1

KINH PHƢƠNG QUẢNG ĐẠI TRANG NGHIÊM Hán dịch: Đời Đƣờng, Đại sƣ Địa-bà-ha-la, ngƣời xứ Trung Thiên trúc

Việt dịch: Linh-Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN I

Phẩm 1: MỞ ĐẦU

Tôi nghe như vậy:

-Một thời Đức Phật ở tại khu lâm viên Kỳ-đà cấp cô độc thuộc nước Xá-vệ cùng với chúng

đại Tỳ-kheo một vạn hai ngàn vị, đều là bậc đại A-la-hán. Tên các vị ấy là Tôn giả A-nhã Kiều-

trần-như, Tôn giả Ma-ha Ca-diếp, Tôn giả Xá-lợi-phất, Tôn giả Mục-kiền-liên, Tôn giả Ma-ha

Ca-chiên-diên, Tôn giả Phú-lâu-na-di-đa-la-ni-tử, Tôn giả Ma-ha-nam, Tôn giả A-nậu-lâu-đà,

Tôn giả Kiếp-tân-na, Tôn giả Bạt- đề-la, Tôn giả Ưu-ba-ly, Tôn giả Nan-đà, Tôn giả Sa-già-đà,

Tôn giả A-nan, Tôn giả La-hầu-la... Đó là các vị A-la-hán mà mọi người đều biết.

Các bậc Đại Bồ-tát gồm ba vạn hai ngàn vị đều là bậc Nhất sinh bổ xứ, thần thông tam-

muội diệu dụng, đại nguyện viên thành, được trí tuệ vô ngại đạt các pháp Nhẫn, đầy đủ pháp Đà-

la-ni, biện tài thông suốt đều từ các pháp Ba-la-mật mà có, đều đã trải qua đầy đủ các Địa của

bậc Bồ-tát, đạt được tất cả sự tự tại của một vị Bồ-tát. Đó là Bồ-tát Di-lặc, Bồ-tát Đà-la-ni Tự

Tại, Bồ-tát Sư Tử Vương, Bồ-tát Thành Tựu Nghĩa, Bồ-tát Tịch Giới Tuệ, Bồ-tát Thường Tinh

Tấn, Bồ-tát Vô Ngại Tuệ, Bồ-tát Đại Bi Tư Duy... cùng với các vị như vậy có mặt đông đủ.

Bấy giờ Đức Thế Tôn vì bốn chúng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà- tắc, ưu-bà-di, Quốc

vương, Vương tử, Đại thần, Quan thuộc, Sát-đế- lợi, Bà-la-môn, Trưởng giả, Cư sĩ và các hàng

ngoại đạo mà thường thọ nhận bốn sự cung kính cúng dường nhưng đối với những sự cúng

dường rất là thù thắng ấy, tâm Phật không hề nhiễm, giống như hoa sen chẳng vướng mùi bùn,

nên danh tiếng vang khắp mười phương, được xưng tụng qua mười danh hiệu: Như Lai, Ứng

Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự

Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật Thế Tôn. Nói chung, đó là Bậc thành tựu ngũ nhãn, lục thông,

thường ở thế gian cùng các quốc độ vì trời, người diễn thuyết Chánh pháp, chặng đầu, giữa, rốt

sau đều nêu rõ nghĩa lý cao xa, ngôn từ khéo léo, thuần nhất viên mãn, trọn đủ các tướng phạm

hạnh thanh bạch.

Lúc ấy vào khoảng nửa đêm, Đức Như Lai nhập Phật trang nghiêm tam-muội, từ nơi đảnh

nhục kế phóng ra hào quang lớn tên là ức niệm quá khứ chư Phật vô trước (nhớ nghĩ chư Phật

quá khứ, trí tuệ vô ngại) chiếu lên tới cõi trời Tịnh cư. Vì muốn khai thị cho các vị Thiên tử ở

đấy nên từ trong luồng hào quang phát ra bài kệ:

Thân, khẩu, ý Mâu-ni thanh tịnh

Trí tuệ sáng soi khắp thế gian

Quang minh thù thắng trừ tăm tối

Nên quay về kính lễ Thích-ca.

Biển lớn trí tuệ đầy oai đức

2

Thấu pháp, tự tại Đấng Pháp Vương

Thế Gian Ứng Cúng, Thiên Trung Thiên

Ấy Bậc Đại Giác, nên quy ngưỡng.

Tâm chế ngự muôn vàn việc khó,

Ý tịnh xa lìa mọi lưới ma,

Là Bậc Kiến Văn sạch lỗi lầm,

Là Đấng Giải Thoát đáng quy kính.

Thể tính Phật lặng không, siêu việt.

Tạo tác vô biên thường tịch nhiên

Đạt lý tịnh diệu dứt trừ nghi

Thảy đều dốc tin, quy mạng lễ,

Như Đại Y Vương ban thuốc lành,

Biện tài hùng dũng trừ tà đạo

Muốn hàng quyến thuộc rõ thắng nghĩa,

Bậc Đạo Sư giảng pháp Vô thượng.

Bấy giờ, chư Thiên trời Tịnh cư từ cõi thiền định nghe rõ bài kệ như thế, tức thời nhớ nghĩ

đến vô lượng vô biên a-tăng-kỳ kiếp chư Phật, Như Lai thời quá khứ, cùng các công đức trang

nghiêm cõi Phật, các hội thuyết pháp đều hiện rõ. Thế rồi các vị Ma-hê-thủ-la, Nan-đà, Tô-nan-

đà... cùng với vô số chư Thiên ở cõi trời Tịnh cư, ánh sáng rực rỡ, uy thần lồng lộng, chiếu đến

khu lâm viên Kỳ-đà cấp cô độc, và tất cả đều tới nơi Phật nhập định, đảnh lễ ngang chân Phật rồi

đứng lên chắp tay hết lòng cung kính thưa:

-Bạch Thế Tôn, có bộ kinh tên là Phương Quảng Thần Thông Du Hý Đại Trang Nghiêm

Pháp Môn, nêu rõ các đức hạnh căn bản của bậc Bồ-tát. Bậc Bồ-tát ấy ở cõi trời Đâu-suất vi

diệu, suy nghĩ về việc thị hiện giáng sinh vào hàng chủng tộc nổi tiếng, các công đức không

thiếu, thực hành mọi phận sự của một đồng tử, tài nghệ dũng lực gồm đủ văn võ song toàn. Bậc

Bồ-tát ấy ở cõi thế gian đều hoàn tất những sự kiện tối thắng, thọ nhận và biết rõ năm thứ dục,

thực hiện đầy đủ đạo hạnh Bồ-tát, hàng phục chúng ma, thể hiện diệu lực vô úy của Như Lai

cùng tất cả Phật pháp. Kinh ấy như vậy là đã được vô lượng chư Phật, Thế Tôn thời quá khứ diễn

thuyết, đó là Phật Ba-đầu-ma Thắng, Phật Pháp Tràng, Phật Vi Chiếu Minh, Phật Công Đức

Tràng, Phật Công Đức Tánh, Phật Đại Tánh, Phật Tiên Thiên, Phật Thắng Quang Minh, Phật

Chân Tràng, Phật Kim Cang Kiên Cố, Phật Hàng Phục Nhất Thiết, Phật Chân Kim sắc, Phật Cực

Cao Hạnh, Phật San Hô Hải, Phật Hoa Tràng, Phật Tối Thắng Sắc, Phật Thiện Nhãn, Phật Tiên

Hộ, Phật Thắng Luân, Phật Cao Thắng, Phật Khai Phu Liên Hoa, Phật Mi Gian Quang Minh,

Phật Liên Hoa Đài, Phật Thiện Quang Minh, Phật Cát Tường, Phật Thiện Kiến, Phật Sư Tử

Quang, Phật Kiên Lao Tuệ Thí, Phật Hương Xuân, Phật Quảng Đại Danh Xưng, Phật Để Sa,

Phật Phất Sa, Phật Thế Gian Đoan Nghiêm, Phật Phổ Quang Minh, Phật Bảo Xứng, Phật

TốiThắng Quang Minh, Phật Phạm Quang, Phật Thiện Thanh, Phật Diệu Hoa, Phật Mỹ Âm, Phật

Thượng sắc Hạnh, Phật Vi Tiếu Mục, Phật Công Đức Tụ, Phật Đại Vân Thanh, Phật Thiện Sắc,

Phật Thọ Quang, Phật Tượng Vương Du Bộ, Phật Thế Gian Hân Lạc, Phật Hàng Phục Ma Oán,

Phật Chánh Ứng Cúng, Phật Tỳ-bà-thi, Phật Thi-khí, Phật Tỳ-diệp-phù, Phật Ca-la-tôn, Phật

Câu-na- hàm Mâu-ni, Phật Ca-diếp... vô lượng chư Phật, Như Lai thời quá khứ đều nói kinh này.

Do vậy, mong được Thế Tôn cũng như chư Phật thời quá khứ, Vì lợi ích an lạc của vô lượng

chúng sinh, thương xót thế gian, khiến đạt được nghĩa lợi, làm cho trời người được tăng thêm lợi

ích của giáo pháp Đại thừa, các tà đạo, ma oán đều được hàng phục, phá trừ, nêu rõ các hạnh

công đức của bậc Bồ-tát, tinh tấn gắng sức để đạt quả vị Thượng thừa, lãnh hội chánh pháp, phát

3

huy sự an trụ của Tam bảo đừng để bị mai một, thị hiện thành Phật, sự nghiệp viên mãn.

Chính vì thế mà chư Phật đều nói kinh này.

Đức Như Lai, lúc ấy thương xót chư Thiên nên đã im lặng chấp nhận. Thế là chư Thiên đội

ân Phật đã thuận hứa nên rất vui mừng, tâm đều thanh tịnh, cúi đầu đảnh lễ, đi theo hướng phải

quanh Phật ba vòng, tung hoa trời Mạn-đà-la cúng dường. Xong, tất cả đều biến mất.

Sáng sớm hôm sau, Đức Thế Tôn đến đạo tràng Ca-la, trải tọa cụ ngồi. Chư Đại Bồ-tát và

chúng Thanh văn đều cung kính nhiễu quanh Ngài. Xong xuôi, Đức Thế Tôn nói với các vị Tỳ-

kheo:

-Nửa đêm hôm qua, trời Ma-hê-thủ-la cùng Nan-đà, Tô-nan-đà và vô số chư Thiên cõi trời

Tịnh cư đã vân tập đến đây, đảnh lễ cung kính thưa bạch mong được Ta diễn nói kinh Thần

Thông Du Hý Đại Trang Nghiêm. Vì thương xót hết thảy người, trời ở cõi thế gian này, lại khiến

cho các vị Bồ-tát thời hiện tại cũng như vị lai được tăng thêm lợi ích nên lúc đó Ta đã yên lặng

nhận lời thỉnh cầu kia. Vậy chư Tỳ- kheo hãy hết sức lắng nghe, hôm nay Ta sẽ nói về kinh ấy.

Phẩm 2: CUNG TRỜI ĐÂU SUẤT

Lúc bấy giờ, Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Do những yếu tố gì mà kinh này có tên Phương Quảng Thần Thông Du Hý Đại Trang

Nghiêm? Đó là vì kinh này hiển bày việc các vị Bồ-tát an trú nơi cung trời Đâu-suất thường tạo

vô lượng uy đức được chư Thiên cúng dường, đến lúc làm phép quán đảnh được trăm ngàn Phạm

chúng xưng tán. Lại nói về nguyện lực của các vị Bồ-tát ấy đã viên mãn có khả năng thông thấu

Pháp tạng của chư Phật, tuệ nhãn thanh tịnh, tâm hòa hợp khắp chốn, có tàm, có quý, tri túc,

chánh niệm, chánh tuệ, tu hành miên mật các Ba-la-mật, các phương tiện khéo léo: Bố thí, Trì

giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn, Thiền định, Trí tuệ; đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả; phạm hạnh thanh

tịnh, đắc đại thần thông, nhận thức các pháp đều vô ngại không chấp trước; các pháp Bồ-đề phần

đều tu đạt rốt ráo là bốn Niệm xứ, bốn Chánh cần, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy Giác

chi và tám Thánh đạo. Các vị Bồ-tát ấy đầy đủ các tướng tốt trang nghiêm thân, luôn vì lợi ích

của chúng sinh, không lúc nào rời bỏ; như pháp mà hành không hề hư dối; rộng giảng Chánh

pháp không có niệm tham cầu, tâm thanh tịnh ngay thật lìa mọi dối trá sai quấy, không hề sợ hãi

cũng không kiêu mạn, tâm luôn bình đẳng với tất cả chúng sinh; thường cúng dường vô lượng

trăm ngàn muôn ức chư Phật, Như Lai; vì vô lượng trăm ngàn na-do-tha chư Đại Bồ-tát mà cung

kính tôn quý; lại vì muốn các hàng Phạm, Thích Tứ vương, Ma-hê-thủ-la, Trời, Rồng, Dạ-xoa,

Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn- na-la, Ma-hầu-la-già... khi nghe tên kinh liền xưng tán,

sinh tâm hoan hỷ, nên các Ngài dùng phương tiện thiện xảo, vô ngại giải thoát, đối với tất cả các

hình thức sai biệt của văn chương, chữ nghĩa đều có thể thông suốt, nếu có diễn đạt đều không bị

vướng mắc.

Kinh này cũng giống như vị đại thương chủ lái chiếc thuyền pháp lớn vượt qua biển sinh tử,

được ba mươi bảy món Bồ-đề phần vô cùng quý giá và đạt được pháp Đà-la-ni trong Phật pháp,

là mẫu mực cho sự tu tập tâm niệm trọn không lầm lạc. Kinh này như Bậc Đại Đạo sư đã vượt

bốn dòng thác sinh, lão, bệnh, tử, đầy đủ thệ nguyện, hàng phục ma oán, phá trừ các tà thuyết,

dùng trí tuệ kim cang hợp với quân từ bi có thể phá hết mọi thứ phiền não. Kinh này ví như hoa

sen trong ao bùn mà công đức rộng khắp, làm chỗ phát khởi và tăng lớn các nguyện lực, tâm đại

Bồ-đề là cội rễ, các phương tiện thiện xảo pháp thủy thanh tịnh vi diệu làm nền; Bồ-đề là cành;

4

thiền định là nhụy; lìa các nhiệt não, đạt thanh tịnh rộng khắp làm lá, đa văn, trì giới và không

phóng dật đều không chướng ngại làm hương thơm, không hề bị nhiễm các pháp thế gian. Kinh

này như Sư tử vương, phước trí là thể, thần thông là chân, bốn Thánh đế là móng, Phạm trụ là

răng, bốn Nhiếp pháp là đầu, thấy rõ mười hai nhân duyên làm thân mạng, trí tuệ thâu đạt ba

mươi bảy phẩm Bồ-đề làm đảnh đầu, ba cửa giải thoát làm hướng vươn tới, thiền định trí tuệ

dùng làm mắt, các pháp Tam-muội làm chốn tu tập; từ rừng giới luật với bốn oai nghi, con

đường đi vui hòa làm thân, mười lực cùng bốn vô sở úy nhờ tu tập đạt được làm sức mạnh, lìa

mọi tham dục làm bước chân đi; tự tại, vô úy, vô ngã, vô pháp làm tiếng thét lớn hàng phục

ngoại đạo như chế ngự bầy nai. Kinh này là mặt trời vô thượng trong đám trượng phu thế nhân;

thiền định, trí tuệ, giải thoát là ánh sáng, đốm lửa loe loét của ngoại đạo tất bị mờ tắt, mọi vô

minh tăm tối đều bị quét sạch, nơi cõi người trời càng thêm tỏ rạng; ví như mặt trăng tròn tỏa

sáng trong lành không gợn chút mây, thế gian vui thích nhìn ngắm; là nguồn sáng an nhiên hơn

hẳn trong các tinh tú, soi tỏ con đường giải thoát của đạo Bồ-đề; là đóa sen vàng nở tung trong

cõi người trời. Cũng như bậc Chuyển Luân vương giáo hóa bình đẳng khắp bốn châu thiên hạ,

lấy bảy món Bồ-đề phần làm vật báu, tâm bình đẳng đối với tất cả chúng sinh làm mười pháp

lành, lấy đại nguyện thành tựu các pháp vô ngại làm cỗ xe quý. Ví như biển lớn sâu rộng khó dò,

lòng biển chứa vô số các thứ bảo vật, bị sóng dồi cũng không mất. Trí tuệ duyên khởi cũng thế,

sâu rộng bao la, thâu nhiếp sung mãn hết thảy các pháp bảo. Tâm ấy bình đẳng như đất nước gió

lửa, lìa mọi yêu ghét. Tâm lượng ấy thật cao tột, vi diệu, vững chắc, khó dời chuyển như núi Tu-

di. Trí tuệ trùm khắp không hề bị cấu nhiễm vướng mắc, như hư không, ý vui vẻ thanh tịnh,

thường hành bố thí pháp. Nghiệp tịnh tích chứa lâu đời, dứt mọi lời dối trá sai quấy, có thể bao

gồm hết tất cả căn lành, tu tập tự tại suốt bảy a-tăng-kỳ, là chỗ các căn lành đã tu tập đều hướng

về, phát huy năm phần phước đức, bố thí bảy món tịnh tài, thực hành Thập thiện làm tăng thêm

năm mươi hai loại căn lành đã từng tu tập các chánh hạnh, tương ứng với bốn mươi phần vị; đã

từng tu tập các thệ nguyện, tương ứng với bốn mươi phần vị; đã từng tu tập ý lạc, chánh trực đều

tương ứng với bốn mươi phần vị; từng ở nơi bốn trăm ức (40.000.000) na-do-tha câu-chi cõi Phật

xuất gia tu hành, từng ở nơi năm mươi trăm ức (500.000.000) na-do-tha câu-chi cõi Phật mà thực

hành đại bố thí, đã từng gần gũi với ba trăm năm mươi câu-chi các vị Bích-chi-phật, đã từng giáo

hóa vô lượng a-tăng-kỳ các chúng Thanh văn, đều khiến họ an trụ với các phương tiện chân

chánh, vì muốn cho họ chứng đạt được quả vị A-nậu-đa-la-tam-miệu- tam Bồ-đề và đến địa vị

Nhất sinh bổ xứ thành Phật. Từ đó, bậc Bồ-tát ấy mạng chung, sinh lên cõi trời Đâu-suất làm vị

Thiên tử ở đấy tên Tịnh Tràng, luôn là chỗ để hàng chư Thiên cúng dường. Ở cõi trời đó, Bồ-tát

sẽ thị hiện nơi cõi người, chứng quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Ở cõi trời Đâu-suất ấy có đến ba vạn hai ngàn (32.000) nơi an lạc vi diệu. Điện lớn, cửa

lớn, gác rộng lầu cao, mái hiên cửa sổ giăng mắc điểm tô nào cờ bay hoa kết, chuông báu lưới

châu, thường xuyên tung hoa Mạn-đà-la, hoa Ma-ha Mạn-đà-la đầy khắp chốn. Chư Thiên thể nữ

có tới trăm ngàn câu-chi na-do-tha, tấu lên các khúc Thiên nhạc. Các thứ cây báu ở đấy sinh ra

nhiều loại hoa quý như hoa A-đề- mục-đa, hoa Câu-ni-la, hoa Chiêm-ba-ca, hoa Ba-sấc-la, hoa

Mục- chân-đà-la, hoa A-du-ca, hoa Trấn-đầu-ca, hoa A-sa-na, hoa Kiến-ni- ca, hoa Kiên cố, hoa

Đại kiên cố nở đầy khắp chốn. Ở trên cao phủ che đầy những dây lưới bằng vàng ròng bao quanh

nhiều lớp trang nghiêm. Trong các ao báu cũng có nhiều thứ hoa đẹp như hoa Ma-lợi-ca, hoa Tô-

mạn-na, hoa Bạt-la, hoa Bà-lợi-sư-ca, hoa Câu-đán-la, hoa Tô-kiến-đề, hoa Thiên-diệu-lý, hoa

Ưu-bát-la, hoa Ba-đầu-ma, hoa Câu-vật-đầu, hoa Phân-đà-lợi, hoa Diệu hương... nhiều thứ hoa

như vậy tạo thành màn hoa lớn muôn vẻ trang nghiêm. Lại có vô số loài chim như Anh vũ, Xá-

lợi, Câu-chỉ-la, Nga, Nhạn, Uyên-ương, Khổng tước, Phỉ thúy, Ca-lăng-tần-già và nhiều chủng

5

loại chim khác... hình sắc đủ loại, cất tiếng hót âm thanh vi diệu. Các vị Thiên tử ở cõi trời ấy số

lượng có đến trăm ngàn câu-chi na-do-tha, thường vân tập đông đảo tại Đại pháp đường, nhiễu

quanh chỗ Bồ-tát, lắng nghe nhận lãnh các pháp lớn vô thượng do Bồ-tát giảng, nhờ đó dứt trừ

mọi tham sân kiêu mạn, kết sử, tất cả phiền não; sinh tâm rộng lớn, hoan hỷ tột độ, trụ trong an

lạc, cảm nhận được nghiệp tịnh tu lâu dài của Bồ-tát.

Về kỹ nhạc của chư Thiên có đến tám vạn bốn ngàn loại đều phát ra các loại âm thanh hết

sức vi diệu và trong âm thanh đó nghe rõ bài tụng:

Nhớ Nhiên Đăng thọ ký

Tích chứa phước vô biên,

Vượt ra khỏi sinh tử

Trí tuệ càng tỏa sáng.

Tu tuệ thí nhiều kiếp

Tâm ta luôn lìa nhiễm

Dứt hẳn ba cấu mạn

Khẩu nghiệp thường trực chánh.

Nhớ vô biên kiếp trước

Muôn loại đều xưng tôn

Giới, nhẫn cùng tinh tấn

Tu định tuệ dài lâu.

Lại nhớ vô biên kiếp

Cúng dường chư Như Lai

Vượt khỏi sinh già chết

Hóa độ bao chúng sinh

Hằng thương xót muôn loài

Luôn nghĩ không hề bỏ.

Rồng, Quỷ, Thần, chư Thiên

Đều chiêm ngưỡng cung kính,

Chúng sinh mãi tham dục

Như biển chứa muôn sông,

Chỉ nhờ Bậc Đại Trí

Cứu vớt muôn chúng sinh.

Lìa khỏi cõi mê lầm

Vui pháp bỏ tham dục,

Mắt thanh tịnh sạch cấu

Thương xót khắp cõi trần.

Bồ-tát dày phước đức

Trụ trời Đâu-suất-đà

Chư Thiên trăm ngàn ức

Nghe pháp không hề nản

Xuống cõi Diêm-phù-đề,

Tâm Từ rưới cam lộ

Khắp cùng nơi cõi Dục

Chư Thiên vô sô ức

Thảy đều dốc lòng mong

Bồ-tát nên hạ sinh

Ắt trừ hết ma nghiệp

6

Diệt phá các tà thuyết

Phật đạo như “quán chưởng ”

Ứng xử luôn khế hợp

Lửa phiền não bốc cao

Nguyện làm mây lành phủ

Mưa pháp tuôn khắp nơi

Diệt sạch mọi lửa dữ.

Cổ Phật đã qua rồi

Nay Phật là Y vương

Dùng ba cửa giải thoát

Làm thuốc trừ muôn bệnh.

Khiến các loài hữu tình

Niết-bàn đến an trú

Đại pháp âm Như Lai

Ngoại đạo đều quy phục.

Ví như Sư tử hống

Trăm thú đều kinh hoàng

Trí tuệ lấy làm tay

Tinh tấn sinh từ đấy.

Ma quân nhiều vô kể

Tự tại thảy chế, trừ.

Phạm Thích trăm ngàn vị

Cung kính mong gặp Phật

Tứ vương dâng y bát

Chỉ mong Phật hạ sinh.

Nay phải nên quán kỹ

Gắn bó chủng tộc nào

Xem qua cõi Diêm-phù

Nêu rõ hạnh Bồ-tát.

Như châu báu quý giá

Vật ấy thật uy đẹp,

Trí tịnh ngọc Ma-ni

Cam lộ tưới chốn ấy

Âm nhạc của chư Thiên,

Lời kệ diễn bày rõ

Cầu thỉnh đức Bồ-tát

Đại Bi cứu chúng sinh.

Phẩm 3: CHỦNG TỘC THÙ THẮNG

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát lúc ấy nghe xong bài kệ liền rời chỗ mình ngồi, ra khỏi cung điện, đến pháp đường

ngồi trên tòa Sư tử. Cùng lúc có vô số vô biên các vị Đại Bồ-tát vân tập đến Pháp đường ngồi

vào tòa Sư tử, mà mỗi vị đều có đến sáu mươi tám câu-chi chúng quyến thuộc trước sau lần lượt

nhiễu vòng quanh. Bồ-tát đang chuẩn bị cho việc giáng sinh. Ngài nhớ lại mười hai năm trước,

có vị Thiên tử ở cõi trời Tịnh cư hạ sinh nơi cõi Diêm-phù làm vị Bà-la-môn nói luận Vi-đà

(Veda), bộ luận ấy đã được lưu truyền. Mười hai năm sau lại có Thắng nhân hiện hình voi trắng

7

nhập vào thai mẹ. Vị Thắng nhân ấy có đủ ba mươi hai tướng của bậc Đại nhân, quyết định hai

việc: Nếu là tại gia sẽ làm bậc Chuyển luân thánh vương, nếu xuất gia tu hành sẽ được thành

Phật. Lại có vị Thiên tử xuống cõi Diêm-phù-đề nói với vị Bích-chi-phật kia: “Thưa nhân giả,

ngài nên lìa bỏ cõi này. Vì sao vậy? Là vì mười hai năm sau sẽ có vị Bồ-tát giáng trần tại đây”.

Bấy giờ ở núi Vĩ bàn thuộc thành Vương xá có vị Bích-chi-phật danh hiệu là Ma Đăng, nghe lời

đó, tự xét bản thân mình chẳng qua như một thứ đất vô dụng liền rời chỗ ngồi phóng thẳng lên

hư không cao đến bảy cây Đa-la, hóa lửa thiêu thân mình mà nhập Niết-bàn, chỉ còn các mảnh

xá-lợi từ trên hư không rơi xuống, do đó vùng đất này mang tên là Tiên nhân đọa xứ.

Này các Tỳ-kheo, thời ấy ở nước Ba-la-nại có năm trăm vị Bích-chi-phật, khi nghe vị Thiên

tử kia nói cũng đều làm như thế, phóng lên hư không hóa lửa thiêu thân mình, nhập Niết-bàn và

các mảnh xá-lợi từ trên cao rơi xuống đất. Lại nữa, vào thời quá khứ có vị vua nhân từ để dành

khu đất ấy cho đàn hươu, thành vùng đất không còn sợ hãi. Do vậy khu đất này cũng có tên là

Tiên nhân Lộc uyển.

Này các Tỳ-kheo, Bồ-tát lúc ấy vẫn đang ở cung trời Đâu-suất, dùng bốn thứ tâm xem xét

khắp nơi, một là xem xét về thời, hai là xem xét về phương, ba là xem xét về quốc độ và bốn là

xem xét về chủng tộc. Này các Tỳ-kheo, thế nào là xem xét về thời? Bồ-tát không ở vào thời kỳ

kiếp sơ mà nhập thai mẹ, chỉ chọn thời kỳ kiếp giảm, khi chúng sinh ở thế gian nhận rõ, biết

được sự khổ của già, bệnh, chết, Bồ-tát mới ung dung nhập thai mẹ. Thế nào là xem xét về

phương? Bồ-tát không giáng sinh ở các châu phía Đông, Tây, Bắc là Phất-bà-đề, cồ-da-ni, uất-

đan-việt cũng như ở các cõi biên địa, chỉ thị hiện ở châu phía Nam là Diêm-phù-đề. Vì sao vậy?

Là vì người ở cõi này có đầy đủ trí tuệ. Thế nào là xem xét về quốc độ? Bồ-tát không sinh vào

các nơi biên địa, vì con người ở những nơi đó hầu hết là ngu độn, thiếu hẳn căn lành, cũng như ở

bên điều phúc lành mà không thể hay biết được, không thể biện biệt được ý nghĩa thiện và bất

thiện. Vì thế mà Bồ-tát chỉ sinh ở quốc độ vùng trung tâm. Còn thế nào là xem xét về chủng tộc?

Bồ-tát không sinh vào các chủng tộc Chiên-đà-la, Tỳ-xá, Thủ-đà. Trong bốn chủng tộc, chỉ sinh

vào hai chủng tộc trên là Sát-đế-lợi và Bà-la-môn. Nhưng thế gian hiện tôn trọng chủng tộc Sát-

đế-lợi, vì vậy Bồ-tát chọn sinh vào gia đình thuộc chủng tộc ấy. Bồ-tát xem xét các việc xong

xuôi thì tĩnh lặng an trụ.

Lúc đó trong chúng hội, các vị Bồ-tát cùng các vị Thiên tử bàn luận với nhau, về việc Bồ-tát

nay nên dựa theo nước nào cùng tộc họ nào để giáng sinh?

Có vị Thiên tử cho rằng nước Ma-già-đà, vua là Tỳ-đề-ha, vô cùng giàu sang, có thể sinh

vào chốn ấy. Có vị lại bảo Bồ-tát không nên sinh vào đấy, vì sao vậy? Vì cha mẹ của vua nước

ấy đều không phải là hạng chân chánh, lại kiêu mạn, hung tợn, có ít căn lành, không có phước

đức lớn nên Bồ-tát không nên sinh vào chốn ấy.

Có vị Thiên tử lại bảo vua Kiều-tát-la thuộc dòng họ thù thắng, được trọng vọng, có

nhiều tài sản quý giá, đủ voi ngựa xe cộ, sai khiến chúng dân như hàng tôi tớ, có thể sinh vào

chốn ấy. Nhưng có vị cho rằng, Bồ-tát không nên sinh vào đấy, vì sao vậy? Vì vua ấy vốn

thuộc tộc họ Ma-đăng già, cha mẹ cùng thân tộc đều là hạng thấp kém, phước mỏng, thiếu lòng

kính tin, không đáng sinh vào đấy.

Cũng có vị Thiên tử nói rằng vua Độc Tử thuộc dòng họ tài giỏi dũng mãnh, giàu sang sung

sướng tột bậc, lại ưa thi ân, có thể sinh vào chốn ấy. Nhưng có vị bảo Bồ-tát không nên sinh vào

đó. Vì sao vậy? Vì vua đó là hạng người tầm thường, thấp kém, không có oai đức lớn, hung ác

8

đáng sợ, tộc họ bên mẹ lại càng thấp hèn, cướp giật, chỗ ở không xứng đáng để Bồ-tát sinh vào

đấy.

Có vị Thiên tử thưa rằng vua xứ Tỳ-da-ly thuộc hàng sang giàu nổi tiếng, an vui sung

sướng, không có kẻ thù oán, dân chúng đông đúc, cung điện, ngự viên, rừng suối, hoa quả thảy

đều trang nghiêm tươi đẹp, chẳng khác gì cảnh tiên, có thể sinh vào chốn ấy. Nhưng có vị lên

tiếng không tán thành cho là Bồ-tát không nên sinh vào đấy. Vì sao vậy? Trong đất nước ấy các

Vương tử chia rẽ nhau, không hề kính thuận nhau, mỗi người hùng cứ một nơi, vì vậy mà Bồ-tát

không nên sinh vào đấy.

Có vị Thiên tử góp lời cho rằng vua Thắng Quang uy lực gồm đủ, thống lãnh binh đội, đủ

sức đánh thắng bất cứ một nước thù địch nào, có thể sinh vào chốn ấy. Lại có vị bác đi, bảo là

Bồ-tát đừng nên sinh vào đấy. Vì sao vậy? Vì vua đó quá chuộng vũ lực, không tu thiện nghiệp,

vì thế Bồ-tát đừng nên chấp thuận. Hoặc có vị Thiên tử nêu ý kiến, bảo vua thành Ma-thâu-la tên

là Thiện Tý, hùng mạnh an vui, giàu sang tự tại, có thể sinh vào chốn ấy. Lại có vị cho rằng Bồ-

tát đừng nên sinh vào đấy. Vì sao vậy? Vì vua đó theo tà kiến, tộc họ vô đạo, tàn hại lẫn nhau, vì

thế Bồ-tát đừng nên chấp nhận.

Hoặc có vị Thiên tử nói tới vua Bàn-trà-bà, kinh đô ở Tượng thành, khỏe mạnh tháo vát,

hình dáng vóc người mười phần đẹp đẽ, có sức chế ngự bao kẻ oán thù, có thể sinh vào chốn ấy.

Lại có vị không đồng tình, cho rằng Bồ-tát không nên sinh vào đấy. Vì sao vậy? Vì ông vua nọ

vốn là người của đám hoạn quan, gia thất hư hỏng rổi loạn, tuy có năm con trai nhưng không ai

có thể nối dõi được, vì thế Bồ-tát đừng nên chấp thuận.

Hoặc có vị Thiên tử nói đến thành Di-thê-la trang nghiêm xinh đẹp, vua tên là Thiện Hữu,

uy đức hàng phục các vua khác, voi ngựa, bốn binh chủng thảy đều đầy đủ, châu báu vô kể, lại

thích nghe chánh pháp, có thể sinh vào đấy. Vẫn có vị không tán thành, cho là Bồ-tát đừng nên

sinh vào đấy. Vì sao vậy? Vì vua ấy tuy có những việc tốt như thế, nhưng tuổi đã già suy, uy lực

hầu như không còn gì, con cái lại đông đảo, vì vậy Bồ-tát nên từ khước.

Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Như vậy là vô số các Bồ-tát cùng các vị Thiên tử, đã xem xét khắp mười sáu nước lớn

trong cõi Diêm-phù-đề, từ dòng họ nhà vua đến danh vọng uy lực, đức hạnh vẫn chưa tìm ra một

nơi thích hợp để Bồ-tát hạ sinh, cùng nhau bàn luận nhưng cuối cùng vẫn không biết nơi Bồ-tát

sẽ sinh.

Lúc đó, trong hội chúng có một vị Thiên tử tên Trí Tràng khéo lãnh hội giáo pháp Đại thừa,

tâm không thoái chuyển, nói với các vị Thiên tử kia:

-Chúng ta nên hỏi thẳng Bồ-tát sẽ sinh vào đâu?

Các vị Thiên tử đều đồng ý và cùng đến trước chỗ Bồ-tát ngồi, chắp tay cung kính thưa:

-Trong cõi Diêm-phù-đề, dòng họ nào, do có được những công đức gì, sẽ được Bồ-tát Bổ

xứ chọn giáng sinh vào chốn ấy?

9

Bấy giờ Bồ-tát nói với các vị Thiên tử, trong cõi Diêm-phù-đề ấy, nếu có tộc họ nào danh

vọng thù thắng, thành tựu đủ sáu mươi bốn loại công đức thì Bồ-tát sẽ quyết định sinh vào gia

đình đó. Sáu mươi bốn loại công đức ấy là những gì?

Một là cõi nước rộng lớn, dòng họ thuộc hạng chân chánh; hai là được dân chúng tôn quý

ngưỡng mộ; ba là dòng họ không có sự lộn xộn; bốn là tướng người phải đoan chánh trang

nghiêm; năm là tộc loại phải đầy đủ, trọn vẹn; sáu là hai bên nội ngoại không hiềm khích nhau;

bảy là tâm không ty tiện; tám là dòng họ thuộc hạng cao quý; chín là cả hai tộc họ cha mẹ đều

đáng kính trọng; mười là cả hai tộc họ đều có danh vọng; mười một là cả hai tộc họ đều có đức

hạnh; mười hai là gia tộc có nhiều con trai; mười ba là nơi sinh trưởng không có gì đáng sợ;

mười bốn là không điều lầm lỗi; mười lăm là không đắm tham ái; mười sáu là tuân giữ giới cấm;

mười bảy là mọi người đều là bậc trí tuệ; mười tám là các vật dụng cần thiết đều phải được thuộc

hạ xem xét thử nghiệm trước; mười chín là mọi người trong tộc họ đều phải giỏi giang khéo léo;

hai mươi là đối xử với bạn bè tốt, trước sau như một; hai mươi mốt là không làm tổn hại đến các

loài; hai mươi hai là chẳng hề quên ân nghĩa; hai mươi ba là biết và làm đúng theo phép tắc; hai

mươi bốn là nương giáo pháp mà hành động; hai mươi lăm là không sinh lòng ngờ vực; hai mươi

sáu là không ngu dốt với nghề nghiệp của mình; hai mươi bảy là không keo kiệt đối với tài sản;

hai mươi tám là không hề gây ra các tội ác; hai mươi chín là không khoe khoang công lao, ba

mươi là có lòng xem trọng việc thi ân; ba mươi mốt là ý chí luôn mạnh mẽ; ba mươi hai là khéo

léo trong sự chọn, bỏ, ba mươi ba là tin tưởng, vui vẻ bố thí; ba mươi bốn là hành động theo tư

cách của bậc Trượng phu; ba mươi lăm là mọi việc làm đều lường tính đầy đủ; ba mươi sáu là

siêng năng tháo vát, ung dung; ba mươi bảy là dũng mãnh luôn tăng trưởng; ba mươi tám là hay

cúng dường bậc Tiên nhân; ba mươi chín là thường cúng dường chư Thiên; bốn mươi là thường

cúng dường bậc Luận Sư; bốn mươi mốt là luôn cúng dường các đấng Tiên linh; bốn mươi hai là

không hề oán giận; bốn mươi ba là tên tuổi vang khắp mười phương; bốn mươi bốn là có được

quyến thuộc danh tiếng; bốn mươi lăm là không làm hại bạn lành; bốn mươi sáu là có đông đảo

quyến thuộc; bốn mươi bảy là có quyến thuộc dũng mãnh; bốn mươi tám là quyến thuộc thuận

hòa; bốn mươi chín là uy đức tự tại; năm mươi là hiếu thuận đối với cha mẹ; năm mươi mốt là

luôn cung kính các bậc Sa-môn; năm mươi hai là tôn trọng Bà-la-môn; năm mươi ba là có đầy đủ

bảy món châu báu; năm mươi bốn là ngũ cốc dồi dào sung mãn; năm mươi lăm là có vô số voi,

ngựa; năm mươi sáu là có nhiều kẻ giúp việc; năm mươi bảy là không hề xâm phạm kẻ khác;

năm mươi tám là mọi việc làm đều thành tựu; năm mươi chín là dòng giống vốn là bậc Chuyển

luân vương; sáu mươi là căn lành đã vun trồng từ nhiều đời trước; sáu mươi mốt là gia tộc ấy, tất

cả mọi sở hữu đều do căn lành của Bồ-tát mà ngày càng tăng thêm; sáu mươi hai là không hề

phạm phải tội lỗi; sáu mươi ba là không hề có tỵ hiềm, ganh ghét vu khống; sáu mươi bốn là gia

pháp luôn được thuận hòa. Đó là sáu mươi bốn thứ công đức. Nếu có tộc họ nào thành tựu đầy

đủ các thứ công đức đó thì Bồ-tát Bổ xứ sẽ sinh vào chốn ấy.

Nếu có bậc nữ nhân nào thành tựu đầy đủ ba mươi hai loại công đức thì sẽ làm mẹ Bồ-tát.

Ba mươi hai đức ấy là những gì?

Một là tên tuổi được nhiều người biết đến; hai là mọi người đều khen ngợi; ba là dung nghi

mẫu mực; bốn là các tướng đều đầy đủ; năm là thuộc dòng họ cao quý; sáu là vô cùng đoan

chánh; bảy là danh vọng và đức hạnh tương xứng; tám là hình dáng dung mạo cân đối xinh đẹp;

chín là chưa từng mang thai; mười là giới tính trọn đủ; mười một là tâm không chấp trước; mười

hai là nhan sắc luôn tươi vui; mười ba là vận động thuận theo phía tay phải; mười bốn là sáng

suốt tỉnh táo; mười lăm là tính tình hòa dịu, mềm mỏng; mười sáu là thường không sợ hãi; mười

bảy là nghe rộng, nhớ giỏi; mười tám là trí tuệ trang nghiêm; mười chín là tâm không nhỏ nhen,

10

nịnh bợ; hai mươi là không hề trí trá, lừa dối; hai mươi mốt là chưa từng giận dữ; hai mươi hai là

thường không keo kiệt, bỏn sẻn; hai mươi ba là tánh tình không ganh ghét, đố kỵ; hai mươi bốn

là tánh tình không thô tháo, loạn động; hai mươi lăm là dung sắc luôn đằm thắm, dịu dàng; hai

mươi sáu là miệng không thốt ra lời độc ác; hai mươi bảy là đối với sự việc luôn gắng nhẫn

nhục; hai mươi tám là luôn biết tự hổ thẹn; hai mươi chín là cả ba độc đều không có; ba mươi là

luôn xa lánh tất cả hạng nữ nhân tội lỗi; ba mươi mốt là hết lòng cung kính chư Thiên; ba mươi

hai là các tướng đều viên mãn. Đó là nói về ba mươi hai đức hạnh. Nếu có bậc nữ nhân nào có

đầy đủ các công đức ấy thì mới xứng đáng để làm mẹ Bồ-tát. Bồ-tát không nhập thai vào những

ngày không có trăng sáng, chỉ chọn những ngày có trăng sáng hợp với sao Phất-sa, thời gian này

người mẹ đang thọ trì trai giới thanh tịnh, chính lúc đó Bồ-tát sẽ thị hiện nhập thai.

Các vị Bồ-tát cùng các vị Thiên tử trong hội chúng nghe Bồ-tát nói rõ về chủng tộc, phụ

mẫu với những công đức thanh tịnh như thế, mỗi vị đều suy tư, xem ai là người hội đủ các công

đức ấy. Họ suy nghĩ như thế này: Chỉ có vua Du-đầu-đàn, họ Thích, chủng tộc có danh vọng thù

thắng, thuộc dòng dõi là Chuyển luân vương, nơi kinh đô cũng như thành thị, làng xóm trong

nước dân chúng đông đúc, an ổn sung túc, thật đáng yêu thích. Vua Du-đầu-đàn có nhân tướng

viên mãn, dung nhan đoan chính, vi diệu bậc nhất, uy đức lớn lao tỏa khắp, phước trí trang

nghiêm, thật là hoàn thiện, vua lấy thiện để giáo hóa thế tục. Gia tộc ấy vốn tài giỏi lại giàu sang,

tài sản quý giá, ngựa, voi, bảy báu đều dồi dào, lại thâm hiểu lẽ nhân quả nghiệp báo, xa lìa các

ác kiến. Ở trong tộc họ Thích chỉ có ông là vị chủ, bốn phương quy phục, ai trông thấy đều sinh

lòng hoan hỷ, lại thành thạo tài nghệ, không già mà cũng không quá trẻ, biết dạy đúng thời mọi

phép tắc ở thế gian không gì là không rõ, dùng pháp để trị nước, dựa theo pháp để điều khiển

mọi vật. Hơn nữa, nhân dân ở đất nước ấy vun trồng căn lành từ trước, đều một lòng tuân theo sự

dẫn dắt của người chủ.

Chánh hậu của nhà vua tên là Ma-da, con gái vua Thiện Giác, tuổi trẻ sống trong cảnh phú

quý, các tướng tốt, chưa từng mang thai sinh nở, vô cùng đoan chánh, tư sắc xinh đẹp như thể

những nét vẽ tuyệt vời, lòi nói không vướng chút lỗi lầm xấu xa mà luôn thành thật đúng lý, âm

thanh dịu dàng, thân tâm thư thái hài hòa, dứt mọi buồn phiền tội lỗi. Lại không có tính đố kỵ,

lời nói ra luôn thích hợp, ưa thích thi ân, nữ tính thể hiện trọn vẹn, thường có lòng biết đủ đối với

chồng mình, tâm không dao động bồng bột, tánh không bị nhiễm theo cảnh bên ngoài. Vóc dáng

dung mạo lại càng tương xứng: lông mày cao mà dài, trán rộng và phẳng, tóc mượt màu đen óng

giống như màu huyền của con ong, khi nói luôn mỉm cười phát ra âm thanh vô cùng nhã nhặn

ngọt ngào, mọi động tác đều thuận phía tay phải, tánh tình thẳng thắn không quanh co, chân thật

không tà vạy, không dối trá dua nịnh, luôn luôn biết hổ thẹn; tâm tính an tĩnh, dung nhan thanh

tịnh, thường tránh xa ba độc, ôn hòa, giỏi nhẫn nhục; diện mạo, mắt, chân tay, tự mình khéo

trang điểm. Thân thể mềm mại như y Ca-lân-đà, mắt trong và dài thon như bũp sen xanh, sắc

môi đỏ thắm như trái Tần-bà, có nhiều ngấn như đường xoắn ốc, màu sắc đẹp giống cầu vồng,

dài ngắn hợp mức, nghi dung đúng phép, vai thẳng đẹp, cánh tay thon dài. Các chi thể đều tròn

đầy, da dẻ mượt mà đằm thắm, ví như chất kim cương không thể hủy hoại được. Lại khéo biết

nhiều nghề, vì vậy mà có hiệu là Ma-da. Bà thường ở trong vương cung, giống như một Bảo nữ

hay Hóa nữ, có dáng dấp một Thiên nữ trụ nơi vườn Hoan hỷ, có đủ các loại đức hạnh trên thật

xứng đáng làm mẹ của Bồ-tát. Công đức như thế

chỉ dòng họ Thích mới hội đủ, ngoài ra không dòng họ nào có được, nên có bài tụng:

Bồ-tát tại Đâu-suất

Ngự nơi Pháp tập đường,

11

Cùng lúc ấy chư Thiên

Nhiễu quanh thật cung kính

Cùng xem các thắng tộc

Bồ-tát sinh chốn nào?

Nơi cõi Diêm-phù-đề

Đại tộc Sát-đế-lợi

Họ Thích thanh tịnh nhất

Nơi ấy thuận giáng trần,

Thành Ca-tỳ-la-vệ

Xưa thuộc dòng Luân vương

An ổn không thù oán

Thiện hóa dân thuận theo

Đất nước thật tươi đẹp

Muôn loài đều vui mừng

Quy ngưỡng theo thiện pháp

Một lòng với nhà vua .

Thân thuộc lắm bậc tài

Tướng dũng mãnh hơn voi

Sức địch muôn vật sợ,

Thật không ai hơn tài.

Vũ dũng tài nghệ đủ

Chẳng làm hại muôn loài

Chánh hậu của nhà vua

Giữa ngàn phi, bậc nhất

Đoan chánh thật ít có

Nên hiệu là Ma-da

Dung mạo vượt Thiên nữ,

Mọi nét đều tương xứng

Trời, người, A-tu-la,

Đồng dâng lời ca ngợi.

Thanh tịnh lìa mọi lỗi,

Chắng bợn chút dục tâm,

Ngôn từ thật vi diệu,

Thành thật lại nhu hòa,

Thân thể luôn trong lành

Không vướng điều xấu ác,

Nét hàm tiếu thêm sắc

Biết thẹn thường giữ gìn,

Không kiêu mạn dua nịnh

Tâm cũng không ganh ghét

Theo tịnh nghiệp lìa tà

Lòng từ thích bô thí.

Bao nữ tội thế gian

Thảy đều luôn xa lánh

Tất cả cõi trời người

Thật không ai hơn được

Mọi công đức gồm đủ

Thật xứng mẹ Thánh nhân,

12

Từng qua năm trăm đời

Làm bậc Bồ-tát mẫu.

Vua cha cũng như thế

Nhiều kiếp là Thánh phụ

Mẹ vâng giữ giới cấm

Qua ba mươi hai tháng

Chứa uy đức Phạm hạnh

Thân thể luôn tỏa sáng.

Nơi Thánh hậu dạo bước,

Chốn chốn tự trang nghiêm

Trời, người, A-tu-la,

Tâm dục không hề dấy

Hết thảy đều cung kính

Như mẹ, chị em mình

Cùng hướng nghiệp thanh tịnh

Uy nghi sánh Hiền thánh

Khiến vua thêm tiếng tốt,

Khắp cõi đều quy phục

Công đức cùng tương xứng,

Đó là Bồ-tát mẫu.

Bậc nữ nhân tột bậc

Thật đúng là mẹ Phật

Uy đức của chư Thiên,

Chư Bồ-tát đại Trí

Cùng ca ngợi Thánh mẫu

Bồ-tát thuận giáng trần.

Phẩm 4: PHÁP MÔN

Bấy giờ Phật bảo các Tỳ-kheo:

-Bồ-tát đã quán sát về chủng tộc dòng họ như thế ở cõi trời Đâu-suất, có một cung điện lớn

tên là Cao tràng, rộng lớn đến sáu mươi bốn do-tuần. Lúc đó Bồ-tát lên đại điện ấy nói với chư

Thiên:

-Các vị nên vân tập hết đến đây nghe ta nói về pháp môn sau cùng. Pháp môn ấy có tên là

Giáo giới tư duy thiên một phương tiện hạ sinh chi tướng (chỉ dạy, suy nghĩ về các hình tướng

chuyển đổi biến hóa của phương tiện giáng sinh).

Tất cả các vị Thiên tử cùng Thiên nữ ở cõi trời Đâu-suất nghe Bồ-tát nói như thế thảy đều tề

tựu đông đủ. Bồ-tát dùng thần lực biến cung điện ấy thành một đạo tràng cực kỳ rộng lớn, ước

chừng như thâu tóm cả bốn châu thiên hạ, lại dùng lớp lớp châu báu tô điểm tăng thêm vẻ trang

nghiêm cho cảnh đó, khiến ai trông thấy cũng đều hoan hỷ. Lúc đó các vị Thiên tử ở các cõi trời

của Dục giới và Sắc giới trông thấy đạo tràng nguy nga ấy, nhìn lại cung điện của mình thật

chẳng khác nào một đám gò mả nhỏ thấp. Bồ-tát với cội nguồn diệu lực của phước đức sẵn có,

khéo tạo thành tòa Sư tử thắng diệu, dùng vàng bạc cùng các thứ châu báu quý hiếm khác để

trang hoàng, dùng thứ Thiên y nhẹ mỏng, vô giá phủ lên, đốt các loại thiên hương, tung nhiều

thiên hoa. Trong đạo tràng ấy có vô lượng trăm ngàn loại châu báu chiếu sáng rực rỡ; trên không

13

thì giăng đầy lưới báu, chuông quý luôn lay động phát ra âm thanh hòa nhã, vô số dù lọng báu đủ

màu sắc, cờ phướn phất phới nhiều vòng, nhiều lớp xen nhau, cùng vđi trăm ngàn loại hoa mượt

mà tươi thắm làm tăng thêm vẻ đẹp muôn màu, có vô số trăm ngàn thể nữ của chư Thiên vây

quanh ca múa cúng dường, các khúc Thiên nhạc ấy phát ra âm thanh vi diệu tán thán công đức

vô lượng của Bồ-tát. Lại có vô số trăm ngàn Tứ đại Thiên vương ở khắp nơi ủng hộ. Lại có vô

lượng trăm ngàn Thích Đề-hoàn Nhân ở khắp chốn đi nhiễu quanh. Lại có vô lượng trăm ngàn

Đại phạm Thiên vương ở muôn phương ca ngợi. Vô lượng trăm ngàn câu-chi na-do-tha Bồ-tát

cung kính nâng tòa Sư tử, lại được vô lượng trăm ngàn câu-chi na-do-tha chư Phật Như Lai ở

khắp mười phương hộ niệm. Tòa Sư tử ấy do tích tụ phước đức tu tập các pháp Ba-la-mật trong

vô lượng trăm ngàn câu-chi na-do-tha kiếp mới có được.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát ngồi nơi tòa Sư tử do thành tựu vô lượng công đức ấy, nói với chư Thiên: “Các vị

hãy xem thân trang nghiêm tướng tốt tích tụ trăm ngàn phước đức của Ta.”

Lúc ấy đại chúng đều chiêm ngưỡng dung mạo của Đức Thế Tôn, mắt không hề rời, cũng

thấy thân Bồ-tát biến khắp mười phương Đông, Tây, Nam, Bắc bốn phương, trên dưới, số lượng

nhiều hơn cung điện nơi cõi trời Đâu-suất này, ở mỗi chỗ đều có thân tối hậu của Bồ-tát chuẩn bị

giáng sinh, và có vô lượng chư Thiên cung kính nhiễu quanh. Các thân tối hậu của Bồ-tát đều

diễn thuyết các hình tướng sắp biến hóa, nêu rõ các pháp môn tu tập. Lúc ấy đại chúng chiêm

ngưỡng xong, tất cả đều sinh tâm Từ bi, hoan hỷ cung kính đảnh lễ Bồ-tát, tán thán:

-Lành thay! Chúng tôi đã chiêm ngưỡng sắc thân Tôn giả, lại được thấy vô lượng Bồ-tát

như vậy, tất cả đều do diệu lực thần thông của Tôn giả.

Bồ-tát bảo:

-Các vị hãy lắng nghe, các vị Bồ-tát ấy, mỗi vị đều vì chư Thiên diễn nói về các hình tướng

sắp biến hóa, nêu rõ các pháp môn, vỗ về trời người. Nay Ta cũng sẽ vì các vị nêu rõ các pháp

môn. Có tất cả một trăm lẻ tám pháp môn, một trăm lẻ tám pháp môn ấy là những gì?

-Tín là một pháp môn vì khiến cho ý luôn được an vui không mất; tịnh tâm là một pháp

môn vì diệt trừ mọi vọng động vẩn đục; Hỷ là một pháp môn vì khiến tâm được an ổn; Ái lạc là

một pháp môn vì giúp tâm luôn được thanh tịnh; Thân giới là một pháp môn vì dứt ba nghiệp ác;

Ngữ giới là một pháp môn vì giúp lìa bốn thứ tội lỗi; Ý giới là một pháp môn vì dùng để đoạn ba

độc; niệm Phật là một pháp môn vì khiến tâm được thanh tịnh, gặp Phật; niệm Pháp là một pháp

môn vì khiến thuyết pháp thanh tịnh; niệm Tăng là một pháp môn vì giúp đạt đến Phật đạo; niệm

Xả là một pháp môn vì giúp thân tâm lìa bỏ tất cả mọi việc; niệm Giới là một pháp môn vì làm

cho các thệ nguyện được hoàn tất; niệm Thiên là một pháp môn vì khiến phát khởi tâm rộng lớn;

Từ là một pháp môn, vì ánh sáng vượt qua tất cả các việc phước đức; Bi là một pháp môn vì

khiến cho tâm bất hại được tăng trưởng; Hỷ là một pháp môn vì giúp lìa được ưu não; Xả là một

pháp môn vì giúp cho mình và người lìa bỏ năm dục; Vô thường là một pháp môn vì giúp diệt

trừ được tham ái; Khổ là một pháp môn vì mọi mong cầu được dứt sạch; Vô ngã là một pháp

môn vì giúp dứt bỏ chấp ngã; Tịch diệt là một pháp môn vì khiến cho tham dục không thể dấy

khởi; Tàm là một pháp môn vì khiến cho nội tâm được thanh tịnh; Quý là một pháp môn vì giúp

cho sự tiếp xúc bên ngoài được trong lành; Đế là một pháp môn vì khiến tâm không dối trá với

người, trời; Thật là một pháp môn vì giúp cho mình dứt mọi khinh khi lừa dối; Pháp hành là một

14

pháp môn vì khiến hành giả nương cậy vào giáo pháp; Tam quy là một pháp môn vì giúp vượt

khỏi ba cõi ác; Tri sở tác là một pháp môn vì để giữ vững căn lành khỏi bị hủy hoại; Giải sở tác

là một pháp môn vì để khỏi nhờ kẻ khác tạo nhân cho sự giác ngộ; Tự tri là một pháp môn vì

giúp cho hành giả tự diệt trừ mọi kiêu căng; Tri chúng sinh là một pháp môn vì để khỏi khinh khi

chế nhạo kẻ khác; Tri pháp là một pháp môn vì giúp hành giả tu tập theo đúng giáo pháp; Trì

thời là một pháp môn vì giúp nhận thức không bị si mê che lấp; Diệt trừ kiêu mạn là một pháp

môn vì giúp cho trí tuệ được đầy đủ; Tâm không bị chướng ngại là một pháp môn vì khiến tâm

phòng hộ không phân biệt ta, người; Bất hận là một pháp môn vì do tâm không ăn năn, hối hận

mà có; Thắng giải là một pháp môn vì dứt trừ mọi nghi ngờ, khúc mắc; Quán bất tịnh là một

pháp môn vì đoạn hết tất cả mọi tưởng dục; Bất sân là một pháp môn vì giúp trừ mọi giận dữ; Vô

si là một pháp môn vì diệt mọi thứ mê mờ lầm lạc; cầu pháp là một pháp môn vì giúp cho hành

giả nương đúng vào nghĩa lý của giáo pháp; Lạc pháp là một pháp môn vì để chứng đạt các pháp

một cách rõ ràng; Đa văn là một pháp môn vì để quán sát rõ vệ nghĩa lý của các pháp; Phương

tiện là một pháp môn vì giúp cho việc tu hành thêm siêng năng chấn chỉnh; Bất tri danh sắc là

một pháp môn vì để vượt qua khỏi mọi sự câu kết của tham ái chấp trước; Bạt trừ nhân kiến là

một pháp môn vì là con đường đạt đến giải thoát; Đoạn tham sân là một pháp môn vì khiến dứt

trừ mọi chấp trước của si mê câu nhiễm; Diệu xảo là một pháp môn vì làm cho việc thông suốt

về sự khổ; Giới tánh bình đẳng là một pháp môn vì do đó đoạn trừ vĩnh viễn mọi tập nhiễm; Bất

thủ là một pháp môn vì giúp tinh tấn tu chánh đạo; Vô sinh nhẫn là một pháp môn vì giúp diệt

mọi tạo tác, chứng đạt quả vị; Thân niệm trụ là một pháp môn vì để giúp cho quá trình phân tích

quán thân; Thọ niệm trụ là một pháp môn vì làm cho xa lìa tất cả Thọ; Tâm niệm trụ là một pháp

môn vì giúp cho trí tuệ vượt mọi chướng ngại mờ tôì, Tứ Chánh cần là một pháp môn vì giúp

cho hành giả dứt tất cả pháp ác và tu tất cả pháp lành; Tứ Thần túc là một pháp môn vì giúp cho

thân tâm được khinh an, bay bổng; Tín căn là một pháp môn vì khiến cho khỏi bị các thứ tà đạo

dẫn dắt; Tinh tấn là một pháp môn vì giúp cho tư duy thêm sắc bén; Niệm căn là một pháp môn

vì chính là chỗ tạo tác mọi thiện nghiệp; Định căn là một pháp môn vì chính là đường đi của giải

thoát; Tuệ căn là một pháp môn vì khiến hiện tại chứng được trí tuệ; Tín lực là một pháp môn vì

giúp hành giả thắng vượt tất cả ma lực; Tinh tấn lực là một pháp môn vì giúp đạt pháp Bất thoái

chuyển; Niệm lực là một pháp môn vì giúp cho các pháp không bị quên sót; Định lực là một

pháp môn vì dứt bỏ được tất cả xúc tưởng; Tuệ lực là một pháp môn vì khiến cho trí tuệ không bị

tổn hoại; Niệm giác phần là một pháp môn vì giúp hành giả an trụ ở pháp như thật; Trạch pháp

giác phần là một pháp môn vì giúp cho hết thảy các pháp được viên mãn; Tinh tấn giác phần là

một pháp môn vì khiến cho trí tuệ luôn dứt khoát quyết định; Hỷ giác phần là một pháp môn vì

giúp cho pháp chánh định được an lạc; Khinh an giác phần là một pháp môn vì khiến cho các

việc làm đều thành tựu; Định giác phần là một pháp môn vì là con đường dẫn đến sự giác ngộ về

tính chất bình đẳng của các pháp; xả giác phần là một pháp môn vì khiến chán lìa mọi cảm thọ;

Chánh kiến là một pháp môn vì đó chính là con đường đạt Phật đạo giải thoát; Chánh tư duy là

một pháp môn vì đoạn trừ hẳn mọi phân biệt cố chấp; Chánh ngữ là một pháp môn vì đó là

phương tiện dẫn tới giác ngộ về lẽ bình đẳng mọi thứ văn tự; Chánh nghiệp là một pháp môn vì

dứt trừ mọi quả báo của nghiệp; Chánh mạng là một pháp môn vì dứt bỏ mọi thứ mong cầu xa

vời; Chánh tinh tấn là một pháp môn vì là con đường chuyên cần đạt tới bờ giải thoát; Chánh

niệm là một pháp môn vì là cửa ngõ vô niệm; Chánh định là một pháp môn vì làm chứng đạt

pháp Tam-muội, an trụ giải thoát; Bồ-đề tâm là một pháp môn vì làm duy trì sự hưng thịnh của

Tam bảo, không để bị mai một; Đại ý lạc là một pháp môn vì duyên với chánh pháp Vô thượng

Bồ-đề; Phương tiện chánh hạnh là một pháp môn vì giúp cho hết thảy căn lành được viên mãn;

Đàn ba-la-mật là một pháp môn vì thành tựu quốc độ Phật thanh tịnh cùng các tướng tốt để giáo

hóa chúng sinh từ bỏ lòng keo kiệt bỏn sẻn; Thi ba-la-mật là một pháp môn vì giúp hành giả vượt

qua tất cả các nẻo ác nạn, giáo hóa chúng sinh giữ giới cấm; sằn-đề ba-la-mật là một pháp môn

15

vì đó là con đường vĩnh viễn lìa bỏ kiêu mạn, sân hận cùng hết thảy mọi phiền não, giáo hóa

chúng sinh dứt trừ kết sử; Tỳ-lê-da ba-la- mật là một pháp môn vì ấy là con đường đưa đến sự

thành tựu tất cả pháp lành, dạy dỗ làm cho chúng sinh trừ diệt các mầm móng biếng nhác; Thiền

ba-la-mật là một pháp môn vì đó là cội nguồn làm phát sinh thần thông thiền định, giáo hóa

chung sinh đang loạn ý; Bát-nhã ba-la-mật là một pháp môn vì giúp hành giả quét sạch vô minh,

đạt tri kiến như thật, giáo hóa chúng sinh có ác tuệ đang ngu si mê muội; Phương tiện quyền xảo

là một pháp môn vì ấy là phương pháp để chóng hiểu rõ căn tánh, chủng loại chúng sinh, tùy

theo đó mà hiện các oai nghi và chỉ bày sự an trụ của tất cả Phật pháp; Tứ nhiếp sự là một pháp

môn vì nhiếp hóa được tất cả chúng sinh hướng ý mong cầu đại pháp giác ngộ; Thành thục

chúng sinh là một pháp môn vì là con đường từ bỏ an vui cá nhân để dốc lòng đem lại lợi ích cho

người khác; Thọ trì chánh pháp là một pháp môn vì để dứt trừ mọi tạp nhiễm của chúng sinh;

Phước đức tư lương là một pháp môn vì là ngọn nguồn đem lại lợi ích cho tất cả muôn loài; Trí

tuệ tư lương là một pháp môn vì để đạt viên mãn trí tuệ mười phương; Xa-ma-tha tư lương là

một pháp môn trí tuệ là phương tiện để chứng đạt Như Lai tam-muội; Tỳ-bát-xá-na tư lương là

một pháp môn vì là cửa ngõ để đạt được Tuệ nhãn; Vô ngại giải là một pháp môn vì là cửa ngõ

để đạt được Pháp nhãn; Quyết trạch là một pháp môn vì là đưa đến Phật nhãn thanh tịnh; Đà-la-

ni là một pháp môn vì đó chính là sức mạnh để giữ gìn Phật pháp; Biện tài là một pháp môn vì

đưa đến thiện xảo trong ngôn từ, lời nói, làm cho tất cả chúng sinh được đầy đủ hoan hỷ; Thuận

pháp nhẫn là một pháp môn vì đó là con đường thuận theo pháp của tất xả Phật; Vô sinh pháp

nhẫn là một pháp môn vì đó là pháp tu để đạt được sự thọ ký đặc biệt; Bất thoái chuyển địa là

một pháp môn vì là con đường làm cho tất cả Phật pháp đều được viên mãn; Chư địa tăng tiến là

một pháp môn vì làm cho đạt đến địa vị Nhất thiết trí; Quán đảnh là một pháp môn vì nêu rõ

được từ cõi trời Đâu-suất Bồ-tát hạ sinh vào thai mẹ, sơ sinh, xuất gia, tu khổ hạnh đến Bồ-đề

đạo tràng, hàng phục chúng ma, thành Phật, chuyển bánh xe Chánh pháp, thị hiện thần thông lên

cõi trời Đao-lợi rồi xuống trần nhập Niết-bàn. Do vậy, khi Bồ-tát sắp hạ sinh, giữa Thiên chúng,

Ngài nói rõ các pháp như thế.

Này các Tỳ-kheo, lúc Bồ-tát nói rõ các pháp môn ấy xong, có đến tám vạn bốn ngàn vị

Thiên tử trong chúng hội phát tâm Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, có ba vạn hai ngàn Thiên

tử đắc Vô sinh pháp nhẫn, có đến ba vạn sáu ngàn na-do-tha Thiên tử nương theo chánh pháp, xa

lìa phiền não, đạt Pháp nhãn thanh tịnh. Chư Thiên ở cõi trời Đâu-suất đều tung các thứ hoa đẹp

quý đầy dẫy quanh chân Bồ-tát.

Này các Tỳ-kheo, Bồ-tát vì muốn cho tâm của chư Thiên được hoan hỷ hơn nữa, nên thuyết

bài tụng:

Bồ-tát sắp giáng sinh

Ở cung trời Đâu-suất

Khuyên dạy chúng chư Thiên

Chỉ cần không phóng dật

Tâm liền được an vui

Báu vi diệu trang nghiêm

Do từ nhân tịnh nghiệp

Nay đạt quả tịnh diệu

Vậy nên nghĩ về báo

Không khiến nghiệp tiêu tan

Trầm luân trong cõi ác

Phải chịu khổ vô biên.

16

Ta nay chỉ các pháp

Nên sinh tâm quý trọng,

Tự mình gắng tu tập

Sẽ đạt lạc vô vi.

Tham dục đều vô thường

Hư giả như huyễn mộng

Như tia nắng ảo ảnh

Như điện chớp, bọt nước.

Tham dục không chán bỏ

Như khát uống nước mặn

Nếu đạt trí xuất thế

Mới có thể tri túc

Thiên nữ cùng chung vui

Ví như chốn hý trường

Gặp nhau trong thành ấp

Tạm tụ rồi lìa tan

Hữu vi đâu bạn thường

Cũng không là thiện hữu

Chỉ dứt trừ cấu nhiễm

Không còn mãi đuổi theo

Phải nên cùng hòa hợp

Tâm Từ bi lợi ích

Tinh cần cầu pháp lành

Để trừ hết phiền não.

Thường niệm Phật, Pháp, Tăng

Tâm chuyên không phóng dật.

Thí, giới học rộng, nhẫn

Tất cả đều viên mãn

Theo lý quán các pháp

Do nhân duyên hợp sinh

Vô thường cùng khổ, không

Vô chủ cũng vô ngã

Hãy quán thần lực ta

Trí tuệ cùng biện tài

Nghiệp lành, chẳng phóng dật

Trì giới và đa văn

Ta tu giới đa văn

Các vị nên theo học

Thí, giới và chế ngự

Tâm Từ, chẳng buông lung.

Nương nghĩa chớ chấp lời

Phụng hành theo lời dạy

Tu tập gắng bền chí

Lợi ích khắp muôn loài

Phải thường tự biết tội

Chớ ham xét người lỗi.

Không tạo, chẳng tự thành

Người tạo ta đâu nhận

17

Nên nghĩ kiếp xa xưa

Lưu chuyển sinh tử, khổ

Thường theo đường tà, vọng

Sinh tử khác Niết-bàn

Nay nên lìa các nạn

Sinh thiện gặp bạn lành

Được nghe pháp tối thắng

Trừ diệt các tham vọng.

Dứt kiêu mạn tự cao

Nên nhu hòa, ngay thật

Phải siêng tu chánh đạo

Quyết tâm đạt Niết-bàn,

Nên dùng đèn trí tuệ

Tiêu diệt mọi si mê

Dùng trí tuệ kim cang

Phá tùy miên phiền não

Ta đạt pháp vô biên

Sẽ vì các vị thuyết

Các pháp vô biên ấy,

Cần phải tận lực hành

Ta sẽ chứng Bồ-đề

Mưa cam lộ rưới khắp

Tâm các vị thanh tịnh

Ta sẽ trao Thắng pháp.

QUYỂN II

Phẩm 5: GIÁNG SINH

Lúc bấy giờ, Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát đã vì chư Thiên, loài người diễn nói chánh pháp, khuyến khích khai bày chỉ rõ khiến

họ thêm phấn khởi.

Rồi Bồ-tát nói với Thiên chúng:

-Ta nên dùng hình tượng nào để giáng sinh xuống cõi Diêm-phù-đề?

Nhiều vị Thiên tử lần lượt lên tiếng, người thì cho là nên dùng hình tượng đồng tử, người

thì bảo nên lấy hình tượng Thích, Phạm, người thì cho rằng nên chọn hình tượng như chư Thiên

cõi trời thần diệu (Mahà ràji karùpa), người thì nói rằng phải dùng hình tượng như các thần A-

tu-la, Càn-thát-bà, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-già... người thì cho là nên chọn hình tượng

như chư Thiên Nhật Nguyệt, lại có người bảo nên dùng hình tượng như Kim sí điểu..., các vị

Thiên tử đã đưa ra rất nhiều hình tượng như thế. Lúc ấy, trong hội chúng có một vị Thiên tử

tên Thắng Quang, xưa kia đã từng ở cõi Diêm-phù-đề làm vị Bà-la-môn, đối với đạo pháp Vô

thượng Bồ-đề tâm không hề thoái chuyển, lúc đó lên tiếng cho rằng, trong luận Vi-đà (Veda) đã

18

nói rõ, Bồ-tát giáng sinh nên dùng hình tượng voi để nhập thai mẹ. Vị Thiên tử ấy liền nói bài

kệ:

Bồ-tát giáng trần

Nên dùng hình voi

Đoan chánh oai đẹp

Đảnh đầu màu hồng

Trắng sạch thanh tịnh

Như pha lê trong

Gồm đủ sáu ngà

Vàng khắc tô điểm

Điềm lành tối thượng

Vi-đà đã nêu

Ba mươi hai tướng

Sắp sinh cõi người.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát lúc đó đang ở cõi trời Đâu-suất, vì sắp giáng sinh nên quan sát khắp cõi Diêm-phù-

đề, thấy rõ nơi cung điện của vua Du-đầu-đàn hiện ra trước tám sự kiện tốt lành. Tám hiện tượng

ấy là những gì? Một là trong vương cung bỗng nhiên trở nên trong sạch, không rưới nước quét

dọn mà vẫn không hề có các thứ bụi bặm uế tạp, sỏi sạn bừa bãi cùng muỗi nhặng, ốc sên và các

loại côn trùng... trái lại mọi nơi đều có hoa đẹp giăng rải nhiều vòng, mùi hương tỏa ra thơm

ngát; hai là từ trong rặng Tuyết sơn, từng đàn chim bay về tụ tập, đủ loại chim lạ màu sắc khác

nhau, lông cánh đều tươi đẹp, chúng tha hồ bay nhảy tung tăng khắp các cung điện lầu gác, mái

hiên, cửa sổ, xà cột, kêu hót vui hòa thỏa thích; ba là cũng trong vương cung ấy, cây cỏ hoa lá

như đồng loạt nở rộ xanh tươi; bốn là các ao hồ trong vương cung đều xuất hiện vô số hoa sen,

hoa lớn như bánh xe có đến trăm ngàn cánh óng ánh che phủ trên mặt nước; năm là trong vương

cung các vật dụng châu báu tự nhiên hiện ra rất nhiều, lại có cả bơ dầu, mật cùng nhiều loại có vị

tuyệt ngon, đem dùng hầu như không bao giờ hết; sáu là trong vương cung, các thứ nhạc khí như

ống tiêu, ống sáo, các loại đàn cầm, đàn sắt kiểu cũ kiểu mới, không gõ tấu mà phát ra các loại

âm thanh vi diệu; bảy là trong vương cung các kho báu đều đầy ắp nào là vàng bạc, lưu ly, xa cừ,

mã não, ma-ni, san hô...; tám là từ nơi vương cung tỏa ra một vầng ánh sáng lớn át hẳn ánh sáng

của mặt trời, mặt trăng, ai nhìn ngắm vầng sáng ấy thân tâm đều an lạc, cho là điều chưa từng có.

Đó là tám hiện tượng tốt lành đã hiện ra nơi vương cung vua Du-đầu-đàn. Lúc này Hoàng hậu

của vua là Thánh hậu Ma-da, tắm gội trang điểm, xoa các loại thiên hương, mặc y phục quý giá

đẹp đẽ, các thứ châu báu mang theo nơi người làm tăng thêm vẻ đẹp trang nghiêm quý phái,

hoan hỷ thư thái, thân tâm thanh tịnh, dẫn đoàn thể nữ tùy tùng một vạn người, đi dạo trong điện

âm nhạc, đến thẳng chỗ vua Du-đầu-đàn, ở nơi phía phải nhà vua, nhẹ bước lên tòa lưới quý báu

trang nghiêm. An tọa xong, Thánh hậu mỉm cười, nét mặt thật tươi tỉnh, đọc bài tụng:

Lành thay, Đại vương mong chấp thuận

Nay thiếp xin tỏ bày nguyện lớn

Tâm nhân từ theo đấy khởi luôn

Thiếp đang trì tám thanh tịnh giới

Chẳng hại muôn loài như yêu mình

Ba nghiệp, mười thiện thường an tĩnh,

Tâm xa lìa dua nịnh, ghét ganh.

19

Mong vua với thiếp đừng sinh nhiễm

Nghe giới cấm này chẳng vui lòng

Sợ vua nhiều kiếp thêm buộc khổ

Chỉ mong thuận cho thiếp ở riêng

Cung điện hương hoa tự tô điểm.

Thường vây quanh, có thể nữ hiền

Tấu nhạc đàn ca diễn pháp âm

Hết thảy kẻ ác truyền xa thiếp

Hương hoa dâm uế đều không hưởng

Tất cả tù tội được miễn, tha.

Các nhà ngục nay nên trống vắng

Mở đàn lớn bảy ngày bảy đêm

Cứu giúp nghèo đói được no đủ

Giáo hóa nẻo chánh, nhẹ lao dịch

Khiến mọi công đường dứt kiện tranh

Người người cùng hướng về từ tâm

Như lên Đao-lợi vườn Hoan hỷ

Thương xót thế gian như con mình

Pháp dạy như thế rất an lạc.

Vua nghe lời ấy, lòng vui thích

Mọi điều ước nguyện đều chấp thuận.

Truyền các quan tẩy tịnh hoàng cung

Cờ, lọng hoa hương khéo trang hoàng

Lại lệnh hai vạn quân dũng mãnh

Đủ cả kiếm kích theo phòng vệ.

Thể nữ đàn ca hầu giúp vui

Anh lạc châu báu tự trang điểm

Giường ngọc tòa báu phủ lụa là

Ngự nơi thắng điện như Thiên nữ.

Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy Tứ Thiên vương, Thích Đề-hoàn Nhân và các vị Thiên chủ ở các cõi Dạ-ma thiên,

Đâu-suất-đà thiên, Lạc biến hóa thiên, Tha Hóa tự tại thiên, Phạm chúng thiên, Phạm phụ thiên,

Diệu quang thiên, Thiểu quang thiên, Quang nghiêm thiên, Tịnh cư thiên, A-ca-ni-trá thiên, Ma-

hê-thủ-la thiên, vị chủ thế giới Ta-bà là Phạm Thiên vương... cùng với vô lượng trăm ngàn Thiên

chúng đều vân tập đông đủ đến chỗ Bồ-tát cùng nhau thưa:

-Bồ-tát hướng ý sắp sửa giáng sinh, chư Thiên chúng tôi không theo Ngài hầu hạ. Ngài

xuống cõi thế, chúng tôi không biết khi nào Ngài quay lại và cũng không biết ân nuôi dưỡng sắp

tới, ai sẽ có thể được nhận theo hộ vệ, hầu hạ Bồ-tát xuống cõi Diêm-phù-đề. Từ lúc Ngài vào

thai mẹ, rời thai lớn lên, ở tuổi thiếu niên, tuổi thanh niên trưởng thành vui chơi hưởng thụ, đến

khi xuất gia tu khổ hạnh, rồi tới Bồ-đề tòa hàng phục ma quân, thành Phật, chuyển bánh xe Pháp,

thị hiện thần lực diệu dụng, từ cõi trời Đao-lợi trở lại chốn Diêm phù, nhập Niết-bàn, chư Thiên

chúng tôi sẽ xin hết lòng hộ vệ chẳng lúc nào rời.

Bấy giờ các vị Thiên tử cùng nhau đọc bài tụng:

20

Chúng tôi ai được nhận

Hoan hỷ theo Bồ-tát

Phước đức được tăng thêm

Cũng được danh dự lớn

Nếu cầu cõi Đao-lợi

Thắng diệu luôn an lạc

Các thể nữ quây quần

Nên theo Thanh tịnh nguyệt

Nếu cầu Diệu viên lâm

Xứ đẹp thường vui thích

Đất báu vàng, hoa điểm

Nên theo Ly cấu quang

Nếu cầu voi, ngựa, xe

Dạo nơi vườn Hoan hỷ

Chúng thể nữ quây quần

Nên theo Đại trượng phu.

Nếu cầu Dạ-ma thiên

Cùng cõi trời Đâu-suất

Nơi sinh thường cung kính

Nên theo Đại danh xưng

Nếu cầu Hóa lạc thiên

Tự tại chốn cung phòng

Du hý vui biến hóa

Nên theo bậc Công đức.

Nếu cầu làm Ma vương

Lìa bỏ mọi tâm độc

Thần biến khắp mọi cõi

Nên theo bậc Lợi ích.

Nếu cầu vượt Dục giới

Trụ Phạm cung thắng diệu

Tu tập bốn Đẳng tâm

Nên theo bậc Thiền định.

Nếu cầu sinh nhân gian

Thọ phước báo Luân vương

Bảy báu từ tâm đến

Nên theo bậc Ly dục

Nếu cầu bậc Vương vị

Trưởng giả cùng cư sĩ

Giàu sang không thù địch

Nên theo Vô thượng sĩ.

Nếu cầu đại phú quý

Đoan chánh và danh dự

Giáo lệnh đầy uy đức

Nên theo bậc Phạm âm

Nếu cầu báo Trời, Người

Ba cõi đều an ổn

Thiền cùng Tuệ vô lậu

Nên theo pháp tự tại

21

Nếu cầu dứt tham dục

Cùng diệt mọi sân si

Chí đạm bạc tịch tĩnh

Nên theo Bậc Điều Tâm

Nếu cầu Nhất thiết trí

Thanh văn cùng Duyên giác

Sư tử hống mười phương

Nên theo biển công đức

Nếu cầu khỏi nẻo ác

Mở các cửa cam lộ

Liền gặp Bát chánh đạo

Nên theo lìa đường hiểm

Nếu cầu thấy chư Phật

Lãnh hội pháp vi diệu

Cùng mong các phước báo

Nên theo công đức tạng

Nếu cầu lìa phiền não

Sinh già bệnh chết khổ

Thanh tịnh như hư không

Nên theo Bậc Lỵ Nhiễm

Nếu cầu được kính trọng

Đức hạnh tướng tốt đủ

Tự tha cùng hóa độ

Nên theo Bậc An Lạc

Nếu cầu Giới Định Tuệ

Pháp vi diệu khó đạt

Bậc trí mau giải thoát

Nên theo Đại Y Vương.

Nếu cầu vô lượng đức

Cứu cánh đều viên mãn

Cùng đạt cõi Niết-bàn

Nên theo thành tựu Trí.

Bấy giờ, chư Thiên trong chúng hội đều nghe rõ bài kệ ấy. Có đến bốn vạn tám ngàn vị trời

ở cõi Tứ Thiên vương thiên, trăm ngàn vị trời ở cõi Đao-lợi thiên, trăm ngàn vị trời ở cõi Dạ-ma

thiên, các cõi Đâu-suất thiên, Hóa lạc thiên, Tha hóa tự tại thiên cũng có số lượng chư Thiên như

vậy, lại có sáu vạn Thiên ma vốn tích tụ phước đức từ kiếp trước, sáu vạn tám ngàn vị trời cõi

Phạm chúng thiên, cho đến cõi A-ca-ni-trá thiên cũng có số lượng Thiên tử gần tới trăm ngàn vị.

số Thiên tử như thế đã đến trước ở trong chúng hội. Ngoài ra, còn có chư Thiên các phương khác

Đông, Tây, Nam, Bắc, trên, dưới với số lượng không tính hết cũng đều đến tụ hội. Lúc đó vị

Thiên tử đứng đầu trong hội chúng đọc bài tụng:

Các vị nay nên nghe

Tâm ta đã quyết định

Bỏ dục cùng thần thông

Thiền Tam-muội an lạc

Cùng theo Bậc Tối Thắng

Giáng sinh nơi thai mẹ

22

Khiến ngăn chận mọi ác

Thường làm kẻ ủng hộ

Dùng âm nhạc diệu kỳ

Ca ngợi biển công đức

Khiến trời, người hoan hỷ

Khởi tâm đạo vô thượng.

Trời, người nghe lời ấy

Hoan hỷ dứt các nạn

Tung khắp hoa Mạn-đà

Cùng các thứ hoa quý

Lại xông hương trầm thủy

Cúng dường Bậc Phước Tịnh

Bồ-tát ở trong thai

Chẳng vướng ba cấu nhiễm

Vượt khỏi sinh, lão tử

Đạt được đạo tận cùng

Chúng ta giữ tâm tịnh

Cùng theo Bậc Tuệ Giác

Các Thiên vương Thích, Phạm

Lúc thấy bảy bước đi

Dùng tay nâng hương thủy

Tắm bậc Thánh vô cấu

Theo thế gian mà làm

Trời Người đạt phước lớn.

Chốn dục thường không nhiễm

Vượt thành bỏ ngôi báu

Chúng ta nguyện theo cảng

Lót cỏ ngồi Đạo tràng

Hàng ma thành Chánh giác

Giảng thuyết pháp Vô thượng

Phật sự thông ba cõi

Cam lộ thắm muôn loài

Cho đến nhập Niết-bàn

Luôn theo không rời bỏ.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Vô số Thiên nữ ở cõi Dục chiêm ngưỡng thân tướng vi diệu của Bồ-tát, đang chuẩn bị

giáng sinh nên họ cùng bàn với nhau, bậc nữ nhân nào làm mẹ Bồ-tát tất phải đầy đủ thắng đức,

mới kham nỗi việc mang thai bậc Tôn giả. Vị nữ nhân ấy hẳn được mọi người mến mộ, hết lòng

yêu kính. Bồ-tát nhờ phước báo sẵn có đạt được thần thông, thân sinh theo ý mình. Từ cung trời

Đâu-suất, chỉ trong một khoảng sát-Na là đến thành Ca-tỳ-la, kinh đô của vua Du-đầu-đàn. Kinh

thành ấy chu vi rộng lớn, vườn cây ao hồ đều trang nghiêm thù thắng như cung điện của đức Đế

Thích. Trong nội cung có một điện lớn tên Trì quốc, Thánh hậu Ma-da ngự ở cung điện ấy, mọi

vật được bày trí trong đó đều trang nghiêm đẹp đẽ, như tỏa lên một sự thanh tịnh, không cấu

nhiễm, trong sáng linh thiêng. Thánh hậu mặc Thiên y, đeo chuỗi Anh “ lạc đều là những thứ

quý giá tăng thêm dáng vẻ quý phái đáng kính. Khi ấy các Thiên nữ đã tới cung điện đó, trụ nơi

hư không, chiêm ngưỡng dung nhan Thánh hậu, phát ra lời kệ:

23

Các Thiên nữ Dục giới

Quán thân diệu Bồ-tát

Đều cùng nhau suy nghĩ

Mẹ Bồ-tát ra sao

Vòng hoa tay giữ chặt

Hương xông cùng xoa khắp

Hoan hỷ đến hoàng cung

Chắp tay lòng cung kính

Dung mạo rất xinh đẹp

Chân tay thật ưa nhìn

Thấy ngự nơi giường quý

Tâm lành, quán lý thật

Cõi trần diệu dường này

Trên trời chưa có được

Chúng tôi thường tự nghĩ

Thiên nữ là thù thắng

Nay thấy dung nhan này

Tự sinh lòng hổ thẹn.

Công đức rất trang nghiêm

Dung nhan thật đoan chánh

Nếu không có đức này

Đâu làm Bồ-tát mẫu.

Ví như ngọc vô giá

Đặt nơi vật báu tịnh

Mẹ Bồ-tát như vậy

Cưu mang Bậc Thắng Đức

Người gặp sinh hoan hỷ

Tâm luôn vui không chán

Diện mạo luôn đoan trang

Thân tướng như ngời sáng

Như trăng tại hư không

Nhìn người ý thanh tịnh

Như mặt trời rực sáng

Như vàng ròng tinh luyện

Chiêm ngưỡng mẹ Bồ-tát

Tướng hảo cũng như trên.

Tóc thơm lại mềm mại

Óng ánh màu ong huyền

Răng trắng màu sao trời

Mắt như lá sen xanh

Đi đứng thật uyển chuyển

Tay chân đều nghiêm chánh

Cõi trời có ai hơn

Nhân gian nào sánh được

Xem xét kỹ như thế

Nhiễu phải, tung hoa hương

Tán thán tên Phật mẫu

Trở về nơi cõi trời

24

Lúc ấy Tứ hộ thế

Thích phạm cùng Dục thiên

Và với Tám bộ chúng

Đều đến quanh mẹ Phật

Chư Thiên đều cùng thấy

Bồ-tát sắp giáng sinh

Cùng đem nhiều hương hoa

Vui mừng đến trước mặt

Chắp tay đảnh lễ thưa

Thời giáng sinh đã tới

Vua Sư tử hiện tại

Xót thương sinh cõi đời.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc Bồ-tát sắp sửa giáng sinh, phương Đông có vô lượng trăm ngàn Bồ-tát, đều là bậc

Nhất sinh bổ xứ cùng tới cung trời Đâu-suất để cúng dường Bồ-tát. Các phương Nam, Tây, Bắc

bốn hướng trên dưới, tất cả các vị Bồ-tát như thế cũng đều đến đó để cúng dường. Rồi cả mười

phương thế giới, các vị Thiên tử các cõi Tứ Thiên vương thiên, Tam thập tam thiên, Dạ-ma

thiên, Đâu-suất-đà thiên, Lạc biến hóa thiên, Tha hóa tự tại thiên... mỗi vị đều dẫn theo bốn vạn

tám ngàn Thiên nữ, trước sau lần lượt nhiễu quanh cung trời Đâu-suất, tấu nhạc đàn ca cúng

dường Bồ-tát.

Bấy giờ Bồ-tát ngự tại Đại lâu các, ngồi nơi tòa Sư tử Chúng đức sở sinh thắng tạng (Kho

tàng siêu việt sinh ra tất cả công đức), còn các vị Bồ-tát kia cùng với vô lượng trăm ngàn vạn ức

na-do-tha chư Thiên vây quanh cúng dường Bồ-tát, hết lòng cung kính tôn trọng ca ngợi.

Ngay khi ấy, Bồ-tát ở nơi cung trời Đâu-suất tối thắng liền giáng sinh xuống cõi Diêm-phù-

đề.

Lúc Bồ-tát sắp giáng sinh, từ thân tướng phóng ra luồng ánh sáng chưa từng có, chiếu khắp

Tam thiên đại thiên thế giới, đến trong cõi u minh khiến cho ánh sáng cửa mặt trời mặt trăng lu

mờ hẳn, chỉ còn luồng ánh sáng lớn ấy chiếu sáng mà thôi. Chúng sinh ở cõi u tối ấy đều trông

thấy nhau, cùng bảo: “Do đâu mà bỗng dưng trong cõi này lại hiện ra các chúng sinh khác”.

Cùng lúc khắp Tam thiên đại thiên thế giới hiện ra sáu cách chấn động, gồm đến mười tám hiện

tượng. Đó là dao động, dao động mạnh, dao động rất mạnh; đánh gõ, đánh gõ mạnh, đánh gõ rất

mạnh; di chuyển, di chuyển nhanh, di chuyển rất nhanh; vọt lên, vọt lên cao, vọt lên rất cao, phát

ra âm thanh, phát ra âm thanh lớn, phát ra âm thanh rất lớn; cõi biên cử lên thì cõi giữa im lặng,

cõi giữa cử lên thì cõi biên im lặng; phương Đông cử lên thì phương Tây im lặng, phương Tây

cử lên thì phương Đông im lặng; phương Nam cử lên thì phương Bắc im lặng, phương Bắc cử

lên thì phương Nam im lặng. Lúc đó tất cả chúng sinh khi nghe được các thứ âm thanh ấy đều

vui mừng phấn chấn, yêu thích thanh tịnh, sung sướng tột độ, ca ngợi hết lời, không một chúng

sinh nào kinh động sợ hãi. Cả đến Phạm thích hộ thế, ánh sáng mặt trời mặt trăng như không còn

xuất hiện. Hết thảy chúng sinh ở các cõi địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh nhờ công đức ấy mà được an

ổn, không một chúng sinh nào trong khoảng thời gian này bị lòng tham, sân hận, si mê cũng như

các thứ phiền não bức bách. Trái lại, tất cả đều khởi lên tâm từ bi thương xót muốn đem lại lợi

ích cho nhau, xem nhau như cha mẹ, anh em thân thuộc. Đồng thời, các thứ nhạc khí ở cõi trời,

người chẳng tấu mà tự phát ra âm thanh. Vô lượng chư Thiên đầu đội, hai tay nâng cao những

25

tòa lâu các vi diệu, lại có vô lượng trăm ngàn Thiên nữ vây quanh hòa tấu Thiên nhạc và trong

lời nhạc đó phát ra bài kệ thâm diệu tán dương công đức của Bồ-tát:

Tôn giả tu tập qua nhiều kiếp

Các thứ tịnh nghiệp đều viên mãn

Trụ nơi lý chân chánh thù thắng

Nay được trời người đều cúng dường

Vô lượng câu-chi kiếp từ trước

Bố thí cả vợ con dấu yêu

Do phước thí nay đạt thắng báo

Nên được chư Thiên dâng hoa hương

Tự hại thân mình để bố thí

Tâm Từ cứu loài chim sắp chết

Lại nhờ hạnh thí được thắng báo

Thường khiến ngạ quỷ được no đủ.

Tôn giả trải qua vô biên kiếp

Kiên trì tịnh giới chưa từng rời

Do phước trì giới đạt thắng báo

Làm cho cõi ác dứt khổ đau.

Vô lượng kiếp tôn giả trải qua

Cầu giác ngộ nên hành nhẫn nhục

Do phước nhẫn nhục đạt thắng báo

Nên khiến Trời, Người cùng mến thương.

Tôn giả trải qua vô lượng kiếp

Trọn tu tinh tấn không ngừng nghĩ

Do phước tỉnh cần đạt thắng báo

Thân tướng đoan nghiêm như Tu-di.

Tôn giả trải qua vô lượng kiếp

Thường dứt kết sử, tu pháp định

Do phước thiền định đạt thắng báo

Nên khiến đời này dứt phiền não.

Tôn giả trải qua vô lượng kiếp

Tu tập trí tuệ dứt vọng mê

Do trí Bát-nhã đạt thắng báo

Khiến cho thanh tịnh thêm sáng ngời.

Áo giáp Từ bi trừ phiền nao

Vì thương thế gian nên giáng sinh

Chứng đắc Hỷ, Xả pháp thượng diệu

Được cả ba cõi cùng kính lễ

Dùng đuốc trí tuệ đầy ánh sáng

Tịnh trừ si ám cùng tội lỗi

Tam thiên đại thiên đều hướng về

Đại Tôn Sư Mâu-ni kính lễ

Thắng tuệ thần túc được viên thông

Thấy nghĩa chân thật nên thị hiện

Tự giải thoát, độ người giải thoát

Kính lễ Bậc Sư năng độ tận

Tùy thuận thế gian hiện thân trần

26

Nhưng chẳng bị thế pháp nhiễm hoặc.

Hết thảy chúng sinh nếu thấy nghe

Được mọi lợi ích không thể bàn

Huống chi được hiểu tôn diệu pháp

Vui tin tưởng sinh bao điều thiện

Cõi trời Đâu-suất như u ám

Cõi Diêm-phù vầng dương sắp hiện

Phiền não cùng nhiều thứ tối mê

Tôn giả độ cho đều tỉnh ngộ.

Thành Ca-tỳ-la càng hưng thạnh

Vô lượng chúng chư Thiên vây quanh

Thiên nữ mỹ miều tấu Thiên nhạc

Âm thanh vi diệu vang khắp thành

Mẹ Phật thân sắc càng nghiêm trang

Phước tường uy dung do tịnh nghiệp

Thánh tử đoan chánh kỳ diệu thay

Vầng sáng chiếu soi ba ngàn cõi

Chúng sinh ở những quốc độ ấy

Lìa mọi phiền não cùng luận tranh

Tâm Từ kính thuận cùng khởi phát

Đều từ uy lực Bồ-tát sinh

Dòng vua Du-đàn thêm hưng thịnh

Nối tiếp truyền thông Chuyển luân vương.

Kính thành với nhiều kho châu báu

Các thứ báu quý đều đầy ngập

Dạ-xoa, La-sát, Cưu-bàn-trà

Tu-la, Mật Tích cùng Thiên chúng

Bảo vệ nơi Bồ-tát ngự cư

Không lâu đều sẽ đạt giải thoát

Tất cả hướng về đạo Bồ-đề

Nguyện chóng như Ngài thành Chánh giác.

Phẩm 6: Ở TRONG THAI MẸ

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Mùa đông đã qua, vào ngày xuân phân, tháng Tỳ-xá-khư, hoa lá trong rừng đều tươi thắm

đáng yêu, khí hậu không lạnh cũng không nóng, rất thích hợp với việc ra đời của các Bậc Thắng

nhân trong ba cõi.

Bồ-tát quán sát cõi thế gian, đúng lúc trăng tròn sáng tỏ, ngay khi sao Phất-sa hợp với mặt

trăng, Bồ-tát từ cõi trời Đâu-suất biến mất, nhập vào thai mẹ qua hình tượng voi trắng sáu ngà,

các ngà của voi đều óng ánh kim sắc, đầu voi tỏa ánh sáng màu hồng, hình tướng các căn đều

viên mãn. Voi trắng sáu ngà sáng suốt chánh niệm, dùng thần lực theo sườn hông phía phải của

mẹ mà đi vào. Khi ấy Thánh hậu trong giấc điệp yên ổn, mộng thấy rõ các sự việc như vừa kể.

Bấy giờ Đức Thế Tôn muốn lặp lại các ý nghĩa đó nên nói kệ:

27

Thắng nhân gởi sinh làm voi trắng

Trắng tinh như tuyết đủ sáu ngà

Mũi, chân đẹp lạ đầu hồng sáng

Các chi tiết khác đều viên mãn

Vào hông phải thân như dạo chơi

Mẹ Phật nhân đấy bao hoan hỷ

Việc chưa từng thấy chưa từng nghe

Thân tâm thư thái như thiền định.

Lúc bấy giờ Thánh hậu thân tâm phát sinh niềm vui vô biên, ở trên tòa cao lấy các thứ vật

báu đẹp đẽ sửa soạn trang nghiêm lại thân, rồi cùng vô số thể nữ cung kính theo hầu rời khỏi

cung điện đến thẳng vườn hoa Vô ưu. Tới nơi bà liền sai một thể nữ tín cẩn đến tâu với vua Du-

đầu-đàn rằng bà muốn gặp nhà vua, xin nhà vua chớ chậm trễ. Vua nghe tâu rất vui vẻ liền rời

khỏi ngai vàng cùng với các vị đại thần và quyến thuộc trước sau lần lượt đến vườn hoa Vô ưu.

Vừa tới cửa vườn hoa, nhà vua cảm thấy thân thể mình như nặng nề không thể cất bước đi tiếp.

Vua bèn nói bài kệ:

Xưa nhiều phen cự địch

Thân thể luôn gọn gàng

Nay bỗng dưng như thế

Biến này biết hỏi ai?

Vị Thiến tử cõi trời Tịnh cư lúc đó liền hiện ra nửa thân hình trong hư không, vì vua Du-

đầu-đàn nói bài tụng:

Bồ-tát uy đức lớn

Cõi Đâu-suất hạ sinh,

Nhập thai nơi Thánh hậu

Làm Thái tử của vua

Các hạnh đều viên mãn

Trời, Người đều cung kính

Đủ trí tuệ từ bi

Quán đảnh nên thọ chức.

Vua Du-đầu-đàn nghe rõ bài kệ ấy liền chắp tay đảnh lễ, thưa: -Tôi nay thấy sự việc này

thật là ít có.

Rồi nhà vua vào gặp Thánh hậu, tâm tự dứt mọi kiêu mạn, hỏi ngay Thánh hậu muốn điều

gì cứ theo ý tâu bày. Thánh hậu nói kệ đáp:

Thiếp ngủ thấy trong mộng

Bạch tượng thân ngân sắc

Chói sáng vượt trời, trăng

Thật uy nghiêm thân tướng

Sáu ngà đầy uy lực

Khó hoại như kim cương

Thân hình rất khỏe đẹp

Đến nhập vào bụng thiếp.

28

Thiếp từng thấy lắm điềm

Mong vua hãy lắng nghe

Thiếp thấy khắp Tam thiên

Cảnh bao la thật đẹp

Thường khi trong giấc điệp

Chư Thiên đến khen thiếp

Tham, sân các phiền não

Kết sử đều tiêu tan

Tâm thiếp vui tịch tĩnh

Như trú trong cảnh thiền

Nên mời người giải mộng

Thâm hiểu luận Vi-đà

Thấu đạt tám pháp diệu

Biện rõ lẽ dữ lành

Gấp triệu người đó tới

Vì thiếp giải mộng kia.

Vua nghe qua lời ấy

Liền cho gọi chiêm gia

Truyền lệnh cho vị này

Gắng đoán mộng Thánh hậu.

Thánh hậu bảo vị này

Mọi điều ta nằm mộng

Người đã từng giỏi đoán

Nay ta sẽ nói rõ

Ta thấy voi như tuyết

Ánh sáng hơn nhật nguyệt

Sáu ngà thêm uy thế

Voi trông rất khỏe đẹp

Sắc sáng thật thuần tịnh

Rắn chắc như kim cang

Đến nhập vào bụng ta

Mộng ta là như thế.

Vị kia nghe Thánh hậu

Kể rõ mọi chi tiết

Thưa rằng nên an tâm

Mộng ấy là điềm lành

Tộc họ đang hưng thịnh

Tất sinh con quý tướng

Ở nhà làm Luân vương

Uy lực trùm khắp cõi

Xuất gia thành quả Phật

Thương xót đến muôn loài

Rưới khắp pháp cam lộ

Trời, Người đều cung kính.

Vua Du-đầu-đàn nghe vị Bà-la-môn giải rõ ý nghĩa giấc mộng của Thánh hậu Ma-da, trong

lòng vô cùng hớn hở liền sai người đem tặng cho vị ấy nhiều y phục, đồ ăn uống quý giá để

người ấy ra về.

29

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy vua Du-đầu-đàn, nơi bốn cửa thành cũng như nơi các ngã tư trong kinh đô, vì sự

kiện nhập thai của Bồ-tát, nên đã thiết lập các hội bố thí lớn, cấp phát thức ăn y phục cho đến

hương hoa, đồ dùng để nằm ngồi cùng xe ngựa, nhà cửa, đất đai ai cần đến đều chu cấp đầy đủ.

Vua lại suy nghĩ là nên chọn cung điện nào để Thánh hậu nghỉ ngơi yên ổn, tránh các mối lo

buồn, tâm trí luôn được an lạc. Bấy giờ bốn vị Thiên vương đến nơi vương cung thưa với nhà

vua:

-Mong đại vương hãy yên tâm đừng lo nghĩ về điều ấy, chúng tôi sẽ chọn cho Bồ-tát một

cung điện nguy nga.

Cùng lúc vị Thiên tử ở cõi trời Đao-lợi là Đế Thích liền tới nơi vương cung, đọc bài kệ:

Thế cung bảo hộ kém

Thánh hậu chẳng nên ngự

Đao-lợi có thắng điện

Xin đem dâng Bồ-tát.

Cùng lúc, vị Thiên tử ở cõi trời Dạ-ma cũng đến vương cung đọc bài kệ:

Chúng tôi có thắng điện

Hơn hẳn cung Đao-lợi

Ở cõi trời Dạ-ma

Nay xin dâng Bồ-tát.

Cùng lúc, vị Thiên tử ở cõi trời Đâu-suất cũng tới vương cung, đọc bài kệ:

Đâu-suất cung điện đẹp

Bồ-tát đã từng ngự

Đó là chốn thù thắng

Lại đem dâng Bồ-tát.

Cùng lúc vị Thiên tử trời Hóa lạc cũng đến vương cung, đọc bài kệ:

Tôi có cung điện báu

Theo tâm mà sinh ra

Thật trang nghiêm kỳ diệu

Nguyện dâng cho Bồ-tát.

Cùng lúc vị Thiên tử ở cõi trời Tha hóa tự tại cũng tới vương cung, đọc bài kệ:

Cung điện tôi kỳ diệu

Hơn mọi trời cõi Dục

Trang nghiêm các bảo vật

Ý vui lòng thanh tịnh

Ánh sáng thật huy hoàng

Hương hoa xông tung khắp

30

Xin đem dâng Bồ-tát

Và Thánh mẫu được an.

Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy các vị Thiên tử ở các cõi trời thuộc Dục giới vì muốn cúng dường nên tất cả các vị

ấy đều đến vương cung vua Du-đầu-đàn nói về những cung điện ở các cõi trời của mình. Vua

Du-đầu-đàn cũng vì Bồ-tát mà lập một cung điện lớn, trang hoàng cực kỳ đẹp đẽ tinh khiết, nhân

gian không đâu có được.

Bấy giờ Bồ-tát dùng thần lực Đại nghiêm tam-muội khiến cho bên trong tất cả các cung

điện ấy đều hiện rõ thân hình Thánh hậu Ma-da, cùng với Bồ-tát ngồi kiết già bên hông phải mẹ

mình. Các vị Thiên tử xem thấy ai cũng cho là Bồ-tát chỉ an trụ nơi cung điện mình.

Đức Thế Tôn lại nói ý đó bằng kệ:

Đại nghiêm tam-muội

Thần hóa khó lường

Chư Thiên đẹp lòng

Vua cha hoan hỷ.

Lúc Phật nói đoạn kinh này, các vị Thiên tử trong chúng hội có vị nghĩ: “So với cõi trời Tứ

Thiên vương thì cõi nhân gian đó đã đầy những ô nhiễm chẳng sạch, huống chi các cõi trời từ

Tam thập tam thiên trở lên đến cõi trời Đâu-suất? Bồ-tát đã lìa cõi trời Đâu-suất xuống cõi người

ở trong thai mẹ, trải qua đến mười tháng, thế thì làm sao được gọi là vật báu của thế gian tinh

khiết thù diệu thanh tịnh hết mực?”

Bấy giờ Tôn giả A-nan nương theo uy lực của Phật, quỳ thẳng chắp tay bạch Phật:

-Bạch Thế Tôn, thân thể người nữ vốn chứa nhiều dục, ác. Làm sao Như Lai lúc còn là Bồ-

tát lìa cõi trời Đâu-suất nhập vào thai mẹ từ phía hông bên phải và an trụ ở đấy?

Phật bảo Tôn giả A-nan:

-Thời gian Bồ-tát ở trong thai mẹ, không hề bị bất tịnh làm cho ô nhiễm, trái lại Bồ-tát

thường an trụ nơi bảo điện trang nghiêm thanh tịnh đệ nhất. Bảo điện như thế các vị có muốn

trông thấy không? Như Lai sẽ chỉ rõ các vị xem.

Tôn giả A-nan thưa với Phật:

-Bạch Thế Tôn, mong Đức Thế Tôn hiển bày chỉ rõ để cho mọi người trông thấy đều sinh

tâm hoan hỷ.

Bấy giờ Đức Như Lai liền dùng thần lực khiến Phạm Thiên vương, vị chủ của thế giới Ta-

bà cùng sáu mươi trăm ngàn ức (6.000.000.000) vị Phạm thiên xuống cõi Diêm-phù-đề đến chỗ

Phật cung kính đảnh lễ, đi nhiễu theo phía phải ba lần rồi đứng qua một bên. Lúc này Đức Thế

Tôn nói với Phạm Thiên vương:

31

-Thời gian ta còn là Bồ-tát ở trong thai mẹ mười tháng, chỗ ta ở là bảo điện, hiện nay bảo

điện đó ở tại đâu, ông nên đem tới đây.

Phạm Thiên vương thưa:

-Bảo điện ấy hiện ở tại cõi trời chúng con.

Rồi vị chủ thế giới Ta-bà liền cúi đầu lễ Phật và đột nhiên biến mất. Chỉ trong một sát-na

Phạm Thiên vương lên tới Phạm cung gọi Thiên tử Diệu Phạm bảo:

-Ông phải lần lượt xuống đến cõi trời Tam thập tam thiên xướng lớn: Hôm nay Phạm Thiên

vương muốn đem bảo điện, chỗ của Đức Như Lai ngự trong thời gian còn ở trong thai mẹ, đến

chỗ Phật đang thuyết pháp. Vị nào muốn xem bảo điện ấy mau đến đó.

Khi ấy, Phạm Thiên vương liền đem bảo điện của Bồ-tát đặt vào trong Phạm điện, Phạm

điện đó rộng lớn đến ba trăm do-tuần, cùng với tám vạn bốn ngàn câu-chi Phạm thiên cung kính

nhiễu quanh. Rồi từ cõi Phạm thiên đưa bảo điện xuống cõi Diêm-phù-đề. Cùng lúc, vô

lượng chư Thiên ở các cõi trời Dục giới đều tụ hội đến chỗ đạo tràng của Như Lai, dùng Thiên y

vi diệu, các loại Thiên nhạc, vòng hoa hương thơm cõi trời hết sức trang nghiêm để cúng dường.

Lúc đó Thiên đế Thích cho tới vị Thiên tử cõi trời Tha hóa tự tại đều chẳng thấy được bảo

điện của Bồ-tát, dù đã cố sức xem xét rất kỹ cũng không thể thấy. Tứ Thiên vương bèn hỏi Đế

Thích:

-Bọn chúng ta làm cách nào mới có thể thấy được bảo điện của Bồ-tát?

Đế Thích đáp:

-Phải nên hỏi Như Lai thì mới có thể thấy.

Thiên đế Thích và Tứ Thiên vương đảnh lễ, hỏi Phật. Lúc đó Đại phạm Thiên vương cùng

chư Phạm thiên nâng cao bảo điện của Bồ-tát đặt nơi trước chỗ Phật. Ba vòng xung quanh bảo

điện ấy đều được trang hoàng bằng các thứ ngọc quý trong suốt, bảo điện được tạo thành bằng

Ngưu đầu chiên-đàn Thiên hương là loại hương có giá trị nhất trong Tam thiên đại thiên thế giới,

ánh sáng rực rỡ tỏa khắp, lại có những thứ châu báu ở cõi trời tô điểm tăng thêm vẻ trang

nghiêm, các vật dụng nằm ngồi đều mang tên hiệu Bồ-tát, đẹp đẽ vi diệu mà cõi trời, cõi người

không đâu có. Chỉ riêng cái hình tướng xoắn ốc của Bồ-tát cùng với tòa ngồi giống như màu

nước ngâm áo Khâm-bà-la thì được Đại phạm Thiên vương dùng các thứ Thiên phục phủ lên

trên. Vòng quanh ba lớp bên trong bảo điện ấy có nhiều loại thiên hoa kỳ diệu tinh khiết. Bảo

điện đó hết sức bền chắc, không thể dùng thứ gì để hủy hoại được. Nếu có người va chạm

nhẹ vào bảo điện đều sinh tâm an lạc diệu kỳ giống như chạm vào Ca-lân-đà y. Tất cả cung điện

của chư Thiên ở Dục giới đều hiện ra bên trong bảo điện của Bồ-tát.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Trong đêm Bồ-tát nhập thai mẹ, dọc theo bờ các sông ngòi ao hồ đều hiện lên nhiều hoa

sen. Hoa sen ấy xuyên qua tầng Địa luân, mọc cao lên đến cõi Phạm thế, rộng lớn đến sáu mươi

tám Lạc-xoa do-tuần. Thứ hoa sen ấy không phải ai cũng có thể trông thấy, chỉ các Bậc Như Lai,

32

Bồ-tát cùng vị Đại phạm Thiên vương mới nhìn thấy được. Trong hoa sen có các thức mỹ vị

thanh tịnh hơn tất cả các loại mỹ vị trong khắp cõi Tam thiên đại thiên thế giới, ví như nước cam

lộ hiện ra trong hoa đó. Đại phạm Thiên vương đã dùng bát Tỳ-lưu-ly đựng đầy vị cam lộ tịnh

diệu ấy dâng cho Bồ-tát thọ dụng. Các Tỳ- kheo nên biết chúng sinh ở thế gian không thể nào có

được thứ cam lộ ấy, chỉ trừ các vị Bồ-tát đã hoàn tất mười địa hiện còn mang lấy nhục thân sau

cùng mới được thọ dụng. Này các Tỳ-kheo, Bồ-tát do căn lành nào mà nhận được những thứ mỹ

vị ấy? Sở dĩ có được là nhờ trải qua nhiều kiếp tu hạnh Bồ-tát thường đem thuốc men cứu giúp

bao kẻ khổ bệnh, mọi thứ mong muốn, ước nguyện của họ đều được thỏa mãn, tất cả các mối lo

sợ đều được Bồ-tát dùng tinh thần vô úy mà bố thí, lại đem các thứ hoa quả thượng diệu để cúng

dường các Đức Như Lai và đền tháp các Đức Phật, cũng như tất cả các bậc Thánh chúng, cha

mẹ, tôn trưởng, chính nhờ bố thí và hiến cúng như thế mà sau này bản thân mới được thọ nhận.

Do các phước báo ấy nên mới được Đại phạm Thiên vương thường xuyên hiến cúng cam lộ mỹ

vị nơi bảo điện. Các loại y phục thượng diệu và đầy đủ mọi thứ vật dụng trang nghiêm thì do

diệu lực của bản nguyện Bồ-tát mà hiện ra theo ý muốn.

-Này A-nan, tất cả bậc Bồ-tát lúc sắp nhập thai, nơi hông phải của người mẹ đều hiện trước

bảo điện trang nghiêm như thế, sau đấy Bồ-tát mới từ cõi trời Đâu-suất giáng thần vào thai mẹ,

ngồi kiết già trong bảo điện ấy. Này A-nan, tất cả các bậc Thánh hậu như Ma-da trong mười

phương thế giới đều nằm mộng thấy voi trắng đến và đều được Thích Đề-hoàn Nhân, Tứ Thiên

vương cùng hai mươi tám đại tướng Dạ-xoa luôn luôn kề bên để giữ gìn, giúp đỡ. Lại có bốn vị

Thiên nữ tên là Biển-khư-lê, Mâu-khư-lê, Tràng Chí và Hữu Quang cùng quyến thuộc đến để

bảo hộ.

Bấy giờ Bồ-tát ở trong thai mẹ, thân tướng luôn tươi sáng, giống như trong đêm tối mà nơi

đỉnh núi cao có ngọn đuốc lớn cháy sáng rực, cũng như vàng ròng ánh lên trong đá quý lưu ly,

ánh sáng đó chiếu soi khắp các thế giđi. Tứ đại Thiên vương, hai mươi tám vị đại tướng Dạ-xoa

cùng với quyến thuộc vào mỗi buổi sáng sớm đều đến cung kính cúng dường thăm hỏi vấn an

Bồ-tát. Bồ-tát khoan thai đưa cánh tay phải lên chỉ chỗ cho họ an tọa, lại vì họ mà thuyết pháp

chỉ dạy những điều lợi ích, vui vẻ để họ đạt được các pháp chưa từng có. Lúc họ muốn trở về,

Bồ-tát cũng khoan thai đưa cánh tay phải lên cho phép lui, họ đều đảnh lễ đi nhiễu quanh rồi từ

tạ mà đi. Thích Đề-hoàn Nhân cùng với các vị Thiên tử ở ba mươi ba cõi trời, vào mỗi buổi trưa

trong ngày đều đến cung kính cúng dường Bồ-tát, vì muốn được nghe thuyết pháp nên đều đến

thăm hỏi vấn an Bồ-tát. Bồ-tát khoan thai đưa cánh tay phải lên chỉ nơi cho họ an tọa, vì họ

thuyết pháp chỉ dạy những điều lợi ích vui vẻ để họ đạt được các pháp chưa từng có. Lúc họ

muốn trở lui, Bồ-tát cũng khoan thai đưa cánh tay phải lên cho phép lui, họ đều đảnh lễ đi nhiễu

quanh rồi từ tạ lui ra. Vị chủ thế giới Ta-bà là Đại phạm Thiên vương, vào mỗi buổi chiều cùng

với vô lượng trăm ngàn Phạm chúng Thiên tử đến cung kính cúng dường Bồ-tát, vì muốn được

nghe thuyết pháp nên luôn đến thăm hỏi vấn an Bồ-tát. Bồ-tát khoan thai đưa cánh tay phải lên

chỉ nơi cho họ an tọa, vì họ thuyết pháp chỉ dạy những điều vui vẻ lợi ích, khiến họ sinh tâm

hoan hỷ đạt được các pháp chưa từng có. Lúc họ muốn trở về, Bồ-tát cũng khoan thai đưa cánh

tay phải lên tỏ vẻ chấp thuận, họ cùng đảnh lễ, đi nhiễu quanh rồi từ tạ lui ra.

Này A-nan, vô lượng trăm ngàn Bồ-tát của các phương Đông, Tây, Nam, Bắc bốn hướng và

phương trên, phương dưới khắp cả mười phương vào lúc mặt trời lặn mỗi ngày đã đến cung kính

cúng dường Bồ-tát, vì muốn được nghe thuyết pháp mà vân tập tới đông đảo như thế. Bấy giờ

Bồ-tát liền hóa hiện các tòa Sư tử trang nghiêm để cho các vị Bồ-tát an tọa cùng nhau hỏi đáp,

biện luận phân tích giáo pháp thượng thừa. Chúng hội các vị Đại Bồ-tát cùng đến đó, các việc

làm của họ chỉ có năng lực của Bồ-tát mới thấy biết, Thánh hậu Ma-da cũng không thể trông

33

thấy. Tôn giả A-nan, thời gian Bồ-tát ở trong thai mẹ không hề khiến cho thân tâm Thánh hậu

cảm thấy nặng nề hay bị các nỗi khổ sở bức bách. Trái lại thân tâm Thánh hậu luôn được thoải

mái nhẹ nhàng, vui thích, sung sướng, không hề dấy lên các niệm tham dục, sân hận, si mê, nhiệt

não; cũng không có các cảm giác về dục lạc, giận dữ, ác hại; cũng không hề vướng phải các

trường hợp quá nóng, hoặc lạnh, đói khát, u mê, tội lỗi hay tâm lý hoảng loạn; cũng không bị các

cảnh xấu ác về màu sắc, âm thanh, hương khí, mùi vị, tiếp xúc không được theo ý; cũng không

hề gặp ác mộng trong giấc ngủ; cũng không có các phiền não, lỗi lầm tham lam, dối trá, dua

nịnh, nhỏ nhen, ganh ghét..., của nữ nhân. Thánh hậu luôn thọ trì các giới cấm thanh tịnh, tu

hạnh Thập thiện, không hề khởi tâm dục với người khác cũng không khiến cho kẻ khác vì mình

mà dấy tư tưởng dục lạc. Khắp kinh thành Ca-tỳ-la cũng như các thôn xóm làng mạc trong cả

nước, nếu có kẻ nam, nữ hay đồng nam đồng nữ nào bị quỷ thần ám hại gặp được mẹ Bồ-tát thì

mọi việc được an lành ngay. Hoặc có chúng sinh nào bị các thứ bệnh như cảm gió ho đờm, mù

lòa câm điếc, tê liệt hay răng bị sâu nhức, mụt nhọt khắp người, phong đơn lở loét, tiêu chảy, đậu

mùa, bướu lác, u sẹo. Với tất cả các loại bệnh khổ, nếu được mẹ Bồ-tát đưa tay xoa đầu thì

mọi thống khổ kia lập tức dứt hết. Trong trường hợp những chúng sinh mắc phải các chứng bệnh

như thế mà tự mình không thể tìm đến mẹ Bồ-tát được, Thánh hậu sẽ ngắt các cọng cỏ thành

những đoạn nhỏ mà ban cho họ. Những chúng sinh bị các bệnh khổ kia chỉ vừa cầm lấy thanh cỏ

ấy thì mọi thứ bệnh đều tiêu tan, bình phục trở lại như trước. Những lúc Thánh hậu xem xét Bồ-

tát đều thấy rõ Bồ-tát an trụ nơi hông phải trong bụng mình như thể nhìn vào tấm gương sáng,

thấy rõ màu sắc hình ảnh nên thân tâm người được an nhiên thư thái vui thích.

Này A-nan, trong thời gian Bồ-tát ở trong thai mẹ, chư Thiên luôn hòa tấu Thiên nhạc, rưới

bao thứ Thiên hoa cúng dường Bồ-tát. Lúc ấy đất nước yên ổn, khí hậu cảnh vật điều hòa, dân

chúng an vui, ưa thích những việc ân đức, phước thiện. Các vị trong tộc họ Thích đều lìa bỏ việc

ác, làm những việc lành. Đối với các ngày lễ hội truyền thống, dân chúng tham dự đông đảo vui

chơi, thăm viếng khắp chốn, tận hưởng cảnh thái bình an lạc. Còn vua Du-đầu-đàn thì thuận theo

đạo lý, không tham đắm các thú vui thế tục, bớt vướng bận về việc nước, như một nhà tu khổ

hạnh.

Này A-nan, Bồ-tát trong thời gian ở nơi thai mẹ, với thần lực đã hiện hóa thành tựu như thế.

Bấy giờ Đức Thế Tôn bảo Tôn giả A-nan:

-Các vị có muốn xem bảo điện trang nghiêm, nơi Phật trong thờ gian ở thai mẹ an trụ

không?

Tôn giả A-nan thưa:

-Bạch Thế Tôn, chúng con rất muốn xem lại, mong Thế Tôn hiển bày chỉ rõ.

Lúc đó Đức Thế Tôn vì Tôn giả A-nan, Thích Đề-hoàn Nhân, bốn vị Hộ thế cùng đông đảo

trời, người hiện rõ bảo điện trang nghiêm trong thời gian ỏ thai mẹ an trụ khiến mọi người trông

thấy đều sinh tâm thanh tịnh, hoan hỷ chưa từng có. Sau khi hiện hóa xong, Đại phạm Thiên

vương đưa bảo điện trở lại cõi Phạm thiên.

Đức Phật bảo các Tỳ-kheo:

34

-Thời gian Bồ-tát ở trong thai mẹ đã giáo hóa ba mươi sáu na-do-tha trời người, khiến họ an

trụ nơi Tam thừa.

Bấy giờ Đức Thế Tôn muốn lặp lại những ý đó, nên đọc bài kệ:

Thắng nhân tối thượng vừa nhập thai

Núi rừng đất đai đều chấn động

Kim sắc sáng trong trừ nẻo ác

Tất cả trời người đều hân hoan

Vì muốn thành Bậc Đại Pháp Vương

Nơi thai thị hiện bảo nghiêm điện

Bậc Đạo Sư ngự nơi bảo điện

Chiên-đàn hương diệu xông thơm ngát

Loại hương giá trị nhất Trời, Người

Hơn hẳn châu báu Tam thiên giới

Bờ nước xuất hiện hoa sen lớn

Hoa ấy vươn cao tới Phạm thiên

Trong hoa hứng lấy cam lộ vị

Phạm vương đem tới dâng Bồ-tát

Hết thảy muôn loài khắp thế gian

Dù một giọt chưa ai từng nếm

Chỉ riêng Bồ-tát thân tối hậu,

Mới được thọ dụng cam lộ ấy

Phước uy lực nhiều kiếp tiến thành

Nên thân tâm hiện được thanh tịnh

Đế Thích, Phạm vương, bốn Hộ thế

Đảnh lễ cúng clường Bậc Đạo Sư

Cung kính lễ bái nghe diệu pháp

Hoan hỷ nhiễu quanh rồi xin lui.

Cũng thế Bồ-tát khắp mười phương

Cùng đến để được nghe diệu pháp

An tọa nơi bảo sàng rực sáng

Nghe pháp Đại thừa tâm hoan hỷ

Hòa hợp cùng nhau thảy luận bàn

Ngợi ca vô lượng xong về nước

Khắp nơi nam tử và nữ nhân

Bị kiểm thúc trong vòng quỷ quái

Phơi trần đầu mình, cuồng loạn tâm

Nếu gặp mẹ Phật đều dứt hẳn.

Hoặc bị lao nặng cùng phong, điên

Mù điếc ngọng câm các tật này

Mẹ Phật đưa tay xoa lên đảnh

Mọi bệnh cùng lúc đều tiêu tan.

Hoặc bị ốm, khốn nơi phương xa

Ngắt cỏ làm thẻ ban bố cho

Thẻ đến bệnh nhân liền bình phục

Toàn cõi thế nhờ ân cứu giúp

Do Bậc Y vương nơi mẫu thai

35

Chúng sinh dứt khổ được an vui.

Thánh hậu thường ngắm thân Bồ-tát

Tợ như nhìn trăng sáng khoảng không

Tướng hình vi diệu thật nghiêm chánh

Tâm an trụ trú trong hỷ lạc.

Chẳng hề khởi niệm tham, sân, si

Cũng không ái dục, hại, ganh ghét

Nóng lạnh đói khát chẳng làm phiền

Thân tâm tĩnh lặng lìa ưu tưởng

Trời người khắp thế cùng chiêm ngưỡng

Âm nhạc không tấu vẫn xuất thanh

Đất nước mọi nơi đều yên ổn.

Quyến thuộc vui mừng dứt âu lo

Rồng trời theo đó tuôn mưa móc

Cỏ cây hoa quả đều tốt tươi

Ân huệ ban bố muôn nơi hưởng

Cung vua bảy ngày mưa châu báu

Khi ấy không còn kẻ đói nghèo

Giống như vườn Hoan hỷ Đế Thích

Vua tu theo pháp, trì tịnh giới

Sống nơi cung điện mà khổ hạnh

Do Bồ-tát nhập thai Thánh hậu

Mỗi lần vào cung đều thăm hỏi.

QUYỂN III

Phẩm 7: ĐẢN SINH

Lúc bấy giờ Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát ở trong thai đã đủ mười tháng, lúc sắp sửa được sinh, nơi cung vua Du-đầu-đàn đã

hiện trước ba mươi hai điềm lành: một là hầu hết cây lớn đều trổ búp hoa sắp nở; hai là trong các

ao hồ những loại hoa quý như hoa Ưu-bát-la, hoa Câu-vật-đầu, hoa Ba-đầu-ma, hoa Phân-đà-

lợi... đều kết nhụy; ba là hoa trong khu ngự uyển đều nở rộ mà không héo tàn; bốn là tám hàng

cây báu tự nhiên mọc lên; năm là có hai vạn kho báu từ dưới lòng đất hiện lên; sáu là trong

vương cung tự nhiên hiện ra ngà voi quý giá; bảy là cũng từ dưới đất hiện lên vô số bình báu,

mỗi bình chứa đầy dầu thơm; tám là từ trong núi Tuyết có vô số Sư tử con tụ tập về kinh thành

Ca-tỳ-la, đi vòng khắp kinh thành vui thú nhảy nhót, kêu rống, cùng nhau canh giữ nơi các cửa

thành; chín là những con sư tử ấy không hề nhiễu hại bất cứ người dân nào; mười là có năm trăm

chú voi con màu trắng cũng từ núi Tuyết kéo về đến ngay nơi trước cung điện nhà vua; mười

một là vô lượng chư Thiên hài đồng bỗng dưng hiện ra và được các thể nữ ấm bồng dịu dàng dạo

chơi khắp nơi; mười hai là xuất hiện nhiều vị Long nữ trụ trên hư không, hiện nửa thân hình tay

cầm các chuỗi ngọc quý giá, kỳ diệu; mười ba là có đến mười ngàn Thiên nữ hiện ra nơi không

trung, mỗi người đều cầm chiếc quạt bằng lông chim Khổng tước; mười bốn là xuất hiện mười

ngàn chiếc bình báu, mỗi bình đều chứa đầy nước thơm, có những cánh hoa đẹp nổi bồng bềnh

trong ấy, tất cả đều hiện ra từ trong hư không rồi bay vòng khắp kinh thành Ca-tỳ-la; mười lăm

là có mười ngàn Thiên nữ hiện ra nơi không trung, mỗi người đều nâng một chiếc bình quý;

36

mười sáu là cũng có tới mười ngàn Thiên nữ thảy đều cầm cờ, lọng, phướn, dù quý giá hiện ra

nơi không trung; mười bảy là có vô lượng các thể nữ ở cõi trời hiện ra nơi không trung tay cầm

các thứ Thiên nhạc nhưng chưa hòa tấu; mười tám là hết thảy các luồng gió thơm đều không thổi

mạnh mà chỉ tụ lại một cách ấm áp; mười chín là nước nơi các dòng sông lớn nhỏ đều trong veo

nhưng không chảy; hai mươi là mặt trời mặt trăng chiếu trên cung điện cũng như các vì tinh tú

đều không vận hành; hai mươi mốt là sao Phất-sa sắp hợp với mặt trăng; hai mươi hai là khắp

các cung điện trong vương cung bỗng dưng có những loại lưới báu giăng mắc đầy ở trên cao; hai

mươi là hết thảy mọi thứ đèn đuốc thắp lên đều không có màu sắc; hai mươi bốn là tất cả các lầu

gác điện đền, đài, cây lớn, bỗng nhiên đều có các thứ ngọc quý, ma-ni, treo đầy ở trên cao tô

điểm thêm cho vẻ đẹp trang nghiêm; hai mươi lăm là tự dưng các kho châu báu đều mở cửa; hai

mươi sáu là các loại chim xấu, thú quái đều không cất tiếng kêu, hót; hai mươi bảy là ở nơi

không trung phát ra lời nói vi diệu, gọi rõ: “Thiện sinh, Thiện sinh!”; hai mươi tám là mọi sinh

hoạt ở nhân gian đều ngừng lại; hai mươi chín là các vùng đất cao thấp đều trở nên bằng phẳngẽ,

ba mươi là các con đường lớn cũng như các đường nhỏ, đường hẻm, ngõ ngách khắp trong kinh

thành tự nhiên trở nên ngăn nắp, quang đãng, tung rải nhiều thứ hoa đẹp; ba mươi mốt là tất cả

sản phụ sinh đẻ đều được thuận tiện, yên lành; ba mươi hai là thọ thần Ta-la xuất hiện nửa thân

hình, chắp tay cung kính lễ bái. Đó là ba mươi hai điềm lành đã hiện ra như vậy trước khi Bồ-tát

được sinh ra đời.

Lúc đó, Thánh hậu Ma-da, nhờ thần lực của Bồ-tát nên biết rõ Bồ-tát sắp đản sinh, vào lúc

đầu hôm đã đến chỗ vua Du-đầu-đàn nói kệ:

Xin đại vương nghe lời thiếp tâu

Vườn Lâm-tỳ nghĩ đến đã lâu

Lòng không gợn niệm nghi và ghét

Mong được đến đấy vui ngoạn du

Đại vương dốc lòng vì đạo pháp

Khổ tu các hạnh lắm công phu

Từ khi hoài thai bậc Thanh tịnh

Thiếp ở cung điện cũng đã lâu

Vườn Lâm trẩy lộc xanh tươi thắm

Nay thật đúng lúc nên dạo thăm

Cảnh vật vào xuân thật trong lành

Cùng với thể nữ đầy vui thích

Muôn chim hót vang như ngợi ca

Nơi nơi chốn chốn hoa đua nở

Cúi mong Đại vương mau truyền bảo

Kịp thời đến thưởng ngoạn vườn hoa.

Vua nghe lời Thánh hậu thưa qua

Vui mừng truyền gọi quan thân cận

Chuẩn bị ngay xe tốt, kiệu hoa

Vườn Lâm-tỳ cũng phải sửa sang

Hai vạn thớt voi cần sẵn sàng

Thân trắng như tuyết hình to khỏe

Ma-ni, ngọc báu phủ đầy thân

Lưới báu vàng ròng giăng đầu tượng

Với voi chúa sáu ngà đều đủ

Hai bên chuông ngọc phải giao nhau,

37

Lại chọn tuấn mã tròn hai vạn

Bờm sẫm, thân trắng như tuyết bạc

Hàm thắng yên vàng, chuông lưới báu

Sức ngựa chạy như gió thổi tuôn

Hai vạn tinh binh đều anh dũng

Đủ sức ngăn địch, hộ Thánh nương

Vận giáp mũ trụ, mang giáo mác

Đều cầm khiên đấu, đã sẵn sàng.

Thánh hậu ngự nơi loại kiệu xe

Vật báu, ma-ni lấy điểm xa

Dùng một xe chở đầy trân phẩm

Bên trên che phủ màn lụa là

Đẩy xe hộ tống quân dũng lực

Bận giáp, khí tài đều thủ sẵn.

Thêm vào vô số xe nối nhau

Chở thêm châu báu thật vàn muôn.

Lại dùng vô lượng châu báu khác

Chạm tô vòng khắp Lâm-tỳ viên

Lại đem gấm lụa và ngọc báu

Trang hoàng cây cối tại Lâm viên

Khắp chốn rải đầy bao hoa lạ

Như vườn Hoan hỷ trời Đế Thích

Các người mọi việc gấp làm xong

Rồi mau tâu lại cho ta rõ.

Các quan đều vâng lệnh vua truyền

Mọi vật kiếm đủ, đã sẵn sàng

Tâu trình, chúc vua thêm phước thọ

Tất cả đầy đủ như lệnh ban

Vua nghe trình tấu lòng vui sướng

Bước vào nội cung dặn kỹ càng

Nên gắng để lòng ta thêm vui

Các ngươi phải hết lòng trang điểm

Hương xông, lụa là và y phục

Mềm mại vi diệu tùy ý thích.

Chuỗi ngọc anh lạc đeo vào thân

Tất cả mang theo nhiều nhạc khí

Cầm, sắc, không, hầu, tiêu, sáo đủ

Hòa tấu âm thanh thật lạ hay

Nam nữ trời người nếu được nghe

Phải đều mừng vui lòng yêu thích.

Kiệu xe báu Thánh hậu ngự trên

Không một kẻ lạ được lai vãng

Thể nữ hầu cận cần chọn kỹ

Người thân tướng xấu phải bỏ ra

Bốn binh tập hợp trước vương môn

Rầm rộ âm vang như biển động

Thánh hậu vừa ra khỏi cửa cung

Mọi lời an lành đều chúc tụng

38

Xe cộ kiệu cáng nôi theo sau

Chung hòa nhịp ngân âm chuông báu

Rồi đến trăm ngàn chúng Thiên nhân

Trên cao che chở tòa Sư tử

Trong xe bốn bên là cây báu

Cành lá hoa quả đều tốt tươi

Lại có chim lạ tiếng hót êm

Dập dìu nhảy múa cùng bay lượn

Cờ phướn, võng, lọng và Thiên y

Đều vây quanh trang nghiêm cao vút

Thể nữ chư Thiên khắp hư không

Tâm đều hoan hỷ cùng ca ngợi

Thánh hậu vừa bước lên xe báu

Sáu cách chấn động khắp Tam thiên

Đế Thích nghiêng mình bên đường lớn

Tứ vương Hộ thế hầu cạnh bên

Đại phạm Thiên vương làm kẻ dẫn.

Để dẹp trừ các tướng xấu xa

Trăm ngàn chúng chư Thiên vô lượng

Cung kính đảnh lễ cùng chiêm ngưỡng

Thấy Thiên chúng theo hầu đông đảo

Vua cha tâm ý thật hả hê

Nghĩ rằng Thánh hậu mang thai ấy

Phải sinh ra Bậc chủ mọi trời

Đã được Tứ Thiên vương Hộ thế

Phạm vương Đế Thích cùng chư Thiên

Bày biện cúng dường thật vô biên

Như vậy ắt sẽ là vị Phật

Không chúng sinh nào trong ba cõi

Lại dám nhận cúng dường như thế

Thích Phạm và Long vương nào được

Cùng Tứ vương Hộ thế tương đồng

Vì chưa đủ đức để nhận cúng

Hoặc do thọ nhận sẽ mạng chung

Chỉ Bậc Tối Thắng, chủ chư Thiên

Có thể lãnh nhận Trời, Người cúng.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy có tám vạn bốn ngàn tượng binh, mã binh, xa binh cùng bộ binh, tất cả đều hàng

lớp chỉnh tề, dũng lực vô địch, áo giáp mũ trụ đầy đủ, đội hình trang nghiêm, thủ sẵn các loại

binh khí hộ tống Thánh hậu. Thể nữ của dòng họ Thích có tới sáu vạn người, cùng vui vẻ vây

quanh theo hầu, quyến thuộc của nhà vua hoặc lớn hoặc trẻ đều cung kính tháp tùng. Lại có đến

sáu vạn thể nữ của nhà vua hòa tấu kỹ nhạc ca múa. Các đồng nữ của chư Thiên, các Long nữ,

Càn-thát-bà nữ, Khẩn-na-la nữ, A-tu-la nữ, mỗi nhóm có tới tám vạn bốn ngàn vị đều tự trang

sức bằng các vật báu, cũng hòa tấu nhiều loại âm nhạc cùng ca múa, ngợi khen, tất cả đều hớn hở

đi theo Thánh hậu đến vườn Lâm-tỳ-ni, lại dùng các thứ hương thủy rưới khắp nơi trên đất, tung

39

rải vô số thiên hoa Trong vườn Lâm-tỳ-ni cây cỏ cành lá hoa quả lúc nào cũng tươi tốt, nở rộ,

trĩu cành, vô cùng đẹp đẽ trang nghiêm chẳng ị khác nào vườn hoa Hoan hỷ của Đế Thích.

Bấy giờ, Thánh hậu Ma-da đã đến vườn Lâm-tỳ-ni dạo chơi ngắm xem mọi chốn rồi đến

cây báu Ba-xoa. Cây Ba-xoa ấy cành lá sum suê tươi thắm, xung quanh có thiên hoa, nhân hoa

nở rộ, gió thổi nhè nhẹ, hương bay thơm ngát. Lại dùng các tơ lụa ngọc ngà quý giá tô điểm thêm

cho cội cây ấy. Xung quanh gốc cây đất bằng phẳng như lòng bàn tay, các thứ cỏ mọc đều, màu

sắc xanh sẫm mịn màng như đuôi chim Khổng tước, khi chạm vào có cảm giác thích thú như

chạm vào y Ca-lân-đà. Vô lượng các vị mẹ Phật thời quá khứ cũng đều đến an tọa nơi gốc cây

Bảo thọ này.

Lúc ấy có trăm ngàn vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư tâm luôn tịch tĩnh, hoặc bện tóc rũ xuống

hoặc đội mũ báu, cùng đến bên gốc cây đi vòng quanh Thánh hậu, hoan hỷ đảnh lễ rồi hòa tấu

Thiên nhạc để ca ngợi Thánh hậu. Ngay khi đó Bồ-tát dùng thần lực theo luồng gió hiện ra nơi

gốc cây Bảo thọ, hướng về phía Thánh hậu lễ bái ngang chân.

Bấy giờ Thánh hậu Ma-da từ thân mình phóng ra luồng ánh sáng như luồng điện sáng lòa cả

cõi hư không, ngước nhìn tàng cây vội đưa tay phải vịn vào cành phía Đông, thoáng hơi chau

mày rồi thì khoan thai đứng thẳng như thường.

Có tới sáu vạn trăm ngàn các thể nữ ở cõi trời Dục giới đến chỗ Thánh hậu vâng lệnh cúng

dường. Các Tỳ-kheo nên biết Bồ-tát an trụ nơi thai mẹ với những thần thông biến hiện đã tạo đầy

đủ các thứ những công đức như vậy, trải qua đủ mười tháng, bây giờ từ nơi hông phải của mẹ

sinh ra một cách an lành, luôn giữ chánh niệm chánh tri không hề bị vướng nhiễm.

Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Đế Thích cùng vị chủ thế giới Ta-bà là Phạm Thiên vương hết lòng cung kính tôn

trọng đến trước mặt Bồ-tát nhất tâm chánh niệm, dùng hai tay lấy tấm y Kiều-xà-da che cho Bồ-

tát rồi nâng Bồ-tát lên khi mọi việc đã hoàn tất. Sau đó liền đưa bảo điện, nơi ở của Bồ-tát thời

gian còn trong thai mẹ trở lại Phạm cung.

Bồ-tát lúc đó đã đản sinh xong, oai nghi như Sư tử vương hoặc Bậc Đại trượng phu, liền

quan sát bốn phương, khoan thai nhìn ngắm. Các Tỳ-kheo nên biết Bồ-tát trải qua nhiều đời tích

chứa căn lành nên lúc sinh ra đã đạt được Thiên nhãn nhìn thấu Tam thiên đại thiên thế giới, các

quốc độ thành ấp cũng như thông tỏ mọi tâm trạng hành động của chúng sinh. Đã biết rõ như thế,

Bồ-tát lại quan sát căn cơ của chúng sinh về Giới, Định, Trí tuệ, các căn lành, so sánh với bản

thân mình, nhận thấy trong khắp mười phương của Tam thiên đại thiên thế giới không một chúng

sinh nào sánh được với mình.

Lúc bấy giờ Bồ-tát khéo tự tư duy, vận dụng chánh niệm chẳng cần người khác vịn đỡ tự

mình bước lên bảy bước về phía Đông, nơi mỗi bước chân đều hiện lên hoa sen. Bồ-tát không hề

sợ hãi cũng không bị khí lạnh nhập vào, cất lời nói như thế này: “Ta đã đạt được tất cả các pháp

lành, sẽ vì chúng sinh mà thuyết giảng các pháp lành ấy”. Rồi Bồ-tát hướng về phía Nam bước đi

bảy bước, cất tiếng nói như sau: “Ta sẽ được cả Trời, Người tôn quý cúng dường”. Lại hướng về

phía Tây bước đi bảy bước cất lời: “Đối với thế gian Ta là Bậc Tối Tôn, Bậc Tối Thắng, đây

chính là thân tối hậu của Ta, vì Ta đã dứt hết mọi sinh, lão, bệnh, tử”. Lại hướng về phía Bắc

bước đi bảy bước nói: “Ta là Bậc Vô Thượng đệ nhất trong tất cả chúng sinh”. Lại hướng về

40

phía dưới bước đi bảy bước nói: “Ta sẽ hàng phục tất cả ma quân, lại tiêu diệt hết mọi thứ lửa dữ

của những nỗi khổ đau nơi địa ngục, hiện bày mây pháp lớn, tưới mưa pháp lớn làm cho tất cả

chúng sinh đều được an lạc”. Lại hướng về phương trên bước đi bảy bước nói: “Ta sẽ vì hết thảy

chúng sinh làm Bậc Tối Thượng để họ chiêm ngưỡng kính lễ”.

Lúc Bồ-tát nói những lời ấy, âm thanh vang khắp cõi Tam thiên đại thiên thế giới. Các Tỳ-

kheo nên hiểu, Bồ-tát trải qua nhiều kiếp tích tụ căn lành, cho nên với thân mạng sau cùng đạt

được quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, thần thông biến hóa các pháp khế hợp như vậy.

Các Tỳ-kheo nên biết lúc ấy đại địa chấn động, tất cả chúng sinh đều vui mừng tột cùng, dứt

hết mọi kinh sợ. Khắp cõi Tam thiên đại thiên thế giới, ở những nơi có cây thuốc, không đúng

thời cũng đều sinh ra um tùm tươi tốt. Trên hư không phát ra âm thanh vi diệu, mưa rơi li ti cùng

với lớp lớp các loại thiên hoa thiên hương, châu báu anh lạc, y phục thượng diệu rực rỡ từ từ hạ

xuống đất. Lại có những luồng gió thơm vi diệu thổi mát khắp chốn đem lại cảm giác mềm mại

thanh tịnh an vui. Bầu trời hoàn toàn trong lành, không một bóng mây, làn sương, không khói

bụi làm u ám. Khắp hư không nghe rõ tiếng Phạm âm hòa nhã, trong trẻo tán thán các công đức

của Bồ-tát. Bấy giờ, Bồ- tát phóng luồng hào quang lớn với vô lượng trăm ngàn màu sắc khác

nhau soi sáng khắp Tam thiên đại thiên thế giới, tất cả chúng sinh thấy được ánh sáng ấy thân

tâm đều an ổn vui sướng vô cùng. Mọi ánh sáng của mặt trời mặt trăng, của các vị Đại phạm

vương, Đế Thích, Hộ thế Tứ vương cùng của trời, người đều bị lu mờ hẳn trước luồng hào quang

của Bồ-tát.

Cùng lúc, tất cả chúng sinh đều lìa bỏ tham, sân, si, ưu sầu buồn phiền kinh sợ, cũng xa lìa

các hành động bất thiện, nghiệp ác, tội chướng. Những chúng sinh bị bệnh tật khổ não đều được

dứt trừ, bị đói khát hành hạ được no đủ, bị điên cuồng tán loạn đều được sáng suốt tỉnh táo trở

lại, bị khiếm khuyết các căn đều được vẹn toàn, kẻ nghèo thì được tài sản, kẻ bị trói buộc thì

được giải thoát. Chúng sinh ở cõi địa ngục đều được nhờ ân mà dừng dứt các thứ cực hình,

chúng sinh ở cõi súc sinh thì dứt bỏ tâm hại nhau, chúng sinh ở cõi ngạ quỷ thì đều được no đủ.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát trải qua a-tăng-kỳ trăm ngàn câu-chi na-do-tha kiếp tu các hạnh lành, dốc sức tinh

tấn, vì thế lúc mới sinh ra đã xem xét được tất cả mười phương và mỗi phương đều bước đi bảy

bước hướng đến. Tất cả chư Phật, Như Lai với những sức sẵn có hết lòng gia hộ. Những nơi

bước chân Bồ-tát giẫm lên đất hóa thành kim cương không còn nứt nẻ hư hoại. Cùng lúc ánh

sáng của Bồ-tát chiếu tới thế giới u minh tăm tối, chúng sinh ở đó cũng được trông thấy ánh hào

quang lớn ấy. Và trong lúc đó chư Thiên hòa tấu âm nhạc phát ra những âm thanh vi diệu, tung

rải các thứ thiên hoa, mạt hương, huân hương, vòng hoa quý báu làm tăng thêm vẻ trang nghiêm

cùng các loại y phục thượng diệu, tất cả như mây từ trên cao rơi xuống. Mọi chúng sinh đều

được an ổn vui sướng. Bồ-tát xuất hiện ở thế gian là Bậc Tối Tôn, Tối Thắng, công đức chẳng

thể nghĩ bàn, nếu muốn trình bày đầy đủ thì cả kiếp cũng không hết được.

Lúc bấy giờ Tôn giả A-nan rời khỏi chỗ ngồi, vén một vạt y để trần vai bên phải, đầu gối

bên phải quỳ chấm đất, chắp tay cung kính thưa Phật:

-Bạch Thế Tôn, Như Lai lúc còn là Bồ-tát đã có thể thành tựu được bao sự việc thù thắng,

hy hữu, huống chi là khi đã đạt được Tuệ giác Vô thượng.

41

Đức Phật bảo Tôn giả A-nan:

-Trong thời vị lai, nếu có những Tỳ-kheo thân tâm chẳng chịu tu tập về giới, tuệ, ngu si

không trí lại kiêu mạn, cao ngạo, tâm lý luôn tán loạn quay cuồng không tuân theo giới luật, lòng

đầy tham lam, chẳng tin chánh pháp, rõ là hạng Sa-môn đã bị cấu nhiễm, chỉ còn là hình tướng

giống vị Sa-môn mà thôi. Những hàng Tỳ-kheo như thế nếu nghe nói về sự kiện Bồ-tát nhập thai

mẹ một cách thanh tịnh thì không những chẳng đem lòng tín thọ mà còn tụ họp thành nhóm sinh

tâm xâu chê bai bài bác, cho: “Bồ-tát ở trong thai mẹ nơi hông bên phải, tuy không bị ô nhiễm vì

máu mủ nhưng làm sao có được những công đức lớn như thế?” Những kẻ ngu như thế đã không

thể biết Bồ-tát vốn trải qua nhiều kiếp tu tập tích tụ được nhiều công đức, lại cũng không thể

hiểu nổi Bồ-tát thị hiện nhập thai nên mới có vô lượng công đức thanh tịnh thù thắng như vậy,

chỉ vì thương xót chúng sinh mà Bồ-tát xuất hiện nơi cõi đời. Này A-nan, chư Phật, Như Lai xuất

hiện ở đời, đã không ở nơi các cõi trời thành quả vị Chánh giác chuyển Pháp luân vi diệu mà chỉ

ở nơi cõi người thị hiện thành Phật, vì sao vậy? Nếu Ta ở cõi trời đạt Tuệ giác Vô thượng thì

chúng sinh trong cõi người sẽ cho là mình chẳng phải là chư Thiên làm sao có thể tu tập thành

Phật được nên sinh tâm thoái lui. Do ý nghĩ đó nên Ta chỉ thành tựu quả vị Tuệ giác Vô thượng

tại cõi người.

Tuy nhiên, bọn pháp tặc ngu si đó đã không thể hiểu được các sự kiện không thể nghĩ bàn

của Bồ-tát nên sinh tâm xấu xa phỉ báng, lầm tưởng những điều mình suy đoán là đúng. Này A-

nan, những kẻ ngu si ấy, ngay cả công đức vô lượng của Phật họ còn chẳng tin huống gì có thể

tin vào thần lực của Bồ-tát. Những hàng Tỳ-kheo như thế chỉ là những hạng người tham đắm lợi

dưỡng, danh vị mà thôi.

Tôn giả A-nan thưa với Phật:

-Bạch Thế Tôn, vào thời vị lai nếu có những người ngu si thấp kém như vậy đem lòng phỉ

báng kinh này thì tội của họ như thế nào, họ sẽ bị những tội báo gì?

Đức Phật bảo Tôn giả A-nan:

-Nếu trong thời vị lai, có những hạng Tỳ-kheo xấu xa đem lòng phỉ báng kinh này tức là lìa

bỏ các phép tắc của bậc Sa-môn, chồng chất bao thứ tội lỗi. Này A-nan, ví như có kẻ tiêu diệt

đạo Phật, hủy diệt tất cả mười phương ba đời chư Phật, như vậy tội ác của kẻ ấy có nhiều không?

Tôn giả A-nan thưa:

-Bạch Thế Tôn, rất nhiều.

Đức Phật bảo Tôn giả A-nan:

-Nếu có chúng sinh nào phỉ báng kinh điển Đại thừa thì tội ác của người ấy sẽ bằng với tội

ác của kẻ đã hủy diệt tất cả mười phương ba đời chư Phật.

Tôn giả A-nan vừa nghe Phật dạy như thế, cả thân mình đều nổi gai vội chắp tay niệm lớn:

“Nam-mô Phật-đà! Nam-mô Phật-đà!” và thưa:

-Con nghe nói đến những kẻ tạo những việc cực ác như thế trong lòng rất kinh hoàng.

42

Đức Phật bảo Tôn giả A-nan:

-Nếu có chúng sinh nào tiêu diệt đạo Phật thì do việc tạo nhân cực ác, người ấy sẽ bị đọa

vào đại địa ngục A-tỳ.

Này A-nan, nếu ở thời vị lai có các vị Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu- bà-tắc, Ưu-bà-di đem lòng

phỉ báng kinh điển Đại thừa này thì những kẻ ấy khi mạng chung nhất định bị đọa vào cõi đại địa

ngục A-tỳ.

Này A-nan, ông phải hiểu rằng công của Đức Như Lai không có giới hạn, không thể lường

tính được. Vì sao vậy? Vì công đức của Như Lai bao la, thâm sâu vi diệu, vượt khỏi mọi lường

tính của tư duy.

Này A-nan, nếu lại có người nào nghe được kinh này sinh tâm hoan hỷ, yêu thích tín thọ thì

những người như vậy đã đạt được thân mạng thanh tịnh, được lợi ích lớn. Người ấy trọn đời

không rơi vào cảnh lầm lạc, đã tu các hạnh lành, đã tiếp cận được sự thật, lìa bỏ ba đường ác,

xứng đáng là một Phật tử, đã có được đức tin sâu xa chăm lo cúng dường đối với các bậc Hiền

thánh, sinh tâm thanh tịnh cũng sẽ phá trừ tất cả lưới ma nên có thể vượt qua vùng đất sinh tử dứt

sạch mọi thứ phiền não trói buộc, khéo biết nơi quay về nương tựa, đạt được sự an vui thắng

diệu. Những người ấy thật là hạng ít có, có thể tạo được ruộng phước vô thượng cho thế gian. Vì

sao vậy? Vì giáo pháp của chư Phật vốn thâm diệu khó tin, nhưng những người ấy đã hết lòng

thâm tín.

Này A-nan, người ấy đã có nhiều căn lành nên mới thành tựu được đức tin sâu xa đó. Vì

sao? Vì chư Phật, Như Lai trong nhiều kiếp đã là bậc Thiện tri thức đối với người ấy.

Này A-nan, nếu có chúng sinh nào đối với chư Phật, Thế Tôn, tuy chưa được thấy mà chỉ

nghe danh hiệu liền sinh tâm vui mừng tín thọ, hoặc có những người chưa được nghe danh hiệu

Phật nhưng được thấy Như Lai liền sinh tâm hỷ lạc tín thọ, hoặc có người tuy được trông thấy

Phật cũng như nghe danh hiệu Phật nhưng không sinh tâm hoan hỷ tín thọ, hoặc cũng có người

nếu được thấy, được nghe Đức Phật liền sinh tâm hoan hỷ tín thọ. Này A-nan, trừ kẻ chẳng tín

thọ, còn lại là những người trong nhiều kiếp đã từng được Như Lai làm bậc Thiện tri thức cho

họ. Công đức của những người ấy cũng như công đức của Như Lai, tức là khi Như Lai thành đạo

Giải thoát giác ngộ sẽ thu nhận họ.

Này A-nan, Như Lai nhớ lại thời trước lúc tu đạo Bồ-tát, có nhiều chúng sinh thường gần

gũi Như Lai, Như Lai đều thu nhận họ, bố thí cho họ tinh thần vô úy. Ngày nay các vị cần phải

sinh tâm thanh tịnh tín thọ, siêng năng tu tập. Đối với ông, những gì cần làm Như Lai đều đã chỉ

dẫn rõ ràng để giúp ông cùng các vị Tỳ-kheo diệt sạch mọi kiêu mạn.

Này A-nan, thí như có người xa cách bạn thân lâu ngày, cố sức tìm kiếm dù phải đi xa hàng

trăm do-tuần, được gặp lại nhau, cả hai đều bày tỏ sự xa lìa, thương nhớ bấy lâu. Trường hợp

như vậy họ còn vui mừng hết mực huống chi là người đã từng được Phật trực tiếp vun trồng các

căn lành, nay lại được gần gũi Phật, được xem là bạn lành thì sao lại chẳng vui mừng? A-nan nên

biết, chư Phật thời vị lai đều nghĩ: “Những người ấy đều được các Như Lai thời quá khứ làm bậc

Thiện tri thức, nay lại gặp Ta, thế thì Ta và người ấy cũng là bạn thân nên sinh tâm hoan hỷ”.

Cũng ví như có người lúc thấy bạn thân của mình liền sinh tâm hoan hỷ vậy.

43

Này A-nan, nếu có chúng sinh nào, đối với kinh điển này chỉ sinh tâm tín thọ một phần,

Như Lai cũng đem người ấy phó thác cho chư Phật thời vị lai, các vị Phật ấy cũng sẽ suy nghĩ:

“Những chúng sinh này là bạn thân của ta, các ước nguyện của họ sẽ được ta làm cho đầy đủ

trọn vẹn. Cũng ví như có người giao thiệp với nhiều bạn thân, chỉ sinh mỗi một người con nên

lòng thương yêu nhớ nghĩ, người ấy chẳng bao lâu bị bệnh nặng khó sống được, lúc sắp qua đời

đã cho gọi các bạn thân của mình đến đem đứa con yêu quý mà phó thác nhờ họ giúp đỡ và các

bạn thân kia đã xem đứa bé ấy như đứa con của mình vậy. Chư Phật cũng như thế. Chư Phật thời

vị lai đều là bạn thân cho nên Như Lai đã đem chúng sinh đời này phó thác cho vị Phật ấy.

Này A-nan, Như Lai hôm nay đã khai ngộ cho ông, ông nên theo đó khởi tâm thanh tịnh

thâm tín, dốc sức tu tập.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc Bồ-tát đản sinh, có vô lượng trăm ngàn câu-chi na-do-tha chư Thiên thể nữ dùng các

thiên hoa kỳ diệu, các thứ hương quý, vòng hoa tươi, y phục đều trang nghiêm để tung rải lên

người Thánh hậu Ma-da như mây từ từ rơi xuống. Bấy giờ Đức Thế Tôn muốn lặp lại những ý

nghĩa đã nêu nên đọc bài kệ như sau:

Ly cấu quang sắp hiện

Có sáu vạn Thiên nữ

Ca tụng lời vi diệu

Tán thán, mẹ Bồ-tát

Đều đến trước Thánh hậu

Vui mừng bày lời ca

Xin chớ vướng ưu phiền

Chúng tôi xin trọn lòng

Tôn Bậc xuất tam giới

Bậc Y vương vô thượng

Cây cỏ hoa lá nở

Trời người đều cung kính

Đất sáu cách rung động

Danh lừng khắp mười phương

Bậc Tối Thắng như thế

Thánh hậu nay sinh Ngài

Nhạc khí từ hư không

Không tấu tự nhiên khởi

Trăm ngàn trời Tịnh cư

Kính lễ sinh hoan hỷ

Nay Bậc Thánh xuất hiện

Làm mẫu mực cho đời

Thích Phạm cùng Tứ vương

Và vô số Thiên chúng

Thành kính nên vây quanh

Đều sinh lòng vui mừng

Bậc Sư tử cõi người

Sinh từ hông phải mẹ

Tươi sáng, tuyệt thanh tịnh

44

Rực rỡ như kim sơn

Thích Phạm đưa tay nâng

Chấn động trăm ngàn cõi

Chúng sinh ba cõi ác

Lìa khổ đều an lạc

Thiên hoa cùng Thiên y

Hư không tung đầy khắp

Lực chư Phật tinh tấn

Đất liền hóa kim cương

Dưới chân Bậc Đạo Sư

Hoa sen theo bước hiện

Lúc đi đựợc bảy bước

Diễn phạm âm diệu kỳ

Ta là Đại Y Vương

Năng dứt bệnh sinh tử

Ta nơi cõi thế gian

Là Tối Tôn, tối thắng

Phạm Thích cùng chư Thiên

Nơi không trung hóa hiện

Tay nâng bình nước thơm

Rưới phun cho Bồ-tát

Long vương hai vòi nước

Lạnh nóng rất điều hòa

Chư Thiên dùng nước thơm

Tắm rửa cho Bồ-tát

Tam thiên đại thiên giới

Tất cả đều chấn động

Chư Thiên cầm lọng trắng

Cùng phất dãi lụa nõn

Phủ khắp cõi hư không

Đều trang nghiêm vật báu

Đem mọi thứ vật dụng

Cúng dường Sư tử vương

Phước báo vua Du-đàn

Nên sinh con đủ tướng

Vương tộc thêm hưng thịnh

Từ dòng vua sinh ra

Nếu làm Chuyển luân vương

Thống lãnh bốn thiên hạ

Đồng lúc trong họ Thích

Sinh thêm năm trăm người

Hết thảy đều dũng kiện

Sức như Na-la-diên

Lại tâu thêm vua rõ

Kẻ hầu sinh tám trăm

Ngựa sinh hai vạn con

Bò sinh sáu vạn nghé

Voi con hai vạn chú

45

Quốc vương khắp bốn phương

Cùng lúc đến khánh chúc

Số lượng đến hai vạn

Các vua đều thần phục

Đảnh lễ mà thưa rằng

Lành thay Tối thắng vương

Chúng tôi xin quy thuận

Tượng vương điểm kim cương

Hăm hở đến hoàng thành

Trâu đủ màu đủ sắc

Oai vệ thật đáng yêu

Tuấn mã như ngọc trắng

Bờm đuôi đều ánh vàng

Dòng Du-đàn thêm thịnh

Vua nên tự đến xem

Muôn việc được an lành

Đều do lực Bồ-tát

Trời người thấy công đức

Liền sinh tâm hoan hỷ

Phát nguyện theo đường giác

Mau đạt quả Vô thượng.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi Bồ-tát sinh, vua Du-đàn lại càng tỏ ra quan tâm hơn nữa về việc thực hiện các pháp

đã làm từ trước; những kẻ cần giúp đỡ, nhà vua đều hết lòng. Trong các tộc họ cùng sinh một

lượt với Bồ-tát có tới hai vạn cô gái, trong số ấy Da-du-đà-la nổi bật hơn hết. Lại trong nhóm

người hầu, số nam nữ được sinh ra cùng thời có tám trăm trẻ, về phần nam có Xa-nặc là đáng

chú ý; bầy tuấn mã sinh ngựa con có tới hai vạn, chú ngựa Kiền-trắc là đẹp đẽ khỏe mạnh hơn

hết; các chú voi trắng được sinh ra cũng đến hai vạn. Trong số bốn trăm câu-chi loại cây đại thọ

thì cây Bồ-đề mọc đồng thời khi Bồ-tát sinh có tên gọi là A-thuyết-tha. Trong khắp bốn châu

hiện ra nhiều rừng Chiên-đàn; bốn hướng thành Ca-tỳ-la tự nhiên xuất hiện năm trăm vườn cây

cảnh tươi tốt; lại có năm ngàn kho báu từ dưới đất vụt hiện lên cùng với tất cả các sự vật được

nêu ở trước. Tất cả các sở ty, công quán cũng đều chú ý đến sự ra đời của Bồ-tát. Lúc ấy vua Du-

đầu-đàn cùng các quyến thuộc hội họp, nhà vua suy nghĩ: “Sau khi con ta hạ sinh, tất cả sự vật

xung quanh đều tăng trưởng thành tựu tốt đẹp, vậy ta nên đặt tên con là Tát-bà Tất-đạt-đa”. Vua

liền tổ chức lễ ăn mừng việc đặt tên cho Bồ-tát với đủ loại y phục, thực phẩm.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát đản sinh rồi, nơi hông bên phải của Thánh hậu Ma-da bình phục như cũ, trong một

cái giếng xuất hiện ba nguồn nước lạ, Thánh hậu dùng thứ nước ấy để tắm rửa. Trong ao sen

cũng xuất hiện loại dầu thơm kỳ diệu, Thánh hậu lấy thứ dầu thơm ấy xoa lên người. Các thể nữ

ở cõi trời có tới năm trăm ngàn người, mỗi người đều cầm bình báu chứa đầy dầu thơm đến chỗ

Thánh hậu vấn an và thưa: “Xin chúc mừng Thánh hậu sinh Thái tử an ổn, mong Bậc Vô

Thượng được bình yên”. Lại có đến năm trăm ngàn thế nữ ở các cung trời, mỗi người đều mang

một thứ hương xoa hảo hạng đến chỗ Thánh hậu thoa lên người bà cùng vấn an và nói: “Xin

chúc mừng Hoàng hậu sinh Thái tử an ổn, mong Bậc Vô Thượng được bình yên”. Lại có thêm

46

năm trăm ngàn Thiên nữ, mỗi người đều mang thứ Thiên y thượng diệu đến cúng dường Bồ-tát,

vấn an Thánh hậu mà nói: “Xin chúc mừng vương hậu sinh Thái tử an lành, mong Bậc Vô

Thượng được bình yên”. Các thể nữ ở cõi trời gồm năm trăm ngàn người đều mang các thứ bảo

vật trang nghiêm đến cúng dường Bồ-tát, vấn an Thánh hậu và nói: “Xin chúc mừng Thánh hậu

sinh Thái tử an ổn, mong Bậc Vô Thượng được bình yên”. Lại thêm năm trăm ngàn thể nữ cõi

trời, mỗi người đều mang một thứ âm nhạc thượng diệu hòa tấu đàn ca cúng dường Bồ-tát, vấn

an Thánh hậu và nói: “Xin chúc mừng Thánh hậu sinh Thái tử an lành, mong Bậc Vô Thượng

được bình yên”.

Tất cả các vị ngoại đạo ở khắp cõi Diêm-phù-đề thuộc hạng Thần tiên đã đạt ngũ thông

cũng đã bay trên cõi không mà đến cung điện vua Du-đầu-đàn, thưa với nhà vua:

-Nhà vua sinh Thái tử có phước đức, dòng họ sẽ được vô lượng an lành, càng thêm hưng

thịnh.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi Bồ-tát sinh ra nơi vườn hoa Lâm-tỳ-ni, trong bảy ngày bảy đêm, trời người cùng

tấu vô số âm nhạc vi diệu để cúng dường tôn quý ca ngợi Bồ-tát. Lại đem vô số các thứ thực

phẩm thượng diệu bày biện ra khắp mọi nơi. Phía thân tộc dòng họ Thích thì đều tụ hội bàn luận

khen ngợi về những điều an lành, phát tâm bố thí, làm mọi việc công đức, cúng dường ba vạn hai

ngàn vị Bà-la-môn nổi tiếng, có trí tuệ thù thắng, ai cần gì đều được đáp ứng đầy đủ. Phạm

vương Đế Thích hóa thành một vị Na-ma-bà có thân tướng oai nghiêm, an tọa ở hàng đầu trong

chúng hội, diễn nói ca ngợi bằng các lời an lành vi diệu.

Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi Bồ-tát đản sinh, Thiên chủ Ma-hê-thủ-la nói với các vị Thiên tử cõi Tịnh cư thiên:

-Bồ-tát trải qua trăm ngàn a-tăng-kỳ câu-chi na-do-tha kiếp tu tập sáu pháp giải thoát là Bố

thí, Trì giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn, Thiền định và Trí tuệ với các phương tiện, kiến văn rộng khắp,

thành tựu bốn vô lượng tâm là đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả; tâm luôn mong cầu lợi ích cho hết

thảy muôn loài, đã vun trồng căn lành ở nơi chư Phật thời quá khứ. Do đó Ngài sinh ra, lấy trăm

phước tướng để tự trang nghiêm thân, dũng mãnh quyết đoán, thực hành các hạnh lành, hàng

phục ma oán, đã có thể thành tựu mọi nguyện lực thâm diệu; nổi danh là Bậc Đại Trí Tuệ, là Bậc

Đạo Sư của Tam thiên đại thiên thế giới, được trời người cúng dường, tích tụ bao phước đức,

tâm an lạc tăng trưởng; xa lìa sinh, lão, bệnh, tử; có năng lực đến bờ bên kia, đã từ trong tộc họ

cao sang danh tiếng mà sinh ra, chẳng bao lâu sẽ đạt Tuệ giác Vô thượng, giác ngộ hết thảy cõi

thế. Ta cùng với các ông, chúng ta hãy đến chỗ vị Bồ-tát ấy cung kính, tôn quý, cúng dường, tán

thán và cũng để các vị Thiên tử dứt trừ tâm ý kiêu mạn tự đắc, khiến cho các vị ấy ở trong cõi

sinh tử đạt được nhiều lợi ích, an lạc tiến đến chứng đắc giác ngộ. Chúng ta sẽ đến gặp vua Du-

đầu-đàn để chúc mừng tộc họ, ca ngợi các điều an lành và sẽ khẳng định với họ Bồ-tát sẽ thành

Phật.

Bấy giờ Thiên tử Ma-hê-thủ-la cùng với mười hai trăm ngàn (1.200.000) vị Thiên tử tụ hội

đông đủ, ánh sáng chiếu rực khắp thành Ca-tỳ-la. Tất cả cùng đến vương cung vua Du-đàn đảnh

lễ Bồ-tát, đi nhiễu quanh đến trăm ngàn vòng rồi cung kính nâng đỡ Bồ-tát, chúc mừng vua Du-

đầu-đàn: “Đại vương phải vui mừng tột bậc, vì sao vậy? Vì Thái tử của Ngài tướng tốt trang

47

nghiêm, khắp cõi thế gian trời người không ai có được, sắc tướng tươi sáng, đạo đức tôn quý tất

cả đều thù thắng. Đại vương, vị Bồ-tát như thế chắc chắn sẽ đạt quả vị Vô thượng Chánh đẳng

Chánh giác.

Các Tỳ-kheo, Thiên chủ Ma-hê-thủ-la cùng chư vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư đã bày biện

cúng dường lớn lao như thế và nói rõ rằng Bồ- tát nhất định sẽ là vị Phật. Xong xuôi, tất cả đều

trở về cõi trời của mình.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát sinh ra vừa đúng bảy ngày thì Thánh hậu Ma-da qua đời, sinh lên cõi trời Đao-lợi.

Quá bảy ngày, Bồ-tát được đưa trở lại kinh thành Ca-tỳ-la, các nghi thức đưa đón cũng hết mực

trang nghiêm còn hơn cả lần Thánh hậu Ma-da đến thăm vườn Lâm-tỳ-ni. Trăm ngàn câu-chi,

năm trăm ngàn Thiên nữ, tất cả đều nâng những bình quý giá chứa đầy nước thơm. Lại có năm

trăm ngàn thể nữ tay cầm quạt làm bằng lông chim Khổng tước lần lượt bước đi. Số thể nữ đi

trước dùng nước thơm rưới khắp mặt đường cũng có tới năm trăm ngàn người; lại có thêm năm

trăm ngàn Thiên nữ đi trước nữa, dùng các thứ chổi để quét dọn sửa sang đường đi; lại thêm năm

trăm ngàn thể nữ đeo nơi mình những xâu chuỗi quý giá lần lượt cùng đi. Các Thiên nữ, thể nữ,

mỗi loại đều đông tới năm trăm ngàn, hoặc tay cầm những vòng hoa quý giá. hoặc mang theo các

thứ châu báu đủ loại, tất cả nối nhau, thứ tự cùng đi. Lại có năm trăm ngàn vị Bà-la-môn tay cầm

các quả chuông quý rung lên muôn ngàn âm thanh an lành, thứ lớp cùng bước; voi lớn hai vạn

con đều oai nghiêm; tám vạn chiếc xe quý đều cắm cờ phướn lọng đẹp rực rỡ phất phới, tat cả

cùng lần lượt theo hàng tiến bước; bộ binh gồm có tám vạn, áo giáp mũ trụ đầy đủ, binh khí oai

nghiêm hàng ngũ chỉnh tề nối nhau bước đi; lại thêm chư Thiên thuộc hàng tôn quý nhất ở cõi

sắc giới hiện ra trên hư không tay cầm câu-chi na-do-tha cờ phướn, lọng dù cùng đi theo để cúng

dường Bồ-tát; lại có cả chư Thiên ở các cõi trời thuộc Dục giới cũng nắm giữ hằng hà sa số cờ

phướn, dù lọng hiện ra nơi không trung cùng đi theo cúng dường Bồ-tát, còn có chư Thiên cõi

Dục giới mang đủ các loại châu báu làm tăng vẻ trang nghiêm cho xe của Bồ-tát; lại có hai vạn

thể nữ của chư Thiên hầu cận Bồ-tát. Trời, người, thể nữ hàng hàng lớp lớp nối nhau đi. Chư

Thiên tâm không ngờ vực, người thì lòng ham thích vui vẻ, tất cả do từ thần lực uy nghiêm của

Bồ-tát mà có được.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Cùng lúc ấy nơi kinh thành Ca-tỳ-la, có năm trăm vị trong tộc họ Thích mỗi người đều lo

tạo dựng một cung điện lớn, cùng đến chỗ vua Du-đầu-đàn chắp tay cúi đầu kính thưa với nhà

vua: “Lành thay, lành thay! Tất cả mọi việc đều thành tựu, đều đạt được ích lợi tốt đẹp .

Rồi thì người tâu: “Mong được Bậc chủ của các cõi trời đến cung điện của tôi”.

Kẻ thưa: “Mong được Bậc Đạo Sư tối thượng hân hạnh đến cung điện của tôi”.

Người khác tâu: “Mong được Bậc Hoan Hỷ an vui hân hạnh đến cung điện của tôi”.

Kẻ khác thưa: “Mong được Bậc Danh xưng tôn quý hân hạnh đến cung điện của tôi”.

Người khác trình: “Mong được Bậc Ánh sáng chiếu khắp hân hạnh đến cung điện của tôi”.

48

Kẻ khác lại thỉnh cầu: “Hân hạnh Bậc Tối Tôn Tối thượng đến cung điện của tôi”.

Người khác nữa lại thiết tha: “Mong được Bậc Công đức sáng tỏ đầy đủ tướng tốt trang

nghiêm đến cung điện của tôi”.

Do từ nhân duyên mọi việc đều thành tựu, đều đạt được những lợi ích tốt đẹp, được mọi

người hết lời ca ngợi nên tên của Bồ-tát được gọi là: Tát-bà Tất-đạt-đa.

Khi đó vua Du-đầu-đàn xúc động trước tấm lòng của những người trong tộc họ, nên đã chấp

thuận để Bồ-tát ngự nơi cung điện của những vị ấy. Trải qua bốn tháng ngự đủ các cung điện của

tộc họ, sau đó mới về vương cung ngự nơi đại điện tên Bảo Trang Nghiêm, là cung điện lớn nhất

trong hoàng cung.

Nhà vua cho triệu các vị trưởng đức kỳ lão trong tộc họ, cả những vị họ ngoại từng tham dự

việc nước cũng được mời đến đông đủ và nói với họ:

-Con trai ta còn quá nhỏ mà mẹ mất sớm, mọi công việc săn sóc nên giao phó cho ai? Ai có

thể bảo hộ chăm nom cho Thái tử đến khi lớn? Ai có lòng Từ vì ta chăm sóc Thái tử? Ai là người

có thể nuôi dưỡng cho Thái tử khôn lớn? Ai có thể âu yếm vỗ về, yêu thương Thái tử như yêu

thương chính con mình?

Lúc đó, năm trăm phụ nữ thuộc dòng họ Thích đều lần lượt đến trước nhà vua thưa.

-Tôi có thể đảm nhận việc nuôi dưỡng, chăm sóc Thái tử.

Tuy nhiên, các vị kỳ lão trong tộc họ cho rằng những người này hầu hết đều trẻ tuổi, nhan

sắc mặn mà, tâm còn bồng bột, chưa thể chu toàn được việc nuôi dưỡng, chăm sóc Thái tử. Chỉ

có bà Ma-ha Ba-xà-ba-đề, hiện là dì ruột của Thái tử, là người vừa có từ tâm lại có trí tuệ, mới có

thể đảm đương được công việc quan trọng ấy. Như vậy mọi người trong tộc họ đều đồng ý thỉnh

bà Ma-ha Ba-xà-ba-đề nhận nhiệm vụ dưỡng chủ.

Vua Du-đầu-đàn đích thân bồng Bồ-tát trao cho di mẫu và bảo:

-Xin chúc lành phu nhân, hôm nay bà sẽ là mẹ của Thái tử.

Ma-ha Ba-xà-ba-đề vâng lệnh vua, đứng ra cai quản ba mươi hai bà mẹ cùng lo việc nuôi

dưỡng Thái tử, tám vị lo việc bồng bế săn sóc, tám vị lo việc bú mớm nước nôi, tám vị lo việc

tắm rửa giặt giũ, tám vị lo việc nuôi dạy và chơi đùa với Thái tử. Công việc nuôi dưỡng chăm

sóc Bồ-tát hết sức đầy đủ như thế, ví như mặt trăng tròn sáng, từ ngày đầu tháng đến ngày rằm là

lúc mặt trăng trong sáng viên mãn, cũng như cây Ni-câu-đà cao vút, bắt rễ từ chỗ đất màu mỡ rồi

dần dần lớn lên thành đại thọ.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy vua Du-đầu-đàn cùng với các vị trong tộc hội họp bàn bạc, cùng nói: Thái tử nhà ta

nếu nối ngôi cha sẽ làm bậc Chuyển luân thánh vương, nếu xuất gia tu hành ắt sẽ thành Phật.

49

Bấy giờ trong dãy Tuyết sơn có một vị Đại tiên tên A-tư-đà đạt được năm thứ thần thông,

cùng sống với một chú bé ngoại tộc tên là Na-la, nhận thấy lúc Bồ-tát đản sinh xuất hiện vô số

điềm lành kỳ lạ, lại nghe trên không chư Thiên thường ca ngợi là có vị Phật thị hiện nơi thế gian,

lại thấy từ trong không trung vô số hương hoa y phục quý giá rơi xuống, cả trời người đều hân

hoan tột cùng nên Đại tiên đã dùng Thiên nhãn quan sát khắp nơi, thấy vị Thái tử con vua Du-

đầu-đàn tại thành Ca-tỳ-la có phước đức ngời sáng chiếu khắp thế gian, lại trọn đủ ba mươi hai

tướng tốt của bậc Đại nhân. Sau khi xem thấy việc đó, Đại tiên liền bảo Na-la:

-Ngươi phải biết, ở cõi Diêm-phù-đề, tại thành Ca-tỳ-la của vua Du-đầu-đàn, vị Thái tử con

vua phước đức ngời sáng chiếu khắp mười phương trong cõi thế gian, thân tướng gồm đủ ba

mươi hai tướng tốt trang nghiêm, đó là Bậc quý báu nhất đời. Nếu nối ngôi cha sẽ làm bậc

Chuyển luân thánh vương cai trị bốn châu thiên hạ, có được bảy món báu, có đủ ngàn đứa con,

thống lãnh tất cả đất đai đến tận bờ biển xa xôi, dùng pháp luật để trị an muôn loài, không dấy

binh đao mà muôn loài tự nhiên đều quy phục, còn nếu xuất gia sẽ thành Phật do tự mình tu tập

mà đạt giác ngộ, làm bậc Thầy của tất cả trời người, tiếng tăm vang lừng khắp nơi, đem lại lợi

ích cho tất cả muôn loài. Nay ta và ngươi, phải cùng đến đó chiêm bái.

Lấc ấy Đại tiên A-tư-đà cùng đồng tử Na-la vận dụng thần thông như hai cánh nhạn lướt

mây bay tới kinh thành Ca-tỳ-la. Đến nơi, cả hai thâu lại thần túc rồi đi bộ vào vương thành, đến

thẳng vương cung vua Du-đầu-đàn, đứng ở nơi cửa, gọi người giữ cửa nói:

-Ông hãy vào tâu lên hiện có Đại tiên A-tư-đà đến thưa chuyện với nhà vua.

Người giữ cửa vào tâu lại sự việc, vua Du-đầu-đàn nghe xong liền sai người quét dọn lau

chùi cung điện, sắp đặt tòa ngồi sang quý rồi mời Đại tiên vào. Tiên A-tư-đà vào vương cung,

chú nguyện cho nhà vua và tâu:

-Tôn quý an lành, nguyện cho nhà vua thọ mạng lâu dài, theo pháp mà trị nước.

Cùng lúc nhà vua sai người hầu đem vô số hương hoa cúng dường Đại tiên. Hoa rải đến tận

tòa ngồi của Đại tiên. Sau khi tiên A-tư-đà đã an tọa nhà vua nói:

-Thưa Đại tiên, trẫm vẫn luôn nhớ đến ngài, muốn đến lễ bái nhưng chưa được toại nguyện.

Hôm nay chưa rõ Đại tiên vì lý do gì mà đến đây?

Đại tiên A-tư-đà tâu:

-Thưa đại vương, tôi được nghe ngài vừa sinh vị Thái tử nên đến đây để mong được chiêm

ngưỡng thân tướng của Thái tử.

Nhà vua nói:

-Con trẫm vừa mới thức giấc, xin Đại tiên đợi cho chốc lát.

Đại tiên thưa:

-Tự tánh giác ngộ của Bậc Chánh sĩ như thế, vốn không có ngủ nghỉ.

50

Các Tỳ-kheo nên biết, Bồ-tát lúc ấy suy nghĩ biết là có bậc Đại tiên đến nên mới thức giấc.

Bấy giờ nhà vua tự tay bế Thái tử trao cho Đại tiên A-tư-đà, Đại tiên liền quỳ xuống đỡ lấy rồi

xem xét cùng khắp, thấy thân của Bồ-tát đầy đủ các tướng tốt, hơn hẳn các bậc Phạm vương,

Thích Đề-hoàn Nhân, Tứ vương hộ thế, ánh sáng từ thân tướng Bồ-tát chiếu rực rỡ vượt cả trăm

ngàn ánh sáng mặt trời. Đại tiên xem xét xong, liền đứng dậy chắp tay cung kính đảnh lễ Bồ-tát

và hết lời ca ngợi, cho rằng đây là Bậc chưa từng có, là Bậc Đại trượng phu xuất hiện ở đời, rồi

Đại tiên đi nhiễu theo phía phải ba vòng, nâng niu Bồ-tát và suy nghĩ: “Nay sắp có Phật xuất

hiện làm hưng thịnh cõi thế, ta tự giận mình nay đã già yếu sẽ không gặp được Bậc Như Lai giác

ngộ, phải luôn ở mãi trong đêm dài sinh tử mê lầm không thấy được chánh pháp”. Suy nghĩ như

vậy rồi, tiên A-tư-đà lòng đầy buồn bã áo não, sụt sùi khóc lóc, nghẹn ngào. Vua Du-đầu-đàn

thấy vị Đại tiên sầu thảm như thế không tự kiềm chế được, nhà vua cùng di mẫu của Thái tử và

tất cả quyến thuộc đều rơi lệ khóc theo.

Nhà vua thưa với vị Đại tiên:

-Con của trẫm lúc mới sinh ra đã cho mời thầy xem tướng đến để hỏi qua về vận mạng, tất

cả đều vui vẻ cho rằng vị Thái tử có tướng kỳ lạ đặc biệt. Hôm nay Đại tiên lại khóc lóc sầu thảm

như vậy làm cho trẫm cùng quyến thuộc chẳng an tâm chút nào. Vậy mọi lẽ lành dữ ra sao xin

Đại tiên cứ thật tình giải bày cho trẫm rõ.

Lúc này Đại tiên A-tư-đà lau sạch nước mắt, thưa:

-Xin đại vương chớ nên đem lòng buồn lo, vừa rồi chỉ là tôi tự xót xa về sự già yếu của

mình chứ không có ý gì khác. Tôi tự thương cảm về tuổi già của mình, thọ mạng không còn được

bao nhiêu năm nữa, không thể nghe được chánh pháp; không thể thấy được Phật độ thế. Đại

vương phải biết rằng vô lượng chúng sinh đều bị các thứ lửa phiền não thiêu đốt, nhiễu hại, chỉ

có Phật mới có thể dùng mưa cam lộ để diệt trừ; vô lượng chúng sinh bị kéo theo các tà kiến

mênh mông tăm tối, chỉ có Phật mới có thể chỉ rõ con đường giác ngộ thanh tịnh tịch tĩnh an lạc;

vô lượng chúng sinh bị trói buộc trong ngục tù phiền não, chỉ có Phật mới có thể giúp cho họ

được phương tiện cởi bỏ, giải thoát; lại có vô lượng chúng sinh bị nhốt trong cõi sinh tử không

thể tự mình ra khỏi được, chỉ có Phật mới có thể khai mở các cánh cửa tu tập để đạt đến giải

thoát; lại có vô lượng chúng sinh bị các tên độc phiền não cắm sâu, làm bị thương, chỉ có Phật

mới có thể giúp họ nhổ sạch mọi nỗi thông khổ ấy.

Tâu đại vương, như hoa Ưu đàm, hàng mây ngàn năm mới nở hoa một lần; chư Phật, Như

Lai xuất hiện ở đời cũng vậy. Tôi nay thật đáng hận vì tuổi già không còn được thấy Phật, tự

nghĩ mình đã bị mất ân sủng ấy nên mới buồn tủi.

Tâu đại vương, nếu có người được gặp Phật ngồi nơi tòa Bồ-đề, hàng phục ma oán, chuyển

bánh xe pháp thì phải biết rằng người ấy chắc chắn đạt được phước báo thù thắng. Thưa đại

vương, sẽ có vô lượng chúng sinh gặp Phật ra đời, vâng giữ chánh pháp, đắc quả A-la-hán. Tôi

giận mình đến lúc ấy không còn tham dự vào sự việc đó, vì vậy mà buồn.

Tâu đại vương, như trong bộ luận Vi-đà (Veda) đã ghi, Thái tử của đại vương chắc chắn sẽ

không ở vào ngôi vị Chuyển luân thánh vương. Vì sao vậy? Là vì ba mươi hai tướng của bậc Đại

nhân nơi Thái tử đã hiện ra quá rõ ràng.

Vua hỏi:

51

-Những tướng gì gọi là ba mươi hai tướng?

Đại tiên A-tư-đà thưa:

-Ba mươi hai tướng ấy gồm: Một là trên đảnh đầu có nhục kế; hai là tóc xoắn hình ốc theo

phía bên phải, màu sắc xanh sẫm; ba là trán rộng cao và bằng phẳng; bốn là ở giữa hai hàng lông

mày có chòm lông trắng chiếu sáng như ngọc; năm là lông mi như Ngưu vương; sáu là đôi mắt

màu xanh biếc; bảy là có đến bốn mươi cái răng trắng tinh và đều; tám là các răng liền khít nhau;

chín là răng trắng giống như hoa Quân đồ; mười là giọng nói thanh nhã vang xa như tiếng nói

của Phạm vương; mười một là trong nước miếng có đủ chất thơm ngọt; mười hai là lưỡi rất mềm

và mỏng; mười ba là hai gò má nổi cao như hai mép của Sư tử; mười bốn là hai vai tròn trịa cân

đối; mười lăm là thân thể cao và thẳng; mười sáu là phần thân trước giống như ngực Sư tử

vương; mười bảy là bốn cái răng cửa rất trắng; mười tám là da trên thân thể mềm mại trơn mịn

thường ánh lên màu vàng tía; mười chín là thân thể ngay thẳng cân đối; hai mươi là khi đứng, hai

tay dài quá đầu gối; hai mươi mốt là thân thể tròn đầy như cây Câu-ni-đà; hai mươi hai là tất cả

lỗ chân lông đều sinh ra lông mịn; hai mươi ba là những lông trên người đều cuốn theo về phía

phải; hai mươi bốn là nam căn ẩn kín; hai mươi lăm là hai bắp vế dài và tròn trịa; hai mươi sáu là

đầu gối thon tròn như đầu gối Nai chúa; hai mươi bảy là gót chân tròn thẳng, ngón tay, ngón

chân thon và dài; hai mươi tám là mu bàn chân đầy và vun lên; hai mươi chín là chân tay đều

mềm mại dịu dàng; ba mươi là các kẽ tay, kẽ chân đều có da mỏng như giăng lưới; ba mươi mốt

là đường chỉ nơi lòng bàn tay bàn chân có ngàn đường xoay tròn như cả ngàn tăm bánh xe,

thường có ánh sáng chiếu ra rực rỡ; ba mươi hai là mặt dưới bàn chân đều bằng phẳng, khi đi cả

lòng bàn chân đều chạm đất.

Tâu đại vương, Thái tử của đại vương gồm đủ ba mươi hai tướng của bậc Đại nhân hiện ra

rất rõ ràng như thế chỉ có chư Phật mới có, ngay bậc Chuyển luận thánh vương cũng không có

được.

Tâu đại vương, Thái tử còn có tám mươi vẻ đẹp nữa, cho nên không thể nối ngôi làm bậc

Chuyển luân thánh vương mà nhất định xuất gia đắc quả vị Phật.

Vua hỏi:

-Thưa Đại tiên, tám mươi vẻ đẹp ấy gồm có những gì?

Đại tiên A-tư-đà đáp:

-Tám mươi vẻ đẹp ấy gồm: Một là, móng của tay và chân đều nổi cao lên; hai là móng tay

có màu như đồng đỏ; ba là móng tay rất bóng láng; bốn là vân tay bóng láng; năm là vân tay ăn

sâu xuống; sáu là các đường vân tay hiện ra rất rõ ràng; bảy là vân tay thẳng và mịn; tám là chân

tay thẳng ngay không bị lệch; chín là ngón tay thon nhỏ và dài; mười là các ngón tay đều tròn

trịa; mười một là các ngón tay thẳng và nhọn dần về phía đầu ngón; mười hai là các ngón tay

không bị cong quẹo; mười ba là các đường gân mạch không lộ ra; mười bốn là mắt cá chân ẩn

kín; mười lăm là mặt dưới bàn chân đều bằng phẳng; mười sáu là gót chân tròn phẳng; mười bảy

là môi có màu đỏ tươi như trái Tần bà; mười tám là tiếng nói không thô, dữ; mười chín là lưỡi

mềm mại và có màu đồng đỏ; hai mươi là tiếng nói như sấm vang, trong suốt và hòa nhã; hai

mươi mốt là các căn đều đầy đủ; hai mươi hai là cánh tay thon dài; hai mươi ba là thân thanh tịnh

uy nghiêm đẹp đẽ; hai mươi bốn là thân thể mềm mại uyển chuyển; hai mươi lăm là thân thể

52

thẳng vững cân đối; hai mươi sáu là thân thể không bị khuyết tật; hai mươi bảy là thân dạng

mượt mà chắc chắn; hai mười tám là thân dạng luôn ung dung không hề dao động; hai mươi chín

là mọi thân phần trong cơ thể đều tương xứng; ba mươi là hai đầu gối đều tròn trịa; ba mươi mốt

là thân thể nhẹ nhàng; ba mươi hai là thân thể luôn tỏa ra ánh sáng; ba mươi ba là thân không

cong vẹo; ba mươi bốn là rốn sâu; ba mươi lăm là rốn không lồi ra; ba mươi sáu là rốn tròn trịa

cân đối; ba mươi bảy là rốn sạch sẽ; ba mươi tám là thân toát ra vẻ trang nghiêm đáng kính; ba

mươi chín là thân luôn thanh tịnh tỏa ra hào quang ngời sáng xua tan mọi mờ ám tăm tối; bốn

mươi là dáng đi như Voi chúa; bốn mươi mốt là bước đi như Sư tử vương; bốn mươi hai là tướng

đi như Ngưu vương; bốn mươi ba là dáng đi như Ngỗng chúa; bốn mươi bốn là bước đi luôn

thuận về phía tay phải; bốn mươi lăm là bụng tròn trịa thon thả; bốn mươi sáu là bụng mịn màng

đẹp đẽ; bốn mươi bảy là phần bụng cân đốikhông lệch; bốn mươi tám là tướng của bụng không

lộ rõ; bốn mươi chín là thân không hề bị bụi bám; năm mươi là răng cửa bầu tròn; năm mươi mốt

là các răng đều trắng và khít nhau; năm mươi hai là bốn răng cửa rất đều đặn; năm mươi ba là

mũi cao và thẳng; năm mươi bốn là hai mắt sáng trong; năm mươi lăm là mắt không hề bị cáu

bẩn; năm mươi sáu là đôi mắt tươi sáng đẹp đẽ; năm mươi bảy là đôi mắt dài rộng sắc sảo; năm

mươi tám là đôi mắt tỏa ra vẻ oai nghiêm, thẳng thắn; năm mươi chín là đôi mắt như hai búp sen

xanh; sáu mươi là đôi lông mày mịn và dài; sáu mươi mốt là mọi người trông thấy đều sinh tâm

vui mừng; sáu mươi hai là đôi lông mày màu xanh sẫm; sáu mươi ba là lông mày đều mịn đẹp;

sáu mươi bốn là đầu nhỏ của cặp lông mày tiếp liền nhau; sáu mươi lăm là hai gò má đầy đặn;

sáu mươi sáu là hai gò má không lồi lõm, khuyết tật; sáu mươi bảy là hai gò má đều đẹp đẽ, dễ

gây kính mến; sáu mươi tám là thân thể hoàn hảo, không có dấu vết gì tạo ra sự nghi ngờ chê bai;

sáu mươi chín là các căn đều toát ra vẻ tĩnh lặng, ung dung; bảy mươi là chòm lông ở giữa đôi

chân mày luôn chiếu ra ánh sáng trong lành; bảy mươi mốt là trán rộng và bằng phẳng; bảy mươi

hai là nơi đảnh đầu tròn trịa đầy đặn; bảy mươi ba là tóc màu đen, đẹp; bảy mươi bốn là tóc rất

mềm mại, mịn màng; bảy mươi lăm là tóc không hề bị rối; bảy mươi sáu là tóc luôn tỏa ra mùi

hương tinh khiết; bảy mươi bảy là tóc mượt mà, bảy mươi tám là tóc có hình chữ Vạn; bảy mươi

chín là tóc xoắn mượt theo hình ốc; tám mươi là tóc có hình tướng chữ thánh Nan-đà-việt-đa-cát-

luân-ngư.

Tâu đại vương, đó là tám mươi vẻ đẹp của vị Thái tử. Nếu người nào có trọn đủ ba mươi hai

tướng tốt và tám mươi vẻ đẹp ấy thì không thể sống đời sống tại gia mà chắc chắn sẽ xuất gia tu

tập chứng đắc quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.

Lúc ấy vua Du-đầu-đàn nghe Đại tiên A-tư-đà trình bày rõ ràng như vậy thân tâm vua vô

cùng hoan hỷ, thư thái liền rời khỏi chỗ ngồi đến đảnh lễ Bồ-tát và đọc bài kệ:

Con được trời, người cùng Đế Thích

Đều thành kính đảnh lễ cúi đầu

Cũng được tất cả các Thần tiên

Cùng đến cung kính và tôn quý

Như thể đền tháp khắp thế gian

Trẫm lễ Tự Tại vương vì thế.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Vua Du-đầu-đàn sau đó đã ban rất nhiều thực phẩm, y phục quý giá cho Đại tiên A-tư-đà

và đồng tử Na-la, lại đi nhiễu quanh theo phía phải và đảnh lễ hai vị ấy. Lúc đó, Đại tiên A-tư-đà

quàng nhẹ lên vai trái của đồng tử Na-la cỡi mây bay đi. Vị Đại tiên bảo đồng tử:

53

-Chẳng bao lâu nữa Phật sẽ xuất hiện hóa độ tại thế gian, ngươi nên tìm đến xin xuất gia sẽ

đạt được lợi ích lớn lao trong cõi sinh tử này.

QUYỂN IV

Phẩm 8: VIẾNG ĐỀN THỜ CHƢ THIÊN

Lúc bấy giờ Đức Phật nói với các Tỳ-kheo:

-Sau khi Bồ-tát sinh, hai vạn đồng nữ trong các gia đình giàu sang thuộc các tầng lớp Bà-la-

môn, Sát-đế-lợi, Cư sĩ, Trưởng giả đều được chọn làm thể nữ cho Bồ-tát. Các bậc vương hầu đại

thần cũng có hai vạn đồng nữ được chọn làm thể nữ cho Bồ-tát. Tất cả thể nữ ấy đều được sinh

ra cùng một ngày với Bồ-tát. Lúc ấy các bậc kỳ lão trong dòng họ Thích cùng đi đến chỗ vua

Du-đầu-đàn thưa:

-Tâu đại vương, nay đã đến lúc nên đem Thái tử đến viếng các đền thờ chư Thiên, để cầu

cho muôn việc đều được an lành tốt đẹp.

Vua Du-đầu-đàn chấp thuận. Lập tức lệnh cho các ty sở lo việc sửa sang lại kinh thành;

những chốn thị tứ đô hội, đường sá lớn nhỏ, nơi nào có những người mù, điếc, câm, ngọng, các

căn chẳng đủ; các thứ đá sỏi rải rác dơ bẩn; những hiện tượng chẳng lành đều được dọn dẹp hoặc

tập trung lại một chỗ. Vua cho gióng trống phước đức, khua khánh thiện tướng, khuyến khích

đốc thúc các nơi đều phải sửa soạn trang hoàng và báo tin cho các vị Quốc vương, Trưởng giả,

Cư sĩ, Bà-la-môn đúng hẹn cùng tập hợp; sắp xếp vô số thể nữ, xe cộ để chuyên chở, và theo

hầu; dùng các thứ bình an lành đựng đầy dầu thơm, nước thơm. Các con trai của Bà-la-môn được

xếp đứng thành hàng tại các ngã tư, các con đường lớn, ca vịnh những khúc hát cầu chúc an lành;

các đền thờ chư Thiên đều trang hoàng rất đẹp. Tất cả mọi việc đều được làm rất chu đáo.

Bấy giờ vua Du-đầu-đàn vào hậu cung nói với Ma-ha Ba-xà-ba-đề:

-Hôm nay chúng ta đưa Thái tử đến viếng đền thờ chư Thiên, dì cùng với các phu nhân phải

lo sắp xếp chuẩn bị đầy đủ.

Ma-ha Ba-xà-ba-đề dùng các thứ y phục quý giá trang nghiêm mặc cho Bồ-tát. Bồ-tát vui thích

nên mỉm cười, hỏi:

-Hôm nay sẽ đi thăm chơi ở đâu?

Di mẫu đáp:

-Vua cha cùng triều đình muốn đưa Thái tử ra thành, đến viếng đền thờ chư Thiên.

Bồ-tát liền đọc bài kệ:

Từ lúc Ta sinh ra

Cõi tam thiên chấn động

Hộ thế cùng Nhật nguyệt

Phạm Thích, chư Thiên, Rồng

54

Đều xuống Diêm-phù-đề

Cùng nhau tới đảnh lễ

Sao còn có trời nào

Ta sắp đến kính cáo

Ta là chủ các trời

Là Bậc trời tối thắng

Trời đã không thể sánh

Còn ai vượt hơn được?

Ví thuận theo thế tục

Nên cùng đến chốn ấy

Thấy uy thần của Ta

Tất cả đều hoan hỷ

Đó là vì biết Ta

Chủ cõi trời bậc nhất.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Dân chúng binh lính tụ hội ca ngợi chúc mừng các điều an lành như thế. Các cửa thành,

đường sá lớn nhỏ, chợ búa thị tứ đều thanh tịnh.

Bấy giờ vua Du-đầu-đàn tự tay đưa Bồ-tát lên xe. Đoàn người gồm đủ các vị Bà-la-môn,

Sát-đế-lợi, Đại Trưởng giả giàu có, Cư sĩ, Đại thần cùng các vị quốc vương, quyến thuộc tộc họ

Thích trước sau lớp lớp nối nhau đi theo, đốt các thứ hương thơm, tung rải các thứ hoa đẹp đầy

khắp các nẻo đường đi qua. Vô số voi ngựa, xe cộ, binh lính dân chúng đều mang các thứ cờ

phướn, lọng dù quý giá, cùng với các loại trống nhạc, ca múa, hòa tấu hợp xướng vang lừng. Lại

có trăm ngàn chư Thiên cùng ngự theo xe chở Bồ-tát, vô lượng trăm ngàn na-do-tha các vị Thiên

tử cùng các thể nữ ở cõi trời, trụ giữa hư không tung rải các thứ thiên hoa, đàn tấu ca nhạc. Khi

đoàn người cùng tùy tùng của vua Dư-đầu-đàn viếng đền thờ chư Thiên đông đảo, uy nghi như

vậy đến nơi, vua cha tự tay bồng Bồ-tát đi vào Thiên miếu, vừa bước vào tới cửa đền thì các

tượng chư Thiên trong đền đều đứng dậy, nghênh đón Bồ-tát rồi cung kính đảnh lễ. Lúc đó,

trong chúng hội hàng trăm ngàn Thiên nhân đều vui mừng nhảy múa, hoan hỷ tột độ cùng nói:

-Lành thay, lành thay! Hết sức hy hữu.

Cùng lúc khắp cả đất nước Ca-tỳ-la hiện ra sáu cách chấn động. Các tượng chư Thiên, mỗi

tượng đều hiện ra thân thật, đọc bài tụng:

Hạt cải cùng Tu-di

Vũng trâu và biển lớn

Đom đóm đối trời trăng

Đâu thể cùng một bậc

Chúng tôi như hạt cải

Cũng như vũng trâu nằm

Cũng bằng ánh đom đóm

Nên chúng tôi kính Ngài

Bồ-tát như Nhật nguyệt

Cũng như biển mênh mông

Vòi vọi như Tu-di

55

Chúng tôi nào dám sánh

Phước tuệ cùng uy lực

Đảnh lễ được lợi lớn

Khiến dứt trừ kiêu mạn

Gỉải thoát chứng Niết-bàn.

Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc Bồ-tát thị hiện đến viếng thăm đền thờ chư Thiên, có ba vạn hai ngàn các vị Thiên tử

cùng vô số chúng sinh phát tâm vô thượng Bồ-đề. Này các Tỳ-kheo, vì nhân duyên đó nên ta

nhẫn chịu đến đền thờ chư Thiên.

Phẩm 9: CÁC VẬT DỤNG QUÝ BÁU DÙNG TRANG SỨC

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy có vị đại thần tên ưu-đà-diên, vốn giỏi về việc xem sao tính ngày tháng, cùng với

năm trăm người trong quyến thuộc, vào lúc mặt trăng rời khỏi sao Chẩn hợp với sao Giốc, đã

đến vương cung tâu với vua Du-đầu-đàn:

-Xin Hoàng thượng cho làm các vật dụng quý giá để trang sức cho Thái tử.

Vua đáp:

-Phải đấy! Hãy cho thực hiện gấp việc ấy.

Năm trăm vị đại thần trong tộc họ Thích, mỗi người đều chế tạo các thứ vật dụng quý giá để

dâng lên cho Thái tử gồm có nhẫn, vòng ngọc, xâu chuỗi để đeo mang nơi ngón tay, tai, cổ,

ngực; để trang sức nơi đầu, dây lưng nạm ngọc, cùng các thứ hài, chuông, khánh quý giá bằng

kim cương... Các vật dụng quý giá dùng để trang sức đều đã hoàn thành đầy đủ. Khi ấy sao Phất-

sa thẳng hợp với mặt trăng, các vị trong tộc họ Thích mang các vật dụng ấy đến vương cung,

cùng thưa với vua Du-đầu-đàn:

-Tâu đại vương, chúng tôi đã làm đủ các vật dụng dùng để trang sức cho Thái tử, nay xin

được dâng lên cho Thái tử.

Nhà vua đáp:

-Các vị hãy đợi đã! Trước đây các vị cũng đã cúng dường nhiều thứ lắm rồi. Trẫm nay cũng

đã sai làm cho Thái tử các vật dụng như thế.

Các vị trong tộc họ Thích lại tâu:

-Đây là ý nguyện hiến cúng của chúng tôi, đâu dám mong được Thái tử thọ nhận luôn, chỉ

mong được hứa là vật dụng của mỗi người được Thái tử ngự dụng trong bảy ngày, thế cũng là

mãn nguyện.

56

Sáng sớm hôm sau, Ma-ha Ba-xà-ba-đề cùng các thể nữ bồng đưa Thái tử đến vườn Vô cấu

quang minh, lấy các đồ trang sức quý giá ấy trang điểm cho Thái tử. Lúc ấy có tám vạn bốn ngàn

thể nữ nghinh đón hầu cận Bồ-tát; có một vạn đồng nữ chiêm ngưỡng Bồ-tát; có một vạn đồng

nữ thuộc dòng họ Thích cung kính chiêm ngưỡng Bồ-tát; lại có năm ngàn vị Bà-la-môn ca ngợi

Bồ-tát. Tất cả đều khởi tâm khâm phục quý trọng, vui thích không biết chán. Cùng lúc, có một vị

thuộc dòng họ Thích tên Bạt-đà-la đem các thứ y phục trang quý giá nghiêm mà ông đã làm

khoác lên người Bồ-tát. Đúng lúc đó từ thân Bồ-tát tỏa ra vầng hào quang làm mờ hẳn các thứ

bảo vật đang mang trên người, ví như một vết mực đối với vàng Diêm-phù-đàn.

Bấy giờ trong vườn có vị thần tên Ly Cấu hiện thân đến trước vua Du-đầu-đàn cùng nhóm

quyến thuộc họ Thích đọc bài kệ:

Giả sử Tam thiên giới

Vàng ròng đầy khắp nơi

Một chút Diêm phù kim

Ánh lên vàng mất sắc

Giả sử Diêm-phù kim

Đầy khắp Tam thiên giới

Hào quang Bồ-tát hiện

Sắc vàng ấy mờ hẳn

Ánh sáng thật viên mãn

Trăm phước tướng trang nghiêm

Thân Ngài thanh tịnh thế

Há chỉ đẹp bên ngoài

Nhật, nguyệt, sao, màu ngọc

Phạm thích chư Thiên sáng

Đối hào quang Bồ-tát

Mọi sắc kia đều mờ

Cảm tịnh nghiệp quá khứ

Các tướng tự nghiêm trang

Đâu đợi người trần thế

Dâng cúng vật điểm thân

Nên bỏ mọi hiến cúng

Các vật báu trang nghiêm

Lấy về tự trang điểm

Bồ-tát chẳng mong cầu

Bồ-tát chẳng đòi hỏi

Nên đem cho Xa-nặc.

Thiên thần đọc kệ xong Tức thì biến mất dạng Vua cùng với tộc họ Càng tin chuyện hy hữu

Tràn ngập mừng vui, bàn Họ Thích sẽ hưng thịnh.

Phẩm 10: CHỈ RÓ VỀ CÁC THỨ KINH SÁCH CHỮ NGHĨA

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Khi Bồ-tát vừa tròn bảy tuổi, Ngài đã đầy đủ cung cách uy nghi, trăm ngàn điều tốt lành.

Vua cha chuẩn bị để Bồ-tát đến học đường, có tới mười ngàn đồng nam, một vạn đồng nữ vây

57

quần cùng đi với Bồ-tát đến trường học. Một vạn cỗ xe chở các món ăn thượng vị cùng những

vật phẩm quý giá. Khắp các đường phố trong kinh thành Ca-tỳ-la và các làng mạc quanh vùng

đều ra mừng đón. Trăm ngàn các thứ âm nhạc đồng hòa âm cùng với hoa trời rải xuống như

mưa. Lại có vô số trăm ngàn thể nữ trang phục đẹp đẽ đeo đầy các chuỗi ngọc anh lạc, hoặc ở

nơi lầu gác mái hiên, hoặc ở nơi cửa ngõ đền điện chiêm ngưỡng Bồ-tát, dùng các thứ hoa đẹp từ

xa tung rải lên Ngài. Lại có trăm ngàn thể nữ ở cõi trời ăn mặc trang điểm đẹp đẽ, mỗi vị cầm

bình báu đựng đầy nước thơm đi trước rưới khắp con đường Bồ-tát đi. Chúng Trời, Rồng, Dạ-

xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la- già..., mỗi vị ở trên hư không hiện nửa thân

hình tay cầm vòng hoa, các xâu chuỗi anh lạc, châu báu giăng treo khắp trên cao. Tất cả các vị

trong tộc họ Thích trước sau vây quanh cùng đi với vua Du-đầu-đàn đưa Bồ-tát đến trường học.

Khi Bồ-tát vừa tới trường, thầy dạy là bác sĩ Tỳ-xa-mật-đa thấy Bồ-tát uy đức tột bậc, tự

thấy mình như không đủ sức làm thầy Bồ-tát, sinh tâm vô cùng hổ thẹn, đầu óc choáng váng nên

ngã lăn ra đất. Lúc ấy một vị Thiên tử ở cõi trời Đâu-suất tên Diệu Thân vội đỡ bác sĩ Tỳ-xa-

mật-đa, đưa về chỗ cũ rồi bay vút lên hư không đọc bài tụng:

Tất cả học nghệ ở thế gian

Từ vô lượng kiếp đã tu tập

Vì muốn khích lệ các đồng tử

Tùy thuận thế pháp đến học đường

Lại muốn chế ngự mọi chúng sinh

Khiến nhập chân thật Đại thừa pháp

Hiểu rõ nhân duyên, thấu Tứ đế

Diệt mọi phiền não đạt thanh tịnh

Bậc Tối Tôn, chủ mọi cõi trời

Bậc thí cam lộ vượt tất cả

Mọi nẻo tâm ý của chúng sinh

Chỉ trong một niệm đều thông suốt

Các pháp tịch diệt đã tỏ ngộ

Huống chi văn tự phải học hỏi.

Lúc ấy vị Thiên tử nói kệ xong, liền dùng các thứ thiên hoa, thiên hương cúng dường Bồ-tát

rồi vụt biến mất. Vua Du-đầu-đàn ra lệnh cho các đồng tử và các bảo mẫu trông coi, hầu hạ Bồ-

tát, rồi vua trở lại hoàng cung. Bấy giờ Bồ-tát tay cầm thiên thư làm bằng những thẻ chiên-đàn,

có xoa các thứ thiên hương và được tô điểm, nạm bằng các thứ ngọc quý ma-ni sáng rực. Bồ-tát

hỏi thầy dạy:

-Sách Phạm-mị, sách Khư-lô-sắt-để, sách Bô-sa-ca-la, sách Ương-già-la, sách Ma-ha-để,

sách ương-cù, sách Diệp-bán-ni, sách Sa-phú-ca, sách A-ba-lô-sa, sách Đạp-tỳ-la, sách Kế-la-na,

sách Đa-ta-na, sách ức-kỳ-la, sách Tăng-kỳ, sách A-bạt-mâu, sách A-nô-lô, sách Đạt- la-đà, sách

A-sách, sách Chi-na, sách Hộ-na, sách Mạt-đề-át-sát-la- mật-đát-la, sách Phất-sa, sách Đề-bà,

sách Na-già, sách Dạ-xoa, sách Càn-thát-bà, sách Ma-hầu-la, sách A-tu-la, sách Ca-lâu-la, sách

Khẩn-na-la, sách Mật-phú-già, sách Ma-du, sách Bạo-ma-đề-bà, sách An-đa- lực-xoa-đề-bà, sách

Câu-đa-ni, sách uất-đơn-việt, sách Phất-đề, sách Ôc-khế-bà, sách Nặc-khế-ba, sách Bát-la-khế-

ba, sách Bà-kiệt-la, sách Bạt-xà-la, sách Lệ-khư-bát-la-để-lệ, sách Ti-khế-ba, sách An-nô-bát-đô-

đa. sách Sai-xá-tát-đa-bà, sách Kiêt-ni-na, sách Ô-sai-ba, sách Nặc-sai-ba, sách Ba-đà-lệ-khư,

sách Địa-đát-la-ô-tán-địa, sách Dạ-bà- đạt-xa, sách Bạt-đà-bán-địa, sách Mạt-đề-la-hý-ni, sách

Tát-bà-lũ-đa- tăng-già-ha, sách Bà-thi, sách Tì-đà-a-nô-lộ-ma, sách Ni-sư-đáp-đa, sách Hồ-lô-

58

chi-ma, sách Đà-la-ni-nhàn-đa, sách Già-già-na-tất-lợi-kỳ- na, sách Tát-bà-ôc-sát-địa-lưỡng-sản-

đà, sách Bà-kiệt-la, sách Tăng-già-ha, sách Tát-bà-ỉộ-đa-hầu-lâu-đa. Trong sáu mươi lăm bộ sách

kể trên, thầy muốn dùng bộ sách nào để dạy?

Lúc ấy thầy dạy Tỳ-xa-mật-đa được nghe những bộ sách mà bản thân chưa từng nghe, lòng

vô cùng hoan hỷ, tự dứt bỏ hết mọi ý tưởng tự phụ, cất tiếng đọc bài tụng:

Bậc Thắng trí thanh tịnh ít có

Đã tự thông thạo tất cả pháp

Học đường hỏi thầy về phép học

Nói ra bao sách chưa từng nghe

Vô kiến đảnh tướng thật tôn quý

Diện mạo uy nghi chưa, từng gặp

Thần lực trí tuệ khó ai hơn

Tài nghệ thật đáng giáo huấn ta

Trí còn thiển lậu ta nên học

Bao nhiêu sách vở thật chưa tường

Là Bậc Tối Thượng chủ mọi trời

Thế gian thật không ai sánh nỗi.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc bấy giờ mười ngàn đồng tử cùng Bồ-tát đầu tiên học các chữ mẫu với thầy. Lúc đọc to

chữ A thì đồng thời phát ra âm thanh nói lên tất cả các hành là vô thường; khi đọc kéo dài chữ A

thì đồng thời phát ra âm thanh nói lên tinh thần tự lợi lợi tha; lúc đọc to chữ Y thì đồng thời phát

ra âm thanh nói về các pháp môn căn bản rộng lớn; khi đọc kéo dài chữ Y thì đồng thời phát ra

âm thanh nói về tất cả các thứ bệnh tật ở thế gian; lúc đọc cao giọng chữ Ô thì đồng thời phát ra

âm thanh nói lên sự phiền não loạn động của thế gian; khi đọc to chữ Ô thì đồng thời phát ra âm

thanh nói lên trí tuệ của tất cả chúng sinh trong thế gian còn thấp kém, hẹp hòi; lúc đọc to chữ

Oánh thì đồng thời phát ra âm thanh mong dứt hết mọi thứ âu lo tội lỗi; lúc đọc to chữ Ái thì

đồng thời phát ra âm thanh thể hiện tính chất uy nghi thù thắng; khi đọc to chữ Ô thì đồng thời

phát ra âm thanh muốn lìa bỏ dòng thác sinh tử để đạt đến giải thoát; lúc đọc to chữ Áo thì đồng

thời phát ra âm thanh thể hiện mọi sự biến hóa lưu chuyển; lúc đọc to chữ úm thì đồng thời phát

ra âm thanh thể hiện tính chất vô ngã, vô ngã sở của mọi vật mọi pháp; lúc đọc to chữ A thì đồng

thời phát ra âm thanh thể hiện tính chất tịch diệt của tất cả pháp; lúc đọc cao giọng chữ Ca thì

đồng thời phát ra âm thanh nói lên sự thâm hiểu về nghiệp quả; lúc đọc to chữ Khư thì đồng thời

phát ra âm thanh nói rõ tất cả các pháp vốn mênh mông vắng lặng như hư không; lúc đọc cao

giọng chữ Già thì đồng thời phát ra âm thanh nói lên sự thấu hiểu giáo pháp duyên khởi sâu xa;

khi đọc to chữ Già thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện sự diệt trừ tất cả màn lưới vô minh

tăm tối, mê mờ sâu dày; lúc đọc to chữ Nga thì đồng thời phát ra âm thanh bày tỏ sự dứt trừ vòng

luân chuyển mười hai chi của chúng sinh; lúc đọc to chữ Giả thì đồng thời phát ra âm thanh thể

hiện sự quán sát Tứ diệu đế. Lúc đọc cao giọng chữ Xa thì đồng thời phát ra âm thanh mong

muốn dứt sạch mọi tham dục; lúc đọc to chữ Xã thì đồng thời phát ra âm thanh mong vượt qua

biển sinh tử đạt đến bờ giải thoát; lúc đọc to chữ Xà thì đồng thời phát ra âm thanh mong hàng

phục hết thảy các thứ ma quân; khi đọc to chữ Hoại thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện sự

khai ngộ cho tất cả chúng sinh; khi đọc cao giọng chữ Trá thì đồng thời phát ra âm thanh mong

được vượt thoát mãi các nẻo đường trong sáu cõi; khi đọc to chữ Đà thì đồng thời phất ra âm

thanh mang tính chất đối đáp; khi đọc cao giọng chữ Trà thì đồng thời phát ra âm thanh nói về sự

59

đoạn trừ tất cả ma oán, não loạn; khi đọc to chữ Trà thì đồng thời phát ra âm thanh nêu rõ mọi

cảnh giới đều là bất tịnh; khi đọc cao giọng chữ Noa thì đồng thời phát ra âm thanh mong đoạn

sạch tất cả các phiền não vi tế; khi đọc cao giọng chữ Đa thì đồng thời phát ra âm thanh nói rõ sự

không sai khác trong chân như của tất cả pháp; khi đọc cao giọng chữ Tha thì đồng thời phát ra

âm thanh thể hiện sức mạnh của tinh thần vô úy; khi đọc cao giọng chữ Đà thì đồng thời phát ra

âm thanh thể hiện việc giữ giới nghiếm túc; khi đọc to chữ Đà thì đồng thời phát ra âm thanh

mong đạt bảy món tài sản của bậc Thánh; khi đọc cao giọng chữ Nà thì đồng thời phát ra âm

thanh thể hiện sự thông tỏ về thân và tâm; khi đọc cao giọng chữ Ba thì thanh thể hiện sự thông

tỏ về thân và tâm; khi đọc cao giọng chữ Ba thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện sự chứng đạt

chân lý tuyệt đối; khi đọc cao giọng chữ Phả thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện sự chứng

đắc các quả vị ngay trong hiện tại; khi đọc cao giọng chữ Bà thì đồng thời phát ra âm thanh thể

hiện sự giải thoát mọi trói buộc; lúc đọc to chữ Bà thì đồng thời phát ra âm thanh mong dứt sạch

mọi pháp hữu lậu; lúc đọc cao giọng chữ Ma thì đồng thời phát ra âm thanh bày tỏ sự tiêu diệt

mọi niệm kiêu mạn; lúc đọc to chữ Dã thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện sự thông đạt tất cả

các pháp; khi đọc to chữ La thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện tâm niệm chán ghét, xa lìa

sinh tử, vui thích chân lý giải thoát tuyệt đối; lúc đọc cao giọng chữ La thì đồng thời phát ra âm

thanh thể hiện ý chí đoạn sạch cội rễ sinh tử; lúc đọc cao giọng chữ Bà thì đồng thời phát ra âm

thanh thể hiện pháp môn thượng thừa tối tôn tôi thắng; lúc đọc to chữ Xả thì đồng thời phát ra

âm thanh nêu bật ý nghĩa pháp môn Tam-muội chánh định, chánh tuệ; khi đọc cao giọng chữ Sa

thì đồng thời phát ra âm thanh thể hiện việc chế ngự, điều phục sáu xứ đạt sáu loại thần thông;

khi đọc to chữ Ta thì đồng thời phát ra âm thanh nêu rõ sự chứng đắc Nhất thiết trí; khi đọc to

chữ Ha thì đồng thời phát ra âm thanh mong dứt sạch tất cả nghiệp tạo tác của phiền não; khi đọc

to chữ Sai thì đồng thời phát ra âm thanh nói rõ văn tự không thể diễn tả, biểu hiện trọn vẹn tất

cả pháp.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Khi Bồ-tát cùng với các đồng tử ở học đường cùng đọc to các mẫu tự thể hiện vô lượng

trăm ngàn âm thanh của các pháp môn khiến cho ba vạn hai ngàn đồng nam, ba vạn hai ngàn

đồng nữ đều phát tâm Vô thượng Bồ-đề. Đó là nhân duyên Bồ-tát thị hiện đến học đường.

Phẩm 11: XEM CÔNG VIỆC NHÀ NÔNG

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Theo năm tháng dần trôi, Bồ-tát ngày càng lớn mạnh. Một hôm cùng với các trẻ em trong

họ Thích ra khỏi kinh thành dạo chơi xem xét, Bồ-tát đi đến một khu đất rộng, trông thấy những

người nông phu đang làm việc cực nhọc. Bồ-tát nhìn cảnh ấy xong liền khởi tâm từ bi thương xót

thế gian có những cảnh khổ như vậy, bèn suy nghĩ:

-Ta nên tìm nơi nào vắng vẻ yên tịnh để có thể ngồi suy nghĩ về cách lìa bỏ sự khổ đau ấy.

Thấy gần đó có cây Diêm-phù cao lớn, cành lá um tùm xanh tươi rất đẹp, Bồ-tát liền đến

dưới gốc cây ấy ngồi kiết già ngay ngắn, bắt đầu tư duy. Bồ-tát tập trung tâm ý xa rời mọi ý niệm

tham dục xấu ác, nhưng vẫn còn cảm nhận và quan sát; rồi tâm Ngài từ từ xa lìa mọi ý niệm hỷ

lạc đã sinh ra trước đó trụ vào Sơ thiền, tâm thuần nhất, hoàn toàn thanh tịnh dứt mọi cảm nhận

của giác quan; rồi Ngài lại xa bỏ mọi hỷ lạc đã sinh ra ở Sơ thiền, trụ vào Nhị thiền; Ngài tiếp tục

lìa xa mọi cảm thọ hỷ với lời dạy của các bậc Thánh, trụ tâm vào xả bỏ các ý niệm, tư tưởng,

60

thân tâm Ngài đạt được sự an lạc trụ trong Tam thiền; cuối cùng Ngài dứt hẳn các niệm tưởng về

khổ lạc, diệt hết trạng thái ưu hỷ, chẳng còn khổ lạc, tâm niệm Ngài thanh tịnh tuyệt đối trong Tứ

thiền.

Lúc ấy có các vị Tiên ngoại đạo đã đạt ngũ thông, bay lên hư không từ Nam ra Bắc, khi bay

đến phía trên cây Diêm-phù thì bỗng không thể vượt qua được. Họ liền tự hỏi nhau do đâu mà

hôm nay không thể bay qua khỏi cây Diêm-phù này, tâm các vị Tiên-ấy càng kinh sợ, khắp thân

nổi gai, bèn đọc bài kệ:

Chúng ta từng bay khắp

Núi Tu-di, Kim cang

Núi cao kiên cố thế

Qua lại đâu ngại gì

Ví như loài voi lớn

Nhẹ vượt khu rừng nhỏ

Việc ấy chẳng gì khó

Sức ta cũng như vậy

Lại cũng từng bay qua

Cung điện Rồng, Trời, Thần

Đều chẳng bị trở ngại

Thảy không hề vướng mắc.

Nay gặp thần lực ai

Chế ngự thần thông ta

Nơi rừng Diêm-phù này

Đột nhiên chẳng qua được?

Lúc ấy trong rừng cây có vị thần đọc bài kệ đáp:

Thái tử con vua Du-đầu-đàn

Ví như trăng tròn đầy trong sáng

Thân tướng như mặt trời vừa mọc

Diện mạo tợ như sen nở thắm

Đang trú dưới tàng cây Diêm-phù

Kiết già Người nhập vào diệu định

Nhiều kiếp đã từng tu thiện hạnh

Nên trừ phiền não đạt thanh lương

Chính do uy thần Bậc Đại Sĩ

Khiến người không thể vượt bay qua.

Bấy giờ các vị Tiên nghe rõ bài kệ ấy, từ xa nhìn thấy Bồ-tát hào quang rực rỡ, tướng hảo

tuyệt vời nên sinh tâm ngạc nhiên cho là điều lạ lùng ít có, cùng hỏi nhau:

-Người ấy là ai mà dung mạo uy nghi đến thế? Là Đế Thích, Tứ vương, Ma vương, Long

vương hay là vị thiên chủ Ma-hê-thủ-la, hay là trời Tỳ Nữu hoặc một bậc Chuyển luân thánh

vương?

Liền đó các vị Tiên đọc bài kệ ca ngợi:

61

Thân sắc hơn hẳn Tứ hộ thế

Thích Phạm, Nhật, Nguyệt Tự tại thiên

Tướng tốt phước đức không ai bằng

Thanh tịnh lìa nhiễm hẳn là Phật.

Vị Lâm thần liền đọc bài kệ đáp các vị Tiên:

Thích Đề-hoàn Nhân và Hộ thế

Phạm vương, Tỳ-nữu cùng Tự tại

Nếu sánh uy quang với Bồ-tát

Trăm ngàn vạn phần chẳng được một.

Các vị Tiên nghe xong bài kệ liền từ trên không bay xuống đất đến trước Bồ-tát, mới thấy

Bồ-tát đang nhập định thâm diệu, thân tâm chẳng động. Một vị Tiên đọc bài kệ ca ngợi:

Lửa phiền não thế gian

Ngài là ao dịu mát

Dùng các pháp tối thượng

Để diệt trừ nhiệt não.

Một vị Tiên khác đọc kệ tán thán:

Vô minh phủ thế gian

Ngài là đèn trí tuệ

Dùng tịnh pháp thù thắng

Dứt trừ mọi tối tăm.

Lại có một vị Tiên đọc kệ ca tụng:

Biển phiền não thế gian

Ngài là thuyền bè lớn

Dàng các pháp tối thượng

Đưa người lên bờ giác.

Lại có một vị Tiên khác đọc bài kệ ngợi ca:

Thế gian già bệnh khổ

Ngài là Đại y vương

Dùng các pháp vi diệu

Tế độ đạt an lạc.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc đó các vị Tiên ca ngợi Bồ-tát xong, đảnh lễ đi nhiễu quanh chỗ Bồ-tát ngồi rồi bay lên

hư không rời khỏi chỗ đó.

Lúc đó, vua Du-đầu-đàn, trong một thời gian ngắn chẳng thấy Bồ-tát đâu cả, lòng lo lắng

chẳng vui, bèn nói:

62

-Không rõ hiện giờ Thái tử đang ở đâu?

Nhà vua lập tức sai quần thần tìm kiếm khắp nơi. Một vị đại thần tìm đến cây Diêm-phù,

thấy Bồ-tát đang ngồi kiết già tư duy dưới gốc cây ấy. Bóng của các cây khác đều di chuyển theo

ánh mặt trời, chỉ riêng bóng cây Diêm-phù là đứng yên che mát chỗ Bồ-tát ngồi. Vị đại thần ấy

thấy rõ mọi việc như thế, tâm nghĩ thật là việc ít có, vội trở về tâu với vua:

-Thái tử đang ngồi yên tĩnh nơi gốc cây Diêm-phù, bóng cây đứng yên chẳng di chuyển, các

tướng tốt trông thật hết sức trang nghiêm, uy đức sáng chói hơn cả Phạm vương Đế Thích.

Vua Du-đầu-đàn nghe vị đại thần tâu như thế liền đích thân đến chỗ cây Diêm-phù, trông

thấy Bồ-tát đang ngồi nhập định, tướng hảo trang nghiêm uy quang ngời chói, vua liền đọc bài

kệ tán thán:

Ví như đuốc sáng trên đỉnh núi

Cũng như trăng tỏ giữa trời không

Thái tử an trú trong thiền định

Lòng trẫm yên vui chẳng ngại lo.

Phẩm 12: HIỆN RÕ TÀI NGHỆ

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát bấy giờ đã thành niên, một hôm vua cha cùng các bậc kỳ lão trưởng đức trong tộc

họ Thích bàn luận. Các vị trong tộc họ tâu với vua Du-đầu-đàn:

-Thái tử hiện nay trưởng thành, rất nhiều các vị Tiên giỏi về xem tướng đều cho rằng nếu

Thái tử xuất gia nhất định sẽ thành Phật; còn nếu ở nhà sẽ là bậc Chuyển luân thánh vương cai trị

bốn châu trong thiên hạ, dùng mười điều thiện để dẫn dắt muôn loài, theo pháp mà trị nước, có

đủ bảy món báu. Sao gọi là bảy món báu? Một là xe báu; hai là voi báu; ba là ngựa báu; bốn là

châu báu; năm là nữ báu; sáu là vị tướng quân báu; bảy là quan tri khố báu. Vua ấy có đầy đủ

một ngàn người con, là vị vua tài đức dũng mãnh có đủ năng lực hàng phục mọi quân thù.

Tâu đại vương, nếu muốn cho Thái tử không thể xuất gia được, ngôi vị Chuyển luân thánh

vương có người kế nghiệp và các vị vua ở những miền xa xôi đều quy phục, chúng ta nên sớm lo

việc hôn nhân để Thái tử sinh lòng mê đắm, ràng buộc như thế sẽ không thể xuất gia được.

Khi ấy vua Du-đầu-đàn hỏi các vị trong tộc họ:

-Cô gái nào có đủ đức hạnh để có thể làm vợ Thái tử?

Bấy giờ có đến năm trăm vị đại thần đều tâu với vua rằng con gái mình có đầy đủ đức hạnh

có thể làm vợ Thái tử được. Vua Du-đầu-đàn bảo:

-Vợ của Thái tử tất nhiên là rất khó tuyển chọn, không rõ cô gái nào có thể làm cho con ta

vừa ý, phải nên hỏi Thái tử xem thử Thái tử ưng thuận người con gái nào làm vợ.

Các vị trong tộc họ Thích cùng đến chỗ Bồ-tát hỏi:

63

-Thái tử muốn chọn ai để làm người nâng khăn sửa túi cho mình? Bồ-tát đáp:

-Sau bảy ngày, Ta sẽ nói rõ ý của Ta.

Bồ-tát suy nghĩ rồi đọc bài kệ:

Dục vọng gây nhiều tội

Là nhân của khổ sầu

Ví như rừng cây độc

Cũng như đống lủa dữ

Nay ở chốn thâm cung

Cùng thể nữ vui vầy

Nơi đây thật ràng buộc

Như sương mù vây phủ

Không bằng nhập thiền định

Độc trú chốn rừng sâu.

Bảy ngày sau, Bồ-tát khởi tâm đại Bi, suy nghĩ muôn dùng phương tiện để hóa độ chúng

sinh nên đọc bài kệ tụng, nói với các vị đại thần:

Hoa sen sinh ra từ bùn lầy

Không bị bùn lầy làm nhiễm ô

Vương giả đức hóa khắp muôn dân

Nên được mọi người đều quy phục

Vô lượng chúng sinh khắp thế gian.

Ta sẽ vì họ chứng đạo pháp

Cho nên thị hiện có vợ con

Chẳng bị nhiễm trước trong năm dục

Ta nay thuận theo dòng Phật xưa

Nên không thoái chuyển, mất tâm thiền

Đính hôn phải tuyển người thuận ý

Chớ chọn phàm nữ làm vợ hiền

Phải người thanh tịnh đủ tướng tốt

Chân thật ý hòa, chẳng buông lung

Ta nay xin tỏ bày sở thích

Các vị theo lời khéo kiếm tìm

Phải là người hình nghi thanh thoát

Không ỷ sắc đẹp lòng tự cao

Không kiêu, không keo, không đố kỵ

Không dua, không dối, không bệnh tật

Hiền thục, chân chất, đầy từ tâm

Yêu thương muôn loài như yêu con

Ưa thích thi ân không tội lỗi

Cúng dường Sa-môn, Bà-la-môn

Dứt mọi tà tâm ngay trong mộng

Là hàng thục nữ luôn tỉnh khiết

Luôn nhớ ân thầy không cao ngạo

Giữ ý nhún nhường luôn khiêm cung

64

Không ham vị ngon, các lạc thú

Luôn biết hổ thẹn, tâm chẳng hại

Chưa từng quy y ngoại đạo giáo

Tâm, lời chân chánh luôn thuận hợp

Nghiệp thân miệng ý thường tịnh thanh

Hôn ám, ham ngủ đều xa lìa

Không nghĩ đến mọi điều bất thiện

Thiện hạnh luôn làm chưa từng bỏ

Thờ cha mẹ chồng như cha mẹ

Yêu mến người hầu như yêu mình

Mọi việc nội trợ đều chu toàn

Lại phải thông hiểu bao nghĩa lý

Ta muốn chọn nữ nhân như vậy

Há lại ưng chịu kẻ kém hèn.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy các vị đại thần truyền lệnh ghi chép các ý kiến của Bồ-tát đem đến trình lên nhà

vua. Vua Du-đầu-đàn xem qua rồi bảo các quan:

-Các khanh hãy truyền tờ chiếu ghi chép lời Thái tử đến muốn họ trong khắp kinh thành Ca-

tỳ-la, đến các tầng lớp Sát-đế-lợi, hoặc Bà-la-môn cho đến thuộc chủng tộc Tỳ-xá, Thủ-đà. Nếu

có cô gái nào đầy đủ đức hạnh như vậy sẽ chọn làm vợ Thái tử.

Rồi vua đọc bài kệ:

Sát-lợi, Bà-la-môn

Tỳ-xá cùng Thủ-đà

Cô gái nào đủ đức

Nên mau về báo trẫrn

Thái tử vốn ưa thích

Trọng đạo là trước tiên

Các khanh cần xét kỹ

Không phân biệt chủng tộc.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ các vị đại thần phụng lệnh vua đi khắp kinh thành Ca-tỳ-la tìm kiếm cô gái nào có

đủ đức hạnh như trên. Trong thành, có một vị đại thần tên Chấp Trượng, có một người con gái

tên Da-du-đà-la, tướng mạo đoan nghiêm xinh đẹp tuyệt trần, thân hình cân đối hài hòa đằm

thắm, đầy đủ dung nghi của một thiếu nữ đài các, ví như một bảo nữ. Một hôm vị cận thần của

vua đến nhà đại thần Chấp Trượng, thì gặp nàng Da-du-đà-la. Da-du-đà-la ra chào và hỏi:

-Ngài đến đây có việc gì?

Vị cận thần bèn trao tờ chiếu ghi lời Thái tử cho Da-du-đà-la rồi nói bài tụng:

Thái tử con vua dòng họ Thích

Dung mạo đoan chánh thật đáng yêu

65

Bậc Đại nhân ba mươi hai tướng

Tám mươi vẻ đẹp đều tròn đầy

Bày tỏ trong thư về hiền phụ

Nếu được như thế sẽ sánh duyên.

Lúc đó, Da-du-đà-la xem xong, lòng rộn vui mỉm cười đáp lại vị thần:

Dung nhan đức hạnh không hề thiếu

Chỉ mong cùng Thái tử sánh đôi

Ý riêng là thế xin tâu lại

Tương hợp sẽ se duyên sắt cầm.

Sau khi biết được việc ấy, vị cận thần vội trở về tâu lên vua:

-Tâu đại vương, thần đã đi khắp kinh thành Ca-tỳ-la tìm kiếm và gặp được một hiền nữ

nhan sắc đức hạnh vẹn toàn thật xứng đáng là bạn trăm năm của Thái tử.

Vua hỏi:

-Người con gái ấy là con của gia đình nào?

Vị đại thần thưa:

-Đó là ái nữ của đại thần Chấp Trượng, tên là Da-du-đà-la.

Vua Du-đầu-đàn thầm nghĩ: “Thái tử con ta tướng hảo trang nghiêm, người thế gian nào

sánh được, đức hạnh cũng hoàn hảo, đâu ai dễ có đủ tư cách làm vợ Thái tử? Nàng con gái mà vị

quan này nói chắc gì đã dung đức trọn vẹn? Ta sẽ cho làm các vật báu mang tên Vô ưu trao cho

Thái tử, tùy ý Thái tử trao tặng vật ấy cho cô gái nào mình thích, rồi ta sẽ cho người dò xét. Nếu

cô gái ấy hội đủ mọi điều tốt lành sẽ lập tức tuyển làm vợ Thái tử”. Nhà vua bèn ra lệnh tìm thầy

giỏi về nghề kim hoàn làm nhiều vật báu Vô ưu, dùng bảy món báu để tô điểm. Sau đó, vua

truyền đánh trống ban bố lệnh khắp kinh đô Ca-tỳ-la nếu có nàng con gái nào tự xét mình có đủ

nhan sắc và đức hạnh có thể sánh duyên với Thái tử, đúng bảy ngày sau tụ họp nơi vương cung.

Đến ngày hẹn, các cô gái cùng tề tựu đông đảo.

Lúc ấy Thái tử, ngự trên tòa Nhân hiền nơi đại điện với nhiều thể nữ vây quanh. Vua Du-

đầu-đàn đã mật sai người quan sát, nếu Thái tử bằng lòng cô gái nào sẽ tâu liền cho đức vua.

Tất cả các mỹ nữ trong kinh thành Ca-tỳ-la lúc bấy giờ đều trang điểm, đeo các chuỗi ngọc

quý thật xinh đẹp có mặt tại vương cung, lần lượt đi qua trước chỗ Thái tử ngồi. Vừa thấy uy

quang của Thái tử, họ đều cúi đầu không dám ngước mặt nhìn kỹ. Thái tử dùng các vật báu Vô

ưu theo thứ tự trao cho các cô gái diễu qua trước mặt mình, tất cả đều lễ tạ đội ân, đầu cúi thấp

nhẹ bước. Lúc ấy nàng Da-du-đà-la cùng đoàn thị nữ vây quanh là người đến sau cùng, ngước

mắt nhìn Thái tử hồi lâu, tươi tỉnh mỉm cười thưa:

-Vật báu Vô ưu không còn để trao tặng, chẳng lẽ chỉ thiếp chịu thiệt thòi như vậy sao?

Thái tử đáp:

66

-Ta chẳng hề có ý tư vị gì, chỉ vì nàng là người đến sau cùng nên các vật báu đã hết.

Nói xong, Thái tử liền cởi chiếc nhẫn ngọc nơi ngón tay đáng giá ngàn vàng trao cho nàng.

Da-du-đà-la đón nhận chiếc nhẫn quý rồi thưa:

-Vật Thái tử ban cho sao lại quá ít như vậy? Thiếp tuy là thân phận thấp hèn nhưng đâu phải

chỉ có như thế.

Thái tử nghe nói liền cởi tất cả các chuỗi ngọc anh lạc đeo trên người trao cho nàng. Da-du-

đà-la thưa:

-Thiếp có diễm phúc gì mà được nhận mọi vật báu trên người của Thái tử. Thiếp xin được

dâng trả các đồ trang sức quý báu đó cho Thái tử.

Nói xong, nàng liền dâng trả lại không nhận một vật gì rồi tạ từ Thái tử ra về. Bấy giờ vị

quan được nhà vua giao nhiệm vụ dò xét tình ý của Thái tử trở lại trình tâu với vua Du-đầu-đàn,

cho biết là Thái tử đã tỏ ra yêu thích nàng Da-du-đà-la, con gái đại thần Chấp Trượng. Vua nghe

xong liền sai Quốc sư đến nhà đại thần Chấp Trượng, dặn:

-Khanh tới đó nói là ta được biết ông ấy có một ái nữ đầy đủ nhan sắc đức hạnh, xứng đáng

được chọn làm vợ Thái tử, nay cho tôi đến truyền chỉ cầu hôn.

Quốc sư vâng lệnh vua, đến nhà đại thần Chấp Trượng thưa rõ mọi việc như lời vua dặn.

Đại thần Chấp Trượng thưa với Quốc sư:

-Nhà tôi nhiều đời luôn theo đúng gia pháp, nếu có vị nào tài nghệ tỏ ra hơn hẳn mọi người

thì xin sẵn sàng cho con gái làm kẻ nâng khăn sửa túi. Thái tử được sinh ra và lớn lên nơi thâm

cung, chưa từng thi thô nhiều về văn võ sách toán, tướng số binh pháp, nói chung là mọi tài năng

của bậc nam nhi, do vậy con gái tôi chưa hẳn đã ưng thuận. Theo tôi thì ta nên tổ chức cuộc thi

tài cho các vị nam tử trong tộc họ Thích, vị nào đạt được bậc nhất thì tôi xin gả con ngay.

Lúc ấy Quốc sư trở về hoàng cung tâu lại mọi việc cho nhà vua nghe. Nghe xong, vua lấy

làm lo buồn, thầm nghĩ: “Hay ta nên lệnh trước cho các vị trong tộc họ Thích thân cận với Thái

tử để họ đến tâu với ta rằng Thái tử vốn chẳng phải là hạng dũng phu, và xin từ khước việc cầu

hôn với gia đình đại thần Chấp Trượng hoặc cầu hôn nơi khác”.

Đúng lúc đó Thái tử đến chỗ vua cha, thấy thế liền thưa:

-Vì sao Phụ vương ưu sầu như vậy?

Vua chỉ lặng im, hỏi đến lần thứ ba vua mới truyền quan hầu cận ra ngoài và nói rõ mọi ý

nghĩ của mình. Thái tử lúc đó vẫn tươi tỉnh mỉm cười thưa với cha:

Ở thế gian này có ai tài nghệ sánh bằng con.

Vua cha nghe thế liền vui mừng, hỏi rõ hơn:

-Vậy con có thể cùng kẻ khác thi tài đấu sức được chăng?

67

Hỏi đến lần thứ ba, Thái tử mới kính cẩn thưa:

-Thưa Phụ vương, Phụ vương chỉ cần xuống chiếu mời gấp những vị có đủ tài nghệ để theo

dõi, con sẽ đến đó thể hiện tài nghệ của mình cho họ biết.

Vua Du-đầu-đàn liền cho người lập một trường thi tài ở bên ngoài thành Ca-tỳ-la, rồi bố cáo

cho khắp nơi biết sau bảy ngày các bậc nam nhi nếu có tài nghệ liên tụ tập tới trường thi để cùng

xem Thái tử biểu diễn tài năng của mình. Đến ngày thứ bảy, năm trăm vị trai trẻ của tộc họ Thích

do Thái tử dẫn đầu cùng ra khỏi kinh thành đến chỗ trường thi.

Lúc này đại thần Chấp Trượng cũng cho ái nữ là nàng Da-du-đà-la trang điểm đẹp đẽ, dùng

xe quý có thị tỳ theo hầu đưa nàng tới nơi trường thi kia để xem các vị nam nhi thi tài, và lập ra

điều lệ là nếu có vị nam nhi nào tài nghệ tỏ rõ hơn hẳn những kẻ khác thì ông sấn sàng gả con.

Bấy giờ vua Du-đầu-đàn sai người đưa con voi trắng khỏe mạnh nhất để Thái tử cỡi. Lúc

đó, người em thúc bá với Thái tử là Đề-bà-đạt-đa đi tới trước cửa thành nhìn thấy con voi lực

lưỡng kia liền hỏi voi ấy được đem ra cho ai dùng, kẻ hầu đáp:

-Đại vương sai đem cho Thái tử cỡi.

Đề-bà-đạt-đa nghe nói thế, sinh lòng nhỏ nhen ganh ghét, cậy mình có sức mạnh hơn người,

nên dùng một tay giữ lấy vồi voi, tay kia đấm mạnh khiến voi ngã lăn ra chết. Tiếp đó Nan-đà đi

tới, vừa muốn ra khỏi cửa thành, thì nhìn thấy xác voi trắng liền hỏi ai đã giết voi như vậy. Kẻ

hầu đáp:

-Đề-bà-đạt-đa giết.

Nan-đà dùng tay kéo xác voi trắng vào một bên đường, Thái tử vừa đi tới trông thấy cảnh

tượng ấy liền hỏi ai đã giết voi. Kẻ hầu cận thuật lại sự việc. Thái tử than:

-Đề-bà-đạt-đa là kẻ thậm ác.

Lại hỏi ai là người chuyển xác voi qua bên đường, người hầu đáp là Nan-đà. Thái tử khen:

-Lành thay! Nan-đà.

Bấy giờ Thái tử ngồi yên trên cỗ xe báu, dùng chân trái hất mạnh xác voi trắng bay bổng lên

hư không vượt bảy lớp tường thành hơn một Câu-lô-xá, xác voi mới rơi xuống tạo thành một cái

hầm lớn, về sau dân chúng gọi nơi ấy là hố voi. Lúc ấy trên hư không chư Thiên đều hoan hỷ vô

cùng, khen là việc chưa từng có, liền đọc bài tụng:

Bồ-tát trong xe dùng chân trái

Hất bổng voi vượt bảy lớp thành

Nhất định sẽ dùng trí lực ấy

Đưa hết muôn loài vượt tử sinh.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

68

-Bấy giờ, vua Du-đầu-đàn cùng với các vị trưởng lão cao đức trong tộc họ Thích, quốc sư,

đại thần và vô số dân chúng tụ hội nơi trường thi tài, có năm trăm thanh niên dòng họ Thích cũng

đến tham dự. Các vị trong tộc họ Thích thỉnh thầy dạy Tỳ-xà-mật-đa làm vị giám khảo cuộc thi

tài, bảo ông cần xem xét kỹ trong các thanh niên họ Thích ai là người tài nghệ giỏi nhất. Tỳ-xà-

mật-đa vốn biết Thái tử đã thông suốt toàn bộ sách vở, không ai có thể vượt qua Thái tử, nên ông

mỉm cười hướng về phía đám thanh niên đọc bài tụng:

Tất cả văn tự

Trên trời, dưới thế

Thái tử hiểu biết

Sâu đến tận cùng

Ta và các vị

Có ai bằng ngài

Ngài đọc tên sách

Ta mới tỏ tường

Chính ta từng biết

Ngài vượt Thiên nhân.

Năm trăm vị trong tộc họ Thích liền bước ra thưa với nhà vua:

-Chúng thần đã biết trước Thái tử thông đạt mọi thứ kinh sách, lục nghệ không ai có thể bì

kịp, mà đến toán thuật cũng chẳng có người nào hơn được.

Lúc ấy có vị đại thần tên Át-thuận-na rất thông thạo về toán thuật, vua Du-đầu-đàn nói với

vị đại thần ấy:

-Khanh hãy quan sát trong số các thanh niên kia ai là người giỏi toán số nhất.

Bấy giờ, Thái tử đọc to các số để các đồng tử kia lần lượt tính toán. Theo tiếng đọc to của

Thái tử để tính nhưng vẫn không kịp, hết người này đến người kia cho tới cả năm trăm người đều

lẫn lộn hết. Lúc đó Thái tử bảo các chàng trai ấy:

-Các ngươi hãy đọc to các số, Ta sẽ tính theo.

Các chàng trai lần lượt đọc các số, Thái tử luân phiên theo đó tính không hề sai trật, đến nỗi

người đọc các số cũng chẳng theo kịp. Đến khi cả năm trăm người cùng một lúc đọc to lên các

số, Thái tử vẫn tính toán không chút sai lộn. Vị đại thần Át-thuận-na thấy vậy trong lòng nghĩ

thật là điều ít có, liền đọc bài kệ ca ngợi Thái tử:

Lành thay Tâm trí thật thông minh

Năm trăm người vẫn không theo kịp

Nhớ xưa nhiều lần ta từng tính

Nay so Thái tử thật khó bì.

Lúc ấy các vị trong tộc họ Thích cùng tất cả trời người đồng thanh hô to:

-Lành thay, lành thay! Thái tử lại đứng đầu về môn tính toán.

69

Tất cả đều rời khỏi chỗ ngồi, chắp tay đảnh lễ thưa với vua Du-đầu-đàn:

-Lành thay! Tâu Đại vương, ngài đã đạt được niềm vui tột đỉnh. Thái tử hôm nay đã chứng

tỏ là người trí tuệ biện tài bậc nhất.

Bấy giờ, vua Du-đầu-đàn bảo Thái tử.

-Con có thể so tài với thầy Át-thuận-na không?

Thái tử thưa.

-Thưa Phụ vương, con xin vâng lời.

Lúc ấy vị Toán sư hỏi Thái tử:

-Thái tử có biết hết tên của các số lượng ngoài một trăm câu-chi không?

Thái tử đáp:

-Tôi có thể biết được tất cả.

Át-thuận-na bảo:

-Vậy thì xin Thái tử nói rõ cho tôi biết.

Thái tử đáp:

-Một trăm câu-chi gọi là A-do-đa; một trăm A-do-đa gọi là Ni-do-đa; một trăm Ni-do-đa

gọi là Canh-cát-la, một trăm Canh-cát-la gọi là Tần-bà-la, một trăm Tần-bà-la gọi là A-sô-bà;

một trăm A-sô-bà gọi là Tỳ-bà-ha; một trăm Tỳ-bà-ha gọi là uất-tăng-ca; một trăm uất-tăng-ca

gọi là Bà-hô-la; một trăm Bà-hô-la gọi là Ni-ca-bà-la; một trăm Ni-ca-bà-la gọi là Để-trí-bà-la;

một trăm Để-trí-bà-la gọi là Ty-ba-bà-tha-bát-nhã-đế; một trăm Ty-ba-bà-tha-bát-nhã-đế gọi là

Hê-suất-hề-la, một trăm Hê-suất-hề-la gọi là Ca-la-nhã; một trăm Ca-la-nhã gọi là Hê-đô-nhân-

đà-lợi; một trăm Hê-đô-nhân-đà-lợi gọi là Tăng-hợp-đát-lãm-bà; một trăm Tăng-hợp-đát-lãm-bà

gọi là Già-na-na-đà-trí; một trăm Già-na-na-đà-trí gọi là Ni-la-xà; một trăm Ni- la-xà gọi là Mục-

đà-la-bà-la; một trăm Mục-đà-la-bà-la gọi là Tát- bà-bà-la; một trăm Tát-bà-bà-la gọi là Tỳ-tăng-

dĩ-nhược-bạt-trí; một trăm Tỳ-tăng-dĩ-nhược-bạt-trí gọi là Tỳ-phù-đăng-già-ma; một trăm Tỳ-

phù-đăng-già-ma gọi là Đát-la-lạc-xoa, nếu người nào hiểu rõ được số này thì có thể tính được số

lượng vi trần của một núi Tu-di. Vượt qua số lương này được gọi là Độ-xà-a-già-la-ma-ni, nếu

có người nào giải được số ấy thì có thể tính biết số lượng lạc-xoa số cát sông Hằng. Vượt qua số

lượng ấy, có số gọi là Độ-xà-a-già-ma-ni-xá-lê, nếu có người tính được số ấy thì có thể tính được

số lượng câu-chi số cát sông Hằng. Vượt qua số lượng ấy có số gọi là Bà-ha-na-bà-nhược-nhĩ-

viên-trí; vượt qua số ấy thì có số gọi là Y-trá; vượt qua số ấy lại có số gọi là cổ-lô-tỷ; vượt qua

sốấy lại có số gọi là cổ-trá-tỷ- na. Vượt qua số này lại có số gọi là Ta-bà-ni-xoa, nếu có người

giải được số này thì có thể biết được số lượng Lạc-xoa câu-chi số cát sông Hằng. Vượt qua số

lượng này lại có số gọi là A-già-la-sa-la, nếu có người giải được số này thì có thể biết được trăm

Câu-chi lạc-xoa số cát sông Hằng. Vượt qua số lượng này lại có số gọi là Tùy nhập cực vi trần

70

ba-la-ma-nao-la-xà. Đến được số lượng ấy thì tất cả chúng sinh không thể biết được nữa, chỉ trừ

trí tuệ của các Bậc Như Lai cùng các bậc Bồ-tát tối hậu thân thì mới thông tỏ được.

Thầy Át-thuận-na hỏi Thái tử:

-Thái tử có thể thông tỏ được số lượng cực vi trần không?

Thái tử trả lời:

-Phàm bảy cực vi trần thì thành một A-nậu trần; bảy A-nậu trần thành một Đô-trí trần; bảy

Đô-trí trần thì thành một Hữu trung nhãn sở kiến trần; bảy Hữu trung nhãn sở kiến trần thì thành

một Thố mao thượng trần; bảy Thố mao thượng trần thì thành một Dương mao thượng trần; bảy

Dương mao thượng trần thì thành một Ngưu mao thượng trần; bảy Ngưu mao thượng trần thì

thành một Kỷ; bảy Kỷ thì thành một Giới tử; bảy Giới tử thì thành một Mạch; bảy Mạch thì

thành một Chỉ tiết, mười hai Chỉ tiết thì thành một Kiệt thủ; hai Kiệt thủ thì thành một Trửu; bốn

Trửu thì thành một Cung; một ngàn Cung thì thành một Câu-lô-xá; bốn Câu-lô-xá thì thành một

do-tuần. Nay trong chúng hội này ai có thể tính được số lượng vi trần trong một do-tuần?

Át-thuận-na nói:

-Tôi nghe Thái tử trình bày mà đầu óc như muốn mờ mịt, huống chi là những người khác

kiến thức về toán số ít ỏi. Vậy mong Thái tử vì tôi mà nói rõ trong một do-tuần có bao nhiêu vi

trần?

Thái tử đáp:

-Số lượng vi trần trong một do-tuần được tính: hết thảy A-sô-bà là một Ni-do-đa; lại có ba

mươi Câu-chi na-do-đa lại có sáu vạn Câu-chi; lại có ba mươi hai Câu-chi; lại có năm Lạc-xoa;

lại có một vạn hai ngàn Lạc-xoa. Cứ như thế thì tính được ra số lượng vi trần trong một do-tuần.

Như vậy là cõi Diêm-phù-đề ở phương Nam có bảy ngàn do-tuần; cõi Câu-da-ni ở phương Tây

có tám ngàn do-tuần; cõi Phất-bà-đề ở phương Đông có chín ngàn do-tuần; cõi uất-đàn-việt ở

phương Bắc có mười ngàn do-tuần. Bốn châu trong thiên hạ như thế hợp thành một thế giới;

trăm ức lần bốn châu thiên hạ thành một Tam thiên đại thiên thế giới. Trong đó có trăm ức lần

bốn biển lớn; trăm ức núi Tu-di; trăm ức núi Thiết vi; trăm ức cõi trời Tứ Thiên vương; trăm ức

cõi trời Đao-lợi; trăm ức cõi trời Dạ-ma; trăm ức cõi trời Đâu-suất-đà, trăm ức cõi trời Hóa lạc;

trăm ức cõi trời Tha hóa tự tại; trăm ức cõi trời Phạm thân; trăm ức cõi trời Phạm phụ; trăm ức

cõi trời Phạm chúng; trăm ức cõi trời Thiên quang; trăm ức cõi trời Vô lượng quang; trăm ức cõi

trời Biến quang; trăm ức cõi trời Vô lượng tịnh; trăm ức cõi trời Biến tịnh; trăm ức cõi trời Vô

vân; trăm ức cõi trời Phước sinh; trăm ức cõi trời Quảng quả; trăm ức cõi trời Vô tưởng chúng;

trăm ức cõi trời Vô phiền; trăm ức cõi trời Vô nhiệt; trăm ức cõi trời Thiện kiến; trăm ức cõi trời

Thiện hiện; trăm ức cõi trời A-ca-ni-trá. Như thế gọi là Tam thiên đại thiên thế giới, ước lượng

về sự rộng lớn phải đến trăm do-tuần, ngàn do-tuần, trăm ngàn do-tuần, câu-chi do-tuần, trăm

câu-chi do-tuần, Ni-do-đa do-tuần. Lần lượt như thế là số lương do-tuần có thể biết được, còn số

lượng vi trần thì không có con số nào có thể tính được. Vì vậy số vi trần trong Tam thiên đại

thiên thế giới cũng không thể tính đếm được nên chỉ gọi là a-tăng-kỳ mà thôi.

71

Khi Thái tử nói về số lượng xong, Át-thuận-na cùng với các vị trong tộc họ Thích đều hết

sức vui mừng, đồng cho là việc ít có nên tất cả cùng cởi các chuỗi ngọc Anh lạc cùng các thứ y

phục thượng diệu dâng lên Thái tử, hết lời tán thán:

-Lành thay, lành thay!

Riêng Át-thuận-na thì đọc bài kệ:

Câu-chi thất đát A-do-đa

Như vậy lại có Ni-do-đa

Canh tát la cùng Tỳ-bà-la

Tên số cùng cực A-sô-bà

Mà còn vượt quá số vô lượng

Tất cả Thái tử đều thông suốt

Cả tộc họ Thích nên lắng nghe

Thái tử, thế gian chẳng ai bằng

Tam thiên đại thiên các cây cỏ

Vụn ra Bậc Trí vẫn tính xong

Ta không đủ trí để so sánh

Huống chi năm trăm vị Thích nhân.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy có tới năm trăm ngàn trời, người đồng xướng lớn tiếng: Lành thay, lành thay!

Trên hư không chư Thiên đọc bài kệ ca ngợi:

Quá, hiện cùng vị lai

Bao nhiêu tâm chúng sinh

Các phẩm thượng trung hạ

Một niệm đều thông tỏ

Huống chi là toán số

Mà chẳng thấu đạt sao?

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thái tử lần lượt chinh phục các thanh niên trong tộc họ Thích về các môn thi tài khác như

nhảy cao, ném tạ, chạy nhanh..., Thái tử đều hơn tất cả họ.

Bấy giờ trên hư không chư Thiên lại đọc tiếp bài kệ:

Bồ-tát nhiều kiếp tu giới thí

Nhẫn nhục, tinh tấn, lực từ bi

Thân tâm nhẹ nhàng nên đạt được

Nhanh nhẹn chu toàn người đã biết

Chỉ thấy Đại sĩ thường ngự đố

Không hay một niệm thấu mười phương

Đi khắp cõi Phật đều thân thuộc

72

Chưa từng biết được chuyện khứ lai

Với nhóm Thích tử là thù thắng

Việc ấy chưa đủ là hy hữu.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy năm trăm chàng trai bắt đầu thi tài về thể lực, chia làm ba mươi hai nhóm. Nan-đà

chạy thật nhanh lên phía trước dáng dũng mãnh chắc chắn. Thái tử vừa đưa tay lên chạm nhẹ vào

thân Nan-đà với sức mạnh được truyền từ nội lực khiến Nan-đà ngã nhào. Đề-bà-đạt-đa vẫn luôn

mang lòng ngã mạn tỏ vẻ khinh thường Thái tử, cho là sức mạnh của mình so với Thái tử không

kém gì. Với thái độ tự đắc của kẻ xem mình hơn hẳn mọi người, Đề-bà-đạt-đa chạy khắp trường

thi, rồi vụt lao tới muốn khóa chặt thân Thái tử.

Lúc ấy Thái tử bình tĩnh, không hề tỏ vẻ giận dữ, thản nhiên đợi đối thủ đến, dùng tay phải

nhẹ nhàng tóm lấy đối thủ đưa mạnh lên cao làm tiêu tan thái độ kiêu mạn của Đề-bà-đạt-đa. Ba

lần Thái tử ném bổng đối thủ lên cao nhưng với lòng từ bi nên không làm tổn thương. Sau đó

Thái tử nói với toán thanh niên còn lại:

-Các ngươi có thể cùng một lượt đến đấu với Ta.

Tất cả nhóm thanh niên giận dữ, phẫn nộ đồng loạt lao tới một cách quyết liệt nhưng Thái

tử chỉ vẫy nhẹ tay, tất cả đều ngã lăn ra đất. Lúc ấy chư Thiên cùng mọi người đồng xướng to:

-Lành thay, lành thay!

Chư Thiên trên hư không tung rải vô số Thiên hoa và đọc bài kệ ca ngợi:

Giả sử chúng sinh trong mười phương

Đều có sức lực như Na-diên

Trí nhân tối thượng trong một niệm

Mới vẫy nhẹ tay đã lăn nhào

Già sử núi Tu-di, Thiết vi

Đại sĩ tay xoa đã đổ nhào

Huống chi người thường trong cõi thế

Mà cùng Thái tử tranh thắng thua

Sẽ tọa Bồ-đề vì từ bi

Hàng phục ma quân toàn Dục giới

Lại dùng cam lộ độ chúng sinh

Rõ biết Bồ-tát là tối thượng.

Bấy giờ đại thần Chấp Trượng nói với các thanh niên họ Thích:

-Ta đã xem các vị thi các môn thi về văn võ. Bây giờ nên thi tài bắn cung để biết rõ kẻ hơn

người kém, đích để nhắm bắn là cái trống sắt.

Nan-đà bảo cần đặt trống sắt xa hai Câu-lô-xá; Đề-bà-đạt-đa cho rằng phảo đặt trống sắt xa

bốn Câu-lô-xá; Tôn-đà-la Nan-đà cho rằng có thể đặt trống sắt xa sáu Câu-lô-xá; đại thần Chấp

Trượng nói có thể đặt trống sắt xa tám Câu-lô-xá; Thái tử thì bảo đem cái trống sắt đặt xa mười

73

Câu-lô-xá cùng bảy con heo sắt và bảy cây đa-la bằng sắt cũng đặt xa hơn mười Câu-lô-xá. Tất

cả lần lượt thi tài. Nan-đà bắn xa đúng hai Câu-lô-xá, tên xuyên trúng qua hai trống sắt; Đề-bà-

đạt-đa bắn xa đúng bốn Câu-lô-xá, tên xuyên trúng qua bốn trống sắt; Tôn-đà-la Nan-đà bắn xa

đúng sáu Câu-lô-xá, tên xuyên trúng qua sáu trống sắt; đại thần Chấp Trượng bắn xa đúng tám

Câu-lô-xá, tên xuyên trúng qua tám trông sắt, đến đây là giới hạn không ai vượt qua được. Bây

giờ Thái tử giương cung sắp bắn thì cả cung và dây cung đều đồng loạt bị gãy đứt. Thái tử quay

mặt nhìn khắp nơi ý muốn tìm một cây cung nào tốt hơn. Vua cha lúc ấy hết sức hoan hỷ

bảo Thái tử:

-Tiên vương trước đây có một cây cung để thờ tại thiên miếu, thường dùng hương hoa cúng

dường. Cung ấy rất cứng mạnh, không ai có thể giương nỗi.

Thái tử xin vua cha cho người mang cung đến đây. Vua liền sai người đến thiên miếu thỉnh

cung tên của tiên vương đem tới, đưa cho các thanh niên họ Thích thử trước nhưng tất cả đều

không ai giương nỗi cung, sau đó mới trao cho Thái tử. Lúc đó Thái tử vẫn ngồi yên, tay trái cầm

cung, ngón tay phải đặt lên dây mà giương như thể chẳng hề gắng sức. Âm thanh của tiếng dây

cung giương ra vang khắp kinh thành Ca-tỳ-la khiến dân chung trong thành đều kinh hoàng,

cùng hỏi nhau không biết là âm thanh gì. Bấy giờ cả trời người đều xướng to:

-Lành thay, lành thay!

Chư Thiên trên hư không đọc bài kệ ca ngợi:

Khi Bồ-tát giương cung

Thản nhiên chẳng dao động

Ý vui sẽ trọn đủ

Trừ ma thành Chánh giác.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc đó Bồ-tát thân tâm an ổn, lui tới ung dung rồi kéo mạnh dây cung nhắm bắn. Mũi tên

xuyên qua tất cả trống sắt, heo sắt và cây sắt không chút sai lệch và cắm sâu xuống đất tạo thành

giếng nước. Sau này mọi người gọi đó là giếng Tên bắn.

Bấy giờ trời người cùng xướng to:

-Lành thay, lành thay! Thái tử tuổi còn trẻ chưa từng học tập nhiều mà vẫn đầy đủ các thứ

tài nghệ hơn người.

Chư Thiên nơi hư không đọc lời ca tụng:

Nay xem Bồ-tát bắn

Chưa đủ là hy hữu

Phật tòa sẽ an trụ

Chứng đắc đạo Bồ-đề

Thiền định dùng làm cung

Vô ngã, Không, làm tên

Quyết phá mọi lưới ma

74

Dứt sạch phiền não, oán.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thái tử đã thể hiện tài năng xuất chúng của mình như thế, từ lục nghệ như lễ, nhạc, xa,

ngự, thư, số cho tới mọi thứ kiến thức thông thường, tất cả đều thấu đạt. Các bộ luận nổi danh

như Thiện-kê-trá luận, Ni-kiến-đồ luận, Bố-la-na luận, Y-trí-sa-ha luận, Vi-đà luận, Ni-lô-a-tha

luận, Vương luận, A-tỳ-lê luận, Chư điểu thú luận, Thanh minh luận, Nhân minh luận..., toàn bộ

kiến thức ở nhân gian và chư Thiên, Bồ-tát đều thông đạt hơn người.

Lúc ấy, đại thần Chấp Trượng thưa với vua Du-đầu-đàn cùng tất cả các vị thuộc tộc họ

Thích có mặt trong chúng hội là ông rất vui mừng đưa ái nữ của mình là Da-du-đà-la về hoàng

cung kết bạn trăm năm với Thái tử.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Thái tử thuận theo phép tắc thế gian, sống trong cung thường có tám vạn bốn ngàn

thể nữ hầu cận giúp vui, Da-du-đà-la làm chánh phi.

Lúc nàng Da-du-đà-la mới vào hoàng cung, vì không tuân theo một số nghi thức thiển cận

của người phụ nữ nên cứ để đầu trần không che kín mặt khiến vua Du-đầu-đàn và Ưu-đà-di cho

là chuyện lạ, còn các thể nữ trong cung thì xì xào đàm tiếu, nào là chánh phi mới vào cung đã tạo

điều xấu hổ, sao lại làm việc dị thường không biết hổ thẹn, có vẻ khinh mạn coi thường những

người xung quanh... Da-du-đà-la nghe xong những lời ấy, vì đám cung nữ mà nói bài tụng:

Không chút lỗi lầm

Cần gì phải che

Nằm ngồi đi đứng

Thảy đều thanh tịnh

Như ngọc Ma-ni

Đặt nơi cao quý

Ánh sáng rực rỡ

Hiện ra khắp nơi

Hoặc im hoặc nói

Không hề tư vị

Lấy các công đức

Trang nghiêm thân mình

Dù mặc áo cỏ

Hoặc đồ cũ rách

Thân thể không lụy

Càng thêm đẹp xinh

Nếu người tâm ác

Trang điểm bề ngoài

Ví như bình độc

Dùng mật bôi lên

Những kẻ như thế

Thật là đáng sợ

Ví như rắn độc

75

Chẳng nên tới gần

Nếu lại có người

Hiểu biết dứt ác

Gần gũi bạn lành

Diệt tội chúng sinh

Tạo dựng Tam bảo

Công thật đáng ghi

Nghiệp thân, khẩu, ý

Đều đã thanh tịnh

Các bậc Đại tiên

Rõ tâm kẻ khác

Gương sáng tự soi

Giấu che nào được.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ vua Du-đầu-đàn nghe được bài kệ, biết Da-du-đà-la là người có đầy đủ trí tuệ biện

tài nên rất đẹp lòng, liền ban cho y phục thượng diệu cùng các thứ châu báu, các chuỗi Anh lạc

vô giá và nói kệ khen ngợi:

Thái tử có đủ đức

Với nàng thật tương hợp

Cả hai đều thanh tịnh

Như sinh tô, đề hồ.

QUYỂN V

Phẩm 13: ÂM NHẠC PHÁT KHỞI GIÁC NGỘ

Lúc bấy giờ, Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát sống nơi vương cung, ý muốn xuất gia. Tám chúng Trời, Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-

bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-già, cùng với Phạm thích Tứ Thiên vương thường

đem đủ các thứ cần dùng cúng dường Bồ-tát, hoan hỷ ca ngợi. Một hôm chư Thiên, Rồng, thần

Càn-thát-bà... mỗi vị đều tự suy nghĩ: “Bồ-tát xuất hiện cõi đời là nhằm hoàn thành việc cứu độ

chúng sinh, dùng Tứ nhiếp pháp để nhiếp hóa tất cả. Nay căn cơ chúng sinh đã thuần phục, sao

Bồ-tát cứ ở mãi nơi thâm cung mà chẳng xuất gia thành đạo để độ họ, nếu chẳng kịp thời, e rằng

tâm thiện của chúng sinh sẽ thay đổi, khó giữ, sau này thành Bậc Chánh Giác không thể độ

được”. Suy nghĩ như vậy rồi, tất cả đồng đến trước mặt Thái tử đảnh lễ với lòng hy vọng thưa:

-Làm thế nào chúng tôi mới được thấy Thái tử xuất gia học đạo, ngồi nơi tòa Bồ-đề hàng

phục chúng ma, thành Bậc Chánh Đẳng Chánh Giác, có đủ Mười lực, Bốn vô sở úy, Mười tám

pháp bất cộng của chư Phật, ba phen mười hai lần chuyển Pháp luân vô thượng, hiện đủ thần

thông thâm diệu để chúng sinh nhờ đó mà đạt được an lạc trọn vẹn?

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát trải qua nhiều kiếp trong cõi sinh tử đều không do người khác giác ngộ mà luôn tự

mình dạy lấy mình, thông tỏ phương pháp tu tập của tất cả pháp hạnh lành ở thế gian và xuất thế

76

gian, luôn biết vận dụng thần thông diệu dụng đúng thời, chưa từng khiến cho chúng sinh thoái

chuyển hay làm mất căn lành của họ, giống như thủy triều ở biển cả chẳng khi nào lẫn lộn, dùng

trí tuệ thần thông hiểu thấu mọi căn cơ của chúng sinh, lúc nào có thể thâu nhiếp làm chuyển hóa

đưa đến các lợi ích, lúc nào thì nên hàng phục chế ngự, lúc nào sẽ độ thoát, lúc nào thì nên lìa bỏ,

lúc nào nên thuyết pháp, lúc nào cần im lặng, lúc nào cần tu tập trí tuệ, lúc nào phải tụng niệm,

lúc nào cần tư duy, lúc nào phải ở riêng một chỗ tu tập, lúc nào thì đến chúng hội Sát-đế-lợi, Bà-

la-môn hoặc đến với chúng hội Trời, Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la,

Ma-hầu-la-già, cùng với Phạm vương, Đế Thích, Hộ thế, Tỳ-kheo, Tỳ-kheo- ni, Ưu-bà-tắc, ưu-

bà-di...

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Tất cả các vị Bồ-tát mang thân mạng sau cùng đều xuất gia, luôn được thần lực của mười

phương vô biên a-tăng-kỳ thế giới chư Phật, Như Lai hộ niệm, vì thế nơi vương cung luôn có

tiếng đàn ca trống nhạc phát ra âm thanh vi diệu khuyến thỉnh Bồ-tát, cất lên bài kệ:

Trong cung thể nữ luôn đàn ca

Muốn cho Bồ-tát mãi đắm chìm

Mười phương chư Phật đầy thần lực

Biến âm thanh kia thành pháp ngôn

Ngài từng thấy chúng sinh đau khổ

Phát nguyện làm bậc chúng tựa nương

Lành thay xưa từng tu vạn hạnh

Nay chính là lúc nên xuất gia

Nhớ xưa Ngài đã vì muôn loài

Thân mạng tay chân chẳng hề tiếc

Trì giới, nhẫn nhục với tinh cần

Thiền định trí tuệ đều tu tập

Mong đạt Bồ-đề, quả thắng phước

Toàn thể thế gian ai sánh kịp

Chúng sinh đầy những tham, sân, si

Dùng đạo từ bi để nhiếp phục

Ngài ở nơi tà kiến, ngu si

Phát tâm đại Bi vô cùng tận

Tích chứa vô biên phước đức trí

Thiền định thanh tịnh khởi thần thông

Thân quang chiếu khắp mười phương cõi

Như trăng sạch mây luôn ngời sáng

Vô lượng khúc thanh âm kỳ diệu

Khuyến thỉnh Bồ-tát mau xuất gia.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Bồ-tát ngự nơi cung điện vô cùng cao sang, tất cả mọi vật cần dùng luôn đầy đủ,

điện đường lầu gác trang hoàng bằng nhiều thứ bảo vật; cờ phướn, dù lọng bày biện khắp nơi;

các thứ lưới báu, chuông quý cũng như vô số rèm gấm thêu đính bằng ngọc Anh lạc treo giăng

mọi chốn; mọi cầu lớn nhỏ bắc qua các lối đi đều dùng ván quý làm thành; nơi nơi chốn chốn

đều có lò hương quý xông các loại danh hương; trên cao là những loại ngọc quý kết chùm, màn

77

che giăng kín; nước trong các ao hồ luôn trong mát; trong hồ có đủ loại chim quý, nào Vịt trời,

Nhạn, Uyên ương, Khổng tước, Phỉ thúy, Ca-lăng-tần-già, Cộng mạng... luôn cất tiếng phát ra

âm thanh dịu dàng; nền đất đều dùng ngọc lưu ly làm thành, tỏa ánh sáng trong dịu ví như gương

soi, xinh đẹp trang nghiêm không thể diễn tả hết được, trời người trông thây đều hoan hỷ. Vào

một hôm, các thể nữ đang khảy đàn ca hát, nhưng do thần lực của mười phương chư Phật nên âm

thanh ấy trở thành bài tụng:

Xưa kia Thế Tôn phát nguyện lớn

Thương xót chúng sinh không nơi nương

Nếu chứng Đẳng giác dùng cam lộ

Cứu độ muôn loài lìa khổ não

Như xưa chư Phật tu các hạnh

An trụ chốn núi rừng yên tĩnh

Chứng đắc Như Lai Nhất thiết trí

Thấy người nghèo đói thí tài bảo

Thế Tôn xưa kia từng đại thí

Tiền bạc, vật báu đều bỏ lìa

Vì cứu muôn loài mưa pháp vũ

Nay đã đúng thời nên xuất gia.

Đã trì tịnh giới không sai phạm

Tự thân nhiều kiếp thường tu tập

Giải thoát muôn loài khỏi não phiền

Nay đúng là lúc nên xuất gia.

Trăm ngàn kiếp luôn tu nhẫn nhục

Thế gian lời ác đều nhận lãnh

Thường dùng nhẫn nhục để chế ngự

Nay đã đúng thời nên xuất gia.

Tinh tấn đã từng luôn kiên định

Tu tập bao đời trừ chúng ma

Dứt sạch hết thảy ba đường ác

Nay đúng là lúc nên xuất gia.

Từng tu thiền định trừ cấu nhiễm

Tưới mưa cam lộ khắp quần sinh

Thế gian đói khát được sung mãn

Nay đã đúng thời nên xuất gia.

Là Bậc Đại trí tuệ vô biên

Diệt hết mê lầm cùng tà kiến

Xưa từng tư duy phát đại nguyện

Nay đúng là lúc nên xuất gia.

Bao nhiêu kiếp xưa từng tu tập

Từ, Bi, Hỷ, Xả, vô lượng tâm

Đã đem tất cả thắng hạnh ấy

Ban cho muôn loài khắp thế gian

Thể nữ đàn ca thật dịu êm

Hy vọng Bồ-tát mãi đắm chìm

Chư Phật mười phương đầy thần lực

Nên khiến dục âm thành pháp âm

Thế Tôn xưa từng là quốc vương

78

Giữa đường từng gặp người hành khất

Xin cả đất nước cùng ngôi vua

Vui lòng xả bỏ không hối hận

Thế Tôn từng làm Bà-la-môn

Tên là Du-ca rất tinh tấn

Từ hiếu phụng dưỡng cha mẹ hiền

Dẫn dắt Bà-la-môn vô số

Cùng bao chúng sinh về nẻo thiện

Lìa thân mạng ấy sinh cõi trời

Thế Tôn xưa từng là Tiên nhân

Dấy tâm đại Bi không oán hận

Tất cả vết thương đều lành lặn

Xưa từng là vị Tiên Xa-ma

Cùng cha mẹ khổ hạnh núi cao

Vua bắn tên độc trúng vào người.

Từ bi không hận vui vẻ chết

Thế Tôn từng làm hươu sắc vàng

Thấy người qua sông bị chìm đắm

Tâm từ phát khởi nên cứu giúp

Sau bị phản bội không giận dữ

Thế Tôn xưa từng là vị Tiên

Châu báu nhầm rơi xuống biển cả

Dấy tâm tinh tấn vượt hiểm nguy

Long vương kinh hoảng hoàn châu ngọc

Nhớ xưa từng là một Tiên nhân

Tâm Từ thương chim nên che chở

Có kẻ theo đòi lại chim ấy

Tự cắt thịt mình mà đổi lấy

Cùng chim nặng nhẹ thảy tương đồng

Vì chim nên cuối cùng vong mạng

Lại nhớ xưa là tiên Xa-ma

Có người đến hỏi cây bao lá

Khéo biết ít nhiều đều đáp rõ

Người ấy chẳng tin, trời chứng mình

Nhớ xưa từng là chim Anh vũ

Đế Thích hóa người đến hỏi vặn

Chỗ cây trú ngụ đã héo khổ

Chẳng lìa, còn chỗ đâu mà ở?

Đáp rằng nhờ đó mới lớn khôn

Đế Thích nghĩ rằng việc hy hữu

Liền khiến cây khô thành tốt tươi

Là bậc thọ trì bao đức lành

Chúng sinh thế gian được yên ổn

Nương biển công đức Phật vô biên

Như thế thần lực mười phương Phật

Ngợi ca công đức của Bồ-tát

Biến các khúc thể nữ đàn ca

Khuyến thỉnh Bồ-tát mau xuất gia.

79

Nhiều kiếp Thế Tôn phát nguyện lớn

Dứt sạch sinh tử khổ chúng sinh

Xin nhớ hạnh tu từ bao kiếp

Nay đúng là lúc nên xuất gia.

Thế Tôn từng trải vô biên kiếp

Đem bao châu báu cùng vàng bạc

Thân mạng, ngôi vua cùng vợ con

Hoan hỷ bố thí người cầu khẩn

Từng là thủ lĩnh Tràng Nha vương

Có trăng, đèn, tóc báu, từ bi

Mắt dịu dũng mãnh hơn các vua

Đều do thần lực hành bố thí

Đã từng nhiều kiếp siêng gìn giữ

Giới luôn thanh tịnh tợ minh châu

Kiên tâm gìn giữ không tì vết

Cũng như Mao ngưu quý đuôi mình

Thế Tôn từng là đại Tượng vương

Thợ săn bắn tên trúng thân

Ngài vẫn dấy tâm Từ không thù oán

Cho hết sáu ngà giữ giới tịnh

Thế Tôn cũng từng bao nhiêu kiếp

Quyết tu nhẫn nhục chịu khổ đau

Thế Tôn xưa từng làm thân gấu

Thấy người đói lạnh nên dưỡng nuôi

Kẻ ấy ra đường gặp thợ săn

Cùng trở lại giết, tâm chẳng hận

Ngài đã tinh tấn không thoái chuyển

Vì đạt giác ngộ tu vạn hạnh

Ma vương, ma quân đều hàng phục

Nay đã đúng thời nên xuất trần.

Thế Tôn xưa từng là ngựa quý

Ruổi dong khắp nẻo lợi ích ban

Cõi nơi nước Dạ-xoa cứu chúng sinh

An trụ muôn loài nơi vô úy

Vô biên kiếp tinh tấn như vậy

Trí lực thần thông trừ phiền não

Tâm luôn nhu hòa trụ thiền định

Đem lợi ích đến cho chúng sinh

Nhớ xưa từng là vị quốc vương

Khiến mọi chúng sinh hành Thập thiện

Do nhân chúng sinh tu hạnh lành

Sau khi quá vãng sinh Phạm thế

Bồ-tát biết rõ thiện, bất thiện

Thông tỏ căn tánh mọi chúng sinh

Trí tuệ thấu đạt mọi nghĩa lý

Nay đã đúng thời nên xuất gia.

Xin Ngài thương chúng sinh tà kiến

Chìm trong sinh, lão, bệnh, tử khổ

80

Dứt sạch nẻo tử sinh, hiểm ác

Chỉ đường đến chân thật Niết-bàn

Như thế tất cả mười phương Phật

Ca ngợi công đức của Bồ-tát

Biến mọi khúc thể nữ đàn ca

Khuyến thỉnh Bồ-tát mau xuất gia.

Xưa từng là vua tên Thắng Phước

Thi-lợi-ni-di-ngật-sắc-trá

Cùng Kê-tát-lê-khiên-da-nhã

Trí đạo bừng sáng tâm kiên cố

Giới như trăng tỏ, đức càng cao

Vì trì ân bỏ uy đức lớn

Làm tiên hình nguyệt thật oai hùng

Giác tâm thêm lớn cầu diệu pháp

Hạnh thù thắng Nguyệt Quang Thiện Trụ

Rộng thí cho người khắp địa trần

Thí tóc báng bỏ thân thanh tịnh

Vô lượng kiếp vua luôn làm thế

Điều khó xả Ngài đều xả được

Được chư Như Lai tưới mưa pháp

Xưa từng được gặp hằng sa Phật

Ngài đều dốc tu không lầm lỗi

Mong đạt giác ngộ độ muôn loài

Nay đã đúng thời mau xuất gia.

Việc xưa chưa tường tận

Gặp Phật Kiên Cố Hoa

Chỉ một niệm thanh tịnh

Thấy Tỳ-lô-xá-na

Lại gặp Phật Chiên-đàn

Dâng cúng dường cỏ, đuốc

Khi Phật đi vào thành

Dùng vàng mịn rải đất

Gặp Phật Pháp Tự Tại

Thuyết pháp khen lành thay

Gặp Phổ Quang Như Lai

Liền niệm Nam-mô Phật

Thấy Phật Đại Tự Quang

Dùng hoa vàng cúng dường

Gặp Quang Tràng Như Lai

Dùng thức ăn hiến cúng

Lại thấy Phật Trí Tràng,

Vô ưu hoa Như Lai

Đem cháo để cúng dường

Phát đủ thệ nguyện lớn

Lại gặp Phật Bảo Phát

Dùng đèn sáng cúng dường

Thấy Hoa Quang Như Lai

Dùng thuốc quý dâng cúng

81

Lại gặp Phật Vô Úy

Chuỗi Anh lạc hiến dâng

Bà-chi-gia-la Phật

Cúng Ba-đầu-ma báu

Thấy Phật Ta-la Vương

Dừng sữa tươi cúng dường

Thí Danh Xứng Như Lai

Phụng cúng tòa Sư tử

Lại gặp Phật Chân Thật

Và Cao Trí Như Lai

Thường đảnh lễ đi nhiễu

Lại gặp Phật Long Thí

Dùng y phục cúng dường

Thấy Phật Tăng Thượng Hạnh

Liền cúng chiên-đàn hương

Lại thấy Phật Trí Sa

Cúng dường y bát quỷ

Lại thấy Phật Đại Nghiêm

Dâng hoa Ưu-bát-la

Lại gặp Phật Quang Vương

Cúng dường bao vật báu

Lại thấy Phật Thích-ca

Dâng hoa sen bằng vàng

Lại thấy Phật Túc Vương

Ngợi khen đức hạnh Phật

Lại thấy Phật Nhật Diện

Dâng cúng hoa Trang nhĩ

Lại gặp Phật Diệu Ý

Rải cúng hoa Chân đầu

Lại gặp Phật Giáng Long

Dâng cúng Ma-ni bảo

Lại gặp Phật Tăng ích

Dâng cúng nhiều lọng quý

Lại gặp Phật Dược Sư

Dâng cúng tòa thắng diệu

Gặp Phật Sư Tử Tràng

Phụng cúng các lưới báu

Lại gặp Phật Trì Đức

Dùng âm nhạc cúng dường

Lại gặp Phật Ca-diếp

Dâng cúng mọi bảo hương

Lại thấy Phật Phóng Quang

Dùng hoa thơm dâng cúng

Lại gặp Phật A Bỉ

Dâng cúng đài thắng diệu

Lại thấy Phật Thế Cúng

Dâng hiến nhiều vòng hoa

Lại gặp Phật Đa-già

82

Ngôi Thiên vương cũng bỏ

Lại gặp Phật Kê Giáng

Dâng cúng nhiều diệu hương

Lại gặp Phật Đại Quang

Xả thân để cúng dường

Lại gặp Phật Thượng Hoa

Hiến cúng nhiều bảo vật

Lại gặp Phật Pháp Tràng

Tung diệu hoa hiến cúng

Lại gặp Phật Tác Quang

Cúi dâng hoa Ưu-bát

Hết lòng để cúng dường.

Như thế đối với vô lượng Phật

Mỗi mỗi đều dâng để cúng dường

Cúng dường tất cả không thiếu sót

Mong Ngài nhớ lại trong quá khứ

Đã từng cúng dường chư Như Lai

Chúng sinh khổ não không chỗ nương

Xin mau nhớ nghĩ xuất gia gấp.

Nhớ xưa Ngài gặp Phật Nhiên Đăng

Chứng thanh tịnh vô sinh nhẫn pháp

Cùng năm thần thông không thoái chuyển

Từ đó gắn bó chốn già-lam

Hết lòng phụng hiến vô số Phật

Các pháp hữu vi đều vô thường

Ngôi vua, năm dục không còn mãi

Chúng sinh đang bị khổ bức bách

Nguyện mau xuất gia cứu thế nhân.

Bao thanh âm thể nữ đàn ca

Để lòng Bồ-tát thêm mê hoặc

Thần lực chư Phật khắp mười phương

Làm cho phát ra muôn diệu pháp.

Phiền não ba cõi

Tợ như lửa nung

Mê hoặc chẳng lìa

Thường bị thiêu đốt

Ví như mây nổi

Phút chốc chẳng còn

Hợp rồi lại tan

Như nơi du hý

Niệm niệm qua đi

Như làn điện chớp

Biến mất rất mau

Như nước chảy nhanh

Do ái, vô minh

Chuyển luân năm nẻo

Xoay vòng không dứt

Như bánh xe nung

83

Đắm trong năm dục

Như chim mắc lưới

Dục như oán tặc

Thật đáng sợ thay

Kẻ ham năm dục

Như giẫm trên dao

Người đắm năm dục

Như ôm cây độc

Bậc Trí bỏ dục

Như bỏ chốn nhơ

Năm dục tối tăm

Khiến cho mất niệm

Thường là đáng sợ

Nhân của khổ sầu

Luôn mãi tử sinh

Tạo muôn trói buộc

Do đó nổi trôi

Theo dòng sinh tử

Bậc Thánh xả nó

Như bỏ đờm dơ

Như gặp chó dữ

Mau chân để tránh

Như dao bôi mật

Như đầu độc xà

Như giáo kích nhọn

Như bình đầy phân

Nếu chẳng rời bỏ

Ví như chó đói

Cạp mãi xương khô

Năm dục không thật

Do vọng kiến sinh

Như trăng trong nước

Như tiếng trong hang

Đều là ảo ảnh

Như bọt nước trào

Theo phân biệt sinh

Nào phải pháp thật

Tuổi còn trai trẻ

Ngu si đắm ái

Cho là có mãi

Nên chẳng chán rời

Già bệnh chết tới

Thanh tráng cũng tan

Gặp bao điều ác

Kẻ có tiền của

Chẳng biết lìa xa

Khi năm nhà mất

Liền sinh khổ sầu

84

Ví như cây lớn

Hoa trái đầy cành

Người người hái phá

Cành lá tan tành

Nếu chẳng đoái hoài

Bệnh nghèo già yếu

Cũng đều như vậy

Ví như chim dữ

Thế gian đều ghét

Như lửa sấm sét

Đốt cháy cây to

Như nhà mục nát

Đổ nhào nay mai

Có pháp xa lìa

Sinh lão bệnh tử

Mong Ngài xuất gia

Vì cả muôn loài

Nói rõ pháp ấy

Sinh lão bệnh tử

Trói buộc chúng sinh

Như Ma-lâu-ca

Quấn cội Ni-câu

Khiến cây không lớn

Gốc bị hư hoại

Ví như sương buốt

Làm rừng cây xác

Tuổi trẻ sắc đẹp

Rồi sẽ hoại suy

Ví như lửa núi

Tràn khắp bốn phương

Muôn thú trong ấy

Khổ sở kinh hoàng

Trong cõi tử sinh

Cũng lại như vậy

Nguyện mau xuất gia

Cứu thoát muôn loài.

Từng quán bệnh khổ

Sầu hại chúng sinh

Ví như rừng hoa

Vì sương gầy héo

Từng quán chết khổ

Ân ái đoạn lìa

Quyến thuộc phân chia

Không còn gặp lại

Ví như sông chảy

Hoa rụng trôi theo

Sức lực hao mòn

Đâu còn tự tại

85

Riêng mình một bước

Theo nghiệp mà đi

Thọ mạng dẫu lâu

Tránh sao khỏi chết

Như Kim sí điểu

Xơi thịt loài Rồng

Cũng như Tượng vương

Bị Sư tử hại

Như cá Ma-kiệt

Bụng nuốt bao loài

Cũng như lửa dữ

Đốt cháy rừng cây

Mong Ngài nhớ lại

Phát nguyện rộng lớn

Nay đã đúng thời

Nên mau xuất gia.

Thể nữ nhạc ca

Mê hoặc Bồ-tát

Thần lực chư Phật

Biến thành pháp âm

Các pháp hữu vi

Đều sẽ hoại diệt

Như điện trên không

Hiện ra rồi tắt

Cũng như ngói bể

Như vật tạm dùng

Như tường cỏ mục

Cũng như bờ sỏi

Nương theo nhân duyên

Đều không chắc thật

Như đèn trước gió

Như bọt nước tụ

Như bọt nước tung

Giống như cây chuối

Thân chẳng vững bền

Như tuồng ảo hóa

Như thuật Không quyền

Luôn luôn thay đổi

Kẻ ngu chẳng tỏ

Vọng sinh đắm tham

Ví như sức người

Cùng lấy Ma-tỷ

Hòa hợp quấn gỗ

Mới làm thành dây

Lìa ra một mối

Dây kia chẳng thành

Mười hai nhân duyên

Phân ra từng phần

86

Quá hiện vị lai

Không có thể tánh

Muốn mà chẳng được

Cũng lại như trên

Ví như hạt giống

Nảy lên thành mầm

Mầm và hạt giống

Chẳng một chẳng hai

Do từ vô minh

Liền sinh các hành

Vô minh và Hành

Cũng lại như thế

Bất tức bất ly

Thể tánh không tịch

Hiểu rõ nhân duyên

Cầu không thể được

Ví như ấn bùn

Bùn không mang dấu

Trong bùn không dấu

Cần dùng bùn nặn

Thành tượng được thấy

Căn cảnh nương nhau

Sinh ra nhãn thức

Căn, cảnh, thức hợp

Gọi là năng kiến

Cảnh không ở thức

Thức chẳng ở cảnh

Trong cảnh, thức, căn

Vốn không chỗ thấy

Phân biệt vọng chấp

Cảnh giới cùng sinh

Bậc Trí quan sát

Tướng trạng tuyệt không

Đều như mộng ảo

Ví như kéo lửa

Sức người, nhùi, cây

Ba món hòa hợp

Lửa liền khởi sinh

Trong ba pháp ấy

Vốn không có lửa

Hòa hợp tạm có

Gọi là chúng sinh

Với đệ nhất nghĩa

Đều chẳng thể thành

Ví như yết hầu

Cùng với lưỡi, môi

Tác hợp thành tiếng

Mỗi thứ phân ra

87

Tiếng không thể có

Các duyên hòa hợp

Mới tạo âm thanh

Bậc Trí quán thanh

Niệm niệm nối tiếp

Nào phải pháp thật

Như tiếng hang vang

Thật không thực có

Như đàn không hầu

Dây, vật cùng ta

Hòa hợp phát tiếng

Vốn không đến đi

Ở trong các duyên

Cầu tiếng chẳng được

Lìa duyên cầu tiếng

Chẳng thể được đâu

Các uẩn trong ngoài

Thảy đều vắng lặng

Không Ngã không Nhân

Cũng không Thọ mạng

Nhớ từ xa xưa

Gặp Phật Nhiên Đăng

Chứng đắc tối thắng

Pháp diệu chân thật

Nay mong Bồ-tát

Nên vì muôn loài

Rưới pháp cam lộ

Làm cho sung mãn.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát nghe rõ bài kệ ấy rồi, chuyên tâm chánh niệm hướng về Bồ-đề chẳng lúc nào lơ là.

Vì sao vậy? Vì Bồ-tát trải qua nhiều kiếp sinh tử luôn tôn trọng cung kính cúng dường chánh

pháp cùng các bậc thầy diễn thuyết chánh pháp; phát sinh đức tin thanh tịnh, vững chắc đối với

chánh pháp; ham thích và an trụ trong chánh pháp; lắng nghe chánh pháp, tâm không hề chán

nản, cho là đủ. Từ đó khai ngộ chúng sinh, đem chánh pháp ban bố cho họ khiến họ sinh lòng tôn

quý sâu xa; vì họ mà diễn thuyết không mong báo đáp; không thuyết pháp vì cầu tiền tài, vật

báu; vì họ mà thuyết pháp, chưa từng có tâm sẻn pháp, luôn tinh tấn dũng mãnh, một lòng tinh

cần cầu pháp. Pháp là nơi nương tựa, bảo vệ giữ gìn pháp, trụ nơi nhẫn nhục tu các hạnh Bát-

nhã, thấu đạt các phương tiện.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát trải qua nhiều kiếp luôn xa lìa những tai hại của năm dục ở thế gian, chỉ vì muốn

thành tựu sự nghiệp độ sinh nên thị hiện ở cảnh giới tham dục này; tích chứa làm tăng trưởng

năng lực của tất cả căn lành, phước đức thù thắng; thị hiện sống hưởng thụ trong cảnh năm dục

sung túc, đầy đủ, đẹp đẽ nhưng tâm luôn tự tại. Bồ-tát bấy giờ nhớ lại những thệ nguyện từ xa

xưa, do những thệ nguyện ấy mà luôn tư duy về Phật pháp. Tất cả các sự việc quá khứ như hiện

88

ra trước mắt, vì vậy Bồ-tát khởi tâm đại Bi quán sát thế gian, nhận thấy giàu sang tột cùng cũng

sẽ trở thành hoại diệt; lại quan sát cảnh sinh tử nhiều phiền não xấu ác nguy hiểm, kinh sợ muốn

mau trừ diệt chúng để nhập Đại Niết-bàn.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Từ lâu, Bồ-tát đã rõ mọi khổ lụy sinh tử nên chẳng hề tham đấm, chỉ vui thích mong cầu

công đức chân thật của các Bậc Như Lai, nương nơi cảnh A-lan-nhã tịch tĩnh, tâm thường an lạc,

tự làm lợi ích cho mình và đem lại lợi ích cho người. Đối với đạo Vô thượng, Bồ-tát luôn dũng

mãnh tinh tấn vì muốn cho tất cả chúng sinh đều được an lạc, được lợi ích, được tịch tĩnh, đạt

đến giải thoát. Bồ-tát thường khởi tâm đại Từ bi, dùng Bốn nhiếp pháp để nhiếp phục chúng sinh

không hề mệt mỏi, xem chúng sinh như thể con mình, đối trước mọi cảnh tâm không tham đắm,

bày hội đại thí làm tăng trưởng các phước đức, lìa xa tham lam bỏn sẻn, bố thí không mong cầu

đáp lại, ở nơi cõi sinh tử mà luôn dũng mãnh tinh tấn, khéo hàng phục mọi tham sân, kiêu mạn,

ganh ghét cùng các thứ phiền não khác. Luôn tu tập phát huy trí tuệ, vận áo giáp đại thí, phủ kín

giáp đồng tinh tấn, dùng tâm đại Bi cứu độ muôn loài, trí lực kiên cường thường không thoái

chuyển, đối với chúng sinh tâm luôn bình đẳng tùy theo ý thích của họ mà đều ban cho đầy đủ.

Bồ-tát luôn thấu đạt lẽ khế hợp, thông tỏ mọi pháp và phi pháp, luôn hướng tâm về đạo giác ngộ,

ba việc trong tuệ thí đều thanh tịnh, dùng trí tuệ kim cang diệt sạch bốn ma, thành tựu mọi giới

hạnh, làm chủ ba nghiệp thân, khẩu, ý cho đến một lỗi lầm nhỏ cũng không thể xảy ra; tâm luôn

thanh tịnh, đối với các việc xấu như bị nói lời ác, bị hủy nhục, phỉ báng, khinh rẻ, hay bị đánh

đập, trói buộc, tâm không hề não loạn; luôn giữ hạnh nhẫn nhục, tâm tánh hòa thuận dịu dàng,

vững vàng kiên định trong sự nghiệp tu tập; đối với mọi điều thiện, tâm không thoái chuyển, trí

lực nhớ nghĩ luôn đầy đủ, thường tu chánh định nên đạt được trí tuệ sáng suốt có năng lực diệt

trừ tăm tối; tâm thường quán tưởng về các pháp Khổ, Không, Vô thường, Bất tịnh. Bồ-tát đã tu

tập vững vàng Tứ niệm xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, Ngũ căn, Ngũ lực, Thất Bồ-đề phần, Bát

thánh đạo; tâm thường an trụ trong pháp Xa-ma-tha, Tỳ-bát-xá-na, tuệ quán sâu xa lý duyên

khởi, giác ngộ chân lý; thường tự mình thông tỏ, chẳng ỷ lại vào kẻ khác giúp sức, chứng đắc ba

cửa giải thoát, với tuệ giải thoát biết rõ mọi pháp như mộng ảo, như bóng hình, như trăng trong

nước, như ảnh. trong gương, như ánh lửa bùng lên, như tiếng gọi vang xa rồi mấtễ

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát trải qua nhiều kiếp đối với bốn oai nghi, luôn an trú trí tuệ đó, sức tinh tấn đó, công

đức đó, lợi ích đó trong chân như, được mười phương chư Phật hộ niệm khiến cho tiếng đàn ca

xướng của thể nữ trong cung trở âm thanh vi diệu, khuyến phát Bồ-tát xuất gia. Bồ-tát cũng

muốn giáo hóa các thể nữ trong cung ngay lúc đó chứng được bốn loại pháp môn. Thế nào là bốn

loại pháp môn?

-Một là dùng các phương tiện Bố thí, Ái ngữ, Lợi hành, Đồng sự mà nhiếp phục tất cả.

-Hai là nối tiếp và phát huy sự tồn tại của Tam bảo khiến cho mãi gắn bó với đời, tất cả trí

tánh và nguyện lực đều không thoái chuyển.

-Ba là trí lực kiên cố, tâm đại Từ đại Bi với chúng sinh không hề bỏ.

-Bốn vì để đạt được năng lực trí tuệ thù thắng, phân biệt rõ tất cả phần pháp Bồ-đề, và để

đạt được các pháp môn đại trang nghiêm ngay tức khắc.

89

Đó là bốn thứ pháp môn dùng để giáo hóa các thể nữ trong vương cung, tức là thị hiện đại

thần thông khiến các thể nữ hiểu rõ các pháp môn trong trăm ngàn ngôn từ phát ra từ âm nhạc.

Nó nói về tâm rộng lớn thương xót chúng sinh, tâm cầu Bồ-đề, làm phát khởi Thâm tâm tức là

phát khởi lòng tịnh tín đốìivới Phật pháp, lìa bỏ kiêu mạn, tôn quý chánh pháp, biết rõ điều thiện

và bất thiện, luôn nhớ nghĩ đến các pháp của chư Phật như Bố thí, Trì giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn,

Thiền định, Trí tuệ; sáu pháp Thần thông; bốn Nhiếp pháp, bốn Vô lượng tâm, bốn Niệm xứ, bốn

Chánh cần, bốn Như ý túc, năm Căn, năm Lực, bảy phần Bồ-đề, tám Thánh đạo; phân biệt rõ

ràng các pháp Xa-ma- tha, Tỳ-bát-xá-na, vô thường, khổ, không, vô ngã, bất tịnh, vô tham tịch

diệt, vô sinh tận trí cho đến Niết-bàn.

Bồ-tát thị hiện thần thông khiến cho âm nhạc của thể nữ hòa tấu phát ra các thứ âm thanh

như thế. Các thể nữ nghe những âm thanh ấy đều sinh tâm hy hữu, vui mừng tột bậc đạt được

điều chưa từng có.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

Thời gian Bồ-tát sống nơi vương cung đã độ cho tám vạn bốn ngàn thể nữ phát tâm Vô

thượng Bồ-đề, lại có vô lượng trăm ngàn chư Thiên nghe các pháp ấy đạt được tâm Bất thoái

chuyển đối với đạo Vô thượng Bồ-đề nên đọc các bài kệ khuyến thỉnh Bồ-tát mau chóng xuất

gia.

Phẩm 14: CẢM MỘNG

Lúc bấy giờ Đức Phật bảo vị Tỳ-kheo:

-Sau khi chư Thiên khuyên phát Bồ-tát xuất gia, lúc ấy Bồ-tát ứng mộng nơi vua cha. Trong

mộng vua Du-đầu-đàn trông thấy Bồ-tát râu tóc cạo nhẵn, đi ra khỏi hoàng cung có vô lượng chư

Thiên vây quanh đi cùng. Vua thức giấc liền hỏi người hầu:

-Thái tử hiện đang ở trong cung nào hay đang ra ngoài du ngoạn? Người hầu thưa:

-Thái tử đang ở trong cung, không đi dạo chơi bên ngoài. Lòng vua vẫn còn nghi ngại Bồ-

tát đã đi nên đâm ra buồn bã sầu não, lo lắng bồn chồn tợ như bị tên ghim trong lòng. Vua thầm

nghĩ: “Nếu đúng như những điều ta thấy trong mộng thì chắc chắn Thái tử sẽ xuất gia. Vua lại

nghĩ tiếp: “Từ nay trở đi ta sẽ không cho phép Thái tử đi dạo bên ngoài nữa và sai các thể nữ dốc

sức chiều chuộng để Thái tử đắm say trong năm dục”.

Khi đó vua Du-đầu-đàn vì Thái tử nên cho xây dựng ba tòa cung điện thích hợp với ba mùa,

tòa cung điện thứ nhất rất ấm áp dùng để ở vào mùa đông giá; tòa cung điện thứ hai mát mẻ dùng

để ở vào mùa nóng bức; tòa cung điện thứ ba thì trung bình không lạnh không nóng. Vua lại cho

xây nhiều lớp cửa, đóng hoặc mở rất khó khăn; lúc mở, đóng phải cần đến năm trăm người và

tiếng động vang xa đến bốn mươi dặm. Vua còn cho mời các vị thầy giỏi thiên văn, thông thạo

tướng pháp, cùng các vị Tiên đã chứng được ngũ thông để hỏi kỹ những sự việc liên quan đến

Thái tử, tất cả mọi người đều thưa:

-Thái tử sẽ từ nơi cửa chính của hoàng cung vượt thành ra đi.

Vua cha nghe như thế càng thêm lo buồn.

90

Này các Tỳ-kheo, sau đó một thời gian Bồ-tát lại muốn đi dạo xem bên ngoài nên sai xa phu

chuẩn bị xe ngựa. Người xa phu liền trình tâu lên nhà vua về ý định của Thái tử. Vua Du-đầu-

đàn nghe xong lập tức ra lệnh cho người sửa sang, quét dọn các nơi rừng vườn, và truyền lệnh

cho các sở ty tu bổ đường sá, dùng nước thơm rưới khắp mặt đất, tung rải các thứ danh hoa; treo

nhiều cờ phướn, lọng dù màu sắc đủ loại trên các cây quý; dùng các thứ châu báu, chuỗi ngọc,

vàng bạc, chuông quý giăng mắc khắp nơi mỗi khi gió nhẹ lay phát ra vô vàng âm thanh vi diệu.

Từ trong thành cho đến các khu lâm viên, mọi nơi đều được trang hoàng, sửa soạn rất tươi đẹp

thanh tịnh chẳng khác gì chốn Thiên cung. Nhà vua còn ban lệnh hai bên đường không được bày

ra những hiện tượng xấu xa như người già yếu, bệnh tật, xác chết, kẻ bị đui mù câm điếc, sáu căn

chẳng đủ... Tất cả các điều gì không tốt lành vua đều ra lệnh phải lánh xa đường Thái tử đi qua.

Bấy giờ Bồ-tát cùng đoàn tùy tùng thứ lớp chỉnh tề ra khỏi cửa thành phía Đông. Lúc ấy vị

Thiên tử ở cõi trời Tịnh cư bèn hóa làm một cụ già tóc bạc thân gầy, da dẻ nhăn nheo, người chỉ

còn da bọc xương, còng lưng lê chiếc gậy nặng nhọc bước đi, ho hen từng cơn, răng đều rụng,

nước dãi chảy ra, mặt lem luốc, lúc bước lúc nghỉ từng bước xiêu vẹo chậm chạp. Bồ-tát trông

thây liền hỏi người xa phu:

-Đó là người gì mà hình tướng như thế?

Lúc đó vị trời Tịnh cư dùng thần thông khiến người xa phu trả lời Bồ-tát:

-Thưa Thái tử, đó là người già.

Bồ-tát lại hỏi:

-Sao gọi là già?

Người xa phu đáp:

-Người già là những người đã từng trải qua tuổi trai trẻ, khí lực sung mãn rồi dần dần đến

lúc suy yếu, khí lực giảm sút các căn suy nhược, ăn uống chẳng tiêu, thân thể gầy gò, đi đứng

khó khăn chịu bao nỗi thông khổ, bị nhiều kẻ coi thường, thọ mạng chẳng còn được bao lâu nữa.

Do tất cả những điều ấy nên gọi là già.

Thái tử hỏi:

-Chỉ một mình người ấy chịu cảnh già yếu hay ai cũng phải chịu?

Đáp:

-Tất cả mọi người trên thế gian đều phải chịu cảnh già yếu như thế.

Bồ-tát lại hỏi:

-Như thân của ta đây rồi có như thế không?

Ngự xa đáp:

91

-Đã là người sinh ra dù sang hay hèn cũng đều phải chịu cảnh già yếu khổ sở như vậy.

Bấy giờ, Bồ-tát ưu sầu, không còn vui vẻ nữa, liền bảo xa phu:

-Ta hiện giờ làm sao còn vui thú nhàn hạ dạo chơi thưởng ngoạn cảnh vật vườn rừng đây đó

nữa, phải suy nghĩ để tìm phương cách lìa khỏi nỗi khổ kia.

Bồ-tát liền truyền quay xa giá trở về hoàng cung. Lúc ấy, vua Du-đầu-đàn truyền gọi người

xa phu đến hỏi:

-Hôm nay Thái tử đi du ngoạn các chốn rừng vườn có vui không?

Người xa phu tâu:

-Tâu Đại vương, Thái tử vừa ra khỏi cửa thành, đi đến giữa đường bỗng dưng gặp một ông

lão già yếu, thân thể gầy còm tiều tụy. Thái tử vì vậy mà lòng chẳng vui nên cho xa giá lui về

cung.

Vua cha nghe tâu như vậy liền suy nghĩ: “Đây có thể là hiện tượng báo hiệu con ta có thể đi

xuất gia chăng? Lời tiên A-tư-đà nói ngày trước có lẽ đúng”. Nghĩ ngợi như vậy nhà vua liền cho

tăng thêm các thú vui năm dục trong cung để mong ràng buộc, làm mê đắm Bồ-tát.

Này các Tỳ-kheo, lúc ấy chư Thiên ở cõi trời Tịnh cư thấy Bồ-tát lại sống trong cảnh ngũ

dục liền suy nghĩ cho rằng cần phải thị hiện một số sự kiện khiến Bồ-tát giác ngộ mà mau chóng

xuất gia.

Bấy giờ Bồ-tát lại cho gọi kẻ hầu đến bảo là mình muốn đi du ngoạn các chốn, nên tâu với

vua đồng thời chuẩn bị xa giá. Vua cha nghe tâu liền cho mời các quan đại thần đến bảo:

-Lần trước Thái tử đi ra cửa thành phía Đông, trên đường gặp một ông lão già yếu khiến

Thái tử trở về cung ưu sầu chẳng vui. Nay Thái tử lại muốn đến vườn rừng ngoạn cảnh, các

khanh phải cho người dọn dẹp từ trong thành cho đến ngoài thành thật sạch sẽ, treo cờ phướn, dù

lọng, đốt hương rải hoa, chớ để bày ra mọi thứ dơ uế hoặc những kẻ già yếu bệnh chết, những

hiện tượng chẳng lành... trên đường chính, phải truyền lệnh cho các sở ty gấp rút thực hiện trang

nghiêm hơn lần trước.

Lúc đó, Bồ-tát cùng đoàn tùy tùng thứ lớp chỉnh tề đi ra cửa thành phía Nam. Vị thiên chủ

cõi trời Tịnh cư liền hóa thành một người bệnh nặng, sắc da vàng vọt, hơi thở thoi thóp, thân

hình gầy yếu như bộ xương khô, nằm trên đống phân dơ dáy gớm ghiếc, chịu khổ não vô cùng.

Có hai người trông coi cạnh đường đi. Bồ-tát hỏi người đánh xe:

-Đây là người gì?

Xa phu thưa.

-Đó là người bệnh.

Bồ-tát lại hỏi:

92

-Bệnh là thế nào?

Thưa:

-Những người bị đau ốm do ăn uống không có chừng mực, ham muốn quá độ nên tứ đại

không điều hòa làm sinh ra trăm thứ bệnh khiến cho nằm ngồi chẳng an, cử động khó nhọc, hơi

thở suy kiệt, mạng sống thật mong manh. Do tất cả điều đó nên gọi là bệnh.

Bồ-tát liền hỏi:

-Chỉ mỗi người ấy chịu cảnh bệnh tật hay ai cũng phải chịu?

Thưa:

-Tất cả mọi người thế gian không ai tránh khỏi cảnh ấy.

Bồ-tát lại hỏi:

-Như ta đây rồi cũng phải chịu bệnh tật như thế phải không?

Xa phu đáp:

-Phàm đã có sinh ra thì dù người sang giàu hay hèn kém cũng đều phải chịu cảnh khổ như

vậy cả.

Thái tử nghe tâu như thế lòng đầy Ưu sầu, chẳng vui liền nói với người hầu xe:

-Nay Ta chẳng còn thích thú gì với việc đi du ngoạn nữa, cần phải suy nghĩ tìm ra phương

cách xa rời nỗi khổ ấy.

Nói rồi liền cho quay xa giá trở về hoàng cung. Vua Du-đầu-đàn cũng cho gọi ngự xa đến

hỏi về chuyến du ngoạn của Thái tử ra cửa thành phía Nam. Người ấy thưa:

-Tâu Đại vương, Thái tử ra khỏi cửa thành, đang đi bỗng thấy bên đường có một người

bệnh, khí lực suy kiệt chịu thông khổ vô cùng, Thái tử thấy cảnh ấy lòng chẳng vui nên truyền

cho xa giá hồi cung.

Vua cha nghe xong liền nghĩ: “Đây có thể là hiện tượng báo hiệu con ta sẽ xuất gia chăng?

Lời tiên A-tư-đà nói ngày trước quả là không sai”. Thế rồi, nhà vua lại cố sức tìm mọi cách để

ràng buộc Thái tử với những thứ vui dục lạc.

Này các Tỳ-kheo, lúc đó chư Thiên ở cõi trời Tịnh cư thấy Thái tử trở lại với cảnh sống

hoan lạc trong năm dục nên cũng suy nghĩ tìm cách thị hiện các hiện tượng nhằm giúp Thái tử

giác ngộ, mau chóng xuất gia.

Một thời gian sau, Bồ-tất lại cho gọi người đánh xe đến bảo là mình muốn xuất thành du

ngoạn nên lo sửa soạn ngựa xe. Quan ngự xa vội tâu lên vua, vua cha nghe tâu xong liền bảo:

93

-Thái tử hai lần trước đi ra cửa thành phía Đông và Nam thấy kẻ già yếu và người bệnh tật

nên trở về cung rất buồn bã. Lần này đi ra cửa thành phía Tây, lòng ta lo lắng, đến khi trở về thì

mới có thể an vui được. Phải lệnh cho các nơi trong, ngoài thành lo dọn dẹp phố sá, trang hoàng

cờ phướn, lọng dù, hương hoa mọi thứ, phải hơn hẳn các lần trước và lại cũng cấm những kẻ già

bệnh chết lai vãng gần đường đi, những sự việc chẳng lành không được để xảy ra... Các sở ty,

công quán gấp rút thực hiện lệnh ban thật chu đáo gấp bội.

Lúc ấy Bồ-tát cùng quan quân tùy tùng thứ lớp chỉnh tề ra khỏi cửa thành phía Tây. Vị

Thiên tử cõi trời Tịnh cư liền hóa thành một người chết nằm trên xe tang có đầy hương hoa bày

biện, những người thân đi tống táng theo sau khóc than thảm thiết. Bồ-tát thấy cảnh ấy động lòng

trắc ấn hỏi xa phu:

-Đây là người gì mà trên xe có hương hoa bày biện, lại có nhiều quyến thuộc đi theo khóc

than như thế?

Lúc ấy vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư liền dùng thần thông khiến quan ngự xa đáp lời Bồ-tát:

-Thưa đó là người chết.

Bồ-tát lại hỏi:

-Sao gọi là chết?

Thưa:

-Chết tức là thần thức lìa khỏi thân xác, các căn cũng ngưng hoạt động, vĩnh biệt cha mẹ, vợ

con, anh em thân quyến không thể nào gặp lại nữa. Sau khi chết rồi tinh thần một mình đi về một

cảnh giới khác, mọi thứ liên hệ trước kia đều dứt bỏ, cảnh vĩnh biệt thật đáng buồn thương.

Bồ-tát liền hỏi:

-Chỉ mỗi người ấy chịu cánh chết chóc, hay là ai cũng phải chịu cảnh ấy?

Thưa:

-Phàm đã sinh ra thì con người ai cũng phải chịu cảnh chết chóc.

Bồ-tát nghe tâu như vậy, lòng áy náy chẳng an nói:

-Thế gian lại còn có cảnh khổ này nữa, vậy mà nơi vương cung chỉ toàn cảnh vui chơi. Ta

nay còn thích thú gì mà đi du ngoạn, cần phải suy nghĩ tìm ra phương cách để mong dứt nỗi khổ

kia.

Thái tử liền truyền cho xa giá trở về cung. Lúc đó, vua Du-đầu-đàn cũng cho gọi người xa

phu đến hỏi về chuyên du ngoạn ra cửa thành phía Tây của Thái tử. Người xa phu thưa:

94

-Tâu đại vương, Thái tử ra khỏi cửa thành đi được một quãng thì thấy bên đường có một

người chết nằm trên một chiếc giường nhỏ có bốn người khiêng, thân quyến đi theo sau gào khóc

thảm thiết. Thái tử nhìn thấy cảnh tượng ấy tự dưng buồn bã chẳng vui nên cho xa giá quay về.

Vua cha nghe tâu như thế liền suy nghĩ: “Đây chính là hiện tượng báo trước con ta sẽ đi

xuất gia, đúng như lời tiên A-tư-đà nói ngày trước chăng?” Suy nghĩ như vậy rồi nhà vua càng

cho tăng thêm các thú vui trong hoàng cung hơn trước.

Này các Tỳ-kheo, khi ấy chư Thiên ở cõi trời Tịnh cư lại thấy Thái tử sống trong cảnh vây

hãm của năm dục, liền suy nghĩ tìm cách thị hiện các hiện tượng để giục Bồ-tát mau chóng xuất

gia.

Bấy giờ Bồ-tát lại cho gọi kẻ mã phu đến bảo là mình muốn xuất thành du ngoạn nên lo sửa

soạn ngựa xe. Vị ấy vội trình tâu lên vua, vua cha nghe tâu xong liền bảo ông ta:

-Ba lần trước, Thái tử đi ra cửa thành các hướng Đông, Nam và Tây đều gặp cảnh người

già, bệnh, chết khiến tâm ưu sầu, không vui. Lần này nên đi ra theo hướng Bắc; cũng phải ra lệnh

các sở ty, công quán chú ý tới việc dọn dẹp đường sá, mọi thứ trang hoàng bày biện cũng phải

hơn trước, không để xảy ra các hiện tượng chẳng lành, cấm những kẻ già cả, bệnh tật, chết chóc

lai vãng gần các trục lộ chính.

Lúc ấy Bồ-tát cùng quan quân theo hầu thứ lớp chỉnh tề ra khỏi cửa phía Bắc của kinh

thành. Vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư liền hóa thành một vị Tỳ-kheo mang y hoại sắc, râu tóc cạo

nhẵn, tay cầm tích trượng, mắt khép nhẹ nhìn xuống đất bước đi, dung mạo đoan nghiêm, oai

nghi khác tục. Thái tử từ xa trông thấy liền hỏi người ấy là ai.

Bấy giờ vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư liền dùng thần thông khiến mã phu đáp lời của Bồ-tát:

-Người ấy là vị tu sĩ xuất gia.

Thái tử nghe tâu liền xuống xe, đến trước vị Tỳ-kheo vái chào, nhân dịp đó liền hỏi:

-Xuất gia thì đạt được những lợi ích gì?

Vị Tỳ-kheo đáp:

Tôi nhận thấy con người sống trong cảnh sinh, lão, bệnh, tử tất cả đều vô thường biến

chuyển hoại diệt, không an ổn; vì thế mà rời bỏ thân tộc, chọn nơi thanh vắng, tinh cần tìm

phương tiện để dứt các khổ kia. Pháp môn tôi tu tập là các Thánh đạo vô lậu; thực hành các

pháp, chế ngự các căn; khởi tâm đại Từ bi, năng thể hiện tinh thần vô úy; tâm luôn bình đẳng hộ

niệm chúng sinh; không nhiễm theo thế gian nên vĩnh viễn đạt được giải thoát. Đó gọi là xuất

gia.

Bồ-tát chăm chú nghe nói xong, lòng đầy hoan hỷ, liền ca ngợi: -Lành thay, lành thay!

Trong các cõi trời, người, chỉ có phương cách này là cao hơn hết. Ta sẽ quyết tâm tu học theo

con đường này.

95

Sau đó, Bồ-tát lên xe và truyền cho xa giá trở về hoàng cung. Vua cha cũng cho gọi mã phu

đến hỏi về chuyến du ngoạn vừa rồi của Bồ-tát. Vị ấy thưa:

-Tâu Đại vương, Thái tử rời thành, trên đường đi tất cả mọi việc đều được thực hiện chu

đáo như lệnh ban, không có các hiện tượng chẳng lành. Chỉ có một người mặc áo hoại sắc, râu

tóc đều cạo sạch, tay chống tích trượng lần bước, oai nghi trang nghiêm, dáng hình thanh thoát.

Thái tử trông thấy liền xuống xe vái chào, thưa hỏi nhau, thần cũng không rõ bàn nói về chuyện

gì. Sau đó Thái tử lên xe ra lệnh quay về cung.

Vua Du-đầu-đàn nghe tâu xong trong lòng thầm nghĩ: “Lời tiên A- tư-đà nói trước đây quả

là không sai”. Rồi cũng như lần trước, nhà vua cho tăng thêm các thú vui trong hoàng cung nhằm

ràng buộc Bồ-tát.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy chư Thiên ở cõi trời Tịnh cư muốn làm cho Bồ-tát mau chóng xuất gia nên đã ứng

mộng cho vua cha thấy bảy sự việc lạ.

-Thứ nhất, nhà vua nằm mộng thấy có nhiều người, xe mang cờ Đế Thích cùng nhau từ cửa

Đông kinh thành Ca-tỳ-la đi ra.

-Thứ hai, nhà vua nằm mộng thấy Thái tử cỡi con voi quý có kẻ theo hộ vệ từ cửa Nam kinh

thành Ca-tỳ-la đi ra.

-Thứ ba, nhà vua nằm mộng thấy Thái tử ngồi trên xe tứ mã từ cửa Tây kinh thành Ca-tỳ-la

đi ra.

-Thứ tư, nhà vua nằm mộng thấy một bánh xe quý giá từ cửa Bắc kinh thành Ca-tỳ-la đi ra.

-Thứ năm, nhà vua nằm mộng thấy Thái tử ở bốn con đường lớn tay đưa cao dùi thúc mạnh

vào chiếc trông lớn.

-Thứ sáu, nhà vua nằm mộng thấy trong kinh thành Ca-tỳ-la có một tòa lầu cao, Thái tử ở

trên đó, ném ra bốn phía vô số châu báu, đông đảo chúng sinh cùng nhau nhặt rồi đi.

-Thứ bảy, nhà vua nằm mộng thấy cách kinh thành Ca-tỳ-la không xa có sáu người cùng

kêu gào khóc lóc.

Bấy giờ, vua Du-đầu-đàn nằm mộng thấy bảy sự việc như thế trong lòng vô cùng sợ hãi,

giật mình thức giấc. Nhà vua cho gọi các vị đại thần về cung kể lại sự việc mình nằm mộng, bảo

các quan tìm người giỏi việc đoán mộng đến để giải mộng. Lúc ấy vị Thiên tử ở cõi trời Tịnh cư

hóa làm một vị Bà-la-môn, mặc áo da hươu đứng ngoài cửa thành nói lớn là mình có thể giải

được các điềm mộng của nhà vua. Các vị đại thần nghe thế liền tâu lên vua, nhà vua liền truyền

đưa vào cung. Vua Du-đầu-đàn thuật lại đầy đủ các sự việc mình nằm mộng cho vị Bà-la-môn

nghe và hỏi:

-Các mộng ấy có phải là điềm lành chăng?

96

Vị Bà-la-môn thưa:

-Tâu Đại vương, về điềm mộng thứ nhất thấy đông đảo dân chúng cầm cờ Đế Thích từ cửa

Đông của thành cùng nhau đi ra là hình tượng Thái tử xuất gia được vô lượng trăm ngàn chư

Thiên cung kính vây quanh.

-Về điềm mộng thứ hai thấy Thái tử cỡi con voi quý có kẻ hộ vệ từ cửa thành phía Nam đi

ra, đó là hình tượng sau khi Thái tử xuất gia sẽ chứng Tuệ giác Vô thượng, đầy đủ Mười lực.

-Về điềm mộng thứ ba thấy Thái tử ngồi trên xe tứ mã từ cửa thành phía Tây đi ra, đó là

hình tượng Thái tử sau khi xuất gia sẽ chứng Tuệ giác Vô thượng, đầy đủ Bốn vô úy.

-Về điềm mộng thứ tư thấy bánh xe báu từ cửa Bắc của thành đi ra, đó là hình tượng Thái tử

sau khi xuất gia sẽ chứng Tuệ giác Vô thượng Bồ-đề và chuyển bánh xe pháp để giáo hóa chúng

sinh.

-Về điềm mộng thứ năm thấy Thái tử ở nơi bốn con đường đưa cao dùi thúc vào chiếc trống

to, đó là hình tượng Thái tử sau khi xuất gia sẽ chứng đắc Tuệ giác Vô thượng được chư Thiên

loan truyền lên tới cõi trời Phạm thế.

-Về điềm mộng thứ sáu thấy một tòa lầu cao, Thái tử ở trên ấy ném xuống nhiều vật báu và

vô số chúng sinh cùng nhau nhặt lấy rồi đi, đó là hình tượng Thái tử sau khi xuất gia, chứng Tuệ

giác Vô thượng rồi, sẽ giữa chúng hội trời, người, tám bộ chúng đem pháp bảo truyền bá giáo

hóa như các pháp Tứ niệm xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, Ngũ căn, Ngũ lực, Thất Bồ-đề phần,

Bát thánh đạo và vô số các pháp khác.

-Về điềm mộng cuối cùng thấy cách hoàng cung thành không xa, có sáu người cất tiếng gào

khóc, đó là hình tượng Thái tử sau khi xuất gia sẽ chứng Tuệ giác Vô thượng Bồ-đề khiến cho

nhóm lục sư ngoại đạo sinh lòng buồn bã lo sợ.

Bấy giờ người giải mộng sau khi đã giải thích rõ về các điềm mộng của vua Du-đầu-đàn,

liền tâu với nhà vua:

-Tâu Đại vương, Đại vương phải nên vui mừng chớ sinh lo buồn. Vì sao vậy? Vì các điềm

mộng ấy đều là điềm tốt đẹp, chứng tỏ vương cung đạt được nhiều phước báo lớn lao.

Tâu vua xong, vị ấy đột nhiên biến mất.

Lúc ấy vua Du-đầu-đàn nghe vị Bà-la-môn giải rõ các điềm mộng, lòng càng sợ Thái tử sẽ

đi xuất gia nên càng cho gia tăng các món dục lạc trong vương cung để ràng buộc Bồ-tát.

Lúc ấy, nàng Da-du-đà-la cũng nằm mộng thấy mười hai việc đáng lo sợ, liền thức giấc

trong lòng lo lắng, bồn chồn. Bồ-tát hỏi thì Da-du-đà-la khóc lóc thưa:

-Tâu Thái tử, thiếp nằm mộng thấy tất cả mặt đất rộng lớn tự nhiên chấn động; lại thấy cái

lọng trắng đẹp thường che phủ bên trên chỗ thiếp nằm, Xa-nặc đến đoạt lấy và đi mất; lại thấy

nhiều cờ Đế Thích bị xé rách bày la liệt khắp mặt đất; thấy những xâu chuỗi anh lạc trên người

thiếp bị dòng nước cuốn trôi; thấy mặt trời, mặt trăng cùng tinh tú rơi rụng hết cả; thấy tóc của

97

thiếp bị một người cầm dao báu cắt mất rồi bỏ đi; thấy thân thể mình đoan nghiêm thanh tịnh

bỗng trở nên xấu xí dơ dáy, thấy chân tay trên thân mình tự nhiên đều gãy hết; thấy hình tướng

dung mạo mình không còn hồng hào, tươi sáng như xưa; thấy nơi chiếc giường mình thường

nằm bị lún sâu vào đất; thấy chiếc giường thiếp vẫn cùng với Thái tử nằm nghỉ bốn chân đều bị

gãy; thấy một ngọn núi báu bốn bề cao vút bị lửa đốt cháy sụp xuống đổ nát; thấy một cây báu

trong cung vua bị gió thổi mạnh đổ nhào; thấy ánh sáng mặt trời bị che khuất, trời đất tối tăm;

thấy trăng sáng trên không, cùng các ngôi sao chiếu sáng khắp cả trong cung này rồi tự nhiên

lặng mất hết; thấy có ngọn đuốc sáng rực hiện ra nơi kinh thành Ca-tỳ-la; thấy vị thần hộ thành

dáng vẻ đoan nghiêm, nhân từ đứng dưới cửa thành kêu khóc lớn tiếng thảm thiết; thấy thành

này tự nhiên biến ra một vùng đất hoang vắng; thấy tất cả cây cối, ao suối đều héo tàn khô cạn;

thấy một tráng sĩ tay cầm một cây côn lớn chạy nhanh khắp bốn phương.

Thái tử, thiếp nằm mộng thấy sự việc như vậy lòng thật bồn chồn lo lắng, không an. Phải

chăng thân mạng thiếp chẳng thọ hay tình yêu mặn nồng giữa thiếp và Thái tử sắp đến lúc biệt

ly? Đây là những điềm gì? Là dữ hay lành?

Bồ-tát lúc ấy nghe Da-du-đà-la kể lại mọi điềm mộng liền suy nghĩ: “Thời điểm xuất gia đã

đến nên mới biểu hiện ra các điềm như vậy và khiến ứng mộng cho chánh phi”. Bồ-tát an ủi Da-

du-đà-la:

-Nàng chẳng nên mang lòng lo lắng sợ hãi, vì sao vậy? Vì các mộng tưởng vốn điên đảo

chẳng thật. Nếu những gì nàng mộng thấy là thật thì núi non, cờ xí đã nghiêng ngã, mặt trời mặt

trăng đã rơi rụng, thân thể của nàng nào có thương tổn gì đâu, Xa-nặc cầm chiếc lọng đi lại mộng

thấy là đoạt lấy. Tất cả mộng mị ấy đều là giả dối, không thật. Nàng nên yên nghĩ đừng quá lo

buồn.

Đêm ấy Bồ-tát cũng nằm mộng thấy năm sự việc:

-Một là thấy thân mình nằm trên đất liền, đầu gối lên núi Tu-di, tay nâng biển rộng còn chân

thì giẫm lên cá đại dương.

-Hai là nằm mộng thấy loại cỏ tên Kiến lập từ chỗ mục nát mọc lên, ngọn của nó cao tới

tầng trời A-ca-ni-trá.

-Ba là nằm mộng thấy bốn con chim từ bốn phương bay lại, lông cánh rực rỡ nhiều màu,

nương theo chân của Ngài mà hóa thành màu trắng.

-Bốn là nằm mộng thấy con thú màu trắng nhưng đầu thì màu đen chạy đến quỳ gối liếm

thân Ngài.

-Năm là nằm mộng thấy một ngọn núi cao lớn đầy những phân dơ dáy, Ngài đang ở trên núi

ấy, dạo quanh nhiều vòng giẫm lên mà không hề bị ô nhiễm.

QUYỂN VI

Phẩm 15: XUẤT GIA

Lúc bấy giờ, Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

98

-Trong đêm vắng tĩnh mịch, Bồ-tát trầm tư: “Nếu Ta không tâu với phụ vương mà tự ý xuất

gia thì sẽ mang hai tội. Một là trái với phép tắc đã từng được dạy dỗ, hai là không thuận với đạo

lý thế tục”. Suy nghĩ như thế rồi, từ nơi đang trụ, Bồ-tát phóng luồng ánh sáng lớn chiếu thẳng

đến chỗ vua cha, soi rõ tất cả cung điện, lầu đài, vườn cây, làm tăng thêm vẻ trang nghiêm rực

rỡ. Vua cha gặp luồng hào quang ấy vừa chiếu tới liền thức giấc, hỏi người hầu:

-Ánh sáng gì thế, đêm chưa tàn mà sao lại có ánh sáng mặt trời?

Người hầu thưa:

-Tâu Đại vương, đó chẳng phải là ánh sáng mặt trời vị ấy dùng bài kệ tụng để tâu rõ với

vua:

Đền đài cùng lầu gác

Tường vách cùng vườn cây

Bóng chúng đều chẳng sinh

Nên không phải vầng hồng

Uyên ương cùng Phỉ thúy

Khổng tước, Ca-lăng-già

Muôn chim chưa lượn hót

Nên chẳng phải vầng dương

Ánh sáng thật ít có

Xưa nay chưa từng gặp

Khiến tâm sinh hoan hỷ

Trong lành, không nóng bức

Đó là Bậc Thắng Đức

Phóng quang chiếu đến đây.

Lúc vua vừa thức giấc

Nhìn suốt khắp mười phương

Bèn thấy thân Bồ-tát

Oai đức không gì hơn

Trọn lòng rất quý trọng

Nên hết mực cung kính.

Bồ-tát dùng thần lực

Khiến phụ vương nằm im

Ngài quỳ thẳng chắp tay

Trước vua cha bày tỏ.

Phụ vương chớ sầu não

Cũng chẳng nên cản ngăn

Con nay nguyện xuất gia

Mong phụ vương chấp thuận.

Vua nghe Bồ-tát thưa

Suy nghĩ lòng lưỡng lự

Rơi lệ nhìn Bồ-tát

Đem bày tỏ nỗi lòng

Ngôi báu cùng xã tắc

Tất cả đều xa rời

99

Nêu bỏ chuyện xuất gia

Mọi việc đều yên ổn.

Bồ-tát dùng diệu âm

Lại thưa vua cha rõ

Riêng có bốn nguyện ước

Lòng luôn dốc mong cầu

Phụ vương nếu ban đủ

Con xin chẳng xuất gia

Một là chẳng yếu già

Hai là luôn trẻ tươi

Ba nguyện luôn không bệnh

Bốn nguyện được sống hoài.

Vua cha nghe bốn nguyện

Bèn nói cùng Bồ-tát

Những điều ấy thậm khó

Sức ta không đáp nỗi

Chư tiên tuy sống lâu

Chung cuộc vẫn hoại diệt

Ai lìa sinh lão tử

Thân tâm mãi trường tồn?

Bồ-tát thưa cùng cha

Bốn nguyện nếu khó đạt

Nay chỉ xin một nguyện

Không còn thọ thân sau.

Vua nghe Bồ-tát thưa

Tâm đã có biến chuyển

Nên nói ra lời này

Ta nay cũng tùy hỷ

Vì lợi ích chúng sinh

Khiến nguyện con được thỏa

Tuy nói lời dứt khoát

Tâm vẫn còn buồn lo.

Lúc đó Bồ-tát nghe vua cha tỏ lời chấp thuận về ý nguyện xuất gia của mình nên hết sức vui

mừng, xin lui về cung. Mọi người trong cung vẫn chưa ai biết việc ấy. Sáng hôm sau, vua cha

cho mời thân tộc cùng các vị trong dòng họ Thích đến nói:

-Vào nửa đêm hôm qua, Thái tử đã tới thỉnh cầu ta xin đi xuất gia. Nếu ta chấp thuận thì

vương quốc sẽ không có người thừa kế. Các khanh có phương kế gì khiến cho Thái tử bỏ ý

nguyện xuất gia?

Các vị trong tộc họ nghe vua nói như thế đều tâu là phải cùng nhau tìm đủ mọi cách để giữ

Thái tử lại, như vậy Thái tử cũng khó ra đi được.

Bấy giờ vua cha truyền lệnh cho các vị trong thân tộc thực hiện các việc: bên ngoài cửa

Đông thành Ca-tỳ-la bố trí năm trăm thanh niên thuộc tộc họ Thích, đều là những người khỏe

mạnh dũng mãnh sức lực hơn người. Mỗi chàng trai đều sử dụng một chiến xa có thể lui tiến dễ

dàng để canh gác. Mỗi xe lại có năm trăm lực sĩ cầm kích đứng canh ở phía trước. Các cửa thành

100

Tây, Nam, Bắc cũng đều bố trí như thế. Trên thành khắp cả các vòng cũng phân bố đủ người và

binh khí để lo việc canh giữ. Lại giao cho các vị đại thần thân tín trong tộc họ Thích đôn đốc

canh gác nơi các trục lộ chính trong kinh thành. Đích thân nhà vua tuyển chọn năm trăm tráng sĩ,

mặc áo giáp cầm mâu, cỡi ngựa, voi, ngày đêm tuần tra nơi bốn cửa thành không chút xao lãng.

Lúc ấy, quốc đại phu nhân Ma-ha Ba-xà-ba-đề, cũng tập hợp các thể nữ trong vương cung

nói kệ dặn bảo:

Các ngươi trong đêm nay

Chớ ham chuyện ngủ nghỉ

Nên cắm nhiều cờ phướn

Đuốc dùng ngọc Ma-ni

Chuỗi Anh lạc giăng khắp

Cũng phát ra ánh sáng

Rực rỡ khắp trong cung

Như ánh sáng mặt trời

Hòa tấu mọi Thiên nhạc

Đàn ngân tiếng diệu âm

Tóc cài nhiều hoa đẹp

Đeo vòng báu sư tử

Cùng bao thứ ngọc ngà

Trang điểm thật lộng lẫy

Bao cửa đều đóng kỹ

Khóa cài thêm chắc chắn

Vào ra cần xét xem

Lui tới đều phải rõ.

Còn thị vệ các ngươi

Phải mang theo binh khí

Mâu kích cùng giáo nhọn

Mọi thứ phải sẵn sàng

Chớ sinh tâm biếng nhác

Canh giữ khắp mọi nơi.

Các ngươi giữ Thái tử

Như người giữ mắt mình

Chớ để người bỏ đi

Ví như voi chúa mất

Ngôi báu ai kế thừa

Đất nước giảm uy lực.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy có hai mươi tám vị đại tướng Dạ-xoa do Bát-già-ca vương dẫn đầu đến trước ở

cung Tỳ-sa-môn cùng nhau bàn luận. Bát-già-ca vương nói:

-Bồ-tát nay sắp sửa xuất gia, ta và các ngươi phải làm gì để cúng dường?

Bấy giờ, Tứ Thiên vương nói với các vị tướng Dạ-xoa:

101

-Bồ-tát sắp xuất gia, các ngươi cần phải nâng vó ngựa khi Ngài cỡi.

Thích Đề-hoàn Nhân cũng gọi chư Thiên tại cõi Tam thập tam thiên đến nói:

-Đêm nay Bồ-tát sẽ xuất gia, các ngươi cần phải hết lòng hỗ trợ, giúp sức.

Lúc ấy trong Thiên chúng có một vị Thiên tử tên là Tĩnh Tuệ thưa: -Tôi sẽ làm cho tất cả

quân sĩ cùng thể nữ nơi thành Ca-tỳ-la lo việc giữ gìn Bồ-tát, ngủ say sưa, chẳng còn hay biết gì

cả;

Lại có vị Thiên tử tên Trang Nghiêm Du Hý thưa:

-Tôi sẽ khiến cho đoàn voi ngựa cùng bao loài khác ở bên trong và ngoài thành đều im hơi

lặng tiếng.

Lại có vị Thiên tử tên Nghiêm Tuệ thưa:

-Tôi sẽ từ nơi hư không này hóa làm một con đường báu, dùng các thứ vàng bạc, lưu ly, xa

cừ, mã não, châu báu ngọc màu đủ loại để tô đắp, tung rải các thứ danh hoa khắp trên không, treo

giăng đầy các thứ cờ phướn dù lọng đủ màu sắc.

Lại có các vị đại Tượng vương do Y-bát-la vương dẫn đầu, đứng ra thưa:

-Chúng tôi sẽ dùng vòi dài hóa làm lầu gác, bên trong có đủ các thể nữ ở cõi trời đàn ca hát

múa cùng bay theo.

Lại có chúng đại Long vương do Bà-lâu-na vương dẫn đầu, đứng ra thưa.

-Chúng tôi sẽ tung đầy những mây chiên-đàn hương cùng trầm thủy hương, rưới những bột

chiên-đàn và trầm thủy, hương dịu thơm ngát đầy khắp hư không.

Lại có vị Thiên tử tên là Pháp Hành thưa:

-Tôi sẽ làm cho đám nữ nhân xinh đẹp ở trong cung đều trở thành những kẻ dung mạo bị

biến hoại không thể đi đâu được.

Lại có vị Thiên tử tên là Khai Phát thưa:

-Vào lúc giữa đêm này tôi thân hành đến thức tỉnh Bồ-tát.

Thích Đề-hoàn Nhân cũng nói:

-Ta nay cũng sẽ vì Bồ-tát mà khai mở lối đi.

Các chúng Trời, Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-na, Khẩn-đà-la, Ma-hầu-la-

già... tất cả đều dốc lòng hỗ trợ Bồ-tát xuất gia như thế.

102

Bấy giờ, Bồ-tát ở nơi điện âm nhạc, thẳng thân ngồi suy nghĩ: “Chư Phật thời quá khứ đều

phát bốn đại nguyện vi diệu. Đó là: Thứ nhất nguyện tôi ở thời vị lai tự chứng pháp tánh, thành

Bậc Đại Pháp vương tự tại đối với các pháp, dùng trí tuệ tinh tấn diệt trừ tất cả ngục tù khổ não

do ái buộc, khiến cho mọi chúng sinh đều được giải thoát. Thứ hai là nếu có các chúng sinh mãi

bị buộc ràng trong cõi sinh tử đen tối do vô minh si ám che mờ tâm trí, sẽ dùng các pháp Không,

Vô tướng, Vô nguyện làm đèn sáng, thuốc diệu, để phá trừ mọi si mê, lầm lạc, phiền não chướng

ngại, giúp họ thành tựu các cửa phương tiện trí tuệ dẫn tới giác ngộ. Thứ ba là nếu có các chúng

sinh còn mang nặng kiêu mạn, chấp ngã và ngã sở, tâm tưởng điên đảo chấp trước hư vọng thì sẽ

giảng thuyết chánh pháp để khiến họ giác ngộ, giải thoát. Thứ tư là nếu thấy các chúng sinh ở

nơi cảnh ô trược, nhiều kiếp luân hồi như bánh xe lửa xoay tròn, cũng như cuộn tơ tự buộc tự trói

vướng mắc trăm mối, thì sẽ đem chánh pháp thuyết giảng để khiến họ thoát khỏi mọi triền phược

của luân hồi. Bốn đại nguyện ấy đã lần lượt hiện ra trong chánh niệm hiện tại của Bồ-tát.

Lúc đó Thiên tử Pháp Hành cùng chư Thiên cõi trời Tịnh cư dùng thần thông khiến cho

hình dáng, diện mạo của các thể nữ trong cung đều biến hoại, còn cung điện dường như một

vùng gò nổng hoang vắng. Biến hiện xong, từ hư không thưa với Bồ-tát:

Dung mạo thanh tịnh như hoa sen

Trí tuệ công đức không ai sánh

Quan sát nữ nhân nên xa lìa

Làm sao còn sinh tâm tham đắm?

Lúc ấy Bồ-tát cũng đọc bài kệ đáp:

Ta nay xem rõ cảnh dâm dục

Tất cả biến hoại như phân thối

Chỉ mong dứt sạch dây ái buộc

Chẳng bao giờ trở lại tham đắm.

Bấy giờ, Bồ-tát nhìn thấy hình tướng của các mỹ nữ trong cung đều bị biến hoại; hoặc có cô

y phục rơi rách lộ ra hình thể xâu xí. Hoặc có cô mũ mão hoa cài rơi mất, đầu tóc rối tung, hoặc

có cô dung mạo như thể cây khô, các thứ chuỗi ngọc đeo trên người đều tan nát; hoặc có cô môi

miệng méo lệch; hoặc có người mắt mở trợn trừng, hoặc có cô thở khò khè như sắp đứt hơi; hoặc

có cô nước mắt nước miếng tuôn ra lem luốc; hoặc có cô ho khạc luôn miệng; hoặc có cô tay

múa chân đạp; hoặc có cô sắc mặt trắng xanh trông thật kỳ dị; hoặc có cô da thịt bị cào xướt rách

nát máu mủ tuôn ra nhơ nhớp; có cô thì kêu gào than khóc, cô thì cười sặc sụa; hoặc có cô

nghiến răng, cô nói ú ớ; hoặc có cô đứng dựa vào tường, cô vịn tay vào giường quỳ xổm, hoặc

nằm gối đầu lên trông, hoặc ôm đàn tranh mà ngủ; hoặc có cô ngủ say mà miệng còn ngậm ông

tiêu ống sáu, có lúc phát ra âm thanh; hoặc có cô lấy các thứ nhạc khí vung ném loạn xạ; hoặc

nằm ngủ yên; hoặc úp mặt xuống đất; hoặc có cô há mồm; cô thì nhắm mắt; hoặc có cô đau

bụng, trung tiện hôi thối nồng nặc; hoặc có cô che đầu, cô thì phơi đầu nằm nghiêng ngã dọc

ngang bừa bãi mọi dung nhan đoan nghiêm xinh đẹp trước kia do thần thông của chư Thiên đều

khiến thành xấu xí hư hoại. Sau khi nhìn thấy các hoại tướng trạng như thế, Bồ-tát tĩnh niệm suy

nghĩ: “Thân hình nữ nhân thật bất tịnh xấu xí, nhưng những kẻ phàm phu thì vọng sinh tham ái”.

Liền đó, Bồ-tát khởi tâm đại Bi thốt ra lời than:

103

-Than ôi thế gian! Khổ thay thế gian! Thật là đáng sợ, kẻ phàm phu thiếu trí chẳng cầu giải

thoát! Nơi này đầy những giả dối hư vọng có gì để quyến luyến cũng như chiếc bình vẽ chứa đầy

chất độc dơ! Cõi này khó vượt qua, chẳng có thể tự mình lìa bỏ được! Ví như con voi già bị

ngập sâu trong bùn lầy, chốn này chất chứa bao nỗi thống khổ giống như lò mổ súc vật có thể

giết chết bao nhiêu mạng sống! Cõi này bất tịnh giống như bầy heo nhốt chung vào chuồng hẹp!

Cõi này chẳng có gì lý thú, lại do vọng sinh mà đắm tham mê luyến, giống như con chó đói gặm

mãi khúc xương khô! Chốn này đầy những lửa dữ giống như đám phù du nhào vô ánh đuốc

sáng! Cõi này khốn kiệt giống như loài thủy tộc bị phơi nơi đất khô! Chốn này cùng bức giống

như con hươu đói bị lửa bủa vây! Cõi này thật đáng sợ giống như kẻ tử tù bị dẫn đến nơi đô hội!

Xứ này luôn bị chìm đắm giống như người đi biển mà thuyền bè bị thủng nát! Cõi này đầy nỗi

hiểm nguy như kẻ mù bị rơi xuống hố sâu! Chốn này không lợi ích, ví như kẻ chơi cờ bạc thua

sạch tài sản! Cõi này chẳng có gì mát mẻ, giống như đại hạn lâu ngày khiến cho cây cỏ khô

cháy! Chốn này đầy những bất trắc giống như lưỡi dao bén bôi phết chút mật, kẻ ngu si không trí

liếm lấy thưởng thức! Cõi này luôn hao tổn giảm sút giống như hắc phần, mặt trăng dần dần mất

hút! Chốn này tất cả các pháp lành rất dễ bị tiêu diệt, giống như hỏa kiếp thiêu rụi tất cả vạn vật!

Sau khi thấy rõ, trầm tư về cảnh tượng ấy, Bồ-tát đã bày tỏ những lời đó với nhiều thí dụ so

sánh và quán sát trở lại thân mình từ đầu đến chân thấy cũng như thế, liền nói bài kệ:

Ngã ái tưới ruộng nghiệp.

Theo duyên thọ tử sinh

Tích chứa mọi bất tịnh

Hòa hợp tạo thân này

Ngã tạng và lục phủ

Luôn thiêu đốt bên trong

Da thịt cùng xương tủy

Lông tóc và răng móng

Là cơ quan vận động

Là hang ổ sâu bọ

Đầy dẫy những phân dơ

Máu mủ bằng bao lớp

Tử sinh sầu khổ hại

Già bệnh, đói khát bức

Kẻ trí thấy khổ ấy

Đều như gặp oán thù

Nên bỏ thân hư vọng

Sao lại còn tham đắm?

Bồ-tát im lặng trầm tư nội quán niệm hiện tại với tự thân như thế. Lúc đó trên hư không chư

Thiên nói với Thiên tử Pháp Hành:

-Bồ-tát sắp sửa xuất gia, nay xem có vẻ do dự hay còn hối tiếc gì chăng? Sở dĩ nói thế là vì

chúng tôi nhận thấy Bồ-tát lúc xem xét đám thể nữ diện mạo có khi tươi tỉnh mỉm cười, có khi

sầu thảm chẳng vui, như thế phải chăng Bồ-tát còn sinh lòng quyến luyến? Cũng có thể là tâm

Bồ-tát ví như biển lớn, còn chúng tôi suy nghĩ cạn cợt không thể thấu hiểu được Thiên tử Pháp

Hành nói:

104

-Bồ-tát trải qua vô lượng kiếp đã từng xả bỏ tất cả từ thân mạng mình cho đến đất đai, ngôi

vị, vợ con, chỉ để phát nguyện cầu đạo Vô thượng Bồ-đề, tâm không hề thoái chuyển, huống chi

là thân mạng sau cùng lại vì những thứ dục lạc tầm thường mà sinh lòng quyến luyến sao?

Bấy giờ Bồ-tát liền rời chỗ ngồi đứng dậy, vén những tấm màn che rủ làm bằng bảy thứ

châu báu, ung dung thư thái bước ra ngoài, đứng chắp tay nhớ nghĩ đến mười phương vô lượng

chư Phật, vừa xong thì liền thấy Thiên chủ Thích Đề-hoàn Nhân cùng Tứ đại Thiên vương, Nhật

Nguyệt Thiên tử, mỗi vị đều thống lãnh đám thuộc hạ của mình.

Từ phương Đông, Thiên vương Đề-đầu-lại-tra, thấy lãnh Càn- thát-bà vương, cùng với trăm

ngàn chúng Càn-thát-bà hòa tấu âm nhạc, đàn ca múa hát đi đến thành Ca-tì-la nhiễu quanh ba

vòng, nương hư không an trụ, chắp tay cúi đầu hướng về phía Bồ-tát lễ bái. Từ phương Nam, Tỳ-

lâu-lặc-xoa Thiên vương dẫn Cưu-bàn-trà vương cùng với vô số trăm ngàn chúng Cưu-bàn-trà,

mỗi vị đều mang bình báu chứa đầy nước thơm đi tới thành Ca-tỳ-la nhiễu quanh ba vòng, nương

hư không an trụ, chắp tay cúi đầu hướng về phía Bồ-tát lễ bái. Từ phương Tây, Tỳ-lâu-bát-xoa

Thiên vương dẫn các vị Long chủ cùng với vô số trăm ngàn chúng Rồng lớn tay mỗi vị đều cầm

các thứ châu báu, chuỗi ngọc cùng với nhiều hoa hương, lại tung rải những đám mây hương, mây

hoa, cùng mây vật báu và khơi nhẹ làn gió thơm vi diệu lướt theo, tất cả cùng đi đến thành Ca-tỳ-

la nhiễu quanh ba vòng, nương hư không an trụ, chắp tay cúi đầu hướng về phía Bồ-tát lễ bái. Từ

phương Bắc, Tỳ-sa-môn Thiên vương dẫn Dạ-xoa chủ từ cùng với vô số trăm ngàn chúng Dạ-

xoa tay bưng nhiều thứ ngọc báu ánh sáng rực rỡ hơn hẳn trăm ngàn ngọn đòn đuốc ở thế gian,

mình mặc áo giáp dát đồng, tay cầm cung đao, mâu kích, giáo mác dài, nhọn đủ loại, đến thành

Ca-tỳ-la nhiễu quanh ba vòng, nương hư không an trụ, chắp tay cúi đầu hướng về phía Bồ-tát lễ

bái. Lúc đó Thiên chủ Thích Đề-hoàn Nhân từ cõi Tam thập tam thiên cùng với quyến thuộc và

hàng trăm ngàn vạn vị Thiên tử đều cầm nhiều vàng thiên hoa hương xông, hương xoa, y phục

cờ lọng, lọng báu phướn vô số và chuỗi ngọc anh lạc, đi tới thành Ca-tỳ-la nhiễu quanh ba vòng,

nương hư không an trụ, chắp tay cúi đầu hướng về phía Bồ-tát lễ bái. Nhật Nguyệt Thiên tử và

Thiên chúng theo hai bên cùng đến, cũng mang theo đủ thứ vật báu để cúng dường, nương hư

không an trụ, chắp tay cúi đầu hướng về phía Bồ-tát lề bái.

Bấy giờ Bồ-tát quán sát khắp mười phương, ngước lên xem hư không cùng các tinh tú, nhận

thấy Hội thế Tứ đại Thiên vương, Càn-thát-bà, Cưu-bàn-trà, chư Thiên, Long thần, Dạ-xoa..., lại

thấy cả Thiên chủ Thích Đề-hoàn Nhân, mỗi vị đều thống lãnh trăm ngàn quyến thuộc, thứ lớp

chỉnh tề hiện ra đầy khắp hư không. Khi sao Phất-sa vừa hợp với mặt trăng, tất cả chư Thiên đều

cất tiếng nói lớn:

-Bồ-tát muốn cầu thắng pháp nay là đúng lúc nên mau chóng xuất gia, nhất định sẽ đạt Tuệ

giác Vô thượng Bồ-đề, chuyển đại Pháp luân cứu độ muôn loài.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy Bồ-tát suy nghĩ: “Đêm nay yên tĩnh, thời điểm xuất gia đã đến!” Bồ-tát liền cho gọi

người hầu cận thân tín là Xa-nặc tới bảo:

-Ngươi hãy chuẩn bị đầy đủ và đưa ngựa Kiền-trắc đến đây cho ta.

Xa-nặc nghe Bồ-tát bảo vậy liền tự nghĩ: “Giờ này đang là nửa đêm, Thái tử dùng ngựa

Kiền-trắc để làm gì?” nên thưa với Bồ-tát:

105

-Trong ngoài đều yên ổn, chẳng có việc gì cấp bách hay hung hiểm xảy ra, không rõ Thái tử

dùng ngựa Kiền-trắc làm gì?

Bồ-tát liền đọc bài kệ để bảo Xa-nặc:

Thân ta đã sẵn sàng

Mọi việc đều an lành

Nay ta quyết xuất gia

Ngươi chớ nên trái ý.

Xa-nặc lắng nghe Bồ-tát nói kệ xong, người run lên không thể tự kiềm chế được. Bồ-tát bảo

Xa-nặc lần nữa:

-Ta nay muốn vì tất cả chúng sinh hàng phục diệt trừ mọi thứ giặc phiền não trói buộc, nên

đi xuất gia, cần tới ngựa Kiền-trắc. Ngươi chớ làm trái ý ta! Hãy mau chuẩn bị đưa tới đây.

Lúc ấy, Xa-nặc cố ý nói lớn tiếng với hy vọng mọi người trong cung đều nghe, thưa Bồ-tát:

-Thái tử lúc nào cũng thận trọng chưa hề có việc gì sai lầm, mọi việc làm đều lựa chọn, cân

nhắc kỹ lưỡng, nay vì sao mà chọn ngựa Kiền-trắc?

Trên hư không chư Thiên đã dùng thần thông khiến cho mọi người trong cung đều không ai

hay biết gì. Bồ-tát dùng bài tụng để nói với Xa-nậc:

Xa-nặc ngươi nên biết

Ta nay xem chốn này

Tất cả thật đáng sợ

Giống như đám gò mộ

Như sống cõi La-sát

Tợ như hang độc trùng

Như sống trong vũng tối

Bừa bãi nằm ngang dọc

Ta thấy năm dục khổ

Tâm ý chẳng an vui

Nên nguyện rời cung cấm

Du hành cảnh viên lâm

Từng thấy già bệnh khổ

Cảnh chết càng khổ hơn!

Ta quyết định xuất gia

Ngươi gấp dẫn Kiền-trắc.

Lúc ấy Xa-nặc thưa với Bồ-tát:

-Xưa kia khi Thái tử mới sinh thầy xem tướng đã tâu với đức vua rằng Thái tử có đầy đủ

các tướng tốt, sẽ là bậc Chuyển luân thánh vương. Tôi cũng từng nghe các bậc thông thái thế

gian nói rằng các nhà tu khổ hạnh, hoặc để móng tay móng chân dài, hoặc treo ngược thân mình

trên cành cây, hoặc dùng vỏ cây làm y phục, tự cạo nhẵn đầu tóc, hoặc nhận lấy cái giới cấm của

loài trâu, hươu..., hoặc phơi mình để nắng gắt đốt thân... Tu các nhân khổ ấy để mong cầu quả

106

báo an lạc. Còn Thái tử hiện nay sẽ là bậc Chuyển luân thánh vương thống lãnh bốn châu thiên

hạ, sẽ có đầy đủ bảy món báu, tất cả mọi người đều cho rằng Thái tử nhất định sẽ ở ngôi vị ấy,

các vị Tiên cũng đã tiên đoán như vậy, không thể sai lầm được. Thế thì ngôi báu ấy sao lại bỏ đi?

Bấy giờ Bồ-tát nói với Xa-nặc:

-Ngày ấy Tiên nhân không chỉ nói rằng Ta sẽ là Bậc Chuyển luân thánh vương mà cũng còn

bảo rằng Ta sẽ thành tựu Phật đạo, có đúng là vị Tiên đã từng nói tới hai trường hợp như thế phải

không, ngươi chớ dối Ta.

Xa-nặc nói:

-Ngày ấy Tiên A-tư-đà chắp tay thưa: „Tâu đại vương, Thái tử đây chắc chắn sẽ thành Bậc

Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh giác chứ không nối ngôi để làm vị Chuyển luân thánh vương. Vì

sao vậy? Vì tướng Phật hiện rõ còn tướng Chuyển luân thánh vương thì không hiện rõ”. Chỉ vì

các vị trong tộc họ Thích đã giấu chuyện này không truyền ra ngoài sợ rằng Thái tử sẽ xuất gia

học đạo, không ngờ Thái tử vẫn còn nhớ điều ấy.

Bồ-tát bảo:

-Xa-nặc, Ta từ khi rời cõi trời Đâu-suất hạ sinh xuốg cõi đời này, thời gian trong thai mẹ

cho đến lúc sinh ra, lớn lên, mọi việc đều không quên, huống chi việc Tiên nhân từng xem tướng

và nói như thế ta lại quên sao?

Xa-nặc, chư Thiên lại luôn khuyến thỉnh Ta. “Bồ-tát nên mau chóng xuất gia chắc chắn sẽ

là Bậc Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác chuyển bánh xe Pháp”. Do vậy người nên biết Ta sẽ

đạt Phật quả. Xa-nặc, Ta nay thà bị chặt đứt cả chân tay, thân thể hoặc ăn phải các thứ độc hại,

hoặc nhảy vào đống lửa hay bị ném lên đỉnh núi cao chứ nhất định không ở lại nhà sống trong

cảnh hoan lạc của năm dục. Năm thứ dục lạc ở thế gian như thế đều là vô thường, rất đáng lo sơ.

Ta từng thọ năm dục

Nay thật sợ nhân khổ

Dòng ái từ vô thỉ

Như biển rộng khó đầy

Theo dọn nắng thêm khát

Cõi mộng nào biết đâu

Ngói mục sao bền chắc

Vật ngon hòa độc dược

Mây nổi luôn tan lìa

Sương mốc đọng liền mất

Tâm lầm theo việc ảo

Như bọt nước tung cao

Cây chuối đâu rắn chắc

Bày chuyện dối trẻ thơ

Đầu rắn dữ chẳng gần

Loài cỏ độc chẳng chạm

Kẻ trí luôn xa lìa

Như lánh xa hầm hố.

107

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát nói bài kệ xong lại bảo Xa-nặc:

-Ta cũng đã từng là vị Thiên tử ở cõi trời Tứ Thiên vương cho đến sáu cõi trời Dục giới,

cũng từng sinh ở cõi trời sắc cứu cánh, cõi trời Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Ta nhớ lại từ vô

lượng kiếp trước, vì ngu si mê lầm đắm theo cảnh dục tầm thường, chịu nhiều nỗi thông khổ

nhục nhằn hành hạ trói buộc, thân mạng bị tổn hại, khi chết bị rơi vào các nẻo ác nên nay đối với

các cõi ấy luôn sinh tâm chán bỏ. Chính vì vậy đối với cảnh giới thắng diệu của chư Thiên ta còn

không tham nhiễm, huống chi là cõi người đầy những ngũ dục, ta lại sinh tâm đắm trước sao?

Bậc Chuyển luân thánh vương tuy được tự tại nhưng cuối cùng vẫn không thể thoát khỏi nạn

sinh tử. Ta xem cõi thế gian phiền não thật mênh mông rất đáng lo sợ, không nơi nương tựa,

chẳng chốn cậy nhờ, lại luôn bị nổi trôi trong dòng sinh tử, cuốn theo dòng xoáy thị dục, chồng

chất bao nỗi lo buồn sầu não sân hận rồi cảnh già chết lại đến, đám quỷ La-sát luôn luôn rình rập.

Vì thế mà Ta ở trong cõi ấy luôn tu Lục độ lấy đó làm thuyền bè, dùng trí tuệ để chèo

chống, kiên trì tin tưởng, đã tự độ mình, cũng sẽ hóa độ tất cả chúng sinh, đưa họ đến bờ giác

ngộ.

Khi ấy Xa-nặc thưa với Bồ-tát:

-Thái tử nay đã quyết tâm nhất định xuất gia sao?

Bồ-tát dùng bài kệ trả lời Xa-nặc:

Xa-nặc ngươi nên biết

Ta nay đã quyết định

Vì tự lợi, lợi tha

Phát khởi tâm tinh tấn

Bất động như Tu-di

Trọn không hề thoái chuyển

Giả sử tuôn kim cương

Đao kiếm cùng giáo mác

Điện lửa sắt nung nóng

Rơi ngay đảnh đầu ta

Cũng không hề tham đắm

Đối với mọi cảnh tục.

Lúc đó, vô lượng trăm ngàn chư Thiên nơi hư không hoan hỷ reo mừng, tung rải xuống vô

số thiên hoa và đọc bài tụng:

Thanh tịnh tối thắng như hư không

Khói mây sương bụi chẳng hề nhiễm

Tất cả cảnh giới cũng không đắm

Bồ-đề thành tựu đủ thiện lợi.

Hai vị Thiên tử Tĩnh Tuệ và Trang Nghiêm Du Hý khi ấy dùng thần thông khiến cho tất cả

dân chúng ở thành Ca-tỳ-la đều ngủ say.

108

Bồ-tát bảo Xa-nặc:

-Ngươi nay không được làm điều phật ý ta, phải gấp đem ngựa Kiền-trắc đến đây.

Xa-nặc tâu:

-Hiện giờ đang còn đêm khuya chưa phải là lúc ra đi được, tất cả các cửa cung điện, kinh

thành đều đóng kín và có người canh giữ, ai có thể mở được?

Lúc đó, Thích Đề-hoàn Nhân dùng thần thông lực làm cho các cửa lớn nhỏ đều tự nhiên mở

ra, Xa-nặc nhìn thấy cảnh ấy lòng bàng hoàng xúc động, buồn thương đến khóc thành tiếng và

nói:

-Ta không có người ủng hộ nữa rồi. Tất cả mọi người trong ngoài thành này từ binh lính

canh giữ, các quần thần, vương tử trong tộc họ Thích đến chánh phi Da-du-đà-la cùng thể nữ

trong hậu cung ngủ mê cả, không ai hay biết gì. Nay Thái tử muốn ra đi sao lại chẳng nói cùng

ai? Lòng Thái tử đã quyết như thế ta đã khẩn thiết tâu bày xin đừng rời bỏ ngôi báu nhưng tự

thấy là không đủ sức để cản ngăn!

Bấy giờ chư Thiên nơi hư không nói với Xa-nặc:

-Xa-nặc, hãy mau chuẩn bị đầy đủ và đem ngựa Kiền-trắc đến ngay chớ để Bồ-tát sinh lòng

buồn phiền. Vì sao vậy? Ngươi há không thấy hiện thời vô lượng trăm ngàn các vị Đại Bồ-tát,

Thích Đề-hoàn Nhân cùng Tứ Thiên vương, các chúng Trời, Rồng, Thần, Càn-thát-bà... mỗi vị

cùng với đám thuộc hạ đều cung kính cúng dường Bồ-tát, ánh sáng rực rỡ chiếu khắp hư không

sao?

Xa-nặc nghe chư Thiên nói xong liền bảo ngựa Kiền-trắc:

-Thái tử hôm nay sẽ cỡi ngươi rời thành!

Xa-nặc lập tức sửa soạn đủ các thứ yên cương thuộc loại quý giá dành cho vua ngự, buồn

khóc rơi lệ đưa ngựa đến dâng lên Bồ-tát và cất lời tán thán:

-Cúi mong mọi điều Thái tử mong cầu đạt đến đều được thành tựu trọn vẹn, tất cả mọi

chướng ngại đều được tiêu trừ để làm cho thế gian được yên ổn an vui.

Khi Bồ-tát vừa cỡi ngựa báu Kiền-trắc cất vó bước đi bước đầu tiên mặt đất khắp mười

phương hiện ra đủ sáu cách chân động. Ngựa Kiền-trắc tung vó vụt bay thẳng lên hư không, có

Tứ đại Thiên vương nâng đỡ bốn vó, Phạm vương, Đế Thích thì mở bày một con đường báu. Lúc

bây giờ Bồ-tát phóng luồng ánh sáng lớn chiếu soi cùng khắp vô số thế giới, người nào có thể độ

đều được độ thoát, các chúng sinh đang đau khổ đều được lìa khổ.

Bấy giờ, Bồ-tát quay đầu nhìn lại kinh thành Ca-tỳ-la nói:

-Từ nay, nếu Ta chưa dứt tận hết ngọn nguồn sinh tử thì trọn đời sẽ không bao giờ quay lại

thăm kinh thành này, nói chi tới việc sẽ trở lại để sinh hoạt.

109

Nơi này về sau dân chúng đã xây tháp làm kỷ niệm.

Này các Tỳ-kheo sau khi Bồ-tát ra khỏi cung, các thể nữ trong cung đều thức giác, tìm kiếm

khắp nơi nhưng chẳng gặp Bồ-tát. Nàng Da-du-đà-la cất tiếng khóc lớn ngã lăn ra đất, đầu tóc rối

bời, các xâu chuỗi ngọc đều xổ tung, kêu khóc than van:

-Sao phận thiếp thống khổ thế này! Từ nay thiếp còn biết nương tựa vào đâu? Thái tử bỏ

thiếp ra đi, thiếp còn sống làm gì nữa? Cứ thế Da-du-đà-la vật vã than khóc hồi lâu. Tất cả cung

nữ cũng tụ họp lại kêu gào than khóc ảo não như cá bị quăng lên cạn, như cây bị chặt đứt gốc,

tiếng khóc than vang ra tận ngoài cung.

Bấy giờ cung nữ tâu lên vua Du-đầu-đàn:

-Sáng nay, chúng con vừa thức dậy thì chẳng còn thấy Thái tử đâu nữa!

Cùng lúc, quan giữ ngựa cũng đến tâu vua là ngựa Kiền-trắc đã mất. Vua cha nghe tâu biết

Thái tử đã ra đi, tức thì khóc rồng lên than: “Hỡi ôi! Đứa con yêu quý của ta nay đi nơi nào!”

Dứt lời thì ngã lăn ra sàng bất tỉnh. Quan hầu cận vội dùng nước lạnh rưới lên mặt, hồi lâu mới

tỉnh lại. Vừa tỉnh lại, vua lập tức truyền gọi các vị quan có trách nhiệm canh phòng hoàng cung

đến ra lệnh.

-Các ngươi, cả tướng lẫn quân đã quá bất cẩn để Thái tử ra đi mất! Nay các ngươi phải phân

bổ người mau chóng tìm kiếm Thái tử khắp nơi cho ta. Nếu gặp Thái tử phải khéo léo tỏ bày để

đón rước trở lại cung!

Các quan tuân lệnh vụa, lần lượt thông báo khắp nơi, cho người đi về các nẻo để tìm kiếm

Thái tử, nhưng chư Thiên đã dùng thần lực biến hiện khắp cho công việc tìm kiếm chẳng lần ra

chút dấu vết.

Bấy giờ Bồ-tát rời bỏ kinh thành Ca-tỳ-la, trời vừa sáng thì đến nước Di-ni, tính ra đường

đã đi hơn sáu do-tuần. Chư vị Thiên, Long, Dạ-xoa, Càn-thát-bà... đều theo hộ giá đến nơi, khi

mọi việc xong xuôi thì đột nhiên biến mất. Bồ-tát đi dần vào trong một khu rừng, nơi từ xưa các

vị Tiên thường đến tu khổ hạnh. Bồ-tát xuống ngựa an ủi Xa-nặc:

-Lành thay! Xa-nặc, người trong cõi đời thường tâm hợp thì thân không theo, hoặc thân

theo thì tâm lại chẳng hợp, nhưng nay ngươi thì quả đã hết lòng theo ta. Người trong cõi đời

thường đua theo giàu sang để cầu cạnh thủ lợi, thấy nghèo khó thường xa lánh lìa bỏ. Ta nay đã

lìa bỏ đất nước, ngôi báu, tìm đến chốn này, chỉ có ngươi là người duy nhất theo Ta. Lành thay!

Xa-nặc, thật là ít có. Nay Ta đã đến nơi rộng rãi vắng lặng này rồi, vậy ngươi và ngựa Kiền-trắc

có thể cùng quay trở về.

Nói xong, Bồ-tát liền gỡ viên ngọc Ma-ni nơi búi tóc trên đầu trao cho Xa-nặc và dặn dò:

-Ngươi hãy cầm lấy vật báu này đem về cung dâng lên phụ vương Ta, tâu rằng: Thái tử hiện

nay đối với mọi việc thế gian chẳng còn tham cầu, cũng không vì muốn cầu sinh lên cõi trời để

hưởng cảnh năm dục sung sướng an lạc, càng không bất hiếu, lòng cũng không hề giận dữ, nghi

ngờ, hối tiếc, cũng chẳng mong cầu của cải ngôi vị tước lộc. Chỉ vì nhận thấy tất cả chúng sinh

mê lầm, không biết nẻo chánh, mãi đắm chìm trong cõi sinh tử khổ đau, nên muốn tìm ra phương

110

tiện để cứu độ họ, vì vậy mà phải xuất gia. Mong phụ vương chớ sinh lo buồn sầu não. Nếu

phụ vương Ta bảo rằng Ta nay còn trẻ chưa nên xuất gia thì ngươi hãy theo lời Ta khéo léo tâu

bày rằng: Sinh, già, bệnh, chết vốn không hẹn trước, cho dù trẻ tuổi, khỏe mạnh cũng không ai

tránh khỏi. Từ xưa, các bậc Chuyển luân thánh vương bỏ nước đi cầu đạo đến chôn núi rừng,

không hề có ai giữa đường trở về thọ hưởng lại năm dục. Ta nay với tâm nguyện rộng lớn cũng

như vậy, nếu chưa đạt được đạo Giác ngộ Vô thượng thì quyết không bao giờ trở lại. Còn

về các vị trong quyến thuộc nội ngoại luôn đành cho Ta những tình cảm thắm thiết đậm đà thì

ngươi cũng theo ý Ta mà khéo giải bày.

Bồ-tát lại cởi chuỗi ngọc anh lạc đang đeo trên người trao cho Xa-nặc và dặn.

-Ngươi hãy đem vật này về dâng cho di mẫu Ma-ha Ba-xà-ba-đề nói rằng Ta chỉ vì muốn

dứt trừ tận gốc rễ bao nỗi thông khổ trên đời nên mới xuất gia để thực hiện ý nguyện ấy, xin di

mẫu chớ nên quá lo lắng ưu phiền.

Rồi Bồ-tát cởi hết các vật báu còn lại trên người trao cho Xa-nặc dặn đem về trao cho Da-

du-đà-la nói rằng:

-Người sống trong cõi đời ân ái mặn nồng tất có lúc ly biệt. Ta nay chỉ vì muốn dứt hết bao

nỗi khổ cho muôn loài mà phải xuất gia học đạo, vậy nàng chớ nên quá thương nhớ mà sinh ra

sầu khổ suốt đời. Này Xa-nặc, ngươi cũng nhớ nói với đoàn thể nữ trong cung và các vị thanh

niên họ Thích cùng lớp tuổi với Ta rằng. Ta nay vì có muốn được trí tuệ sáng tỏ để phá trừ lưới

vô minh u tối nên mới xuất gia, việc ấy khi nào thành tựu thì sẽ trở về gặp nhau.

Lúc ấy, Xa-nặc nghe những lời thống thiết của Bồ-tát dặn dò mình, lòng càng thêm buồn

bã, nước mắt đầm đìa dập đầu lạy thưa:

-Tôi nay đã không đủ sức để xin Thái tử quay về lại hoàng cung. Nếu tôi theo lời Thái tử

truyền chỉ một mình trở về thì đức vua, di mẫu cùng hoàng tộc có thể sẽ giận dữ đánh đập cùng

trách mắng tôi rằng, ngươi bỏ Thái tử ở lại nơi nào, tôi chắc hẳn không thể biện bạch được, vậy

phải trả lời thế nào. Bồ-tát bảo:

Này Xa-nặc, ngươi chớ lo lắng về điều ấy. Vì sao vậy? Vì ở đời ai cũng muốn lưu giữ ngôn

ngữ của người mình yêu thương vậy ngươi phải khéo léo lựa lời đối với các vị ấy mà tâu bày,

hẳn sẽ được thương xót, nghĩ đến công lao ấy đôi khi còn được khen thưởng, chớ nên lo buồn.

Xa-nặc, ngươi phải mau chóng trở về cung, đừng để phụ vương Ta lo buồn sầu não.

Lúc ấy, Xa-nặc vừa đứng dậy lại cất tiếng khóc vang. Ngựa Kiền-trắc thì đầu cúi thấp, quỳ

hai chân trước xuống liếm chân Bồ-tát, rơi nước mắt hý lớn. Bồ-tát lấy ta xoa nhẹ lên đầu ngựa

và nói:

Kiền-trắc, nhiệm vụ của ngươi đã hoàn tất, chớ nên buồn thương nữa. Ngươi sẽ được hưởng

được phước báo lớn lao.

Này các Tỳ-kheo, bấy giờ Bồ-tát suy nghĩ: “Nếu chẳng cạo bỏ râu tóc thì chưa đúng phép

người xuất gia”, liền bảo Xa-nặc đưa thanh kiếm Ma-ni để tự mình cất bỏ râu tóc, sau khi cất bỏ

râu tóc xong Bồ-tát ném mạnh thanh kiến lên hư không. Đế Thích thấy sự việc thật hy hữu nên

111

hết sức hoan hỷ liền dùng Thiên y hứng lấy thanh kiếm quý đem về cõi Tam thập tam thiên thờ

phụng cúng dường.

Bấy giờ Bồ-tát râu tóc đã cạo nhưng xem lại trên thân mình vẫn còn mặc y phục quý giá

nên suy nghĩ “Y phục của bậc xuất gia đâu phải như thế này”. Lúc đó, vị Thiên tử cõi trời Tịnh

cư liền hóa thành một người thợ săn, mình mặc ca-sa, tay cầm cung tên đi dần đến chỗ Bồ-tát thì

đứng lại không nói năng gì. Bồ-tát nói:

-Chiếc áo ông đang vận kia vốn là y phục ngàn đời của chư Phật, thế không sợ đắc tội sao?

Người thợ săn đáp:

-Tôi mặc áo ca-sa là để đánh lừa đám hươu nai, chúng trông thấy tôi ăn mặc như thế thì

chẳng sợ mà lân la đến gần và nhân đó tôi dễ bắt chúng.

Bồ-tát nói:

-Ông mặc ca-sa mà lại chuyên làm việc sát hại, còn tôi thì hiện chỉ mong cầu đạo giải thoát.

Vậy ông có thể trao chiếc áo ấy cho tôi không? Nếu ông trao chiếc áo ca-sa đó cho tôi thì tôi sẽ

đưa lại ông chiếc áo Kiêu-xa-da, hẳn ông cũng chẳng tiếc gì chiếc áo ca-sa dày cộm xoàng xĩnh

ấy.

Vị kia đáp:

-Lành thay bậc hiền nhân! Đúng là tôi chẳng tiếc gì chiếc áo ca-sa này.

Nói rồi người thợ săn liền cởi chiếc áo ca-sa trao cho Bồ-tát. Bồ-tát lúc đó lòng hết sức vui

mừng liền trao cho người thợ săn kia chiếc áo Kiêu-xa-da. Vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư liền dùng

thần thông hiện trở lại nguyên hình, vụt lên hư không chỉ trong một niệm là về tới cõi Phạm

thiên. Bồ-tát nhìn thấy thế nên càng tỏ ra quý trong chiếc áo ca-sa bội phần. Nơi này về sau, dân

chúng đã xây tháp làm kỷ niệm.

Lúc bấy giờ, Bồ-tát đã cạo bỏ râu tóc, vận ca-sa, dung nghi hoàn toàn đổi khác, bèn nói:

-Ta bây giờ mới đích thực là người xuất gia.

Rồi Bồ-tát giục Xa-nặc đem ngựa Kiền-trắc trở về. Sau khi từ biệt Xa-nặc, Bồ-tát ung dung

lần bước đi về phía rừng sâu, nơi các vị Tiên tu khổ hạnh.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Xa-nặc nhận thấy ý chí sắt đá của Bồ-tát không thể lay chuyển liền dắt ngựa Kiền-trắc

buồn bã trở về. Chốn này về sau dân chúng cũng xây tháp kỷ niệm.

Lúc ấy, Xa-nặc tuy đã lui gót nhưng còn quạy nhìn lại, từ xa trông thấy Bồ-tát đầu chẳng

còn đội mũ quý, thân chẳng còn đeo chuỗi báu, mọi thứ y phục quý giá đều chẳng còn gì, liền

đấm ngực khóc lóc thảm thiết nghẹn ngào, còn ngựa Kiền-trắc thì dùng dằng, ngẩng cổ quay lại

hý vang như hướng vọng về phía Bồ-tát, nước mắt tuôn tràn, trù trừ chẳng chịu bước đi. Khi về

112

tới thành Ca-tỳ-la, Xa-nặc có cảm giác như đi vào chốn không nhà. Vườn rừng, suối ao hồ trong

và ngoài thành ngày Bồ-tát ra đi đều khô, héo. Một số dân chúng trong thành trông thấy Xa-nặc

trở về mà không thấy Bồ-tát liền chạy theo hỏi:

-Thái tử Tất-đạt-đa hiện nay đang ở đâu?

Xa-nặc đáp:

-Thái tử hiện đã từ bỏ cuộc sống xa hoa ở chốn hoàng cung tìm đến nơi núi rừng để cầu

đạo.

Dân chúng nghe nói thế đều cho là chuyện lạ lùng chưa từng có, rơi lệ, nhìn và bảo nhau:

-Chúng ta nên theo Thái tử bỏ nơi đây lên ở nơi rừng núi. Vì sao vậy? Vì từ lúc Thánh Thái

tử lìa bỏ kinh thành ra đi, cuộc sống như thể ngưng động hẳn, thành quách phố xá tiêu điều,

chẳng có gì là vui thú quyến luyến cả.

Bấy giờ Xa-nặc dắt ngựa Kiền-trắc và mang theo các thứ bảo vật của Bồ-tát đã trao đi vào

hoàng cung, con ngựa thấy cảnh cũ liền hý lớn vang động khắp nơi trong cung. Di mẫu Ma-ha

Ba-xà-ba-đề, chánh phi Da-du-đà-la cùng đoàn cung nữ lúc đó đang tụ tập cùng nói:

-Tiếng hý của ngựa Kiền-trắc vừa nghe rất gần, hay Thái tử đã trở về cung chăng?

Di mẫu, chánh phi cùng đoàn cung nữ vội vàng chạy ra chen lấn nơi cửa, chỉ thấy Xa-nặc

và ngựa Kiền-trắc chứ không thấy Bồ-tát, liền cùng nhau khóc vang, hỏi Xa-nặc:

-Thái tử hiện nay ở đâu, sao chỉ có một mình ngươi trở về?

Xa-nặc thưa:

-Thái tử đã từ bỏ cuộc sống nơi hoàng cung để cầu đạo, hiện ở nơi chốn núi rừng, mặc y

phục hoại sắc, râu tóc đều cạo sạch.

Ma-ha Ba-xà-ba-đề vừa nghe xong, lòng đầy đau đớn khóc to, thân ngã xuống sàng, không thể

ngăn nỗi cơn sầu thảm, trách mắng Xa-nặc:

-Ta không hề bạc đãi ngươi, sao ngươi lại đưa Thánh tử của ta đến chốn rừng sâu núi hiểm,

nào thú dữ vật độc, biết bao nhiêu điều đáng sợ mà chỉ một mình Thái tử ở đó biết nhờ cậy ai?

Xa-nặc thưa:

-Thái tử trao cho thần ngựa Kiền-trắc và tất cả các thứ bảo vật, truyền lệnh buộc thần phải

gấp trở lại vương cung, chỉ sợ phu nhân càng thêm sầu não.

Lúc ấy, đoàn cung nữ vốn quen sống trong cảnh hoan lạc khi còn Thái tử nên bây giờ càng

buồn bã than khóc không ngớt.

Ma-ha Ba-xà-ba-đề nuốt lệ than:

113

-Hỡi ôi! Thái tử, uy đức sáng ngời, tấm thân vàng ngọc, nay vì sao lại chịu khổ ở nơi chốn

rừng núi, muỗi mòng hút đốt, biết bao là nỗi cực khổ dày vò? Hỡi ôi! Thái tử, lúc còn ở trong

cung mặc thì dùng áo Kiêu-xa-da, nay vì sao lại mặc thứ y phục thô kệch xấu xí? Hỡi ôi! Thái tử,

lúc còn ở trong cung ngủ nghỉ thì chăn êm nệm ấm, nay vì sao mà chịu lấy cảnh nằm trên gai

trên cỏ? Hỡi ôi! Thái tử, lúc còn ở nội cung biết bao kẻ giàu sang hết lòng cung phụng, lại

còn sợ mình chẳng được cái ân sủng ấy, nay vì sao mà đến nỗi kẻ nghèo hèn cũng có thể coi

thường? Hỡi ôi! Thái tử, lúc còn ở trong cung biết bao cung nữ xinh đẹp hầu hạ, hoan lạc nào

thiếu, nay vì sao lại bỏ lên chốn núi rừng, tới lui chỉ thui thủi một mình một bóng?

Ma-ha Ba-xà-ba-đề tuôn trào hàng loạt lời than thở thương tiếc, nước mắt đầm đìa, gắng

gượng ngồi dậy hỏi Xa-nặc:

-Khi từ giã, con ta đã dặn dò ngươi những gì? Râu tóc của con ta nay ai giữ, ai là người đã

cạo râu tóc cho Thái tử?

Xa-nặc không thể kềm chế được bản thân cũng khóc lớn rồi quỳ sụp xuống thưa:

-Thái tử dặn tôi là khi trở về cung hãy đến lạy thưa với phu nhân, hết lòng mong phu nhân

đừng quá thương nhớ, đợi đến khi nào Thái tử tìm ra được đạo giác ngộ thì sẽ trở về thăm, gặp

lại. Rồi Thái tử lấy thanh kiếm quý tự mình cắt sạch hết tóc trên đầu. Sau đó ném mạnh

kiếm lên hư không, chư Thiên nhận lấy kiếm ấy đem về thờ phụng cúng dường.

Ma-ha Ba-xà-ba-đề lại ôm mặt khóc than, nói:

-Hỡi ôi! Thái tử, tóc trên đầu dài lại mượt mà xanh biếc, nơi mỗi lỗ chân lông đều có một

sợi lông mịn mọc ra, đầu ấy sẽ đội mũ vua, nay sao lại cắt sạch tóc, ném bỏ hết đi? Hỡi ôi! Thái

tử, hai cánh tay thon dài, mắt cá ẩn khuất, đi đứng ung dung khoan thai như Sư tử chúa, mắt như

đóa sen xanh, thân óng ánh sắc vàng, tiếng nói vang vang như tiếng trông, tiếng sấm, con người

như vậy sao kham nỗi việc tu đạo? Từng biết rõ đất này sẽ có bậc Thánh vương, người đầy uy

đức như thế chính ra sẽ là Bậc Vương chủ.

Nói xong di mẫu đọc bài kệ:

Nếu bảo đất này phước không dày

Sao lại sinh ra Bậc Thắng đức

Đã hiện thân công đức hy hữu

Chính phải nối vị Bậc Thánh vương.

Bấy giờ chánh phi Da-du-đà-la nghe Xa-nặc tâu lại cũng khóc thảm thiết, trách mắng Xa-

nặc:

-Này Xa-nặc, khi Thái tử ra đi, đêm ấy ta ngủ quá say sưa mê muội chẳng hay biết gì cả, thế

thì ngươi đã đưa Thái tử đến ở nơi nào? Chốn ây xa gần ở đâu mà chỉ có mỗi mình ngươi lầm lũi

trở về? Ngươi thật vô tích sự, chỉ làm ta thêm sầu khổ chẳng khác nào kẻ oán người thù của ta!

Ngươi gây nghiệp dữ nay đã quá rõ ràng, đừng giả vờ kêu than khóc lóc!

-Này Xa-nặc, con ngựa Kiền-trắc ngày thường tiếng hý của nó vang xa đến mấy dặm, sao

đêm hôm đó lại im lặng câm mồm, hôm nay về đây lại hý vang buồn bã bội phần? Ngươi và

114

ngựa Kiền-trấc đều là lũ bất thiện. Ta nay trở thành kẻ không còn chủ, bơ vơ, cả cung điện đền

đài thành ấp đều hoang vắng tiêu điều đều do ngươi và ngựa Kiền-trắc.

Xa-nặc càng thêm sầu thảm cúi thưa:

-Xin vương phi hãy bớt sầu muộn và giận dữ, thống trách, thần cũng như ngựa Kiền-trắc kia

chẳng có tội lỗi gì để đáng bị quở trách, vì sao vậy? Đêm hôm ấy, ngựa Kiền-trắc không phải là

không nghi ngại nó đã giậm chân trước hý vang không chịu cất bước. Tiếng hý của nó thâu đến

nửa do-tuần, còn tiếng giậm chân của nó thì cách một câu-lô-xá cũng còn nghe rõ, nhưng chỉ vì

chư Thiên đã dùng thần lực khiến cho vương phi không thể nghe được đấy thôi! Xa-nặc và ngựa

Kiền-trắc cũng đâu phải là lũ bội bạc. Trước đó đại vương đã ban nghiêm lệnh cho quan

quân phải dốc sức canh giữ Thái tử, vậy mà lúc ấy cấm vệ quân toàn thành đều ngủ say chẳng hề

hay biết. Thái tử lúc đó mới ra đi như mặt trời mọc trên cao đã phóng luồng ánh sáng lớn chiếu

soi khắp thế giới, đường đi thênh thang, cần gì thần chỉ dẫn. Lúc Thái tử cho gọi thần đến thần

không tán đồng việc Thái tử ra đi, nhưng tất cả các việc như cửa thành lớn nhỏ đều tự nhiên mở

ra, ngựa Kiền-trắc chân không chạm đất, bay thẳng trên không, đến các việc như cạo bỏ râu tóc,

ném thanh kiếm lên hư không, trao đổi y phục... đều do thần lực của chư Thiên tạo ra cả.

Bấy giờ chánh phi Da-du-đà-la đau khổ thông thiết, than khóc, thình lình té quỵ xuống đất,

gạt nước mắt mà than:

-Khổ thay, khổ thay! Vì sao Thái tử lại bỏ thiếp ra đi? Há chẳng biết rằng trong luận Vi-đà

có kể lại chuyện xưa một vị vua tìm đến chốn núi cao dẫn theo vợ con cùng tu thánh hạnh, cớ

sao nay Thái tử lại đi một mình, bỏ thiếp bơ vơ! Này Xa-nặc, Thái tử nếu vì tu khổ hạnh để

mong được sinh lên các cõi trời hưởng sự sung sướng có nhiều Thiên nữ hầu hạ, nhưng các

Thiên nữ ấy đâu dễ gì có thể cầu được? Có phải chính vì vậy mà Thái tử bỏ ngôi báu cùng xa lìa

tất cả chúng ta? Xa-nặc, ta thật chẳng mong riêng mình được sinh lên cõi trời, cũng chẳng riêng

mình cầu cảnh diệu lạc ở thế gian, chỉ mong được cùng với Thái tử sống chung một nơi, tình

nghĩa vợ chồng thắm thiết, hưởng cảnh hạnh phúc như ngày trước.

Than trách rồi, Da-du-đà-la khóc lóc thảm thiết, bảo Xa-nặc: -Xa-nặc, Thái tử hiện nay

đang ở chốn nào? Ta bỗng dưng vô cớ trở thành kẻ lẻ loi, đơn chiếc. Từ nay trở đi ta chẳng còn

thiết gì đến mặc đẹp, ăn ngon, chuỗi ngọc hương hoa trang điểm, tuy sống nơi vương cung mà

tâm tưởng luôn hướng về chôn rừng núi.

Da-du-đà-la đã nói ra hàng trăm ngàn lời thống trách Xa-nặc. Xa-nặc quỳ gối trước mặt

chánh phi lời an ủi:

-Xin vương phi chớ nên quá sầu não như thế. Vì sao vậy? Khi Thái tử xuất gia chư Thiên

đều theo hầu đông đảo: Thiên vương phương Đông cùng với Càn-thát-bà chủ, Thiên vương

phương Nam cùng với Cưu-bàn-trà chủ, Thiên vương phương Tây cùng với Đại Long vương,

Thiên vương phương Bắc cùng với Dạ-xoa chủ, tất cả các vị ấy thân mặc áo giáp kim cang, tay

thì hoặc cầm đao cung, hoặc vác mâu kích, hoặc đi trước dẫn đường hoặc đi sau hộ vệ. Lại có

Phạm vương Đế Thích, Nhật Nguyệt Thiên tử, các vị Thiên tử trong cõi trời Dục giới cùng với

quyến thuộc, hóa làm vô số ngàn ức Ma-na-bà thân, Thiên chúng, bảo nữ... đều vui mừng tung

rải các thứ thiên hoa quý giá lên người Thái tử, còn Thái tử thì nhìn xem tất cả, ung dung tự tại ví

như hư không chẳng hề bị ngăn ngại vướng mắc gì. Thần nay khó thể thuật lại được đầy đủ.

115

Lúc bấy giờ, vua Du-đầu-đàn từ xa nghe trong cung có tiếng than khóc vang lên liền từ

cung mình vội vàng đi ra. Đúng lúc đó, Xa-nặc vừa dắt ngựa Kiền-trắc cùng bảo vật của Bồ-tát

đã trao, dấu nơi dãi mũ, đi tới trước mặt vua, liền quỳ xuống dập đầu lễ bái rồi lần lượt tâu lại

mọi sự việc cho vua rõ. Vua Du-đầu-đàn thấy các bảo vật của Bồ- tát lại nghe Xa-nặc thuật rõ la

lớn thất thanh:

-Hỡi ôi! Hỡi ôi! Đứa con yêu quý của ta, sao nay lại bỏ ta ra đi biền biệt!

Nhà vua lại lảo đảo gào khóc nhiều hơn. Lúc ấy tất cả nhân dân trong kinh thành Ca-tỳ-la

cũng đều thương tiếc Thái tử, tiếng khóc vang động cả đất trời. Quyến thuộc trong tộc họ Thích

đều sầu thương nhớ tiếc, nước mắt chứa chan, nhiều người đã đến vương cung an ủi nhà vua.

Bấy giờ nhà vua đã được dìu lại nơi chỗ ngồi cũ, chỉ tỉnh lại một chút rồi ngất đi, hồi lâu

mới tỉnh hẳn. Vua trách mắng Xa-nặc:

-Ngươi đưa con ta ném bỏ nơi nào?

Xa-nặc nghe thế rất đổi kinh hoàng thưa:

-Tâu đại vương, Thái tử lìa bỏ cuộc sống vương giả, chẳng chịu nhiễm tục, con đã hết lời

thưa bày, Ngài vẫn không đổi ý mà bảo con rằng: “Ngươi chớ ngăn Ta, Ta nay chẳng thiết gì

cuộc sống xa hoa, nguyện bỏ ngôi báu, vui chơi chốn núi rừng để cầu đạo”.

Vua Du-đầu-đàn lắng nghe Xa-nặc tâu xong lòng càng thêm áo não, gạt nước mắt nói với

kẻ hầu cận trung thành:

-Xa-nặc, ta nay coi như chẳng còn gì nữa, chẳng còn chút sức lực, uy thế, tay chân như thể

bị chặt đứt tất cả, ví như gốc cây bị mục nát, cũng như cây to mà chẳng có cành lá. Kẻ địch rồi sẽ

khinh nhờn ta. Ta nay thật đơn độc chẳng thể làm gì được. Hỡi ôi! Con ta, Bậc Trượng phu tối

thắng, vì cớ gì lại bỏ nhà cửa, lìa trái với ước nguyện của ta. Hỡi ôi! Con ta, các tướng tốt đầy

đủ, trăm phước trang nghiêm, mỗi mỗi các tướng đều hiện rõ đủ mọi nét. Ta đã quyết lòng gìn

giữ, nhưng khi các thể nữ ngủ say, con lại bỗng dưng dứt áo ra đi. Hỡi ôi! Con ta tài nghệ trí tuệ

hơn hẳn mọi người, ngày trước con còn nơi vương cung ta chẳng hề biết ưu sầu, nay bỏ ta ra đi,

ta biết nương tựa vào đâu? Hỡi ôi! Con ta, sinh ra trong tộc họ cao quý, thường được mọi người

kính nể trọng vọng, nay lìa bỏ ngôi báu, lấy bốn phương làm bà con quyến thuộc đơn độc ra đi.

Thật chẳng khác nào voi trắng lớn quật ngã cây to. Khi con ta ra đi, các cửa thành việc đóng mở

rất khó khăn, mỗi lần đóng mở âm thanh vang rất xa, tại sao đêm ấy chẳng người nào nghe

tiếng? Chắc chắn do Thiên thần đã khiến cho âm thanh chẳng thể vang động. Hỡi ôi! Con ta, dứt

bỏ ngôi báu dễ dàng như nhổ nước bọt. Ta trước đã vì con tạo ra ba tòa cung điện thích hợp với

khí hậu nóng lạnh, vì sao một sớm lìa bỏ mà đi? Tìm cảnh vui nơi chốn núi rừng xa xôi hoang

vắng, cam lòng làm bạn bè với cầm thú chim muông, rõ ràng là từ đây về sau, chư Thần hộ thành

đã từ bỏ thành này mà rời hết. Hỡi ôi! Con ta, lòng ta luôn thương nhớ, núm ruột của ta, vì sao

lại bỏ ta tìm lên chốn rừng núi?

Thời gian này vua Du-đầu-đàn luôn thương nhớ Bồ-tát chẳng kể đêm ngày, hễ lắng xuống

thì lại dấy lên, khiến vua nhớ lại lời tiên tri A-tư-đà ngày trước đã từng nói rõ:

116

-Thái tử nếu ở nhà thì sẽ là bậc Chuyển luân thánh vương, làm chủ bốn cõi thiên hạ, thất

bảo dồi dào, con rất đông đúc, dũng lược hơn đời, có thể hàng phục mọi kẻ oán địch, còn nếu

xuất gia thì thái tử chắc chắn sẽ đạt được quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, giáo hóa

mười phương chúng sinh. Vì vậy nhà vua tự nghĩ: “Chắc chấn Thái tử không trở về hoàng cung”,

nên triệu các đại thần vào triều, bảo:

-Các khanh ở nhà thảy đều có con cháu, sớm tối vui vầy có nhau, chắc không thể hiểu nỗi

nỗi đau buồn khổ của ta! Ta chỉ có một đứa con, Thánh tướng hiện đầy đủ, sẽ là một bậc Chuyển

luân thánh vương làm chủ bốn cõi thiên hạ, một sớm đã lìa bỏ ta đi vào chốn núi sâu, hang thẳm

nguy hiểm khó lường, không dấu chân người giẫm đến, đói khát nóng lạnh nào ai hay biết. Các

khanh hãy cố gắng chọn năm người trong hàng con em cho đi tìm Thái tử để lo phần hầu hạ giúp

đỡ, nếu giữa đường bỏ cuộc quay về ta sẽ ra lệnh tru di cả năm họ.

Các vị đại thần phụng lệnh vua liền tìm chọn năm người cho lên núi để tìm và hầu hạ Thái

tử. Bấy giờ năm người này tìm kiếm, chẳng gặp Thái tử, cùng nhau suy nghĩ bàn bạc:

-Thái tử là bậc khác đời, đi không lưu dấu nên không thể tìm được, chúng ta nay nếu trở về

triều tất sẽ bị tội nặng cho cả tộc họ, chẳng bằng chọn nơi nào thích hợp tùy ý mỗi người mà ở

lại.

Đó là năm vị Bạt-đà-la ẩn nơi chốn núi rừng.

QUYỂN VII

Phẩm 16: VUA TẦN-BÀ-SA-LA KHUYEÊ BỒ-TÁT NHẬN LỢI DƢỠNG THẾ GIAN

Lúc bấy giờ, Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Xa-nặc trở về vương cung, đã theo đúng lời dặn dò của Bồ-tát an ủi vua cha Du-đầu-đàn,

di mẫu Ma-ha Ba-xà-ba-đề, chánh phi Da-du-đà-la cùng các vị trong tộc họ Thích, khiến cho tất

cả giảm bớt lo buồn sầu não hiểu rõ rằng Thái tử chỉ muôn đem lại lợi ích cho tất cả chúng sinh

nên đã cạo bỏ râu tóc, đưa áo Kiêu-xa-da đổi cho người thợ săn, lấy chiếc ca-sa làm pháp phục

thanh tịnh.

Lúc ấy Bồ-tát đi dần đến chỗ tu khổ hạnh cửa vị nữ tu sĩ Bà-la-môn tên Bỉ Lưu, được vị này

mời thọ trai vào hôm sau. Thọ trai xong, Bồ-tát đi dần đến chỗ vị nữ tu Bà-la-môn tên Ba-đầu-

ma, cũng được vị này mời đến thọ trai vào hôm sau. Thọ trai xong Bồ-tát đi đến chỗ các vị ẩn sĩ

Phạm chí tên Lợi-bà-đà, vị này cũng mới Bồ-tát vào hôm sau đến thọ trai. Rồi Bồ-tát đi đến chỗ

tu của hai vị ẩn sĩ tên Quang Minh và Điều Phục, hai vị này cũng mời Bồ-tát hôm sau đến thọ

trai...

Này các Tỳ-kheo, bấy giờ Bồ-tát lần lượt đi đến thành Tỳ-xá-ly, gần bên thành này có một

vị Tiên tên A-la-la cùng tu với ba trăm người đệ tử, thường giảng dạy các đệ tử tu pháp môn định

Vô sở hữu xứ. Lúc ấy vị Tiên A-la-la từ xa trông thấy Bồ-tát đến, trong lòng nghĩ thật là điều ít

có bèn nói với các đệ tử:

-Các con hãy xem Bậc Thượng nhân tối thắng kia.

117

Các đệ tử thưa với thầy:

-Chúng con thấy vị ấy dung mạo đoan nghiêm, không rõ là trước kia ở đâu nay lại đến đây.

Các vị Tỳ-kheo, lúc đó Ta đã hỏi tiên A-la-la:

-Pháp tu chứng của ông có thể nói ra cho người khác nghe được chăng? Tôi nay muốn làm

kẻ tu hành, mong ông giảng giải cho tôi.

Tiên nhân đáp:

-Này ông Cù-đàm, pháp tu chứng của ta rất vi diệu sâu xa. Nếu ông muốn học, ta sẽ giảng

giải để ông tu tập đạt kết quả. Nếu có kẻ thiện nam nào thanh tịnh, tin tưởng thọ lãnh giáo pháp

của ta đều thành tựu được phép định vi diệu Vô sở hữu.

Này các Tỳ-kheo, Ta nghe vị ấy nói như thế liền suy nghĩ: “Ta nay tự mình có đủ tinh tấn,

niệm định để vui vẻ mong đạt tín, tuệ, chỉ ở một nơi siêng năng tu tập tâm không buông thả, chắc

chắn sẽ chứng được pháp của vị Tiên đó”. Thế rồi ta tinh tấn tu tập tâm không hề biết chán nản

mệt mỏi. Trải qua thời gian ngắn thì chứng đạt pháp định kia, sau đó ta đến chỗ vị ấy hỏi:

-Thưa Đại tiên, pháp tu chứng của ngài chỉ có mỗi pháp định ấy hay còn pháp nào khác?

Vị Tiên đáp:

-Này ông Cù-đàm, ta chỉ đạt được mỗi pháp ấy mà thôi chứ không còn có pháp nào nữa.

Bồ-tát thưa:

-Pháp tu ấy hiện tôi cũng chứng đạt được.

Vị Tiên bảo:

-Ta và ông cùng chứng được pháp định ấy, vậy thì ông hãy ở lại đây cùng ta truyền dạy cho

các đệ tử.

Này các Tỳ-kheo, thấy Ta chấp thuận, vị Tiên ấy hết lòng quý trọng, luôn cúng dường Ta

các món quý giá nhất, chúng môn đồ ấy thường xem ta là bạn tốt của họ. Nhưng rồi sau đó ta suy

nghĩ: “Pháp tu của vị Tiên A-la-la chẳng thể dứt được khổ đau. Phải có pháp tu gì để lìa mọi

nguyên nhân của đau khổ”.

Do đó Ta đã rời thành Tỳ-xá-ly đi dần tới đại thành Vương xá của nước Ma-già-đà, vào núi

Linh thứu, chọn được một nơi an trụ một mình, thường được vô lượng trăm ngàn chư Thiên các

cõi hộ trì. Sáng sớm Ta mặc Ca-sa, bưng bình bát từ cửa Ôn tuyền đi vào thành Vương xá lần

lượt khất thực, bước đi khoan thai, các căn đều toát lên vẻ an nhiên tĩnh lặng, luôn nhìn về phía

trước, tâm không tán loạn. Dân chúng trong thành Vương xá trông thấy Bồ-tát, tất cả đều hoan

hỷ cho là điều ít có liền hỏi với nhau:

Vị này là ai, là Sơn thần, là Phạm vương hay Đế Thích, hay là các vị Tứ Thiên vương?

118

Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn đọc bài kệ sau:

Bồ-tát thân thanh tịnh

Vô lượng ánh hào quang

Oai nghi đều đầy đủ

Tâm thanh tịnh nhu hòa

Trụ ở núi Linh thứu

Đúng theo phép xuất gia

Vào sáng sớm mỗi ngày

Đắp y và mang bát

Để điều phục thân tâm

Vào kinh thành khất thực

Thân như sắc vàng tụ

Tướng tốt tuyệt trang nghiêm

Nam nữ hai bên đường

Đều dừng lại nhìn ngắm

Đông đảo dân trong thành

Thấy Bậc Thắng Nhân đến

Đều sinh tâm hy hữu

Cùng chen nhau chiêm ngưỡng

Người này thật kỳ lạ

Từ đâu nay đến đây

Có từng đoàn thể nữ

Cùng lên lầu gác đẹp

Qua bao tầng cửa sổ

Dõi mắt nhìn đăm đăm

Phổ xá đông nghịt người

Chợ bán đều vắng không

Mọi công việc đều bỏ

Đến ngắm, hầu Bồ-tát

Có người đến kính báo

Vua Tần-bà-sa-la

Hiện có bậc Phạm thiên

Vào kinh thành khất thực

Lại có người cho rằng

Đó là trời Đế Thích

Trời Dạ-ma, Đâu-suất

Hay Hóa lạc, Tha hóa

Tứ Thiên vương, Nhật nguyệt

Hoặc là chư La-hầu

Bỉ-lưu-chất-đa-la

Tạm rời khỏi chư Thiên

Lại có kề tâu vua

Là Thần núi Linh thứu

Đại vương nên biết rằng

Ngài đang được lợi lớn

Vua nghe các lời tâu

Lòng tràn ngập vui mừng

119

Liền bước lên lầu cao

Xa ngắm thân Bồ-tát

Tướng tốt rất trang nghiêm

Khác nào vàng ròng tụ

Vua liền sai tả hữu

Dâng Bồ-tát phẩm trai

Lệnh tìm nơi người trụ

Theo sau để xem xét

Sứ giả theo Bồ-tát

Thấy về ngọn Thứu phong

Liền trở lại tâu vua

Thuật lại mọi sự việc

Vua nghe rõ đuôi đầu

Tâm hy hữu tăng lớn.

Trời vừa ló vầng hồng

Xa giá cùng đến thăm

Xa trông nơi núi cao

Tướng ngời sáng thanh tịnh

Uy dung cực nghiêm đẹp

Bất động như Tu-di

Liền để lại tùy tùng

Riêng vua lần bước đến

Đảnh lễ chân Bồ-tát

Cùng bao lời vấn an

Rồi thưa với Bồ-tát

Đại sĩ từ đâu lại

Quê hương ở chốn nào

Cha mẹ là những ai

Là vị Bà-la-môn

Hay thuộc Sát-đế-lợi

Hoặc là chư Tiên Thánh

Xin Nhân giả tỏ bày.

Bồ-tát đáp lời vua

Cha là vua Du-đàn

Xứ ở ven núi Tuyết

Kinh thành Ca-tỳ-la

Dân chúng đều an lạc

Vì cầu đạo Vô thượng

Nên nay mới xuất gia.

Vua lại cúi đầu thưa

Nhân giả hãy còn trẻ

Dung mạo thật tươi đẹp

Nên sống hưởng dục lạc

Sao lại chọn hành khất?

Tôi sẽ chia nước này

Tôi Ngài cùng trị quốc

Nay may mắn được gặp

Lòng tràn ngập niềm vui

120

Nguyện được làm bạn thân

Cùng chung nơi ngôi báu

Sao vui sống một mình

Nơi núi rừng hoang vắng?

Bồ-tát lúc bấy giờ

Ngôn từ thật dịu dàng

Từ tốn đáp lời vua

Tôi nay chẳng luyến tiếc

Vinh lợi chốn thế gian

Vì muốn đạt tịch diệt

Nên xuất gia rời thế

Huống chi đến nơi này

Lại còn sinh ham muốn

Ví như Ta-kiệt long

Biển khơi là cung điện

Há chịu vũng chân trâu

Mà sinh lòng yêu đắm

Đại vương cần nên biết

Năm dục lỗi dẫy đầy

Khiến cho đọa địa ngục

Súc sinh hay ngạ quỷ

Bậc trí nên lìa xa

Dứt bỏ như nhổ bọt

Dục như quả đã chín

Ắt rụng chẳng đợi lâu

Lại như mây trên không

Tan biến trong chốc lát

Như làn gió thổi nhanh

Chẳng lúc nào ngừng nghỉ

Kẻ đắm say năm dục

Mất niềm vui giải thoát

Bậc Đại sĩ trí tuệ

Ai cầu nhân thống khổ

Người nếu chưa hưởng dục

Lửa tham hừng hực luôn

Nếu đã trải qua rồi

Lại chuyển tăng không chán

Yêu thương rồi ly biệt

Càng thêm bao khổ sầu.

Cõi trời vui vi diệu

Quả thù thắng cõi người

Giả sử người thế gian

Thọ hưởng được cả hai

Tâm vẫn chưa biết đủ

Được rồi lại mong thêm

Ví như kẻ đói khát

Lại uống nhầm nước mặn

Năm dục cũng như trên

121

Mong cầu chẳng dừng nghi

Thường ở trong tử sinh

Luân xoay vòng không thoát

Nếu là Bậc Tuệ trí

Phải nhiếp phục các căn

Chứng Vô lậu quả

Thánh Đó chính là trí túc

Vua nay nên quán thân

Vô thường không bền chắc

Chín lỗ luôn chảy tuôn

Các cơ quan thọ khổ

Tôi tuy thọ ngũ dục

Nhưng chẳng hề tham đắm

Chỉ cầu vui tịch diệt

Ví thế nên xuất gia

Tần-bà-sa-la nói

Lành thay Bậc Đạo Sư

Xin thờ Ngài làm thầy

Ngài là bậc con vua

Đã dứt bỏ năm dục

Tôi nay khuyên tục lợi

Thật đắc tội vô biên

Mong vì lòng từ bi

Xót thương xá tội lỗi

Chứng đắc Bậc Giác Ngộ

Ở nơi cảnh giới này

Xin chớ quên thân tôi

Tôi sắp được đại lợi.

Liền từ tòa khởi tâm

Đảnh lễ chân Bồ-tát

Nhiễu quanh trăm ngàn lần

Rồi trở lại hoàng cung

Bồ-tát tâm điều phục

Làm chỗ tựa cho đời

Tùy duyên mà đi ở

Sẽ đến sông Ni-liên.

Phẩm 17: TU KHỔ HẠNH

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Gần thành Vương xá có một vị Tiên, con ông Ma-la, tên Ô-đặc-ca, cùng tu với bảy trăm

người đệ tử thường giảng về pháp tu định Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Bấy giờ Bồ-tát nhận thấy

vị Tiên này là bậc Đa văn thông tuệ nhất trong số các vị Tiên, được nhiều người tôn kính, liền

suy nghĩ:

-Ta nếu không tìm đến chỗ vị Tiên ấy cùng tu khổ hạnh, thì làm sao có thể chỉ rõ ra những

thiếu sót trong pháp tu định của ông ta. Ta nay phải dùng phương tiện để khiến ông ấy tự nhận

122

thấy phương pháp tu tập của mình chưa phải là rốt ráo. Lại cũng muôn mở bày sức định tuệ của

ta đem lại lợi ích cho nhiều người, khiến họ phát khởi tâm hy hữu.

Suy nghĩ như thế rồi, Bồ-tát liền đến yết kiến vị Đại tiên thưa:

-Bậc hiền nhân, pháp tu của ngài được truyền thọ từ thầy nào và pháp tu ấy là gì?

Vị tiên nói:

-Ta vốn không theo học thầy nào cả, chỉ tự mình tu và ngộ đạo thôi.

Bồ-tát thưa tiếp:

-Tôi nay đến đây chỉ mong muốn đạt được sự chứng ngộ của ngài, xin ngài hết lòng chỉ dạy

tôi sẽ dốc sức thực hiện.

Vị tiên nói:

-Ta sẽ giảng dạy làm vừa ý ông.

Sau khi đã nghe vị Tiên ấy dạy, Bồ-tát chọn một nơi yên tĩnh để chuyên tâm tinh tấn tu học.

Do nhân duyên tu tập định tuệ trong quá khứ nên Bồ-tát đạt được trăm ngàn pháp Tam-muội ở

thế gian. Tùy theo các pháp định mà tất cả hình tướng khác biệt đều hiện ra trước mắt. Lúc ấy

Bồ-tát xuất định đến thưa với vị Tiên:

-Pháp tu của thầy, vượt qua pháp định ấy thì còn pháp nào nữa?

Vị tiên đáp:

-Đó là pháp tu tối thắng, ngoài ra không còn pháp nào khác.

Bồ-tát nghe vị Tiên trả lời như vậy liền suy nghĩ:

-Ta nhờ có đủ Tín, Tấn, Niệm, Định, Tuệ nên mau chứng pháp tu định của vị Tiên ấy. Nay

đạt được rồi thì thấy đó chưa phải là con đường tu tập chân chánh, chưa phải là pháp diệt khổ,

không phải là pháp tu của hàng Sa-môn, lại càng không phải pháp tu đạt đến giác ngộ, giải thoát.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát vì muốn cho các vị Tiên lìa bỏ tà đạo nên đã giảng nói những điều suy nghĩ như

trên. Lúc ấy, năm vị Bạt-đà-la đã theo tu tập trước ở chỗ vị Đại tiên kia, tu hành các hạnh thanh

tịnh, cùng nhau bàn luận:

-Chúng ta tu học đã lâu vẫn chưa có thể thấu được phần sâu cạn của pháp định ấy. Vậy mà

Thái tử chỉ trong một thời gian ngắn đã chứng được pháp tu của vị Đại tiên, lại còn chỉ rõ pháp

tu ấy chưa phải là cứu cánh cần phải tìm pháp môn tu tập cao hơn nữa. Điều đó chứng tỏ Thái tử

sẽ có thể chứng được đạo Vô thượng Bồ-đề. Đến lúc ấy năm anh em chúng ta chắc sẽ được phần

lợi ích.

123

Suy nghĩ bàn luận như vậy rồi, năm người liền rời bỏ chỗ vị Tiên kia cùng đi theo Bồ-tát.

Bấy giờ Bồ-tát rời thành Vương xá cùng với năm vị Bạt-đà-la đi từ từ về hướng sông Ni-liên,

đến núi Già-da lên cao trên đỉnh, trải cỏ ngồi dưới một cội cây lớn tư duy: “Ở thế gian dù là

hàng Sa-môn hay Bà-la-môn, nếu thân tâm còn buông thả trong tham dục, bị phiền não chi phối

nung đốt thì tuy tu khổ hạnh, con đường đến với đạo thật xa vời. Ví như người muốn có lửa, lại

dùng khúc cây ẩm đặt trong nước rồi dùng đồ dẫn lửa mà kéo, xát, người ấy chắc chắn là không

thể có lửa được. Cũng giống như thế, những kẻ còn sống trong tham dục, tuy tu khổ hạnh cũng

không thể chứng được trí tuệ thù thắng xuất thế gian”.

Bồ-tát lại nghĩ tiếp: “Dù là hàng Sa-môn hay Bà-la-môn ở thế gian, nếu tự chế ngự thân,

không tham dục, nhưng trong cảnh giới ấy tâm vẫn còn đắm trước tham luyến thì tuy tu khổ

hạnh nhưng con đường đến với đạo vẫn còn xa lắm. Ví như người muốn có lửa lại dùng khúc cây

ẩm đặt ở chỗ đất ẩm ướt rồi đem đồ dẫn lửa mà kéo xát người ấy chắc chắn cũng không thể có

lửa được. Cũng giống như thế, nếu có người tham ái còn dấy khởi, tâm chưa được tịch tĩnh thì

tuy tu khổ hạnh cũng không thể chứng được trí tuệ thù thắng xuất thế gian”.

Bồ-tát lại suy nghĩ: “Trong thế gian dù là hàng Sa-môn hay Bà-la-môn, nếu thân tâm đã

được nhiếp phục, giữ gìn, lìa bỏ mọi tham dục, diệt trừ các phiền não, luôn giữ tâm tịch tĩnh tối

thượng, tu hành khổ hạnh thì mới có thể chứng được thắng trí xuất thế gian. Cũng giống như

người mong muốn có lửa, đem khúc cây khô đặt chỗ đất khô ráo rồi dùng đồ dẫn lửa kéo xát thì

người ấy sẽ có được lửa. Cho nên nếu có người chẳng sống trong sự tham dục, thân tâm luôn tịch

tĩnh, siêng năng tu hành khổ hạnh thì người ấy sẽ chứng được trí tuệ xuất thế gian”.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Bồ-tát ra khỏi núi Già-da từ từ cất bước đi tới bờ phía Đông hồ Ưu-lâu-tần-loa,

đứng ở đó có thể trông thấy dòng sông Ni-liên nước trong mát, chảy cuồn cuộn lấp lánh một màu

trắng xóa, hai bên bờ bằng phẳng, cây cối thẳng hàng đều đặn, các thứ hoa quả tươi tốt thật khả

ái. Tiếp theo bờ sông là thôn ấp chạy dài có vẻ trù phú, nhà cửa san sát, dân chúng đông đúc. Lúc

ấy Bồ-tát nhẹ bước đến một nơi rộng rãi thoáng mát yên tĩnh, không có gò nổng, không gần cũng

không xa phố xá, không cao cũng không thấp, liền suy nghĩ là nay nên dừng lại nơi này, thân tâm

dễ được an tịnh, từ xưa đến giờ các vị Thánh tu hành hầu hết cũng chọn những nơi như thế này.

Bồ-tát lại suy nghĩ tiếp: “Ta nay đã thị hiện ở cõi đời đầy năm thứ vẩn đục xấu ác, nhận

thấy chúng sinh thấp kém cùng các hàng ngoại đạo luôn chấp trước bảo thủ quan điểm của họ, tu

hành khổ hạnh. Do vô minh che lấp mãi mong cầu trong hư vọng, tự làm khổ thân tâm để mong

cầu giải thoát. Những người hoặc mang vật dụng đi khất thực; hoặc có người chỉ cần một vốc

thực phẩm để đủ sống trong một ngày, hoặc chẳng đi khất thực mà chỉ nhận vật phẩm do người

đem đến bố thí; hoặc có người không thọ nhận của người đem đến cho mà tự mình đi khất thực

để cầu giải thoát; hoặc có người chỉ ăn uống cỏ rau rễ lá hoa quả hoặc ngó sen, phân thú vật,

nước trái cây, nước vo gạo, cặn dầu; hoặc có người không dùng các thứ như đường cát, sữa bơ,

mật ong, rượu ngon, dâm ngọt cùng các loại mỹ vị khác chỉ để cầu giải thoát; hoặc có người đến

khất thực một nhà, xong rồi mới đến nhà thứ hai, thứ ba, cho đến nhà thứ bảy; hoặc có kẻ một

ngày hay hai ngày ăn một lần cho tới nửa tháng, một tháng ăn một lần chỉ để cầu giải thoát; hoặc

có kẻ ăn uống mau chậm, nhiều ít tăng giảm tùy theo trăng; hoặc có kẻ chỉ ăn mỗi ngày một nắm

thóc, nhiều lắm là bảy nắm thóc; hoặc có người chỉ ăn mỗi ngày một hạt lúa mạch, một hạt mè,

một hạt gạo; hoặc có kẻ chỉ uống nước trong để cầu giải thoát; hoặc có kẻ cho rằng mình được

thần chọn, tự nhịn đói mà chết, bảo rằng sẽ được sinh lên cõi trời hay ở cõi người tùy theo ý

124

mình; hoặc có kẻ dùng lông, cánh lông mềm của các loài cầm thú lớn để bện đan thành y phục

mà mặc; hoặc mặc vỏ cây, hoặc mặc các thứ da trâu, da dê được phủi sạch bện thành tấm; hoặc

mặc một áo cho tới bảy lớp áo; hoặc dùng màu đen, màu đỏ để làm y phục; hoặc chẳng mặc y

phục; hoặc tay cầm ba cây gậy đưa lên cao; hoặc xâu các đầu lâu người chết lại thành vòng để

cầu giải thoát; hoặc một ngày tắm rửa một lần, tắm rửa hai lần cho tới bảy lần hoặc chẳng tắm

rửa gì cả; hoặc có kẻ dùng tro, mực bôi xoa lên người; hoặc trộn phân đất hoặc mang đeo hoa

héo úa; hoặc dùng năm thứ lửa để nướng đốt thân mình để khói xông vô mũi tự đày đọa trên đỉnh

núi cao, hai tay giơ cao một chân đứng yên nhìn mặt trời mặt trăng; hoặc nằm trên mé đòn cây,

trên gai nhọn, trên phân tro, ngói đá, ván, chầy... để cầu giải thoát; hoặc đọc to các ấn úm, âm

Bà-sa, âm Tô-đà, âm Ta-bà-ha theo các bài chú thuật và đọc tụng kinh Vi-đà để cầu giải thoát;

hoặc nương thờ các vị Phạm thiên, Đế Thích, Ma-hê-thủ-la, Đột-già-na-la-diên, Câu-ma-la Ca-

chiên-diên, Ma-trí lý-già, Bát-bà-tô-nhị-a-thủy-na, Tỳ-sa-môn Bà-lâu-na, A-lý-trí Chiên-đà-la,

Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Ma-hầu-la-già, Dạ-xoa, Độ-ba Cưu-bàn-trà, chư Thiên, Quỷ thần

để mong được giải thoát; hoặc có người nương tựa đất nước, gió lửa, hư không, núi sông ao hồ,

khe đầm, biển lớn, rừng cây, thảo mộc, mồ mả đường sá, nơi nuôi trâu bò cùng các chốn thị tứ

đông đúc; hoặc thờ các thứ đao kiếm bánh xe, giáo dài cùng tất cả binh khí để cầu giải thoát...

Những người ngoại đạo đó do sợ hãi cảnh sinh tử nên dốc lòng lìa bỏ, tu hành khổ hạnh. Xét ra,

tất cả đều không có lợi ích gì, điều không nên quy ngưỡng lại quy ngưỡng, chẳng phải là việc an

lành lại tưởng là an lành”.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

Bồ-tát bấy giờ lại suy nghĩ tiếp: “Ta nay vì muốn hàng phục những kẻ ngoại đạo nên phải

thể hiện các việc hy hữu khiến cho chư Thiên và mọi người sinh tâm thanh tịnh, lại muốn làm

cho những người đang có niềm tin lầm lạc kia biết về tạo nghiệp quả báo..., lại muốn thị hiện

công đức trí tuệ có đủ thần lực, phân tích các phân vị khác nhau của các pháp tu định, lại muốn

thị hiện sức đại dũng mãnh tinh tấn của mình cho nên mới ở tại chốn ấy”. Bồ-tát đã ngồi kiết già,

thân khẩu ý đều an nhiên tịch tĩnh bất động. Lúc mới bắt đầu nhiếp tâm, chuyên chú thuần

nhất vào một cảnh, chế ngự hơi thở ra vào, thì khí nóng chạy khắp cơ thể, mồ hôi từ dưới nách

và trên trán chảy ra ướt đẫm như nước mưa tuôn nhưng vẫn nhẫn chịu khổ chẳng sinh mệt mỏi,

còn khởi lên tâm tinh tấn dũng mãnh.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Khi Bồ-tát chế ngự hơi thở ra vào của mình, bên trong hai tai phát ra âm thanh lớn như đưa

gió thổi mạnh vào đáy bể lò rèn, nhẫn chịu nỗi khổ ấy mà không hề biết mệt mỏi, chán nản.

Này các Tỳ-kheo, lúc đó nơi miệng, mũi,, tai của Ta mọi hơi thở ra vào như dứt hẳn, luồng

khí trong người xông lên đảnh đầu phát ra âm thanh lớn ví như có người khua đao bén xông vào

phá óc não mình, nhận chịu nỗi khổ ấy cũng không biết mệt nhọc, tâm không hề thoái chuyển.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Khi Bồ-tát chế ngự hoàn toàn hơi thở của mình, mọi hơi thở ra vào đều dừng hẳn, luồng

khí trong người càng mạnh thêm, tụ lại xoay vần xoáy vào hai bên hông và phát ra âm thanh lớn,

ví như người đồ tể dùng dao chọc tiết trâu bò, chịu đựng nỗi khổ ấy mà không hề giải đãi hay

cảm thấy cực nhọc.

125

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy do luồng khí trong thân Bồ-tát chuyển động nên toàn thân Bồ-tát nóng bức khó chịu

ví như một người sức yếu bị ngọn lửa lớn vây hãm thiêu đốt thân mình, chịu đựng nỗi khổ ấy

nhưng lại tăng thêm tâm dũng mãnh tinh tấn, vẫn chánh niệm suy nghĩ: “Ta nay an trụ nơi pháp

Tam-muội bất động, ba nghiệp thân khẩu ý đều trụ trong chánh định, thể nhập Tứ thiền, xa lìa

mọi hỷ lạc, chỉ còn phân biệt chút ít tiếng động nhẹ như gió thổi. Ví như hư không phủ khắp vạn

vật không thể nào thay đổi. Pháp tu định ấy gọi là A-sa- bà-na”.

Bồ-tát lúc đó đã tu khổ hạnh cao nhất như thế.

Này các Tỳ-kheo, Bồ-tát lại khởi lên niệm này: “ở thế gian, hàng Sa-môn hay Bà-la-môn

cho rằng phương pháp nhịn đói chính là khổ. Ta nay muốn hàng phục họ nên mỗi ngày chỉ ăn

một hạt lúa mạch. Các Tỳ-kheo nên biết, xưa kia, trong khoảng thời gian Ta chỉ ăn mỗi ngày một

hạt lúa mạch, thân thể Ta gầy yếu như cây A-tư, người chỉ còn da bọc xương như thể ngôi nhà

hư nát lộ ra cột, chèo, đòn tay... xương sống lộ rõ từng đốt như loại cung trúc, hai mắt lõm sâu

vào như hai hốc nước nhỏ, đảnh đầu khô héo giống như quả bầu phơi khô, đất ở chỗ Ta ngồi lún

sâu xuống giống như dấu chân ngựa giẫm lâu ngày, da dẻ nhăn nheo khô nứt như dấu dao cắt

cứa vào, đưa tay phủi bụi thì lông trên thân đều rụng hết, dùng tay xoa bụng thì chạm phải cột

xương sống .Rồi Ta lại giảm dần chỉ ăn mỗi ngày một hạt gạo cho đến một hạt mè thân thể ta

càng gầy gò gấp mười lần hơn trước, hình sắc như thể một vũng mực đen hay đông tro tàn.

Người dân trong xóm làng khắp nơi qua lại thấy như vậy đều thở than thương tiếc, cho rằng Thái

tử họ Thích đã tự làm khổ lấy thân mình. Thân tướng đẹp đẽ khỏe mạnh ngày trước nay còn đâu.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát trải qua sáu năm khổ hạnh như thế, bốn oai nghi không hề giảm mất. Mùa hạ nóng

bức chẳng tìm đến chỗ mát mẻ; mùa đông giá buốt cũng chẳng hề mong được ấm áp, muỗi mòng

bu đốt thân cũng không xua, ngồi kiết già thân tâm bất động chẳng chút chau mày cũng chẳng

khạc nhổ, đám trẻ chăn trâu bò thường đến nhìn xem rồi đùa nghịch dùng cọng cỏ chọc vào lổ

mũi Ta, có khi châm vào miệng hay lổ tai. Lúc đó thân tâm Ta luôn bất động, thường được Trời,

Rồng, Quỷ thần cúng dường, làm cho mười hai lạc-xoa trời người an trú trong đạo Tam thừa.

Lúc bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn lặp lại ý nghĩa trên nên đọc bài kệ:

Bồ-tát vào thời ấy

Bỏ ngôi đi xuất gia

Vì lợi ích chúng sinh

Cố nghĩ tìm phương tiện

Ta thị hiện cõi trược

Sinh chốn Diêm-phù-đề

Lắm kẻ theo tà kiến

Phá pháp theo dị đạo

Kẻ ngu cầu giải thoát

Tự làm khổ thân tâm

Dù sợ nhân sinh tử

Thường mê xa rời quả

Hoặc ngã vào đống lửa

126

Tự buông mình đĩnh cao

Dùng ngũ nhiệt đốt thân

Bôi tro nhằm tự hủy

Ngày chỉ ăn chút ít

Đủ cho mạng sống còn

Khất thực nơi nhà người

Chủ vui mình mới nhận

Dung mạo thoáng buồn tiếc

Trọn ngày chẳng cần ăn

Hoặc lúc nghe chày khua

Hay là tiếng chó sủa

Liền dừng chẳng hành khất

Dù gọi cũng không nhận

Bơ dầu cùng mỹ vị

Sữa kem, các thứ đường

Tất cả đều không dùng

Chỉ ăn đồ xấu kém

Nước gạo cùng cặn dầu

Phân thú cùng ngó sen

Cây cỏ cùng hoa quả

Chỉ mong được giải thoát

Hoặc chỉ dùng nước trong

Hoặc ăn ngày hạt mè

Hoặc chỉ ăn hạt gạo

Hoặc nhịn đói mà chết

Nhằm mong được giải thoát

Hoặc dùng da thú mặc

Giẻ rách và lông chim

Vỏ cây bện thành đệm

Bao thứ hoại sắc phục

Hoặc chỉ mặc một áo

Cho đến bảy lớp che

Hoặc để lộ thân mình

Chỉ mong được giải thoát

Ngồi nằm mé cành cây

Trên gai nhọn tro đất

Ván, chày cùng đá, ngói

Để mong cầu giải thoát

Hoặc thường giơ hai tay

Hoặc chỉ đứng một chân

Chải tóc và bới tóc

Ngắm nhìn theo thái dương

Để mong được giải thoát

Hoặc thường lạy nhật nguyệt

Sông biển cùng khe núi

Cao nguyên nhiều cầy rừng

Để mong được giải thoát

Chúng ngoại đạo như thế

127

Siêng tu khổ chẳng lợi

Chấp trước nghiệp hư vọng

Bám chặt chưa từng bỏ

Những kẻ tà kiến ấy

Chết rơi vào ác đạo

Ta cũng tu như thế

Trải qua đến sáu năm

Thị hiện hàng phục chúng

Dốc tu đại khổ hạnh

Những kẻ thiếu trí tuệ

Thấy họ tu khổ tà

Cho là đúng chánh pháp

Bèn sinh tâm hoan hỷ

Cũng vì để giáo hóa

Nên quyết hành khổ hạnh

Bèn chọn chốn vắng vẻ

Kiết già nhập Tam-muội

Chế ngự mọi ăn uống

Ngày ăn hạt gạo, mè

Mùa lạnh không cầu ấm

Mùa nóng chẳng cầu mát

Cũng chẳng xua muôi mòng

Mưa gió không dời chuyển

Trẻ mục đồng đến thấy

Đùa dùng cọng cỏ châm

Vào cả tai miệng mũi

Dùng cây cỏ ngói đá

Quăng ném vào thân Ta

Cũng chẳng hề lay động

Đều nhẫn thọ tất cả

Thân cũng không cúi thấp

Cũng không sinh mệt mỏi

Khạc nhổ cùng mọi thứ

Uế tạp đều trừ dứt

Chỉ còn xương với da

Máu thịt đều khô kiệt

Hình dáng quá gầy yếu

Như cây A-tư-ca

Trụ định A-na-bà

Thân tâm thường bất động

Cũng chẳng hưởng thiền lạc

Mà khởi tâm đại Bi

Vì muôn loài chúng sinh

Tu hạnh định như vậy

Do tu pháp định ấy

Mau chóng đạt Phật-đà

Diệt trừ các tà đạo

Hàng phục các dị thuyết

128

Ví như chúng Ca-diếp

Chẳng tin có giác ngộ

Đại giác ngộ như thế

Vô lượng kiếp khó được

Vì muốn cho bao người

Vào định A-na-bà

Trong lúc nhập định ấy

Có mười hai lạc-xoa

Chư Thiên và chúng nhân

Trụ trong Tam thừa đạo

Chư Thiên cùng Long thần

Luôn cả ngày và đêm

Cúng dường thân Bồ-tát

Thảy đều phát thệ lớn

Nguyện trụ Na-bà định

Vì lợi ích muôn loài

Tâm ấy như hư không.

Phẩm 18: ĐẾN SÔNG NI-LIÊN

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát bây giờ đã trải qua sáu năm tu khổ hạnh, ma vương Ba-tuần thường theo Bồ-tát để

dò xét tìm kiếm những sơ hở sai lầm nhưng rốt cuộc cũng chẳng được gì nên sinh chán nản hậm

hực bỏ đi.

Lúc đó Đức Thế Tôn đọc bài kê:

Nơi Bồ-tát an trụ

Rừng vắng thật thanh tịnh

Đông nhìn dòng Ni-liên

Tây dựa hồ Tân loa

Tâm tinh tấn phái khởi

Tìm đến chốn tịch tĩnh

Thấy nơi này rộng vắng

Dừng lại trừ phiền não

Chính ma vương Ba-tuần

Đến chỗ Bồ-tát trụ

Dùng những lời dịu ngọt

Mà thưa cùng Bồ-tát

Chúng sinh ở thế gian

Đều mến yêu mạng sống

Thân Ngài nay khô gầy

Cái chết thật chẳng xa

Nên tu đạo thờ lửa

Tất được quả báo lớn

Khỏi phải lìa thân mạng

Lại được người thương mến

129

Tâm tánh vốn khó trị

Phiền não chẳng thể trừ

Bồ-đề ai chứng được

Tự làm khổ ích gì.

Bồ-tát bảo ma vương

Hãy nghe lời ta nói

Tâm tối tham, sân, si

Cùng người là quyến thuộc

Kết với người tới đây

Cùng phá hoại căn lành

Ta chẳng cầu phước báo

Chớ dùng đó quấy Ta

Chết chóc Ta nào sợ

Lấy chết làm giới mốc

Chí nguyện cầu giải thoát

Tâm không hề thoái chuyển

Tuy chịu nhiều thống khổ

Tâm Ta luôn tịch tĩnh

Trụ ở định kiên cố

Tinh tấn cùng vui thích

Quyết đạt trí dù chết

Không tham sống vô tri

Ví như bậc nghĩa dũng

Thà quyết thắng mà mất

Không như kẻ khiếp nhược

Cầu sống bị người khinh

Vi thế Ta ở đây

Sẽ trừ hết quân ngươi

Một là quân tham dục

Hai là quân ưu sầu

Ba là quân đói khát

Bốn là quân ái nhiễm

Năm là quân hôn trầm

Sáu là quân sợ hãi

Bảy là quân nghi ngờ

Tám là quân hờn giận

Chín là quân buồn phiền

Cùng khen mình chê người

Tà cúng dường, các việc

Đám quân đông như thế

Là thân quyến của ngươi

Chuyên quấy phá trời, người

Ta nay luôn an trụ

Trong chánh niệm, chánh tri

Tiêu diệt ngươi Ba-tuần

Như nước ngâm gạch vỡ

Bồ-tát vừa dứt lời

Ma vương đã trốn mất.

130

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

Lúc ấy Bồ-tát suy nghĩ: “Trong quá khứ, hiện tại và vị lai, có các bậc Sa-môn hay Bà-la-

môn chuyên tu khổ hạnh, thân tâm bị bức bách vì phải chịu bao thống khổ phiền não, đều phải

biết rằng đó là tự làm khổ thân, chẳng có lợi ích gì”.

Ngài lại suy nghĩ tiếp: “Ta nay đã trải qua các hạnh khổ cao nhất mà không thể chứng được

Thắng trí xuất thế gian, như thế đủ biết khổ hạnh không phải là nhân đưa đến giải thoát giác ngộ,

cũng chẳng phải là con đường biết Khổ, đoạn Tập, chứng Diệt và tu Đạo. Vậy phải tìm ra pháp

tu khác mới có thể dứt trừ sinh lão bệnh tử”.

Bồ-tát lại suy nghĩ: “Xưa kia, Ta ở dưới cội cây Diêm-phù trong khu vườn của phụ vương

đã chứng được Sơ thiền, lúc đó thân tâm ta vui vẻ an lạc, như thế cho đến lúc chứng được Tứ

thiền. Nhớ lại chuyện xưa kia từng chứng đắc, Ta thấy hẳn đó là nhân giác ngộ có thể diệt trừ

sinh lão bệnh tử”.

Bồ-tát lại suy luận: “Ta nay với xác thân gầy còm ốm yếu như thế này hẳn là không kham

nỗi trên con đường tìm được đạo. Nếu ta dùng diệu lực thần thông cùng trí tuệ khiến cho

thân thể bình phục như trước để hướng tới giác ngộ thì đâu cần làm những việc đã qua. Đó

không phải hành động vì thương xót tất cả chúng sinh, cũng không phải phương pháp tu tập để

chứng quả vị Giác ngộ của chư Phật. Do đó nay Ta cần ăn uống đầy đủ như trước để thân thể

khoẻ mạnh mới có thể tu tập đạt đến quả vị Giác ngộ”.

Khi ấy, các vị trời có tâm luôn yêu thích các bậc tu khổ hạnh, biết Bồ-tát muốn ăn uống đầy

đủ như trước liền đến thưa Bồ-tát:

-Tôn giả khỏi phải ăn uống đầy đủ để hồi phục sức lực, chúng tôi sẽ dùng thần thông làm

cho khí lực Tôn giả bình phục trở lại như cũ, chẳng khác gì ăn uống.

Bồ-tát tự nghĩ: „Ta thật sự chẳng ăn uống gì như vậy là đã khá lâu, dân chúng khắp chốn

cũng đã biết Ta tu khổ hạnh, nếu nay Ta theo lời của chư Thiên chẳng cần ăn uống đầy đủ, chỉ

dùng thần lực để hồi phục sức khỏe thì Ta trở thành vọng ngữ”.

Lúc đó năm vị Bạt-đà-la nghe Bồ-tát muốn ăn uống đầy đủ trở lại nên cùng nhau bàn luận:

-Sa-môn Cù-đàm tu khổ hạnh như vậy mà vẫn chưa đạt được Thắng trí xuất thế gian huống

chi nay muốn trở lại ăn uống đầy đủ, hưởng thụ lạc thú thì rõ ràng đó là kẻ vô trí, đánh mất định

tâm.

Họ bèn bỏ Bồ-tát, đến khu vườn Nai, chốn Tiên nhân đọa-xứ thuộc thành Ba-la-nại.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi hết tu khổ hạnh, Bồ-tát đi đến thôn Ưu-lâu-tần-loa của vị trưởng thôn tên Tư-na-

bát-để ở đó có mười cô gái, ngày trước cùng năm vị Bạt-đà-la thường đem phẩm vật đến cúng

dường Bồ-tát. Các cô lúc ấy đã biết Bồ-tát bỏ lối tu khổ hạnh liền làm nhiều món ăn uống để

cúng dường Bồ-tát. Nhờ vậy mà chỉ trong một thời gian ngắn sắc tướng Bồ-tát đã trở lại tươi

sáng vui vẻ. Mọi người trông thấy đều nói với nhau:

131

-Sa-môn Cù-đàm dung mạo oai nghiêm có phước đức lớn lao.

Trong số mười cô, có một người nhỏ tuổi nhất tên là Thiện Sinh. Ngày trước lúc Bồ-tát còn

tu khổ hạnh cô thường đem đồ ăn uống cúng dường tám trăm vị tu sĩ Bà-la-môn, nguyện do

phước đức của sự cúng dường ấy mà cầu riêng cho Bồ-tát mau chứng quả vị Vô thượng Bồ-đề.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bồ-tát lúc ấy lại suy nghĩ: “Trải qua sáu năm tinh cần tu khổ hạnh, y Ta đã rách nạt”. Bấy

giờ Bồ-tát thấy có một chiếc y phấn tảo cũ rách ở dưới đất trong rừng Thi-đà liền nhặt lấy đem

về. Lúc đó Địa thần liền bảo với một vị thần ở trên hư không:

-Lạ thay, lạ thay! Thái tử họ Thích lìa bỏ ngôi vị Chuyển luân vương. Nay lại lượm chiếc y

phấn tảo của người khác vứt bỏ.

Vị thần ấy nghe thế liền tâu lên chư Thiên ở cõi Tam thập tam thiên và chỉ trong khoảnh

khắc đã truyền đến tận cõi trời A-ca-ni-trá. Lúc đó, Bồ-tát tay cầm chiếc y cũ nói:

-Không rõ nơi nào có nhiều nước để ta giặt sạch tấm y này.

Tức thì một vị Thiên tử liền hiện ra trước Bồ-tát chỉ tay xuống đất hóa thành một ao nước.

Bồ-tát lại suy nghĩ: “Không biết ở đâu có tảng đá để ta tẩy sạch chiếc y phân tảo này”.

Thích Đề-hoàn Nhân lập tức đem một tảng đá vuông vức đặt cạnh bờ ao. Bồ-tát thấy tảng đá liền

dùng để tẩy giặt chiếc y cũ. Lúc đó Đế Thích thưa với Bồ-tát:

-Tôi sẽ vì Tôn giả mà giặt sạch chiếc y cũ này, mong Tôn giả chấp thuận.

Tuy nhiên Bồ-tát muốn làm gương cho chúng Tỳ-kheo sau này nên đã tự mình giặt lấy tấm

y chứ không nhờ Đế Thích. Giặt y xong, Bồ-tát xuống ao tắm rửa. Bấy giờ ma vương Ba-tuần

liền biến bờ ao trở nên cao dốc. Cạnh bờ có một cây A-tư-na, lúc đó vị thọ thần đè mạnh cho cây

thắp xuống để Bồ-tát vịn cây lên bờ, còn chiếc y cũ bị hút vào dưới gốc cây kia. Cùng lúc vị

Thiên tử cõi trời Tịnh cư tên Vô Cấu Quang đem dâng chiếc ca-sa là vật dụng của Sa-môn cúng

dường Bồ-tát.

Sau khi đã nhận y ca-sa, Bồ-tất vào sáng sớm mỗi ngày mặc Tăng-già-lê vào thôn xóm khất

thực. Vị thần của thôn ấy vào đêm trước đã báo cho Thiện Sinh:

-Nàng thường vì bậc Thanh tịnh đó, bày các hội bố thí lớn, nay vị Sa-môn ấy đã bỏ cách tu

khổ hạnh trở lại ăn uống đầy đủ. Trước đây nàng đã phát nguyện là nếu vị Sa-môn ấy thọ

nhận thực phẩm của nàng cúng dường sẽ mau chứng đắc quả vị Vô thượng Bồ-đề. Nay chính là

lúc nên bày biện cúng dường.

Nàng Thiện Sinh nghe vị thần nói như vậy liền vắt lấy sữa của một ngàn con bò cái. Sữa ấy

qua bảy lượt chưng, nấu chỉ chọn lấy phần tinh khiết nhất đổ vào trong một chiếc nồi mới, dùng

thứ gạo lúa thơm nấu thành cháo nhuyễn. Trong lúc đang nấu, trên mặt nồi cháo sữa ấy hiện ra

hàng ngàn vòng bánh xe pháp, hoa Ba-đầu-ma và vô số hình tướng tốt lành. Lúc đó Thiện Sinh

132

trông thấy tướng ấy liền suy nghĩ: “Sao lại có điềm lành này?” Một vị Tiên lúc đó bảo Thiện

Sinh:

-Nếu người nào ăn được thứ cháo ấy chắc chắn sẽ thành tựu quả vị Vô thượng Bồ-đề.

Sau khi nấu xong cháo sữa, Thiện Sinh liền quét dọn nhà cửa hết sức sạch sẽ, sắp đặt chỗ

ngồi thật trang trọng, bày biện tất cả mọi sự rồi dặn nàng Ưu-đa-la:

-Ngươi phải đến mời đông đủ các vị tu sĩ Bà-la-môn cùng đến đây.

Nàng ưu-đa-la vâng lời đi về hướng Đông chỉ gặp một mình Bồ-tát chứ không thấy một tu

sĩ Bà-la-môn nào. Đi về các hướng Tây, Nam, Bắc cũng vậy. Đó là do chư Thiên cõi trời Tịnh cư

đã dùng thần thông khiến nàng Ưu-đa-la không thể thấy được.

Ưu-đa-la trở lại thưa với nàng Thiện Sinh:

-Tôi đã đi cùng khắp chỉ thấy Sa-môn Cù-đàm chứ không gặp một vị tu sĩ Bà-la-môn nào

cả.

Thiện Sinh bảo:

-Đó là Bậc Tối Thắng. Ta chính vì vị ấy mà nấu món cháo sữa này. Ngươi phải mau đến

thỉnh vị Sa-môn ấy cho ta.

Nàng ưu-đa-la đến chỗ Bồ-tát, cúi đầu mặt lạy ngang chân Bồ-tát và thưa:

-Nàng Thiện Sinh sai con đến mời Thánh giả.

Bồ-tát nhận lời liền thân hành đến nhà Thiện Sinh, ngồi trên tòa ngồi trang nghiêm nhất.

Khi ấy nàng Thiện Sinh dùng chiếc bát bằng vàng múc đầy cháo sữa đem đến dâng lên Bồ-tát.

Sau khi nhận bát cháo Bồ-tát suy nghĩ: “Ta ăn thứ cháo sữa này chắc chắn sẽ chứng đắc quả vị

Vô thương Bồ-đề”. Liền nói với nàng Thiện Sinh:

-Ta thọ nhận món cháo này xong, sẽ trao chiếc bát bằng vàng này cho ai?

Nàng Thiện Sinh thưa:

-Con xin dâng cúng cái bát ấy để Tôn giả tùy ý sử dụng.

Lúc đó Bồ-tát bưng bát cháo sữa rời khỏi thôn xóm Ưu-lâu-tần- loa đến sông Ni-liên, đặt

bát cháo trên bờ xong, rồi tự mình cạo bỏ râu tóc rồi xuống sông tắm rửa.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Khi Bồ-tát đang tắm rửa, có trăm ngàn chư Thiên tung thiên hương thiên hoa rải xuống

khắp mặt sông. Bồ-tát tắm xong, chư Thiên cùng nhau lấy nước ấy đem về Thiên cung; còn chỗ

Bồ-tát cạo bỏ râu tóc sau này nàng Thiện Sinh xây tháp cúng dường.

133

Sau khi rời khỏi dòng sông lên bờ, Bồ-tát suy nghĩ: “Nên chọn chỗ nào thích hợp để dùng

món cháo này”. Vị Long phi nơi sông ấy lập tức biến ra Hiền tòa từ dưới đất vọt lên, trải thành

chỗ ngồi thanh tịnh mời Bồ-tát ngồi. Bồ-tát an tọa, ăn xong món cháo sữa, thân thể cùng các

tướng tốt đều bình phục như cũ. Bồ-tát lấy bát vàng liệng xuống giữa dòng sông. Lúc ấy, Long

vương trông thấy hết sức vui mừng liền thu lấy bát vàng ấy đem về cung cúng dường. Cùng lúc,

Thích Đề-hoàn Nhân liền biến hình hóa thành Kim sí điểu bay theo Long vương đoạt lấy bát

vàng rồi đem về cung điện mình cho xây tháp cúng dường.

Bấy giờ Bồ-tát rời tòa ngồi đứng dậy, vị Long phi cũng thu hồi lại tòa ngồi đem về nơi cung

mình xây tháp cúng dường.

Này các vị Tỳ-kheo, do Bồ-tát có đủ lực phước đức và trí tuệ, cho nên ăn xong món cháo

sữa ấy ba mươi hai tướng tốt và tám mươi vẻ đẹp càng tăng thêm vẻ tươi sáng toàn vẹn rực rỡ.

Lúc đó Đức Thế Tôn muốn lặp lại ý trên nên đọc bài kệ:

Qua sáu năm khổ hạnh

Thân thể thật gầy yếu

Không dùng Thiên thần lực

Để đến chốn Bồ-đề

Vì thương xót chúng sinh

Quy ngưỡng theo Phật pháp

Nên ăn uống đầy đủ

Mới chứng được giác ngộ

Có vị nữ trước kia

Làm lành tên Thiện Sinh

Thời Phật tu khổ hạnh

Cúng dường tám trăm vị

Nửa đêm nghe thần báo

Sáng dậy sớm vắt sữa

Dùng sữa ngàn bò mẹ

Nấu thành cháo dâng cúng

Bồ-tát khoác y xong

Đi đến nhà Thiện sinh

Nhận lấy bát cháo sữa

Đến thẳng dòng Ni-liên

Bồ-tát vô lượng kiếp

Thường tu các hạnh lành

Thân tâm đều tịch tĩnh

Đứng đi luôn thanh thoát

Đến bờ Ni-liên-thuyền

Trời, Rồng đều vây quanh

Bồ-tát xuống sông tắm

Chư Thiên rải hương hoa

Vừa lên khỏi bờ sông

Thọ thần đến đảnh lễ

Thiện nữ cúng bát vàng

Long phi dâng tòa quý

134

Bước đi như Sư tử

Thẳng đến tòa Bồ-đề.

QUYỂN VIII

Phẩm 19: ĐẾN BỒ-ĐỀ TRÀNG

Lúc bấy giờ, Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi tắm rửa thân thể sạch sẽ, ăn món cháo sữa, khí lực bình phục như trước, Bồ-tát liền

khởi ý muôn đến thẳng dưới cội cây Bồ-đề mọc trên vùng đất có đủ mười sáu thứ công đức. Vì

muốn hàng phục các ma oán nên Bồ-tát đã hiện rõ tướng của Bậc Đại nhân đi về bốn hướng.

Bước đi của Ngài chậm rãi, an lành, khuôn diện tươi sáng, rạng rỡ, tốt đẹp như màu sắc cầu

vòng; bước đi thanh thoát mà vững vàng, như núi Tu-di sừng sững; bước đi không vội vàng

không chậm chạp, không nặng nề chẳng hấp tấp, bước đi không thổ loạn mà ngã lìa mọi cấu

nhiễm; bước đi thanh tịnh, bước đi không lầm lẫn sai sót, không ngu si, không nhiễm đắm; bước

đi như Sư tử vương, như Long vương, như Na-la-diên; bước đi không chạm đất mà dấu ấn của

tướng bành xe pháp ngàn cọng vẫn hiện trên mặt đất; bước đi thong thá khi màng chỉ tay và chân

ánh lên màu đồng đỏ chiếu sáng mặt đất; bước đi làm rung chuyển toàn mặt đất; bước đi như núi

chạm nhau phát ra âm thanh lớn; bước đi làm cho hầm hố gò nổng tự nhiên bằng phẳng; bước đi

trong khi hào quang dưới bàn chân chiếu sáng khiến chúng sinh tội lỗi quy ngưỡng về nẻo thiện;

bước đi trong khi mỗi bước chân đặt xuống thì từ đất hiện ra bông sen nâng đỡ; bước đi thuận

theo chư Phật quá khứ đến thẳng tòa Sư tử; bước đi khi tâm như kim cang không thể hủy hoại;

bước đi làm ngăn lấp các nẻo ác mở ra các nẻo thiện; bước đi đem lại an lạc cho tất cả chúng

sinh, bước đi làm tiêu diệt thế lực ma; bước đi phá vỡ mọi thứ tà luận; bước đi đoạn trừ vô minh

tăm tối; bước đi vượt khỏi cõi sinh tử; bước đi tỏa ra ánh sáng che lấp cả Phạm vương, Đế Thích,

Hộ thế tứ vương, Tự tại Thiên vương; bước đi của Bậc biết rõ: “Trong khắp Tam thiên đại thiên

thế giới chỉ mình Ta tối tôn tối thượng”; bước đi của Bậc biết rõ sẽ tự thân chứng Thánh đạo

không phải do tha lực mà được giác ngộ; bước đi của Bậc biết rõ sẽ chứng đắc Nhất thiết trí;

bước đi của niệm tuệ hòa hợp; bước đi muốn trừ diệt sinh lão bệnh tử; bước đi để đạt đến tịch

tĩnh, lìa mọi cấu nhiễm, không còn sông chết, không còn sợ hãi, hướng đến Niết-bàn.

Bấy giờ Bồ-tát chánh niệm nhìn thẳng hướng về cội Bồ-đề, bước tới với vô lượng oai nghi

như thế. Cùng lúc có một luồng gió mưa từ trời thổi đến quét dọn, rưới nước làm cho cả vùng từ

sông Ni-liên đến cội Bồ-đề đều sạch sẽ trang nghiêm, lại tung rải vô lượng hương hoa thù thắng

đầy khắp mặt đất. Các thứ cây lớn nhỏ trong khắp Tam thiên đại thiên thế giới đều cúi thấp cành,

ngọn hướng về cây Bồ-đề; núi Tu-di và các núi lớn nhỏ trong khắp cõi Tam thiên đại thiên thế

giới cũng đều cúi thấp ngọn, đỉnh hướng về cây Bồ-đề. Các vị Thiên tử thuộc cõi Dục giới, mỗi

vị đều tung rải các loại hương hoa vi diệu, tất cả các diệu hoa ấy kết thành một đài hoa dọc

ngang đến một câu-lô-xá, lại hiện ra đường lớn rộng rãi chạy dài vô tận. Hai bên đường lớn ấy có

nhiều thứ lan can bằng bảy thứ báu đều trang nghiêm đẹp đẽ, chiều cao tính từ dưới thấp lên

bằng bảy cây Đa-la, khắp nơi đều có cờ phướn, lọng báu trang nghiêm; lại hóa thành bảy cây Đa-

la báu, nơi mỗi vòm cây đều có giăng mắc những dây vàng, trên dây treo các loại chuông khánh

quý, các thứ ngọc minh châu, lưu ly tô điểm; giữa các cây báu đều có ao thất bảo, đáy ao trải đầy

cát bằng vàng, nước thơm đầy ao, trong ao đầy khắp nhiều loại hoa quý như Ưu-bát-la, hoa Câu-

vật-đầu, hoa Ba-đầu-ma, hoa Phân-đà-lợi..., bốn phía bờ ao đều có những bậc thềm làm bằng bảy

món báu vật chạy vòng quanh càng tăng thêm vẻ trang nghiêm. Nơi các bậc thềm lốì đi ấy, có

nhiều loại chim Ca-lăng-tần-già, Thiên nga, Uyên ương, Cọng mạng luôn phát ra âm thanh hòa

nhã. Có đến tám vạn bốn ngàn thể nữ cõi trời dùng thứ nước quý rưới khắp các mặt đường trước

135

sau. Lại có tám vạn bốn ngàn thể nữ cõi trời tung rải các loại thiên hoa, nơi mỗi cội cây đều có

các đài báu vi diệu, trên mỗi đài đều có tám vạn bốn ngàn thể nữ ở cõi trời đều bưng bình báu

chứa đầy các loại hương chiên-đàn, trầm thủy. Lại có năm ngàn thể nữ ở cõi trời hòa tấu Thiên

nhạc ca múa, tán tụng tạo ra muôn ngàn âm thanh hòa dịu.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Khi đi đến cây Bồ-đề, Bồ-tát từ thân phóng ra vô lượng ánh sáng lại làm chân động khắp

vô biên quốc độ; lại có vô lượng trăm ngàn chư Thiên ở trên hư không hòa tấu Thiên nhạc, từ

trên hư không tung rải các loại thiên hoa và vô lượng các thứ y phục thượng diệu; lại có vô lượng

các loài voi, ngựa, trâu bò vây quanh Bồ-tát phát ra muôn ngàn tiếng kêu rống hòa hợp vang

lừng; lại có vô lượng các loài chim quý như Anh vũ, Xá-lợi, Câu-chỉ-la, Ca-lăng-tần-già, Thiên

nga, Uyên ương, Khổng tước, Phỉ thúy, Cọng mạng... tung cánh bay lượn vòng quanh phát ra âm

thanh dịu dàng. Khi Bồ-tát đi đến Bồ-đề tràng đã có vô lượng các hiện tượng an lành hy hữu hiện

ra như vậy.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy Bồ-tát sắp sửa ngồi vào tòa Bồ-đề. Đêm ấy vị chủ Tam thiên đại thiên thế giới là

Đại phạm Thiên vương gọi các vị Phạm chúng đến nói:

-Các vị nên biết, vị Bồ-tát Ma-ha-tát ấy đã mặc đủ áo giáp tinh tấn, trí tuệ kiên cố, tâm

không mệt mỏi, đã thành tựu tất cả các hạnh Bồ-tát, thông đạt tất cá các pháp môn Ba-la-mật, trải

qua đủ các địa của Bồ-tát, đạt được đại tự tại, hộ trì tâm ý được an lạc thanh tịnh của chư Bồ-tát,

thông tỏ mọi căn cơ trí độn của chúng sinh, an trụ nơi pháp bí mật của chư Như Lai, vượt qua tất

cả cảnh giới ma oán, biết rõ ngọn nguồn của mọi pháp lành, do chính tự sức mình đạt được giác

ngộ, được thần lực diệu dụng của chư Như Lai hộ niệm, sẽ vì muôn loài chỉ dạy đạo giải thoát,

cũng vì chúng sinh làm Bậc Đại Thương Chủ, phá trừ hàng phục hết thảy các thứ ma quân, ở

trong Tam thiên đại thiên thế giới chỉ có Phật là Bậc Tối Tôn, là Bậc Đại Y vương điều hòa các

thứ thuốc Pháp để giúp chung sinh dứt trừ đau khổ, là Bậc Đại Pháp vương dùng trí tuệ soi sáng

khắp mười phương tạo dựng đại pháp tràng; không hề bị nhiễm tám pháp ở thế gian, ví như hoa

sen không bị nhiễm bùn có thể thâu chứa vô lượng pháp bảo chân thật ví như biển rộng chứa bao

nhiêu thứ châu báu kỳ diệu; bình đẳng với kẻ oán người thân, an trụ bất động như núi Tu-di; lìa

mọi cấu uế, tâm ý thanh tịnh như ngọc Ma-ni, ở trong Tam thiên đại thiên thế giới đạt được đại

tự tại. Bậc Bồ-tát Ma-ha-tát ấy đến Bồ-đề tràng với vô lượng công đức như thế vì muốn hàng

phục chúng ma oán, vì để đạt quả vị Vô thượng Bồ-đề; trọn đủ mười Lực, bốn Vô sở úy, mười

tám pháp bất cộng của chư Phật; vì để chuyển bánh xe chánh pháp, cất lên tiếng rống vang động

của Bậc Đại Sư Tử, bố thí mưa pháp lớn làm cho chúng sinh được tròn đủ công đức, đạt được

pháp nhãn thanh tịnh; lại vì để loại trừ mọi thứ hý luận của ngoại đạo; cũng vì để cho nguyện

xưa được viên mãn, đối với các pháp đều đạt được tự tại. Này các vị, chúng ta cần phải phát tâm

đến nơi bậc Bồ- tát Ma-ha-tát ấy để gần gũi, cúng dường.

Vị Đại phạm Thiên vương đọc bài kệ:

Vô lượng trăm ngàn kiếp

Đủ Từ, Bi, Hỷ, Xả

Thông trí tuệ thiền định,

Nay sẽ chứng Niêt-bàn

136

Nếu muốn lìa ba ác

Cùng xa tám thứ nạn

Thọ phước báo cõi trời

Cho đến đạt giải thoát

Phải đem vật thượng phẩm

Dâng cúng lên Bồ-tát

Sáu năm tu khổ hạnh

Nay đến Bồ-đề tràng

Chủ thế giới Tam thiên

Thích, Phạm cùng Nhật Nguyệt

Cùng tất cả chư Thiên

Đều chiêm ngưỡng hoan hỷ

Hàng phục các ma quân

Sẽ thành Bậc Chánh Giác

Ba mươi hai tướng tốt

Tối thắng tự trang nghiêm

Phạm âm thật trong lành

Tâm tịnh lìa tội lỗi

Hoặc có người mong cầu

Sinh lên cõi Phạm thế

Hoặc có người vui cầu

Chứng được quả Thanh văn

Hoặc có người vui cầu

Đắc quả Bích-chi-phật

Hoặc có người vui cầu

Sẽ đạt quả Vô thượng

Tất cả mọi người ấy

Nên cúng dường Đạo Sư.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy các vị Phạm Thiên vương vì muốn cúng dường Bồ-tát nên đã dùng diệu lực thần

thông khiến cho khắp Tam thiên đại thiên thế giới đều trở thành thanh tịnh, dẹp trừ các thứ đá

sỏi, gạch ngói vụn vỡ, gai góc, làm cho đất đai đều được bằng phẳng như lòng bàn tay, không

còn gò nổng cao thấp. Dùng các thứ vàng bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách thuần là

châu báu quý giá để tô điểm thêm phần nghiêm đẹp.

Lại khiến khắp Tam thiên đại thiên thế giới hiện ra nhiều thứ cỏ lạ xanh thắm mọc xoay

theo phía hữu, mềm mại đáng yêu quý như Ca-lăng-đà.

Lại biến nhiều biển rộng thành đất bằng nhưng không làm hại các loài thủy tộc như cá, ba

ba, cá sấu, trạch, rùa...

Lại khiến cho mười phương quốc độ, Phạm thiên, Đế Thích, Hộ thế tứ vương trông thấy

Tam thiên đại thiên thế giới được thanh tịnh trang nghiêm như thế, sẽ tự trang nghiêm cõi của

mình, từ xa đến cúng dường Bồ-tát.

137

Lại vì để tất cả Bồ-tát ở mười phương vô biên quốc độ đều đến cúng dường Bồ-tát, nên làm

cho cảnh vật trang nghiêm ở đây hơn tất cả cõi trời và người cộng lại. Mỗi vị Bồ-tát từ quốc độ

của mình đến cúng dường Bồ-tát đều sẽ thấy vô biên thế giới như trong một cõi Phật, đều thấy

hào quang ánh sáng chói của Bồ-tát chiếu khắp từ núi Tu-di đến núi Thiết vi cho đến cõi u minh

tăm tối, hơn hẳn ánh sáng của nhật nguyệt.

Lại có mười sáu vị Thiên tử lo giữ gìn nơi Bồ-đề tràng, các vị này đều đã chứng được Vô

sinh pháp nhẫn và đạt A-duy-việt trí (tâm Bất thoái chuyển). Đó là các vị Thiên tử: Chuyển Tấn,

Vô Thắng, Thí Dữ, Ái Kính, Dũng Lực, Thiện Trụ, Trì Địa, Tác Quang, Vô cấu, Pháp Tự Tại,

Pháp Tràng, Sở Hành Cát Tường, Vô Chướng Ngại, Đại Trang Nghiêm, Thanh Tịnh Giới

Hương, Liên Hoa Quang Minh. Mỗi vị đều hóa thân ra khắp bốn phương, mỗi phương tám mươi

do-tuần, bày biện đầy đủ khắp nơi các vật trang nghiêm. Đất đai bốn phía đều có bảy lớp đường

báu, mỗi đường báu ấy đều có nhiều cây Đa-la báu, nơi mỗi vòm cây báu lại giăng mắc đầy

những dây vàng treo các khánh quý giá, và được che phủ bên trên bằng các màng võng quý.

Dùng vàng Diêm-phù-đàn để làm hoa sen trải đầy nơi mặt đất, trên mỗi đóa sen ấy đều dùng bảy

món báu để tô điểm, lại đốt vô số thiên hương thượng diệu. Tất cả các loại cây lớn quý giá trong

mười phương thế giới cõi người và trời đều hiện đủ ở đây. Tất cả sông ngòi, đất liền, hương hoa

thắng diệu trong khắp mười phương thế giới cũng đều hiện đầy đủ ở đây. Lại nữa mười phương

chư Phật Bồ-tát, ở mỗi cảnh giới đều hiện rõ vô lượng tư lương phước đức trí tuệ rộng lớn trang

nghiêm cho Bồ-đề tràng.

Tất cả mọi sự vật trang nghiêm đều hiện ra trong Bồ-đề tràng như thế.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Mười sáu vị Thiên tử có nhiệm vụ giữ gìn Bồ-đề tràng trông thấy diệu lực thần thông với

những hiện tượng tốt đẹp trang nghiêm như vậy đều vô cùng hoan hỷ. Tám bộ chúng là Trời,

Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-già trông thấy cảnh Bồ-đề

tràng trang nghiêm như thế đều khen ngợi là điều chưa từng có. Mỗi vị đều nghĩ về cung điện

của mình cảm thấy nó thấp bé như những gò nổng mồ mả vậy, nên tất cả đều ca ngợi hết lời về

công đức tạo dựng ở đấy.

Lại có bốn vị thọ thần bảo hộ cây Bồ-đề, vị thứ nhất tên là Tỳ-lưu-bạt-cù, vị thứ hai tên là

Tô-ma-na, vị thứ ba tên Ô-thù-bát-đế, vị thứ tư tên Đế-thù. Mỗi vị đều dùng thần lực biến cây

Bồ-đề ấy trở nên cao lớn, tán rộng trang nghiêm đẹp đẽ, chiều cao hơn tám mươi cây Đa-la. Gốc

rễ, cành lá, hoa quả đều um tùm tươi tốt, thân cây thẳng vút trang nghiêm hơn khiến mọi người

trông thấy đều hoan hỷ cho là hơn cả vườn hoa Hoan hỷ của Đế Thích, hơn cả các thứ cây Ba-

lợi-chất-đa, Câu-bỉ-la. Nơi chỗ Bồ-tát ngồi trở thành Bồ-đề xứ, là trung tâm của Tam thiên đại

thiên thế giới. Đất ở chỗ ngồi ấy dùng toàn kim cương tạo nên hết sức bền chắc không gì có thể

hủy hoại được.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Khi Bồ-tát khởi ý muốn đến chỗ cây Bồ-đề, từ thân Bồ-tát phóng ra luồng ánh sáng lớn

chiếu khắp vô lượng vô biên thế giới, chúng sinh ở cõi địa ngục đều được lìa khổ; chúng sinh ở

cõi ngạ quỷ đều được no đủ; chúng sinh ở cõi súc sinh đều phát sinh lòng Từ đối với nhau;

chúng sinh bị khiếm khuyết các căn được đầy đủ trở lại; các chúng sinh bị bệnh khổ thì được

thuyên giảm, khỏe mạnh; các chúng sinh thường bị lo sợ đều được an vui; các chúng sinh bị

138

giam giữ nơi tù ngục đều được tự do; các chúng sinh bần cùng đều được nhiều của cải quý giá;

các chúng sinh đang phiền não được giải thoát; các chúng sinh bị đói khát đều được ăn uống đầy

đủ; các chúng sinh đang mang thai đều được an lành; các chúng sinh bị gầy còm ốm yếu đều

được phục hồi sức lực. Trong thời gian ấy, không có một chúng sinh nào bị tham, sân, si bức

bách quấy nhiễu; ở cõi Trời và Người không có người chết và cũng không có trường hợp thụ

thai. Lúc ấy tất cả chúng sinh đều khởi tâm Từ bi, thương xót nhau, đem lại lợi ích cho nhau,

xem nhau như cha mẹ, anh chị em thân thuộc một nhà.

Bấy giờ Đức Thế Tôn muốn lặp lại nghĩa trên nên nói kệ:

Địa ngục khổ bức hại

Tất cả đều ngừng nghĩ

Súc sinh chuyên hại nhau

Đều phát khởi từ tâm

Tám nạn đều vượt thoát

Ba ác cũng tiêu trừ

Ánh quang chiếu khắp chốn

Cùng hưởng vui diệu kỳ

Mắt, tai và mũi, lưỡi

Các căn bị thiếu sót

Đều trở lại đầy đủ

Người bị phiền não buộc

Liền được an vui lớn

Cuồng loạn được chánh niệm

Nghèo hèn được phú quý

Bệnh khổ được giảm trừ

Tù đày được giải thoát

Tất cả không tranh giận

Cùng nhau khởi Từ tâm

Như cha mẹ yêu con

Lưới hào quang Bồ-tát

Chiếu sáng khắp mười phương

Soi thấu hằng sa cõi

Phủ sáng vô biên chốn

Thiết vi, đại Thiết vi

Cùng bao dãy núi cao

Đều như chìm mất hẳn

Biến thành một cõi Phật

Dùng các bấu tạo nên

Tô điểm thật vi diệu

Muốn hào quang cùng chiếu

Tất cả hiện rõ ràng

Cõi trang nghiêm như vậy

Để cúng dường Bồ-tát

Thần giữ Bồ-đề tràng

Gồm mười sáu Thiên tử

Rộng tám mươi do-tuần

Đều trang nghiêm rực rỡ

139

Bồ-tát đủ oai lực

Hiện tám mươi do-tuần

Cũng hiện vô biên cõi

Mỗi cõi đều nghiêm tịnh

Tám bộ chúng trời rồng

Thấy trang nghiêm như thế

Tự nghĩ về cối mình

Cảm thấy quá nhỏ bé

Đều khởi tâm hy hữu

Ca ngợi các công đức

Lành thay phước khó bàn

Mới cảm quả đức ấy

Vượt quá thân ngữ ý

Cõi trang nghiêm như vậy

Do diệu lực nguyện lớn

Nên thảy đều thành tựu

Tùy theo nghiệp chúng sinh

Tất cả đều sung mãn

Bổn thần giữ cây báu

Dốc sức tô điểm thêm

Hơn cả vườn Hoan hỷ

Rừng Thù diệu Đế Thích

Được các thần trang hoàng

Cõi thêm phần xinh đẹp

Tất cả trời và người

Xưng tán không cùng tận.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc Bồ-tát phóng ra hào quang rực rỡ, thanh tịnh chiếu khắp thế giới diệt trừ tất cả phiền

não của chúng sinh khiến cho mọi người gặp ánh hào quang ấy đều sinh lòng vui vẻ, hân hoan.

Khi ánh sáng đó chiếu tới cung điện của Ca-lợi Long vương, Long vương gặp được hào quang

của Bồ-tát liền đọc bài kệ nói với chúng Long vương:

Chư Phật quá khứ đều hiện rõ

Vầng sáng trí tuệ màu vàng ròng

Rõ ánh hào quang không cấu nhiễm

Do đó biết chắc Phật hiện thân

Hào quang thanh tịnh hơn nhật nguyệt

Hơn mọi thứ ánh sáng trần hoàn

Hơn cả A-tu-la Phạm thích

Sức sáng soi thấu khắp mọi nơi

Ta do nhiều kiếp tạo nghiệp dữ

Cung điện chỗ ở thường tối tăm

Cát nóng thường nung thiêu đốt thân

Tự biết phải chịu nhiều nỗi khổ

Chợt gặp hào quang như nhật chiếu

Thân tâm mát mẻ rất vui mừng

140

Nhớ lại Ngài xưa tu vạn hạnh

Nay đến an tọa Bồ-đề tràng

Ta cùng với tất cả quyến thuộc

Y phục, hương hoa cùng kỹ nhạc

Cùng với đủ các vật trang nghiêm

Cúng dường Bậc Thế gian Tối Trọng.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Long vương cùng với quyến thuộc vô cùng hoan hỷ nhìn khắp bốn phương, chợt

thấy thân Phạm tướng của Bồ-tát sừng sững như núi Tu-di, các vị Phạm vương, Đế Thích, Tứ

Thiên vương, Long thần tám bộ đều đang vây quanh vui vẻ thích thú. Long vương thấy vậy

liền cúi đầu lễ ngang chân Bồ-tát, cung kính tôn quý và đem vô số hương hoa, y phục, châu báu,

tấu các thứ nhạc lạ để cúng dường Bồ-tát, chắp tay cung kính đọc bài kệ ca ngợi:

Mặt tịnh như trăng tròn

Bậc Đạo Sư thế gian

Ta từng gặp chư Phật

Tướng tốt đều như thế

Nay Bồ-tát phá ma

Sẽ chứng quả Giác ngộ

Từng qua vô số kiếp

Tu đủ hạnh bố thí

Trì giới cùng nhẫn nhục

Tinh tấn, thiền định, tuệ

Từ, Bi và phương tiện

Hỷ, Xả và nguyện lực

Với các công đức đó

Sẽ đắc quả vị Phật

Tất cả mọi cây rừng

Cúi lễ Bồ-đề thọ

Có trăm ngàn bình quý

Vây quanh kín hư không

Muôn chim cùng hòa âm

Vỗ cánh cùng bay lượn

Thân sáng ngời kim quang

Chiếu sáng mười phương cõi

Cõi ác dứt khổ não

Thế gian được an vui

Nay Ngài trong ba cõi

Là Đạo Sư thế gian

Phạm vương cùng Đế Thích

Chư Thiên cõi Dục, sắc

Đều rời bỏ thú vui

Thảy cùng đến cúng dường

Bồ-tát ở cõi thế

Sẽ là Đại Y Vương

Nơi bước chân giẫm qua

141

Hoa sen từ đất mọc

Bồ-tát ở cõi đời

Chính là Bậc Ứng Cúng

Đạo Sư ngồi đạo tràng

Với vô lượng câu-chi

Tất cả đám ma quân

Đều sẽ tự khuất phục

Nhật nguyệt bị lu mờ

Tu-di như chìm lấp

Nếu chẳng đạt giác ngộ

Quyết trọn không dời đổi

Nguyện con cùng thân quyến

Được lìa bỏ thân này

Công đức tự trang nghiêm

Sẽ đến tòa Bồ-đề.

Long vương đọc bài kệ vừa xong, một vị Long phi tên là Kim Quang cùng với vô số Long

nữ cung kính đi nhiễu quanh, tay cầm các dù lọng quý, y phục, chuỗi quý, các thứ hoa đẹp cõi

trời người và mang các bình báu đựng đầy danh hương cùng hòa tấu kỹ nhạc, đọc bài kệ ca ngợi

Bồ-tát:

Năng dứt tham, sân, si

Mọi tội lỗi thế gian

Vượt qua biển sinh tử

Nên nay con đảnh lễ

Chính là Đại Y vương

Khéo trừ bệnh phiền não

Chúng sinh chưa thuận theo

Sẽ đều được điều phục

Chúng sinh trong thế gian

Bị phiền não che mãi

Bồ-tát dùng trí tuệ

Chiếu sáng để dứt trừ

Thế gian không chỗ nương

Nay được nơi nương tựa

Hiện ở khắp hư không

Tung rải bao y thực

Chư Thiên cùng Long thần

Đều sinh tâm hoan hỷ

Bậc Đạo Sư biện tài

Mong mau ngồi đạo tràng

Hàng phục các ma oán

Sẽ thành đạo Vô thượng

Như các Bậc Như Lai

Đã chứng pháp giác ngộ

Vô lượng kiếp tu tập

Vì lợi ích muôn loài

Mong mau ngồi đạo tràng

142

Chứng Tuệ giác Vô thượng.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Bồ-tát suy nghĩ: “Chư Phật trong quá khứ xa xưa đã ngồi nơi tòa gì mà chứng quả

Vô thượng Bồ-đề?” Vừa khởi niệm suy nghĩ như vậy liền biết chư Phật quá khứ đều ngồi trên

tòa cỏ sạch mà thành Bậc Chánh Giác. Lúc ấy vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư biết được ý nghĩ của

Bồ-tát liền đến thưa:

-Đúng như vậy, chư Phật quá khứ muôn chứng đắc quả vị Giác ngộ đều ngồi nơi tòa cỏ

sạch.

Lúc đó Bồ-tát tự nghĩ: “Ai có thể giúp cho ta thứ cỏ sạch như thế?”

Tức thời Thích Đề-hoàn Nhân liền biến thành người cắt cỏ đứng cách Bồ-tát không xa về

phía phải, tay cầm nhiều cỏ tươi màu

xanh sẫm như lông đuôi chim Khổng tước, lại mềm mại tươi đẹp như y Ca-thi-ca phơ phất nhẹ

theo phía phải, hương thơm xông khắp. Bồ-tát trông thấy người đang ôm loại cỏ quý ấy liền

thong thả hướng về phía người đó hỏi:

-Ông họ tên gì?

Người ấy thưa:

-Tôi tên là Cát Tường.

Bồ-tát liền nghĩ: “Ta nay đang mong muốn cho thân tâm được an lành, lại cũng muốn làm

cho mọi người đều được an lành. Bấy giờ thì có người tên Cát Tường đang đứng trước mặt

Ta. Vậy nhất định ta sẽ chứng quả vị Vô thượng Bồ-đề”.

Bấy giờ Bồ-tát muốn cho người cầm cỏ kia đem thứ cỏ sạch sẽ ấy giúp mình, liền cất lời

phát ra Phạm âm vi diệu, đó là âm thanh chân thật, âm thanh nhẹ nhàng chánh trực, âm thanh

trong sáng thanh cao, âm thanh hòa thuận thắm thiết, âm thanh rõ ràng lưu loát, âm thanh dẫn dắt

về nẻo lành, âm thanh không gò bó, âm thanh uyển chuyển, âm thanh không làm tổn hại, âm

thanh dịu dàng, âm thanh hòa nhã, âm thanh rõ ràng, âm thanh thuận tai, âm thanh hợp ý, âm

thanh như tiếng chim Ca-lăng-tần-già, âm thanh như tiếng chim Cọng mạng, âm thanh như tiếng

sấm rền, âm thanh như tiếng sóng biển, âm thanh như tiếng núi rung chuyển, âm thanh như lời

chư Thiên tán thán, âm thanh như tiếng nói của Phạm thiên, âm thanh như tiếng Sư tử gầm, âm

thanh như tiếng kêu của Long vương, âm thanh như tiếng rống của Tượng vương, âm thanh

không vội vã, âm thanh không trì trệ, âm thanh của giải thoát, âm thanh không đắm chấp, âm

thanh đúng nghĩa lý, âm thanh hợp thời, âm thanh nêu ra đủ tám ngàn vạn ức pháp môn tu tập,

âm thanh thuận hợp với tất cả pháp của chư Phật.

Bồ-tát đã dùng các thứ âm thanh mỹ diệu để nói với vị hóa nhân kia:

-Bậc hiền nhân, ông có thể giúp cho tôi thứ cỏ sạch ấy được không?

143

Liền đọc bài tụng:

Cát Tường ông lúc này

Mau thí cho cỏ sạch

Ta ngồi trên cỏ ấy

Hàng phục các ma quân

Nếu chứng pháp tịch diệt

Tức đắc đạo Chánh chân

Ta vì muốn giác ngộ

Vô lượng kiếp tu hành

Thí, Giới, Tinh tấn, Nhẫn

Thiền định, Trí tuệ lực

Ý lạc và giải thoát

Phước đức và thần thông

Các hạnh cùng hòa hợp

Nay đạt quả viên mãn

Nếu cho ta cỏ sạch

Đạt vô lượng phước đức

Do được cỏ sạch ấy

Sẽ thành Bậc Đạo Sư.

Cát Tường nghe lời nói

Tâm hết sức vui mừng

Tay cầm cỏ tịnh diệu

Đến trước mặt Bồ-tát

Lòng vô cùng hoan hỷ

Thưa bạch với Bồ-tát

Nếu dùng cỏ cúng này

Chứng được đại Bồ-đề

Xin trước trao Bồ-đề

Sau mới nhận cỏ sạch.

Bồ-tát đáp Cát Tường

Đâu chỉ cúng cỏ ấy

Chứng ngay đại Bồ-đề

Phải tu vô lượng đức

Mới được Phật thọ ký

Cát Tường, ông nên biết

Bồ-đề không dối truyền

Bồ-đề dối trao được

Thì ta sẽ đem hết

Để cho khắp chúng sinh

Cát Tường, ông nên biết

Ta chứng Bồ-đề rồi

Ban bố khắp thế gian

Ngươi sẽ ở nơi Ta

Nhận lấy pháp cam lộ

Bồ-tát nhận cỏ sạch

Đến chốn Bồ-đề tràng

Lúc cất bước ra đi

144

Đại địa chấn động lớn

Chư Thiên cùng Long thần

Đều sinh tâm hoan hỷ

Cung kính chắp tay thưa

Ngay bây giờ Bồ-tát

Sẽ hàng phục ma quân

Đạt được pháp cam lộ

Chứng được Vô thượng quả.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc Bồ-tát hướng đến Bồ-đề tràng, có vô lượng Bồ-tát và chư Thiên đã góp phần làm cho

cảnh cây Bồ-đề hết mực trang nghiêm đẹp đẽ. Nơi cây Bồ-đề lúc ấy có đến tám vạn bốn ngàn vị,

tất cả đều mong Bồ-tát ngồi nơi gốc Bồ-đề để chứng đắc quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh

giác. Cây Bồ-đề ấy có cây cao đến trăm ngàn do-tuần, thuần bằng hoa tạo thành; hoặc có cây cao

đến hai ức do-tuần thuần bằng hương tạo thành; hoặc có cây cao đến trăm ngàn do-tuần thuần

bằng chiên-đàn tạo thành; hoặc có cây cao đến năm ức do-tuần thuần bằng tơ lụa tạo thành; hoặc

có cây cao đến mười ức do-tuần thuần bằng các thứ châu báu tạo thành; hoặc có cây cao đến

trăm ức do-tuần thuần bằng báy món báu tạo thành. Như thế là có tám vạn bốn ngàn cây Bồ-đề,

nơi mỗi gốc cây tùy theo sắc loại mà trải tòa Sư tử, hoặc có tòa Sư tử dùng hoa để trang nghiêm;

hoặc có tòa Sư tử dùng hương để trang nghiêm; hoặc có tòa Sư tử dùng chiên-đàn để trang

nghiêm; hoặc có tòa Sư tử dùng ngọc báu để trang nghiêm; hoặc có tòa Sư tử dùng các loại báu

vật để trang nghiêm.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Khi ấy Bồ-tát thị hiện lấy cỏ trải khắp chốn, uy lực gồm đủ như Sư tử vương, tinh tấn kiên

cố, không vướng chút lỗi lầm, hoàn toàn tự tại, có đầy đủ trí tuệ, được tôn xưng là Bậc Giác Ngộ,

hàng phục chúng ma, phá trừ ngoại đạo, đầy đủ vô số công đức như vậy, sắp chứng quả vị Bồ-

đề. Lúc đó Bồ-tát ngồi kiết già trên tòa cỏ sạch, mặt hướng về phía Đông, thân thẳng, chánh

niệm và phát đại nguyện:

Ta nay nếu chẳng chứng

Vô thượng đại Bồ-đề

Thà thân này tan nát

Quyết chẳng rời tòa này.

Bấy giờ Bồ-tát lên Bồ-đề tòa liền chứng được định Phương Quảng Thần Thông Du Hý Đại

Nghiêm. Đạt được định đó rồi, Bồ-tát hiện thân khắp các tòa Sư tử, trên mỗi hiện thân ấy đều có

đầy đủ các tướng tốt trang nghiêm.

Các vị Bồ-tát và trời người tất cả đều cho rằng Bồ-tát chỉ riêng ngồi nơi tòa đó. Lại do diệu

lực của thiền định nên khiến các cõi địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, cõi của vua Diêm-la cùng trời

người, tất cả đều thấy Bồ-tát an trụ nơi Bồ-đề tòa.

Phẩm 20: TRANG NGHIÊM BỒ-ĐỀ TRÀNG

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

145

-Bấy giờ Bồ-tát ngồi nơi Bồ-đề tràng, chư Thiên ở sáu cõi trời Dục giới lo ngại những khó

khăn ngăn trở có thể xảy ra, liền từ phía Đông hiện ra cung kính đứng hầu. Các phương Nam,

Tây, Bắc bốn phương và trên dưới đều có vô lượng chư Thiên hiện ra cung kính đứng hầu. Lúc

ấy Bồ-tát phóng ra luồng ánh sáng lớn tên là Khai phát Bồ-tát trí, chiếu sáng rực rỡ khắp cõi hư

không cùng tất cả mười phương quốc độ chư Phật.

Khi ấy, ở thế giới phương Đông có quốc độ tên Ly cấu, Đức Phật ở đấy hiệu là Ly Cấu

Quang Minh, vị Đại Bồ-tát ở đấy hiệu là Du Hý Trang Nghiêm gặp được luồng hào quang kia

liền cùng với đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng yên

trước Bồ-tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông biến tất cả cõi Phật trong

khắp hư không ở mười phương trở thành một đạo tràng lưu ly thanh tịnh gồm đủ tất cả cõi Phật.

Chúng sinh trong năm nẻo ở tất cả cõi Phật, mỗi vị đều nhìn thấy rõ Bồ-tát và cùng thắc mắc:

-Đó là ai mà có đủ thần thông diệu dụng cùng sắc tướng uy đức trang nghiêm đến như vậy?

Cùng lúc Bồ-tát hiện ra nơi trước mặt mỗi chúng sinh một vị Hóa Bồ-tát đọc bài tụng:

Năng dứt mọi trần cấu

Tập khí tham, sân, si

Thân chiếu khắp mười phương

Ánh sáng trùm tất cả

Phước trí cùng Tam-muội

Nhiều kiếp luôn tăng trưởng

Tất cả mọi trang nghiêm

Lực Mâu-ni tối thắng.

Khi ấy ở thế giới phương Nam có quốc độ tên Bảo trang nghiêm, Đức Phật ở đó hiệu là

Quang Minh, vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu Hiện Bảo Cái gặp được luồng hào quang kia liền cùng với

đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng yên phía trước Bồ-

tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông hiện ra một bảo cái lớn che phủ khắp

Bồ-đề tràng. Các vị Phạm Thiên vương, Thích Đề-hoàn Nhân, Hộ thế tứ vương cùng hỏi nhau:

-Do từ phước báo nào mà hiện ra bảo cái trang nghiêm như vậy?

Từ trong bảo cái phát ra bài diệu tụng:

Trải qua ngàn ức kiếp

Cúng dường Phật ba đời

Tâm Từ hành Thí xả

Nên đạt tướng trang nghiêm

Thành tựu lực Na diên

Đạo sư chiêu cảm quả

Lợi ích cho muôn loài

An toa Bồ-đề xứ.

Khi ấy ở thế giới phương Tây có quốc độ tên là Chiêm-ba, Đức Phật ở đó hiệu là Khai Phu

Hoa Vương Trí Tuệ Thần Thông, vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Bảo Võng gặp được luồng hào

quang kia liền cùng với đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng,

146

đứng yên phía trước Bồ-tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông hiện ra một

lưới báu thắng diệu che phủ khắp trên cao Bồ-đề đạo tràng. Tám bộ chúng trời, rồng, thần từ

mười phương đều hỏi nhau:

-Do nhân duyên nào mà hiện ra lưới báu như vậy?

Từ trong lưới báu ấy phát ra bài diệu tụng:

Thường tạo các nhân quý

Nơi báu vật tựa nương

Ba cõicùng quy ngưỡng

Vang danh khắp mười phương

Muốn chứng đại Bồ-đề

An trụ pháp thanh tịnh

Lực tinh tấn thành Phật

Hiện ra vật báu ấy.

Khi ấy, ở thế giới phương Bắc có quốc độ là Nhật chuyển, Đức Phật ở đó hiệu là Yểm Tế

Nhật Nguyệt Quang, vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Trang Nghiêm Vương gặp được luồng hào quang

kia liền cùng với đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng

yên phía trước Bồ-tát để cúng dường. Lúc đó Bồ- tát dùng diệu lực thần thông hiện ra một đài

lớn đầy đủ công đức trang nghiêm của mười phương vô biên cõi Phật hiện ra nơi Bồ-đề đạo

tràng. Các vị trong hội chúng đến cúng dường Bồ-tát đều cho là điều kỳ diệu. Tất cả trời người

cùng hỏi nhau:

-Do nhân duyên gì mà hiện ra tòa diệu đài trang nghiêm thù thắng như thế?

Từ trong tòa đài vi diệu phát ra bài diệu tụng:

Do từ vô biên kiếp

Đủ phước trí tư lương

Thân khẩu ý thanh tịnh

Biết hổ thẹn, từ bi

Năng Nhân, Đấng Tôi Thượng

Chúng thiện đều viên mãn

Nay ngồi tòa Bồ-đề

Đạt được phước đức ấy.

Khi ấy ở thế giới phương Đông nam có quốc độ tên là Đức vương, Đức Phật ở đó hiệu là

Công Đức Quang Minh Vương, vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Công Đức Tuệ gặp được luồng hào

quang kia liền cùng với đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng,

đứng yên phía trước Bồ-tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông hóa ra vô

lượng tòa lầu báu đầy đủ công đức trang nghiêm. Các chúng Trời, Rồng, Dạ-xoa... đã vân hội

thấy điều chưa từng có, đều cho là hết sức kỳ lạ đặc biệt nên hỏi nhau:

-Do nhân duyên gì mà hiện ra điềm lành như thế?

Từ trong lầu cao phát ra bài tụng:

147

Nơi sinh ra mọi đức

Bậc đầy đã đức hạnh

Công đức nay thành tựu

Trời, Rồng đều cung kính

Thắng đức đến đạo tràng

Hương đức xông khắp nơi

Nay ngồi tòa Bồ-đề

Được cúng dường như vậy.

Khi ấy ở thế giới phương Tây nam có quốc độ tên là Xuất bảo, Đức Phật ở đó hiệu là Bảo

Tràng, vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Xuất Chúng Báo gặp được luồng hào quang kia liền cùng với

đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng yên phía trước Bồ-

tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông hóa ra vô lượng a-tăng-kỳ vòng hào

quang làm bằng các vật báu. Chư Thiên trong đạo tràng trông thấy điều chưa từng có đều cho là

hết sức lạ lùng, đặc biệt nên hỏi nhau:

-Do uy lực nào mà hiện ra các vòng hào quang quý giá như thế?

Từ trong hào quang phát ra bài diệu tụng:

Đem cung điện vật báu

Cùng rừng, vườn, hoa quả

Đầu mắt cùng tủy não

Tay chân và thân mình

Đều dâng bố thí hết

Tích tụ ao công đức

Nay hiện chứng Bồ-đề

Được cúng dường như vậy.

Khi ấy ở thế giới phương Tây bắc có quốc độ tên là Vân, Đức Phật ở đó hiệu là Vân Vương,

vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Vân Lôi gặp được luồng hào quang kia liền cùng với đông đảo các vị

Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng yên phía trước Bồ-tát dể cúng

dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông hóa ra vô số đám mây hương trầm thủy và hương

chiên-đàn phủ giăng khắp chốn Bồ-đề tràn?. Chư Thiên trong chúng hội đều sinh tâm hoan hỷ

cho là điều lạ lùng nên cùng hỏi nhau:

-Do nhân duyên nào mà hiện ra điềm lành như thế?

Từ trong đám mây phát ra bài diệu tụng:

Mây pháp che khắp nơi

Mưa pháp tưới muôn loài

Trừ phiền não chúng sinh

Dẫn dắt đến Niết-bàn

Sức thần từ gốc định

Công đức thêm trang nghiêm

Chứng cam lộ giải thoát

Nên được cúng dường vậy.

148

Khi ấy ở thế giới phương Đông bắc có quốc độ tên là Kim cang, Đức Phật ở đó hiệu là Bảo

Cái Quang Minh, vị Đại Bồ-tát ở đó tên là Kim cang Trang Nghiêm gặp được luồng hào quang

kia liền cùng với đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng

yên phía trước Bồ-tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông hóa ra vô lượng vô

biên các vị Đại Bồ-tát, tất cả đều có ba mươi hai tướng thù thắng để trang nghiêm thân, cầm các

vòng hoa đứng giữa chúng hội Bồ-tát vừa đến cúng dường. Các vị Đại Bồ-tát ấy đều nghiêng

mình cúi đầu lễ bái và đọc bài kệ tụng:

Do từ vô biên kiếp

Cung kính và vững tin

Dùng âm thanh vi diệu

Ngợi ca các Như Lai

Nay ngồi tòa Bồ-đề

Nên chúng tôi đảnh lễ

Nguyện do công đức ấy

Sẽ đạt quả Vô thượng.

Khi ấy ở thế giới phương dưới có quốc độ là tên Phổ quán, Đức Phật ở đó hiệu là Phổ Kiến,

vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Bảo Tạng gặp được luồng hào quang kia liền cùng với đông đảo các vị

Bồ-tát nhiễu quanh nhiều vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng yên phía trước Bồ-tát để cúng

dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông, trước các vị Bồ-tát đến cúng dường hóa ra các

hoa sen bằng vàng lớn rộng đẹp đẽ, ở trong các hoa sen ấy đều có thể nữ hiện nửa thân hình, tươi

đẹp xinh xắn dùng các vật báu để trang điểm thân, tay cầm vô số châu ngọc, chuỗi Anh lạc,

nghiêng mình cúi đầu lễ bái. Tất cả trời, người đều hỏi nhau:

-Do nhân duyên nào mà hiện ra nhiều thể nữ vi diệu như vậy?

Lúc đó, các thể nữ đọc bài kệ:

Do từ vô biên kiếp

Đảnh lễ chư Như Lai

Bích chi và Thanh văn

Cha mẹ và tôn trưởng

Chân thật không lầm lỗi

Đầy đủ mọi công đức

Nên đều cung kính lễ

Giới viên mãn thanh tịnh.

Khi ấy ở thế giới phương trên có quốc độ tên là Thù thắng công đức, Đức Phật ở đó hiệu là

Đức Vương, vị Đại Bồ-tát ở đó hiệu là Hư Không Tạng gặp được luồng hào quang kia liền cùng

với đông đảo các vị Bồ-tát nhiễu quanh nhiễu vòng rồi đi đến Bồ-đề tràng, đứng yên phía trước

Bồ-tát để cúng dường. Lúc đó Bồ-tát dùng diệu lực thần thông, từ nơi hư không tung rưới đến

khắp các cõi Phật trong mười phương thế giới xưa nay chưa từng được nghe thấy, vô số các thứ

hoa tươi, hương xoa, hương tán, hương đốt quý giá và gấm lụa đủ màu, y phục, cờ phướn, dù

lọng quý, ngọc Ma-ni cũng như các món báu vàng bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, đủ loại voi ngựa xe

kiệu, binh lính... cùng hoa trâi, đồng nam, đồng nữ...

149

Bấy giờ Phạm vương, Đế Thích, Hộ thế, Trời, Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Khẩn-

na-la, Ma-hầu-la-già, Nhân, Phi nhân cùng muôn loài đều trông thấy, sinh tâm hoan hỷ, không sợ

hãi.

Đức Thế Tôn muốn nêu lại nghĩa trên nên đọc bài kệ:

Bậc lợi ích cho toàn thế gian

Sắp chứng đạo Bồ-đề Vô thượng

Vô lượng Bồ-tát khắp mười phương

Như mây lành cùng vân tập đến

Các vị Bồ-tát đến cúng dường

Ta nay dùng dụ để nói lược

Vô biên Bồ-tát hư không đến

Ví như mây dày sấm động vang

Tất cả cầm giữ bao chuỗi báu

Ngọc sáng giăng treo thật nghiêm trang

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Đầu đội mũ báu, tốc buông vén

Nâng cao đài diệu hoa thơm ngát

Cùng đi đến Bồ-đề đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát từ hư không

Ví như Sư tử rống oai hùng

Giảng pháp Không, Vô tướng, Vô nguyên

Cùng nhau vân hội Bồ-đề tràng

Vô lượng Bồ-tát từ khoảng không

Ví như Ngưu vương cất giọng trầm

Tung bao hoa đẹp chưa từng có

Cùng nhau tụ hội Bồ-đề tràng

Vô lượng Bồ-tát từ không đến

Tiếng êm giống như Khổng tước vương

Thân sáng ngời hiện ngàn loại tướng

Cùng nhau vân hội đến đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát nương không đến

Ánh sáng tỏa tợ như trăng thanh

Âm thanh vi diệu đồng ca ngợi

Công đức vô lượng của

Bồ-tát Vô lượng Bồ-tát cõi không tới

Ánh sáng chiếu khắp như mặt trời

Che lấp tất cả cung ma oán

Tụ hội cùng nhau đến đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát từ hư không

Thân sắc tươi đẹp như cầu vồng

Phước đức trí tuệ đều viên mãn

Cùng nhau đến Bồ-đề đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát từ khoảng không

Tay hiện Ma-ni cùng lưới báu

Tung rải Man hoa, Tô-man hoa

Hoa Bà-lợi-sư, hoa Chiêm-ba

150

Cùng với bao thứ hoa tươi khác

Cùng đến tụ hội Bồ-đề tràng

Vô lượng Bồ-tát từ không trung

Dùng lực thần thông rúng đại địa

Tất cả chúng sinh không sợ hãi

Mọi chúng thảy thảy đều hân hoan

Vô lượng Bồ-tát từ hư không

Tay đỡ Tu-di, đại sơn vương

Như cầm hoa tươi chẳng hề nặng

Đồng nhau đến Bồ-đề đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát từ không lại

Đầu đội bốn biến lớn nước thơm

Tung rưới khắp nơi thêm sạch đẹp

Cùng nhau tụ hội Bồ-đề tràng

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Bảo cái thù thắng đều cầm tay

Khiến các Bồ-tát đều trông thấy

Mà cùng đến Bồ-đề đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát trụ cõi không

Hiện làm Phạm vương an trú định

Từ mỗi chân lông diễn diệu pháp

Tuyên bày Hỷ xả và Từ bi

Vô lượng Bồ-tát từ hư không

Hiện làm Đế Thích thân vi diệu

Tất cả trời người cùng vây nhiễu

Cùng nhau đến Bồ-đề đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Hiện làm thân tướng trời

Hộ thế Trời người tất cả cùng vây quanh

Tung rải thiên hoa hương dâng cúng

Khiến Khẩn-na-la, Càn-thát-bà

Cất lời trong lành khen Bồ-tát

Vô lượng Bồ-tát từ hư không

Mang theo cây báu hoa thơm diệu

Cành lá hoa quả thật trang nghiêm

Bồ-đề tràng cùng nhau tụ hội

Cây ấy đài hoa hiện Bồ-tát

Từ giữa gương hoa bày bán thân

Ba mươi hai tướng đều đầy đủ

Mỗi vị dâng hoa diệu cúng dường

Câu-vật-đầu hoa, Ba-đầu hoa Hoa

Ưu-bát-la, Phân-đà-lợi

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Tay nâng hoa sen thật thuần tịnh

Thân ấy rộng lớn như Tu-di

Hóa thành muôn bó hoa tươi thắm

Rải khắp Tam thiên đại thiên giới

Đồng nhau đi đến Bồ-đề tràng

151

Vô lượng Bồ-tát cõi không lại

Trong mắt hiện rõ kiếp hoại suy

Khi đến đạo tràng hiện thành kiếp

Toàn thể thân phần của mỗi ngài

Diễn vô lượng vô biên Phật pháp

Tất cả chúng sinh được nghe thấy

Nghe xong đoạn trừ mọi tham dục

Nên cùng đến Bồ-đề đạo tràng

Vô lượng Bồ-tát từ không lại

Thân tướng uy nghiêm thật đáng quý

Dùng nhiều vật báu cực trang nghiêm

Thân ấy giống như Khẩn-na-la

Tất cả Trời, Người, A-tu-la

Thấy nghe không hề biết nhàm chán

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Có thân bền chắc như kim cang

Khắp cả đại địa cùng chấn động

Cùng nhau vân hội Bồ-đề tràng

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Hòa quang rực sáng hơn nhật nguyệt

Trừ hết phiền não khổ chúng sinh

Đồng nhau đi đến Bồ-đề tràng

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Thân ấy đều là các báu thành

Biến khắp vồ biên các cõi Phật

Tung rải muôn thứ hương hoa quý

Tất cả chúng sinh đều vui mừng

Bồ-đề tràng cùng vân tập

Vô lượng Bồ-tát từ cõi không

Bốn loại tổng trì đều có đủ

Nơi mỗi chân lông của thân mình

Diễn nói vô số các kinh điển

Trí tuệ đầy đủ đại Biện tài

Dần dắt muôn loài đến bến giác

Vô lượng Bồ-tát từ không tới

Trống trời to lớn như Tu-di

Cử lên đại âm thanh vi diệu

Vang khắp câu-chi ức Phật quốc

Tỏ cùng khắp hết cõi Thiên nhân

Thế giới Ta-bà sắp mưa pháp.

QUYỂN IX

Phẩm 21: HÀNG PHỤC CHÖNG MA

Lúc bấy giờ, Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Các vị nên biết Bồ-tát ngồi nơi tòa Bồ-đề đã suy nghĩ: “Ta nay sắp thành Bậc Chánh Giác,

ma vương Ba-tuần ở cõi Dục giới thường tự phụ khoe khoang là bậc tối tôn tối thượng. Ta nên

152

gọi đến đây để hàng phục, lại để cho chư Thiên Dục giới và có một số trong quyến thuộc của ma

Ba-tuần đã từ lâu tích tụ nghiệp lành được thấy pháp thần thông Du hý của Ta, bậc Sư tử sẽ phát

tâm Vô thượng Bồ-đề”. Suy nghĩ như vậy xong, Bồ-tát từ nơi chòm lông trắng giữa hai hàng

lông mày phóng ra luồng hào quang tên Giáng phục ma oán chiếu sáng khắp Tam thiên đại thiên

thế giới, soi thấu tới cung ma. Ma vương Ba-tuần nghe từ trong ánh hào quang ấy phát ra bài kệ:

Thế gian có Bậc Tối thắng tịnh

Vô lượng kiếp tu hành viên mãn

Là Thích Thái tử lìa ngôi báu

Hiện nay tọa nơi Bồ-đề tràng

Ngươi thường khoe là đại dũng mãnh

Phải đến nơi ấy phân thấp cao

Bậc đó đã đạt đến bờ giác

Tự độ, độ người đều trọn vẹn

Nguyện diệt trừ hết ba cõi ác

Đem lại an lạc cho Thiên nhân

Nếu chứng quả vị Bồ-đề rồi

Cảnh giới của ngươi sẽ tan hoại

Chúng bạn ngu si và sần hận

Tất sẽ cùng bị tiêu diệt hết

Bậc ấy mở rộng cửa pháp môn

Các ngươi nay còn gì trốn tránh.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Ma vương Ba-tuần nghe rõ bài kệ ấy rồi, lại nằm mộng thấy ba mươi hai điềm chẳng lành,

đó là:

1. Thấy cung điện của mình đều tối tăm mờ ám.

2. Thấy trong cung điện mình cát sỏi, đất bụi bay mờ mịt khắp nơi.

3. Thấy cung điện mình bị đổ nát hoang tàn, cỏ và các thứ uế tạp tràn ngập.

4. Tự thấy mình kinh sợ chẳng an, chạy trốn khắp nơi.

5. Thấy chiếc mũ quý trên đầu rơi xuống đất, tóc bị tung xổ.

6. Thấy cây cối trong khu vườn của mình không còn có hoa trái.

7. Thấy đầu mình tự vỡ ra, óc não văng khắp đất.

8. Thấy trong lòng nóng nảy bồn chồn.

9. Thấy cành lá của cây cối trong vườn mình đều khô rụng.

10. Thấy các ao giếng nơi cung điện mình đều khô cạn.

153

11. Thấy trong cung mình lông cánh của các thứ chim quý như Anh vũ, Xá-lợi, Ca-lăng-

tần-già, Cọng mạng... đều rụng hết.

12. Thấy các thứ nhạc khí như chuông trống, đàn cầm, đàn sắt, ống tiêu, ống sáo, đàn

không, đàn bầu... trong cung đều bị vỡ đứt vứt bỏ đầy đất.

13. Thấy thân tộc mình buồn phiền, dùng tay đánh vào đầu rồi giận dữ đứng trơ ra đó.

14. Thấy thân mình bị rớt xuống dưới giường nằm, đầu mặt bị xây xát nặng nề.

15. Thấy các con trai của mình, những đứa có uy lực đều đến Bồ-đề tràng đảnh lễ Bồ-tát.

16. Thấy các con gái của mình buồn bã khóc than.

17. Thấy y phục trên thân trở nên dơ bẩn.

18. Thấy thân thể mình gầy còm tiều tụy, đầu cổ đầy bụi bặm đất cát.

19. Thấy các lầu gác, cửa sổ, tường vách đều bị hư nát.

20. Thấy các quân tướng của mình như Dạ-xoa, La-sát, Cưu-bàn-trà... tất cả đều tự đâm

vào cổ, vào đầu, nằm ngổn ngang trên đầu.

21. Thấy các thứ châu báu chuỗi ngọc đều bị lửa đốt cháy sạch.

22. Thấy các vị Thiên tử ở cõi trời Dục giới như Tứ đại Thiên vương, Thích Đề-hoàn Nhân,

cho đến chư Thiên cõi trời Tha hóa tự tại đều đến trước chỗ Bồ-tát đứng hầu và chiêm ngưỡng.

23. Thấy mình đang đối diện kẻ địch nhưng không cất đao lên nỗi.

24. Thấy thân mình trở nên đáng ghét, lời nói ra có âm thanh vẩn đục.

25. Thấy đám hầu cận cùng quyến thuộc đều chống lại mình rồi bỏ đi mất.

26. Thấy các thứ bình quý đều bị vỡ nát.

27. Thấy vị Thiên tử Na-la xướng to âm thanh chẳng lành.

28. Thấy vị thần Hoan hỷ thở than mà chẳng hoan hỷ.

29. Thấy khắp hư không sương mù giăng phủ dày đặc.

30. Thấy thần giữ cửa cung điện khóc to.

31. Thấy nơi chốn tự tại lại gồm những việc không tự tại.

32. Thấy cung điện mình rung động chẳng yên.

154

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Ma vương Ba-tuần theo mộng mà suy xét, toàn thân run rẩy, tâm đầy sợ hãi, vội vàng cho

gọi vị đại thần đến nói:

-Ta nghe rõ trong hư không phát ra âm thanh nói là Thái tử họ Thích xuất gia học đạo, sáu

năm tu khổ hạnh, hiện nay đang ngồi nơi tòa Bồ-đề sắp thành Bậc Chánh Giác. Nếu đạo ấy mà

thành thì ma giới của chúng ta sẽ bị diệt vong. Đám quân tướng các ngươi phải đến Bồ-đề tràng

mà trừ phá, bèn nói bài kệ:

Ngươi phải thống lãnh đại ma binh

Đến tòa Bồ-đề chống Sa-môn

Chư quân đôi ta còn yêu kính

Phải mau chiến đấu để đánh tan

Bậc ấy quyết diệt cảnh giới ta

Đưa dẫn mọi loài đến giác ngộ

Nếu chẳng phá trừ cho dứt tuyệt

Thế gian thành ra Phật quốc thôi

Bấy giờ vị ma vương đại thần thống lãnh ma binh bèn ngăn ma vương Ba-tuần, đọc bài kệ:

Bốn vị Thiên chủ của Đại vương

Cùng với tám bộ chúng Long thần

Chư Thiên cõi Dục cùng Phạm thích

Đều đảnh lễ quy ngưỡng Thánh nhân

Các con của ngài hàng thắng trí

Dũng lực thế gian ít kẻ bằng

Tám mươi do-tuần đầy binh ta

Dạ-xoa, La-sát cùng quỷ ác

Tuy gần bên ngài như tay chân

Lại luôn kính trọng Bậc Tối Thắng

Đều đến chắp tay, chiêm ngưỡng lạy

Riêng dùng hương hoa để hiến dâng

Việc như thế thần luôn nhìn thấy

Nên biết Bồ-tát thắng ma quân

Nơi ở của chúng ma binh quỷ

Cầm thú hung dữ luôn gầm thét

Chốn Bồ-đề tòa luôn thanh tịnh

Chim lành thú quý cùng hòa âm

Tướng tốt điềm lành Bậc ấy đủ

Thần cho Bồ-tát là tối thắng

Lại nữa vùng quỷ binh giữ trú

Cát sỏi bụi bặm bốc tung đầy

Tòa Bồ-đề, nơi Bậc Thánh ngự

Trời tung sung mãn các hương hoa

Nơi quân vua đóng đất thấp cao

Đầy những đất đá cùng sỏi gạch

Nơi tòa Bồ-đề đất bằng phẳng

155

Lại dùng bảy món báu điểm tô

Nếu đã thấy trước cảnh tượng ấy

Người có trí tuệ nên rút lui

Cõi trang nghiêm ấy đã biến khắp

Bồ-tát tất thành Bậc Giác Nhân

Đại vương nếu chẳng nghe thần nói

Như mộng đã thấy việc không sai

Đại vương không nên phạm bậc Thánh

Mà nên lui binh về cối ma

Xưa có vị vua phạm Thánh giả

Khiến cho toàn quốc bị diệt vong

Quá khứ có vua tên Tịnh Đức

Cậy thế trái lời tiên La-xà

Khiến phải nhiều năm gặp họa tai

Cây rừng mùa màng đều bị mất

Vương há chẳng nghe luận Vi-đà

Ba mươi haii tướng tất thành Phật

Bạch hào tỏa sáng giữa hàng mi

Chiếu khắp mười phương cõi Phật quốc

Huống chi quân ma của Đại vương

Ắt sẽ bị Bồ-tát hàng phục

Vô kiến đảnh tướng bậc hơn trời

Tất cả chư Thiên nào sánh kịp

Bồ-tát sẽ chứng quả Tối thắng

Thế gian chưa nghe nay nghe được

Tu-di cùng với bao đồi núi

Đều đã cúi trước cội Bồ-đề

Thí, Giới, Nhẫn, Tấn, Thiền định,

Tuệ Tu tập nhiều kiếp nay đạt thành

Độc tọa Bồ-đề phá ma quân

Đều nhờ lực dụng căn lành đủ.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc đó ma vương Ba-tuần nghe xong bài kệ đó của vị đại thần tâm càng thêm rối loạn,

buồn bực, liền cho gọi một ngàn người con trai của mình đến. Trong số con trai đông đảo của ma

vương, có năm trăm người thuộc bộ Thanh bạch đứng bên phải ma vương thì quy ngưỡng Bồ-tát;

còn năm trăm người thuộc bộ Minh hắc đứng bên trái ma vương tán đồng việc làm của cha mình.

Lúc này, Ba-tuần nói với các con trai:

-Các con cần phải đồng tâm hiệp lực tính toán tìm ra phương kế gì để diệt trừ vị Sa-môn ấy.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Đạo Sư bước đến trước cha đọc bài kệ:

Rồng ngủ, voi say, sư tử chúa

Ba loài thú dữ còn khó gần

Huống chi Bậc ấy lực định đủ

156

Ai dám phạm đến đại Mâu-ni.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Ác Tuệ cũng hướng về phía cha đọc bài kệ:

Sức ta nhìn người, người sẽ chết

Ta nay nhìn cây, cây cũng ngã

Mắt giận nhìn ai mạng khó toàn

Nếu nhe liếc nhẹ người khó sống.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Mỹ Âm hướng về phía cha đọc bài kệ:

Mạng người chẳng bền cần gì phá

Cây vốn dòn yếu nên dễ gãy

Dầu ngươi trừng mắt Tu-di tan

Sao có thể ngước nhìn Bồ-tát

Ví như giỏi bơi qua biển lớn

Lại chỉ một hơi cạn biển sâu

Những việc như thế đều làm được

Không thể dùng ác nhìn Bồ-tát.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Bách Tý cũng hướng về phía cha đọc bài kệ:

Ta nay một thân cố trăm tay

Mỗi thân đều phóng trăm tên độc

Đại vương nên đi chớ lo buồn

Vị Sa-môn kia nào đáng sợ.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Diệu Giác hướng về phía cha đọc bài kệ:

Dẫu người một lông thành một tay

Tất cả đều phóng trăm tên độc

Ngươi tự cho thế là hơn người

Há mảy may hại được Bồ-tát

Định lực Mâu-ni đầy Từ tâm

Lửa dữ binh hung chẳng hại nổi

Mang đầy binh khí mưu việc ác

Ở giữa hư không tan thành hoa

Dù là Trời, Người, A-tu-la

Dạ-xoa, La-sát đầy sức mạnh

Do nhẫn nhục kia phải chế trừ

Khiến cho uy thế tự tổn giảm.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Nghiêm Uy cũng hướng về phía cha đọc bài kệ:

Ta nay sẽ nhập thân Sa-môn

Dùng lửa thiêu đốt sạch tất cả

Ví như núi cháy đốt cây khô

Tất cả rừng rậm đều cháy rụi.

157

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Thiện Mục cũng hướng về phía cha đọc bài kệ:

Tu-di thế giới dù cháy rụi

Trí tuệ kim cang thật khó thiêu

Núi dời, biển cạn, tiêu đại địa

Nhật nguyệt từ không đều rụng rơi

Lợi ích muôn loài nên an tọa

Chưa chứng Bồ-đề trọn chẳng dời.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Ngạo Mạn lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Ta nay ở đó dùng tay xoa

Nhật nguyệt cung điện đều tan nát

Lại hút cho khô nước bốn biển

Khi ấy bên trong đều cạn khô

Ném vị Sa-môn ra giữa biển

Đại vương chớ nên quá lo buồn

Chẳng cần binh lực đi hàng phục

Nay con phá gãy cây Bồ-đề

Chỉ cần cách ấy tiêu diệt được

Đem thân Sa-môn mà ném khắp.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Hữu Tín cũng hướng về phía cha đọc bài kệ:

Giả sử sức phá ba ngàn cõi

Đại lực như vậy đầy hằng sa

Chẳng động mảy chân lông Bồ-tát

Sức đâu đủ để phá Thánh nhân.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Khả Bố hướng về phía cha đọc bài kệ:

Vị Sa-môn ấy chẳng đáng sợ

Chẳng có bè nhóm chỉ một mình

Nay nên khủng bố đuổi đi xa

Đại vương binh mạnh sao lại nản.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Duyên Tuệ hướng về phía cha đọc bài kệ:

Nhật nguyệt sư tử há có quân

Luân vương uy thế không cần chúng

Tất cả Bồ-tát chẳng cần binh

Một thân một niệm phá quân quỷ.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Cầu Ác lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Cúi mong đại vương chớ buồn phiền

Ta nay chẳng cần các binh khí

Dùng mũi kéo lấy vị Sa-môn

158

Đem về đánh đập cho tan xác.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Công Đức lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Bậc ấy thần lực rất kiên cường

Như Na-la-diên chẳng thể hoại

Lại lấy nhẫn nhục làm áo giáp

Siêng năng tinh tấn làm đao bén

Lấy ba giải thoát để cỡi bò

Lại dùng trí tuệ mà phòng vệ

Bồ-tát do bao lực phước đức

Tất sẽ hàng phục quân ma ta.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Bất Thoái lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Ví như tên bay chẳng quay về

Núi cháy theo gió khó dừng được

Sấm sét kim cang không quay ngược

Chưa trừ Thích tử chẳng hề lui.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Lạc Pháp lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Tên bay trứng đá nên rơi xuống

Lửa dữ gặp nước tất tiêu tan

Sấm sét chạm đất đi đâu nữa

Nếu gặp Bồ-tát sẽ tự quy

Đại vương hoặc phủ cả hư không

Hoặc khiến chúng sinh tâm làm một

Hoặc dùng dây cột cả trời trăng

Những việc ấy có thể kham nỗi

Duy có Bồ-tát tọa Bồ-đề

Đại vương chẳng thể lay chuyển được.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Bất Tịch Tĩnh lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Mắt ta có độc, nếu liếc nhìn

Tu-di nhào đổ, biển rộng khô

Nếu biết Sa-môn và cây đó

Chỉ cần nhìn là tan thành tro.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Nhất Thiết Lợi lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Giả sử đem hết cõi Tam thiên

Chứa đầy trong đó toàn độc dữ

Kho chứa công đức nếu nhìn qua

Khiến mọi độc dữ thành không độc

Các độc nào hơn ba thứ độc

Ba độc ấy chẳng buộc thân tâm

159

Bồ-tát bản thể như hư không

Đại vương chớ nên đem thân đến.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Hỷ Trước lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Trang điểm vạn ức các Thiên nữ

Hòa tấu trăm ngàn khúc múa ca

Dụ vị ấy vào cung Tự tại

Nước dục khiến tâm mãi đắm chìm

Đại vương do đó được thong dong

Cúi mong chớ nên quá buồn khổ.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Pháp Tuệ lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Pháp Bồ-tát vui là chánh pháp

Chỉ cầu thiền định cùng giải thoát

Vì muôn loài ban phát từ bi

Chẳng hề tham đắm trong ngũ dục.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Chiên-đà-la lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Đại vương chớ nghe lời các con

Tiếng cha gào rống vang khắp cõi

Lại thêm sức lực địch muôn người

Hãy mau đến diệt Sa-môn đó.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Sư Tử Hống lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Dã can quấy động trong đầm rộng

Chỉ vì chưa nghe sư tử rống

Giả sử được nghe một lần thôi

Cũng đủ khiếp sợ mà chạy trốn

Những thứ ma vô trí như thế

Chưa từng được nghe tiếng Sư tử

Chỉ giỏi tranh nhau chuyên quấy nhiễu

Nào dám đối mặt Bậc Hùng Sư.

Một người con trai thuộc phía bên trái tên Ác Tư lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Há đâu không thấy quân binh ta

Lại có Ác Tư chuyên xông pha

Thế gian vô trí người đầy dẫy

Mau dấy binh lực chớ thoái lui.

Một người con trai thuộc phía bên phải tên Thiện Tư lại hướng về phía cha đọc bài kệ:

Bậc ấy đủ cả dũng trí lực

Sức ngươi ngu ám sao dám tranh

160

Chỉ vì chưa biết Bậc Điều Ngự

Ngài sẽ dùng trí hàng phục ngươi

Ma quân dẫu có đông đến mấy

Dũng lực cho dù khắp Tam thiên

Cũng chẳng động chân lông Bồ-tát

Há chỉ một mình sức của ngươi

Không nên với người sinh niệm ác

Nên phải kính trọng, lòng thanh tịnh

Ngài là Pháp Vương của ba cõi

Ta nên quy phục chớ đấu tranh.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ ma vương Ba-tuần lại cho gọi các con gái đến bảo:

-Các con yêu của ta, các con hãy cùng nhau đến gốc cây Bồ-đề, chỗ Thái tử họ Thích đang

ngồi thiền định, các con hãy dụ dỗ phá hỏng hạnh thanh tịnh của ông ta.

Đám con gái ma vương vâng lời cha cùng đến nơi cây Bồ-đề, phía trước chỗ Bồ-tát ngồi,

buông lời dịu ngọt dùng đến ba mươi hai lối phô diễn sắc đẹp nhằm để mê hoặc Bồ-tát.

-Một, giương cao đôi mày chẳng nói.

-Hai, ăn mặc xiêm y lộng lẫy khêu gợi từ xa đi tới trước mặt.

-Ba, cúi mặt mỉm cười.

-Bốn, cùng nhau đùa cợt.

-Năm, tỏ vẻ quyến luyến ái mộ.

-Sáu, tựa nhau cùng ngắm nhìn.

-Bảy, tỏ vẻ e thẹn che chắn môi miệng.

-Tám, đưa mắt đẹp liếc ngó ngang dọc.

-Chín, xáp tới gần nhìn kỹ.

-Mười, cùng nhau đến ra mắt lễ bái.

-Mười một, lấy áo phủ che lên đầu.

-Mười hai, lần lượt đến dùng tay chạm vào người.

-Mười ba, nghiêng tai vờ như nghe ngóng.

-Mười bốn, đi qua lại nhiều lần trước mặt.

-Mười lăm, có ý để lộ đùi vế.

-Mười sáu, cố ý để lộ ngực bụng.

-Mười bảy, gợi nhắc lại những hiện tượng ân ái đùa cợt, ngủ nghỉ đầy dục lạc.

-Mười tám, vờ như đứng trước gương để tự khoe hình dáng đẹp đẽ của mình.

-Mười chín, cử động múa may để làm tăng thêm vẻ đẹp.

-Hai mươi, ra vẻ chợt vui chợt buồn.

-Hai mươi mốt, hoặc ngồi xuống hoặc đứng lên.

-Hai mươi hai, có lúc tạo ra hơi thở dồn dập như thể không còn sống nỗi.

-Hai mươi ba, xoa hương thơm đầy người.

-Hai mươi bốn, tay cầm nhiều xâu chuỗi anh lạc quý giá.

-Hai mươi lăm, phủ che ngực cổ.

-Hai mươi sáu, vờ như u tối buồn bực.

-Hai mươi bảy, diễu ngang qua phía trước một đoạn rồi quay nhìn Bồ-tát.

161

-Hai mươi tám, mở mắt, khép mắt như quan sát kỹ lưỡng.

-Hai mươi chín, quay bước đi thẳng như không thấy Bồ-tát.

-Ba mươi, nói chuyện, khen ngợi dục lạc.

-Ba mươi mốt, giương đôi mắt đẹp nhìn đăm đăm.

-Ba mươi hai, vừa đi vừa quay lại liếc nhìn.

Đó là những cách thức của đám ma nữ nhằm mê hoặc Bồ-tát. Chúng lại còn ca hát quấy

nhiễu Bồ-tát, đọc bài kệ:

Vào xuân ấm áp hợp tiết trời

Muôn vàn cây cỏ đều xanh tươi

Chính lúc trượng phu nên vui thú

Tuổi trẻ một đi trở lại đâu

Nhân giả tuy diện mạo xinh tươi

Thế gian năm dục tìm rất khó

Trước cảnh đẹp này nên hòa vui

Sao chỉ trú vui trong đạo giác

Đám nữ chúng tôi được phước trời

Vóc dáng dịu dàng cùng xinh xắn

Thân trời như vậy dễ gì cầu

Ngài nay có phước nên hưởng lấy

Núi non thấy ta còn sinh đắm

Huống lại có người chẳng nhiễm tâm

Tu pháp thiền định để làm gì

Bồ-đề pháp ấy thật xa lắm.

Bồ-tát nghe những lời mê hoặc của đám ma nữ, tâm sinh thương xót liền dùng bài diệu kệ

để cảm hóa chúng:

Ta xem năm dục đầy tội lỗi

Chính do phiền não mất thần thông

Ví như hầm lửa và hộp độc

Chúng sinh sa vào mà chẳng hay

Từ lâu ta đã lìa phiền não

Tâm giác ngộ rồi độ kẻ khác

Năm dục thế gian thiêu chúng sinh

Giống như cỏ khô bị lửa đốt

Cũng như bóng nắng chẳng hề thật

Ví như bọt nước tung rồi tan

Như đám trẻ đùa trong phân uế

Như người ngu si rờ đầu rắn

Tất cả không phải là pháp chân

Thân ấy hư vọng từ nghiệp sinh

Bốn đại năm uẩn giả hợp thành

Xương thịt kết nhau nên vóc dáng

Bậc trí chẳng nên tham đắm thân

Phàm phu do mê sinh dục ý

Mọi thứ ảo ấy ta tỏ tường

162

Vì thế nên ta chẳng đắm trước

Mong tìm thiện lạc nơi giải thoát

Nay sẽ ở đây chứng Bồ-đề

Ta đã thoát khỏi dục thế gian

Như gió hư không nào buộc được.

Bấy giờ Bồ-tát thân như vàng ròng, mặt như trăng tròn, tâm ý an định tịch tĩnh như núi Tu-

di, an nhiên chẳng động giống như ngọc sáng không chút tỳ vết, như ánh sáng mặt trời mới mọc

chiếu sáng khắp nơi, cũng như hoa sen trắng không bợn chút bùn, tâm không vướng mắc luôn

thư thái chẳng thêm chẳng bớt.

Lúc ấy đám ma nữ lại dùng những lời dịu dàng mềm mỏng thưa với Bồ-tát:

-Thưa Bậc Hiền Nhân, Ngài là bậc đạo đức cao quý, trời, người đều cung kính nên đã cho

người hầu cận. Nay trời sai chúng tôi đến đây để cúng dường Ngài. Chúng tôi tuổi trẻ, nhan sắc

như hoa Ưu-bát-la, nguyện được sớm tối gần gũi hầu hạ lo việc ăn uống ngủ nghỉ cho Ngài.

Bồ-tát đáp:

-Các ngươi xưa vốn có tạo phước đức nên nay mới được thân hình đẹp đẽ như vậy, nhưng

chẳng biết nghĩ về lẽ vô thường, tạo điều huyễn hoặc nên hình thể tuy đẹp mà tâm thì tà vạy. Ví

như cái bình bên ngoài màu sắc tươi đẹp mà bên trong chứa đầy chất dơ độc tất sẽ tự vỡ ra, có gì

mà khoe khoang. Các ngươi làm điều bất thiện tự đánh mất cái gốc của mình, sẽ bị đọa vào ba

đường ác muốn thoát ra rất khó. Các ngươi cố ý đến đây chỉ để làm mê loạn việc thiện của

người. Này những túi da chứa đầy phân ô uế không phải là vật thanh tịnh kia, các ngươi đến đây

để làm gì? Ta không hoan hỷ lãnh thọ, các ngươi hãy đi khỏi nơi đây.

Đám ma nữ dùng sắc đẹp mê hoặc Bồ-tát không thành, liền dùng các thứ hoa Kiến-ni-ca và

Chiêm-ba tung rải nơi chỗ Bồ-tát ngồi, đi nhiễu quanh theo phía bên phải ba vòng, rồi trở về nơi

ở của mình và thưa với ma vương Ba-tuần:

-Tâu đại vương, từ trước đến nay chúng con chưa từng thấy ai như vị Bồ-tát ấy. Ở trong cõi

Dục giới này, có ai thấy nhan sắc chúng con mà tâm không động. Chúng con đã dốc hết sức và

tâm trí để mê hoặc, ví như cây lúa non khô hạn lại gặp mặt trời nung đốt làm cho khô héo thêm;

lại cũng như váng sữa tươi đem để dưới ánh nắng mặt trời thì tự nhiên chảy hết. Nay đối với Bậc

Trượng Phu ấy không thể dùng phương tiện gì mà lung lạc được. Mong đại vương chớ nên cùng

vị ấy gây điều hiềm khích chẳng tốt, liền đọc bài kệ:

Thân Ngài giống như ngàn đóa sen

Mặt Ngài ví như vầng trăng sáng

Hào quang ngời ánh như lửa bùng

Sắc thân như màu núi vàng tía

Trải trăm ngàn đời tu chánh hạnh

Đại nguyện đến nay đã viên thành

Tự vượt, sinh tử lại độ người

Hóa độ muôn loài không ngừng nghỉ

Lành thay mong ngài đừng gây oán

Bậc Tối Thắng trong cõi Thiên nhân

163

Đôi mắt thanh tịnh như hoa sen

Tươi tỉnh tự tại không tham đắm

Tu-di băng hoại, nhật nguyệt rơi

Bồ-tát cũng chẳng hề dao động.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc này, Đạo Sư, người con trai của Ba-tuần thuộc Bạch bộ thưa với cha:

-Bồ-tát là Bậc thanh tịnh vượt cả ba cõi, thần thông đạo lực không ai có thể hơn được, chư

Thiên, Long, Thần đều cung kính ca ngợi, thế thì sức đại vương sao có thể phá trừ được, không

phá trừ được sinh ra phiền não, chỉ tạo thêm việc ác để rước lấy tai họa mà thôi.

Ma vương Ba-tuần nghe con mình nói thế bèn tức giận hét to:

-Ngươi ngu si, trí thiển tài hèn chưa từng thấy thần thông đạo lực của ta.

Ma tử Đạo Sư lại thưa:

-Tâu đại vương, con thật là kẻ chẳng biết gì, trí tuệ cạn cợt thấp kém nhưng hết lòng mong

đại vương đừng gây oán kết thù với vị Thái tử họ Thích kia. Vì sao vậy? Nếu có chúng sinh nào

mang tâm ác đến muốn hại Bồ-tát thì Bồ-tát cũng không lấy đó làm giận; lại nếu chúng sinh nào

đem tâm lành đến cúng dường thì Bồ-tát cũng không lấy đó làm vui, giữa hai sự việc ấy tâm Bồ-

tát luôn bình đẳng. Tâu đại vương, giả sử có người lấy hết cõi hư không mà làm các hình tượng

đủ màu sắc, việc ấy chưa đủ gọi là khó; hoặc dùng tay bưng ngọn núi Tu-di đi chơi cũng chưa

gọi là khó; giả sử có người bơi qua biển lớn cũng chưa phải là khó; hoặc ngăn chặn gió thổi bốn

phương cũng chưa cho là khó; hoặc muốn tất cả chúng sinh cùng một tâm ý cũng chưa gọi là

khó; đem tâm muốn hại Bồ-tát, đó mới thật là việc khó.

Khi ấy ma vương Ba-tuần vẫn không nghe lời can gián của con mình liền đến nơi cây Bồ-đề

nói với Bồ-tát:

-Ông nên mau rời khỏi nơi này, nhất định sẽ là bậc Chuyển luân thánh vương, cai trị bốn

châu thiên hạ, là vị chủ tể của muôn loài. Ông không nhớ ngày trước chư Tiên đã từng cho biết

ông là vị Chuyển luân thánh vương sao? ông nên nhận lấy ngôi vị cao sang ấy, làm một vị chủ tể

tự tại, oai đức vô lượng theo pháp trị nước, thống lãnh khắp chốn. Nay ở nơi chốn mênh mông

vắng vẻ này thật là đáng sợ lại chỉ có một thân một mình không có bè bạn. Tôi lo sợ có kẻ làm

hại thân ông. Ông nên mau trở lại vương cung để vui hưởng năm dục, đạo Bồ-đề khó đạt chỉ tự

làm khổ thân mình mà thôi.

Nói xong, ma vương đứng yên lặng lộ vẻ chờ đợi thách thức.

Bấy giờ Bồ-tát trả lời ma vương Ba-tuần:

-Ngươi nay chớ nên nói với Ta những lời lẽ như thế. Ý Ta không còn tham đắm năm dục,

đã lìa bỏ tất cả cũng như bảy thứ châu báu. Ba-tuần, ví như có người đã nôn mửa ra bao thức ăn

mà mình đã ăn, người ấy có thể hốt lại để ăn hay sao. Ta nay lìa bỏ mọi thứ quả báo, nhất định sẽ

164

chứng đắc Vô thượng Bồ-đề dứt sạch họa sinh, lão, bệnh, tử. Ba-tuần, nay Ta đã ngồi nơi tòa

Kim cang này sẽ chứng đạo Giác ngộ, ngươi nên mau đi khỏi nơi đây.

Lúc đó ma vương Ba-tuần mắt rực lên lửa giận dữ hướng về phía Bồ-tát nói lớn:

-Ông nay vì cớ gì mà cứ ngồi mãi ở đây? Há chẳng thấy đám quỷ Dạ-xoa cùng quân lính

của ta sao?

Tức thì rút mạnh thanh kiếm sắc bén đến gần chỗ Bồ-tát hét lớn:

-Ta sẽ dùng thanh kiếm này chém đứt thân ông, phải mau rời đi, chớ có ngồi yên đó.

Bấy giờ Bồ-tát từ tốn đáp ma vương Ba-tuần.

-Giả sử tất cả chúng sinh trong cõi thế gian này đều làm như ngươi, đều cầm đao gậy binh

khí đến đây để hại Ta, Ta quyết cũng không rời khỏi tòa này. Ba-tuần, ngươi có thể đem hết

nước trong bốn biển lớn cùng cả đại địa dời đi nơi khác, có thể khiến cho nhật nguyệt cùng tinh

tú rơi rụng hết, núi lớn Tu-di cũng có thể đảo ngược lên nhưng với thân này của Ta thì ngươi

không thể dời đổi được.

Ma vương Ba-tuần nghe Bồ-tát nói như vậy tâm ác bùng lên, phát ra tiếng hét đầy giận dữ

điên cuồng như sấm động. Lệnh cho đám quỷ Dạ-xoa:

-Chúng bay phải mau khênh đá núi, giương cung nỏ, tuốt đao kiếm, giáo mác, rìu búa, mâu

kích, móc sắt cùng các loại binh khí khác. Đám độc Long mau túa ra mây đen, sấm sét chớp lóe

vang rền.

Lúc đó đại tướng Dạ-xoa thông lãnh bộ hạ quỷ dữ Dạ-xoa, La- sát, Tỳ-xá-già, Cưu-bàn-

trà... biến hóa đủ mọi hình tượng, lại dàn ra nào voi ngựa xe binh bốn loại ồ ạt bủa vây, hoặc

giống như A-tu-la, Ca-lâu-la, Ma-hầu-la-già với vô lượng trăm ngàn vạn ức chủng loại. Một thân

có thể hiện ra nhiều thân; hoặc đầu súc vật thân người; hoặc thân súc vật đầu người; hoặc có thân

nhưng không có đầu; hoặc chỉ có nửa mặt; hoặc chỉ có nửa thân hình; hoặc một thân hai đầu;

hoặc một thân ba đầu, nhiều đầu; hoặc có đầu nhưng không có mặt; hoặc có mặt nhưng không có

đầu; hoặc không có mặt lại có đến ba đầu; hoặc có nhiều đầu mà không có mặt; hoặc có nhiều

mặt mà không có đầu; hoặc không có mắt; hoặc chỉ có một mắt, hai mắt, ba mắt cho đến nhiều

mắt; hoặc lại không có lỗ tai, hoặc chỉ có một tai, hai tai, ba tai cho đến nhiều tai; hoặc không có

tay; hoặc chỉ có một tay, hai tay, ba tay cho đến nhiều tay; hoặc lại không có chân; hoặc chỉ có

một chân, hai chân, ba chân cho đến nhiều chân; hoặc hiện toàn thân nhưng chỉ là bộ xương khô;

hoặc hiện ra đầu là hộp xương sọ, thân lại đầy những thịt; hoặc chỉ nơi đầu có thịt còn thân hình

chỉ là bộ xương khô; hoặc thân thể dài thượt, vô cùng gầy yếu lại không có bụng; hoặc thân

người nhỏ dài mà bụng hết sức lớn; hoặc chân dài, đầu gốì lớn, móng vuốt nhọn hoắt; hoặc mặt

to lớn phình ra một bên; hoặc đầu mọc ở trước ngực; hoặc môi dài thòng chấm đất; hoặc vén áo

quần lên che phủ mặt; hoặc thân bốc ra khói đen ngòm; hoặc miệng khạc ra lửa dữ; hoặc máu

thịt khô kiệt, người chỉ còn da bọc xương; hoặc thân chảy ra đầy máu mủ rồi xúm nhau châm

mút hay uống; hoặc tự chặt đứt tay chân vung ném cùng khắp; hoặc hai mắt dính liền nhau; hoặc

mặt miệng méo lệch; hoặc lưỡi dài và lớn; hoặc co rút người lại như một tảng đá; hoặc cầm đầu

người; hoặc moi thây người chết lấy thịt xương gan ruột dạ dày, mật ăn ngấu nghiến; hoặc bắt

lấy rắn độc mà ăn; hoặc lấy rắn quấn quanh cổ; hoặc tay nắm đầu lâu đưa cao; hoặc lấy đầu lâu

165

làm vòng đeo; hoặc sắc mặt lúc thì toàn màu đỏ, lúc thì toàn màu trắng, lúc màu xanh, lúc màu

vàng; hoặc nửa vàng, nửa xanh, nửa trắng, nửa đỏ; hoặc sắc mặt màu khói xông hay màu tro tàn;

hoặc lại hiện các lông trên thân mình như kim nhọn; hoặc từ các lông trên thân người phát ra lửa

cháy rực; hoặc mở to mắt hay nhắm mắt lại; hoặc từ miệng phun ra nước bọt trắng xóa; hoặc trên

thân mình hiện ra trăm ngàn khuôn mặt, mỗi khuôn mặt đều trông thật ghê sợ; hoặc từ mắt, mũi,

tai, miệng hiện ra nhiều con rắn đen rồi lại bốc chúng ăn nuốt; hoặc uống nước đồng nung chảy;

hoặc nuốt cục sắt; hoặc tách rời tay chân, khuỷu tay, đầu gối mà bước đi; hoặc từ thân phóng ra

lửa khói, đầu lớn như đầu voi đội núi; hoặc cả thân hình trùm đầy tóc; hoặc mặc y phục màu

xanh, vàng, đỏ, trắng; hoặc mang da sư tử, cọp, beo, rắn, chó sói; hoặc trên đầu lửa cháy rực, mắt

trợn trừng giận dữ. Tất cả đám quỷ quái đủ hình đủ loại chạy nhảy, va chạm, múa may đầy khắp

hư không cũng như trên mặt đất không thể kể xiết. Còn đám thiên quỷ thì phủ giăng đầy những

mây đen nghịt, sấm chớp sét nổ liên hồi; hoặc mưa tuôn xuống nào cát đá, đất ngói tung tóe;

hoặc nhấc bổng núi lớn; hoặc phóng đầy lửa dữ; hoặc phun ra rắn độc; hoặc nhe nanh chỉa vuốt;

hoặc có đứa múa kiếm, giơ cung; hoặc có đứa tung giáo dài, đứa thì huơ búa lớn; hoặc môi cằm

mấp máy, há miệng muốn cắn nhai; hoặc khóc lớn cười to; hoặc bay chạy; hoặc ẩn núp, hiện ra

kêu gào la hét đinh tai nhức óc. Đám ma binh ấy đông đảo vô lượng vô biên trăm ngàn vạn ức la

liệt ngổn ngang quanh cây Bồ-đề. Lửa khói mù mịt, gió giật dữ dội chấn động cả núi non, trùm

khắp sông biển, trời đất tối tăm, tinh tú mịt mờ. Lúc ấy đang là nửa đêm đám ma quân tập hợp

quấy phá vô cùng.

Bấy giờ vô lượng Thiên chúng ở cõi trời Tịnh cư cùng nói:

-Hôm nay Bồ-tát sẽ chứng đạt Đại Bồ-đề.

Lại có vi nói:

-Bọn ma quân đang quấy phá dữ dội, e rằng có tổn hại gì cho Bồ-tát chăng?

Lúc đó Bồ-tát nói với các vị Thiên tử:

-Chẳng bao lâu nữa ta sẽ trừ đám ma quân khiến chúng thoái lui tan tác hết, cũng như luồng

gió mạnh thổi tung làm cho những cánh hoa nhỏ xíu rơi rụng.

Nói xong Bồ-tát ngồi ngay ngắn chánh niệm, bất động xem đám ma quân quấy động chẳng

khác nào đám trẻ đùa giỡn, bọn ma càng thêm phẫn nộ, sức quấy phá càng hăng.

Bấy giờ Bồ-tát dùng diệu lực từ bi để hàng phục chúng ma khiến cho kẻ bưng đá thì không

thể đưa lên được, kẻ đưa lên được thì không thể ném xuống, các đao kiếm tung ném đều dừng lại

trên hư không, còn nếu rớt xuống đất thì gãy nát. Hơi độc ác long phun ra thì biến thành gió

thơm, cát sỏi đá gạch ngói mưa tung xuống loạn xạ thì hóa thành hoa Câu-vật-đầu. Nhưng tên

giương cung bắn Bồ-tát thì mũi cung dính chặt nơi dây cung không bay đi được, còn nếu tên đã

bay rồi thì dừng lại trên hư không, nơi đầu mỗi mũi tên đều sinh ra hoa sen, còn sức lửa cháy rực

thì hóa thành những đóa hoa Câu-vật- đầu năm sắc.

Lúc ấy ma vương Ba-tuần hãy còn giận dữ, tâm độc chưa dừng, huơ kiếm sấn tới, nói với

Bồ-tát:

166

-Ông Tỳ-kheo họ Thích kia, nếu còn ngồi yên ở đây, chẳng mau rời đi nơi khác thì tự tay ta

sẽ giết chết ông.

Khi đó ma vương Ba-tuần chạy đôn chạy đáo muốn đến gần chỗ Bồ-tát mà vẫn không thể

tiến đến được.

Bấy giờ người con trai lớn của ma vương tới ôm lấy cha mình can ngăn:

-Hiện nay cha phải tự biết là không thể sát hại vị Sa-môn ấy, chỉ sinh niệm ác cũng đã tự

chuốc lấy bao nhiêu tội lỗi rồi.

Ma vương Ba-tuần vẫn không nghe lời con, hướng về phía Bồ-tát chạy đến.

Cùng lúc vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư từ nơi hư không nói với ma vương Ba-tưần:

-Ngươi thật chẳng biết lượng sức mình, lại cứ muốn sát hại Bồ-tát nhưng rốt cuộc chẳng

được gì. Ví như gió dù dữ dội mấy cũng không thể thổi làm lay động núi chúa Tu-di được, liền

hướng đến chỗ Ba-tuần đọc bài kệ:

Tánh đất nước gió lửa

Còn lìa cứng ẩm nóng

Chí Bồ-tát kiên cố

Trọn không hề thoái chuyển

Xưa từng phát đại nguyện

Mãi xa lìa phiền não

Nơi cõi sinh tử bệnh

Làm Bậc Đại Y vương

Nhiều kẻ theo nẻo tà

Liền khai lối chánh kiến

Chúng sinh nơi đen tối

Liền đốt đèn trí tuệ

Muốn vượt biển sinh tử

Vì họ làm thuyền bè

Là Bậc Đại Thánh Chủ

Mở rộng cửa giải thoát

Nhẫn nhục làm gốc lành

Tín tấn là hoa lá

Sinh ra quả pháp lớn

Mà ngươi không thể phá

Ngươi nay bị mê buộc

Bồ-tát được giải thoát

Sẽ phá phiền não ngươi

Chớ tạo nhân chướng ngại

Đối với Bồ-tát đây

Chớ sinh niệm xấu ác

Vô lượng kiếp tu tập

Nay đều đã viên mãn

Cũng như chư Phật xưa

167

Nơi đây chứng giải thoát.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ vị thần cây Bồ-đề đã dùng mười sáu thứ ngôn từ để chế diễu mỉa mai thương hại

ma vương Ba-tuần. Các vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư đã dùng vô lượng âm thanh vi diệu để ca

ngợi Bồ-tát.

Khi đó ma vương vẫn còn sân hận nên hậm hực nói với Bồ-tát:

-Hôm nay ông Tỳ-kheo ở đây có thể đạt đến giác ngộ và sẽ giáo hóa vô lượng vô biên

chúng sinh lìa bỏ cảnh giới của ta. Nhưng ta lại sẽ xúi giục đám ma tay chân của ta theo quấy

phá, không cho Bồ-tát làm được việc ấy.

Bồ-tát nói với ma vương:

-Này ma vương Ba-tuần, ngươi hãy lắng nghe cho kỹ, ta nay ở đây sẽ đoạn mọi oán cừu với

ngươi, tiêu diệt mọi ác nghiệp cùng trừ hết mọi sự ganh ghét đố kỵ của nhà ngươi, thành tựu trọn

vẹn quả vị Vô thượng Bồ-đề. Ngươi phải nên hồi tâm, sinh lòng hoan hỷ.

Lại nói thêm với ma vương:

-Ngươi vốn đã từng làm ít nhiều điều thiện nên nay mới được quả báo tốt. Như ta đã trải

qua vô lượng kiếp tu tập hạnh Thánh nay mới đạt quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.

Lúc ấy ma vương Ba-tuần nói với Bồ-tát:

-Ta từng làm việc lành thì có ông biết, còn ông bảo đã tích lũy bao nhiêu công đức tu tập thì

ai tin lời ông.

Bấy giờ Bồ-tát đưa nhẹ cánh tay phải chỉ xuống đất và đọc bài kệ:

Muôn vật nương đâu mà sinh trưởng

Đại địa thường tạo nhân bình đẳng

Nay hãy làm nhân chứng cho ta

Ngươi nay sẽ thấy rõ sự thật.

Khi ấy địa thần hình dáng tươi đẹp từ dưới đất vọt lên dùng vô số châu báu chuỗi báu trang

sức nơi thân mình, đến trước mặt Bồ-tát nghiêng mình cung kính, hai tay bưng chiếc bình làm

bằng bảy món báu trong chứa đây hương hoa để cúng dường, thưa với Bồ-tát:

-Tôi là nhân chứng cho việc Bồ-tát từ xa xưa trải qua vô lượng kiếp tu tập Thánh đạo, nay

đắc quả vị Phật. Rõ ràng là đất này của tôi làm bằng kim cương tạo thành, mọi nơi khác đều

chuyển biến nhưng ở đây lại bất động.

Địa thần nói vừa dứt câu thì cả Tam thiên đại thiên thế giới đều hiện ra đử sáu cách chấn

động, phát ra đủ mười tám loại âm thanh lớn.

168

Bấy giờ đám ma quân tất cả đều thất vía tháo chạy tán loạn, giẫm đạp lên nhau tìm đường

thoát thân, những kẻ trước biến thành hình thù quái dị đều không thể trở lại hình cũ. Ma vương

Ba-tuần hồn phiêu phách tán, nghe âm thanh lớn của đại địa vang lên càng kinh động sợ hãi hơn

nữa nên ngã nhào xuống đất. Địa thần liền dùng nước lạnh rưới vào mặt ma vương và nói:

-Này ma vương Ba-tuần, phải mau rời khỏi nơi đây, hiện có vô số quân binh kéo đến đây

phanh thây ngươi.

Lúc ấy người con trai lớn của ma vương Ba-tuần đến trước mặt Bồ-tát cúi đầu lễ ngang

chân và thưa:

-Nguyện xin Đại Thánh hoan hỷ cho cha con được tỏ bày sám hối. Cha chúng con thật ngu

si thấp kém chẳng có chút trí tuệ nào nên mới dẫn đám ma quân đến đe dọa Bồ-tát. Con trước đã

có lời khuyên ngăn nhưng phụ vương con chẳng chịu nghe theo. Nay cúi xin Đại Thánh mở

rộng lòng Từ mà tha cho cha con. Cầu nguyện cho Đại Thánh mau chứng quả Vô thượng Bồ-đề.

Lúc bấy giờ các vị Đại phạm Thiên vương, Thích Đề-hoàn Nhân cùng vô số các vị Thiên tử

hiện ra đầy cõi hư không, đều thấy Bồ-tát phá trừ đám ma quân nên vô cùng hoan hỷ, liền hòa

tấu Thiên nhạc, tung các thiên hoa Mạn-đà-la, hoa Ma-ha mạn-đà-la, hoa Mạn-thù-sa, hoa Ma-ha

mạn-thù-sa, hoa Ưu-bát-la, Câu-vật-đầu, Ba-đầu-ma, Phân-đà-lợi. Lại dùng loại hương thiên

Chiên-đàn mịn màng nhất tung rải khắp chỗ Bồ-tát ngồi, rồi mỗi vị đều dùng kệ tụng, hết lời ca

ngợi Bồ-tát. Còn đám ma vương Ba-tuần và quyến thuộc cùng lủi thủi kéo nhau trở về cung cũ.

Phẩm 22: THÀNH BẬC CHÁNH GIÁC

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bấy giờ Bồ-tát đã hàng phục tất cả các ma oán, tận trừ các thứ nọc độc, dựng lên được

pháp tràng. Lúc đầu lìa mọi tham dục xấu ác cùng các cảm giác và nhận thức, rời lìa mọi cảnh hỷ

lạc nhập Sơ thiền; bên trong nhất tâm tịch tĩnh dứt mọi cảm nhận của giác quan phát sinh định hỷ

lạc nhập Nhị thiền; lìa mọi hỷ thọ kể cả lời dạy của Thánh nhân, trụ nơi xả, sinh niệm và tưởng,

thân thọ lạc nhập Tam thiền; lần lượt lìa mọi ưu hỷ, xả khổ lạc trụ niệm thanh tịnh nhập Tứ

thiền.

Lúc đó Bồ-tát trụ nơi chánh định, tâm ý thanh tịnh trong sáng không chút cấu nhiễm, lìa

mọi thứ tùy phiền não, thân tâm thư thái điểu hòa an nhiên vô động, đến khoảng canh hai đạt trí

tuệ sáng suốt, tâm thâu nhiếp tất cả, chứng Thiên nhãn thông. Bồ-tát liền dùng Thiên nhãn quan

sát tất cả chúng sinh, chết nơi này, sinh nơi kia, thân sắc đẹp hay xấu, trí tuệ hơn người hay thấp

kém; cuộc sống giàu sang hay nghèo khổ tất cả đều theo nghiệp mà tạo nên. Tất cả điều đó Bồ-

tát đều biết rõ. Bồ-tát nhận thấy chúng sinh do từ thân miệng ý tạo các nghiệp ác, phỉ báng

Thánh nhân theo đường tà kiến, nên khi thân hoại mạng chung bị sinh vào các đường ác chịu

nhiều thống khổ. Bồ-tát lại quan sát nhận thấy chúng sinh do từ thân miệng ý tạo các nghiệp

thiện, theo đường chánh kiến, nên khi thân hoại mạng chung được sinh lên cõi trời. Vào khoảng

nửa đêm, Bồ-tát nhất tâm thâu nhiếp tất cả, chứng đạt Ức niệm quá khứ túc mạng trí, thông suốt

toàn bộ thọ mạng của mình và mọi người trải qua bao đời, từ một đời, hai đời cho đến mười đời,

trăm đời, ngàn vạn ức đời, trăm ức đời, ngàn ức đời soi thấu đến vô lượng trăm ngàn na-do-tha

câu-chi số đời, cho tới thành kiếp hoại kiếp, vô lượng vô biên thành kiếp hoại kiếp đều nhớ lại và

thông tỏ. Bồ-tát cũng thông tỏ toàn bộ thọ mạng của mình và mọi người trong quá trình luân hồi

169

từ nơi ở, tên họ, hình tướng cho tới cuộc sống ăn uống, thọ nhận vui khổ, sống chết, tất cả đều

biết rõ ràng.

Bồ-tát suy niệm: “Tất cả chúng sinh ở các nẻo ác của cảnh sinh, lão, bệnh, tử không thể giác

ngộ được. Làm thế nào để khiến cho tất cả chúng sinh thấy rõ cội nguồn của sinh lão bệnh tử”.

Lại suy niệm: “Lão, bệnh, tử từ nhân gì mà có? Liền biết do sinh, vì có sinh nên mới có lão,

bệnh, tử.

Như vậy thì sinh lại do nguyên nhân gì mà có, tức thì biết được do hữu mà có.

Như vậy thì hữu lại do nguyên nhân gì mà có, tức thì biết được do thủ mà có.

Như vậy thì thủ lại do nguyên nhân mà có, tức thì biết được do ái mà có.

Như vậy thì ái lại do nguyên nhân mà có, tức thì biết được do thọ mà có.

Như vậy thì thọ lại do nguyên nhân mà có, tức thì biết được do xúc mà có.

Như vậy thì xúc lại do nguyên nhân mà có, tức thì biết được do lục xứ mà có.

Như vậy thì lục xứ lại do nguyên nhân gì mà có, tức thì biết được do danh sắc mà có.

Như vậy thì danh sắc lại do nguyên nhân mà có, tức thì biết được do thức mà có.

Như vậy thì thức lại do nguyên nhân gì mà có, tức thì biết được do hành mà có.

Như vậy thì hành lại do nguyên nhân mà có, tức thì biết được do vô minh mà có.

Lúc bấy giờ Bồ-tát đã rõ vô minh là nhân của hành, hành là nhân của thức, thức là nhân của

danh sắc, danh sắc là nhân của lục xứ, lục xứ là nhân của xúc, xúc là nhân của thọ, thọ là nhân

của ái, ái là nhân của thủ, thủ là nhân của hữu, hữu là nhân của sinh, sinh là nhân của lão tử, gây

ra lo buồn khổ não. Các nhân hòa hợp nhau mà sinh ra.

Bồ-tát tiếp tục suy niệm: “Không tạo nhân nào để không còn lão tử? Nhân nào phải diệt đi

để lão tử cũng diệt? Tức thì biết được: Vô minh diệt nên hành diệt, hành diệt nên thức diệt, thức

diệt nên danh sắc diệt, danh sắc diệt nên lục xứ diệt, lục xứ diệt nên xúc diệt, xúc diệt nên thọ

diệt, thọ diệt nên ái diệt, ái diệt nên thủ diệt, thủ diệt nên hữu diệt, hữu diệt nên sinh diệt, sinh

diệt nên lão tử diệt, lão tử diệt nên ưu buồn khổ não cũng diệt”.

Lại suy niệm tiếp: “Đó là vô minh, là vô minh tạo nhân, là vô minh được diệt trừ và là con

đường diệt trừ vô minh. Các chi khác cũng vậy. Đó là hành, là hành tạo nhân, là hành được diệt

trừ và là con đường diệt trừ hành. Đó là thức, là thức tạo nhân, là thức được diệt trừ và là con

đường diệt trừ thức. Đó là danh sắc, là danh sắc tạo nhân, là danh sắc được diệt trừ và là con

đường diệt trừ danh sắc. Đó là lục xứ, là lục xứ tạo nhân, là lục xứ được diệt trừ và là con đường

diệt trừ lục xứ. Đó là xúc, là xúc tạo nhân, là xúc được diệt trừ và là con đường diệt trừ xúc. Đó

là thọ, là thọ tạo nhân, là thọ được diệt trừ và là con đường diệt trừ thọ. Đó là ái, là ái tạo

nhân, là ái được diệt trừ và là con đường diệt trừ ái. Đó là thủ, là thủ tạo nhân, là thủ được diệt

170

trừ và là con đường diệt trừ thủ. Đó là hữu, là hữu tạo nhân, là hữu được diệt trừ và là con đường

diệt trừ hữu. Đó là sinh, là sinh tạo nhân, là sinh được diệt trừ và là con đường diệt trừ sinh. Đó

là lão tử, là lão tử tạo nhân, là lão tử được diệt trừ và là con đường diệt trừ lão tử, cũng là diệt ưu

buồn khổ não.

Đó là quá trình tích tập chứa nhóm bao thống khổ từ sinh cho đến diệt. Như vậy cần phải

biết rõ: Đó là Khổ, là nguyên nhân của Khổ, là nguyên nhân của Khổ được diệt trừ và là con

đường diệt trừ nguyên nhân của Khổ”.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Gần về sáng khi sao mai xuất hiện, Bồ-tát đã chứng được Thánh trí của chư Phật, Thế Tôn,

Điều Ngự, Trượng Phu. Những gì nên biết, những gì nên đạt, những gì nên ngộ, những gì nên

thấy, những gì nên chứng, tất cả những điều đó, Bồ-tát đều thông tỏ hòa hợp trong nhất niệm đạt

trí tuệ Vô thượng Bồ-đề thành Bậc Chánh đẳng Chánh giác đầy đủ Tam minh.

Này các Tỳ-kheo, lúc ấy vô lượng vị trời trong chúng chư Thiên cùng nói:

-Chúng ta nên tung rải hương hoa để cúng dường Đức Như Lai.

Lại có vị Thiên tử từng chứng kiến các vị Phật thời quá khứ chứng quả vị Giác ngộ, liền

đứng ra nói:

-Các vị chưa nên tung hoa hương để cúng dường. Như Lai sẽ hiện các tướng lành, vì từ xa

xưa chư Phật khi thành Bậc Chánh Giác đều hiện tướng lành.

Này các Tỳ-kheo, khi ấy Như Lai biết suy nghĩ của các vị Thiên tử muốn trông thấy tướng

lành nên Như Lai đã hiện ra thân tướng cao vút lên tận hư không hơn bảy cây Đa-la.

Đức Phật liền đọc bài kệ nói lên sự chứng đắc của mình:

Phiền não đã đoạn sạch

Các lậu đã dứt trừ

Nhân sinh tử cũng đoạn

Khổ đã diệt hoàn toàn.

Lúc bấy giờ các vị Thiên tử đều sinh tâm hoan hỷ, dùng vô số hương và thiên hoa vi diệu

tung rải ngập khắp Bồ-đề tòa. Như vậy là Như Lai đã xa lìa cõi vô minh tăm tối cùng lưới chấp

trước tham ái, đã khơi cạn dòng sông phiền não, nhổ sạch mọi nọc độc, cởi bỏ tất cả mọi sợi dây

trói buộc, phá trừ mọi ma oán, dựng được ngọn cờ chánh pháp, an trụ vào cõi tịch tĩnh. Như Lai

cũng quan sát căn tính của các loài chúng sinh, nhận rõ gốc của bệnh khổ, làm Bậc Đại Y Vương

cho thuốc cam lộ khiến tất cả chúng sinh thoát khổ, đạt đến cảnh an vui tịch tĩnh giải thoát. Như

Lai cũng an trụ nơi Như Lai tạng, kết được màn giải thoát, nhập thành trì trí tuệ, cùng vào pháp

giới thanh tịnh của vô lượng chư Như Lai.

Này các Tỳ-kheo, tất cả cấc Bậc Như Lai chứng kiến việc thành đạo của ta đều hết lời tán

thán: “Lành thay, lành thay!”, và đều dùng bảo cái che phủ nơi Bồ-đề tòa. Các bảo cái đều hợp

thành một bảo cái lớn che phủ cả mười phương Tam thiên đại thiên thế giới, từ trong bảo cái

171

phát ra luồng hào quang vi diệu chiếu sáng trùm khắp vô lượng vô biên thế giới, trong mỗi thế

giới đó, có đông đảo các vị Bồ-tát đều hết lời ca ngợi công đức của Phật cùng đọc bài kệ:

Như hoa Ba-đầu-ma

Vươn lên từ trong đất

Hoa nở thật trong lành

Không bị bùn làm nhiễm

Tâm đại Từ bi khởi

Như mây lành phủ giăng

Rưới mưa lớn chánh pháp

Nhuần thắm khắp chúng sinh

Bao mầm lành mọc lên

Đều sinh sôi tăng trưởng

Nhận lãnh mọi giáo pháp

Thành tựu giải thoát quả.

Lúc bấy giờ chư Thiên cũng đọc bài kệ tán thán:

Bậc Sư tử vương phá quân ma

Tu tập thiền định đắc pháp mầu

Đạt được ba ininh và mười lực

Uy thần chấn động khắp muôn phương

Chư vị Bồ-tát đều vân tập

Vì ưa thích pháp cúng Như Lai

Từ tòa đứng dậy đồng kính lễ.

Tán thán Như Lai cung kính thưa.

Thế Tôn chắc không hề mệt mỏi

Chúng tôi đã thấy Ngài hàng ma

Lành thay Đại trượng phu ba cõi

Tuôn mưa chánh pháp cứu muôn loài

Mười phương chư Phật dâng Bảo cái

Phát ra Ca-lăng vi diệu âm

Như ta chứng đắc quả Chánh chân

Bồ-tát nay cũng đạt Chánh giác.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Các vị Thiên nữ ở các cõi trời thuộc Dục giới thấy Như Lai an tọa nơi tòa Bồ-đề đạt được

Nhất thiết trí, đại nguyện viên mãn, hàng phục ma oán, dựng lập cờ chánh pháp, làm Bậc Đại Y

Vương khéo chữa trị mọi căn bệnh, như Sư tử vương không chút sợ hãi, thanh tịnh lìa mọi cấu

nhiễm, đạt được Nhất thiết trí, đầy đủ ba minh, vượt ra khỏi bốn dòng, giữ vững bảo cái chánh

pháp, che chở khắp ba cõi được tôn xưng là Bà-la-môn, xa lìa mọi thứ cấu nhiễm được tôn xưng

là Tỳ-kheo, diệt trừ mọi che lấp của vô minh được tôn xưng là Sa-môn, lìa mọi nẻo ác được tôn

xưng là Bậc Tri Túc, đoạn trừ các thứ phiền não được tôn xưng là Bậc Dũng Mãnh, năng diệt các

loài ma được tôn xưng là Bậc Đại Lực, ví như cõi châu báu trong chứa đầy đủ tất cả pháp bảo.

Lúc ấy các vị Thiên nữ đọc bài kệ:

Ở nơi gốc cây đại Bồ-đề

172

Hàng phục tất cả chúng ma oán

An trụ bất động như Tu-di

Thân tâm kiên cố không kinh sợ

Thế Tôn nhiều kiếp tu bố thí

Nên tất cả đều được tròn đầy

Thế Tôn nhiều kiếp tu giới hạnh

Ánh trùm Thích Phạm cùng chư Thiên

Thế Tôn nhiều kiếp hành nhẫn nhục

Nên thân tướng luôn ánh sắc vàng

Thế Tôn nhiều kiếp luôn tinh tấn

Nên hàng phục hết chúng ma quân

Thế Tôn nhiều kiếp tu thiền định

Nên được cúng dường thật tối thắng

Thế Tôn nhiều kiếp luôn cầu học

Nên mau chứng vô thượng Bồ-đề

Thế Tôn năng hàng phục ấm ma

Tử ma, phiền não ma, thiên ma

Tất cả các ma đều sạch dứt

Do đó nay dứt hết buồn lo

Trong các cõi trời là tối thắng

Ba cõi trời người đều cúng dâng

Do từ bao thứ ruộng phước ấy

Đạt mọi phước đức dứt lỗi lầm

Bạch hào tướng tốt luôn ngời sáng

Chiếu soi quốc độ ở mười phương

Hào quang trùm lấp vầng nhật nguyệt

Tất cả muôn loài đội Thánh ân

Thân tướng Như Lai thật oai nghiêm

Dung nhan tướng hảo cực thanh tịnh

Là Bậc Ứng Cúng trong ba cõi

Đem lại lợi ích cho quần sinh

Mắt nhìn thấu suốt mười phương cõi

Thông tỏ mọi căn tính chúng sinh

Tai tịnh nghe thấu khắp muôn nơi

Âm thanh người trời cùng Phật pháp

Tướng lưỡi rộng dài diễn diệu âm

Nghe pháp cam lộ cầu giải thoát

Ma quân quấy động không hề sợ

Trời người cúng clường cũng không mừng

Tâm ý ung dung trừ ma oán

Chỉ dùng từ bi phục ma quân

Dứt sạch tội lỗi không đắm nhiễm

Thân tâm an ổn luôn bất động

Là Bậc Đạo Sư cõi trời người

Tất cả chúng sinh nhuần lợi ích

Được nghe chánh pháp sinh tín thọ

Nguyện được như Ngài đạt Chánh Chân.

173

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Như Lai ở nơi Bồ-đề tòa, lúc mới thành Bậc Chánh Giác đã hóa hiện thần thông của Phật,

lực diệu dụng tự tại không thể bàn.

Bấy giờ Đức Thế Tôn lược nói qua bài kệ:

Biến khắp hết mọi cõi

Bằng phẳng như bàn tay

Muôn đóa sen vụt hiện

Mỗi đóa ngàn cánh hồng

Vô lượng chư Thiên chúng

Đều tung hoa diệu kỳ

Cùng đến trước Thế Tôn

Chắp tay đồng chiêm ngưỡng

Thế Tôn mới thành Phật

Hiển hiện nhiều thần thông

Tu-di, vua các núi

Cỏ cây cùng rừng rậm

Tất cả đều cúi đầu

Đảnh lễ tòa Giải thoát

Đó là Phật Thế Tôn

Hiện thần thông diệu dụng

Thân phóng trăm ngàn luồng

Hào quang chiếu mười phương

Cứu chúng sinh cõi ác

Dứt khổ được an lạc

Lúc ấy tám nạn xứ

Không còn một chúng sinh

Mang nặng tham, sân, si

Cùng tất cả phiền não

Đó là Sư tử vương

Đại thần thông diệu dụng

Lửa Ma-ni, nhật nguyệt

Điện cùng bao ánh sáng

Do Phật phóng hào quang

Mọi sáng kia đều tắt

Chư Thiên người thế gian

Không thể thấy Phật đảnh

Tọa nơi tòa Sư tử

Hiện thần thông diệu dụng

Phật dùng tay chỉ đất

Hiện sáu cách chấn động

Hàng phục đám ma quân

Như dứt sợi tơ mỏng

Ma vương ôm buồn khổ

Dùng gậy mà vạch đất

Đó là Phật Thế Tôn

174

Đại thần thông diệu dụng.

QUYỂN X

Phẩm 23: CA NGỢI

Bấy giờ, Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc đó Thiên tử cõi trời Tịnh cư dùng thiên hương, thiên hoa vi diệu tung rải khắp Bồ-đề

tòa, ca ngợi công đức chân thật của Phật, Thế Tôn qua bài kệ:

Phiền não che chúng sinh

Dùng trí tuệ diệt trừ

Như Lai hiện ở đời

Bậc sáng soi trần thế

Hàng phục quân ma oán

Công đức đều trọn đầy

Sẽ chuyển mưa pháp lớn

Nhuần thắm khắp quần sinh

Bậc Tối Thắng cõi đời

Trí lực không ai sánh

Tùy thuận không đắm nhiễm

Như hoa sen trong lành

Chúng sinh trong đêm tối

Phiền não luôn buộc ràng

Phật Bậc Đại Y Vương

Mọi bệnh đều trị dứt

Như Lai hiện cõi thế

Tám nạn đều sạch không

Tất cả chúng Thiên nhân

Gặp Phật mong an lạc

Nếu có người được thấy

Đại trượng phu giữa trần

Trải qua hàng trăm kiếp

Không đọa cõi ác nhân

Nếu có người gặp Phật

Nghe pháp diệu thậm thâm

Phiền não liền tiêu trừ

Gốc khổ cũng dứt sạch

Sẽ được quả thù thắng

Giải thoát vui Niết-bàn

Trong khắp cõi thế gian

Ngài là Bậc Ứng Cúng

Nếu có người khuyến cúng

Cũng đạt nhiều phước lành

Sẽ được quả thắng diệu

Thẳng tới bờ Chánh giác.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

175

-Vị Thiên tử cõi trời Tịnh cư ca ngợi Như Lai xong liền chắp tay cung kính đứng qua một

bên. Lúc ấy Thiên tử Biến Quang lại dùng hương hoa vi diệu, hương xoa hương tán hương đốt,

tung hoa cùng cờ phướn bảo cái cúng dường Như Lai, đi nhiễu quanh ba vòng rồi chắp tay

hướng về Đức Phật đọc bài kệ:

Mâu-ni tuệ, ngữ đều viên mãn

Chứng được pháp Bồ-đề đại giác

Trong mọi âm thanh là đứng đầu

Do vậy chúng con nay kính lễ

Khởi tâm từ bi vì thế gian

Làm ngọn đèn sáng, nơi nương tựa

Nhổ sạch mọi nọc độc cho đời

Bậc Đại Y vương cho vạn thế

Thế Tôn xưa gặp Phật Nhiên Đăng

Phát đại Từ bi cứu chúng sinh

Như đóa sen tịnh giữa trần thế

Ở trong ba cõi, bùn không nhiễm

Tâm luôn kiên định không thoái chuyển

Cao rộng vững vàng như Tu-di

Như thể kim cương không thể hoại

Như trăng tròn sáng giữa trời thu.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thiên tử Biến Quang ca ngợi Như Lai xong liền chắp tay cung kính đứng qua một bên.

Bấy giờ Thiên tử Phạm Chúng dùng vô lượng ngọc báu Ma-ni, lưới báu trang nghiêm che phủ

khắp Bồ-đề đạo tràng để cúng dường Thế Tôn, rồi đảnh lễ ngang chân Phật, đi nhiễu quanh theo

phía phải ba vòng và đọc bài kệ:

Thế Tôn trí tuệ luôn ngời sáng

Cùng đủ ba mươi hai tướng hảo

Niệm tuệ công đức thấy tròn đầy

Xa lìa kết sử mọi tội ác

Thanh tịnh dứt nhiễm trừ ba độc

Do thế chúng con nay lễ kính

Chứng đắc ba minh danh vang khắp

Ba cửa giải thoát dìu chúng sinh

Điều phục tâm gạn mọi nhơ uế

Khởi đại Từ bi độ cõi thế

Ba nghiệp tịnh thanh hiện cõi trần

Dứt trừ hai nghi không tham đắm

Nêu gương cho đời tu khổ hạnh

Thuyết Tứ Thánh đế độ chúng sinh

Siêng tu hạnh lành, hạnh tối thắng

Tự độ viên mãn rồi độ tha

Ma vương kéo đám ma binh đến

Chỉ dùng từ bi mà hàng phục

Đã đạt Bồ-đề cam lộ pháp

176

Chúng con quy ngưỡng Đấng trọn lành.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thiên tử Phạm Chúng hết lời ca ngợi Như Lai xong liền chắp tay cung kính đứng qua một

bên. Lúc ấy con trai ma vương thuộc bộ Thanh bạch đến chỗ Thế Tôn dâng các bảo cái lớn và

đẹp cúng dường Phât rồi đoc bài kệ:

Con đã thấy Như Lai

An tọa Bồ-đề tòa

Ma quân thật hùng hổ

An nhiên chẳng hãi kinh

Chỉ trong vòng một niệm

Hàng phục mọi ma quân

Đủ công đức như vậy

Con nay xin lễ kính

Tất cả đều viên mãn

Đại Mâu-ni vô thượng

Chúng ma đông vô số

Vẫn không hề lay động .

Từng vì đạo Bồ-đề

Vô lượng kiếp tu thí

Bố thí cả vợ con

Chân tay cùng thân mạng

Tất cả đều chẳng tiếc

Nên được mọi trang nghiêm

Thế Tôn phát nguyện lớn

Đạt được đạo vô thượng

Sẽ độ hết muôn loài

Định tuệ là giáp trụ

Pháp tịnh là thuyền bè

Ý lạc đều viên mãn

Hóa độ khắp chúng sinh

Con đem lòng hoan hỷ

Ca ngợi công đức Phật

Kính nguyện con đời sau

Được thành Vô thượng đạo

Lại đem công đức này

Hàng phục lũ quân ma

Mau chứng Nhất thiết trí.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Ma tử Thanh Bạch đọc bài kệ ca ngợi Như Lai xong liền chắp tay đảnh lễ cung kính đi

nhiễu nhiều vòng và bước qua đứng một bên.

177

Lúc ấy Tha hóa tự tại Thiên vương cùng với vô số các vị Thiên tử đến nơi Bồ-đề tòa cung

kính đi nhiễu quanh nhiều vòng, đem Diêm phù đàn kim hết sức quý giá cùng nhiều thiên hoa

tung rải chỗ Như Lai ngồi và đọc bài kệ:

Pháp Như Lai thuyết đều chân thật

Công nhiên sáng tỏ, không tạp loạn

Xa lìa mê muội cùng tội nhiễm

Chứng đắc pháp cam lộ đại giác

Hào quang chiếu sáng khắp mười phương

Do vậy con nay xin đảnh lễ

Thế Tôn từ bi với tất cả

Thấu mọi căn cơ trừ tà đạo

Trí tuệ thù thắng không ai sánh

Muôn hạnh vi diệu soi muôn loài

Thần thông hiện hóa khắp hư không

Như đi trên đất không vướng mắc

Thấu rõ sinh tử ban tình thương

Tỏ khổ hư dối nên lìa bỏ

Đem lại an lạc cho người trời

Hóa độ cùng đưa đến giải thoát

Lợi ích mười phương như vầng dương

Như mắt sáng ngời của ba cõi

Là nơi nương tựa cho thế gian

Tâm Ngài chưa từng sinh đắm trước

Thần thông diệu dụng luôn tự tại

Là Bậc Tối Tôn trong cõi thế.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo.

-Tha hóa tự tại Thiên vương ca ngợi Như Lai xong cùng với Thiên chúng đảnh lễ đi nhiễu

quanh nhiều vòng và đứng qua một bên. Lúc ấy Hóa lạc Thiên vương cùng với Thiên chúng đến

chỗ Phật ngồi cung kính nhiễu quanh, dùng vô số vòng hoa, châu báu, gấm lụa đủ màu sắc cúng

dường Như Lai và đọc bài kệ:

Như Lai ngời trí tuệ

Dứt sạch mọi cấu nhiễm

Phiền não đã diệt trừ

Thành tựu muôn điều tốt

Nhiều chúng sinh thế gian

Đắm theo tà, ngã mạn

Thế Tôn nay thâu nhiếp

Dần tới đạo diệu kỳ

Là Bậc Xuất thế gian

Trời, người đều cung kính

Trừ tận bệnh phiền não

Chính Bậc Đại Y vương

Nhật nguyệt, ngọc Ma-ni

Phạm vương cùng Đế Thích

178

Đem sánh với Thế Tôn

Mọi ánh sáng mờ hẳn

Được trí tuệ soi chiếu

An lành tỏa khắp trần

Mọi việc đều hy hữu

Nên con nay kính lễ

Thế Tôn tỏ mọi nghĩa

Hư vọng hay chân thật

Ở trong hai nẻo trên

Luôn dạy đúng chánh pháp

Ngôn từ thật thâm diệu

Tâm ý luôn hài hòa

Bậc Đạo Sư trời người

Nên con nay đảnh lễ

Thế Tôn Bậc Đại Trí

Thức tỉnh mọi chúng sinh

Ba minh, tám giải thoát

Năng trừ hết ba độc

Phân biệt theo căn cơ

Trao truyền pháp tương ứng

Đều tùy theo sở nguyện

Vì thế con kính lễ.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Hóa lạc Thiên vương đọc kệ ca ngợi Như Lai xong cùng với Thiên chúng đảnh lễ ngang

chân Phật và đứng qua một bên. Bấy giờ Đâu-suất Thiên vương cùng với Thiên chúng đến Bồ-đề

tòa cung kính nhiễu quanh chỗ Phật ngồi, dâng các loại Thiên y quý giá, lưới ngọc, lọng báu phủ

che trên Phật và đọc bài kệ:

Từng ngự cung Đâu-suất

Rộng nói pháp thanh tịnh

Lời dạy nay vẫn truyền

Chư Thiên đều kính nhớ

Biển lớn công đức ấy

Đèn chiếu sáng cho đời

Chiêm ngưỡng không hề chán

Nên con nay đảnh lễ

Thế Tôn từ hiện thân

Tám nạn đều trừ dứt

Nay tọa Bồ-đề tràng

Thế gian được an lạc

Phật vì thương muôn loài

Khởi tâm đại Chánh giác

Hàng phục chúng oán ma

Chứng đắc đạo Vô thượng

Xin mau chuyển xe pháp

Giáo hóa độ quần mê.

179

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Đâu-suất Thiên vương đọc kệ ca ngợi xong, liền đảnh lễ ngang chân Phật và đứng qua một

bên. Lúc ấy Dạ-ma Thiên vương cùng với Thiên chúng đến Bồ-đề tòa cung kính nhiễu quanh,

dùng vô số hương hoa, các thứ hương xoa, hương tán, cờ phướn, bảo cái cúng dường Phật và đọc

bài kệ:

Phật Bậc Vô Thượng Sĩ

Giới Định Tuệ giải thoát

Thế gian không ai bằng

Nên nay con đảnh lễ

Con xem khắp Thiên chúng

Nơi Bồ-đề tràng này

Với bao đài gác báu

Cúng dường Đức Thế Tôn

Trời, người không một ai

Đáng lãnh thọ như thế

Phật xuất hiện vì đời

Bao tháng năm khổ hạnh

Hàng phục các loài ma

Chứng đắc đạo Vô thượng

Diệt trừ hết vô minh

Chiếu sáng mười phương cõi

Pháp nhãn của thế gian

Muôn loài cùng lợi ích

Dù đến vô lượng kiếp

Ca ngợi Phật, Thế Tôn

Công Đức Phật hằng sa

Ngôn từ nào diễn hết

Mười phương cùng hướng về

Nên con nay đảnh lễ.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Dạ-ma Thiên vương ca ngợi Như Lai xong cùng với Thiên chúng nhiễu quanh rồi đảnh lễ

ngang chân Phật và đứng qua một bên. Bấy giờ Thích Đề-hoàn Nhân cùng với chư Thiên ở cõi

trời Ba mươi ba và các Thiên chúng khác đồng đến Bồ-đề tòa cung kính đi nhiễu quanh nhiều

lần, dùng vô số cờ phướn, bảo cái, hương hoa, y phục cúng dường Phật và đọc bài kệ:

Như Lai công đức thật thanh tịnh

Thân tâm an định như Tu-di

Trí tuệ chiếu sáng mười phương cõi

Tất cả muôn loài cùng tôn quý

Thế Tôn xa xưa trải nhiều kiếp

Cúng dường vô lượng chư Như Lai

Nên nay phục ma thành Chánh giác

Được cả trời người cùng cúng dường

Thế Tôn đa văn cùng định tuệ

180

Mở bày pháp nhãn tuệ tối thượng

Con nay quy y theo chánh pháp

Bậc Đại Pháp chủ của thế gian

Thế Tôn nhiều kiếp cầu Bồ-đề

Vạn hạnh tu trì, muôn hạnh khổ

Phương tiện và Từ, Bỉ, Hỷ, Xả

Tinh tấn, trí tuệ phước tịnh thanh.

Nên đạt công đức vô lượng ấy

Nay lại gồm đủ quả Mười lực

Khi thấy Phật ngự tòa Bồ-đề

Ma vương ác tâm muốn hãm hại

Chư Thiên đã có vị sợ lo

Nhưng thân tâm Phật không hề động

Thế Tôn đưa tay chỉ xuống đất

Tất cả ma quỷ đều tan lui

Chư Phật xa xưa thành Chánh giác

Thế Tôn nay đắc đạo cũng vậy

Phước đức trí tuệ đều vô úy

Là Bậc trời người phải kính lễ.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thích Đề-hoàn Nhân đọc kệ ca ngợi xong, rồi đảnh lễ ngang chân Phật và đứng qua một

bên. Lúc ấy, Tứ đại Thiên vương cùng với chư Thiên thể nữ thảy đều mang nhiều hoa Chiêm-ba,

Bà-lợi-sư và vô số hương hoa, hòa tấu Thiên nhạc đến Bồ-đề tòa cúng dường Phật, đọc bài kệ:

Diệu âm của Như Lai

Khiến người nghe vui mừng

Giới, định luôn tinh tấn

Tâm tịnh luôn hỷ lạc

Ban vui cho chúng sinh

Nên nay con đảnh lễ

Lời pháp vi diệu ấy

Dứt phiền não muôn loài

Được vô lượng an vui

Lòng lặng trong không lỗi

Đạt trí tuệ vô lậu

Thế gian không người hơn

Bình đẳng và bất động

Ví như núi Tu-di

Thị hiện trong cõi đời

Như hoa sen rời nước.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Tứ đại Thiên vương ca ngợi Như Lai xong rồi đảnh lễ đi nhiễu quanh nhiều lần và đứng

qua một bên. Lúc đó chư Thiên ở Hư không giới hiện nửa thân hình, cũng dùng vô số hương hoa

181

cờ phướn, bảo cái, chuông quý, lưới quý giăng mắc khắp khoảng không, lại đem ngọc Anh lạc và

các loại ngọc báu cúng dường Phật, đọc bài kệ:

Con thường ở hư không

Thiện ác đều thấy rõ

Chỉ có thân Như Lai

Thanh tịnh không lầm lỗi

Lại thấy chúng Bồ-tát

Mang vô số bảo đài

Đầy khắp cõi hư không

Số lượng không kể xiết

Lại thấy chúng Bồ-tát

Cúng dường Đức Như Lai

Tung các hoa vi diệu

Chứa đầy đại thiên giới

Lại thấy chúng Bồ-tát

Dùng vô vàn vật dụng

Vòng hoa và chuỗi báu

Dù, lọng cùng vòng ngọc

Hương hoa thảy đầy tràn

Lớp lớp theo thứ tự

Như sông xuôi về biển

Vân tập khắp hư không

Như Lai nhận cúng dường

Tâm luôn luôn bình đẳng.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thiên chúng ở Hư không giới cúng dường Phật xong liền đảnh lễ, nhiễu quanh và đứng

qua một bên. Bấy giờ Địa thần vì để cúng dường Phật, nên quét dọn sạch sẽ, dùng nước thơm

rưới khắp mặt đất, tung rải các thứ hoa quý khắp Bồ-đề tràng làm tăng thêm vẻ thanh tịnh, lại

dùng các màn báu giăng đầy trên cao rồi đọc bài kệ ca ngợi Như Lai:

Như Lai an tọa cõi Đại thiên

Là tòa Kim cang thật chắc bền

Giả sử xác thân đến khô kiệt

Chưa chứng Bồ-đề quyết không rời

Như Lai chẳng dùng lực thần thông

Nếu không đất này sẽ tan nát

Chúng Bồ-tát các nơi vân hội

Chúng con đều thấy được an ổn

Đất này Thế Tôn từng kinh hành

Tam thiên thế giới nhờ ánh sáng

Nơi Phật phóng quang còn xây tháp

Huống chi nơi này, chốn đạo thành

Thổ thần, con nay xin thống lãnh

Vì Thế Tôn nguyện dốc hết lòng

Các bậc Thanh văn và Phật tử

182

Ở nơi thuyết pháp bao công đức

Nguyện làm cho tất cả chúng sinh

Đều đạt đạo Vô thượng giải thoát.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Địa thần đọc bài kệ ca ngợi Như Lai xong, đảnh lễ ngang chân Phật và đứng qua một bên.

Phẩm 24: THƢƠNG NHÂN ĐƢỢC PHẬT THỌ KÝ

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Thế Tôn lúc mới thành Bậc Chánh Giác, vô lượng chư Thiên khắp cõi đều đến ca ngợi

công đức của Như Lai. Lúc bấy giờ Thế Tôn luôn quán tưởng cây Bồ-đề lớn nhất ấy, mắt không

lúc nào rời, lấy niềm vui thiền định làm món ăn, không nghĩ tới chuyện ăn uống, suốt trong bảy

ngày không rời khỏi chỗ ngồi. Vô lượng vị Thiên tử của các cõi trời Dục giới bưng mười ngàn

bình quý đựng nước thơm đến chỗ Phật, lại có vô lượng các vị Thiên tử ở các cõi trời sắc giới

cũng bưng mười ngàn chiếc bình quý đựng đầy nước thơm đến chỗ Phật, tất cả nước thơm ấy

dùng để Như Lai tắm rửa cùng rưới trên cây Bồ-đề.

Khi Như Lai tắm rửa xong, có vô số Trời, Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Khẩn-na-la,

Ma-hầu-la-già... tranh nhau lấy thứ nước tắm của Như Lai để tẩy rửa thân mình. Sau khi tắm

xong, tất cả đều phát tâm Vô thượng Bồ-đề, còn chư Thiên sau khi làm nhiệm vụ xong đều trở về

Thiên cung, hơi thơm của nước đem cúng dường Phật còn lưu mãi nơi thân khiến họ chỉ còn

nghe mùi hương của Phật chứ không còn nghe mùi thơm nào khác, tất cả đều sinh tâm hoan hỷ

cho là việc chưa từng có, đạt Bất thoái chuyển đối với đạo Vô thượng Bồ-đề.

Lúc đó có vị Thiên tử tên Phổ Hoa từ chỗ ngồi đứng dậy đảnh lễ ngang chân Phật và thưa:

-Bạch Thế Tôn, Ngài đã an trụ vào pháp Tam-muội gì mà trải qua bảy ngày ngồi kiết già

nhập định thân tâm bất động?

Này các vị Tỳ-kheo, lúc ấy Ta đã đáp lời của Thiên tử Phổ Hoa:

-Như Lai đã dùng Hỷ duyệt tam-muội làm tư lương thực mà an trụ, do diệu lực của pháp

định ấy mà trải qua bảy ngày ngồi kiết già nhập định như vậy.

Lúc ấy Thiên tử Phổ Hoa đứng phía trước Phật đọc bài kệ:

Thế Tôn chân có ngàn vòng tròn

Ví như hoa sen rất thanh tịnh

Thường được chư Thiên luôn tôn quý

Vì thếcon nay xin lễ kính.

Bấy giờ Thiên tử lễ Phật xong

Lại dùng Già-tha để tán dương.

Vì muốn trời người khỏi nghi ngờ

Hoan hỷ chắp tay đến thưa hỏi

Như Lai giáng sinh dòng vương Thích

183

Khiến cho Thích tộc đều mừng vui

Năng diệt ba độc cùng nghi hoặc

Xin giải chỗ ngờ của Thiên nhân

Do mười lực nào thành Chánh giác

Trải qua bảy ngày quán cây to

Mắt sen xanh Bậc Sư Tử chúa

Kiết già quán cây không chuyển dời

Tất cả chư Phật đều như vậy

Hay riêng Thế Tôn quán cây kia

Diên mạo đoan nghiêm không cất tiếng

Răng trắng đều đặn, miệng ngát hương

Xin vì lợi ích của trời người

Khiến sinh hoan hỷ rõ sự thật.

Bấy giờ Như Lai đáp Thiên tử

Ta nay lược nói điều ông hỏi

Cũng như phép nước lên ngôi vua

Phải qua bảy ngày lo dời đổi

Chư Phật là Bậc Đại Pháp Vương

Thuận thế bảy ngày không chuyển dịch

Lại như dũng tướng tự giữ mình

Sau mới nghĩ mưu để thắng nhân

Chư Phật hàng ma cũng như thê'

Bảy ngày kiết già không khởi thân

Ngã mạn, ba độc cùng phiền não

Là những thứ tổn hại muôn loài

Tất cả nhân hữu lậu phiền não

Với chúng, Ta đều đã trừ tận

Lửa trí vô lậu từ đó khởi

Đốt cháy sạch hết ba thứ độc

Ta ở nơi này dùng dao trí

Quyết phá Lưới sinh tử dày chắc

Hiểu đúng uẩn thân đều không thật

Đều do mê vọng từ vô thủy

Chấp ngã, ngã sở hai vô minh

Cùng với tà kiến đều đoạn tận

Bốn điên đảo như rừng chướng ngại

Căn lành, lửa trí thiêu đốt hết

Vọng chấp tham đắm từ tưởng sinh

Đạt đến giác ngộ đều trừ bỏ

Sáu mươi lăm thứ vô minh hiểm

Bốn mươi bất thiện, ba mươi cấu

Mười sáu buông lung, mười tám giới

Hai mươi lăm hữu đều diệt tận

Hai mươi trần cấu đều lìa xa

Hai mươi tám thứ đời luôn sợ

Ta ở nơi đây luôn tinh tấn

Tất cả Ta đều đã vượt qua

Chứng đắc năm trăm pháp âm Phật

184

Cùng đạt viên mãn trăm ngàn pháp

Chín mươi tám sử, các tùy miên

Là lá, là cành, là tội gốc

Ta dùng trí tuệ làm lửa hồng

Thiêu đốt cháy tan bao nhiêu thứ

Ái, nghi tích chứa như sống cuộn

Dòng nước kiến chấp thường đầy tràn

Ta ở đây dùng mặt trời trí

Ánh sáng nung chiếu đều cạn khô

Tà ngụy, ác hiểm bao tật xấu

Rừng phiền não lỗi lầm như vậy

Ta ở nơi đây dùng lửa trí

Thiêu sạch tất cả thành tan hoang

Phỉ báng Thánh hiền gây bao tội

Là gốc đưa đến đọa cõi ác

Ta dùng thuốc trí tuệ trị liệu

Khiến mọi độc ác nôn ra sạch.

Ta ngồi ở nơi này

Đạt định tuệ công đức

Mọi khổ não lo buồn

Trừ diệt không còn sót

Cũng chính ở nơi này

Ta đạt lý chân thật

Mọi tên độc ngã mạn

Nhổ sạch không hề sót

Cũng chính ở nơi này

Dùng đao bén trí tuệ

Cắt đứt ngã, ngã sở

Cội rễ của tử sinh

Cũng như trời Đế Thích

Đánh phá đám Tu-la

Cũng chính ở nơi này

Đạt trí nhãn thanh tịnh

Mà muôn loài chúng sinh

Bị mê mờ che lấp

Ta dùng thuốc trí tuệ

Rửa sạch mọi mê lầm

Cũng chính ở nơi này

Dùng nước trong giải thoát

Tưới rừng cây khắp nơi

Khói lửa tham đều tắt

Cũng chính ở nơi này

Dùng gió đại tinh tấn

Xua tan mây phiền não

Cùng sấm chớp phân biệt

Cũng chính ở nơi này

Đạt pháp Từ tam-muội

Mọi kho chứa công đức

185

Hàng phục đám ma quân

Cũng chính ở nơi này

Đạt được định vô nguyện

Kho chứa công đức lớn

Dứt sạch mọi phiền não

Cũng chính ở nơi này

Đạt được pháp định Không

Trừ hết mọi phân biệt

Đạt dược định Vô tướng

Kho tàng của công đức

Diệt trừ mọi hý luận

Cũng chính ở nơi này

Kho chứa mọi công đức

Cũng chính ở nơi này

Đạt được ba giải thoát

Sức thần thông trí tuệ

Phá tan lưới tử sinh

Ta cũng dứt sạch hết

Vô thường tưởng là thường

Đời khổ tưởng là vui

Vô ngã tưởng là ngã

Ta dùng lực tinh tấn

Đưa qua biển sinh tử

Phá trừ mọi lưới ái

Ví như cá Ma-kiệt

Ta ở đây giác ngộ

Rõ mọi tham, sân, sỉ

Ví như đám lửa lớn

Thiêu đốt đám phù du

Ta ở trong đêm dài

Vô lượng vô biên kiếp

Đường sinh tử nhọc nhằn

Xoay vòng không ngừng nghỉ

Nay đã được dừng dứt

Hết mọi nỗi lo sợ

Những điều ta giác ngộ

Ngoại đạo nào vươn tới

Từng câu, nghĩa cam lộ

Năng dứt bao ưu não

Ta vào thành vô úy

Trừ hết giới, xứ, uẩn

Mọi tham ái đã tận

Không còn thọ thân sau

Ta vì đạo giác ngộ .

Nơi vô lượng ức kiếp

Làm tất cả hạnh lành

Thí cả đến thân mình

Công đức đều viên mãn

186

Cho nên ở nơi này

Đạt pháp thắng cam lộ

Bồ-đề vô thượng giác

Phật Như Lai quá khứ

Chứng đắc pháp chân thật

Tùy căn cơ chúng sinh

Phân biệt truyền giảng pháp

Ta nay cũng như vậy

Đắc pháp diệu chẳng khác

Chỉ trong một sát-na

Biết rõ khắp thế gian

Nhân duyên hòa hợp sinh

Không tịch giả hợp có

Như thành Càn-thát-bà

Như ảo ảnh trên không

Pháp nhãn ta đạt được

Thấy suốt khắp mọi nơi

Như thể nhìn bàn tay

Cầm quả A-ma-lặc

Pháp Tam-muội ta đạt

Thông tỏ hết tất cả

Nhớ rõ vô lượng kiếp

Như từ mộng choàng tỉnh

Mọi người trời các cõi

Bị tưởng điên đảo thiêu

Ta chính ở nơi này

Thấu tỏ mọi sự thật

Ta từ vô lượng kiếp

Cầu vô thượng Bồ-đề

Tu tập hạnh đại Từ

Tâm Từ duyên các pháp

Hàng phục đám ma quân

Ta từ vô lượng kiếp

Tu tập hạnh đại Bi

Tâm Bi duyên các pháp

Trừ sạch mọi lo phiền

Ta từ vô lượng kiếp

Tu tập hạnh đại Hỷ

Tâm Hỷ duyên các pháp

Chứng đắc đạo vô thượng

Ta từ vô lượng kiếp

Cầu vô thượng Bồ-đề

Tu tập hạnh đại Xả

Tâm Xả duyên các pháp

Chứng đắc pháp cam lộ

Ta đối trước ma quân

Phát thệ nguyện như vầy

Nếu chẳng thành Phật quả

187

Quyết không rời tòa này

Ta dùng trí kim cang

Phá trừ vô minh ám

Đạt đủ mười loại lực

Nơi tòa này nay hiểu

Chưa đạt nay đều đạt

Các lậu vắng sạch hết

Quân ma cũng tận trừ

Nơi tòa này nay rõ

Cửa năm uẩn phá tan

Mầm ba ái đều diệt

Do vậy mà hiện nay

Mới ngồi kiết già vậy.

Bấy giờ Bậc Tối Thắng

Từ tòa kim cang dậy

Lại ngồi nơi bảo tòa

Các trời dâng nước tắm

Chư Thiên dùng bình báu

Trong chứa đầy nước thơm

Hiến Bậc Chúng Trung Tôn

Tắm rửa khắp thân thể

Lúc ấy chư Thiên chúng

Cũng với nhiều Thiên nữ

Tấu bao khúc nhạc trời

Dốc lòng để dâng cúng

Này các vị Thiên tử

Phải biết rõ như thế

Ta trải qua bảy ngày

Chẳng hề rời tòa ấy.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Vì sao lúc mới thành Bậc Chánh Giác suốt trong bảy ngày Như Lai không rời khỏi tòa

ngồi? Vì Như Lai ngồi trên tòa ấy để đoạn trừ hoàn toàn vòng sinh, già, bệnh, chết nối tiếp nhau

không đầu không cuối. Qua bảy ngày quán cây Bồ-đề không rời tòa, đến tuần thứ hai, Như Lai

đã kinh hành trong khắp cõi Tam thiên đại thiên thế giới. Trong tuần thứ ba, Như Lai quan sát

khắp Bồ-đề tràng, mắt không hề rời bỏ, cũng chính vì ở nơi đây Ta đã đoạn trừ sinh tử, chứng

Tuệ giác Vô thượng. Trong tuần thứ tư, Như Lai kinh hành đến các vùng lân cận dọc theo bờ

sông, lấy biển lớn làm giới hạn.

Bấy giờ ma vương Ba-tuần đến chỗ Thế Tôn thưa:

-Bạch Thế Tôn, Ngài đã trải qua vô lượng kiếp tinh cần tu khổ hạnh nay mới được thành

Phật. Nay đã đúng lúc để Ngài nhập Niết-bàn. Cúi xin Như Lai mau nhập vào Niết-bàn. Cúi

mong Bậc Thiện Thệ mau nhập Niết-bàn.

Đức Phật nói:

188

-Ba-tuần, Ta vốn phát đại nguyện muốn làm lợi ích cho tất cả chúng sinh nên cầu đạo Vô

thượng Bồ-đề, trải qua vô lượng kiếp tinh cần gian khổ tích lũy bao công đức. Hiện tại tất cả

chúng sinh đối với đạo pháp của Ta chưa đạt được lợi ích gì, sao ngươi lại xúi giục Ta nhập

Niết-bàn? Hơn nữa trong thế gian này Tam bảo chưa có đủ, chúng sinh chưa được giáo hóa, thần

thông cùng diệu pháp chưa được hiển bày truyền bá, vô lượng các vị Bồ-tát chưa có dịp để phát

tâm Vô thượng Bồ-đề, sao ngươi lại hối thúc Ta sớm vào Niết-bàn?

Lúc ấy ma vương Ba-tuần nghe Phật nói như vậy liền thoái lui đứng qua một bên, dùng gậy

vạch xuống đất mà suy nghĩ, than thở:

-Ở trong cõi Dục giới này, từ nay trở đi ta là người chịu nhiều sầu khổ hơn ai hết.

Lúc đó ba nàng con gái của ma vương thấy cha sầu khổ liền hỏi:

Đại vương do cớ gì

Mà tâm cực sầu khổ?

Nay khiến đại vương phiền

Xin hỏi rõ là ai?

Chúng con dùng dục kéo

Như dùng dây dắt voi

Khiến kẻ ấy tham đắm

Đem về cung Tự tại.

Ma vương đọc bài kệ trả lời các ma nữ:

Thế gian chẳng hề nhiễm

Cõi tham cũng không buộc

Bậc ấy vượt mọi dục

Vì thế ta buồn khổ.

Ba nàng ma nữ này lúc Như Lai còn là Bồ-tát ngồi nơi tòa Bồ-đề đã đến và dùng mọi vẻ

đẹp quấy nhiễu Bồ-tát, tạo ra vô số những trò huyễn hoặc mà chẳng được việc gì, nhưng vốn là

hạng nữ nhân nặng nề đắm nhiễm, phiền não sâu nặng, nên lúc đó ba nàng đều tự biến dạng, một

nàng hóa làm thanh nữ, một nàng hóa làm thiếu phụ, một nàng hóa làm một phụ nữ trung niên,

cả ba cùng nhau đến chỗ Phật.

Bấy giờ Đức Thế Tôn liền dùng diệu lực thần thông biến ba nàng ấy thành ba bà lão khiến

chúng hổ thẹn vội lui về chỗ ma vương Ba-tuần nói kệ thưa:

Cha nói người lìa dục

Cõi tham không làm nhiễm

Chúng con đã biến hóa

Nhằm mê loạn Sa-môn

Lắm kẻ thấy chúng con

Lòng dục luôn dấy khởi

Nay hiện sắc mỹ miệu

Bậc ấy tâm chẳng động

Dùng đại thần thông biến

189

Chúng con thành bà lão

Xin vương dùng uy lực

Cho trở lại nguyên hình.

Khi ấy ma vương đáp lời con:

-Ta nhận thấy không có ai dù là trời hay người có thể chế ngự được Phật. Các con phải tự

mình đến nơi đó xin sám hối mọi tội lỗi trước nay của mình, mong Phật thư lại thần lực thì mới

có thể trở lại thân hình cũ được.

Ba nàng ma nữ vâng lời cha, đến chỗ Như Lai đọc bài kệ:

Chúng con không trí tuệ

Muốn mê hoặc Như Lai

Chưa tường việc tốt xấu

Chẳng rõ việc dữ lành

Chúng con cùng sám hối

Mong tội được tiêu trừ

Cúi xin lực từ bi

Cho hiện lại thân cũ.

Lúc đó Như Lai vì lòng từ bi nên thu lại thần thông khiến ba ma nữ được trở lại thân hình

như trước.

Trong tuần lễ thứ năm, Như Lai trụ nơi chỗ ở của Mục-chân-lân^đà Long vương. Lúc ấy

gió lạnh thổi dữ, mưa dầm suốt bảy ngày không ngớt, Long vương lo sợ gió mưa làm thương tổn

Như Lai nên đã lìa khỏi cung của mình đến trước chỗ Phật, quấn thân mình thành bảy vòng

quanh Phật để che chở, dùng đầu mình làm lọng che phủ phía trên đầu Phật, lại có vô lượng

Long vương ở bốn phương cùng đến bảo vệ Phật. Thân của Long vương vòng cao rắn chắc như

núi Tu-di. Khi đó các Long vương đều được uy lực và hào quang của Phật tác động nên thân tâm

đều đạt được niềm an lạc chưa từng có.

Qua bảy ngày mưa tạnh gió dừng, các Long vương cùng đảnh lễ ngang chân Phật, đi nhiễu

theo phía tay phải ba vòng rồi trở về cung điện của mình.

Vào tuần lễ thứ sáu, Thế Tôn đi dưới bóng cây Ni-câu-đà gần dòng sông Ni-liên là chốn có

nhiều nhóm ngoại đạo. Các nhóm này đều đến làm quen, gần gũi thăm hỏi Thế Tôn trong bảy

ngày mưa gió vừa qua có được an ổn, vui vẻ không.

Đức Thế Tôn đọc bài kệ đáp:

Tịch tĩnh mà biết đủ

Tư duy nên chứng pháp

Lợi ích cho chúng sinh

Từ bi thương tất cả

Lìa xa mọi tội nhiễm

Chẳng đắm việc thế gian

Tâm dứt hẳn ngã mạn

190

Đó là an lạc nhất.

Vào tuần lễ thứ bảy, Thế Tôn đi vào rừng Đa diễn ngồi kiết già dưới một cội cây quán

tưởng về chúng sinh đang bị nỗi khổ sinh, lão, bệnh, tử bức bách, rồi cất tiếng xướng kệ:

Chúng sinh ở cõi thế

Mãi bị năm dục thiêu

Nên thường nhớ bỏ ái

Vì ái làm tăng khổ.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc bấy giờ có hai anh em người miền Bắc nước Thiên trúc, đều là chủ đoàn thương nhân,

một người tên Đế-lý-phú-bà, còn người kia tên Bà-lý. Cả hai đều là người có trí tuệ, rất giỏi về

việc kinh doanh làm ăn, tính tình hiền lành hòa nhã, khéo giao tiếp nên công việc buôn bán khấm

khá dần và trở nên giàu có.

Lúc đó hai anh em đang đưa năm trăm chiếc xe trâu kéo chở các hàng trân phẩm quý giá

quay về quê cũ. Trong đoàn thương nhân có hai anh em lo việc điều khiển trâu kéo, một người

tên Thiện Sinh, một người tên Danh Xứng. Hai anh em này rất thông thạo đường sá, biết rõ

những chỗ an toàn hoặc hiểm trở, dùng cành hoa ưu-bát-la giơ lên cho trâu thấy mà đi, khỏi phải

dùng roi gậy đánh đập. Đi đến Nhũ lâm, đường sá rất bằng phẳng nhưng chân một con trâu giẫm

mạnh làm mặt đường bị lún khiến một càng xe bị gãy và cả đoàn xe năm trăm chiếc bị đùn lại

bên đường, hai con trâu đi đầu cũng không chịu tiến tới, dùng roi gậy đánh mấy nó cũng chẳng

chịu cất bước. Đoàn thương nhân đâm lo sợ, cùng nói với nhau:

-Hai con trâu chẳng dám đi tới nữa, chắc hẳn có điều gì làm chúng kinh sợ chăng?

Họ liền cử người cỡi ngựa cầm binh khí đi về phía trước thăm dò. Người này đi một lát rồi

trở lại thưa với vị chủ đoàn:

-Tôi đã đi tới phía trước xem xét kỹ nhưng chẳng thấy có gì là hiểm trở khó khăn, không rõ

vì sao mà hai con trâu lại không chịu đi tiếp?

Lúc đó vị thần giữ rừng hiện ra nói với đám thương nhân:

-Các vị thương nhân chớ nên sợ hãi! Các ông ở trong đêm dài tối tăm mãi trôi lăn theo nẻo

sinh tử, hôm nay các ông sắp được phúc lợi lớn. Vì sao mà ta nói thế? Vì có Đức Phật đã xuất

hiện ở cõi đời này, mới thành Chánh giác đang an trụ trong khu rừng kia, chẳng ăn uống gì đã

hơn bốn mươi chín ngày. Các ông nên đem các món ăn, nước uống đến để cúng dường Ngài.

Hai vị điều khiển trâu liền cho xe tiến lên, hướng về phía có Đức Phật và cả đoàn xe cùng

theo sau. Đi được một quảng đường, từ xa họ đã trông thấy; Như Lai với ba mươi hai tướng tốt

và tám mươi vẻ đẹp, hào quang từ thân chiếu sáng rực rỡ như mặt trời mới hiện. Đoàn thương

nhân trông thấy Phật, đều tỏ ra cung kính cho là điều ít có, cùng bảo nhau:

-Đây là Phạm vương, Đế Thích, Tứ Thiên vương hay là trời Nhật Nguyệt hay là thần Núi,

thần Sông?

191

Lúc ấy Đức Thế Tôn liền đưa cao tấm ca-sa lên cho đám thương nhân trông thấy khi đó họ

mới biết Như Lai là người xuất gia tu hành, nên họ đều sinh tâm hoan hỷ nói với nhau:

-Theo pháp xuất gia thì ăn uống phải đúng lúc, vậy chúng ta nên sửa soạn các thứ ăn ngon

quý như đề hồ, mật, sữa, cháo sữa... để kịp thời cúng dường.

Cả đoàn khách buôn bày biện cấc thứ trai phẩm ăn uống xong liền cùng đến trước Như Lai,

nhiễu quanh theo phía phải ba vòng rồi đứng sang một bên thưa:

-Bạch Đức Thế Tôn, xin hãy thương xót chúng con mà nhận món cúng dường ít ỏi này.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc sắp sửa thọ nhận trai phẩm cúng dường của đoàn thương nhân ấy, Như Lai liền suy

nghĩ: “Chư Phật quá khứ đều dùng bình bát để thọ trai, còn ta nay dùng vật gì để nhận món ăn

này”.

Lập tức Tứ Thiên vương mỗi vị đem một bình bát vàng dâng lên Như Lai và thưa:

-Cúi mong Thế Tôn nhận bát này của chúng con để đựng các món ăn cúng dường kia. Cúi

xin Thế Tôn thương tưởng đến chúng con để cho trong cõi sinh tử này, chúng con gặp được

nhiều an lạc.

Lúc ấy Thế Tôn nói với bốn vị Thiên vương:

-Pháp của hàng xuất gia không được cùng nhận các bình bát vàng quý giá như thế, kể cả

trường hợp bát làm bằng bảy món báu cũng không được nhận.

Bấy giờ Tỳ-sa-môn Thiên vương ở phương Bắc nói với các vị Thiên vương kia:

-Tôi nhớ lại thời xa xưa có vị Thiên tử Thanh Thân đem đến bốn cái bát làm bằng đá cho

chúng ta, lại có vị Thiên tử tên Biến Quang tới bảo:

-Không nên dùng cái bát ấy, cần phải tạo tháp thờ và cúng dường, bởi vì trong tương lai, khi

có Đức Phật xuất hiện ở đời hiệu là Thích-ca Mâu-ni thì nên đem những bát này cúng dường vị

Phật ấy. Vậy nay chính là lúc chúng ta đem những bát ấy cúng dường Phật.

Các vị Thiên tử mỗi vị vội trở về Thiên cung, cùng với quyến thuộc mang theo chiếc bình

bát bằng đá, dùng hương thơm xoa lên, đựng đầy các thứ thiên hoa, hòa tấu Thiên nhạc, cùng

đến nơi chỗ Phật. Mỗi vị đều dâng bình lên Như Lai và thưa:

-Bạch Thế Tôn, cúi xin Ngài thương xót nhận bình bát của chúng con để đựng các thức ăn

của những thương nhân cúng dường. Cúi xin thương tưởng đến chúng con để chúng con thành

bậc Pháp khí và được nhiều an lạc trong cõi sinh tử này.

Bấy giờ Thế Tôn liền suy nghĩ: “Bốn vị Thiên vương đã có tín tâm thanh tịnh cúng dường

bình bát cho Ta nhưng Ta không thể nhận và giữ hết bốn chiếc bát. Tuy nhiên, nếu ta chỉ nhận

192

bát của một vị thì những vị kia sẽ buồn lòng, vì vậy Ta nên nhận hết các bình bát ấy”. Đức Thế

Tôn nhận bình bát của Bắc phương Tỳ-sa-môn Thiên vương và đọc bài kệ:

Ông dâng Ta bát này

Sẽ được pháp tối thượng

Nay Ta thọ ông cúng

Khiến ông đủ tuệ niệm.

Đức Thế Tôn nhận bình bát của Đề-đầu-lại-trá Thiên vương và đọc bài kệ:

Đem bát cúng Như Lai

Niệm tuệ được tăng trưởng

Nhiều đời được an vui

Mau chứng thành Giác ngộ.

Đức Thế Tôn nhận tiếp bình bát của Tỳ-lâu-bác-xoa Thiên vương và đọc bài kệ:

Ta đem tâm thanh tịnh

Nhận bát thanh tịnh này

Khiến tâm ông trong lành

Được trời người hiến cúng.

Đức Thế Tôn lại nhận tiếp bình bát của Tỳ-lâu-lặc-xoa Thiên vương và đọc bài kệ:

Như Lai giới thanh tịnh

Bát ông dâng trọn lành

Do tâm ông thuần khiết

Được quả cũng sạch trong.

Sau khi nhận bốn bình bát của các vị Thiên vương, Thế Tôn lần lượt đem đặt chồng lên

nhau, rồi dùng tay phải ấn mạnh xuống hợp thành một bát, đường viền còn in rõ.

Bấy giờ Đức Như Lai nhớ nghĩ về việc quá khứ và đọc bài kệ:

Ta xưa từng đem hoa đầy bát

Cúng dường vô lượng chư Như Lai

Nên nay được bốn vị Thiên vương

Cúng ta bát thanh tịnh bền chắc.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy đoàn thương nhân cáo từ Phật rồi thúc đàn trâu kéo xe đi tiếp. Sáng sớm hôm sau,

người lo việc chăn dắt trâu đi vắt sữa, sữa được vắt ra liền thành Đề hồ, người ấy cho là việc lạ,

liền đem Đề hồ đó về thưa với vị thương chủ là sữa hôm nay mình vắt không hiểu sao đều biến

thành Đề hồ cả, không rõ đây là việc lành hay dữ. Trong đoàn thương nhân có một người Bà-la-

môn tính tình tham lam thưa với vị thương với chủ:

-Đó là điềm chẳng lành, thứ đề hồ kia nên đem cho hết đi.

193

Người thương chủ vốn có vị tổ xa xưa được sinh lên cõi trời Phạm thế, lúc đó hiện thân

thành Bà-la-môn nói với đoàn thương nhân:

Các ngươi từ xưa phát nguyện lớn

Nếu Như Lai chứng đạo Bồ-đề

Sẽ xin đem thức ăn dâng Phật

Thọ thức ăn rồi chuyển pháp luân

Nay Như Lai thành Bậc Chánh Giác

Sở nguyện các ngươi cũng hoàn thành

Thế Tôn đã nhận món ăn đó

Sẽ chuyển bánh xe pháp vô thượng

Sữa vắt hôm nay thành Đề hồ

Chính do uy lực của Bậc Thánh

Sáng sớm đã hiện ra điềm lành

Do đó mọi việc đều tốt đẹp

Phạm thiên nói xong bài kệ rồi

Lại hiện nguyên hình về Phạm thế.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc ấy những thương nhân nghe xong bài kệ rất vui mừng, lấy đề hồ đó rồi chọn thứ gạo

tốt nhất nấu thành cháo nhuyễn, hòa thêm mật thơm, đựng đầy trong bát bằng Chiên-đàn trở lại

rừng Đa diễn cúng dường Phật và thưa:

-Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn thương xót chúng con mà nhận món ăn này.

Bấy giờ Thế Tôn nhận món ăn của những thương nhân. Sau khi độ xong, Ngài cầm bát

bằng Chiên-đàn vốn rất quý giá làm bằng trăm ngàn thứ châu báu, ném lên không trung. Khi ấy

có vị Phạm thiên tên Thiện Phạm đón lấy chiếc bát Chiên-đàn đem về Thiên cung xây tháp cúng

dường. Tháp đó đến nay luôn được chư Thiên dâng hương hoa cúng dường không bao giờ dứt.

Cùng lúc đó, Thế Tôn cũng chú nguyện cho đoàn thương nhân và nói bài kệ:

Các ông sẽ gặp nhiều an lành

Tài sản quý giá thêm sung mãn

Muôn việc làm sẽ được an lành

Cả đến thân mạng đều cũng vậy

Của báu mong cầu tự nhiên đến

Dùng vòng an lành đeo lên đầu

Chư Thiên, tinh tú và Nhật Nguyệt

Đế Thích Tứ vương theo hộ trì

Nơi chốn đi đến đều bình yên

Trở về cũng gặp nhiều may mắn

Nhờ công đức cúng thức ăn này

Về sau sẽ đắc quả Chánh giác

Hiện là Vị Độ Tam Phần Phật

Được thọ ký, thương nhân hoan hỷ.

194

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi thành Chánh giác, đầu tiên Như Lai đã được hai vị thương chủ và những thương

nhân cúng dường thức ăn và đã thọ ký cho họ như thế. Những thương nhân khi được Phật thọ ký

đều nhận thấy đây là việc chưa từng có nên đều cung kính chắp tay thưa:

-Từ nay chúng con xin quy y Như Lai.

Phẩm 25: ĐẠI PHẠM THIÊN VƢƠNG KHUYẾN THỈNH

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Khi mới thành đạo Chánh giác, Như Lai đã tĩnh tọa một mình trong rừng Đa diễn, tâm an

trụ vào cảnh thiền định sâu xa vi diệu, quan sát kháp thế gian rồi khởi lên suy niệm này: “Pháp

mà Ta đã chứng được thậm thâm vi diệu, tịch tĩnh bậc nhất, rất khó lãnh hội thấu đạt, không thể

lý giải theo con đường tư duy phân biệt, chỉ có chư Phật mới có thể thông tỏ. Pháp đó dạy con

đường vượt qua năm uẩn để đi vào chân lý đệ nhất tức thể tánh thanh tịnh vô xứ, vô hành, bất

thủ, bất xả; không thể hiểu hết bằng tri kiến bình thường, không thể chỉ bày rõ được vô vi, vô tác,

lìa xa sáu cảnh; chẳng phải là pháp mà tâm có thể ước lượng được hay diễn đạt bằng ngôn từ

được, không thể hiểu theo cảm quan nghe thấy và cũng không thể quán tưởng mà hiểu được vì

nó dung thông vô ngại, lìa mọi con đường sẵn có để vươn tới chốn cứu cánh, là pháp Không, Vô

sở đắc, Niết-bàn tịch tĩnh. Nếu truyền dạy pháp ấy cho con người thì chắc hẳn họ không thể thấu

hiểu được, chỉ uổng công mà chẳng đem lại lợi ích gì. Vì vậy Ta cứ mặc nhiên an trụ”. Bấy giờ

Thế Tôn đọc bài kệ:

Ta chứng pháp cam lộ vô vi

Thâm diệu tịch tĩnh lìa cấu nhiễm

Tất cả chúng sinh khó lãnh hội

Vì thế ta yên lặng tịch trú

Pháp ấy xa lìa mọi ngôn từ

Ví như hư không không ô nhiễm

Tâm y tư duy đều chẳng đạt

Nếu người thấu đạt thật ít có

Tánh của pháp ấy lìa văn tự

Ai thâm nhập được diệu lý ấy

Nhờ trải nhiều kiếp cúng dường Phật

Nên mới nghe qua sinh tin hiểu

Chẳng thể nói Hữu hoặc nói Vô

Không Hữu không Vô cũng chẳng được

Ta xưa vô lượng kiếp tu hành

Chưa đạt cứu cánh Vô sinh nhẫn

Nay đã đạt pháp cứu cánh ấy

Thường quán các pháp không sinh diệt

Tất cả các pháp bản tánh Không

Nhiên Đăng Như Lai thọ ký Ta

Ông ở đời sau thành Chánh giác

Thành Phật hiệu là Thích-ca Văn

Tuy vào lúc ấy chứng pháp tịnh

195

Nay Ta mới đạt đến cứu cánh

Thấy chúng sinh trong cõi sinh tử

Không phân chánh pháp và phi pháp

Chúng sinh thế gian có thể độ

Nên khởi đại Bi mà độ chúng

Phạm vương nếu đến khuyến thỉnh

Ta Ta sẽ chuyển bánh xe diệu pháp.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Như Lai nói xong bài kệ ấy liền từ chòm lông trắng giữa hai hàng lông mày phóng ra luồng

hào quang lớn chiếu sáng khắp Tam thiên đại thiên thế giới. Bấy giờ vị Thiên chủ thế giới Ta-bà

là Loa Kế Phạm vương, nhờ oai thần của Phật mà biết được Thánh ý trong sự im lặng của Như

Lai, nên suy nghĩ: “Ta phải mau đến chỗ Phật khuyến thỉnh Ngài khởi chuyển bánh xe chánh

pháp”. Ông liền gọi chúng Phạm thiên đến nói:

-Này các vị, chúng sinh trong thế gian đối với pháp lành có thể giảm sút, đối với pháp ác có

thể tăng lên. Vì sao thế? Là vì Phật đã đắc quả vị Vô thượng Bồ-đề rồi nhưng chỉ im lặng an trụ

chứ không chuyển bánh xe pháp. Chúng ta phải đến đấy để khuyến thỉnh Ngài chuyển bánh xe

pháp giáo hóa chúng sinh.

Thế rồi Phạm vương cùng với sáu mươi tám câu-chi vị Phạm thiên đến chỗ Phật, đảnh lễ

ngang chân Phật, cung kính đi nhiễu quanh theo phía phải ba vòng rồi đứng sang một bên thưa:

-Bạch Thế Tôn, hiện nay chúng sinh trong thế gian đối với pháp lành đang bị giảm sút. Vì

sao thế? Như Lai đã vì chúng sinh mà xuất gia cầu đạo Bồ-đề. Nay thành Phật rồi lại im lặng an

trụ không chuyển bánh xe chánh pháp, do vậy mà chúng sinh đối với pháp lành không được tăng

trưởng. Lành thay Thế Tôn, lành thay Thiện Thệ! Xin Thế Tôn vì chúng sinh mà khởi tâm đại Bi

chuyển bánh xe chánh pháp. Nhiều chúng sinh có năng lực lãnh hội được pháp thâm diệu. Chỉ

mong Thế Tôn chuyển bánh xe pháp.

Bấy giờ Đại phạm Thiên vương đọc bài kệ tán thán Phật:

Thắng trí Như Lai

Viên mãn tối thượng

Phóng hào quang lớn

Chiếu khắp thế gian

Dùng mặt trời tuệ

Nở hoa cõi người

Vì sao lìa bỏ

An trụ vô thanh

Phật đem pháp báu

Ban cho muôn loài

Nơi trăm ngàn kiếp

Đã từng thu nhận

Gần gũi cõi đời

Nào bỏ chúng sinh

Cúi mong Thế Tôn

196

Thổi loa pháp vang

Gióng trống pháp lớn

Thắp đèn pháp ngời

Tuôn mưa pháp đượm

Dựng cao cờ pháp

Đưa hết chúng sinh

Qua biển sinh tử

Bệnh nặng phiền não

Đều được diệt trừ

Lửa phiền não dữ

Làm cho dừng tắt

Chỉ rõ Niết-bàn

Đường không ưu não

Nói pháp chân thật

Mở cửa giải thoát

Khiến bao kẻ mù

Đều được pháp nhãn

Dứt hết mọi lo

Sinh lão bệnh tử

Không phải trời người

Không phải Đế Thích

Mà đoạn trừ sạch

Sinh tử phiền não

Con cùng Thiên chúng

Kính thỉnh Như Lai

Chuyển bánh xe pháp

Nguyện đem công đức

Việc khuyến thỉnh này

Đồng mong Thế Tôn

Chuyển xe chánh pháp

Giáo hóa muôn loài.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc bấy giờ Thế Tôn yên lặng an trụ, Đại phạm Thiên vương cùng với chư Thiên dùng bột

hương chiên-đàn và trầm thủy cõi trời cúng dường Phật xong liền biến mất.

Đức Phật bảo các vị Tỳ-kheo:

-Lúc đó Như Lai vì muốn cho thế gian tôn trọng chánh pháp, vì muốn cho diệu pháp thậm

thâm được khai mở, truyền bá khắp thế gian nên đã trụ vào thiền định quan sát khắp cõi và suy

nghĩ: “Pháp mà Ta đã chứng được thậm thâm vi diệu, tịch tĩnh bậc nhất rất khó lãnh hội thấu đạt,

không thể lý giải theo con đường tư duy phân biệt, chỉ có chư Phật mới có thể thông tỏ. Pháp đó

dạy con đường vượt qua năm uẩn để đi vào chân lý đệ nhất tức thể tánh thanh tịnh vô xứ, vô

hành, bất thủ, bất xả, không thể hiện bằng tri kiến bình thường, không thể chỉ bày rõ được vô vi,

vô tác, lìa xa sáu cảnh, chẳng phải là pháp mà tâm có thể ước lượng được hay diễn đạt bằng ngôn

từ được, không thể hiểu theo cảm quan nghe thấy và cũng không thể quán tưởng mà hiểu được vì

nó dung thông vô ngại, lìa mọi con đường sẵn có để vươn tới chốn cứu cánh, là pháp Không, Vô

197

sở đắc, Niết-bàn tịch tĩnh. Nếu truyền dạy pháp ấy cho con người thì chắc hẳn họ không thể thấu

hiểu được, chỉ uổng công mà chẳng đem lại lợi ích gì. Vì vậy ta cứ mặc nhiên an trụ.

Bấy giờ Đại phạm Thiên vương nhờ uy thần của Phật, nên lại biết Như Lai vẫn còn giữ ý

tưởng im lặng, bèn đến chỗ Thích Đề-hoàn Nhân nói:

-Kiều-thi-ca, ông nay nên biết chúng sinh nơi thế gian bị cuốn trong rừng rậm sinh tử, pháp

lành hiện đang giảm sút còn pháp ác lại tăng lên. Vì sao thế? Vì Như Lai không chịu chuyển xe

pháp. Kiều-thi-ca, chúng ta phải cùng nhau đến chỗ Phật khuyến thỉnh Ngài, vì chư Phật Như

Lai khi đắc đạo thường phải được ân cần khuyến thỉnh thì mới chuyển xe pháp, nếu không thì

các Ngài cứ yên lặng an trụ. Do vậy chúng ta phải đến khuyến thỉnh Như Lai chuyển pháp luân

cũng là để cho thế gian biết tôn trọng chánh pháp.

Lúc ấy Đại phạm Thiên vương cùng Thích Đề-hoàn Nhân và chư Thiên ở các cõi, Tứ Thiên

vương thiên, Tam thập tam thiên, Dạ-ma thiên, Đâu-suât-đà thiên, Lạc biến hóa thiên, Tha hóa tự

tại thiên, Phạm chúng thiên, Phạm phụ thiên, Quang âm thiên, Quảng quả thiên, Biến tịnh thiên,

Tịnh cư thiên cho đến A-ca-ni-trấ thiên, tất cả đều uy nghi rực rỡ vào khoảng nửa đêm cùng vân

tập đến rừng Đa diễn lễ Phật rồi đi nhiễu quanh theo phía tay phải ba vòng và đứng sang một

bên.

Bấy giờ Thích Đề-hoàn Nhân chắp tay hướng về chỗ Phật đọc bài kệ thỉnh Như Lai chuyển

xe chánh pháp:

Thế Tôn hàng phục các ma oán

Tâm luôn thanh tịnh như trăng tròn

Nguyện vì chúng sinh ra khỏi định

Đem trí tuệ sáng chiếu thế gian.

Thích Đề-hoàn Nhân đọc bài kệ xong mà Phật vẫn cứ yên lặng. Loa Kê Phạm vương nói

với Thích Đề-hoàn Nhân:

-Này Kiều-thi-ca, không thể khuyến thỉnh như vậy mà được đâu.

Thế rồi Đại phạm Thiên vương liền rời tòa ngồi, vén vạt áo để lộ vai bên phải, đầu gối phải

quỳ chạm sát đất, chắp tay hướng về Đức Phật nói bài kệ khuyến thỉnh:

Như Lai nay đã hàng phục ma

Trí tuệ sáng ngời chiếu khắp chốn

Thế gian căn cơ đã thuần thục

Cúi mong Thế Tôn rời định cảnh.

Khi ấy Thế Tôn nói với Đại phạm Thiên vương:

-Pháp mà Ta đã chứng được thậm thâm vi diệu, tịch tĩnh bậc nhất, rất khó lãnh hội thấu đạt,

không thể lý giải theo con đường tư duy phân biệt, chỉ có chư Phật mới có thể thông tỏ. Pháp đó

dạy con đường vượt qua năm uẩn để đi vào chân lý đệ nhất tức thể tánh thanh tịnh vô xứ, vô

hành, bất thủ, bất xả, không thể hiểu hết bằng tri kiến bình thường, không thể chỉ bày rõ được vô

vi, vô tác, lìa xa sáu cảnh; chẳng phải là pháp mà tâm có thể ước lượng được hay diễn đạt bằng

198

ngôn từ được, không thể hiểu theo cảm quan nghe thấy và cũng không thể quán tưởng mà hiểu

được vì nó dung thông vô ngại, lìa mọi con đường sẵn có để vươn tới chốn cứu cánh, là pháp

Không, Vô sở đắc, Niết-bàn tịch tĩnh. Nếu truyền rộng pháp ấy cho mọi người thì chắc hẳn họ sẽ

không thể thấu hiểu được. Vì mà Ta thường suy niệm hai bài kệ sau:

Đạo Ta chứng ngược dòng

Thâm diệu khó nhận biết

Kẻ mù tối không hiểu

Nên im lặng vô ngôn

Chúng sinh nơi cõi thế

Đắm theo năm cảnh, trần

Thật khó tỏ pháp Ta

Nên Ta im lặng mãi.

Lúc đó Phạm vương, Đế Thích cùng hội chúng chư Thiên nghe Phật nói kệ như vậy lòng rất

lo buồn, biến mất khỏi nơi ấy.

Đức Phật nói với chư vị Tỳ-kheo:

-Vào một hôm nọ, Đại phạm Thiên vương nhận thấy nhiều nhóm ngoại đạo tại nước Ma-

già-đà đề xướng các thuyết về đất, nước, lửa, gió rồi tranh biện, giải thích theo tà kiến mà cho là

chánh đạo. Chúng sinh ở đấy cần được hóa độ, mà Đức Phật vẫn còn yên lặng như trước, nên đã

thân hành đến chỗ Phật, đảnh lễ ngang chân Phật, nhiễu quanh ba vòng, quỳ gối bên phải chạm

sát đất, chắp tay cung kính đọc bài kệ khuyến thỉnh:

Nước Ma-già-đà

Nhiều đám ngoại đạo

Thảy đều rao truyền

Gieo rắc tà kiến

Cúi mong Mâu-ni

Mở pháp cam lộ

Thanh tịnh bậc nhất

Để chúng được nghe

Pháp của Phật chứng

Thanh tịnh dứt nhiễm

Đưa đến bờ giác

Chẳng tăng chẳng giảm

Ở trong ba cõi

Tôn quý hơn hết

Như núi Tu-di

Hiện rõ trên biển

Vì khắp muôn loài

Khởi lòng xót thương

Tế độ chúng sinh

Sao lại từ bỏ

Như Lai gồm đủ

Mọi thứ công đức

Dũng lực vô úy

199

Cúi xin trừ tận

Khổ não chúng sinh

Trời người thế gian

Bị phiền não bệnh

Bức bách muôn nẻo

Xin Phật từ bi

Xót thương tế độ

Chỉ có Như Lai

Là chốn quy ngưỡng

Trời người từ xưa

Được theo Như Lai

Nẻo thiện đã thuần

Đều cầu giải thoát

Nếu được nghe pháp

Đủ sức nhận lãnh

Cúi mong Như Lai

Nên mau truyền bá

Vì vậy con nay

Xin Bậc Tinh Tấn

Khai bày pháp diệu

Khiến thấy nẻo chánh

Ví như mây dày

Mưa tuôn khắp chốn

Mưa pháp Như Lai

Lại cũng như vậy

Thấm nhuần tất cả

Chúng sinh khát khao.

Còn bao nhiêu kẻ

Tà kiến bủa vây

Trong rừng sinh tử

Trôi lăn bao kiếp

Chưa được cứu độ

Mù không mắt tuệ

Nên sa hầm sâu

Duy nguyện Đạo Sư

Khai rõ đường chánh

Thí pháp cam lộ.

Phật đâu dễ gặp

Như hoa Ưu-đàm

Cúi mong độ thoát

Bao kẻ lạc loài.

Như Lai từ xưa

Phát nguyện rộng lớn

Tự độ hoàn tất

Sẽ độ chúng sinh

Xin đem pháp sáng

Trừ mọi tối tăm

Chỉ Phật đại Từ

200

Nào quên bản nguyện.

Như Sư tử rống

Như sấm rền vang

Xin vì chúng sinh

Chuyến bánh xe pháp.

Bấy giờ, Thế Tôn dùng Phật nhãn quan sát căn tính thượng, trung, hạ của tất cả chúng sinh,

nhận thấy có thể gồm vào ba nhóm là chánh, tà và bất định. Cũng như mỗi người đến một ao

nước trong trẻo thấy trong ao có nhiều cây cỏ, hoặc còn chìm dưới mặt nước, hoặc vừa nhú lên

ngang mặt nước, hoặc vươn lên khỏi mặt nước, ba loại đó đều phân biệt rất rõ ràng. Như Lai

quan sát căn tính bậc thượng, trung và bậc hạ của tất cả chúng sinh cũng giống như vậy. Khi ấy

Như Lai suy nghĩ: “Nếu ta thuyết pháp hoặc không thuyết pháp thì đối với loại chúng sinh tà

kiến họ cũng chẳng biết gì; còn đối với chúng sinh có chánh kiến nếu ta thuyết pháp hoặc không

thuyết pháp thì họ cũng đều thông tỏ. Chỉ còn đối với loại chúng sinh bất định, nếu ta thuyết

pháp thì họ thông tỏ, còn không thuyết pháp thì họ không biết đâu nương tựa. Này các Tỳ-kheo,

khi đó Như Lai chú ý đến loại chúng sinh bất định ấy nên khởi tâm đại Bi, tuyên bố:

-Ta sẽ vì loại chúng sinh đông đảo này chuyển xe pháp khiến cho pháp bảo có mặt trong cõi

đời và cũng vì Đại phạm Thiên vương đã hết lòng khuyên thỉnh.

Thế Tôn đọc bài kệ nói với Phạm vương:

Ta nay vì ông thỉnh

Sẽ mưa Pháp cam lộ

Xuống khắp cõi thê gian

Trời người cùng rồng thần

Những người tâm định tín

Nên lãnh hội chánh pháp.

Lúc đó Đại phạm Thiên vương nghe Phật nói bài kệ xong thì vui mừng tột độ cho là điều

chưa từng có, liền đến trước đảnh lễ ngang chân Phật đi nhiễu quanh vô số vòng rồi biến mất.

Này các Tỳ-kheo, bấy giờ Địa thần gọi thần Hư không và nói lớn:

-Như Lai nay đã nhận lời khuyến thỉnh của Đại phạm Thiên vương sắp chuyển bánh xe

pháp. Như Lai vì tâm đại Từ bi thương xót muốn hóa độ tất cả chúng sinh đem lại lợi ích cùng

mọi an lạc cho họ, vì muốn làm tăng trưởng cõi trời người, giảm thiểu các cõi ác cũng như chỉ

cho chúng sinh đạt đến giải thoát nên đã chịu chuyển bánh xe chánh pháp.

Địa thần nói xong thì chỉ trong một niệm thần Hư không đã nghe rõ và truyền đi khắp chôn

đến tận cõi trời A-ca-ni-trá.

Này các Tỳ-kheo, khi ấy có bốn vị Thiên tử bảo vệ cây Bồ-đề tên là Ái Pháp, Quang Minh,

Lạc Pháp và Pháp Hành cùng đến trước chỗ Phật, đảnh lễ ngang chân Phật và thưa:

-Bạch Thế Tôn, Ngài sẽ chọn nơi nào để chuyển pháp luân?

Như Lai đáp:

201

-Ta sẽ ở vườn Lộc dã tức chốn Tiên nhân đọa xứ thuộc nước Ba-la-nại để chuyển bánh xe

chánh pháp.

Các vị Thiên tử lại hỏi:

-Bạch Thế Tôn, cảnh trí trong vườn Lộc dã thuộc nước Ba-la-nại ấy kém phần tươi đẹp, cây

rừng khe suối cũng không nổi tiếng lắm, chỉ có đất đai phì nhiêu, dân cư đông đúc, thành ấp

cũng nhiều, ao hồ trong sạch mát mẻ, vậy vì lý do gì mà Như Lai chọn nơi ấy để chuyển pháp

luân?

Khi ấy Đức Phật nói với các vị Thiên tử:

-Các ông không nên nói như thế. Vì sao vậy? Ta nhớ lại từ kiếp xa xưa, đã từng lần lượt

cúng dường đến sáu mươi ngàn ức na-do-tha chư Phật, Như Lai tại thành Ba-la-nại và có tới chín

vạn một ngàn câu-chi Đức Phật đã chọn nơi đó để chuyển bánh xe chánh pháp. Tất cả pháp vi

diệu thậm thâm được chư Phật giảng tại đó. Do vậy đất này luôn được Trời, Rồng, Dạ-xoa, La-

sát, Càn-thát-bà hộ trì. Đó là lý do khiến Như Lai chọn vườn Lộc dã làm nơi chuyển bánh xe

chánh pháp vậy.

QUYỂN XI

Phẩm 26: CHUYỂN PHÁP LUÂN

Lúc bấy giờ, Đức Phật nói với chư vị Tỳ-kheo:

-Như Lai đã hoàn tất được những sự việc: Lìa bỏ sự chi phối của sinh tử, nhổ trọn gốc rễ

của phiền não, rửa sạch mọi cấu uế ô nhiễm, hàng phục ma quân, chế ngự các ngoại đạo, thể

nhập diệu lý thậm thâm của chư Phật nên đã đạt được tri kiến chân thật, thành tựu mười lực, bốn

vô úy, mười tám pháp bất cộng, đầy đủ tất cả pháp của Phật. Như Lai dùng ngũ nhãn thanh tịnh

quan sát khắp thế gian và suy nghĩ: “Ai là người đầu tiên đủ khả năng thọ nhận giáo pháp của

Ta. Người ấy căn tính phải nhiệt thành, hòa nhã, nhu nhuyến dễ điều phục, lìa mọi cấu nhiễm,

tham, sân, si, lãnh hội nhanh chóng những điều ta nói ra, không phải là người chóng quên, khiến

cho việc truyền dạy được dễ dàng, các giáo pháp thu đạt được thì luôn ghi nhớ lưu giữ”.

Sau khi suy nghĩ như thế, Như Lai xét thấy ngoại đạo Ô-đặc-ca, con của ông La-ma từng tu

pháp định Phi tưởng phi phi tưởng xứ và đem truyền dạy cho các đệ tử của minh. Ông ấy là

người thông minh, đầy đủ trí tuệ, tuy chưa dứt sạch các thứ phiền não cấu nhiễm nhưng nếu được

nghe giáo pháp của Ta thì chắc chắn sẽ mau chóng tỏ ngộ, không rõ ông ta hiện nay ở đâu. Như

Lai liền dùng Phật nhãn xem xét thì ông ấy đã mất được bảy ngày rồi.

Lúc đó chư Thiên cũng hiện ra đến đảnh lễ ngang chân Phật và thưa:

-Bạch Thế Tôn, vị ấy đã qua đời được bảy ngày. Khi Như Lai còn là Bồ-tát, ông ấy đã biết

trước và từng nói Như Lai là Bậc Đại Trí Lực, nếu ông ấy còn sống thật xứng đáng để thọ nhận

chánh pháp trước tiên.

202

Này các vị Tỳ-kheo, người con ông La-ma ấy chưa được nghe giáo pháp cửa Ta mà đã qua

đời. Nếu còn sống ông ấy là người đầu tiên được ta thuyết giảng chánh pháp và những điều ta

nói ông ta sẽ tỏ ngộ ngay.

Bấy giờ Thế Tôn lại suy nghĩ như trước: Ai là người có đầy đủ căn tính như trên để xứng

đáng được nghe Phật pháp trước tiên. Như Lai nghĩ đến vị Tiên ngoại đạo A-la-la cũng là bậc

thông minh trí tuệ, tuy chưa dứt sạch các phiền não cấu nhiễm nhưng nếu được nghe giáo pháp

của Ta thì chắc chắn sẽ là người mau thông tỏ, không rõ ông ta hiện nay ở đâu. Thế Tôn dùng

Phật nhãn xem xét thì biết vị đã mất được ba ngày rồi.

Lúc này chư Thiên cũng hiện ra hư không thưa:

-Vị tiên ấy mất đã ba ngày rồi. Lúc Như Lai còn là Bồ-tát, ông ấy đã biết trước và từng nói

Như Lai là Bậc Đại Trí Lực, nếu còn sống ông ấy thật xứng đáng được thọ nhận chánh pháp.

Này các Tỳ-kheo, A-la-la cũng chưa được nghe giáo pháp của Ta mà đã qua đời. Nếu còn

sống, ông ấy sẽ là người đầu tiên được Ta thuyết giảng chánh pháp và cũng lãnh hội nhanh

chóng những điều Ta nói.

Rồi Như Lai suy nghĩ tiếp để tìm xem ai sẽ là người xứng đáng được nghe thuyết pháp

trước tiên, liền nhớ đến năm vị Bạt-đà-la là những người đầy đủ các đức tính như đã nói trên. Lại

nhớ lúc Ta còn tu khổ hạnh, các vị ấy đã hết lòng tôn trọng Ta, lo liệu đủ mọi việc vậy Ta sẽ

chọn năm vị ấy làm những người đầu tiên để chuyển cỗ xe chánh pháp đi vào cõi đời, giúp cho

năm vị ấy tỏ ngộ, đạt được đầy đủ các pháp lành về bố thí, trì giới, lìa mọi phiền não chướng

ngại, được giải thoát ngay ở hiện tại. Ta dùng Phật nhãn xem xét thấy năm vị ấy đang tu ở vườn

Lộc dã, thành Ba-la-nại.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bây giờ sau khi suy nghĩ xong, Như Lai từ nơi cây Bồ-đề đi đến thành Ba-la-nại thuộc

nước Ca-thi khiến cho khắp cả Tam thiên đại thiên thế giới đều chấn động.

Lúc đó gần thành Già-da có một vị ngoại đạo tên A-tự-bà, từ xa trông thấy Phật liền đi tới

thăm hỏi rồi đứng qua một bên thưa:

-Thưa Trưởng lão Cù-đàm, các căn của Ngài thật điềm tĩnh, oai nghi đáng kính, thân sắc

ngời sáng như vàng Diêm-phù và hoa Chiêm-ba. Thưa Nhân giả, Ngài tư phạm hạnh gì, xuất gia

theo vị thầy nào mà đạt được phong độ oai nghiêm đáng kính như vậy? Ngài từ đâu đến đây

và nay tính đi đến chốn nào?

Đức Thế Tôn đọc bài kệ:

Ta vốn không có thầy

Thế gian ai sánh kịp

Tự mình ngộ chánh pháp

Chứng quả Vô lậu tịnh.

A-tự-bà thưa:

203

-Thưa Cù-đàm, Ngài tự cho mình là A-la-hán sao?

Đức Phật lại đọc bài kệ:

Ta là Vô Thượng

Đạo Sư thế gian

Hóa độ tất cả

Chính Bậc La-hán.

A-tự-bà thưa:

-Thưa Cù-đàm, Ngài tự cho mình là Bậc Giác Ngộ chăng?

Như Lai đáp:

-Ta là Bậc Tối Tôn thù thắng trong thế gian vì đã dứt trừ hết mọi phiền não và các pháp ác.

Ta là Bậc Chánh Giác.

A-tự-bà hỏi:

-Thưa Trưởng lão Cù-đàm, hiện nay Ngài tính đi đến đâu?

Như Lai đáp:

-Ta nay muốn đến vườn Lộc dã nước Ba-la-nại làm nguồn ánh sáng lớn chiếu soi cho chúng

sinh mờ tối.

Thế Tôn liền đọc bài kệ:

Ta đến Ba-la-nại

Ở nơi vườn Lộc dã

Vì chúng sinh mê mờ

Giống trống pháp cam lộ

Chuyển pháp chưa từng chuyển

Là pháp luân tối thắng.

Bấy giờ A-tự-bà từ biệt Phật đi về phương Nam, còn Như Lai thì đi về hướng Bắc, ngang

qua thành Già-da. Hôm sau có một vị Rồng tên Thiện Kiến ở trong thành đã thiết trai cúng

dường Như Lai. Thọ trai xong, Như Lai đến thôn Lô-ê-đa-Bà-tô-đô, rồi lần lượt đi qua các thôn

xóm như Đa-la, Sa-la, tại các thôn ấy Như Lai đều được các vị cư sĩ trưởng lão cúng dâng đầy đủ

các món ăn cần thiết, dần dà thì đến bờ sông Hằng. Lúc đó nước sông tràn bờ chảy xiết, Như Lai

muốn qua sông liền gọi người lái đò, người ấy đáp:

-Xin Ngài cho tôi tiền, tôi sẽ đưa Ngài qua sông.

Như Lai bảo:

-Ta không có tiền.

204

Người lái đò nói:

-Nếu Ngài không có tiền thì không thể qua sông được.

Như Lai lúc ấy bay vụt lên hư không chỉ một thoáng là sang tới bờ bên kia. Người lái đó

trông thấy Phật hiện thần thông như thế thì tự trách mình:

-Ta quả là không có mắt để đưa vị Thánh qua sông.

Lòng ông ta bức rức, lo âu, buồn bực đến nỗi quỵ té trên đất hồi lâu mới tỉnh, liền tới chỗ

vua Tần-bà-sa-la tâu lại mọi sự việc. Nhà vua nghe tâu bèn ra lệnh từ nay trở đi, các vị Sa-

môn có qua sông thì không được lấy tiền đò.

Này các Tỳ-kheo, Như Lai đến thành Ba-la-nại, vào sáng sớm đắp y mang bát vô thành khất

thực, trở về chỗ cũ ăn uống xong thì đi thẳng đến vườn Lộc dã. Lúc đó năm vị Bạt-đà-la từ xa

trông thấy Thế Tôn liền bảo nhau:

-Sa-môn Cù-đàm buông thả tham đắm, không chịu giữ giới, muôn đoạn trừ phiền não lại

chọn con đường đi thụt lùi làm mất hết công phu thiền định. Trước đây tu khổ hạnh còn chưa đạt

được giác ngộ, huống gì ngày nay đã ăn uống tùy thích các món ngon vật lạ, thọ hưởng khoái

lạc. Rõ ràng đó là một kẻ lười biếng, chẳng phải là Bậc Khí. Nay chúng ta gặp ông ấy chẳng cần

phải cung kính, thăm hỏi, mọi công việc như sửa soạn chỗ ngồi, đem nước rửa chân hay lo

chuyện ăn uống đều chẳng làm. Lúc ông ta đến gần thì cũng đừng đứng dậy, nếu ông ta muốn

ngồi thì chỉ cái tòa thấp nhất cho ông ta.

Trong năm vị Bạt-đà-la chỉ có A-nhã Kiều-trần-như là không đồng ý với các vị kia. Bấy giờ

Thế Tôn đến gần chỗ của năm vị Bạt-đà-la, với Phạm tướng uy nghi khiến họ tự cảm thấy bất an

ví như chim bị nhốt trong lồng lại bị lửa bức bách. Các vị Tỳ-kheo nên biết, chúng sinh trong thế

gian không ai trông thấy Phật mà có thể ngồi yên được.

Lúc đó, năm vị Bạt-đà-la đều làm trái với những điều mình vừa nói. Thấy Phật đến gần bất

giác họ đều đứng dậy chào đón, rồi người thì lo dọn trải đồ ngồi, người thì lo đem nước cho Phật

rửa chân, người thì lo tìm đồ lau chân, người nâng giữ ca-sa của Phật, tất cả đều nói là rất mừng

khi gặp lại Trưởng lão Cù-đàm, mời Phật ngồi ở tòa cao nhất.

Khi Thế Tôn an tọa xong, năm vị kia ra phía trước lễ bái và vấn an rồi đứng qua một bên

thưa:

-Thưa Trưởng lão Cù-đàm, Ngài dung mạo đoan nghiêm, phong thái tịch tĩnh, thân tướng

tỏa hào quang như vàng Diêm-phù và hoa Chiêm-ba, phải chăng Trưởng lão đã chứng được

Thánh trí.

Đức Thế Tôn bảo năm vị ấy:

-Các vị chớ nên gọi Như Lai là Trưởng lão, điều ấy không thích hợp mà cũng chẳng đem lại

lợi ích gì cho các vị trong cõi sinh tử.

Lại nói:

205

-Ta đã chứng được pháp giải thoát. Ta đã thông tỏ con đường hướng tới giải thoát. Ta nay là

Phật được Nhất thiết trí, tâm vô lậu tịch tĩnh luôn tự tại. Các vị hãy đến đây, Ta sẽ giảng dạy,

trao cho các vị pháp ấy, các vị cần phải lắng nghe, lãnh hội, theo đó mà tu tập. Đối với thân hiện

tại sẽ dứt sạch được mọi thứ phiền não, trí tuệ được sáng tỏ, an trụ trong cảnh giải thoát, các việc

làm đưa đến thành tựu Phạm hạnh sẽ được hoàn tất, không còn phải thọ thân sau.

Đức Phật bảo năm vị Bạt-đà-la:

-Các vị lúc đầu nghi ngờ Ta nên đã nói rằng Trưởng lão Cù-đàm tham đắm lạc thú thế gian,

không hề bền tâm giữ giới, muốn dứt trừ phiền não mà lại đi thụt lùi... nhưng khi Ta vừa đến gần

thì mỗi vị đều tỏ ra bối rối và làm trái với những điều mình vừa bàn, như thế đủ thấy không nên

gọi Như Lai là Trưởng lão.

Năm vị Bạt-đà-la đều cùng thưa:

-Bạch Đức Thế Tôn, chúng con nay xin được đứng trong hàng ngũ Phật pháp, làm Sa-môn.

Đức Phật nói:

-Lành thay các vị Tỳ-kheo!

Tức thì râu tóc cả năm vị đều rụng hết, vận pháp phục, trở thành năm vị Sa-môn, râu tóc

như mới được cạo quá bảy ngày, oai nghi nghiêm trang như vị Tỳ-kheo trải qua trăm hạ. Năm vị

Sa-môn liền đảnh lễ ngang chân Phật, sám hối những lầm lỗi từ trước, xem Như Lai là Bậc Đại

Sư, sinh tâm vui mừng chiêm ngưỡng tôn quý.

Bấy giờ Đức Thế Tôn đến ao nước để tắm rửa, rồi trở về chọn một chỗ tĩnh tọa và suy nghĩ:

“Chư Phật thời quá khứ đã ngồi trên tòa thế nào để chuyển bánh xe chánh pháp?” Khi Đức Phật

vừa khởi niệm đó, bỗng nhiên ở nơi ấy có đến ngàn tòa báu từ dưới đất vụt hiện lên. Như Lai liền

rời tòa đang ngồi đứng dậy cung kính đi nhiễu quanh nhiều vòng rồi chọn tòa cao thứ tư ngồi

kiết già, còn năm vị Bạt-đà-la đảnh lễ ngang chân Phật xong thì ngồi thành vòng phía trước Phật.

Này các Tỳ-kheo, bấy giờ Thế Tôn phóng luồng hào quang lớn chiếu sáng khắp Tam thiên

đại thiên thế giới và từ trong màn lưới ánh sáng ấy phát ra bài tụng:

Từ cung trời Đâu-suất

Giáng sinh Lâm-tỳ-ni

Phạm Thích đều cung kính

Uy nghi Sư tử vương

Mười phương đi bảy bước

Tâm không hề nhiễm vướng

Liền dùng tiếng Phạm âm

Mà nói rõ lời này

Ta đối với tất cả

Là Tối tôn Tối thượng

Bỏ ngôi Chuyển luân vương

Vì lợi ích muôn loài

Sáu năm tu khổ hạnh

206

Đến ngự Bồ-đề tòa

Hàng phục các quân ma

Chóng thành đạo vô thượng

Phạm Thích cùng Thiên chúng

Thỉnh cầu chuyển pháp luân

Thương xót bao chúng sinh

Nên nhận lời khuyến thỉnh

Dùng nguyện lực kiên cố

Vườn Lộc dã hướng về

Nơi Tiên nhân bị đọa

Diễn thuyết pháp vô thượng

Pháp ấy qua bao kiếp

Tu tập và chứng được

Ai người ham thích nghe

Mau đến để lãnh hội

Thân người trời khó được

Phật ra đời khó hơn

Nghe pháp khởi lòng tín

Người ấy cũng ít có

Người tránh khỏi tám nạn

Nay được thân trời người

Gặp Phật nghe chánh pháp

Tâm tịnh tín tăng trưởng

Người trong trăm ngàn kiếp

Chánh pháp chưa từng nghe

May mắn nay được gặp

Cần phải gắng tu tập.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Bài kệ được phát ra từ luồng hào quang ấy thức tỉnh tất cả chúng sinh ở các cõi trời người

trong Tam thiên đại thiên thế giới hãy mau đến nghe. Đức Phật nay sắp chuyển bánh xe chánh

pháp. Các trời, rồng... nghe được lời ấy đều từ nơi cung điện của mình vân tập đến chỗ Phật.

Bấy giờ Địa thần dùng thần thông khiến cho đạo tràng ấy trở nên rộng lớn đến bảy trăm do-

tuần, khắp nơi đều vô cùng trang nghiêm thanh tịnh. Các vị trời thần ở giữa hư không đem vô

sô" cờ phướn, dù lọng quý giá để trang trí tô điểm cho đạo tràng. Chư Thiên ở các cõi trời Dục

giới và sắc giới cũng đem đến tám vạn bốn ngàn tòa Sư tử đặt nơi đạo tràng và mỗi vị đều thưa

với Phật.

-Bạch Thế Tôn, hãy thương xót chúng con mà ngự nơi tòa này để chuyển cỗ xe chánh pháp.

Này các Tỳ-kheo, bấy giờ các phương Đông, Tây, Nam, Bắc bốn hướng và trên dưới mười

phương quốc độ, vô lượng câu-chi Bồ-tát vốn đã gieo trồng phước đức từ trước, thảy đều tụ hội

đến chỗ Phật, đi nhiễu quanh theo phía phải ba vòng rồi chắp tay cung kính khuyến thỉnh Như

Lai nên mau chuyển pháp luân. Đế Thích, Phạm vương, Hộ thế tứ vương cùng với vô số chúng

chư Thiên trong mười phương Tam thiên đại thiên thế giới, tất cả đều đảnh lễ ngang chân Phật ,

207

đi nhiễu quanh theo hướng phải ba vòng rồi chắp tay hướng về Phật, khuyến thỉnh Như Lai mau

chuyển bánh xe chánh pháp. Tất cả các vị trong chúng hội đồng thưa:

-Cúi xin Thế Tôn vì lợi ích an lạc cho chúng sinh, xin thương xót nhớ nghĩ đến tất cả chúng

sinh mà tưới mưa đại pháp, dựng ngọn cờ chánh pháp, thổi loa đại pháp, cử lên tiếng trông chánh

pháp.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Lúc đó, trong chúng hội có một vị Bồ-tát tên là Chuyển Pháp, nắm giữ các bánh xe báu có

đủ ngàn nan hoa xinh đẹp trang nghiêm không gì có thể so sánh được, phóng ra hàng ngàn luồng

ánh sáng, lại dùng các thứ tràng hoa, chuông quý, gấm lụa vi diệu cùng vô số các thứ châu báu tô

điểm thêm. Do vì nguyện lực từ trước của vị Bồ-tát ấy cảm ứng mà có được bánh xe báu đó để

cúng dường chư Phật, Như Lai thời quá khứ. Chư Phật đều có bánh xe quý giá đó rồi sau mới

chuyển chánh pháp.

Khi ấy vị Bồ-tát ấy dâng bánh xe báu lên Như Lai và đọc bài kệ:

Nhớ quá khứ Thê Tôn

Được Nhiên Đăng thọ ký

Sẽ thành Bậc Chánh Giác

Hiệu Thích-ca Mâu-ni

Con cũng vào thời ấy

Đã phát nguyện lớn này

Bậc Đạo Sư thành Phật

Sẽ dâng bánh xe quý

Tất cả cõi trời người

Cùng tất cả Bồ-tát

Số ấy đông vô lượng

Đều vì chuyển pháp luân

Dừng hết thần lực mình

Đem mọi vật dâng cúng

Đài báu, hoa, dù lọng

Cùng kiếp chẳng nói hết

Cõi Tam thiên đại thiên

Trời, Người, A-tu-la

Chư Long, Thần các loại

Đều một lòng khuyến thỉnh.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Vào lúc đầu hôm, Như Lai chỉ yên lặng nhập định cho đến khoảng nửa đêm Như Lai mới

an ủi vỗ về đại chúng khiến họ sinh tâm hoan hỷ, sau đó gọi năm vị Bạt-đà-la mà nói:

-Các vị cần phải biết, người xuất gia tu hành gồm có hai chướng ngại cần phải vượt qua.

Hai điều ấy là gì? Một là tâm tham đắm cảnh dục mà không thể lìa bỏ được, đó là hạng người

thấp kém ngu si không hiểu biết, đó chẳng phải là hạnh của bậc Thánh trí, chẳng hợp với đạo lý,

không phải là nhân giải thoát, nhân của lìa dục, nhân thần thông cũng không phải là nhân thành

208

Phật, nhân của Niết-bàn. Hai là không tư duy một cách chân chánh, tự làm khổ thân mình để

mong cầu xuất ly, trong quá khứ hiện tại và vị lai đều phải nhận lấy quả báo đau khổ. Này các

Tỳ-kheo, các vị cần phải lìa bỏ cả hai con đường lệch lạc ấy. Ta nay sẽ vì các vị nói rõ về Trung

đạo, các vị phải lắng nghe và nỗ lực tu tập.

Thế nào gọi là Trung đạo? Đó là:

-Nhận thức chân chánh (Chánh kiến).

-Tư duy chân chánh (Chánh tư duy).

-Ngôn ngữ chân chánh (Chánh ngữ).

-Hành động tạo tác chân chánh (Chánh nghiệp).

-Sinh hoạt chân chánh (Chánh mạng).

-Siêng năng tinh tấn chân chánh (Chánh tinh tấn).

-Nhớ nghĩ chân chánh (Chánh niệm).

-Thiền định chân chánh (Chánh định).

Tám pháp như thế chính là Trung đạo.

Đức Phật giảng thêm cho năm vị Tỳ-kheo:

-Có bốn chân lý tối thượng. Bốn chân lý đó là những gì? Đó là Chân lý về khổ (Khổ đế);

Chân lý về nguyên nhân của khổ (Khổ tập đế); Chân lý về sự diệt khổ (Khổ diệt đế) và Chân lý

về con đường tu chứng diệt sự khổ ấy (Chứng khổ diệt đạo đế).

Này các Tỳ-kheo, thế nào là Chân lý về khổ?

Đó là sinh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết là khổ, yêu thương mà biệt ly là khổ, ghét bỏ

mà gặp nhau là khổ, cầu mong mà chẳng được là khổ, năm uẩn dấy mạnh là khổ. Đó chính là

Chân lý về khổ.

Thế nào là Chân lý về nguyên nhân của khổ?

Đó là ái, thủ, hữu, hỷ cùng kết hợp với tham, sự mong cầu khoái lạc tột bậc chính là nguyên

nhân tạo nên khổ. Đó chính là Chân lý về nguyên nhân của khổ.

Thế nào là Chân lý về sự diệt khổ?

Đó là sự tận diệt hết thảy mọi nguyên nhân gây ra khổ tức là ái, thủ, hữu, hỷ cùng kết hợp

với tham, sự mong cầu khoái lạc tột bậc. Đó chính là Chân lý về sự diệt khổ.

Thế nào là Chân lý về con đường tu chứng diệt trừ khổ?

Đó là tám con đường chân chánh giúp cho hành giả dứt khổ đạt quả vị Giải thoát, gồm từ

Nhận thức hiểu biết chân chánh cho đến Thiền định chân chánh. Đó chính là Chân lý về con

đường tu chứng diệt trừ khổ.

Lại nói với các Tỳ-kheo:

209

-Chân lý về sự khổ ấy, trước kia Ta chưa từng nghe người khác nói, chỉ do khéo tư duy

thuận theo đúng sự thật nên phát sinh sự hiểu biết, nhận thức thông tỏ rộng khắp và trí tuệ sáng

suốt. Này các Tỳ-kheo, các Chân lý về nguyên nhân gây nên khổ; Chân lý về sự diệt khổ và

Chân lý về con đường tu chứng diệt sự khổ ấy cũng vậy. Ta cũng chưa từng được nghe người

khác nói, chỉ do khéo tư duy thuận theo đúng sự thật nên phát sinh sự hiểu biết, nhận thức thông

tỏ rộng khắp và trí tuệ sáng suốt.

Lại nói với các Tỳ-kheo:

-Ta đã biết rõ khổ, đã dứt sạch nguyên nhân gây nên khổ, đã chứng đắc sự diệt khổ và tu tập

theo con đường diệt khổ. Bốn pháp ấy, trước kia Ta cũng chưa từng được nghe người khác nói,

chỉ do khéo tư duy thuận theo đúng sự thật nên phát sinh sự hiểu biết, nhận thức thông tỏ rộng

khắp và trí tuệ sáng suốt.

Lại nói với các Tỳ-kheo:

-Trước kia, khi Ta chưa tìm ra bốn chân lý tối thượng, chưa đạt được trí tuệ vô thượng, trí

tuệ chân chánh chưa phát sinh. Từ khi Ta chứng đắc bốn chân lý tối thượng chánh pháp luân này

rồi, tâm Ta đạt giải thoát, tuệ được giải thoát, không hề bị thoái chuyển hay mất đi và Ta đã dùng

chánh trí đó để đạt được quả vị Vô thượng Bồ-đề. Ta đã hoàn toàn dứt khỏi sự chi phôi sinh tử,

phạm hạnh đã được khẳng định, mọi việc làm đã hoàn tất, không còn bị luân hồi nữa.

Bấy giờ Đức Thế Tôn phát ra tiếng Phạm âm, Phạm âm ấy do thành tựu vô lượng công đức

mà có được, do trải qua vô lượng kiếp tu tập chân thật không nhờ vào thầy chỉ dạy, tự mình giác

ngộ mà có được. Đức Phật phát ra âm thanh vi diệu ấy nói với Kiều-trần-như và các vị kia:

-Các hình tướng mà mắt ta nhận thấy đều là vô thường, khổ, không, vô ngã, vô nhân, vô

chúng sinh, vô thọ mạng. Giống như dùng cỏ mục, đất tạp mà làm thành tường cao thì rất nguy

hiểm, không chắc chắn, dễ bị sụp đổ. Các lãnh vực nhận thức của tai nghe, mũi ngửi, lưỡi nếm,

thân tiếp xúc, ý phân biệt cũng đều như vậy. Này Kiều-trần-như, tất cả các phấp do nhân duyên

sinh, không có thể tánh, lìa mọi thường đoạn, ví như hư không. Cho dù không người tạo ra hay

kẻ thọ nhận, các pháp thiện ác cũng không vì thế mà bị hoại diệt, mất đi.

Này Kiều-trần-như, sắc là vô thường, khổ, không, vô ngã. Thọ tưởng, hành, thức cũng đều

như thế. Chính do ái là nhân duyên như nước nhuần ngấm mà các thứ khổ tăng trưởng. Nếu đạt

được Thánh đạo thấy rõ các pháp đều là không thì có thể dứt trừ hẳn mọi thứ khổ não kia.

Này Kiều-trần-như, do vọng phân biệt, không tư duy một cách chân chánh mà sinh ra vô

minh, không có pháp nào khác làm nhân cho vô minh, nhưng sự phân biệt ấy cũng không bao

quát hết vô minh. Lại do vô minh mà sinh các hành, nhưng vô minh ấy cũng không bao quát hết

các hành. Cho đến hành duyên thức, thức duyên danh sắc, danh sắc duyên lục xứ, lục xứ duyên

xúc, xúc duyên thọ, thọ duyên ái, ái duyên thủ, thủ duyên hữu, hữu duyên sinh, sinh duyên lão tử

ưu sầu khổ não. Tất cá những thứ ấy làm nguyên nhân sinh khởi thế gian này, không có pháp nào

khác có thể làm nguyên nhân sinh khởi các pháp thế gian, tuy sinh ra các pháp nhưng nhân đó lại

không bao quát hết các pháp.

Này Kiều-trần-như, hoàn toàn không có tướng ngã, tướng nhân, tướng chúng sinh, hay

tướng thọ mạng, lìa bỏ thân này lại nhận thấy thân khác. Dựa vào sự thật đó mà tư duy, vượt lên

210

mọi phân biệt thì vô minh diệt. Do vô minh diệt nên hành diệt, hành diệt nên thức diệt, thức diệt

nên danh sắc diệt, danh sắc diệt nên lục xứ diệt, lục xứ diệt nên xúc diệt, xúc diệt nên thọ diệt,

thọ diệt nên ái diệt, ái diệt nên thủ diệt, thủ diệt nên hữu diệt, hữu diệt nên sinh diệt, sinh diệt nên

lão tử diệt, lão tử diệt nên ưu sầu khổ não cũng diệt. Như vậy mới có thể liễu ngộ tính chất nhân

duyên sinh của uẩn, giới, xứ. Ngay khi đó sẽ đắc thành quả vị Đa-đà-a-già-độ A-la- ha Tam-

miệu-tam Phật-đà (Như Lai, A-la-hán, Phật Chánh Giác). Đó là pháp thậm thâm vi diêu, các

hàng ngoại đạo không thể liễu ngộ được.

Sau khi Thế Tôn vì Tôn giả Kiều-trần-như chuyển bánh xe pháp lần thứ ba giảng dạy về

mười hai hành tướng của các pháp, Tôn giả Kiều-trần-như và các vị kia đều tỏ ngộ các pháp

nhân duyên, dứt sạch các lậu, tâm ý giải thoát, chứng quả vị A-la-hán. Ngay lúc ấy, Tam bảo đã

xuất hiện ở thế gian Đức Thế Tôn là Phật bảo; Mười hai hành tướng của các pháp được Thế Tôn

vừa giảng dạy là Pháp bảo; năm vị Bạt-đà-la vừa chứng quả A-la-hán là Tăng bảo. Lúc Phật

chuyển bánh xe chánh pháp có sáu mươi câu-chi chư Thiên ở các cõi trời thuộc Dục giới, tám

mươi câu-chi chư Thiên thuộc các cõi trời Sắc giới cùng tám vạn bốn ngàn người đều lìa bỏ mọi

thứ cấu nhiễm đạt pháp nhãn thanh tịnh.

Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Như Lai dùng Phạm âm vi diệu để chuyển bánh xe chánh pháp, âm thanh ấy vang đến khắp

mười phương cõi Phật. Chư Như Lai ở các cõi ấy đều nghe được Phạm âm của Phật lần chuyển

bánh xe pháp giảng về mười hai hành tướng của các pháp, cũng thấy Đức Thế Tôn chuyển pháp

luân trong tại vườn Lộc dã thành Ba-la-nại.

Lúc này mười phương chư Phật đều im lặng không thuyết pháp, các vị Bồ-tát nơi các cõi

Phật đều rời khỏi chỗ ngồi đứng dậy thưa: -Bạch Thế Tôn, nay vì sao Như Lai im lặng không nói

pháp?

Chư Phật các cõi ấy đều nói với các vị Bồ-tát:

-Các vị nên biết, Thích-ca Như Lai trải qua vô lượng kiếp siêng năng khổ cực tích chứa

công đức, tinh tấn dũng mãnh tu tập đạo Bồ-tát, vượt qua vô lượng các hạnh Bồ-tát nên hiện ở

thế giới Ta-bà đắc quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Đức Phật ấy vì lợi ích tất cả chúng

sinh nên khởi tâm đại Bi mà chuyển pháp luân, phạm âm chuyển pháp luân ấy vang khắp mười

phương vô biên các cõi. Ta nay đang lắng nghe âm thanh thuyết pháp ấy, vì thế mà im lặng.

Chư Bồ-tát ở các cõi nghe Phật nói rõ nguyên nhân như vậy đều phát tâm Vô thượng Bồ-đề,

cùng phát đại nguyện:

-Nguyện con ở đời vị lai mau chứng quả Phật-đà, đem pháp nhãn vô lậu khai ngộ cho chúng

sinh cùng đạt đến giác ngộ như chư Phật.

Lúc bấy giờ, Bồ-tát Di-lặc đến trước Phật thưa:

-Bạch Thế Tôn, vô lượng chư Đại Bồ-tát muốn được nghe Như Lai nói về công đức của sự

chuyển bánh xe chánh pháp. Cúi mong Thế Tôn nói rõ về tính chất của sự chuyển pháp luân ấy.

Đức Phật bảo Bồ-tát Di-lặc cùng chư Bồ-tát:

211

-Thiện nam tử, pháp luân thậm thâm vì không thể nắm giữ được, pháp luân khó có thể nhận

thấy vì cần phải lìa bỏ nhị kiến, pháp luân khó có thể tỏ ngộ vì nó lìa tác ý cùng bất tác ý, pháp

luân khó có thể lãnh hội vì không thể dùng thức để phân biệt cũng như không thể dùng trí để

hiểu rõ, pháp luân rất thuần tịnh vì phải dứt trừ hai chướng ngại thì mới có thể chứng được, pháp

luân rất vi diệu vì khó dùng thí dụ để so sánh, pháp luân hết sức bền chắc vì chỉ có trí tuệ kim

cang mới có thể đi vào được, pháp luân không thể ngăn cản được vì nó không có bờ bến hay giới

mốc, pháp luân không có mọi thứ hý luận vì lìa xa mọi thứ bám víu, đắm trước ngoại cảnh, pháp

luân là không cùng tận vì nó là thường trụ Bất thoái chuyển, pháp luân vang xa khắp nơi vì nó

như hư không.

Này Bồ-tát Di-lặc, pháp luân nêu rõ bản tính của tất cả các pháp là tịch tịnh, không sinh,

không diệt, không có nơi chốn, chẳng thể phân biệt cũng chẳng thể không phân biệt, chỉ rõ thật

tướng, đưa thẳng đến bờ giác ngộ tức là Không, Vô tướng, Vô nguyện, Vô tác. Thể tánh ấy thanh

tịnh lìa mọi tham dục, đồng nghĩa với Chân như, Pháp tánh, thật tế không hoại không đoạn,

chẳng chấp trước không vướng mắc; khéo đi vào lý duyên khởi vượt qua nhị biên cũng chẳng ở

nơi khoảng giữa, không thể làm cho nghiêng ngửa, khế hợp với Vô công dụng hạnh của chư

Phật, chẳng tiến chẳng thoái, không ra không vào, cũng không có sở đắc, không thể dùng ngôn

từ để diễn đạt. Tánh đó tuy nhất nhưng thể nhập vào các pháp lại là Bất nhị, không thể đứng yên

cứng nhắc một chỗ; quy về chân lý đệ nhất, đi vào thật tướng các pháp, pháp giới bình đẳng vượt

quá mọi số lượng, vượt quá mọi khái niệm diễn tả ngôn ngữ, không thể dùng trí phân biệt để

lãnh hội, không thể dùng thí dụ để so sánh, bình đẳng như hư không, không lìa đoạn thường,

chẳng hoại duyên khởi, cứu cánh tịch diệt không hề biến đổi, hàng phục các thứ ma, dẹp trừ hàng

ngoại đạo, vượt qua cõi sinh tử đi vào cảnh giới chư Phật. Đó là con đường tu tập của bậc Thánh

trí, là chỗ chứng ngộ quả vị Bích-chi, là chôn hướng tới của các bậc Bồ-tát. Chư Phật tán thán,

tất cả Như Lai đều chứng đắc vô sai biệt như thế.

Này Bồ-tát Di-lặc, thể tánh của sự việc chuyển pháp luân là như vậy. Cho nên nếu có người

chuyển pháp luân như thế thì đó là Phật, là Bậc Chánh tri kiến, là Bậc Tự Nhiên Giác Ngộ, là

Bậc Pháp Vương, là Bậc Đạo Sư hay Đại Đạo Sư, là Vị Thương Chủ, là Bậc Hoàn toàn tự tại, là

Bậc Pháp tự tại, là Bậc Chuyển pháp, là Vị Pháp thí chủ, là Vị Đại thí chủ, là Bậc Thiện hạnh, là

Bậc Viên mãn, là Bậc Ý lạc sung mãn, là Bậc Thuyết giảng chánh pháp, là Bậc tìm ra Chánh

pháp, là Vị an ủi vỗ về mọi chúng sinh đau khổ, là Bậc ung dung an trụ, là Bậc dũng mãnh chiến

thắng mọi chướng ngại, là Bậc tạo ra ánh sáng phá trừ mọi tăm tối mê mờ, là Vị đưa cao ngọn

đèn chân lý, là Bậc đại Y vương, là Vị Lương y chữa lành bệnh cho thế gian, là Vị đã nhổ sạch

mọi thứ độc nhiễm, là Bậc đạt trí tuệ dứt mọi chướng ngại, là Bậc quan sát nhận biết toàn diện

thấu suốt mọi căn tính của chứng sinh, là Bậc Phổ nhãn, là Bậc Phổ hiền, là Bậc tỏa ánh sáng

cùng khắp, là Bậc đoan nghiêm không đắm trước. Vì như là đại địa nên gọi là bình đẳng, như núi

chúa Tu-di nên gọi là bất động, thành tựu các công đức hơn hết so với thế gian nên gọi là Bậc

Tối tôn, đạt được tất cả pháp nên gọi là Bậc Vô kiến đảnh, vượt khỏi mọi thứ phiền não của thế

gian nên gọi là ngọn đèn tỏa sáng, đạt được sự thâm diệu tận cùng tối thượng nên gọi là biển

rộng, đầy đủ tất cả các pháp bảo Bồ-đề phần nên gọi là nơi quy tụ các vật báu không bị buộc

vướng, tâm giải thoát nên gọi là vô nhiễm, thông tỏ mọi pháp nên gọi Bậc Bất thoái chuyển, vì

lợi ích muôn loài chẳng hề lựa chọn nơi chốn nên gọi là như gió, thiêu đốt sạch tất cả các thứ

phiền não nên gọi là như lửa, rửa sạch hết thảy các phiền não phân biệt nên gọi là như nước,

nhập vào pháp giới bình đẳng, không ở giữa cũng không ở mé bờ, trí tuệ thần thông vô ngại tự

tại nên gọi là như hư không; trừ hết thảy mọi chướng ngại nên gọi là an trụ trong trí vô chướng

ngại, diệu dụng của nhãn giới vượt mọi giới hạn ở thế gian nên gọi là Bậc Biến nhất thiết pháp

giới, thân không nhiễm ở mọi cảnh giới thế gian nên gọi là Bậc Tối thắng, là Bậc Vô lượng trí, là

212

Bậc pháp sư ở thế gian, là Bậc chế ngự hàng phục tất cả, là Bậc Xuất thế gian, là Bậc không

nhiễm thế pháp, là Bậc Tối thắng ở thế gian, là Bậc Tự tại ở thế gian, là Bậc Đại nhân ở thế gian,

là Bậc nương nhờ trông cậy ở thế gian, là Bậc đạt đến bờ bên kia ở thế gian, là ngọn đèn sáng

của thế gian, là Bậc Tối thượng tối tôn ở thế gian, là Bậc đem lại lợi ích cho thế gian, là Bậc tùy

thuận thế gian, là Bậc thông tỏ hết mọi sự việc thế gian, là Bậc Giáo chủ ở thế gian, là Bậc úng

cúng của thế gian, là Bậc Đại phước điền, là Bậc Tốì thượng, là Bậc không gì có thể so sánh

được, là Bậc hơn hẳn muôn loài, là Bậc luôn chân thật, là Bậc an trụ tâm bình đẳng với tất cả

pháp, là Bậc đắc đạo, là Bậc nêu rõ chánh đạo, là Bậc giảng giải chánh đạo, là Bậc đã vượt qua

mọi cảnh giới ma, là Bậc có năng lực chế ngự các loài ma, là Bậc đã vượt khỏi sinh tử đạt được

thanh tịnh an lạc, là Bậc đã lìa bỏ vô minh tốì tăm, là Bậc đã dứt sạch mọi nghi ngờ lầm lạc, là

Bậc đã lìa mọi phiền não, là Bậc đã lìa mọi mong cầu, là Bậc đã trừ hết mọi kiến hoặc, là Bậc

giải thoát, là Bậc thanh tịnh, là Bậc đã lìa bỏ tham, sân, si, là Bậc đã diệt hết mọi hữụ lậu, là Bậc

đã đạt tâm trí thanh tịnh giải thoát, là Bậc Túc mạng trí, là Bậc đại Long, là Bậc mà mọi việc làm

đều đã xong, là Bậc lìa bỏ mọi gánh nặng, là Bậc không màng tư lợi, là Bậc xa lìa mọi trói buộc

sinh tử, là Bậc đạt chánh trí tâm thiện giải thoát, là Bậc khéo đạt được tất cả tâm tự tại giải thoát,

là Bậc hoàn tất tu Thí ba-la-mật, là Bậc hoàn tất tu Giới ba-la-mật, là Bậc hoàn tất tu Nhẫn ba-la-

mật, là Bậc hoàn tất tu Tinh tấn ba-la-mật, là Bậc hoàn tất tu Thiền định ba-la-mật, là Bậc hoàn

tất tu Trí tuệ ba- la-mật, là Bậc thành tựu mọi đại nguyện, là Bậc an trụ tâm đại Từ, là Bậc an trụ

tâm đại Bi, là Bậc an trụ tâm đại Hỷ, là Bậc an trụ tâm đại Xả, là Bộc tinh cần nhiếp hóa muôn

loài, là Bậc đạt được biện tài vô ngại, là Bậc tạo được chốn nương tựa lớn lao cho thế gian, là

Bậc đại Trí, là Bậc thành tựu mọi niệm, tuệ, hạnh, giác; là Bậc đạt được chánh niệm, chánh đoạn,

chánh thần túc thông, ngũ căn, ngũ lực, các pháp Bồ-đề phần Xa-ma-tha, Tỳ-bát-xá-na; là Bậc

vượt qua biển lớn sinh tử, là Bậc an trụ nơi bến bờ giải thoát, là Bậc an trụ cõi tịch tĩnh, là Bậc đã

đến nơi an ổn, là Bậc đã đến nơi vô úy, là Bậc đã hàng phục tiêu diệt các thứ ma phiền não, là

Bậc Trượng phu Sư tử, là Bậc đã dứt mọi sự sợ hãi nơi thân mình, là Bậc không còn cấu nhiễm,

là Bậc thông tỏ tất cả, là Bậc đạt đủ Tam minh, là Bậc đã vượt qua bốn con sông lớn trong cõi

sinh tử, nắm vững chế ngự mọi việc nên gọi là Sát-đế-lợi; xa lìa mọi tội lỗi cầu nhiễm nên gọi là

Bà-la-môn; phá trừ mọi thứ vô minh nên gọi là Tỳ-kheo; vượt khỏi cám dỗ đắm trước nên gọi là

Sa-môn; dứt sạch hết thảy các lậu hoặc nên gọi là thanh tịnh; có đủ mười lực nên gọi là Bậc đại

lực; thân khẩu ý đều tu tập hoàn tất nên gọi là Bậc Thế Tôn; là Vị Pháp vương nên được gọi là vị

vua trong các vị vua, là Bậc Chuyển thắng pháp luân, là Bậc đem lại lợi ích cho tất cả chúng

sinh, là Bậc thuyết giảng các pháp thường hằng bất biến, là Bậc nắm giữ tất cả ngôi vị trí tuệ, là

Bậc thành tựu bảy pháp báu Bồ-đề, là Bậc đã đạt được tất cả mọi cảnh giới pháp bảo, là Bậc

được mọi người chiêm ngưỡng tôn quý, là Bậc có năng lực điều phục những gì khó điều phục

nhất, là Bậc khéo có thể thọ ký cho các vị Bồ-tát, là Bậc đã đạt đủ bảy món tịnh tài, là Bậc đã

thành tựu mọi thứ an lạc, là Bậc tâm ý luôn luôn buông xả, là bậc đem lại an lạc cho tất cả chúng

sinh, là Bậc đã được trí tuệ kim cang thù thắng, là Bậc có tầm nhìn rộng lớn trùm khắp, là Bậc

nhận thức tất cả pháp không bị chướng ngại, là Bậc trí tuệ bao la được thần thông diệu dụng ỉớn

lao, là Bậc hoằng dương đại pháp, là Bậc luôn được mọi loài trong thế gian quy ngưỡng tổn kính

không hề biết chán, là Bậc luôn tỏa ra hào quang vô cùng thanh tịnh, là Bậc luôn gần gũi với

muôn loài ở thế gian, là Bậc thấu rõ mọi căn cơ của chúng sinh, là Bậc đại Oai nghiêm, là Bậc

luôn được các hàng tu học và đã tu học hoàn tất cung kính vây quanh, là Bậc ánh sáng tỏa chiếu

khắp nơi, là Bậc đại Tràng vương, là Bậc Biến Quang Minh, là Bậc Đại Quang Phổ Chiếu, là

Bậc thông tuệ trước mọi vấn nạn, là Bậc dứt sạch mọi phân biệt, là Bậc Quang Minh Biến Chiếu,

là Bậc đã đạt đến cõi ánh sáng Trí tuệ ba-la-mật thâm diệu khó biết khó thấy khó giải, là Bậc đại

phạm, là Bậc uy nghi tịch tĩnh, là bậc thành tựu tất cả hạnh thù thắng, là Bậc giữ đủ sắc tướng vi

diệu* là Bậc được muôn người chiêm ngưỡng không nhàm chán, là Bậc các căn đều tịch tĩnh, là

Bậc tư lương luôn viên mãn, là Bậc đạt được sự điều hòa dịu dàng hòa ái, là Bậc đạt được sự thù

213

thắng tịch tĩnh, là Bậc đã điều phục trọn vẹn các căn của mình, là Bậc được xem như voi chúa đã

thuần phục, là Bậc như ao nước trong lành, gồm đủ ba mươi hai tướng tốt nên gọi là Bậc dứt hẳn

mọi thứ tập khí chướng ngại, gồm đủ tám mươi vẻ đẹp làm cho thân sắc thêm trang nghiêm nên

gọi là sắc tướng vi diệu tối thượng, là Bậc Trượng Phu, Điều Ngự Sĩ nên được tôn xưng là Bậc

đạt Tứ vô úy, trọn đủ mười tám pháp bất cộng của chư Phật nên được tôn xưng là Bậc Thầy của

cõi trời người. Thành tựu tất cả mọi việc nên được gọi là Bậc đã đạt được Tam nghiệp thanh tịnh,

chân chánh. Thành tựu tất cả mọi hành tướng của trí tuệ thanh tịnh nên gọi là Bậc an trụ vào cồi

hư không. Liễu ngộ trọn vẹn tính chất duyên khởi bình đẳng của vạn pháp nên gọi là Bậc an trụ

vô tướng. Ở nơi tất cả mọi nguyện cầu đều không tham đắm nên gọi là Bậc an trụ vô nguyện. Lìa

bỏ mọi ràng buộc của các cõi nên gọi là Bậc Vô công dụng hạnh. Đạt đến cảnh giới trí tuệ vô

tướng, hư không tướng, pháp giới chân như nên gọi là Bậc đạt ngôn ngữ chân thật, dứt sạch mọi

ngôn ngữ hư vọng dối trá. Quan sát tính chất hư huyễn của sự vật như ảo ảnh trong sa mạc, như

chiêm bao, như trăng trong nước, như tiếng vang trong hang sâu, như bóng trong gương nên gọi

là Bậc Xả A-lan-nhã. Đi đứng uy nghi nhằm điều phục chúng sinh nên gọi là Bậc ung dung

không vướng mác lầm lỗi. Đoạn trừ mọi vô minh phiền não ái dục nên gọi là thành trì của chánh

pháp. Tạo nhân Niết-bàn nên gọi là Bậc có kiến văn đều lợi ích. Vượt qua cõi Dục giới nên gọi là

Bậc đã lìa khỏi cảnh bùn lầy sinh tử. Vượt qua cõi sắc giới nên gọi là Bậc đã trừ phá hết mọi

bóng dáng ma quân. Vượt qua cõi Vô sắc giới nên gọi là Bậc tạo dựng cờ phướn trí tuệ. Có pháp

thân, trí thân nên được gọi Bậc xuất hiện từ vô biên công đức quý giá ở thế gian. Trí tuệ như hoa

tươi nở thành quả giải thoát nên được ví như đại thọ. Là Bậc không dễ gì gặp được nên gọi là

hoa Ưu-đàm. Theo tâm nguyện cầu đều được viên mãn nên gọi là Bậc quý giá như ngọc Ma- ni.

Mọi hành nghiệp đều thành tựu nên gọi là Bậc nơi tay chân đủ tướng tốt. Ở nơi cõi sinh tử mà

phạm hạnh kiên cố giữ gìn đầy đủ không hề bị chao đảo nên gọi là Bậc nơi dưới bàn chân gồm

đủ tướng quý trang nghiêm. Ở trong cõi sinh tử mà theo chánh pháp cúng dường phụng dưỡng

cha mẹ, các bậc Tôn trưởng cùng các bậc úng cúng, những người không nơi nương tựa làm chỗ

nương tựa cho họ, không hề giết hại sinh mạng nên gọi là Bậc có chân tay dài đầy đủ tướng quý.

Ở trong cõi sinh tử nguyện không giết hại sinh mạng, diễn thuyết về công đức không giết hại

sinh mạng, khuyến bảo chúng sinh không giết hại cùng cứu giúp bảo vệ mạng sống nên gọi là

Bậc có tay chân mềm mại dịu dàng. Ở cõi sinh tử luôn luôn cúng dường cha mẹ, phụng thờ các

bậc Tôn thượng, úng cúng, đem các thứ dầu sữa ngon quý dâng hiến, tự tay chăm sóc vui vẻ

không hề biếng trễ nên được gọi là Bậc tay chân gồm đủ tướng tốt. Ở nơi cõi sinh tử luôn tu tập

các hạnh bố thí, ái ngữ, lợi ích, đồng sự để nhiếp thọ chúng sinh nên gọi là Bậc có tướng tốt là

dưới bàn chân bằng phẳng. Ở nơi cõi sinh tử luôn luôn tăng trưởng các pháp thù thắng nên gọi là

Bậc có tướng tốt: các lông trên thân đều xoay về phía bên phải và hướng lên cao. Ở trong cõi

sinh tử luôn tự tay mình quét dọn tu bổ sửa chữa cúng dường các tháp của Phật, Như Lai, được

nghe nói đến pháp thân của Như Lai lòng bồi hồi xúc động cho là điều hy hữu, lại vì chúng sinh

diễn thuyết chánh pháp khiến cho mọi người nghe pháp đều sinh tâm hy hữu nên gọi là Bậc có

tướng tốt đầu gối thon tròn như đầu gối nai chúa. Ở trong cõi sinh tử luôn thấu đạt chánh pháp,

thọ trì đọc tụng theo đó mà tu tập, tỏ ngộ tính chất thâm diệu của kinh văn là phương tiện để đưa

mình và người đạt đến giải thoát, đối với lão bệnh tử khổ, bức bách chúng sinh thường diễn

thuyết pháp vi diệu, làm nơi nương tựa cho họ không hề dấy tâm khinh mạn nên gọi là Bậc có

tướng tốt là nam căn ẩn giấu.

Ở trong cõi sinh tử luôn cung kính các bậc Sa-môn, Bà-la-môn, bcí thí y phục, làm sáng tỏ

đức hạnh thanh tịnh cùng tu mười điều thiện, luôn biết hổ thẹn cũng như khuyên dạy kẻ khác bền

chí tu hành nên gọi là Bậc có tướng tốt là cánh tay thon dài.

214

Ở trong cõi sinh tử chẳng hề đau khổ hoặc sát hại chúng sinh, ba nghiệp thân khẩu ý luôn

hòa hợp với tâm từ bi nên gọi là Bậc có tướng tốt thân hình như cây Ni-câu-đà.

Ở trong cõi sinh tử công việc ăn uống luôn điều độ chừng mực, gặp người bệnh thường cho

thuốc men, đối với hạng chúng sinh thấp kém luôn sinh tâm thương xót, lại thường tu bổ các đền

tháp hư nát hoặc xây dựng đền tháp mới, đối với hạng chúng sinh mang nặng sợ hãi thường đem

pháp vô úy bố thí nên gọi là Bậc có tướng tốt là thân thể mềm mại tươi thắm. Ở trong cõi sinh tử

luôn cúng dường Cha mẹ, Sư trưởng, các bậc ứng cúng, đem sữa dầu các thứ ngon quý dâng

hiến, dùng nước trong ấp áp tắm rửa, xoa các thứ hương thơm, bố thí các thứ thượng diệu như là

nhà cửa, quần áo, đồ ăn uống, thuốc men khiến họ được an ổn, lại dùng nước thơm rưới khắp các

tháp miếu Như Lai, dùng hương hoa cờ phướn dù lọng quý để trang hoàng các tháp Phật nên gọi

là Bậc có tướng tốt thân ánh lên sắc màu vàng ròng.

Ở trong cõi sinh tử thường tu hạnh từ bi nhẫn nhục, không hề gây đau khổ hay bức hại

chúng sinh, khuyên dạy chúng sinh tu theo mười thiện hạnh, dùng vàng để tạo hình tượng Như

Lai cùng tạo tháp miếu, hoặc dùng chất vàng để tô vẽ hình tượng Như Lai cùng tháp miếu hoặc

dùng vàng tán nhỏ sơn thếp hình tượng Phật cùng tháp miếu, hoặc đem cờ phướn dù lọng quý

giá trang hoàng hình tượng Phật cùng tháp Phật thêm phần trang nghiêm, hoặc dùng y phục, đồ

ăn uống bố thí ba ân cho chúng sinh nên gọi là Bậc có tướng tốt nơi mỗi lỗ chân lông trên thân

hình đều sinh ra một lông mềm phát ra ánh sáng phân minh rõ rệt.

Ở trong cõi sinh tử luôn gần gũi các bậc thiện tri thức, thường hỏi về các pháp chánh tà, các

pháp nên tu, các pháp nào hạng cao, hạng vừa, hạng thấp, lựa chọn bậc thiện, pháp thiện mà

gắng sức tu tập và luôn quét dọn tháp miếu Phật nên gọi là Bậc trụ trong bảy nơi cao quý.

Ở trong cõi sinh tử luôn đối với cha mẹ cùng các bậc ứng cúng như Sa-môn, Bà-la-môn,

những vị đáng được tôn quý kính trọng đều hết lòng cúng dường, đối với hạng chúng sinh nghèo

hèn thấp kém có những ước muốn mong cầu tùy sở nguyện của họ mà cung cấp y phục, đồ ăn

uống, đồ dùng nằm ngồi, thuốc thang; lại chăm lo tu bổ vườn, rừng, ao, giếng, cung câp phương

tiện cho người đứng ra sửa sang... nên gọi là Bậc có tướng tốt phần trên thân hình oai nghiêm

như Sư tử.

Ở trong cõi sinh tử thường luôn cúng dường cha mẹ, sư trưởng, các bậc ứng cúng, đối với

hạng người thấp kém không tỏ ý khinh mạn mà lại thương xót cứu giúp, nguyện lực trong hoàn

cảnh như thế luôn được giữ vững, không khi nào thoái thất nên gọi là Bậc có tướng tốt là xương

mắc cá chân không lồi lên.

Ở trong cõi sinh tử thường luôn tự suy xét về các lỗi lầm của mình, không tranh chuyện hơn

thua, xa lìa hẳn mọi tranh cãi gay gắt giành giật, ba nghiệp thân khẩu ý luôn được thanh tịnh nên

gọi là Bậc có tướng tốt hai vai bằng phẳng đầy đặn.

Ở trong cõi sinh tử đối với bậc Sa-môn Bà-la-môn luôn sinh tâm cung kính, ngưỡng mộ,

đưa đón phải phép, khéo ghi nhận những lời dạy của các vị ấy để đạt được tâm vô úy; đối với kẻ

hay tranh cãi kiện cáo thường khuyên dạy họ lìa bỏ, lại khuyên dạy các ma quân cùng tất cả

chúng sinh tu đạo trung hiếu, tu hạnh thiện nghiệp phát huy Phật pháp nên gọi là Bậc có tướng

tốt, cằm giống cằm của Sư tử.

215

Ở trong cõi sinh tử thuận theo những ham muốn an lạc của chúng sinh đều đem đến đầy đủ,

lại khéo dùng lời nói an ủi vỗ về khiến họ luôn được vui vẻ, nguyện lực trong hoàn cảnh ấy luôn

được giữ vững, bền chắc nên gọi là Bậc có tướng tốt gồm đủ bốn mươi cái răng.

Ở trong cõi sinh tử không hề nói năng thêu dệt, xúi người tranh cãi; nếu có xảy ra những

trường hợp kiện cãi gay gắt thì luôn hòa giải hai phía, đều khiến họ vui vẻ nên gọi là Bậc có

tướng tốt hai hàm răng đều khít nhau.

Ở trong cõi sinh tử thường xa lìa các việc ác, tu tập những hạnh lành, thường bố thí cho

chúng sinh các món như sữa bơ quần áo sạch sẽ; dùng đất sạch tốt để tô trát, sửa sang, dọn dẹp

tháp Phật, lại đem các thứ hoa tươi cúng dường nơi tháp Phật. Các công đức ấy luôn được hoàn

tất nên gọi là Bậc có tướng tốt hai hàm răng trắng và đều đặn đẹp đẽ.

Ở trong cõi sinh tử mọi lời nói đều khiến cho chúng sinh sinh tâm an vui hoan hỷ, luôn đem

tâm bình đẳng đối xử với mọi người, không hề xoi mói lỗi lầm của người khác, thường diễn nói

chánh pháp để khuyên dạy muôn loài nên được tôn xưng là Bậc đạt được tối thượng vị trong sô

các vị ngon của thế gian.

Ở trong cõi sinh tử không hề gây khổ não cho chúng sinh; đối với những kẻ bị khổ bức bách

thì tùy theo trường hợp mà dốc sức chữa trị, trừ diệt, lại tùy theo ý muốn của họ mà cấp cho các

món ăn vật lạ, tâm không tiếc rẽ nhỏ mọn nên gọi là Bậc có tướng tốt tiếng nói thanh nhã, vang

xa như âm thanh của bậc Phạm thiên.

Ở trong cõi sinh tử không hề nói dối, nói lời thô bạo hung tợn, nói lời ác khẩu, thường an

trú Tứ trụ xứ là Từ, Bi, Hỷ, Xả; dùng âm thanh dịu dàng hòa nhã vì chúng sinh mà thuyết pháp

khiến họ đều sinh tâm hoan hỷ tín thọ nên gọi là Bậc có tướng tốt đôi mắt màu xanh biếc.

Ở trong cõi sinh tử đối với cha mẹ, sư trưởng luôn tỏ lòng tôn kính, xem tất cả chúng sinh

như con mình, nếu có kẻ tìm đến mong cầu thì lấy tâm từ bi cứu giúp, khuyên dạy chúng sinh

thường quán tưởng tượng Phật cùng tháp miếu Phật nên gọi là Bậc có tướng tốt lông mi mắt như

lông mi trâu chúa.

Ở trong cõi sinh tử tâm không hèn kém, ý luôn quảng đại, thường khuyên dạy chúng sinh tu

theo pháp vô thượng, xa lìa mọi buồn phiền, tâm ý ung dung tự tại hiện ra nơi nụ cười, gần gũi

bạn lành, luôn đem lời an ủi khuyên nhủ nên gọi là Bậc có tướng tốt lưỡi lớn và dài.

Ở trong cõi sinh tử luôn xa lìa mọi thứ ngôn ngữ lầm lỗi, thường tôn kính ca ngợi các bậc

Thanh văn, Bích-chi, Bồ-tát, Như Lai cùng các vị Pháp sư, thọ trì đọc tụng sao chép kinh điển, vì

mọi người mà giảng giải chỉ dạy theo pháp tu tập nên được tôn xưng là Bậc có tướng tốt có Nhục

kế nơi đảnh đầu và tướng Vô kiến đảnh.

Ở trong cõi sinh tử thường cung kính lễ bái cha mẹ, các bậc Tôn túc, Sa-môn, Bà-la-môn

dùng các thứ dầu thơm xoa rắc lên chân hoặc làm cho tóc thơm sạch, tất cả mọi người đến chỗ

mình đều dùng tràng hoa tươi cung kính quàng lên cổ nên được tôn xưng là Bậc có tướng tốt nơi

khoảng giữa hàng lông mày có chòm lông trắng mịn mọc xoay theo phía phải, luôn phát ra hào

quang trong lành.

216

Ở trong cõi sinh tử thường hay tổ chức những hội bố thí lớn, tùy theo sở nguyện của chúng

sinh mà cung cấp đầy đủ, đồng thời khuyến khích chúng sinh cũng nên tu hạnh bố thí như vậy,

lại thường gần gũi với bạn lành không hề rời bỏ, lại mong cầu đạo pháp, tôn quý sư trưởng,

không nề khó nhọc, tâm không biếng nhác, đối với các bậc Thanh văn, Duyên giác, Bồ-tát, Như

Lai, cha mẹ, sư trưởng... thường đem cúng dường các thứ dầu thơm, hương đèn... cùng tạo ra các

hình tượng Như Lai oai nghiêm đẹp đẽ, dùng các món bảo vật để trang hoàng tôn nghiêm, lại

dùng các chất quý giá màu trắng để tạo nên tướng tốt bạch hào nơi khoảng giữa hai hàng lông

mày của hình tượng Như Lai, lại khuyên dạy chúng sinh phát tâm vô thượng Bồ-đề khiến họ tu

tập theo vô lượng hạnh lành vì vậy nên được tôn xưng là Bậc có tướng tốt đạt được uy lực chí

nguyện lớn lao, là Bậc đã thành tựu sức mạnh như Na-la-diên, là Bậc đã đạt đủ nguyện lực vô úy

của Như Lai, là Bậc đã thuyết pháp chân chánh không sai lạc, là Bậc đã giác ngộ vô ngôn, là Bậc

đã đầy đủ nguyện lực khiến cho chúng sinh tùy theo căn tánh mỗi loài mà hiểu biết chánh pháp,

là Bậc không hề mất chánh niệm, là Bậc không hề tưởng niệm sai lạc, là Bậc thông tỏ thật tâm

của tất cả chúng sinh, là Bậc đạt được tâm Phi trạch diệt xả, là Bậc luôn tu tập các pháp Tam-

muội, là Bậc tinh tấn không thoái chuyển, là Bậc trí tuệ không thoái chuyển, là Bậc giải thoát

không thoái chuyển, là Bậc giải thoát tri kiến không thoái chuyển, là Bậc từ trí tuệ thể hiện các

hành động của thân khẩu ý luôn thích hợp với trí tuệ, là Bậc đã đạt được trí tuệ quán chiếu cả quá

khứ, hiện tại và vị lai không hề bị chướng ngại, là Bậc đạt được sự giải thoát vô ngại, là Bậc

khéo nhập vào mọi hành động của chúng sinh, là Bậc thuyết pháp luôn thích ứng, là Bậc có đủ

năng lực vượt qua tất cả mọi âm thanh hình tướng, đạt đến bờ giải thoát, là Bậc đủ khả năng đối

đáp bằng tất cả các loại âm thanh khác nhau, là Bậc có âm thanh như chim Ca-lăng-tần-già, là

Bậc có âm thanh như tiếng trống trời vang rền, là Bậc có âm thanh như tiếng nhạc trời, là Bậc có

âm thanh như tiếng đại địa chấn động, là Bậc có âm thanh như tiếng gào thét của biển lớn, là Bậc

có âm thanh như tiếng kêu của Long vương, là Bậc có âm thanh như tiếng mây vần vũ chuyển

động, là Bậc đạt được từng loại âm thanh của muôn loài, là

Bậc không đắm trước, không chướng ngại khiến cho mọi người đến chiêm ngưỡng đều sinh tâm

hoan hỷ, là Bậc luôn được các vị Phạm thiên, Đế Thích, Tứ Thiên vương lui tới cúng dường, là

Bậc luôn được các hàng A-tu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-già chiêm ngưỡng sinh tâm hoan hỷ

không hề biết chán, là Bậc luôn được chúng Thanh văn vâng theo thực hiện các lời chỉ dạy, là

Bậc được các hàng Bồ-tát cung kính ca ngợi, là bậc thuyết pháp không có mong cầu, là Bậc

thuyết pháp mỗi câu mỗi chữ đều đem lại lợi ích cho muôn loài, là Bậc thuyết pháp luôn khế lý

khế cơ.

Này Bồ-tát Di-lặc, Ta đã nói qua về các công đức của Như Lai, nếu nói đầy đủ thì cùng kiếp

cũng không thể nói hết được.

Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn muốn nêu lại nghĩa trên, đọc bài kệ:

Không chốn, không hý luận

Không sinh cũng không diệt

Thể tánh là không tịch

Xe pháp chuyển như thế

Chẳng ra cũng chẳng vào

Không nhân cũng không tướng

Tất cả pháp bình đẳng

Xe pháp chuyển như vậy

Như mộng huyễn ảo ảnh

217

Trăng trong nước, tiếng vang

Đều không có tự tánh

Xe pháp chuyển như vậy

Pháp theo nhân duyên sinh

Chẳng đoạn cũng chẳng thường

Lìa xa mọi ác kiến

Xe pháp chuyển như vậy

Xa lìa vượt Hữu, Vô

Chẳng pháp chẳng phi pháp

Vốn chẳng hề sinh diệt

Xe pháp chuyển như thế

Thật tế phi thật tế

Chân như chẳng chân như

Rõ thể tánh các pháp

Xe pháp chuyển như vậy

Mắt tai mũi lưỡi thân

Cùng ý đều chẳng thật

Thể tánh bặt suy lường

Xe pháp chuyển như thế

Đem xe chánh pháp ấy

Giác ngộ bao kẻ mê

Thể tánh tất cả pháp

Ta đều đã thông tỏ

Chẳng nhờ người khác trao

Nên gọi Bậc Tự Giác

Đạt được pháp tự tại

Nên gọi Bậc Pháp Vương

Thông tỏ lý, phi lý

Nên gọi Bậc Đạo Sư

Diễn thuyết pháp thích ứng

Giáo hóa khắp muôn loài

Đưa đến thẳng Niết-bàn

Nên tôn xưng Giáo Chủ

Vì bao kẻ mê lầm

Diễn nói pháp chân thật

Đưa về bến giải thoát

Nên gọi Vô Thượng Sư

Dùng trí cùng bốn nhiếp

Nhiếp phục khắp thế gian

Vượt rừng rậm sinh tử

Nên gọi là Thương Chủ

Đối pháp không ngăn ngại

Nên xưng Pháp Tự Tại

Chuyển cỗ xe chánh pháp

Nên tôn là Pháp Vương

Bậc Thầy nắm giữ pháp

Bậc Pháp Chủ tối thượng

Cũng gọi Đại Đức Chủ

218

Cũng gọi Giới nguyện đủ

Cũng gọi Thí vô úy

Bậc chỉ rõ Niết-bàn

Là Bậc luôn hàng phục

Cũng là Bậc Tự Giải

Là Bậc tâm năng ngộ

Trí tuệ luôn ngời sáng

Chiếu tỏa khắp muôn nơi

Xua vô minh tăm tối

Bậc Y Vương cho đời

Diệt mọi bệnh phiền não

Nhổ sạch bao tên độc

Bậc Vô Thượng Đạo Sư

Đủ ba mươi hai tướng

Cùng tám mươi vẻ đẹp

Thân sắc đều vi diệu

Tùy thuận theọ chúng sinh

Mười lực, bốn vô úy

Mười tám pháp bất cộng

Mâu-ni Đại thừa thắng

Gồm đủ mọi công đức

Xe chánh pháp vô thượng

Công Đức Như Lai nêu

Nếu muôn nói đầy đủ

Trọn kiếp không thể hết

Trí tuệ Phật vô biên

Như hư không rộng lớn.

QUYỂN XII

Phẩm 26: CHUYỂN PHÁP LUÂN (tt)

Lúc bấy giờ Đức Phật nói với các vị Tỳ-kheo:

-Sau khi độ năm vị Bạt-đà-la xong, Như Lai suy nghĩ: “Ông Ưu-lâu-tần-loa Ca-diếp là một

bậc tu hành nổi tiếng cùng với năm trăm đệ tử, được các bậc quốc vương, đại thần, dân chúng

ngưỡng mộ tôn quý. Ta nên đến chỗ ông ấy giảng dạy chánh pháp”. Nghĩ thế xong, Đức

Phật liền thăm hỏi đường và đi đến đó. Ca-diếp thấy Phật tới liền ra đón tiếp, hỏi thăm:

-Ngài có được vui vẻ an ổn không?

Đức Phật đáp:

-Không bệnh tật, biết đủ, thanh tịnh tịch tĩnh, tin tưởng, đó gọi là an ổn.

Ca-diếp thưa với Phật:

-Lúc này ngày sắp hết, hân hạnh mong được Sa-môn nhận lời ở lại nơi đây, tùy ý muốn

chọn chỗ nào cũng được.

219

Phật nói:

-Ca-diếp, đếm nay Ta muốn ngủ trong hang đá này.

Ca-diếp thưa:

-Tôi thật không vui vì trong hang đá ấy có con rồng dữ, sợ rằng nó sẽ hại Ngài thôi.

Phật phải đến ba lần tỏ bày, Ca-diếp mới miễn cưỡng để Phật nghỉ đêm trong ấy. Bấy giờ

Như Lai rửa tay chân xong, liền bước vào hang đá, trải tòa mà ngồi. Con rồng nhìn thấy liền nổi

cơn giận dữ từ thân phát ra ngọn lửa lớn. Đức Phật cũng phát ra ngọn lửa sáng rực. Hai ngọn lửa

gặp nhau bùng lên thiêu đốt hang đá. Ca-diếp đêm ấy thức giấc trông thấy hang đá bị lửa thiêu

đốt, sợ hãi than tiếc:

-Vị Sa-môn đó là Bậc đoan chánh đáng tôn quý, chỉ vì không chịu nghe lời ta mà bị lửa bức

hại.

Ca-diếp liền sai đệ tử dùng bình nước lớn múc nước tạt lên cứu giúp. Nhưng tất cả nước

trong các bình tạt vào đều biến thành lửa khiến thầy lẫn trò càng thêm sợ hãi, cùng than:

-Lửa của rồng đã sát hại vị Sa-môn ấy rồi.

Lúc ấy Như Lai dùng diệu lực thần thông chế ngự hàng phục rồng dữ đem bỏ vào bình bát.

Sáng sớm hôm sau bưng bình bát chứa con rồng ấy ung dung đi ra ngoài. Ca-diếp trông thấy vô

cùng vui mừng, cho là điều hết sức lạ lùng chưa từng có, thầm nghĩ: “Chẳng lẽ vị Sa-môn

này đã sống lại? Trong bình bát có cái gì giống như con rồng dữ?

Phật bảo Ca-diếp:

-Này Ca-diếp, Ta đã chế phục nó, khiến nó phải nhận lấy giới cấm.

Ca-diếp cả thẹn, quay lại nói với đám đệ tử:

-Vị đại Sa-môn này tuy có thần lực nhưng không bằng ta đã đắc quả vị La-hán.

Bấy giờ Như Lai dời đến trụ tại một gốc cây lớn, gần nơi ở của Ca-diếp. Vào khoảng nửa

đêm, có bốn vị Đại Thiên vương cùng đến nghe pháp. Ánh sáng của họ tỏa rực như cây đuốc lớn

thắp sáng, Ca-diếp trông thấy thế cho là Đức Phật theo đạo thờ lửa.

Trời vừa sáng Ca-diếp liền thưa với Phật:

-Trong pháp tu của Sa-môn cũng thờ lửa sao?

Phật đáp:

-Không phải thế, đêm qua Tứ Thiên vương cùng xuống đây nghe pháp. Đó là ánh sáng của

họ mà thôi.

220

Sau đó Đế Thích cũng xuống đến nghe pháp, hào quang của vị ấy càng rực rỡ hơn. Sáng

hôm sau, Ca-diếp vẫn cho là Đức Phật theo đạo thờ lửa nên đến hỏi Phật.

Đức Phật đáp:

-Không phải thế, đó là Đế Thích đến nghe pháp của Ta.

Tiếp theo, Phạm Thiên vương cững xuống chỗ Phật nghe pháp. Ánh sáng của Phạm Thiên

càng mãnh liệt hơn. Ca-diếp quyết chắc là Phật theo đạo thờ lửa nên sáng sớm đến hỏi Ngài. Đức

Phật vẫn đáp:

-Không phải như vậy. Đó là ánh sáng của Phạm Thiên vương đến nghe pháp của Ta mà

thôi.

Ca-diếp cùng năm trăm đệ tử thờ ba thứ lửa. Các đệ tử chỉ muốn đốt lửa nhưng châm mãi

mà lửa vẫn không bén mồi. Các vị đệ tử thấy lạ nên đến thưa thầy, Ca-diếp bảo:

-Chắc là do vị Sa-môn kia tạo nên thôi.

Liền cùng nhau đến hỏi Phật:

-Chỗ chúng tôi thờ lửa, nhưng đốt mãi mà lửa không cháy được.

Phật bảo:

-Muốn đốt lửa thì phải làm sao tạo được lửa rồi mồi sang mới cháy được.

Lửa cháy rồi, Ca-diếp muốn thổi tắt nhưng lửa không tắt. Năm trăm người đệ tử thổi giúp

nhưng vẫn không tắt. Mỗi người đều tự nghĩ rằng chắc hẳn cũng đo vị Sa-môn kia gây ra, nên

cùng đến nói với Phật:

-Lửa đã cháy rồi nhưng nay lại không thổi tắt được.

Đức Phật bảo:

-Muốn khiến cho tắt thì phải làm sao cho lửa tắt trước đã.

Ca-diếp thưa với Phật:

-Thưa Sa-môn, Sa-môn nên ở lại đây cùng tu phạm hạnh, tôi nguyện sẽ khiến người thân lo

việc cúng dường đầy đủ, cứ mỗi ngày xin thỉnh đến chỗ thọ trai.

Đức Phật nhận lời. Hôm ấy Ca-diếp thỉnh Phật cùng đi với mình đến chỗ thọ trai. Đức Phật

bảo:

-Ông cứ đi trước, ta sẽ theo sau.

221

Ca-diếp vừa đi ra. Đức Phật bèn dùng diệu lực thần thông bay lên cõi trời Đao-lợi để lấy

các thứ quả ở cõi ấy. Phía Đông đến cõi Phất-bà-đề lấy quả Am-ma-lặc. Phía Nam đến cõi Diêm-

phù-đề lấy quả Diêm-phù. Phía Tây đến cõi Câu-da-ni lấy quả Ha-lê-lặc. Phía Bắc đến cõi uất-

đan-việt để lấy loại lúa gạo tự nhiên. Tất cả đựng đầy bình bát rồi từ hư không bay xuống, đến

trước Ca-diếp ngồi trên giường. Ca-diếp đi đến sau, thấy Đức Phật ở đó liền hỏi:

-Sa-môn đi theo đường nào mà đến đây trước vậy?

Đức Phật bảo:

-Này Ca-diếp, sau khi ông đi rồi, Ta đã đến bốn cõi và lên cõi trời Đao-lợi lấy được các thứ

quả nổi tiếng và các thứ đồ ăn ngon này, ông có thể cùng ăn.

Bấy giờ nước Ma-già-đà, quốc vương, đại thần cùng thân tộc của các quan, trưởng giả, cư

sĩ, Bà-la-môn... đều đến chỗ Ca-diếp để tổ chức bảy ngày hội. Ca-diếp thầm nghĩ: Vị đại Sa-môn

uy đức cao vòi vọi, tướng hảo trang nghiêm lối thượng, nếu những người kia trông thấy, chắc

hẳn sẽ bỏ ta mà phụng thờ ông ấy. Mong sao trong bảy ngày đó, ông ta không đến chỗ mình”.

Đức Phật biết rõ ý của Ca-diếp nên ẩn thân không hiện ra. Bảy ngày trôi qua được dâng cúng đầy

đủ, Ca-diếp lại suy nghĩ: “Lễ hội đã xong, các thứ đồ ăn dùng còn lại rất nhiều, vị Đại Sa-môn ấy

nếu nay đến đây, ta sẽ dọn mời ông ấy cùng ăn”.

Đức Phật biết rõ ý ấy nên hiện đến. Ca-diếp vừa mừng vừa sợ hỏi:

-Như Lai trong bảy ngày qua làm gì, ở đâu không thấy?

Đức Phật đáp:

-Ông trước đã dấy lên ý nghĩ không muốn Ta đến nên Ta không đến. Nay ông nhớ đến Ta,

vậy nên Ta tới.

Lúc đó năm trăm đệ tử Ca-diếp chuẩn bị tế lễ nên cùng nhau dùng búa bửa củi nhưng, mỗi

người đưa búa lên đều không hạ thấp xuống được. Họ liền đến thưa thầy, Ca-diếp bảo:

-Chắc việc ấy vẫn do vị Sa-môn đó làm ra mà thôi.

Liền đến hỏi Phật:

-Các đệ tử của tôi cùng nhau bổ củi. Mỗi người đưa búa lên nhưng đều không hạ xuống

được.

Đức Phật bảo:

-Nên hạ xuống cùng hợp với âm thanh thì được.

Búa hạ xuống xong rồi thì đều dính chặt vào cây củi không cử lên được. Lại đến hỏi Phật,

Phật bảo:

-Nên bỏ đi thì tự nhiên sẽ cử lên được.

222

Đúng là sau đó búa cử lên được.

Dòng sông Ni-liên-thiền nước trong vắt chảy xiết. Phật dùng thần lực khiến cho nước vụt

lên cao quá khỏi đầu người và Phật đi ở dưới, mỗi bước đi qua làm cho bụi bốc lên. Ca-diếp từ

xa trông thấy lo sợ Phật bị chìm trôi theo dòng nước, liền sai đệ tử đưa thuyền đến cứu.

Các đệ tử đến nơi thấy nước vọt lên cao mà Phật đi ở dưới, mỗi bước đi đều có bụi bốc lên.

Ca-diếp gọi lớn:

-Này vị Sa-môn! Có muốn lên thuyền không?

Đức Phật đáp:

-Rất tốt.

Tức thì Như Lai theo dòng nước, từ đáy thuyền vào trong thuyền, mà thuyền không hề bị

thủng.

Ca-diếp lại nói:

-Vị đại Sa-môn này đúng là thần rồi, nhưng vẫn không như ta đã chứng quả La-hán.

Đức Phật nói:

-Này Ca-diếp, ông chưa phải là bậc La-hán, sao lại cao ngạo tự xưng là đắc quả La-hán chứ.

Lúc ấy Ca-diếp hết sức kinh sợ và hổ thẹn liền cúi đầu thưa Phật:

-Nay Đại Thánh đã biết rõ tâm niệm của tôi, cúi xin Đại Thánh thâu nhận tôi vào trong giáo

pháp của Ngài làm vị Sa-môn.

Đức Phật bảo:

-Này Ca-diếp, ông là bậc tu hành kỳ cựu, có nhiều môn đồ quyến thuộc, lại được quốc

vương cùng tất cả quan lại, dân chúng đều quy ngưỡng cung kính. Nay muốn học đạo thì không

nên tự hạ thấp giá trị của mình, ông nên cùng với đệ tử bàn bạc kỹ lưỡng.

Ca-diếp thưa:

-Lành thay! Như lời Thánh dạy, vì tự riêng ý tôi chưa có thể quyết định được, phải nên trở

về cùng với đệ tử bàn luận.

Ca-diếp trở về tập hợp các đệ tử đông đủ và nói:

-Ta nay đã hiểu và tin giáo pháp của vị Sa-môn kia, vì chỗ đắc đạo của vị ấy là chân chánh.

Ta nay muốn đi theo vị ấy, vậy ý của các ngươi thì sao?

Các đệ tử cùng đáp:

223

-Chúng con cũng nguyện theo ý của thầy mà quy y vị Sa-môn ấy.

Bấy giờ Ca-diếp cùng với các đệ tử của mình cởi bỏ y phục, lấy mọi dụng cụ thờ lửa đem

liệng xuống sông rồi cùng đến chỗ Đức Phật đảnh lễ ngang chân Phật và thưa:

-Tôi nay cùng với các đệ tử nguyện làm Sa-môn trong chánh pháp của Ngài.

Đức Phật nói:

-Thiện lai Tỳ-kheo!

Tức thì các vị ấy đều tự cạo sạch râu tóc, vận pháp phục, trở thành Sa-môn.

Ca-điếp có hai người em cũng đi tu tên Nan-đề và Già-da. Mỗi người có hai trăm năm mươi

đệ tử, đã từ lâu ở gần bờ sông nay thấy các thứ y, áo và dụng cụ lặt vặt dùng cho việc thờ lửa của

các vị Phạm chí theo dòng nước trôi xuống đều kinh ngạc, lo sợ anh mình cùng đoàn đệ tử bị

người giết hại. Hai ông cùng với năm trăm đệ tử lập tức ngược dòng sông đi lên, thấy anh mình

cả thầy lẫn trò đều trở thành Sa-môn, lấy làm lạ hỏi:

-Anh xưa nay là bậc tu hành kỳ cựu, đã một trăm hai mươi tuổi rồi, trí tuệ sâu xa, được cả

nước tin theo tôn kính, theo ý tôi thì anh đã chứng quả La-hán. Nay sao lại bỏ con đường tu của

mình theo học đạo với vị Sa-môn kia, phải chăng đạo của vị ấy hơn tất cả đạo khác?

Ca-diếp đáp lời em mình:

-Đạo Phật rất ưu việt, giáo pháp ấy là vô thượng. Từ xưa đến nay ta chưa từng thấy ai đạt

được thần thông cùng đạo lực như Đức Phật. Giáo pháp của Phật thanh tịnh, hóa độ muôn người,

có thể dùng ba sự việc để giáo hóa chúng sinh. Một là dùng đạo lực thần thông biến hóa. Hai là

dùng trí tuệ biết rõ tâm niệm của kẻ khác, theo đó mà giáo hóa. Ba là khéo biết mọi thứ phiền

não, tùy theo bệnh mà cho thuốc.

Hai người em nghe anh mình nói liền tỏ ra cung kính đối với Đức Phật nên quay sang hỏi

các môn đệ:

-Ý các ngươi như thế nào?

Năm trăm người đệ tử đều cùng thưa là xin nguyện theo lời dạy của thầy. Ngay khi ấy tất cả

cùng đến đảnh lễ Đức Phật và cầu xin được làm Sa-môn.

Đức Phật nói:

-Thiện lai Tỳ-kheo!

Tất cả đều tự cạo sạch râu tóc, vận pháp phục và trở thành Sa-môn.

Khi ấy Như Lai cùng với một ngàn vị Tỳ-kheo đến thành Ba-la-nại ở trong một khu rừng,

Như Lai vì các đệ tử lúc thì biến hóa thần thông, lúc thì thuyết pháp, lúc thì thuyết giới. Các đệ

224

tử trông thấy Phật uy nghi với những diệu lực thần thông như thế nên ai nấy đều hoan hỷ và đều

chứng quả vị A-la-hán.

Bấy giờ Đức Thế Tôn từ thành Ba-la-nại cùng với ba anh em Ưu-lâu-tần-loa Ca-diếp và

một ngàn vị A-la-hán đi tới nước Ma-già-đà. Lúc đó vua Tần-bà-sa-la từ lâu đã được nghe Bồ-tát

chứng quả vị Phật, thân tướng cao lớn đến một trượng sáu và luôn tỏa ra màu sắc vàng óng, có

đủ ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, đầy đủ mười danh hiệu tôn quý, đạt được tri kiến

chân thật, thành tựu ngũ nhãn, chứng đắc lục thông, các bậc Phạm vương, Đế Thích, Tứ Thiên

vương đều cung kính tôn sùng, nay Đức Phật đã đến nước mình nên hết sức vui mừng. Nhà vua

cho rằng mình vốn đã gặp Bồ-tát lúc chưa đắc đạo, đã từng được hứa là nếu thành Phật sẽ đến độ

mình, nay Phật đến đây rõ ràng là không quên sở nguyện của Ngài. Nhà vua lập tức ra lệnh khắp

nước cho sửa sang dọn dẹp đường sá sạch sẽ, trang nghiêm. Vua dùng xe báu cùng các đại thần

bá quan văn võ tháp tùng trước sau với ngàn cỗ xe, vạn quân kỵ chỉnh tề ra khỏi kinh thành

nghênh đón Phật.

Lúc ấy Đức Thế Tôn ở tại khu rừng Giá-việt gần thành Vương xá, bên cạnh một cây lớn

cùng với ngàn vị Tỳ-kheo ngồi vây quanh. Nhà vua từ xa trông thấy Phật như mặt trăng giữa các

ngôi sao trời, như mặt trời mới xuất hiện, như Đế Thích, lại giống Phạm vương ở nơi Thiên

cung, dáng vẻ uy nghiêm như núi vàng vòi vọi vượt lên hẳn muôn vật. Lòng vua vô cùng hoan

hỷ liền xuống xe đi bộ đến nơi, chẳng cần giữ đúng năm thứ oai nghi của một bậc vua, cúi đầu lễ

bái Phật, tự xưng hiệu rồi thưa:

-Tôi từ lâu hằng mến mộ Tôn đức, khao khát có được cuộc gặp gỡ hôm nay.

Như Lai liền dùng phạm âm để an ủi thăm hỏi nhà vua:

-Đại vương, thân tứ đại có được an ổn thoải mái không? Việc nước, việc dân chắc không

quá mệt nhọc lắm phải không?

Vua nói:

-Nhờ ân trên nên may mắn đều được an lành.

Khi ấy vua Tần-bà-sa-la cùng các đại thần và dân chúng đều thấy Ca-diếp ngồi bên cạnh

Đức Phật, liền nghĩ: “Ca-diếp là bậc tu hành kỳ cựu vào hàng sư tổ của đám Tiên nhân, lẽ đâu lại

bỏ đạo của mình mà làm đệ tử Phật? Không rõ ông ta là thầy của Phật hay Phật là thầy ông ta?”.

Phật biết ý ấy của nhà vua nên dùng bài kệ hỏi Ca-diếp:

Ông thường lễ sông núi

Quy y nước lửa gió

Nhật Nguyệt cùng Phạm Thiên

Ngày đêm luôn tinh tấn

Trải qua bao tháng năm

Tâm không hề biếng trễ

Việc phụng thờ các thần

Phải chăng có phước báu?

Ca-diếp cũng đọc bài kệ đáp:

225

Nhớ lại chuyện thờ cúng

Trải qua tám mươi năm

Gió nước lửa Phạm Thiên

Núi sông cùng Nhật nguyệt

Đêm ngày thường tinh tấn

Tâm cầu không biếng trễ

Cuối cùng chẳng được gì

Gặp Phật mới an lạc.

Nghe qua bài kệ, vua Tần-bà-sa-la cùng quần thần và chúng dân mới rõ Ca-diếp là đệ tử của

Phật. Đức Phật gọi Ca-diếp nói:

-Ông nên thể hiện thần lực A-la-hán của mình.

Ca-diếp lập tức vâng lời Phật dạy, vụt bay bổng lên hư không, phần trên thân mình phát ra

lửa, phần dưới thân mình tuôn ra nước, hoặc trên thân tuôn ra nước mà thân không bị thấm ướt,

hoặc dưới thân phát ra lửa mà thân không bị đốt cháy, bay vụt qua lại trên hư không, bảy lần ẩn,

bảy lần hiện, chui vào đất như nước chảy, đi trên nước như bước trên mặt đất, có thể xuyên qua

núi Tu-di không chút trở ngại. Lại đến nơi khoảng đất phía trước Phật biến hóa đủ cách: lặn mất

ở phía Tây hiện ra ở phía Đông, lặn mất ở phía Đông hiện ra ở phía Tây, lặn mất ở phía Nam

hiện ra ở phía Bắc, lặn mất ở phía Bắc hiện ra ở phía Nam. Biến hóa xong, Ca-diếp liền đến

trước Phật quỳ gối chắp tay thưa:

-Phật là Thầy của tôi, tôi là đệ tử của Phật.

Vua và quần thần càng thấy rõ Ca-diếp là đệ tử của Phật.

Bấy giờ Đức Thế Tôn bảo vua Tần-bà-sa-la:

-Này Đại vương, sắc là vô thường, khổ, không, vô ngã. Thọ tưởng, hành, thức cũng vô

thường, khổ, không, vô ngã, sắc như bọt nước tụ lại rồi tan rã không thể tóm lấy được; thọ như

bong bóng nước không thể tồn tại lâu dài; hành như thân cây chuối bên trong chẳng có gì là bền

chắc; tưởng như việc thấy trong giấc mộng, đều là hư vọng; thức như cảnh huyễn hóa từ điên đảo

dấy lên. Ba cõi đều không thật, tất cả đều là vô thường. Này đại vương, từ khi có đất nước

này đến nay là bao nhiêu năm?

Vua đáp:

-Khoảng hơn bảy trăm đời.

Phật hỏi:

-Thế nhà vua có biết hết các vị vua từng cai trị không?

Đáp:

-Chỉ biết rõ về phụ vương thôi.

226

Đức Phật bảo:

-Thế gian biến đổi trong chóc lát, chỉ có đạo pháp là chốn nương tựa, phải nên tu tập để

được phước báo vô vi, không gì hơn điều đó. Đại vương nên biết, như con người sinh ra, tuy từ

cha mẹ có được thân này, nhưng quả báo không từ cha mẹ đưa tới mà có. Tất cả mọi thứ lành dữ

tốt xấu đều do nghiệp tạo tác từ trước hình thành nên. Nếu tạo tác các điều thiện thì sau khi mạng

chung được sinh lên cõi trời, cõi người, luôn được gặp Phật; nếu tạo các điều ác thì sau khi mạng

chung sẽ đọa vào địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh. Tất cả các pháp đều do nhân duyên hợp thành mà

sinh ra, nhân duyên tan rã thì lại diệt mất. Đại vương nên biết, vô minh duyên hành, hành duyên

thức, thức duyên danh sắc, danh sắc duyên lục xứ, lục xứ duyên xúc, xúc duyên thọ, thọ duyên

ái, ái duyên thủ, thủ duyên hữu, hữu duyên sinh, sinh duyên lão tử ưu bi khổ não. Này đại vương,

vô minh diệt nên hành diệt, hành diệt nên thức diệt, thức diệt nên danh sắc diệt, danh sắc diệt nên

lục xứ diệt, lục xứ diệt nên xúc diệt, xúc diệt nến thọ diệt, thọ diệt nên ái diệt, ái diệt nên thủ diệt,

thủ diệt nên hữu diệt, hữu diệt nên sinh diệt, sinh diệt nên lão tử ưu bi khổ não cũng diệt.

-Này đại vương, mười hai nhân duyên đó thật rõ ràng hiển nhiên, nhưng thể tánh các pháp

là vô ngại như hư không, không lưu lại dấu vết, phải vượt qua mọi tư duy phân biệt thì mới thấu

đạt pháp nhẫn.

Khi Đức Phật nói xong các pháp ấy, có tám vạn bốn ngàn chư Thiên và người xa lìa mọi

cấu nhiễm thế gian, được pháp nhãn thanh tịnh, vô lượng người trong chúng hội đều phát tâm Vô

thượng Bồ-đề.

Lúc ấy vua Tần-bà-sa-la đắc pháp nhãn thanh tịnh nên vô cùng hoan hỷ, xin Phật cho mình

được thọ ngũ giới, cùng xin cho các đại thần bá quan, dân chúng trong nước đều được quy y Phật

và thọ ngũ giới. Thọ giới xong, nhà vua liền rời khỏi chỗ ngồi đến đảnh lễ ngang chân Phật và

thưa:

-Bạch Thế Tôn, ngài đã có thể bỏ ngôi vị Chuyển luân thánh vương xuất gia tìm đạo. Con

trước đây đã từng đích thân khuyến thỉnh, nếu Ngài đắc đạo thì đến độ cho con trước. Hôm nay

ước nguyện cũ đã được thành tựu viên mãn. May mắn được đội ân Phật, được đi theo dấu đạo,

mọi công việc trong nước dù bề bộn khó khăn cũng xem như phụng sự người thân vậy.

Rồi nhà vua cùng bá quan văn võ nhiễu quanh Phật ba vòng và tạ từ trở về.

Vua về đến vương cung, các vị quan đều đến chúc mừng, tâu rằng các vua ở đời trước

không được gặp Phật, duy chỉ có nhà vua mới được gặp Đức Như Lai. Nghe thế, nhà vua càng

thêm hoan hỷ bảo:

-Các khanh sớm có phước duyên nên nay được gặp Phật ở đời.

Nhân dịp đó nhà vua ra lệnh cho những phi tần thể nữ nơi hậu cung với dân chúng trong

nước gắng lo tu tập, giữ gìn giới cấm, hết lòng phụng sự đạo pháp.

Bấy giờ ở nước Ma-già-đà có vị trưởng giả tên Ca-lan-đà, thấy Phật vào giảng đạo ở nước

này mà chưa có tinh xá nên muốn đem vườn Trúc của mình cúng dường Phật, liền đến trước

Phật cung kính thưa:

227

-Bạch Thế Tôn, Ngài là Đấng Đại Từ Bi thương xót muôn loài như cha mẹ, đã có thể lìa bỏ

mọi vinh hoa thế gian mà đắc đạo thành Phật. Hiện nay chưa có tinh xá làm nơi trú ngụ tu tập,

con xin đem vườn Trúc hiến dâng lên Như Lai.

Lúc ấy Đức Phật chú nguyện cho vị trưởng giả và thọ nhận. Từ đó, Đức Phật cùng với

Thánh chúng ở nơi ấy để tu tập và cùng du hóa.

Lúc bấy giờ dân chúng Ma-già-đà phần đông ham chuộng các thứ âm nhạc thế tục, ca múa

hát xướng không kể ngày đêm. Đức Phật đến nước ấy, đem đạo pháp giảng dạy, chỉ bảo về

phương pháp tu tâm, giữ gìn giới cấm nên mọi người đều lìa bỏ các thứ âm nhạc thế tục.

Đức Phật có vị đệ tử tên Xá-bà-kỳ vào thành khất thực, bước đi ung dung, vô cùng oai nghi

phạm hạnh, người đi đường trông thấy đều sinh tâm hoan hỷ. Lúc ông Xá-lợi-phất nhìn thấy vị

Sa-môn ấy liền suy nghĩ: Ta học đạo khá lâu, cũng biết khá nhiều pháp thức, nhưng chưa từng

thấy ai như vị này, sao ông ta lại có uy nghi đặc biệt đến như vậy? Ta thử đến hỏi thăm ông ta

theo đạo nào”. Thế rồi Xá-lợi-phất liền đến hỏi vị Tỳ-kheo:

-Thầy của ngài là ai, xin được nghe qua chí nguyện của người tu học.

Bấy giờ vị Tỳ-kheo liền đọc bài kệ.

Thầy ta đủ tướng tốt

Bậc tối tôn ba cõi

Năm uẩn, mười hai duyên

Chẳng trụ nơi không, có

Ta nay tuổi còn ít

Tu học chưa thâm đạt

Nên chưa đủ ngôn từ

Ca ngợi công đức Phật.

Tỳ-kheo Xá-bà-kỳ đọc bài kệ xong, nói với Xá-lợi-phất:

-Thầy của tôi là Bậc Tối tôn Tối thắng trong cõi trời, người, tích lũy công đức không thể kể

xiết. Từ cõi trời Đâu-suất giáng sinh nơi cõi Diêm-phù. Lúc mới sinh ra đã có thể đi bảy bước

hướng đến mười phương đưa tay lên cao và nói lớn: “Trên trời dưới đất chỉ có Ta là Bậc Tối tôn

Tối thắng. Ta sẽ hóa độ chúng sinh trong ba cõi thoát khỏi khổ não”. Đế Thích, Phạm thiên, Tứ

Thiên vương đều đến cúng dường thờ kính. Công đức của Phật không thể nào trình bày hết được.

Xá-lợi-phất nghe vị Tỳ-kheo nói như thế chẳng khác nào người trong chốn tối tăm được

trông thấy ánh sáng mặt trời rạng rỡ, liền nói với vị Tỳ-kheo:

-Lành thay, lành thay! Tôi từ nhỏ vốn hiếu học, tám tuổi đã theo thầy học đạo, mười sáu

năm bên thầy chưa hề xao lãng, tự cho là thông hiểu. Hôm nay gặp Bậc Vô Thượng Chánh Giác

đúng là thầy mình. Vậy xin cho biết Đức Phật hiện nay đang ở đâu?

Vị Tỳ-kheo đáp.

-Đức Phật hiện đang ở tại tinh xá vườn Trúc Ca-lan-đà.

228

Sau đó, Xá-lợi-phất bèn đem số đệ tử của mình đến chỗ Như Lai đảnh lễ ngang chân Phật,

thăm hỏi rồi thưa với Phật:

-Con ở nơi cõi sinh tử, giẫm đạp trong vòng mê muội, nay may mắn được gặp Phật, nguyện

mở con đường chân chánh làm vị Sa-môn thành tựu các giới cấm.

Phật nói:

-Thiện lai, Tỳ-kheo!

Xá-lợi-phất và các đệ tử tự cạo sạch râu tóc, vận pháp phục và trở thành Sa-môn. Đức Phật

lại vì ông mà thuyết pháp khiến ông tâm ý thông tỏ, dứt sạch các lậu, đắc quả A-la-hán. Xá-lợi-

phất liền đến trước Đức Phật thưa.

-Bạch Thế Tôn, con có người bạn cùng tu học là Đại Mục-kiền-liên, vốn đã giao ước rằng ai

đắc đạo trước thì chỉ dẫn cho nhau. Nay con muốn đến chỗ ông ấy, mong được Thế Tôn cho

phép.

Phật bảo:

-Ông đi đến đó là đúng lúc.

Bấy giờ Xá-lợi-phất đi vào thành Vương xá để tìm Mục-kiền-liên, từ xa trông thấy Mục-liên

cùng các đệ tử đang du hành đến một làng nhỏ. Lúc ấy Mục-liên nhìn thấy bạn mình hình dạng

thay đổi, liền đến đón và hỏi:

-Vì sao mà dung mạo và y phục trông khác lạ thế này?

Xá-lợi-phât đáp:

-Tôi đang theo học với Bậc Đạo Sư chỉ dạy về lẽ vô thường, đạo ấy ở ngay nơi đây. Tôi cầu

pháp bao nhiêu năm mà chẳng gặp Đại Thánh. Hôm nay được gặp, thân tâm nhẹ nhõm, vui

mừng vô cùng nên đến đây cùng mong được chia xẻ pháp vị với bạn.

Mục-kiền-liên nói:

-Đây không phải là việc nhỏ, cần phải cùng nhau bàn tính kỹ lưỡng.

Xá-lợi-phất nói:

-Tôi với anh trước đây đã cùng nhau tu học, chỗ hiểu biết của tôi anh còn lạ gì, xin chớ đắn

đo.

Lúc ấy Mục-kiền-liên nói với Xá-lợi-phất:

-Anh vốn là bậc có trí tuệ hơn hẳn tôi, nay anh đã dạy, có thể nào lầm được.

Nói xong Mục-kiền-liên đi theo Xá-lợi-phất đến chỗ Phật, đảnh lễ ngang chân Phật và thưa:

229

-Vì xa cách Bậc Đại Thánh nên con mãi đắm chìm trong cảnh phiền não, hôm nay được gặp

Phật, nguyện làm Sa-môn để được gần gũi phụng sự.

Mục-kiền-liên liền lập tức bỏ hết các vật dụng cũ như bình đựng nước, chiếc gậy và tấm y

da hươu.

Đức Phật nói:

-Thiện lai!

Mục-liên tự cạo sạch râu tóc, vận pháp phục và trở thành Sa-môn. Mục-kiền-liên được Phật

giảng pháp, nhờ đó mà thông tỏ, các lậu dứt sạch và đắc quả A-la-hán. Lúc đó Xá-lợi-phất, Mục-

kiền-liên cùng với hai trăm năm mươi đệ tử đều xuất gia theo Phật và đều đắc được quả vị A-la-

hán.

Bấy giờ vua Du-đầu-đàn nghe con mình đã đắc đạo thành Phật trải qua sáu năm rồi, trong

lòng hết sức vui mừng từng ngày từng giờ mong gặp lại con, bèn nói với vị quan thân cận là Ưu-

đà-di:

-Nay ngươi hãy tìm đến chỗ Phật, thỉnh Phật trở về thăm đất nước và hoàng cung. Cha con

xa cách đến nay đã hơn mười hai năm rồi, ngày đêm ta buồn thương lo lắng không lúc nào nguôi.

Nếu được gặp mặt con ta một lần thật chẳng khác nào ta được sinh trở lại.

Ưu-đà-di nhận mệnh vua truyền dạy, tìm đến nơi và đảnh lễ ngang chân Phật rồi thưa lại

đầy đủ ý vua Du-đầu-đàn.

Đúng lúc đó ưu-đà-di được thấy chư Thiên, Phạm vương, Đế Thích đều đến quy kính nghe

pháp, liền thưa với Phật xin được xuất gia làm Sa-môn. Phật nói:

-Thiện lai!

Ưu-đà-di tự cạo sạch râu tóc, vận pháp phục và trỏ thành Sa-môn, đắc quả A-la-hán.

Bấy giờ Đức Thế Tôn suy nghĩ: “Ta vốn có lời hứa với vua cha, nếu thành Phật thì sẽ trở về

nước hóa độ cha mẹ. Nay đắc đạo rồi không thể quên lời thệ cũ”. Liền bảo Tỳ-kheo ưu-đà-di:

-Ông nên trở về trước tâu với phụ vương Ta. Có thể hiển bày thần lực, tạo đủ mười tám

pháp biến hóa để ai nấy đều thấy sự thành tựu đạo của Ta. Đệ tử Phật còn như vậy huống chi là

uy đức của Phật.

Ưu-đà-di vâng lời Phật dạy, bay bổng lên không trở về nước, đến kinh thành Ca-tỳ-la ở trên

hư không hiện đủ mười tám pháp biến hóa khiến nhà vua cùng quần thần và dân chúng đều kinh

sợ. Ưu-đà-di đọc bài kệ:

Như Lai thật ít có

Đâu dễ gì được gặp

Vô lượng kiếp cần khổ

Luôn thương xót muôn loài

230

Xưa hành đạo Bồ-tát

Nay nguyện đã hoàn tất

Ngồi nơi gốc Bồ-đề

Hàng phục loài ma oán

Dứt trừ nhân tử sinh

Diệt sạch mọi phiền não

Đã thành Bậc Chánh Giác

Diễn nói pháp vô thượng

Tôi vốn vâng mệnh vua

Rời nước đón Thái tử

Nói vua luôn thương nhớ

Thường buông lời lo buồn

Phật luôn nhớ quê hương

Sẽ về thăm thân tộc

Tôi vâng lời Phật dạy

Trở lại Ca-tỳ-la

Tạ Phật dùng thần thông

Dã về ngay hoàng thành

Biến hóa ngần ấy loại

Ví như đóa sen thơm

Vua cha thấy phép biến

Trong lòng đầy hãi kinh

Hỏi ngay kẻ tả hữu

Chưa từng thấy điều đó

Thái tử xưa rời nước

Cầu đạo độ chúng sinh

Vô lượng kiếp cần khổ

Nay đã thành Phật-đà

Vua chớ có hoảng sợ

Lòng phải nên vui mừng

Ngài đã vượt sinh tử

Và gởi lời thăm vua.

Đức vua nghe tin con

Lệ rơi như sao đổ

Ta từ sáu năm nay

Sầu nhớ mãi không nguôi

Chợt nghe tin lành tới

Như kẻ chết sống lại

Con ta lìa ngôi báu

Thành đạo gọi là gì

Xin đáp lời vua hỏi

Thái tử trải sáu năm

Khổ hạnh nên đắc đạo

Hiệu là Thiên Trung Thiên

Bậc Tối Tôn ba cõi.

Con ta lúc ở nhà

Ta tạo đủ cung điện

Chạm trổ trang hoàng đẹp

231

Hiện nay ở chỗ nào?

Xin đáp lời vua hỏi

Phật đắc pháp vi diệu

Luôn ngự chốn an lành

Thường ở bên gốc cây

Chư Thiên đến dâng hiến.

Con ta lúc ở nhà

Nằm ngồi luôn che phủ

Lụa là dùng trang sức

Luôn mềm mại tươi đẹp

Xin đáp lời vua hỏi

Thiên đế dâng y phục

Long phi hiến giường báu

Tâm Phật luôn tự tại

Chưa từng thấy mừng giận.

Con ta lúc ở nhà

Đủ món ngon vật lạ

Nay nơi ở chốn ăn

Ai bày biện chăm sóc?

Xin được đáp lời vua

Mang bình bát khất thực

Phước không tăng không giảm

Chú nguyện cho thí chủ

Đời đời được an lành.

Con ta lúc ở nhà

Ngủ nghỉ thường được vui

Cùng đàn ca tấu nhạc

Cho đến khi thức giấc?

Tôi xin đáp lời vua

Thiền định chẳng minh ám

Chư Phật ít ngủ nghỉ

Đế Thích luôn khâm phục

Phạm vương thường khuyên giúp

Con ta lúc ở nhà

Tắm rửa dùng nước thơm

Khắp phòng nhà tỏa ngát

Nay dùng loại hương gì?

Xin đáp lời vua hỏi

Tám nẻo ba giải thoát

Tắm rửa trừ cấu nhiễm

Tâm lặng dứt ưu phiền

Như hư không tịch tĩnh.

Con ta lúc ở nhà

Đủ thứ hương xông thoa

Trong lành không chút bẩn

Tinh khiết và thơm lừng?

Tôi xin thưa lời vua

Giới định tuệ giải thoát

232

Lấy đạo đức làm hương

Xông tỏa khắp mọi nơi

Mười phương tám xứ nạn.

Con ta lúc ở nhà

Đủ bốn loại giường báu

Chăn nệm bao màu sắc

Nằm ngồi rất an vui?

Xin đáp lời vua hỏi

Tứ thiền làm nệm giường

Tâm luôn được tự tại

Bùn não phiền không vấy

Thanh tịnh như hoa sen

Con ta lúc ở nhà

Quân canh giữ nghiêm túc

Ra vào có người hầu

Mắt chưa nhìn việc ác

Tôi xin đáp lời vua

Hơn ngàn vị La-hán

Vô lượng chư Bồ-tát

Đều là chúng đệ tử

Luôn gần gũi bên Ngài.

Con ta lúc ở nhà

Voi ngựa đủ loại xe

Đi đến khắp bốn phương

Tùy thích mà du ngoạn

Xin đáp lời vua hỏi

Ngũ thông làm xa giá

Bay lượn chẳng ngại ngăn

Mọi tâm đều thông tỏ

Dạo bước vượt sinh tử.

Con ta lúc ở nhà

Cờ xí bày la liệt

Bao quân mang binh khí

Trước sau luôn tháp tùng?

Tôi xin đáp lời vua

Bốn chúng theo phòng hộ

Cứu giúp bao khó nguy

Đều ân huệ nhân ái

Lấy đó để tựa nương.

Con ta lúc ở nhà

Chuông trống gióng mở lối

Kỹ nhạc hòa đủ âm

Người xem chật ngã đường

Xin đáp lời vua hỏi

Cây đạo thành Chánh giác

Độ năm Bạt-là-la

Tám vạn tư vị trời

Đều đắc được pháp nhãn

233

Chín mươi sáu loại đạo

Cũng đều quy phục cả

Gióng trống không sinh diệt

Âm hưởng thấu Tam thiên

Mở trao đều tỏ ngộ

Tất cả cùng vui thích.

Con ta vua nước nào

Bờ cõi rộng hay hẹp

Hóa độ bao nhiêu người

Có đều quy phục không?

Phật thống lãnh Tam thiên

Hóa độ khắp muôn loài

Mười phương không thể tính

Đều được mọi ích lợi.

Con ta lúc ở nhà

Việc nước giúp đỡ ta

Đạo đức luôn lễ nghĩa

Thuận lời không dám trái?

Phật ngộ các pháp không

Lìa bốn thứ điên đảo

Mọi người đều quy y

Đạo vô vi tịch tĩnh

Pháp Phật không yêu ghét

Tất cả đều thông đạt

Giáo hóa khắp muôn loài

Thảy được nhiều lợi ích

Giả sử có một người

Người ấy vô số đầu

Đầu có vô số lưỡi .

Lưỡi biện tài vô cùng

Vô lượng người như vậy

Trong hằng sa số kiếp

Ca ngợi công đức Phật

Hãy còn không thể hết

Huống tôi chút đốm sáng

Nói sao hết mặt trời.

Bấy giờ vua Du-đầu-đàn nghe qua bài kệ ấy liền khen ngợi:

-Lành thay! Tiên A-tư-đà ngày trước tiên đoán quả thật không sai.

Lại hỏi Ưu-đà-di:

-Phật có ý về thăm hoàng cung không?

Ưu-đà-di tâu:

-Trong khoảng bảy ngày nữa Như Lai sẽ về tới đây.

234

Nhà vua nghe tâu như thế xiết bao mừng rỡ, liền nói với các đại thần:

-Ta chuẩn bị đón Phật trở về thăm, phải tổ chức theo nghi thức đón rước một vị Chuyển

luân thánh vương. Trước hết phải lệnh cho các sở ty lo dọn dẹp đường sá, dùng nước thơm rưới

khắp mặt đường, rồi giăng treo cờ xí, dù lọng, gấm thêu đủ loại, trang hoàng cho thật đẹp, phải

dốc sức hoàn thành mọi việc ấy. Ta sẽ ra khỏi thành ngoài bốn mươi dặm để đón rước Như Lai.

Ưu-đà-di tâu:

-Thần vốn vâng lời Phật dạy trở về hoàng cung báo cho đại vương biết rõ sự việc. Nay xin

được trở lại chỗ Phật nói rõ ý của đại vương là bao nhiêu năm khao khát muốn gặp mặt Như Lai,

cũng như muôn dân trăm họ đều mong được hưởng chút phước báo.

Vua bảo:

-Lành thay! Mong được sớm gặp Phật.

Ưu-đà-di trở lại chỗ Đức Phật đảnh lễ ngang-chân Phật, thưa:

-Bạch Thế Tôn, Đại vương và quần thần cũng như dân chúng cả nước đều mong ngóng từng

ngày để được gặp Phật. Con đã tâu với đại vương là khoảng bảy ngày nữa Thế Tôn sẽ về đến

hoàng cung.

Đến ngày thứ bảy, Như Lai cùng các vị đệ tử chuẩn bị y bát chỉnh tề đầy đủ, uy nghi thứ lớp

đi về kinh thành Ca-tỳ-la. Các vị Phạm thiên, Đế Thích, Tứ Thiên vương nghe tin Phật trở về

thăm bổn quốc đều đến hộ tống, Phạm thiên hầu phía bên phải, Đế Thích hầu phía bên trái, Tứ

Thiên vương thì kẻ trước người sau tháp tùng theo đoàn. Chư Thiên, Long thần dùng hương hoa,

kỹ nhạc để cúng dường tung rải, lại giăng cắm la liệt hai bên đường cờ phướn, dù lọng quý giá,

trời mưa nước thơm rưới khắp mặt đất.

Lúc Như Lai sắp lên đường có nhiều điềm lành xảy ra. Mười phương quốc độ trong Tam

thiên đại thiên thế giới hiện ra sáu cách chấn động; tất cả các loại cây khô héo đều sinh ra hoa lá,

xanh tươi trở lại, những khe suối khô cạn từ lâu tự nhiên nước tuôn chảy. Vua Du-đầu-đàn trông

thấy các hiện tượng tốt lành ấy liền tức tốc lệnh cho các vị trong tộc họ Thích, các vị đại thần bá

quan văn võ cùng tiến hành các nghi thức đón Phật như giăng treo cờ phướn, dù lọng, đốt các

loại hương thơm, rải hoa, hòa tấu âm nhạc. Vua cha từ xa nhìn thấy Phật đi giữa đại chúng

như mặt trăng trong đám sao trời, như mặt trời mới xuất hiện, như cây tươi đang trổ hoa, thân

cao lớn một trượng sáu, đoan nghiêm rực rỡ. Thấy Phật như vậy lòng vua vui buồn lẫn lộn liền

cúi đầu làm lễ và thưa với Phật:

-Xa cách bao nhiêu năm, nay mới được gặp.

Các vị đại thần, bá quan văn võ cùng dân chúng trong nước đều vui mừng đảnh lễ Phật rồi

theo Phật vào thành.

Bấy giờ đôi chân Đức Thế Tôn vừa bước qua cửa chính của thành ngoài thì đại địa rúng

động, trời tung rưới vô số hoa đẹp cùng muôn tiếng nhạc hòa tấu vang lên, những kẻ mù lòa

được sáng mắt trở lại, kẻ điếc được nghe rõ, kẻ què lệch đi đứng trở lại bình thường, kẻ bệnh tật

235

thì được thuyên giảm, kẻ câm ngọng thì nói năng trở lại, kẻ điên cuồng tâm trí được bình phục,

kẻ bị gù được dứt tật, mọi thứ độc hại đều tiêu trừ, chim chóc muông thú hòa thuận phát ra đủ

thứ tiếng kêu trong lành, các thứ ngọc ngà mang trên người va chạm nhau tỏa ra ánh sáng và

tiếng vang, các kho báu tự nhiên xuất hiện, những vật báu, những tâm tình bưng bít che dấu hiểu

lầm giờ được cởi mở hòa hợp, tất cả chúng sinh đều dứt bỏ ý tưởng dâm dục, không giận dữ

cuồng si và đều trở nên thân thuộc xem nhau như cha mẹ, anh em, con cái một nhà. Các cõi địa

ngục đều được dừng nghỉ, quỷ đói được no đủ, các loài súc sinh được thoát kiếp đọa, sinh vào

cõi trời người.

Vua cha thấy thân tướng Phật cao lớn hơn một trượng sáu, ánh lên màu vàng ròng, như mặt

trăng trong đám sao, như ngọn núi vàng; Phạm thiên, Đế Thích, Tứ Thiên vương đều theo hầu,

lại trông thấy các vị Tỳ-kheo từng là ngoại đạo tu khổ hạnh lâu năm nên thân hình gầy gò ốm

yếu thường gần gũi hầu cận bên Phật, giống như mấy con quạ đen đậu nơi đỉnh núi vàng sẫm,

không làm nổi bật được uy đức của Như Lai. Do đó vua cha ra lệnh tuyển trong cả nước cùng

trong họ Thích những người sinh trưởng trong gia đình quyền quý, có diện mạo trang nghiêm,

chọn được năm trăm người xuất gia làm Sa-môn hầu cận bên Phật, cũng như Kim sí điểu đậu

trên núi Tu-di, như ngọc Ma-ni đặt trong hồ nước tinh khiết. Vương đệ của Phật là Nan-đà cũng

được chọn làm Sa-môn. Nan-đà có người hầu cận tên Ưu-ba-ly, ông này đã đến trước Đức Phật

cung kính thưa:

-Bạch Thế Tôn, thân người khó được, Phật pháp khó gặp. Các vị vương tôn công tử đều lìa

bỏ cuộc sống vinh hoa ở thế gian để xuất gia, còn con là thân phận thấp hèn há lại luyến tiếc

tham đắm hay sao. Mong Phật rủ lòng từ bi cứu độ cho con được đứng vào hàng Sa-môn học đạo

giải thoát.

Phật nói:

-Thiện lai Tỳ-kheo!

Ưu-ba-ly tự cạo sạch râu tóc, vận pháp phục, trở thành Sa-môn, ngồi theo thứ tự cùng với

chư vị Tỳ-kheo. Nan-đà đến sau cứ lần lượt thi lễ, đến chỗ Ưu-ba-ly thì dừng lại không thi lễ, tự

suy nghĩ:

-Người này vốn là kẻ hầu hạ trong gia đình ta, chẳng nên thi lễ. Lúc đó Đức Thế Tôn biết rõ

sự việc liền gọi Nan-đà đến và nói: -Phật pháp ví như biển rộng chứa hàng trăm con sông, bốn

dòng cùng đổ về đó và đều đồng một vị mặn. Trong hàng chúng xuất gia phải dựa vào giới luật

mà định trước sau chứ không dựa vào sang hèn, vả lại do tứ đại duyên hợp mà có thân tạm bợ

này, ở trong cõi không tịch thì không còn ranh giới bỉ thử. Ông nên suy nghĩ học hỏi chánh pháp

chớ nên dấy tâm kiêu mạn.

Bấy giờ Nan-đà mới bỏ tâm niệm cao ngạo, chấp vào sang hèn mà thi lễ Ưu-ba-ly khiến đại

địa chấn động.

Khi đó Đức Phật ngự ở Thượng điện trong hoàng cung, vua cha cùng các quan hằng ngày

cúng dường các món ăn ngon quý. Đức Phật nhân đó thuyết pháp độ vô số người. Bà Da-

du-đà-la dẫn bé La-hầu-la đã được bảy tuổi đến chỗ Phật đảnh lễ ngang chân Phật, nhìn ngắm

vấn an rồi thưa với Phật:

236

-Xa cách lâu ngày không được gần gũi để hầu hạ cúng dường. Quyến thuộc thân tộc đều tỏ

ý nghi ngờ vì Thái tử đã bỏ nước ra đi hơn mười hai năm làm sao nàng Da-du-đà-la mang thai

sinh ra La hầu-la được. Đức Phật nói với vua cha cùng với quần thần:

-Da-du-đà-la thủ tiết, trinh bạch, không hề có chút tỳ vết lỗi lầm gì, nếu chẳng tin Ta sẽ

chứng minh.

Bấy giờ Đức Thế Tôn liền biến các vị Tỳ-kheo đều giống như Phật, cũng đầy đủ các tướng

tốt sáng ngời chẳng có gì khác.

Lúc đó Da-du-đà-la đưa chiếc nhẫn ngọc cho La-hầu-la bảo con: -Trong số các vị này ai là

cha của con hãy chỉ ra xem.

La-hầu-la cầm lấy chiếc nhẫn ngọc đến thẳng chỗ Phật dâng lên. Vua cha cùng quần thần

thấy vậy đều hoan hỷ khen:

-Lành thay! La-hầu-la đúng là con Phật.

Bấy giờ Đức Thế Tôn vì vua cha thuyết pháp khiến ông ngộ đạo, quần thần trăm họ cùng

thể nữ trong hậu cung đều quy y thọ giới, tịnh tu phạm hạnh. Cả nước đều được an lành, các

nước khác xa gần đều tới chúc mừng.

Phẩm 27: GIAO PHÓ DẶN DÕ

Lúc bấy giờ, Đức Thế Tôn nói với các vị Thiên tử nhóm của hai vị trời Nan-đà và Tô-nan-

đà ở cõi trời Tịnh cư:

-Bồ-tát ban đầu từ cõi trời Đâu-suất giáng sinh xuống cõi Diêm- phù, cho đến lúc xuất gia

tu hành, hàng phục chúng ma rồi chuyển cỗ xe chánh pháp, chư Thiên đều hết lòng hỗ trợ tán

thán. Nay lại thỉnh Ta vì lợi ích thế gian mà nói rõ về Kinh Phương Quảng Đại Trang Nghiêm

này. Đó là kinh nói về quá trình tu tập của Bồ-tát cùng các việc thần thông diệu dụng tự tại trong

cảnh giới của Như Lai, chư Thiên phải nên thọ trì đọc tụng cũng như thuyết giảng cho bao kẻ

khác được nghe, pháp nhãn của Ta nhờ vậy mà được phát huy rộng khắp. Nếu có người tu hạnh

Bồ-tát được nghe kinh này tất sẽ rất vui mừng cho là được điều chưa từng có, liền phát khởi tâm

tinh tấn bền chắc, cầu quả vị Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Do vậy phước đức của các vị

thật là vô lượng không thể kể hết.

Nếu có người thiện nam tín nữ nào được nghe kinh này, cung kính chắp tay tín thọ thì

những kẻ ấy sẽ được tám thứ công đức. Tám công đức ấy là những gì?

1. Thân tướng đoan chánh tươi đẹp.

2. Sức khỏe mạnh mẽ hơn người.

3. Tâm được thông tỏ, hiểu biết rộng rãi.

4. Được tài hùng biện.

5. Đạt được các pháp thiền định.

6. Trí tuệ thông tỏ hoàn toàn.

7. Xuất gia đạt được mọi việc thù thắng.

8. Quyến thuộc đông đúc thịnh vượng.

237

Nếu có vị thiện nam tín nữ nào nguyện luôn vui thích được nghe giảng kinh này cũng như

chăm sóc chỗ ngồi cho vị Pháp sư thì khi chuyển thân sẽ được sinh vào tám loại tọa xứ. Tám tọa

xứ đó là gì?

1. Tọa xứ của hàng trựởng giả.

2. Tọa xứ của hàng cư sĩ

3. Tọa xứ của bậc Chuyển luân vương.

4. Tọa xứ của bậc Hộ thế vương.

5. Tọa xứ của Đế Thích.

6. Tọa xứ của Phạm vương.

7. Tọa xứ của bậc Bồ-tát lúc đạt quả vị Bồ-đề.

8. Tọa xứ của Như Lai lúc chuyển cỗ xe chánh pháp.

Nếu có người thiện nam tín nữ nào được nghe kinh này, hết lời tán dương ca ngợi thì những

người ấy sẽ được tám thứ ngôn ngữ thanh tịnh. Tám thứ đó là gì?

1. Ngôn ngữ và hành động luôn thích hợp nên không gây ra tranh cãi.

2. Lời nói ra luôn thuyết phục nên được người nghe tuân theo thực hiện.

3. Lời nói luôn hòa nhã dịu dàng nên không bị ai thô bạo dữ tợn.

4. Lời nói luôn hòa hợp tốt đẹp nên luôn thu phục chúng sinh.

5. Lời nói như tiếng chim Ca-lăng-tần-già nên khiến chúng sinh vui thích ưa chuộng.

6. Lời nói như tiếng sấm vang rền nên làm cho ngoại đạo đều quy phục.

7. Được âm thanh như vị Phạm thiên, thế gian không ai sánh được.

8. Đạt được âm thanh của Phật nên thích ứng với mọi căn tính của chúng sinh.

Nếu có hàng thiện nam tín nữ nào viết ra hoặc in ấn kinh này lưu hành khắp nơi, thì người

ấy sẽ đạt được tám kho tàng công đức. Tám điều ấy là những gì?

1. Kho tàng nhớ nghĩ không hề bị quên mất.

2. Kho tàng tri thức đủ năng lực phân biệt được hình tướng của các pháp.

3. Kho tàng trí tuệ thông tỏ mọi ý nghĩa của kinh điển.

4. Kho tàng tổng trì thu nhận gìn giữ mọi điều nghe thấy.

5. Kho tàng biện tài có năng lực làm cho chúng sinh phát khởi tâm hoan hỷ tín thọ.

6. Đạt được kho tàng chánh pháp, giữ gìn bảo vệ giáo pháp của Phật.

7. Kho tàng Bồ-đề tâm khiến cho ba ngôi báu luôn được hoằng dương.

8. Kho tàng tu tập được Vô sinh pháp nhẫn.

Nếu có kẻ thiện nam tín nữ nào đọc tạng kinh này, thọ trì kinh văn, ý nghĩa không hề quên

mất người ấy sẽ đạt được tám điều viên mãn. Tám điều đó là những gì?

1. Bố thí viên mãn nên tâm không keo kiệt.

2. Trì giới viên mãn nên đạt trọn đủ các nguyện.

3. Học nhiều thông tuệ viên mãn nên đạt trí tuệ dứt mọi chấp trước.

4. Xa-ma-tha viên mãn nên tất cả các pháp Tam-muội đều hiện rồ trong đời sống hiện tại.

5. Tỳ-bát-xá-na viên mãn nên đầy đủ tam minh.

6. Phước đức viên mãn nên đầy đủ ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, đạt thanh tịnh

như cõi Phật.

7. Diệu trí viên mãn nên tùy thuận đem lại cho chúng sinh được mọi an lạc.

238

8. Tâm đại Bi viên mãn nên luôn hóa độ chúng sinh theo nẻo thiện, không hề biết mệt nhọc.

Nếu có kẻ thiện nam tín nữ nào phát khởi suy nghĩ như thế này: “Làm sao có thể khiến cho

tất cả chúng sinh lãnh hội được pháp môn này”. Suy nghĩ như vậy rồi diễn thuyết kinh này cho

mọi người. Do căn lành ấy mà đạt được tám loại phước đức rộng lớn. Tám loại phước đức đó là

những gì?

1. Phước đức của Chuyển luân thánh vương.

2. Phước đức của Hộ thế Thiên vương.

3. Phước đức của Đế Thích.

4. Phước đức của Dạ-ma Thiên vương.

5. Phước đức của Đâu-suất Thiên vương.

6. Phước đức của Hóa lạc Thiên vương.

7. Phước đức của Tha hóa tự tại Thiên vương.

8. Phước đức của Phạm Thiên vương cho đến phước đức của Như Lai.

Nếu có người thiện nam tín nữ nào nghe kinh này, tư tưởng không chống đối thì người ấy sẽ

được tám thứ tâm thanh tịnh. Tám thứ tâm đó là gì?

1. Được tâm đại Từ ban vui cho chúng sinh.

2. Được tâm đại Bi dứt mọi thống khổ cho chúng sinh.

3. Được tâm đại Hỷ diệt trừ mọi ưu phiền cho chúng sinh.

4. Được tâm đại Xả trừ sạch mọi tham sân cho chúng sinh.

5. Được tâm tứ Thiền, ở trong cõi Dục giới tâm luôn được tự tại.

6. Được tâm tứ Định, ở trong cõi Vô sắc tâm luôn được tự tại.

7. Được năm loại thần thông có thể đi đến các cõi Phật.

8. Dứt sạch các lậu, đạt được pháp tam-muội Thủ-lăng- nghiêm.

Nếu như ở trong nước hoặc các thành ấp, làng mạc, thôn xóm được lưu hành kinh này thì

chính ở những nơi ấy sẽ lìa bỏ tám loại sợ hãi. Lìa xa tám điều gì?

1. Lìa sự sợ hãi về các nước thù địch.

2. Lìa sự sợ hãi về nạn trộm cướp.

3. Lìa sự sợ hãi về loài thú dữ.

4. Lìa sự sợ hãi về cảnh đói kém.

5. Lìa sự sợ hãi về tranh kiện.

6. Lìa sự sợ hãi về cảnh chiến đấu.

7. Lìa sự sợ hãi về quỷ Dạ-xoa.

8. Lìa dứt tất cả mọi thứ kinh sợ.

Các vị nên biết chánh pháp của Như Lai là lấy giới, định, tuệ làm căn bản để đạt đến giải

thoát, giải thoát mọi thứ nhận thức, biện tài vô ngại. Trong một kiếp cả ngày đêm thường nói về

công đức của kinh này cũng không hết. Nếu các vị Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà- tắc, ưu-bà-di

thọ trì đọc tụng biên chép, in ấn, giảng giải, trình bày kinh này thì nên biết rằng các vị ấy cũng sẽ

đạt được công đức không thể kể hết.

Bấy giờ Đức Thế Tôn nói với Bồ-tát Di-lặc, Ma-ha Ca-diếp, Trưởng lão A-nan:

239

-Ta trải qua vô sốtrăm ngàn ức kiếp tu tập nay mới thành tựu được quả vị Vô thượng Chánh

đẳng Chánh giác. Vì muốn đem lại lợi ích cho muôn loài nên đã diễn thuyết kinh này. Nay Ta

đem kinh này giao phó cho các vị. Các vị phải dốc lòng thọ trì khiến cho kinh được lưu hành

rộng khắp.

Lúc ấy Đức Thế Tôn lại nói bài kệ:

Ta dùng mắt Phật xem

Thấy rõ mọi chúng sinh

Giả sử các chúng sinh

Đều như Xá-lợi-phất

Có người trong ức kiếp

Dùng vô số hương hoa

Yphục để nằm ngồi

Cúng clường nhiều như vậy

Các công đức đạt được

Không bằng một ngày đêm

Cúng một Bích-chi-phật

Giả sử người thế gian

Đều như Bích-chi-phật

Có người trong ức kiếp

Dùng vô số hương hoa

Y phục đồ ngồi nằm

Cúng dường nhiều như vậy

Các công đức đạt được

Chẳng bằng đem tâm tịnh

Một niệm Nam-mô Phật

Giả sử người thế gian

Đều như Phật, Thế Tôn

Có người trong ức kiếp

Đem vô số hương hoa

Y phục đồ ngồi nằm

Cúng dường chư Như Lai

Các công đức đạt được

Không bằng như một người

Trong một ngày và đêm

Đọc tụng hết kinh này

Nếu có người trải qua

Trăm ngàn vạn ức kiếp

Dùng vô sô hương hoa

Y phục đồ ngồi nằm

Cúng clường giống như trước

Vô số chúng Thanh văn

Tất cả Bích-chi-phật

Và từng ấy Như Lai

Các công đức đạt được

Không bằng được một người

Thọ trì đủ kinh này

240

Cho đến bốn câu kệ

Vì kẻ khác giảng rõ

Ta thuyết giảng các kinh

Kinh này là tối thắng

Tất cả chư Như Lai

Đều xuất từ kinh này

Kinh này ở nơi nào

Nơi ấy có Như Lai

Nếu có người chép giữ

Lưu hành khắp mọi nơi

Chỉ diễn giảng một câu

Trọn kiếp cũng không hết

Phước tuệ tự trang nghiêm

Sung mãn như biển rộng

Nếu người nghe kinh này

Nên gắng sức tu tập

Công đức thật vô cùng.

Đức Phật nói kinh này xong, các vị Bồ-tát Di-lặc, Ma-ha Ca-diếp, Trưởng lão A-nan và chư

Thiên ở cõi trời Tịnh cư, Ma-hê-thủ-la cùng chư Thiên, Long, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la,

Khẩn-na-la, Ma- hầu-la-già, Nhân, Phi nhân, tất cả đều hết sức hoan hỷ, tín thọ phụng hành.

HẾT

===================================================================

Chuyển file PDF: Hoavouu.com

Trên con đường Hoằng Pháp, cần sự thấu hiểu và chia sẻ để cùng nhau có được sự an lạc cho

mình và cho mọi người.

Chúng tôi, khuyến khích sự giới thiệu, phổ biến nguyên tác này đến tất cả mọi người bằng hình

thức phi lợi nhuận.

Nguyện đem công đức này, hướng về khắp tất cả, đệ tử và chúng sanh, đều trọn thành Phật đạo.

Hoavouu.com