Seensa

Sirnoota dabran keessa magaaloonni xiyyeefannaa arkachaa waan hin

turiniif rakkoon magaala teenyaa akkuma magaaloota biro baay’ee

xaxamtuu fi tan hidda gadifageefateedha.

Rakkoolee baay’ee barabaraan dabalaa dhufte tana hiikuuf

mootummaan biyya keenyaa Imaammataa fi Tarsiimoo misooma magaala

baafate hojitti hiikuudhaan lafa qabatu seerootaa fi hojimaata haaraya

sadarkaa sadarkaan jiru qopheessuu fi humna raawwachisummaa isaa

cimsuuf tattaaffiin taasifama jira tattaaffii kanaaniis bu’aan gaariin

gal’maa’u Jalqabee jira.

Kanaafuu raawwii bara 2002 dabranii qorachuudhaan leenjii tarsiimoo

muuxannoo gaggaarii babal’isuu irraa argamanii fi waltajii marii adda addaa

sadarkaa wirtuutti gaggeefaman irratti yaada ummataa ka’an akka

ka’oomsatti fudhachuun karoora Ji’oota jahan dhuufanii kan qophaa’ee jira.

Karoora kana keessatti kaayyoo, galma, hojiiwwan Ijoo fi gurguddoo fi

kallatti raawwii kaayyame jira.

Kutaa 1

2- Haala Waliigalaa

2.1 Hundeeffama Qajeelcha Tajaajila Mana

Qopheessaa

Magaalaan Awwadaay Finfinnee irraa km 500 Godina Harargee

Bahaa Aanaa Haramaaya keessatti argatii Haalii qileensa isii badda

daree yemmuu tahu baayinni ummataa dhiira 12143 dhalaa 11527

waliigala 23,670 akka tahe ni tilmaamama.

Manni Qopheessa magaalaa Awwadaay kan dhaabate bara 1991

hoggaa tahu saniin dura akka araddaa maqaa tokkotti Awwadaay 03

jechuun mana Qopheessaa magaalaa Haramaaya jalatti bulaa turte

bara 1996 tti Labsii 65/95/magaalaoota naannoo Oromiyaa bifa

haaraan ijaaraman magaaloota 20 marsaa duraa caaseefama fi

hojmaata fooyya’een hojii Bulchiinsa gaariifi hirmaanna ummata

mirkaneessuun misooma arifachiisaa fiduuf dhaabatan keessaa

sadarkaa 4A kanameefi ofiin of bulchuu jalqabde magaaloota naannoo

Oromiyaa keessatti argaman 376 keessaa magaaloota diigdaman

marraa duraatiif riifoormii keessa galan keessaa takkaa tahu isii

xiyyeefannaa mootummaan naannoo Oromiyaa magaalaa tahaaf

kanne kan agarsiisuu dha.

Qorannoon Topogiraafi Magaala kan gaggeefame bara 1993

keessa hoggaa tahu bara 1995 keessaa maastarpilaaniin magaalaa

hojjatameefi bara 1996 keesa hojiira ooluu eegale balinni lafaa

maastar pilaaniin ammatame heektara 394 taha.

Magaalaan Awwadaay daldalaasssss sa’aa 24 tiin tan beekamtu

hoggaataatu magaalaa seena qabeessa fi daldalaan beekamtuu

taatee

Hararii fi Dirreedhawaa jiddutti Daandii guddaa kan walqunnamtu

waan taateef sochii investimantiitiif mijooytuudha.

Mootummaan naannoo Oromiyaatiifi Biiroon hojii fi misooma

magaalaa Oromiyaa sochii magaalaa tana ilaaluun Amajii bara 1999

irraa eegale magaala 2ffaa Bttii akka guddatu taasisanii jiran.

Sochii daldalaa sa’aa 24 magaalaa tana keessaatti gaggeefamuura

kan ka’ee guyyaatti namooni 5000 olii magaalaa tanaa seenanii kan

bahaan hogaa ta’uu konkolatoonii bayeeniis magaalaa tana seenaniitti

bahan.

Rakkoolee gurguddoo magaalaan tun qabduu keessaa :-

- Daldaala jimaattiin walqabatee kosiin garabaa tonii 2 hanga 3

tahuu guyyatti magaalaa kan seenuu tahu.

- Waggootaa dheeraadhaaf xiyyeefanaa dhabuu irraa kan ka’ee

hanqinaa bu’uura misoomaaf tajaajilaa hawaasumaa kana qabu

ta’u.

- Sababaa hojii barbadattiin namooni bayeen gara magaalaa wan

seenaaniif hojii dhabdumaan babalachuu.

- Iddoowwan daldalaa adda addaa babaalaachuu dhabuu irraa

kana ka’ee dandii gudaa rratti daldaalii babaalchuu.

2.2 Gurmaa’insaa fi Caaseeffama Humna namaa Waajjiraa

Caasaan Bulchinsa Magaalaa kantiibaa fi koree kaantiibaatiin kan hogganaman

waajjiroota mootummaa adda addaa fi Qajeelcha Tajaajila Mana Qopheessaa akkasuma

of keessaa kan qabdu hoggaa tahu. Muddee bara 2001 keessaa Bulchiinsa

Araddaa lamatti caasaan isaa hayyamamee dha. Kun rakkoo

magaalaa keessa hanga tokko furuu danda’ee jira. Qajeelcha Tajaajila

Mana Qopheessaa dabalatee adeemsa hojii qoratame, Adeemsa hojii Deeggarsa

Bulchinsa Qabeenyaa Humna Namaa, Adeemsa hojii ijoo Misooma Dabarsaa Bulchinsa

Manneenii, Adeemsa Hojii Kenna Tajaajila fi Ragaa Hawaasummaa Adeemsa Hojii ijoo

Qulqullinaa fi Magariisuu magaalaa, Adeemsa Hojii Bu’ura Misoomaa Dizaayinii fi

Ijaarsaa kan jiran hoggaa tahu. Kutaan Qajeelcha Tajaajila Mana Qopheessaa fi Kutaan

Tajaajila Diinagdee JBAHn kan hin qoratamne yammuu tahu adeemsi Hojii

Gurmaa’insaa fi Deeggarsa Bu’ura Magaalotaa fi Adeemsii Hojii Qophii karooraa,

Hordoffiifi gamaaggama raawwii qorannoon JBAH irratti gaggeeffamtullee caasaa nuuf

ergamerratti lakkoofsi eenyummaa gita hojii kennameefi nuuf hin ergamne. Garuu

adeemsa hojii gurmaa’insaa fi Deeggarsa bu’ura magaalota jalatti waamamaa gita hojii

Raawwataa Hojjii Qorannoo Dhimma piroofaayilaa Bulchinsa Magaalotaa fi Raawwataa

Hojii Dhimma Walitti hidhaminsa Magaalaa fi Baadiyyaa lakkoofsa eenyummaa gita

hojii qajeelcha tajaajila mana qopheessaa jalatti kaayyameeti jira.

Adeemsa Hojii Qophii Karooraa hordoffii fi gamaaggamaa raawwii TMG hojiirra

oolchuu fi galma gahumsa karooraa keenyaatiin barbaachisaa tahullee caasaa nuuf

ergamerratti waamamaan gita hojii kennameefi waan hin dhuminiif biiroo hojii fi

misooma magaalaa oromiyaa gaafachuun humni namaa lama karaa Waajjira SSO tiin

mirkanaa’ee akka nuuf ergamu kan gaafatamu tahu. Kana malees Adeemsa hojii

Qulqullinaa fi Magariisuu Magaalaa jalatti Raawwataan Eegumsa Magaalaa, Raawwataa

Dizaayinii qulqullinaa fi Magariisuu Magaalaa, Raawwataa Qulqullina Magaalaa

Adeemsa kana jalatti kan qoratame tahullee beeksisa gita hojjattootaa mootummaa KSSO

irraa nuuf ergame irratti lakkoofsa eenyummaa gita hojii kennameefii waan nuuf hin

ergaminiif jecha haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin gitni hojii kun waan nu

barbaachisuuf gaaffii biiroof dhiheessuudhaan kan gaafatamu taha.

Gabatee Humna namaa Qaj/Taj/M/Qopheessaa agarsiisu

Lakk Maqaa kutaa hojii Baay’ina humna

namaa Caasaan jiruu

Baay’ina human

namaa bara 2002 ture

Karoora humna

namaa bara 2003

Baay’ina humna namaa bara

2003 ramadamee

Ibsa

Dhi Dha w/g

1 Qajeelcha Tajaajila Mana

Qopheessaa

7 4 3 7 1

2 Adeemsa hojii kenna

Tajaajilaa fi Ragaa

Hawaasummaa

8 2 2 4 2

3 Adeemsa hojii qulqullinaa

fi magariisuu

17 2 - 2 25=gargaaraa

2=ogeessa

4 Adeemsa hojii Bulchinsa

Qabeenya humna nama

10 7 4 12 1

5 Adeemsa hojii Dizaayini

fi Ijaarsa Bu’uura

misooma.

13 4 3 7 2

6 Adeemsa hojii Ijoo

Misooma dabarsaa fi

Bulchinsa manneeni

8 1 - 1 2

7 Adeemsa hojii Qophi

karooraa fi Gamaa ggama

Raawwii

5 1

B/B

2

Ida’ama 68 39

2.3 Gosa Tajaajila Qajeelcha Tajaajila Mana Qopheessaa kennu

Akkaataa labsii 65/95 keewwata 2 (8) jalatti akkuma ibsametti tajaajila Mana Qopheessaa

jechuun tajaajila bishaanii fi dhangala’aa, ijaarsaa fi suphaa daandii, ittisa balaa ibiddaa fi

balaa tasaa, hojiiwwan galmee kabajaa misoomaa fi bulchinsa lafa magaalaa, qulqullinaa

fi miidhaginsa magaalaa, tajaajila idilee jiraattotaaf kennamaniifi tajaajila biro bulchinsa

magaalaatiin murteessu akka dabalatu kaa’eeti jira.

Kana maleesa akkaatuma labsii kanaatiin keewwata 9 hojiiwwan bulchinsa

magaalaa jalatti kaa’aman kan hammatu yammuu tahu hojii lafaa fi eegumsa naannoo

akkasumas hojiin invastimantii xiyyeeffannaa mootummaan kennee fi sadarkaa

waajjiraatti kan hundeeffaman waan ta’eef gara isaaniitiin kan hojjataman taha.

3. Tarreeffama Haalaa

3.1 Tarreeffama Haala Keessaa

Lakk Qabxiilee tarreeffamaaf filataman

Cimina Dadhabina

1 Bulchiinsaa /Hooggansa A. toofta hooggansaa B. Turtii aangooC. Mul’ata

Koreen Mgt Waajjirichaa dhaabbate Jiraachuu

Waajjirri Mul’ata qabaachuu isaa

A. Hoggansi Waajjira (Sektaraa) (Koreen Magt cimuudhabuu

- Hoggansa Keessatti hirmaachisummaan hin Mul’anna

- Ragaan manaa, Lafaa fi Ragaan bu’uraa qindooma jiraachuu dhabuu.

Mul’ata Waajjirichaa irratti hojjattootni qixa barbaadameen wal qixa hubatamuu dhabuu

2 Hoggansa Hojii A. Caaseffama dhaabaaB. Karoora tarsimootiin

hogganamuu C. Adeemsa hojiitiifi Sirna

hojmaataa - Qophii karooraa - Sirna hordoffiifi

gamaaggamaa- Dhiheesa gabaasaa - Sirna gurmaainsa

- Caasaan Adeemsotni hojii hunda Qoratamee dhufuu

- Karoori tarsimoo qophaawwu.- Karoorri Waggaa bahuu.- Akka waajjiraatti yeroo eegatee

gabaasni qophaawa.- Qophiin karoora Fooyyeen

Adeemsota birtti ni mul’ata - Sirni Hordoffii fi gamaggamaa

Jalqabuuf kaka’umsi ijiraachuu- Odeeffannoon gurmaa’uu baatu

- Akkaataa JBAHn qoratameen taasaa Caasaa magaalaa

- Dhufe kan wal hin simule ta’uu - Adeemsi JBAHn qoratame

caasaan dhufuu dhabuu - Caasaan jiru ergama

waajjirichaa kan hin kaayamne ta’uu

- Karoora tarsimootiin hoogganamuu dhabuu

- Dandeetti karoorsuu irratti

Odeeffannoo illee jiraachuu.- Deeskiin Odeeffannoo ijaaramee

hojjataan ramadamuu.

gdihumsi jiru xiqqaachuu - Karoorri bahu

hirmaachisummaa dhabuu. - Karoora bu’aa irraatti

xiyyeeffate bahuu dhabuu. - Hoggansi jiru karooraaf

xiyyeeffannaa dhabuu - Haala qabatamaa irratti kan

hinciyyeeffanne - Hordoffi fi Gamaaggami

Karooraa hanqina qabaachuu.- Sirni namni hojjate itti

badhaafamu jiraachuu irratti hanqina jiraachuu dhabuu .

- Sirni gurmaa’insa odeeffaannoo haala qabamee waajjiraatiin keessatti gurmaa’uu hanqina qabaachuu

- Sirni Odeeffannoo diriiruu dhabu

3 Humna Namaa A. Dandeettii hojjataa B. Kuufama humna nama

baratee C. Duudhaa, dandeettii fi

haala aadaa

- Humna namaa barataa guutachuu irratti fooyyeen gaariin jiraachuu

- Haalli Naannoo hojii hanga tokko mijaawaa ta’uu

- Mirgaa fi faayidaa hojjataa kabajuu irratti fooyyeenii fi

-hojjataan hundi hojii irratti akkaataa JBAHn Gahumsa barbaadame hubannoo gahaa qabaachuu dhabuu - Labsii, Danbii, Paakeejii dhimmoota magaalaa irratti hubannoo dhabuu- Kaka’umsi fi danta dhabummaan

D. Naannoo hojii E. Humna Namaa F. Gamaaggama Raawwii

hojii G. Hooggansa hojjatotaa H. Mindaa fi Faayidaa adda

addaa I. Hojjataan haala mana

jireenyaa isaa itti hin gad dhiifne

jalqabbiin jiraachuu hojjattoota muraasa biratti mul’achuu -Ilaalchi tajaajilummaa hawaasaa hin dagaagne - Iddoo bashannanaa haragalfi - Jiraachuu dhabuu - Haalli mijaawaan fasilitin jiraachuun- Madaalliin hojii wayitaawwaa fi bu’aa irratti xiyyeeffate Jiraachuu dhabuu. Hordoffiin itti fufinsa qabu jiraachuu. dhabuu ara - Bu’aan adda addaa Seeraatiin kennamu gahaa tahuu dhabuu

4 Faaynsii A. Hooggansa bajataa fi

to’annaa B. Itti fayyadaminsa,

bajataa C. Bajatni haala gahaa

taheen ramadamuu D. Gammaaggamaa fi

Hordoffii

- Haasaan jiraachuudha bullee humnuma qabnu duguugnee to’achaa turuu

- Gara hudaan waldanda’uun baajata mana qopheessa waajjiraalee birootiin gargaaruu itti fayyadamuu Baajata qabaachuu isaatiin

- Gamaaggamni fi Hordoffin baajaataa jiraachuu

- Labsii, Danbii, Qajeelfamnif sirna hojimaataa baajata irratti ifa tahe jirachuu dhabuu

- Itti Gaafataman adda bahe fi dhummaa MMD, Mana Qopheessaa fi Waajjira Galii Jiraachuu dhabuu

- Itti Fayyadamni Karooraafi Raawwii bajataa karaa iftoomina qabuun kan hin diriirre ta’uu.

- Sadarkaa Adeemseetti karoora baajata kan mata fi Qopheeffachuuf kaka’umsa dhabuu

- Ramaddiin baajataa haala Hojjatamuu walin gahaa tahuu dhabuu

4 - Gamaaggamaa fi hordoffiin ifa tahe jiraachuu dhabuu.

5 Meeshaalee itti fayyadama A. Tajaajila Wajjiraa B. Meeshaalee itti

fayyadaminsaa C. Konkolaataa

- Akkataa JBAHn Adeemsota hojii Gurmessun fi iddoo mijjeessuun fooyyeen jiraachuu

- Konkolaataa kosii goggogaa kaasu

Iddoon Teesumaa Adeemsota hojii tiif mijaawullee teessuma fi Minjaalii hir’achuu:-

- Hanqina - GIS

D. Meeshaalee Qunnamtii qabachuu - Total Station - Minjaala - Type (Taaypii)- Konkolaataa- Motar Cyci - Makinaa Sagaraa xuuxu - Makinaa qeyra foon guru - Makinaa qushaasha goggoga

kaasu - Ambulanci- Ittisa bala ibiddaa - Maashinari karaa hojjatan

jiraachuu dhabuuMeeshaalee Qunnamti - Bilbila - Faaksii - LAN- Website - Footoo Koopii - Pilootara - Piroojektara

Hanqina meeshaa sab-qunamtii jirachuu

6 Kennaa tajaajilaa A. Itti quufinsa

tajaajilamtootaa B. Haala gaariin bu’a

qabeessa tahuu C. Haala komii

keessumeessuu D. Uumama wantoota

haarawaa

- Kennaa Tajaajilaa irratti Jalqabbiin gahaan jiraachuu

- Deeskii Odeeffaannoo Sanduuqni Yaadaa fi Komii Keesummeessuun dhaabbachuu

Danbii fi Qajeelfamoota jiran ilaalchisee hubannoon Raawwii irratti jiraachuu.Humna namaa qabmuun hojii keessa galn dhabuu

7 Itti fufinsa /Sabatinsa dhaabbaticha

A. Kutattummaa B. yaada tarsimo’aa C. Qunnamtii qama biraa

wajjin - Fayyadamaa Wajjin - Biroo Naannoo fi

jiddugalaa wajjin - Biroolee godinaa fi

aanaa wajji- Dhaabbiilee gargaarsaa

wajjin kanneen biro D. Argamiinsa galii fi qusannaa baasii

- Kutannoon jiraachus - Ilaalchi Tarsimawaan hanga tokko

jiraachuu - Walqunnamtiin karaa adda addaa

tiin godham fooyya’aa ta’uu - Tajaajilamaan keenya bifa

gaariidhaan tajaajilli isaa fooyya’u- Biroo Misooma magaalaa fi

Oromiyaa Waajjira misooma magaalaa Godinaatii waliin walqunnamtiin jiraachuu

- Sektaroota magaalaa waliin wal qunnamtii gaariin jiraachuu

- Kutannoo fi fedhiin jiraatullee itti fufinsa qabaachuu dhabu

- Ilaalchi Tarsimowaan xiqqaa ta’uu .

- Tal – qunnamtiin dhaabbilee miti-mootummaatiin Waliin kan hin qabne.

3.2 Tarreeffama Haala Alaa

Qabxiilee Fooinsaa Haala Mijjaawaa Sodaa Siyaasaa

- Poliisii motummaa- Labsii, Seerota fi

qajeelfamoota- Fooyyainsa sivil sarvisi

Caaseffama Naannoo fi godinaa

- Sirna Alwaltainsaa- Haala Siiyaasaa godinaa ykn

aanaa keessa jiruun

- Misoomni magaalaa xiyyeeffannoo Mootummaa argachuu

- Sirna Al-Waaltainsaa hojiirra Oolchuu

- Paakeejiin Bulchinsa gaarii akka Oromiyaatti bahee jiraachuu

- Magaalaa ofin of bulchuu- Huji dhabdummaa

xiqqeessuuf mootummaan xiyyeeffanna kenu

- Haalli Maxantummaa Jiraachuu- Misooma magaalaa irratti jiddu

seenummaan jirulchuu- Ijaarsa seeraan alaa irratti tarkaan fii

fudhatamtu irratti jiraachuu dhabuu.FKN . Lakk 26/91 irraatti aangoon

- Bulchinsa magaalaa mana seeraan alaa diguuf kename addaan baasee kan hin keenye

- Beenyaan walaqabatee haala qabatamaa magaalaa teenyaa walin labsiin manuwaalii ifa tahe jirachuu dhabuu Fkn. Jimaa

- Lasii dandiifi Qajeelfamoota ijiran irratti manni murtii dhabbachu dhabuu

Siyaasaa -Imaammata Mootumna

- Paakeejiin Bulchinsa gaarii bahee jiraachuu -Mana marii mata ofii qabaachuu - Tarsimoo Muuxannoo Gaarii babbalisa jiraachuu

- Qoodni hojii kan Waajjira lafaa fi kunuunsaa Naannoo fi Adeemsa Hojii kenna

- Lafaafi Raawwi Ijaarsaa - Naannoo daangaa magaalaa fi

- SFSS fi JBAHn hojiirra Ooluuisaa -JBAHn qoratamee gad bu’uu isaaMagaalaan ofiin of bulchuu isii Mootummaan Ijaarsa dandeetitif xiyyeeffanaa kennuu

Aanaatti qajeelfamootni ifa tahan jiraachuu dhabu

- Labsii fi Qajeelfamoonni Bulchinsa lafa magaalaa ilaalchisee jirachuu dhabuu

- Labsii Galmeessa (Mana fi Seera qabsiisuu irratti jiraachuu dha

(Hojii Regularaayzeshinni)- Suphaafi bitaa meeshaa irratti qaama biroof dabarsee kennuun itti gaafatamuumaa keeyuudhab

Siyaasaa - Gara immata Mootummaati - Labsii Mootummaa

ilaalchise- Caaseffama Araddaatiin

- Danbii fi Qajeelfamni raawwi waa’ee suphaa konkolaata fi Bittaa meeshaa jiraachuu dhabuu

- Akkaataa itti fayyadama Qabeenya Ummamaa magaalotaa fi Aanota Naannoo jidduu jiru irratti Danbii, Qajeelfamoonnifi ifa ta’e jiraachuu dhabuu

Dingdee- Sirna gaba walabaa - Karaa guddina dinagdee- Karaa mulliftuu guddinaa

(GOP) - Karaa humna galii

jiraataa - Sirna dabala Addunya - Fooyyainsa sogantaa

gibiraa - Baballina bu’uraalee

misoomaa

- Xiyyeeffannaa IMXf kannuu isaa - Potenshiyaali warshaa qoratamaa

jiraachuu isaa- Bu’uraaleen misoomaa birtti

fooyyeen hanga tokko jalqabbiin jiraachuu

- Magaalaan galii ofii guddiffachuuf aangoo qabaachuu

- Fedhiin investimantiif qabnu jiraachuu.

- Galiin JBAHn qoratamuu - Daldala Jimaatiin wal qabatee

carraan hojii jirachuu

- Galii bunaa kufuu - Dhiibbaa Giloobaalayizeeshinii

- Sochiin daldala Jimaa iratti hirmaannaan jiraattootaa xiqqaachuu

- Sochii daldala jimaa irratti haala qabatamaa magaalaa teenyaa jimaa irratti labsii, danbiifi qajeelfamootni Ifa tahe jiraachuu dhabuu.

- Sochii daldala Walfakkaatu irratti hirmaachuun galin haa’aasaa magaalaa teenyaa xiqqaachuu

- Haala qabatamaa magaalaa teenyaa tin mata dureewwan gali qoratamanii jiraachuu dhabu

JBAHn gali qoratamuu

- Magaalaan Jimaa gara Nannoo bira deemuu (hanna , Saamicha)

- Sochiin daldala Jimaa (gatiin ) Jimaa kufuu danda’a

- Gibirri Lafaa fi manaa

Sadarkaa 2ffaa A tiin kafaluun ulfaachuu.

- Guddina dingdee Baadiya Naannoo keenyaa haala gaariin keessummeessuu hin dandeenye

- Hanga magaalaan barbaaddu bu’uraaleen Misoomaafi Tajaajilli gahaan jiraachuu dhabuu

- Iddoon daldalaa mijaawaa Jiraachuu dhabuu

- JBAH qoratame kutannoon lafa qabsisuu dhabuu (gali)

Hawaasummaa - Dabalinsa lakkofsa

ummataa - Amaatii, Duudhaa

ilaalcha fi argama hawaasummaa

- Dhiheessa Tajaajila hawaasummaa

- Baballinsa Dhaabbiilee hawaasaatiif xiyyeeffannoo kannuu isaa

- Gurmaainsi hawaasaa jiraachuu isaa

- Waltajjiin Afooshaa ji’aan jiraachuu

- Humni namaa Jiraachuu

- Dagaaguudhabuu Aadaa hojii - Baballinsa dhukkuba

HIV/AIDS- Ijaarsi seeraan alaa namoota

Naanno biro irraa dhufaniin pilaana magaalaan wal faalleessuu heddummaachuu.

- Namoonni Magaalaa fi baadiyyaa Naannoo irraa gara magaalaa hatan heddummaachuun tajaajilli hawaasaa keennamu

Hojjataan haala mijaawaa jiru irraa kan ka’ee yoo gadi=dhiisuu dhabuun yeroo tokko tokko ni mul’ata- Gamaaggamni Raawwii akka waajjiraati jiraachuu

xiqqaachuu- Hirmaannaan ummataa

xiqqaachuu - Tajaajilli fayyaa Maati gahaan

jiraachuu dhabuu (deessistuu, Ekestenshinii fayyaa ,etc)

- Aadaan lafa babal’isanii qabachuun jiraachuu.

- Aadaan qulqullina Naannoo ofii eeguu jiraachuu dhabun

- Sababa Muudamaatiin yeroo tokko tokko hojjattootni hojii gad lakkisuu.

- Gamaaggamni akka adeemsootaatti itti fufinsa dhabuu wal irraa citii mul’achuu irraa kan ka’e hanqinni jiraachuu

Teeknoolojawaa- Guddina qunnamtii

teeknoloojii - Tajaajila waliin gahuu - Hojmaata haarawa

hordofuu irratti - Karaa biraatiin

-Mootummaa naannooti babbalinsa odeeffannoo teeknoolojiitiif xiyyeeffanaa kannuu isaa- Waajjiri qunnamtiif xiyyeeffannoo itti kennuu isaa- Kaka’umsi jiraachuu Tajaajila waliin gahuu keessatti (Kompitara) interneetii) - Hjimaataa Haarawa hordofuu irratti

- Hawaasa baadiyyaatiif Odeeffannoo teeknooloojii baballisuuf faaynaansiin ga’aan jiraachuu dhabu

- Akka waajjiraatti qunnamtiin teeknolojii jiraachuu dhabuu (Teknolojii lafa)

- ICTn dadhabaa ta’uu

jalqabbiin jiraachuu fkn- Carraan jiru magaalaan teenya Jimaan wal qabatee haala saarii irra jiraachu - Manni Poostaa babal’achuuTajaajilli Mobayilii baballachuu

- Ogeessa suphaa gara ICT tiin dhaabamuu

-

Naannummaa- Kuufaminsa Qabeenya

uumama naannooti argaman

- Goginsaa fi qa’uumaminsa balaa Uumamaa

- Haala teessuma lafaa

- Humna Namaa gahaan Jiraachuu - Magaaloonni karaa dhiheessa

bu’uraalee misoomaatiin humna fooyya’aa qabaachuu

- Daldalaaf magaalaan teenya mijaawaa ta’uu

- Qabeenyi Uumamaa daandin hojjatan korataa fi cirrachi jiraachuun

- Babal’ina guddina magaalaaf mijjoytuu ta’uu.

- Qutee bulaan potenshaalii waabituu qabaachuu

- Daandiin Dirree Dawaa fi Harar Jiddu jiraachuu

- Baballinsa Faalama Naannoo- Lafti bal’oon qoteebulaan

qabamu - Naannoo tokko tokko

Zooniilee Keessatti galaanni jiraachu

- Oomishni Jimaa Caamsaan Wajjiin Xiqqachuu.

- Naannoo tokko tokko keessatti Manneen Walitti tuucha’aniifi Manneen Jooniyaa Hedduummachuu (Slum Area) baballachuu.

- Qulqullinaan wal qabee decomposiin hawaasni hubannoo dhabun.

3.3 Gamaaggama karoora fi Raawwii bara 2002

Tarreeffama Hojii Idilee

a. Hojii Ijoo Hoggansaa

Hojii kana jalattii hojiiwwan TMGB fi hojiiwwan ijoo hoggansaa, qophii karooraa,

sirna hordoffii fi to’annoo akkasumas hojiiwwan JBAH hojiirra oolchuufi SFSS irratti

xiyyeeffachuun raayyaa misoomaa uumuu ilaalchisee hojiileen adda addaa kan

hojjatame yammuu tahu garanaan bara 2002 keessa Ji’a Adoolessaa bara 2001 irraa

jalqabee leenjiiwwan adda addaa kennuudhaan rakkoolee karaa ilaalchaa, dandeettii fi

hooggansaatiin jiru furuudhaaf sochiin taasifameeti jira. Kana malees hojiileen kun

karoora keessatti akka qabamu taasisuurraa jalqabee leenjiiwwan kennaman irraa

ka’uun karoorri bara 2002 Ji’a Onkoloolessaa keessa bifa haarayaan akka qophaawu

kan taasifame hoggaa tahu karoorri qophaawe kunis koree walii galaatiin, koree

dhaabbiitiin, mana marii magaalaatiin gamaaggamamee akka mirkanaa’u godhameeti

jira. Haata’uu malee karoora hojii misoomaa fi bulchinsa gaarii baasuu fi hojjiirra

oolchuu irratti rakkoon TMG hojiirra oolchuu tiin akka qabnu saaxil bahan rakkoon

ilaalchaa hoggansaa hiikkamuu qaban hanga barbaadame hin hiikkamne. Kanaafuu

karoora bara dhufuu keessatti rakkoo karaa ilaalchaa fi hooggansaa tiin jiru irratti

xiyyeeffatamee hojjachuun barbaachisaadha.

Karaa Raayyaa misoomaa gurmaa’e uumuutiin ilaalcha misoomawaa irratti

ilaalcha cimaa gamtoomee uumamuu dhabuurraa kan ka’e tokkummaan raawwii

cimaan uumamuu hin dandeenye. Kanarraa ka’uun ilaalchi misoomawaa gamtaawe

Qajeelcha keessatti uumamuu hin dandeenye. Rakkoon dandeettii akka qabnu kan

lafa kaayyame ta’u illee rakkoo dandeettii addaan baasanii kaa’uudhaan rakkoo

dandeettii kana hiikuuf hojiilee hojjatamuu qaban irratti xiyyeeffatamee hanga

barbaadame hin hojjatamne.

Sababni guddaan ilaalcha misoomaa fi dimookiraasummaa keenyaa doomsaa

jiru gufachiisaa jiru karaa adda addaatiin kan ibsamuu fi kan mul’atu ilaalcha kiraa

sassaabummaati. Kunis fedhii dhunfaa irraa eegalee ilaalcha boodatti hafaa hawwaasa

keessa jiruufi maxxantoota adda addaatirraa summiin kiraa sassaabdummaa facaatu

ittisuu kan danda’u ilaalchi misoomawaa fi raawwii gamtoome akka hin qabaanne nu

taasiseeti jira. Kana irraa ka’uun rakkooleen ilaalchaa, dhiphummaa fi gad

aantummaa, olola maxxantootaa ittisuu dhabuu, hanqinoota keenya dhageeffachuuf

qophaawoo ta’uu dhabuufi bu’aalee xixiqqaa argamiif gammaduu fi fedhii

maxxantummaa ofiitiif guuttachuuf jilbiiffachuu qulqullina siyaassaa dhabuu

hundeerraa hiikkamuu hin dandeenye. Kanaafuu dhimmoota kana irratti

xiyyeeffachuun sochii Tarsimoo Muuxannoo gaggaarii hojiirra oolchuu cimsuudhaan

hojiirratti rakkoolee ilaalchaa fi dandeettii deeggarsaa fi hordoffii cimtuu

godhuudhaan kan itti deemamu ta’a

Karaa JBAH tiinis adeemsa hojii tokko tokko keessatti chaartarii

qopheeffachuun kallatti mauwaalii qofaan hojjachuun raawwii hojii guyya guyyaan

madaalaa deemuun istaandaardii hojii guutanii madaalaa deemuun kan mul’ate

ta’ullee hanga barbaadamuu deemuu hin dandeenye. Kunis bara dhufu keessa kan itti

xiyyeeffatamu taha.

Karaa qophii karooraa, gabaasaa, hojii hoggansaa fi hordooffiitiin waggoota

dabran irra haalli fooyyeen kan jiru tahullee karoora sirrii baafatanii raawwataa

qabsiisanii hawaasaa fi miseensa bal’aa hiriirsuun hojii keessa galchuun hin danda’amne.

Karaa biraatiin waltajjii idilee kabajamuu dhabuu fi raawwi hojii madaaluudhaan sirna

hojimaataa tokko tokkoon namaa bu’aa galmeesseen itti madaalamuufi ittiin addaan

baafamaa deemu irra gahuu hin dandeenye. Kanarraa ka’uun abboottii adeemsaatifi

raawwattoota biratti laafinni mul’achaati jira. Karoora tarsimoo muuxannoo gaggaarii

karaa qulqulluu ta’een ciminaan hojiirra ooluu kan danda’u raayyaan misoomaa

gurmaa’ee kan jiraatu yoo ta’e qofa.

Kanumaafuu bara 2003 keessa tarsimoo kana hojiirra oolchuuf sochii oowwaa

gaggeessuudhaan rakkoo ilaalchaa furaa deemuun ilaalchi misoomaa gabbachaa akka

deemu godhuu daran qabsoo wal irraa hin cinne gaggeessuun ilaalcha kiraa

sassaabdummaa sochii oowwaa kanaan baqaa akka deemu godhuun dhimma

xiyyeeffannoon itti kennamuudha.

b. Paakeejii Bulchinsa Gaarii

Paakeejii kana keessatti akkaataa Caamsaa bara 2001 keessa fooyyee dhiyaateen

Sagantaan duraan torba ture gara sadiitti walitti cunfamanii dhiyaataniiti jiran haaluma

kanaan

1. Sagantaa fooya’insa sirna misooma lafaafi pilaani

2. Sagantaa fooyya’insa sirna taaksii fi faayinaansii

3. sagantaa fooyya’insa ijaarsa dandeettii dhaabbiilee

1. Sagantaa fooyya’insa sirna misooma lafaa fi pilaanii

Karaa dhiheessa lafaatiin bara baajataa 2002 ilaalchisee

Bara 2002 keessa lafa mana jireenyaaf m220,000 investimantiif m212,000 lafa IMX

m22572, tajaajila hawaasu

Haata’uu malee karaa bulchinsaa fi misooma lafaatiin hojiin hanga barbaadamu

hojjatamuu dhabuurraa kan ka’e jiraattota magaalaa biratti komiin bal’aan kan

mul’atuudha. Itti fayyadamaa fi dhiheessi lafaa karaa ifa tahee fi qindoomina qabuun

sirni hojimaataa sirrii diriiree jiraachuu dhabuurraa kan ka’e lafti magaalaa muraasa ta’e

kun saamichaa fi israafummaa dhaaf saaxilameeti jira.

Sirni abbootii qabeenyaatiif beenyaa haqa qabeessa ta’e itti kaffalamuu nama

dandeessisu sirni hojimaataa ifa ta’ee fi murtaawaa ta’e hin jiru labsii fi qajeelfamni

beenyaa jiraatullee hojimaatni murtaawaa fi ifa ta’e diriiruu dhabuurraa kan ka’e sirn

ihojimaataa kun bu’a qabeessa ta’uu hin dandeenye iddoowwan ammaan dura

kennamaniis bu’ura misoomaa dursee waan hin guutaminiif komiin hawaasaa bal’inaan

ka’aati ture ammallee ka’aati jira. Karaa biraatiin Filannoo bara 2002 tiin walqabatee

qabiyyee seeraan alaa ittisuu fi sirreessuuf xiyyeeffannoon kennamuuf xiqqaa ta’uu irraa

kan ka’e ijaarsi seeraan alaatiifi saamichi lafaa baballachaati ture. Bulchinsi Magaalaa

lafa qorannaa irratti hundaa’uun beenyaa kafalee qopheessee sirna liiziitiin kannuu waan

hin dandeenyeef lafarraa galii argachuu qabu argachuu hin dandeenye. Kanaafuu bara

baajataa 2002 keessa rakkooleen gararreerratti eeramaniifi kanneen biroo Waajjirri Lafaa

fi Kunuunsa Naannoo dhaabbatee waan jiruuf rakkooleen kun hiikkamanii bu’aan gaariin

kan galmaawu taha.

2. Sagantaa fooyya’insa sirna taaksii fi faayinaansii

Bara 2002 keessa Karaa galii mana qopheessaatiin karoora gad kan sassaabame ta’ullee

galii bara 2001 tii ol qarshii 1,000,000 (miliyoona tokkoo ol) caalmayaan sassaabameeti

jira. Bara 2001 keessa galii man qopheessaa qarshii 3,500,000 guuruuf karoorfamee

qarshiin 4,788,365.08 galii yammuu tahu bara 2002 keessa immoo qarshii 6,100,000

karoorfamee qarshii 5,778,064.66 galiii taheeti jira. Haata’uu malee galiiwwan adda

addaa JBAHn qorataman duguuganii guuruu dhabuu haala qabatamaa magaalaatiin galii

haarawa uummachaa deemuu dhabuu galii mana qopheessaatiif akka galii mootummaatti

xiyyeeffannaa kennuu dhabuu, hojjattoota biratti ilaalchi galii mana qopheessaa

sassaabuuf kennamu xiqqaa ta’uu fi galii muraasa qofarratti xiyyeeffatanii hojjachuun

waajjira galiiwwanii biratti kan mul’ate yammuu tahu karaa mana qopheessaatinis

ogeessonni galii sassaabuu qaban sassaabuu dhabuu ragaa galii sassaabuuf nama gargaaru

qindeessanii waajjira galiiwwaniitiif kennuu dhabuu, karooraa fi raawwii galii irratti

waajjira galiwwaniitiin wajjiin waltajjii idilee uummatanii gamaaggamaa deemuu

dhabuun mul’ateeti jira.

Karaa bulchinsaa fi to’annoo faayinaansiitiinis karoora waggaa qopheeffachuun

koreelee adda addaatiin gamaaggamuun mana marii magalaatiif dhiheessanii

mirkaneeffachuun kan jiru tahullee gahee hojii mana qopheessaa fi waajjira faayinaansii

karaa ifa taheen beekkamuu dhabuu, qajeelfamaa fi danbiin ifa tahe jiraachuu dhabuu

daran eega sochiin faayinaansii mana qopheessaa gara waajjira faayinaansiitti galee

waggoota lama kan lakkoofsise tahullee leenjiin qaamni lachuu irratti argaman kannamuu

dhabuurraa kan ka’e hubannoon walii wajjiinii uumamuu hin dandeenye. Karaa biraatiin

sirni bittaa fi bulchinsa qabeenyaa magaalotaa ittiin gaggeeffamu danbii fi qajeelfamni ifa

tahe jiraachuu dhabuu daran qorannoo JBAHtiinis ifatti kan kaa’ame hin jiru. Bara

baajataa 2002 keessa meeshaalee qulqullina hin qabne bituu meeshaalee gaafatamanii ala

bituu, meeshaalee gaafataman yeroon dhiheessuu dhabuu, caalbaasii bittaaf bahan irratti

abbaa baajataa hirmaachisuu dhabuu fi gabaasa raawwii faayinaansii Ji’a Ji’aan

akkasumas kurmaanaan kan hin gabaafamne tahuu daran gabaasni ooditii keessaatiis

kurmaana kurmaanaan gabaafamuu dhabuun karaa waajjira MMDtiin kan mul’ate

hoggaa tahu karaa mana qopheessaatiinis karoora bittaa ifa tahe gosaa fi meeshaalee

bitamtu moodeelaan addaan baasanii dhiheeffachuu dhabuun mul’ateeti jira.

3.Sagantaa fooyya’insa ijaarsa dandeettii dhaabbiilee

Karaa sagantaa fooyya’insa ijaarsa dandeettiitiin manni marii magaalaa, qaamni haqaa

(poolisii, abbaa alangaa, waajjira Bulchinsaa fi nageenyaa) akkasumas caasaa araddaa fi

mana qopheessaa jiddutti muudamni hojii hanga barbaadame uumamuu dhabuu irraa kan

ka’e olaantummaan seeraa kabajamee bulchinsi gaariin lafa qabachuu hin dandeenye.

Karaa biraatiin humni raawwachiisummaa mana marii magaalaa fi araddaa cimsuuf

leenjiin hubannoo uumuu kallattii karoorfameen hin raawwatamne. Koreen dhaabbii

misooma magaalaa karooraa fi raawwii hojii qorachuudhaan bara 2001 irra haalli

fooyyeen kan mul’ate tahullee raawwii hojii keessatti karaa deeggarsa kennuutiin sochiin

taasifame xiqqaadha.

Hirmaannaa ummataa cimsuuf sirni hirmaachisaa fi gurmaa’insi hawaasni irraa

amantii qabu ijaaramuu dhabuu daran manuwaalii hirmaannaa ummataa qindeessuuf

nama gargaaru bahee hojiirra ooluu dhabuurraa kan ka’e hirmaannaan ummataa hanga

barbaadamu guddachuu hin dandeenye. Karaa biraatiin waldayni hawaasa adda addaa

cimee jiraachuu dhabuu fi koreewwan adda addaa sadarkaa Araddaatti ijaaramaniifi

ijaarsi garee misoomaa cimee karooraan hoogganamuu hin dandeenye. Hojiiwwan

misoomaa magalaa keessatti hojjataman irrattiis tooftaa adda addaatiin hawwaasni

humnaa fi maallaqaan akka hirmaatu hin godhamne. Sirni abbootiin qabeenyaa tajaajila

adda addaa irratti bobba’uu isaan dandeessisuufi waltajjiin marii idilee qophaa’ee gahee

isaanii akka bahan hin godhamne. Kanaafuu bara 2003 keessa dhimma xiyyeeffannaan

itti kennamuudha

Kutaa IIII Mul’ata Ergama, Duudhaalee (hooda ) (Valves

1.1 Mul’ata (Vission)Magaalaan Awwadaay Gaafa Afiricaatti Jiddugala Daldalaa fi Tajaajilaan beekkamtuu akka tahuu Dorgommii Diinagdee isii Mirkaneeffachuun Jiraattoota isiif Mijjooytuu taatee akka argamtu hojiin ni Jalqaba.

1.2 Ergama (Mission)

Tarsimoo Muuxannoo Gaggaarii fi Paakeejii bulchiinsa gaarii magaalotaa hojiirra Oolchuun, humna raawwachiisummaa waajjiraa cimsuudhaan, gaggeessitootaa fi hojjattoota aantummaan ummataa fi itti gaafatamummaa qaban horachuun, Tajaajila saffisaa fi haqa – qabeessa fedhii fi faayidaa Ummataa jiddu galeessa godhotan hawaasaaf dhiheessuudhaan, hubannoo ummataa gabbisuunifi hirmaannaa abooti qabeenyaa cimsuu dhaan Maasfen pilaani magaalaa fooyyessuuf hoojiirraa Oolchuudhaan humna faaynaasii Waajjiraa karaa ammayyaa’aa ta’een guddisuu dhaan, rakkoolee bu’ura misoomaa magaalaan qabdu furuudhaan , Hojii dhabdummaa salphisuun jiddu gala misoomaa naannawa isin akka taatu godhuudha.

1.3 Duudhaalee (Hooda) (Values)1. Malaammaltummaa irratti qabsaa’uun aadaa keenya. 2. Tajaajilamtoota keenyaaf kabaja ol’aanaa qabna 3. Bu’aan Hojii keenyaa Sochii gamtaa keenyaati 4. Hojii Keenyatti aantummaa fi itti gaafatamummaan hojjanna 5. Yeroo Hojii Kabajuun aadaa keenya 6. Maastar pilaaniin magaalaa teenyaa qarrayyoo ija teenyaati

1.4 Ka’usa Karoora bara 2003

- Imaammataa fi labsii, dambii, Tarsimoo, Pakejjii

Industarifi Misooma Magaalaa fi Pakejii Bulchinsa

Garii Maggaloota Sadarka Fedarla fi Nannootti bahan.

- Galma Karoora wagga shanii Hiyyuma xiqqeessu fi

Guddina Itti fuffinsa fuddu (PRSDP) fi Karoora

tarsimoo wagga shanii Q/Taj/M/Qopheessa

Bul/Mag/Awwadaay

- Manwalottafi Dokamnti JBAHn Qorannon irratti

gaggeessfame.

- karooraa fi Raawwii bara 2002 keessatti cimina fi

hanqinoota mullattan.

- Konfarnsi ummata irratti yadaa bilchata kayyanifi

kommile ummata fillannon booda akka dhabbati marii

gaggefamtte irrati ummatarra ka’an.

C. Kayyoo fi Galma gurguddo Karoora bara 2003 a. Kayyoo Gurguddoo karoora 2003

- Danddetti rawwachissuma Q/Taj/M/ Qopheessa akka cimuu

godhudhan misoomani dingadee fi Hawwassuma Magalla

cimma akka demmu godhuu.

- Jirattoni magaalaa Mirgaa fi dirqama isaanii beekaa akka

deeman haala mijeeysuun Bulchinsa gaarii fi misooma

arifachisaa mikaneessuu keessatti gahee isaanii akka gumaachan

haala mijeessuu.

- Rakkolle Ilaallcha ga’umsa Humna nama nannoowa bu’ura

misooma, kanninsa tajajjila, fi Eeggumsa Nannoo jiru akka

Salaphatu godhudhan Tajajjila qulqulluu ga’umsa qabu akka

baballatu godhuu.

- Ijaarsa piroojektoota dargaggoota jiddu gala godhatan

hojjachuudhaan rakkooleen dargaggoota dhawaatan salphachaa

akka deeman godhuu.

- Hanqina Manneen jireenyaa fi dhiyeessi Tajaajila bu’ura

misooma magaalaa teenyaa keessa jiru dhawatan salphisuun

b- Galamwwan Gurguddo Karoora bara 2003

- I/Gaafatamtoonni fi hojjatoonni qajeelfamoota fi sirna

hajmaata uumannii ifatti hubachuu fi sirreessuu danda’an

hordofuu ni jalqabu.

- Gaggeessitoot fi Hojjatoota keessa humna adda duree fi

gaggeessa magaalaa qulqullina ilaalchaa, aantummaa ummataa

fi kaka’umsa hojii gaarii qabatee hojii seektarichaa gahuumsa

hojjatuu fi gogganuu uumuu keessatti jalqabbii gaariin kan

mul’atu taha.

- Tajaajila Si’oomina, iftoomaa fi itti gaafatamummaa qabu

Addemsoota hojii Murasa keessatti kanamu jalqabee akka

babbaltuu ni godhama.

D. Kallatti xiyyee fannoo karoora Bara 2003

- JBAH fi SFSS walitti hidhuudhaan adeemsa hojii qorataman hunda

chartari qopheessuu fi walii mallateessuun hojiira oolchuu.

- Kallattii Raawii SFSS fooyyeesuun Hojii Sisyaasaa kan bu’uraa tahu hubachuu.

- Hojii Foyya’iinsa Siivil Sarviisii karaa qindoomina qabuun hojjachuu.- Sagantaan kun sagantaa yeroo dheeraa gaafatu tahu hubachuun kallattii kanaan raawwachuu. - Leenjii hubannoo Uumuu hojjattootaa fi geggeesitoota sadarka

sadarkaadhaan jiraniif bal’inaan kannuun ilaalcha qulqulluu,

aantummaa ummataa fi kaka’umsa hojii gaarii akka qabaatan godhuu.

- Konfiransii ummataa, mani fi leenjii gaama hawaasa adda addaa

gaggeessuudhaan, koreedhaabbii fi mana mani wajjiin dhawwataan

mariachuun himaannaa Ummataa rooga hundaan cimee akka deemu

godhuuu.

- Tajaajila buquqa (koosii) goggogaa kaasuu keessatti gahee abootti

qabeenyaa, ummataa fi Bulchiinsa magaala addaan baasuun

namayyuu gahe isaan beekee akka bahu godhuu

- Sochii hojii IMX babalisu keessatti IMX duraan ijaaraman

cimsuudhaan dhawaataan itti deemu.

- Hojjiwwan bara 2002 keessatti jallqabamani osso hin xummuramin

hafan xummuruu.

- Hojiin hundii kallatti imammata tarssimoo fi Pakejii sektar magalla

keessatti ibsaman burreffachun kallatti kanan akka rawwatamu

taasisuu.

E. Tooftaa Raawwii

- Adeemsa hojii cheeklistii dhaan hordafuun hanqinoota jiran ji’a ji’aan

qorachaa sirreessaa deemuu.

- Qoodafudhattoota sagantaa kanaa wajjiin walitti hidhamiinsaan

hojjachuu.

- Kaayyoo fig alma karoorichaa Irratti hojjattoota Qajeelcha

maanaajimantii waajjira, caasaa Araddaa fi Araddaa gadii wajjiin

manii adda addaa gaggeessuun namayyuu gahee isaa akka beeke bahu

godhuudhaan madaala deemu.

- Sochii hojii torbaaniin qorachuun hanqinaa fi cimina jiru addaan

baasuun akka beekan godhuudhaan akka sirreefatan deegaruun

kanneen hin sirreefanne irratti tarkaanfii fudhacha deemuu.

- Karooricha irratti korre dhabbi mana marii magaalaa dhimma

dingadee industari fi misooma magaalaa akssumas korrewwan dhabbi

hundaa wajjin mariiyachuun deggarsa irra eggamu akka godhan

Tasisuu.

- Qammoolee hojii sekkatara Mana Qopheessa wajjin Walitti dhufenya

hojii qaban hundaa walin sinrna hojammat qindommina fi wal

qunamtii hojii garii itti fuffinsa qabu ummun hojjachuu.

Kutaa III3.Hojii Ijoo fi Gurguddo Karoora bara 2003

3.1 Hojji Ijoo

- Q/Taj/M/Qopheessa Hummna adda duree fi gaggeessa

Addemsa Hojii fi Hojjattota Qulqullin ilallacha annattuma

ummata fi kakka’umsa hojii garee qabatee hojii sektaricha

ga’umsan hojjatu fi hogganu. Saddarka magaalaa fi arddootatti

ummudhan imammata misooma magaalaa hojiitti hikkun

guddina safisafi itti fuffinsa qabu mirkana akka deemmu

goodhudha.

3.2 Hojii Gurguddoo

- Paakeeji Industarii fi misooma magaalaa fi Paakeejjii

Bulchinsa garii magaalootaa Ka’uumsa godhachuudhaan

dhimmoota armaan gaddii irratti xiyyefane kan Hojjanuu ta’a

- Humna Raawwachiisummaa keenyaa fooyyeessuu- Hojii – dhabdummaa xiqqeessuu

- Tajaajila Qulqullina magaalaa Fooyyeessuu - Rakkoo, Tajaajila Hawaasummaa, Aadaa, Bu’uralle misooma dhawatan hikka demmu .- Rakkoo mana jireenyaa salphisuu

- Pilaaniin guddinaa Gara maastar pilaatti fooyyeessuus - Sirna Qophii, Dhiheessaa fi Bulchinsa lafaa fooyeessuu- Sirna Sassaabbii galiifi Bulchinsa Faaynaansii dadhabaa fooyyeessuu

- Sirna Qabinsa Ragaa fi odeeffannoo keenyaa fooyyeessuu

3.2 Hojiillee Gurguudoo 3.2.1 Pakejji Industari fi Misooma Magaalaa ilaalchisee

A. Sagantaa Misooma DargaggootaaSagantaan kun Waajjira Dargaggoofi Ispoortii Wajjiin qindoominaan kan hojjatamu taha.

KaayyooDargaggoonni Misooma magaalaa keessatti gaggeeffamu irratti yaada karooraa burqisiisuun qaama karoora godhee mirkaneessu irraa kaasee hanga raawwiitti hirmaachuudhaan misooma magaalaa irratti akka hirmaatan godhuudhaan misooma irraahis fayyadamoo taasisuu

Galma 1Dargaggoota magaalaatiif iddoon Tajaajila adda addaa itti argatan akka guutamuu danda’u hojiin ni eegala

Hojii Hojjatamu- Ijaarsa jiddu gala dargaggoo gaggeessuu- Waajjira keellaa iddoo haragalfiitiin gurmeessuu

Galma 2Dhuma karoora waggaa irratti hirmaannaan dargaggootaa hojiiwwan misoomaa Naannoo karaa Mootummaatiin karoorfaman irratti %10 ni gaha.

Hojii Hojjataman- Karoora Waggaa qopheessuuf yaada burqisiisuu irraa kaasee rakkoolee jiran duraa duubaan kaayuudhaan qaama karoora qopheesseen mirkaneessuun raawwi isaa irrattis akka hirmaatan qaama Dhimmi ilaalu Wajjiin godhuu- Konfaransii misooma dhaabbataa, dargaggoonni qooda fudhatan

waggatti al lama gaggeessuu

- Gurmaa’insi dargaggootaa kanneen akka waldaya dargaggootaa, liigii dargaggootaa k.k.f waltajjii siranaa hundeeffachuudhaan gaggeessuu.

- Kilabootaa fi Gumiilee Manneen barnootaa tii waliin ragaa wal qunnamtii hojii qabnu irratti kurmaanaa walii Wajjiin karoorfachuu fi Raawwii isaa madaalaa deemuu.

- Barattootni lammii amala gaarii qaban ta’uu barnoota isaanii irratti akka ciman dhumaa barnootaa Waggaa irratti badhaasuu.

- Hirmaannaa dargaggootaa sochii Ispoortii adda addaa irratti qaban cimsuuf waldorgommii Ispoortii Maqaa Magaalaaatiin hundeessuudhaan gaggeessuu

KAYYOO:- Dargaggoonni magaalaa teenyaa lammii amala gaarii qaban akka tahanii fi misooma nannoo isaanii irratti akka hirmaatan godhuu

GALMA 1 :- Hubannoo dargaggoota misooma magaalaa fi Paakeejii irratti qaban foyya’eeti argama.

Hojiilee Hojjataman Paakeejii misooma magaalaa fi industrii qindaa’ee irratti

dargagootaaf leenjii kennuu Sochii Bulchinsa magaalaatii fi hirmaannaa dargaggoota mata

duree je’u irratti marii gaggeessu. Yaada Bu’ura karooraa akka burqisisanii fi dhimmoota dursa

argachuu qaban qaama karoora godhachun mariin mirkaneessuu.

GALMA 2:- Hirmaannaan dargaggoota roga hundaa dabaleeti argama.

Hojjiilee hojjataman

Yaada karoora ofiif burqiisisanii fi qaama karoora akka tahuu murteessan irrattti gahee isaan addaan baasuun waliigalteen gahu.

Kilabootaa fi guumilee adda addaa mana barnoota keessatti ijaaraman Walitti dhiheenyaan hojjachuu

Wajjira dhimma ilaalatu wajjin qindominaan hojjachuu Dargaggoota hirmaanaa gaarii agarsiisaan waltajjii qopheessuun

badhaasu Barattoota Qabxii gaarii fidan badhaasuu

Ji’oota gannatiif yeroo boqqonna isaanii sochii ispoortii fi barnoota irratti akka hirmaatan haala mijeessuu.

Ijaarsa J/Gala dargaggoo keessatti hirmannaan dargaggoo 30% akka tahuu hirmaachisu.

Galma 3 Dargaggootaaf carraa hojiitii uumuu fi iddoo oolmaaya qopheessuu keessatti sochiin gaariin ni mul’ata

Hojiillee hojjatamu Dareen Dabalataa afur hirmaanna uummataatiin ni ijaarama Ijaarsii iddoo olmayaa dargagoota eegaluu Mana barnootaa sadarkaa 2ffaa keessatti dareen dabalataa deeggarsa

NGO akka ijaaramu haala mijjeessuu

Karoora sagantaa Misooma Dargaggootaa bara 2003

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora

waggaa

Yeroo Raawwii Ibsa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Dargaggoota University yeroo

boqonnaa isaanii ijoollee

barsiisan deeggarsa adda

addaa godhuu.

Lakk 5 5 - - -

2 Dargaggoota magaalaatiif

waa’ee qulqullinaa fi

magaariisuu magaalaa irratti

leenjii hubannoo kennuu

Marsaa 4 1 1 1 1

3 Dargaggoota Qabxii gaarii

argatan kutaa 10ffaa fi 12ffaa

badhaassuu

Nama 20 20 - - -

4 Dargaggoota magaalaa

Teenyaa duula qulqullina akka

gaggeessan godhuu

Lakk 400 100 100 100 100

5 Dargaggoota magaalaa

teenyaa leenjii hubanno gara

HIV/AIDS akka qabaatan

kennuu.

Lakk 400 100 100 100 100

6 Kitaaba dargaggootaaf bituu Lakk 400 100 100 100 100

B Sagantaa Misooma IMX Kaayyo

Hojii misoomaa magaalaa IMX babal’isuu jiddu galeessa godhate gaggeessuudhaan hiyyummaa magaalaa keessa salphisuufi misooma itti fufinsa qabu fiduudhaan baadiyyaa fi magaalaa diinagdeen Walitti hidhuun abbootii qabeenyaa kan misoomaa akka horatan godhuu.

Galma 1Waldayoota IMX duraan jaaramaniif dursa kennudhaan iddoo oomishaa fi gurgurtaa % 60 akka argatan ni taasifama

Hojii Hojjatamu- Wiirtuu jiddu gala oomisha waldayoota 5 tajaajilu dhaabuu- Namoota ijaaramuu hin dandeenye fedhii hojii qabaniif iddoo

bubuutuu ganda keessa kireeffatanii akka itti fayyadaman godhuu- Iddoo jiddu-gala oomishaa gurmaa’e lama ijaaruun waldayootaaf

kennuu- Iddoowwan oomishaa ijaaraman dursanii bu’urri misoomaa akka

guutamu godhuu.

GALMA 2:- Hojjatoota Qajeelcha Tajaajila mana qopheessa keessaahuu hoggantoota fi abbooti Adeemsa hojiitiif leenjii ijaarsa dandeetti fi hubannoo cimsu kennuu

Hojjiilee hojjataman Sagataan PIMM qinda’e fi meeshaalee leenjii qopheessuu Leenjii hojjatoota qajelcha Tajaajila mana qopheessa fi qaamoota

dhimmii ilaalatu kennuu. Muuxannoolee gaggaarii ammaan dura turan addaan baasuun babalisu

GALMA 3:- Hanqinoota Adeemsa hojii IMX ilaalchi saanii mul’atan sakata’un tarkaanfii sirreessa ni fudhatama.

Hojii Hojjataman Hojiin IMX hojii ijoo akka tahee walgalteera gahu Qophii fi kennaa lafaa akkasumaas deegarsa biro irratti cinaachaa

cima fi lafa jiru qorachuun tarkaanfii sirreessa fudhachuu. Walitti hidhamiinsa qaamoota Dhimmi ilaalatu kenniin biro Wajjiin

jiru qorachuun hanqina jiru jireessu .

GALMA 4 Deegarsii kennamu intarpiraayisoota duraan ijaaraman cimsu irratti akka xiyyeefatamu godhuu. Hojii hojjatamu Intarpirizoota carraa hojii bal’aa uuman ciminaan deegaruu Deegarsa godhamu karoora fi cheek lisiitin ji’a fi kurmaana qorachuu Iddoo Oomishaa fi gurgurtaa moodeela tahu tokko qopheessuu fi

ijaaruu

GALMA 5:- Jiddu gala oomishaa haala baasii qusatuu akka hojjatamanii fi itti fayyadamtootaaf karaa iftoomina fi itti gaafatamummaa qabuun itti fayyadamtoota harkaan gahuu.

Hojii Hojjatama Hojiilee bara baajata 2002 eegalamanii hin xumurin xumuruu Iddooleen Omiishaa fi gurgurta ijaaramaan karaa iftoomina itti

gaafatamummaa qabuun itti fayyadamtoota harkaa gahuu sadarkaa sadarkaan mirkaneefachuuf bobbaa dirreen qorachuu

Galma 6. Magaalaa teenya keessatti jiddu galeessa oomishaa fi gurgurtaa tokko ni ijaarama.

Hojjii Hojjatama Iddoon oomishaa M2 500 tahuu Waajjira lafaa wajjiin qopheessuu Ijaarsa iddoo omishaa kana haala baasii qusatuun ni ijaarama Jaarmeeynii magaalaa walqoof kafalee 83000 akka galuu godhuun

kanneen didan seeraaf dhiheessuu.

Galma 7

Waldayoota IMX adda addaa 6 tahan kanneen miseensota 30 ol qabaniif hojiiwwan ijaarsa bu’ura misooma adda addaa qarshii (Kuma dhibba lama) 200,000 oliin lakkaa’amu hojjachuudhaan Walitti hidhaminsa gabaa ni argatu

Hojii Hojjatamu- Hojiiwwan Piroojaktii misooma adda addaa magaalaa keessatti

gaggeeffamu irratti dursa waldayoota IMX ijaarsaatiif kennuu

- Meeshaalee ijaarsaa “piroojaktii kanaaf barbaachisu akka dhiheessan waldayoota IMX tiif kennuu

- Waldayoota hojii sibiilaa fi mukaa irratti bobba’an meeshaalee hulaa fi shubbaakaatiif dursa waldaya IMX magaalaaf kennuu

- Ijaarsa karaa koobilistoonii irratti hojii dhabdoota leenji’anii hojii koobilistoonii irratti akka bobba’an godhuu

C. Misooma ManaaKaayyooManneen magaalaa kanneen Maastarpilaanii Magaalaatiin walsiman 1000 kaadistarri hojjachuudhaan lakkoofsa manaa guutuu ta’e itti kennuu.

Galma 1- Maneen magaalaa Awwadaay 1000 ragaa seera qabatee fi

kadistarri hojjatamee arguudha- Manen Magaalaa 1000 lakkofsa mana qabu arguudha. - Manen magaalaa master plani Wajjiin wal hin simne addan baasuf

qorannaa gaggeessuu.Hojii Hojjatamu Manneen erga Ijaaramanii yeroo dheeraa turan hojii reegulaaraazeeshinii gaggeessan seera qabsiisu fi kaadistara hojjachu. Manneen seera qabatan addaan baasuun Lakkoofsa mana kannuufii Manneen seeran alaa maastarpilaaniin wal hin simne addaan baasuun galmeessufi furmaata fuula duraa qorachu Namoonni mana magaalaa keessatti jaaranii iddoo biraa jiraatan bakka bu’aa isaanii seeraan bakka buusuun akka wajjira beeysisan gochuu. Namoonni Mana kireesanii fi kireefatan walii galtee barreefamaatin akka raawwaatan tumaa qopheessuun, Hawaasa irratti mari’achisuun Mana mariif dhiheesanii mirkaneessuuf muuxannoo naannoo biro qorachuu.

Galmaa 2- Maneen arradda magaalaa tenyaa 1000 kan ragaa ammayatin qindawu isaani arguu.

- Mannen Araddaa kan nannoo invastimenti argamu 10 bakka bu’uu isanii arguu dha.

- Mannen araaddaa kan nannoo daldallatti argamu shalaagame gatti shallagiisani arguu

Hojii Hojjatamman- Walii galtee Mana Magaalaa jimaa 20 haaromsuu fi gatii dabaluu

- Galii Mana Araddaa fooyyeessuu Manneen Araddaa 10 J/gala gabaa jiran addaan baasuun shalaggii isaanii Hojjachuun Invastimantiif qopheessu. Aboottii Mana keessa Jiran mari’achiisuun kan dandeeytii qabuu akkaata Istandardii Iddootiin akka Ijaaru dursa kannuufi Kanneen dandeeytii hin qabne addaan baasuun Aboottii Qabeenya akka buusaniif kannuu . Namoota Mannen Araddaa Naannoo daldalaa keessa jiru mana jireenyaatiif keessa gala jiran kanneen yoo lafa argatan man ijaarachu danda’an addaan baasuun dursanii akka lafa argatan godhuuf qoranna gaggeesu.Hojii Hojjatamu Manneen Araddaa Labsii 47/67 dhaalaman addaan baasuu. Manneen seeran alaa qabaman gadiidhiisisuun seera qabsiisu Aboottii mana Araddaa Wajjiin waliigaltee guutuu Kafaltii kiraa Manneen Araddaa fi Mootummaa qorachuun fooyeessu Kiraan mana Araddaa yeroon akka sassabamu hordafuu. Suphaan Manneen Araddaa karaa Investimantii hin gufachiifnee fi seera qabeessa taheen seeraan akka raawatamu hordafuu. Ragaa Manneen Araddaa bifa ammayyaan gurmeessu.

Kaayyoo Galma 3

- Rakko Manajirenyaa Magaalaa kan salphate arguuf Namoonni 100 Abba manatahu

- Kireessaa fi kireyfata giddus waligalteen mallatteeffamuu ni jalqaba.

Hojii Hojjatamu Hirina mana jireenyaa Araddaa 02 keessa jiru fedhii fi humna isaanii Wajjiin addaan baasuu. Namoota waldayaan mana Ijaarachuu fedhan gurmeessu Ulaagaa calalli Namoota rakkoo mana jireenya qabanii qopheessun mirkaneessu Rakkoo Namoota mana kireesanii fi kireefatamu Jiddu jiru karaa nagayaatin akka hiikamu godhuu. Namoonni Mana kireessan Alawaalaafi mana ficaanii akka qabaatan godhuuf abbootii manaa mari’achiisu. Aboottiin Qabeenya mana gusannaa Ijaaranii kireesani Afeeran Jajjabeessu fi mari’achiisuu

Misooma Manaa irratti hojii Bara 2003 karoorfame

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora Waggaa

Yeroo Raawwii Ibsa Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Manneen Araddaa investimantiif Mijjaawwaa ta’an addaan baasuu

Lakk 12 3 3 3 3

2 Namoota Manneen Araddaa karaa seeraan alaan waliif dabarsan irratti himata banuu

Nama 12 3 3 3 3

3 Manneen Araddaa abbaa qabeenyaatiin gara gamootti jijjiiraman addaan baasuu

Mana 12 3 3 3 3

4 Shalaggii Mana Araddaa hojjiachuu Mana 15 4 4 4 35 Kaadistara Manaa Hojjachuu Lakk 1000 250 250 250 2506 Walii galtee Mana Araddaa fi Dhunfaa

raawwachuuLakk 100 25 25 25 25

7 Ajaja Mana Murtii Raawwachuu Lakk 400 100 100 100 1008 Waldiddaa daangaa hiikuu ,, 400 100 100 100 1009 Hayyama mana jireenyaa kennuu Lakk 1000 250 250 250 250 Waajjira

lafaatiin10 Piroojaktii Caalbaasiin Kenname

hordofuuLakk 4 1 1 1 1

11 Dizaayina Piroojaktii qopheessuu Lakk 14 14

D. Sagantaa Hirmaanna Ummataa Kayyoo 1 Jiraattonni Magaalaa teenyaa Misoomaa fi Bulchiinsa gaarii mirkaneessuu keessatti akka caalmaan guddatee fi misooma fi Bulchinsa gaarii kanarraa fayyadamoo taasisuu dha.

KAYYOO 2 Jiraattonni magaalaa misooma fi Bulchinsa gaarii mirkaneessu keessatti gaheen isani akka guddatu taasisuudha.

GALMA :- Hojjiwwan misooma magaalaa teenya keessatti gaggeefamu gaheen ummata 30% ol ni guddata.

Hojiiwwan hojjataman Abbootti qabeenyaa, dhaabbile miti Mootummaa, waldayyota hawaasaa fi Afooshaalee waliin qindaa’uun hojii misoomaa irratti qopheessuun waliigalteera gahu.

- Jiraattoonni Magaalaa hojii misoomaa, Bulchinsa gaarii fi nageenyaa mirkaneessu, irratti bal’inaan hirmaachuu fi bu’aa argamuu irraa fayyadamaa taasisuuf fedhii fi kaka’umsa mata isaaniitin garee misoomaatiin akka ijaaraman kallatti agarsiisuu fi deegaruu.

- Jiraattoonni magaalaa, Abbootiin Qabeenya dargaggoota fi dubartoonni akkasumaas jaarmayaaleen hawaasa adda adda yaada karoora burqisisan qaama karoora tahe mirkaneessu irraa eegalee rawwii isaa keessattis galee isaani beekani gamaagama akka deema waltajii sirna kurmaanan qopheessu.

- Abbootii qabeenyaa fi jiraattoonni ganda pirojektoota misooma Naannoo burqisissu hanga rawwachuu keessatti beekumsaan, mallaqa fi humnaan akka hirmaatan mari’achiisuu.

Gabatee karoora misooma hirmaannaa ummataa Hojiilee magaalaa bara 2003

Lakk Gosa hojii

Saf

artu

u Karoora bara 2003 Ibsa

Baay’ina

hojii

Nama

hirmaat

u

Humna namaa

maallaqaan

Buusii argamu Ida’ama

maallaqaan

1 Waajjira

Araddaa jaaruu

Araddaa

01

Aradaa

02

B/K

B/K

1

1

500

500

25000

25000

120,000

120,000

145,000

145,000

Araddaa

wajjiin

2 Duula

qulqullinaa

gaggeessuu

Marsa

a

4 2000 50,000 -- 50,000 AHQMM fi

W/Fayyaa

Araddaa

3 Daree M/B

ijaaruu

B/K 1 2000 50,000 400,000 450,000 M/

Barnootaat

iifi

Araddaa

4 Boolla kosii

qotuu

Lakk 6 600 30,000 - 30,000 AHQMM fi

Kanneen

biro

5 Biqiltuu

dhaabuu

Lakk 10,000 1000 25,000 - 25,000 Araddaa 01

fi 01

6 Galaana

Maqsuu

1km 300 15,000 - 15,000 15,000

Ida’ama 6000 220,000 640,000 860,000 Ida’ama

Lakk Gosa hojii

Saf

artu

u Karoora Kurmaana 1ffaa Ibsa

Baay’ina

hojii

Nama

hirmaat

u

Humna namaa

maallaqaan

Buusii argamu Ida’ama

maallaqaan

1 Waajjira

Araddaa jaaruu

Araddaa

01

Aradaa

02

B/K

B/K

1

1

125

125

6250

6250

40,000

40,000

46,250

46,250

2 Duula

qulqullinaa

gaggeessuu

Marsa

a

1 500 12,500 -- 12,500

3 Daree M/B

ijaaruu

B/K 1 500 12500 100,000 112,500

4 Boolla kosii

qotuu

Lakk 2 150 7500 - 7,500

5 Biqiltuu

dhaabuu

Lakk 2500 250 6250 - 6250

6 Galaana Km 75 3750 - 3750 3750

Maqsuu 0.25

Ida’ama

Lakk Gosa hojii

Saf

artu

u Karoora Kurmaana 2ffaa Ibsa

Baay’ina

hojii

Nama

hirmaat

u

Humna namaa

maallaqaan

Buusii argamu Ida’ama

maallaqaan

1 Waajjira

Araddaa jaaruu

Araddaa

01

Aradaa

02

B/K

B/K

1

1

125

125

6250

6250

40,000

40,000

46,250

46,250

2 Duula

qulqullinaa

gaggeessuu

Marsa

a

1 500 12,500 -- 12,500

3 Daree M/B

ijaaruu

B/K 1 500 12500 100,000 112,500

4 Boolla kosii

qotuu

Lakk 2 150 7500 - 7,500

5 Biqiltuu

dhaabuu

Lakk 2500 250 6250 - 6250

6 Galaana

Maqsuu

Km

0.25

75 3750 - 3750 3750

Ida’ama

Lakk Gosa hojii

Saf

artu

u Karoora Kurmaana 3ffaa Ibsa

Baay’ina

hojii

Nama

hirmaat

u

Humna namaa

maallaqaan

Buusii argamu Ida’ama

maallaqaan

1 Waajjira

Araddaa jaaruu

Araddaa

01

Aradaa

02

B/K

B/K

1

1

125

125

6250

6250

40,000

40,000

46,250

46,250

2 Duula

qulqullinaa

gaggeessuu

Marsa

a

1 500 12,500 -- 12,500

3 Daree M/B

ijaaruu

B/K 1 500 12500 100,000 112,500

4 Boolla kosii

qotuu

Lakk 2 150 7500 - 7,500

5 Biqiltuu

dhaabuu

Lakk 2500 250 6250 - 6250

6 Galaana

Maqsuu

Km

0.25

75 3750 - 3750 3750

Ida’ama

Lakk Gosa hojii

Saf

artu

u Karoora Kurmaana 4ffaa Ibsa

Baay’ina

hojii

Nama

hirmaat

u

Humna namaa

maallaqaan

Buusii argamu Ida’ama

maallaqaan

1 Waajjira

Araddaa jaaruu

Araddaa

01

Aradaa

02

B/K

B/K

1

1

125

125

6250

6250

40,000

40,000

46,250

46,250

2 Duula

qulqullinaa

gaggeessuu

Marsa

a

1 500 12,500 -- 12,500

3 Daree M/B

ijaaruu

B/K 1 500 12500 100,000 112,500

4 Boolla kosii

qotuu

Lakk 2 150 7500 - 7,500

5 Biqiltuu

dhaabuu

Lakk 2500 250 6250 - 6250

6 Galaana

Maqsuu

Km

0.25

75 3750 - 3750 3750

Ida’ama

3.2.2 Paakeejii Bulchiinsa gaarii magaaloota

A. Sagantaa Ijaarsa dandeetti dhaabbiileeti Kaayyoo Walii gala Dhimmoota magaalaarratti sadarkaa sadarkaan gaamni argaman qamni umaa baasu, qaamni Nageenyaa fi qaamni raawwachiisaan magaalaa itti gaafatamummaa isaanii ga’umsaan bahu akka danda’an akkasumas hirmaannaa ummata magaalaa guddisuu kan dandeessisu gurmaa’insa, misooma humna namaa fi sirna hojimaataa fooyyessuu fi hojirra oolchuu dha.

a. Piroojektii ijaarsa dandeetti kaayyoo tokko Manneen marii magaalaa teenya keessa jiran humna bakka bu’ummaa hawaasaa sirnaan hogganuu kan dandeessisu humna isaanii cimsuu fi hirmaannaa uummataa karaa suduudaa fi gurmaainsa qabun cimsuun jiraattoonni tumsa misoomaa amansiisaa fayyadamoo fi abbaa akka tahan godhuu

Galma 1 - Manneen marii magaalaa fi Araddaa sirna ifittoominaa fi wal

fakkaatuun hooggannun miseensonnis sirna itti gaafatamummaa isaanii bahuu dandeessisu haala mijjeessuu.

Hojimaata 1 Hubannoo Miseensota cimsuuf wajjira Afayaa’ii waliin qindoominaan hojjechuu fi deeggarsa barbaachsaa godhuun haala mijjeessuu.

Galma 2 - Misoonsooti mannen marii fi koreen dhaabbii dhimmoota

magaalaa irratti hubannoo gahaa akka qabaatanii fi hirmaannaan isaanii akka wajji Walitti hidhaminsa qaban irratti leenjii akka tahu ni godhama.

Hojimaata Waajjiraa Af-yaa’ii waliin tahuun Miseensota mana mariifi koree dhaabbiitiif karoora, Paakeejotaa, sagantaa fi imaammatootaa fi labsiilee dhimota magaalaa irratti leenjii kannuu.

- Karoora waggaa Mana mariif dhiheessuun mirkaneessuu- Gabaasa kurmaanaa koree dhaabbiin qorachuu- Koree dhaabbii wajjiin bobbaan hojii hojjatama jiru kurmaanaan

hordofuu

Galma 3 Hirmaannaa ummataa cimmsuuf gurmaainsa adda addaa amantaa umataa argatan waltajjii hirmaachisaa tahe akka dhaabbatuu akka aman godhuu kan danda’u hojii ijaarsa dandeettii ni hojjatamu.

Hojimaata 1 - Qaamota Dhimmi ilaalu wajji hirmaannaa ummataa karaa suduudaa taheen hirmaachisuu kandanda’u maanuwalii hirmaannaa ummataa akka qophaa’u deeggarsa godhuu.- Waldayoota hawaasaa mirgaa fi dirqama isaanii beekanii akka hojjatan hirmaannaan isaanii akka cimu leenjii hubannoo cimsu dhimmoota magaataa irratti kunnuu.- Koreewwan adda addaa ummata keessa sadarkaa araddaatti filuu fi dhaabuun dhimmoota isaan ilaalu irratti hubannoo kennuu. - Jiraattoonni magaalaa murteessoo tahan irratti qaamaan argamuun mari’achuu akka aanda’an koonfaransii ummataa yoo xiqqaate waggaatti al tokkoo qopheessuu - Pilaana magaalarratti karoora tarsimo irratti, karoora waggaarratti baasii guddaa kan gaafatan ijaarsa bu’uraalee a Misoomaa addaa tarbiiba Raawwii isaarratti ummanni sadarkaa sadarkaan akka mariatu godhuu - Waltajjii dhabbataa wal marii qaama miti-motumaa kanneen akka Afooshaa, Abbotti amantii, waldaya hawaasaa, waldaya ogummaa Wajjiin hundeessuun dhaabbataan marii gaggeessuu- Piroojaktoota Naannoorratti jiraattoonni keessattuu itti fayyadamtoonni karaa adda addaatiin fayyadamuun humna isaanii, fedhii fi dandeetti isaanii irratti hundaa’uun baasii akka hiratan akka gargaaran, hirmaannaa isaanii cimsuu

- Abbootti qabeenyaa Tajaajila tokko tokko kanneen bu’a qabeessummaan isaanii mirkanaa’e akka irratti hirmaatan carraa kannuu

b. Pirojaktii Ijaarsa dandeeytii Qaama Raawwachiiftu. Kaayyoo:- - Qajeelchi Tajaajila mana Qopheessaa fi adeemsooleen hojii hojmaata haala bulchiinsa gaarii goonfate qabaachuu akka danda’an angoo, Itti gaafatamummaa fi caaseefama gurmaa’insa seeraa fi dhaabatummaa fi - Raawwatoonni hojii hoggantootaa fi ogeeyyiin karoora rakkoo Naannoo hiikuu danda’u baasuu akka danda’an Tarsiimoo fi tumaalee rakkoo Naannoo hiikuu danda’u akka burqisiisani, hiyyummaa fi hajdhabummaa akka hirsan fayya’iinsa kanniinsa Tajaajila hojiira oolchuu fi ga’oomsa teekiniikaa misooma Naannoo fi baadiyaa deegaruu isaan dandeesisu beekoomsa, dandeeytii fi Ilaalcha akka goonfatan godhuudha.

Galma 1 - Adeemsii hojii JBAHn qoratame hundaa keessatti kallattii qorannoon lafa kaayyame qofaan hojjachuun waan gaariin ni galmaa’a. Hojmaata

- Adeemsa hojii qoratame caasaan nuuf hin ergamin kan sagantaa bulchiinsa gaarii fi misooma magaalaatiif nu barbaachisan addaan baasuun akka caasan nuuf mirkanaa’u gaafachu.

- Adeemsoota hojii Qajeelcha waldorgamsiisuun dhumaa waggaatti badhaasaa deemuu.

- Adeemsii hojii Qajeelcha keessa jiran Qindoominaan Walitti hidhamani akka hojjatan godhuu.

- Adeemsa hojii Qorataman qixa qoratame qofaan hojiira akka oolan hordafuu fi deegarsa kannuu.

- Koree mgntiitioin hojii torbanii Qorachuu

Galma 2 Waltajii dhabbii deegarsa magaaloota akka uumamu fi guyyaan magaaloota kabajamu ni jalqaba.

Hajmaata.- Gurmaa’insa kaawunsilii magaaloota keessatti hirmaanna keenya

cimsuun socha’u

- Araddaalee olla fi Aanaa waajjiin waltajjii dhaabbataa marii fi deegarsa

- Raawwii Hojii Paakeejii bulchiinsa gaarii fi Misooma magaalaa ilaalchisee waldorgamii sadarkaa godinaa keessatti gaggeefamu irratti hirmaachuu .

- Sochii Magaalaa fi bu’aalee argaman kan Ibsuu barrulee Waggaa maxxansuu.

- Magaaloota olla Wajjiin waliigaltee deegarsa tajaajilaa fi misooma irratti marii gaggeessu walii mallateessu

- Araddoota olla fi Aanaa Wajjiin waliigaltee lafa naannaa’a daangaa fi Qabbeenya Uumuma irratti waliigaltee mallateessumu godinaaf gaafii dhiheessu.

Galma 3 Piroofaayliin magaalaa misooma magaalaa Saffisuuf nu gargaaru dhawaatan qoratame bifa ammayaatiin gurmaa’u ni jalqaba.

Hojmaata Seenaan hundeefama Magaalaa Qoratame bifa kitaabaatiin akka maxxanfamu godhuu Ragaalee Hawaas diinagdee magaalaa Walitti sassaabuun Qindeessuu Jijjiirama karaa Hawaasummaa fi diinageeyin bara baraan dhufu galmeessaa deemuu. Piroofaayilii Invastimantii Qophaa’ee Qaama adda addaaf akka raabsamu godhuu. Sadarkaa Araddaatti Ragaan hawaasummaa fi diinagdee gurmaa’e akka ta’u godhuu. Qabeenya Ragaa misooma magaalaa Ibsan Sassaabimu qindeessuu.

Galma 4 Hojjattoota digrii lammafaatiin Ebifaman hojii keessa galchuun, kanneen hojjiira jiraniis akka leenji’an ergachuu bu’aan gaariin galmaa’u ni jalqaba.

Hojmaata Hojjattoonni Leenjiif ergaman hojiin madaaluun addaan baasanii qopheefachuu. Kanneen leenji’anii dhufan Iddoo barbaachisaaratti ramaduu.

Galma 5

Hojjatoonni Qajeelchaa 2 tahan leenjii Qaama ol’aanaan kannamu irratti leenjii gaggabbaaboo ni fudhate Hojiiattoonni 30 leenjii gaggabaaboo sadarka magaalaa kannamu irratti dhawaatan hirmaachuun hubannoo foyyee ni qabaatu.

Gabatee Humna namaa Qaj/Taj/M/Qopheessaa agarsiisu

Lakk Maqaa kutaa hojii Baay’ina humna

namaa Caasaan jiruu

Baay’ina human

namaa bara 2002 ture

Karoora humna

namaa bara 2003

Baay’ina humna namaa bara

2003 ramadamee

Ibsa

Dhi Dha w/g

1 Qajeelcha Tajaajila Mana

Qopheessaa

7 4 3 7 1

2 Adeemsa hojii kenna

Tajaajilaa fi Ragaa

Hawaasummaa

8 2 2 4 2

3 Adeemsa hojii qulqullinaa

fi magariisuu

17 2 - 2 25=gargaaraa

2=ogeessa

4 Adeemsa hojii Bulchinsa

Qabeenya humna nama

10 7 4 12 1

5 Adeemsa hojii Dizaayini

fi Ijaarsa Bu’uura

misooma.

13 4 3 7 2

6 Adeemsa hojii Ijoo

Misooma dabarsaa fi

Bulchinsa manneeni

8 1 - 1 2

7 Adeemsa hojii Qophi

karooraa fi Gamaa ggama

Raawwii

5 1

B/B

2

Ida’ama 68 39

Gabatee karoora leenjii adda addaa bara 2003 karoorfame

Lakk Mata duree

leenjii

Qaama leenji’u Karoora leenjii

waggaa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3 ffaa Kur 4ffaa Ibsa

Dhi Dha w/g Dhi Dha w/g Dhi Dha w/g Dhi Dha w/g Dhi Dha w/g

1 Heera

mootumaa

irratti

Hojjataa 22 18 40 22 18 40

2 TMG, JBAH

fi PBG

Hojjataa

Mootummaa

22 18 40 22 18 40

3 Imaammata

misooma

magaalaa

Mana Marii

Araddaa

Mana

m/Mootummaa

-

150

-

150

-

300 50 50 100 100 50 150 25 25 50

4 Labsii

Beenya,danbii

fi liizii

Jiraataa

magaalaa

Hojjataa

Mootummaa

140

22

50

18

190

40

140

22

50

18

190

40

5 Qulqullina

eegumsa

Naannoo

Jiraata

Magaalaa

Mana/M/Ara fi

Magaalaa

320

150

280

150

600

300

100

50

100

50

200

100

100

50

100

50

200

100

100

50

100

50

200

100

c. Piroojaktii fooyya’insa sirna Haqaa fi Naamusaa KaayyooGurmaa’insa fooyya’insa seeraa fi hojimaata godhuudhaan magaalaa teenya keessatti Tajaajila haqaa saffisaa fi bu’a qabeessa dhiheessuudhaan hojimaata Bulchinsa gaarii hin tahin irratti duuluufi nageenya ummachuu. Galma 1Labsii, Danbii Qajeelfamaa fi tumaaleen adda addaa bahan hojiirra ooluu jalqabuudhaan mirgi jiraattotaa kabajamee sochiin misoomaa fi hawaasummaa nama jajjabeysu ni mullata.

Hojii HojjatamuuSeerota, danboota, qajeelfamaa fi tumaalee adda addaa bahan irratti hubannoo qaama adda addaa cimsuu leenjiin ni kennama.Haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin wixineen tumaalee adda addaa bahee ummataan irratti mari’atamee mana mariitiif dhiyaatee akka mirkanaa’u taasifama.Labsii, Danbii, Qajeelfama fi tumaalee bahan hojiirra oolu isaanii hordofuufi deeggaruu fi hanqinoota jiran sireysaa deemuu.

Galma 2Manni Murtii Hawaasummaa araddoota lachuu keeysatti humna namaafi hojimaata haarayaan gurmaa’e.

Hojii Hojjatamu- Muuxannoo gaggaarii Manneen murtii hawaasummaa magaalaa biro keysatti jiran sakatta’uufi kanneen qaama olaanaa irraa nuuf ergame hojiirra oolchuu.- Araddoota lachuu keysatti humna namaa hubannoo seeraa qabu filuu, leenjisuu fi ramaduu.- Manneen murtii hawaasummaa kallattii seeraatiin hojjachaa jiraachuu, deeggaruu, hordofuu fi hanqina jiru sirreysaa deemuu. Galma 3Magaala teenya keeysatti humni seera kabachiisuu gurmaa’ee hojiirra ooluu ni eegala.

Hojii hojjatamu- Tajaajila seeraa kabachisuu ilaalchisee muuxannoo magaalotaa

biro jiru addaan baasanii qindeysuu fi muuxannoo gaggaarii karaa naannootiin qoratamee nuuf ergamu Walitti qindeysuun Tajaajila seeraa eegduu kennuu.

- Ulaagaa seera eegdoyni ittiin filataman qindeysuu. - Tumaa seera eegdoota mana mariif dhiheessu mirkaneessu.

d. Sagantaa Fooyya’iinsa Sivil Sarviisii IlaalchiseeKaayyoo:-Hojjattoota ilaalcha dimokraatawaa fi aantummaa uummataa qabu harachuun karoora Misoomaa fi Bulchinsa guurii lafa kaayyanne raawwachuu kan nudandeesisu humna siviil sarviisii ga’oomsa qabu horachuun galma goone ga’uudha.

Galma 1- Siviil Sarvaantii Ilaalcha dimokraatawa qabnii fi Sirna kana

Tajaajiluuf qophaa’a tahanii ni gurmaa’a.

Hoj:- 1. Heera Mootummaa irratti leenjii kannu Imaamata ijaarsa dandeeytii fi SFSS Irratti leenjii hubannoo uumuu

waggatti al lama kannu. Leenjii kanname dhawaatan gamaagama deemuu Qaxarrii, Ramaddiifi Jijjiirraa waagaa siivil sarviisiin kaayameen

tahuu qoracha deemuu fi hanqina jiru sirreessu. Hojjattoota ilaalchaa dimokraatawa hin qabnee fi Imaamata ummata

oal’aan filatame hojiira olchuuf qopha’o hin taane qulqulleessaa deemu.

Tarsiimoo muuxannnoo gaggaarii irratti leenjii kannuu

Galma 2 - Hojjattoonni Sagantaa Xixxiqaa shaman. - SFSS fi Raawwii teekiniika irratti hubannoo gaha ni qabaatu

Hoj- 1. Sagantaa Xixxiqqaa shaman SFSS irratti leenjii waggatti al lama dhawatan kannuu. SFSS Karoora Adeemsaa fi dhunfaa keessa akka galfatan godhuun

ji’aa fi kurmaanaan madaala deemuu. Hojii SFSS Karaa qindoomina qabuun hojjatama jiraachu kurmaanan

madaalaa deemuu.

Galma 3 Rakkoon Ilaalcha Naannawa hoggansaa fi Raawata bira jiru %90 ni xiqqaata

Hoji- 1. Madaalliin bal’aa irratti xiyyeefate waggatti al lama ni gageefama Karoorri bu’aa irratti xiyyeefate akka adeemsaa fi akka oolu godhu. Hanqinoota jiran dhawaatan qorachuun sirreessa deemuu. Namoota bu’aa gaarii galmeessan wagga waggaan badhaasuu. Raawwii hojii kurmaan madaaluun duubdeebii kannaa deemuu. Waltajii Idilee Torbaannii, Ji’aa fi kurmaana kabajuun rakkoo

ilaalcha, ga’oomsaa fi Hoggansaa irratti gabsa’a deemu.Galma 4Sirna madaallii hojii bu’aa irratti xiyyeeffate Qabxii hojjattootaa galmeedhaan hordofuun, gurmaa’insa fi qabinsa ragaa bu’ura mana hojichaa akka ammayyaa’u hordofuun deeggarsa ogummaa ni kennama.Hojiilee Hojjataman

- Hojiilee haala karoorfamaniin yeroo isaanii eeggatanii raawwatamuu isaanii hordofuu

- Maqaa Qajeelchaa fi kutaalee Tajaajila kennan qopheessuun iddoo mul’atutti maxxansuu

- Hojjattootni baajii qaamaa fi minjaalaa qophaa’e godhachuun iftoomina akka dagaagsan godhuu

- Galma, kaayyoo, Mul’ata ergamaa fi duudhaalee mana hojichaa taappeellaa irratti qopheessuun hojiirra oolchuu.

- Gita hojii hayyamame, ramaddii argatee fi duwwaa addaan baasuun beekuu fi akka guutamu qaama olii gaafachuu.

- Ragaa humna namaa, qaxarrii, ramaddii fi jijjiirraan qajeelfama KSSO bu’ura godhate hordofuu.

- Mooraa Qajeelchaa kunuunsuun Alaabaa lameen akka kabajamu godhuu

- Yeroon seensaa fi bahinsaa hojjattootaa kabajamuu isaa hordofuu fi guyyaa galmeessuu fi torbannin cunfuu.

- Casaan JBAH Qoratame nuuf hin ergamin 5 biroo gaafachuun hayyamsiisu.

Galma 5Dokumantii qorannoo JBAH tiin gadi bu’ee irratti adeemsotni fi hojjattootni mana hojichaa walii Wajjiin mari’achuun hubannoo gahaa akka argatan godhuun kaayyoo diriiraa baasanii maxxansuun galma irraa eeggamuun hojitti akka jijjiiran ni godhama.

Hojii Hojjatamu- Abbootii adeemsaa raawwattootaa isaanii waliin Team-Chaartarii

qopheessuun dirqamaa fi itti gaafatamummaa irraa eeggamu bahuuf walii mallatteessanii oolamaya guyya guyyaatiin madaalaa akka deeman godhuu.

- Karoora walqunnamtii itti gaafatamaa Qajeelchaa, Adeemsota fi raawwattootaa jidduu jiraachuu qabu bifa fooyya’een cimee akka deemu godhuu.

- Waltajjii marii idilee manaajimantii adeemsotaa fi raawwattootaa mana hojichaa akka idileeffamu godhuu

- Hojjattootnni sadarkaa kenninsa Tajaajila isaanii madaalaa hojii hojjataniin tajaajilamtoonni hangam akka itti quufan tooftaa itti hordofan diriirsuu.

- Adeemsotni fi raawwatootni Qajeelchaa iddoo itti aangeeffaman irratti ciminaan akka hojjatan gochuu.

Galma 6Karoora qajeelchaa irratti hojjattootni hubannoo walii gala akka qabaatan gochuun hojjattoota Qajeelcha a biratti ilaalchi tajaajilamaa ummataa dagaagee abbaan dhimmaa simannaa gaarii fi Tajaajila quubsaa akka argatan ni godhama.

Hojii Hojjatamu- Tajaajila kennamuu fi dhimma ummataa uunkaalee PBG tiin akka

keessummeeffamu godhuu- Qajeelfamoonni, Labsii, Danbiilee mana hojichaa gadi bu’an

bakka tokkotti gurmaa’anii hojjattootni akka hubataniifi itti gargaaraman godhuu.

- Qophii Paakeejii Bulchinsa gaarii fi pirinsipiloota naamusaa maxxansuun Raawwii isaa sagantaan koree manaajimantii hojjattoota waliin qorachuu.

- Malaammaltummaa fi hojimaata badaa ittisuuf sochii godhuu

- Baajata mana hojichaaf ramadame ifatti maxxansuun hojjattootni akka beekan godhuu.

- Deeskii odeeffannoo sirritti gurmaa’ee humna namaa Gahumsa qabuun Tajaajila irraa eeggamu akka kennu godhuu .

- Galmee Istandardii hojii Qopheessuun hojiira oolchuu.- Tajaajila kannamuu fi ulagaale gyytamu qaban Hawasaaf Ifa

godhuu. - Tapeellaa -------------- 3 - Broosharii -------------- 100 - Waltajii irratti -------------4

- Galmee fi Sanduuqa yaadaa akkasumas Uunkaa komii ifatti sassaaban qophaa’ee torbaanitti ilaalamee qaamolee Dhimmi ilaaluuf duub-deebii kennuu

- Iddoo abbootiin dhimmaa itti boqotan faraqaa itti eeggatan akka sirritti Tajaajila kennu godhu.

e. Walitti hidhaminsa Magaalaa fi BaadiyyaaKaayyooBulchinsa magaalaa Awwadaay Walitti hidhaminsa gama hundaan magaalaa fi baadiyyaa waldaa magaalotaa, obboleetummaa magaalaa fi baadiyyaa uumuudhaan bu’aa waliinii argatanii akka guddatan gochuu.

Galma 1Bulchinsi magaalotaa waliin tahuun dandeettii raawwannaa Gahumsa qabu akka horatan hubannoo kannuun, tarsimoo misooma baadiyyaa fi misooma magaalaa Walitti hidhamanii guddinni misoomaa baadiyyaa wal simee akka deemu hojimaata dandeessisu malli itti diriiru danda’u ni uumama.

Hojiilee Hojjataman- Fedhii qoteebulaan Naannoo magaalaa teenyaarraa barbaadu

qorachuun adda baasuu.- Fedhii qoteebulaa guutuuf Tajaajila adda addaa fi daldala adda

addaa baasuun qaamni adda addaa akka irratti hirmaatan hiiku godhuu

- Piroojaktoota Walitti hidhaminsa magaalaa fi Baadiyyaa cimsuuf gahee qaban akka karoorfamu godhuun raawwi isaa hordofuu

- Hojiiwwan misoomaa magaalaa keessatti hojjataman kallattii Walitti hidhaminsa magaalaa fi baadiyyaa cimsuu danda’aniin akka karoorfamaniifi raawwataman hordofuu.

Galma 2Bulchinsa magaalaa komiin Walitti hidhaminsa cimaa yoo ummata faayidaan waliinii argamuu akka danda’u qorachuun Walitti hidhaminsa taasifame irratti waliigaltee waliinii mallatteessuufi walii galtichii yeroo barbaachisaa ta’etti akka haaromfamu ni taasifama.

Hojii Hojjatamu- Foormii marii dhaabbataa bakka bu’oonni qoteebulaa magaalaa

irraa Tajaajila argatanii waggatti altokko qopheessuu- Walitti hidhaminsa taasifame irratti walii galtee waliinii

mallatteessuun hordofuu- Ragaa bu’uraa barbaachisaa ta’an qindeessuun qabuu- Oomisha oomishamu keessa hanga jiraattootni gandichaa fi

magaalichaa itti fayyadaman addaan baasuu.- Oomisha leecoolee gabaa biyya keessa fi biyya alaatiif dhihaachuu

qaban irratti odeeffannoo waayitaawaa qindeessuu- Guddina diinagdee Bulchinsa magaalichaa ittiin specialize

gochuun danda’u daataa bu’uraa piroofaayila Bulchinsa magaalaa irraa fudhachuun qindeessuu.

f. Karaa Qophii Odeeffannoo Piroofaayilaa fi Humna Guddina diinagdee Bulchinsa Magaalaa Awwadaay

KaayyooMagaalaa Awwadaay piroofaayilli isii qophaa’uun daataa bu’uraatiin qabamee humni diinagdee isii maal irratti caalmaan specialize gochuu akka dandeessu qoratamee guddinni gama sektara misoomaa magaalaatiin galmaa’u madaaluun caalmaatti itti fufinsaan deemuu haala itti danda’u mijjeessuu.

Galma 1Odeeffannoon hawaas-diinagdee magaalaa karoora baafachuuf, piroofaayilli kallattii guddina magaalaa qopheessuu fi piroofaayilii invastimantii qopheessuu akkasumas qaamni odeeffannoo barbaadu karaa salphaan argachuu akka danda’u karaa ammayyaa’aan ni gurmaa’a.

Hojii Hojjatamu- Fedhii ragaalee bu’uraa misoomaa magaalaatiif barbaachisaa

tahanii fi qaamni adda addaa misooma magaalaa irratti hirmaachuu barbaadan qorannaan addaan baasuu.

- Jijjiirrama magaalaan fidaa deemtu sirni itti hordofamuu fi galmeeffamu diriirsuun yeroo yeroon galmeessaa deemuu.

- Seenaa hundeefama magaalaa manguddoo irraa kaaseetaa fi barreefamaan qopheessu.

- Ragaalee bu’uraa adda addaa qaama adda addaarraa sassaabuun qindeessuu.

- Ragaa daldaltootaa - Ragaa Qonnaa jiraataa - Hojjattoota guyyaa - Seenaa hundeeffama magaalaa manguddoo irraa kaasetaa fi

barreeffamaan qopheessuu- Ragaalee Bu’uraa adda addaa qaama adda addaarraa sassaabuun

qindeessuu.- Ragaa daldaltootaa- Ragaa Qonnaan jiraataa- Hojjattoota guyyaa- Ragaa invastimantii

B. Sagantaa Fooyya’insa piroojaktii sirna Bulchinsa FaayinaansiiSagantaa kana waajjira MMD fi galiiwwanii wajjiinkan hojjatamu taha

Kaayyoo 1Sirni Bulchinsa faayinaansii karaa caaseeffama hojimaata qabuun akka hojjatamuufi to’annoo fi hojimaata seera qabuun akka gaggeeffamu godhuu. Galma 1Seera, danbii fi qajeelfamni faayinaansii bahe hojiirra oluu ni eegala Hojiilee hojjataman

- labsii, danbii fi qajeelfamoota faayinaansii bahan irratti leenjii nama leenji’u erguu

- Nama leenji’ee dhufe akka hojjattoota leenjisu godhuu

Galma 2Karoora faayinaansii misooma magaalaa jiddu gala godhatee fi qindoomina qabu akka jiraatu ni taasifama.

Hojiilee hojjatamu- Manuwaalota qophii karoora faayinaansiitiif nuuf ergaman bu’ura

godhachuudhaan karoora kaapitaala invastimantii akka qophaawu godhuufi kanuma ka’umsa baajata 2003 godhachuudhaan mana marii magaalaatiif dhiheessanii mirkaneeffachuu.

- Jiraattotni magaalaa keessattuu dubartoota, dargaggoota namootni bebbeekkamoon k.k.f piroojaktii misoomaa ykn karoora faayinaansii kaapitaalaa yeroo qophaawu rakkoolee isaaniifi fedhii isaanii addaan baasuudhaa fi tartiibaan kaa’uu akka danda’an dadammaqinaafi karaa dimokraatawaa ta’een hirmaachuu kan dandeessisu sirna hojimaata diriirsuun kanuma hojiirra oolchuuf kan gargaaru waltajjii hubannoo uumu qopheessuu

- Sagantaa Raawwii faayinaansii kana hordofuufi gamaaggamuun tarkaanfii sirreessaa fudhachuun sirreessaa deemuu.

Galma 3Sirna saffisaa, baasii qusatu diriirsuun israafummaa ittisuu kan danda’u sirna bittaa fi Bulchinsa qabeenyaa fi meeshaa faayidaa hin qabne karaarraa maqsan haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin qophaawee hojiirra ooluu ni eegala.

Hojiilee Hojjatamu.- Qajeelfama keessa itti fayyadama boba’aa itti fayyadama

meeshaalee isteeshinarii qopheeffachuu- Akkaataa itti fayyadama Qabeenya karaa qusannootiin

fayyadamuu nu dandeessisu irratti abbootii adeemsotaaf leenjii kennuu.

- Adeemsa hojii haaraya qorachuudhaan hanqinoota jiran addaan baasuufi hanqina jiru irratti leenjii kennuun sirreessuu

- Kurmaana kurmaanaan oodiitiin keessaa akka godhamuu fi waggatti al tokko bu’aa isaa mana mariitiif dhiyeessuu

Kaayyoo 2

Tajaajila hawaasummaa fi bu’ura misoomaa baballisuu kan dandeessisu sirna ramaddii faayinaansii amansiisaa fi sirna Bulchinsa galii saffisaa fi bu’a qabeessa ta’e diriirsuu.

Galma 1Qajeelfamoota fi manuwaalota sirna sassaabbii fi itti fayyadama galii bahanii nuuf ergaman hojiirra ooluu ni jalqaba. Hojii Hojjatamu

- Haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin danbootaafi qajeelfamoota nuuf ergaman irratti hundaa’uudhaan taarifoota fooyya’uu qaban qorachuudhaan mana mariitiif dhiheessuu

- Taarifoota sadarkaa naannootti bahaniifi mana marii magaalaatiin akka mirkanaa’an qorataman osoo hin mirkanaawin dura hawaasni sadarkaa sadarkaan akka irratti mari’atan gpdhuu.

- Qajeelfama hojii ramaddii gibiraa fi ol iyyata waajiraa galiiwwaniitiin Wajjiin baasuu hojiirra oolchuu.

- kafaltoota gibiraa fi baaqii isaanirra jiru gosa gibiraatiin addaan baasuudhaan seeraan galmeessuu dhaa fi Waajjira galiwwanitiin walin akka Sassaabamu godhuu.

- Jiraattoota magaalaatif galiin sassaabame Tajaajila maaliif akka oole sirna odeeffanno itti argatan diriirsuu.

- Karoora galiirratti ummanni akka hirmaatu fi akka mari’atu godhuun karoora galii fooyyee tahe qopheesuun hojiirra oolchuu.

3.2.3 Saganta fooyya’insa lafaafi Pilana magaalaa Sagantaan kun Waajjira lafaa fi Eegumsa naannoo Wajjiin qindoominaan kan hojjatamu tahaA. Piroojaktii galmeessa ragaa fi Qabeenya lafaan walqabatu KaayyooOdeeffannoo teeknoolojii ammayyaa’aa irratti kan hundaa’e sirna galmeessa lafaa fi dhimmoota lafaan walqabatanii diriirsuun hojii bulchinsaa fi misooma lafaa bu’a qabeessaa fi saffisaa ta’uu isaa mirkaneessuun madda kiraa sassaabdummaa gogsuudhaan misoomaaf haala mijjaawaa uumuudha. Galma 1

Qabiyyeen lafaa fi manaa ragaa sirrii ta’e kallattii seeraafii hojimaatni sirrii akka diriiru godhuudhaan ragaan mana nama 1000 bifa ammayyaa’aan qindaa’ee akka taa’u ni godhama

Hojii Hojjatamu - Kaadistara seera qabeessa ta’e 1000 hojjachuudhaan bifa

ammayyaa’aan qindeessuun gurmeessuu.- Manuwaalota fi qajeelfamoota waa’ee lakkoofsa kaadistaraa

kennuuf nu gargaaru bifa ammayyaa’aan istaandaardii isaa akka eeggatu deeggarsa gochuu.

- Kaadistarri 1000 ta’u bifa haaraan ni dalagama.- Beeysisa raadiyoon baasuun kaartaan bara 1997 duraa haaromsuu

fi haquu.

B. Piroojaktii fooyya’insa sirna misoomaa fi Bulchinsa lafaa.Kaayyoo

Magaalaa teenya keessatti sirna Bulchinsa lafaa liizii diriirsuudhaan dhiheessa lafaa saffisaa fi haqa qabeessa godhuudhaan Qabeenya xixiqqaa qabnu sirnaan itti fayyadamuudhaan misooma keenya saffisiisuu.

Galma 1Sirna Bulchinsa lafaa kan sirna liizii bu’ura godhate guututti hojiirra ooluu ni jalqaba.

Hojii hojjatamu- Danbiin beenyaa fi qajeelfama irratti hubannoo cimsuuf leenjii

kennuu- Lafa bara 2001 as kennamte hunda sirna liiziitiin akka bultu

godhuu.- Qaama Raawachiiftuuf leenjii kannuu - Hawaasa Labsii fi danbii liizii irratti mari’achiisuu. - Qajeelfamoota sirna liizii federaalaa fi Naannoo irraa nuu ergaman

hojiirra oolchuu.- Lafa haaraya kennamu hunda sirna liiziitiin akka bultu godhuu- Kafaltii jalqabaa kan liiziitii fi lafa liizii dhaan fudhatamte yeroo

jaarmayni itti eegalamu fi xumuramu godhuu Galma 2

sirni dhiihessa lafa karaa iftoomiina fi duraaduuba qabun rawwatamuu ni jalqabama.

Hojjii Hojjatamu- Akkataa Istaandardii naannootiin murta’en lafti taajaajilaa adda

addatiif oluu akka keenamu godhuu .- Lafaa fuullee mana jireenyaa gammoo kondiminiyeemif olaan

adda baasuu- Lafa taajaajiila Hawwassuummaa adda adda tiif olaan (maneen

barnoota, keelaa fayyaa,iddo gabaayaa fi k.k.f) dursaani qopheessuudhaan kanneen abbotii Qabeenya dhuunfatiin ijjaramaniif caalbassii keenuu.

- Laftii mana jiireenyaa m220,000 dursaani adda hiranii akka qophaa’u godhuudhaan akka jarmaayni istaandardii egaatee gaggeefaamu godhuf Qaama Dhimmi Ilaalu Wajjiin Qindominaan Hojjachuu.

Galma 3

Tajaajila Ummataatiif lafa godhisisuudhaan qajeelfamni Raawwii, Labsii fi danbiin mootummaan bahe hojiira ni oola. .

Hojiilee hojjataman

- Leenjii hubannoo uumuu qaama hoggansaa fi adda addaatiif kanama.

- Lafa misoomaaf ooltu irraa qonnaan jiraataa ka’aniif sochi hojii magaalaa keessa seenuu akka danda’an karoora daldalaa (Business Plan ) Tajaajila gorsaa karaa bilisaan godhuudhaa deeggarsa IMX baballisuuf godhaman hunda godhuu.

Galma 4 Lafa Misoomaaf barbaachisu duursanni adda baasu qabachuudhaa fi misoomsuudhaan halaa bu’aa qabeessa saffisa fi haqa qabeessa ta’een Istaandardii JBAHn kaaamen hojii irra ni oola.

Hojiilee Hojjataman

- Lafa Tajaajila Sirrii kannuu qabanii gad kennaa jiran addaan baasuun Abbootiif dursa kennuun kanneen dandeetti qaban jaarmaya sadarkaa eeggate akka Ijaaran godhuu fi kanneen dandeetti hin qabne kalatti seeraatiin nama danda’uuf kennuu akka dandeenyu mari’achiisu.

- Lafa Tajaajila adda addaatiif kennu Istandardii bahee nuuf ergameen hojii irra akka oolan godhuu.

Galma 5 gochii seeraan alaan lafa rratti raawwatamu dhaabsisuu fi Sirreessuudhan karaa ifa tahee fi haqa qabeessa taheen haala dinagdee magaalaati Wajjiin Walitti hidhaminsa qabuun raawachuuf Waajjira lafaa Wajjiin Qaindoominni ni uumama.

Hujmaata.- Rakkoo ilaalchaa lafa karaa seeraa alaatiin qabantu irratti hawaasni

Raawwata ni fi hoggansi qabu furudhaf leenjii Kennu - Hoggansi Magaalaa Rakkoo Kanaaf xiyyeeffamaa Kennu dhaaf

qaama hojii ittisa fi to’annoo kanaa irratti baba’ani deegarsa cimaa akka keennu godhu

- Saamiicha fi jaarmaya lafaa karaa seeraa elaatin gaggeeme ragaa gahaa qabaachudhan terkaanfi sirreessaa fudhachu

- Kenatti ijeersa seeraa alaa hin jajjabeesineen qabiyyee ragaa hin qabne kan yeroo dheeraadhaaf turan kan Master pilaana magaalatiif guddina magaalaa fulduraatiin wal simu bifa qabsiisuuf seera Ragularigashinii fi hujmata Ifa ta’e lafa ha’achudha fi hojii irra Oolchuu kanaaniis lafa fi Mana ragaa hin qabne 500 Seera guuthu akka qabaatan godhu.

Kaayyoo Qophii dhiheessaa Bul fi Misooma lafaa ilaalchise gurmaa’insa qaama dhimoota ilaalatanii karaa ifa teheen hojii irra Oolchuun tajaajilamtootaaf Tajaajila gahaa dhiheessuudhan Misooma Ariifachiisuu.

Galma 1 Misooma fi Bul/ lafaa ilaalchisee seeroota qajeelfamootaa fi Manuwaaloota akkasumattis gurmaa’insa jiru ilaalchisee Rokkoolee jiran sakkata’amu qaamni Dhimmi ilaalu fi Waajjirri Lafaa fi Eegumsa Naannoo furmaata akka itti laatu ni godhama.

Hujmaata Raakkoole jirtu addaan kan danda’u koreen ni dhaabbata, Rakkooleen jiran addaan bahani qaama Dhimmi ilaalun furmaata akka itti kenamu ni godha.

- Dhimmoota lafaa wajjin wal qabatama adeemsi hojii JBAHn qoratamani gadi bu’an Rakkoolee Bulchinsa gaarii dura irraa hiikuuf kan nama dandeessisu Sakatta’uudhafi hiikuu, haaluma kanaan furmaata kennuu Waajjira Lafaa Fi Eegumsa Naannoo

A. Sirna ragaa Magaalaatii fi galmeessa qabeenyaa dhimmotaB. Raawwii liizii lafa ilaalchisee Xiyyeefannaan kannamuu fi

Sekatta’u C. Dhiheessa fi Misooma lafa magaalaa ilaalchiseeD. Beenyaan lafa magaalaa fi qabeenyaa xiyyeefannaan kennamuu.E. Humna Raawwachisaa Misoomaa fi bulchiinsa lafaa dabalatee

armaan olii irratti xiyyeefannaan kennamu fi isaa Sakatta’uudhaan gurmaa’insa garanaan jiru cimsuu fi Uumu.

Gama 2 Hojii Misoomaa fi Bul/Lafaa akkasumaattis hojiin Tajaajila lafaa fi galmeessan lafaa namoota beekkumsa fi dandeetti gahaa qabanin akkasumas ilaalcha sirrii qabeniin ni hogganama. Hojiilee Hojjataman - Dhimmoota Misooma fi Bul/ Lafaatiin walqabatan akkasumattis

galmeessan lafaa fi Qabeenya lafaatiin wal qabaten irratti Sagantaan leenjii dhaabbata bara baraan lafa kaayyachuu.

- Maanuwaalota leenjii qopheeffachun fi Leenjii Kennun. - Leenjii dandeetti cimsuuf kenamu cinatti rakkoo ilaalchaa fi

naamusaa hoojattoota Tajaajila kana kennan furuudhaaf leenjii gaggabaabaa itti fufinnsa qabu kennuu.

- Raawwii Leenjii gamagama bu’aa isaa galmeessuu.- Tajaajila misoomaa fu Bul/Lafaa hojmaata lafaa fi Qabeenya

lafatiin wal-qabate tilmaamni isaa akkaataa itti ba’u irratti waltajjii hubannoo hawaasaa ittiin cimsan qaphessuudhaan hawaasni mirgaa isaatiif falmatu akka jiraatu godhuu.

Kaayyoo- Mana marii magaalaa fi Araddaa Cimsuudhaan haala qabatamaa

magaalaa teenyaatin tumaalee adda addaa baasuu dhaan misooma magaalaa akka saffisiisu godhuu.

Galma 1

- Tumaaleen adda addaa 2 mana mariitiif dhiyaatanii ni mirkanaa’a.

Hojii Hojjatamu- Muuxannoo Magaaloota biro fudhachuu - Haala qabatama magaalaa teenyaatiin wixineelee adda addaa

qopheessuun qaamni seeraa akka irratti mari’atan godhuu.

Galma 2- Koreewwaan dhaabbi Manneen marii magaalaa Raawwii hojii

wajjiraa waggatti marsaa 4 gabaasa dhiheessuun ni qoratan

Hojiilee Hojjatamu qaban - Korii dhaabbii mana marii Araddaafi magaalaa waliin Walitti

dhiheenyaan hojjachuun Sagantaa dhaabbii tare lafa kaayyachuu - Koree dhaabbii mana mariitiifi leenjii kennuu.

Lakk Gosa hojii

Saf

artu

u

Karoora

Waggaa

Yeroo Raawwii Ibsa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Iddoo galmi itti

ijaaruu

M2 10,000 Beenyaa

shalaguu

2 Araddaa 01 M2 500 125 125 125 125 Waggaa

guutuu

3 Araddaa 02 M2 500 125 125 125 125 Waggaa

guutuu

4 Iddoo buufata

konkolaataa

M2 8000 2000 2000 2000 2000

5 Iddoo gabayaa M2 5000 1250 1250 1250 1250 Waggaa

guutuu

6 Iddoo oomishaa

IMX

M2 1000 250 250 250 250 Waggaa

guutuu

7 Iddoo kosiin

goggogaan itti

gatamu

qopheessuu

M2 5000 1250 1250 1250 1250 Waggaa

guutuu

8 Kollejii

Musillima

M2 10,000 2500 2500 2500 2500

Karoora Lafa Tajaajila Hawaasummaaf oolu kan bara 2003

Karoora Lafa Investmentii bara 2003

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora

waggaa

Yeroo Raawwii Ibsa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Tajaajilaag M2 5000 125 125 125 125

2 Daldalaaf M2 3000 750 750 750 750

3 Oomishaa M2 6000 1,500 1,500 1,500 1,500

4 Bashannanaaf M2 500 125 125 125 125

5 Lafa mana jireenyaaf M2 5000 1,250 1,250 1,250 1,250

Ida’ama 15,000 3,750 3,750 3,750 3,750

Karoora Qophii Lafa mana Jireenyaa

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora

waggaa

Yeroo Raawwii Ibsa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Jiraataa Magaalaa M2 20,000 500 500 500 500

2 Qoteebulaa Naannootiif M2 10,000 2,500 2,500 2,500 2,500

3 Namoota biyya Alaatiif M2 1000 250 250 250 250

4 Konneen birootiif M2 31,000 7,750 7,750 7,750 7,750

5 M2 62,000 15,500 15,500 15,500 15,500

Ida’ama

Kutaa IV4. Hojiiwwan Birroo 4.1. Tajaajila HawaasumaaKaayyoo:- Akkaata JBAH Qoratameen kenna Tajajilaa

Galma 1 Hojii Hojjatamu

- Ragaa bu’uraa jiraattoota Sassaabuu, galmeessuu fi qindeessu.- Ragaa Jiraattoota magaalaa (IT) qindeessu.- Faayidaa ragaan bu’uraa jiraattootaa sassaabuu fi galmeessuun

qabu irratti bara cimsu kannuu. - Jijjirama ragaalee buraa barbarian galmeessan deemuu

- Ragaalee adda addaa maxxansuu - Waraqaa Eenyummaa - Ragaa dhalootaa - Ragaa gaa’eelarraa bilsaa - Ragaa hiikaa - Ragaa Du’aa

- Galmee Tajaajila ragaa kabajaa fi Eenymaa Jiraattoota qopheessu.

Galma 2 Hojii Tajaajila Ittisa balaa Ibiddaatiif Namni ramadame qophiin Ittisa balaa Ibiddaa godhamuun xiyyeefannaan kannamu ni Jalqaba.

Hojii Hojatamu ni Jalqaba. Iddoo yoo ibiddi ka’e konkolaatan hin seenne adda baasuu. Qabeenyaa kararra Jiru adda baasuu. Hawaasa mari’achiisuun karaa banuu. Iddoo konkolaataan bishaan irraa guutatu qopheessu. Keemikaaloota adda addaa bifuu

- CO2

- Foam - Keemikaala adda addaa Galma 3 Iddoon Awwaalchaa qophaa’e beenyaan shalagame kafalame boolli awwaalchaa dursa qophaa’e taa’u ni jal qaba.

Hojii Hojjatamu. Akkaata Maastar pilaanii Iddoo awwalaa adda baasuun beenyaa shalaguun qopheessu Boolla Awwaalchaa qopheessuu Meeshaalee Awwalchaaf barbaachisu kafana Qopheessuu……… Sirna Awwaalcha Raawwachu------- Lafaratti Galma dabalamu qabu______________

Galma 1 Bulchiisii magaalaa keenyaa keessatti sirni Bulchiinsa lafaa Bulura sirna liiqii irratti hundaa’e hojiirra ni oola.

Hojii hojjatamu Ilaalcha dogongoraa fi hanqina hubannoo hawaasaa fi hojjattoota bira jiru qulqulleessuuf Leenjii kannuu fi hubannoo walii gala uumuu. Lafa Liiqiin fudhatamtee irratti yeroo jarmeeynii itti eegalmuu fi Itti Xummuramu akkasumas kafaltii Liiqii kan duraa adda baasuun kallatti kaayame qofan hojjachuu. Lafa Investimantii waa hundarraa qulqulleessuun saayit pilaana kaasuun caalbaasiin dhiheessu. Istandardii gatii ka’oomsa Liiqii maanuwaaloota hojamaata Liiqii bahe nuuf ergame hojiira OOlchuu Lafa kannamu sirna Liiqii qofaan akka tahu godhuu.

Karoora gara hawaasummatiin Bara 2003 karoorfame

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora waggaa Yeroo Raawwii Ibsa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Ifaa karaa fi Bawzaalee bade

suphuu

Lakk 120 30 30 30 30

2 Ragaa dhaloota, fuudhaa fi

heerumaa, du’aa kennuu

Lakk 400 100 100 100 100

3 Awwaalcha rakkataa Lakk 40 10 10 10 10

4 Daa’imman lafaa argaman

hamma guddiftuu argatutti

maallaqaan deeggaruu.

Qarshii 3,000 25,000 25,000 25,000 25,000

5 Namoota rakkoo adda addaa

qaban gargaaruu

Nama 20 5 5 5 5

6 Duula HIV /AIDS

qindeessuuf fi deeggaruu.

Lakk 4 1 1 1 1

7 Kitaaba bituu Lakk 40 100 100 100 100

8 Kilabii kubbaa millaa akka

hundaa’u fi baajatni

qabamuuf godhuu

Namaa 22 22 - - -

4.2. Hojii Qulqullinaa fi Magariisuu magaalaa

Kaayyoo walii galaa

Humna raawwachiisummaa keenyaa cimsuun Adeemsa hojii haaraya JBAHn qoratame hojiirra oolchuun hanqina qulqullinaa fi magariisuu magaalaa wal qabatee jiru fooyyeessuudhaan qulqullinni magaalaa fi fayyaan hawaasaa akka eeggamu taasisuu.

Kaayyoo 1Akkaataa JBAHn qoratameen fedhii maammiltootaa fi qooda fudhattoota qulqullinaa fi magariisuu magaalaa qorachuun karoora qopheessuu fi humna namaa guuttachuudhaan Tajaajila fooyyeen akka kennamu gudhuu.

Galma 1Akkaataa JBAHn qoratameen hojii keessa galuudhaan hanqinoota jiran dhawaataan fooyyeessaa deemuun tajaajilli maammiltootaa fi qooda fudhattootni irraa gammadan ni kennama.Hojii Hojjatamu

- Fedhii qulqullinaa qorachuun addaan baasuu- Fedhii irratti hundaa’uun karoora qopheessuu- Humna namaa fi meeshaalee barbaachisan addaan baasuun guutuu- Karoora yeroo yeroon fooyyeessuu- Gabaasa Raawwii hojii yeroo yeroon qopheessuun qaama

barbaachisuuf erguu

Kaayyoo 2Sadarkaa dhaabbataa fi manaatti faalama Naannoo to’achuu kan danda’u humni namaa gurmaa’insa, seera, danbii fi tumaan akka jiraatuuf karaa cimina qabuun akka hojiirra oolu godhuun humna adeemsichaa dhawaataan cimaa deemuu fi gahaa tahee akka jiraatu godhuu.

Galma 2Paakeejiin Ekestenshinii fayyaa hojiirra ni oola.

Hojii Hojjatamu- Humna namaa akkaataa qajeelfamaatiin magaalaa teenyaf

barbaachisan addaan baafachuu- Humna namaa bara baraan filuun leenjiif erguu- Akkaataa qajeelfamaatiin qaxanaa (wiirtuu) addaan baasuun

ramaddii gaggeessuu.- Paakeejii ekestenshinii fayyaa akka hojiirra oolan hordofuu,

deeggaruu fi to’achuu

Galma 3 Kosiin guyya guyyaan magaalaa keessatti bu’u % 70 guyya guyyaan ni kaafama.

Hojii Hojjatamu- Bo’oo lolaan guyyaa guyyaan qulqulleessuu fi konkolaataan iddoo

qophaawetti gatuu- Daandii fi qarqara isaa, iddoo waltajjii adda addaa. iddoo gabayaa

guyya guyyaan qulqulleessuu- Sagantaa konkolaataan gandarra deemee balfa (kosii) kuufame

kaasu qopheessuun hojiirra oolchuu.- Iddoo balfi itti gatamu qopheessuu- Balfa deebi’ee hojiirra oolu addaan baasuu- Interpiraayizota qulqullinaa ijaaruudhaan balfa deebisanii hojii irra

akka oolu godhuudhaan bobeessaa fi xaa’oo uumamaa qopheessuu- Deeggarsa dhaabbilee adda addaa gaafachuu

Galma 4Biqiltuu iddoo adda addaarraa fiduun hawaasaaf firiin 20,000 ni raabsamaHojii Hojjatamu

- Dhaabbii fi namoota dhunfaa hojii kanarratti bobba’an deeggaruu - Interpiraayizota IMX hojii kanarratti bobba’an deeggaruu- Biqiltuu hawaasaaf hiruun akka dhaabbamee kunuunfamu godhuu.- Hawaasaaf biqiltuu 20,000 raabsuu- Daandii walakkaa fi maddii 1km meexii dhaabuu- Iddoowwan waltajjii lama ijaaruu kunuunsuu- Hubannoo hawaasaa cimsuun beyladaa gara magaalaatti gadi

dhiisuu akka dhiisaniifi manatti akka eegan godhuu.

Galma 5 Abbootii qabeenyaa, Bulchinsi Magaalaa fi ummataa kosii goggogaa kaasuu fi ittisuu irratti gaheen isaanii addaan bahee akka beekkamuufi qindoominaan hojjachuu kan dandeessisu sirni hojimaataa ni diriira.

Hojii Hojjatamu.- Haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin labsii, danbii fi

qajeelfamootarratti hundaa’uudhaan tumaa gahee hojii abbootii qabeenyaa, bulchinsaatiifi ummataa addaan baasee kaayu wixinee isaa qopheessuu

- Wixinee isaa irratti ogeeyyota adda addaa mari’achiisuun fooyyeessuu.

- Wixinee fooyya’e irratti umata mari’achiisuu.- Wixinee fooyya’e irratti mari’atamee mana mmana maritiin

mirkaneessuu- Wixinee mirkanaa’e akka hojiirra oolu godhuu deeggaruu fi

hordofuu Galma 6Sirni kosii magaalaa keessa ba’u deebi’ee hojiirra oolu ni diriira.

Hojii Hojjatamu- Iddoo qushaasha magaalaa keessa guuramee itti naqamee xaa’oon

uumamaa itti qophaawu danda’u qopheessuu- IMX kosii magaalaa keessa bahu deebi’ee bobeessaa fi xaa’oo

uumamaa irratti bobba’an jaaruu- Namoota hojii kanarratti bobba’anii jiran addaan baasuun

deeggaruu- Dhaabbiilee Mootummaa fi miti Mootummaa dhimma kanarratti

mariisisuun deeggarsa akka godhan gaafachuu fi qindoominaan hojjachuu.

Galma 7Sirni to’annoo qulqullina jaarmayaalee fi dhaabbilee akkasumas hojiin to’annoo qulqullina magaalaa keessa guyya guyyaan itti gaggeeffamu diriiree hojiirra ooluu ni jalqaba.

Hojiilee hojjatamu- Haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin caasaa qulqullinaa fi

magariisuu magaalaa akka fooyya’u qaama olaanuuf dhiheessuun akka fooyya’u taasisuu

- Haala qabatamaa magaalaa teenyaatiin labsii, danbii fi qajeelfama Mootummaan bahe irratti hundaa’uun wixinee to’annoo qulqullinaa lafa kaawuu

- Ogeeyyota adda addaa irratti mari’achiisuun fooyyeessuu- Kan ummatni irratti mari’ate yaadaa ummataatiin gabbisuudhaan

mana mariitiin mirkaneessuu- Danbii, Qajeelfamootaa fi tumaan bahan kallattii JBAHn Qoratame

qofaan hojiirra akka oolu, godhuu, hordofuu, deeggaruu fi hanqinoota jiran sirreessaa deemuu.

- Abbootii warraa 25,000 ekestenshinii fayyaatiin akka hammataman godhuu

- Danbiin qulqullinaa MNO baasee hojjattoota ekestenshinii fayyaatiin akka hojiirra oolu waajjira fayyaa wajjiin qindoominaan hojjachuu

Kutaa V5. Hordoffi; Gamaagamafi Rakkoolee Mudachuu Malanii fi yadaa furmataa karoora Bara 2003. Kaayyoo Waliigala Karoora qophaa’e hojiira oolchuu keessatti haala itti raawwatamaa jiruu fi sadarkaa inni irra jiru addaan baasanii beekuudhaan hanqina jiru battalumatti sirreessuun fuula dura akka hin deebine godhuudhaan ciminni jiru akka baballatu godhaa deemuu.

5.1 Hordoffii Hojiin karoora kana keessatti ammataman addaan baasuun Adeemsoota hojii hundaaf erga qoodame, adeemsoonni hojii hundi kaayyoo fig alma isaanii lafa kaayyachuun rawwattootaa wajjiin irratti mari’achuun hojii Isaanii guyya guyyaan akkasumas Torbaaniin gabaasa qopheeffachuun Raawwiin Torbaaniin kan qoratamu taha. karaa birratiin checklistiin Ji’aan kaname raawwii isaa madaaluun kaname raawwii isaa madaaluun duubleebiin kan kanamee taha. marii Torbaanii fi Ji’aangaggeefamu irratti hundaa’uun rakkoolee qunamaniif furmaanni kannamaa akka deemanu godhama.

5.2 Gamangama Karoorri Wagga qophaa’ee kan kurmaanaan adda bahe kan qophaa’u yommuu tahu karoora kurmaana kana irraa mgmt, koree waliigalaan kasaa biraatiin dhama kurmaana Kurmanan raawwiin koree dhaabbii fi mana mariif dhihaate ni madaalama.

5.3 Rakkoolee Mudachuu danda’an - Hirmannaan ummata xiqqaachuu fi gochi seeran alaa bobal’achu- Seektaroonni waltti hidhamiinsa hojii qabnu gaamooleen akkasumas

abboottiin qabeenya gahee ofii addaan baafatanii beekanii Raawwachuu Caalaa ilaalcha eegatummaatiin sakaalamani mana Qopheessaa komachuu.

- Hojjattoonni seektaraa gahee ofii sirritti beekuudhabuu Dambii fi Labsii akkasumas maanuuwaalii hojii JBAH sirritti beekuu dhabuu fi kallatti saniin Raawwachuu Dhabuu.

- Waltajiin idilee kabajamuu dhabuu, madaalliin hojii kanname safaramu dhabuu irraa kan ka’e kan hojjituu fi kan hojii xiqqaachuu

- Ilaalcha kiraasassaabummaan sakaalamu, fedhii faaydaa ummataa halkanni – guyyaa hojjachu caalaa boqonnaa barbaadu, hojii ofii beekanii karoorfatanii hojjachuu caala hojuma xixxiqqoo guyya guyyaan dhuffu hojjachu.

5.4 Yaadaa furmataa - Olala soba mormitooni ofaniin sadarkaa duraatti kan miidhamu

irraattoota magaala teenya tahu ummanni akka hubatu waltajii marii bal’inaan uumuun olala sobaa saaxilaa deemuu.

- Hojiilee hojjachuuf karoorfaman hunda addaan isaa beekee akka bahu walitti dhiheenyaan hojachuu.

- Labsii danbii fi Qajeelfamoota seektara magaala ilaallatan akkasumas maanuuwaaloota JBAH Irratti leenjii kannuun hubannoo gaama adda addaa cimsuu.

- Adeemsoonni hojii hundi karoora of danda’e akka baafatan deegarun osoo karoora hin baafatin hojiin hojjatamu akka hin jirre beekanii karoora akka baafatan godhuun Raawii isaa gamaagama deemuu.

- Cheeklistii Ji’aa Ja’aa kannuun madaala deemuun hanqina Jiru sirreessaa deemuuf kanneen cimina qaban Jiru sirreessaa deemuu.

6. Sirna Gabaassa- Gabaasni torbaanii adeemsoota hojii hunda koree Mgmt Irratti

dhihaate ni qoratama- Gabaasini Ji’aa eega koree mgmt qoratame booda QHMM Godinaaf,

Koree waliigalaaf ni dhihaata.- Gabaasni kurmaana fi waggaa galma karoora waggaa fi ji’a jahaa

irraatti kaa’ame waliin madaaluun milkaa’uu fi milkaa’u dhaabuu isaa sababa waajjin madaalli ifa taheen koree mgmt ni kaayyama.

- Karoorri Kurmaana fi kan waggaa Waajjiira Afyaa’iif ni dhihaata, Qaama qodinaa fi biroof ni ergama.

Gabatee Piroojaktii bara 2002 eegalamanii osoo hin xumuramin gara bara 2003 dabruu dandayan agarsiisu

Lakk Gosa piroojaktii Karoora bara 2002 Raawwii bara 2002 Hojii gara bara 2003

dabru

Fiz Faay Fiz Faay Fiz Faay

1 Mana B/Sad 1ffaa 100% 912,387.60 20% 182,477.52 80% 729,910.08

2 Magaalaa Jimaa 100% 864,601.78 20% 172,920.4 80% 691,681.42

3 Jiddugala dargaggoo 100% 2,000,000 20% 400,000 80% 1,600,000

4 Buufata Fayyaa 100 803,325.41 20% 160,665.1 80% 642,660.31

5 Sheedii IMX 100% 158,874.80 50% 79,437.40 50% 79,437.40

6 Ifaa Ganda Diddiimtuu

harkisuu

100% 180,000 -- -- 100% 325,000

Ida’amaa 100% 4919189.59 8859803.02 4068689.21

karoora Piroojaktii bara 2003 karoorfame

T.L Pirojaktoota Karoorafaman

S

afar

tuu

Baay’i

na

Karoora Waggaa

Kur 1ffaa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa kur 4ffaa

Fiz Faay FizFaay

Fiz Faay Fiz Faay Fiz Faay

1 Galma walgahii jaaruu Lakk 1 60% 1,300,000 15% 195,00 15% 195,00 30% 290,00

2 Karaa

2.1karaa haaraya banuu km 5 100% 50,000 50% 25,000 50% 25,000

2.2 karaa suphuu km 10 100% 100,000 25% 25000 25% 25000 25% 25000 25% 25000

2.3 karaa koobilistoonii km 0.6 100% 300,000 25% 75000 25% 75000 25% 75000 25% 75000

2.4 dizaayinii karaa jijjiirraa

qopheessuu

km 2 100% 50,000 50% 25000 50% 25000

3 Booyii fi riqicha 100% 450,000 25% 112500 25% 112500 25% 112500 25% 11250

0

3.1 Booyii 2km 2 100% 300,000 25% 75000 25% 75000 25% 75000 25% 75000

3.2 Riqicha 3km 3 100% 15,000 50% 7,500 50% 7,500

4 Mana fincaanii ummataa Lakk 1 100% 75,000 25% 18750 25% 18750 25% 18750 25% 18750

5 Boonoo bishaanii Lakk 1 100% 25,000 25% 6250 25% 6250 25% 6250 25% 6250

6 Iddoo bishaan ibidda irraa

dhaamsuuf waraabbatan

jaaruu

Lakk 1 100% 50,000 25% 12500 25% 12500 25% 12500 25% 12500

7 Sheedii Magaalaa Lakk 2 40% 50,000 20% 25,000 20% 25,000

8 Dalaya M/B/Sed 1ffaa Lakk 1 100% 25,000

Lakk Mata duree marii

Qaama mari’atu

Karoora Waggaa Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa Ibsa Dhi Dha W/g Dhi Dha W/g Dhi Dha W/g Dhi Dha W/g Dhi Dha W/g

1 Raawwii karoora 1998-2002 fi wixinee karoora 2003-2007

Jiraattota magaalaa Mana Marii MagaalaaMana M/AraDargaggoota

580

150

200

280

150

80

810

300

280

145 70 215 145 70 215 145 70 215 145 70 215

2 Karoora bara 2003

Jiraata MagHojjataa Mot

32522

17518

50040

325 175 500 - - - - - - - - - Kurmaana 1ffaa qofa hojjatama

3 Konferensii ummataa

Jiraataa Magaalaa

530 280 810 530 280 810 -

Karoora leenjii fi marii gaama Hawaasaa adda addaa wajjiin gaggeessuuf bara 2003 keessa

Karoora Waggaa Adeemsa Hojii gama Qulqullinaa fi Magariisuu Magaalaa

lak Hojiilee karoorfaman Safartuu Karroora waggaa

Karroora kurmaana

Karroora ji’aa

Qaama raawwatu

Akkamitti akka raawwatu

Ibsaa

1 Sirna koosin wirtuulee irra itti kaafamu diriirsuu Lakk 1

2 Koosii magaala jimaa kaasuu Piyaajoo 1080 90 30

3 Qalma seeran alaa ittisuu fi tarkanfi sirreessa

fudhachuu

Guyyaan 360 180 60

4 Koosii magaala jima alaa kaasuu Piyaajoo 720 180 60

5 Booyii qulqulleessuun M2

6 Booyii cufame banuu M2 800 800

7 Sirnaa koosiin deebi’e hojiirra itti oluu

diriirsu(recycling)

Lakk 1

8 Koosii dhaangala’a kaasuu Piyaajoo 180 45 15

9 Sirna kosiin itti qabamu fi kaafamu irratti warraa

mana isaanitti jimaan cabu fi biitammu wajjiin marii

gaggeessuu

Lakk 12 3 1

10 Warra ra’ee magaalatti gad lakkisan akkaata

qajeelfamaatin sirressuu.

Lakk 96 24 8

11 To’annoo qulqullina jarmiyaalee fi dhaabbilee

gaggeessu.

Lakk 48 12 4

lak Hojiilee karoorfaman Safartuu Karroora waggaa

Karroora kurmaana

Karroora ji’aa

Qaama raawwatu

Akkamitti akka raawwatu

Ibsaa

12 Konkoolata daandii gubatti dhaqamuu ittisuu Guyyaa 360 90 30

13 Boolla cumun guutee baasuu fi hordofu Lakk 12 3 1

14 Iddoo biqiltun itti dhaabamu haala sadarka isaa

eeggateen qopheessuu.

Boollo 2400 600 200

15 Qulqullina naanawa qeeyira to’achuu fi hordofu. Guyyaa 360 90 30

16 To’anno hojjetoota qulqullina gaggeessuu Guyyaa 360 90 30

17 Duula qulqullina gaggeessuu Lakk 4 1

18 Boolla koosiin itti gatamuu qopheessuu Boolla 6

19 Dandii fi qarqara isaa, waal tajjii adda adda, iddoo

gaba guyyaa guyyaan qulqulleessu.

Guyyaa 360 90 30

20 Kafaltii hojjetoota guyyaa haala mijeessuu Lakk

21 Marii guyyaa guyyaa gaggeessuu Guyyaa 240 60 20

22 Biqiltun gosa adda adda fiduun raabsuu, dhaabu fi

kunuunsuu

lakk 2400 600 200

Misooma Mana irratti hojii bara 2003 karoorfame

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora waggaa

Yeroo Raawwii IbsaKur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Manneen master pilaanii magaalaatiin walsiman hojii regulariayizeeshinitiin seera qubsiisuu fi kaadistara hojjachu.

Mana 40 10 10 10 10

2 Manneen seera qabatan addaan baasuun lakkoofsa mana kennuu

Mana 100 25 25 25 25

3 Manneen Araddaa J/gala gabaa jiran addaan baasuun shalaggii isaanii hojjachuun invastimantiif qopheessu.

Mana 13 3 3 3 3

4 Ulaagaa calallii namoota rakkoo mana jireenyaa qabanii qopheessuun mirkaneessuu

Lakk 40 10 10 10 10

5 Abbootii mana Araddaa waliin walii galtee guutu

Lakk 40 10 10 10 10

6 Karaan mana Araddaa yeroon akka sassaabamu hordofuu

Lakk 50 x x x x

Hojii Ijoo Hoggansaa

Lakk Hojii Karoorfame Safartuu Karoora

waggaa

Yeroo Raawwii Ibsa

Kur 1ffaa Kur 2ffaa Kur 3ffaa Kur 4ffaa

1 Adda duree horachuu Lakk 200 50 50 50 50

2 Abboti Adeemsaa adda duree

ta’an Badhasuu

Lakk 5 1 1 1 2

3 Gabaa Torbaanii Koree mgt

qorachuu

Lakk 48 12 12 12 12 -

4 Gabaasa Ji’aa koree Dhaabiin

qorachuu

Lakk 12 3 3 3 3

5 Karoora kurmaanaa

qopheessuu

Lakk 4 1 1 1 1

6 Koree Mngt irratti hirmaachuu Lakk 48 12 12 12 12

7 Hojii hoggansaa hundaa

hojjachuu

Lakk 12 3 3 3 3

8 Humna namaa akka guuttamu

godhuu

Lakk 6 2 2 2 -

Karoora Meeshaalee Karoora Meeshalee dhaabbataa kan bara 2003 keessaa Mana hojiitiif guutamuu qaban

Lakk Gosa Meeshaalee

Safa

rtuu

Baayin

a Gatii tokko Gatii waliigala Yaad

a Qar. sa Qar. Sa.

1 Minjaalaa Lakk 12

2 Kompitara Lakk 5

3 Kursii Nannofatuu Lakk 12

4 Kursii xiqqaa abba

dhimmaa

Lakk 6

5 Pirintara (HP Laser jet

1320)

Lakk 5

6 Urtuu waraqaa xiqqaa Lakk 15

7 Taayipii Lakk 2

8 Shelfii xixiqqaa Lakk 7

9 Lap Top Komutar Lakk 2

10 Daawwiti Komputara Lakk 10

11 Sa’aa Gidaaraa Lakk 3

12 Buqqiftuu Ispili Lakk 15

13 Paper Tray Lakk 10

14 Baldii qushaashaa Lakk 10

15 Margachaa Lakk 10

16 Footoo koopii xiqqaa

(Baay’istuu

Lakk 2

17 TV Lakk 1

18 Pirojaktarii Lakk

19 Kameeraa dijitaala Lakk 1

20 Vidio dijitaalaa Lakk 1

21 Meesha sagale warabu

(soby)

Lakk 1

22 Tootal Isteeshin Lakk 1

GIS Lakk 1

23 Motor cycle Hyndaa Lakk 1

24 Micro phona guddaa Lakk 1

25 CD recorder Lakk 1

26 Mikiraafoona Computaraa Lakk 6

27 Kaaseta VCD

27 Memory Vidio kamera

28 Kaseta video guddaa

Meeshaa Bara Bajetaa 2003 kan nu barbaachisu Meesha dhumatifi dhabbi (BQHN)

Lakk Gosa Meeshaalee

Safa

rt

uu

Baayi

na

Gatii tokko Gatii waliigala Yaad

a Qar. sa Qar. Sa.

1 Xalayaa Komputaraa Paki 50

2 Qalama Bikki cuqulissaa Paki 30

3 Qalamaa Bikki Diimaa Paki 15

4 Sarartuu pilastikaa guddaa Darz 2

5 Fludii Darz 5

6 U’huu Darz 20

7 Stamp pad Darz 10

8 Fastinara Darz 20

9 Qalama chappaa Lakk 15

10 Ispiil Darz 10

11 Doosee Furdaa Darz 20

12 Qalama gogoggaa

(Irsasaa)

Darz 5

13 Ajandda 2003 Lakk 45

14 Warqaa foto kopii Darz 60

15 Air firsh Lakk 10

16 Karboni 8000 Darz 6

17 Not-Book jiddu gala Lakk 40

18 Not- Bookii xixiqqaa Lakk 40

19 Jerkana Bishanii Lakk 5

20 Huccuu kafanaa Mara

a

2

21 Xalayaa sarar Darz 5

22 Galmee guddaa Lakk 10

23 Xalayaa Iskewer Darz 2

24 Qalama printara Lakk 15

25 Qalama Copy center 255 Lakk 2