Kemal Cenap Berksoy

Üs kü dar l› Bir He kim: Ord. Prof. Dr. Ke mal Ce nap Berk soy (1876-1949)

U Z M . D R . B U R H A N A K G Ü N‹stanbul Üniversitesi

Ord. Prof. Dr. Ke mal Ce nap Berk soy, yet mifl befl y›l l›k öm rü nün yak la fl›k alt m›fly› l› n› Üs kü dar’da ge çir mifl, dört befl ku flak tan be ri Üs kü dar l› olan bir ai le yemen sup olup, T›p Fa kül te si’nin ef sa ne lefl mifl ve ö¤ ren ci le ri ta ra f›n dan çok se vil -mifl, ya fla d› ¤› dö nem de Av ru pa’da ça l›fl ma la r› ve bu lufl la r› ile ün yap m›fl de ¤er -li bir he ki mi miz dir.

1. Ai le si

Ke mal Ce nap’›n so yu Ka ra de niz sa hi lin de Ev ren ye’de1 Yö rü ko¤ lu la ka b›y la an› -lan bir ai le ye da yan mak ta d›r. De de si nin bü yük ba ba s›, Üs kü dar’da Va li de AtikCa mii in fla at›n da us ta ba fl› ola rak ça l›fl m›fl t›r.2 Ba ba s›, es ki Top ha ne-i Ami re’ninMaç ka Si lah ha ne-i Hü ma yu nu Bafl ka ti bi Hü se yin Ce nab Efen di’dir. An ne si,Mes net Ha n›m Bah ri ye Na z› r› Ce mal Pa fla’n›n tey ze si dir. Ke mal Ce nap, üç ço -cuk lu ai le nin ikin ci ço cu ¤u ola rak Üs kü dar Va li de-i Atik sem tin de Top ta fl› yo -ku flun da 28 nu ma ra l› ev de 1876 y› l›n da dün ya ya gel di. Ai le nin ilk ço cu ¤u olanHa san Bas ri Bey (öl.1924), Ma li ye Ne za re ti Mer kez Ka le min de ve Dü yûn-uUmu mi ye’de me mur ola rak ça l›fl m›fl t›r. En kü çük ço cuk olan Zi ya Ce nap Bey(1882-1955) ise Ma li ye Ve ka le ti ve Mer kez Ban ka s›’nda mü dür lük gö rev le rin debu lun mufl olup ilk ope ra sa nat ç› m›z olan Se mi ha Berk soy ile Gü ner Pem be ci o¤ -lu’nun ba ba s› d›r.3

Ke mal Ce nap, 1900 y› l›n da Se ni ha Ha n›m ile ev len di. Bu ev li li ¤in den 1901 y› -l›n da k› z› Be dia (Be dia Mo ray ) ve 1903’te de o¤ lu Sey fi Ce nap (öl.1974. 1924Pa ris Olim pi yat la r›’nda ül ke mi zi tem sil et mifl mil li gü refl çi le ri miz den dir) dün -ya ya gel di. K› z› n›n 1928’de Acun Ke mal ad› n› ver di ¤i bir o¤ lu ol mufl tur. ‹lk

516

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V

Top ta fl› So ka ¤›’n›n kro ki si (Per vi tich Si gor ta Ha ri ta la r›) Hü se yin Ce nap Efen di, o¤ul la r› (sol dan sa ¤a Zi ya Ce nap,Ha san Bas ri ve Ke mal Ce nap) ve to run la r› (Be dia ve Sey fiCe nap) ile bir lik te.4

Ke mal Ce nap ve ai le si Ber lin’de,1917.4 1928’de do ¤an to ru nu Acun Ke mal ile.4

517

eflin den ay r›l d›k tan son ra Ke mal Ce nap bir kaç de fa da ha ev len mifl se de bafl kaço cu ¤u ol ma m›fl t›r.4

2. E¤i ti mi

Ke mal Ce nap, Ah me di ye ma hal le mek te bin de ki ilk tah si li nin ar d›n dan Top ta -fl›’nda bu lu nan Mek teb-i Rüfl di ye-i As ke riy ye’ye de vam et ti. Rüfl di ye den son raKu le li’de As ke ri T›b bi ye ‹da di si’nde bi tir di ve o dö nem de De mir ka p›’da bu lu -nan Mek teb-i T›b bi ye-i fia ha ne’ye gir di. T›b bi ye’den 1897’de, o s› ra da de vam et mek te olan Yu nan har bi do la y› s›y la vak -tin den al t› ay ön ce yüz ba fl› rüt be siy le me zun ol du (dip lo ma nu ma ra s› 1702, se -ne si R.1313). Ö¤ ren ci li ¤in de fiz yo lo ji ve dâ hi li ye ye me rak l› ve de vam l› bir ö¤ -ren ci ol du ¤un dan ad› ge çen flu be le re ay r› lan on ka dar s› n›f ar ka da fl›y la be ra ber“fiz yo lo ji de ik ma li tah sil et mek” flar t›y la bu gün kü asis tan gö re viy le fia kir Pa -fla’n›n ya n› na ve ril di.5 fia kir Pa fla (1848-1919), 1872-76 y›l la r› ara s›n da Pa ris’tedö ne min ün lü fiz yo lo ji ali mi ve de ney sel (tec rü bi) fiz yo lo ji nin ku ru cu su olanCla ude Ber nard’›n ö¤ ren ci si ol mufl ve biz de tec rü bi fiz yo lo ji nin ku ru cu su ola rakan› lan de ¤er li bir ho ca d›r. Ke mal Ce nap, iki y›l Fi yo lo ji hâ ne ad› ve ri len kü çükla bo ra tu ar da ça l›fl t›k tan son ra, bo fla lan “mu al lim mu avin li ¤i” kad ro su na mü sa -ba ka s› na v› son ra s› ta yin edil di. Bun dan befl se ne son ra da “ mu al li mi sâ ni” ol -du (1903). 1905 y› l›n da ilk ki ta b› olan Me bâ di-i Fenn-i Me nâ fi-ül Azâ’y› ya y›n -la d› ve çok be ¤e ni top la d›. Bu s› ra da T›b bi ye, Hay dar pa fla’da ki ye ni bi na s› na ta -fl›n m›fl ve bi na n›n Ka d› köy’e ba kan k›s m›n da ça ma fl›r ha ne nin üs tün de yer alanbü yük çe bir sa lon fiz yo lo ji ye tah sis edil mifl ti. fia kir Pa fla, ye te nek li ö¤ ren ci si Ke -mal Ce nap’› çok be ¤e ni yor, gay ret le ri ni tak dir ve tefl vik edi yor du. 1909 y› l›n dafia kir Pa fla’n›n ve fa t›n dan son ra Ke mal Ce nap fiz yo lo ji kür sü sü ne mu al lim ol du.Ay n› dö nem de as ke ri ve si vil t›p mek tep le ri nin Hay dar pa fla’da ki ye ni bi na daDa rül fü nun T›p Fa kül te si ad›y la tek ça t› al t›n da bir lefl ti ril me siy le ya p› lan ye nidü zen le me de mü der ris ün va n› ile gö re vi ni sür dür dü.

3. Hay dar pa fla T›b bi ye si’nde ki Y›l la r› (1903-1933)

1909 y› l›n da Lyon’da Mo rat ve Pa ris’te Col le gé de Fran ce’de Gley’in ya n›n da birmüd det ça l› fl›p dön dük ten son ra T›p Fa kül te si’nin ilk de ka n› olan Ce mil Pa fla(To puz lu)’n›n des te ¤i ile ol duk ça iyi do na n›m l› bir fiz yo lo ji la bo ra tu va r› kur ma -y› ba flar d›. Ke mal Ce nap, bu la bo ra tu ar da o za ma na ka dar biz de ya p› la ma yan ve ya p› la bi -le ce ¤i dü flü nül me yen de ney le ri k› s›t l› im kan la ra ra¤ men ba fla r› l› bir fle kil de yap -mak tay d›. Bu de ney ler den bi rin de kö pek ler de uy gu la d› ¤› ve bo yun da ki top lar -da mar dan ba s›nç öl çü mü ve kay d› n› sa¤ la yan bir dü ze ne ¤i ken di la bo ra tu va r›n -da ye ni den olufl tur mufl ve t›p fa kül te si nin bah çe si ne ta fl› ya rak bir at üze rin de

Ü S K Ü D A R L I B ‹ R H E K ‹ M :O R D . P R O F . D R . K E M A L C E N A P B E R K S O Y ( 1 8 7 6 - 1 9 4 9 )

518

ay n› öl çüm le ri ken di de yi miy le Do ¤u’da ilk kez ola rak ba fla r›y la ger çek lefl tir mifl -tir. Bu de ney le ri ve so nuç la r› n› 1914’te yaz d› ¤› ki ta b›n da ay r›n t› l› ola rak an lat -m›fl t›r.6

Bi rin ci Dün ya Sa va fl› de vam eder ken 1917 y› l›n da ai le si ile Ber lin’e gi den Ke malCe nap, Pa to lo jik Fiz yo lo ji Ens ti tü sü’nde A.Bic kel, Ber lin Ve te ri ner Mek te bi Fiz -yo lo ji Ens ti tü sü’nde Kra mer, Ka iser Wil helm Ens ti tü sü’nde C. Ne uberg ve Fri ed -rich Sa in Has ta ne si’nde de Bo rut tau’nun ya n›n da elekt ro kar di yog ra fi ve elekt ro -fiz yo lo ji alan la r›n da ça l›fl t›.7 Mem le ke te dön dük ten son ra edin di ¤i bil gi ve tec -rü be le ri nin ›fl› ¤›n da Fi zi yo lo ji La bo ra tu va r› Reh be ri ad l› ki ta b› n› yaz d› (1919).Ke mal Ce nap, 1919 y› l›n da ra hat s›z lan d› ¤› için bir sü re ders le ri ne de vam ede -me mifl ve mu avi ni ta ra f›n dan ve ri len ders ler tat min kâr ve ve rim li ol ma m›flüçün cü s› n›f ta ki ler ders ler den ye te rin ce ya rar la na ma m›fl lar d›. ‹yi le flip ders le retek rar bafl la y›n ca üçün cü s› n›f ö¤ ren ci le ri, fiz yo lo ji ders le ri ni ikin ci s› n›f ta ki ler -le be ra ber al mak için bafl vur mufl lar ve is tek le ri ka bul edil mifl ti. An cak ders ha -ne de, ikin ci s› n›f ö¤ ren ci le ri ön s› ra lar da otu ra ma d›k la r›, ken di ders le ri ni ge re -¤i gi bi ta kip ede me dik le ri için üçün cü s› n›f ta ki ler le ters düfl müfl ve iki s› n›f ara -s›n da iti flip ka k›fl ma lar hat ta Se li mi ye K›fl la s›’ndan bir bö lük as ke rin mü da ha le -si ni ge rek ti re cek dü zey de kav ga ve kar ga fla ya flan m›fl t›. Ke mal Ce nap’›n uz lafl t›r -ma gay ret le ri de so nuç ver me yin ce fa kül te yö ne ti mi ça re yi üçün cü s› n›f la ra ve -ri len fiz yo lo ji der si ni kal d›r mak ta bul mufl tu8.Mond ros Mü ta re ke si’nden son ra ‹s tan bul ifl gal edil di ¤i za man (16 Mart 1920),‹n gi liz bir lik le ri de T›p Fa kül te si bi na s› n›n ön cep he si ni ifl gal et mifl ve bu ra yayer lefl mifl ti. On la r›n var l› ¤› na ra¤ men ders ler ke sil me mifl, ö¤ ren ci ler ve ho ca larher tür lü mad dî ma ne vî zul me gö ¤üs ger mifl ler di. ‹n gi liz ler, ö¤ ren ci le rin ma ne -vi ya t› n› sars mak için özel lik le ders sa at le rin de ban do ta li mi yap mak tay d› lar. Ogün le rin bi rin de Ke mal Ce nap Bey, ö¤ ren ci le ri ne ders ver mek te iken ‹n gi liz ban -do su yi ne çal ma ya bafl lar. Gü rül tü o ka dar flid det le nir ki ar t›k ho ca n›n se si du -yul maz olur. Bu nun üze ri ne Ke mal Ce nap Bey ö¤ ren ci le ri ne duy gu lu bir ses le:“ Efen di ler. Hür ri yet siz lik ne kö tü ne da ya n›l maz fley. Ken di mem le ke ti niz de, üni -


T›bbiyede ö¤renci iken 1894 (B. fieh -su va ro¤ lu Ar fli vi)

fia kir Pa fla (1848-1909) (B. fieh su va ro¤ lu Ar fli vi) ve Ka ra ca ah met Me zar l› ¤›’nda bu -lu nan me zar ta fl› (B. Ak gün).

519

ver si te niz de bi le bir der si ra hat ça din le ye mi yor su nuz…” der.9

Ke mal Ce nap, ders le ri ni ak› c› ve et ki le yi ci bir dil le ver di ¤i ve en zor fiz yo lo ji de -ney le ri ni bi le ö¤ ren ci le ri ne gös te re bil mek için gay ret sar fet ti ¤i için tüm ho ca l›kya fla m› bo yun ca ö¤ ren ci le rin den sev gi ve say g› gör müfl tür. Ö¤ ren ci le ri ders le ri -ne de vam s›z l›k et mek flöy le dur sun ders le ri ta kip ede bil mek için bir bi riy le ya -r›fl m›fl hat ta kav ga et mifl tir. Ders le ri ni kli fle ha li ne ge tir me mifl ma hi yet ve muh -te vi ya t› n› her y›l de ¤ifl tir mifl tir10. O dö nem de bir çok ho ca n›n ya pa ma d› ¤› n› yap -m›fl; yaz d› ¤› ve ye ni bil gi ler le sü rek li gün cel le di ¤i ders ki tap la r› ile ö¤ ren ci le ri -


Hay dar pa fla T›p Fa kül te si’nin de niz cep he sin den gö rü nü mü Ke mal Ce nap (sa¤ dan dör dün cü) bir fiz yo lo ji de ne yi s› ra s›n -da ö¤ ren ci le riy le be ra ber, 1914. Sol bafl ta ki zat mu avi ni Tal -ha Bey’dir. ( CTF Ar fli vi)

Ki ta b›n da bah set ti ¤i ba s›nç öl çü mü dü ze ne ¤i ve yar d›m c› la r›y la t›p fa kül te si nin bah çe sin de. (Be dii fieh su va ro¤ lu Ar fli vi)

520

nin ders ki ta b› ih ti ya c› n› kar fl› la m›fl t›r. Ho ca, her ö¤ re tim dö ne mi nin son der sin -de ö¤ ren ci le ri ne bir ve da ko nufl ma s› ya par ve o ders te ho ca-ta le be kay nafl ma s› -n›n en gü zel ör ne ¤i ya fla n›r d›.11

1922-23 e¤i tim y› l›n da t›p fa kül te si ne ilk kez k›z ö¤ ren ci al›n m›fl t›r. Bu nun ger -çek lefl me sin de Ke mal Ce nap Bey’in de çok kat k› s› ol mufl ve T›p Fa kül te si Mü -der ris Mec li si’nin 17 A¤us tos 1921 ta rih li otu ru mun da yap t› ¤› ko nufl ma da “ Ka -d›n la r›n tah si li iç ti mai ve mü him bir me se le dir… Hu kuk fa kül te si de ta le be ka bu -lü ne ka rar ver mifl tir. Bi zim de ter viç ede rek (yay g›n lafl t› ra rak) mü ca de le aç ma -m›z la z›m ge lir. Ne den er kek ve ka d›n bir s› ra da otu rup oku ma s›n?” de mifl tir.12

1923 y› l› son la r›n da uzun sü re den be ri de vam eden T›p Fa kül te si’nin Hay dar -pa fla’dan ‹s tan bul ta ra f› na nak li tar t›fl ma s› tek rar alev len mifl bu kez ida re ma -kam la r› n›n des te ¤i ile na kil ka ra r› al›n m›fl t›. Ke mal Ce nap Bey’in de ara la r›n daol du ¤u ba z› ho ca lar bu na iti raz et mifl se de 1924-25 e¤i tim y› l›n da t›p fa kül te si -nin as ker ve si vil ö¤ ren ci le ri, be le di ye den fa kül te ye dev re di len Ha se ki Ka d›n lar,Cer rah pa fla ve Va k›f Gu re ba has ta ne le rin de ki kli nik le re de vam et me ye bafl la -m›fl lar d›.13 Ke mal Ce nap Bey, bun lar olur ken fiz yo lo ji la bo ra tu ar›n da bit mek bil -me yen bir azim le ça l› fl› yor ve ye ni ke flif ler de bu lu nu yor du. 1920’li y›l la r›n so nu na do¤ ru, Rus bi lim ada m› Pav lov’un kö pek ler üze rin de ger -çek lefl tir di ¤i flart l› ref leks de ney le ri ni Ke mal Ce nap Bey de ken di la bo ra tu ar›n -da ba fla r›y la tek rar la m›fl ve her za man yap t› ¤› gi bi bu de ney le rin so nuç la r› n› daya y›n la d› ¤› ders ki ta b› na koy mufl tu.14

1933 y› l›n da ya p› lan üni ver si te re for mu ile ‹s tan bul Üni ver si te si ku rul du ve ye -ni ya p› lan ma da ara la r›n da Ke mal Ce nap Bey’in de bu lun du ¤u 157 ho ca kad ro


14 Ekim 1922 gü nü ya p› lan “son ders” ha t› ra s›. Sol dan sa ¤a Tal ha Bey, Ke mal Ce nap Bey ve Zi ya Ce mal Bey.

(B. fieh su va ro¤ lu Ar fli vi)

521

d› fl› b› ra k›l d›. Fa kat ö¤ ren ci le rin bu du ru mu boy kot et me si üze ri ne üni ver si te -nin ilk rek tö rü olan Ne flet Ömer ‹r delp’in bul du ¤u çö züm le ye ni ya p› lan ma daku rul mufl olan Fiz yo lo ji Ens ti tü sü, Be fle ri Fiz yo lo ji ve Ge nel Fiz yo lo ji ad la r› ileiki ens ti tü ye ay r›l d› ve Ke mal Ce nap Bey or di nar yüs pro fe sör ün va n› ile Be fle riFiz yo lo ji Ens ti tü sü’nün ba fl› na ge ti ril di. Ge nel Fiz yo lo ji Ens ti tü sü’nün ba fl› na iseAl man ya’dan ye ni ge len Hans Win ters te in geç ti15. Yi ne ay n› re form s› ra s›n daT›p Fa kül te si, Hay dar pa fla’da ki bi na dan Be ya z›t’a es ki Har bi ye Ne za re ti bi na s› -na ta fl›n d›.

4. Üni ver si te’de ki Y›l la r› (1934-1943)

Fiz yo lo ji Ens ti tü sü her ne ka dar gö rü nüfl te iki ens ti tü ye ay r›l m›fl sa da bi na vedo na n› m› or tak kul lan mak mec bu ri ye ti do¤ mufl tu. Bu ko nu da Hans Win ters te -in flöy le yaz mak ta d›r: “ …fiim di müfl te rek ens ti tü müz uy dur ma bir te mel üze ri ne iki ye bö lün müfl fa kattam ay r›l ma m›fl t›r. Ke mal Ce nap’›n k›s m› nis pe ten iyi teç hiz edil mifl, be nim ki isebofl oda lar dan iba ret ti. Ders tec rü be le ri için her ale ti ödünç ola rak al ma ¤a mec -bur dum.”16

Ord. Prof. Ke mal Ce nap Berk soy, üni ver si te re for mu s› ra s›n da de vam et mek teolan dil dev ri mi ne gö nül den sa hip ç› ka rak özel lik le Türk çe bi lim te rim le ri üze -ri ne çok cid di ça l›fl ma lar yap t›.17

Fiz yo lo ji ala n›n da ki ça l›fl ma la r› n› da de vam et tir di ve Fen Fa kül te si’nde de kar -fl› lafl t›r ma l› fiz yo lo ji ders le ri ver di.1935 y› l›n da Mos ko va’da top la nan “XV. Bey nel mi lel Fiz yo lo ji Kong re si”ne Türkhe ye tin bafl ka n› s› fa t›y la ka t› la rak oni ki par mak bar sa ¤› ref lek si üze ri ne bir bil -di ri sun du. Yi ne ay n› ad l› kong re nin 1937 y› l›n da Zü rih’te ki top lan t› s› na da ka -t›l d›. 1940’ta fiz yo lo ji ala n›n da ki son bi lim sel ça l›fl ma s› olan kö pek te tü tün ze hir len -me si üze rin de ça l›fl ma ya bafl la d›. An cak yafl had din den do la y› emek li ol ma s›söz ko nu suy du. Bu nun üze ri ne 1940(17/8/1940 ta rih ve 2/14196 sa y› l› ka rar)18

ve 1941(3/7/1941 ta rih ve 2/16146 sa y› l› ka rar)19 y›l la r›n da iki kez yafl kay d› naba k›l mak s› z›n gö rev sü re si bi rer y›l uza t›l d›.

5. Fiz yo lo ji de ki Ça l›fl ma la r› ve Yurt d› fl›n da ki Et ki le ri

Ke mal Ce nap’›n fiz yo lo ji ala n›n da ki en önem li ça l›fl ma la r› sek re tin hor mo nuüze ri ne yap t›k la r› d›r. Sek re tin, 1902 y› l›n da Bay liss ve Star ling ta ra f›n dan bu lu -nup ad lan d› r›l m›fl t›. Ke mal Ce nap, 1916 y› l›n da yap t› ¤› de ney ler le pank re as be -zi nin üret ti ¤i sal g› mik ta r› n› ölç müfl, en et ki li sek re ti nin oni ki par mak bar sa ¤› n›nde rin mu ko za ta ba ka s›n da mey da na gel di ¤i ni tes bit et mifl, ka ra ci ¤e rin bar sak tan


522

ge len sek re tin için bir de po ve dü zen le yi ci or gan ol du ¤u nu ile ri sür müfl tür. Ay -r› ca üre ti len sek re tin mik ta r› n›n bes len me ile ilifl ki si ol du ¤u nu ya¤ l› be sin le rinkar bon hid rat l› be sin le re gö re da ha çok sek re tin sal g› lat t› ¤› n› da tes bit et mifl tir. Sek re tin ile il gi li ça l›fl ma la r› yurt d› fl›n da yan k› bul mufl; bir çok arafl t›r ma c› da hason ra yap t›k la r› ya y›n lar da Ke mal Ce nap’a at›f ta bu lun mufl ve onun ça l›fl ma la -r› n› do¤ ru la yan iba re ler kul lan m›fl lar d›r:20

D.H.So uza’n›n 1921 y› l›n da Arc hi ves in ter na ti ona les de physi olo gie (cilt 18 say -fa 231)’de ç› kan ya z› s›n da: “›s pa nak ta pank re as if ra z› n› tah rik eden mü neb bi hi(uya ra n›) bul ma y› ‹s tan bul lu Ke mal Ce nab’a borç lu yuz” de mifl tir. K. Mat sa uo ka,Bi oc he misc he Ze itsch rift (se ne 1923 say fa 377)’te özet le ken di yap t› ¤› bu lufl la -r›n Ke mal Ce nap’›n ba ¤›r sak ve ›s pa nak sek re tin le ri ile il gi li yap t›k la r› n› ta ma -men do¤ ru la d› ¤› n› yaz m›fl t›r. Yi ne ay n› ko nu da Ber li ner Kli nisc he Woc hensch -rift (4 Ha zi ran 1917)’te ç› kan bir ya z› da flöy le de nil mifl tir: “Ka ra ci ¤e rin ken di si -ne ge len sek re ti ni ve vi ta mi ni tut ma s› hak k›n da Ke mal Ce nab’›n bu lu flu nunöne mi flun dan do la y› bü yük tür ki…”Ke mal Ce nap’›n çok önem li bir kaç ça l›fl ma s› da kalp fiz yo lo ji si21 üze ri ne dir. T›pFa kül te si Ana to mi Pro fe sö rü Mo uc het ile be ra ber yap t›k la r› ça l›fl ma lar dan bi rin -de o za man lar yay g›n ola rak ya p› lan do¤ ru dan kalp içe ri si ne en jek si yon la ilaçve ril me si ile bafl ka top lar da mar la ra ve ril me si ara s›n da çok fark ol ma d› ¤› n›, ikin -ci si nin çok da ha emin bir yön tem ol du ¤u nu, kalp içi ne en jek si yo nun an cak kal -bin dur ma s› ha lin de uy gu lan ma s› n› tav si ye et mifl ler dir. Yi ne Mo uc het ile be ra -ber yü rüt tük le ri bir ça l›fl ma da kalp hor mo nu (bu gün ANF (At ri yal Nat ri üre tikFak tör) di ye bi lin mek te dir) ola rak ad lan d›r d›k la r› bir mad de nin var l› ¤› n› sap ta -m›fl lar d›.Bu ça l›fl ma da k› sa sü re de bi lim çev re sin de ses ge tir mifl ve L. Ha ber landt,1927’de yaz d› ¤› Das Hor mon der Herz be we gung ad l› ki ta b›n da “Ke mal Ce nab veMu fle (Mo uc het) ta ra f›n dan s› cak kan l› hay van lar da ya p› lan tec rü be ler, kalp hor -mo nu nun bu lu nu flu hu su sun da önem li bir olay d›r” di ye yaz m›fl t›r.22

Al man ya’da Carl Ne uberg ile ça l›fl t› ¤› s› ra da (1918) bi ra ma ya s›n da sak ka ro fos -fa taz ad› n› ver dik le ri ye ni bir fer ment bul mufl lar d›.


Emek li li ¤i ne ya k›n bir za man daens ti tü de ki oda s›n da (CTF Ar fli vi).

523

1937 y› l›n da ki ulus la ra ra s› fiz yo lo ji kong re sin de de yi ne ken di bu lu flu olan gast -ro-du ode nal ref leks üze ri ne bir teb li¤ ver mifl tir. Fiz yo lo ji de ki son ça l›fl ma la r›n -dan bi ri de 1940 y› l›n da kö pek te tü tün ze hir len me si üze ri ne ola n› d›r.Ke mal Ce nap Berk soy ül ke miz de de ney sel fiz yo lo ji nin ku rul ma s› ve yer lefl me -sin de çok bü yük hiz met ler de bu lun mufl tur. Bir çok mad di im kan s›z l› ¤a ra¤ menmü te va z› la bo ra tu ar›n da önem li bu lufl lar yap m›fl t›r. Ay r› ca hay van lar üze rin deuy gu la nan de ney tek nik le ri nin de ül ke miz de yer lefl me si ni sa¤ la m›fl t›r. An cak O, ho ca s› fia kir Pa fla ka dar flans l› ola ma ya cak, ken di sin den son ra bualan da ye tifl me ye gö nül lü ö¤ ren ci bul mak ta güç lük çe ke cek tir. Bu ko nu yu 1933y› l›n da ikin ci si ç› kan T›p Yo lun da Y›l ba fl› ad l› der gi de ki bir ya z› da flöy le di le ge -tir mifl tir:“Da r›l maz sa n›z si ze bir sö züm var: yol cu su ol du ¤um Fi si olog ya gi bi tat l› ve ta ba -be tin te me li olan bir ilim de ye tifl mek için aç›k yü re ¤i mi ze ve bun ca di lek le ri mi zera¤ men flim di ye ka dar a¤a bey le ri niz den bir is tek li si ç›k ma d›. Siz den ç› ka cak m›bil mi yo rum. Ru hu nu zun asa le tin den hak l› ol du ¤u nu iti raf ede ce ¤i ni zi ümit et ti -¤im sor gu mun ce va b› n› ya k›n bir ge le cek te ve re cek si niz. Tefl vik se, et tik edi yo ruz.‹lim zev ki ise el den ve dil den gel di ¤i ka dar ver mi ye ça l›fl d›k ve ça l› fl› yo ruz. Gençka fa ar› yo rum: ya r›n öbür gün bu ge çi ci alem den ay r› l›r ken bun ca se ne lik, iyi kö -tü, ve rim le ri mi zi sak la ta cak ema net çi ar› yo rum.”23

6. Dil Dev ri mi ve Türk çe Bi lim Te rim le ri Üze ri ne Ça l›fl ma la r›

Ke mal Ce nap, dil dev ri mi ne gö nül den sa hip ç›k m›fl ve ken di uz man l›k ala n› nahe men tat bik et mifl tir. O ka dar h›z l› d›r ki 1934 y› l›n da ya y›n la d› ¤› ye ni ders ki -ta b› n›n ön sö zün de bu nu flöy le aç›k la m›fl t›r:“ Bu bi tik (ki tap), çok tan be ri tü ke nen es ki ki ta b› m›n ye ni bas k› s› de ¤il dir. Es ki si,ya z›l d› ¤› Os man l› ca di li le be ra ber, Arap ya z› s› n›n gö mül dü ¤ü ta ri he ka r›fl t›.…Bu bi tik dil yo lu na sa pan bir yol cu nun, o yo lun yol cu la r› na flim di lik ba fla ra bil -di ¤i bir ar ma ¤a n› ola rak ya z›l d›. Bü yük Dil De ¤i fli mi gi bi kül tü rü mü zün ta rih likbir dö nüm ye rin de ve di lin da ha ku ral la r› ve ›s t› lah la r› (te rim le ri) ber ki til me mifl -ken bir ö¤ ret me (ders) bi ti ¤i ç› kar mak bi raz h›z l› bir at›l gan l›k sa y›l ma s›n. Çün -kü, y›l lar dan be ri bi tik siz kal m›fl olan ö¤ re nir le ri mi zin ifli ne ya ra mak ezi mi (zo -run lu lu ¤u) kar fl› s›n day d›k…”24

Bu ki tap ta Ke mal Ce nap sa de ce fiz yo lo ji ders le ri ni an lat ma m›fl ay n› za man dahem ya ban c› dil ler de ki bi lim sel te rim le rin Türk çe’ye na s›l ak ta r›l ma s› ge rek ti ¤i -ni ör nek ler le ver mifl hem de ki ta b›n da ge rek ken di bu lu flu olan ge rek se dil en -cü me ni ta ra f›n dan sap tan m›fl olan ke li me le ri aç›k la y› c› dip not lar la kul lan m›fl t›r.Yi ne ay n› ki ta b›n uzun ca yaz d› ¤› ön sö zün de:“Kat’i za ru ret ha lin de ba t› da kul la n› lan ba z› ilim ve tek nik ta bir le ri nin ya fla yan


524

ya ban c› dil ler den de ¤il, fa kat bu dil le re te mel olan es ki dil ler de ki fo ne ti ¤in Türkgra me ri ne gö re tes bit edil me si ge re kir.…La tin al fa be siy le ya z› la cak Fi zi yo lo ji sö zü, ye ni Türk kül tü rü için an cak bir le -ke dir. Ya, ulus la ra ra s› ve bi li mel bir yön dem le gi di le rek Fü si olo gi ya p› la bi lir. Buol maz sa öz türk çe si ko nu la bi lir. ” de mek te dir. Ya ni di li mi ze ye ni gi re cek ya ban -c› söz cük ler müm kün ol du ¤u ka dar La tin ce ve Grek çe’de ki kök le rin den al›n ma -l› ve ya z›l d› ¤› gi bi okun ma l›; Fran s›z ca gi bi mo dern ba t› dil le rin de ol du ¤u fle kil -de ya z› l› fl› fark l› te laf fu zu fark l› ol ma ma l› d›r. Çar p› c› bir ör nek ve re cek olur sak:au to Grek çe ken di, otos ise ku lak de mek tir. Fran s›z lar her iki ke li me yi de oto di ye te laf fuz eder ler ve bi ze de ay n› fle kil degel mifl tir. fiu hal de oto mo bil ha re ket eden ku lak m› d›r?25

Ke mal Ce nap da va s› n› des tek le mek için 1875 y› l›n da ba s› lan T›p Lü ga ti’ni ör -nek gös ter mifl ve el li se ne ön ce ki le rin yap t› ¤› gi bi ke li me le rin es ki dil ler denal›n ma s› ge rek ti ¤i ni sa vun mufl tur. Ta ma men po zi tif dü flü nen bir bi lim ada m›ol du ¤u için dil ça l›fl ma la r› n› da la bo ra tu ar la bir lefl tir me yi ba flar m›fl ve ken diöner di ¤i fle kil de olufl tu rul mufl ke li me le rin da ha ko lay te laf fuz edil di ¤i ni de ney -ler le gös ter mifl tir26.Ken di bu lu flu olan ve ki tap ve ya z› la r›n da kul lan d› ¤› ba z› ke li me ler ve kar fl› l›k -la r›:ifl lem : va zi fe, fonk si yon

do lan t› : de ve ran

so lun tu : te nef füs

gö ze : hüc re

gud de : be ze

bö leç : di yaf rag ma

sü mü rüfl : em me, ab sorb si yon

yer çe ki mi : ca zi be-i arz

sü zül me : ir ti flah

se çim, seç mek : if raz et mek

öd yo lu : ka nat-› saf ra vi

kan p›h t› lafl ma s› : ta has sü rü dem

üçüz ka pak :des sa m› zü se la set’tül fle ra fe (kal bin tri küs pid ka pa ¤›)

Ge çen za man için de Ke mal Ce nap’›n bu gay ret le ri nin so nuç suz kal d› ¤› n› gör -mek te yiz. Win ters te in’›n de di ¤i gi bi “ Ke mal Ce nap da va s› n› kay bet mifl tir. Ta ra -f›n dan (Fran s›z has ta l› ¤›) de nen dü flün me tar z› ga le be çal d› ve il mi te rim le ri mi -zin kök le ri bo zul mufl, fe na te laf fuz edi len Fran s›z ca dan iba ret tir.”27

1943 y› l›n da ya y›n la nan Be fle ri Fiz yo lo ji ad l› ki ta b› n›n ka pa ¤›n da Ke mal Ce -nap’›n sa vun du ¤u fle kil olan Be fle ri Fi si olo gia ya z› s› n›n ilk ba k›fl ta fark edi le me -ye cek ka dar kü çük ya z›l m›fl ol ma s› bel ki bu ye nil gi nin ac› bir iti ra f› d›r.28

7. Ke mal Ce nap ve No bel Fiz yo lo ji ve T›p Ödül le ri29

1931 y› l› son ba ha r›n da Da rül fü nun T›p Fa kül te si Ana to mi Mü der ri si Ham di Su -at (Ak nar)’a ‹s veç’te bu lu nan ve No bel Fiz yo lo ji ve T›p Ödül le ri’nin ve ril me sin -


525

den so rum lu olan Ka ro lins ka Ins ti tu tet’ten bir mek tup ge lir. Mek tup ta ken di sin -den 1932 y› l›n da ve ri le cek ödül için aday is mi öner me si is ten mek te dir ve No belFo nu’nun ku ral la r› ge re ¤i30 bu ifl lem giz li ya p›l mak zo run day d›r. Ham di Su atBey de te red düt et me den ay n› fa kül te de fiz yo lo ji mü der ri si olan ve ça l›fl ma la r› -n› ya k›n dan bil di ¤i ar ka da fl› Ke mal Ce nap’› en dok rin sek res yo nu ko nu sun da kiça l›fl ma la r›n dan do la y› aday ola rak öne rir.Ay n› y›l fa kül te de üç ho ca ya da ha da vet mek tu bu gel mifl ti. An cak on lar ken dimem le ket le rin de öne re bi le cek kim se ol ma d› ¤› n› dü flü ne rek yurt d› fl›n dan isim -ler öner mifl ler di. Akil Muh tar (Öz den, te da vi pro fe sö rü), dif te ri ve te ta noz afl› la -ma s›n da ana tok sin ça l›fl ma la r›n dan ötü rü Pas te ur Ens ti tü sü’nden Gas tor Ra -mon’u; Zi ya Nu ri Bey (Bir gi, Ku lak-Bu run-Bo ¤az Pro fe sö rü) ve Tev fik Re cep Bey(Ören soy, His to lo ji Pro fe sö rü) ise ay n› is mi, Fran s›z Pro fe sör Mar cel Lab bé’yidi ya bet ile il gi li ça l›fl ma la r›n dan do la y› aday ola rak öner mifl ler di. Ke mal Ce nap’›n aday l› ¤› n›n ön de ¤er len dir me si ni Hans Gertz yap m›fl ve böy le -ce 1932 y› l› n›n ödü lü için ya r› flan 111 aday dan bi ri ol mufl tu.So nuç ta ödü lü, Lord Ed gar D Ad ri an ve Sir Char les S Sher ring ton ad l› iki ‹n gi -liz bi lim ada m› si nir sis te mi ile il gi li yap t›k la r› ça l›fl ma lar dan do la y› pay lafl t› lar. No bel ödül le ri için aday gös te ril mek ka dar aday gös te ri ci ola rak da vet edil mekde çok önem li dir. ‹l gi li ens ti tü her y›l bi lim sel ça l›fl ma ve ba fla r› la r› ile dik katçek mifl ki fli le ri seç mek te ve da vet mek tu bu gön der mek te dir. Ben zer fle kil de birda vet de 1942 y› l› ödül le ri için Ke mal Ce nap Berk soy’a gel mifl O da me ta bo liz -ma ile il gi li ça l›fl ma la r› n› ta kip et ti ¤i Al man bi lim ada m› Adolf Bic kel’i aday ola -rak öner mifl tir.


1934’te ya y›n la na Fü si olo gi ki ta b› n›n ka pa ¤› veÖn sö zün den bir bö lüm.

T›p Yo lun da Y›l ba fl› 1941

526

Ord. Prof. Dr. Ke mal Ce nap Berk soy, giz li li ¤i kalk t› ¤› için aç›k lan m›fl 1901-1951y›l la r› ara s›n da ki ka y›t la ra gö re, No bel Fiz yo lo ji ve T›p Ödül le ri’ne aday gös te -ril mifl ilk ve tek bi lim ada m› m›z d›r.

8. Emek li lik ve Mil let ve kil li ¤i Y›l la r› (1943-1949)

1909 y› l›n da Da rül fü nun T›p Fa kül te si ku rul du ¤un da Fiz yo lo ji mu al li mi olanKe mal Ce nap Bey’in ma afl› en dü flük se vi ye olan 3000 ku rufl tu.31 Fiz yo lo ji, di ¤erte mel bi lim ler gi bi t›b b›n mad di re fah sa¤ la yan bir da l› ol ma d› ¤›n dan bu ko nu -da çok s› k›n t› ya fla m›fl olan ho ca s› fia kir Pa fla’n›n tav si ye si ni din le yen Ke mal Ce -nap da bir mu aye ne ha ne aça rak da hi li ye mü te has s› s› ola rak la bo ra tu ar dan veda ha son ra ens ti tü den ar ta ka lan za man la r›n da has ta bak m›fl t›. An cak ge çen za -man da t›p sü rek li ge lifl ti ¤in den ve mu aye ne ha ne ye ye ter li za man ay› ra ma d› ¤›n -dan bun dan çok fay da gö re me mifl tir. Ke mal Ce nap Berk soy 1943 y› l›n da yafl had din den emek li ol du. Emek li ma afl› -n›n ye ter siz ol ma s›, Ka d› köy Ba ha ri ye Cad de si Rönt gen apart ma n›n da bu lu nanmu aye ne ha ne si ne de faz la has ta gel mem si üze ri ne mad di s› k›n t› çek me ye bafl -la d›.32

‹s tan bul mil let ve ki li fla ir Meh met Emin Yur da kul’un (1869-1944) 14 Ocak1944’te ve fat et me siy le bo fla lan ye ri ne, dö ne min Ma arif Ve ki li Ha san Ali Yü -cel’in des tek le riy le33 ni san ay›n da Ke mal Ce nap Berk soy se çil di. Böy le ce mad diola rak bi raz da ha ra ha ta ka vufl tu. 21 Tem muz 1946’da ya p› lan mil let ve kil li ¤i se -çi min de ise bu de fa Yoz gat mil let ve ki li ola rak mec li se gir di ve bu gö re vi ni ölü -mü ne ka dar sür dür dü.

9. Sa¤ l›k Ha ya t› ve Ölü mü

Ke mal Ce nap’›n sa¤ l›k so run la r› tüm ya fla m› bo yun ca onu yal n›z b› rak ma d›. Enönem li so ru nu ak tif bir tü ber kü loz lu ol ma s›y d›. Bu ko nu da es ki ö¤ ren ci le ri flöy -le yaz mak ta d›r:“… Na rin, in ce ya p› l› idi. Çok za rif gi yi nir eti ke te son de re ce ri ayet eder di. Fa kül -te ho ca la r› n›n en yafl l› s› ol du ¤u hal de dinç gö rü nür, bu na ra¤ men ba sil ç› kar tanbir TBC’li ola rak ra hat l›k la do la fl›r, haf ta da bir gün bak te ri yo lo ji la bo ra tu ar› nau¤ ra ya rak kra fla (bal gam) mu aye ne si yap t› r›r, ve:- Ba ka l›m bi zim k› z›l peh li van lar ne alem de di ye rek bo yan m›fl ba sil le ri sey re der,böy le ce ha ya t› hi çe sa yar, ha de me Mev lut A¤a’n›n ha z›r la d› ¤› kah ve yi içer mem -nun dö ner di.”34

Yi ne bi ri Ma y›s 192435 di ¤e ri ise Tem muz 1926’da36 ol mak üze re iki kez yurt d› -fl› na te da vi için gön de ril di ¤i ni ar fliv bel ge le rin den ö¤ ren mek te yiz.1935 y› l›n da Mos ko va’da ya p› lan fiz yo lo ji kong re si için Le ning rad’da bu lun du -


527

¤u s› ra da ka fa s›n da bir çe flit ab se ge lifl me si üze ri ne Swerdb low Has ta ne si’ndeProf. Dob rot vo is ka ya ta ra f›n dan nar koz al t›n da ame li yat edil mifl, has ta ne de üçgün yat m›fl t›. An cak kong re de teb li¤ gü nü ge lin ce Ke mal Ce nap, ya ra s› n›n he -nüz ta ze ol ma s› na ra¤ men kong re ye gi dip teb li ¤i ni sun mak ta is te mifl; Pro fe sör,ha ya ti teh li ke si ver di ye izin ver mek is te me yin ce “hü kü me tim be ni bu ifl içingön der di, öl sem gi de ce ¤im” di ye ›s rar et mifl ti. Bu nun üze ri ne ya n›n da ki le re dö -nen Prof. Dob rot vo is ka ya “B› ra k› n›z, Türk ler ölür ler, fa kat va zi fe le ri ni ya par larbu böy le dir, men ede me yiz” di ye rek izin ver mifl ti37.1936-37 ders y› l› na ait fifl te; Ke mal Ce nap’›n ra hat s›z l› ¤› ne de niy le ve ka le tin bil -gi si da hi lin de on gün ra por al d› ¤›, bir gün de bö rek san c› s›n dan do la y› ders ve -re me di ¤i ya z› l› d›r38. 1946 se çim le rin de Yoz gat mil let ve ki li ola rak tek rar se çi len Ke mal Ce nap Berk -soy, bir sü re son ra ya vafl iler le yen bir be yin has ta l› ¤› na ya ka lan m›fl39 ve 28 Ka -s›m 1949 ‘da An ka ra’da ve fat et mifl tir. Bü yük Mil let Mec li si’nin 7 Ara l›k 1949’daFe ri dun Fik ri Dü flün sel’in bafl kan l› ¤›n da ki top lan t› s›n da ha t› ra s› na hür me ten ikida ki ka sü kût edil mifl tir (say g› du ru flun da bu lu nul mufl tur).40

10. Ki fli li ¤i ve Hak k›n da Ya z› lan lar

Ke mal Ce nap Berk soy’un ölü mü nün ar d›n dan onu anan ve ta n› tan bir kaç ya z›ya y›n lan m›fl t›r. Bun lar dan en kap sam l› ola n› mes lek ta fl› Prof. Hans Win ters te in(1879-1963) ta ra f›n dan ölü mün den üç gün son ra ders te ve ri len nu tuk tur. Win -ters te in, on y›l bo yun ca be ra ber ça l›fl t›k la r› Ke mal Ce nap’›n ki fli lik özel lik le rihak k›n da flöy le yaz mak ta d›r:“Umu mi yet le çok se vim li, fla ka ve nük te se ven bir fla h›s ol mak la be ra ber ba zenufak bir fley için he ye can la n›r d›. Bir ta le be nin say g› s›z ha re ke ti O’na bir ge ce ninuy ku su na mal ola bi lir di. Ö¤ ren ci le rin söy le di ¤i ne gö re, mü kem mel cofl kun vecofl tu ran bir ho ca, im ti han da mer ha met li ve bil has sa gü zel k›z ta le be ye kar fl› bi -raz yu mu flak bir ek za mi na tör dü. Ne fle li bir ha di se ha t› r›m da kal d›. Fiz yo lo ji im -ti ha n› n› be ra ber ya par d›k. Bir gün ol duk ça gü zel fa kat bil gi si az olan bir k›z gel -di. Ben be yin ka bu ¤un da mer kez le rin lo ka li zas yo nu nu sor dum. “Gyrus pra ecent -ra li sin yu ka r› s› uya r› l›r sa ne olur?” K›z sus tu, ben bek le dim. Bir den bi re: “Ayakha re ket eder” di ye ce vap ver di. Ma lu ma t› na hay ret ede rek “pe ki yi” de dim. Bu an -da Ke mal Ce nap bir kah ka ha ko par d›. “Ni çin gü lü yor su nuz” di ye so run ca “Benk› z›n aya ¤› na bas t›m,” de di.”Bir di ¤er önem li ya z› da ho ca n›n ilk do çen ti olan Sa di Ir mak (1904-1990) ta ra -f›n dan ya z› lan, Ke mal Ce nap’›n ölü mü nün ar d›n dan Cum hu ri yet ga ze te sin de ç› -kan ma ka le dir. Bu ya z› da Ke mal Ce nap’› bü tün yön le riy le ele alan Ir mak, ki fli li -¤i hak k›n da flun la r› yaz m›fl t›r:“Hu dut suz bir ö¤ ren me ve arafl t›r ma ih ti ra s› var d›. Bu gün mo dern te sis le ri ha vila bo ra tu ar lar da ça l› flan lar ve ya r›n da ha mü te ka mil mü es se se ler de ça l› fla cak


528

olan Türk t›p men sup la r› Ke mal Ce nap’›n han gi flart lar al t›n da eser le ri ni mey da -na ge tir di ¤i ni ha t›r la ma l› d›r lar……Bü tün dün ya da ol du ¤u gi bi biz de de sa de ce bir ilim flu be sin de ki ih ti sa s› ile pro -fe sör olan lar la, çev re si nin kül tür ve sos yal ha ya t›n da ak tif bir un sur olan pro fe -sör ler var d›r. Ke mal Ce nap bu ikin ci tip ho ca lar dan d›. Yal n›z il me de ¤il ir fa na dasa hip ti……Alim ve kül tür ada m› Ke mal Ce na b›n ya n›n da bir de ho ca Ke mal Ce nab hü vi -ye ti var d›r ki bu cep he si bel ki de en çok say g› ya la y›k olan ta ra f› d›r. Otuz se kiz de -re ce atefl le ve gö¤ sün de lit re ler le su top lan m›fl hal de ders le re gir di ¤i gö rül müfl tür.…Sön mi yen bir mil li yet çi lik ate fli var d›. T›b bi ye oca ¤›n da bafl gös ter mifl mil li he -ye can te za hür le rin de ak tif ro lü var d›r. … Da ima na hif kal m›fl olan vü cu du nun üs tün de iri ce ve mun ta zam bir ba fl› var -d›. Er ken den tu tul du ¤u tü ber kü loz dan kat’i bir fli fa ya ulafl ma m›fl ol mak la be ra -ber flid det li bir ya fla ma is te ¤i ta fl› m›fl t›r. Fa kat afl› r› bir has sa si yet ha yal zevk le ri -ni çok de fa pe ri flan eder ve an cak la bo ra tu ar›n da te sel li ye ka vu fla bi lir di. Bu yüz -den ai le ha ya t› pek me sud geç me mifl tir.”Ke mal Ce nap Berk soy’u ho cam ve son ra ya k›n dos tum di ye anan Dr. Os manfiev ki Ulu da¤ (1889-1964) ise 4 Ara l›k 1949 ta rih li Va tan ga ze te sin de ç› kan ya -z› s›n da ho ca n›n özel lik le fiz yo lo ji ala n›n da yap t› ¤› ça l›fl ma la r›n Ba t› dün ya s›n -da ki yan k› la r› üze rin de dur mufl tur. O da Ke mal Ce nap’›n mil li yet çi yö nü ne te -mas et mifl ve flun la r› yaz m›fl t›r:“Bal kan har bin den ön ce ya p› lan ilk Da rül fü nun ayak lan ma s› n› her kes it ti hat ç› -la ra at fe der. Hal bu ki bu ha re ke tin ‹t ti hat ve Te rak ki ile il gi si yok tur. Da rül fü nunnü ma yi fli T›p Fa kül te sin de bafl la m›fl t›r ve bu ha re ket te ele ba fl› Meh met Ali ve AliR› za isim li iki mek tep ar ka da fl›m la be ra ber ben dim. Ya r›m sa at geç me den fa kül -te nin bü tün ta le be si, bü yük ka bi ne nin Ma ke don ya’y› terk et mek fik ri aley hi neayak lan m›fl t›. Ha di se yi ben Ke mal Ce nap’a ha ber ve re rek onu ta le be ar s› na da -vet et tim ve Ke mal Ce nap ara m› za ka t› la rak öy le bir nu tuk ver di ki cofl kun lu ¤u -muz ade ta flah lan d› ve t›p fa kül te si ni ta le be si Da rül fü nu na gi de rek on la r› da cofl -tur du.”Tüm ho ca l›k ya fla m› bo yun ca Ke mal Ce nap Berk soy ö¤ ren ci ler ta ra f›n dan ençok se vi len ve hür met gös te ri len ho ca lar dan bi ri ol mufl tur. ‹l ki 1931-1932 ta ri -hi ni ta fl› yan T›p Yo lun da Y›l ba fl› ad› ve ri len ve ö¤ ren ci le rin ha z›r la d› ¤› der gi ler -de Ke mal Ce nap’›n çe flit li ka ri ka tür le rin den bafl ka emek li ol du ¤u y› l›n sa y› s›n -da O’nu met he den bir fli ir de ya y›n lan m›fl t›r. Yi ne ken di si ile ay n› y›l emek liolan Akil Muh tar ile be ra ber çi zi len ka ri ka tü rü de ö¤ ren ci le rin ho ca la r› na olansev gi le ri nin ay r› bir gös ter ge si dir:

Çok sev di ¤i miz ho ca m›z Ke mal Ce nap Berk soy’a41

An d›k ça ah ede riz hüs nü be ya n›n se ninOl mü rüv vet kay na ¤› rû-yu flâ da n›n se nin.


529

Eder di mest-û hay ran pür nük te li ders le rin,Da im sun mak t›r ilim, lüt fû ih sa n›n se nin.Bafl la y›n ca güf tâ ra san ki sü hen dan söy ler,‹n fli rah ve rir ho cam; çefl mû-müj ga n›n se nin.Her fen ne âfli na s›n, dil de üs tâ d› yek taTes hir eder na ge hân, tav rû–li sa n›n se ninRa h› t›p ta fla hi ka s›n sa yu-gay re tin le,Ebe di yen mür flid dir, il mû-ir fa n›n se ninEy ho ca lar ho ca s›; ruh la r›n mefl’ale si,fiey da kal bi miz dir mül kü-yez da n›n se nin.Ab dul lah Du man

11. Eser le ri42

K›rk y› l› aflan arafl t›r ma c› l›k ve ho ca l›k ya fla m› sü re sin ce Ke mal Ce nap Berk soyefli ne en der rast la n› lan bir ve rim li lik le ça l›fl m›fl t›r. Ki tap la r› yal n›z ca fiz yo lo jiala n›y la s› n›r l› kal ma m›fl, özel lik le dil dev ri mi ni iz le yen sü reç te Türk çe t›p te -rim le ri nin bu lu nup yay g›n lafl t› r›l ma s› ko nu su na da cid di yet le e¤il mifl ve Ana to -mi ho ca s› Ze ki Ze ren ile or tak eser ler ver mifl tir. T›p Fa kül te si’nde pro fe sör olan Ali bey Hü se yin za de Tu ran (1864-1941) ile bir -lik te an sik lo pe dik bir t›p ki ta b› yaz m›fl an cak ki tap bas t› r›l ma m›fl t›r.

Ki tap la r›:1-Me bâ dî-i Fenn-i Me na fiü’l-âzâ. Mek teb-i T›b bi ye-i fiâ hâ ne Mat bâ as›, 597s. Re sim li. ‹s tan bul 1321/1905.

2-Fiz yo lo ji ya hud Fenn-i Ve zâ ifü’l-âzâ, Mat bâa-i Hay ri ye ve fiü re kâ s›, 108s. ‹s tan bul 1325/1909.

3- Fiz yo lo ji. Ha z›m Bah si. Ci han Mat ba as›; 90s, ‹s tan bul 1325/1909.

4-Fiz yo lo ji-i Na za rî Ders le ri 1. Ki tap. Edeb Mat ba as› - Mat baa-i Hay ri ye, 108s. ‹s tan bul 1325/1909.

5-Fiz yo lo ji-i Na za rî Ders le ri 2. Ki tap. Edeb Mat ba as› - Mat baa-i Hay ri ye, 152s., 13 Planfl. ‹s tan bul 1325/1909.

6-Ame lî Fiz yo lo ji Ders le ri, Da rül fü nû-u Os ma nî T›b Fa kül te sin de 1325-1326 Se ne si K›fl ve Yaz N› s›f Se ne-i Ted ri siy ye le rin -de. Mat baa-i T›b bi ye-i As ke ri ye, 63s. Re sim li. ‹s tan bul 1326/1910.

7-Fiz yo lo ji. Gri zi yat (‹kin ci Ta b›). Ka der Mat ba as›, 762+6 s. 172 fle kil. ‹s tan bul 1330/1914.

8-Fiz yo lo ji La bo ra tu va r› Reh be ri, Kim yay-› Fi zi yo lo ji. Ka der Mat ba as›, 106+1s., T›b Fa kül te si Kü tüb ha ne si, Aded: 1. 1. K› -s›m. ‹s tan bul 1335/1919.

9-‹n san Tefl rih Mo de li Er kek. Ka na at Ki ta be vi, ‹s tan bul, 1934.

10-‹n san Tefl rih Mo de li Ka d›n. Ka na at Ki ta be vi, ‹s tan bul, 1934.

11-Fü si olo gi (Bi rin ci K› s›m). A. ‹h san Ba s› me vi, 152s. Re sim li. ‹s tan bul, 1934.

12-‹n san Ana to mi Mo de li ve Te rim le ri Er kek. (Ze ki Ze ren ile). Ka na at Ki ta be vi, ‹s tan bul 1938.

13-‹n san Ana to mi Mo de li ve Te rim le ri Ka d›n.(Ze ki Ze ren ile). Ka na at Ki ta be vi, ‹s tan bul 1938.

14- Be fle ri Fiz yo lo ji Ders Ki ta b› (Bi rin ci Cilt). Ke nan Mat ba as› 307s. ‹s tan bul 1941.

15- Be fle ri Fiz yo lo ji Ders Ki ta b› (‹kin ci Cilt). ‹s tan bul Üni ver si te si Ya y› n›. Ke nan Mat ba as›, 642s. ‹s tan bul 1943.

Mo nog ra fi le ri:


530

1-Sek re tin hak k›n da ye ni tec rü be ler. Ce mi yet-i T›b bi ye-i Os ma ni ye’nin Nefl ri ya t›n dan, Mek teb-i T›b bi ye-i fia ha ne Mat ba as›1921 (Ce mi yet-i T›b bi ye-i Os ma ni ye’nin 8 Ni san ta rih li iç ti ma s›n da teb li¤ edil mifl tir.)

2-Prog ram me dé ta il le du Co urs Pra ti que de Physi olo gie de la Fa cul té de Mé de ci ne de Cons tan ti nop le. Mo nog ra fi ‹s tan bul, Ah -met ‹h san Mat ba as›, 40 say fa, 1925.

3-Türk çe de ‹l mi Is t› lah lar Me se le si: “Ye ni Türk çe bil gi di li ne ya ban c› bir di lin nü fu zu”. Mo nog ra fi, ‹s tan bul Ka der Mat ba as›16 say fa, 1929.

4-‹s tan bul Da rül fü nu nun T›p Fa kül te si Fi si olo gi Mü es se se si Fa ali yet ve Nefl ri ya t›. Mo nog ra fi, Ah met ‹h san Mat ba as›, ‹s tan bul1930.

5-‹s tan bul Da rül fü nu nu T›p Fa kül te si Fi si olo gi ya ‹ns ti tut’u ye ni te si sa t› ve ders le ri aç›k la ma ha t› ra s›. Mo nog ra fi ‹s tan bul,A.‹h san Mat ba as›, 1931.

6-Ter mi no lo gie In ter na ti ona le en Turc ap rès l’adop ti on de l’alp ha bet la ti ne. Mo nog ra fi ‹s tan bul, A.‹h san Mat ba as›, 1932.

7-En se ig ne ment pra ti que de Physi olo gie a la Fa cul té de Mé de ci ne d’lstan bul en co urs de l’an née sco la ire 1933-1934 Mo nog -ra fi ‹s tan bul, A.‹h san Mat ba as›, 38 say fa, 1934.

Ma ka le le ri:1- Cont ri bu ti on a l’étu de de l’ac ti on de la mo el le cer vi ca le dans la pi qu re di abe ti que chez le chi en. (Teb li¤ ta ri hi: Se an ce du17 Ju il let 1910). Comp te ren dus de la So ci ete de Bi olo gie, To me LXIX, No:13, 1912.

2- Tra ces he ma utog rap hi qu es car dio-ar te ri el les su per po ses (Teb li¤ ta ri hi: Se an ce du 16 Ju il let 1910). Comp tes Ren dus de laSo ci ete de Bi olo gie To me LXIX, No:13, 1912.

3- Fiz yo lo ji de tec rü be usul le ri ne da ir (Fen Fa kül te si Bi yo lo ji Bö lü mün de fiz yo lo ji e¤i ti mi için önem li bir me to do lo ji ma ka le -si) Da rül fü nun Fen Fa kül te si Mec.Se ne I, Sa y› I, 1332/1916.

4- Nu ha-i flev ki nin cü zur-› hal fi ye sin de alel mer ke zi sey ya la t› tec rü be ta ri kiy le gös te ren mü fla ha de. Da rül fü nun T›p Fa kül te siMec mu as›, Se ne 1, Sa y› 1, s.20-23. Mart 1332/1916.

5- Sur l’exis ten ce des in ci ta ti ons cent ri pe des des ra ci nes pos te ri eu res de la mo el le épi ni ére. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Se ne I,Sa y› I, 1332/1916. (As l› Türk çe olan bu ma ka le yi gö re me dik an cak Ke mal Ce nap’›n Fran s›z ca ya y› n›n da ki kay nak tan mev cu -di ye ti ni tes bit ede bil dik)

6-Sek re tin Hak k›n da: I, Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Se ne I, Sa y› 2, s.103-110. Ha zi ran 1332/1916.

7- Sek re tin Hak k›n da: II (‹lk ça l›fl ma n›n ye ni bir al ter na ti fi) Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Se ne I, Sa y› 3, s.251-252. Ey lül1331/1916.

8- Über bil dung sort und Schick sa al des Sec re tins für das Pank re as im Kör per.

(Ber lin T›p Ce mi ye ti 9 Ma y›s. 1917 gü nün de teb li¤ edil mifl). Ber li ner Kli nisc he Woc hensch rift Jahr gang 57. Sa y› 26, 1917. (Al -man ya’da ya y›n lan ma dan ön ce bu ça l›fl ma, o za man T›b bi ye’de top lan t› la r› n› ya pan Ce mi yet-i T›b bi ye-i Os ma ni ye’de 1917’deteb li¤ edil mifl tir).

9- Über die Sacc ha rop hosp ha ta se der He fen und die Ver ga rung der Rohr zuc kerp hosp hor sa ure Bi oc he misc he Ze itsch rift Band82 Heft 5, s.6, 1918. (M.C. Ne uberg ile).

10- Ba sill di zan te ri ve te da vi-i hu su si ye si hak k›n da. A. fiit tek Helm (?) çe vi ri. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Se ne 3, Sa y› 7, s.541-552, A¤us tos 1334/1918.

11- Ase ton ci sim le ri nin bi yo fli mi si, Asi doz ve Te da vi si. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 2, Sa y› 4, s.208-217, Ka nu ni sa ni1335/1919.

12- No uve aux es sa is sur la Sec re ti ne Ce mi yet-i T›b bi ye-i fia ha ne (So ci été Im pé ri ale de Mé de ci ne) Sé an ce du 8 Ap ril 1921.

13- ‹s na afler kar ha s› (oni ki par mak (bar sa ¤›) ül se ri). Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 4, Sa y› 5, s.281-296, A¤us tos 1338/1922.

14- Etu des sur la sec re ti ne. An na les de Mé de ci ne To me XXI, Sa y› 6, s.477, 1922. (Bu ça l›fl ma ya da ya nan önem li bir tec rü bi ça -l›fl ma için bkz. Zi ya Ce mal (O dö nem de Fiz yo lo ji La bo ra tu ar› Asis ta n›, son ra Difl çi lik Oku lu Pro fe sö rü): Pank re as ‹f ra za t› n›nmuh te lif A¤ di ye ile Mü ta ba ka t›. Da rül fü nun T›p Fa kül te si Mec. Cilt 5, Sa y› 1-2, s.31-36, 1339/1923). Fran sa’da ya y›n la nan buma ka le do la y› s›y la Mec mu ada k› sa bir aç›k la ma mev cut bkz. Hü la sa lar: Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Sa y› 7, s. 455-456,1339/1923.

15- Kol lo it le rin ze vil ha ya ta (can l› la ra) te si ri; floc cu la ti on fa ra zi ye si ve bu fa ra zi ye nin ilm-i em râz ve fenn-i mü dâ vat ile mü -na se be ti. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Se ne 5, Sa y› 1-2, s.26-31, Ka nu ni sâ ni-fiu bat 1339/1923.

16- Hu lâ sa lar. (Mus ta fa Hak k› ile be ra ber) Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Se ne 5, Sa y› 5, s.280-286, Ma y›s 1339/1923.

17- Zer ki yât-› da hi le tü’l-kalb. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 5, Sa y› 6, s.318-319, Ha zi ran 1339/1923 (Mü der ris Dr. Mo uc hetile). (Pa ris’te Aca dé mie de Mé de ci ne’in 26 Ha zi ran 1923 ta rih li top lan t› s›n da teb li¤ edi len ça l›fl ma n›n so nuç la r› n›n Türk çeola rak aç›k lan ma s›).

18- Ta hil-i Ten ki di: Akil Muh tar Be yin be ta et-i kalp ve in hi na-y› sa gir kar ha s› mü fla he de si hak k›n da. Da rül fü nun T›p Fak.Mec. Cilt 5, Sa y› 6, s.336-339, Ha zi ran 1339/1923 (Bu ya z› n›n he men so nun da s.339-344, Akil Muh tar’›n ce va bi ya z› s› mev -cut tur).

19- Mi de kar ha s› hak k›n da Mü der ris Akil Muh tar Be ye fen di ye ce vab-› mü te ka bil. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 5, Sa y› 7,s.419-423, Tem muz- A¤us tos 1339/1923.

20- Etu des ex pé ri men ta les sur les in jec ti ons int ra-car di aqu es avec fi gu res (En col la bo ra ti on avec M.Mo uc het) J.de Physi olo gieet de Pat ho lo gie Ge ne ra le To me XXII, No:2 Av ril 1924.


531

21- Ad re na li nin if ra z›-› saf ra vi ye te si ri; mü ta lâa-i tec rü bi ye. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 6, Sa y› 1, s.1-8, Kâ nu ni sâ ni1340/1924.

22- Pa pa ve rin Hak k›n da (Tec rü bi ça l›fl ma): Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 6, Sa y› 2, s.65-71, fiu bat 1340/1924.

23- No uvel les rec he re hes sur les in jec ti on int ra car di aqu es (pe ut-on pra ti qu er la trans fu si on int ra-car di aque) (Pa ris’te Aca de -mie de Me de ci ne’in 26.6.1923 top lan t› s›n da teb li¤ edil mifl tir). Bul le tin de l’Aca de mie de Mé de ci ne 3. Se rie To me XCII 37 an -nee No:29, 15 Ju il let 1924). (Dr. Mo uc het ile).

24- Ac ti on hu mo ra le de l’ext ra it du Fa is ce au de His sur la pres si on ar te ri el le. Bul le tin de l’Aca dé mie de Mé de ci ne 3 se rie, 38.an nee To me XCI II, 1925.

25- Bir go no kok in ta n› vak’as›. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. Cilt 9, Sa y› 9, sf. 551-553, Ey lül 1927.

26- Glycé mie, cho les té ri né mie ve ed ré na li né mie mü ne sa ba t› ma ka le si hak k›n da. Da rül fü nun T›p Fak. Mec. XII. Y›l, No:5-6,s.345-346, Ma y›s-Ha zi ran 1930.

27- Türk çe’de Bey nel mi lel Ma hi yet te fen ni ta bir ler le il mi ›s t›h lah la r› me se le si. Ay l›k T›p Ga ze te si, 2: 229-234, 1931 (Ay l›k T›pGa ze te si Se pa ra ta s› ola rak 11 Ey lül 1931 Gu tem berk Mat ba as› Ga la ta’da ay r› bas k› s› ya p›l m›fl t›r.).

28- Ta ba bet ve mü te al li ka t›n dan ta bi at bil gi le ri ›s t› lah la r› n›n Türk çe’ye çev ril me le ri, yük sek tah sil de ve Da rül fü nun’da La tin -ce Is t› lah lar Me se le si, bu mü na se bet le Türk gra mer ka ide si. 8 say fa l› ay r› bas k›. Tür ki ye T›p En cü me ni nin 4 Bi rin ci ka nun1932 ta rih li top lan t› s›n da teb li¤ edil mifl tir.

29- Ta ba bet ve mü te al li ka t›n dan ta bi at bil gi le ri ›s t› lah la r› n›n Türk çe’ye çev ril me le ri: Yük sek Tah sil de ve Da rül fü nun’da La -tin ce T›p Dün ya s›, 5: 1907-1914, 1933.

30- Sur un ref le xe gast ro-du ode na le. Ulus la ra ra s› Fiz yo lo ji Kong re si, Mos ko va 1935.

31- ‹van Pet ro viç Pav lof’un Ha ya t› ve Ese ri. Türk Fi zik ve Ta bii ‹lim ler Sos ye te si Y›l l›k Bil di ri ler Ar fli vi Sa y› 5-6, s.74-181 1936 -1938 ( 5 Ka s›m 1937 ta rih li top lan t› da teb li¤ edil mifl tir).

32- Ya lo va Ter mal Kay nak Su yu nun ‹zo le Kal be Te si ri, ‹st .Üni. T›p Fak. Mec. Cilt 1, Sa y› 3, s. 318-322, 1938.

33- Prof. fia kir Pa fla mer hum hak k›n da. Üçün cü M›n t› ka Etib ba Oda s› Ga ze te si, Say fa 11, se ne 1943.

D‹P NOT LAR 1 Bu gün Kas ta mo nu ili nin ‹ne bo lu il çe si ne ba¤ l› olan bir köy.2 ‹.Ü. ‹s tan bul T›p Fa kül te si De on to lo ji ve T›p Ta ri hi Ana bi lim Da l›’nda bu lu nan Be dii fieh su va ro¤ lu Ar fli -vi’nde ki Ke mal Ce nab Berk soy Dos ya s›’ndan al›n m›fl t›r. Ya z› n›n de va m›n da yal n›z ca B.fieh su va ro¤ lu Ar fli viola rak an› la cak t›r.3 Ay kut Ka zan c› gil - H.Hüs rev Ha te mi, “Ord. Prof. Dr. Ke mal Ce nap Berk soy, Tür ki ye’de XX. Yüz y›l Bafl la r›n -da Fiz yo lo ji Bi li mi nin Ge lifl me si” T›p Ta ri hi Arafl t›r ma la r›, 2,1988, 20-33. (Ay n› me tin ila ve li ola rak “ Bi lim Ta -ri hi miz den Tür ki ye’de Fiz yo lo ji Bi li mi ve Ke mal Ce nab Berk soy” bafl l› ¤›y la Ta rih ve Top lum Der gi si nin 51.sa y› s›n da da ya y›n lan m›fl t›r).4 A.Ka zan c› gil – H.Ha te mi, a.g.m. 20.5 B. fieh su va ro¤ lu Ar fli vi.6 Ke mal Ce nab, Fi zi yo lo ji, ‹s tan bul 1334 (1914).7 B. fieh su va ro¤ lu Ar fli vi.8 Ke mal Öz bay, Türk As ker He kim li ¤i Ta ri hi ve As ker Has ta ne le ri, ‹s tan bul 1976, II, 137-138.9 He kim lik te K›rk Y›l 1926-1966, ‹s tan bul 1966, 125.10 Sa di Ir mak, Kay bet ti ¤i miz mil li de ¤er ler Ke mal Ce nab Berk soy, Cum hu ri yet Ga ze te si (B.fieh su va ro¤ lu Ar -fli vi).11 He kim lik te K›rk Y›l 1926-1966, 21.12 Dr.Os man fiev ki Ulu da¤’›n Ke mal Ce nap’›n ölü mü nün ar d›n dan 4 Ara l›k 1949 ta rih li Va tan ga ze te sin deyaz d› ¤› “Kay bet ti ¤i miz bü yük de ¤er ler den: Fiz yo lo ji Pro fe sö rü Ke mal Ce nap” ad l› ya z› s›n dan. (B. fieh su va ro¤ -lu Ar fli vi)13 Ke mal Öz bay, a.g.e., 188-189.14 Ke mal Ce nap Berk soy, Fü si olo gi, ‹s tan bul 1934, 95.15 A.Ka zan c› gil – H.Ha te mi, a.g.m. 20.16 Hans Win ters te in, “Ke mal Ce nab Ha t› ra s› na”, ‹st. T›p Fak. Mec., 12/4,‹s tan bul 1949, 661-664. 17 Bu ya z› n›n 6 nu ma ra l› ko nu bafl l› ¤›n da ay r›n t› l› ola rak ve ril mifl tir.


532

18 ‹s tan bul Üni ver si te si Pro fe sör le rin den Tev fik Re cep Ören soy, Ke mal Ce nap Berk soy ve Mus ta fa Hay rul lahDi ker ile ‹s tan bul’da bu lu nan 4 me mu run yafl had din den is tis na en bi rer y›l da ha ça l›fl t› r›l ma la r›. Cum hu ri yetAr fliv le ri, Fon Ko du: 30..18.1.2 Yer No: 92.81..16.19 Üni ver si te Be fle ri Fiz yo lo ji Ö¤ re tim Üye si Ord. Prof. Dr. Ke mal Ce nap Berk soy’un yafl kay d›n dan is tis na enbir y›l da ha ça l›fl t› r›l ma s›. Cum hu ri yet Ar fliv le ri , Fon Ko du: 30..18.1.2 Yer No: 95.58..11.20 Os man fiev ki Ulu da¤, a.g.m.21 Hans Win ters te in, a.g.m.22 Os man fiev ki Ulu da¤, a.g.m.23 T›p Yo lun da Y›l ba fl› 1932-1933.24 Ke mal Ce nap Berk soy, Fü si olo gi, ‹s tan bul 1934.25 Hans Win ters te in, a.g.m.26 Ter mi no lo gie In ter na ti ona le en Turc ap rès l’adop ti on de l’alp ha bet la ti ne. Mo nog ra fi ‹s tan bul, 1932.27 Hans Win ters te in, a.g.m.28 Ke mal Ce nap, Be fle ri Fiz yo lo ji, ‹s tan bul 1943.29 Bu bafl l›k al t›n da ve ri len bil gi ler No bel Ödül le ri’nin res mi web say fa s› olan http://no belp ri ze.org/no mi na ti -on/ me di ci ne/ ad re sin den al›n m›fl t›r.30 Bu ku ral lar dan iki si aday l›k ile il gi li her tür lü bil gi ve bel ge nin 50 y›l sü re ile s›r kal ma s› n› ve ku ral ola rakaday gös te ri le nin bun dan ha ber dar ol ma ma s› n› ge rek tir mek te dir.31 H.Hüs rev Ha te mi, “1909 T›p Fa kül te si Re for mu ve Yan s› ma la r›”, V.Türk T›p Ta ri hi kong re si Bil di ri le ri, An -ka ra 1999, 195-196. 32 Hans Win ters te in ve Sa di Ir mak ölü mün den son ra yaz d›k la r› ya z› lar da bu ko nu ya te mas et mifl ler dir.33 Os man fiev ki Ulu da¤, a.g.m34 Ke mal Öz bay, a.g.e., 169.35 ‹s tan bul Üni ver si te si T›p ve Fen Pro fe sö rü Ke mal Ce na bi ile 3 su ba y›n Av ru pa’da te da vi le ri için ge rek limeb la ¤›n Ma li ye Ve ka le ti’nin di ¤er mas raf lar ter ti bin den öden me si. Cum hu ri yet Ar fli vi, Ta rih: 28/5/1924 Sa -y›: 550 Dos ya: 200-10 Fon Ko du: 30..18.1.1 Yer No: 9.27..7.36 ‹s tan bul T›p Fa kül te si pro fe sör le rin den Ke mal Ce nab, ‹s ma il Hak k› ile Ka ba tafl Li se si ö¤ ret men le rin den Na -ki Bey’in te da vi mas raf la r› n›n kar fl› lan ma s›. Cum hu ri yet Ar fli vi, Ta rih: 28/7/1926 Sa y›: 3862 Dos ya: 200-19 FonKo du: 30..18.1.1 Yer No: 20.46.3.37 B. fieh su va ro¤ lu Ar fli vi.38 B. fieh su va ro¤ lu Ar fli vi.39 Hans Win ters te in, a.g.m.40 http://www.byegm.gov.tr/YA YIN LA RI MIZ/Ayin Ta ri hi/1949/ara lik1949.htm41 Gü nü müz Türk çe siy le: Gü zel aç›k la ma la r› n› (ders le ri ni) an d›k ça ah ede riz / Se nin ne fle li yü zün cö mert likkay na ¤› d›r. / Nük te do lu ders le rin bi zi mest ve hay ran eder di / Se nin iyi lik ba ¤› fl›n da ima ilim sun mak t›r. / Ko -nufl ma ya bafl la y›n ca san ki en gü zel söz söy le yen ko nu flur gi bi olur / Fe rah l›k ve rir ho cam gö zün ve kir pik le -rin. /Her bi lim da l› n› ta n›r s›n dil de ise tek üs tat s›n / Se nin tav r›n ve ko nufl man an s› z›n bü yü ler / Ça l›fl man vegay re tin le t›p yo lun da do ruk ta s›n sen / Se nin ilim ve ir fa n›n son su za ka dar yol gös te ri ci dir. / Ey ho ca lar ho ca -s›, ruh la r›n me fla le si se nin ila hi mül kün bi zim de li ce se ven kal bi miz dir. 42 Bu bafl l›k al t›n da ve ri len lis te ler 1988 y› l›n da A. Ka zan c› gil – H. Ha te mi ta ra f›n dan ma ka le de ve ri len lis tete mel al› na rak 2007 iti ba riy le ula fl› la bi li nen ye ni kay nak lar da ki (Sa it Na de ri- Gül ten Dinç.”Da rül fü nun T›pFa kül te si Mec mu as› (1916-1933) ve Di zi ni, T›p Ta ri hi Arafl t›r ma la r› 12, ‹s tan bul 2004,s.200-253.)ya y›n la r› daek len mifl ve ola bil di ¤in ce zen gin lefl ti ril mifl tir.


Documents

Kemal Cenap Berksoy