Kelile ve Dimne, Beydaba

8/7/2019 Kelile ve Dimne, Beydaba

1/54


2/54

720'li yllarda doan ve bir ihtimal 759 da vefat eden bnl Mukaffa

Asl ad Dzoye olu Rozbeh'tir. Kaynaklarda Eb Muhammed Abdullah Rzbh b. Dzyeh bn'arak geer. "Rozbeh" Farsa "Kutlu" demektir. ranl olup Gr ehrinde domutur. (106 h) Babas, vali Haccac b. Yusuf a bal bir vergi tahsildaryd. Devlet malna hyanet ettitakibata uram, verilen cezalar sonucu eli

kurumutu. Bu yzden oluna bn'l- Mukaffa=Elikuruyannolu dediler. Dzoye kendi dini zcsi-Maniheist olan baba, olunu da bu tarzda yetitirdi. Ancak kendisi gibi olu da iyibir Arapa eitimi grm yksek seviyede siys yazmalarda grev almtr.Arap, Fars, Yunan ve Hint kltrlerin ok iyi bilen bn'l- Mukaffa, meyyeoullarnn soIrak divanlarnda alt.

Abbas Devleti kurulduunda Mansur'un amcalar olan Sleyman b. Ali ile Isa b. Ali'ye mektup yazarak balln bildirdi, onlarn hizmetine girdi. Yine onlarn huzurundaMslman olduunu ilan etti, "Eb Muhammed" diye arlr oldu. Abdullah b. Ali, am valisni Mansur'un hilfetine bakaldrd. Ancak Mansur onu yendi. ByleceAbdullah b. Ali, kardeleri olan Sleyman ve sa'nn yanna kat. Halife Mansur, amcalarbdullah' istediyse de onlar "ancak emn artyla teslim ederiz" dediler.Mansur bu tekli

fi kabul etti. O zaman sa, katibi bn'l-Mukaffa'ya "emn" yazma (=can gvenlii szlemelhiyeti verdi. Emn szlemesinin hibir iptali yoruma kap aralamayacak aklkta olmasiti. Isa b. Ali Mansur u ibarelerinaltna imza atacakt:

"Eer Abdullah b. Ali'ye yahut onunla gelenlerden birine kk-byk bir zararm dokunur vgizli-ak bir ktlk yaparsam, bu ii hangi yntemle veya hileyleyaparsam yapaym zina dl olaym! Abdullaholu Muhammed b. Ali ile de soybam geersiz oBu durumda mmet-i Muhammed beni tahttan indirsin, bana harb-lanetsin, hibir Mslman bana el vermesin, beni kayrmasn, canl tutmasn..."

Mansur bu emn okuyunca fkelenip, kplere bindi. O, amcas Abdullah' ldrmeye kesin nydi. Oysa bu emnla arzusuna eriemeyecekti. stelik neredeyse kendisine kfrediliyordu!

Hemen "Bu szlemeyi kim kaleme ald?" diye hmla sordu. Ona: "Amcan s'nn katibi olaaffa!" dediler. Bylece Mansur, Sfyan b. Muviye el-Mhelleb'ye "bn'l-Mukaffa'nn iin" diye haber gnderdi.

Basra valisi olan Sfyan, bn'l- Mukaffa'nn eski dmanyd.. Sfyan, bn'l-Mukaffa'ytuzaa drd, para para kesti ve tandra att.

bn'l-Mukaffa'nn hakikaten zndk olduu neredeyse tm kaynaklarda sz edilir. O, ncekiunutmam hatta islam olduktan sonra arld ziyafette, Mecsler gibi dua mrldanmtbn'l-Mukaffa, peygamberleri kk dren bir kitap yazmtr. Ksaca, bn'l-Mukaffa'ntarafndan paylalan bir grtr.

Zndk olmasna ramen baz meziyetlere de sahipti.Kaynaklarda getiine gre cmert, nktkr ve azla yetinen bir adamd. Onu hi sevmeyenler dahi bu vasflara sahip olduunu reddetmiyor.

-BN'L-MUKAFFA'NIN ESERLER- bn'l-Mukaffa, brakt eserlerle an ve Arap nesrini ek gen yata (36 yanda) ldrlmesine ramen fikirleri, muhakeme kudreti ve dil ustalbiyatnda r amtr.

EVRLER:l) Kelile ve Dimne:

2) Siyeru'l-mlk: Bu kitap "Siyeru'1-Mulki'l-Acem" diye de bilinir. Ssni Devleti'nin resm Salnamelerinden, 3.Yezdegerd zamannda bir ya da daha fazla mellif tarafnda


3/54

yazlm olan "Hodaynmag" adl tarihin tam evirisidir. Eski ran trihi iin timat edilardandr.49

3) Kitbu'r-Rusm: bu eser Kitabu'l-Ayin olarak da bilinir. Ssniler dneminin devlet vetoplum dzeninden, saray protokollerinden bahseden "yinnmag" adl Pehlevice eserinevirisidir.

4) Risle-i Tenser: Harbedn- Harbed olan Tenser'in Taberistan hkmdarna yazd siyselere dair bir mektubun tercmesidir.

5) Kitbu't-Tac F Sreti Anuirevan.

6) Kitbu's-Sagssn: "Sistan babular kitab" anlamna geliyor. Mesd'nin bildirdiinTrkler ile ranllar arasnda geen harplerden, Rstem'den, Siyavuhs'tan, sfendiyar'daneder.

7) Kitb'l-Beykr:

8) Kitbu Mazdek

9) el-Edeb's-Sagr: 30 sayfa civarnda kk bir risaledir. Sosyal, siys ve ahlk nas. Ksa tavsiyeler niteliinde olan bu eser ruh ve beden arasndaki dengeyi ele alr.

10) el-Edeb'l-Kebir

11) Rislet's-Sahbe: Bu eser dorudan siyasetle ilgilidir. Hkmdarn dostlar, yardmckar takip edecei sret ile ilgilidir. Bu kitab Halife Mansur'ayazmtr

MUKADDME

Bu mukaddimeyi kaleme alan aholu Ali el-Fris diye tannan Sahvanolu Behnd yazmtr.hmanba olan Hintli bilge Beydeb'nn, Hindistan hkmdar Debelm iin kaleme alp "Kel" adn verdii eserin temel amacn belirtmitir. Beydeb, asl maksadm avamdan gizleyip, kitabn ieriini serseri, kaba-sabagruhtan esirgemek; bilgeliin zn, trlerini, gzelliklerini ve kadir kymet bilmeyip heyenlerden uzak tutmak iin hayvanlarn ve kularn dilinden vermitir.nk bilgelik ancak bilgeye ferahlk veren, sadece sevenlerini ssleyen ve peinde koupisteyenlere eref ve an kazandran bir eydir.

Behnd'a gre bu eseri eline alan kii, okuduu eyde younlamal ve szn zne bakmaldkitabn yazl gayesini anlayamaz. "

ahoglu Ali el-Fris yle der:

Bilge Beydeb'nn, Hindistan hkmdar Debelm'e Kelile ve Dimne kitabn yazmasnn sebeMakedonyal skender Zlkarneyn, batdaki hkmdarlarn iini bitirince douda bulunan raelerin hkimlerini yenmek amacyla harekete geti. ranhkmdarlarndan, kendisine kar koyanlarla dvm, ona meydan okuyanlar yerin dibineyenlerle bar yapm; neticede tmnn bana geerekhasmlarn bir bir malup etmiti. skender'in karlat ran hkmdarlar ilk tabakaderian oldular. skender daha sonra ordusunu in diyarna srd, yolu stndeki Hint krali altna almakonu da kendi dinine sokmak arzusundayd. O esnada Hindistan'n banda Fevr [For] adl gkral vard.

Fevr, skender'in sefer edeceini duyunca savaa karar vermi, mukavemet iin hazrlklarrak etraftaki kuvvetlerini toplamt; velhasl iyice donanmt. O, savaaalkn filleri, dmana saldrmak zere eitilmi yrtc hayvanlar, eyerli atlar, kesk


4/54

k ksa bir srede tedarik etmiti. skender, Hint Kralnn lkesine yanap daha nce elderde hi rastlamad trden hazrlklar yapldn duyunca; harbe atlmakta aceleci davrafelket gelecei endiesine kapld. Zlkarneyn, tecrbeli, tedbir almasn bilen, kurnazd; are arad ve kararghnn evresine bir hendek kazdrp beklemeye balad. O, bu iiamacyla temkinli davranyor, dmana yrdnde kesin zafer elde etmek iin nasl harekrektii hususunda kafa yoruyordu.nce mneccimleri ard, onlara Hint kralna kar harb etmek ve zafer bulmak iin uurl

erini emretti. Onlar bu ile uratlar. skender, urad her ehirde mahir sanatkrlarnsten hnerli insan yanna alp gtrrd.Bu kez de zek ve ileri grllyle onlardan yararlanmay dnd: zerinde insan heykebakr atlar yapmalarn, bunlarn itilip hzla gitmeleriiin tekerlekler zerine yerletirilmelerini emretti onlara. Daha sonra ilerinin neft ve kibritle doldurulmasn; hepsinin [canl gibi] giydirilerek; ordunun merkezine, ilksafa yerletirilmesini buyurdu.

Taraflar kar karya gelince bunlarn ii tututurulacakt. Dmann filleri, hortumlarolaynca can havliyle geri dnp kaacaklard. skender, ustalarndan gleri yettiince shalletmelerini istiyordu. Onlar da emre uydular: sk altlar, abuk bitirdiler. Mneccn belirledii gn yaklanca skender,

Fevr'e tekrar adam gnderdi; egemenliini tanmasn istedi ondan... Ama Fevr, skender'er gelerek savata kararl olduunu syledi. skender onun srarl olduunu grnce tm ailleri n safa koymutu; skender'in adamlarbakr atlar -stndeki svari heykelleriyle- srdlerdmana. Filler atlara yneldiler, hrsla hortumlarn doladlar, korkun sy hisseder harnda tadklar her eyi etrafa attlar; onlar ayaklarnn altlarnda ezdiler; saa soden nlerine kan mahvederek katlar. Fevr, ordusuyla irtibatn kaybetti. skender'innlarn ardna dt, nne geleni krp geirdi... skenderyle baryordu:

Hint Hkmdar! Sen k karmza! Ordunu ve hanedann koru! Onlar lme srkleme! Biike uurumuna atmas elbette erkeklik deil! Bilakis ordusunu, mal ve can pahasna korumkral!

Haydi, k karma askeri bir kenara ek! Hangimiz yenerse taht onundur! Fevr, skender'debu meydan okumay iitince onu malup edeceini sand; 'frsat bu frsattr' deyip onunlaiin ne kt. Bylece skender de ileri atld, attlar. At srtnda saatlerce kape byle devam ederken hasmn halledemeyeceini anlayan skender, anszn yeri g inletetretenbir nra att. Fevr, bu l, ordusuna kar hazrlanm bir tuzak sanarak yzn evire ileri atlan skender gz ap kapayncaya kadar dmannatnn eerinden koparacak bir hamle yapt; ardndan bir kez daha vurdu ve fevr yere yuvarland. Hintliler balarna gelen felaketi grdler;hkmdarlarnn akbetine tank oldularh ettiler; dvtler, dvtler. Bu sefer skenderonlara eitli vaatlerde bulundu, Allah'n fazlu keremiyle onlarn yurtlarn istil etti.t ettii adamlarndan birini onlarn bana geirdi. lerini halledinceye ve egemenliiniiyice salama alncaya dek Hindistan'da kald. Sonra gvendii adam kendisini temslen- obanda brakarak Hint lkesinden ayrld, hedefi neyse oraya gitti.skender askeriyle oradan gidince Hintliler onun tayin ettii adama boyun emekten vazgetiler ve yle sylendiler:

Bu herif, lkeyi ynetecek halde deil. Bu lkenin ne halk ne de asilleri, kendilerindeolmayan, hanedanlarna mensup bulunmayan birinin balarnda kral olmasnaasla raz olmazlar! Zira o [yabanc kral] onlar hep kk grecektir! Bylece kendi krallarndan birini baa geirmek iin anlatlar: Debelm adl birini kral yaptlar. Sonra syduu adam tahttan indirdiler.Debelm ise ileri yoluna koyup egemenliini salama aldktan sonra azd, byktendi: evhkmdarlarla savayor, hep galip geliyordu. Halk ondan korkuyordu.Ynetimdeki gc arttka ahliyle alay etti, onlar kmsedi, en rezil ileri yapt halk

dka markl artyordu. Bir zaman byle devam etti.Debelm'in zamannda brahmanlardan bir bilge vard: akll, ahlakl biriydi. Bilgisiyle i, her konuda ona bavurulurdu: ad Beydeb idi. Beydeb, hkmdarn halini


5/54

dnd, halkna ektirdii cefy dnd; onu bu azgnlndan evirmek, adalete yneltmtoplad ve seslendi:

Size ne danacam, biliyor musunuz? Bilmelisiniz ki Debelm'in durumunu, onun adaletikenara atp zulme daln, halkna cef edip rezil davranlarda bulunuunu dndm hepiiller hkmdarlar tarafndan ilendiinde onlar uyarmak, kblelerini adalete ve iyiliiiin yetimi, kendimizi bu gnler iin hazrlamzdr! Bu hallere gz yumar ve grevimi

illerin gzndeonlardan daha chil ve aa vaziyete deriz! Bu yzden bamza hi istemediimiz belalagel olamayz! imdi, vatan terkedip gitmek bana gre uygun birkarar deildir. Onu bu kt gidiat iinde brakmak ve ilerine hi karmamak da hikmetime yandan dilimizden gayr bir arala ona kar mcdeleedecek durumda da deiliz. Kendimizden baka kimseleri bulup yardm dilesek de ona kar durmamz mmkn deil; tabi ona kar olduumuzu ve siretinden surat ekittiimizi anlarsaeldi demektir... Biliyorsunuz ki, bir vatann gzelligi ve sagladg hayat kolaylg bahanedilerek canavar, kpek ylan ve kzle yanyana yaamak cana kymak [=ahsiyetsizlik] tenbir ey degildir. Bir bilgeyeyakan ise baa gelmesi muhtemel musibetlerden, bunlarn ar neticelerinden korunmak; maada ulamak iin de korkulan eyi bertaraf etmektir. Bilgelerden birinin, talebesine yle

yazdn iitmitim: Hayrszlarla beraber yaayan, onlarla dost olan adam, riskli bir deniz yolculuuna kalum kimse gibidir. Bu yolcu, neticede batmaktan kurtulsa bile korkulardan kurtulamaz. O, kendisim tehlike ve dehete attka aklsz eeklere benzemektedir. Hatta daha dhayvanlarn tabiatnda yaran zarardan ayrt etme zellii vardr.Bu yzden zarar grecekleri eyden ekinir, tehlike kokusualdklarnda korunmak iin derhal uzaklarlar.te, sizi byle bir durumdan tr topladilem, srdam ve bilgi daarcmsnz. Size dayanr, size gvenirim. Kendi gryle harkalan kimse zayi olur, yardmc bulamaz. Akll adam ise bulduu arelerle, bakasnn atle beceremediini becerir. Bunun rnei de udur: Bir tarla kuu, filin geip gittii yerdlunan deve kuu yumurtasn yuva yapm kendine; iine de yumurtlam. Fil, su imek iinrmi. Birgn her zamanki gibi suya, bu yoldan gitmi. Tarla kuunun yuvas parampara! Yum

talar ezilmi, yavrularinenmi! Tarlakuu felketi grnce bu iin fil tarafndan yapldn anlam, rpmAlayarak filin bana tnemi ve seslenmi:

Ey Hnkr! Ben senin komunum! Benim yumurtalarm ezip yavrularm ldrdn! Beni deergrdn iin mi byle yaptn?

Fil de:

Evet, bu yzden! deyivermi.

Tarlakuu filin yanndan umu, bir grup kua gelerek filin getirdii felketi onlara ikami. Onlar da:

Bizim gibi kular file ne yapabilir? diye cevap vermiler. Tarlakuu da saksaan ve kargalara yle demi:

Siz benimle gelir, filin gzlerini oyarsnz. Ben de sonras iin baka bir re bulurumKargalar ve saksaanlar bu teklin kabul ederek filin yanna gitmiler, gzlerini aktncaykadar gagalamlar.Koca fil, yeme imeye gidemez duruma gelmi; ancakbulunduu yerde hortumuna geirdiiyle karnn doyurmaya alyormu. Tarla kuu daha sonkurbaa dolu bir glete varm, onlara filin kendisine yapt ktl anlatm, yardmamlar:

Koskocaman filin karsnda biz ne are retebiliriz?

Ona ne yapabiliriz ki?

Tarlakuu tm:


6/54

Sizden, benimle uradaki yara kadar gelmenizi ve vraklamanz istiyorum. Fil sizin seslerinizi iitince orada kesinlikle su bulunduunu sanacak, yanap yuvarlanacaktr!Kurbaalar tarlakuunun teklifini desteklemiler,uurumun kenarnda kmelenip tmeye balauzluktan cayr cayr yanan fil kurbaa seslerini duyuncacan havliyle o tarafa komu, yardan yuvarlanarak perian olmu. O zaman tarlakuu filin bann stnde kanat rparak sylenmi:

Gcyle vnen ve beni hor gren azgn! Koca gvden ve minik aklnn yannda benim ufacbyk dndm grdn deil mi?imdi, siz de bana teker teker syleyin bakalm aklnzdan hangi tedbir geiyor?renciler hep beraber bartlar:

Ey erdemli filozof, dil bilge! Bizim klavuzumuzsun sen, bizden stnsn sen! Senin fikn yannda bizimkinin, senin zekn yannda bizim zekmzn ne kymeti vardr? Ancak unu bilmekteyiz ki timsahla beraber yzmek tehlikeyeatlmak demektir. Su, timsahn bulunduu suya girende.Ylann diinden zehiri kanp kendisinde denemek iin azina atan aebali ylana ykleyemez! Arslana ormannda yanaan kii hamlesinden nasl emin olur ki? Budar nice tecrbelerden akllanmam, musibetlerden korkmamtr. Onun houna gitmeyecek bi

ettiinde gazabna urayabilir, cefsyla karlaabilirsin; bundan yakay syracandanBilge Beydeb cevap verdi:

Allah iin, doru sylyorsunuz! Ancak fikir sahibi olgun insan, kendinden aa veya yue biriyle istiare etmeyi terketmez! Ne sekinler nezdinde bir ferdin gryle yetinilir, ne de halka faydal olur tek kiinin gr. Ben Debelm'le yzyze gelmim gayr... Sizinde sznz dinledim; iyiliimi dndnz, beni ve kendinizi korumakum. Ancak ben bir karara varmm, bunu da uygulayacam. Kral nezdindeki konumam, ona vm karlklar elbetreneceksiniz. Onun huzurundan ktm duyar duymaz toplann yanma...

Beydeb bu szlerinden sonra rencilerinin hayrdilekleriyle oradan ayrld.Bylece kraln huzuruna kmak iin bir gn ayarlad.O gn, brahmanlarn giydikleri trden

iysilerine brnerek byk kapya vard; mabeyinciyiistedi. Ona gtrlnce selam verdi, durumu anlatt. yle dedi:

Ben, t vermek iin hkmdara gelmi biriyim.Mabeyinci hemen hkmdarn huzuruna karadl bir brahman var. Kendisinin krala t vereceini sylyor!" dedi. Kral izin verinceeb huzura girerek onun nnde durdu, eildi, secdeye vard. Sonra ayaa kalkt ve bekledibelm, Beydeb'nm gayet sakin bir ekilde duruuna bakarak kendi kendine mrldand: "Buize ancak iki eyden biri iin gelmi olmal: ya durumunu dzeltmek iin bir eyler isteyeyahut altndan kalkmad bir sorunla karlat iin yardm dileyecek bizden." Kendi kem ediyordu: "Hkmdarlarn, lkeleri zerinde haklarvarsa; bilgelerin de erdemlerinden tr daha byk haklan olmal... Zira bilgeler,tecrbe ve bilgilerinden tr hkmdarlara muhta olmazlar. Ama hkmdarlarn mutlaka onlc vardr. Bilgi ve kudreti birbiriyle sarma dola iki dost gibi gryorum. Ikisinden biryitince digeri de gidiyor; biri gidince digeri yeme-imeden kesilen, hayattan zevkalmayan, hzne bogulan iki can yolda gibi... Bilge kiileri hrmetle karlamayan, onlar insanlardan daha kymetli olduunu bilmeyen, onlar kk drmekten ekinmeyen adam akrartmtr. O, bilgelerin hakkn inemi ve kendini bilmez kara chillerden olmuturartk..."

Sonra Beydeb'ya doru ban kaldran Debelmyle seslendi:

Sana baktm ey Beydeb! Suskundun, ihtiyacn arzetmiyordun, dileini sylemiyordun. ierhalde heybetimizden rperdi, belki at da susup kald," dedim. Baktm uzun uzun bekled, yle dndm bu sefer: "Geerli bir sebep olmasayd gelip kapmz almazd Beydeb...

rindendir. Buraya gelmesinin sebebini soralm m ona? Ziyaretinin sebebi bir hakszlksaonun elindentutmak, onu yceltmek ve arlayp istediini vermek nce benim boynuma bortur. Eer dny


7/54

ep ederse diledii kadar yadrarak onu memnun ederim. Hkmdarlaraait olup verilemeyecek bir ey isterse onun hakedecei cezay dnrm; ama byle birisihkmdarlkla ilgili bir ie sokmaya cret edemez. Onun murad, halkn ileriyle ilgili olim onlara ehemmiyet vermem ise bakarmneymi arzusu... Zira bilgeler ancak iyilii, cahiller ise bunun aksini nerirler." imdi senin nn ayorum, dilediin gibi konuasn!Beydeb hkmdardan bu szleri iitince korkusu gitti, rahatlad. Onu selamlayarak secde e

i, sonra dikilerek yle dedi:

nce hkmdara Allah'dan uzun mr diler, hkmranlnn -devletinin- ebed olmas iinim. nk hkmdar, beni sonraki bilginlerden stn klacak, bilgeler tarafndan yd edilmr mevki ltfetti bana!Bu szlerinden sonra yzn sevinle hkmdara eviren Beydeb, grd gzel muameleden le devam etti:

Hkmdar ltfunu ve keremini esirgemedi benden...Beni huzura kartan ey, sadece hkmdek istediim bir ttr; huzura kma cesaretini byle buldum. Buolaydan haberdar olanlar, bir hnkra kar yaplmas gereken eyde kusur etmediimi anlayrdr. Zt- lleri sz sylememe izin verir, beni dinlemek ltfunda bulunurlarsa kendine

apm olur. Lkin szlerimi dinlemezse ben grevimi yapm ve yergiden kurtulmu olurum.Hkmdar cevap verdi:

Dilediin gibi konu Beydeb! Can kula ile seni dinliyorum. Senin szlerini anlamak, slayk olduun ekilde mkfaatlandrmak arzusundaym.

Beydeb konutu:

Grdm ki insan, drt zelliiyle hayvanlardan ayrlm... Bu drt ey, dnyada ne varsalr: hikmet, iffet, akl ve adaletten bahsediyorum. Bilgi, edep ve kabiliyet, hikmete girer. Benlie hakim olma, sabr ve vakar akla girer. Haya, geni gnllve ahsiyetlilik iffete girer. Doruluk, iyilik, nefs murakabesi ve gzel ahlak ise ad

alete girer. te btn stn nitelikler, bunlardan ibarettir; ktlkler bunlarn zdddolarak bir insanda toplannca o artk nmet bakmndan bir eksiklik yaasa bile dnyada hsrana hirette bedbahtla atmaz kendini.Talih ona glmyor diye zlmezat ve devletiyle ilgili kaderin cilveleri karsnda mahzun olmaz.stemedii bir eyle karkorkmaz. Hikmet, datmakla bitmeyen bir, hazinedir; yoksulluun uramad bir ambardr;een giysi, bitmeyen bir lezzettir. Ben zt- llerinin huzuruna knca sze nce balamadtuttum. Ama bunun sebebi, onun heybeti ve ona duyduum saygyd.Kukusuz krallar iinde sizin gibi seleflerine nisbetle kat kat stn olanlara daha ok hrmet edilmelidir. Bilgili insanlaryle derler: Dilini tut, selamet dile hkim olmadadr. Bo kelamdan ekin, zr sonu pimAnlatlanlara gre drt bilgili kii bir hkmdarn meclisinde toplanmlar. Hkmdar onla Her biriniz usl ve dab namna bir temel oluturacak sz sylesin! demi. lerinden bi Bilginlerin en stn nitelii susmaktr! der. kincisi: Kukusuz insana en ok yarar salayacak eylerden biri, haddini bilmesi, aklnn neye yeden haberdar olmasdr! der. nc adam: nsan iin en faydal ey, kendisini ilgilendirmeyen ey hakknda konuumamasdr! der. Dise: nsan en ok rahatlatan ey, kadere teslim olmaktr! der.

Bir zamanlar in, Hint, Iran ve Rum lkelerininhkmdarlar toplanp: "her birimiz, dnya durdukadillerden dmeyecek bir sz sylesin" derler. inhkmdar:

Syledigim bir sz inkr etmektense hi bir ey sylememek daha kolay geliyor bana! der

Hint hkmdar:


8/54

yle konuan adama aarm: konutugu kendi lehineyse ona fayda vermiyor, aleyhineyse ovediyor! der.

Iran hkmdar:

Sz agzmdan kt m bana egemen olur, agzmdan kmadka ben ona hakimim! der.'Rum hkmdar da:

Sylemedigim bir szden tr asla piman olmadm; oysa syledigim nice szler yzndenoldum! der.

Krallar nezdinde faydasz szler sylemektense susmak daha iyidir. nsann en iyi yardmcidir. Hak Tel mrn uzun etsin, hkmdarm bana sz sylemekiin izin verdi, dilediimi konuma imkan bahetti. yleyse sylemek istediklerimden hsfayda ona yarasn,tm iyilikler ve faydalar benden nce onun olsun! Neticede ben iimden geirdiimi syleyeceim, bunun menfaati de gzellii de onun olacaktr. Ksaca, zerimene getirmi olacam... Diyorum ki:

Ey hkmdar! Sen kudretli atalarnn, dedelerinin yerindesin. Onlar senden nce devlet kur

mu, kaleler ve surlar in etmi, ehirler yapm, ordular ynetmi, onlardonatm, yllarca hkmederek saysz silah ve binee sahip olmulardr. Onlar asrlarca gk bir halde, mutlu bir hayat srdler. Bu nmet ve imknlar onlar, gzel nambrakmaktan, kranla anlmaktan, ahliye iyilik etmekten, halka merhametli davranmaktan,ynetimleri esnasnda iyi bir sret sergilemekten alkoymad.Yaadklar saltanatn byklne ve iktidar sarholuuna ramen byleydiler. Ve sen, eyk hkmdar! Onlarn mal olan yurtlarna, servetlerine vesaraylarna vris oldun: onlardan aldn mlkn zerine oturdun, onlarn mallarna ve askondun. Ama borcunu yerine getirmedin: azdn, sunardn, cevru cefyadaldn! Kendini halktan ok stn grdn. Kt bir gidiat sergiledin, getirdiin felketki sana yaraan, seleflerinin yolunu takip etmen, senden ncekikrallarn izinden gitmen, sana vris braktklar gzel eyleri uygulaman, irkinliiyle sl edecek hallerden geri durmand. Halkna iyi davranman, adn hayrla yd

ettirecek iyi eyler yapman gerekirdi. Bu yol, en selmetli, en kalc ve en doru yoldu.Kuku yok chil kii aldanr, marr ve nankrlk eder. Akl banda tecrbeli kiiysedevleti ve mlk ustaca ve esnek bir ekilde ynetir. Ey hkmdar! Szlerimi dn! BunlarBir mkfaat ve menfaat umarak sylemedim bu szleri. Amacm sadece senin iyiliindir, sekorumaktr...Beydab kelimelerini bitirip tlerine son verince hkmdar kzd, onu kar etti:

yle eyler syledin ki memleketim halkndan hi kimsenin bu szlerle karmda dikilebilsenin cesaretini gsterebileceini aklmdan geirmezdim. Bu kadarzayf, kk ve ciz biri olduun halde nasl oldu da bu laflar ettin? Hangi cretle? Bun, burnunu sokmaman gereken konularda ileri geri konuman hayretimi iyice artrmtr. Bakalarna da hadlerini bildirmek iin seni ibret verici bir ekildecezalandrmaktan gayr yol yok! nk bu sayede senin gibi hkmdar meclislerinde yer bulat krlarn nne set ekmek, onlarla ders vermek mmknolacaktr!Hkmdar daha sonra Beydeb'y gtrp asmalarn emretti. Adanlan onu alp gidar stne dnd; vazgeti ve onun hapiste zincire vurulmasnemretti.

Beydeb zindana girince hkmdar, onun rencilerinin peine dt. Onlar eitli kentlerea sndlar.Beydeb gnlerce kald hapiste... Kral onu arayp sormuyor, bakalar da kraln huzurundan bahsetmeye cesaret edemiyordu. Bir gece kraln uykusukat ve hi uyuyamad. Gzn ge dikerek yldzlarnasld boluun yaradln dnd; zihnine hcum eden bir soruya cevap ararken Beydebniden kafasndan geirdi. Bylece kendine gelip

iinden syleniverdi:

Bu bilgeye yaptklarm hi de doru deildi. Ona hakettii gibi davranmadm. arabuk k


9/54

du...Oysa bilgili insanlar yle der: "Drt nitelik, krallarda bulunmamal! fke; nk inn ok nefret kazandracak eydir. Cimrilik; varlkl oldugu halde cimrilik yapann hibirbesi yoktur. Yalan; hikimse yalancya gvenmez. Agrve kaba sz; bu tr manaszlklar hkaz. Bana iyiliimi isteyen biri geldi, kimse hakknda dedikodu yapmad, laf getirmedi. Ona layk olduu muamelenin aksini yaptm. Benden grecei karlk bu olmamalyd. Onudinlemeli, tavsiyelerine uymalydm...

Kral bu kararndan sonra hemen bir adam gndererek onu getirtti. Huzurunda bilgeye ylededi:

Daha nce sylediin szlerden maksadn, fikirlerimin kusurlu olduunu ve yanl bir yolttiimi vurgulamakt deil mi?

Beydeb cevap verdi:

Ey merhametli, doru szl, altn kalpli iyiliksever hnkr! Ben sadece senin ve halknhkmranlnn devamna yarayacak szler syledim!

Kral: Beydeb! Daha nceki szlerini, bir szcn dahi eksik etmeden tekrarla!

Beydeb sze girdi. Hkmdar onu gzelce dinliyor,her sz banda elindeki asasn yere vunra gzn Beydeb'ya dikti, oturmasn buyurdu veyle dedi:

Beydeb! Szlerini beendim, bunlar sadsn bulmutur ruhumda! Tavsiyelerin zerine dnatie dkeceim.Bylece, bilge adama vurulan zincirlerin zlmesini emretti; ona kendi gigiysilerden verdi, gzel muamele gsterdi.

Beydeb:

Hkmdar! Size yaptm tlerin ok daha az, sizin gibi birini doruya evirmeye kfi

Kral:

Doru sylyorsun ey erdemli hakm! Ben de seni u andan itibaren lkeme vezir yapyorum

Hkmdar! Beni bu ite mazur gr! Bu iin hakkndan gelecek durumda deilim. Ancak sizin ltfunuzla yrrbu iler...

Hkmdar onu bu vazifeden muaf tuttu. Beydeb huzurdan knca hkmdar tekrar dnd vei vermeyiini yanl buldu. Hemen birini gnderdipeinden... Onu geri artarak yle dedi:

Sana nerdiim eyden muaf klm yeniden dndm. Anladm ki bu i sadece seninle saen gayrisi hakkyla yklenemez, bo yerebana kar gelme!

Beydeb'da grevi kabul etti. O alarn geleneince kral birini vezir yapt zamanonun bana ta koyard. Bylece vezir bir merasim alayyla ehir iinde at srtnda gezdidar, Beydeb'ya da ayn eyin yaplmasn emretti. Beydeb'nn bana ta konduruldu, atairde dolatrld; dnp adalet ve insaf meclisine oturdu. Aada kalmn hakkn yukardzayf arasnda eitdavranyor, zulme geit vermiyor, adaleti salayacak ilkeleri koyuyor, etrafa ba dat

Beydeb'nn vazife ald haberi, rencilere ulatnda onlar byle parlak bir fikri hkYce Allah'a krettiler, sevindiler, her yandantoplanp geldiler. Debelm'in uygulad


10/54

eimesinde Beydeb'y vesile kld iin hep krettiler Hakk'a... O gn bayram kabul eHindistan'da hala bir bayram olarak kutlanr o gn...Beydeb, Debelm'le ilgili dnceleuygulayp] yle bir rahatlaynca siyset kitaplar yazma vakti buldu.Gece gndz alt,i en iyi tedbirleri ieren pek ok yaz yazd. Bu arada kral, Beydeb'nn izdii yolu takrek halkna iyi davranyor; dilce hareket ediyordu. Bylece evre lkelerin krallar onaatlar, btn ileri yola girdi. Halk ve devlet ricali bu yzden sevindiler. Sonra Beydelerini toplayarak onlar gzelce arlad, ho vaatlerde bulunup yle dedi:

Hi kuku duymadan syleyeyim, hkmdarn huzuruna ktmda aklnzdan unlar geiyordtun yanna gitme kararn vermekle bilgeliini ayaklar altna ald, zihni bozuldu!" Ancakticesini grdnz, dncemin doruluunu anladnz; ben onu hi tanmadan gitmemiimdir hBilge insanlardan iitirdim hep, krallar tpk arap imi gibi balar dner saltanattan.ancak bilginlerin tleri, bilgelerin eitimi ile bu uykudan aylrlar. Krallarn vazifeilginlerin tlerim tutmak; bilginlerin vazifesi de krallar yetitirmek, bilgileriyle onlar slah etmek, adaleti terkettikleri zaman onlara klavuzluk edecek ilkeleri bir birortaya koymaktr. Ben de bilginlerin sarholuktan uyarmak iin krallara yaptklar uyarylgelerin de boynuna bor bildim. Tpk doktor gibi! Doktorlar bedeni ya salam tutmak yada hastalktan kurtarmak durumundadrlar, bu ite ustalamlardr. Bu yzden ben veya o

riye kalanlar "Azgn kral Debelm zamannda bilge Beydebyayordu ama onu yanl yoldan evirmedi" desin istemem! Kald ki biri kp "Hayatna maorktuu iin bir ift laf edemedi" dese ona "yleyse kraldan ve kralnevresinden uzak durmalyd" diyeceklerdir. Vatandan ayrlmak gerekten de zordur. Ben hayatm tehlikeye atmaya ve beni, ardmdan gelecek bilgeler huzurunda mazur gsterecek birey yapmaya karar verdim. Bu yzden hayatm ortaya koydum: ya hesabm tutmadg iin mahktm yahut zafer kazanacaktm. Sonu sizingrdgnz gibi oldu. Baz zdeyilerde geer: eyden birini gze almadka dilegine uldan ya malndan veya ilke ve inancndan dn vermedike biryere gelemezsin! Tehlikeyi gze alamayan kii amacna eriemez...Hkmdar Debelm her tr incelik ve bilgelii ieren bir kitap yazaym diye izin verdi bdi herbiriniz, setii dalda bir eyler ortaya koysun ve bana getirsin!Bylece herkesin akl derecesini, anlay derinliini ve hikmet seviyesini bileyim!

renciler dediler ki:

Ey erdemli, byk insan! Ey akll, uyank kii! Sana hikmet, akl ve zarafet veren Allad olsun byle bir teklif aklmzdan gemedi. Bizim bamz, bymz fzlmz sensin! Bizim deerimiz senin sayende var! Biz senin ellerinde yetitik! Buyruunu yerine getirmek iin tm abamz sarfedeceiz...Kral Debelm bu arada halkna iyi davranyor,Beydeb ona danmanlk yapma vazifesine devyordu.Daha sonra Beydeb'nn yardm ve klavuzluuyla devleti istikrara kavuturup dmanlarnnince;Hint bilgelerinin, babalar ve dedeleri iin yazdklarkitaplar incelemeye balad. Bu esnada daha nce baba ve atalar adna yazld gibi kenbir kitap yazlmas fikri uyand iinde! inde kendine ait olaylardan bahsedilen bir eserazlmasna karar verince bu iin altndan ancak Beydeb'nn kalkabileceine kani oldu. Onubaa kalnca yle dedi:

Beydeb! Sen Hindistan'n bilgesi, byk filozofusun! Ben nceki krallara ait hikmet hazerine baktm ve bunlar dndm! Onlarn herbiri, kendi zamannn ve hayat yksnn anlau kitaplarda onlarn zarafetinden ve lke halkndan bahsedilmi... Eserlerin bir ksmm, zyetenekli ve bilge olan krallarn kendileri yazmlar. Bir ksmn ise onlarn filozoflarme almlar. Benden ncekiler gibi benim nmma yazlm, vefatmdan sonra beni hayrla yak bir kitap benim haznelerimde yer almadan lrsem gzm ak gider! lm onlarn da baleceiz... Tm zekn ve bilgeliini konuturarak bir kitap yaz adma! Kitabn d,geneve hkmdarlara boyun egmesi gerektigi konularn ilesin! ii ise hkmdarlarn ahlakndavranacagn anlatsn! Bylece devlet ve memleketidaresinde karlatmz kamburlar b

srtndan atacak bir eser ortaya konmu olacaktr. Bu eserin benden sonra alar boyunca di kalacak bir yadigrolmasn istiyorum!


11/54

Beydeb hkmdarn kelamn dinleyip secdeye kapand, sonra ban kaldrp yle dedi: Ey mutlu hkmdar! Yldzn ykselsin, uursuzluk senin semtine uramasn, [gzel] gnlen! Pdihmzn yaratltan gelme zeksnn keskinlii ve basireti onu hep byk amalargayreti sebebiyle dima en yksek basamaa, en eriilmez hedefe gz dikmitir. Hak Telutluluunu dimklsn, ald kararlarda ona yardmc olsun! Onun arzusunu yerine getirmem konusunda da byardm etsin! Zt- lleri dilediklerini emretsinler; ben onun belirttii hedefe koa

cak, konuyla ilgili fikrimi gndeme getirerek kendimi tamamen bu ie vereceim.Hkmdar karlk verdi:

Beydeb! Sen daima en salam gr ortaya koydun, tm ilerinde hkmdarlara itaat ettiyerek anladm bu gerei! Artk senin tm imknlarn seferber etmeni, kafan altrp borum! Eser hem cidd ve bilgece olmal hem de mizah ve elendirici olmal!

Beydeb hkmdarn nnde eilerek secdeye vard ve konutu:

Yce Tanr hkmranlnz baki klsn! Pdihmzn ferman buyurduklar husus bamz

Hkmdar:

Ne kadar zamanda halledersin? diye sordu.

Bir yl! diye cevaplad Beydeb.

Tamam, sana bu sreyi verdim gitti!, dedi hkmdar ve Beydeb'ya ykl bir ihsan verilmebuyurdu; bylece filozof daha rahat ve asude bir halde yazacakt kitabn...Bilge Beydeb uzun bir sre kitab nasl yazacan dnd. Nasl balamalyd, ne tr bin; ite bunlara kafa yordu. Daha sonra evresine toplad talebelerini ve seslendi:

Pdih, benim sizin ve lkenizin kvan duyaca bir grev ltfetmitir bendenize, bunuece sze balad ve hkmdarn arzu ettii eseri,amacnn ne olduunu anlatt akirtlerine. Lkin onlarda arad trden [parlak] bir fikir

akln altrd ve yle dnd:

"Bir gemi ancak tayfalar sayesinde gzel yzer deryada. Zira onlar gemi iin gerekli ayan yapar, onu ustaca yzdrrler. Fakat usuz bucaksz ummanlara sadeceyetenekli ve tecrbeli olan kaptanla almak mmkndr.Gemi tka basa yolcularla dolar, taar da fazla olursa artk batmasndan korkulacak hale gelmitir."

Sonra yine dnd Beydeb ve nihayet gvendii bir mezini yanna alarak eseri yazmaya k. Yanna Hintlilerin yazda kulland trden bir tomar kat ald, bu sre zarfnda kendiine yetecek kadar azk ayrtt ve ikisi bir hcreye kapandlar; kapy da arkadan kapadlace eseri yazmaya, [blmlerim] dzenlemeye koyuldu. O sylyor, mezi kada geiriyordu.ao, yazlanlar gzden geiriyordu. Nihayet kitap, gayet mkemmel bir ekilde ortaya kt:Eseri onbe blme ayrmt, her blm dierlerinden bamszd. Okuyanlar, tlerden koe her blme bir soru ve onun cevabn koymutu. Tm blmleri bir araya getirdi ve kitable ve Dimne" adn verdi.Szn d yz halka ve ileri gelenlere eglence olsun; iyz ise sekin kiilerin zeklaronlara tecrbe kazandrsn diye kitab hayvanlarn, yrtclarn,kularn diliyle konuturdu. Bylece esere, insann kendini, ailesini ve evresini idare erken muhta oldugu; dini, dnyas, yaam ve akbeti iin ihtiya duydugu her eyikoydu.nsann, uzak durduu takdirde kendi hayrna davranm olaca halleri bildirdi tekKiiyi,hkmdarlara boyun eme konusunda tevik edici ifadeler koydu kitaba...Bylece eserini, bilgeligi ileyen diger kitaplar gibi ift manl kld; kaleme aldg bubir iyz bir de dyz vard nitekim... Hayvan eglencelikti, oysa szlerbilgeligin ta kendisiydi. Beydeb kitabn ilk blmn dosta ayrd: ki arkada

nasl olmalydlar, laf tayan birinin dzenbazl onlar nasl ayrrd; ite bu konularinci ksmda.Ve emretti mezine, kitap Beydeb'nn kendi azndan yazlsn da hkmdarnce ve bilgelik iice olsun eserde. Ancak aklna geldi ki hikmetli sze, nakledicilerin


12/54

cmlesi karnca bu cmle onu bozmakta,inceliini zedelemekte ve baya hale getirmektedir.Beydeb, rencisiyle ha bire kafa yorordu hkmdarn talebini tam olarak karlamak iin...Nihayet akllarna geldi: Onlarn diki hayvann diliyle olmalyd. Bylece hayvanlarn konumaselence ve mizah gibi grlecek sylenenlerin muhtevas ise hikmet olacakt. Bilgelikten palanlar eserin hikmetlerine kulak verecek, hayvanlarn ve mizahn - bilgeler iin yazlan bu kitapta- sadece ara olduunu anlayacaklard. Chiller ve sradan insanlar ise ikiha

yvann karlkl kelam eylemesine arp dikkatlerinitoplayacaklar, hi phe etmeyecekler ve dinlediklerini sde elence sayarak asl mny agayret etmeyecek, eserin yazl amacn bilemeyeceklerdi. Zrfilozof Beydeb ilk blm yazarken dostlarn birbiriyle grmesi ve araya nefret sokan kn saknma,kendisine menfaat salamak iin laf getirip gtrenden uzak durma ilkeleri sayesinde ahbapln pekitirilmesi meselesini anlatmak istiyordu. Beydeb ve mezi hcrede a, kitab bir senede tamamlamak iin,...Bir sene dolunca hkmdar, filozofa haber salarak:

Vakit geldi, ne yaptn? dedi. Beydeb da cevab iletti:

Ben hkmdara verdiim sz tuttum! Bana ferman buyursunlar, kitab getireyim ama nce h

lasnlar da eseri onlarn huzurunda okuyaym. Haberci dnd, hkmdar ald cevaba sevindhatrna ahliyi bir gn toplayacana sz verdi.Ardndan Hindistan'n en cra kelerinerin okunuu esnasnda hazr bulunsunlar diye...

O gn geldi. Hkmdar, Beydeb iin bir taht kurulmasn emretti, kendi tahtna benzeyen.eyzadeler ve bilginler iin de krsler konulmasn buyurdu. Sonra adam gnderip onu arBeydeb'nn yanna geldiinde o derhal kalkt, pdih huzuruna karken brnd siyahrdi zerine; kitab da rencisinin eline tututurdu. Pdihn yanna vard zaman insanalktlar, hnkr da kalkt teekkr ederek...Beydeb hkmdara yananca eildi, secdeye vard ve ban kaldrmad. Hkmdar:

Beydeb! Kaldr ban! Bugn bayram gndr, sevin zamandr, dedi. Ve Beydeb'ya oturi okumak zere oturan bilgeye, kitabn her blmnn ieriine ve amacna dir sorular sor

eb kitabn temel amacn ve tm blmlerin zn anlatt. aknl ve sevinci artan Hnkr:

Beydeb! Niyetimden teye gemedin, istediim de tam buydu. Dile benden ne dilersen, arzuladn her eye erieceksin! dedi.Beydeb efendisine uzun mr ve mutluluk dileyerek cevap verdi:

Ey Hkmdar! Servete gelince benim ihtiyacm yoktur buna, giysiye gelince kendi elbisemden gayrisini giymem!

Ama hnkrdan bir talepte bulunacam...

Beydeb! Ne arzu edersin, syle ve her dileini olmu bil! dedi hkmdar. Beydeb ise ridu: Ben, zt- llerinin bu eseri gzelce yazdrmalarm istiyorum, babalarnn ve dedelerinitaplarn yazdrdklar gibi! Ayrca ferman buyursun da kitap korunsun diyorum.nk bu eserin Hint lkesinden dar karlmasndan endie ediyorum. Eer haberdar olurgeirirler onu! te bu yzden hnkr emretsin, eser Bilgelik Evi'nden [=Byk Ktphane'ddiye! Hkmdar daha sonra Beydeb'nn rencilerini ard, onlara hediyeler yadrd.Gn dnd, zaman geti. Kisra Anuirevan Fars hkmdar oldu. Kaliteli eserlere, edebiyatarin braktklarna merak duyan Kisra szkonusu kitaptanhaberdar olunca iine bir ate dt, rahat kat. Sonunda dayanamad, bilge-doktor Berzeald Hint eline...Berzeveyh tecrbesini konuturdu, kitab o lkeden kard ve Fars'n hazneleri arasna k

ASLAN VE KZ


13/54

Hint hkmdar Debelim filozof ve Brehmenlerin reisi Beydaba'ya bir gn yle dedi:-Ey filozof ,birbirini sevip dururken aralarna giren yalanc ve dzenbaz biri yzndendostluklar dmanlk ve nefrete dnm iki kiinin yksn bana bir rnekle anlatr m

Beydaba,bu iki kiinin durumunu bir rnekle anlatmaya balad:Bir ihtiyar adamn evlad vard,bunlar para kazanmak iin bir ite almyor, babalar

ruyor ve hoyrata harcyorlard.Babalar onlara t vererek yle dedi:

-Oullarm,dnya adam ey peinde koar;Bol rzk,insanlar arasnda iyi bir mevki ve t eyle elde edilir:Gzel yoldan servet kazanmak,kazandn iyi muhafaza etmek,sonra onumalandrp artrmak ve sonra da onu iyi yolda harcayarak hem dnyay hem de hireti kazanm.Kim ki bu hususlara riayet etmezse serveti uup gider ve yoksul der.Yal adamn oullar babalarnn sznden t alp ona gvendiler.Byk oul Meyyun denti.Beraberinde iki kzn ektii bir araba vard.kzlerden ismi etrebe olan amura batya ramen kz amurdan kurtaramadlar.kzn sahibi kzn yannda ona nezaret edecek bsl olsa amur kurur kz kurtulup kendisine yetiir midiyle ekip gitti.

kze nezaret eden adam akam olunca oray ssz bularak sklm, kz orada brakarak ae kadar lmden kasa da, eer lm bir kere onu bulursa ne yapsa faydaszdr diyerek sze sahibine kzn ldn haber vermiti.Nezareti adam kzn sahibini ikna etmek ve lreini pekitirmek iin misaller vermeye devam etti:Tpk yrtc hayvanlardan korktuu iin tehlikeli yerlerden gemek zorunda kalan adamnibi.Adamn karsna yrtc ve tehlikeli bir kurt km.Kendisine doru gelen kurttan kok vadinin tesindeki bir kye doru gitmi.Tam nehrin kenarna kadar gelmi ki kurdun kendine yetitiini grm.Yzme bilmedii halde kendini suya atm,neyse ki kyller onu gren kurtarmlar.Adam kendine gelince bu kez vadinin beri tarafnda tek bana duran bir evgrp dinlenmek iin eve girerken canna ve malna kastetmek isteyen bir hrsz etesinem.Adam bunu grnce korku ve telala oradan da uzaklap yorgun argn bir ekilde dinlenduvarlarndan birine yaslanm, derken duvar yklarak adam duvarn altnda kalp lm.

kzn sahibi bu hikayeyi daha nce kendisinin de duyduunu syleyerek adam onaylad.

kze gelince, (amurlu) yerinden kurtulur, yemyeil, suyu ve otu bol bir yer bulur. Burada yiye ie imanlar ve rahata kavuur. Setrebe burada bryor ve gittike sesiniordu. Meer ona yakn bir koruda, bu blgenin hkmdar olan nl bir Aslan varm ve emrianavarlar, kurtlar, akallar, tilkiler, parslar ve kaplanlar bulunuyormu. Bu Aslan, kendi dncesi ile hareket eder, arkadalarndan hibirine bir ey danmazm. Aslance iine korku girmi. nk daha nce mrnde kz grmemi ve kz brts iitmemi.gitmiyor ve hibir ie bakmyormu. Ordusu onun yiyeceini tedarik edip getiriyorlarm.nla beraber olan yrtc hayvanlar iinde iki akal vard ki birinin ad; Kelile, dieDimne idi. kisi de zeka, bilge ve edep sahibi idiler.

Bir gn Dimne, kardeleri Kelile'ye dedi ki:"Kardeim bu bizim Aslana ne oluyor ki yerinden kalkmyor ve bir

yere kmldamyor?

Kelile cevap verdi:

"Sana ne? Bu ie karmak bize der mi? Biz hkmdarmzn kapsndayaayan kimseleriz. Onun dilediini yapar, dilemediinden yz eviririz.Sonra biz, hkmdarlarn szyle megul olacak, onlarn ileriyle

ilgilenecek kimseler miyiz? Onun iin dilini tut ve bil ki her kimkendisen ait olmayan bir ie ve sze karrsa sknt eker.


14/54

Dimne

"Ben gene de bu frsattan yararlanarak Aslanla konumak istiyorum. Cnkonun kafaca zayf olduunu gryorum. Belki bu sayede kendisine yaklar,onun yannda bir mevki ve makam sahibi olurum.

Kelile Sordu;

"Aslann iinin karmak olduunu nereden anladn?"

Dimne cevap verdi.

"Bunu hislerim ve dncelerimle kavradm.

Bunun zerine Kelile:

"yleyse Allah seni yapacan ite muvaffak eylesin."

Dimne de kalkp gitti. Aslann yanna girdi. Yzn yerlere srerek selam

verdi.Aslan yannda bulunanlara dnerek:

"Bu kim? diye sordu.

Bunlardan biri:

"Bu, filan ollu filandr! Dedi.

Aslan:"Evet, dedi babasn tanyordum!

Sonra Dimne'ye dnerek sordu:

"Nerelerdesin?

Dimne cevap verdi:

"Efendimizin kapnda bulunuyor ve kafamla, gcmle efendimize yardmiin imkan verecek birinin armasn bekliyorum. nk hkmdarnkapsnda gzde olmayan kimselere de yardm edebilecek iler kabilir.Nitekim bu kapda duran hibir kimse kk grlmez."

Aslan Dimne'nin bu szlerini dinledi ve beendi. Kendi kendine galiba bizeverecei bir nasihat veya anlataca bir dnce var diye dnd. Dahasonra Dimne Aslan'la dost oldu. Onunla ba baa vererek grlmeye balad.

Dimne bu frsatlarn birinden istifade ederek Aslana dedi ki:"Hkmdarn bir yerde oturup yerinden hi ayrlmadn gryorum. Bunun sebebi ne o

kisi bu yolda konuuyorlar iken, etrebe, hem de iddetle brmeyebalad. Bu brme Aslann zerinde tesir etmekle beraber, Aslan haliniaa vurmak ve Dimne'ye gstermek istemedi. Fakat Dimne bu sesin Aslankorkuttuunu ve iine tesir ettiini anlayarak sordu:

"Bu sesi iitmek hkmdar rahatsz etti mi?

Aslan da:

"Bundan baka bir eyden rahatsz olmuyorum! Dedi."

Dimne:


15/54

"Fakat, hkmdarn bir tek ses yznden erini brakmas gerekmez.nkbilginler: "Her sesten korkmak doru deil" demilerdir.

Aslan sordu:"Buna bir rnek verir misin?"

Dimne de anlatt:

"Tilkinin biri bir ormana dalar. Meer bu ormann iinde bir aacnzerinde asl duran bir davul varm. Rzgar estike aacn dallardavula arpyor, ortal mthi bir ses kaplyordu. Tilki sese bakarak butarafa doru gider ve karsnda iri yar bir ey grr. Bunun, mutlaka etve ya ile dolu olduuna hkmederek davulu eline alr ve onu yarncaya kadar urar

Yardktan sonra iinin bombo olduunu grnce, "anlalan, enyksek sesli ve en iri gvdeli olanlar ii kof olan eylerdir! der."

"Eer aslan arzu ederse kendisi beni bekler, ben de kalkar giderim ve onabu sesin sahibi hakknda haber getiririm."

Aslan raz oldu. Dimne de kalkp o sesin geldii tarafa gitti. etrebe'ye;

"Aslan beni, sizi yanna gtrmek zere gnderdi. Bana u emri verdi:Hemen itaat eder ve yanna gidersen, imdiye kadar huzuruna gitmemekhususunda gsterdiin kusuru affedecek. ayet gecikir ve tereddt edersen,hemen geri dnp durumu kendisine bildireceim.

etrebe sordu:

"Seni bana gnderen bu Aslan kim? Nerededir ve ne haldedir?

Dimne anlatt:

"Bu Aslan buradaki yrtc; hayvanlarn padiahdr ve burada ikamet eder.Maiyetinde u kadar asker vardr. etrebe, aslan ile yrtc hayvanlardanbahsolunmas zerine korktu ve dedi ki;

"Sen bana dokunulmayacana dair ant verirsen seninle beraber hemengiderim!"Dimne, kzn kabul edecei and hemen verdi. kz yanna alarak Aslann huzuruna g

ok iyi muamele gsterdi. Yannayaklatrd ve ona buralara ne zaman, nasl ve niin geldiini sordu.Setrebe de bandan geenleri anlatt. Aslan ona:

"Burada benimle kal. Bana arkada ol. Ben seni arlarm! dedi."

Bu olaydan sonra Aslan ile kz arkada oldular ve ok samimi oldular.Dimne, artk geri plana atldn grnce kskand ve Aslan ile kznarasn bozmak iin Aslan'a giderek kzn kendisi aleyhine askerlerikkrttn syledi. Aslan buna nceleri inanmad fakat Dimne "kznhuzuruna geldiinde benzinin atm, renginin umu, dizlerin titreyeceinisyledi.Aslan "Pekala, dedi. ayet senin anlattn gibi davranrsa, benim de artk birphem kalmaz."Dimne bu sefer de Setrebe'nin yanna giderek, Aslan'n onu yemekistediini anlatt. Setrebe nce buna inanmad. Bunun zerine Dimne

"Aslan'n yanna girdiin zaman kuyruu zerinde oturduunu, gsn sana doru kaa diktiini, kulaklarn yaydn ve

azn atn ve hcm iin hazrlandn greceksin!"dedi


16/54

Bu szler zerine kz Aslan'n yanna kar. Aslan'n Dimne'nin anlattgibi olduunu grnce benzi atar ve bacaklar titrer. Bunun zerine Aslan,Dimne'nin szlerinin doru olduunu sanr ve kz'n zerine atlayarak onuldrr. Daha sonra bunun yanl olduunu ve iyi aratrmadan birisinildrdn dnerek zlr.Onun akl, dirayeti ve terbiyesiyle az bulunur bir hayva

erek piman olur.

Fesat Dimne Aslan byle bir dman helak ettii iin tebrik edip,ona acmamas

uzun konuur, parman ylan sran kiinin zehir btn vcuda yaylmamas iin onu kesiisinin de kz ldrmesinin ayn derecede bir tedavi olduuna inandrp pimanln gidemez Aslan, Dimne'nin yalanc ve fesat birisi olduunu ve olay onun organize ettiini daha sonra renir ve Dimne'yi de en kt ekilde ldrr.

Aslan, Dimneyi paralayp ldrmezden evvel Kelile ona yapp ettii fitne ve fesatvazgemesi iin bir tccar hikayesi anlatp son nasihati verir:

-Nakledilir ki, filan memlekette bir tccar varm,rzkn aramak iin baka ehirleri gezmi. Fakat yannda yz batman demir bulunuyormu, arkadalarndan birine demiri emanet br

ak gidecei yere gitmi.Bir mddet sonra dnp gelince dostuna gelerek demiri istemi.Adakendisine:

-Demiri fareler yedi, demi. O da:

-(Doru), demiri fare dilerinden daha iyi kesebilen bir ey yok, diye duymutum, tarzndacevap vermi.

Emanet edilen adam, arkadann, kendi syledii ve iddia ettiini tasdik etti diye sevinmacir oradan km, yolda adamn bir oluna rastlam,onu alarak evine gtrm.Ertesi gngelerek:

-Olum hakknda bir bilgi var m? Diye sormu. Tacir de ona:

-Dn senin yanndan ktm zaman bir doann bir ocuu kapp gtrdn grdm, belkirmi.Adam ban dverek:

-Ey ahali! Doann ocuklar kapp gtrdn duydunuz veya grdnz m hi! diye feryatmi:

-Tabii, bir memleketin fareleri yz batman demiri yerse, doanlarnn da filleri kapp gi hi de alacak bir ey deildir.

Adam yle yalvarm:

-Senin demirini ben yedim, ite paras, haydi olumu ver!

Bu misali sana anlatmaktan maksadm unu bilmendir ki, dostuna ve arkadana kar dnekve kallelik yaparsan bakalarna kar daha ok kallelik yapacan phesizdir; unu dabir insan biriyle dost olur da bu esnada gadrederse beriki dostu onda sevgi ve samimiyet iin yer bulunmadn veya sevgisinin ona gre bir deeri bulunmadn anlar.Veerilen sevgi,teekkr olmayan kimseye yaplan ltuf (iyilik),terbiye kabul etmeyen, nasihat dinlemeyen kimseye sarf edilen terbiye gayreti ve sr tutmayana verilen sr kadarbouna harcanm bir ey yoktur.Kukusuz, iyilerle yaplan dostluk iyilik getirir, ktleplan dostluk da ktlk getirir, tpk gzel kokulu bir eyin yanndan geince de fena kor gibi

DMNENN DURUMU HAKKINDA NCELEME


17/54

Kral Debelim Filozof Beydabaya dedi ki:

-Bir Jurnalcinin iki dost arasn nasl bozduunu bana anlattn. imdi syle bakalm etresonra Dimnenin akibeti ne oldu?

Filozof:Arslan etrebeyi ldrd iin byk pimanlk duydu.Onun arkadalk, dostluk ve istiare

e en en gvenilir kii olduunu hatrlayp, ifade ederdi.Arslann kzden sonra en yakn arkada kapland.Kelile Dimnenin evinin nnden geerkeneyi iledii utan dolay knayp, nasihatler verdiini ama Dimnenin bu tlere hi k.Kelile, Dimneye iledii suun ve kalleliin iyz anlald zaman halinin ok ktan hi kimsenin olmayacan syleyip ackl akibetini ona nceden haber veriyordu.Kaplan, Kelile ile Dimnenin konumalarndan bunlar iitince geri dnd, arslann annesa gidip duyup iittiklerini ona da anlatt.Ondan syleyecei srr aa vurmayacana daizerine Kelile ile Dimnenin szlerinden iittiklerini ona birer birer anlatt.Arslannsi sabahleyin olunu kederli bulur ve ona bu denli kederli olmasnn sebebini sordu.

Arslan:

Dostluunu,arkadaln ve tlerini ve birlikteliimizi ne zaman hatrlasam etrebeyidiyor,dedi.Annesi Aslana elinde kesin bir bilgi olmakszn kz ldrmesinin ne denli anlalmaz birnu ifade ettikten sonra,eer srr aklamann ayp ve gnah bir taraf olmasa bildii birne anlatabileceini syledi.

-Eer sende bir fikir varsa benden gizleme, bildiin bir ey varsa bana syle, dedi Arslan.Bunun zerine annesi oluna kaplann ismini vermeden her eyi anlatt.Annesinin naklettiklerini dinleyen arslan hemen dostlarn ve askerlerini huzurunda toplad. Dimne arslan zgrnce, durumu bilmezlikten gelerek, yanndakine sordu:

-Krala ne oldu? Neden byle zgn?

Arslann annesi ona dnerek:

-Arslann znts senin hayatta kalmandr. Bu gnden sonra seni asla hayatta brakmayaca

Dimne bu sz zerine uzun uzun konuup etrafndakileri etkilemeye alt. nanlmamas gan,inanlmas icab eden eye de inanmayan kimseye nefsini klesine veren ve sonuta klesien hile yapmas suretiyle kendisini rezil eden kadnn urad bela gelir. Der ve istekbuna dair meseli anlatt: ehrin birinde bir tacir varm. Bu tacirin gzel ve anlayl bir kars varm. Yaknm Tacirin karsnn dostu imi.Kadn bir gn ressama, Hi kimsenin anlayp hissetmeyeceia gelmeni salayacak bir are bulabilirsen iyi olur demi. Bu kolay demi ressam, istebende vardr. Bende zeri ssl ve resimli bir araf var, sana gelirken onu giyeceimRessam dndn uygulam.Kadn kafasna koyduu eyi yapm.O anda kadnn klesi onue meerse ressamn cariyesinin dostu imi.Kle cariyeden araf ister.Cariye sebebini sora trl yalanlarla onu kandrr ve araf alr, giyer.Ressamn kendisine gelii gibi hangelir.Kadn durumu anlamaz ve onunla olup kendini ona teslim eder.Sonra kle dner arafariyeye teslim eder.O da yerine kor.Gece karanlnda eve dnen ressam her zamanki gibi araf giyer ve kadna grnr.

Kadn adam grnce arr: abuk dndn, daha demin yanmdaydn.Bu tekrar dn niye?

Ressam bunu zerine hemen eve dner ve cariyesinden iin gerek yzn sylemesini,aksi taldreceini syler.Cariye doruyu anlatr.Ressam da araf yakar.


18/54

Dimnenin uzun konuma ve mesellerinden sonra askerlerden biri karak:

-Dimne bu szleri kral sevdiinden deil, kendisini kurtarmak iin sylyor, dedi.

Dimne ona utandrp yerin dibine sokacak denli cevap verip kendini ateli bir ekilde savunmaya devam etti.

Arslann annesi de Dimneyi kstahlndan dolay knarken, Dimne her defasnda szlerinibaskn geliyor ve hem sulu hem gl pozisyonunu koruyordu.Dimnenin kstahlyla ba enlaynca, inizde lim olanlar bu konuda karar verenlerdir deyip, kalkp gitti.Arslan sonunda Dimneyi kadya teslim eder.Dimne boynuna ip atlarak hapse gtrlr.O geelile, Dimneyi hapiste gizlice ziyaret eder.Dimneye bana gelen eyin kibrinden dolaylememekten kaynaklandn syleyerek znts belirtir.Dimne sylenen hibir eyi zerineeder.Hapishanede Kelile ve Dimne bu tarz konuurken mahkumlardan bir pars ileride ahitlik yapma arzusuyla onlarn konumasn bir keden gizli gizli dinler.

Birka gn sonra Arslan hakim vazifesiyle grevli kaplan ve adalet mfettiini huzuruna

, Dimnenin suunu aratrp durumunu hkme balamalarn, zabt tutup durumu kendisine gerini emretti. saat sonra kadnn emriyle Dimne getirilip, kad ve jrinin karsna

n nce, topluluun en by yksek sesle bir konuma yapt. Dimnenin durumu ile ilgili ibiliyorsa konuarak yardmc olmasn syledi. Daha sonra kad sz alr ve o da, Dimne hane biliyorsa gizlemeden sylemesini istedi.Aksi hareket edenlerin su orta olacaklarnledi.Topluluk szleri sadece dinlemekle yetinir ve sustu.Topluluu susar halde gren Dimne, bildiiniz bir ey varsa haydi konuun, dercesine kalabala meydan okuyarak kendinisusuz olduuna inandrmaya alt.Kalabala, Grmedii eye ahitlik yapan ve bilmediilmedii ey iin Onu biliyorum diyen tabibin bana gelen felaketin hikayesini anlatr

Rivayet olunur ki ehirlerin birinde ihtisas sahibi becerikli bir tabip varm.O ehrin hdarnn bir kz varm, onu yeeni ile evlendirmi.Kadna, hamilelere gelen arlar gelmibu tabip getirtilmi.Tabib kadncaza ars ve hastal ile ilgili sorular sormu.O da

adnn hastaln anlam ve ilacn tesbit etmi. Demi ki:

Eskisi gibi grr olsaydm cinslerini bildiim eitli ilalar toplardm; fakat bu konudaka hi kimseye itimat edemem.

Tabibin bu sz ayn ehirde cahil birinin kulana ulam.Sanda solundakileri kendiniuuna inandrmaya alp ilalar hazrlamaya balam.Oysa adam ila nedir anlamazm, buye sahip deilmi.Ald ilalar iinde annda ldrc zehir bulunan birini dierleriylekartrlmas ii tamamlannca kadncazn birine ondan iirmi, o da nnda lm.Hkcahil adam arm, ayn ilatan ona da iirmi,adam da nnda lm.

Dimne bu meseli anlattktan sonra sz, u benim konumda iinizde haddi aann banahilin bana gelen felaket gelir.diye bitirdi ve sz dier hayvanlara brakt.Bunun zerine domuzlarn en by sz alp kibirli bir eda ile, iyilerin de ktlerin deve ekillerinden tannabileceini ve Dimnenin de bedeninde irretliini ele veren ip ubulunduunu syledi.

Kad domuzdan iddiasn ispat ederek Dimnenin yznde grd eyleri haber vermesini ist

Domuz Dimneyi ktlemeye balar ve yle dedi:

-Sol gz sa gznden kk olan ve bu gz devaml seiren,burnu da sa tarafna doru ebayadr.

Dimne domuzun kendisi ile ilgili bu yaktrmasna ok kzar ve onun pis ve mundar oluuna

erek, Sana layk olan hibir ie yaklamamandr, krala hizmet edenlerin ileri geleni olmae dursun halktan biri iin bir tabak (debba) veya hacamat bile olmamandr dedi.


19/54

Domuzlarn by Dimnenin bu ar szlerine karlk vermeye kalksa da Dimne buna izin vlerini artrarak,aksak,arpk, k basurlu,eri ayakl, i karnl, sarkk husyeli, yarluk..gibi ifadelerle domuzu utandrp adeta yerin dibine batrd..

Mahkemede olup biten bu konumalar Aslann grevlendirdii bir akal tarafndan bellenipa en ince ayrntsna kadar anlatlm.Kral akaldan dinlediklerine gre hareket ederek dobynn iinden azledilmesini ve onun bir daha huzuruna girmemesini emretti,Dimnenin d

pishaneye iade edilmesini syledi.Revzebe adl akaln Aslann yannda saygn bir yeri vard.Kelile ile yakn dost idi veseverdi.Kelileyi grmeye gitti.Kelile kardei Dimnenin durumuna zlm, bu acya dayanzebe ok sevmedii halde Dimnenin yanna gelerek Kelilenin lmn bildirdi.Dimne karderek yasa girdi.Kardeimin lmnden sonra yaamak benim iin anlamsz.Ama bu zor gnlerimde bana gstere dostluk nedeniyle artk sana umut balayp, gveneceim.Bana bir iyilik yapp kardeimlea ait olan evde ne varsa bana getirir misin? dedi.

Revzebe, Dimnenin istediklerini alp geldi.Dimne Revzebeye getirdiklerinin yarsn verd

Ve ona yle syledi:Aslann yanna rahatlkla girip kyorsan, senden ricam dmanlaronumalar, kan sylentiler Aslana sylendiinde, zellikle Anne Aslann sylediklerini b

.Eer bunu yaparsan, bu iyiliini hibir zaman unutmayacamRevzebe bu konuda da ona sz verdi.Ertesi gn erkenden uyanan Aslan gelenleri yanna artp,mahkeme tutanaklarn papaanaAslann annesi de oradayd.

Annesi aslana:

Darlma ama dedi, sen iyilii ve ktl birbirinden ayramyorsun.Ben sana bu yalancman sylememi miydim?

Aslann annesi fkesi dinmediinden daha ar szler sylemek iin ekilip gitti.Revzebe dn yanna giderek duyduklarn bir bir anlatt.Bu arada bir grevli gelerek Dimnenin yenidyarglanaca iin hazrlanmas gerektiini syledi.daha sonra onu alp gtrd.Yarglar kurulu bakan durumay aarken bir konuma yapt:

Sz ve z bir olanlardan senin durumunu dinledik.seninle daha fazla uramak istemiyorua kralmz Aslan gerekli btn aratrmalar yapmadan seninle ilgili kesin yargda bulunmastemiyor. dedi.Dimne:

Bu yarglamada nyargl davranlyor.Susuzlar nyargl ve sulu duruma sokacak sokacaKralmz Aslana yakmyor.Beni susuz yere ldrtmek istiyor gibisiniz.yarglamaya balaymad! diye kt.

Yarglar Kurulu Bakan:

yi yarg, iyilik edenle ktlk edeni ayrt etmesini bilir.Senin yapacan ey suunu kanln belirtmektir.dedi.

yi bir yarg kantsz hkm vermez diye sze balad Dinme. Siz beni sulu sayyorsunizden daha iyi bilirim.Bu bilgim kuku gtrmez kesinliktedir.Sizin bilgileriniz ise,belgelere dayanmayan, kukulu bilgilerdir.Benim ilemediim bir sutan cellatlara teslimolmam sularn en bydr.Grmediin, duymadn eyleri grm duymu gibi davranman sa

Dimnenin bu stn savunmas karsnda kukuya den yarglar sonra devam etmek zere ydiler.yarglar bakan,Aslann yanna gidip durumada konuulanlar anlatt.Aslan durumu


20/54

ek iin annesini artarak Dimnenin konumalarn anlatt.

Annesi:

Ben daha ok onun seni bir hileyle ldrp, btn ileri alt st etmesinden korkuyorum.

Bu szlerden etkilenen Aslan:

Dimnenin durumunu sana bildireni bana syle. Ben de onunla konuup Dimneyi ldrmek iitanklndan yararlanmaya bakaym dedi annesine.

Annesi:

Bu srr bana vereni aa vurursam, Dimnenin cezalandrlmasndan duyacam sevin bozuki bilgileri verenle konuurum.Eer o kim olduunu aklamama izin verirse sana bildiririm.

Konumalar bitince Annesi,aslann yanndan ayrlp kaplan artp durumu ona anlatt.Kaplan dnd tand ve sonunda Aslann yanna varp Dimneden duyduklarn anlatt

Son durumada Kaplan bildiklerini anlatt.Pars da tanklk etmek istedi.onu da dinlediler.sonunda yarglar Dimnenin lmne karar verdiler.Aslan, tanklar ararak daha nce niye tanklk etmediklerini sordu.

Kaplan:

Benim tanklma gerek kalmadan bu yarglamann sonulanacan dndm iin imdiyeenin karalamalarndan benim tanklma itibar edilmeyeceinden korktum dedi.

Pars:

Benim tanklma inanlmazd.Hi bir tank ortaya kmaynca btn bildiklerimi anlatmay

.Dimneye verilen lm karar Aslann emriyle yerine getirildi.

KARGALAR VE BAYKULAR

Kral Debelim folozof Beydabaya dedi ki:

-Bana ylklk ve yaltaklk yapsa da kendisine inanlmamas gereken dmann dmann me

Filozof cevap verdi:

-Dman olmakta devam eden dmana aldanan kimseye, baykularn bana kargalardan gelen fisabet eder.

Kral sordu:-Bu nasl olmu?

Beydab yle anlatt:

Rivayet edilir ki bir da eteinde, stnde bir ok karga yaayan olduka iri bir aa varr ilerinden setikleri biri ynetiyordu.Kargalarn yaad bu daa yakn bir maarada dyku yayordu.Kargalarla baykular oldum olas anlaamazlard.Baykularn kral gezmeye

alarn nerede yaadn tespit etmiti.Kargalarn uykuda olmalarndan yararlanarak yanndirlikte zerine saldrd.len ve yaralananlar oldu.Bir ksm esir alnd.Baykulara ise hiad.Basknlar baaryla sonulanarak maaralarna geri dndler.


21/54


22/54

Evet, biliyorum dedi Beinci Karga. Bu, bir kargann szleri yzndendir.

Peki,neydi bu sz?

Kendi krallar olmad iin sereler aralarnda anlaarak Baykular Kralnn egemenliinvermiler.O srada yanlarndan gemekte olan bir kargann da grn almak iin yanlarna

ya:

Karga, Bylesine kt huylu ve irkin, aklsz ve gzleri grmeyen baykularn egemenlia olur.Yeryznde bir ku bile kalmasa byle bir ey dnlemez demi.

Bu szlere hak veren sereler,baykularn egemenliine girmekten vazgemiler.Baykuun biri bu konumalar aalarn arkasndan dinlemi ve duyduklarn krallarna anlaaramz bu yzden alddemi.Savaa kar olduumu zaten anlatmtm.Baka bir dncem daha var.Bu dncemi uygulaybaykulardan kurtulabiliriz.Sizden herkesin karsnda beni dvdrp tylerimi yoldurmanum.Sonra beni brakarak bilinmeyen bir yere gidin.Ben burada onlarn iine girerek her

trl srlarn ve gizliliklerini reneceim.Sonra bir kolayn bulup size katlrm.Buin daha kolay olacana inanyorum.

Bakan bunun zerine;

-Bu zorluklarn hepsine raz msn? diye sordu.Evet dedi beinci karga.Tm istekleri yertirildi.Tylerini kanatlarn iyice yolarak onu yara bere iinde brakp gittiler.Keif uuu yapan iki bayku olay grmlerdi.Dnp krallarna grdklerini anlattlar.Ktiklerini renmek amacyla Bayku Kral berberindekilerle tyleri yolunmu olan Kargay zit etti.Yanndakilerden birine kargayla konumasn emretti.

Baykulardan biri:

-Kimsin? Kargalar nerede? Nereye gittiler, yerlerini biliyor musun? diye sordu.

Karga, Nasl bilebilirim ki diye cevap verdi. Ben kara bir kargaym.Bu halimle onlarnreye gittiini bilmeme imkan var m? dedi.Grevli durumu Krala anlatnca yanndakiler burgann saygn bir karga olmasna ramen bu duruma neden sokulduunu merak ettiklerini syliler.

Kral Bayku bu iin gerek yznn renilmesini emretti.

Grevli:

Seni neden byle yara bere iinde brakp ekip gittiler? diye sordu.

Karga: Sizin yaptnz baskndan hemen sonra bakanmz btn kargalarla baykulara kariine dair toplant yapp dncelerini sordu.Konuma sras bana gelince, ben baykularlaizim gcmz yetmez, onlara bar iinde yaama nerisinde bulunanlm, eer kabul etmezleri yurdumuzu brakp gidelim,dedim.Benim baykularla savamak iyi olmaz demem zerine, bae dier kargalar bana ok kzp zerime saldrdlar.Beni siz baykularn casusu olmakla suyaptlar.

Bayku Kral kargann azndan bunlar dinledikten sonra,vezirlerinden birine; Bu kargayayapmamz tavsiye edersiniz, dnceniz nedir? diye sordu.

Birinci vezir:

Bu karga kargalarn en akllsdr.lmesi bizleri zararndan kurtarr ve kargalar ancaknebiliriz.Bir dakika bile bekletilmeden ldrlmesi gerekir.diye konutu.


23/54

Bu kez ikinci vezire Sen ne dersin, bu kargaya ne yapalm? diye ayn soruyu sordu Kral

Bayku.

Korku iindeki bir zavally ldrmek yerine ondan yararlanma yollarn arayalm,kargay

dedi ikinci vezir.

Kral Bayku nc Vezirine dnp sordu:

Senin bu konuda fikrin ne? Bu kargay sence ne yapmalyz?

Aklllar dmanlarndan yararlanmasn bilirler dedi nc Vezir. Onu hayatta brakmanin doru olacana inanyorum.Mesela,onun bilgilerinden pekala yararlanabiliriz

Karga sz alarak.

Benden kukulananlar olduunu gryorum.Sizlere ballm gstermek iin, kendimi yakab

Birinci vezir ne atld:

Aslnda sen iine zehir katlm gzel kokulu bir iki gibisin.Ktln bylelikle gizlazsn!dedi.Bayku Kral vezirin bu szlerini hi umursamad.Kargaya iyi baklp himaye edildi.Bir s

onra karga,hedefine ulat.Baykularn nerelerde barndklarn, glerini ve i yzlerinigitti.Tm rendiklerini ayrntlaryla gidip kargalara anlatt.

-te yapmak istediklerimi yaptm.imdi sra sizde.Sizler de yapmanz gerekenleri yapmals.

Bakan da:

Bundan byle biz btn kargalar bu bilgilere gre hareket edeceiz dedi.

Karga onlara, baykularn aalarn bol olduu maarann iinde yaadklarn anlatarak

Etraftan topladmz al rpy maarann hemen nnde toplayp oban ateiyle tututun olursa yanarak ya da boularak lrler.Dmanlarmzdan bylece kurtulmu oluruzdedi.

Sylenenleri aynen uygulayan kargalar sonunda dmanlar olan baykulardan bylelikle kurtmu oldular.

MAYMUN LE KURBAA

Kral Debelim filozof Beydabaya der ki:

imdi sen bana dilei peinde koan,sonra onu elde edince de kaybeden kimsenin meselinianlat!

Filozof der ki:

Bir iin, bir dilein peinde komak onu elde ettikten sonra korumaktan daha kolaydr.Kimbir dileine nail olur da sonra gzel muhafaza etmezse kaplumbaann bana gelen musibetlkarlar.

Kral sorar:

-Bu nasl oldu?


24/54


25/54

n yreimi yanmda getirirdim dedi maymun.

Kaplumbaa:

Dostluuna minnettarm, ok iyisin. O halde imdi ne yapabilirim? diye sordu.

O zaman geri dnp yreimi alaym, sonra size gidelim dedi maymun.

Kaplumbaa ii tatlya baladn zannederek saf saf seviniyordu.Maymun kyya yaklar ybakmadan zplayarak aaca trmand.Maymunun geri dnmeyeceini gren kaplumbaa;

Haydi dostum,yreini al da gel, gecikmeyelim! diye barnca, maymun ona yukardan yl:Sen beni akaln yreksiz olduuna inanan eek mi sanyorsun? Sen beni ne sandn? Dostlurada bitti! unu iyi bil ki; Zor durumda kalanlar her zaman zekalaryla kurtulurlar.

ARSLAN LE AKAL

Hkmdar Depelim, filozof Beydabaya yle dedi:

-Bana imdi,susuz olarak ceza gren veya gnahsz cefa (gzden dme) bulan kimseye yeniden (gnln almak isteyen) hkmdarn misalini anlat.

Filozof yle dedi:

-Kukusuz hkmdar, hakszla uram olsun olmasn, suu bulunsun bulunmasn, kendisindedm, cezalandrlm) kimselere mracaat etmezse (gerektiinde onlar yine vazifeye a

zarar verir.Hkmdara yaraan, bana byle bir i gelmi kimsenin durumunu incelemek ve oelecek faydalar denemek( gz nne almak)dr.Eer bu kimse itimat edilir, gvenilir kimseen ise, phesiz hkmdara layk olan hemen ona dnmektir.nk devlet ancak salam grledilebilir; bunlar da vezirler ve yardmclardr.Vezirler ve yardmclarndan ancak sevgiyi niyetle yararlanabilinir.Sevgi ve iyi niyet ise ancak salam gr ve iffetli kimseler iindir.Sultann ileri oktur, ihtiya duyaca memur ve yardmclar da oktur.Bunlarde ettiim iyi niyet ve iffeti birlikte tayanlar azdr.Bu husustaki misal arslan ile akaln misali(hikayesi)dir.Hkmdar sordu:

-Bu nasl olmu?

Filozof anlatt:

Hayvanlar arasnda kendi halinde hibir eye karmadan sessizce yaayan bir akal vardhayvana dokunup bulamyordu.Et yemiyor ve kendinden zayf olanlar ezmeye almyordu.Hanlya zulmetmeyip cann yakmad iin yrtc hayvanlarn hepsi ona dmand.Kan dkmeda kyorlar ve:Byle dnyadan elini eteini ekiin doru deil,sen de bizim gibi yaamalsn,bilmelisinhi houmuza gitmiyor. diyorlard.Onu yine sktrp Kan dkmeyi ve et yemeyi niye terk ettin? diye sordular.Biraz dndkten sonra akal konumaya balad:

Siz benim yaantm beenmeyebilirsiniz ama ben aranzda olmaktan hi rahatszlk duymuyoben sizin hayatnza karmyorsam siz de benim hayatma karmayn.


26/54

Ona sz geiremeyen hayvanlar kzp yanndan homurtuyla uzaklatlar.Her yerde akaldan bikleri iin, akaln n her tarafa yayld. Ormanlarn kral olan Aslan da akaln nnistemiti.Aslan akal ok beendi ve ona baz grevler vermeyi dnd.

lkenin tek yneticisiyim.lerimin ne denli ok olduunu biliyorsun.emrimde ok kimseenin gibilere byk gereksinmem var.Sana byk bir i vererek seni onurlandrmak istiyorum

Sorumluluk isteyen ilerde alrsa ba aryabileceini dnen akal bu teklife scak

Ben bu tr ilere alk deilim.stelik hibir tecrbem de yok.Bu tr ilere yeterli olrlama ile olacak bir ey deildir bu.Bu ii benden ok daha iyi bir ekilde yapabilecek bir yn gnl kimse var.akal doru dzgn bile dinlemeden Bu ileri brak! dedi aslan, nk kafaya koydum bueceim!

akal :

Devlet ilerini zerlerine alanlar iki eittir diye konumasn srdrd.Bunlardan birincisi, karc dalkavuklardr ki,istediklerine ulaabilmek iin her klaapmadklarn brakmazlar.kinciler ise drstlerdir.Onlarn da drstlkleri yznden baaz.

Aslan:

Eer arkadalarnn seni kskanmasndan endie duyuyorsan bouna kayglanma, ben seni korki baarna gre de ykselecek, daha iyi yerlere geleceksin dedi.

akal:

Dorusu byle yksek mevkilerde korku ve endieyle yaamaktansa, bar ve esenlik ierie tek bama yaamay isterim.Eer bana gerekten iyilik yapmak istiyorsanz krlarda endi

rahat yaamama izin verin. dedi.

Aslan bu gre kar kt.akaln korkularn yersiz buldu. Senin drstlk ve yetenekltiyorum diye srarn srdrd.akal bu durumda aresiz kald ve Kralmz beni grevlendirmek konusunda kararl olduunal etmekten baka arem yok. Ancak benim de bir artm var. ayet aleyhime bir durum oluuracele etmeden, iin asln aratrmadan hakkmda karar vermemesine dair gvence istiyorumlmzdan. dedi.

Kral sevinle: artn kabul ediyor ve imdiden sana fazlasyla gvence veriyorum diye mtini ifade etti.akal greve balad.Ve bir sre sonra baarlar sonucu yksek grevlere getirildi.Asla

yeti ilerlettiler.Bu yaknlk dierlerini kskandrmaya balad.Onu kt duruma drmek iYac, karc ve dalkavuk olanlar oldum olas akaln drstlnden rahatsz ve tedirginBir akam Aslana ok sevdii bilindii iin yemekte yavru ceylan eti sunulmutu.Kral ceyletiyle tka basa karnn doyurduktan sonra etin kalan ksmn saklamalarn emretmi, akmre uyarak gerekenin yaplmasn istemiti.Onu kskanan dmanlar bu durumu frsat bilerek eti gizlice bulunduu yerden alarak ake sakladlar.Ertesi gn Kral eti istediinde eti bir trl yerinde bulamadlar.Aslan bu duruma fkeleni ve etin derhal getirilmesini istiyordu.Bu arada, akal eti aratrrken evresinde yer a

lan dierleri birbirleriyle fsldaarak konuuyorlard.

Biri:


27/54

Bunu size sylemek zorundaym.Saklanmasn sylediiniz eti akaln kendi evine gtrmik. dedi.Dieri:Ben ahsen byle bir ey yapacan sanmyorum.Aratrmadan byle konumamak gerekir ded

Bir dieri:

Bu sylentinin doru olup olmadn ancak akaln evini aradmzda anlayabiliriz.dediBaka birisi:ayet et akaln evinde bulunursa bunu sadece ihanet olarak kabul etmemek ayn zamanda Kralmza kar yaplm byk bir kstahlk saymak lazm gelir! grn ne srd.tekisi:

Syleyecek fazla bir ey yok.Eer Kralmz akaln evini aratrsa gerek ortaya kar.Sonuncusu:

Evet, hemen aratrma yaplmal. diye fikrini belirti.

Sylenenlerden fazlasyla etkilenen Aslan akal artarak, etin nerede olduunu, sordu.grevlisine teslim edip, iyi saklamas iin sk sk tembih etmitim. Ama imdi bir trliye cevap verdi akal.Bu kez kukulanan Aslan yiyecek grevlisini ararak, etin ne olduunu sordu.birlikilan bu grevli Benim haberim yok. Bana hibir ey vermedi diye itiraz etti.Aslan gvendii birini akaln evine gnderdi. O da eti akaln evinden alp getirdi.

Konumalar sadece dinlemekle yetinen kurt bu kez Kral tahrik edecek biimde konutu:akaln suu ortaya kmtr.Bundan sonra Krala yakan da akala gereken cezay vermekt olsun iin Kralmz onu balamamaldr.

akal tutuklatan Kral Aslana orada bulunanlardan biri: Nasl oluyor da her eyden haberiolan Kralmzn bu olaydan bu olaydan haberi olmuyor.Bu gne dein ikiyzlln anlalmt verici.akal asla balamamalsnz1 dedi.Aslan akaldan kendisini savunmasn istedi.birliki grevli, akaln azndan sylenmk dzmece bir savunma getirdi.Aslan iin asln bilmedii iin bu savunmaya ok kzd ve i istedi.akala kar bir dolap evrildiini anlamakta gecikmeyen Kraln annesi, oluna Niin Kraini verdin? diye sordu.Kral bu emri niin verdiini ksaca anlatt.Kraln Annesi:

Acele ettin.Acele eden zarar eder.Son pimanlk da fayda vermez. diyerek oluna uzun uzun t verir ve nderlere, yneticilere yakann saduyu ve nsezi olduunu hatrlatr. yip vp dururken imdi ne oldu ki sen kalkm onu cezalandrp ldrmeye alyorsun? Bimez olduu aklna gelmedi mi? Hi dnmedin mi ki, et yemeyen akal, senin etini alp eviden saklasn? Bunu iyi aratrdn taktirde bulursun.akaln evine bu eti bakasnn koyduunu, admanlarnn oaldn anlamalydn?. diye konutu.

Aslann gven duyduu Bayku tam Aslanla annesi konuurken krala gelerek:akala dmanlu ve kurduu tuza bir bir anlatt.akaln evine eti kimin koyduunu ve bu ite kimin par


28/54

u anlatt.Annesi oluna:Susuzluu anlaldna gre herhalde akaln hayat ile oynayanlar cezakaln gnln alp yeniden dostluunu kazanmas gerektiini syledi.Aslan da akal artarak ondan zr diledi ve yeniden grevinin bana dnmesini isted

lmden ucu ucuna kurtulan akal bu kez alngan ve sert bit eda ile konutu:Kralmz olanlar ve gerei rendiine gre, syleyeceklerimin ona ar gelmemesini d

nmediim iin vereceiniz grevi kabul etmeyeceim.Aslan bu ifadelerden biraz alnd ise de yine zrn itiraf etmeye devam edip szlerinde detti.Beni sana kar yanlttlar.Benim nazarmda en deerli kii sensin.Sana eskisi gibi gvenen de bize gven!Aslann szlerinde samimi olduuna kanaat getiren akal, tekrar kendisine verilen grevi k

abul etti.

SEYYAH LE KUYUMCU

Hkmdar Debelim, filozof Beydabaya yle dedi:

-yilie layk olmayan birine iyilik edip teekkr uman kiinin hikayesini bana anlat.

Filozof u cevab verdi:

-Ey hkmdar! Yaratklarn karakteri birbirinden farkldr.Allahn yarattklar iinde; d

e veya iki ayak zerinde yryen yahut da iki kanatla uan yaratklar arasnda insandan dastn hibir varlk yoktur.Fakat insanlardan da iyi olan ve kt olan vardr.Bazen hayvanavarlar ve kular arasnda insandan daha vefakar, ailesini daha titizlikle koruyan, iyilik bilen ve onun altnda kalmayan bulunur.Hl byle olunca hkmdarlar ve bakalaran akl banda olanlara,iyilii layk olan yerlere yapmalar, onu tayamayan ve krneyenler yannda bunlara iyilik yaparak zayi etmemeleri gereklidir.Vefasz, kadru kymet bilmeyen hi kimseye iyilik yapmamaldr.yilie layk olmadka akrabaya, srf akraba oyilik yapmamaldr.yiliin kymetini biliyor ve canyla ve g yetirebildii her eyiyleana sadakatli davranyorsa, yedi kat yabanc da olsa iyilik ve ihsan esirgemek de reva deildir.Gzel vasf ve huylarla tannm, bu ynlerine gvenilmi herkes iyilie laykgundur.Akll ve duygulu bir doktor da hastaya bakp damarlarn ve nabzn yoklamadka, bnye

stalk sebeplerini bilmedike onu tedavi edemez.Btn bunlar tam anlamyla anlayp reniviye giriir.te bunun gibi akll kii de denedikten sonra bir kiiyi dost ve arkada eddir.Denemeden iyi tannm bir kimseye gvenen kendisini tehlikeye atm, lm ve ktlur.Bazen de insan vefa ve sadakatini denemedii ve karakterini bilmedii zayf bir kimseye iyilik eder de bu zayf kii iyiliin altnda kalmaz, en gzel ekilde karlk verirman ise akll bir insan fazla saknr, hibir kimseye gvenmezken,gelincii yakalayp elbin bir kolundan sokarak brnden karr (hayvana gvenir.) Tpk elinde ku tayan kimsu-av yaparsa hem kendisi istifade eder hem de ona yedirir.Akl sahibine, kk byk hibir kimseyi, hatta hayvanlar kmsemek yakmaz; fakat -oemesi, onlara yapaca iyiliin, onlardan grd iyi vasflar lsnde olmasdr.Bu konubirinin verdii mehur bir rnek vardr.

Hkmdar sordu:


29/54

-Bu nasl olmu?


Bir kuyumcu, bir maymun, bir ylan ve bir de pars, derince bir kuyunun iine dmlerdi.Gginin biri ok susamt ve su bulmak umuduyla bu kuyuya baknca yukarya trmanmaya alm ve bu hayvanlar grd.Belki adam vahi hayvanlardan kurtarrm dncesiyle yanndaki

sald.Adam daha urgana yaklamadan maymun daha atik davranarak hemen kuyudan yukar kt.eyyah belki adam bu kez kurtarrm diye urgan ikinci kere kuyuya sarktt.Bu kez de ylak davranarak kurtuldu kuyudan.Gezgin urgan kuyuya bir kez daha sald.Adam yine ge kald ve bu sefer de pars urgana sarlp yukar kt.Hayvanlar gezgine minnettar olduklarnedip teekkr ettikten sonra hepsi;

Sakn o adam kuyudan karma! nk o, nankrn tekidir dediler.

Evim hemen urada senin gitmekte olduun kentin yaknndadr, dedi maymun.

Pars;

Ben de o kente ok yakn bir ormanda yaamaktaym

dedi

Ylan ekledi:

Benim yuvam da kent kapsnn duvarlar arasndadr.

Hepsi yaadklar yerleri anlattktan sonra hep birlikte; Eer kente geldiinde bir sorunlur, darda kalrsan bizi arrsn.Sen bize byk iyilik yaptn, bunun altnda kalmak istp Gezginden ayrldlar.

Gezgin adamlarn szlerine aldr etmedi ve adam da sonunda kuyudan kard.Kuyumcu olden adam kurtulmann sevinciyle Gezginin ayaklarna kapand.

Bana yaptn iyiliin altnda kalmak istemiyorum.Lakin sana u an karlk verecek duruKente geldiinde mutlaka bana ura dedi ve adn ile adresini Gezgine verdi.

Gezgin kuyumcudan ayrlp, uramak istedii yerlere de uradktan sonra kentin yolunu tuttKendisini ilk olarak karlayan maymun oldu.Ona gzel meyveler ikram ederek en gzel ekilde arlad.Gezgin maymunun yanndan memnun bir ekilde ayrlp yola koyuldu.Tam kentin giriine yaklayordu ki pars kendisini karlamaya hazrlanrken grd.yiliim. Gel yle bir dinlen diyerek bir aacn glgesini gsterdi Pars.Gezgini orada brakayn bahesinde gezinen Kral kznn karsna gidip dikildi.Kz korkup kamak istediyse ders kzn gerdanln kapt gibi kat.Deerli talarla ssl bu gerdanl Gezgine sundTekrar yola koyulan Gezgin bir yandan hayvanlarn kendisine vefal davranmalarndan vecmert tavrlarndan etkilenmi bir ekilde memnuniyetini ortaya koyarken dier yandan dcaba kuyumcu beni nasl karlayacak? diye merak ediyordu. Eer kuyumcunun eli darda iseu gerdanl ona sattrp parasn blr sknt ekmeyiz diye dnd.Gezgin, kuyumcuyu bulunca ondan ok yaknlk grd.Kuyumcu onu alp evine gtrd.Gezgin

erdanl alp kuyumcuya gsterdi. Kral bu gerdanl kuyumcuya yaptrmt.Kuyumcu gerdanKuyumcu;

Sen burada otur, dinlenmene bak. Ben dardan sana zel yiyecek bir eyler alaym. dedi

Kuyumcu hzla evden kt.Kendine gre byk bir olanak yakalamt.Bu durumu krala bildir

elikle kraln en gvenilir, gzde adam olacakt.Belki de kral onu hazinelerinin bana bietirebilirdi.Btn bunlar kendi kendine konuarak yrmeye balad.


30/54

Saraya varp Kraln yanna ktnda;

Kznzn gerdanln alan kii u an evimdedir, hemen yakalatn onu! dedi.Kral adamlarn gnderip Gezgini gerdanlkla birlikte huzuruna getirtti.Sorgusuz sualsizona ikence yaplarak kentte dolatrlmas ve idam edilmesi konusunda yanndakilere emirdi.

kence yaplrken;Kuyudan kurtardm hayvanlarn szn dinleyip keke u kr kuyudan kurtarmasaydm! diu Gezgin.Ylan, Gezginin bana gelenleri duyunca onu kurtarmak iin saraya gidip Kraln olunu s.Kimse onu iyiletiremiyordu.Bu haber btn kente yaylmt.Gezgin, krlarda ok dolatsokmalarna kar bitkilerden ila yapmasn biliyordu.Kraln olunu ylan soktuu haberiuymaz krala haber gnderdi; Eer canm balarsa Kraln olunu lmden kurtarrm.dedi.ti.Gezgin hazrlad bitkisel ilalarla kraln olunu iyiletirdi. Artk senin cann balayacama gre kzmdan gerdanl nasl aldn anlatr msn

Gezgin her eyi ayrntsyla anlatt.Bunun zerine Kral kuyumcunun da ayn ekilde ikenesini emretti.Gezgin kraldan kuyumcunun balanmasn istedi. Eer isteseydi gerdanlngetiini benden renebilirdi.Ama yannzda bir yer edinme hrs, ona her eyi unutturdubuna ramen onun yine de balanmasn istiyorum. dedi.

Kral, kuyumcuyu affetti.Gezgin, Kraldan izin isteyerek saraydan ayrld ve baka lkelere gitmek zere yola koyuldu.

EHZADE LE ARKADALARI

Hkmdar Debelim, filozof Beydabaya yle dedi:

-Kii iyi ve faydal olan eyi ancak akl, uzak gr ve ilerde tedbirli davranmas sayeediyorsa, yce makamlar ve menfaatler elde eden cahil ile bela ve zarara urayan akll ve bilgili kiilerin hali nedir?

Beydaba cevap verdi:

-Nasl insan ancak gzyle grr, kula ile iitirse tpk ylece i de soukkanllk, akancak bazen kaza ve kader buna stn gelir;bunun rnei ehzade ile arkadalarnn hikaye

Hkmdar:

Bu nasl olmu?


Drt kii bir yolda arkada oldular; birisi ehzade (bir hkmdar olu), ikincisi bir tccncs yakkl bir asilzade, drdncs bir ifti olu.Bunlarn hepsi ihtiya iindeikte karlamaya karar verdiler.Giydikleri elbiseleri ve azk torbalarndaki yiyecekleridnda hi paralar yoktu.Yaamak iin almak zorundaydlar.Mitrun denilen kente geldiklerinde yol kenarndaki byk bir aacn glgesinde dinlenmek

n oturdular.Torbalarnda yiyecek bir ey kalmamt.A susuz ve yorgun bir ekilde aacnsrt st uzanp gkyzn seyredip bir sre dncelere daldlar.Drdnn de dnce vent ve eitimleri dncelerini biimlendirmiti.

lk nce ehzade konutu:

Her eyin yazgya bal olduunu sylerler. Bunu hi dndnz m? diye sordu.


31/54

Tccar olu yerinden dorulup arkadalarna yle bir bakt, ve:

Akl her eyden stndr diye dncelerini belirtti.

Asilzade hi yerinden kalkmadan yle bir kprdanarak konutu:

Bence gzellik her eyden stndr. deyip sustu.

ifizade, syleyeceklerinin hepsinden stn ve kuvvetli olduunu dnerek:

Bana gre almak her eyden stndr. dedi.

Bir mddet daha konutuktan sonra aacn altnda konaklamaya ve her gn ilerinden birininte gidip alarak arkadalarn geindirmesine karar verdiler.lk olarak aralarndan iftnte gidip almasn ve kazandklaryla yiyecek bir eyler alp gelmesini istediler.

Hep birlikte onu bu ile grevlendirdiler.

iftizade kente giderek rastladklarna i aradn, almak istediini syledi.

Grt insanlar ona;u kar dadaki ormana git ve oradan odun kesip getir sat.nk kymetlidir. Bu sayede ok para kazanrsn. dediler.

iftizade bu tavsiyeye uydu ve ormana giderek yeterince odun kesip getirerek arda satt.Kazand parayla yiyecek bir eyler alarak geri dnd.Kenti terk ederken kent kapsnad:

Gnlk yorucu bir almann deeri bir altndr.

Arkadalar onun getirdii yiyecekleri bir gzel yiyerek karnlarn doyurdular.Ertesi gn sra asilzadedeydi.Onun kente gidip yiyecek getirmesi gerekiyordu. Haydi sra sende, al kazan ve bizleri doyur! diyerek asilzadeyi uurladlar.

Asilzade hem kente doru yryor hem de kendi kendine almann gl hakknda dnp

hazr yemee alm.Elimdense hi mi hi i gelmez.Kente gidip ne yapacam?.

Arkadalarnn yanna yiyeceksiz dnmekten utand.Nihayet srtn byk bir aaca dayayncevam etti, orada uyku bast ve uyudu.ehrin zengin kadnlarndan birine rastlad. Kadnn asilzadeden holand ve onu ilgi ekici buldu.Asilzadeyi uyandrp evine gtrd.Birlikiip sohbet ettiler.Gen asilzade kadna yaam yksn anlatt.Akam olurken birden arkaeldi.Kadndan izin isteyip ayrlrken kentin kapsna: Gzelliin gnlk deeri be yz altndr diye yazd.Arkadalarna gebirlikte yediler.nc gne girince tccarn oluna Git, sen de akln ve ticaretinle bu gnmz iin birolu durmadan yrd.Nihayet sahile yaklam, ii mal dolu bir gemi grd.Tacirler limanlarnda konuuyorlar ve geminin mallarn ertesi gn daha ucuza kapatmay tasarlyorlard.

Bunu iiten tccarn olu yolunu deitirdi, geminin sahiplerine geldi, gemideki mal viye olarak yz altna satn ald,kendini, mal baka bir ehre tamak istiyormu gibi gsTccarlar bunu iitince maln ellerinden gitmesinden korktular, satn aldna bin altn kler.Tacirzade elini srmeden tm mallar onlara devretti.Kazand para ve yiyeceklerle gednmek zere kentten karken ehrin kapsna:

Akln iyi kullanmann gnlk kazanc bin altndr. diye yazd.Bandan geenleri ve nasl para kazandn dnnce arkadalarna anlatt.Birlikte yiyipdaldlar.

Ertesi sabah kente yolcu edilme sras ehzadeye gelmiti.

Bakalm sen bize ne eit yiyecekler getireceksin?.Seni aln yaznla ba baa brakyoruuurladlar.


32/54


33/54

nen bir kuu ve bunun da bir yavrusu vard.Bu ku ile yavrusu en gzel bir ekilde konuurrd.Hkmdar bunlara ok dknd ve bu sebeple onlar karsnn yanna konmasn emretti.sn buyurdu.O sralar hkmdarn kars bir erkek ocuk dourmu.Sonra yavru ku ocua abirlikte gzelce oynuyorlard.Yavrusunun bir hkmdar ocuuyla arkadalk etmesinden okolan ku, bu durumun kendisine ok onur verici olduunu dnyordu.En gzel meyveleri daoplayp yavrusu ile hkmdarn ocuuna getiriyordu.ocuklarnn konuan akll bir ku veyaknlk kurmalar hkmdar ve karsnn da ok houna gidiyordu.

Bir gn gzel gzel oynayp dururken hkmdarn ocuunun kucana ku yavrusu pisleyiveduruma ok sinirlendi ku yavrusunu yakalad gibi yere arpt.Zavall ku ne olduunu aorackta can verdi.Dalarda yiyecek toplamaktan dnen ku, yavrusunun yok yere ldrldn renince zntd.Daha sonra:Byle hkmdarlar ve slalesine yazklar olsun! Bir hi yznden yavrum ld! Ac iindeak! diye sylendi.Sonra byk bir hn ve hiddetle hkmdarn ocuunun zerine saldrdu.Kuun gzlerini kr ettii ocuk kanlar iinde yere serilince ku sarayn damna uup or

Hkmdar olaylar renince ok zld.Benliini kuatan c alma duygusu ile bir yolunu buarar verdi.Ona bir hkmdar ocuunu kr etmenin ne demek olduunu retmeliydi.Fakat hkmdar ona asl niyetini hi sezdirmeden yaklamak istiyordu.Korkma, yanmza gel,ben varken sana kimse dokunamaz! diyerek gven vermek istedi kua

Ktlk eden elbet ktlk bulur dedi ku.Olun yavrumu ldrd. Ben de onu gzlerinedi.

Hkmdar:

Haydi, o halde detik saylr.Sen de bylelikle olumun gzlerini kr ederek cn almayrlma.dedi.

Sizin yannza katiyetle dnemem.nk kin ve intikam hrsyla yanp tutuanlarn yumuanmalar aslnda ne kadar hnl olduklarn gsterir.Bunun iin, onlarn gsterdikleri gvakl ii deildir, ben gidiyorum. dedi.

Kabul, biz suluyuz.Ama bu durumda bizi brakp gitmen doru deil. dedi hkmdar.

Sylediklerinde samimi olduunu sanmyorum diye diretti ku.

Akl sahibi olanlar, duygularna asla boyun emeyip akllaryla hareket ederler diye krdi hkmdar.Ku:

Dmanlar ounlukla iddet ve fke yerine uysallk ve yumuaklkla amacna ular.Bu nedbu tuzaa dmemeye bakarlar. Diye devam etti szlerine.

Hkmdar:

Kendi hesabna korkusu olsa da drst ve akll olanlar dostlarn terk etmezler.Ku bu sze yle karlk verdi:

Kinler, nerede olursa olsunlar korkuntur.Bunlarn en iddetli ve korkun olan da hk

arn kalplerinde olandr.nk hkmdarlar intikam din haline getirir.ntikam peine dalmay eref ve iftihar vesilesi sayarlar.Akll olan, yavalad zaman kinin sakinlemesnmaz.Eelenip flendii zaman kllenmi ate nasl yeniden parlarsa, st rtlm kinler


34/54

lenmeyi bekler.Baz kindarlar kar olanlara kar kinlerini gizlerler.Ben de yannza dkorku ve kuku iinde geireceim.

Her ey kadere baldr.Benim ocuumun senin yavrunu ldrmesi ve senin benim ocuumunmen bize kaderin bir oyunudur.Madem ki kaderimiz byledir, o halde ona boyun emekten baka are yoktur. dedi hkmdar.

Ku:

Kader konusunda sylediklerin doru olsa da akll kiiler tehlikelerden kendilerini koruya bakarlar.Aramzdaki sorunlardan dolay sen beni ldrerek cn almak istiyorsun.Btnhadiselerden sonra birlikte olmamz ve olanlar unutabilmemiz mmkn deildir. dedi.

Hkmdar iyiden iyiye fkelenerek:

Kalbindekini unutup duygusalln yenemeyen,iinde ona yer kalmayacak derecede kalbindekkinden vazgeemeyen kimseden hayr gelmez! diye sesini ykseltti.

Ku:

Ayann altnda yara olan kimse srarla yrmek isterse aresiz yaras alacaktr.Gzalde rzgara dnerse gz arsnn artmasna sebebiyet vermi olur.te bunlar gibi taolana yaklarsa hayatn tehlikeye atm olur.Dmann szne kanp da tedbiri elden brndilerine dmanlk yapm olurlar.Bu yzden aklllar hi kimseye kr krne inanmazlar.lerini.

Dostluumuz burada bitmitir.Seninle bunlar konumadan gitmek istemedim.Konumasn bitirir bitirmez Hoa kaln deyip dalara doru uup gzden kayboldu.

DEVE VE ARKADALARI

Naklederler ki bir aslan, insanlarn getii yollardan birine yakn bulunan bir ormanlktayayordu.Onun kurt,karga ve akaldan ibaret arkada vard.Bunlar, aslann avlandaryla besleniyorlard.Kurt yaland iin avlanamadndan aslann yanna snmt.akyaamak iine geliyordu.Karga da akaldan farkszd.Bir gn oralardan bir deve srs geti.Aslan srye saldrmad.Develerden biri srdenkurtulmak iin yandaki allklara dald.Oralarda gezinirken aslanla karlat. Nerden? diye sordu aslan. Srden katm dedi deve.Peki, ne istiyorsun? diye sordu aslan. Gvenceniz altnda yaamak istiyorum. dedi deve

O halde bizimle beraber kal,istediin bereketi ve gvenceyi bizim aramzda bulabilirsin.

Bylece, deve de onlara katld ve uzun sre birlikte yaadlar.Deve daha nce hi grmedihalinden son derece memnundu.Bir gn aslan av aramak iin yola ktnda byk bir fil ile karlat.Onunla iddetlian iinde kalm bir ekilde, filin elinden zor kurtuldu.Yaralar o kadar ok kanyordu gdnp avlanacak hali kalmamt.Olduu yere doru ylverdi.Deveden baka kurt, akal vea hazra alk olduklar iin karnlarn doyurmak iin aslann iyileip av getirmesini ban onlarn haline bakp: Alktan hepiniz ok hrpalandnz, neredeyse kaburgalarnz k

Biz kendimizi dnmyoruz, fakat siz efendimizi byle perian, a ve aresiz halde grsizin karnnz doyurabilmek iin bir ey yapabilsek.

Sizin iyi niyetinizden hi phe etmiyorum, o halde saa sola dalnz, belki bir av bulhem size hem de kendime ayrrm ondan. Diye yant verdi Aslan.


35/54

arkada (kurt, karga ve akal) aslann bu isteini ister istemez kabul ettikten sonraslann yanndan ayrlarak bir keye ekilmiler ve aralarnda yle konumular:Bizim u ot yiyici deve ile ne ilgimiz var, o ki huyu huyumuza, kafas kafamza benzemez.O halde aslana allayp pullayp kabul ettirsek de onu yese, bize de etinden yedirse.

akal:

Bu, aslana syleyemeyeceimiz bir eydir, nk devenin burada gvenliini salayacanai.

Karga: Bu aslan probleminden sizi kurtarrm. dedi.

Doru aslann huzuruna girdi.Aslan:

Bir ey buldun mu? diye sordu. Karga u cevab verdi:

Ancak alan ve gren kimse bir ey bulabilir.Bizse alktan dolay ne alabiliyor, nez. Fakat bir konu zerinde birletik.Eer hkmdar da bize uygundur derse biz de onu yerin

e getiririz.Neymi o? diye sordu aslan.

u deve, aramzda dolaan ot yiyici; ne bir faydas var bize, ne bir iyilik getirdii neie yarar bir almas.

Aslan bu szleri iitince fkelenir ve yle der:

Ne kadar kt eyler dnp, baya szler sylyorsun.Benim kiiliime yakmayacak ktiyorsun.Bu kadar kstahlaacan dnmemitim dorusu.Ben deveye burada gvence iinde yntisini verdim.Bu szmden asla dnmem!

Karga:

Kralmzn sylediklerini anlyorum, fakat bir ev halknn kurtarlmas iin bir can, birurtarlmas iin bir ev halk,bir ehir halknn kurtarlmas iin bir kabile ve hkmdarr ehir halk feda edilebilir.Siz yeter ki bu zm kabul edin, ben onurunuzu kurtaracakr zm yolu bulabilirim dedi.Aslan kargann bu konumasna cevap vermeyerek sustu.Karga aslann bu susuunu sylediklen kabul olarak deerlendirdii iin hemen Aslann yanndan ayrlp kendi aralarnda bu iacaklarn kararlatrdlar.

TASMALI GVERCN

Kral Debelim filozof Beydebaya dedi ki:

-Birbirine samimi balarla bal bulunan dostlarn ballklarnn nasl baladn ve biarlandklarn bana anlat.

Ald sz Beydaba:

-Akl banda hibir adam, hibir eyi dostlara denk tutmaz.nk dostlar, zor zamanda yare bir musibet dokunduunda teselli edendir. Bunun rneklerinden biri de tasmal (boynunianl) gvercin, fare, ceylan ile karga rneidir.

Kral merakla sordu:

-Bu nasl olmu?


36/54

Beydeba:

Rivayet olunur ki , bir gn kargann biri yuvasnda bulunuyorken irkin yzl, irkin mi omzunda a, elinde denek bulunan bir avcnn aaca doru yaklatn grd.Karga avcdakendine:

Bu adam buraya ya benim ecelim ya da benden baka birinin eceli srklemitir.Yerimden

ibir yere kprdamayacam, bakalm bu herif ne yapacak greceim. diye sylendi.

Derken, avc an atar,zerine taneler serperek, ona yakn bir yerde gizlendi. Az sonratasmal gvercinlerin beyi olan bir gvercin yannda bir gvercin grubuyla oradan geti.Neercin beyi ne de arkadalarnn hi biri a grmeden tanelere p toplamaya baladlardklarn arp hepsi birden ava takldlar.Bunun zerine avc sevinle ve neeyle geldir biri, tuzaktan kurtulmak iin rpnp areler aradlar.Tasmal gvercin yle bard:

Tuzaktan kurtulmak iin areler ararken aranzdaki birlii ve dayanmay bozmayn, kice kendi cann kurtarmaya kalkmasn.Hepimiz tek bir ku gibi umal ve srekli birbirimizardmlamalyz, bylelikle her birimiz dierimiz sayesinde kurtulmu oluruz. dedi.

Gvercinler tasmal gvercinin dediklerini tutarak birbirleriyle elbirlii ederek, gleni toparlayp hep birlikte a koparp onunla havaya ykseldiler.Fakat avc yine de midinlardan kesmedi. Biraz utuktan sonra onlarn deceklerini sand.Bu arada olup biteni seyreden karga, kendi kendine: Bu g

Documents

Kelile ve Dimne, Beydaba