65

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

KARAKTERISTIKEUPOTREBE PSIHOLEPTIKA I PSIHOANALEPTIKA KODOPŠTE POPULACIJE USUBOTICI U PERIODU OD 2009. DO 2012.

Svetlana Stojkov1

Dušan Đurić2

Srđan Milovanović3,4

Miroslav Mitrović5

Vesela Radonjić6

UDK: 615.214.2.07:613.83 (497.11) "2009/2012"

1 Farmaceutska komora Srbije, Beograd,Srbija

2 Fakultet medicinskih nauka, Univerzitet u Kragujevcu, Kragujevac, Srbija

3 Klinika za psihijatriju, Klinički centarSrbije, Beograd, Srbija

4 Medicinski fakultet, Univerzitet uBeogradu, Beograd, Srbija

5. PharmaS d.o.o. Beograd, Srbija

6 Agencija za lekove i medicinska sredstva Srbije, Beograd, Srbija

Kratak sadržaj

Uvod: Poremećaji raspoloženja od velikog sumedicinskog, socijalnog i ekonomskog značaja.Ove bolesti se smatraju jednim od najvećihjavnozdravstvenih problema, jer značajnoutiču na kvalitet života pacijenata i njihovosvakodnevno funkcionisanje. Prema istraži-vanjima, u faktore rizika ovih obolenja spadajui demografski faktori. Regionalna neujedna-čenost u stopi morbiditeta i mortaliteta uočenaje i u Srbiji.

Cilj: Cilj ovog istraživanja je analiza fina-nsijskih i kvantitativnih parametara upotrebepsiholeptika i psihoanaleptika u periodu 2009-12. na recept, realizovanih u Apoteci Suboticai poređenje sa potrošnjom ovih grupa lekovau Republici Srbiji.

Metod: Istraživanje je sprovedeno na te-ritoriji Grada Subotice, i obuhvatilo je podatkeo izdatim lekovima na recept u Apoteci Su-botica, u periodu 2009-12. Korišćena jeATC/DDD metodologija.

Rezultati: Trend upotrebe psiholeptika zaposmatrani period, izraženo u DDD/1000sta-novnika/dan je negativan i u Republici i uSubotici. Prema podacima Apoteke Subotica,uočava se da je trend potrošnje posmatranegrupe lekova neujednačen, gde je najvišavrednost zabeležena 2009 godine, (95,75),potom naglo pada (2012/48,32). Oscilacijesu prisutne i na nivou Srbije, s tim da nakonpada iz 2009 (119,77) u 2010 godini (77,26),vrednosti u narednim godinama rastu, a ma-ksimum je zabeležen 2012. godine (104,51).Vrednost koeficijenta korelacije je 0,4947. Ustrukturi upotrebe dominiraju anksiolitici.Potrošnja psihoanaleptika je u Srbiji bilanajviša tokom 2012., kada je zabeleženavrednost DDD/1000 stanovnika/dan bila31,42, a u Subotici 12,27. Vrednost koeficijentakorelacije u upotrebi psihoanaleptika u Srbijii Subotici je 0,884. U strukturi upotrebe psi-hoanaleptika, antidepresivi i u Srbiji i uSubotici predstavljaju podgrupu sa najvišimučešćem u intenzitetu upotrebe.

Zaključak: Upotreba psiholeptika i psi-hoanaleptika u Subotici i Srbiji nije najdirektnijekorelisana. Može se pretpostaviti da do razlikadolazi usled različitosti u demografskim obe-ležjima, zdravstvenim tretmanima i propisi-vačkim navikama, nasleđa i drugih faktora.

Ključne reči: psiholeptici, psihoanaleptici,DDD, ATC, potrošnja lekova

UVOD

Kao bolesti savremenog doba, pore-mećaji raspoloženja od velikog su medi-cinskog, socijalnog i ekonomskog značaja.Ove bolesti se smatraju jednim od najvećihjavnozdravstvenih problema, jer značajnoutiču na kvalitet života pacijenata i njihovosvakodnevno funkcionisanje.

Prema proceni Svetske zdravstveneorganizacije [1,2], poremećaji raspoloženjasu četvrti uzrok morbiditeta i smrtnostisa tendencijom da do 2020. zauzmudrugo mesto. Predviđanje da će u buduć-nosti doći do rasta obolelih polazi od či-njenica da su faktori rizika, poput stresa,u stalnom porastu, da dolazi do povećanjaprosečne starosti stanovništva, što utičena porast komorboditeta ovih bolesti sahroničnim obolenjima starije populacijeali i drugih specifičnih grupa [3-4]. Kaojedan od brojnih faktora rizika obolevanjaod ovih bolesti, navode se i drugi demo-grafski faktori [5,6]. Prateći globalnesmernice, mnoge zemlje, uključujući iSrbiju [7], razvile su nacinalne strategijeza razvoj zaštite mentalnog zdravlja krozzakonsku regulativu, edukaciju, među-sektorsku saradnju, razvoj procedura ismernica za prevenciju i lečenje [8].

Grad Subotica nalazi se na krajnjemseveru Republike Srbije. Obuhvata povr-šinu od 1.007km2 i ima 19 naselja, zau-zimajući oko 1,14% teritorije Republike.

U ukupnom stanovništvu Republike, Su-botica učestvuje sa oko 1,96%. Gustinastanovništva nešto je viša nego za Repu-bliku Srbiju kao celinu. Kao jedan odosnovnih demografskih pokazatelja, poredbroja stanovnika, posmatramo i očekivanotrajanje života. U smislu ovog statističkogpokazatelja Subotica je neznatno ispodrepubličkog proseka. Podaci o broju sta-novnika i očekivanom trajanju životadati su u narednoj tabeli, za Suboticu iRepubliku, uporedno [9].

U posmatranom periodu i Srbija i Su-botica beleže negativan trend rasta sta-novništva. Subotica je od 2009 do 2012godine izgubila 3.693 stanovnika, ili2,62% stanovnika iz 2012 godine. Srbijaje izgubila 121.730 stanovnika, ili 1,69%stanovnika iz 2012 godine. Na osnovudatih podataka primećujemo da je ovajnegativan trend izraženiji u Subotici, negou Republici.

Tokom posmatranog perioda (2009-2012), lekovi koji su izdavani na teretRepubličkog fonda za zdravstveno osi-guranje (RFZO) su bili realizovani u dr-žavnim apotekama, gde spada i ApotekaSubotica. Kriterijumi za izdavanje lekovana teret RFZO definisani su zakonskim ipodzakonskim aktima [10-12].

U strukturi posmatranih grupa lekovaprema ATC klasifikaciji (anatomsko-te-rapijsko-hemijska klasifikacija), uočavaju

66

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Tabela 1/Table 1: Osnovni demografski pokazatelji / Basic demographic indicators.

2009 2010 2011 2012

SRBIJA Broj stanovnika 7.320.807 7.291.436 7.258.753 7.199.077 O ekivano trajanje života 73.73 74.01 74.22 74.74 SUBOTICA Broj stanovnika 144.540 143.919 143.179 140.847 O ekivano trajanje života 71.85 71.98 72.20 72.82

se podgrupe lekova: u grupi psiholeptika(N05) nalaze se: antipsihotici, anksiolitici,hipnotici i sedativi; u grupi psihoanaleptika(N06) nalaze se antidepresivi, psihosti-mulansi i lekovi za lečenje demencije. In-tenzitet u potrošnji svake podgrupe i po-jedinačnih predstavnika se razlikuje ivarira iz godine u godinu.

Visoka prevalencija i incidenca de-presivnih i anksioznih poremećaja , zah-tevaju analizu o uzrocima, uticaju demo-grafskih faktora, prevenciji i lečenju, ko-morbiditetu, interakcijama kao i praćenjepotrošnje lekova za saniranje simptomaovih obolenja, na šta apeluje i Svetskazdravstvena organizacija, pružajući pre-poruke i smernice [13].

CILJ RADA

U ovom radu biće prikazana analizafinansijskih i kvantitativnih parametarakao i upotrebe psiholeptika i psihoana-leptika u periodu 2009-12. izdatih na le-karski recept, i realizovanih u ApoteciSubotica. Takođe, u radu će se ukazatina karakteristike potrošnje ovih lekovana teritoriji Subotice, odnosno specifičnostiu odnosu na Srbiju.

METOD RADA

Statističko praćenje izbora i upotrebelekova u jednoj populaciji moguće je pri-menom više različitih načina merenja. Uradu će se analizirati finansijski podacifokusirani na učešće posmatranih grupalekova u ukupnoj potrošnji (u RSD iEUR).

Takođe, u radu će biti primenjenaATC/DDD metodologija preporučena odSvetske zdravstvene organizacije (SZO).

Korišćenje jedinstvene klasifikacije(ATC) i jedinstvene kvantitativne jedinicemere (DDD-definisana dnevna doza) omo-gućava komparaciju upotrebe lekova izrazličitih farmakoterapijskih grupa i uokviru iste farmakoterapijske grupe, uvremenu i u različitim geografskim celi-nama, predložena je posebna statističkajedinica praćenja - definisana dnevnadoza. Prednost primene ovakve statističkemere je očigledna. DDD se izuzetno retkomenjanju, a promena je najčešće posledicaizmene u terapijskim protokolima. Ovastatistička jedinica nezavisna je od cene,veličine pakovanja, zaštićenog imena ilifarmaceutskog oblika, te je prihvaćenakao najpouzdaniji i nejjednostavniji načinizračunavanja potrošnje lekova u odre-đenom vremenskom periodu.

Definisana dnevna doza je dogovornoutvrđena količina leka u upotrebi za naj-češću indikaciju.

Intenzivnost upotrebe lekova u okviruneke populacije izražave se korišćenjemizvedene mere - DDD na 1000 stanovnikaza jedan dan.

Kako je predmet ovog rada upotrebapsiholeptika i psihoanaleptika na defini-sanom geografskom području (Subotica)u određenom vremenskom periodu (od2009 do 2012 godine) i identifikacija ka-rakteristika upotrebe ovih lekova u odnosuna širu geografsku celinu (Republika Srbija)u strogo kvantitativnom smislu, to ćemose i u smislu definisanih dnevnih doza fo-kusirati samo na navedene grupe lekova.

Prilikom preračunavanja DDD u de-finisane dnevne doze na 1000 stanovnikaza dan, koristiće se sledeća formula:

67

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

REZULTATI

Vrednost i učešće prometa psiholeptikai psihoanaleptika u Republici Srbiji govorio njihovom javnozdravstvenom ali i far-makoekonomskom značaju za analizu.U pregledu finansijskih pokazatelja (RSD,EUR) u tabelama 2 i 3 prezentovani surezulati koji se odnose na opis tržišta psi-hoanaleptika i psiholeptika u Srbiji i Su-botici, gde je dat vrednosni okvir analize.

Kretanje vrednosti tržišta lekova kaoi tržišnog segmenta ispitivanih grupalekova prikazani su u grafikonu 1 i 2.

Obradom i analizom podataka izApoteke Subotica, promet psiholeptikai psihoanaleptika u periodu 2009-12.dat je prikaz o prometu na grafičkomprikazu 3.

Prosečna vrednost prometa posma-tranih grupa lekova u Subotici se kretala

oko 55 miliona (RSD), dok su podaciza Republiku Srbiju prezentovani u gra-fikonu 4:

U ovom istraživanju pažnja je fokusi-rana na praćenje obrazaca upotrebe po-smatranih grupa lekova, u smislu prepo-ruka Svetske zdravstvene organizacije -prema definisanim dnevnim dozama(DDD) na 1000 stanovnika na dan, čimese postiže znatno viši nivo uporedivostipodataka, mogućnosti tačnosti analize ina njoj baziranih projekcija.

U tabeli 4 dat je tabelarni prikaz upo-trebe lekova iz grupe psiholeptika, zaperiod od 2009 do 2012 godine, u Srbijii Subotici uporedno.

U kojoj meri su upotreba psiholeptikau Srbiji i Subotici korelativno zavisne,ukazuje vrednost statističkog pokazatelja– koeficijenta korelacije.

68

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Tabela 2/Table 2: Vrednost ukupnog tržišta lekova i tržišnog segmenta psiholeptika i psi-hoanaleptika u Srbiji 2009-12 u RSD / The value of the total pharmaceutical market andmarket segment of psycholeptics and psihoanaleptics in Serbia in 2009-12 in RSD.

Tabela 3/Table 3: Vrednost ukupnog tržišta lekova i tržišnog segmenta psiholeptika i psi-hoanaleptika u Srbiji 2009-12. u EUR / The value of the total pharmaceutical market andmarket segment of psycholeptics and psihoanaleptics in Serbia 2009-12. in EUR.

69

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Grafikon 1/Figure 1: Kretanje vrednosti tržišta lekova i tržišnog segmenta N05 i N06 uRSD za posmatrani period u Srbiji / Movements in the value of the drug market andmarket segment N05 and N06 in RSD for the observed period in Serbia.

Grafikon 2/Figure2: Kretanje vrednosti tržišta lekova i tržišnog segmenta N05 i N06 uEUR za posmatrani period u Srbiji / Movements in the value of the drug market andmarket segment N05 and N06 in EUR for the observed period in Serbia.

70

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Grafikon 3/Figure 3: Kretanje vrednosti prodaje lekova iz grupa N05 i N06 u posmatranomperiodu u Apoteci Subotica - u RSD i EUR / Movements in the value of sales of drugsfrom the group N05 and N06 in the observed period at the pharmacy Subotica - in RSDand EUR.

Tabela 4/Table 4: Upotreba psiholeptika u Srbiji i Subotici, za period 2009 – 2012, uDDD/1000stan/dan / Use of psycholeptics in Serbia and Subotica, for the period 2009 -2012, in DDD /1000 persons/day

Ovaj statistički pokazatelj izračunavase uz pomoć sledeće formule:

,

odnosno

,

gde je

.

Primenom navedenih formula, dobijamovrednost koeficijenta korelacije 0,4947.Trend upotrebe je negativan i u Republicii u Subotici, s tom razlikom što je uSubotici ovaj negativan trend znatno izra-ženiji, što je uočljivo iz grafikona 5.

U strukturi upotrebe ovih grupa lekova,tokom posmatranog perioda dominirajuanksiolitici, i u Subotici i na teritoriji Re-publike Srbije.

U tabeli 5 dat je prikaz upotrebe psi-hoanaleptika u Srbiji i Subotici za po-smatrani period.

71

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Grafikon 4/Figure 4: Vrednosna struktura tržišnog segmenta N05 i N06 u RSD i EUR uposmatranom periodu u Srbiji / Value structure of the market segment N05 and N06 inRSD and EUR in the observed period in Serbia.

Za razliku od šireg geografskog po-dručja – Srbije, u Subotici, psihoanalepticiimaju konstantan pozitivan trend, koji seuočava na grafikonu br. 6.

Izračunata vrednost koeficijenta ko-relacije za seriju podataka o upotrebi psi-hoanaleptika u Srbiji i Subotici je 0,884.

Antidepresivi (ATC N06A) i u Srbiji(77,60%) i u Subotici ( 97,87%) pred-

stavljaju podgrupu grupe N06 sa najvišimučešćem u intenzitetu upotrebe, prosečnotokom posmatranog perioda.

DISKUSIJA

Prema podacima Agencija za lekove imedicinska sredstva Republike Srbije [14-17], prosečna vrednost ukupnog tržišta

72

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Grafikon 5/Figure 5: Kretanje upotrebe psiholeptika u Srbiji i Subotici – DDD/1000stan/dan– za period 2009 – 2012. / Movements of use of psycholeptics in Serbia and Subotica -DDD / 1000persons/day - for the period 2009 - 2012

Tabela 5/Table 5: Upotreba psihoanaleptika u Srbiji i Subotici, za period 2009–2012, uDDD/1000stan/dan / Use of psihoanaleptics in Serbia and Subotica, for the period 2009-2012, in DDD /1000persons/day

lekova u Republici Srbiji za jednu godinuu periodu od 2009 do 2012 godine jeoko 729 miliona EUR. U ovom periodudošlo do ukupnog rasta od oko 0,13%.Vrednost tržišta lekova na globalnomnivou je u stalnom porastu [18 ].

Vrednost potrošnje psiholeptika i psi-hoanaleptika u Apoteci Subotica ne prativrednosni trend potrošnje ove grupelekova u Republici Srbijii. Razlika u kre-tanju uočljiva je ne samo za ceo period,već i po pojedinačnim godinama. Dok jeu Srbiji prisutan trend rasta vrednostiprometa ovih lekova, u Apoteci Suboticatokom posmatranog perioda dolazi doznačajnog pada, što se može tumačiti de-mografskim faktorima, različitošću me-dicinskih tretmana (od dijagnostike dofarmakoterapije), ali i blizini granice saRepublikom Mađarskom gde su se nekipredstavnici ovih grupa lekova mogli na-

baviti i bez lekarskog recepta. Pored toga,podaci o prometu bez recepta u privatnimapotekama na teritoriji Subotice, nisu bilidostupni. Posmatrajući isti tržišni segmentu Republici Hrvatskoj, N grupa lekova uistom periodu ima konstantan rast, pro-sečno oko 6% godišnje u DDD/1000/dan,pri čemu je trend rasta potrošnje psiho-leptika 5,6% godišnje, a psihoanaleptika6 8%. Zanimljivo je da i u Hrvatskoj,kao i u Srbiji, postoji različitost izmeđuteritorijalnih jedinica-županija, i da se zaneke predstavnike ove grupe razlika međunjima kreće i preko 100% [19].

Potrošnja psiholeptika je u Srbiji bilanajviša tokom 2009 godine, kada je za-beležena vrednost DDD/1000stanovnika/dan bila 119,17. U istoj godiniu Subotici ovaj pokazatelj je na nivou od95,76, što je niže nego u Srbiji, iako kaoi u Srbiji, u Subotici 2009. godina pred-

73

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Grafikon 6/Figure 6: Kretanje upotrebe psihoanaleptika u Srbiji i Subotici – DDD/1000stan/dan– za period 2009 – 2012. / Movements of use of psihoanaleptics in Serbia and Subotica -DDD / 1000 persons / day - for the period 2009 - 2012

stavlja godinu u kojoj je upotreba ovegrupe lekova najizraženija, da bi u narednihtri godine došlo do pada korišćenja. Uposlednjoj posmatranoj godini, 2012, nanivou Srbije dolazi do povećanja upotrebepsiholeptika i približavanja nivou iz 2009.godine.

I dok u Srbiji nakon 2009 godine inaglog pada u 2010 godini, upotrebaove grupe lekova raste po uravnoteženojgodišnjoj stopi, do nivoa koji je u poslednjojposmatranoj godini niži nego u 2009, uSubotici je situacija nešto drugačija: 2009godina je godina najintenzivnije upotrebepsiholeptika, a zatim iz godine u godinudolazi do pada. U 2010 godini upotrebaopada za oko 33%, zatim dolazi doblagog rasta (3,7%) u 2011 godini, nakončega, u 2012 godini dolazi do novogpada, tek nešto nižeg od pada iz prve go-dine posmatranja (27%).

Izračunata vrednost r statistike za po-smatrane serije podataka (0,4947) pokazujeda najverovatnije postoji niska pozitivnakorelacija između upotrebe psiholeptikau Srbiji i Subotici. Kako je uzorak mali,statistička značajnost ovakvog rezultatane može biti visoka.

Oscilacije i neujednačenost upotrebeove grupe lekova u Subotici i Srbiji možese vezati za mere racionalne upotrebe le-kova u skladu sa zdravstvenom politikomMinistarstva zdravlja [7] i drugih rele-vantnih institucija - edukacija zdravstvenogkadra, smernice za prevenciju i lečenjeporemećaja raspoloženja, pooštreni režimizdavanja na teret RFZO-a, inspekcijskinadzor u izdavanju lekova na Listi lekovakoji se izdaju na teret sredstava RFZO-a,i druge aktivnosti. Tokom posmatranogperioda, određeni lekovi iz N grupe sueliminisani, a smanjen je i obim dijagnozana koje se mogu propisati na teret RFZO-a. Iako su ovi propisi važili na celoj

teritoriji Srbije, treba uzeti u obzir terapijskutradiciju, dinamiku usvajanja novih smer-nica za lečenje, stepen dostupnosti infor-macija, institucionalnu podršku, različitoststavova prema lekovima i bolestima,strukturu građana, kulturološke i drugefaktore.

Oscilacije u potrošnji predstavnikaove grupe lekova prisutne su i u drugimpodručjima, u bližem i daljem okruženju,i uglavnom je prisutan trend rasta [20,21].

Potrošnja psihoanaleptika je u Srbijibila najviša tokom 2012 godine (u odnosuna posmatrani četvorogodišnji period),kada je zabeležena vrednost DDD/1000stanovnika/dan bila 31,44. U istoj godiniu Subotici ovaj pokazatelj je na nivou od12,27, što je znatno niže nego u Srbiji,iako kao i u Srbiji, u Subotici 2012.godina predstavlja godinu u kojoj je upo-treba ove grupe lekova najizraženija. Ne-ujednačenost potrošnje prema teritorijalnimjedinicama-županijama, prisutna je i ususednoj Hrvatskoj, od 17,19 u Brod-sko-posavskoj, do 48,88 u Požeško-sla-vonskoj, iste godine [19].

Izračunata vrednost koeficijenta ko-relacije za serije podataka o upotrebi psi-hoanaleptika u Srbiji i Subotici je 0,884.Ovakva vrednost koeficijenta korelacijesugeriše visoku pozitivnu korelaciju dveserije numeričkih podataka.

Kao i u slučaju psiholeptika, s obziromna mali broj podataka, statistička zna-čajnost rezultata ne može biti visoka, alivizuelnom analizom grafikona 6, linearnazavisnost je uočljiva.Trend upotrebe jepozitivan i u Republici i u Subotici, s tomrazlikom što je u Srbiji ovaj pozitivantrend znatno izraženiji.

Trend rasta upotrebe ove grupe lekovaprisutan je i u drugim zemljama [22-25],sa različitostima prema polu, uzrastu,geografskom području i drugim faktorima.

74

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

ZAKLJUČAK

Promet i upotreba lekova iz grupepsiholeptika i psihoanaleptika sve je zna-čajniji i pobuđuje pažnju stručne i opštejavnosti. Visoka prevalenca i incidencadepresivnih i anksioznih poremećaja idrugih poremećaja raspoloženja, zahtevajuistraživanja o uzrocima, prevenciji, detekciji,lečenju, kao i praćenje potrošnje lekovaza saniranje simptoma ovih obolenja.

Uticaj demografskih faktora na na-stanak ovih obolenja utvrđen je u ranijimstudijama. Analizom podataka ApotekeSubotica o prometu ovih grupa lekovana recept u periodu 2009-12. godine,uvažavajući veliku informacionu ograni-

čenost podataka, može se zaključiti datrendovi kretanja potrošnje psiholeptikai psihoanaleptika na teritoriji Subotice iu Republici Srbiji imaju određenu kore-laciju, ali i regionalne specifičnosti.

Trend upotrebe psiholeptika je nega-tivan (i u Srbiji i u Subotici), ali mnogosnažniji pad upotrebe zabeležen je u Su-botici nego u Srbiji. Pored toga, uočavase povećanje intenziteta upotrebe psihoa-naleptika u Subotici, ali u značajno manjojmeri nego u Srbiji.

Podaci iz ove studije predstavljaju po-lazni osnov za dalja istraživanja, kao ievaluaciju upotrebe psiholeptika i psi-hoanaleptika u cilju racionalne upotrebelekova.

75

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

76

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

CHARACTERISTICS OFPSYCHOLEPTIC AND PSYCHOANALEPTIC MEDICINE USE IN GENERAL POPULATION IN SUBOTICA FOR THEPERIOD 2009/2012

Svetlana Stojkov1

Dušan Đurić2

Srđan Milovanović3,4

Miroslav Mitrović5

Vesela Radonjić6

1 Pharmaceutical Chamber of Serbia,Serbia

2 Faculty of Medical Sciences, University of Kragujevac, Kragujevac,Serbia

3 Clinic of Psychiatry, Clinical Centre of Serbia, Belgrade, Serbia

4 School of Medicine, University ofBelgrade, Belgrade, Serbia

5. PharmaS, Belgrade, Serbia

6 Medicines and Medical Devices

SummaryIntroduction: Mood disorders are of great me-dical, social and economic importance. Thesediseases are considered one of the greatestpublic health problems, because they affect si-gnificantly the quality of life of the patientsand their everyday functioning. According toresearch, the risk factors of these diseasesinclude demographic factors. Regional disparitiesin the rate of morbidity and mortality havebeen observed in Serbia.

Objective: The aim of this study is theanalyze of financial and quantitative parametersof use of psycholeptics and psyhoanalepticsduring the period 2009−2012 prescribed andrecollected at a pharmacy in Subotica in com-parison to the consumption of these drugs inthe Republic of Serbia.

Methods: The survey was conducted inthe City of Subotica, and included data onissued prescription drugs at the pharmacy Su-botica, during the period 2009−2012. Themethodology that was used was ATC / DDD.

Results: The trend of using psycholepticsfor the reference period, expressed in DDD /1000 inhabitants / day was negative in the Re-public and in Subotica. According to the Phar-macy Subotica, the trend that was observedshowed that the group consumption of drugswas uneven, which was the highest value re-corded in 2009 (95.75), then it suddenlydropped (2012 / 48.32). Oscillations werepresent at the level of Serbia, with the provisothat after the fall of 2009 (119.77) in 2010(77.26), the values in the coming years wereto grow, and the maximum was recorded in2012 (104.51). The correlation coefficient was0.4947. The structure was dominated by theuse of anxiolytics. Psyhoanaleptics consumptionin Serbia was the highest in 2012, when it wasrecorded that the value for DDD / 1000 inha-bitants / day was 31.42, and 12.27 in Subotica.The correlation coefficient of use of psyhoa-naleptics in Serbia and Subotica was 0.884.The structure of the use of psyhoanaleptics,antidepressants in Serbia as well as in Suboticarepresents a subgroup with the highest sharein the intensity of use.

Conclusion: The use of psycholeptics andpsyhoanaleptics in Subotica and Serbia wasnot most directly correlated. It can be assumedthat the difference was caused by the differencesin the demographics, health treatments andprescribing habits, inheritance and other fac-tors.

Keywords: psycholeptics, psyhoanaleptics,DDD, ATC, consumption of drugs

1. The World Health Report 2001. MentalHealth: New understanding, new hope.Geneva: WHO, 2001.

2. WHO, World Helath Organization ICD 10Chapter V (F) Mental and behavioral di-sorders, clinical descriptinos and diagnsoticguidelines. Geneva: WHO; 1992.

3. Moussavi S, Chatterji S, Verdes E, TandonA, Patel V, Ustun B. Depression, chronicdiseases, and decrements in health: resultsfrom the World Health Surveys. Lancet2007;370:851-8.

4. Kessler RC, Chiu WT, Demler O, Merikan-gas KR, Walters EE. Prevalence, severity,and comorbidity of 12-month DSM-IV di-sorders in the National Comorbidity SurveyReplication. Arch Gen Psychiatry2005;62:617-27.

5. Mayberry LJ, Horowitz JA, Declercq E.Depression symptom prevalence and de-mographic risk factors among U.S. womenduring the first 2 years postpartum. J ObstetGynecol Neonatal Nurs 2007;36(6):542-9.

6. Vaingankar JA, Subramaniam M, Abdin Eet al. Socio-demographic Correlates ofPositive Mental Health and Differences byDepression and Anxiety in an Asian Com-munity Sample. Ann Acad Med Singapore2013;42(10):514-23.

7. Strategija razvoja zaštite mentalnog zdravlja.Službeni glasnik RS br.8/2007.

8. Republička stručna komisijaza izradu i im-plementaciju vodiča dobre kliničke prakse,Ministarstvo zdravlja Republike Srbije. Na-cionalni vodiči dobre kliničke prakse: De-presija; Agencija za akreditaciju zdravstvenihustanova Srbije, Beograd. 2012.

9. Zdravstveno-statistički godišnjak, 2009-12;Institut za javno zdravlje Srbije „Dr MilanJovanović Batut“; 2012.

10. Zakon o lekovima i medicinskim sredstvimaRepublike Srbije, Sl. glasnik RS br.30/2010,107/2012.

11. Zakon o zdravstvenom osiguranju RepublikeSrbije, Sl. glasnik RS br.107/2005,109/2005-ispr., 57/2011, 110/2012- odlukaUS,119/2012,99/2014, 123/2014, 126/2014-US

12. Pravilnik o Listi lekova koji se propisuju iizdaju na teret obaveznog zdravstvenogosiguranja,Sl. glasnik RS, br.123/2014,136/2014, 65/2015.

13. WHO Collaborating Centre for Drug Sta-tistics Methodology; Availiable on:http://www.whocc.no ; [Accessed Sep 10,2015]

14. Radonjić V. Promet i potrošnja lekova zahumanu upotrebu u Republici Srbiji. Beo-grad. Agencija za lekove i medicinska sred-stva Srbije. Grafolik; 2009.

15. Šipetić T, Radonjić V. Promet i potrošnjalekova za humanu upotrebu u RepubliciSrbiji. Beograd: Agencija za lekove I medi-cinska sredstva Srbije; Helicom Publishing,Beograd(2010)

16. Šipetić T., Radonjić V., Promet i potrošnjalekova za humanu upotrebu u RepubliciSrbiji. Beograd: Agencija za lekove I medi-cinska sredstva Srbije; Beograd. HelicomPublishing; 2011.

17. Radonjić V. Promet i potrošnja lekova zahumanu upotrebu u Republici Srbiji. Beo-grad.Agencija za lekove i medicinska sred-stva Srbije; 2012.

18. The statistics portal. Top therapeutic classeson the global pharmaceutical market; Avai-lable from:http://www.statista.com/ stati-stics/266306/top-therapeutic-classes-on-the-global-pharmaceutical-market/; [Acces-sed Aug 20, 2015]

19. Draganić P, Žeželić S, Macolić Šarinić V,Kraljević A. Potrošnja lijekova u Hrvatskoj2007-12. Agencija za lijekove i medicinskeproizvode – HALMED; 2012.

20. Vicente Sánchez MP, Macías Saint-GeronsD, de la Fuente Honrubia C, González Ber-mejo D, Montero Corominas D, Catalá-López F. Trends of use of anxiolytics andhypnotics in Spain from 2000 to 2011. RevEsp Salud Publica 2013; 87(3):247-55.

77

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4

Literatura

21. Islam MM, Conigrave KM, Day CA, NguyenY, Haber PS. Twenty-year trends in benzo-diazepine dispensing in the Australian po-pulation. Intern Med J 2014;44(1):57-64.

22. Noordam R, Aarts N,Verhamme KM, Stur-kenboom MC, Stricker BH, Visser, L.E.Prescription and indication trends of anti-depressant drugs in the Netherlands bet-ween 1996 and 2012: a dynamic popula-tion-based study. Eur J Clin Pharma-col 2015;71(3):369-75.

23. Arias LH, Lobato CT, Ortega S, VelascoA, Carvajal A. Trends in the consumption ofantidepressants in Castilla y León (Spain).Association betweensuicide rates and an-tidepressant drug consumption. JG Phar-macoepidemiol Drug Saf 2010;19(9):895-900.

24. Viola R, Benko R, Nagy G, Soós G. Natio-nal trend of antidepressant consumptionand its impact on suicide rate in Hungary.Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2008;17(4):401-5.

25. Hoffmann F, Glaeske G, Bachmann CJ.Trends in antidepressant prescriptions forchildren and adolescents in Germany from2005 to 2012. Pharmacoepidemiol DrugSaf 2014;23(12):1268-72.

Svetlana StojkovBeograd, ul. Mutapova 25Telefon: 065 55 44 373e-mail: svetlanastojkov22@gmail.com

78

Engr

amil

vol.

37 l

okto

bar-

dece

mba

r 20

15. l

br. 4