KEMIJA

FIZIKALNA SVOJSTVAtopljivost, miris, magnetinost, provodljivost el. struje, toplinnska vodljivost, tvrdoa, gustoa, okus, boja, talite, vrelite

GUSTOAomjer mase tvari i njezinog volumena

= -oznaka za gustou (gr.-ro) = jedinica za gutou

AGREGACIJSKA STANJA(ovise o temperaturi, tlaku, vrsti tvari) su: vrsto (s-solid) tekue (l-liquid) (aq- aqua) plinovito (g-gas)

Isparavanje-tekuina u plin Sublimacija-vrsto u plin Kondenzacija-plin u tekue Kristalizacija- tekue,plin u vrsto Taljenje-vrsto u tekue

VRSTE TVARI iste tvari Elementarne tvari Metali Polumetali nemetali Kemijski spojevi Smjese tvari Homogene (nevidljivi sastojci golim okom) Heterogene (vidljivi sastojci golim okom)

INDIKATORI za kiseline plavi lakmusov papir metiloran za luine crveni lakmusov papir fenolftalein

POSTUPCI ODVAJANJA HOMOGENIH SMJESA kristalizacija hlapljenje isparavanje destilacija

POSTUPCI ODVAJANJA HETEROGENIH SMJESA odvajanje magnetom filtracija sedimentacija i dekantiranje centirfugiranje sublimacija

OTOPINE nezasiene (otopljena manja koliina) zasiene (dio ostao neotopljen) prezasiene (zagrijevanjem)

SASTAV SMJESE kvalitativno (opis tvari) kvantitativno (brojano)

MASENI UDIO, w

w(sastojak)===decimalan broj ili postotak

zbroj svih masenih udjela u smjesi je 1 ili 100%

w(A)+w(B)+w(C)=1 ili 100%

VOLUMNI UDIO,

(sasojak)==

OKSIDACIJAkisik+kemijski element

ALOTROPSKE MODIFIKACIJErazliiti oblici istog elementa

ANOMALIJA VODEsvojstvo vode da je najgua pri 4C

ATOMnevidljive neutralne estice- jezgra (p+ i n0) + el. omota (e-) Subatomske estice: Protoni, p ili p+, pozitivno nabijeni Elektroni e ili e- negativno nabijeni Neutroni n ili n0 bez naboja

PROTONSKI ili ATOMSKI ili REDNI broj-Zbroj protona u jezgri (=broj elektorona u el. omotau)

Z= N(p) = N(e)

NUKLEONSKI ili MASENI broj-Azbroj protona i neutrona

A= N(p) + N(n)

IZOTOPIatomi istog kemijskog elementa s razliitim brojem neutrona

SIMBOLI kvalitativno - oznauje element kvantitativno - oznauje jedan atom elementa

PERIODNI SUSTAV ELEMENATA 18 skupina 7 perioda Elementi Metali ili kovine Polumetali ili polukovine Nemetali ili nekovine

ATOMSKA JEDINICA MASE-u ili Da u = 1,66 10-24 g = 1,66 10-27 kg

u = Da = mase ugljikovog izotopa = ma (12C)

RELATIVNA ATOMSKA MASA-Ar

Ar(x) = ili

ma(x) = Ar(x) Da = Ar(x)

KATIONpozitivno nabijen ion

ANIONnegativno nabijen ion

FORMULSKA JEDINKAnajmanja jedinka ionskih spojeva koja prikazuje odnos broja kationa i aniona

VALENCIJEelementivalencije elemenataelementivalencije elemenata

H, Na, K, FIFeII, III

Cu, HgI, IIC, PbII, IV

AuI, IIISII, IV, VI

Cl, Br, II, V, VIIAlIII

Mg, Ca, Zn, OIIN, PIII, V (N-I, IV)

Valencije atoma po skupinama: jednovalentni - atomi1.i17. skupine dvovalentni - atomi2.i16. skupinetecink trovalentni - atomi13.i15. skupine etverovalentni - atomi14. skupine vievalentni - atomi ostalih skupina

IONSKI SPOJEVI NAZIVI oksidni ion O2- - OKSIDI sulfidni ion S2- - SULFIDI kloridni ion Cl- - KLORIDI bromidni ion Br - BROMIDI jodidni ion I- - JODIDI

- gr. sigma, oznaujezbroj

MASA MOLEKULE tj. FORMULSKE JEDNKE-mf ma

RELATIVNA MOLEKULSKA MASA-Mr

Mr (molekula) =

Mr = Ar

KEMIJSKA REAKCIJEREAKTANTI (lijevo) PRODUKTI (desno)

KEMIJSKA SINTEZAA+ B AB

KEMIJSKA ANALIZAAB A + B

KATALIZATORIubrzavaju kemijske reakcije

INHIBITORIusporavaju kemijske reakcije

STUPANJ KISELOSTIpH ( 1 14 ) 7 bazino podruje

OTOPINA SOLIPriprema: Masa soli Masa otopine Maseni udio soli

w(sol)= m(sol)= m(otopina) w(sol)

MASENI UDIO ELEMENATA U SPOJU A-element B-element AB-spoj

w(A)= = =

FOTOSINTEZA 6CO2+ 6H2O C6H12O6+ 6O2

STANINO DISANJE

C6H12O6+ 6O2 6CO2 + 6H2O

ZASIENI UGLJIKOVODICI ALKANI(lanasti) CnH2n+2 an Jednostruka veza CIKLOALKANI(prstenasti) ciklo_an

NEZASIENI UGLJIKOVODICI ALKENI CnH2n en Dvostruka veza ALKINI CnH2n-2 in Trostruka veza

AROMATSKI UGLJIKOVODICI Drugi nazvi-ARENI

ALKOHOLI Hidroksilna skupina OH Alkilna skupina R CnH2n+1 -il -ol

KARBOKSILNE KISELINE Karboksilna skupina COOH Alkilna skupina R CnH2n+1 -il -ska kiselina Karb. kiselina + metal sol + vodik oat

ESTERI -COO- Kiselina + alkohol ester + voda pr. Etil-etanoat (alk-kis)

MASTI I ULJA esteri alkohola glicerola i 3 viih masnih kiselina zasiene palmitinska stearinska nezasiene oleinska linoleinska linolenska

ESENCIJALNOono to organizam ne moe sam sintetizirati, unosi se hranom

NEESENCIJALNOono to organizam sam sintetizira, ne unosi se hranom

UGLJIKOHIDRATI jednostavni monosaharidi glukoza - C6H12O6 fruktoza - C6H12O6 sloeni disaharidi saharoza C12H22O11 laktoza - C12H22O11 polisaharidi celuloza - (C6H10O5)n krob (C6H10O5)n n-broj molekula glukoze glikogen-priuvni polisaharid tijela

BJELANEVINE NH2CHRCOOH Amino skipina NH2 Karboksilna skupina COOH Dipeptid Peptidna veza -C(=O)NH-

SAPUNI I DETERDENTI Mast/ulje + luina alkohol + sol (sapun)

POLIMERI n monomera prirodni polisaharidi bjelanevine umjetni plastomeri duromeri elastomeri