KEMIJA

IS 2013.

listopad 2013.

2

Autor:

streberica.gimnazijalka@yahoo.com

prema:

2007 2013.

Kemija,

NCVVO

www.ncvvo.hr

Objavljeno na:

www.drzavna-matura.com

Kontakt : info@drzavna-matura.com

komercijalne ili bilo koje druge svrhe bez dozvole autora. Skripta se koristi na vlastitu odgovornost i

Zagreb, 2013.

Osim ovih rje S

objavljena na www.drzavna-matura.com

.

-matura.com.

ail streberica.gimnazijalka@yahoo.com kako

autorica

mailto:streberica.gimnazijalka@yahoo.comhttp://www.ncvvo.hr/http://www.drzavna-matura.com/mailto:info@drzavna-matura.com

3

1) OGLEDNI ISPIT ................................................................................................................................. 4

2. dio .................................................................................................................................................. 16

2) NIKE 2. RAZREDA GIMNAZIJE 2007. .................................................... 23

3) .................................................... 32

2. dio .................................................................................................................................................. 44

4) E 4. RAZREDA 2009. ....................................................................... 56

2. dio .................................................................................................................................................. 67

5) ................................................................................................... 80

2. dio .................................................................................................................................................. 92

6) ................................................................................................. 105

2. dio ................................................................................................................................................ 116

7) ................................................................................................. 128

2. dio ................................................................................................................................................ 143

8) ................................................................................................. 156

2. dio ................................................................................................................................................ 170

9) ................................................................................................. 184

2. dio ................................................................................................................................................ 199

10) ............................................................................................. 211

2. dio ................................................................................................................................................ 228

11) 2013. ............................................................................................. 240

2. dio ................................................................................................................................................ 253

12) ............................................................................................. 264

2. dio ................................................................................................................................................ 277

4

1) OGLEDNI ISPIT

D Takav koloidni sustav kao .

B Fenolftalein je u neutralnom bezbojni kiselo

uglavnom H2SO4) su kiseline, a otopina kuhinjske soli

(NaCl sol jake kiseline i jake baze) je neutralna.

C "R e kiseline

ostaje ista, dakle (prema c = n / V) koncentracija postaje sto puta manja tj. 0,00001 mol L 1 = 10 5 mol

L 1. Solna kiselina (HCl) je jaka jednoprotonska kiselina pa je koncentracija H+ jednaka koncentraciji

kiseline, a pH = log[c(H+)/(mol L 1)] = log 105 = 5.

A MnO42 MnO4 + MnO2 J

reakciji nego samo u pitanju navedene manganatne i permanganatne ione i manganov dioksid jer je

jedino to za odgovor potrebno poznavati. Oksidacijski broj kisika u svim tim spojevima je 2 (kao i

5

dakle pri prijelazu manganata u permanganat oksidacijski

7) pa je to oksidacija, a pri prijelazu manganata u manganov(IV) oksid

oksidacijski broj se smanjuje (64) pa je to redukcija. Z

3MnO42 + 2H2O 2MnO4 + MnO2 +

4OH.

D J be A, a razliku od ugljikovog dioksida, kisik i vodik ne

mogu se osloboditi neutralizacijskom reakcijom nego samo redoksreakcijom (jer se moraju

promijeniti oksidacijski brojevi elemenata, a pri CO32 CO2 se ne mijenjaju).

A D

povezanih kovalentnim vezama, koje su jedinki ostalih navedenih tvari (jod i

= molekule molekulski kristali van der Waalsove sile; bakar = metal kristal metala

.

B SiO2 su kovalentni kristali (kao i dijamant u prethodnom pitanju) jer je to

(O) i polumetala (Si), ostale navedene tvari su ionske: kalijev hidroksid KOH = K+OH, amonijev klorid

NH4Cl = NH4+Cl , natrijev bromid NaBr = Na+Br .

6

A M r su nenabijeni i

a logika vrijedi i za molekule halogenih elemenata i sl.).

D Pri sobnim uvjetima, najstabilniji oblik elementarnog sumpora su prstenaste molekule od 8

atoma:

D Ukupni oksidacijski broj svih kisika u Pb3O4 2)= 8 pa je ukupni oksidacijski broj svih olova 8,

oksidacijskih brojeva 2 i 4.

7

A Jer ima 7 elektrona u vanjskoj ljusci (Ns2 Np5 = 3s2 3p5).

B N

olizi

vodene otopine.

B L

.

B Pozitivna entalpija = za promjenu je potrebna energija = endotermna promjena, negativna

energija = egzotermna promjena. Ako je promjena u jednom

smjeru endotermna, ista promjena u drugom smjeru je egzotermna (ako promatramo reakciju u

suprotnom smjeru, reakcijska entalpija ima isti iznos i suprotni predznak). Z

agregatno stanje (s l taljenje, l g isparavanje, s g sublimacija) potrebna je energija (kocku leda

moramo zagrijavati kako bi se prvo otopila pa isparila), pa se pri obrnutim promjenama (l s

g l kondenzacija, g s .

8

A M

su veze kojima su povezani atomi u molekulama I2

C M 2 (elementarna tvar), CO2

(simetrija: linearna molekula), BeF2 (simetrija: linearna molekula), N2 (elementarna tvar), CCl4

(simetrija: tetraedar).

C Trostrana piramida:

B (vidi 2009.1 18.)

9

B Eliminacija = oduzimanje a retvorba alkohola u alken je npr.

CH3CH2OH H2SO4

CH2=CH2 + H2O

B M . Za vodikovu

vezan uz elektronegativni element F, O ili N tih elektronegativnih

elemenata s neveznim elektronskim parom.

D Pozitivna entalpija = endotermna reakcija. Prema ovome, za nastajanje 1 mol NO2 potrebno je

33,2 kJ energije.

D P (pV=nRT) (n=m/M) preko molarne mase: V

= nRT/p = mRT/(Mp), dakle volumen jednake mase plina obrnuto je proporcionalan njegovoj

molarnoj masi. O

volumen. (Podrazumijeva

, .)

10

D M

.

D Elektronska konfiguracija Fe je [Ar]3d64s2, za Fe3+ oduzimamo 3 zadnja elektrona (oba s i jedan d).

A Jer je to atom plemenitog plina (helija) dakle ima popunjenu vanjsku (i jedinu) ljusku

stabilna elektronska konfiguracija pa je potrebno puno energije da ju se izbacivanjem elektrona

poremeti.

C Jer je to trostruka veza (u O2 je dvostruka, a H2 i Cl2 jednostruke).

11

D NH4Cl je sol jake kiseline (HCl) i slabe baze (NH3). Na2CO3 (sol slabe kiseline i jake

baze), a CaCl2 i Na2SO4 neutralne otopine (soli jake kiseline i jake baze).

Amonijev nitrat je NH4NO3, njegovim

4NO3(s) N2O(g) + 2H2O(g)),

4NO3(s) 2N2(g) + O2(g) + 4H2O(g)). T

amonijeva nitri 4NO2(s) N2(g) + 2H2O(g)). Pretpostavljam da je

nitrata pa je

A MnO4 + 8H+ + 5e Mn2+ + 4H2O U MnO4

2 i MnO2 42

zelena otopina pa ubrzo zatim iz njega MnO2 .

C ( = 2007.1 13.)

12

B Konjugirana baza ima jedan H+ manje: konjugirana baza hidrogensulfatnog iona HSO4 je sulfatni

ion SO42 .

C

SO32 imaju oblik trostrane piramide (kao molekule

amonijaka, jer su

SiCl4 imaju oblik tetraedra (kao CH4) jer su

H2O2

13

a CO32 (i 0 slobodnih elektronskih parova):

D

Polureakcije pri toj elektrolizi su:

K: Cu2+ + 2e Cu

A: 2H2O O2 + 4e + 4H+

jer je za takvo prekidanje kovalentnih veza potre

n(O2) = V(O2)/Vm = n(Cu)/2 =

m(Cu)/2M(Cu) tj. V(O2) = m(Cu)Vm / 2M(Cu) =

A Manje molekule (molekule manje mase) .

14

D P T = i Kb b

ne razlikuju znatno od otapala: c=n(otopljena

tvar)/V(otopina), a b=n(otopljena tvar)/m(otapalo)=n(otopljena tvar)/( (otapalo)V(otapalo) ako je

V V(otapalo), onda je b=c/ (otapalo)), Kb je konstanta koja ovisi samo o otapalu, pa

T proporcionalno i c i faktor disocijacije tj. broj jedinki na koje + + Cl), FeCl3 4 (Fe

3+ + 3Cl), C6H12O6 1

(molekula), K2SO4 3 (2K+ + SO4

2 ), KNO3 2 (K+ + NO3

otopinu NaCl jedino kod zadane otopine K2SO4.

A "P

koncentraciji tog reaktanta na prvu po

i brzina reakcije.

nultog reda).

B S metalom manjeg standardnog redukcijskom potencijala od

kako bi korodirao (oksidirao se) umjesto njega. Bakar, srebro i zlato imaju pozitivan

moglo samo ubrzati njenu koroziju

15

B U

jene tvari.

A E

energija je prva energija ionizacije.

A tj. razlika energetskih nivoa obrnuto je proporcionalna valnoj duljini koja odgovara

koje su dane uz ispit: h

10 34 Js, c 8 m/s). Dakle, iz zadanih p

E3 E2 34 8 9 19 J, E4 E2

34 8 9 19 E4 E3 = E4 E2 (E3 E2) = (4,09

3,03) 19 19 J.

Slikovito:

E2

E3

E4

hc/(656 nm)

hc/(486 nm)

hc/(486 nm) hc/(656 nm)

16

2. dio

Tvar Homogena smjesa

Elementarna tvar Kemijski spoj Heterogena smjesa

Bronca X

Led X

Bizmut X

Granit X

Kuhinjski ocat X

X

b a i kositra

led = H2O

bizmut = Bi (element broj 83)

granit = vrsta stijene heterogenog izgleda i sastava

kuhinjski ocat = koliko se vidi golim okom, homogena smjesa octene k

12H22O11

magnezijev nitrat

amonijev jodid

KOH

NO2

HIO3

17

Iz mjernih jedinica u kojima je brzina dana vidimo da je

= (H2O)

=(H2O)

H2O=

H2O (H2O)

H2O=

H2O (H2O)

H2O

dakle

H2O = H2O

(H2O)

=10 6 L s 1 6,02 1023 mol 1 1000 g L 1 30 s

18,02 g mol 1= 1 1021

n(HCl) = n1(HCl) + n2(HCl) = c1V1 + c2V2

V = V1 + V2 = 0,05 L + 0,15 L = 0,2 L

c = n(HCl) / V = 0,115 mol / 0,2 L = 0,575 mol/L

= m(HCl) / V = n M(HCl) / V = c M 21,0 g/L

c = n / V = m / MV M = m / cV 106 g/mol

Prema relativnim atomskim masama u danom periodnom sustavu: M(Na2CO3) = 106 g/mol,

M(NaClO3) = 106,5 g/mol, M(H2SO4) = 98,12 g/mol, M(H3PO4) = 98,03. Dakle,

mogle bi biti i Na2CO3 i NaClO3 NaClO3 jer jedino ona ima jednovalentne anione kao

.

18

C racije izraziti kao broj jedinki/volumen, jer je

proporcionalna je broju jedinki otopljene tvari)

B 12 jedinki jedinki / 500 mL

D (12+6) jedinki / (500+500) mL = 9 jedinki / 500 mL

D D: 9 jedinki / 500 mL = 0,018 jedinki/mL; E: 4 jedinke / 250 mL = 0,016 jedinki/mL

0,5 mol L1

manja)

19

B = m(tvar) / V(otopina) = n M(tvar) / V(otopina) = c M(tvar). Otopina B ima

jedinki u istom

volumenu). Molarne mase su M(NaCl) = 58,5 g/mol, M(KNO3) = 101,1 g/mol. B

molarna masa KNO3

kocentraciju, B.

Mg2+

20

Da. Solna kiselina, HCl, jaka je , Ba(OH)2 jedinka HCl

doprinosi kiselosti s jednim H+, a svaka jedinka Ba(OH)2 , pa pri

jer su i volumeni i koncentracije zadanih otopina jednaki HCl i

Ba(OH)2 nego H+ pa OH

potrebno ): n(H+) = n(HCl) = 0,2 mol L1

n(OH) = 2n(Ba(OH)21 n ) = n(OH) n(H+) = 0,01 mol,

V = 50 mL + 50 mL = 100 mL, c ) = 0,01 mol / 0,1 L = 0,1 mol/L, pOH = log(0,1) = 1, pH =

14

Mr = m(molekula)/u 22 24 g) = 124

Ar = Mr/4 = 31 (pogled u periodni sustav) fosfor (P)

P4(s) + 5O2(g) P4O10(s)

fosforov(V) oksid

21

3A + C 3B + D 2 12. jer su

B. Mjerodavni reaktant je tvar A.

22

A + B 2C

=[ ]2

[ ]=

(4mmol

L )2

1mmol

L 2mmol

L = 8

i F nego tvari B i C

23

2) GIMNAZIJE 2007.

C Promjene agregatnih stanja su fizikalne promjene jer se pri njima ne mijenja kemijski

sastav tvari (ne dolazi do preraspodjele kemijskih veza), a ostale navedene promjene su

kemijske, s) + H2O(l) Ca(OH)2(aq), B.

CuSO4(s) CuO(s) + SO2(g 2(g), D. C12H22O11(s) 12C(s) + 11H2O(g).

B O

plinovito stanje).

C M

negativnij H2 i N2 su molekule elementarnih tvari pa ne

u CO2, CCl4 i BeF2 atomi kisika, klora odnosno fluora

.

24

C S

pripadaju legure) dano je formulom = K konstanta (krioskopska

odnosno ebulioskopska) koja je svojstvo otapala, b

otopljene tvari/masa otapala) koja je (osim za otopine izrazito visokih koncentracija)

proporcionalna otopljene tvari/volumen otopine), a i

faktor disocijacije i=1 jer u vodenim otopinama ne

2SO4 i=broj iona od

kojih se formulska jedinka sastoji jer u vodenim otopinama potpuno disociraju, dakle

i(NaCl)=2, i(K2SO4)=3.

C Odnos energije

odvija) i valne duljine u spektru je E=hf=hc/ E promjena energije, h Planckova konstanta,

f frekvencija, c brzina svjetlosti, valna duljina), dakle razlika energija obrnuto je

proporcionalna valnoj duljini. Vidi ogledni ispit1 40.

B Magla su s i sustav). Vidi ogledni ispit1 1.

25

B E

sustava, no ak kroz stijenke, sustav toplinu potrebnu za taj

je energija koja prelazi iz

je temperature ) pa se time

pri svakom spontanom procesu ukupna entropija raste).

gimnazijske

C N 4, Mg2O (treba biti: K2O(oksid) ili K2O2(peroksid)

ili KO2(superoksid), SrCl2, NH3, MgO).

26

B Za isparavanje vode potrebna je energija, a kondenzacijom koja je suprotni proces

.

Vidi ogledni ispit1 14.

A Molekulski kristali sastoje se od molekula (ili atoma plemenitih plinova) koje su

neveznim elektromagnatskim interakcijama tj. van der Waalsovim

(polarne molekule stalni dipoli) odnosno Londonovim (nepolarne molekule, npr. molekule

inducirani dipoli) silama, te su sile slabe

(mnogo slabije od kemijskih veza) pa molekulski kristali imaju nisk

Jod je pri sobnoj temperatu a malim

zagrijavanjem sublimira. Nabojni broj jodidnog iona je 1.

B Vidi odgovor na prethodno pitanje.

D Prijelazni metali pri tvorenju kationa prvo gube svoja 2 vanjska Ns elektrona, a tek zatim

N 1)d elektron; elektronska konfiguracija Fe je 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d6.

27

C K avice koncentriranom kiselinom svakako je od

postupak je najbolji (dok

.

T U jedink

gimnazijske nastave kemije

N Elektronegativnost u skupini raste prema gore (u periodi prema desno:

ionizacije i elektronski afinitet p

.

N Sublimacija je prijelaz iz krutog u plinovito, dakle (s) (g).

T N

imaju isti broj

.

28

Elementarne tvari: B, C (fuleren je alotropska modifikacija ugljika), F, H

Kemijski spojevi: D (CaC2), G (CO)

Smjese: A (smjesa ugljikovodika), E (voda i u njoj otopljene soli), I (koloidne kapljice vode

jodati (HXO hipo...iti, HXO2 ...iti, HXO3 ...ati, HXO4 per...ati; X = Cl, Br ili I); Mg(IO3)2

=A

,900 109

1 s=

900 109

1 s=

A=

1 s A900 109

=1 s 18 g 6,022 1023mol 1

900 109 18 g mol 1=

= 6,69 1011s

29

= 6,69 1011s1 min

60 s

1 h

60 min

1 dan

24 h

1 godina

365 dan= 2,12 104 godina

4 godina

nukupno(HCl) = n1(HCl) + n2(HCl) = c1V1 + c2V2

Vukupno = V1 + V2

=ukupno (HCl)

ukupno=

1 1 + 2 2

1 + 2=

50 mL 2molL + 150 mL 0,1

molL

50 mL + 150 mL= 0,575

mol

L

c = 0,58 mol/L

=(HCl)

=HCl (HCl)

= HCl = 0,575 mol

L36,46

g

mol

= 21 g/L

=(tvar)

(otopina)=

(tvar)

tvar (otopina)tvar =

(tvar)

(otopina)=

=2,2 g

0,02molL 0,25L

= 440g

mol

M(tvar) = 440 g mol1

30

Cl2(g) + H2(g) 2HCl(g)

n0(H2) = m(H2) / M(H2) = 10,08 g / 2,016 g mol1 = 5 mol

n0(Cl2)=m(Cl2)/M(Cl2)= 425,4 g / 70,90 g mol1 = 6 mol

a) vidi se da H2 i Cl2 reagiraju u omjeru 1:1 pa je H2 mjerodavni reaktant, a dio

Cl2

npreostala(Cl2) = n0(Cl2) n0(H2) = 1 mol

mpreostala(Cl2) = npreostala(Cl2 M(Cl2) = 70,9 g

dakle H2, opet

n(HCl) / n0(H2) = 2 / 1 n(HCl) = 2n0(H2) = 10 mol

m(HCl) = n M(HCl) = g mol 1 = 364,6 g

ukupna masa svih tvari u posudi nakon reakcije

mukupno = m(Cl2) + m(H2) + m(HCl) = 70,9 g + 0 + 364,6 g = 435,5 g

(naravno, ukupna masa tvari nakon reakcije jednaka je ukupnoj masi tvari prije reakcije

)

w(H2) = 0

w(Cl2) = mpreostala(Cl2) / mukupno = 0,1628 = 16,28 %

w(HCl) = m(HCl) / mukupno = 0,8372 = 83,72 %

31

C

proporcionalna je broju jedinki otopljene tvari

B 12 jedinki jedinki / 500 mL

D (12+6) jedinki

Mg2+

32

3)

A Sulfatni ion je SO42 , zbroj oksidacijskih brojeva svih atoma u jedinki jednak je naboju

jedink II.

D Fe3O4 2O3. Zbroj oksidacijskih brojeva svih atoma neutralne

(nenabijene) jedink 2) = 8 pa

imaju samo dva

trona tj.

sve nesparene elektrone tj. polupopunjenu 3d podljusku).

D

. .: :

3

(anion poprima stabilnu elektronsku konfiguraciju plemenitog plina)

33

B Analogno NH3 3 jer su

C (1 crtica = 1 vezni elektronski par, 1

vanjski elektron), prema pravilu okteta trebaju biti 4 elektronska para (8

elektrona).

D Z

(halogeni element, najelektronegativniji element) CaF2 je ionski spoj pa je to njegova

formulska jedinka.

34

B M 2O, CaO, K2O2 (spojevi metala i nemetala,

dok su kovalentni spojevi spojevi nemetala).

A U ostalim navedenim spojevima veze su ionske (H i F su oba nemetali pa se mogu

usobno povezati kovalentnom vezom).

A J

Coulombovim zakonom: = 1 22

, dakle proporcionalna nabojima (a naboj je jednak

naboja elektrona odnosno protona i nabojnog broja

oju

polumjera kationa i aniona). Kako u

veze.

35

B Elementi 1. skupine (alkalijski metali) u spojevima imaju oksidacijski broj I, a 16. skupine

(halkogeni elementi) II. M

2 elektrona kako bi postigli stabilnu elektronsku konfiguraciju plemenitog plina.

B vidi 2007. 25.

C vidi 2007. 15.

D U 100 g prvotno pripreml = 5,0 g NaCl, u jednakoj masi

(na dvostruku volumen

36

D

=(X)

(otopina)=

(X)

X (otopina)=

X (otopina)

X (otopina)=

=92 g 1,085 g/ mL

46 g mol 1 (92 + 100) g= 0,011

mol

mL

D 50% je maseni udio w

= m m(otopina) = m m(voda)+m w w(voda) = 1 ako otopina

aseni omjer = m m(voda) = w m(otopina) /

[w(voda)m(otopina)] = w w 0,5) = 0,5/0,5 = 1/1. Npr. u 100 g

.

C L

slabe kiseline (CN + H2O OH + HCN). Amonijev klorid je sol slabe baze i jake kiseline pa

daje kiselu otopinu, a kalcijev i kalijev klorid su soli jake kiseline i jakih baza pa su im otopine

37

B L , sol jake baze i slabe kiseline, pH vrijednost

(smanjuje koncentraciju H+ ).

B Pretpostavljam 2

Na2SO4 je, naravno, neutralna sol ili vrlo blizu neutralne (natrijev HIDROGENsulfat je kisela

sol zbog hidrolize hidrogensulfatnog aniona na sulfatni).

B M reagira s vodom i (=

= smanjuje koncentraciju H+ jedino NH3 (NH3 + H2O NH4+ + OH). SO2 i H2S

reakcijom s vodom daju kiseline (H2SO4(aq) odnosno H2S(aq)), a CH4 ne reagira s vodom

dakle neutralan je.

38

D Hidrogenfosfatni ion je HPO42 , konjugirana kiselina nastaje spajanjem s H+ (baza =

proton akceptor = primanjem protona prelazi u svoju konjugiranu kiselinu).

A Cijanovodik je HCN, konjugirana baza nastaje odvajanjem H+ (kiselina = protondonor =

oju konjugiranu bazu).

C Pri 25 C pH + pOH = 14, dakle ovdje je pOH = 10, c(OH) = 10pOH mol dm 3= 10 10 mol

dm 3.

B J 2O(l) H2(g 2(g), dakle n(H2) = n(H2O) =

m(H2O)/M(H2O) = 18 g / 18 g mol1 = 1 mol, pri normalnim uvjetima volumen 1 mol plina =

pV=nRT).

t = 0 C, p = 101 325 Pa; standardni uvjeti su t =

25 C, p = 105 t = 25 C, p = 101 325 Pa

39

D V = n Vm = N/NA Vm = 1015 23 mol 1 3 8 dm3 =

11 m3

A n = m / M M = m / n = 43,6 g / 0,5 mol = 87,2 g/mol Mr(FexSy) = 87,2 = 55,8 + 31,4

Ar(Fe) + Ar(S) x = y = 1

B M = Mr g/mol, Mr(SO3) = Ar(S) + 3Ar periodnom

sustavu)

B O (redukcija = smanjenje oksidacijskog broja,

dakle ostali navedeni zapisi predstavljaju redukciju).

40

A Ne mijenja se oksidacijski broj nijednog elementa (ako vam odgovor na ovakvo pitanje

nije odmah jasan, najsigurnije je odrediti oksidacijske brojeve svih elemenata u reaktantima i

produktima u svim reakcijama).

C R

II za Al i IV za C su njihovi maksimalni oksidacijski brojevi

.

B P

prelaze u molekule klora jer je to energetski povoljnije

od oksidacije kisika iz vode.

41

A V

N.

C M ja H+

konstanta disocijacije kiseline Ka

C Barijev sulfat BaSO4 je netopljiva bijela sol (NaCl i Na2SO4 su dobro topljivi pa bi u

aq 3 je barijev sulfit

netopljiv u vodi, no za njegov nastanak potrebni su sulfitni, a ne sulfatni ioni).

D HAy disocira 10 puta slabije nego HAx jer je konstanta disocijacije 10 puta manja.

a reakciju HA H+ + A

42

C T .

A Vidi 2008. 1

e i stoga pravilu naboji iona imaju

nske veze nego njihovi radijusi.

A R

u octenu kiselinu (promjena oksidacijskog broja jednog od atoma ugljika iz I u III).

A T T=ibK),

taljenje leda i otapanje NaCl su endotermni procesi.

43

C E ne su jakosti ionske veze (to su

energije potrebne da se ta veza razori), vidi 2008. 1 9. i 2008.1 36.

C O

a otopine u kojima se nije pojavio talog ne

.

44

2. dio

P jasno misli se na vrste kristalnih struktura.

npr. NaCl npr. dijamant npr. I2 npr. Cu

+ + + (neki metali nisu)

(u +

+ + + (neki metali nemaju)

+ (ne otapaju se) (ne otapaju se, osim ako s vodom reagiraju i daju

+

45

1. I

povezane

polarne.

2. Polarnost molekula .

46

ukupna masa potrebne otopine:

m(otopina)1 + m(otopina)2 = 600 g

ukupna masa natrijevog klorida u potrebnoj otopini:

m(NaCl)1 + m(NaCl)2

m(otopina)1 m(otopina)2

(oznake: m(otopina)1=m1, m(otopina)2=m2, podrazumijevamo mase u gramima)

0,009m1 + 0,14(600m1) = 30

0,131m1 = 54

m1 = 412 g

m2 = 600 m1

m2 = 188 g

Potrebno je uzeti 412 g prve otopine i 188 g druge otopine.

47

pri 20

3 =( 3)

( )

3 = 3 = 3 3 + 2

3 3 3 = 3 2

3 1 3 = 3 2

3 = 3 2 3 = 0,242 120 0,242 = 38,3

38,3 g = 21,7 g

48

50

40 i 60 dakle 50 C)

49

Iz 5.1. je pri 50C wsat = 25%

kao u 4.:

sat CuSO4 =CuSO4

otopina

CuSO4 = sat CuSO4 otopina = sat CuSO4 CuSO4 + H2O

CuSO4 =sat CuSO4 H2O

1 sat CuSO4=

0,25 50

1 0,25= 16,7

Pri 50 16,7 g soli.

N wsat pri 60 C: wsat

.

n0(HCl) = cV 3 3 mol

n0(Ca(OH)2) = cV 3 3 mol

+ i OH koje iz njih dospijevaju u otopinu:

n0(H+) = n0(HCl) =

3 mol

n0(OH) = 2n0(Ca(OH)2) [jer svaki Ca(OH)2 3 mol

+ i OH pri reakciji

50

H+ + OH H2O, pri + n(OH 3 mol

V = V1 + V2 = 0,1 L + 0,2 L = 0,3 L

c(OH) = n(OH)/V 3 3 mol/dm3

pOH = log(c(OH)/mol dm 3) = 2,18

pH = 14 pOH = 11,82

KOH(aq) + HBr(aq) KBr(aq) + H2O(l)

n0(KOH) = n0(HBr) = cV

n(KBr) = n0(KOH) = n0(HBr) = 0,01 mol

V = V1 + V2 = 0,5 L + 0,5 L = 1 L

c(KBr) = n(KBr)/V = 0,01 mol/L

51

OH =OH

=2 Ca OH 2

=2 Ca OH 2

Ca OH 2=

2 3,7g

74,0926 g mol 1 2 dm3

= 0,050 mol dm 3

pOH = log(c(OH)/mol dm 3) = 1,3

pH = 14 pOH = 12,7

Qteorijski = N(e q(e ) = z n NA e = z n F = z m(Cu)/M F

103 g / (63,546 g mol 1 mol 1 8 C

Qteorijski / Qeksperimentalno Qeksperimentalno = Qteorijski = 8 C

52

naboja )

Q = It t = Q/ I 8 5 229 h i 4 min

53

1.

elektrodu, na + elektrodu; u elektrokemijskim procesima na anodi se odvija oksidacija, na

katodi redukcija; , a katoda +, ioni metala

standardni redukcijski potencijal se na katodi reduciraju u taj metal, a na anodi se drugi

metal oksidira u svoje ione,

standardni redukcijski potencijal; dakle, katoda je od Ag, anoda od Zn dakle, A je od Zn, B je

od Ag

2. 2Ag+(aq) + Zn(s) 2Ag(s) + Zn2+(aq)

3. Zn(s) | Zn2+(aq) || Ag+(aq) | Ag(s)

A. ne ovisi

B. smanjuje se porastom temperature

C. ne ovisi

D. ne ovisi

reaktanata i produkata) bilo koje reakcije ovisi samo o temperaturi (endotermne se

ermne se smanjuje)

54

T

pov .

K

.

Najmanju promjenu koncentracije (razlika koncentracije u

zadano, neka taj reaktant ili produkt (ovdje reaktant C) ima stehiometrijski koeficijent 1 ostali

reaktanti i produkti imaju stehiometrijske koeficijente onoliko koliko puta je promjena njihove

nti budu

cjelobrojni, dijelimo ju). Dakle, 3A + C 3B + D

niti na kraju reaktanata, ali ne bi tre .

M A B.

55

Z

dakle:

(4 2) A + (31) B (4 0) C

2A + 2B

cjelobrojne koeficijente!)

A + B 2C

N

reakcije" tamo gdje su krivulje vodoravne) koncentracije svih tvari (obavezno u izraz uvrstiti i

=[C]2

A [B]=

(4mmol

L )2

1mmol

L 2mmol

L = 8

56

4)

A B aju

).

Bizmut je pri sobnoj temperaturi krutina.

D I 1 6.

B Molekule CCl4 oreda polarnih veza

(tetraedar). Treba razlikovati vezu unutar molekula (kovalentna!) i molekula

.

57

D K jedinki (atoma, iona ili molekula) u

prostoru (kristalu). V

kristala, a ravne plohe jesu prisutne u svim normalnim kristalima, no nis , nego

B

A 25 mL : 50 mL = 1 : 2

B c = n(NaCl)/V(otopina) V V(H2O)]

m(NaCl)/(M V(H2O)) = 5,85 g / (58,5 g mol1 = 1,0 mol L1

58

A Vidi 2008. 1 9. i 2008.1 36.

C Misli se na koliko struki volumen 3

3 ):

klorovodika, dakle maseni udio klorovodika je 36/400 = 9%

B Maseni broj = broj protona + broj neutrona. Broj protona se iz periodnog sustava

(redni broj).

C 3p3 okteta (3s2 3p6),

elektron p elektron (elemenata p bloka) brojimo od 18 (plemeniti plin) unatrag.

59

A I 1 8.

D M

dakle nije linearna kao ostale navedene molekule pa je polarna (rezonantne strukture

pokazuju i kako je u njoj razdvojen naboj); .

C I 1 12.

B 0,1 mol

1 L=

0,1 1000 mmol

1000 mL

60

C, D Molekulska formula benzena je C6H6, etina C2H2, empirijska za oba CH. Molekulska

formula kisika je O2, ozona O3, empirijska za oba O.

C 3

CH3

elektron).

B

(jer S ima 6 valentnih elektrona, a C 4)

61

D U As2O3 arsen je trovalentan (jer je kisik u spojevima s nemetalima uvijek dvovalentan),

prema tome pretpostavljamo da je i u spoju s vodikom trovalentan i uzimamo

.

B Sulfitna kiselina ima jedan atom kisika manje nego sulfatna (sumporna).

D Kr je kripton, Cr je krom!

62

C w(H) = m(H)/m(N2H4) = 4Ar(H) u/ (Mr(N2H4) u)

A R

oksidacijski broj kao i u tom oksidu (ta reakcija nije redoks).

D B

jedinki:

zbroj

stehiometrijskih koeficijenata tvari u plinovitom stanju (smanjenjem tlaka obrnuto) ako se

.

S

uznemiravanjam

smjeru u kojem se topljivost smanjuje; naravno, otopina koja nakon toga preostaje

odvojiti od taloga filtracijom .

63

C Vidi 2009. 1 24.

B I li talog srebrova klorida jer je on puno manje topljiv (ima

puno manji produkt topljivosti koji .

C

CN + H2O HCN + OH

D Fenolftalein je kiselo

2CO3

hidrolize CO32 (aq) + H2O(l) HCO3 (aq) + OH(aq).

64

D Hidrogensulfitni ion je HSO3 , vidi 2008.1 20.

C/B Pri otapanju NaCN odvija se hidroliza CN: CN(aq) + H2O(l) HCN(aq) + OH(aq) zbog koje

koncentracije H3O+

koncentracije OH k konstantan = ionski produkt vode, izveden iz konstante

2O H3O+ + OH).

A Hidrogenkarbonatni ion je HCO3 , karbonatni ion je CO32 , vidi 2008.1 21.

C NaCl i BaCl2

anion koja bi dala netopljivu sol

biti mutna.

65

D O ine pa je jedino vodena otopina kalijeva

.

B Zbog hidrolize hidrogensulfatnog aniona HSO4 (aq) + H2O(l) SO42 (aq) + H3O

+(aq); ostale navedene su soli slabe kiseline

A Kao i Na2CO3, K2CO3 1 bazni indikator koji je .

D Pitanje je analogno pitanju 2008.1 30.

66

A Oksidacij oksidacijskih brojeva u navedenim reakcijama su redom: S(IV)S(VI), nema promjene, Cl(V)Cl( I), Cu(II) Cu(0).

B Roksidacije je: Zn(s) Zn2+(aq) + 2e.

A Redukcija je, obrnuto od oksidacije, smanjenje oksidacijskog broja odnosno primanje elektrona, navedene promjene su redom: MnO4 MnO4

2 = Mn(VII) Mn(VI), SO32 SO4

2 = S(IV) S(VI), HCO3 CO3

2 + H+ (nije redoks), Cl OCl = Cl( I) Cl(I).

67

2. dio

2

68

2.1. magnezijev hidrogensulfat 2.2. srebrov perklorat (ili srebrov(I) perklorat, premda navoditi valenciju srebra nije potrebno jer je uvijek jednovalentno) 2.3. barijev sulfit 2.4. SrO 2.5. Na2O2 2.6. CaC2

Ca(s) + 2H2O(l) Ca(OH)2(aq) + H2(g) ili Ca(s) + 2H2O(l) Ca

2+(aq) + 2OH(aq) + H2(g)

n(H2) = n(Ca) H2

=Ca

Ca

H2 =Ca

Ca=

0,2 g 8,314 Pa m3 K 1 mol 1 273,15 K

101 325 Pa 40,078 g mol 1= 1,12 10 4 m3

V(H2) = 0,112 dm3

tlak i temperatura za koje vrijedi standardni molarni volumen plina Vm

0 = 22,4 dm3/mol V/Vm0, ali uvijek kad su navedeni tlak i

tlak i temperaturu vrijedi Vm0 = 22,4 dm3/mol)

Ca(OH)2(aq) + CO2(g) CaCO3(s) + H2O(l) ili Ca2+(aq) + 2OH(aq) + CO2(g) CaCO3(s) + H2O(l)

69

elektronskih parova te ukupni naboj 2 rezonantne strukture ali nisu potrebne

SO4

2 (aq) + Ba2+(aq) BaSO4(s

.

70

71

ili (nije bitno kako je okrenuto; Lewisove strukturne formule

rni raspored)

trigonska bipiramida

(sva 3 F su u istoj ravnini, nevezni elektronski parovi na Cl su po jedan ispred i iza)

u obliku slova T piramidalna kako je navedeno u

72

ili rezonantne strukture:

ali ovdje nisu potrebne

73

74

C A bi bila polovica "naopake" parabole ), jedino eksponencijalna funkcija odgovara oblikom, a D ne bi bila pravilno okrenuta odmah vidjeti, probati sa strane nacrtati svaku od nekoliko bilo kakvih vrijednosti)

75

V . t1 15 min t2 10 min

osi i gleda se gdje ju otprilike sijeku c1,0 60 mmol L

1 c2,0 80 mmol L

1

T2 > T1 )

(brzina reakcije je nagib krivulje)

molekule amonijaka izrazito polarne i stoga se

sile).

76

para.

77

Baze. (primanjem protona prelazi u svoju konjugiranu kiselinu koja je crvene boje)

Kiseline. (jer daju H+ karbonatnom anionu; za hidrolizu karbonatnog aniona vidi 2009.1 29.)

NH4 .

Kisela (blago kisela). Modra galica je CuSO4 2O, u vodenoj otopini CuSO4(aq), SO4

2 2+ iz slabe baze pa dolazi do hidrolize: Cu2+(aq) + 2H2O(l) Cu(OH)

+(aq) + H3O+(aq) tj. Cu2+(aq) + H2O(l)

Cu(OH)+(aq) + H+(aq hidrolize su uvijek ekvivalentni tj. svejedno je).

Mr = m / u 22 24 g) = 64,14

Ar = Mr/2 = 32,07 Ar(S) = 32,06 sumpor

78

sumpor biti i S ili S8 3

sumporov(VI) oksid ili sumporov trioksid

Z 2 12.

2A B

79

=[ ]

[ ]2=

1mmol

L

2mmol

L

2 = 0,25L

mmol

2A 4B A 2B

=B 2

A=

4mmol

L

2

2mmol

L

= 8mmol

L

80

2A + B 3C

=C 3

A 2[B]=

3mmol

L

3

1mmol

L

2

3mmol

L

= 9

5)

B M 3 je jedina jaka kiselina, dakle u vodenoj otopini potpuno disocirana, a jedinki u otopini (H2CO3 i H2S su slabe kiseline, a NH3

jedinki je u neutralnom, .

81

A Spojevi dva nemetala su kovalentni, a .

C K.

C Hidrogensulfatni ion je HSO4 , vidi 2008. 1 20.

B M 2O, MgO, K2O2.

82

B Zadatak suprotan zadatku 2008.1 9.

B I2008. 1 9. i 2008.1 36.

C P pV=nRT pV = mRT/M p = m/V RT/M p = RT/M = pM/RT .

83

A

D U BF3 atom bora ima samo 6 valentnih elektrona.

B Vidi 2008. 1 31.

A U osnovnom stanju Ns Np s2 3p2

C M(H2) < M(O2), n=m/M=N/NA N = m NA / M brojnost je obrnuto proporcionalna molarnoj masi ako su mase jednake

84

B O pV=nRT V=nRT/p volumen plina proporcionalan je temperaraturi i obrnuto proporcionalan tlaku.

...)

B Izobari su po definiciji jedinke istog masenog broja tj. zbroja broja protona i neutrona u jezgri.

D =CH3COOH

otopina=

otopina CH3COOH

otopina= otopina CH3COOH =

= 1,015g

cm30,12 = 0,122

g

cm31000 cm3

1 dm3

85

D Molekula, ne atoma! M(H2) = 2,02 g mol1, m = nM 1

C n(H2O) = m/M = 1 mol, n(Na2CO3) = m/M = 0,1 mol, n(H2O) : n(Na2CO3) = 10 : 1

D n(C)/n(A)=3/1 n(C) = 3n(A) = 6 mol, V(C) = n Vm0

standardni uvjeti za koje vrijedi Vm0=22,4 L/mol V(c)=n(C)RT/p)

B pOH = 14 pH = 9, c(OH) = log(pOH) mol dm3

86

C Jednako je jedinki

rHperature.

B Potrebno je dovesti energiju za taljenje i vrenje (a time i sublimaciju koja je njihova

.

C R reaktant je potencija koncentracije tog reaktanta kojoj je proporcionalna brzina reakcije, npr. za reakciju 1. reda s obzirom na A, v=k c(A), a za reakciju 2. reda s obzirom na A, v=k c2(A).

87

A rHreaktantima

A N.

A Broj plinovitih jedinki 3:3, B. 4:2, C. 0:1, D. 9:10.

88

C M ednak je broj plinovitih jedinki

.

B Katalizator ubrzava kemijsku reakciju tako da mijenja reakcijski mehanizam (skup jednostavnih reakcijskih koraka u kojima se reakcija koja je njihov zbroj stvarno odvija) u energetski povoljniji

.

C Preaktanata.

A U .

89

A M (voda vapnenica tj. vapnena voda, Ca(OH)2(aq) i vodeno staklo, Na2SiO3(aq .

C Pkoncentraciju, jer je pH dekadski logaritam koncentracije H+ 1 (ako nije odmah

+ n1=n2 c1V1=c2V2, V2 = V1 + V(dodana voda)).

B S 3 jaka, dakle otapanje .

A 1) logaritam koncentracije H+ (koja je u pravilu manja od 1), dakle + a.

90

D N .

G 22

molekule kiseline disocirane, a broj molekula kiseline u zadanoj otopini je, iz n=cV=N/NA, N = cVNA = 0,1 mol L

1 23 mol 1 22.

B Analogno zadatku 2008.1 30. (nije bitno koji je kation, na anodi gledamo samo oksidaciju aniona).

91

D Bpromatrane tvari/promjena vremena

S 1 jer je promjena njihove koncentracije negativna (koncentracije reaktanata smanjuju se kako reaktanti reagiraju) a brzina reakcije je dogovorno uvijek pozitivna, dakle za ovu reakciju svi izrazi za brzinu preko promjena koncentracija bili bi:

=1

3

(A)=

(B)=

1

2

(C)=

1

4

(D)

C U 1 molekuli amonijaka ima 3 atoma vodika, m(NH3)/M(NH3) = N(NH3)/NA N(NH3) = m(NH3 NA/M(NH3) N(H) = 3N(NH3) = 3m(NH3 NA/M(NH3

23 mol 1 /17 g mol1 = 23 24.

92

2. dio

(za ovaj dio koristim test koji sam

P butanska

kiselina no nije potrebno jer se ako nije navedeno podrazumijeva da je nerazgranati ugl

lanac), .

Priznaje se kojom je god vrstom strukturne formule 2metilpropan 1 ol nacrtan

strukturnom ili punom strukturnom ili veznim crticama...

S u pazili na "iznimke"

i drugo. Z

elektron, stoga je njegov elektronski afinitet manji od onog klora isto vrijedi za sve p elemente 2.

periode u odnosu na elemente ispod njih.

93

Zemnoalkalijski element 3. periode ( [Ne] 3s2).

P

istih ljusaka.

P svim

jedinkama je

reakcije).

su oba odgovora.

94

O

(horizontalnoj).

t a

t .

95

reakcijska entalpija = entalpija stvaranja svih produkata entalpija stvaranja svih reaktanata

(reaktanti se "odstvaraju"). Da stehiometrijski koeficijenti nisu 1,

.

U uljak" za

energiju aktivacije. Potrebno je pisati SVE .

96

Dovoljno je .

S + .

I .

I +(aq) + Cl(aq) AgCl(s)

A (vidi 2007.25.), a kamo ima +.

97

Natrij, kao i ostali alkalijski metali, burno reagira s vodom i daje (fenolftalein se oboji u

vodik

natrijevih iona (vidi prethodni zadatak 4.2.).

ili: 2Na(s) + 2H2O(l) 2Na+(aq) + 2OH(aq) + H2(g)

R 5.1.

98

= bikromatni ion(i) = Cr2O72

Cr3+(aq) daju zelenu boju.

99

O .

m(K2Cr2O7) : m(H2S) = [n(K2Cr2O7)M(K2Cr2O7)] : [n(H2S)M(H2S)] = M(K2Cr2O7) : 3M(H2S)

B

predznak potencijala, analogno promjeni predznaka reakcijske entalpije), pa je oksidacija cinka

.

Analogno prethodnom; paziti kod 2+ ili Fe3+

100

K .

U elektrolizi: anioni putuju prema anodi jer je ona pozitivno nabijena, kationi prema katodi jer je

obrnuti.

U lvanskim i elektrolizinim) anoda je elektroda na kojoj se

odvija oksidacija, a katoda je elektroda na kojoj se odvija redukcija.

Zapravo zbrajamo E0 katode i E0

E0 anode jer je E0 zadan za redukciju (standardni redukcijski potencijal) a na anodi se odvija oksidacija

samo tada reakcije u njemu spontane (energetski pogodne lanka je

.

101

41% > 39%

G .

Ili jednostavno:

H2SO4(aq) HSO4 (aq) + H+(aq)

HSO4 (aq) SO42 (aq) + H+(aq)

102

P stupnjeve 2SO4(aq) 2H+(aq) +

SO42 (aq).

T = 272,86 K, svejedno)

103

Jer je Na3PO4 .

hidroliza fosfatnog aniona (dovoljno je napisati jedan stupanj)

baza ili

kiselina (oba se u raznim situacijama i kao jedno i kao drugo jer imaju kiselinski proton

koji mogu otpustiti, ali mog + jer su negativno nabijeni) tako da nastanu OH (za

3O+ (za kiselu otopinu)

U

uvijek je u sredini, za njega su vezani atomi kisika, a za atome kisika atomi vodika (kisik je

je njegov oksidacijski broj); ukupan

.