1

KELİME TÜRLERİ

2

İSİM(AD)SIFAT(ÖNAD)ZARF(BELİRTEÇ)ZAMİR(ADIL)EDATBAĞLAÇÜNLEMFİİL(EYLEM)

3

Canlı,cansız bütün varlıkları ve mefhumları tek tek veya cins cins karşılayan,varlıkların ve mefhumların adları olan kelimelerdir.(M.Ergin)

•Orhan•Yıldız•İstanbul•Karadeniz•zora hiç gelmez.

İSİM(AD)

4

Adlar tek başlarına bir kavramı karşılayabilir.

Yani zihnimizde bir tasarım oluşturur.

Adlar başka sözcüklerin yerini tutmaz ve başka sözcükleri nitelemez.

5

VARLIKLARA VERİLİŞLERİNE GÖRE ADLAR

A) CİNS ADLAR-Aynı türden varlıklar için ortak kullanılan adlardır.

KulakElmaDayıKedi

B)ÖZEL ADLAR

-Tek olan,eşi benzeri olmayan varlıklar için kullanılan addır.

Ahmet,Türk Dil Kurumu,Atatürk Lisesi,Batman,Tunceli...

6

VARLIKLARIN SAYISINA GÖRE ADLAR

a)TEKİL ADLAR:Varlıkların, kavramların tek olduğunu anlatan sözcüklerdir.

Ağaç,ev...

b)ÇOĞUL ADLAR:Aynı türden birden çok varlığı veya kavramı anlatır.lAr ekini alır.

Ağaçlar,evler...

c)TOPLULUK ADLARI:Çoğul ekleri almadan birden fazla kavramı ifade eden adlardır.

Orman,takım,sürü...

7

VARLIKLARIN OLUŞUMUNA GÖRE ADLAR

a)Somut Adlar:Duyu organlarımızla algılayabildiğimiz varlık ve durumları tanıtan adlardır.

Tatlı,renk,sis...

b)Soyut Adlar:Duyu organlarımızla algılayamadığımız,zihnimizde tasarladığımız kavramları tanıtan adlardır.

Dostluk,korku,saygı...

8

SIFAT(ÖNAD)

Adları belirten ya da niteleyen sözcüklerdir.

- Adam zor işleri ona yükledi.

9

SIFAT TÜRLERİ

1-NİTELEME SIFATLARI:Varlıkların özelliklerini anlatan sözcüklerdir.Ada sorulan nasıl sorusuna cevap verir.

Kırmızı elbise (nasıl elbise)Yakın arkadaş (nasıl arkadaş)

10

2-BELİRTME SIFATLARI

a) İşaret Sıfatları:varlıkları işaret ederek belirten sıfatlardır.İsme hangi sorusu yöneltilir.

O adamı ben de tanıyordum.O tabak öteki dolaba konacak.

11

b)Belgisiz Sıfat:Belirttiği adın nitel veya nicel özelliği hakkında kesin bilgi vermeyen sıfatlardır.İsme hangi sorusu yöneltilir;fakat verilen cevapta belirsizlik vardır.

Bütün işlerde başarılı oldu.

12

c)Sayı Sıfatları:Varlıkların ve kavramların nicel özelliklerini belirtenSözcüklerdir.İsme kaç sorusu sorulur.

İki kitap aldım.

1

53

2

8

13

d)Soru Sıfatı:Varlıkların,kavramların nicel ve nitel özellikleri hakkındaBilgi edinmek için kullandığımız sözcüklerdir.

Nasıl bir yer burası?

14

3-ÜNVAN SIFATLARIRütbe,makam,akrabalık,meslek v.b özellikleri anlatan sözcüklerdir.Adın önünde ya da arkasında kullanılabilir.

Kasap Kemal’i herkes tanır.Zeynep Hanım geldi.

15

ZAMİR (ADIL)Varlıkların,kavramların ve cümlelerin yerini tutan sözcüklerdir.

Ona bunları anlattım.

16

ZAMİR TÜRLERİ1-Sözcük Durumundaki Zamirler

a)Kişi Zamirleri:Kişi adlarının yerini tutan zamirlerdir.

Ben günlerdir seni soruyorum.

b)İşaret Zamirleri:işaret ettiği varlığın yerini tutan zamirlerdir.

Diğerini şuna ver.

17

c)Belgisiz Zamirler:belirsiz kişilerin, varlıkların,kavramların yerini tutan zamirlerdir.

Yaşamı kimisi oyun sanıyor.

d)Soru Zamirleri:Adların yerini tutan soru anlamlı sözcüklerdir.

Hangisini daha çok sevdin?

18

2-Ek Durmundaki Zamirler

a)İyelik Zamirleri:Varlığın ait olduğu kişinin yerini tutan eklerdir.

Araba-m bozuldu.İş-leri yolundaydı.

b)İlgi Zamirleri:Daha önce bahsedilen varlık ya da kavramın yerine geçen‘’ ki ‘’ ekidir.

Mutfağın-ki yanmıyor (ışık)Seninkiyle yazalım (kalem)

19

ZARF (BELİRTEÇ)

Eylemleri,eylemsileri,sıfatları ve kendi türündeki sözcükleri niteleyen;cümleye zaman,sebep,durum,ölçü v.b anlamlar katan sözcüklerdir.

Çocuk hızlı yürüyor.İki gün sonra okullar tatil oluyor.

20

ZARF TÜRLERİ

1. Niteleme (durum) Zarfları2. Zaman Zarfları3. Ölçü Zarfları4. Yer-Yön Zarfları5. İşaret Zarfları6. Soru Zarfları

21

1-Niteleme ZarflarıEylemin gerçekleşme biçimini anlatan zarflardır.Eylem ya da eylemsiye Sorulan nasıl sorusuna yaıt verir.

Sen de hızlı yazmalısın.Yumurtaları dikkatli yerleştirin.

22

2-Zaman ZarflarıYargıyı zaman bakımından tamamlayan sözlerdir.Yargıya ne zamanNe zamana kadar,ne zamandan beri soruları sorularak bulunur.

Çiçekleri az önce suladım.Seninle sonra konuşuruz.

23

3-Azlık-Çokluk (ölçü) Zarfları

Eylemlerin,eylemsilerin,sıfatın veya zarfın ölçüsünü gösteren sözcüklerdir.Bu sözcükler eylem,eylemsi,sıfat ve zarfa sorulan ne kadar sorusuna yanıt verir.

Dün çok üzdük seni.

24

4-Yer-yön ZarflarıEylemin yöneldiği yeri ve yönü bildiren sözcüklerdir.Başlıcaları şunlardır:beri,ileri,geri,içeri,dışarı...

Herkes dışarı çıksın.Çocuklar aşağı insin.

25

5-İşaret ZarfıEylem ve eylemsiyi işaret eden işte sözcüğüdür.

İşte kazandık maçı.İşte anladım.İşte tembelliğin sonu.

26

6-Soru ZarflarıEylem ve eylemsileri soru yoluyla belirten sözcüklerdir.Soru zarfına verilen yanıt cümlede zarf tümleci görevindedir.

Çocuk eve nasıl geldi?Sana ne zaman söyledi?

27

EDAT(İLGEÇ)

Sözcük arasında değişik anlam ilgisi kuran sözcük türleridir.

Gibi

Pamuk gibi ellerin var.

Göre

Burası her yere göre daha sakin.

İçin

Her yeri karıştırmak için buraya geldi.

28

Kadar

Dünya kadar sorun var.

İle

Karşıya vapur ile geçtik.

Üzere,karşın,rağmen,dolayı,ötürü,beri,diye gibi edatlar da vardır.

29

BAĞLAÇ

Eş görevli öğeleri ya da anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklerdir.Bağlaçlar da edatlar gibi tek başına anlamlı değildir,cümle içinde anlam kazanır.

30

Bağlaçlar farklı görevlerde kullanılır.

1. Sıfatları birbirine bağlar.- Şirin fakat tembel bir oğlum var.

2.Özneleri birbirine bağlar.-Ahmet ya da Zeliha sana yardımcı

olur.

3.Nesneleri birbirine bağlar.-Hem televizyonu hem radyoyu

açmışsın.

4.Cümleleri birbirine bağlar.-Eşyaları taşıdık;ama biz henüz evde

kalmıyoruz.

31

ÜNLEM

Kızma, sevinç,üzülme vb. duyguları anlatan;seslenme bildiren sözcüklerdir.(ah,vah,tüh,hey...) Aa ,sen de mi geldin?Hey ,yolcu dur.Ey Türk Gençliği!Eyvah , yemek yandı.

32

FİİL (EYLEM)

İş , oluş, hareket bildiren sözcüklerdir.

Okula gitti.İşten döndü.

33

1- Bildirdikleri Anlama Göre Eylemler

a)Kılış Eylemleri:İş ve hareket bildiren eylemlerdir.Bu eylemlerde öznenin yaptığı işten bir nesne etkilenir.

-Annem tabakları güzelce dizdi.-Defterimi ablam kaplamış.

34

b) Durum Eylemleri:Özenin içinde bulunduğu durumu gösterir. Bu eylemlerde doğrudan etkilenen Bir nesne bulunmaz.

-Annem uyuyor.-Çocuk sürekli ağlıyor.

35

c) Oluş Eylemleri: Bir durumdan başka bir duruma geçişi alatır. Bu eylemler nesne almaz.

-otlar sararmış.-makarna pişti .

36

2-Çekimli eylem: Eylem kök veya gövdelerine zaman ve kişi ekleri getirilerek yapılır.

Yaptım : yap-tı-m Okumuşsun : oku-muş-sun

37

EYLEMLERDE KİP ve KİŞİ

Eylemi gerçekleştiren kişiyi,zaman ve istek kavramlarını gösteren dil birimleridir.

38

a)Haber (Bildirme) Kipleri

Şimdiki Zaman (-yor,-mekte,-makta) Görülen Geçmiş Zaman (- di’ li) Duyulan Geçmiş Zaman (- miş’li) Gelecek Zaman (-ecek,-acak) Geniş Zaman (-r)

39

b) Dilek (tasarlama) Kipleri

•İstek Kipi (-a,-e)•Dilek Koşul Kipi (-se,-sa)•Gereklilik Kipi (-meli,-malı)•Emir Kipi (-)

40

HAZIRLAYANLARGÖKÇE KALAY

(04080034008)

eyregican@hotmail.com

ZEHRA HERDEM (04080034012)