Upload
vida
View
48
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları. R. Hakan ÖZYILDIZ 2013. STOK. Stok, hem iç hem de dış borç için, anapara ve anaparadan kaynaklanan kur farkı değerlerini içermektedir. Faiz değerleri stok kapsamında yer almamaktadır. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları
R. Hakan ÖZYILDIZ2013
2
STOK...•Stok, hem iç hem de dış borç için, anapara ve anaparadan kaynaklanan kur farkı değerlerini içermektedir.•Faiz değerleri stok kapsamında yer almamaktadır.
www.hozyildiz.com
Türkiye borçlanmaya makum (mu?). Kamu borçları azalsada diğer kesimlerin borcu artıyor
www.hozyildiz.com 3
Oransal olarak gelişmeler
www.hozyildiz.com 4
Hanehalkının borç artışına dikkat
www.hozyildiz.com 5
Büyüme dış kaynakla sağlanıyor. Cari açık verip dışarıdan kaynak geldikçe büyüyebiliyoruz.
6www.hozyildiz.com
Kısa vadeli dış borçlar artıyor
www.hozyildiz.com 7
Dış borç göstergelerini çok dikkatle izlemek gerek
www.hozyildiz.com 8
Kamu borç rakamları kötü değil
www.hozyildiz.com 9
Sıkıntı olunca TCMB varlıkları devlete mi, özel sektöre mi yetecek? İşsizlik Sigortasının birikimleri varlık mıdır?
www.hozyildiz.com 10
Devletin varlıkları çok değişmiyor
www.hozyildiz.com 11
12
BÜTÇE AÇIĞI = BORÇLANMA !?Borç stoku faiz ödemlerindeki artış ve borçlanma gereğinin artmasıyla büyüyor
www.hozyildiz.com
2001 Krizinden bu yana epeyi yol alındı. Ancak düşüş eğilimi yavaşlamaya başladı.
13www.hozyildiz.com
Dolaylı vergiler harcamalardan alınır. Harcamaların artması için gelirlerin yükselmesi gerekir. Vergi toplamakta zorlanan devlet vergi
dışı (özelleştirme, 2B arazi satışı, bedelli askerlik gibi) yöntemlere yönelir.
14www.hozyildiz.com
Gelirler harcama artışına bağımlı iken, harcamalarda esneklik yok. Eknomide sorun olursa gelir azalırken, harcama kısıntısı
yapılamıyor. Mecburen borçlanmaya gidiliyor.
15www.hozyildiz.com
Bütçe dışı dengeler etken
16www.hozyildiz.com
Sadece bütçe açığının büyüklüğü borç stokunun artışını açıklamaya yetmez. Bütçe dışı etkenleri de çok dikkatli takip etmek gerekir.
17www.hozyildiz.com
18
Krizde kamu borç stokunun artışı hızlanmış.
www.hozyildiz.com
ARTIŞ 2012 DE TL AĞIRLIKLI. DÖVİZLİ BORÇLAR AZALTILMIŞ
19www.hozyildiz.com
20
Kur hareketleri, TL bazında dış borçlar gösterimini etkiliyor.
www.hozyildiz.com
21
2001Krizinden dış borç alınarak çıkıldı. Şimdi iç piyasadan borçlanan Hazine, Kamuya ve dışarıya olan borçlarını ödüyor.
www.hozyildiz.com
Vade uzuyor. Olumlu bir gelişme
www.hozyildiz.com 22
Toplam borcun vadeye kalan ortalama süresi 4,6 yıl.
www.hozyildiz.com 23
İç borçlanmada ortalama maliyet önceki yıllara oranla düştü. Ancak düşme eğilimi yavaşlamaya başladı. Nedeni enflasyon ve
kurdaki değişmeler.
www.hozyildiz.com 24
İç borcun vadesi yükseliyor
www.hozyildiz.com 25
26
Nominal faizler krizin etkisiyle oldukça düştü… Hazine’nin faiz yükü göreli olarak azaldı.
www.hozyildiz.com
27
Reel faizlerdeki düşüşe dikkat. Negatif reel faiz olur mu?
www.hozyildiz.com
Dış borcun faiz değişikliklerinden etkilenme süreci uzun.
www.hozyildiz.com 28
Piyasadaki faizler değişirse, stok kaç ay sonra etkilenecek?
29www.hozyildiz.com
15 ay iyi bir süre. Ani faiz değişimlerinde karar alıcılara önlem alma zamanı sağlayabilir.
www.hozyildiz.com 30
Faizlerde değişim olursa borcun ne kadarının etkilendiğine dikkat etmek gerek
31www.hozyildiz.com
32
DİBS piyasasında bankalar ve tüzel kişiler kağıtların çoğunluğunu taşıyorlar. Yurtdışı yerleşiklerin ilgisi
getiriye bağlı olarak değişiyor.
www.hozyildiz.com
Yabancılar Türk kağıtlarına ilgi gösteriyor. Vadeye kadar elde tutarlarsa iyi. İlk kur ve faiz hareketinde satmaya kalkarlarsa
piyasada yıkıcı etki yaratabilirler.
www.hozyildiz.com 33
Bankalar DİBS taşımayı arttırmış
34www.hozyildiz.com
Özel bankaların kağıda ilgisi devam ediyor. Sektördeki paylarına oranla asıl kamu bankaları yükü taşımaya devam
ediyorlar.
35www.hozyildiz.com
Banka dışı kesimde tüzel kişiler DİBS alıyor, şirket bilançolarına koyuyorlar. Özkaynaklarını değerlendiriyorlar.
36www.hozyildiz.com
37
Kamu Borç Stoku’nun % 70’i TL.
www.hozyildiz.com
38
Stok’un sadece % 38’i sabit TL enstrüman
www.hozyildiz.com
Döviz ve değişken ağırlıklı stok yapısı kur, faiz, enflasyon ve diğer etkenlere açık bir yapıdır. Stokun kırılganlığı açısından
önemlidir.
www.hozyildiz.com 39
40
Piyasalarda yatırımcılar TL’yi tercih ediyor. Faiz getirisi, yabancı paraya oranla daha yüksek.
www.hozyildiz.com
41
Piyasa oyuncuları, risk algılamaları nedeniyle, değişken faizli enstrümanları tercih ediyorlar.
www.hozyildiz.com
42
Krizde mali baskınlık çoğaltmış. DTH’lar olmasa, sadece TL kaynaklarla borç çevirmek oldukça zor. Belkide olanaksız.
www.hozyildiz.com
Yapancı para kaynaklar olmasa kaynaklar yetersiz kalıyor. Bu durumun faizlere etkisi düşünülmeli
www.hozyildiz.com 43
44
Kur ile fiyatlar arasındaki ilişki önemini koruyor.
• “Sonuç olarak, 2001 yılı sonrasında döviz kurundan tüketici enflasyonuna geçişkenlik azalmakla ile birlikte, yeni fiyat endeksi döviz kuruna karşı 1994 temel yıllı endekse kıyasla daha duyarlı bir görünüm ortaya koymaktadır.” TCMB Enflasyon Raporu, 2006-I Shf. 19
• Bu durumda; kurda olabilecek bir düzelme hareketi fiyatları ve sonuç olarak da beklentilere bağlı olarak, faizleri etkileyecektir.
www.hozyildiz.com
45
Kur ve DİBS Faizleri arasındaki korelasyon yüksek
1 Mayıs 2001- 31 Aralık 2004 arası dönemde
DİBS Faizleri
Eurobond Spreadları
Döviz Kuru
DİBS Faizleri
1 0,86 0,85
Eurobond Spreadleri
0,86 1 0,63
Döviz Kuru
0,85 0,63 1
www.hozyildiz.com
DİBS Piyasasında faizi döviz birikimi olanlar belirliyor
46www.hozyildiz.com
47
Gelecekte borçlanmadaki azalma...
• Yapısal reformlara, özellikle, vergilerde ve sosyal güvenlikte kayıt dışılıkla mücadeleye,
• Nakit dışı borçlanmada olması gereken azalmaya,
• Kamu mali disiplinin genel anlamda sağlanmasına, (Bütçe dışı kamunun yüklerinin azalması),
• Reel faizlerdeki azalmaya, ve,• Ekonominin istikrarlı büyümesine,• En önemlisi beklentilerin iyi yönetilmesine
bağlıdır.
www.hozyildiz.com
48
Borcun Sürdürülebilirliği
www.hozyildiz.com
49
Borcun Sürdürülebilirliği• Kamu borcunun sürdürülebilirliği, kamu borcunun sabit
kalması ve/veya konuyla ilgili standart borç oranlarına bakılarak değerlendirmeler yapılmasının yanında, cari dönemde sürdürülen maliye politikasının borcun sürdürülebilirliğini ve/veya borç stokunun ödenebilirliğini sekteye uğratmadan gelecek dönemlerde de borçlanmanın sürdürülebilmesi olarak tanımlanmaktadır.
• Borcun sürdürülebilirliğini etkileyen en önemli faktörler, piyasalarda oluşturulacak güven ortamı, borçlanma politikalarına verilecek politik destek ve borçlanma birimlerinin teknik kapasiteleri olarak belirmektedir.
www.hozyildiz.com
50
Borç stoku neden büyüyor?•ANAPARA ÖDEMESİ = 100 TL.•FAİZ ÖDEMESİ = 50 TL.•TOPLAM ÖDEME = 150 TL.
•Eğer, anaparanın kur farkı yokken; • ÖDEME = 50 TL. İSE STOK SABİT• ÖDEME < 50 TL. İSE STOK BÜYÜR• ÖDEME > 50 TL. İSE STOK KÜÇÜLÜR.•Diğer bir deyimle FAİZ DIŞI FAZLA > FAİZ ÖDEMELERİ olmazsa STOK nominal olarak büyümeye devam edecektir. Eğer, ödeme yapmak için tekrar borçlanılıyorsa o zaman net ödemeye dikkat etmek gerekecektir.
www.hozyildiz.com
51
Borç stoku nasıl oluşuyor? (2012 - Milyar TL)(Fazla borçlanma kasada, rezerv olarak saklanıyor. Eksik borçlanma durumunda kasadan kullanım
yapılıyor)
Bütçe Gelirleri
330
Faiz dışıHarcamalar
307
FaizDışı Fazla
23
Faiz harcamaları48
Net İç Borçlanma18
Net Dış Borçlanma2
www.hozyildiz.com
52
Neden Faiz Dışı Fazla?• Kamu borç stoku yüksek ülkelerde;• Faiz dışı fazla: Risk primini düşürmek. Borcun sürdürülebilirliğini sağlamak, Enflasyonist bekleyişleri ortadan kaldırmak, Uygulanan ekonomi politikasının kredibilite sini
arttırmak, İstikrarlı bir büyüme ortamı yaratmak için.Vazgeçilmez bir unsurdur.
www.hozyildiz.com
Borcun sürdürülebilir olması için; FDF ve büyümenin yüksek, reel faizlerin düşük olması gerekir.
www.hozyildiz.com 53
Stok, düzenli vergi gelirlerinden yüksek.Bozulmayı vergi dışı gelirler önlüyor. Satacak kamu malı
veya hizmeti kalmayınca ne yapacağız?
54www.hozyildiz.com
Sorun sadece stokta değil, faiz ödemelerine de dikkat edilmeli. Faiz oranları düşmesine rağmen yükü azalmıyor.
55www.hozyildiz.com
Faiz yüküne dikkat. Borç sürüdürülebilirliği göstergelreeinden birisi de faiz ödemelerinin vergi
gelirlerine oranıdır.
56www.hozyildiz.com
Büyüme, kur ve faizlerin stoka etkisi ekonomik konjonktüre göre değişiyor
www.hozyildiz.com 57