Kajian Kes

Kerangka Teori Bagi Mengimplementasi Perubahan

ICT Dalam Pendidikan

Jabatan Aplikasi Komputer &

Jabatan Kurikulum dan KokurikulumIAB Utara

1

1.0 Pengenalan

Kajian ini bertujuan untuk menyediakan satu kerangka teori bagi mengenal pasti

faktor-faktor penting dalam mengimplementasi ICT disekolah. Melalui penyediaan

kerangka teori ini, ia juga akan digunakan bagi melihat implementasi ICT secara

keseluruhan dalam proses pengurusan sekolah sebagai faktor untuk meningkatkan

perubahan.

2.0 Tinjauan literatur

Implementasi ICT untuk meningkatkan pengurusan sekolah dan pengajaran dan

pembelajaran secara keseluruhannya telah menunjukkan banyak cabaran-cabaran

yang perlu dihadapi dan ditangani. Sehingga kini penggunaan ICT dalam pengurusan

serta pengajaran dan pembelajaran masih belum sampai ke tahap yang optimum. Ini

menimbulkan persoalan bagaimana mengimplementasikan penggunaan ICT secara

keseluruhannya terutamanya dalam menangani perubahan ? Tinjauan literatur

menunjukkan beberapa pendekatan telah digunakan untuk mengenal pasti faktor-

faktor yang membawa kepada implementasi ICT di sekolah. Terdapat kajian-kajian

yang memberikan tumpuan kepada halangan-halangan untuk mengimplementasi ICT

di sekolah. Sementara terdapat juga kajian-kajian yang memberikan tumpuan kepada

faktor-faktor yang membawa kepada kejayaan penggunaan ICT. Beberapa kajian juga

memberikan tumpuan kepada faktor luaran dan polisi kerajaan yang berhubung kait

dengan ICT.

2

3.0 Pernyataan masalah

Kajian yang akan dijalankan adalah merupakan kajian kes yang akan berpandukan

kepada kerangka teori seperti yang terdapat di dalam kebanyakan tinjauan literatur.

Oleh kerana terdapat kekurangan dalam kajian-kajian lepas mengenai implementasi

ICT dalan pengurusan maka amalan-amalan yang didapati di sekolah kajian akan

digabungkan dengan kerangka teori bagi mendapatkan gambaran yang menyeluruh

mengenai implementasi ICT dalam pengurusan.

A research done by the Faculty of Education, National University of Malaysia shows

that only 23.9 percent of the teachers support the Smart School Project (Mohd Sani,

2000). The results are also in tandem with the research on instructional leadership

and ICT literacy where only 24 percent of teachers for primary school perceived their

superior are ICT literate and 29.4 percent for secondary school (Baharom Mohamad,

2002).

4.0 Objektif kajian

1. Menyediakan kerangka teori untuk menilai implementasi ICT dalam

pendidikan daripada aspek-aspek pengurusan dan pentadbiran.

2. Mengenal pasti ciri-ciri yang mempengaruhi proses implementasi ICT di

sekolah.

3

5.0 Metodologi

Kajian ini menggunakan pendekatan interpretif iaitu strategi kajian kes tunggal.

Pendekatan pelbagai kaedah juga perlu digunakan bagi mendapatkan keseluruhan

gambaran bagi proses implementasi ICT, ciri-ciri dan juga halangan-halangan ICT di

sekolah. Data-data dikumpul pada peringkat individu, guru serta pandangan

pemimpin sekolah diambil bagi mendapat gambaran menyeluruh.

6.0 Sampel

Kajian ini akan menggunakan guru-guru serta kumpulan pentadbir Sekolah Menengah

Sin Min Sungai Petani sebagai sampel. Ini kerana sekolah ini mempunyai kemudahan

dan penggunaan ICT dalam bidang pengurusan secara optimum.

7.0 Instrumen kajian

Kajian ini akan menggunakan soal selidik, temu bual dan penelitian dokumen bagi

mendapatkan data.

8.0 Analisis data

Data akan dianalisis secara kualitatif melalui deskriptif dan ‘coding process’.

4

9.0 Dapatan

Kajian yang dijalankan telah menemubual enam orang staf sekolah ini dan hasil

dapatan telah ditrankripsikan dan diproses dengan 539 kenyataan telah diperolehi.

Data-data yang diproses berdasarkan data temubual dan soalan terbuka soal selidik.

Daripada 539 kenyataan ini sebanyak 527 adalah kenyataan positif sementara 12 lagi

adalah kenyetaan negatif berhubung dengan pengunaan ICT di sekolah. Data

deskriptif telah diperolehi daripada soal selidik yang telah diedarkan kepada guru dan

pemimpin sekolah. Sebanyak 70 salinan soal selidik telah dikembalikan. Dapatan

responden secara deskriptif adalah sebanyak 70%. Berdasarkan dapatan kajian

terdapat tujuh kategori yang dibahagikan kepada pengaruh luar, kriteria sekolah, etos,

proses dalaman, sumber ICT, latihan ICT dan sokongan ICT. Setiap kategori kriteria,

etos dan proses dalaman pula dibahagikan kepada sekolah secara umum dan kriteria

sekolah yang berhubung dengan ICT. Rajah 1 menunjukkan ringkasan frekuensi

kenyataan positif dalam setiap kategori.

Jadual 1. Bilangan kenyataan positif yang dikategori

Kategori Bilangan Komen Pengaruh luar 5

Kriteria Keseluruhan sekolah: Umum

23

Keseluruhan sekolah: ICT 24 Etos Keseluruhan sekolah:

Umum 74

Keseluruhan sekolah: ICT 47 Proses Dalaman Keseluruhan sekolah:

Umum 48

Keseluruhan sekolah: ICT 29 Sikap staf 84

Sumber ICT 86 Latihan ICT 75

Sokongan ICT 32

5

Beberapa pandangan menyatakan sekolah memerlukan sokongan luar seperti PIBG

Jabatan Pendidikan Negeri, Pejabat Pendidikan Daerah serta komitmen ibu bapa

untuk memastikan penggunaan ICT dalam pengajaran dan pembelajaran dan

pengurusan sekolah berjaya. Ini dapat dibuktikan melalui 5 kenyataan yang telah

diberikan oleh staf sekolah kajian. Kriteria sekolah secara umum seperti suasana

yang kondusif, sikap murid dan guru juga menyumbang kepada penggunaan dan

pengurusan ICT di samping terdapat kemudahan ICT sedia ada di sekolah ini. Etos

sekolah menunjukkan terdapat sokongan yang bersungguh-sungguh daripada pihak

pengurusan dan rakan sejawat (74 kenyataan) dan juga budaya menggunakan dan

mementingkan ICT dalam pengajaran dan pengurusan sekolah. Kenyataan-kenyataan

berhubung dengan proses dalaman seperti kepentingan penggunaan ICT semasa

pengajaran dan pembelajaran, pengurusan sekolah dan penggunaan ICT untuk

mendapatkan bahan-bahan pengajaran dan memudahkan pengurusan pentadbiran dan

menjimatkan masa kerap dikemukakan oleh responden. Namun begitu mereka

berpendapat sikap guru dan pemimpin sekolah adalah penting dalam proses

menggunakan ICT semasa pengajaran dan pembelajaran serta urusan pentadbiran

sekolah. Sikap positif adalah penting dalam membentuk budaya penggunaan dan

implementasi ICT di sekolah. Kebanyakan responden menyatakan kemudahan

peralatan ICT yang mencukupi serta boleh digunakan merupakan faktor yang penting

dan utama dalam mewujudkan suasana dan budaya pengunaan ICT di sekolah. Bagi

memenuhi tuntutan kaedah pengajaran kreatif dan kritis sekolah harus menyediakan

peralatan yang mencukupi kepada guru dan murid. Ini dapat mengatasi masalah

perkongsian perkakasan dan dapat menjimatkan masa penggunaan dan pencarian

maklumat bagi penyediaan bahan bantu mengajar. Komen-komen berhubung dengan

kekangan masa dalam penggunaan ICT dalam pengajaran dan pembelajaran juga

6

dapat diatasi sekiranya terdapat peralatan yang mencukupi. Terdapat responden yang

menjelaskan bahawa sekolah ini menyediakan kemudahan ICT yang lengkap dan

mencukupi dalam bidang pengurusan dan pentadbiran sekolah . Kemudahan ini dapat

menambahkan keberkesanan dan kecekapan pengurusan sekolah. Terdapat pendapat

responden yang menjelaskan kepentingan latihan dalaman bagi memantapkan

kemahiran ICT dalam kalangan staf di sekolah (75 kenyataan). Staf di sekolah ini

mendapat latihan kemahiran ICT yang diberikan oleh pemimpin sekolah sendiri.

Namun begitu responden berpendapat bagi memantapkan pengunaan ICT dalam

pengajaran dan pengurusan sekolah, sokongan teknikal harus diberikan bagi

memantapkan lagi amalan penggunaan ICT di sekolah. Daripada dapatan ini tujuh

kategori termasuk dalam kategori ciri sekolah secara umum, etos atau implementasi

ICT dalam proses pengurusan dan pengajaran serta pembelajaran. Ciri-ciri yang tidak

termasuk dalam tujuh kategori ini dikira sebagai ciri kriteria keseluruhan. Data-data

daripada soal selidik juga diperolehi dan dapat memberikan petunjuk terhadap

penggunaan ICT dalam pengajaran dan pembelajaran, keyakinan menggunakan ICT,

sikap terhadap penggunaan ICT dan penggunaan ICT dalam konteks sekolah secara

keseluruhan. Data-data deskriptif menunjukkan mean penggunaan ICT dalam

pengajaran dan pembelajaran adalah secara sederhana iaitu sebanyak 2.76. Ini

berdasarkan julat skor data deskriptif.. Keyakinan guru dan pihak pengurusan sekolah

menggunakan ICT adalah pada tahap sederhana iaitu 3.61. Sikap guru dan pentadbir

sekolah dalam penggunaan ICT secara keseluruhan adalah berada pada tahap tinggi

iaitu 3.96 sementara ikap guru dalam penggunaan ICT dalam pengajaran dan

pembelajaran adalah pada tahap sederhana iaitu 3.62. Sikap terhadap penggunaan ICT

dalam pengajaran dan urusan pentadbbiran adalah pada tahap tinggi iaitu 3.85 dan

7

penggunaan ICT dalam konteks sekolah secara keseluruhan adalah pada tahap tinggi

iaitu 3.92.

Berdasarkan daripada data deskriptif soal selidik, temubual, pemerhatian dan

penelitian dokumen sebagai kaedah triangulasi kajian maka satu kerangka teori dapat

dihasilkan bagi menunjukkan faktor-faktor yang menyumbang kepada implementasi

ICT dalam pengajaran dan pengurusan di sekolah. Kerangka ini mengandungi tiga

lapisan iaitu faktor sekolah secara keseluruhan, proses implementasi dan ciri

individu. Kajian ini tidak menunjukkan hubungan atau pengaruh antara faktor-faktor

yang telah didapati. Kerangka ini juga tidak menunjukkan kepentingan mana-mana

faktor yang telah dinyatakan dalam kajian ini.

Membina model daripada dapatan kajian ke dalam kerangka teori

Kajian ini bertujuan untuk menjelaskan faktor-faktor yang menyumbang kepada

implementasi ICT berdasarkan kajian kes dan kerangka teori tinjauan literatur.

Dapatan kajian digabungkan dengan kerangka teori tinjauan literatur bagi menentukan

faktor yang sama dari segi kajian kes dan kerangka teori atau mana-mana factor yang

tidak terdapat di dalam kerangka teori tetapi wujud dalam kajian kes atau sebarang

kekurangan yang terdapat di dalam kajian kes tetapi wujud dalam kerangka teori.

Gabungan dapatan ini merupakan sumbangan yang bermakna dalam kajian ini.

8

Penggunaan ICTDalam P&P dan Pengurusan

Budaya dan Etos

Kepimpinan

Pengaruh Persekitaran

Kualiti Staf

Peruntukan Sumber

Motivasi Staf

Proses dalaman

Perancangan Dan Pengurusan

Sikap Positif Terhadap

ICT

Pengetahuan

Kemahiran

Percaya pada ICT

Individu

Proses Implementasi

ICT

Kriteria Keseluruhan

Sekolah

Rajah 1: Model Faktor Yang Mempengaruh

Kriteria sekolah secara keseluruhan termasuklah:

a. Kepimpinan yang mempengaruhi penggun

b. Budaya sekolah yang menggalakkan pemb

c. Staf yang bermotivasi

d. Sikap yang positif dan proaktif terhadap p

e. Proses dalaman sekolah yang mantap.

Sokongan Dan

Latihan

Sokongan Dan Latihan

i Implementasi ICT dalam Kajian Kes

aan ICT di sekolah.

elajaran

eluang dan pengaruh luar

9

Proses implementasi ICT termasuklah:

a. Perancangan yang teliti dalam mengimplementasi ICT di sekolah.

b. Peruntukan dan sumber-sumber ICT

c. Latihan staf dan sokongan teknikal terhadap ICT di sekolah

Ciri Individu

a. Sikap positif terhadap penggunaan ICT dan percaya serta yakin dalam

menggunakan ICT.

b. Kepentingan pengetahuan ICT dan kemahiran menggunakannya.

Dari segi kriteria keseluruhan sekolah dan proses implementasi ICT adalah jelas

bagi kedua-dua model kajian dan kerangka teori literatur. Dari segi latihan staf

dan sokongan teknikal untuk kemahiran ICT ianya lebih jelas dalam kajian kes

berbanding dengan literatur. Namun begitu faktor individu merupakan faktor yang

jelas dalam model kajian dan kerangka teori literatur. Dalam kajian kes

kesuntukan masa menggunakan ICT oleh guru-guru merupakan masalah utama

yang menjadi penghalang kepada penggunaan ICT secara maksimum dalam

pengajaran dan pembelajaran. Kajian kes ini juga menunjukkan pengaruh dan

kesungguhan pemimpin menggalakkan pengunaan ICT di kalangan staf dalam

proses pengurusan dan pentadbiran sekolah. Kriteria ini juga jelas digambarkan

dalam kerangka teori literatur. Dapatan kajian juga menunjukkan sekolah

menggunakan peluang persekitaran luar seperti PIBG dan hubungan dengan

komuniti dalam membentuk budaya ICT di sekolah. Ciri ini kurang jelas

dipamerkan dalam kerangka teori.

10

10.0 Limitasi

Kajian ini merupakan kajian kes yang hanya dijalankan di sebuah sekolah. Oleh itu

dapatan kajian ini tidak dapat digeneralisasikan kepada sekolah-sekolah lain di negeri

Kedah.

11.0 Kesimpulan

Kajian ini telah menunjukkan faktor-faktor yang mempengaruhi implementasi ICT di

sekolah. Dapatan kajian ini telah digabungkan dengan kerangka teori bagi mendapat

gambaran secara menyeluruh bagi mewujudkan budaya ICT di sekolah serta

menyediakan perancangan bagi memantapkan lagi penggunaan ICT dalam pengajaran

dan pembelajaran serta pengurusan sekolah. Dapatan kajian boleh dijadikan panduan

bagi kajian akan datang untuk mendapatkan pengaruh faktor-faktor implementasi

dengan lebih mendalam dan terperinci.

11

Rujukan

Baharom Mohamad. (2002). In Mohamad Sani Ibrahim & Mohd Jasmy Abd Rahman.. Pengetua dan pembestarian sekolah. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Nasional Pengurusan Kepimpinan dan Pendidikan di Hotel Pan Pacific pada 16 – 19 Disember 2002.

Creswell, J.W. (2005). Educational research: Planning, conducting and evaluating

qualitative and quantitative research. New Jersey: Pearson. Mohamad Sani Ibrahim & Mohd Jasmy Abd Rahman. (2002). Pengetua dan

pembestarian sekolah. Kertas kerja dibentangkan di Seminar Nasional Pengurusan Kepimpinan dan Pendidikan di Hotel Pan Pacific pada 16 – 19 Disember 2002.

Tearle, P. (2004). A theoretical and instrumental framework for implementing change in ICT in education. Cambridge Journal of Education 34 (3) 11.

12