Bi tp Kinh t Asean v lin kt khu vc

Ch : Brunei

I. Nhng ci nhn s lc v Brunei1. Quc gia Bruneit nc Brunei hay quc gia hi gio Brunei c tn y l Brunei Darussalam, theo ting Malay c ngha l ni ca ha bnh. Brunei c chia thnh 4 qun chnh: Brunei-Muara, Tutong, Belait v Temburong. Th Bandar Seri Begawann ta lc ti qun Brunei-Muara - trung tm dn s v hnh chnh ca t nc Brunei. Quc khnh ca Brunei l ngy 23/2/1984. y l quc gia theo ch qun ch chuyn ch, ng u nh nc v chnh ph l quc vng kim th tng Hassanal Bolkiah. Hi ng cc b trng ni cc, hi ng tn gio, hi ng c mt, hi ng truyn ngi do quc vng ch nh v b nhim lm nhim v c vn cho quc vng. Ti Brunei hon ton khng c bu c m thc hin theo lut cha truyn con ni. D vy, truyn thng i chng hon ton ng h chnh ph v gia nh Hong gia gi c a v tn knh trong t nc. Brunei l thnh vin ca nhiu t chc quc t: ASEAN, WTO, IMF, WB, APEC, ADB,

2. Lch s hnh thnhVng quc Brunei l mt nc rt mnh trong khong th k 14 ti th k 16. Lnh th ca Brunei bao gm vng pha nam Philippines, Sarawak v Sabah. nh hng t cuc khai thc thuc a ca cc nc t bn chu u dn chm dt thi gian hin din vi t cch mt cng quc trong khu vc ca quc gia ny. Sau , Brunei c mt cuc chin ngn vi Ty Ban Nha v h ginh chin thng. Tuy nhin, ti th k 19, nm 1888 Brunei mt phn ln t ai ca mnh vo

tay cc nc chu u v chu s bo h ca Anh. Trong chin tranh th gii ln th 2, Brunei tr thnh thuc a ca Nht Bn(1941-1945). Nm 1946, Anh quay li chim Brunei. Tuy nhin di p lc ca phong tro gii phng dn tc Anh quc phi Brunei c hin php nm 1959. n ngy 1/1/1984, Brunei chnh thc tuyn b l quc gia c lp.

3. c im a l v dn sTa a l: 430N; 11440E V tr a l: Brunei nm trong khu vc ng Nam , bn b pha ty bc ca o Borneo, hn o ln th 3 th gii. Pha bc tip gip bin ng, 3 mt cn li tip gip Malaysia, nm st tuyn ng bin rt quan trng i xuyn qua bin ng ni lin Thi Bnh Dng v n Dng. Tng din tch ca Brunei l 5.769km2 trong din tch t lin l 5629km2. ng b bin di 160km. a hnh cao dn t ty sang ng vi cc ng bng ven bin pha ty v i ni thp pha ng. Kh hu: Brunei mang c trng kh hu nhit i nng m ma nhiu. Nhit trung bnh trong khong t 24C n 30C, m khng kh cao, dao ng t 70-100%. Ma ma Brunei ko di t thng 9 n thng 1, ma kh t thng 2 n thng 8. Lng ma trung bnh hng nm l khong 2500mm khu vc ven bin v 4000mm trn cc ngn i bao ph bi rng rm. Brunei l quc gia khng phi hng chu cc thin tai nghim trng nh bo, ng t, lt li Ti nguyn: Ti nguyn ch yu ca Brunei l du m, kh t v ti nguyn rng. Brunei l quc gia sn xut du kh ln th 3 trong khu vc ng Nam sau Indonesia v Malaysia. Tr lng du ca Brunei c chng minh vo khong 1.1 t thng vo nm 2009. Bn cnh , ti nguyn rng cng l mt th mnh ca Brunei. t nc Brunei c nhng thm xanh tri u khp, l l phi xanh che chn lm cho t nc nhit i ny tuy nng nhng khng ngt ngt v oi bc v bi v nhim. Brunei c nhng khu rng nguyn sinh cha h b bn tay con ngi tc ng ti nh rng quc gia Ulu Temburong.

Dn s: Dn s Brunei c tnh nm 2011 l khong 401.890 ngi, trong 97% dn s sng pha ty, ch c khong 10.000 ngi sng khu pha ng vng Temburong. Brunei l quc gia a dn tc vi 66.3% l ngi gc Malay, 11.2% l gc Hoa, cn li 22.5% l dn tc khc. Ngn ng: ng vi cc nhm dn tc trn l cc nhm ngn ng ln Brunei: ting Malay l ngn ng chnh thc, ngoi ra ting Hoa v ting Anh cng c s dng rng ri. Tn gio: o Hi l tn gio chnh thc ca Brunei, quc vng l ngi ng u v tn gio ca t nc v hn 70% ngi dn Brunei theo o Hi. Tuy nhin Brunei cng c tn gio khc nh o Pht (ch yu l ngi Hoa), Thin cha gio v nhng cng ng rt nh vn theo tn gio bn a. Vn ha: Nhn tng th c th nhn thy rng vn ha Brunei chu nh hng ca kh nhiu nn vn ha ln cn c bit l Malaysia v Indonesia hai t nc c nhiu im tng ng v c im a l cng nh lch s hnh thnh. Ngoi ra nhng quy nh ca vn ha ca Hi gio v Hindu gio cng nh hng su sc n li sng v phong tc tp qun ca ngi Brunei. Nhng quy nh trong cuc sng thng ngy ca ngi Brunei phn nh r iu ny: trang phc ca ngi Brunei thng khng tay trn hoc vy ngn trn gi, c bit cn ch cch n mc khi n nhng ni th cng. V n ung, ngi dn Brunei thng nhn n t lc mt tri mc n lc mt tri ln trong thng thnh l Ramandam, trong cc ba tic cng cng nam, n khng c php ngi cng bn k c tic ci

4. Th mnh quc giaVi v tr a l v iu kin t nhin thun li, Brunei c rt nhiu th mnh pht trin t nc trong tp trung vo 3 th mnh sau: Th mnh v du kh Th mnh v du lch Th mnh v kinh t bin

II. Kinh t Brunei1. Khi qut chungBrunei l nc nh nhng nn kinh t kh thnh vng, da ch yu vo xut khu du kh. Hin nay du ha v kh t chim 80% tng thu nhp trong nc v 90% thu nhp v xut khu. Theo s liu thng k nm 2009, tng sn phm quc ni (GDP) ca Brunei l 16.313 t $, tnh theo gi ngang sc mua (PPP) l 21.237 t $. GDP bnh qun u ngi (GDP/ngi) t 38.192$, tnh theo gi ngang sc mua t 49.719$ cao nht trong khu vc ng Nam . Tc tng trng l -1.9%, t l lm pht v tht nghip mc thp, ln lt l 1% v 3.7%.

2.C cu kinh tBrunei co mt nn kinh t nho be vi ba thanh phn chinh la: cng nghipnng nghip - dich vu Biu ti trong cac nganh trong c cu nn kinh t cua Brunei

2.1 Cng nghip Brunei c bit phat trin trong cac linh vc nh: du khi va cng nghip xy dng V linh vc du khi - K t khi Brunei tim ra mo khi t u tin cho n nay thi nghanh du khi la nganh kinh t mui nhon va co mt ong gop v cung to ln vao s phat trin cua Brunei: + Brunei hin nay la nc san xut du mo ng th 3 ng Nam A va ng th 14 trn th gii.san xut trung binh 200000 thung du/ngay va Brunei la nc san xut khi thin nhin ln th 9 trn th gii. + Ngay cang ong gop cao vao s phat trin kinh t cua Brunei. Nm 2009 nganh du khi ong gop 80% v GDP va 90% v kim ngach xut khu Biu s phu thuc cua Brunei vao du khi

+ Co vai tro ln trong inh hng phat trin nn kinh t trong tng lai da trn nn tang c s ha tng co sn lam ban ap thuc y kinh t + ng thi la ngun cung cp tai chinh cho cac linh vc v giao duc an sinh xa hiva cung cp tai chinh cho cac hoat ng cua b may chinh tri - Bn canh nhng ong gop quan trong cho s phat trin cua t nc thi nganh nay con co nhng tn tai yu kem vn co: + Theo nhng nghin cu anh gia mi nht thi tr lng du cua Brunei ang giam dn va co kha nng se can kit trong hai thp ki na cung tng t vin canh cua cac mo khi t cung khng my sang sua ngun d tr khi t se can kit trong vong 40 nm ti + Cha co chin lc khai thac ro rang ma khai thac theo s bin ng cua gia du va khi t trn thi trng th gii

Biu san lng khai thac du mo cua brunei

Ta thy vao nhng nm 2001 khi Mi phat ng cuc chin Afghanistan va Irac thi thi trng du mo co nhiu bin ng gia du tng manh nn san lng khai thac ln va sau o giam dn.c bit t nm 2008 ti nay do cuc khung hoang kinh t tai chinh th gii nn nhu cu v du giam manh do o san lng khai thac giam Biu san lng khai thac khi t cua Brunei

2.CNG NGHIP XY DNG

V xy dng

Do c thu cua quc gia chi manh v du khi cac nganh cng nghip khac hu nh khng pht trin. V vy ngnh xy dng ca Brunei kh nh b, ch yu ch tp trung vo mt s lnh vc: - Xy dng cac cng trinh phuc vu nganh du khi :cac dan khoan va cac nha may loc du - Xy dng cac cng trinh phuc vu vui chi giai tri phat trin du lich nh: cng vin vui chi giai tri cac khu resort - Xy dng cac cng trinh mang tinh tm linh nh:cac thanh ng hi giao... 2.2 Nng nghip Do din tich nho hep nn nganh nng nghip cua Brunei rt nho be.Nng nghip tp trung vao cac linh vc: + Trng cy lng thc :lua, rau mau + Trng cac cy cng nhip :cy ly g + Chn nui gia suc - khc phuc nhng kho khn do din tich nho hep thi Brunei a i thu din tich dt nng nghip cac quc gia khac ap ng mt phn nhu cu trong nc + Hin nay chinh phu ang thu 2.262 dm vung t nng nghip Uc chn nui bo ly thit,bo sau khi a c ch bin se c chuyn v trong nc. 2.3 Dch v

Brunei co th manh ln v t nhin nn linh vc dich vu phat trin kha manh c bit la linh vc du lich va hang hai 2.3.1 Du Lich Brunei Darussalam l mt quc gia nh b nm khim tn pha Ty Bc ca thin ng xinh p Borneo. Khng ch giu c v ti nguyn thin nhin, c bit l du kh, vng quc ny cn l im n th v i vi khch du lch nh nhng cung in, n i v bn sc vn ha c o. n y, du khch s ngc nhin trc s lng ly ca nhng thnh ng tri thm Rp, tng bng gch chu u, vng dt khp chn, ha mnh vi nhng chm n pha l lung linh sc mu. Mt t nc c u i gi l Hn ngc xanh ca ng Nam , t nc ca nhng thnh ng, X s bnh yn. Du lch tm linh Bandar Seri Begawan l th ca Brunei, ni giao thoa kin trc theo hai trng phi ng - Ty vi mt bn l nhng thnh ng hi gio nguy nga trng l v ngi lng ni ln nht chu , mt bn l nhng khu ca hng, khch sn sang trng, hp dn khch du lich ngay t ci nhn u tin. Cng trnh kin trc c o nht th l Hong cung Istana Nurul Iman c xy dng vo nm 1984 vi chi ph gn 400 triu la M, c 1.788 phng, 257 phng tm, 5 h bi, mt chung nga c iu ha nhit cho 200 ch nga Ponydnh cho nh vua chi b mn polo, mt gara cha 110 chic xe, mt phng n c th m rng cho 5.000 khch, mt thnh ng c sc cha 1.500 ngi. Mi vm do kin trc s Leandro V. Locsinthit k theo mtip kin trc Hi gio v Malaysia c lm bng vng, trong khi sn nh cung in c lt bng cm thch nhp t 38 nc trn th gii.

Istana Nurul Iman Vi hn 100 thnh ng ln nh khc nhau, Brunei c mnh danh l x s ca cc thnh ng Hi gio ti ng Nam , trong thnh ng Omar Ali Saifuddien c bao bc bi khu lng ni trn sng Kampong Ayer l mt in hnh ca s giu c v sung tc ca Vng quc Brunei. Mi vm hnh v nhng nc thp m vng rc r. Trong khi nhng bc tng, ct, vm cung v thp u c lm bng cm thch c xut x t Italia, knh nhp t Anh, thm lt sn t Rp Saudi... Ring thnh ng Hi gio Jame Asr vi nh mi vm dt vng, c xem l ni linh thing nht thnh ph vi ngn ngi n cu nguyn ngy m, hay nh thnh ng Sir Omar Ali Saifuddien ni bt vi chp mi nm bng nm tn vng nguyn cht. C th nhn thy tt c trang tr ni thy u c chm cht n tng chi tit trong cht lng v ngh thut lun c t ln hng u. Ngoi cng trnh kin trc hong cung, Bandar Seri Begawan cn s hu Vin bo tng lch s, Vin bo tng hi giov nhiu cng trnh ni ting khc.

Nh th Hi gio ni ting Sultan Omar Ali Saifuddien nm trung tm th Bandar Seri Begawan.

Thnh ng hi gio Jame Assr Hassanil Bolikah

Du lch sinh thi Hp dn lng ni Kampong

Lng ni Kampong Ayer l a im du lch ni ting nht ca Brunei. Ngi ta thng ni n Brunei m cha n thm Kampong Ayer th coi nh cha n Brunei. Du khch n y thng miu t Kampong Ayer nh Venice ca phng ng. Kampong Ayer theo ting Malay c ngha l lng nc, tc l lng ni trn mt nc. Vi din tch hn 10km2 v khong 3000 c dn sinh sng trong 42 lng nm dc theo b sng Brunei. Kampong Ayer l lng ni ln nht th gii ng thi l cng quan trng trong khu vc. C dn y kim sot phn ln cc giao dch thng mi ti cng ny, ch yu l bun bn cc hng ha a phng nh long no, qu, ngc trai, tng ong, kim cng, vng nc hoa, chanh v thc phm. N tng l trung tm hnh chnh, l kinh ca ch Brunei c v l nim t ho ca ngi dn Brunei. Kampong Ayer c bit n do chnh cc du khch Trung Quc, H Lan,.. vit v s trng l ca Kamhpong Ayer ni t hp ca nhng thng gia phng ty cng nh cc nc lng ging khc. Ngy

nay, Kampong Ayer l mt a im thu ht khch du lch, l mt di sn sng ng l mt biu tng ca t do, thng nht, pht trin ca Brunei.

Lng ni Kampong Ayer Tutong

Tutong Mt a danh ca Brunei cng ni ting khng km l Tutong. Cch th khng xa nhng Tutong li c mt khng gian hon ton khc bit khng gian sng c o ni thn d. Phong cch thin nhin Tutong ni bt vi nhng bi v ct trng tri di trn bi bin Pantai Seri Kanangan n h Tasek Merimbum cng cnh vt nn th, huyn b c bao bc bi nhng m ly v nhng ngha trang t th k 15. Tuy nhin, im tht s hp v li cun khch tham quan chnh l con ngi Tutong. Dn bn a vi nhiu an tc khc nhau Ruma Badaya lm cho nn vn ha khu vc ny tht s a dng v phong ph. Vn quc gia Temburong

Cng vin quc gia Brunei Ulu Temburong

Temburong, mn qu thin nhin ban tng cho Brunei l mt trong nhng khu vc c h sinh thi a dng vo bc nht th gii. Ti y, ngoi nhng v p hoang s cha h b bn tay con ngi tc ng ti, khch du lch cn c tham gia nhiu hot ng th v khc nh leo ni, cu c, ln xem di ngm, i b xuyn qua rng rm, i tu cao tc n nhng vn quc gia khc nhau ca Brunei c bit, ngi trn b xuyn qua nhng cnh rng thanh bnh trn sng l mt tri nghim th v cho hu ht du khch khi n vi x s ny. Brunei, vng t vng lng ca ng Nam l ni nhiu du khch tm n tr chn tm kim s thanh bnh qua v p hoang d v mi trng trong lnh yn . Brunei hin i m khng mt i nt p truyn thng ca n. l s pha trn c o ca hin i ha vi mi trng t nhin, gi tr tn gio v truyn thng dn tc Malay. 2.3.2 Hng hi Do nm v tr c a trn tuyn hng hi ln chim n 20% lng hng ha vn chuyn bng ng bin trn ton th gii, Brunei c th mnh ln v kinh t bin c bit l dch v hng hi bao gm dch v trung chuyn hng ha v dch v hu cn hng hi Brunei v ang xy dng cc cng bin ln p ng nhu cu v trung chuyn hng ha ng thi phc v nhu cu trong nc. Xy dng cc trung tm dch v hu cn phc v nhu cu ca tu thuyn quc t khi qua cc cng ca Brunei.

3. Thng mai va u t quc t3.1 Thng mai quc t La mt nc phu thuc chu yu vao xut khu du mo do o hoat ng thng mai cua Brunei rt tp np,tuy nhin cac mt hang xut nhp khu khng a dang chi tp chung vao mt s mt hang chnh: V mt xut khu + Nm 2010 kim ngach xut khu at 10,67 ty $

+ Cac mt hang xut khu chinh la: du th,khi t,dt may + Cac ban hang chu yu la : Nht Ban, Han Quc, Uc.c bit co quan h thng mai mt thit vi Nht Ban chim 38,4% tng lng hang hoa xut khu V mt nhp khu: do cng nghip nng khng phat trin va nng nghip thi qui m nho khng ap ng c nhu cu trong nc do o hai mt hang nay chim ti trong ln trong tng lng nhp khu cua Brunei cu th: + Nm 2010 kim ngach nhp khu at 2,61 ty $ + Cac mt hang nhp khu chinh : may moc, lng thc thc phm + Cac ban hang chinh: Malaysia, Singapo 3.2 u t quc t Thu hut u t quc t: do han ch v mt din tich nn Brunei khng co cac khu cng nghip ln nhng bu lai ho co th manh v du khi va mt nn chinh tri n inh do o ho cung thu hut c mt lng vn ang k + Cu th trong 6 thang u nm 2011 dong vn FDI u t vao Brunei a tng 121,8% (theo cng b chinh thc t vn phong chinh phu) so vi cung ki nm ngoai + Trong ba thang u nm lng vn u t at 390 triu $. Dn u trong danh sach u t la cac doanh nhn n t Anh + Dn u trong cac d an u t la kinh t chim hn 90% ty trong u t Chinh sach u t ra nc ngoai:do co c mt ngun thu ln t du khi ma thi trng trong nc nho be do o chinh phu a quyt inh mang tin u t ra nc ngoai + Cu th Brunei a u t khoang 20 t $ ra nc ngoai + Cac linh vc u t chu yu la v linh vc du lich dich vu ma it quan tm n u t vao cac khu cng ngh cao

4. nh hng pht trin tng lai4.1 Kho khn trong phat trin 1. Ty l tht nghip cao: - Theo c quan pht trin kinh t Brunei (BEDB), ngnh cng nghip du kh chim 80% nn kinh t, ng gp trn 90% ngun thu t xut khu nhng ch s dng 3% lc lng lao ng. Khu vc kinh t cng, ngun s dng chnh lc lng lao ng, khng th hp th ht s lao ng tr. Khong cch gia kht vng, nng lc ca th h tr v c hi vic lm c to ra ca nn kinh t ngy mt rng thm. - Co mt nghich ly la ngun lao ng trong nc thi d tha nhng Brunei lai la mt trong s nhng quc gia thu nhiu lao ng nc ngoai.Theo c tinh hin co hn 100000 lao ng nc ngoai ang lam vic tai Brunei (gn bng 1/3 dn s cua t nc) khin cho tinh trang tht nghip cang tng cao 2. Phu thuc qua ln vao du khi : - Nn kinh t cua Brunei qua nho be.Cng nghip nng hu nh khng phat trin,cng nghip nhe thi phat trin chm chap.ca mt quc gia ma khng co mt khu cng nghip ln nao. t nc chi phat trin manh trong linh vc du khi vi th cho nn s phat trin kinh t qua phu thuc vao nganh du khi. Mt nganh ma ong gop ti 80% vao GDP thi chung ta co th bit c s l thuc ln ti mc nao. 3. T quan liu tham nhung - Do c thu cua t nc la theo ch gia inh tri vi ngi co quyn lc cao nht la vua do o khng th tranh khoi s chuyn quyn.T quan lieu tham nhung ang la mt vn nan vi t nc . Mi y nht la vic mt hoang thn cua Brunei tham nhung ti gn 20 ty $ tin dung u t cua quc gia vao vic chi tiu dung ca nhn - Lut phap cua Brunei vn con bi anh hng nng n cua cac lut l ha khc cua ao hi : n c an ng Brunei co th ly c ti 4 v

4. Tai nguyn can kit - a la tai nguyn thi khng th khai thac mai c. Brunei hin ang phai i mt vi vn tai nguyn can kit - Trong vong vai thp ki ti thi tr lng du khi cua Brunei se can kit, ngun sng cua quc gia se bi e doa 4.2 inh hng phat trin ng trc nhng kho khn thach thc o thi chinh phu Brunei a a ra mt loat cac giai phap trung han va dai han nhm giai quyt cac kho khn thach thc o 4.2.1. Phat trin ngun nhn lc Trong nn kinh t tri thc, cnh tranh cao, vn pht trin nhn lc c vai tr quyt nh trong cng cuc pht trin kinh t - x hi ca mi quc gia. Trong pht trin ngun nhn lc, cng tc gio dc - o to ng vai tr quan trng. trang b cho th h tr, th h tng lai ca t nc, nhng kin thc v k nng trong mt th gii hin i, Brunei, ngay t nm 2007, ra mt s nh hng v chnh sch gio dc v o to, ni ln l: Tp trung u t vo gio dc mm non u t nhiu hn cho gio dc ph thng, ch yu l cp II v III, k c cc trng chuyn nghip o to cc chuyn gia, k thut vin c kh nng p ng nhu cu m rng thng mi v pht trin cng nghip p dng cng ngh thng tin (ICT) trong cc chng trnh o to hc sinh v sinh vin xut, thit k cc chng trnh o to, to iu kin, tin cho hng hc tp v nghin cu lu di, ln cao hc Thc y cng tc nghin cu v pht trin (R&D) trong cc trng i hc, cc vin nghin cu c chnh ph u t v thng qua mi lin kt gia khu vc cng v t v gia tng hp tc quc t

p dng nhng phng php gio dc hiu qu, tin tin nht trong cng tc ging dy, hc tp thng qua vic s dng khoa hc, cng ngh v ci tin cng tc qun l cc trng, cc vin Nng cao trnh ca i ng gio vin, nhng ngi lm cng tc ging dy. trin khai nh hng trn, t nm 2007, nht l nm 2008 v 2009, Brunei tin hnh ci cch ton din h thng gio dc. Chng trnh ny c gi l "H thng gio dc Quc gia cho th k XXI- SPN 21". Trin khai chng trnh ny, Brunei tin hnh sa i gio trnh, c bc i hc v ph thng, hng ti o to con ngi pht trin c v trnh v k nng, p ng nhu cu ca cc ngnh, ngh cn thit trong th k XXI. Theo chng trnh ci cch ny, cp ph thng, nh nc ch trng thay th cc mn lch s v a l bng cc mn khoa hc x hi vi kin thc tng hp, an xen vi cc ga tr ca Hi gio M-lai nh: khoa hc, kinh doanh, kinh t v x hi hc. Cc mn khc nh kch, m nhc cng c a vo gio trnh ging dy lm thay i mi trng o to, to s phn khch, lng t tin v s mnh dn ca hc sinh, sinh vin. cp bc gio dc i hc, ch trng ca Brunei l gim bt cc khoa, tp trung vo mt s phn khoa chnh nh kinh t, qun tr kinh doanh, chnh sch cng, cng ngh thng tin, thng mi v cng nghip, u t nhiu hn cho ngnh ch to v khoa hc ng dng. o to ti chc, k thut nhm nng cao trnh v k nng cho i ng cng chc, chuyn gia cng l mt u tin trong o to ngun nhn lc. Nng cao trnh kin thc v k nng cho i ng gio vin, nhng ngi lm cng tc ging dy, c tnh cht quyt nh i vi cng tc o to th h tng lai. y cng l mt hng u tin u t ca Brunei. Trong mt ch th c lin quan n gio dc, Quc Vng Brunei nu r: " iu ti thc s mong mun mt h thng gio dc l n c th o to mt cch thnh cng mt th h, nhng ngi c t duy sng to - The Thinkers. Nu thiu lp ngi , chng ta s tht bi trong mi lnh vc". B trng Gio dc Brunei Haji Abdul Rahman nhn mnh: u tin ca ngnh gio dc Brunei l: (i) Xy dng mt nn gio dc c cht lng, (ii) Nng cao nng lc dy v hc v (iii) Xy dng mt h thng gio dc c tnh chuyn nghip v tin cy.

Trong k hoch 5 nm 2007-1012, Brunei u t ln vo cc d n gio dc v o to. Chnh ph nh 597,6 triu USD cho 68 d n thuc lnh vc gio dc v o to. Ngoi ra, Chnh ph cn u t 214,5 triu USD cho cc d n pht trin ngun nhn lc, nng cp c s h tng, u t khoa hc, cng ngh cho cc trng hc v c s nghin cu, k c vic cp hc bng cho sinh vin ra nc ngoi hc tp, nghin cu. 4.2.2. a dang hoa nn kinh t Do ngun tai nguyn thin nhin ang can kit vi vy a dng ha nn kinh t thot khi s l thuc qu ln vo ti nguyn thin nhin l u tin ln nht trong nh hng pht trin kinh t ca Brunei - Cng nghip hi gio: Mt trong nhng nh hng l pht trin ngnh cng nghip Hi gio (Halal Industry) vi thng hiu Brunei. Lin tc trong 4 nm qua, Brunei t chc hi ch trin lm sn phm Hi gio cng vi vic t chc hi ngh quc t v sn phm Hi gio. Nm 2008, c 14 nc tham gia Hi ch ny vi ch "S xut hin ca nn kinh t th trng Hi gio". Thng hiu sn phm Hi gio c sn xut, ch bin v ng k theo mt quy trnh rt nghim ngt nhm m bo cht lng v an ton cao cho ngi tiu dng. Chnh ph Brunei u t hng t USD vo d n ny. - Cng nghip du kh: u nm 2009, mt t duy mi xut hin, cho rng, a dng ha kinh t khng c ngha l tch khi ngnh du kh m cn s dng danh ting ca Brunei, mt nc sn xut du kh, pht trin chnh ngnh ny. Theo hng ny, Brunei ra k hoach trin khai mt s d n, ch yu l dch v du kh v ha du nh xy dng nh may lc du, khu cng nghip kh ha lng methanol, khu ch xut vi vn u t hng t USD v s tr gip k thut t bn ngoi. - Cng ngh nano: Ngoi hai hng ch yu trn, Brunei tp trung pht trin ngnh cng nghip nano vi s tr gip k thut ca Nht Bn. Thnh tu ca ngnh cng nghip ny s c ng dng trong nng nghip, lm nghip, thc phm v dc phm - Nng lm ng nghip: Nui trng thy sn cng l mt th mnh ca Brunei. Hin nay, Brunei ang trin khai mt s d n nui trng thy sn vi s hp tc

k thut ca i Loan. in hnh l d n nui c hng xut sang th trng Trung Quc. D tnh, d n ny sn xut khong 2.000 tn c/nm xut khu. m bo an ninh lng thc, Brunei ang trin khai d n trng la vi s tr gip k thut ca Philippines. Ti Hi ngh pht trin quc gia ln th 8 (nm 2007), Brunei t mc tiu y mnh pht trin nng nghip, tng bc t tc v tin ti t tc mt phn v lng thc trong 10 - 15 nm ti. Chnh ph Brunei d kin u t khong 50 triu la Bru-ny (1,00 BND = 1,45 USD) cho d n pht trin nng nghip trong giai on 2009-2015. D n c chia lm hai giai on: + Giai on u t 2009-2010, vi vn u t 10 triu la, phn u n 2010 t 5.800 tn. + Giai on hai t 2011 - 2015, vi vn u t 40 triu la, phn u t 18.000 tn, p ng 60% nhu cu lng thc ca Brunei (mi nm Brunei phi nhp trn 30.000 tn go, ch yu t Tha Lan). - H thng ti chnh: Sau cuc khung hoang tai chinh tin t nm 1997 Brunei dang trong qua trinh khi phuc lai linh vc nay. Trong lnh vc ti chnh, ngn hng, Brunei ang trin khai mt s d n nhm bin Brunei thnh mt trung tm ti chnh Hi gio trong nhng nm ti. 4.2.3.Cai cach hanh chinh Brunei ang trong qua trinh cai cach manh me c bit la v lut phap co th tao ra mt mi trng thun li nht cho hoat ng thu hut u t nc ngoai.-

a ra cac ao lut v phong chng tham nhung y lui t quan liu tin ti lam trong sach b may lanh ao.

- Sau hn hai thp nin bi xoa tn nghi vin Brunei chinh thc c thanh lp tr lai y la mt tin hiu ma Brunei mun phat i cho th gii bit rng ho ang thc s hi nhp vao nn kinh t khu vc va trn th gii.

III. Brunei v lin kt khu vc ASEAN

1. Khai quat qua trinh tham gia vao ASEAN

- Sau khi danh c c lp hoan toan thi vao ngay 8/1/1984 Brunei a chinh thc tr thanh thanh vin th 6 cua hip hi cac quc gia ng Nam A (ASEAN). - K t khi gia nhp vao ASEAN Brunei a co mt vi th khac trn trng quc t ng thi Brunei cung co nhiu ong gop tich cc cho s phat trin cua khi.

2. Cac ong gop cua Brunei vao s phat trin cua ASEAN2.1 V kinh t - Tich cc tham gia vao cac linh vc kinh t ni khi + Gia nhp vao khu vc mu dich t do AFTA

Khu vc Mu dch T do ASEAN (vit tt l AFTA t cc ch ci u ca ASEAN Free Trade Area) l mt hip nh thng mi t do (FTA) a phng gia cc nc trong khi ASEAN. Theo , s thc hin tin trnh gim dn thu quan xung 0-5%, loi b dn cc hng ro phi thu quan i vi a phn cc nhm hng v hi ha ha th tc hi quan gia cc nc.

+ Tich cc tham gia va ong gop vao cac d thao tin ti tao lp mt nn kinh t chung cua ASEAN 2.2 V an ninh-chinh tri - Brunei co nhiu ong gop cho an ninh khu vc: + Qun i Brunei giup quan sat lnh ngng bn gia chinh phu Philippines va mt trn Hi giao giai phong Moro (mt nhom ni dy u tranh cho quyn t tri Hi giao) khu vc min nam Philippines Mindanao , va Brunei cung la mt thanh vin cua s mnh giam sat hoa binh tinh Aceh cua Indonesia. - V chinh tri. + Tich cc tham gia vao qua trinh thanh lp cng ng ASEAN vao nm 2020

+ Tham gia vao cac hoat ng chinh tri ln cua khu vc : t chc Hi nghi B trng ASEAN va Din an Khu VcASEAN vao thang 7,8/2002 2.3 V i ngoai Tng cng hp tac vi cac i tac chin lc cua khi tng cng s hiu bit ln nhau khng chi gii han vi Brunei ma la ca khi ASEAN: - Thang 12/2002 ,Brunei a ki Hip inh thng mi va hip inh khung v u t TIFA vi My - Thang 8/2005 ,Brunei ky kt quan h i tac kinh t chin lc xuyn Thai Binh Dng (TPSEP) vi Chile, New Zealand va Singapore-

Brunei ong gop mt cach tich cc cho s phat trin cac mi quan h thng mi cht che hn gia ASEAN va Trung Quc, Nht Ban, Han Quc. Brunei va Nht Ban cung a t chc am phan v mt thoa thun thng mai t do song phng (FTA)

IV. Quan h gia Vit Nam v Brunei1. Thit lp quan h ngoai giaoK t khi thit lp quan h ngoi giao vi Vit Nam (29/2/1992), quan h hu ngh v hp tc nhiu mt gia Vit Nam v Brunei pht trin tt p. Th tng Chnh ph Nguyn Tn Dng cho rng, mi quan h lng ging, hp tc hu ngh gia Vit Nam v Brunei trong thi gian qua c nhng bc pht trin ht sc tt p, tuy nhin quan h hp tc v kinh t vn cha tng xng vi tim nng ca mi nc. Hai bn cn thc y hn na mi quan h hp tc ton din trn tt c cc lnh vc, c bit l hp tc trong lnh vc u t, khai thc v ch bin du kh, hp tc lao ng, du lch... Vic hai nc tng cng mi quan h hp tc ton din khng ch thc y s pht trin kinh t ca mi nc m cn

gp phn quan trng vo vic xy dng mt ASEAN ha bnh, n nh v vng mnh v mi mt.

2. Hp tac trn cac lnh vc2.1 V chinh tri K t khi thit lp quan h ngoi giao vi Vit Nam (29/2/1992), quan h hu ngh v hp tc nhiu mt gia Vit Nam v Brunei pht trin tt p, c bit trong lnh vc chnh tr. c nhiu cuc ving thm gia lnh o cp cao hai nc nh: Quc vng Brunei Hassanal Bolkiah thm chnh thc Vit Nam (5/1998), d Hi ngh Cp cao ASEAN 6 ti H Ni (12/1998); d Hi ngh Cp cao ASEM5 ti H Ni (10/2004). Ch tch Trn c Lng cng sang thm chnh thc Brunei (11/2001); Th tng Phan Vn Khi d Hi ngh Cp cao ASEAN 7 ti Brunei (11/2001). Hai bn cng k Hip nh hp tc Hng khng; Hip nh Thng mi, Hip nh hp tc Hng hi, Bn ghi nh v hp tc Du lch, v Tha thun hp tc gia Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam v Brunei. Thng 11/2005, hai bn k bn ho thun v hp tc quc phng. Quan h hp tc gia hai nc trong lnh vc gio dc, vn ho, th thao cng ang c thc y. 2.2. V hp tc kinh t Quan h thng mi v u t gia 2 nc t mc rt thp, cha tng xng vi quan h chnh tr tt p gia hai nc. Kim ngch bun bn hai chiu nm Nm 2009, Vit Nam xut khu sang Brunei t gn 7,7 triu USD, Vit Nam nhp khu hn 1,6 triu USD. n nm 2010, Vit Nam xut khu sang Bru-ny t hn 10 triu USD v nhp khu t hn 14 triu USD. Kim ngch bun bn hng nm vi Vit Nam trong 3 nm qua (n v tnh : USD)

Vit Nam xut Vit Nam nhp 2008 4,491,596 1,497,790 2009 7,689,674 1,645,874 2010 10,006,281 14,235,233 - Cc mt hng nhp khu chnh: 6 thng u nm 2011 (USD) BRUNEI Ho Cht Vi cc loi X, si dt cc loi Gi tr (USD) 3,376,712 662,060 174,883

Nm

Tng KN 5,989,386 9,335,548 24,241,515

- Cc mt hng xut khu chnh: 6 thng u nm 2011 (USD) Gi tr BRUNEI Go Hng thy sn Sn phm ha cht Sn phm t st thp (USD) 4,706,065 973,930 123,042 43,424

- FDI u t vo Vit Nam : V u t, tnh n thng 6/2011, Brunei c 118 d n u t ti Vit Nam vi tng s vn 4.78 t USD, ng th 4 trong ASEAN v th 12 trong tng s 89 nc v vng lnh th u t vo Vit Nam, trong ring d n Khu du lch lin hp cao cp New City-Thnh ph xanh bn b ct trng ti Ph Yn ln ti 4,3 t USD (thng qua nh u t th ba). 6 thng u nm 2011, Brunei c thm 04 d n u t vi tng s vn ng k 33.03 triu USD Hng nm, Brunei cp cho ta mt s hc bng o to v du kh, ting Anh v bo dng my bay.

2.3. Qun s

Nhn li mi ca B quc phng Brunei, on i biu qun s cp cao Vit Nam do Thng Tng Nguyn Huy Hiu Th trng B quc phng dn u sang thm hu ngh chnh thc Brunei t ngy 27-29/3 Trong thi gian Brunei on gp g v hi m vi ng Dato Pakuda HajiMustappa HajiSirat- Th trng B quc phng Brunei. Vit Nam v Brunei trao i v thng nht nhn nh Vit Nam v Brunei l hai nc c chung bin gii trn bin, v u l thnh vin ca hip hi cc nc ng Nam (ASEAN). Quan h quc phng song phng ngy cng pht trin tt p, tng xng vi quan h chnh tr gia hai nc Hai bn mong mun tip tc thc y quan h hp tc trn lnh vc qun s theo tha thun v hp tc quc phng k thng 11/2005, nht tr v trao i on s quan tr, o to ting Anh, hot ng tm kim cu tr, cu nn, chng cp bin Th trng Nguyn Huy Hiu cm n B quc phng Brunei ng h Vit Nam t chc thnh cng cc hi ngh qun s quc phng ASEAN nm 2010, c bit l Hi ngh ADMM-4 ( Hi ngh B trng quc phng cc nc ASEAN ln th 4) v ADMM + ( Hi ngh B trng Quc phng cc nc ASEAN vi cc i tc, i thoi gm: c, Trung Quc, n , Nht Bn, Hn Quc, New Zeland,Nga v M) ln u tin ti Vit Nam. Trong thi gian thm Brunei, n cng n thm Tiu on 3 thuc Qun i hong gia Brunei 2.4 Gio dc o to

Hai bn ang c nhiu tha thun hp tc trn lnh vc gio dc :

+ Brunei ang to c hi cho cc sinh vin Vit Nam sang nghin cu v hc tp

+ Vit Nam mong mun pha Brunei gip o to cn b trong mt s ngnh m Brunei c th mnh

3.Trin vng pht trin quan h kinh t - thng mi Vit Nam Brunei3.1 Cac kho khn trong quan h gia hai nc Quan h gia Vit Nam v Brunei cn c nhiu kh khn. Do nhng c tnh ni ti ca nn kinh t Brunei : th trng nh b, kinh t nhiu nm qua vn cn gp nhiu kh khn; b my hnh chnh li tr tr, quan liu; b phn kinh t t nhn Bru-ny so vi cc nc ASEAN khc li nh b, yu km v th ng (95 % l doanh nghip va v nh). Trong chnh sch u t ra bn ngoi, Brunei ch yu nhm vo bt ng sn, ti chnh, chng khon mt s nc phng Ty nh Anh, Php, M, c, Singapore, Philippines ... v gn y nht l gp 132 triu USD cng vi pha Thi Lan lp qu u t 200 triu USD. V thng mi, l nc phi nhp khu hu ht cc loi hng ha nn t lu Brunei thit lp c cc mng li cung cp tin cy t cc bn hng truyn thng; do , hng ta chen chn vo l kh kh khn (nh hng nm Brunei nhp khong 30 ngn tn go t Thi Lan. Nm 2001, on B Thng mi ta sang Brunei ngh nhp thm go ca ta nhng nc bn t chi). 3.2 Cac bin phap thuc y s hp tac gia hai nc thc y cc mi quan h trn gia hai nc pht trin trong thi gian ti, tng xng vi tim nng ca hai bn, hai nc phi c nhng bin php tho g nhng vng mc v cn tr nu trn y.

4. Cc Hip nh, tho thun k:

- Hip nh hp tc v hng khng 9/1991 (nhng cha m ng bay). - MOU thnh lp U ban Hn hp v hp tc kinh t, khoa hc k thut Vit Nam - Brunei (6/2000). - Hip nh hp tc v Hng hi (11/2001) - Hip nh hp tc v Thng mi (11/2001) - MOU hp tc v Du lch (11/2001). - Tha thun hp tc gia Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam v Bruny (k nhn dp chuyn thm chnh thc Bru-ny ca Ch tch nc Trn c Lng t 12 14/11/2001). - Bn ghi nh (MOU) v hp tc gia hai B Quc phng (k nhn chuyn thm Vit Nam ca Th trng Quc Brunei vo thng 11/2005). - MOU v hp tc th thao v thanh nin, MOU v hp tc du kh v Hip nh trnh nh thu hai ln (k nhn chuyn thm chnh thc Brunei ca Th tng Nguyn Tn Dng vo thng 8/2007). - Ngoi ra, C quan kim ton ca hai nc cng k kt MOU hp tc trong nm 2008. Hin hai bn ang tch cc trao i, m phn sm k Hip nh Khuyn khch v bo h u t. Brunei vi nhng th mnh v tim nng v ang pht trin thnh vng, ngy cng nng cao vai tr ca mnh trn trng quc t, tch cc xy dng cc mi quan h tt p vi cc quc gia trong khu vc v trn th gii.

Nhm thuyt trnh: Dng Vn Hi V Th Thu Hng V Th Thy

Nguyn Th Hng Hoa Thanh T Trn n Hong Anh