบผดชอบของสอไดเตบโต

สมำชกในควำมรวมมอของซปำนเปดกวำงใหกบองคกรรณรงคเพอ

สออสระทมประวตในกำรท�ำงำนเพอเสรภำพสอ สมำชกกอตงของซปำจำก

อนโดนเซย ฟลปปนส และไทย ลวนเปนองคกรทท�ำงำนเพอสอทมประวตลงหลก

ปกฐำนเปนอยำงดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต กำรท�ำงำนของเหลำสมำชกดงกลำว

ไดน�ำมมมองใหมๆ ในระดบภมภำค มำสกำรปฏบตงำนขำว และน�ำมำซง

วสยทศนทจะน�ำเอเชยตะวนออกเฉยงใตไปสภมภำคทสอมเสรภำพและมชวตชวำ

http://www.seapa.org/

244

245

มลนธเพออนเทอรเนตและวฒนธรรมพลเมอง (Foundation for Internet and

Civic Culture) เปนองคกรไมแสวงก�ำไร ด�ำเนนงำนเพอคมครองสทธพลเมองใน

สงคมสำรสนเทศ

มลนธเรมกอตงในชอ เครอขายพลเมองเนต (Thai Netizen Network)

เมอเดอนธนวำคม 2008 โดยเปนกำรรวมกลมของพลเมองทมควำมเปนหวงถง

กำรคกคำมเสรภำพกำรแสดงออก ในสภำพแวดลอมหลงกำรรฐประหำรเมอป

2006 ทรฐเรมเขมงวดมำกขนกบกำรควบคมกำรแสดงควำมคดเหนออนไลน โดย

เฉพำะกำรบงคบใชพ.ร.บ.วำดวยกำรกระท�ำควำมผดเกยวกบคอมพวเตอรกบ

เนอหำบนอนเทอรเนต เครอขำยด�ำเนนงำนภำยใตหลกสทธ 5 ประกำรคอ 1) สทธ

ในกำรเขำถงขอมล 2) สทธในกำรคดและกำรแสดงออก 3) สทธในควำมเปน

สวนตว 4) สทธในกำรรวมออกแบบนโยบำย และ 5) สทธในกำรเปนเจำของและ

ใชทรพยำกร

เครอขำยพลเมองเนตจดทะเบยนจดตงเปนมลนธส�ำเรจเมอวนท 28

พฤษภำคม 2014 โดยมวตถประสงคของมลนธเพอสงเสรมกำรศกษำวจย

ดำนเทคโนโลย สงคม และวฒนธรรม สงเสรมกำรเขำถงขอมลขำวสำร กำรสรำง

ควำมร และกำรมสวนรวมของพลเมอง และสงเสรมและคมครองสทธเสรภำพของ

ประชำชน

ตลอดระยะเวลำทผำนมำ คณะท�ำงำนของทงเครอขำยและมลนธไดรวม

กบประชำชนทสนใจและองคกรทงในและระหวำงประเทศ ด�ำเนนกจกรรมหลำกหลำย

ตำมสถำนกำรณ ทงตดตำมกำรละเมดสทธมนษยชนทเกยวกบอนเทอรเนต เขำ

รวมในกระบวนกำรดำนกฎหมำยและนโยบำย จดสมมนำวชำกำร อบรมเชง

ปฏบตกำร และพบปะอยำงไมเปนทำงกำรกบชมชนผใชเนต ใหค�ำปรกษำกบ

องคกรประชำสงคมและนกกฎหมำยสทธ อกทงจดท�ำและเผยแพรเอกสำรท

เกยวของ

มลนธเปนสมำชกของ Association for Progressive Communication (APC)

https://thainetizen.org

https://www.facebook.com/thainetizen

246

เกยวกบผเขยน

โจวำน เคอรบำลจำ (Jovan Kurbalija) เปนผอ�ำนวยกำรและ

ผกอตงมลนธดโพล และเปนประธำนของเวทอนเทอรเนต

เจนวำ (Geneva Internet Platform) เคยเปนนกกำรทตผม

ประสบกำรณทงทำงวชำชพและทำงวชำกำรในดำนกฎหมำย

ระหวำงประเทศ กำรทต และเทคโนโลยขอมลสนเทศ ในป

1992 เขำไดกอตงหนวยเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรทต (Unit

for Information Technology and Diplomacy) ขนทสถำบน

กำรทตศกษำเมดเตอรเรเนยน (Mediterranean Academy of

Diplomatic Studies) ในมอลตำ หลงจำกใหกำรอบรม ท�ำวจย

และตพมพเผยแพรผลงำนกวำสบป ในป 2002 ทำงหนวยงำน

ไดพฒนำขนเปนมลนธดโพล

นบแตป 1994 ดร. เคอรบำลจำสอนหนงสอเกยวกบผลกระทบของเทคโนโลยสำรสนเทศและกำร

สอสำร/อนเทอรเนตทมตอกำรทต และเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร/กำรอภบำลอนเทอรเนต

ปจจบน เขำเปนอำจำรยพเศษทวทยำลยยโรป (College of Europe) ในบรจส และทมหำวทยำลยเซนต

กลเลน (University of St Gallen) เขำยงบรรยำยทสถำบนกำรทตศกษำเมดเตอรเรเนยนในมอลตำ สถำบน

กำรทตเวยนนำ (Vienna Diplomatic Academy) สถำบนควำมสมพนธระหวำงประเทศดตช (Dutch

Institute of International Relations) หรอคลงเงนดำล (Clingendael), สถำบนบณฑตศกษำดำนวเทศ

ศกษำและกำรพฒนำ (Graduate Institute of International and Development Studies) ทเจนวำ วทยำลย

เจำหนำทสหประชำชำต (UN Staff College) และมหำวทยำลยเซำเธรนแคลฟอรเนย (University of

Southern California) อกทงเปนผวำงรำกฐำนแนวคดและบรหำรงำนโครงกำรสรำงศกยภำพดำนกำร

อภบำลอนเทอรเนตของมลนธดโพล (2005–2014) ดร. เคอรบำลจำสนใจท�ำงำนวจยเกยวกบกำรพฒนำ

ระบบกำรใชอนเทอรเนตในแงกำรทตและกำรเจรจำสมยใหม และผลกระทบของอนเทอรเนตตอ

ควำมสมพนธระหวำงประเทศในโลกสมยใหม

ดร. เคอรบำลจำ มผลงำนตพมพและเปนบรรณำธกำรหนงสอ บทควำม และบทยอยของหนงสอ

ตำงๆ มำแลวมำกมำย ไมวำจะเปน Internet Guide for Diplomats, Knowledge and Diplomacy, The

Influence of IT on Diplomatic Practice, Information Technology and Diplomatic Services of

DiploFoundation’s Developing Countries, Modern Diplomacy และ Language and Diplomacy เขำ

รวมมอกบสเตฟำโน บำลด และเอดอำรโด เกลบสไตน ในกำรเขยนหนงสอชด Information Society Library

ซงเปนชดหนงสอขนำดเลกจ�ำนวน 8 เลม เนอหำครอบคลมแงมมตำงๆ เกยวกบกำรพฒนำอนเทอรเนต

[email protected]

247

เกยวกบผแปล

พภพ อดมอทธพงศ ปจจบนเปนนกแปล/นกเขยนอสระ

กอนหนำนนมประสบกำรณท�ำงำนองคกรพฒนำเอกชนในและ

ระหวำงประเทศ 15 ป พภพสนใจประเดนสทธทจะมเสรภำพ

ในกำรแสดงออก ซงเขำเหนวำเปนพนฐำนของกำรพฒนำ

ประชำธปไตย

ผลงานแปลบางสวน

ท�ำเมองใหนำอย: วสยทศน ยทธศำสตรและควำมหวงส�ำหรบเมองทยงยน (1996)

จำกทนนยมโลกสชมชนโลก (2002)

ฝำพำยกอกำรรำย: บทอภปรำยและสมภำษณหลงเหตกำรณ 9/11 (2004)

ถำมทำโลกำภวตน = Questioning globalization (2007)

สำยเกนไปไหม? (2008)

จดหมำยถงวำเนสสำ: ในโลกแหงมนตรขลงอนเปยมดวยรกและกำรตระหนกร (2009)

คมอกำรสงเกตกำรณกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ: แนวทำงเพอกำรปฏบต ล�ำดบท 5 (2011)

แลกเปลยน/ตดตำมควำมเหนกบพภพไดท

https://www.facebook.com/pipob.udomittipong