KABANATA 4KABANATA 4

““Si Kabesang Tales”Si Kabesang Tales”

““Tandang Celo”Tandang Celo”

= lolo ni Juli, Tano at = lolo ni Juli, Tano at Lucia ama ni kabesang Lucia ama ni kabesang tales, napipi dahil sa tales, napipi dahil sa laki ng dalamhating laki ng dalamhating dinanas ng kanyang dinanas ng kanyang pamilya.pamilya.

““Kabesang Tales”Kabesang Tales”

Si Telesforo, kilalang Tales ay Si Telesforo, kilalang Tales ay ang pinakamatandang anak ni ang pinakamatandang anak ni Tandang Celo. Nagpapakahirap Tandang Celo. Nagpapakahirap sa paghawan ng isang bahagi sa paghawan ng isang bahagi ng kagubatan para magkaroon ng kagubatan para magkaroon ng sariling lupa na inangkin ng ng sariling lupa na inangkin ng mga kura, nang lumaon ay mga kura, nang lumaon ay naging tulisan.naging tulisan.

Bunga ng pagsisikap sa Bunga ng pagsisikap sa paggawa, unti-unting paggawa, unti-unting umunlad ang buhay ni Tales umunlad ang buhay ni Tales tulad ng dapat asahan tulad ng dapat asahan kasama ng pag-unlad ang kasama ng pag-unlad ang pagtingal ng mga tao sa pagtingal ng mga tao sa kaniyang. Hinirang siyang kaniyang. Hinirang siyang Cabesa de Baranggay.Cabesa de Baranggay.

Isa sa mga obligasyo nya ang Isa sa mga obligasyo nya ang mangulekta ng buwis sa mangulekta ng buwis sa kapitolyo ng lalawigan. Pawis kapitolyo ng lalawigan. Pawis at Sakripisyo ang naging at Sakripisyo ang naging puhunan niya magampanan puhunan niya magampanan lamang nang wasto ang lamang nang wasto ang trabaho niya.trabaho niya.

Plano ni Tales ng magtayo ng isang Plano ni Tales ng magtayo ng isang bahay na gawa sa kahoy. bahay na gawa sa kahoy. Pinapangarap niya itong itinding sa Pinapangarap niya itong itinding sa Baryo Sagpang sa Tiana kanugnog Baryo Sagpang sa Tiana kanugnog bayan ng San Diego. Pinapangarap bayan ng San Diego. Pinapangarap din ng masipag na magsasaka na din ng masipag na magsasaka na mapag-aral ang dalawang anak niya mapag-aral ang dalawang anak niya na si Juli at Tano.na si Juli at Tano.

““JULI”JULI”

Dalagang labis na mapagmahal, kaya Dalagang labis na mapagmahal, kaya gumawa ng paraan para matubos sa gumawa ng paraan para matubos sa mga tulisan ang amang si Kabesang mga tulisan ang amang si Kabesang Tales at mailigtas sa bilangguan ang Tales at mailigtas sa bilangguan ang kasintahang si Basilio.kasintahang si Basilio.

““TANO”TANO”

Nagsanay sa paghawak ng sandata Nagsanay sa paghawak ng sandata at sa anim na buwan lang ang at sa anim na buwan lang ang lumipas at may nagpapatunay na lumipas at may nagpapatunay na nakita raw nila si tano na nakita raw nila si tano na kinatatakutan ng mga paslit na kinatatakutan ng mga paslit na kabataan sa pagiging ganap na kabataan sa pagiging ganap na guwardiya sibil ng militar.guwardiya sibil ng militar.

Ng tumaas pa ang renta Ng tumaas pa ang renta hanggang hindi na niya hanggang hindi na niya makaya, kaya siya ay makaya, kaya siya ay nagprotesta na.nagprotesta na.

““Wala! Walang sinumang dayuhan Wala! Walang sinumang dayuhan ang makakakuha ng aking lupang ang makakakuha ng aking lupang sinasaka! Lupa ko ito. Binungkal, sinasaka! Lupa ko ito. Binungkal, tinamnan, sinaka, inalagaan, minahal tinamnan, sinaka, inalagaan, minahal at pinagyaman. Tandaan mo dayuhan at pinagyaman. Tandaan mo dayuhan na wala kang dinala rito kahit isang na wala kang dinala rito kahit isang dakot na lupa man lamang. Sapagkat dakot na lupa man lamang. Sapagkat wala kang ibinigay, wala ka ring wala kang ibinigay, wala ka ring karapatang kumuha ng anuman!”karapatang kumuha ng anuman!”

Ibibigay lang niya ang lupa sa Ibibigay lang niya ang lupa sa sinumang handang magdilig sinumang handang magdilig ng sariling dugo. Buhay ang ng sariling dugo. Buhay ang pinuhunan sa lupang sinaka pinuhunan sa lupang sinaka niya. Buhay din ang dapat na niya. Buhay din ang dapat na ibayad sa kaniya.ibayad sa kaniya.

Ang timbangan ng katarungan Ang timbangan ng katarungan ay tumingin sa kaliwa at sa ay tumingin sa kaliwa at sa kanan. Ang hirap, naniniwala ang kanan. Ang hirap, naniniwala ang marami na hukom na kung saan marami na hukom na kung saan naroroon ang kapangyarihan ay naroroon ang kapangyarihan ay naroroon din ang katarungan.naroroon din ang katarungan.

Sinabi sa kanya ng mga tulisan Sinabi sa kanya ng mga tulisan na kung may ibinabayad siya sa na kung may ibinabayad siya sa mga hukom, mayroon din dapat mga hukom, mayroon din dapat siyang ibabayad sa mga tulisan.siyang ibabayad sa mga tulisan.

Natuliro sina Tandang Selo at Juli Natuliro sina Tandang Selo at Juli dumudulog sila sa larawan ng dumudulog sila sa larawan ng mga santo upang madagdagan mga santo upang madagdagan ang dalawang daang piso.ang dalawang daang piso.

Ipinagbili ni Juli ang lahat ng Ipinagbili ni Juli ang lahat ng kanyang alahas, suklay, hikaw, kanyang alahas, suklay, hikaw, at kuwintas maliban sa isang at kuwintas maliban sa isang agnos na binigay sa kanya ni agnos na binigay sa kanya ni Basilio.Basilio.

Isang matandang babaeng Isang matandang babaeng naawa kay Juli ang nagpautang naawa kay Juli ang nagpautang na salapi sa dalaga sa na salapi sa dalaga sa kasunduang paaalila ito kasunduang paaalila ito hanggang sa mabayaran ang hanggang sa mabayaran ang utang.utang.

Minabuti pa niyang isangla Minabuti pa niyang isangla ang sariling katawan kaysa ang sariling katawan kaysa ang agnos na bigay ni Basilio ang agnos na bigay ni Basilio sa kanya.sa kanya.

Naguniguni ang dalaga, tulad ng Naguniguni ang dalaga, tulad ng himalang pagkatuklas niya ng himalang pagkatuklas niya ng dalawang daan at limampung dalawang daan at limampung piso sa ilalim ng larawan ng piso sa ilalim ng larawan ng Birhen.Birhen.

Si Basilio na nasa ilalim ng tubig, Si Basilio na nasa ilalim ng tubig, ngunit hindi niya maintindihan kung ngunit hindi niya maintindihan kung kamukha ito ng kapatid niyang si kamukha ito ng kapatid niyang si Tano. At mula sa pampang ng ilog, Tano. At mula sa pampang ng ilog, lihim siyang minamatyagan ng lihim siyang minamatyagan ng kanyang bagong pinaglilingkurang kanyang bagong pinaglilingkurang babae.babae.